Alcoholbeleid in SRE-Gemeenten Inventarisatie En Vergelijking Van Het Alcoholbeleid Ten Aanzien Van Jongeren in Het SRE-Gebied

Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Samenstelling: Drs. M. Teuwen, Gemeente Eindhoven - Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek, Concernstaf, Dr. G. Marsman, Gemeente Helmond - Onderzoek en Statistiek

BiO-rapport nr. 1077

Oktober 2007 Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Gemeente Eindhoven 2 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Samenvatting en conclusies 5

1 Inleiding 11 1.1 Doel- en vraagstelling 11 1.2 Onderzoeksopzet 11 1.3 Response 12 1.4 Leeswijzer 12

2 Inventarisatie 13 2.1 Algemeen 13 2.2 Algemene plaatselijke verordening 15 2.3 Horecabeleid 20 2.4 Algemene subsidieverordening 22 2.5 Evenementenbeleid 23 2.6 Gezondheidsbeleid 25 2.7 Integraal veiligheidsbeleid en handhaving 26 2.8 Jeugd en jongerenbeleid 28 2.9 Sportbeleid 30 2.10 Accommodatiebeleid 31 2.11 Externe partners 32

Bijlage: enquête 35

Gemeente Eindhoven 3 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Gemeente Eindhoven 4 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Samenvatting en conclusies

Een eerste stap om te komen tot een meer uniform alcoholbeleid in de gemeenten die behoren tot de regio Zuidoost-Brabant is het inventariseren van het bestaande beleid. Daarbij is gekeken naar: 1. op welke domeinen SRE-gemeenten alcoholbeleid voeren en wat het beleid in houdt; 2. wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen de SRE-gemeenten. Om de bovenstaande vragen te kunnen beantwoorden is een vragenlijst verstuurd naar de gemeenten. De antwoorden hierop hebben gediend als input voor deze rapportage.

APV In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) kunnen gemeenten regels stellen. Een deel van deze verordeningen hebben een relatie met het verstrekken van alcohol (m.n. sluitingstijden), plaatsen waar alcohol (niet) genuttigd mag worden (bijv. alcoholverbodgebieden) en de omgeving waarin alcoholverstrekking plaatsvindt (exploitatievergunningen). De volgende conclusies kunnen worden getrokken: Sluitingstijden : 1. Natte horeca: in de meerderheid van de gemeenten moet de horeca doordeweeks (maandag-donderdag) om 1.00 uur dicht. Op vrijdag en zondag is het beeld wisselend maar wordt vooral 1.00 of 2.00 uur genoemd. Op zaterdagavond moet in de meerderheid van de gemeenten de horeca om 2.00 uur sluiten. 2. Droge horeca: hier is een minder eenduidig beeld wat betreft sluitingsuur te zien. In een aantal gemeenten mag de droge horeca een half uur of een uur langer open blijven dan natte horeca. 3. 13 van 21 APV’s bieden ruimte om structurele ontheffing voor de sluitingstijden aan te vragen. Bij 7 hiervan is de burgemeester in algemene zin hiertoe bevoegd. In 6 andere gemeenten wordt dit nader omschreven, bijv. het aantal zaken dat open mag blijven is afgebakend. 4. Voor de paracommercie is in tien gemeenten een sluitinguur vastgesteld. Dit kan zijn tot een x uur na afloop laatste activiteit of een bepaald tijdstip. Exploitatievergunning : 5. Een exploitatievergunning is niet in alle gemeenten en/of voor alle partijen verplicht. Dit punt komt bij het horecabeleid aan de orde. Alcoholverbodgebieden 6. 16 van de 21 gemeenten kennen alcoholverbodgebieden, bij 12 gemeenten vallen er plekken onder waar jongeren veelvuldig bijeenkomen. Bij 7 gemeenten waren deze plekken aanleiding om een

Gemeente Eindhoven 5 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

alcoholverbodgebied in te stellen. Hier moet overigens opgemerkt worden dat in de APV zelf vaak alleen de mogelijkheid beschreven staat en dat in aparte besluiten de daadwerkelijke locaties worden benoemd. De vraag is of de gemiddelde burger weet welke gebieden in zijn stad/dorp tot de alcoholverbodgebieden behoren. Tevens is de vraag of deze verbodsgebieden in gezet worden vanuit een alcoholontmoedigingsbeleid of met name bestemd zijn om te handhaven bij overlast of excessen. Aanpassen APV 7. Vijf gemeenten willen de APV komend jaar aanpassen én daarbij specifiek aandacht schenken aan alcohol en jongeren.

Horecabeleid Binnen het horecabeleid wordt op beperkte schaal aandacht gegeven aan zaken als het alcoholontmoedigingsbeleid of jongeren en alcohol.

exploitatievergunning voor vereist horeca aandacht in jongeren horecabeleid horecaverordening horecaconvenant integraal alcohol (ontmoedigings ) beleid ja, voor alle horeca Asten nee nee nee ja instellingen ja, voor alle horeca Bergeijk nee nee nee nee instellingen Best nee nee nee nee nee Bladel nee nee nee nee nee ja, voor alle horeca Cranendonck nee nee nee nee instellingen ja, voor alle horeca Deurne ja nee ja ja instellingen ja, maar alleen voor de NIET Eersel ja nee nee nee alcoholschenkende horeca ja, voor alle horeca Eindhoven nee nee ja nee instellingen Geldrop-Mierlo alleen voor uitbaten terras ja . nee nee Gemert-Bakel nee nee nee ja ja ja, voor alle horeca Heeze-Leende nee nee nee ja instellingen ja, voor alle horeca Helmond nee nee ja nee instellingen Laarbeek . . . . . Nuenen c.a. nee nee nee nee ja Oirschot nee nee ja ja nee Reusel-De ja, alleen voor nee nee ja nee Mierden alcoholschenkende horeca ja, voor alle horeca Someren ja nee nee ja instellingen ja, voor alle horeca Son en Breugel . . . . instellingen Valkenswaard nee ja nee ja nee Veldhoven nee nee nee nee nee Waalre . nee nee nee nee Totaal (ja) 12 5 1 7 5

Gemeente Eindhoven 6 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Algemene subsidieverordening Geen van de 21 SRE-gemeenten heeft in de algemene subsidieverordening een passage opgenomen met betrekking tot de verkoop van alcohol of alcohol en jongeren. In 13 gemeenten wordt de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) (deels) vergoed.

Evenementenbeleid Ook in het evenementenbeleid van de SRE-gemeenten is weinig opgenomen over het thema alcohol en jongeren. Een vijftal gemeenten heeft de algemene wettelijke regeling artikel 35 van de Drank- en Horecawetgeving in het beleid geëxpliciteerd dat er onder 16 jaar niet geschonken mag worden. Zeven gemeenten hebben in het evenementbeleid regels opgesteld voor het verstrekken van ontheffingen op grond van artikel 35 van de Drank en Horecawet. Dit betreft eigenlijk een herhaling van hetgeen al in de wet staat. Een unieke actie: Someren heeft afgelopen jaar met gekleurde polsbandjes gewerkt om onderscheid te kunnen maken in bezoekers aan evenementen die wel en geen alcohol mochten nuttigen.

Gezondheidsbeleid Alcohol en jongeren krijgen nog niet in alle bestaande gezondheidsnota’s aandacht. Het gaat hier veelal over genotsmiddelen in brede zin.

huidige gezondheidsnota nieuwe gezondheidsnota huidige gezondheidsnota (alcohol) verslaving aandacht voor jongeren alcoholpreventie bij jongeren onder jongeren en alcohol

Best ja ja ja Deurne ja ja ja Reusel-De Mierden ja ja ja Someren ja ja ja Valkenswaard ja ja ja Veldhoven ja ja nee Eersel ja nee ja Nuenen c.a. ja nee ja Oirschot ja nee ja Asten ja nee nee Geldrop-Mierlo ja nee nee Waalre nee ja ja Bladel nee nee ja Cranendonck nee nee ja Eindhoven nee nee ja Helmond nee nee ja Laarbeek nee nee ja Bergeijk nee nee nee Heeze-Leende nee nee nee

Gemeente Eindhoven 7 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

huidige gezondheidsnota nieuwe gezondheidsnota huidige gezondheidsnota (alcohol) verslaving aandacht voor jongeren alcoholpreventie bij jongeren onder jongeren en alcohol

Gemert-Bakel . . . Son en Breugel . . . Totaal (ja) 11 7 14

Het aantal gemeenten dat in de komende gezondheidsnota wel aandacht aan dit onderwerp schenkt, stijgt duidelijk. Veldhoven heeft de intentie om heel specifiek verslavingszorgbeleid (onder andere rondom alcohol & jongeren) te gaan ontwikkelen, dus een aparte nota op dit punt. De meeste maatregelen hebben betrekking op voorlichting aan jongeren. Voorlichting aan ouders wordt eigenlijk niet genoemd. Terwijl zij natuurlijk ook een belangrijke rol kunnen spelen bij alcohol(matiging).

Veiligheidsbeleid Een kleine minderheid van de gemeenten heeft in het integrale veiligheidsplan alcoholpreventieve maatregelen of specifieke zaken m.b.t. jongeren en alcohol opgenomen. Dit kunnen zaken zijn als extra toezicht/handhaving op de stapavonden, maar ook over verbod van glas op straat. Een horecastappenplan is in meer gemeenten aanwezig dan flankerend beleid bij overtreding van de APV. Maar beide komen nog lang niet alle gemeenten voor.

in het integrale veiligheidsbeleid flankerend specifieke zaken m.b.t. horeca- alcoholpreventieve beleid bij jeugd en alcohol stappenplan maatregelen opgenomen overtreding APV opgenomen Asten ja ja . . Bergeijk ja nee ja ja Best ja nee ja nee, adhoc Bladel nee nee ja ja Cranendonck nee nee nee nee, adhoc Deurne ja ja ja ja Eersel nee nee ja nee, adhoc Eindhoven nee nee ja ja Geldrop-Mierlo ja . ja . Gemert-Bakel ja ja ja nee, adhoc Heeze-Leende . nee ja nee, adhoc Helmond nee . ja ja Laarbeek . . . . Nuenen c.a. nee nee nee nee, adhoc Oirschot nee nee nee nee, adhoc Reusel-De Mierden ja ja ja nee, adhoc Someren ja ja ja ja Son en Breugel . . . . Valkenswaard ja ja nee nee, adhoc Veldhoven nee nee nee nee, adhoc

Gemeente Eindhoven 8 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Handhavingsteams Horeca zijn in negen gemeenten actief.

