3 (269) 2019 Ziua Internațională a Femeii Międzynarodowy Dzień Kobiet

Luna martie este cunoscută ca fiind luna care Marzec jest miesiącem, który rozpoczyna wio- aduce primăvara, luna în care natura renaște și soa- snę, gdy natura budzi się do życia, a słońce zaczyna rele începe să ne mângâie sufletele. Data de 8 martie ogrzewać nasze dusze. Dzień 8 marca przypomina amintește, de asemenea, de un nou început, cel în także o początkach, kiedy to kobiety na początku care femeile, în primii ani ai secolului XX s-au unit XX w. zjednoczyły się i rozpoczęły walkę o swoje și au început să lupte pentru drepturile lor. prawa. Ziua Internațională a Femeii este sărbătorită în Międzynarodowy Dzień Kobiet świętowany jest mai multe țări ale lumii, în unele state fiind decla- w wielu krajach na całym świecie, w niektórych jest rată zi liberă prin lege. În România această zi este to nawet dzień wolny od pracy. W Rumunii dzień ten considerată sărbătoarea tuturor mamelor, a bunicilor, uważany jest także za święto wszystkich mam, babć, a profesoarelor și a învățătoarelor. pań nauczycielek. Ca în fiecare an, Uniunea Polonezilor din Româ- Jak co roku, Związek Polaków w Rumunii świę- nia prețuiește în mod special femeia oferindu-i o floa- tuje ten wyjątkowy dzień oferując kobietom kwiaty, re ce simbolizează: respect, admirație și mulțumire. mające wyrażać szacunek, podziw i podziękowania. Cu acest prilej, președintele Uniunii Polonezilor Z okazji Dnia Kobiet prezes Związku Polaków din România, Ghervazen Longher, a transmis tutu- w Rumunii złożył wszystkim mamom, babciom, pa- ror mamelor, bunicilor, doamnelor și domnișoarelor niom i pannom życzenia, „aby dzień ten był wyjąt- urări „ca această zi să fie una specială, dar zâmbetul, kowy, a uśmiech, spokój i poczucie spełnienia oraz liniștea sufletească, sentimentul de împlinire, iubirea miłość i szacunek bliskich towarzyszyła Paniom și respectul celor dragi să vă însoțească în fiecare zi pe parcursul întregului an”. Duminică, 3 martie a.c., każdego dnia przez cały rok”. Wcześniej, w niedzielę doamnele și domnișoarele din Solonețu Nou, Poiana 3 marca wszystkie panie i panny z Nowego Sołoń- Micului, Pleșa, Suceava, Păltinoasa, Cacica, Siret și ca, Pojany Mikuli, Pleszy, Suczawy, Păltinoasy, Vicșani au fost luate prin surprindere după liturghia Kaczyki, Seretu i Wikszan zostały mile zaskoczone în limba polonă și fiecare dintre ele a primit o floare – po Mszy św. w języku polskim otrzymały kwia- și o felicitare. Ansamblurile „Sołonczanka” din So- ty i kartki z życzeniami. Zespoły „Sołonczanka” lonețu Nou și „Mała Pojana” din Poiana Micului, z Nowego Sołońca i „Mała Pojana” z Pojany Mikuli precum și copiii din Siret au interpretat după Sf. oraz dzieci z Seretu po nabożeństwie śpiewały także Liturghie în limba polonă cântece și poezii dedicate piosenki i recytowały wiersze dla mam. mamelor. Tłum. Elżbieta Wieruszewska-Calistru Ilona Biseada

Fotografii trimise de către participanți | Zdjęcia nadesłane przez uczestników

Pojana Mikuli | Poiana Micului

2 Międzynarodowy Dzień Kobiet

Marzec jest miesiącem, który rozpoczyna wio- snę, gdy natura budzi się do życia, a słońce zaczyna ogrzewać nasze dusze. Dzień 8 marca przypomina także o początkach, kiedy to kobiety na początku XX w. zjednoczyły się i rozpoczęły walkę o swoje prawa. Międzynarodowy Dzień Kobiet świętowany jest w wielu krajach na całym świecie, w niektórych jest to nawet dzień wolny od pracy. W Rumunii dzień ten uważany jest także za święto wszystkich mam, babć, pań nauczycielek. Jak co roku, Związek Polaków w Rumunii świę- tuje ten wyjątkowy dzień oferując kobietom kwiaty, Plesza | Pleșa mające wyrażać szacunek, podziw i podziękowania. Z okazji Dnia Kobiet prezes Związku Polaków w Rumunii złożył wszystkim mamom, babciom, pa- niom i pannom życzenia, „aby dzień ten był wyjąt- kowy, a uśmiech, spokój i poczucie spełnienia oraz miłość i szacunek bliskich towarzyszyła Paniom każdego dnia przez cały rok”. Wcześniej, w niedzielę 3 marca wszystkie panie i panny z Nowego Sołoń- ca, Pojany Mikuli, Pleszy, Suczawy, Păltinoasy, Kaczyki, Seretu i Wikszan zostały mile zaskoczone – po Mszy św. w języku polskim otrzymały kwia- Nowy Sołoniec | Solonețu Nou ty i kartki z życzeniami. Zespoły „Sołonczanka” z Nowego Sołońca i „Mała Pojana” z Pojany Mikuli oraz dzieci z Seretu po nabożeństwie śpiewały także piosenki i recytowały wiersze dla mam. Tłum. Elżbieta Wieruszewska-Calistru

