Taken En Verplichtingen Op Papier

Gratis

nr. sept .Haarlemse 2009 n f o r m a t i e f e n c u l t u r e e l 7 I meenemen! Hofjeskrant Taken en verplichtingen op papier In de gerestaureerde regentenkamer van het hofje De Bakenesserkamer ondertekenden regenten Job Thöne en Ok de Lange namens dat hofje en regiodirecteur Gerrie Blok namens onen in een hofje idyllisch? Zeker! Romantisch? Wellicht. Ymere op woensdag 26 augustus een bijzondere samenwerkingsovereenkomst. WOases van rust? Voor de bewoners zeker in de tussenpozen dat er niek is dat het gaat om de samen- geen toeristisch bezoek is. Wat bewo- werking tussen het oudste en ners bindt behalve het historisch erf- Ujongste hofje van Nederland. In goed waarin ze dagelijks verkeren, is de overeenkomst zijn de taken en be- een zekere trots op hun huisje in beslo- voegdheden van de regenten met betrek- tenheid. Naast rust staat reinheid hoog king tot het door Ymere gebouwde in het hofjesvaandel. Hier godzijdank Johannes Enschedé hof vastgelegd. In geen lege colablikjes, peukjes en kauw- aanvulling op de taken van de wooncor- gum dankzij inspanningen van beheer- poratie zijn de regenten medeverant- ders en bewoners. woordelijk voor het ‘sociale beheer’. ,,Kijk gerust rond, maar niet naar ,,We moeten o.a. zorgen voor een goede binnen,” wordt mij wel eens ‘in den verstandhouding tussen de bewoners van vreemde’ (lees: in een andere hofjesstad) beide hofjes. Wel, wat dit betreft hebben toevertrouwd. Terecht. Ja, ook een we het gemakkelijk, want dat doen jullie redacteur van de zoveelste hofjeskrant, zelf al voortreffelijk,” zei regent Ok de doet dat alleen op uitnodiging. Haarlem Lange in aanwezigheid van een groot deel Hofjesstad is toe aan de zevende editie, van de bewoners van beide hofjes. Verder in ’s-Gravenhage werd deze maand een moeten de regenten een goed ‘’hofjes- eerste uitgave van de Haagse Hofjes- krant gepresenteerd. Voor de buiten- staander blijft het leuk zo’n inkijkje in • Gerrie Blok en Ok de Lange bekrachtigen de samenwerking een wereld die de laatste decennia aan Hofjeskrant klimaat’’ bewaken. “Het is goed als vrij- Blok een prent van Johannes Enschedé, twee grote veranderingen onderhevig willigers zich om een hofje bekommeren”, die de regenten Ymere hebben aangebo- is. Er wordt broodnodig gerestaureerd over stadsgrens vindt hij. Job Thöne; ,,De overeenkomst den uit erkentelijkheid voor de bouw van en er wonen geen ‘arme luyden’ meer. Het was geen opzet maar dank- geeft ons een titel om voor het hof op te het prachtige nieuwe hof, waarvoor zij het zij de rubriek ‘gasthofje’ heeft komen als dat nodig mocht zijn.” initiatief namen. De borrel na afloop van Veel leesplezier, Na de ondertekening onthulde Gerrie de ceremonie was zeer geanimeerd. de Hofjeskrant voet aan de grond gekregen in Den Haag. Op 5 september zag de eerste Hofjes werelderfgoed? Willem Brand uitgave van de Haagse Hofjes- Hofje van Staats Een officiële plek op de Wereld erfgoedlijst van Unesco zou krant het licht op initiatief van het Haagse Hofjesberaad. monumentaal Haarlem nog meer op de kaart zetten, dacht PvdA-raadslid Moessa Aynan. Ook het hofje De Bakenes- serkamer liet bij monde van regent Ok de Lange weten graag als het oudste hofje van Nederland op die lijst te willen staan.

r komt volgens Ok de Lange heel beantwoorden, dan is de volgende hob- wat kijken voordat de hofjes er- bel: welke hofjes zijn zo bijzonder, zo Ekend kunnen worden als werel- mooi of zo oud dat ze in aanmerking derfgoed. Om te beginnen is het nog niet komen? zo eenvoudig de vraag te beantwoorden Bijkomende vraag is of plaatsing ge- wat ‘we’ onder een hofje verstaan. Maar volgen heeft voor de toeloop van het gesteld dat je die vraag bevredigend kan publiek. Het gaat immers om ‘levende’ monumenten. ,,De be- rits Huffnagel, wethouder Binnen- woners moeten er wel stad, nam in de hof van Wouw het fijn kunnen blijven eerste exemplaar in ontvangst. ,,Je wonen, zonder over- dienst voor Archeologie, Cultuurland- F last van het bezoek. schap en Monumenten en het Ministerie zou als Den Haag Marketing en VVV iets meer kunnen doen om de pareltjes te De kwestie van extra van OCW. onthullen, maar het dient wel maatwerk onderhoud om een er- ,,Dat is wel een hele makkelijke te zijn door middel van bijvoorbeeld kenning te behouden manier om af te zien van een mooie deze Hofjeskrant of gerichte folders. zal zeker een aan- kans de stad te promoten,” reageerde Maar laten we eerst de Hagenaars bedie- dachtspunt zijn,” raadslid Aynan op de uitlating van de nen en de mensen in de regio voordat meent De Lange. Hij gemeente dat mankracht ontbreekt. Wél we de hele wereld uitnodigen. De toeris- benadrukt dat de er- op de erfgoedlijst sinds 1998: 13 van 26 ten die geïnteresseerd zijn komen toch kenning uiteraard voorgestelde 13de eeuwse Vlaamse wel,” sprak hij voordat hij zijn tanden moet worden bespro- begijnhoven. Hoe dan ook, hofjes zijn zette in een heuse hofjestaart. Hofje van Loo ken met het Landelijk werelderfgoed afgaand op de toeristi- Hofjesberaad, de Rijks- sche belangstelling.

1 Haarlemse Hofjeskrant Terug op het oude nest tijdens Koorbiënnale Na zeventien jaar bezoeken Alida en Hans Wenning op zaterdag 27 juni weer het hofje, waar hun oma Mijntje Blik jaren woonde. Aanleiding is het optreden tijdens de koorbiënnale van het dubbelkwartet Cigale in het Proveniershofje.

