Mesen Vleteren Zonnebeke

Vertelcafé (ex)Douaniers Gemeente Heuvelland i.s.m. Provincie West-Vlaanderen

Vlaamse en Franse douaniers nemen het woord en vertellen hun strafste grensverhalen, ondersteund door foto– en/of videomateriaal. Verhalen over smokkelaars, achtervolgingen, contacten met de Franse collega’s, de flore- rende horeca aan de grens, … Kom jij ook luisteren naar die typische straffe grensverhalen van toen?

Locatie d’Hellekapelle, Dikkebusstraat 171, 8958 Loker Tijdstip 14u-15u30 Reservatie nodig: E [email protected], T 057 45 04 55, W www.heuvelland.be Maximum 50 deelnemers.

Roger Verstraete op zijn laatste werkdag als douanier in Loker in 1993. Privécollectie, ‘WESTHOEK verbeeldt’ MADONNA (LANGEMARK-POELKAPELLE)

Madonna op z’n Zondags Regionaal Landschap IJzer & Polder i.s.m. de diensten Cultuur, Toerisme en Milieu van de gemeente Langemark-Poelkapelle, Pasar en ‘LANGEMARK-POELKAPELLE verbeeldt’

Wandel en fiets langsheen de kleine kerkwegeltjes rond de Madonna en ontdek het leven van de seizoenarbeiders en het front van de Eerste Wereldoorlog. Gezinnen met kinderen gaan op smokkeltocht!

Locatie Kerk Madonna, Klerkenstraat 163, 8920 Madonna Tijdstip 10u-18u Geen reservatie nodig.

Smokkelroute voor gezinnen

Speciale plekjes worden letterlijk ingekaderd. Ooit al eens een echte smokkelaar willen zijn? Voor één keer mag het! Zoek zelf met de GPS via geocaching de © Regionaal Landschap IJzer & Polder locatie waar je smokkelwaar verstopt zit. Draai aan het rad en ontdek hoe jij het er als smokkelaar van af brengt. Word jij gesnapt? Of ben je iedereen te snel af? Breng je smokkelwaar veilig over het blotevoetenpad. Op het 3 km lange parcours zijn er talrijke activiteiten voor de geniepige smokkelaars onder jullie!

Fietsroute

De inwoners van de Madonna trokken vroeger massaal naar Frankrijk “om den brode” om daar als seizoenarbei- der hard labeur te verrichten. Maandenlang waren de seizoenarbeiders van huis weg en was de streek verlaten. Ontdek tijdens de 14 km lange route alles wat je nog niet wist en werp een blik op hoe het landschap er vroeger uitzag.

Wandelroute

Hoe werden Duitse soldaten tot twee keer toe om de tuin geleid tijdens de Tweede Wereldoorlog? Herbeleef de commotie die in de Madonna ontstond toen beslist werd om het O.L.V.-beeld enkele meters te verplaatsen. Ontdek waar jonge Britten en Duitsers elkaar bekampten aan het front van de Eerste Wereldoorlog. Wandel op deze 6 km lange route langs wegen die je leiden naar prachtige plekjes in en om de Madonna. We roepen het verleden op met de iPad.

Tentoonstelling

Kom alles te weten over de seizoenarbeiders, het smokkelen, de fantastische verhalen van de Madonna, ... aan de hand van foto’s die zo uit grootmoeders album lijken te komen. Je kan er ook ontdekken hoe met behulp van oud kaart- en beeldmateriaal enkele dorpen van vóór de Eerste Wereldoorlog gereconstrueerd werden in 3D.

MESEN

Tentoonstelling Opening nieuw bezoekerscentrum Stad Mesen i.s.m. Nieuw-Zeelandse Ambassade

Het nieuwe bezoekerscentrum van Mesen wordt ingehuldigd op Erfgoeddag. Het belicht de geschiedenis van de stad, met focus op de Eerste Wereldoorlog. Mesen lag vanaf oktober 1914 tot juni 1917 pal op het front. “Kiwi”troepen bevrijdden op 7 juni 1917 de stad. Dat was de start van een lange relatie tussen Mesen en Nieuw- Zeeland. In 1975 werd een verzustering aangegaan met de gemeente Featherston. Ontdek meer over deze unieke band tijdens de feestelijke opening!