Seret, Wikszany | Siret, Vicșani

Suczawa | Suceava

3 Vizita părintelui rector Wizyta ojca rektora Zdzisław Klafka în Bucovina Zdzisława Klafki na Bukowinie

La începutul lunii martie a.c., rectorul Zdzisław Na początku marca tr. Bukowinę odwiedził rek- Klafka împreună cu dr. Jan Wiśniewski – lector uni- tor Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej versitar la Școala Superioară de Cultură Socială și w Toruniu ojciec Zdzisław Klafka wraz z dr. Janem Wiśniewskim – wykładowcą w WSKSiM. Wyższa Mediatică din Toruń (WSKSiM), au vizitat Bucovi- Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toru- na. WSKSiM este o școală privată înființată în 2001, niu jest niepubliczną uczelnią założoną w 2001 r., având ca specializări: jurnalism și comunicare so- kształcącą na kierunkach: dziennikarstwo i komuni- cială, studii culturale, științe politice și informatică kacja społeczna, kulturoznawstwo, politologia i in- pentru nivelul de licență, masterat și inginerie, dar formatyka na studiach licencjackich, magisterskich și câteva specializări pentru studii postuniversitare. i inżynierskich, a także na kilku kierunkach na stu- diach podyplomowych.

Din 2015 Uniunea Polonezilor din România Od 2015 r. Związek Polaków w Rumunii współ- colaborează cu WSKSiM – în cadrul programului pracuje z WSKSiM w ramach programu Erasmus+. Erasmus+. Studenții din Toruń își fac stagiul de Studenci toruńskiej uczelni odbywają praktyki practică la organizația comunității poloneze din Ro- w organizacji polonijnej w Rumunii. Do tej pory mânia. Până în momentul de față la Dom Polski din w Domu Polskim w Suczawie na takich praktykach Suceava acest fel de practică au efectuat cinci stu- przebywało pięciu studentów. Na staże przyjeżdża- denți. La stagii vin și lectori universitari și angajați ai Școlii Superioare de Cultură Socială și Mediatică ją także wykładowcy i pracownicy Wyższej Szkoły din Toruń. Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.

4 Wizyta ojca rektora Zdzisława Klafki na Bukowinie

Na początku marca tr. Bukowinę odwiedził rek- tor Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu ojciec Zdzisław Klafka wraz z dr. Janem Wiśniewskim – wykładowcą w WSKSiM. Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toru- niu jest niepubliczną uczelnią założoną w 2001 r., kształcącą na kierunkach: dziennikarstwo i komuni- kacja społeczna, kulturoznawstwo, politologia i in- formatyka na studiach licencjackich, magisterskich În timpul vizitei sale din Bucovina, părintele W czasie swojej wizyty na Bukowinie ojciec i inżynierskich, a także na kilku kierunkach na stu- Zdzisław Klafka a avut ocazia să îi cunoască pe po- Zdzisław Klafka miał okazję poznać Polaków miesz- diach podyplomowych. lonezii din Solonețu Nou. Duminică a oficiat pentru kających w Nowym Sołońcu. W niedzielę odprawił ei Sfânta Liturghie împreună cu părintele paroh Sta- dla nich Mszę św. wraz ks. proboszczem Stanisła- nislav Cucharec. În timpul întâlnirii cu președintele wem Kucharkiem. Podczas spotkania z prezesem Uniunii Polonezilor din România, Ghervazen Lon- Związku Polaków w Rumunii Gerwazym Lon­ gher, la Dom Polski din Suceava, a fost semnat un gherem w Domu Polskim w Suczawie podpisa- acord pentru schimb de studenți și lectori pentru anul no umowę o wymianie studentów i wykładowców academic curent, dar și o înțelegere privind colabo- w bieżącym roku akademickim, a także porozumie- rarea în următorii cinci ani. nie o współpracy na kolejne pięć lat.

Od 2015 r. Związek Polaków w Rumunii współ- pracuje z WSKSiM w ramach programu Erasmus+. Studenci toruńskiej uczelni odbywają praktyki w organizacji polonijnej w Rumunii. Do tej pory w Domu Polskim w Suczawie na takich praktykach przebywało pięciu studentów. Na staże przyjeżdża- ją także wykładowcy i pracownicy Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Părintele rector s-a întâlnit de asemenea cu ti- Ojciec rektor spotkał się także podczas swojej neretul de origine poloneză care învață la Colegiul wizyty z młodzieżą polskiego pochodzenia, uczą- „Alexandru cel Bun” din Gura Humorului. La Școa- cą się w Colegiul im. Aleksandru cel Bun w Gura la Superioară de Cultură Socială și Mediatică stu- Humorului. W Wyższej Szkole Kultury Społecznej diază și polonezi care locuiesc în afara granițelor i Medialnej w Toruniu studiują także Polacy miesz- Poloniei. Părintele rector Zdzisław Klafka și dr. Jan kający za granicą. Ojciec rektor Zdzisław Klafka Wiśniewski au vorbit, printre altele, despre misiunea i dr Jan Wiśniewski mówili między innymi o misji școlii care este „în slujba omului”, precum și despre uczelni, którą jest „służba człowiekowi”, oraz oportunitățile de studiu la WSKSiM din Toruń ale o możliwości podjęcia nauki w WSKSiM w Toruniu tinerilor din diaspora poloneză din România. także przez młodzież polonijną z Rumunii. Iuliana Agneșca Dascălu Tłum. Elżbieta Wieruszewska-Calistru Foto: Ierzynka Michalina Budaș, Elżbieta Wieruszewska-Calistru

