Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 1
AZwH´$_oUH$m///Index
01... AZwH´$_oUH$m /Index ...... 01
02... j{Ãr` gÂ[mXH$ _S>b/gÂ[mXH$r` gbmhH$ma _S>b ...... 06/07
03... oZUm©`H$ _S>b...... 08
04... ‡d∑Vm gmWr ...... 10
(((Science / ndkmZ)
05. Screening For Bio-Cementing Bacilli From Soils Of Gujarat ...... 12
(Dr. Dilip N Zaveri, Anurag Zaveri, Avani Zaveri,Shivangi Prajapati) 06. Ethno-Medico Plants To Cure Calculi Disease Of Amarkantak, Anuppur ...... 16 District Central India (Dr. Radheshyam Napit, Dr. Uma Singh) 07. Effect Of Light On The Infectivity Of Groundnut (Arachis hypogaea L.) Mosaic Virus ...... 20 (Dr. Madhu Mishra) 08. 2-Amino-5 (3-methoxy-4-acetoxy-5-allyl phenyl)-1:3:4-thiadiazole and its N-substituted ...... 22 derivatives - A Synthesis (Dr. Seema Negi ) 09. Fundamental Of Nanoparticles (Dr. Neeraj Dubey) ...... 25 10. Keratinolysis Of Keratinic Wasts (Dr.Shashi Tiwari, Pratima Bisen) ...... 28 11. Natural Plant Catharanthus Roseous Anticancer Droug (Sushama Singh Majhi)...... 31 12. General Common Fixed Point Theorems for Two mapping in fuzzy metric spaces...... 34 (Dr. Sangeeta Biley, Dr. Rajesh Shrivastav) 13. Some Medicinal Plants Of Bhopal (M.P.) (Dr. Sadhna Goyal) ...... 36 14. gm_d{X _{ß [mnaoÒWoVH$ Vßà H{$ AO°odH$ H$maH$ Edß CZH$m em{YZ (S>m∞. AÍ$Um [mS{> )...... 37 15. A‹`m[H$ oejm H{$ JwUmÀ_H$ Cfi`Z H$s AmdÌ`H$Vm (odoZVm _{hVm) ...... 40
(((Home Science / J•h ndkmZ)
16. Knowledge of Adolescent Girls Regarding STDs, HIV and AIDS & Teenage Pregnancy ...... 41
(Neeraj Singh, Dr. Renubala Sharma) 17. Energy Consumption Pattern of Adult Females Residing in Urban Areas of Bikaner ...... 44 (Rajasthan) (Madhu Kagat) 18. Dietary Habits And Effect Of Educational Tool On Nutrition Knowledge Of Affluent...... 47
Class Women In Chhindwara City (Akanksha Sharma, Dr. Meera Vaidya, Dr. Smita Pathak) 19. Indigenous Dietary Practices Of Bhariya Tribes Of Patalkot Valley, Tamia Block, ...... 50
Chhindwara District, Madhya Pradesh (Kavita Juneja, Dr. Meera Vaidya, Dr. Nandita Sarkar ) 20. _‹`m›h ^m{OZ `m{OZm H{$ AßVJ©V od⁄mb`m{ß _{ß od⁄moW©`m{ß H$r C[oÒWoV [a [∂S>Z{ dmb{ ‡^md H$m A‹``Z ...... 53 (ardm oOb{ H{$ ode{f gßX^© _{ß)(S>m∞. ewoMVm oVdmar, a°Zm ogßh) 21. BßQ>aZ{Q> H$r bV H$m oH$em{a ]mbH$ Edß ]mobH$mAm{ß H{$ gm_moOH$ Ï`dhma [a ‡^md (S>m∞. Am^m oVdmar, oZaßOZm Ym{Q{>) ..... 57 Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 2
22. odH$mgerb X{em| _| [m{fU H$m`©H´$_m|$ H$m ‡]ßYZ (O`ßVr Om{er) ...... 61 23. oh›Xr Edß AßJ´{Or _m‹`_ H{$ ghoejm Edß EH$b oejm _{ß A‹``ZaV≤ od⁄moW©`m{ß H$r gßkmZmÀ_H$ ]wo’ H$m A‹``Z ...... 64 ( (S>m∞. Am^m oVdmar, AmhyoV gmhy )))
(((Commerce & Management / dmoU¡` Edß ‡]ßY)
24. Study To Assess Socio-Economic Status Satisfaction In Railway Employees Of ...... 67
Ratlam Division (Dr. J.C. Porwal, Priyanka Chauhan) 25. Analyses the dimensions & perspectives to manage the stress at work places ...... 70 (Dr. N. S. Rao, Lalit Pipliwal) 26. Chhattisgarh as a Tourism Brand: Possibilities and Potentials ...... 73 (Dr. Kaustubh Jain, Prem Shankar Dwivedi ) 27. Socio-Environmental Issues Of Bus Rapid Transit System At Bhopal (Dr. Rita Sachdev) ...... 77 28. Impact Of armed Conflict On Economy And Tourism - A Study Of State Of Jammu ...... 81 And Kashmir (Mohd. Sajad Dar) 29. Marketing Potential In India Rural Market(Dr. Pradeep Kumar Sharma) ...... 84 30. ^maVr` ]¢oH$ßJ ‡Umbr _{ß J°a oZÓ[mXZr` [nagÂÂÂ[oŒm`m∞ Am°a [y±Or [`m©·Vm _mZH$...... 86 (S>m∞. odd{H$ Hw$_ma [Q{>b, S>m∞. [Îbdr o_lm) 31. ^maV H$r ‡JoV H$m ge∫$ KQ>H$- H$m°eb odH$mg(S>m∞. grVm MVwd}>Xr) ...... 89 32. Ï`dgmo`H$ dmVmdaU Edß CgH{$ KQ>H$ (S>m∞. ¡`m{oV Om`gdmb) ...... 92 33. [gßX ]´{S> H$Â[Zr H{$ CÀ[mXZ Edß odVaU Ï`dÒWm H$m A‹``Z (ardm H{$ aVham oÒWV flbmßQ> H{$ gßX^© _{ )...... 94 (((oH´$oVH$m ogßh, Í$[{e o¤d{Xr))) 34. Q>mBÎg Edß Zb o\ q>Q>J H$m A‹``Z (ardm oOb{ H{$ AZ›V[wa oÒWV C⁄m{J H$m A‹``Z) ...... 96 (amO{e Hw$_ma odÌdH$_m©, Í$[{e o¤d{Xr) 35. _yÎ` [oadoV©V H$a - AdYmaUm Edß ‡^md (S>m∞. amOy a°Xmg ) ...... 98
(((Economics / AW©emÒÃ)
36. Globalization And Indian Agriculture- General Consequences (Dr. R. P. Saharia) ...... 100 37. Economic Reforms Policies - Environment And Sustainable Development(Usha Iyer) ...... 104 38. Socio-Economic Potential Of Handicraft Industry In Jammu And Kashmir - Opportunities ...... 107 And Challenges (Mir Shahid Ul Islam) 39. OZ-YZ [a ^yH$Â[ H$m od‹dßgH$ H$ha (S>m∞. Eg. H{$. d_m©) ...... 110 40. odŒmr` g_md{eZ _{ß oH$gmZ H´${oS>Q> H$mS©> H$r ^yo_H$m-EH$ A‹``Z (S>m∞. oaI]M›– O°Z) ...... 113 41. ^maVr` AW©Ï`dÒWm-EH$ gßoj· odÌb{fU (gm_moOH$ gßaMZm H{$ [na‡{˙` _{ß) (amd{›– ogßh) ...... 116 42. d°oXH$H$mb Edß H•$of AW©Ï`dÒWm (S>m∞. Amem ew∑bm) ...... 119 43. d°ÌdrH$aU Am°a oejm Edß _mZdr` _yÎ` (S>m∞. eo∫$ O°Z )...... 121 Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 3
(((Political Seience / amOZroV odkmZ)