Jeugd en jongerenbeleid 15 gemeenten geven in het jeugd- (tot 13 jaar) en jongerenbeleid (13-24 jaar) aandacht aan alcoholgebruik. Het gaat vooral over het inzetten van voorlichtingsmiddelen. De vraag is in hoeverre bij jongeren de ouders hierbij betrokken worden. Leerplichtverzuim als gevolg van drankgebruik, schoolfeesten en keten en hokken krijgen slechts sporadisch de aandacht.

in jeugdbeleid in jongerenbeleid een passage m.b.t. aandacht voor (de ouders leerplichtverzuim schoolfeesten in jongeren en keten en van) kinderen tot 13 jaar als gevolg van de reguliere alcoholgebruik hokken en alcoholgebruik drankgebruik horeca Bergeijk ja ja nee nee nee Bladel ja ja nee nee nee Cranendonck ja ja nee nee nee Deurne ja ja nee ja ja Eersel ja ja nee nee nee Gemert-Bakel ja ja nee nee nee Laarbeek ja ja nee nee nee Nuenen c.a. ja ja nee nee nee Reusel-De Mierden ja ja nee nee nee Someren ja ja nee nee ja Valkenswaard ja ja nee nee nee Eindhoven ja nee nee nee nee Helmond ja nee nee nee nee Oirschot nee ja nee nee nee Veldhoven nee ja nee nee nee Asten nee nee nee nee nee Best nee nee nee nee nee Geldrop-Mierlo nee nee nee nee nee Heeze-Leende nee nee nee nee . Waalre nee nee nee nee nee Son en Breugel . . . . . Totaal (ja) (13) (13) (0) (1) (2)

Sportbeleid In sportbeleid wordt er weinig aandacht besteed aan alcoholverkoop in sportkantines. Alleen hebben een aantal gemeenten iets opgenomen over de sluitingstijden en een gemeente over prijsafspraken. Dit lijkt meer voort te komen

Gemeente Eindhoven 9 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

concurrentieoogpunt (met de commerciële horeca) dan uit het oogpunt van preventieve maatregelen. Wel moet gezegd worden dat de meeste sportverenigingen wel een bestuursreglement hebben. Hierin kunnen ook passages met betrekking tot alcoholgebruik instaan.

Accommodatiebeleid De bevindingen bij het accommodatiebeleid lijken sterk op die bij het sportbeleid. Weinig gemeenten hebben regels opgenomen als het gaat om buurthuizen, jongerencentra, gemeentelijke culturele instellingen of gemeentelijke sportaccommodaties.

Tot slot Landelijk zijn er twee regels die het alcoholgebruik onder jongeren moet beperken/tegengaan, namelijk het niet verkopen en schenken aan personen onder de 16 jaar en het niet door gaan met schenken als iemand dronken is. Deze regels komen ook veelal terug in gemeentelijke beleidsdocumenten, waarbij gezegd moet worden dat de aandacht voor jongeren en alcohol in de verschillende gemeentelijke beleidsdocumenten varieert. Een aantal gemeenten heeft de algemene wetgeving, onder meer bijvoorbeeld dranken horecawet waarin geregeld is dat aan jongeren tot 16 jaar geen alcohol verkocht mag worden, geëxpliciteerd in het beleid of gebruik gemaakt van de mogelijkheid om bepaalde verordeningen (via APV bijv. alcoholverbodgebieden) op te stellen. De meeste acties hebben betrekking op voorlichting van jongeren en bij kinderen tot 13 jaar kinderen en hun ouders. Bij de jongeren vanaf 13 jaar lijkt de voorlichting aan ouders uit beeld te verdwijnen. Dit is een mogelijk aandachtspunt voor een vervolg. Ook zou kunnen gekeken worden hoe de naleving van wettelijke regelingen vergemakkelijkt kan worden. De polsbandjes bij evenementen in Someren zijn daar een goed voorbeeld van.

Gemeente Eindhoven 10 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

1 Inleiding

Onderzoekgegevens wijzen uit dat het alcoholgebruik onder jongeren stijgt. Jongeren gaan op steeds jongere leeftijd over tot het gebruik van alcoholhoudende dranken en gaan ook steeds meer drinken. Dit vormt voor de SRE-gemeenten de aanleiding tot de start van het project ‘Laat je niet flessen’. Uiteindelijk wil men komen tot een effectief alcoholbeleid in de regiogemeenten. De eerste stap is het in kaart brengen van het huidige alcoholbeleid, met name gericht op jongeren, dat nu in de betreffende gemeenten wordt gehanteerd.

Alcoholbeleid kan uitgevoerd worden op verschillende beleidsdomeinen bijvoorbeeld op het gebied van: jeugd, gezondheid, sport en evenementen. Ook in wettelijke regelingen en verordeningen zijn bepalingen rond gemeentelijk alcoholbeleid opgenomen. Dit onderzoek is een inventarisatie van hetgeen de 21 SRE-gemeenten in hun huidige beleid en regelingen op dit gebied hebben opgenomen. In deze rapportage worden de verschillen en overeenkomsten op de verschillende beleidsterreinen, regelingen en verordeningen weergegeven.

1.1 Doel- en vraagstelling

Het doel van de inventarisatie is het op overzichtelijke wijze in kaart brengen van de manier waarop in de SRE-gemeenten het alcoholbeleid vorm krijgt. De inventarisatie geeft een antwoord op de volgende twee vragen: 1. Op welke domeinen wordt alcoholbeleid gevoerd en wat is de strekking en de reikwijdte daarvan? 2. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de gemeenten?

1.2 Onderzoeksopzet

De inventarisatie is uitgevoerd door middel van het uitzetten van een schriftelijke vragenlijst in de 21 SRE-gemeenten. Per relevant beleidsterrein zijn een set enquêtevragen opgesteld. De vragen zijn tot stand gekomen na gesprekken met ambtenaren van diverse gemeenten met ervaring op de relevante beleidsterreinen. De conceptvragenlijst is voorgelegd aan een begeleidingscommissie. In de bijlage is de vragenlijst opgenomen.

Gemeente Eindhoven 11 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

1.3 Response

Medio mei 2007 is de vragenlijst verspreid in de 21 SRE-gemeenten. In de tweede week van juli waren alle vragenlijsten geretourneerd. Alle SRE-gemeenten hebben hun medewerking verleend. Soms is er per onderdeel wel sprake van non-respons.

1.4 Leeswijzer

In het komende hoofdstuk worden de bevindingen voor de verschillende beleidsterreinen, regelingen en verordeningen ieder in een eigen paragraaf behandeld.

Gemeente Eindhoven 12 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

2 Inventarisatie

In dit hoofdstuk wordt allereerst een beschrijving gegeven van de 21 SRE- gemeenten en enkele relevante kenmerken met betrekking tot dit onderzoek. Vervolgens worden de verschillende beleidsterreinen, regelingen en verordeningen behandeld. Er zal ingegaan worden op de overeenkomsten en verschillen zoals die op de verschillende aspecten bestaan tussen de 21 SRE-gemeenten.

2.1 Algemeen

In de 21 SRE-gemeenten wonen bijna 730.000 mensen. Eindhoven, met ruim 200.000 inwoners, is de grootste gemeente, gevolgd door de gemeente Helmond, met ruim 85.000 inwoners. De kleinste gemeente is Reusel-De Mierden met ruim 12.000 inwoners. Niet alle gemeenten hebben kunnen aangeven wat zij aan vrijetijdsvoorzieningen waar alcohol wordt geschonken binnen de gemeentegrenzen hebben. Voor de gemeenten en voorzieningen waarvan we het wel weten geven we hieronder een overzicht. Om tussen gemeenten een vergelijkbaar inzicht te krijgen in de beschikbaarheid van alcohol hebben we de aantallen voorzieningen per 1.000 of 10.000 inwoners berekend. In de SRE-regio staan gemiddeld 3,1 horecagelegenheden per 1.000 inwoners. In de gemeenten Nuenen c.a. en Son en Breugel staat ongeveer 1 horecagelegenheid per 1.000 inwoners. In Someren en Eindhoven staan iets meer dan vier horecagelegenheden per 1.000 inwoners. Per 10.000 inwoners zijn er in de SRE-regio ongeveer 2,4 buurthuizen/wijkcentra beschikbaar. In de gemeente Geldrop-Mierlo is er ongeveer 4 buurthuizen/wijkcentra per 10.000 inwoners. In de gemeente Reusel-De Mierde treffen we slechts 1 buurthuis aan. In de SRE-regio staan gemiddeld 6 sportkantines per 10.000 inwoners. In de gemeente Nuenen c.a. vinden we ongeveer 11 sportkantines per 10.000 inwoners, in Veldhoven staan ongeveer 2,5 sportkantines per 10.000 inwoners. In de gemeenten Eersel, Heeze-Leende en Reusel-De Mierde is geen enkele jongerencentrum aanwezig. In de gemeente Laarbeek staan iets meer dan 2 jongerencentra per 10.000 jongeren in de leeftijd van 15-25 jaar. Gemiddeld zijn er in de SRE-regio 0,6 jongerencentra per 1000 jongeren. In zes SRE-gemeenten is geen gemeentelijke culturele instelling aanwezig. In de gemeente Geldrop-Mierlo en Asten zijn ruim 2 culturele instellingen per 10.000 inwoners aanwezig.