5 Ziua Internațională Międzynarodowy Dzień a Limbii Materne Języka Ojczystego

Ziua Internațională a Limbii Materne este Międzynrodowy Dzień Języka Ojczystego to co- o sărbătoare organizată anual la 21 februarie în în- roczne święto obchodzone 21 lutego na całym świe- treaga lume, cu scopul de a promova diversitatea cie w celu promowania różnorodności językowej lingvistică și culturală, precum și multilingvismul. i dziedzictwa kulturowego oraz wielojęzyczności. A fost anunțată de UNESCO pentru prima dată la 17 Ustanowiony został przez UNESCO 17 listopada noiembrie 1999 și a fost recunoscută de Adunarea Generală a Națiunilor Unite prin aceeași rezoluție 1999 r., a Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło rok prin care anul 2008 a fost declarat Anul Internațional 2008 Międzynarodowym Rokiem Języków. al Limbilor. Międzynrodowy Dzień Języka Ojczystego po Ziua Internațională a Limbii Materne a fost săr- raz pierwszy obchodzony był w roku 2000. Data ob- bătorită pentru prima dată în februarie 2000. Data chodów upamiętnia wydarzenia z 1952 r., kiedy to semnifică ziua din 1952 în care studenții -care de studenci demonstrujący na rzecz nadania językowi monstrau pentru recunoașterea limbii lor materne, bengalskiemu – ich językowi ojczystemu – statusu bangla, ca limbă națională a Pakistanului, au fost języka urzędowego, zginęli z rąk policji w Dhace – uciși de poliție la Dhaka, astăzi devenită capitala stolicy Bangladeszu. Bangladesh-ului. Cu ocazia Zilei Internaționale a Limbii Materne, Z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczy- în săptămâna 18-22 februarie 2019, la școlile din ju- stego w dniach 18-22 lutego w szkołach, w których deţul Suceava în care se predă limba polonă maternă nauczany jest język polski jako ojczysty w woje- au avut loc o serie de activități cultural-educative wództwie Suczawa, odbyły się różnorodne wyda- destinate acestui eveniment. rzenia kulturalne i edukacyjne. La Școala Gimnazială din Cacica copiii din cla- Uczniowie Szkoły Podstawowej w Kaczyce, sele V-VIII, coordonaţi de cadre didactice (Terezia pod okiem nauczycieli (Terezii Solcan – nauczyciel- Solcan, profesoară de limba polonă, Gheorghe Nelu ki języka polskiego, Gheorghe Nelu Andronika – ko- Andronic, profesor coordonator, Stela Scheuleac, ordynatora szkoły, Stelii Scheuleac – nauczycielki profesoară de limba engleză, Alina Catargiu, profe- soară de limba română, Nicoleta Ciornei, prof. învă- języka angielskiego, Aliny Catargiu – nauczycielki ţământ primar şi Mihaela Bălăcian, prof. învăţământ języka rumuńskiego oraz Nicolety Ciornei i Mihaeli primar) au participat la activităţi ce au inclus reali- Bălăcian od nauczania początkowego), tworzyli pla- zarea unui poster despre Polonia, au cântat cântece katy o Polsce, śpiewali polskie piosenki: „Płynie patriotice în limba polonă: „Płynie Wisła, płynie”, Wisła, płynie”, „Przybyli ułani pod okienko”, recy- „Przybyli ułani pod okienko”, au recitat poezii în towali polskie wiersze: „Nie wiedziałem” Stefanii limba polonă: „Nie wiedziałem” de Stefania Ottowa, Ottowej, „Polska mowa” Władysława Bełzy oraz „Polska mowa” de Władysław Bełza şi au dansat tańczyli poloneza. „Polonezul”.