44. ^maVr` gßodYmZ _{ß AßVoZ©ohV gm_moOH$ ›`m` H{$ oH´$´`m›d`Z _{ß g]g{ ]∂S>r ]mYm am¡` Ï`dÒWm _{ß...... 124 Ï`m· ^´ÓQ>mMma : EH$ g_rjm (‡^md, H$maU d oZXmZ H{$ gßX^© _{ß)(cÎbm a°Xmg) 45. ^maV MrZ gß]ßYm{ß H{$ ]XbV{ Am`m_- _m{Xr H$r MrZ `mÃm H$m gßX^©(S>m∞. lrH$mßV Xw]{ ) ...... 134 46. bm{H$Vßà _| OZodam{Y H{$ AoYH$ma H$r g_rjm (S>m∞. H$Î[Zm d°Ì`) ...... 137 47. ^maV _{ß oZdm©MZ A[amY Edß ^´ÓQ> AmMaU ( ^mdZm R>mHw$a )...... 140 48. ‡mMrZ ^maVr` ›`m` Ï`dÒWm H$r C[`m{oJVm dV©_mZ g›X^© _{ß (((S>m∞. O{. H{$. gßV))) ...... 142 49. gm_moOH$ ›`m` H{$ [jYa - Òdm_r odd{H$mZßX (S>m∞. AoZb Hw$_ma O°Z) ...... 145 50. od›‹` ‡X{e H{$ odb` _{ß gaXma ]Ñ^ ^mB© [Q{>b H$r ^yo_H$m (S>m∞. [yoU©_m e_m©, Aem{H$ Hw$aoa`m) ...... 148 51. dJ© gßKf© H{$ gÂ]›Y _{ß bm{H$Zm`H$ O`‡H$me Zmam`U H{$ odMmam{ß H$m A‹``Z ...... 150 (S>m∞. [wÓ[bVm o_lm, S>m∞. [r.H{$. MVwd}Xr) 52. _ohbm odH$mg h{Vw ^maV gaH$ma H$r ZroV`m∞ Edß H$m`©H´$_ (gw_Z _amdr) ...... 151
(((History / BoVhmg)
53. Role Of Early Buddhism In Cultural Continuum Of Asia ...... 152 (With Special Reference To Central Asia And China) (Dr. Preeti Prabhat ) 54. Development Of Buddhism In Maharashtra- A Historical Context (Dr. Manik Gajbhiye) ...... 154 55. amÓQ≠>r` M°V›` H{$ ‡H$me _{ß AmYwoZH$ BoVhmg b{IZ - EH$ odõ{fU (S>m∞. oZoVZ ghmoa`m) ...... 157 56. ^m{[mb na`mgV _ß{ J°a _woÒb_ Ymo_©H$ ÒWbm{ß H$m oZ_m©U (S>m∞. __Vm Im{B©`m) ...... 162 57. X{dmg am¡` H$m E{oVhmogH$ A‹``Z (S>m∞. _obH$m ImZ) ...... 164
(((Sociology / g_mOemÛ)
58. _ohbm CÀWmZ - _‹`‡X{e emgZ H$r [hb (S>m∞. C_m bdmoZ`m)...... 165 59. IVa{ ]XbV{ [`m©daU H{$ (‡m{. JrVm _{ham) ...... 168 60. _ohbmAm| H{$ A[amY am{H$Z{ _| g_mO H$r ^yo_H$m (S>m∞. e°bOm Xw]{, g_Vm oVdmar) ...... 170 61. OZOmoV`m{ß _{ß gmßÒH•$oVH$ Edß gm_moOH$ M{VZm gmohÀ` H{$ gßX^© _{ß (S>m∞. Eg.Eg. amR>m°a))) ...... 172 62. g_mO Am°a _roS>`m (S>m∞. _ßOy Jm`H$dm∂S> ) ...... 174 63. gm_moOH$ OrdZ _| ‡VrH$m| H$m _hÀd (‡m{. o‡oebm A›–{Êg)...... 176
(((Geography / ^yJm{b)
64. Changing Scenario Of Agriculture Marketing In Madhya Pradesh (Dr. Mini Kochar) ...... 177 Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 4
65. gmjaVm ‡oVÍ$[ - C¡O°Z gß^mJ H{$ g›X^© _{ß ÒWmoZH$ VWm H$mobH$ odõ{fU (S>m∞. AªVa ]mZm{))) ...... 179 66. Ob ‡XwfU H$r g_Ò`m H{$ oZdmaU _{ß OZgmYmaU H$r ^yo_H$m - ^maVr` ZoX`m{ß H{$ ode{f gßX^© _{ß...... 181 (((S>m∞. odH´$_ $d_m©, ‡m{. emßoVbmb B©adma))) 67. _›Xgm°a oOb{ _{ß ÒdmÒœ` g{dmE{ß Edß XemE± (S>m∞. ]r.Eb. [mQ>rXma, S>m∞. Ama.H{$. $lrdmÒVd )...... 184
(((Philosophy / Xe©ZemÛ)
68. ^JdX≤JrVm _{ß `m{JemÛ - bm{H$_m›` oVbH$ H{$ AZwgma (S>m∞. [wÓ[m H$[ya ) ...... 187
(English Literature / AßJ{´Or gmohÀ`)
69. Inspiring By Literature (Dr. Manisha Dwivedi, Gopal Prasad Rathore) ...... 189
(((Hindi Literature / oh›Xr gmohÀ`)
70. ‡{_ H$m CÀH•$ÓQ> Í$[ - Amgm∂T> H$m EH$ oXZ (‡roV Hw$_mar) ...... 191 71. amO{›– `mXd - EH$ oMßVZ H$hmZr gmohÀ` H{$ gßX^© _|$(S>m∞. ‡{_bVm oVdmar) ...... 194 72. oh›Xr C[›`mg Xbm{XmoZe _{ß Zmar OrdZ H$m `WmW© ]m{Y (S>m∞. Ao_V ew∑b))) ...... 196 73. gÂ[mXH$ Edß [à b{IH$ - [ß0 ]ZmagrXmg MVwd}Xr (S>m∞. AM©Zm X{dr AhbmdV) ...... 198 74. J´mÂ` OrdZ H{$ g_W© aMZmH$ma _wßÌmr ‡{_MßX (S>m∞. gam{O O°Z))) ...... 200 75. oh›Xr ^mfm H$m CX≤^d Am°a odH$mg (S>m∞. godVm d_m©)...... 202 76. H$m_m`Zr _|$ gm°›X`© ]m{Y (S>m∞. Jm`Ãr dmO[{`r ) ...... 204 77. aßJ ]XbV{ oaÌV{ - oÃ[Xr - Amem[yUm© X{dr (S>m∞. gß‹`m Ia{ ) ...... 206
(((Psychology / _Zm{odkmZ)
78. Domestic Violence-Causes And Remedial Measures (Dr. Smita Jain ) ...... 208 79. oH$em{a A[amY - H$maU Am°a oZdmaU (¡`m{ÀgZm Pmoa`m ) ...... 211
(Law/ odo‹m)
80. Compositon Of Arbitral Tribunal (Poorva Jadhav) ...... 214
((( Education / $ oejm)
81. Higher Education In India And Its Challenges (Neeti Trivedi) ...... 216 82. _›Xgm°a oOb{ H{$ J´m_rU Edß ehar j{Ã H{$ 10+2 ÒVa H{$ ]mbH$-]mobH$m H{$ AW©emÛ odf` _{ß C[bo„Y ...... 219 ÒVa H$m VwbZmÀ_H$ A‹``Z (S>m∞. oZem _hmamUm, gßO` S>mJa) 83. JoVodoY AmYmnaV oejU g{ ]Ém{ß _{ß JoUV H$r _yb^yV XjVmE{ß odH$ogV H$aZm ...... 223 (((‡_m{X Hw$_ma g{oR>`m, S>m∞. _h{e Hw$_ma oVdmar))) Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 5
84. ‡mWo_H$ embm H{$ od⁄moW©`mß{ _{ß A[Ï`` Eßd Adam{YZ H{$ H$maUm{ß H$m A‹``Z (ZdZrV ogßh, BoÂV`mO _ßgyar) ...... 227 85. Om∞Z S>rdr H{$ e°ojH$ odMmam{ß H$m A‹``Z (S>m∞. ew^´m lrdmÒVd) ...... 231 86. emgH$r` Edß AemgH$r` ÒHy$bm| _{ß H$m`©aV A‹`m[H$m{ H$r H$m`© g›VwoÓQ> H$m VwbZmÀ_H$ A‹``Z...... 234 (_•Xwbm Xw]{, S>m∞. gwYm oaN>moa`m)
(((Physical Education / emarnaH$ oejm)
87. Effect Of Air Pollution On Selected Physical Fitness Variables Of School Children ...... 235 (Ravi Bhadoria)
(((Others / A›`)
88. CÉ oejm - Xem Edß oXem (‡m{. odO`m dYdm)...... 237 89. AmYwoZH$ oejm [a d°oXH$ oejm H$m ‡^md (S>m∞. AßoV_ ]mbm O°Z)...... 239 90. JmßYrOr H$m Am‹`moÀ_H$ Xe©Z d _m∑g©dmX (S>m∞ AßOy lrdmÒVd) ...... 241 91. Regional Agriculture Development & Disparities in Punjab (A Geographical Analysis) ...... 246 (Dr. B.L Jat, Dr. Jagseer Singh) 92. ZmJnaH$ AoYH$ma [Ã : ‡emgoZH$ [maXoe©Vm H$r Am{a ]∂T>V{ H$X_ (S>m∞. Jm{[mb ogßh) ...... 250
************* Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 6
j{Ãr` gÂ[mXH$ _S>b A›Vam©Ô≠>r` Edß amÔ≠>r` (((Regional Editor Board- International & National) _mZX≤