Locatie Cultuurhuis Mesen, Markt 1, 8957 Mesen Cultuurhuis Mesen vóór de renovatie. Tijdstip 10u-18u © Stad Mesen – Paul Beun Er is een gidsbeurt om 13u30. Duur: 2u30. Afspraak aan de ingang van het bezoekerscentrum.

VLETEREN

Tentoonstelling Grenzeloos Vleteren Dienst Cultuur Vleteren i.s.m. ‘VLETEREN verbeeldt’

Bezoek de tentoonstelling Grenzeloos Vleteren over duivensport, schutters, fusies, grensarbeiders, gedepor- teerden, krijgsgevangenen, missionarissen en missiezusters, schippers en uitgeweken personen die beroepshalve heel wat realisaties op hun naam konden zetten. Aan de hand van oud beeldmateriaal kom je meer te weten over hun grensverleggende verhalen.

Locatie Dorpshuis Woesten, Woestendorp 46, 8640 Vleteren Tijdstip 10u-12u en 14u-17u Soldaat Jerome Wulleman vluchtte na de Eerste Wereldoorlog naar de Verenigde Staten. Privécollectie, ‘WESTHOEK verbeeldt’

ZONNEBEKE

Rondleiding De Grote Oorlog, een wereldoorlog Memorial Museum Passchendaele 1917

Tyne Cot is de militaire begraafplaats met het grootste aantal Britse gesneuvelden in de wereld. Er zijn ongeveer 12.000 graven waarvan slechts 4.000 geïdentificeerd. Onder de slachtoffers zijn er onder andere Belgen, Neder- landers, Tsjechen, Zwitsers, Japanners en Amerikanen die gestorven zijn in Britse dienst. Zij staken grenzen over en verlegden grenzen. Kom luisteren naar één van de gidsen. Afspraak op de parking waar u ontvangen wordt met een kopje koffie.

Tyne Cot Cemetery Locatie Tyne Cot Cemetery, Vijfwegenstraat 1, 8980 Zonnebeke © MMP 1917 Tijdstip 10u-18u Elke ca. 20 minuten start er een gidsbeurt. Geen reservatie nodig. Een gidsbeurt duurt ca. 1u. Laatste gidsbeurt om 17u.

Tentoonstelling De gezichten van Tyne Cot Memorial Museum Passchendaele 1917 i.s.m. Passchendaele Archives

Bezoek ook de tentoonstelling in het nieuwe Kenniscentrum Passchendaele 1917 in de geklasseerde pastorij naast de kerk van Zonnebeke. Ontdek er foto’s en verhalen van de verschillende nationaliteiten die op Tyne Cot Cemetery begraven liggen of er worden herdacht. Kom alles te weten over de Slag van Passendale die in het Ken- niscentrum uitgebreid aan bod komt.

Locatie Kenniscentrum Passchendaele 1917, Ieperstraat 1, 8980 Zonnebeke Tijdstip 10u-18u Kenniscentrum Passchendaele 1917 © MMP 1917

COLOFON Erfgoeddag in Westhoek-Zuid:

www.erfgoedcelco7.be – [email protected] – T 057 23 93 12 Eindredactie: Erfgoedcel CO7 Campagnebeeld: Ronny & Johny De organisaties worden ondersteund door de betrokken gemeenten en Erfgoedcel CO7. Afbeelding cover: Franse douaniers liggen langs de grens vergezeld van hun waakhonden om mogelijke smokkelaars op heterdaad te betrappen. Privécollectie, ‘WESTHOEK verbeeldt’ Volledige programma in Vlaanderen en Brussel: Vormgeving: Design Sense (Ieper) Druk: Drukkerij Lowyck (Oostende) Erfgoeddag is een organisatie van FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel. Partners van Erfgoeddag 2014: één, Radio 2, Cobra.be, Combell, BILL, De Lijn, NMBS, MIVB, Gezinsbond, UiT in Vlaanderen, 1700, met de steun van de Vlaamse overheid. V.U.: Loes Vandromme, voorzitter CO7, p/a Grote Markt 1, 8970 Poperinge