6 Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego

Międzynrodowy Dzień Języka Ojczystego to co- roczne święto obchodzone 21 lutego na całym świe- cie w celu promowania różnorodności językowej i dziedzictwa kulturowego oraz wielojęzyczności. Ustanowiony został przez UNESCO 17 listopada 1999 r., a Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Języków. Szkoła Podstawowa w Kaczyce | Școala Gimnazială din Cacica Międzynrodowy Dzień Języka Ojczystego po raz pierwszy obchodzony był w roku 2000. Data ob- Posterele au fost realizate de către fiecare cla- Plakaty wykonane przez każdą z klas zostały chodów upamiętnia wydarzenia z 1952 r., kiedy to să, acestea fiind jurizate de către un juriu ales dintre ocenione przez jury złożone z przedstawicieli na- studenci demonstrujący na rzecz nadania językowi reprezentanţii profesorilor şi reprezentanţi ai elevi- uczycieli i uczniów. Zostały potem wyeksponowane bengalskiemu – ich językowi ojczystemu – statusu lor. Posterele sunt expuse în sala mini-muzeului din w sali szkolnego mini-muzeum. języka urzędowego, zginęli z rąk policji w Dhace – şcoală. Aby podkreślić świąteczny charakter obchodów, stolicy Bangladeszu. Pentru a marca mai solemn această sărbătoare, niektórzy uczniowie wystąpili w polskich strojach Z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczy- unii copii au fost îmbrăcaţi în costume populare po- ludowych. Tydzień zakończyło odtańczenie polskie- stego w dniach 18-22 lutego w szkołach, w których loneze. Săptămâna s-a încheiat cu un dans național go tańca narodowego – poloneza. nauczany jest język polski jako ojczysty w woje- – „Polonez”. W Przedszkolu w Moara Nică, dzieci z obu grup wództwie Suczawa, odbyły się różnorodne wyda- La Grădinița cu Program Normal din Moara wiekowych, pod okiem nauczycielki języka pol- rzenia kulturalne i edukacyjne. Nică, preșcolarii celor două grupe, sub coordonarea skiego Teresy Białej, uczyły się polskich piosenek: Uczniowie Szkoły Podstawowej w Kaczyce, profesoarei de limba polonă, Teresa Biała, au învățat „My jesteśmy krasnoludki” i „Pingwin”. Natomiast pod okiem nauczycieli (Terezii Solcan – nauczyciel- cântecele poloneze: „My jesteśmy krasnoludki” și w Szkole Podstawowej w Moara Nică uczniowie po- ki języka polskiego, Gheorghe Nelu Andronika – ko- „Pingwin”. La Şcoala Gimnazială Moara Nică, ele- wtarzali polski alfabet i nauczyli się piosenki „Pol- ordynatora szkoły, Stelii Scheuleac – nauczycielki vii au aprofundat alfabetul limbii polone și au învățat skie abecadło znam”. języka angielskiego, Aliny Catargiu – nauczycielki cântecul polonez „Polskie abecadło znam”. języka rumuńskiego oraz Nicolety Ciornei i Mihaeli Bălăcian od nauczania początkowego), tworzyli pla- katy o Polsce, śpiewali polskie piosenki: „Płynie Wisła, płynie”, „Przybyli ułani pod okienko”, recy- towali polskie wiersze: „Nie wiedziałem” Stefanii Ottowej, „Polska mowa” Władysława Bełzy oraz tańczyli poloneza.

Szkoła Podstawowa w Moara Nică | Școala Gimnazială din Moara Nică

7 Przedszkole w Moara Nică | Grădinița din Moara Nică

Tot la Moara Nică, sub îndrumarea doamnei Także w Moara Nică i także pod okiem nauczy- profesoare de limba polonă, Teresa Biała, elevii din cielki języka polskiego Teresy Białej, uczniowie clasele 0-X care studiază limba polonă sâmbăta, au klas 0-X, uczęszczający na lekcje języka polskiego învățat o poezie poloneză „Abecadło z pieca spadło” w soboty, uczyli się wiersza Juliana Tuwima „Abe- de Julian Tuwim și au aflat lucruri interesante despre cadło z pieca spadło” i dowiedzieli się wielu cieka- originea limbii polone. wych rzeczy na temat pochodzenia języka polskiego. La Școala Gimnazială din Păltinoasa, sub îndru- Uczniowie Szkoły Podstawowej w Păltinoasa, marea doamnei profesoare de limba polonă, Teresa razem z nauczycielką języka polskiego Teresą Bia- Biała, elevii au învățat poezia „Abecadło z pieca łą uczyli się wiersza Juliana Tuwima „Abecadło spadło” de Julian Tuwim. z pieca spadło”.

Szkoła Podstawowa w Păltinoasie | Școala Gimnazială din Păltinoasa Pe data de 21 februarie, la Școala Gimnazială 21 lutego w Szkole Podstawowej im. Krysty- „Krystyna Bochenek” din Poiana Micului, doamnele ny Bochenek w Pojanie Mikuli zajęcia poświęco- profesoare de limba polonă Edviga Molner și Teresa ne Międzynarodowemu Dniu Języka Ojczystego Biała, precum și doamna director Otilia Moroșan au z uczniami klas V-VI i VII-VIII zorganizowały na- organizat cu clasele V-VI și VII-VIII activități dedi- uczycielki języka polskiego Edviga Molner i Teresa cate Zilei Internaționale a Limbii Materne. Biała oraz dyrektor szkoły Otilia Moroșan. La clasele a V-a și a VI-a, în cadrul activități- W klasach V i VI podczas zajęć wyjaśniono lor s-a explicat semnificația cuvântului „matern”, iar znaczenie słowa „ojczysty”, do którego uczniowie elevii au căutat și găsit sinonime ale acestui cuvânt. szukali synonimów. Pracowano w grupach, wy- S-a lucrat pe grupe și s-au folosit metode participativ korzystując metody aktywizujące, jak burza mó-

8 active, cum ar fi brainstormingul și metoda exploziei zgów czy gwiazda pytań. Uczniowie wymawiali stelare. Elevii au pronunțat cuvântul „mama” în mai słowo „mama” w wielu językach i poznawały cy- multe limbi și au învățat citate ale unor mari scrii- taty wielkich pisarzy odnoszące się do tego słowa. tori referitoare la acest cuvânt. Evaluarea activității W celu ewaluacji uczniowie wykonywali plakaty. s-a făcut prin realizarea unor postere. Elevii claselor Uczniowie klas VII i VIII natomiast uczestniczyli a VII-a și a VIII-a au desfășurat activitatea „Învaţă w zajęciach pod nazwą „Ucz się polskiego” i „Krót- limba polonă” și „Scurtă istorie a limbii polone”. ka historia języka polskiego”.