(01) S>m∞. _Zrfm R>mHw$a ...... \w$ÎQ>Z H$m∞b{O, EoaOm{Zm ÒQ{>Q> `yoZdog©Q>r, A_{oaH$m (02) lr Aem{H$Hw$_ma ...... EÂflbm∞`p„bQ>r Am∞[a{e›g _°Z{Oa, E∑eZ Q≠>{qZJ g{›Q>a ob. b›XZ, `yZmB©Q>{S> qH$JS>_ (03) ‡m{. S>m∞. ogbÏ`y o]Ò`y ...... dmB©g S>rZ (dmoU¡` Edß ‡]›Y) H•$of Edß J´m_rU odH$mg _hmod⁄mb`, ]yMma{ÒQ>, am{_moZ`m (04) lr IJ{›–‡gmX gw]{Xr ...... groZ`a gm∞`H$m{bm∞oOÒQ>, [p„bH$ god©g H$_reZ, g{›Q≠>b Am∞o\$g, AZm_ZJa, H$mR>_m±Sy>, Z{[mb (05) ‡m{. S>m∞. kmZMßX oI_{gam ...... ‡mMm`©, emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.‡.) ^maV (06) ‡m{. S>m∞. ‡_m{X Hw$_ma amKd ...... em{Y oZX{eH$, ¡`m{oV od⁄m[rR> _ohbm odÌd od⁄mb`, O`[wa (amO.) ^maV (07) ‡m{. S>m∞. EZ.Eg.amd...... gßMmbH$, OZmX©Zam` ZmJa amOÒWmZ od⁄m[rR> odÌdod⁄mb`, CX`[wa (amO.) ^maV (08) [´m{. S>m∞. AZy[ Ï`mg...... ([yd©) gßH$m`m‹`j, dmoU¡`, X{dr AohÎ`m odÌd od⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) ^maV (09) ‡m{. S>m∞. [r.[r. [mS>{ ...... gßH$m`m‹`j, dmoU¡` (S>rZ), AdY{e ‡Vm[ogßh odÌdod⁄mb`, ardm (_.‡.) ^maV (10) ‡m{. S>m∞. gßO` ^`mZr...... A‹`j, Ï`dgm` ‡]ßY od^mJ, gm°amÔ≠> odÌd od⁄mb`, amOH$m{Q> (JwOamV) ^maV (11) ‡m{. S>m∞. ‡Vm[ amd H$X_ ...... A‹`j, dmoU¡`, emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, IS>dm (_.[´.) ^maV (12) ‡m{. S>m∞. ]r.Eg. Pa{ ...... ‡m‹`m[H$ dmoU¡` od^mJ, lr oedmOr _hmod⁄mb`, AmH$m{bm (_hmamÔ≠>) ^maV (13) ‡m{. S>m∞. amH{$e e_m©...... A‹`j, AW©emÒà od^mJ, amOH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, Jw∂S>Jmßd (hna`mUm) ^maV (14) ‡m{. S>m∞. gßO` Ia{...... ‡m‹`m[H$, g_mOemÒà od^mJ, emg. Òdemgr H$›`m ÒZmV. CÀH•$Ô>Vm _hm., gmJa (_.‡.) ^maV (15) ‡m{. S>m∞. Ama.[r. C[m‹`m`...... [arjm oZ`ßÃH$, emgH$s` H$_bmamO{ H$›`m Òdemgr ÒZmVH$m{ÀVa _hm., Ωdmob`a (_.‡.) ^maV (16) ‡m{. S>m∞. ‡Xr[ Hw$_ma e_m© ...... ‡m‹`m[H$, dmoU¡` od^mJ, emgH$s` h_roX`m H$bm Edß dmoU¡` _hm., ^m{[mb (_.‡.) ^maV (17) ‡m{. AoIb{e OmYd ...... [´m‹`m[H$, ^m°oVH$s, emgH$r` O{. `m{JmZ›X_≤ N>ÀVrgJ∂T> _hmod⁄mb`, am`[wa (N>ÀVrgJ∂T>) ^maV (18) ‡m{. S>m∞. H$_b O°Z ...... [´m‹`m[H$, dmoU¡`, emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, IaJm{Z (_.‡.) ^maV (19) [´m{. S>m∞.S>r.EZ. I∂S>g{ ...... ‡m‹`m[H$, dmoU¡`, YZdV{ Z{eZb H$m∞b{O, ZmJ[wa (_hmamÓQ≠>) ^maV (20) ‡m{.S>m∞. d›XZm O°Z ...... ‡m‹`m[H$, oh›Xr, emgH$r` H$mobXmg H$›`m _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) ^maV (21) ‡m{. S>m∞. haX`mb Aohadma ...... ‡m‹`m[H$, AW©emÛ, emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, ehS>m{b (_.‡.) ^maV (22) ‡m{. S>m∞. emaXm oÃd{Xr ...... g{dmoZd•ÀV [´m‹`m[H$, J•hodkmZ, BßXm°a (_.‡.) ^maV (23) [´m{. S>m∞. Cfm lrdmÒVd ...... A‹`j, oh›Xr od^mJ, AmMm`© BßÒQ>rQ≤`yQ> Am∞\$ J{´¿`yQ> ÒQ>S>r. gm{bX{dmZbr, ]¢JbwÍ$ (H$Zm©.$) ^maV (24) ‡m{. S>m∞. JU{e‡gmX Xmda{ ...... [´m‹`m[H$, dmoU¡`, emgH$s` _hmod⁄mb`, ]∂S>dmh (_.[´.) ^maV (25) ‡m{. S>m∞. EM.H{$. Mm°aog`m ...... ‡m‹`m[H$, dZÒ[oV, Q>r.EZ.dr. _hmod⁄mb`, ^mJb[wa (o]hma) ^maV (26) ‡m{. S>m∞. odd{H$ [Q>{b...... ‡m‹`m[H$, dmoU¡`, emgH$s` _hmod⁄mb`, H$m{V_m, oObm AZy[[wa (_.‡.) ^maV (27) ‡m{. S>m∞. oXZ{eHw$_ma Mm°Yar ...... ‡m‹`m[H$, dmoU¡`, amO_mVm ogo›Y`m emgH$s` H$›`m _hmnd⁄mb`, oN>›Xdm∂S>m (_.‡.) ^maV (28) ‡m{. S>m∞. Ama.H{$. Jm°V_...... ‡m‹`m[H$ ,dmoU¡`, emgH$s` _mZHwß$da ]mB© H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) ^maV (29) ‡m{. S>m∞. oOV{›– H{$. e_m©...... ‡m‹`m[H$, dmoU¡` Edß ‡]ßY, _hof© X`mZ›X odÌdod⁄mb` H{$›–, [mbdmb (hna`mUm) ^maV (30) ‡m{. S>m∞. Ama.[r. ghmoa`m...... ‡m‹`m[H$, AW©emÛ, emgH$r` O{.E_.[r. _hmod⁄mb` VªV[wa oObm,o]bmg[wa (N>.J.) ^maV (31) ‡m{. S>m∞. Jm`Õmr dmO[{`r...... ‡m‹`m[H$, oh›Xr, emgH$r` _hmamOm Òdemgr ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, N>Va[wa (_.‡.) ^maV (32) ‡m{. S>m∞. AodZme e{›–{...... od^mJm‹`j, AW©emÛ, ‡JoV H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, S>m{Â]rdbr, _wÂ]B© (_hmamÔ>≠) ^maV (33) ‡m{. S>m∞. Or.gr. _{hVm ...... A‹`j, A‹``Z _S>b dmoU¡`, X{dr AohÎ`m odÌdod⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) ^maV (34) ‡m{.S>m∞. ]r.Eg. _∏$∂S> ...... A‹`j, A‹``Z _S>b dmoU¡`, odH´$_ odÌdod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) ^maV (35) ‡m{.S>m∞. [r.[r. o_lm ...... od^mJm‹`j, JoUV, N>Õmgmb emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, [fim, (_.‡.) ^maV (36) ‡m{.S>m∞. gwZrb Hw$_ma ogH$adma.... ‡m‹`m[H$, agm`Z, emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Pm]wAm (_.‡.) ^maV (37) ‡m{.S>m∞. H{$.Eb. gmhy...... ‡m‹`m[H$, BoVhmg, emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Zaogßh[wa (_.‡.) ^maV (38) ‡m{.S>m∞. _mobZr Om∞ZgZ ...... ‡m‹`m[H$, dZÒ[oV, emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _hy (_.‡.) ^maV (39) ‡m{.S>m∞. odemb [wam{ohV ...... E_.Eb.]r. emgH$r` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, oH$bm _°XmZ, B›Xm°a (_.‡.) ^maV Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 7
gÂ[mXH$r` gbmhH$ma _S>b (((Editorial Advisory Board, INDIA) _mZX≤