,,Er is hier niks veranderd in al die jaren gers kent én hen op het optreden atten- behalve dat er weinig ouden van dagen deerde, van het indrukwekkende meer wonen. Wel jammer,” vindt Hans optreden van Cigale. Als het dubbel- die begin jaren zeventig vaak hand in kwartet dat vandaag een bas mist begint, hand met zijn meisje door het hofje liep. komt meteen het zonnetje achter de wol- ,,Iedereen zei je gedag. We waren ver- ken vandaan. Cigale brengt een gevari- liefd en dat sprak de oude dames aan. eerd programma met o.a. een Scandina- Het duurde wel even voordat we bij vische polka, een lied van Jan Boerstoel huisje i waren.” De herin- neringen komen vanzelf boven. Dat oma twintig- duizend gulden in de LOT- TO won. Alida: ,,Dat ver- deelde ze onder haar acht kinderen. Ik heb ook een keer bij oma gelogeerd. Een mug prikte me op mijn • Dubbelkwartet Cigale in Proveniershof oog, dat dikke oog vond oma heel grappig. Ze had (‘Geen kind meer’), een koorarran- Helemaal a capella zingt een week een pekinees, die Tarzan gement van Astor Piazzolla’s later het Alkmaarse vijftal 9:00 AM in heette. Die liep hier de hele Verona porteno en de spiritual hofje ‘In den groene tuyn’. Mooi reper- dag rond.” Victory van Jetse Bremer. Een zin toire met liedjes van Mathilde Santing en Alida en Hans uit Assen- uit Gabriela’s song uit de film As Jeroen Zijlstra. delft genieten even later it is in heaven blijft hangen: ‘Heel samen met buurman Jo- zijn, echt zijn, dichtbij wie ik ben’. han, die één van de zan- Dat ben je als je zingt. Virtuele hofjes nmiddels zijn twee hofjes in Haar- De zin van een klaptafel lem in het bezit van een heuse web- Damiaatjes site. In navolging van het Frans ’t Ei van Columbus, de klaptafel om als de nood aan de man is en je I Loenenhofje (www.fransloenenhofje.nl) kaartvrienden komen, de kaarten en de glazen op tafel kwijt te is het hofje van Codde & Beresteyn Chocolaatjes (www.coddevanberesteyn.nl) sinds een kunnen. Ook handig voor de naaimachine en om kleding te vouwen. paar maanden ook virtueel te bezoeken. n de vier bij vier grote woonkamer van Antje Admiraal kwam kaart- Ivriendin Bep Steenbergen op het lu- mineuze idee om de tafel aan de muur te bevestigen en indien nodig uit te klappen. Willem Hamel, haar nog immer bevriende ex-man, boog zich over de uitdaging en kwam met het ingeni- euze uitklapbare tafeltje. Uitermate ge- schikt voor klein behuisde hofdames. ok te horen in de Haarlemse Antje: ,,De klaptafel is echt slim, ik hofjes: de twee stadsklokken – heb ‘m nog nooit eerder gezien. Eerst Oin de volksmond ‘Piet en Hein’ gaat het haakje los waardoor hij naar genoemd - die elke avond Haarlem- mers en ander vrolijk volk naar de Grote Markt lokken. Als de Damiaatjes luien, gaan de kindertjes naar bed, maar de meisjes hebben buien van verliefdheid altemet, dichtte Nicolaas beneden scharniert. Als de tweede poot TEYLERS HOFJE Beets. En wat eet je als je verliefd uitgaat, klapt hij open. Het tweede ta- n de bocht van het Spaarne ligt achter bent? Precies! De Damiaatjes klinken feldeel steunt op drie houtjes en staat een imposante poort het Teylers hofje niet alleen als een klok (ting tang tang vast in een duveltje.” Links van de tafel Idat werd gesticht krachtens het testa- boven de ingang van de vroegere bed- ment van Pieter Teyler van der Hulst. Het - naar huis toe), maar smaken nu ook hofje is een ontwerp van architect Leen- naar chocolade. Bij patisserie en cho- stee, nu keuken, hangt het levensmotto dert Viervant, die ook de Ovale Zaal in het colaterie Michel in de Grote Houtstraat van Antje: Geniet, eer gij bezint. Teylers museum heeft ontworpen. De lage zijn ze in een chique doosje per negen Deze op een bordje geschilderde zin huisjes staan in contrast tot het monu- stuks verpakt, twee zijn er uitgevoerd hing in de kajuit van zeiljacht Ghost, mentale hoofdgebouw, maar het geheel in goudkleur: de Damiaatjes. Burge- het schip waarop Willem en Antje acht- oogt licht en wijds. De regentenkamer be- meester Bernt Schneiders kreeg op 9 tien jaar op de Turkse wateren voeren. hoort tot de top honderd van mooiste his- september op het stadhuis van Ilse Een uitspraak gedaan tijdens een zeer torische interieurs van Nederland. Vanaf gezellig avondje. Willem bezon eer 2008 onderhoudt en verhuurt woningcor- Jansen het eerste Damiaatje bij de kof- poratie Elan Wonen het Teylers Hofje. fie. Dit originele chocoladecadeau is te hij aan de klaptafel begon. En het Bel voor meer informatie (023) 515 98 59 of € koop voor 9,50. resultaat, verbluffend van eenvoud, kijk op www.elanwonen.nl. mag er zijn!