Gratis nationale programmabrochure te vinden bij Erfgoedcel CO7, in de openbare bibliotheken, de toeristische kantoren en de gemeentelijke cultuurdiensten. www.erfgoeddag.be

De Lijn schenkt elke Erfgoeddag-bezoeker een gratis duo-dagpas. Knip deze gratis duo-dagpas van De Lijn uit de nationale programmabrochure van Erfgoeddag, geef hem op zondag 27 april aan je bus- of trambestuurder en ontdek de fraaiste cultureel-erfgoedcollecties op Erfgoeddag. Voor meer info over de dienstregeling, surf naar www.delijn.be of bel De LijnInfo op 070 22 02 00.

De activiteiten op Erfgoeddag 2014 in de Zuidelijke Westhoek brengen allerlei grenzen en begrenzingen in beeld. Met haar fysieke grensligging is dit thema trouwens bepalend voor de identiteit van deze regio. Stippel je eigen parcours uit en maak Erfgoeddag mee! Alle activiteiten zijn gratis.

toegankelijk voor rolstoelgebruikers gedeeltelijk toegankelijk voor rolstoelgebruikers niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers

activiteit voor gezinnen met kinderen tot en met 12 jaar

IEPER

Tentoonstelling | zoektocht Verfplanten als grensverleggend element van de middeleeuwse grootstad Ieper Stad Ieper (dienst Cultuur, dienst Milieu-educatie, dienst Toerisme, Stadsarchief) i.s.m. Gidsenkring, Genootschap voor Geschie- denis en Vestingbouwkunde en het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels

Op Erfgoeddag wordt de Verftuin boven De Kazematten plechtig ingehuldigd. ‘De IJpersche lakens werden door gansch Europa om hunne schitterende en onnavolgbare kleur geprezen’. Maar hoe werden de kleuren gemaakt? Aan de hand van verfplanten als wede, meekrap en wouw doorgronden we de geheimen van een vergeten pro- cedé van plantaardige kleuring. Van 14u tot 18u is er doorlopend een speurtocht voor kinderen.

Rondleiding | tentoonstelling | concert Grensgevallen: ontdek de geheimen van de vestingstad Ieper en de Frans-Belgische grens – 300 jaar Vredes van Utrecht en Rasttatt Stad Ieper (dienst Cultuur, dienst Milieu-educatie, dienst Toerisme, Stadsarchief) i.s.m. Gidsenkring en Genootschap voor Geschie- denis en Vestingbouwkunde

Ieper was eeuwenlang een grensgeval. De best bewaarde getuige daarvan is het vestinglandschap, dat nergens anders zo goed bewaard werd. In De Kazematten vertellen we het verhaal van de grensstad Ieper en de evolutie van de grenzen, tot die in de periode 1713-1714 in een definitieve plooi gelegd werden.

Locatie De Kazematten, Bollingstraat 1, 8900 Ieper Tijdstip 10u-20u © Stadsarchief Ieper 11u30-12u15: aperitiefconcert door het Koninklijk Sint-Niklaasmannenkoor 14u30: gidsbeurt: vestingroute met bijzondere aandacht voor de nieuwe elementen 14u30: lentewandeling met bijzondere aandacht voor de eigen fauna en flora van het vestinglandschap 15u30: gidsbeurt: vestingroute met bijzondere aandacht voor de nieuwe elementen 18u00-19u15: concert door het Koninklijk Sint-Niklaasmannenkoor (toegangsprijs 3 euro) Reservatie nodig voor de gidsbeurten, E [email protected], T 057 23 92 20

Tentoonstelling Archeologische getuigenissen uit ons verleden

Archeo7 i.s.m. Stad Ieper

Vondsten uit hedendaagse archeologische opgravingen vertellen het verhaal van het verleden. We kijken over de grenzen van tijd en gebieden heen en tonen enkele unieke voorwerpen uit de rijke geschiedenis van onze streek, de Zuidelijke Westhoek. Ontdek middeleeuwse insignes uit Ieperse bodem, 14de-eeuwse dobbelstenen van de Grote Markt in Poperinge of aardewerk uit de Late IJzertijd in Oostvleteren.