(01) ‡m{. S>m∞. Za{›– lrdmÒVd...... ‡og’ d°kmoZH$ "Bgam{' ]¢JbwÍ$ (H$Zm©Q>H$) ^maV (02) ‡m{. S>m∞. AmoXÀ` byZmdV ...... oooZX{eH$, Òdm_r odd{H$mZßX H∞$na`a _mJ©Xe©Z ‡H$m{> C¿M oejm od^mJ, _.‡. emgZ, ^m{[mb (_.‡.) ^maV (03) ‡m{. S>m∞. gßO` O°Z ...... ghm`H$ oZ`ßÃH$, _.‡. Ï`mdgmo`H$ [arjm _ßS>b, ^m{[mb (_.‡.) ^maV (04) ‡m{. S>m∞.Eg.H{$. Om{er ...... ‡mMm`©, emgH$s` H$bm Edß odkmZ _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) ^maV (05) ‡m{. S>m∞. O{.[r.EZ. [mS>{`...... ‡mMm`©, emgH$s` Òdemgr H$›`m ÒZmVH$m{Œma CÀH•$Ô>Vm _hmod⁄mb`, gmJa (_.‡.) ^maV (06) ‡m{. S>m∞. gwo_Ãm dmÒH{$b ...... ‡mMm`©, emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, IaJm{Z (_.‡.) ^maV (07) ‡m{. S>m∞. [r.Ama. M›X{bH$a ...... ‡mMm`©, emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, oN>›Xdm∂S>m (_.‡.) ^maV (08) ‡m{. S>m∞. _ßJb o_l ...... ‡mMm`©, lr ∑bm∞W _mH}$Q>, H$›`m dmoU¡` _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) ^maV (09) ‡m{. S>m∞.Ama.H{$. ^≈> ...... ‡mMm`©, emgH$r` _ohbm _hmod⁄mb`, Zaogßh[wa (_.‡.) ^maV (10) ‡m{. S>m∞. Aem{H$ d_m© ...... gßH$m`m‹`j, dmoU¡` (S>rZ) X{dr AohÎ`m odÌdod⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) ^maV (11) ‡m{. S>m∞. Q>r.E_. ImZ ...... [´mMm`©, emgH$s` _hmod⁄mb`, Ym_Zm{X, oObm-Yma (_.‡.) ^maV (12) ‡m{. S>m∞. amH{$e T>S> ...... gßH$m`m‹`j, od⁄mWu H$Î`mU od^mJ odH´$_ odÌdod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) ^maV (13) ‡m{. S>m∞. AoZb oedmZr...... A‹`j, dmoU¡` Edß ‡]ßY od^mJ lr AQ>b o]hmar dmO[{`r qhXr odÌdod⁄mb`,,, ^m{[mb (_.‡.) ^maV (14) ‡m{. S>m∞. [X≤_qgh [Q>{b ...... A‹`j, dmoU¡` od^mJ emgH$s` _hmod⁄mb`, _ohX[wa (_.‡.) ^maV (15) ‡m{. S>m∞. _ßOw Xw]{...... gßH$m`m‹`j (S>rZ), J•h odkmZ gßH$m`, OrdmOr odÌdod⁄mb`, Ωdmob`a (_.[´.) ^maV (16) ‡m{. S>m∞.E.H{$. Mm°Yar ...... ‡m‹`m[H$, _Zm{odkmZ, amOH$s` _ram H$›`m _hmod⁄mb`, CX`[wa (amO.) ^maV (17) ‡m{. S>m∞. ‡Xr[ ogßh amd> ...... ‡m‹`m[H$ Edß A‹`j, amOZroV od^mJ emgH$s` _hmod⁄mb`, g°bmZm, oObm-aVbm_ (_.‡.) ^maV (18) ‡m{. S>m∞. [r.H{$. o_lm ...... ‡m‹`m[H$ ,[´mUr emÒÃ, emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, ]°Vyb (_.‡.) ^maV (19) ‡m{. S>m∞. H{$. H{$. lrdmÒVd ...... ‡m‹`m[H$ ,AW©emÒÃ, odO`m amOOO{{ { emgH$s`emgH$s`emgH$s` H$›`mH$›`mH$›`m ÒZmVH$m{ŒmaÒZmVH$m{ŒmaÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`,_hmod⁄mb`,_hmod⁄mb`, Ωdmob`a (_.‡.) ^maV
************* Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 8
oZUm©`H$ _S>b (((Referee Board) _mZX≤ *** odkmZ gßH$m` *** JoUV:- ...... (1) ‡m{. S>m∞.dr.H{$. JwflVm, gßMmbH$ d°oXH$ JnUV Edß em{Y gßÒWmZ, C¡O°Z (_.‡.) ^m°oVH$s:-...... (1) ‡m{. S>m∞. Ama.gr. XrojV, emgH$s` hm{ÎH$a odkmZ _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) ...... (2) ‡m{.S>m∞. aod H$Q>ma{, emgH$s` AmXe© odkmZ _hmod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) H$Âfl`yQ>a odkmZ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. C_{e Hw$_ma qgh A‹`j H$Âfl`yQ>a A‹``Zembm, odH´$_ odÌdod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) agm`Z:-...... (1) ‡m{. S>m∞. _Z_rV H$m°a _∏$∂S>, emgH$r` H$mobXmg H$›`m _hmod⁄mb`, CÇm°Z (_.‡.) dZÒ[oV:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. gwoMVm O°Z, amOH$s` _ohbm ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, H$m{Q>m (amO.) ...... (2) ‡m{.S>m∞. AoIb{e Am`mMr, emgH$s` AmXe© odkmZ _hmod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) ‡moUH$s:- ...... (1) ‡m{.S>m∞. _ßOwbVm e_m©, E_.Eg.O{., amOH$r` _hmod⁄mb`, ^aV[wa (amO.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. A_•Vm IÃr, _mVm OrOm]mB© emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _m{Vr V]{bm, B›Xm°a (_.‡.) gmßpª`H$s:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. a_{e [S≤>`m, emgH$s` H$bm Edß odkmZ _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) g°›` odkmZ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. H°$bme À`mJr, emgH$s` _m{Vrbmb odkmZ _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) Ord agm`Z:-...... (1) S>m∞. Hß$MZ S>tJam, emgH$s` E_.EM. J•h odkmZ _hmod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) ^yJ^© emÒÃ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. Ama.Eg. aKwdßer, emgH$s` _m{Vrbmb odkmZ _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. gw`e Hw$_ma, emgH$s` AmXe© _hmod⁄mb`, Ωdmob`a (_.‡.) oMoH$Àgm odkmZ:-...... (1) S>m∞. EM.Or. dÍ$YH$a, Ama.S>r. Jma∂S>r _{oS>H$b _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) *** dmoU¡` gßH$m` *** dmoU¡` :- ...... (1) ‡m{. S>m∞. [r.H{$. O°Z, emgH$s` h_roX`m _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. e°b{›– ^mab>, emgH$s` H$mobXmg H$›`m _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. b˙_U [admb, emgH$s` dmoU¡` _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) *** ‡]ßY Edß Ï`dgm` ‡emgZ gßH$m` *** ‡]ßY :- ...... (1) ‡m{. S>m∞. am_{Ìda gm{Zr>, A‹`j A‹``Z embm, odH´$_ odÌdod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) (2) ‡m{. S>m∞. AmZ›X oVdmar>, emgH$s` Òdemgr ÒZmVH$m{Œma H$›`m CÀH•$Ô>Vm _hmod⁄mb`, gmJa (_.