2 Haarlemse Hofjeskrant De buurvrouw van de Botermarkt

De ongekroonde koningin van de Haarlemse musical: zo mag je Marijke Kots wel noemen. Als het gaat om aantal woonjaren in het Bruiningshofje staat ‘de buurvrouw van de Botermarkt’ bovenaan. an kinds af aan is theater haar gen poppentheater Mijko – de bijnaam ding. Als meisje van vijf liep ze die ze bij de padvinderij had gekregen. Vlangs de huizen in Overveen met In meer dan twintig jaar maakte haar zelfgemaakte kijkdozen – favoriet Marijke een kleine dertig producties die was het kabouterbos – en vertelde dan ze twintig tot dertig keer speelde. In een verhaaltje voor een cent. Met theater haar goede dagen speelde ze er tien verdient ze haar hele leven al haar bo- door elkaar. ’t Land van Kaboes, Het terham. Dankzij de tekenleraar op de paddestoelmannetje, Koffie verkeerd, HBS begon ze als decormaker. Na de de- Mannetje Mansbak om er maar een paar sastreuze Actie Tomaat belandde ze in te noemen. Door een aangeboren stof- het poppentheater. Bij het beroemdste wisselingsziekte die haar botten aantas- poppentheater in Haarlem, dat van ten was ze gedwongen ermee te stop- • Regisseur Marijke temidden van Living History in Frans Loenenhofje Maaike en Rien Baartmans van pen. Maar het theater bleef trekken en Rikkie en Slingertje, ging Marijke in de op haar 40ste werd ze tot haar verras- Theatermakers is Marijke een beetje maar ik heb een jaar geleden mijn naam- leer. Niet lang daarna begon ze haar ei- sing aangenomen op de dramaopleiding. musicalmoe. bordje weggehaald. ’t Werd een soort Twintig jaar later staat Toen ze in 1979 een huisje kreeg aan- kermisattractie. Haha kots en dan door Marijke nog steeds als geboden in het hofje, zei haar vader: het raam naar binnen gluren”. Wat haar solist op toneel met stuk- Kind, dat is vragen om moeilijkheden. wel kan charmeren, zijn de reacties van ken over Aletta Jacobs en ,,De Botermarkt was in de jaren 70 een kinderen. Regent Wil van Schaik wilde Heintje Davids. Haar faam gribusbuurt. Nu is ’t het mooiste plein wel ’s met een klas op bezoek komen. als musicalmaakster be- van Haarlem. ’t Is hier net een dorp. ,,Dan waren ze verbaasd als ze zagen dat gon bij Haarlemmer Olie. Je kunt er niet buiten zitten of het is ik televisie had. Een keer vroeg ik of ze Het hofje is voor haar de audiëntie”. Het Bruiningshofje is zomers wisten waarom er twee zwengels aan de ideale broedplaats om de één van de drukst bezochte hofjes. ,,Ik pomp zaten. Zei een jongen: dat is voor geschiedenis uit zijn voe- vind het een zwaktebod van mezelf koud en warm water”. gen te halen en van een theaterglans te voorzien. Maar na Van der Pigge, het Droste-effect, Een leven op vleugels (over De draak op de maan Fokker) voor de Haarlemse De weergoden waren de organisatie van het tweede Verhalenfesti- val Kennemerland gunstig gezind. Maar liefst zeven hofjes waren De blik op... zaterdag 23 mei het toneel voor verhalenvertellers en muzikanten. een hofjesplafond ‘Wie verre reizen maakt, kan veel verhalen’ lijkt het adagium van de De regentenkamer van het hoofdgebouw van het Vrouwe en Anto- moderne, immer mobiele, mens. De nie Gasthuys heeft onverwachte architectonische allure vanwege échte verhalen, al dan niet ontsproten aan eigen of andermans verbeeldings- plafond- en deurschilderingen, die in de jaren ‘60 van de vorige kracht, zitten van binnen. eeuw door een toenmalige bewoner per toeval zijn ontdekt. Mooi om te zien hoe verhalen zich letterlijk in het hoofd afspelen: blik, et hofje dat vanaf 1440 op meer- beweging en stem smelten samen. dere plaatsen in de stad heeft Vertelster Frea Bruinier in het hofje Hgestaan, is sedert 1789 te vinden van Bakenes: ,,Mensen zeggen soms: op het Klein Heiligland. De regenten ik zag het gebeuren. Maar dat heb ik kregen toen de beschikking over het oude zelf ook als ik iets vertel.” Teylershofje dat daar voordien was ge- Opvallend is dat merendeel van de huisvest. Daarmee ‘erfde’ het hofje de oude verhalenvertellers vrouw is. ,,Je kunt bestaande gebouwen. Opdracht voor de er zoveel emotie in kwijt,” vindt rode draak naar de maan. Wie van- bouw van het hoofdgebouw werd in 1648 Naomi Stern. En een reizen die je avond goed naar de maan kijkt, zegt gegeven door Pieter Joost Bogaert. Deze maakt, als luisteraar dan. In het hofje Christina Millet, ziet daar nog de tot rijkdom gekomen zeepzieder wilde zijn van Noblet vlieg je op de rug van een draak. Hij zwaait. woning naar de mode van die tijd en met ‘gepaste’ luxe laten versieren. Vertelpaviljoen in Frans Loenenhofje Te zien op de schilderingen zijn engel- de regenten het interieur laten overschil- tjes en guirlandes met bloemfestoenen en deren met een dikke laag grijs. Reden dat Vanaf 14.00 uur welkom. Tijd: 14.30 uur tot 16.30 uur fruit. Deze ornamenten vormen een mooie de oorspronkelijke beschildering de eeu- Na aanvang geen toegang. navolging van gravures uit voorbeeldboe- wen zo goed heeft doorstaan. Het werkte • Zondag 27 september. • Zondag 29 november ken, die toen circuleerden. Op de deur van conserverend en bij de ontdekking kon zij Verhalenvoorstelling ‘Au Jardin des Bêtes Gastverteller: Eric Lammers. de regentenkamer zijn een libel en vlinder worden blootgelegd. Bij de laatste restau- Sauvages’ m.m.v. saxofoonkwartet Nova Muziek: Marijke Bos, dwarsfluit. te ontdekken, symbolen van vergankelijk- ratie van het hofje in de jaren ‘90 werden Zembla, verteller Piet Paree en pianiste heid. Verder een granaatappel en druiven, de schilderingen door Eric Tjebbes, die Annet Wilschut (reserveren noodzakelijk!) • Zondag 27 december tekenen van rijkdom en vruchtbaarheid. ook veel restauraties in de Oude Bavo Gastvertellers: Nico van den Raad en De schetsmatige schilderingen lijken op heeft uitgevoerd, waar nodig gerestau- • Zondag 25 oktober Maya Plas van De Blauwe Kom met een imitatie van stucwerk in reliëf en lo- reerd. Helaas is de regentenkamer niet Gastvertelster: Marieke van den Houten. stemmige kerstverhalen. pen vooruit op de 18de eeuwse ‘witjes’. voor publiek toegankelijk. Muziek: Janneke Boonstra, fagot. Muziek: Frans Bakker, zang en gitaar Toen het woonhuis hofje werd hebben Louis Mathijssen