Szkoła Podstawowa im. Krystyny Bochenek w Pojanie Mikuli Școala Gimnazială „Krystyna Bochenek” din Poiana Micului Cu ocazia acestei zile s-au realizat și filmulețe în Z okazji obchodów Międzynarodowego Dnia care elevii au prezentat oral și în scris câte un cuvânt Języka Ojczystego zrealizowano także krótkie filmy, îndrăgit de ei în limba maternă, după care l-au tradus w których uczniowie prezentowali pisemnie i ustnie în limba română și au explicat semnificația acestui ulubione słowa w języku ojczystym, które tłuma- cuvânt. La finalul prezentării, elevii au găsit modali- czyli następnie na język rumuński i wyjaśniali ich tăți de încurajare a celorlalți pentru a învăța o limbă znaczenie. Na koniec zachęcali innych do uczenia maternă, chiar dacă nu o cunosc și nu o vorbesc aca- się języka ojczystego, nawet jeśli go nie znają i nie să, dar care poate le va folosi pe parcursul învățării posługują się nim w domach, ale mogą wykorzy- școlare sau extrașcolare. stywać go podczas nauki w szkole i w czasie zajęć La Școala Gimnazială „Petru Mușat” din Siret, pozaszkolnych. Ziua Internațională a Limbii Materne a fost marcată W Szkole Podstawowej im. Petru Mușata prin desfășurarea de diverse activități pe grupe de w Serecie Międzynarodowy Dzień Języka Ojczy- elevi, toate sub îndrumarea profesoarei de limba po- stego obchodzono w formie różnorodnych zajęć lonă maternă, Joanna Maksim. Elevii din clasele 0 şi w grupach pod kierunkiem nauczycielki języka pol- I au realizat un colaj cu steagul Poloniei, au colorat skiego Joanny Maksim. Dzieci z klas 0 i I wykonały costumul naţional şi au cântat „Jestem Polakiem”. kolaże z flagą Polski, kolorowały polski strój na- Copiii din clasele a II-a şi a III-a au realizat dezbateri rodowy i śpiewały piosenkę „Jestem Polakiem”. cu privire la ziua limbii materne, la însemnele Polo- Uczniowie klas II i III rozmawiali na temat dnia niei: stema, conturul țării, steagul, capitala, fluviul języka ojczystego, polskich symboli: godła, granic, Vistula etc. Elevii din clasele a IV-a şi a V-a au in- flagi, stolicy, rzeki Wisły i in. Uczniowie klas IV i V tonat imnul Poloniei, au interpretat cântece populare natomiast śpiewali polski hymn i polskie piosenki lu- poloneze şi au învăţat cuvinte noi în limba polonă. dowe oraz nauczyli się wielu nowych polskich słów.

9 Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Nowym Sołońcu Școala Gimnazială „Henryk Sienkiewicz” din Solonețu Nou La Școala Gimnazială „Henryk Sienkiewicz” W Szkole Podstawowej im. Henryka Sienkiewi- din Solonețu Nou, sub îndrumarea profesoarei de cza w Nowym Sołońcu uczniowie, pod kierunkiem limba polonă maternă, Maria Ostrovschi-Chahula nauczycielki języka polskiego Marii Ostrovschi- şi a profesorului coordonator, Carmen Marculeac, Chahula i koordynatora szkoły Carmen Marculeac, evenimentul a fost marcat prin vizionarea de către obejrzeli prezentację multimedialną poświęconą elevi a unei prezentări multimedia dedicate Zilei In- Międzynarodowemu Dniu Języka Ojczystego, która ternaționale a Limbii Materne. Prezentarea a cuprins zawierała definicje, wizerunki ważnych dla Polski definiții, imagini cu personalități poloneze și curio- postaci oraz ciekawostki, a także informacje na te- zități, dar și informații privind limbile materne din mat języków świata. Uczniowie rozwiązywali też re- lume. Elevii au dezlegat rebusuri, au susținut un con- busy, wzięli udział w konkursie na najlepszą dykcję curs de dicție și au realizat fiecare câte un desen care i wykonały rysunki, związane z językiem polskim trebuia să reprezinte ceva legat de limba maternă și i polską mniejszością. Rysunki ilustrowały szkołę, minoritatea poloneză. Desenele lor au fost asociate w której się uczą, olimpiadę języka polskiego, pol- cu şcoala la care învață, cu olimpiada de limba po- ski alfabet, Związek Polaków w Rumunii, polskie lonă, cu alfabetul polonez, Uniunea Polonezilor din zwyczaje kultywowane w Nowym Sołońcu, polską România, obiceiuri poloneze din Solonețu Nou, bu- kuchnię oraz polskie symbole narodowe i Polskę. Na cătăria poloneză, precum și cu simbolurile naționa- zakończenie wszystkie klasy otrzymały dyplomy za le și cu Polonia. La sfârșitul activității fiecare clasă udział w zajęciach. a primit diplome de participare.