Gemeente Eindhoven 13 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Aantal voorzieningen per gemeente horeca gemeentelijke cul- buurthuizen jongerencentra sportkantines gelegenheden turele instellingen Eindhoven 900 . . . . Helmond 198 15 9 6 . Geldrop-Mierlo 124 15 9 3 22 Veldhoven 120 8 11 2 11 2 Valkenswaard 95 8 1 3 18 Gemert-Bakel 70 7 2 4 20 Best 66 8 0 1 18 Someren 75 5 1 3 8 Deurne 62 5 0 3 18 Cranendonck 69 6 0 1 11 Bergeijk 47 6 0 1 14 Oirschot 50 5 1 1 11 Heeze-Leende 52 3 0 0 10 Asten 39 3 4 1 14 Eersel 49 6 1 0 19 Nuenen c.a. 23 6 1 1 25 Reusel-De Mierden 35 1 2 0 10 Son en Breugel 22 2 0 1 9 Bladel . 5 1 1 7 Laarbeek . 4 3 5 . Waalre . 3 . . 7 Gemiddeld aantal voorzieningen per gemeente per 1.000 of 10.000 inwoners horeca buurthuizen (per jongerencentra (per sportkantines

(per 1.000) 10.000) 10.000 jongeren) (per 10.000) Laarbeek 1,8 9,6 Gemert-Bakel 2,5 2,5 5,7 7,2 Someren 4,1 2,8 6,3 4,4 Eindhoven 4,3 Geldrop-Mierlo 3,3 4 3,4 5,8 Nuenen c.a. 1 2,6 1,8 11 Valkenswaard 3,1 2,6 4,4 5,8 Asten 2,4 1,8 2,5 8,6 Bergeijk 2,6 3,3 2,3 7,7 Cranendonck 3,4 3 2,2 5,4 Oirschot 2,8 2,8 2,2 6,2 Deurne 1,9 1,6 3,7 5,7 Best 2,3 2,8 1,4 6,2 Heeze-Leende 3,4 2 0 6,6 Waalre 1,8 4,2 Reusel-De Mierden 2,8 0,8 0 8,1 Son en Breugel 1,4 1,3 2,9 5,9 Bladel 2,6 2,2 3,7

1 Culturele instelling waar alcohol geschonken wordt 2 Exclusief particulieren sportkantines.

Gemeente Eindhoven 14 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Helmond 2,3 1,7 3 Veldhoven 2,8 1,8 2 2,5 Eersel 2,7 3,3 0 10,5 2.2 Algemene plaatselijke verordening

Op grond van de Gemeentewet mogen gemeentes verordeningen uitvaardigen. Deze lokale regels staan in de Algemene Plaatselijke Verordening, kortweg APV.

Sluitingstijden In 19 van de 21 SRE gemeenten wordt met betrekking tot de sluitingstijden geen verschil gemaakt tussen horecagelegenheden in het centrum en in de periferie. Alleen in de gemeenten Eindhoven en Valkenswaard wordt in het weekend onderscheid gemaakt. In deze gemeenten mag de horeca in het centrum in het weekend langer openblijven. In Eindhoven sluit de natte en droge horeca op zaterdag en zondag in het centrum om 04.00 uur, terwijl in de rest van de gemeente de deuren om 2.00 uur dichtgaan. In Valkenswaard mag de natte horeca in het centrum op zaterdag tot 02.45 uur i.p.v. 2.00 uur open blijven, de droge horeca mag tot 03.30 uur i.p.v. 2.30 uur open blijven.

Sluitingsuur commerciële NATTE horeca maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Asten 1 1 1 1 2 2 1 Bergeijk 1 1 1 1 2 2 1 Best 1 1 1 2 3 3 2 Bladel 1 1 1 1 1 2 2 Cranendonck 1 1 1 1 2 2 1 Deurne 1 1 1 1 1 2 2 Eersel 1 1 1 1 2 2 1 Eindhoven 2 2 2 2 2 / 4 2 / 4 2 Geldrop-Mierlo 2 2 2 2 2 2 2 Gemert-Bakel 1 1 1 1 2 2 1 Heeze-Leende 1 1 1 1 2 2 1 Helmond 2 2 2 2 2 2 2 Laarbeek ...... Nuenen c.a. 2 2 2 2 2 2 2 Oirschot 1 1 1 2 2 2 1 Reusel-De Mierden 1 1 1 1 1 2 2 Someren 1 1 1 1 2 2 1 Son en Breugel 1 1 1 1 1 2 2 Valkensw aard 1 1 1 1 2 / 2.45 2 / 2.45 1 Veldhoven 1 1 1 1 3 3 1 Waalre 2 2 2 2 2 2 2

Naast Eindhoven en Valkenswaard dient de natte horeca in 14 andere SRE- gemeenten in het weekend eveneens om 02.00 haar deuren te sluiten. In twee gemeenten mogen de natte horeca in het weekend geopend blijven tot 03.00 uur.

Gemeente Eindhoven 15 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

In de gemeente Reusel-De Mierde moeten de horecagelegenheden in het weekend om 02.00 uur hun deuren sluiten. Met vier horecagelegenheden in het centrumgebied van Reusel-De Mierden is een aanvullend convenant afgesloten. Deze bedrijven maken in de nacht van zaterdag op zondag gebruik van glijdende sluitingstijden tot uiterlijk 04.00 uur. Vanaf 01.30 mogen geen bezoekers meer worden binnengelaten. In 14 gemeente sluit de natte horeca doordeweeks om 01.00 uur. In vier gemeenten mag de natte horeca doordeweeks tot 02.00 uur geopend zijn. Over het algemeen lijkt het er op dat de droge horeca iets later dicht mag gaan dan de natte horeca.

Sluitingstijden commerciële DROGE horeca maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Asten 2 2 2 2 3 3 2 Bergeijk 1 1 1 1 2 2 1 Best 1 1 1 2.30 2.30 2.30 2.30 Bladel 1 1 1 1 1 2 2 Cranendonck 1 1 1 1 2 2 1 Deurne 2 2 2 2 2 3 3 Eersel 1 1 1 1 2 2 1 Eindhoven 1 1 1 1 2 / 4 2 / 4 2 Geldrop-Mierlo 2 2 2 2 2 2 2 Gemert-Bakel 1 1 1 1 2 2 1 Heeze-Leende 1 1 1 1 2 2 1 Helmond 1.30 1.30 1.30 1.30 1.30 1.30 1.30 Laarbeek ...... Nuenen c.a. 24 24 24 24 1 1 24 Oirschot 1 1 1 2 2 2 1 Reusel-De Mierden 1.30 1.30 1.30 1.30 1.30 2.30 2.30 Someren 2 2 2 2 3 3 2 Son en Breugel 1.30 1.30 1.30 1.30 1.30 2.30 2.30 Valkensw aard 1 1 1 1 2 / 2.45 2 / 2.45 2 Veldhoven 1 1 1 1 2 2 1 Waalre 2 2 2 2 2 2 2

De droge horeca in Nuenen c.a. moet doordeweeks om 0.00 uur gesloten zijn. Tien gemeenten stellen de sluitingstijd doordeweeks op 01.00 uur, drie gemeenten op 01.30 uur en in vier SRE gemeenten mag de droge horeca doordeweeks tot 02.00 uur geopend zijn. Ook hier zien we dat in het weekend de droge horeca in veel gemeenten wat langer geopend mag zijn.

Structurele ontheffing In 11 van de 21 gemeenten biedt de APV de mogelijkheid voor ondernemers om een structurele ontheffing aan te vragen met betrekking tot de sluitingstijd. Dit betreffen de gemeenten: Asten, Bergeijk, Cranendonck, Deurne, Eersel, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Valkenswaard en Veldhoven.

Gemeente Eindhoven 16 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

In zeven van de elf gemeenten is een algemene passage in de APV opgenomen, waarin gesteld wordt dat het de bevoegdheid is van de burgemeester om ontheffing te verlenen. In Eindhoven kunnen maximaal vier discotheken een ontheffing aanvragen. In Deurne is in 2007 op grond van het horecaconvenant een structurele ontheffing geregeld, waarbij de sluitingstijden doordeweeks opgerekt zijn van 01.00 uur naar 02.00 uur, en in het weekend van 02.00 uur naar 04.00 uur. In Bergeijk kan ontheffing alleen op de nacht zaterdag naar zondag worden aangevraagd. Dit betekent verlenging van de openingstijd met 1 uur (van 2 naar 3 uur). Bij drie gemeenten wordt niet precies duidelijk wat de ontheffing in houdt. In negen van de elf gemeenten maken ondernemers inderdaad gebruik van de mogelijkheid om een ontheffing voor de sluitingstijd aan te vragen. In Valkenswaard maken 27 ondernemers gebruik van de mogelijkheid tot structurele ontheffing van de sluitingstijd, in Bergeijk 12, in Gemert-Bakel 7 en in Eindhoven 4. In Asten en Cranendonck maken twee ondernemers gebruik van de mogelijkheid tot ontheffing, in zowel Heeze-Leende als Veldhoven maakt 1 ondernemer gebruik van de mogelijkheid tot structurele ontheffing van de sluitingstijd.

Paracommercie In tien SRE-gemeenten zijn de sluitingstijden van de paracommercie vastgesteld. Dit betreffen de gemeenten: Best, Cranendonck, Deurne, Geldrop-Mierlo, Gemert- Bakel, Heeze-Leende, Nuenen c.a., Oirschot, Son en Breugel en Valkenswaard. Over het algemeen hebben deze gemeenten hiervoor een nota paracommercie opgesteld, waarin kantines en verenigingen de mogelijkheid hebben van 1 uur voor aanvang van de activiteit tot 1 uur na de activiteit horeca-activiteiten te verrichten, mits de activiteiten binnen de doelstelling van verenigingen past. In het voorbeeld bestuursreglement zoals opgesteld door NOC/NSF worden deze schenktijden eveneens gehanteerd. Best en Son en Breugel hebben expliciete tijden opgenomen. Zo mogen sportinrichtingen in Best tot 24.00 uur open zijn, welzijnsinstellingen maandag tot en met donderdag ook tot 24.00 uur, op vrijdag en zaterdag tot 2 uur en op zondag tot 1 uur. In Son en Breugel moet de paracommercie tussen 24.00 en 6.00 uur dicht zijn.

Exploitatievergunning In zeven SRE gemeenten is geen exploitatievergunning vereist voor de horeca. In de gemeente Eersel is alleen voor coffeeshops een exploitatievergunning vereist.

Gemeente Eindhoven 17 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Exploitatievergunning vereist? voor alleen voor voor alle horeca-instellingen alcoholschenkende nee uitbaten terras horeca • Son en Breugel • Reusel-De Mierden • Geldrop-Mierlo • Gemert-Bakel • Asten • Best • Bergeijk • Bladel • Someren • Nuenen c.a. • Deurne • Valkenswaard • Cranendonck • Oirschot • Eindhoven • Veldhoven • Helmond • Heeze-Leende 9 gemeenten 1 gemeente 1 gemeente 6 gemeenten

In de gemeente Geldrop-Mierlo is een exploitatievergunning vereist voor het uitbaten van een terras. In Reusel-De Mierde is een exploitatievergunning vereist voor alle alcoholschenkende horeca. In tien andere SRE gemeenten is voor alle horecagelegenheden een exploitatievergunning verplicht.