3 Haarlemse Hofjeskrant De Bakenesserkamer Hofjes op de wereld Regentenhuis opnieuw in gebruik erfgoedlijst? Onderdak voor drie middeleeuwse Haarlemse instellingen Tientallen jaren was het regentenhuis als woning voor de beheerder in gebruik. Op 22 juni vonden drie Haarlemse

aarlem heeft tijd noch mensen om organisaties, die hun wortels hofjes op de wereld erfgoedlijst te in de veertiende eeuw hebben, Hkrijgen was de kop van een artikel in gezamenlijk onderdak in het het HD van 24 juli j.l. Het is waar, dat zo’n aanvraagdossier wel uit een honderdtal regentenhuis van het hofje pagina’s bestaat en daar gaan verschrikkelijk De Bakenesserkamer. veel manuren in zitten. Echter de uitspraak dat aanwijzing ‘niet realistisch’ zou zijn, is egent Job Thöne sprak van een een voorbarige beoordeling. Na het zomerre- historisch moment nadat hij ces zal de wethouder aan de tand worden deken Eduard van der Kun van gevoeld over deze uitlating van de afdeling R het Heilige Kerstmisgilde symbolisch de Stadszaken. sleutel had overhandigd. Dat is een reli- PvdA-raadslid Moussa Aynan nam vorig gieus gilde, waar ook de stichter van het jaar het initiatief om onderzoek te doen naar hofje, Dirck van Bakenes van 1371 tot plaatsing van Haarlemse hofjes op de • De besturen van het Burgerweeshuis, het Heilige Kerstmisgilde en 1390 lid van is geweest. De Bakenesserkamer bijeen in de gerestaureerde regentenkamer erfgoedlijst van Unesco. Deze suggestie lag in Ongeveer even oud is stichting Bur- het verlengde van het vooruitzicht, dat gerweeshuis, dat voortkwam uit het Hei- geheven werd, lieten de vrouwelijke be- is teruggevonden. Daarop komt binnen- Haarlem 2009 verkozen heeft als het Jaar van lige Geesthuis (1394) en later haar zorg stuursleden, Eldo Bredius en Clara Schö- kort een moderne plaatstalen ronde ka- het Monument. Dat zo’n initiatief niet naar wezen verlegde. Voordat het glas in lvinck, de drie heren van het Kerstmis- chel. Een deel van de erfenis van antieke onrealistisch is, mag blijken uit de plaats van de, met geld van Ymere en het Burger- gilde de gordijnstof zien. ,,Zie ik het nou meubels van het Burgerweeshuis is ove- de Vlaamse begijnhoven op deze erfgoedlijst. weeshuis gerestaureerde, regentenkamer goed dat u het gecombineerd hebt met rigens nog twee jaar te bewonderen in We mogen de Haarlemse hofjes dan wel niet de kleur van de het Historisch Museum waaronder een direct vergelijken met deze ‘schone’ begijnho- balken,” merkte porseleinkast, het vergaderkleed en pop- ven, maar als architectonisch concept is er oud-deken Jan pen met weeskleding. Wel aanwezig al wel degelijk overeenkomst. Hein Heerkens Th- het buffet van dominee Boer die daarin De Vlaamse begijnhoven bestaan uit kleine ijssen op. Het had de turf (ver)stopte. woningen, die ook gesitueerd zijn rond een wel iets stoerigs, In één van de twee kamers boven de plein of binnentuin. In tegenstelling tot de vond deken Van regentenkamer zal de secretaris van het hofjes is er veelal een centraal gelegen kerk der Kun. De balken Heilige Kerstmisgilde enkele dagdelen of verpleeghuis aanwezig. De bewoonsters, waren na jaren per week de administratie doen. Dat gil- begijnen, waren vrouwen die hun leven aan weer terug in os- de, vertelt deken Van der Kun, heeft twee God hadden gewijd, zonder zich uit het senrood. O ja, de poten: de broederschap (de gezellige wereldse leven terug te trekken. In de 13de gordijnen worden poot) en goede werken (de serieuze poot). eeuw stichtten zij daartoe eigen woongebie- donkergeel met Twee keer per jaar komt het gilde, dat den: de begijnhoven. Deze ommuurde een (ossen)rode bestaat uit een deken en 54 ‘stoelen’, woningen hebben nu na grondige restaura- bies. bijeen. Na de mis in de eigen kerstkapel ties een andere bestemming gevonden, b.v. als Een deel van de in de kathedraal gaat het gilde uit eten. bejaardenwoningen, musea of studentenhuis- meubels is afkom- Goede werken (lees: giften) gaan bijvoor- vesting. stig van het Burgerweeshuis, vertelt me- beeld naar de zusters op de Wallen en Zeker, de hofjes hebben een reële kans op e dag na het officiële begin vrouw Bredius, die ei- naar de goede doelen- erkenning, maar een eventuele uitverkiezing genhandig de stoelen actie van de politie van zal geen zak met geld opleveren. Zo’n van de zomer én de dag dat het regentenhuis in ere werd van iepenhout met ijzer- Amsterdam. Die deelt op prestigieus predikaat is een waardering voor D sterk paardenhaar be- Sinterklaasavond ca- de manier, waarop tot de dag van vandaag hersteld, vierde bewoonster Atie Harmsen haar 65ste verjaardag. kleedde. Hofjesregent deaus uit aan ‘stille ar- met ‘het genomineerde’ omgegaan is en geeft Ok de Lange vertelt dat men’. Toch aardig dat aan dat dit bescherming verdient voor de Na haar spontaan te hebben toege- zongen, hieven de regenten het glas. er tijdens de renovatie zoiets via het Heilige toekomstige generaties. Van dat laatste dienen een antieke haardplaat Kerstmisgilde gaat. alle betrokkenen zich terdege bewust te zijn en daar ook naar te handelen, mét of zónder plaatsing op deze wereldranglijst! Nu dit idee eenmaal gelanceerd is, zal het Raadsel... niet zonder meer in de prullenmand verdwij- nen. Een nadere oriëntatie is de moeite waard, Waar ligt Dirck van Bakenes begraven? maar dan wel samen met andere hofjessteden e huidige regenten verwacht: Dirck ligt niet in en/of het Landelijk Hofjes Beraad. Eén van de Ok de Lange en Job de Grote kerk, maar wáár activiteiten van het Thöne willen graag wel? Bekend is dat Dirck van Jaar van het Monument is dat Haarlemmers D weten waar de stichter van Bakenes onder de indruk worden uitgenodigd hun voorkeur uit te het hofje van Bakenes was van de ideeën van Geert spreken voor ‘het mooiste Haarlemse monu- begraven ligt. Zo graag dat Grote. Die predikte door het ment’. Beste hofjesbewoner, het is helemaal ze degene die daar een hele land over de oorspron- niet erg om een voorkeur te hebben. En beste definitief licht opwerpt een kelijke bedoeling van hofjeskrantlezer, grijp uw kans. diner voor vier personen in naastenliefde: dienstbaar