‡.) _mZd gßgmYZ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. haod›Xa gm{Zr>, [°g{o\$H$ o]OZ{g ÒHy$b, CX`[wa (amO.) Ï`dgm` ‡emgZ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. H$o[bX{d e_m©>, amOH$s` _ohbm ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, H$m{Q>m (amO.) *** odoY gßH$m` *** odoY:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. Eg.EZ. e_m©, ‡mMm`©, emgH$s` _mYd odoY _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. Za{›– Hw$_ma O°Z, ‡mMm`© lr Odmhabmb Z{hÍ$ ÒZmVH$m{ÀVa odoY _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.[´.) *** H$bm gßH$m` *** AW©emÒÃ:-...... (1) ‡m{. S>m∞. [r.gr. amßH$m, lr grVmam_ OmOy emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, Zr_M (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. O{.[r. o_lm, emgH$s` _hmamOm Òdemgr ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, N>Va[wa (_.‡.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. AßOZm O°Z, E_.Eb.]r. emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, oH$bm _°XmZ, B›Xm°a (_.‡.) amOZroV:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. adrß– gm{hm{Zr, emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. AoZb O°Z, emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. gwb{Im o_lm, _mZHwß$da ]mB© emgH$s` H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) Xe©ZemÒÃ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. h{_›V Zm_X{d, emgH$s` _mYd H$bm-dmoU¡`-odoY _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 9 g_mOemÒÃ:-...... (1) ‡m{. S>m∞. EM.Eb. \w$bda{, emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Yma (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. Bo›Xam ]_©Z>, emgH$r` J•h odkmZ _hmod⁄mb`, hm{eßJm]mX (_.‡.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. C_m bdmoZ`m>, emgH$r` H$›`m _hmod⁄mb`, ]rZm, oObm-gmJa (_.‡.) oh›Xr:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. M›Xm Vb{am O°Z, A‹`j A‹``Z _S>b, X{dr AohÎ`m odÌdod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡) ...... (2) ‡m{. S>m∞. O`m o‡`Xe©Zr ew∑bm, dZÒWbr od⁄m[rR> (amO.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. H$bm Om{er, lr AQ>b o]hmar dmO[{`r emgH$r` H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) AßJ´{Or:-...... (1) ‡m{. S>m∞. AO` ^mJ©d, emgH$s` _hmod⁄mb`, ]∂S>ZJa (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. _ßOar Aoæhm{Õmr, emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, grhm{a (_.‡.) gßÒH•$V:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. ^mdZm lrdmÒVd, emgH$s` Òdemgr _hmamZr b˙_r]mB© H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. ]mbH$•Óm [´Om[oV, ÌmmgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, JßO]mgm°Xm oObm odoXÌmm (_.‡.) BoVhmg:-...... (1) ‡m{. S>m∞. ZdrZ oJoS>`Z, emgH$s` Òdemgr H$›`m ÒZmVH$m{Œma CÀH•$Ô>Vm _hmod⁄mb`, gmJa (_.‡.) ^yJm{b:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. amO{›– lrdmÒVd emgH$s` _hmod⁄mb`, o[[ob`m_S>r, oObm _ßXgm°a (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. AM©Zm ^mJ©d, emgH$s` Òdemgr ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, oN>›Xdm∂S>m (_.‡.) _Zm{odkmZ:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. H$m_Zm d_m©, ‡mMm`©, emgH$s` amO_mVm qgoY`m H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, oN>›Xdm∂S>m (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. gam{O H$m{R>mar, emgH$s` _hmamZr b˙_r]mB© H$›`m ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) oMÃH$bm:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. AÎ[Zm C[m‹`m`, emgH$s` _mYd H$bm-dmoU¡`-odoY _hmod⁄mb` C¡O°Z (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. a{Im lrdmÒVd, _hmamZr b˙_r]mB© emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) gßJrV:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. ^mdZm J´m{da (H$WH$), gw^maVr odÌd od⁄mb` _{aR> (C.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. lr[mX Aam{UH$a, amO_mVm ogo›Y`m emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, oN>›XdmS>m (_.‡.) *** J•h odkmZ gßH$m` *** Amhma Edß [m{fU odkmZ:- ....(1) ‡m{.S>m∞. ‡JoV X{gmB©, emgH$s` _hmamZr b˙_r]mB© H$›`m ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. _Yw Jm{`b, Òdm_r H{$edmZ›X J•h odkmZ _hmod⁄mb`, ]rH$mZ{a (amO.) ...... (3) ‡m{. S>m∞. gß‹`m d_m©, emgH$s` H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, am`[wa (N>.J.) _mZd odH$mg:-...... (1) ‡m{. S>m∞. _rZmjr _mWwa, A‹`j, O`Zmam`U Ï`mg odÌdod⁄mb`, Om{Y[wa (amO.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. Am^m oVdmar, A‹`j A‹``Z _S>b amZr XwJm©dVr odÌdod⁄mb`, O]b[wa (_.‡.) [mnadmnaH$ gßgmYZ ‡]ßY:- ...... (1) ‡m{. S>m∞. _ßOw e_m©, _mVm OrOm]mB© emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _m{Vr V]{bm, BßXm°a (_.‡.) ...... (2) ‡m{. S>m∞. Z_´Vm Aam{am, dZÒWbr od⁄m[rR> (amO.) *** oejm gßH$m` *** oejm ...... (1) ‡m{. S>m∞. _Zm{a_m _mWwa, ‡mMm`©, Aamdbr oejm _hmod⁄mb`, \$arXm]mX (hna`mUm) (2) ‡m{. S>m∞. EZ.E_.Or. _mWwa, ‡mMm`© Edß S>rZ [{g{o\$H$ oejm _hmod⁄mb`, CX`[wa (amO.) (3) ‡m{. S>m∞. AM©Zm lrdmÒVd, ]r.gr.Or. oejm _hmod⁄mb`, X{dmg (_.‡.) (4) ‡m{. S>m∞. ZrZm AZ{Om, ‡mMm`©, E.Eg. H$m∞b{O Am∞\$ EOwH{$eZ,Ifim ([ßOm]) *** AmoH©$Q{>∑Ma gßH$m` *** emarnaH$ oejm ...... (1) ‡m{. oH$aU [r. oeßX{ , ‡mMm`©, ÒHy$b Am∞\$ AmoH©$Q{>∑Ma, AmB©.[r.Eg. EH$S{>_r, BßXm°a (_.‡.) *** emarnaH$ oejm gßH$m` *** emarnaH$ oejm ...... (1) ‡m{. S>m∞. Aj`Hw$_ma ew∑bm, A‹`j emarnaH$ oejm [{g{o\$H$ odÌdod⁄mb`, CX`[wa (amO.) *** J´›Wmb` odkmZ gßH$m` *** J´›Wmb` odkmZ ...... (1) S>m∞. AoZb ogam°oR>`m, emgH$s` _hmamOm _hmod⁄mb`, N>Va[wa (_.‡.) Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 10