Gebieden waar alcoholconsumptie verboden is In vijf SRE-gemeenten zijn geen alcoholverbodgebieden in de APV opgenomen. In zestien SRE-gemeenten is wel sprake van een gebied waar geen alcohol genuttigd mag worden. In zeven gemeenten zijn plaatsen waar jongeren veelvuldig bijeenkomen aanleiding geweest tot het instellen van een alcoholverbodgebied. In vijf gemeenten vallen locaties waar jongeren bijeenkomen wel onder het verbodsgebied, maar de aanwezigheid van jongeren is niet de aanleiding geweest tot het instellen van het verbod.

Alcoholverbodgebieden in de gemeente alcoholverbodgebieden hieronder vallen scholen en plaatsen waar veelvuldig jongeren komen Bergeijk ja ja, aanleiding geweest hangplek achter cultureel centrum/jeugdsoos Bladel ja ja, aanleiding geweest posthof en sporthal om verspreiding tegen te gaan is ervoor gekozen om de Deurne ja ja, aanleiding geweest gehele bebouwde kom tot alcohol verbodsgebied te verklaren Geldrop-Mierlo ja ja, aanleiding geweest stationsomgeving; spiegelgevecht; centrum horecaconcentratiegebied, doorgaande wegen en Heeze-Leende ja ja, aanleiding geweest hangplekken Helmond ja ja, aanleiding geweest scholen; jongerencentra en speeltoestellen Someren ja ja, aanleiding geweest plaatsten waar veelvuldig jongeren bij elkaar komen Asten ja ja, toevallig zover hangplekken tot de openbare weg behoren Nuenen c.a. ja ja, toevallig Son en Breugel ja ja, toevallig zover hangplekken tot de openbare weg behoren Valkenswaard ja ja, toevallig hele bebouwde kom Veldhoven ja ja, toevallig alcoholverbod in gehele bebouwde kom, m.u.v. De Run Best ja nee

Gemeente Eindhoven 18 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

alcoholverbodgebieden hieronder vallen scholen en plaatsen waar veelvuldig jongeren komen Eersel ja nee Eindhoven ja nee Reusel-De Mierden ja nee Waalre nee nee Cranendonck nee nee Gemert-Bakel nee nee Oirschot nee nee Laarbeek Totaal gemeenten 16 7 met aanleiding jeugd

In de gemeenten Deurne, Nuenen c.a., Son en Breugel, Veldhoven, Asten en Valkenswaard is het verboden om binnen de bebouwde kom alcohol te nuttigen. In Best, Reusel-De Mierden, Bladel en Bergeijk is het verboden om, met uitzondering van de terrassen, in het centrum alcohol te nuttigen. In Eindhoven, Helmond, Someren, Geldrop-Mierlo, Eersel zijn specifieke gebieden aangewezen waar het nuttigen van alcohol verboden is. De APV van de gemeente Gemert-Bakel biedt wel de mogelijkheid tot het aanwijzen van alcohol verbodsgebieden, maar daar is tot op heden nog geen gebruik van gemaakt. Overigens moet gemeld worden dat de gebieden waar een alcoholverbod geldt, veelal niet expliciet staan vermeld in de APV, maar dat het op grond van de APV voor het college wel mogelijk is om gebieden aan te wijzen. De feitelijke gebieden die zijn aangewezen zijn terug te vinden in aparte besluitenlijsten. De vraag is wel hoe goed een burger van dergelijke gebieden af weet.

Wijzigingen in de APV in de komende jaren Vijf gemeenten hebben het voornemen om in de komende jaren de APV te wijzigen én daarbij aandacht te schenken aan jongeren en alcohol. Dit betreffen de gemeenten Deurne, Eersel, Geldrop-Mierlo, Nuenen c.a., Someren en Waalre. Hoe precies aandacht wordt geschonken aan jongeren en alcohol is nog niet duidelijk. De wijzigingen hebben voornamelijk betrekking op het afstemmen van de APV op het horecabeleid. De gemeente Deurne wil de sluitingstijden wijzigen, de gemeente Nuenen c.a. wil de APV in overeenstemming brengen met de APV van de gemeente Geldrop-Mierlo, tevens wil deze gemeente de sluitingstijden beter laten aansluiten bij de sluitingstijden in de regio.

Overige zaken APV Op de vraag of er nog andere zaken in de APV geregeld zijn of kunnen worden die van belang kunnen zijn om het alcohol gebruik onder jongeren te beperken, worden geen andere zaken genoemd dan hierboven of bij specifieke beleidsvelden aan de orde komt.

Gemeente Eindhoven 19 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

2.3 Horecabeleid

Jongeren en alcohol in horecabeleid benoemd In 14 SRE gemeenten is in het horecabeleid geen passage opgenomen met betrekking tot alcohol en jongeren. In vier gemeenten staat in het horecabeleid wel een passage met betrekking tot alcohol en jongeren. Dit zijn Deurne, Eersel, Someren en Valkenswaard. Twee gemeenten (Asten en Geldrop-Mierlo) hebben het voornemen om een dergelijke pasage in het horecabeleid op te nemen. Bij de gemeenten die een passage opgenomen hebben staat het terugdringen van alcoholmisbruik bij jongeren centraal.

Horecaverordening Alleen de gemeente Oirschot heeft in februari 2005 een horecaverordening opgesteld. Deze is gebaseerd op artikel 23, van de Drank en Horecawetgeving. In deze horecaverordening is opgenomen dat het verboden is om bedrijfsmatig of anders dan om niet sterke drank voor gebruik ter plaatsen te verstrekken in een inrichting of lokaliteit. In totaal worden zeven soorten inrichtingen of lokaliteiten omschreven waarop dit verbod van toepassing is. Hieronder vallen o.a. broodjeszaken/cafetaria, onderwijsinstellingen, gebouwen die hoofdzakelijk gebruikt worden door jeugdorganisaties/sportorganisaties, kerkelijke instellingen en dorps- of buurthuizen.

Gemeente Eindhoven 20 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

artikel 23; Drank en Horecawetgeving 1. Bij gemeentelijke verordening kan, de inspecteur gehoord, het bedrijfsmatig of anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank worden verboden, met dien verstande dat een verbod dat betrekking heeft op het verstrekken van zwakalcoholhoudende drank anders dan in een inrichting slechts betrekking heeft op een beperkte tijdsruimte. 2. Bij zodanige verordening kan worden bepaald, dat het verbod slechts geldt voor inrichtingen van een bij de verordening aangewezen aard, in bij de verordening aangewezen delen van de gemeente of voor een bij of krachtens die verordening aangewezen tijdsruimte. 3. Bij een verordening als bedoeld in het eerste lid kunnen regels worden gesteld omtrent de voorschriften die aan een vergunning als bedoeld in artikel 3 kunnen worden verbonden en omtrent het beperken van een vergunning tot het verstrekken van zwakalcoholhoudende drank. 4. De inspecteur zendt van zijn oordeel over de ontwerpverordening een afschrift aan gedeputeerde staten. 5. Een verordening wordt in afschrift gezonden aan gedeputeerde staten.

Horecaconvenant In zeven gemeenten is sprake van een convenant tussen de horecaondernemers en de gemeente. In vijf van deze gemeenten zijn de afspraken gemaakt met de horecavereniging, in één gemeente is er een convenant met de horecaondernemers afzonderlijk. In zes van de zeven gemeenten is ook de politie bij het convenant betrokken. In de gemeente Deurne zijn eveneens de taxibedrijven bij het convenant betrokken.

Met wie een horecaconvenant afgesloten horecaondernemers politie en/of vereniging afzonderlijk OM overige Valkenswaard ja Oirschot ja ja Reusel-De Mierden ja gemeente en Deurne ja ja taxibedrijven Eindhoven ja ja Gemert-Bakel ja ja ja Helmond ja ja Totaal gemeenten 5 2 6 1

Gemeente Eindhoven 21 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

In zes van de zeven convenanten zijn afspraken gemaakt omtrent huisregels en het toelatingsbeleid. In vier convenanten hebben de afspraken betrekking op een zwarte lijst van bezoekers, in drie convenanten is het verplicht gebruik van veiligheidsglas opgenomen. Andere afspraken in de convenanten betreffen reclame-uitingen, happy-hours en maatregelen om alcoholmisbruik tegen te gaan. Alleen in de gemeente Valkenswaard zijn er in het convenant ook afspraken met betrekking tot jongeren opgenomen.

Wat is in een horecaconvenant afgesproken Deurne Eindhoven Gemert-Bakel Helmond Oirschot Reusel-De Mierden Valkenswaard

toelatingsbeleid x x x x . x x jongeren ...... x happy-hours . x . . . . . huisregels x x x x . x x verplicht gebruik veiligheidsglas x x . . . . x zwarte lijst bezoekers x . x x x . . alcoholmisbruik x . x . . . . reclame uitingen . x . . . . . anders . . . x . x x cameratoezicht toezicht bij anders, namelijk en structureel horecagelegenheid en terrassen overleg taxistandplaats

Uitsluitend in de gemeente Deurne zijn in het convenant ook sancties opgenomen bij overtredingen ten aanzien van het convenant. Ook is de gemeente Deurne op basis van het horecaconvenant verplicht tot inspanning ten aanzien van jongeren en alcohol. In het Deurnese horecaconvenant zijn ook inspanningen van politie en OM vastgelegd.

Integraal alcohol(ontmoedigings)beleid In zes gemeenten is sprake van een integraal alcohol ontmoedigingsbeleid. Dit betreffen Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Nuenen c.a. en Someren. Meestal zijn de afspraken hieromtrent vastgelegd in een nota alcohol en drugs, waarbij preventie en hulpverlening een centrale plaats inneemt.

2.4 Algemene subsidieverordening

In geen van de 21 SRE gemeenten is in de algemene subsidieverordening een passage opgenomen met betrekking tot de verkoop van alcohol.