Kursy języka polskiego w Domu Polskim w Suczawie Cursuri de limba polonă la Dom Polski din Suceava

10 La sediul Uniunii Polonezilor din România, pro- W Domu Polskim w Suczawie – siedzibie fesoara de limba polonă de la Colegiul Național „Pe- Związku Polaków w Rumunii, nauczycielka języka tru Rareș” din Suceava, Teresa Biała, şi elevii din polskiego w Colegiul Național im. Petru Rareșa Te- mai multe şcoli din Suceava care învață limba po- resa Biała zorganizowała dla swoich uczniów, po- lonă, au organizat activitatea „Scurtă istorie a limbii chodzących z wielu suczawskich szkół, zajęcia pod polone”. nazwą „Krótka historia języka polskiego”. La Colegiul „Alexandru cel Bun” din Gura Hu- W Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Hu- morului, profesoara de limba polonă, Hanna Ga- morului zajęcia poświęcone Międzynarodowemu łęcka, a organizat mai multe activități cu elevii din Dniu Języka Ojczystego z uczniami klas IX-XII clasele IX-XII care studiază limba polonă: concursul zorganizowała nauczycielka języka polskiego Han- „Cunoști această țară?”, prezentări multimedia cu na Gałęcka, między innymi: konkurs „Czy znasz tema „Turismul în Polonia”, „Simbolurile naționa- ten kraj?”, prezentacje multimedialne: „Turystyka le”, „O scurtă istorie a Poloniei”, „Mâncăruri polo- w Polsce”, „Symbole narodowe”, „Krótka histo- neze tradiționale”, jocuri: „Kukułka” şi „Pingwin”, ria Polski”, „Tradycyjna polska kuchnia”, zabawy: activități activ-participative „Alfabetul polonez”, „Kukułka” i „Pingwin”, zajęcia aktywizujące „Pol- concurs cu tema „Cine găsește mai multe cuvinte?”. ski alfabet” i konkurs „Kto znajdzie więcej słów?”.

Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Humorului Colegiul „Alexandru cel Bun” din Gura Humorului

Felicitări tuturor cadrelor didactice şi copiilor Gratulacje dla wszystkich nauczycieli i ich ucz­ pentru minunatele activităţi organizate pentru sărbă- niów za wspaniałe działania zorganizowane z okazji torirea Zilei Internaționale a Limbii Materne! Międzynarodowego Dnia Języków Ojczystych! Limba maternă este cel mai puternic instrument Język ojczysty to ogromnie ważny element za- de conservare și dezvoltare a patrimoniului naţional, chowania i rozwijania dziedzictwa narodowego. iar toate acțiunile ce promovează diseminarea limbi- Wszelkie działania promujące języki ojczyste mo- lor materne duc la încurajarea diversității lingvistice tywują do zachowania różnorodności językowej și educației multilingve, ajutând în același timp la i edukacji wielojęzycznej, wspomagając jednocze- dezvoltarea conștiinței tradițiilor lingvistice și cul- śnie rozwijanie świadomości tradycji językowej turale în întreaga lume și la inspirarea solidarității i kulturalnej w świecie, a także inspirują zachowa- bazate pe înțelegere, toleranță și dialog. nia, oparte na zrozumieniu, tolerancji i dialogu. Cristina-Maria Albu Tłum. Elżbieta Wieruszewska-Calistru – inspector şcolar pentru minorităţi