‡d∑Vm gmWr (_mZX≤) (01) ‡m{. S>m∞. Ama.H{$. JwO{oQ>`m...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, Zr_M (_.‡.) (02) ‡m{. lr_Vr odO`m dYdm...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, Zr_M (_.‡.) (03) S>m∞. gwa|– e∑VmdV ...... kmZm{X` BßÒQ>rQ≤`yQ> Am∞\$ _{Z{O_|Q> EßS> Q>{∑Zm{bm∞Or, Zr_M (_.‡.) (04) ‡m{. S>m∞. X{drbmb Ahra ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, OmdX, oObm Zr_M (_.‡.) (05) lr Amerf o¤d{Xr ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, _Zmgm, oObm Zr_M (_.‡.) (06) ‡m{. S>m∞. _Zm{O _hmOZ ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, gm{ZH$¿N>, oObm X{dmg (_.‡.) (07) lr C_{e e_m©...... H•$ÓUm oejm _hmod⁄mb`, Omdr, oObm- Zr_M (_.‡.) (08) ‡m{. S>m∞. Eg.[r. [ßdma ...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.‡.) (09) [´m{. S>m∞. [yambmb [mQ>rXma ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.‡.) (10) ‡m{. S>m∞. ojoVO [wam{ohV ...... O°Z H$bm-dmoU¡`-odkmZ _hmod⁄mb`, _ßXgm°a (_.‡.) (11) [´m{. S>m∞.EZ.H{$. [mQ>rXma ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, o[[ob`m_ßS>r, oObm _›Xgm°a (_.‡.) (12) ‡m{. S>m∞. dm`.H{$. o_lm ...... emgH$s` H$bm Edß odkmZ _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) (13) ‡m{. S>m∞. gwa{e H$Q>mna`m ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) (14) ‡m{. S>m∞. A^` [mR>H$ ...... emgH$s` dmoU¡` _hmod⁄mb`, aVbm_ (_.‡.) (15) ‡m{. S>m∞. _mbqgh Mm°hmZ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, g°bmZm, oObm aVbm_ (_.‡.) (16) ‡m{. S>m∞. J|Xmbmb Mm°hmZ...... emgH$s` odH´$_ _hmod⁄mb`, ImMam°X, oObm C¡O°Z (_.‡.) (17) ‡m{. S>m∞. ‡^mH$a o_l ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, _ohX[wa, oObm C¡O°Z (_.‡.) (18) ‡m{. S>m∞. ‡H$me Hw$_ma O°Z ...... emgH$s` _mYd H$bm dmoU¡` odoY _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) (19) ‡m{. S>m∞. H$_bm Mm°hmZ ...... emgH$s` H$mnbXmg H$›`m _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) (20) ‡m{. S>m∞.Am^m XrojV...... emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, C¡O°Z (_.‡.) (21) ‡m{. S>m∞. [ßH$O _mh{Ìdar ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, VamZm, oObm C¡O°Z (_.‡.) (22) ‡m{. S>m∞. S>r.gr. amR>r ...... Òdm_r odd{H$mZßX H∞$na`a _mJ©Xe©Z ‡H$m{>, C¿M oejm od^mJ, _.‡. emgZ, BßXm°a (23) ‡m{. S>m∞. AoZVm JJam∂S{>...... emgH$s` hm{bH$a odkmZ _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) (24) ‡m{. S>m∞. gßO` [ßoS>V ...... emgH$s` E_.O{.]r. H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _m{Vr V]{bm, B›Xm°a (_.‡.) (25) ‡m{. S>m∞. am_]m]y Jw·m ...... emgH$s` H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) (26) ‡m{. S>m∞. AßOZm g∑g°Zm...... emgH$s` _hmamZr b˙_r]mB© H$›`m ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, BßXm°a (_.‡.) (27) ‡m{. S>m∞. gm{Zmbr ZaJw›X{ ...... [ÃH$mnaVm Edß OZgßMma A‹``Zembm X{dr AohÎ`m odÌdod⁄mb`, BßXm°a (_.[´.) (28) ‡m{. S>m∞. ^maVr Om{er ...... AmOrdZ oejU od^mJ X{dr AohÎ`m odÌdod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) (29) ‡m{. S>m∞. E_.S>r. gm{_mZr ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _hˇ, oObm B›Xm°a (_.‡.) (30) ‡m{. S>m∞. ‡roV ^Q≤Q> ...... emgH$sg EZ.Eg.[r. odkmZ _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) (31) ‡m{. S>m∞. gßO` ‡gmX ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, gmßd{a, oObm B›Xm°a (_.‡.) (32) ‡m{. S>m∞. _rZm _Q>H$a ...... gwJZrX{dr H$›`m _hmod⁄mb`, B›Xm°a (_.‡.) (33) ‡m{. _m{hZ dmÒH{$b ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, WmßXbm, oObm - Pm]wAm (_.‡.) (34) [´m{. S>m∞. oZoVZ ghmoa`m ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, H$m{V_m, oObm AZy[[wa (_.‡.) (35) ‡m{. S>m∞. _ßOw amOm{na`m ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, X{dmg (_.‡.) (36) ‡m{. S>m∞. ehOmX Hw$a°er ...... emgH$s` ZdrZ H$bm Edß odkmZ _hmod⁄mb`, _yßXr, oObm IS>dm (_.‡.) (37) ‡m{. S>m∞. e°b dmbm Jm±Yr ...... _hmamZr b˙_r]mB© emgH$s` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) (38) ‡m{. S>m∞. ‡drU Am{Pm...... lr ^JdV ghm` emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Ωdmob`a (_.‡.) (39) ‡m{. S>m∞.Am{_‡H$me e_m© ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Ì`m{[wa (_.‡.) (40) ‡m{. S>m∞. Eg.H{$. lrdmÒVd ...... emgH$s` odO`m amO{ H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Ωdmob`a (_.‡.) (41) ‡m{. S>m∞. AZy[ _m{K{ ...... emgH$s` H$_bmamO{ H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, Ωdmob`a (_.‡.) (42) ‡m{. S>m∞. h{_bVm Mm°hmZ ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, ]∂S>ZJa (_.‡.) (43) ‡m{. S>m∞. _h{eM›– JwflVm...