de regentenkamer aanbieden. Regent zijn.” Wie het weet, mag het zeggen. Ok de Lange: ,,Zoals je misschien Mail naar [email protected] Iesje VoorzitterVermeulen-Haanappel St. Haarlemse Hofjes 4 Haarlemse Hofjeskrant Hofje De Bakenesserkamer bedreigd Zomer Naast de oostmuur van het hofje ligt het Philip Frank pleintje. Daar komen afvalcontainers. Het zij zo. Maar nu is daar ook een trafostation gepland. Een onzalig plan. Het oudste hofje van ons land (1395) is een waardevol cultuurbezit. e gemeenteraad heeft zal door een trafostation van maar een motie aangeno- liefst 76 m2 onaanvaardbaar wor- Dmen om het hofje op den ontsierd. Bovendien zal het e natuur maakt zich op voor de de werelderfgoedlijst te plaat- pleintje aan de publieke ruimte herfst en de daarbij passende melan- sen. Dit Rijksmonument be- worden onttrokken. Dit terwijl het Dcholie ligt al op de loer. Liefst een hoort te worden behoed tegen met geringe investeringen tot een beetje montere melancholie, wat mij betreft. elke vorm van aantasting, ze- prachtig plekje kan uitgroeien. Doe mij maar dat merkwaardige geluk dat ker in een beschermd stadsge- Dat is een unieke kans, en zo’n droefheid ons verschaft en dat ons alleen in zicht. kans moet je grijpen. Steun ons de het najaar overvalt en verwart. ‘Oerver- De directe omgeving van gemeente te bewegen een andere driet’, noemde de filosoof Cornelis Verhoe- een monument bepaalt locatie te zoeken, waar het cultu- ven dat weeë gevoel. ‘Het ligt als een don- mede de schoonheid ervan. rele erfgoed niet wordt aangetast. ker weekdier op de bodem van de ziel.’ Het tegendeel dreigt echter Laat maar even lekker liggen, dat te gebeuren. Nota bene in Ok de Lange, donkere weekdier. Zijn tijd komt nog wel. Haarlem monumentenstad, regent hofje De Bakenesserkamer, Ik blijf liever nog een beetje dromen over in het monumentenjaar. Het Wijde Appelaarsteeg 11 K, de zomer toen iedereen in onze hof, als zicht op het stokoude hofje 2011 HB Haarlem. het maar even kon, de beslotenheid van haar of zijn huisje verliet en voor de halve deurtjes in de zon een eitje pelde, een Op de knieën de kantjes knippen krantje las, een praatje maakte en, alleen of met anderen, een glaasje dronk. De zo- Al vijf jaar vormen Atie Harmsen en Emmie Camphens de tuinploeg in het mer, hoogseizoen van kleine buitenpretjes; hofje van Bakenes. Vooral zomers zijn ze twee of drie keer per week in de jaargetij bij uitstek van verkleinwoorden. Op zulke mooie dagen herinnerde ik weer met snoeien, maaien, sproeien en op de knieën de kantjes knippen. me graag Thea. Vóór zij in de zomer van 2005 op hoge leeftijd overleed woonde ze ,,We doen alles om de tuin netjes te hou- sters droog bleven als ze met een was- twintig jaar in ons Hofje van Heijthuysen den en de mensen te laten genieten,” vat bord hun was deden, als extra blikvan- Ze had ooit in de modewereld gewerkt en Atie samen, “Zij is de rustige, ik ben de ger de vijver met kikker. Niet meer met oogde graag uitdagend: luchtige gewaden opvliegende.” Emmie is van de twee de goudvissen, die waren een makkelijke bij warm weer of een strakke golfbroek tuinvrouw - zij werkte voor Ecosol en prooi voor overvliegende reigers. Van- – een riem met glimmende gesp om de deed gemiddeld drie tuinen per dag -, daag wordt de krentenboom flink ge- tengere taille - als zij haar swing oefende Atie was receptioniste. Emmie: ,,Atie is snoeid en de vijver schoongemaakt. boven de gele ijsselsteentjes. Een breek- er vroeg bij, zij zet om kwart over zes de De tuin is een mooie mix van lage en bare paradijsvogel die onze zomerfeest- sproeier aan.” hoge beplanting: krulhazelaar, sering, vrouwenmantel. In een hoekje een kerst- jes extra kleur gaf. Thea, Brusselse van De tuin is een plaatje met overal door- vuurdoorn, Japanse esdoorn, twee pru- boompje als voorbode voor de donkere origine, toonde gul en onbekommerd haar kijkjes en naast de houten beschutting nussen, brem, hulst en vlinderstruiken. dagen. Natuurlijk wordt de tuin dan met zuidelijk esprit. Op de avond van de dag bij de pomp, waar vroeger de bewoon- En niet te vergeten lelietjes van dalen en lantaarns mooi uitgelicht. dat Alexandra, een van onze hofdames, trouwde met haar Iraanse vriend Nariman gaf Thea een sierlijke solodans ten beste. Kort daarna stierf ze. De wetenschap dat Nariman sindsdien een exotische parel in de kroon van ons Hollandse hofje is ge- worden zou haar zeer veel plezier hebben gedaan. Hij is een toonbeeld van inburge- ring, deze hoffelijke, handige, hulpvaardige NederPers, en zijn oosterse hand bij het bereiden van barbecuespecialiteiten heeft hem onmisbaar gemaakt. Nari is als Thea, net zo zomers. Het loopt tegen eind augustus als ik dit schrijf. Ik zit achter in onze tuin en kijk onbevoegd, want van elke botanische kennis gespeend, maar tevreden om me heen. Ik zie blozende appels, die hangen te stoven aan doorzakkende takken. En volle trossen groenblauwe druiven tegen de oos- telijke muur van mijn eigen huis. Over een maand zijn ze rijp en worden ze gekaapt door kauwtjes, die daarna licht beschonken door de hof zullen zeilen. Ook over een maand zal Emmy aan de boom voor haar deur schudden om appeltaart te maken en uit te delen. Maar dan is het herfst en zal het weekdier spoedig wakker worden.