Locatie De Kazematten, Bollingstraat 1, 8900 Ieper

de Tijdstip 10u-20u Antropomorfe kat uit de 13 eeuw, opgegraven in de Lombaardstraat te Ieper.

HOLLEBEKE (IEPER)

Rondrit Op zoek naar de grenzen van Hollebeke De Wegwijzer i.s.m. Basisschool en Oudercomité, Chiro Ekebelloh, Feestkomiteit en ‘IEPER verbeeldt’

Haal je (gratis) ticket bij het loket in het ontmoetingscentrum en maak een treinreis langs de grillige grenzen van Hollebeke: op de weg, naast de weg, soms dwars door huizen heen. Bij elke halte kom je terecht in een ‘grens- verhaal’ uit het verleden. Je maakt discussies mee over de komende fusie en de komende taalgrens, je ontmoet grensarbeiders op weg naar Frankrijk en de burgemeester doet zijn beklag over al die schoolkinderen van over de Gustaaf Bonte voor zijn woning in Wijtschate grens. Op elke trein is plaats voor 50 personen. Zit de trein vol? Volg dan het parcours per fiets. De uitleg van de omstreeks 1949. Kort nadien zal dezelfde wo- conducteur krijg je op papier. ning door verbouwingen in Hollebeke staan. Privécollectie, ‘WESTHOEK verbeeldt’ Locatie Ontmoetingscentrum Hollebeke, Neerwaastensestraat 10a, 8902 Hollebeke De trein vertrekt stipt om 10u30, 13u30, 14u30, 15u30 en 16u30. De treinrit duurt 2 uur. Geen reservatie nodig.

Tentoonstelling Hollebeke… waar ligt dat? De Wegwijzer i.s.m. Stadsarchief Ieper, Kenniscentrum In Flanders Fields Museum en ‘IEPER verbeeldt’

Zoek Hollebeke op de kaart. Op een Mercatorkaart, een kaart van de Kasselrij Ieper, van het bisdom Ieper, van het Frankrijk van Lodewijk XIV, van de loopgraven in de Eerste Wereldoorlog.... Soms binnen en soms buiten de grens of zelfs op de frontlijn waar men de grens probeerde te verleggen. Zoek de grenzen van Hollebeke op een vroegere stafkaart en bewonder de kaart van het onafhankelijke Hollebeke.

Locatie Ontmoetingscentrum Hollebeke, Neerwaastensestraat 10a, 8902 Hollebeke Tijdstip 10u-19u Hollebeke lag niet in het bisdom Ieper, maar in het bisdom Doornik. © Stadsarchief Ieper

ZILLEBEKE (IEPER)

Rondleiding Werp een blik in de onmetelijke ruimte AstroLAB IRIS i.s.m. Vlaamse Volkssterrenwachten

Stop bij de 4 haltes en laat je meevoeren naar de ruimte en haar geschiedenis. We staan stil bij de kennis die we overgeleverd kregen van vroegere generaties die aan sterrenkunde deden. In de koepel bekijk je de zon door een telescoop. Nu gebeurt alles computergestuurd, maar hoe werd vroeger naar de sterrenhemel gekeken? Daarna maken we je wegwijs in de sterrenhemel aan de hand van de mythes van de Grieken. Vervolgens maak je kennis met hoe afstanden in de ruimte berekend werden en de ‘kosmische afstandsladder’. Ten slotte word je in de filmzaal meegenomen naar de grenzen van de Melkweg.