Fotografii trimise de către participanți | Zdjęcia nadesłane przez uczestników

11 tate, modalităţile de completare a chestionarelor ale Comisii ale Consiliului Komisje căror răspunsuri vor sta la baza întocmirii celui de-al Minorităților Naționale Rady Mniejszości Narodowych III-lea Raport național privind stadiul implementării Cartei europene a limbilor regionale sau minoritare La începutul fiecărui an, Departamentul pentru Na początku każdego roku Departament Relacji în România. Relații Interetnice organizează la București reuniuni Interetnicznych organizuje w Bukareszcie spotkania În cadrul Comisiei pentru cultură, culte şi ale comisiilor din cadrul Consiliului Minorităților komisji działających w ramach Rady Mniejszości mass-media, doamna secretar de stat Lacziko Enikő Naționale pentru a stabili noul comitet de conducere Narodowych w celu wyboru nowego kierownictwa Katalin s-a referit la colaborarea dintre Departamen- al comisiei și agenda de activități a comisiilor pentru komisji i ustanowienia kalendarza ich działalności tul pentru Relaţii Interetnice şi Uniunea Scriitorilor anul 2019. na rok 2019. din România, prin care se acordă premii pentru scri- Astfel, pe 19 februarie, au avut loc Comisia pen- 19 lutego tr. odbyły się posiedzenia Komisji itorii care aparţin minorităţilor naţionale, în cadrul tru învățământ și tineret și Comisia pentru cultură, oświaty i młodzieży oraz Komisji kultury, wyznań evenimentului „Premiile pentru literatura în limbile culte și mass-media. La cele două reuniuni au par- i środków masowego przekazu. W obu spotkaniach minorităţilor”. ticipat alături de reprezentanţi ai organizaţiilor mi- udział wzięli, obok przedstawicieli organizacji Calendarul activităţilor pentru anul 2019, pentru norităţilor naţionale din România, reprezentanţi ai mniejszości narodowych, reprezentujący Departa- fiecare dintre cele două comisii, a fost stabilit, prin- departamentului: doamna Lacziko Enikő Katalin – ment Relacji Interetnicznych: sekretarz stanu Laczi- tre aceste activităţi regăsindu-se şi unele care urmea- secretar de stat, doamna Christiane Gertrud Cosmatu ko Enikő Katalin oraz podsekretarze stanu Christia- ză să fie organizate în comun. şi domnul Amet Aledin, subsecretari de stat în cadrul ne Gertrud Cosmatu i Amet Aledin. Alina Valentina Spaine departamentului. W programie posiedzeń komisji znalazły się na- Pe agenda de lucru a celor două comisii s-au stępujące kwestie: wybór kierownictwa komisji na Foto: Alina Valentina Spaine aflat următoarele teme: alegerea comitetului de con- rok 2019, Europejska karta języków regionalnych ducere pentru anul 2019, Carta europeană a limbilor lub mniejszościowych – omówienie udziału orga- regionale sau minoritare – discuţii cu privire la im- nizacji mniejszości narodowych w opracowanie III plicarea organizaţiilor minorităţilor naţionale în Raportu dotyczącego stanu wdrażania Europejskiej Olimpiada krajowa pregătirea celui de al III-lea Raport național privind karty języków regionalnych lub mniejszościowych z języka polskiego stadiul implementării Cartei europene a limbilor re- oraz ustanowienie programu działalności obu komi- gionale sau minoritare, precum și stabilirea agendei sji w 2019 r. Język polski, ze względu na to, że Polacy uznani de activităţi a celor două comisii pentru anul 2019. W wyniku wyborów prezesem Komisji oświaty są za jedną z 20 historycznych mniejszości mieszka- În urma alegerilor desfăşurate a fost aleasă con- i młodzieży została Vildan Bormambet z Demokra- jących w Rumunii, ma status języka ojczystego. Na- ducerea pentru: Comisia pentru învăţământ şi tineret tycznego Związku Turków w Rumunii, a prezesem uczany jest w ramach rumuńskiego systemu eduka- – preşedinte doamna Vildan Bormambet de la Uniu- Komisji kultury, wyznań i środków masowego prze- cji w dziewięciu szkołach w województwie Suczawa nea Democrată Turcă din România și Comisia pen- kazu – Serin Turkoglu, także z Demokratycznego i jest dla uczących się go przedmiotem obowiązko- tru cultură, culte şi mass-media – preşedinte doamna Związku Turków w Rumunii. wym. Stąd też, podobnie jak w przypadku innych Serin Turkoglu de la Uniunea Democrată Turcă din materii, także z języka polskiego odbywają się do- România. roczne olimpiady. Rozpoczynają się etapem szkol- nym, po którym następują olimpiady wojewódzka i krajowa. Od początku lat 90. do roku 2012 olimpiada z języka polskiego kończyła się na etapie woje- wódzkim, ponieważ nauczanie polskiego odby- wa się w obrębie jednego tylko województwa. W roku szkolnym 2012/2013 Związek Polaków W kontekście ustanowienia w Rumunii roku w Rumunii zorganizował po raz pierwszy zawody 2019 Rokiem Książki przedstawicielom mniejszości na szczeblu krajowym, aby umożliwić ich laureatom În contextul în care anul 2019 a fost declarat narodowych zaproponowano opracowanie projek- udział w Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego „Anul cărţii” în România, reprezentanţii minorităţi- tów promujących czytelnictwo w językach ojczy- w Warszawie i rywalizację z uczniami z całej Polski, lor naţionale au fost încurajaţi să propună proiecte stych, a także tłumaczenia autorów pochodzących a także z Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Czech, care promovează lectura în limba maternă, dar şi să z mniejszości narodowych. Obie komisje przedys- Słowacji czy Węgier oraz z zawodnikami z całego susţină activitatea de traducere a unor autori care kutowały, odpowiednio na swoim polu działalności, świata, biorącymi udział w olimpiadzie za pomocą provin din rândul propriilor comunităţi. Ambele co- sposoby wypełnienia ankiet, których odpowiedzi Internetu. Już rok później rumuńskie Ministerstwo misii au dezbătut pe domeniul respectiv de activi- stanowić będą podstawę do opracowania III Ra- Edukacji Narodowej wprowadziło krajową olim-