Hans Hoffmann 5 I monsterde Arentdebinnenmoederdie zich naarbuiten.Weinig welwillend zij zelfzojuistwasgesnapt,enhaastte het schaamroodophaarwangenalsof snijden. Petronella schootomhoogmet binnen enevenwasdespanningte een zwartjakjestapteReginadekamer op degang.‘Benikaanbeurt?’In halen... maardiestondaltewachten regentenkamer uitomdeverdachtete van Arent,metwapperendgewaadde gluren.’ ze doorm’nraamnaarbinnenstondte bijna onhoorbaar. ‘Ikbetraptehaartoen binnenmoeder’, fluisterdedeweduwe stilte. ‘ReginaKouwenhoven,onze Styrum haarenervieleendreigende verzekerde penningmeester Simonvan — ‘Daarzijnwesnelgenoegachter’, aarzelde. ‘Ikkanhetmishebben.’ haar stoel.Ja,dathadzewel,maar hebben?’ NerveusdraaidePetronella op vermoeden wieditopzijngewetenkan door inzijnstem:‘Heeftuenige vrouwtje endeverontwaardigingklonk van hetcollegehadmedelijdenmet de anderszoongenaakbarevoorzitter kunnen slijten.Arentvan hun laatstedagenmoes- besjes juistinallerust hofje, waardeoude — maarnietineen ven opdeBotermarkt de Hout,gauwdie- op dekermis in beurzensnijders de misdaadwelig: buitenwereld tierde Natuurlijk, inde ontsteld aanhoorden. witte befdiehaarrelaas regenten metkrulpruiken handen vooreenviertal arme menszatmettrillende was ikzoaangehecht!’Het en eenzilverenlepeltje.‘Endaar kwijtgeraakt, tweebeddenlakens vissersweduwe eenzakmetrogge weken tijdwas dehoogbejaarde dat beweerdePetronella Piek.Indrie • Onmiddellijk stoofNicolaas,dezoon F je spullennietveilig.Tenminste, blijven staanenzelfsbinnenwaren leven. Nietskon meerbuiten n hethofjewerdgestolenbij rans L oenenhofje Beusekom, ten de hofjes de Zomer in in Zomer van’. —‘Nietalleenmij,maarook Simon, ‘daarbeschuldigdezijujuist aardappelschillen!’ —‘Vreemd’, bromde Gisteren nogeentheelepeltussende te bleken ophetgras,allesvergeetze. waterkan bijdepomp,lakens dieliggen weken wordthetalleenmaarerger. Een kwijt, diePetronella, endelaatste haar voorhoofd.‘Volkomen dekluts veelbetekenend meteenwijsvingertegen ‘U bedoelt?’Reginagingzittenentikte merkt’. Deregentenstaardenhaaraan. geval, maardathaduvastalopge- dichtgevallen deurknikte:‘Tragisch met eenzuchtvanmedelevennaarde Waan • H ofje Haarlemse Hofjes I n

den 6 G verandert, dangebeurenerongelukken.’ kwalijk nemen,maaralserniets ‘Je kunthethaarnatuurlijkniet jakje enkoos haarwoordenzorgvuldig: verteld.’ smeulen. ‘Daarheeftzeonsnietsvan haard, waarenkele turfblokken lagente wierp Arenteenbliknaardeopen ze iedereavondbranden!’Onbewust het vuurwelhadgedoofd,wantdatlaat binnen tegluren!’—‘Omzienofze ‘Maar ustondbijweduwePieknaar Overbeek. Iedereenkrijgtdeschuld.’ — Trijntje Slotemaker endegezusters krant roenen Regina plukteopgelatenaanhaar T uyn www.ericjcoolen.nl www.wildwords.nl Tekst: MaartenvanderDuin omslagdoek. piepte depuntvaneenroodgeblokte gen weg,maarvanonderhaarjakje Regina knikteenschuifeldeaangesla- Hopelijk iserplaatsinhetdolhuis.’ bewoonsters nietaanblootstellen. heeft. Hierkunnenwedeandere tend zijnhoofd:‘Ikvreesdatugelijk waren verstomd,schuddeArentberus- men julliejeniet?!’Toen haarkreten