Gemeente Eindhoven 22 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Ook is er in geen enkele SRE-gemeenten in de algemene subsidieverordening een passage opgenomen met betrekking tot alcohol en jongeren. Op het moment dat er binnen een vereniging alcohol wordt geschonken moet er minimaal 1 persoon aanwezig zijn die ofwel de Verklaring Sociale Hygiëne bezit ofwel een Instructie Verantwoord Alcoholgebruik heeft gevolgd. Hiervoor is vanaf 1 april 2001 een landelijk voorbeeld beschikbaar: de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA). In 13 gemeenten wordt (een deel van) de kosten voor de cursus Instructie Verantwoord Alcoholgebruik vergoed. Eén gemeente is van plan dit op te nemen in het nieuwe subsidiebeleid. In vijf gemeenten (Laarbeek, Reusel- De Mierde, Eindhoven, Geldrop-Mierlo en Bladel) is het niet mogelijk om een vergoeding te krijgen voor de kosten van de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA). De hoogte van de vergoeding varieert.

Mogelijkheden voor kostenvergoeding Instructie Verantwoord Alcoholgebruik gemeente Wat zijn de mogelijkheden Asten max. 150,- per deelnemer Bergeijk mogelijkheid voor subsidie kadervorming cursussen gratis of kleine vergoeding; pilotgemeente IVA training t.b.v. Cranendonck verenigingen Deurne gemeente stelt cursus beschikbaar vrijwilligerssteunpunt organiseert cursus; kosten worden vergoed door Eersel Novadic/provincie, indien nodig is ook gemeentelijke financiële ondersteuning mogelijk Gemert-Bakel voor verenigingen deel van kosten via subsidie betaald door gemeente Heeze-Leende vanaf 2008: 75% van de kosten Nuenen c.a. cursus IVA wordt volledig vergoed voor verenigingen Oirschot alle IVA cursussen Someren feitelijke cursuskosten Valkenswaard cursuskosten voor paracommerciële instellingen Veldhoven onderzoek naar kosten sociale hygiëne voor buurtverenigingen Waalre alle cursuskosten IVA voor vereniging (wel max. bedrag) Best waarschijnlijk vanaf 2009 in het nieuwe subsidiebeleid

2.5 Evenementenbeleid

In vijf gemeenten is in het evenementenbeleid een passage opgenomen met betrekking tot alcoholverstrekking aan jongeren op evenementen. Dit betreffen Bergeijk, Someren, Cranendonck, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende. Dit betreft met name een explicitering van de wettelijke regeling dat onder de 16 jaar geen alcohol geschonken mag worden. Verder wordt er gemeld dat Heeze-Leende dat bij evenementen waar jongeren tot 16 jaar komen een leidinggevende aanwezig dient te zijn en alcoholvrije dranken dienen beschikbaar te zijn. Ook in de gemeente Someren zijn extra maatregelen opgenomen. Zo is in Someren in het afgelopen

Gemeente Eindhoven 23 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

jaar tijdens evenementen gewerkt met verschillende kleuren polsbandjes om onderscheid te kunnen maken tussen jongeren die al wel alcohol mogen nuttigen en jongeren die nog te jong zijn.

In zeven gemeenten zijn in het evenementenbeleid regels opgesteld voor het verstrekken van ontheffingen op grond van artikel 35 van de Drank en Horecawetgeving. Dit betreffen de gemeenten Cranendonck, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende, Asten, Valkenswaard, Reusel-De Mierden en Oirschot.

Artikel 35; Drank en Horecawetgeving 1. De burgemeester kan ten aanzien van het verstrekken van zwakalcoholhoudende drank op aanvraag ontheffing verlenen van het in artikel 3 voor de uitoefening van het horecabedrijf gestelde verbod, bij een in de beschikking aangewezen bijzondere gelegenheid van zeer tijdelijke aard voor een aaneengesloten periode van ten hoogste twaalf dagen, mits de verstrekking geschiedt onder onmiddellijke leiding van een persoon die voldoet aan artikel 8, tweede en vierde lid. 2. Een ontheffing kan onder beperkingen worden verleend; aan een ontheffing kunnen voorschriften worden verbonden. 3. Ten aanzien van een ontheffing is artikel 31, eerste lid, onder a en d, van overeenkomstige toepassing. 4. Besluiten tot verlening, wijziging of intrekking van een ontheffing worden in afschrift aan de inspecteur gezonden.

Gemeenten die aangeven beleidregels te hebben opgesteld in het evenementenbeleid voor het verstrekken van ontheffingen op grond van artikel 35 noemen deels punten die in wettelijke regelgeving staat opgenomen. Dit betreffen de volgende punten: - leidinggevende moet SVH-verklaring Sociale Hygiëne hebben; - leidinggevende moet aanwezig zijn; - alcoholschenker is 18+; - onder de 16 jaar geen dienst; - geen verkoop onder 16 (3x genoemd); Daarnaast noemen ze ook aanvullende regels, zoals: - bij verstoring openbare orde, na eerste aanzegging politie, activiteit direct staken; - alleen zwak alcoholische dranken (3x genoemd); - alcoholvrije dranken dienen beschikbaar te zijn; - eindtijd vrijdag en zaterdag 01.00, andere dagen 0.30 uur; - geen ontheffing voor feesttenten etc. indien op of direct bij die locatie horecagelegenheden zijn, tenzij het evenementen betreft die in of bij die locatie plaatsvinden; - het is verboden alcohol in glas te verstrekken.

Gemeente Eindhoven 24 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

In geen enkele gemeente is in het evenementenbeleid vastgelegd dat er tijdens evenementen alleen bier met een laag alcoholpercentage geschonken mag worden. Wel hebben enkele gemeenten dit opgenomen als het evenementen gericht op jongeren betreft (zie hierboven).

2.6 Gezondheidsbeleid

Bij elf gemeenten is in de meest recente nota gezondheidsbeleid een passage opgenomen over alcoholpreventie bij jongeren. De passages hebben betrekking op genotsmiddelen in het algemeen en niet op alcohol in het bijzonder. Drie gemeenten hebben het project Gezonde school en genotsmiddelen opgenomen in hun gezondheidsnota. Voorlichting, sociale weerbaarheid en verslavingspreventie zijn de pijlers van dit project. Dit project valt overigens onder het dienstenpakket van de GGD en wordt aan alle scholen binnen de SRE-regio aangeboden. De scholen bepalen zelf of zij het wel of niet afnemen.

In zeven SRE gemeenten is er in de gezondheidsnota aandacht voor (alcohol) verslaving onder jongeren. Ook hier zien we dat het accent soms meer op genotmiddelen in het algemeen zit dan specifiek op alcohol. Hele specifieke zaken die genoemd zijn betreffen een pilot Alcoholmatiging, het voorkomen van risicogedrag door voorlichting, het bevorderen gezonde leefstijl en het terugdringen alcoholgebruik bij jongeren. Ouders lijken weinig aandacht te krijgen in het gezondheidsbeleid als het om jongeren (zeker 13-plussers) en alcoholpreventie gaat.

Aandacht voor jongeren en alcoholpreventie/-verslaving in gemeentelijke gezondheidsnota’s huidige gezondheidsnota huidige gezondheidsnota nieuwe gezondheidsnota alcoholpreventie bij jongeren (alcohol) verslaving onder jongeren aandacht voor jongeren en alcohol Best ja ja ja Deurne ja ja ja Reusel-De Mierden ja ja ja Someren ja ja ja Valkenswaard ja ja ja Veldhoven ja ja nee Eersel ja nee ja Nuenen c.a. ja nee ja Oirschot ja nee ja Asten ja nee nee Geldrop-Mierlo ja nee nee Waalre nee ja ja Bladel nee nee ja Cranendonck nee nee ja

Gemeente Eindhoven 25 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

huidige gezondheidsnota huidige gezondheidsnota nieuwe gezondheidsnota alcoholpreventie bij jongeren (alcohol) verslaving onder jongeren aandacht voor jongeren en alcohol Eindhoven nee nee ja Helmond nee nee ja Laarbeek nee nee ja Bergeijk nee nee nee Heeze-Leende nee nee nee Gemert-Bakel . . . Son en Breugel . . . totaal 11 7 14

Sinds 2003 moeten gemeenten, op grond van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid, om de vier jaar een nieuwe gezondheidsnota opstellen. Vijf gemeenten geven aan in deze nota geen specifieke aandacht te geven aan jongeren en alcohol. Drie gemeenten daarvan hebben op dit moment er wel aandacht voor. Mogelijk dat zij het al over de nieuwe nota hebben. Veldhoven heeft de intentie om heel specifiek verslavingszorgbeleid (onder andere rondom alcohol & jongeren) te gaan ontwikkelen, dus een aparte nota op dit punt. Hierdoor komt het thema alcohol en jongeren niet meer specifiek voor in de gezondheidsnota.

2.7 Integraal veiligheidsbeleid en handhaving

Negen gemeenten in de SRE-regio hebben in het integraal veiligheidsbeleid alcoholpreventieve maatregelen opgenomen en in zes gemeenten is in het integraal veiligheidsbeleid specifiek aandacht voor jeugd en alcoholpreventie. Aangezien alcoholpreventie vaak prioriteit heeft binnen meerdere beleidsvelden, hebben een aantal gemeenten in een nota alcohol en drugbeleid opgesteld. In het integraal veiligheidsbeleid wordt hier meestal naar verwezen.

Aandacht voor alcoholpreventieve maatregelen en jeugd en alcohol in het integrale veiligheidsbeleid

Negen gemeenten hebben in het handhavingsbeleid aspecten opgenomen die de overlast van jongeren en alcohol moet verminderen. Dit betreffen Asten, Bladel, Deurne, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende, Helmond, Nuenen c.a. en Someren. Zo is het in Eindhoven verboden om op het Stratumseind met glas over straat te gaan, en is er in de gemeente Helmond structureel politietoezicht op de vrijdag en zaterdagavond. Ook in de gemeente Someren is extra politie-inzet onderdeel van het beleid. In Nuenen c.a. controleren en handhaven de BOA’s de naleving van de APV. Bij de andere gemeenten wordt verwezen naar de nota integraal alcohol en drugsbeleid of de APV.

Gemeente Eindhoven 26 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Binnen de SRE-regio hanteren twaalf gemeenten een horecastappenplan. Hierin is opgenomen hoe gehandeld wordt bij overtredingen op het gebied van de horeca. Daarnaast hebben zes SRE gemeenten ten aanzien van overtredingen van de APV flankerend beleid geformuleerd. Waar het de horeca betreft is dit vastgelegd in het horecastappenplan.