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, IaJm{Z (_.‡.) (44) ‡m{. S>m∞. _ßJbm R>mHw$a ...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, ]∂S>dmh, oObm IaJm{Z (_.‡.) (45) [´m{. S>m∞. H{$.Ama. Hw$Âh{H$a ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, gZmdX, oObm IaJm{Z (_.‡.) (46) ‡m{. S>m∞. Ama.H{$. `mXd ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, IaJm{Z (_.‡.) (47) ‡m{. S>m∞. Amem gmIr Jw·m...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, ]∂S>dmZr (_.‡.) Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 11 (48) ‡m{. S>m∞. h{_ogßh _S>bm{B©...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, Yma (_.‡.) (49) ‡m{. S>m∞. ‡^m [mS>{` ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, _°ha, oObm- gVZm (_.‡.) (50) S>m∞. amO{e Hw$_ma ...... emgH$s` _hmod⁄mb` A_a[mQ>Z, oObm-gVZm (_.‡.) (51) ‡m{. S>m∞. amd{›–qgh [Q>{b ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, gVZm (_.‡.) (52) ‡m{. S>m∞. _Zm{habmb JwflVm ...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, amOJ∂T> „`mdam (_.‡.) (53) ‡m{. S>m∞. _YwgwXZ ‡H$me ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, JßO]mgm{Xm, oObm-odoXem (_.‡.) (54) ‡m{. `wdamO lrdmÒVd ...... gr.dr. a_Z odÌdod⁄mb`, H$m{Q>m-o]bmg[wa (N>.J.) (55) ‡m{. S>m∞. gwZrb dmO[{`r ...... emgH$s` oVbH$ ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, H$Q>Zr (_.‡.) (56) ‡m{. S>m∞. E.H{$. [mS{> ...... emgH$r` H$›`m _hmod⁄mb`, gVZm (_.‡.) (57) ‡m{. S>m∞. `Vr›– _hm{]{...... emgH$s` _ohbm _hmod⁄mb`, Zaqgh[wa (_.‡.) (58) [´m{. S>m∞. eoe ‡^m O°Z ...... emgH$s` ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, AmJa-_mbdm (_.‡.) (59) ‡m{. S>m∞. oZ`mO Aßgmar ...... emgH$s` _hmod⁄mb`,qghmdb, oObm grYr (_.‡.) (60) ‡m{. S>m∞. AOw©Zqgh ]K{b...... emgH$s` _hmod⁄mb`, haXm (_.‡.) (61) S>m∞. gwa{e Hw$_ma od_b...... emgH$s` _hmod⁄mb`, ^°ßgmX{hr, oObm ]°Vyb (_.‡.) (62) ‡m{. S>m∞. A_aM›– O°Z ...... emgH$s` H$bm Edß dmoU¡` _hmod⁄mb`, gmJa (_.[´.) (63) ‡m{. S>m∞. aoÌ_ Xw]{ ...... emgH$s` Òdemgr H$›`m ÒZmVH$m{ÀVa CÀH•$Ô>Vm _hmod⁄mb`, gmJa (_.‡.) (64) ‡m{. S>m∞. E.H{$. O°Z ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmnd⁄mb`, ]rZm, oObm- gmJa (_.‡.) (65) ‡m{. S>m∞. gß‹`m oQ>H{$H$a ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, ]rZm, oObm- gmJa (_.‡.) (66) ‡m{. S>m∞. amOrd e_m©...... emgH$s` Z_©Xm ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, hm{eßJm]mX (_.‡.) (67) ‡m{. S>m∞. apÌ_ lrdmÒVd ...... emgH$s` J•h odkmZ _hmod⁄mb`, hm{eßJm]mX (_.‡.) (68) ‡m{. S>m∞. b˙_rH$mßV MßX{bm ...... emgH$s` Òdemgr ÒZmVH$m{ÀVa _hmod⁄mb`, qN>Xdm∂S>m (_.‡.) (69) ‡m{. S>m∞. ]bam_ qgJm{oV`m ...... emgH$s` _hmod⁄mb` gm¢ga, oObm-oN>›Xdm∂S>m (_.‡.) (70) ‡m{.S>m∞. odÂ_r ]hb...... emgH$s` _hmod⁄mb`, H$mbm [r[b, oObm - emOm[wa (_.‡.) (71) ‡m{. S>m∞. Ao_V ew∑b...... emgH$s` R>mHw$a aU_Vqgh _hmod⁄mb`, ardm (_.‡.) (72) ‡m{. S>m∞. _rZy JOmbm ImZ ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, _∑gr, oObm-emOm[wa (_.‡.) (73) ‡m{. S>m∞. [Îbdr o_lm...... emgH$s` _hmod⁄mb`, ZB© J∂T>r, oObm- ardm (_.‡.) (74) ‡m{. S>m∞. E_.[r. e_m© ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, XoV`m (_.‡.) (75) ‡m{. S>m∞. O`m e_m© ...... emgH$s` H$›`m _hmod⁄mb`, grhm{a (_.‡.) (76) ‡m{. S>m∞. gwerb gm{_dßer ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, Z{[mZJa, oObm ]wahmZ[wa (_.‡.) (77) ‡m{. S>m∞. BeaV ImZ ...... emgH$s` _hmod⁄mb`, am`g{Z (_.‡.) (78) ‡m{. S>m∞. H$_b{eqgh Z{Jr ...... emgH$s` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, grhm{a (_.‡.) (79) ‡m{. S>m∞. ^mdZm R>mHw$a ...... emgH$s` _hmod⁄mb` a{hQ>r, oObm grhm{a (_.‡.) (80) ‡m{. S>m∞. H{$ed_oU e_m© ...... [ßoS>V ]mbH•$ÓU e_m© ZdrZ emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, emOm[wa (_.‡.) (81) ‡m{. S>m∞. a{Uw amO{e ...... emgH$r` Z{hÈ AJ´Ur _hmod⁄mb`, Aem{H$ ZJa (_.‡.) (82) ‡m{. S>m∞. AodZme Xw]{...... emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, IS>dm (_.‡.) (83) ‡m{. S>m∞. dr.H{$. XrojV...... N>Õmgmb emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, [fim (_.‡.) (84) ‡m{. S>m∞. am_ Ad{Ye e_m© ...... E_.O{.Eg. emgH$r` ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, o^S> (_.‡.) (85) ‡m{. S>m∞. _Zm{O Hw$_ma Aoæhm{Õmr ...... gam{oOZr Zm`Sy> emgH$r` H$›`m ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, ^m{[mb (_.‡.) (86) ‡m{. S>m∞. g_ra Hw$_ma ew∑bm ...... emgH$r` M›– odO` _hmod⁄mb`, oS>S>m{ar (_.‡.) (87) ‡m{. S>m∞. Ama.gr. [m›Q{>b...... emgH$r` _hmod⁄mb`, Ym_Zm{X, oObm-Yma (_.‡.) (88) [´m{. S>m∞. AZy[ [agmB© ...... emgH$s` O{. `m{JmZ›XZ N>ŒmrgJ∂T> ÒZmVH$m{Œma _hmod⁄mb`, am`[wa (N>ŒmrgJ∂T>) (89) ‡m{. S>m∞. AoZbHw$_ma O°Z...... dY©_mZ _hmdra Iwbm odÌdod⁄mb`, H$m{Q>m (amO.) (90) ‡m{. S>m∞. AM©Zm doeÓR> ...... amOH$s` amOF$of _hmod⁄mb` Abda (amO.) (91) ‡m{. S>m∞. H$Î[Zm [marI ...... Eg.Eg.Or. [marI [r.Or. H$m∞b{O, O`[wa (amO.) (92) ‡m{. S>m∞. JO{›– ogam{hm...... [{ogo\$H$ odÌdod⁄mb`, CX`[wa (amO.) (93) ‡m{. S>m∞. H•$ÓUm [°p›g`m...... hnae AmßOZm _hmod⁄mb`, N>m{Q>rgmX∂S>r, oObm- ‡Vm[J∂T> (amO.) (94) ‡m{. S>m∞. ‡Xr[ qgh ...... H|$–r` odÌd od⁄mb` hna`mUm, _h|–J∂T> (hna`mUm) (95) ‡m{. S>m∞. Ò_•oV AJ´dmb ...... em{Y gbmhH$ma, ZB© oXÎbr Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 12