© 2009 Eric J. Coolen razende vrouwtjestevigbeet vader pakteNicolaashet Na eensteelsgebaarvanzijn weg voorikhemterugheb!’ geen redevatbaar. ‘Ikganiet kalmeren, maardiewasvoor probeerde Petronella te met eenomslagdoek?’Simon gang!’ —‘Wat moetenwijnou roodgeblokt enhinghierinde priemend aan.‘Hijwas de tafelenkeek deregenten haar zijstonddeweduwevoor Met tweegebaldevuistenin doek. Wieheeft‘mgepikt?!’ ‘Wie?! Wat?!’ —‘M’nomslag- het voltalligecollegeovereind. is-’t-ie?!’ Geschrokken sprong Petronella naarbinnen:‘Waar met eenwoesteblikvloog gangdeur zwaaideopenen had hetnognietgezegdofde echt nietkrankzinnig.’ Simon is misschienvanslag,maar stapel lopen!Diearmestakker laten weniettehardvan achteruit: ‘Alsjeblieft zeg, de penningmeesterzijnstoel dolhuis?’ Meteenrukschoof Petronella Piek niet... naar het en evenbleefhetstil.—‘Moet zijn vingersophettafelblad Arent tikteongeduldigmet toewensen...’ —‘Uwvoorstel?’ en ikzouhetnooitiemand achtig: ‘Hetisechtvreselijk binnen¬moeder kuchtezenuw- — ‘Duswatsteltuvoor?’De protest naarbuiten:‘Scha- en leiddehaaronderluid • T eylers H of Haarlemse Hofjeskrant De Staat(s) van standvastige Sophia Als enige koos Sophia tijdens de renovatie in 1990 uit het kleurenpalet voor ossenrood. Een kleur van een beest dat helemaal bij haar past. aar vier zussen en zes broers zijn landerijen maar behield de “Ja, ik slaap daar nog gewoon in. gingen in 1950 met vader en kaaswinkel in de Haarlemmerstraat Deze is één van de weinigen die nog Hmoeder mee naar Amerika, in Leiden. Als appeltje voor de dorst in het hofje over is. Dit is mijn de 16-jarige Sophia bleef in Holland als hij (noodgedwongen) terug paleisje, ik heb hier toch alles. Mijn achter met haar vriendje. Na een moest keren. Dat gebeurde toen hij 4-jarige kleinzoon Evert zei een huwelijk en zes kinderen kreeg op 63-jarige leeftijd ziek werd en keer: Wat woon je toch in een groot Sophia een plek in het hofje. Niet naar Holland terugkeerde. “Een jaar kasteel, oma.” Wellicht was hij ook lang daarna werd ze opzichteres en later volgde mijn moeder die liever overweldigd door de grote binnen- kreeg ze in plaats van een kamer in Californië was gebleven,” vertelt hof en zag hij in zijn verbeelding annex keuken en slaapkamer een de 74-jarige Sophia, “Ja, pa vond een cavalerieregiment paraderen. heus huis met drie kamers. Na de het niet leuk dat ik toen niet mee Geparadeerd wordt er niet, wel ge- renovatie in 1990 verhuisde ze naar ging. Alles stond klaar, maar ik had flaneerd door dagjestoeristen. “Als haar huidige hofwoning. Boven de een vriendje en die wilde ik niet al- je buiten zit, komt er wel eens een schouw hangt een landelijk tafereel leen laten. Als mijn familie over is, bewoner op de koffie. Kom je, is het in 1948 geschilderd door haar oom. vinden ze alles prachtig. Maar ze goed. Kom je niet, dan is het ook Een aandenken aan haar jeugd op hebben daar alles: een groot huis goed. We zijn allemaal op elkaar en de boerderij in Rijpwetering. met zwembad. Mijn schoonzus wil- even vrij. Er is hier geen roddel- Na de oorlog verkocht haar vader de een foto van mij in de bedstee.” kliek.” Foto: Evelien van den Bogaert Icarus Ouders leggen kunstei et Proveniershof is neergedaald het hart van de Vijf- Hhoek Kunstroute. In erbaasde blikken alom als een grote tent zijn vier kun- bezoekers de ‘kunstinslag’ van stenaars uit de Vijfhoek van Vbewoner Maurice Ploem ontwa- Brussel te gast. Het centrum ren. Een jongetje van een jaar of acht van Brussel, de eerste ring, heeft zo zijn eigen gedachten. ,,Iemand is in de vorm van een pen- heeft iemand anders vermoord. Ja, ik tagram gebouwd. Een soort meen het,” zegt hij stoer tegen een magisch denken want bin- meisje. ,,Echt toegepaste kunst,” vindt nen dat pentagram was men een vrouw. Toegepast is precies het veilig, legt hofbewoner Tole woord. Driemaal is een verzakking uit. Gaat dat ook op voor de in het plaveisel, veroorzaakt door een rechthoekige hofjes? rioolbreuk, gemaakt. Dat wil zeggen, de In vier hofjeswoningen • Werk van Jacyntha Reijnders straat is met zand geëgaliseerd. Maar hangt en staat kunst te kijk. na een stortbui was het weer raak. Hofbewoonster Natasja heeft een plek werk, opvallend door het kleurgebruik op de muren ingeruimd voor aards (zwart, grijs, oker, omber), staat in con- werk van moeder Jacyntha Reijnders. trast met de spraakwaterval van de maak- ,,Normaal heb ik niks aan de muur, ster. In het huisje van Maarten Piek staan lekker rustig,” zegt Natasja als zij voor sculpturen van hout van vader Henk Piek. haar bezoek een rood wijntje inschenkt. Vader en moeder leggen een kunstei, en Jacyntha’s verstilde en geheimzinnige het kind staat er bij en kijkt ernaar.

Haarlemse Hofjeskrant

In Haarlem ligt de krant gratis voor u klaar in het stadhuis, diverse musea, het Noord- Hollands archief, en bij drogisterij Van der Fa. van Taarling Pigge, Muys Kantoor & Kado, Jan van der Sanitair installatie bureau Pigge koffie, thee en tabak, Douwe Egberts Koffie & Kado, HEMA-fotoshop en de lood en zinkwerk bibliotheken in Centrum, Schalkwijk, Oost en Noord. Buiten Haarlem in diverse boekhan- dakbedekkingen dels en de bibliotheken in Heemstede en gas- en waterinstallaties Bloemendaal. Ook in zorgcentra waaronder het Reinaldahuis, De Blinkert, De Janskliniek, sanitaire installaties Schalkweide, Schoterhof, Nieuw-Delftweide centrale verwarming en Sint Jacob in den Hout.

riolering Reacties: [email protected]

Twijnderslaan 3 De Haarlemse Hofjeskrant kwam mede tot 2012 BG HAARLEM stand dankzij financiële steun van het bestuur Postbus 123 van de hofjes Codde & Van Beresteyn. 2100 AC HEEMSTEDE Tel.: 023 528 90 14 Oplage: 10.000 Tekst en foto’s: Willem Brand Fax: 023 528 28 50 Vormgeving: Kees Reniers e-mail [email protected]