Aanwezigheid horecastappenplan en flankerend beleid bij overtreding APV horecastappenplan flankerend beleid bij overtreding APV Bergeijk ja ja Bladel ja ja Deurne ja ja Eindhoven ja ja Helmond ja ja Someren ja ja Best ja nee, wordt adhoc bepaald Eersel ja nee, wordt adhoc bepaald Gemert-Bakel ja nee, wordt adhoc bepaald Heeze-Leende ja nee, wordt adhoc bepaald Reusel-De Mierden ja nee, wordt adhoc bepaald Geldrop-Mierlo ja . Cranendonck nee nee, wordt adhoc bepaald Nuenen c.a. nee nee, wordt adhoc bepaald Oirschot nee nee, wordt adhoc bepaald Valkenswaard nee nee, wordt adhoc bepaald Veldhoven nee nee, wordt adhoc bepaald Waalre nee nee, wordt adhoc bepaald Asten . . Laarbeek . . Son en Breugel . . totaal 12 6

In negen gemeenten zijn speciale handhavingteams voor de horeca actief, er wordt voornamelijk gecontroleerd op de brandveiligheid en de naleving van de sluitingstijden.

Aanwezigheid handhavingsteam horeca en de terreinen die zij controleren handhavingteam horeca brandveiligheid naleving sluitingstijden anders Best ja x x x Bladel ja x x x Eindhoven ja x x x Heeze-Leende ja x x . Helmond ja x x x Deurne ja . x x Bergeijk ja x . x Gemert-Bakel ja x . . Someren ja . . x

Gemeente Eindhoven 27 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

handhavingteam horeca brandveiligheid naleving sluitingstijden anders Cranendonck nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Geldrop-Mierlo nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Nuenen c.a. nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Oirschot nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Reusel-De Mierden nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Valkenswaard nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Veldhoven nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Waalre nee, is taak politie/brandweer/vwa . . . Asten . . . . Eersel . . . . Laarbeek . . . . Son en Breugel . . . . totaal 9 7 6 7

Vier gemeenten geven aan over meer juridische middelen te willen beschikken om ondernemers/organisaties die in gebreke blijven, sancties op te kunnen leggen. Zij geven de volgende punten aan: 1. capaciteitstekort 2. handhavingsbevoegdheden gemeente en politie moeten weer terugkomen, met als extra leeftijdshandhaving 3. samen met VWA voldoende juridische middelen 4. verbod op happy-hours uitbreiden naar centrumgebied

2.8 Jeugd en jongerenbeleid

In 15 gemeenten is er binnen het jeugd- en jongerenbeleid aandacht voor alcoholgebruik bij jongeren en/of ouders. Veelal is dit uitgewerkt door middel van voorlichtingsprojecten zoals: Gezonde school en genotmiddelen, productenboek van Jeugd-Punt en het project drinken of verzuipen. In de gemeente Veldhoven houdt Novadic spreekuur op een middelbare school. In de gemeente Laarbeek is een werkgroep rondom het thema alcohol en jongeren geformeerd, waarin gemeente, GGD, maatschappelijk werk, politie en welzijn deelnemen.

Jongeren en alcohol in het jeugdbeleid in jeugdbeleid in jongerenbeleid een passage m.b.t. aandacht voor (de ouders leerplichtverzuim schoolfeesten in jongeren en keten en van) kinderen tot 13 jaar als gevolg van de reguliere alcoholgebruik hokken en alcoholgebruik drankgebruik horeca Bergeijk ja ja nee nee nee Bladel ja ja nee nee nee Cranendonck ja ja nee nee nee

Gemeente Eindhoven 28 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

in jeugdbeleid in jongerenbeleid een passage m.b.t. aandacht voor (de ouders leerplichtverzuim schoolfeesten in jongeren en keten en van) kinderen tot 13 jaar als gevolg van de reguliere alcoholgebruik hokken en alcoholgebruik drankgebruik horeca 3 Deurne ja ja nee ja ja Eersel ja ja nee nee nee Gemert-Bakel ja ja nee nee nee Laarbeek ja ja nee nee nee Nuenen c.a. ja ja nee nee nee Reusel-De Mierden ja ja nee nee nee Someren ja ja nee nee ja Valkenswaard ja ja nee nee nee Eindhoven ja nee nee nee nee Helmond ja nee nee nee nee Veldhoven ja ja nee nee nee Oirschot nee ja nee nee nee Asten nee nee nee nee nee Best nee nee nee nee nee Geldrop-Mierlo nee nee nee nee nee Heeze-Leende nee nee nee nee . Waalre nee nee nee nee nee Son en Breugel totaal 14 13. 0 1 2

In geen van de 21 SRE gemeenten is er in het jeugdbeleid aandacht voor leerplichtverzuim als gevolg van drankgebruik. In de gemeente Deurne is beleid geformuleerd ten aanzien van schoolfeesten in de reguliere horeca. Scholen kunnen ontheffing (artikel 35 van de drank en horecawet) aanvragen voor de verkoop van alcohol tijdens schoolfeesten op het eigen schoolterrein. Alleen in de gemeente Eindhoven zijn richtlijnen opgesteld, op grond waarvan de ontheffing verleend kan worden voor scholen om op hun terrein tijdens schoolfeesten alcohol te verstrekken. Deze richtlijnen houden onder andere in dat er geen alcohol mag worden verstrekt aan mensen jonger dan 16 jaar, dat er een leidinggevende aanwezig moet zijn en dat de drank uitsluitend in kunststof bekers verstrekt mag worden. Twee gemeenten hebben in het jeugd- en jongerenbeleid een passage opgenomen over bijeenkomsten in keten en hokken. In gemeente Someren heeft dit vorm gekregen in het actieplan alcohol en drug, te weten pimp my keet . Dit houdt in dat jongerenwerkers keten bezoeken en voorlichting geven over alcohol en drugs gebruik.

3 In antwoord op vraag 46 van de enquête is ja geantwoord, echter in Nota integraal Alcohol en Drugsbeleid 2006-2009 gemeente Deurne kan passage niet teruggevonden worden.

Gemeente Eindhoven 29 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

2.9 Sportbeleid

In geen van de SRE-gemeenten is in het sportbeleid een passage opgenomen over alcoholverkoop in sportkantines. Dus ook niet specifiek voor de doelgroep jeugd. In Reusel-De Mierde en in Geldrop-Mierlo is met sportkantines afgesproken dat hetzelfde prijsniveau wordt gehanteerd als in de plaatselijke horeca. Dit zijn ook de enige twee gemeenten waar afspraken gemaakt zijn over de prijzen die in sportkantines worden gehanteerd. In Bladel en Helmond zijn er alcoholvrije sportkantines.

In acht gemeenten zijn de sluitingstijden van kantines vastgelegd in het sportbeleid. Daarbij moet aan de volgende afspraken gedacht worden: - open tot twee uur na laatste activiteit; - 1 uur voor tot 2 uur na een wedstrijd of training mag kantine open zijn, openstelling; - kantines tot max. 1 uur na activiteit geopend; - sluiting 1 uur na laatste wedstrijd; - voor opening na 24.00 gemeentelijke vergunning vereist; - kantines dienen zich te houden aan sluitingstijden regulieren horeca.

In vier andere gemeenten zijn de sluitingstijden van kantines geregeld in een nota paracommercie. In zes gemeenten zijn er geen sluitingstijden voor sportkantines vastgesteld. Nuenen c.a. en Veldhoven hebben naast de sluitingstijden ook de schenktijden in respectievelijk de APV en de gebruiksovereenkomst vastgelegd. Andere gemeenten hebben voor zover wij weten geen afspraken over de schenktijden gemaakt.

Jongeren en alcohol in het sportbeleid in sportbeleid een passage opgenomen over… binnen gemeente alcoholverkoop prijsafspraken sluitingstijden schenktijden alcoholverkoop in alcoholvrije in kantines kantines kantines sportkantines sportkantines Geldrop-Mierlo nee nee ja ja nee nee Nuenen c.a. nee nee nee ja ja nee Veldhoven nee nee nee ja ja nee Asten nee nee nee ja nee nee Bergeijk nee nee nee ja nee nee Bladel nee nee nee ja nee ja Gemert-Bakel nee nee nee ja nee . Heeze-Leende nee nee nee ja nee nee Reusel-De Mierden nee nee ja nee nee nee Cranendonck nee nee nee nee nee nee Deurne nee nee nee nee nee nee

Gemeente Eindhoven 30 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Eersel nee nee nee nee nee nee Eindhoven nee nee nee nee nee nee Helmond nee nee nee nee nee ja Laarbeek nee nee nee nee nee nee Oirschot nee nee nee nee nee nee Someren nee nee nee nee nee nee Valkenswaard nee nee nee nee nee nee Waalre nee nee nee nee nee nee Best nee nee . . . nee Son en Breugel ...... Totaal (ja) 0 0 2 8 2 2

Gemeenten lijken weinig in hun sportbeleid ten aanzien van alcohol te hebben geregeld. Wel dienen sportverenigingen met een eigen kantine op basis van de Drank- en Horecawet te beschikken over een bestuursreglement. Kijkend naar het model bestuursreglement ‘Alcohol in sportkantines’ dan kunnen verenigingen hierin de nodige zaken ten aan zien van alcohol gebruik geregeld hebben. Zoals verbod van verkoop van sterke drank aan personen onder de 18 jaar en het duidelijk tonen van leeftijdsgrenzen en schenktijden.

2.10 Accommodatiebeleid

In Asten, Best, Eersel en Gemert-Bakel zijn in het accommodatiebeleid regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol in buurthuizen. In zes gemeenten zijn regels geformuleerd ten aanzien van jongeren en alcohol in jongerencentra. Ook hier geldt weer dat buiten de gemeente om in bestuursreglementen het een en ander over het thema alcohol opgenomen kan zijn. Ook hebben enkele gemeenten regels opgesteld ten aanzien van jongeren en alcohol in culturele-, (gemeentelijke) sportaccommodaties. De regels zijn over het algemeen een herhaling van wat reeds in de Drank- en Horecawetgeving en in het bestuursreglement vermeld staat. Alleen de gemeente Nuenen c.a. heeft in verschillende gebruikersovereenkomsten opgenomen dat sportkantines voor 16.00 uur geen alcohol mogen schenken.