Locatie AstroLAB IRIS, Verbrandemolenstraat 5, 8902 Zillebeke Tijdstip 10u-18u Telescopen in AstroLAB IRIS Filmvoorstelling om 14u30 en 16u30. Duur: 45 min. Geen reservatie nodig. © AstroLAB IRIS

POPERINGE

Tentoonstelling Grenzeloos pelgrimerend Onzen Heertje erfgoedvereniging i.s.m. Openbare Bibliotheek De Letterbeek

De mens is nog steeds een pelgrim. Door boetetochten en ommegang werd bescherming gezocht tegen ziektes en kwalen. Vaak werden medailles en penningen meegebracht vanop deze bedevaarten. Onzen Heertje toont meer dan 3.800 medailles. Er zijn penningen van Lourdes tot Zaragoza, van China tot Dadizele of Parijs. De Won- derbare medaille en de Chinese Sint-Jozefspenning brengen voor de devote ziel de hemel dichterbij. De Chinese Sint-Jozefspenning Collectie Onzen Heertje erfgoedvereniging Locatie De Letterbeek, Veurnestraat 69, 8970 Poperinge Tijdstip 10u-18u

Tentoonstelling Poperinge, 50 jaar Europese verbroedering Hopmuseum Poperinge i.s.m. Stadsarchief Poperinge, Jumelageraad en ‘POPERINGE verbeeldt’

De hopcultuur rankt als groene draad doorheen het verbroederingsproces van Poperinge. Tijdens Expo ‘58 werden de eerste contacten gelegd tussen Europese hoptelers. Diverse bezoeken leidden tot een verbroederings- charter en een hechte jumelage. We tonen 50 jaar verbroedering met Zateç (Tsjechië) en Wolnzach (Duitsland) in woord, beeld, klank en smaak. Van 14u tot 18u kan je proeven van hoppige bieren uit de zustersteden.

Locatie Hopmuseum Poperinge, Gasthuisstraat 71, 8970 Poperinge Tijdstip 10u-18u

De Westlandlopers zetten de eeuwenoude traditie van vertellen voort, geïllustreerd met beelden en ondersteund door muzikale omlijsting. De vertellers brengen grenzeloze verhalen van ‘kleine’ helden in de oorlog, die leven tussen de bittere realiteit en de onwerkelijkheid. Constant leven met de vraag: “Is vandaag de dag dat ik zal sterven?”. Het kan niet anders, het maakt iets grenzeloos in je wakker en zorgt voor een grensverleggend zijn. Kom kijken en geniet van het unieke decor van het Talbot House, waar de geest van de verhalen nog aanwezig is.

Locatie Talbot House, Gasthuisstraat 43, 8970 Poperinge Openingsuren Talbot House: 10u - 17u30 Optreden om 13u30 en 15u30. Geen reservatie nodig. Smiske herberg, een plaatsje van vertier voor de soldaten Herhaling op zaterdag 10 mei om 14u. Privécollectie

Tentoonstelling In de dood is iedereen gelijk Bezoekerscentrum Lijssenthoek Military Cemetery i.s.m. Sint-Janscollege Poperinge

Lijssenthoek Military Cemetery is de grootste hospitaalbegraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog. Van 1915 tot 1920 was het belangrijkste evacuatiehospitaal van de Ieperboog er gevestigd. Vandaag weerspiegelt de begraafplaats de Grote Oorlog. Tussen de 10.784 graven zijn 30 nationaliteiten broederlijk en grenzeloos naast mekaar terug te vinden. Hun verhalen komen in deze tentoonstelling tot leven. Waren ze grenzeloos jong, naïef, onder- danig of ambitieus?

Locatie Bezoekerscentrum Lijssenthoek Military Cemetery, Boescheepseweg 35A, 8970 Poperinge Op Lijssenthoek liggen bijna 11.000 oorlogsslachtoffers Tijdstip 10u-18u begraven. © Michaël Depestele

ABELE (POPERINGE)

Tentoonstelling Groeten uit Abeele – Un Bonjour d’Abeele ‘t Pensionaat

De uitgebreide collectie 20ste-eeuwse postkaarten van ‘t Pensionaat wordt voor het eerst tentoongesteld, aangevuld met hedendaagse foto’s genomen door “Collectif 14”, enthousiaste amateurfotografen uit Bailleul (Fr). Ze fotografeerden het dorp vanuit hetzelfde standpunt als op de oude postkaarten, met verrassende resultaten. Kom kijken en vergelijken! De expo wordt aangevuld met voorwerpen uit de collectie van de vereniging.

Locatie ’t Pensionaat, Abeleplein 8A, 8978 Watou - Abele Collectie ‘t Pensionaat Tijdstip 10u-18u