Screening For Bio-Cementing Bacilli From Soils Of Gujarat
Dr. Dilip N Zaveri * Anurag Zaveri ** Avani Zaveri *** Shivangi Prajapati ****
Abstract -Crack formation is a commonly observed phenomenon in concrete structures.Thus, there is always a need to develop an inherent biomaterial, a self- repairing material which can remediate cracks and fissures in concrete.Bacterial concrete is a material, which can be successfully remediating cracks in concrete.The aim of this research was to investigate effects of bacterial calcite precipitation and characterize different groups of bacteria with regards to their ability to form calcite precipitation under different environmental conditions and indifferent culture media aimed to investigate application of bacterial concrete technique to surface cracks and structural crack filling. Keywords - Bio-cementing, Calcite, Concrete cracks, Gujarat, Biocare.
Introduction - Cracks in concrete are inevitable and are insolutionchemistry that leads to over saturation and mineral one of the inherent weaknesses of concrete. Water and other precipitation. Use of these Bio-mineralogy concepts in salts seep through these cracks corrosion initiates, and thus concrete leads to potential invention of new material called- reduces the life of concrete.Crack formation is a commonly Bacterial concrete4.Many common types of bacteria can use observed phenomenon in concrete structures. Although micro urea, main component of urine, as their source of nitrogen. crack formation hardly affects structural properties of They break down urea, creating carbon dioxide and ammonia. constructions, increased permeability due to micro crack The ammonia reacts with water to form ammonium hydroxide, networking may substantially reduce the durability of concrete which makes any nearly by calcium precipitate out as structures due to risk of ingress of aggressive substances calcium crystals or lime stones. It is a very slow process in particularly in moist environments1,2,3.So, there is always a nature, says Stock-Fischer (2001)5.Unlike conventional need to develop an inherent biomaterial, a self repairing sealants bacteria fill up fissures in cement from the inside material which can remediate cracks and fissures in out, completely meshing with the existing material. Bang concrete4. and Stocks-Fischer (2001)5 hope their bacterial builders can Bacterial concrete is a material, which can be be used to seal up cracks and fissures in concrete buildings successfully remediating cracks in concrete. This technique and other structure.Certain bacteria like Bacillus pasteurii, is highly desirable because mineral precipitation induced a common soil bacterium can continuously precipitate as a microbial activity is pollution free and natural.Bacterial calcite. Calcite precipitated works as a sealant for the cracks concrete is the most widely used construction material. and fissure. The microbial induced calcite precipitation is Despite its versatility in construction, it is known to have highly desirable as it is pollution free and natural. This several limitations. It is weak in tension, has limited ductility technique can be used as improve compressive strength and little resistance to cracking. The ongoing research in and a stiffness of cracked specimen.The aim of this research the field of concrete technology has lead to the development was to investigate effects of bacterial calcite precipitation of special concrete considering the speed of construction, and characterize different groups of bacteria with regards to the strength of concrete, the durability of concrete and the their ability to form calcite precipitation under different environmental friendliness with industrial material like fly ash, environmental conditions and indifferent culture media aimed blast furnace slag, silica fume, metakeolin etc… Subsequent to investigate application of bacterial concrete technique to bacterially mediated calcium carbonate formation results in surface cracks and structural crack filling. physical closure. Experimental results showed crack healing Media - of up to 0.46mm wide cracks in bacterial concrete but only Nutrient agar plates up to 0.18mm wide cracks in control specimens after 100 Urea broth days submersion in water. NH4Cl broth Often bacterial activities simply trigger a change Methods - Sample collection:
*** Director, Biocare Research (I) Pvt. Ltd., Ahmedabad (Gujarat) INDIA ** Research Assistant, Biocare Research (I) Pvt. Ltd., Ahmedabad (Gujarat) INDIA *** Research Assistant, Biocare Research (I) Pvt. Ltd., Ahmedabad (Gujarat) INDIA **** Research Assistant, Biocare Research (I) Pvt. Ltd., Ahmedabad (Gujarat) INDIA Naveen Shodh Sansar (An International Refereed Research Journal) Oct. to December 2015, Vol. I ISSN 2320-8767, E- ISSN 2394-3793, Imapct Factor - 0.715 (2014) 13