Jongeren en alcohol in het accommodatiebeleid in het accommodatiebeleid specifieke regels opgenomen m.b.t. alcohol en jongeren in…. gemeentelijke culturele gemeentelijke niet-gemeentelijke buurthuizen jongerencentra instellingen sportaccommodaties sportaccommodaties Asten ja ja ja ja ja Best ja ja ja ja ja Gemert-Bakel ja ja nee nee nee Eersel ja nee nee ja . Bergeijk nee ja ja ja nee Nuenen c.a. nee ja nee ja ja Cranendonck nee ja . . .

Gemeente Eindhoven 31 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

in het accommodatiebeleid specifieke regels opgenomen m.b.t. alcohol en jongeren in…. gemeentelijke culturele gemeentelijke niet-gemeentelijke buurthuizen jongerencentra instellingen sportaccommodaties sportaccommodaties Bladel nee nee nee nee nee Deurne nee nee nee nee nee Eindhoven nee nee nee nee nee Geldrop-Mierlo nee nee nee nee nee Heeze-Leende nee nee nee nee nee Helmond nee nee nee nee nee Laarbeek nee nee nee nee nee Oirschot nee nee nee nee nee Reusel-De Mierden nee nee nee nee nee Someren nee nee nee nee nee Valkenswaard nee nee nee nee nee Veldhoven nee nee nee nee nee Waalre nee nee nee nee nee Son en Breugel . . . . . Totaal (ja) 4 6 3 5 3

2.11 Externe partners

De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) houdt toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. In 18 gemeenten heeft de VWA, volgens de gemeenten, in de afgelopen twee jaar een of meerdere controles uitgevoerd. Vijftien maal betrof het een random controle van VWA zelf, bij drie controles was dat op aanvraag van de gemeente, er waren eveneens drie controles op aanvraag van de politie. Ook hebben er drie controles plaatsgevonden naar aanleiding van klachten. De VWA heeft 1 controle uitgevoerd op aanvraag van een horecaondernemer.

Controles van de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) op de naleving van de Drank en Horecawet. op verzoek van: afgelopen 2 random jaar controles horecaon- n.a.v. gemeente politie controle anders uitgevoerd dernemers klachten VWA Asten ja . . . x . . Bergeijk ja . . . x . . Best ja . . . x . . Bladel ja . . . x . . Cranendonck ja . . x x . . Deurne ja . . . x . . Eindhoven ja x . . x . . Geldrop-Mierlo ja . . . x . . Heeze-Leende ja . . . x x . Helmond ja . . . x . . Nuenen c.a. ja x x . x x .

Gemeente Eindhoven 32 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Oirschot ja . x . . . . Reusel-De ja x x . . . . Mierden Someren ja . . . x . . Valkenswaard ja . . . x . . Veldhoven ja . . . . x . Waalre ja . . . x . . Eersel ja . . . x . . Gemert-Bakel onbekend ...... Laarbeek ...... Son en Breugel Totaal (ja) 18 3 3 1 15 3 .

Voor zover de gemeenten weten heeft de VWA bij zes controles overtredingen vastgesteld met betrekking tot de leeftijdsgrenzen zoals geformuleerd in de Drank en Horecawetgeving.

Geconstateerde overtredingen bij de controles door de VWA (zover bekend bij de gemeente) nee 2 ja, m.b.t. leeftijdsgrenzen 5 ja, m.b.t. toekennen vergunningen 3 ja, m.b.t. leeftijdsgrenzen en vergunningen 1 ja, maar niet m.b.t. leeftijdsgrenzen of vergunningen 5

Vier gemeenten geven aan dat zij de Voedsel en Waren Autoriteit de afgelopen twee jaar verzocht heeft extra controles uit te voeren met betrekking tot jeugd en alcohol in relatie tot de naleving van de Drank en Horecawet. Het betroffen verschillende soorten gebieden waar jeugd regelmatig komt.

Extra controles door de VWA met betrekking tot jeugd en alcohol Nuenen c.a. supermarkten, evenementen en hangplekken Reusel-De Mierden centrumgebied Reusel Cranendonck diverse evenementen Heeze-Leende jongerencafé

Het Bureau Eerlijke Mededinging (BEM!) tracht oneerlijke concurrentie in de horeca tegen te gaan. Bij elf gemeenten heeft het Bureau Eerlijke Mededinging klachten kenbaar gemaakt. Dit betreffen de volgende gemeenten: Asten, Bergeijk, Cranendonck, Deurne, Eersel, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Nuenen c.a., Someren, Veldhoven en Waalre. Tien van de elf klachten hadden betrekking op paracommerciële activiteiten. Drie gemeenten hebben aangegeven dat het andere instanties betrof, bijvoorbeeld een minicamping en dat verkoop van drank bedrijfsmatig niet is vastgesteld.

Gemeente Eindhoven 33 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek

Bijlage: enquête De lay-out van de vragenlijst is voor deze rapportage aangepast, m.n. de schrijfruimte voor openvragen is verkleind.

Hoofdstuk Algemeen

Dit deel van de vragenlijst omvat enkele vragen over voorzieningen binnen de gemeente.

1. Gemeente : 2. Aantal horecagelegenheden (cafés en restaurants met vergunning): 3. Aantal buurthuizen/wijkcentra : 4. Aantal gemeentelijke culturele instellingen (denk daarbij aan (theater, bioscoop, muziekcentrum ed.) 5. Aantal jongerencentra : 6. Aantal sportkantines :

Hoofdstuk Algemene Plaatselijke Verordening In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de APV kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 7. Zijn er in de APV of dranken horecaverordening gebieden genoemd waar alcoholconsumptie verboden is? ' ja welke gebieden betreffen dit?

' nee 8. Vallen (gebieden rondom) scholen en plaatsen waar veelvuldig jongeren bijeenkomen ook onder deze gebieden waar alcoholconsumptie verboden is? Denk daarbij ook aan hangplekken, speelplaatsen, jeugdcentra) ' Ja, deze scholen en plaatsen zijn aanleiding geweest om alcohol verbod in te stellen (bijv. 250 m om elke school) Om welke plaatsen gaat het en welke uitgangspunten zijn hierbij gehanteerd?

' Ja, eigenlijk min of meer toevallig, de scholen en plaatsen zijn geen aanleiding geweest om alcoholverbod in te stellen Welke gebieden zijn er opgenomen?

' nee Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

9. Zijn voor verschillende delen in de gemeente verschillende sluitingstijden in de APV opgenomen, bijv. centrum versus periferie? ' nee Welke sluitingstijden zijn er in de APV opgenomen met betrekking tot sluitingstijden van commerciële horeca in de hele gemeente maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Sluiting natte horeca Sluiting droge horeca ' ja welke onderscheid wordt er gemaakt?

Welke sluitingstijden zijn er in de APV opgenomen met betrekking tot sluitingstijden van commerciële horeca in het centrumgebied? maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Sluiting natte horeca Sluiting droge horeca Welke sluitingstijden zijn er in de APV opgenomen met betrekking tot sluitingstijden van commerciële horeca, in andere delen van de gemeente? maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Sluiting natte horeca Sluiting droge horeca 10. Kan een ondernemer een structurele ontheffing op de sluitingstijden (bijv. nachtvergunning) krijgen? ' ja Wat is er geregeld? (evt. citaat passage APV bijvoegen)

' nee 11. Maken er ondernemers gebruik van deze structurele ontheffing op de sluitingstijden (nachtvergunning)? (evt. citaat passage APV bijvoegen) ' ja Hoeveel?

' Nee/n.v.t.

12. Is in uw gemeente, naast de wettelijke drank en horecavergunning, een exploitatievergunning vereist voor de horeca? ' ja , voor alle horeca instellingen Indien ja, (evt. citaat passage APV bijvoegen) ' ja , maar alleen voor de alcoholschenkende horeca ' ja, maar alleen voor de niet alcoholschenkende horeca ' nee 13. Is er in de APV een passage opgenomen met betrekking tot opening- en sluitingstijden van para commerciële horeca (zoals sportkantines, jeugdorganisatiekantines, wijk- of buurthuizen)? maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Sluitingtijden ' ne e

Gemeente Eindhoven 36 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

14. In een aantal gemeentes zal komend jaar de APV gewijzigd worden. Zijn er voornemens om in deze nieuwe APV extra aandacht te besteden aan jongeren en alcohol? ' ja Wat zijn dan concreet deze voornemens?

' nee

15. Zijn er nog andere zaken in de APV geregeld of die in de APV geregeld kunnen worden die van belang kunnen zijn om het alcohol gebruik onder jongeren te beperken (evt. citaat passage APV bijvoegen)

Hoofdstuk Horecabeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 16. Is er in het horecabeleid iets opgenomen met betrekking tot alcohol en jongeren?

' ja Wat is er opgenomen (Evt. passage toevoegen)?

' nee 17. Een aantal gemeenten kent naast de landelijke drank en horecawetgeving, ook een plaatselijke horecaverordening. Heeft uw gemeente een horecaverordening opgesteld? ' ja Op welke Drank- en Horecawet artikelen is deze gebaseerd (meerdere antwoorden mogelijk) artikel 4, lid 3 artikel 20, lid 5 artikel 23, lid 3 weet ik niet ' nee door naar vraag 19 18. Is er in de plaatselijke horecaverordening iets opgenomen met betrekking tot jeugd en alcohol(preventie)? ' ja Wat is er opgenomen (Evt. passage toevoegen)?

' nee

Gemeente Eindhoven 37 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

19. In sommige gemeenten is sprake van een convenant tussen horecaondernemers en o.a. de gemeente .Zijn er in uw gemeente afspraken gemaakt met ondernemers in de horeca? ' nee ' ja Met wie? ' ondernemers afzonderlijk ' ondernemers verenigd in een horecabelangenvereniging ' ondernemers afzonderlijk & politie en/of Openbaar Ministerie ' ondernemers verenigd in een horecabelangenvereniging & politie en/of Openbaar Ministerie ' anders nl.