Mooiste monument p de website www. haarlemmonumentaal. Onl zijn in totaal vijftig monumenten genomineerd. Naast een aantal hofjes, onder andereHaarle ook hetm Provin- Metamorfose van de Greinerschool ciehuis, de Hoofdwacht, het Station Haarlem, de Bavokerk Strijkplanken en kookfornuizen zal je er niet meer zien staan. De in 1903 gebouwde voormalige én de Haarlemmerhout. Huishoudschool is door de architect Dick Greiner in 1935 uitgebreid. Op dit moment restaureert Vanaf 11 september kan er op de nominaties gestemd woningcorporatie Ymere de voormalige school met als doel januari 2010 een architectonische worden. Ter afsluiting van parel te openen met aantrekkingskracht voor de buurt. Haarlem Monumentaal 2009 wordt tijdens een slotmani- n dit rijksmonument keren penhuis met een natuurstenen festatie het door u gekozen kunstenaars straks terug in trap en fraaie glas-in-lood monument bekend gemaakt. Ifraaie atelierruimtes. Tevens ramen. Over de kamer van de komt er ruimte voor kleinscha- directrice, schuin boven de lige bedrijven en kinderopvang. hoofdingang met het glazen Een ware metamorfose. cilindervormige erkertje, zei Van Wat Greiner opviel aan de Loghem: “Een zetel van gezag, school was dat juist zon en licht die bij de leerling schroom, zo zo goed als helemaal ontbraken. niet angst, oproept.” Voor de uitbreiding waren twee Mooi detail binnen is dat bij aangrenzende terreinen beschik- de kleurenkeuze rekening is ge- baar, die door de ligging tussen houden met de functie van de de aangrenzende smalle straten ruimte: leraren- en directeurs- Het programmaboekje Open als vanzelf een eigenaardige kamer donkerrood, klaslokalen Monumentdagen (12 en 13 vorm en afmetingen aan het lichtblauw, sanitaire ruimte sept.) is af te halen bij het nieuwe gebouw gaven. Wat hij donkerblauw en kasten in oker. VVV-kantoor aan het Verwulft. met de school had gedaan, vond Ymere stelt de school open tij- Tijdens dat weekend is Haarlem collega Van Loghem een kunst- Bouwen pakte Greiner het groots gele klinkers met als plint een dens de Open Monumentenda- behalve Monumentenstad ook stukje, volgens hem gebouwd op aan: een strakke gevelconstruc- contrasterende rode steen. Juist gen. Zaterdag 12 september van Cultuurstad (zie: www.destad- basis van een paar rotte muren tie met Amsterdamse Schoolele- door de onregelmatige vormge- 10.00 tot 17.00 uur en zondag alspodium.nl), Korenstad (zie en slechte funderingen. Hij ziet menten. De bestaande gevels ving en grote ramen is de gevel 13 september van 12.00 tot www.korenlint.nl) en Vaarstad een ‘levend organisme’ met werden met ‘terra nova grana’ bijzonder. 17.00 uur. Ook het Korenlint (zie: www.vaardagen.nl). Op de ruimtelijke expressie. bepleisterd, de nieuwe gevels Maar het meest in het oog doet zondagmiddag de Greiner Grote Markt kunt u zich ook Als voorbeeld van het Nieuwe werden opgetrokken uit dunne springend is het zeer ruime trap- aan. nog - dankzij het Jopenfestival (zie: www.jopenfestival.nl) -historisch onderdompelen en op ’t Zand ridders en de Graaf Zicht op de De allure van een oud warenhuis van Holland toejuichen. gevelsteen Geen pashokjes met pluchen gordijnen en een ouderwetse zwarte kassa om het nieuwe mantelpakje af te rekenen. Het eerste V&D-warenhuis op de Korte Veer- de plek waar hij ooit in restaurant ‘De Componist’ de scepter straat dat al jaren een horecabestemming heeft, is in handen van ‘binnenhuisarchi- zwaaide, is het brein achter het tect’ Michèl Lambermons veranderd in een toplocatie: klassiek in een modern jasje. nieuwe ‘yin en yang’-interieur. ,,De winkel is opgebouwd als één e oorspronkelijke functie grote vitrine, bij de vorige eige- is nog prachtig af te naar was het net een vissenkom, Dlezen aan de grote etala- de klant had geen privacy. Heel geruiten én het speciale zwarte barok ook door het kleurge- aast de poort die leidt glas met goudkleurige belette- bruik.” naar een hofje hangt ring. Daarop ‘Fournituren’, Met simpel ogende ingrepen een pas gerestaureer- N ‘Katoenen’, ‘Mantels’ en ‘Dames- - stoffen banken voor de ramen de gevelsteen met daarop een confectie’, ‘De Zon’, ‘Kindercon- en het aanbrengen van metallic draagkoets met passagier, fectie’. V&D liet op de plek van zilver en RVS bij de bar - behield niet gedragen door twee drie gesloopte panden in 1899 de ruimte de oorspronkelijke stijl rossen zoals de naam ‘In den een stijlvol winkelwoonhuis maar kreeg het een moderne en rosbaer’ doet vermoeden bouwen. De allure is gebleven. toch warme touch. Topkok Lam- maar door twee muildieren. Op de tweede verdieping bermons zegt ook zo te koken.

Waar hangt deze steen uit Foto: Michel van Bergen woonde vroeger de directeur en Klassiek met een moderne – 1611? Mail uw oplossing een deel van het personeel, in de lichtere – saus. ,,Het is een ver- naar [email protected] nabije toekomst kunnen gasten ademing om hier te werken.” en maakt kans op een prijs. er in suites overnachten. Hoewel Bij de restauratie in 1985 ble- de stijlvolle entree met een in Op de begane grond heeft De vorige twee winnaars van V&D in 1934 al uit zijn voegen ven de typische Jugendstil en hout verpakte glazen deur. Sier- Lambermons de brasserie, via de de valk op de Bakenes- groeide en naar het Verwulft ver- art-deco kenmerken als de ijze- reliëfs met afbeeldingen van een monumentale trap kom je in het sergracht (nr. 5) en de ‘kroon trok, bleef de winkel nog tot 1953 ren zuiltjes in het interieur, het schaapsherder en een weefge- meer ingetogener restaurant met der ouderdom’ op de Gast- in bedrijf. Daarna werd het linge- glas-in-lood en de houten win- touw verwijzen naar de textiele meer zitcomfort én een uitge- huisvest (nr. 6) zijn Jos Otte rieatelier en magazijn. Pas in de kelpui over twee bouwlagen be- oorsprong. breidere menukaart. Poortman en Hans van Baak. jaren ‘70 werd het pand verkocht. houden. In het oog springend is Michèl Lambermons, terug op Info: www.lambermons.nl