Waar hebben deze afspraken betrekking op? ' toelatingsbeleid ' jongeren ' ‘happy hours’ ' huisregels ' verplicht gebruik veiligheidsglas ' ‘zwarte lijst’ bezoekers ' alcoholmisbruik ' reclame uitingen ' anders nl.:

20. Zijn er ook sancties opgenomen in het convenant? ' ja Welke (evt. citaat passage bijvoegen)?

' nee 21. Is de gemeente ook tot inspanning verplicht op het gebied van jongeren en alcohol op grond van het horecaconvenant? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 22. Is de politie en/of OM ook tot inspanning verplicht op het gebied van jongeren en alcohol op grond van het horecaconvenant? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 23. Heeft uw gemeente een integraal alcohol(ontmoedigings)beleid? ' ja Wat staat hierin vermeld? (eventueel kopie toevoegen)

' nee

Gemeente Eindhoven 38 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

Hoofdstuk Algemene subsidieverordening (ASV) In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. Wordt de verkoop van alcohol genoemd in de algemene subsidieverordening of in een 24. deelverordening?

' ja Wat staat hierin (evt. citaat passage ASV bijvoegen)?

Op welke beleidsterreinen heeft dit betrekking? ' gezondheidbeleid ' evenementenbeleid ' welzijnbeleid ' jeugd- & jongerenbeleid ' sportbeleid ' anders nl. ' nee 25. Is er in de algemene subsidieverordening een passage opgenomen over alcohol en jongeren?

' ja Op welke beleidsterreinen heeft dit betrekking? ' gezondheidbeleid ' evenementenbeleid ' welzijnbeleid ' jeugd- & jongerenbeleid ' sportbeleid ' anders nl. ' nee

26. Op het moment dat er binnen een vereniging alcohol wordt geschonken moet er minimaal 1 persoon aanwezig zijn die ofwel de Verklaring Sociale Hygiëne bezit ofwel een Instructie Verantwoord Alcoholgebruik heeft gevolgd. Hiervoor is vanaf 1 april 2001 een landelijk voorbeeld beschikbaar: de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA).

Zijn er binnen uw gemeente mogelijkheden om (een gedeelte van) de kosten voor deze cursussen vergoed te krijgen? ' ja Welke kosten worden eventueel vergoed (evt. passage toevoegen)?

' nee

Hoofdstuk Evenementenbeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen.

Gemeente Eindhoven 39 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

27. Is er in het evenementenbeleid iets opgenomen met betrekking tot alcohol en jongeren? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 28. Is er in het evenementenbeleid een passage opgenomen met betrekking tot het schenken van ‘evenementenbier’(bier met een lager alcoholpercentage) tijdens evenementen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 29. Zijn er voor het verstrekken van ontheffingen op grond van artikel 35 dranken horecawet beleidsregels opgesteld? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee

Hoofdstuk externe partners uitvoering Drank en Horecawet Behalve de gemeente, politie en lokale belangverenigingen zijn er ook andere instanties betrokken bij de uitvoering van de wetgeving rondom alcoholverkoop. Dit kunnen overheidsinstanties zijn, maar ook landelijke belangenverenigingen van horeca ondernemers. 30. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) houdt toezicht op de handhaving van de Drank- en Horecawet. Heeft de VWA in de afgelopen twee jaar controles uitgevoerd op de naleving van de Drank- en Horecawet in uw gemeente? ' ja Was dit op aanvraag van: ' de gemeente ' de politie ' de ondernemers in de horeca ' random controle op initiatief van de VWA zelf ' naar aanleiding van klachten ' anders Zijn er bij deze controle(s) overtredingen geconstateerd tegen de Drank- Horecawet ' nee, er zijn geen overtredingen vastgesteld ' ja, er zijn overtredingen vastgesteld met betrekking tot de leeftijdsgrenzen ' ja, er zijn overtredingen vastgesteld met betrekking tot de toekenning van vergunningen ' ja, maar niet m.b.t. leeftijdsgrenzen en vergunningen ' nee Ga door naar vraag 29 ' onbekend of de VWA in de afgelopen twee jaar Ga door naar vraag 29 controles in de gemeente heeft uitgevoerd 31. Als de gemeente de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) afgelopen twee jaar verzocht heeft extra controles uit te voeren hadden deze betrekking op jeugd en alcohol in relatie tot de naleving van de Drank- en Horecawet in uw gemeente? ' ja Waar hebben deze plaats gevonden?

' nee ' n.v.t.

Gemeente Eindhoven 40 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

32. Het Bureau Eerlijke Mededinging (BEM!) tracht oneerlijke concurrentie in de horeca tegen te gaan. Heeft het Bureau Eerlijke Mededingen in de afgelopen twee jaar een klacht kenbaar gemaakt vanwege oneerlijke concurrentie in de horeca binnen uw gemeentegrenzen? ' ja Op wie had deze klacht betrekking? (meerdere antwoorden mogelijk) ' de gemeente ' de commerciële horeca ' de paracommerciële horeca ' anders ' nee

Hoofdstuk Gezondheidsbeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 33. Is er in de meest recente nota gezondheidsbeleid een passage opgenomen over alcoholpreventie bij jongeren? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 34. Is er in het gezondheidsbeleid aandacht voor (alcohol) verslaving onder jongeren? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 35. Dit jaar is uw gemeente verplicht tot het opstellen van een nieuwe gezondheidsnota. Zijn er voornemens om in deze nieuwe nota extra aandacht te besteden aan jongeren en alcohol? ' ja Wat zijn dan concreet deze voornemens?

' nee

Hoofdstuk Integraal Veiligheidsbeleid en Handhaving In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 36. Heeft uw gemeente in het integraal veiligheidsbeleid ook alcoholpreventieve maatregelen opgenomen.? ' ja Wat staat hierin vermeld? (eventueel kopie toevoegen)

' nee door naar vraag 36

Gemeente Eindhoven 41 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

37. Heeft uw gemeente in het integraal veiligheidsbeleid ook specifieke zaken t.a.v. jeugd en alcohol(preventie) opgenomen? ' ja Wat staat hierin vermeld? (eventueel kopie toevoegen)

' nee 38. Zijn er in uw gemeente in het handhavingsbeleid, aspecten opgenomen die te maken hebben met jongeren en alcohol zoals bijvoorbeeld geweld op straat, openbaar dronkenschap en het handhaven van gebodsgebieden.? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage toevoegen)?

' nee 39. Is er in uw gemeente flankerend beleid vastgesteld (bijv. in een protocol) hoe te handelen bij overtredingen van de APV? ' ja Wat is er vastgelegd (evt. passage toevoegen)?

' nee, wordt adhoc bepaald 40. Zijn++ er binnen uw gemeente speciale handhavingteams voor de horeca actief? ' ja Op welke terreinen worden controles uitgevoerd (meerdere antwoorden mogelijk) ' brandveiligheid ' naleving sluitingstijden horeca ' anders ' nee, dit zijn taken van politie/brandweer/VWA, hiervoor zijn geen speciale teams binnen de gemeente 41. Heeftactief de gemeente voldoende juridische middelen om ondernemers/organisaties die in gebreke blijven bij afspraken op het gebied van jongeren en alcohol, sancties op te leggen ' ja ' nee Wat zou er geregeld moeten worden?

' weet niet

Hoofdstuk jeugd- en jongerenbeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 42. Is er in jeugdbeleid aandacht voor (de ouders van) kinderen tot 13 jaar en alcoholgebruik? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 43. Is er in het jeugdbeleid een passage opgenomen met betrekking tot jongeren (13 tot 24 jaar) en alcoholgebruik? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Gemeente Eindhoven 42 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

44. Is er in het jeugdbeleid een passage opgenomen over leerplichtverzuim als gevolg van drankgebruik? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 45. Is er in het jeugdbeleid een passage opgenomen over schoolfeesten in de regulieren horeca? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 46. Kunnen scholen een ontheffing aanvragen voor de verkoop van alcohol tijdens schoolfeesten op het eigen schoolterrein? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 47. Is er in het jeugdbeleid een passage opgenomen over bijeenkomsten in keten en hokken? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Hoofdstuk Sportbeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. 48. Is er in het sportbeleid een passage over alcoholverkoop (en jeugd) opgenomen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 49. Zijn er in uw gemeente alcoholvrije sportkantines? ' ja ' nee 50. Is er in het sportbeleid een passage opgenomen alcoholverkoop (aan jeugd) in sportkantines? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 51. Is er in het sportbeleid een passage over prijsafspraken in kantines opgenomen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Gemeente Eindhoven 43 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

52. Is er in het beleid een passage over sluitingstijden van sportkantines opgenomen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 53. Is er in het beleid een passage over schenktijden van sportkantines opgenomen? (bijv. tijdstippen of schenkverboden tijdens wedstrijden van jeugdelftallen) ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Hoofdstuk Accommodatiebeleid In de onderstaande vragen wordt verschillende keren gevraagd naar wat er in beleid, convenanten en verordeningen geregeld is. De betreffende paragraven uit bijvoorbeeld de beleidsnotitie/convenant kunnen worden toegevoegd. Dan halen de onderzoekers de gewenste informatie er uit. We verzoeken geen hele nota’s bij te voegen, alleen relevante paragraven. Graag aangeven welke vraag de bijgesloten kopieën betreffen. Het beleidsterrein accommodatie omvat de infrastructuur die noodzakelijk is voor de uitvoering van onder andere het jongerenbeleid. De onderstaande vragen hebben betrekking op de infrastructuur. 54. Zijn er in het beleid specifieke regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol in buurthuizen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 55. Zijn er in het beleid specifieke regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol in jongerencentra? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 56. Zijn er in het beleid specifieke regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol gemeentelijke culturele instellingen? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 57. Zijn er in het beleid specifieke regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol gemeentelijke sportaccommodaties? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee 58. Zijn er in het beleid specifieke regels opgenomen ten aanzien van jongeren en alcohol niet- gemeentelijke sportaccommodaties? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Gemeente Eindhoven 44 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek Alcoholbeleid in SRE-gemeenten Inventarisatie en vergelijking van het alcoholbeleid ten aanzien van jongeren in het SRE-gebied

59. Alle vereniging die alcohol schenken moeten een zogenaamd Alcoholbestuursreglement hebben. Hierin staan alle wettelijke voorschriften en de huisregels over het verantwoord schenken van alcohol beschreven. Is in deze reglementen speciale aandacht voor jongeren? ' ja Wat is er opgenomen (evt. passage bijvoegen)?

' nee

Gemeente Eindhoven 45 Gemeente Helmond Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek Onderzoek en Statistiek