12 tate, modalităţile de completare a chestionarelor ale portu dotyczącego stanu wdrażania Europejskiej Komisje căror răspunsuri vor sta la baza întocmirii celui de-al karty języków regionalnych lub mniejszościowych Rady Mniejszości Narodowych III-lea Raport național privind stadiul implementării w Rumunii. Cartei europene a limbilor regionale sau minoritare Podczas posiedzenia Komisji kultury, wyznań Na początku każdego roku Departament Relacji în România. i środków masowego przekazu sekretarz stanu La­ Interetnicznych organizuje w Bukareszcie spotkania În cadrul Comisiei pentru cultură, culte şi cziko Enikő Katalin poruszyła temat współpracy komisji działających w ramach Rady Mniejszości mass-media, doamna secretar de stat Lacziko Enikő Departamentu Relacji Interetnicznych ze Związ- Narodowych w celu wyboru nowego kierownictwa Katalin s-a referit la colaborarea dintre Departamen- kiem Pisarzy Rumuńskich, na podstawie której komisji i ustanowienia kalendarza ich działalności tul pentru Relaţii Interetnice şi Uniunea Scriitorilor przyznawane są nagrody dla pisarzy wywodzących na rok 2019. din România, prin care se acordă premii pentru scri- się z mniejszości narodowych w ramach wydarze- 19 lutego tr. odbyły się posiedzenia Komisji itorii care aparţin minorităţilor naţionale, în cadrul nia pod nazwą „Nagrody dla literatury w językach oświaty i młodzieży oraz Komisji kultury, wyznań evenimentului „Premiile pentru literatura în limbile mniejszości narodowych”. i środków masowego przekazu. W obu spotkaniach minorităţilor”. Dla obu komisji ustalono kalendarz działań na udział wzięli, obok przedstawicieli organizacji Calendarul activităţilor pentru anul 2019, pentru rok 2019. Wśród nich znalazły się także takie, które mniejszości narodowych, reprezentujący Departa- fiecare dintre cele două comisii, a fost stabilit, prin- realizowane będą wspólnie. ment Relacji Interetnicznych: sekretarz stanu Laczi- tre aceste activităţi regăsindu-se şi unele care urmea- Tłum. Elżbieta Wieruszewska-Calistru ko Enikő Katalin oraz podsekretarze stanu Christia- ză să fie organizate în comun. ne Gertrud Cosmatu i Amet Aledin. Alina Valentina Spaine W programie posiedzeń komisji znalazły się na- stępujące kwestie: wybór kierownictwa komisji na Foto: Alina Valentina Spaine rok 2019, Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych – omówienie udziału orga- nizacji mniejszości narodowych w opracowanie III Raportu dotyczącego stanu wdrażania Europejskiej Olimpiada krajowa Olimpiada națională karty języków regionalnych lub mniejszościowych z języka polskiego de limba polonă oraz ustanowienie programu działalności obu komi- sji w 2019 r. Język polski, ze względu na to, że Polacy uznani Limba polonă, având în vedere că polonezii sunt W wyniku wyborów prezesem Komisji oświaty są za jedną z 20 historycznych mniejszości mieszka- recunoscuți ca fiind una din cele 20 de minorități is- i młodzieży została Vildan Bormambet z Demokra- jących w Rumunii, ma status języka ojczystego. Na- torice care trăiesc în România, are statut de limbă tycznego Związku Turków w Rumunii, a prezesem uczany jest w ramach rumuńskiego systemu eduka- maternă. Este predată în cadrul sistemului educați- Komisji kultury, wyznań i środków masowego prze- cji w dziewięciu szkołach w województwie Suczawa onal românesc în nouă școli din județul Suceava și kazu – Serin Turkoglu, także z Demokratycznego i jest dla uczących się go przedmiotem obowiązko- este materie obligatorie pentru cei care o învață. Prin Związku Turków w Rumunii. wym. Stąd też, podobnie jak w przypadku innych urmare, asemănător ca și în cazul altor materii, și la materii, także z języka polskiego odbywają się do- limba polonă au loc olimpiade anuale. Acestea încep roczne olimpiady. Rozpoczynają się etapem szkol- cu etapa pe școală, după care urmează etapa județea- nym, po którym następują olimpiady wojewódzka nă și cea națională. i krajowa. De la începutul anilor ʼ90 până în 2012 olimpi- Od początku lat 90. do roku 2012 olimpiada ada de limba polonă se încheia cu etapa județeană, z języka polskiego kończyła się na etapie woje- deoarece limba polonă se învață într-un singur județ. wódzkim, ponieważ nauczanie polskiego odby- În anul școlar 2012/2013 Uniunea Polonezilor din wa się w obrębie jednego tylko województwa. W roku szkolnym 2012/2013 Związek Polaków România a organizat pentru prima dată competiții la nivel național pentru a putea oferi laureaților po- W kontekście ustanowienia w Rumunii roku w Rumunii zorganizował po raz pierwszy zawody 2019 Rokiem Książki przedstawicielom mniejszości na szczeblu krajowym, aby umożliwić ich laureatom sibilitatea de a participa la Olimpiada de Literatu- narodowych zaproponowano opracowanie projek- udział w Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego ră și Limbă Polonă din Varșovia și să rivalizeze cu tów promujących czytelnictwo w językach ojczy- w Warszawie i rywalizację z uczniami z całej Polski, elevi din întreaga Polonie, dar și din Lituania, Le- stych, a także tłumaczenia autorów pochodzących a także z Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Czech, tonia, Belarus, Ucraina, Cehia, Slovacia sau Unga- z mniejszości narodowych. Obie komisje przedys- Słowacji czy Węgier oraz z zawodnikami z całego ria, precum și cu concurenții din întreaga lume care kutowały, odpowiednio na swoim polu działalności, świata, biorącymi udział w olimpiadzie za pomocą participă la olimpiadă prin intermediul Internetului. sposoby wypełnienia ankiet, których odpowiedzi Internetu. Już rok później rumuńskie Ministerstwo Un an mai târziu Ministerul Educației Naționale din stanowić będą podstawę do opracowania III Ra- Edukacji Narodowej wprowadziło krajową olim- România a introdus olimpiada de limba polonă ma-

13 piadę z języka polskiego ojczystego do kalendarza ternă în calendarul olimpiadelor școlare și de atunci olimpiad szkolnych i odtąd jest jej organizatorem este organizatorul ei și recunoaște competiția de la i uznaje warszawskie zawody jako olimpiadę mię- Varșovia ca fiind olimpiada internațională, precum dzynarodową, jak również osiągnięte w niej wyniki. și rezultatele obținute.

Tegoroczna olimpiada krajowa odbyła się w go­ Olimpiada națională de anul acesta s-a desfășurat ścinnych progach Colegiul Tehnic im. Samuila Iso- la Colegiul Tehnic „Samuil Ispoescu” din Suceava în pescu w Suczawie w dniach 15-16 marca. Poprzedzi- zilele de 15-16 martie a.c. A fost precedată de olim- ła ją olimpiada wojewódzka 16 lutego, tradycyjnie piada județeană care a avut loc pe 16 februarie, ca în już w Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Hu- fiecare an, la Colegiul „Alexandru cel Bun” din Gura morului, w wyniku której do kolejnego etapu zakwa- Humorului, în urma căreia pentru etapa următoare lifikowało się 26 uczniów klas VII-XII. s-au calificat 26 de elevi de la clasele VII-XII. Organizatorem olimpiady krajowej jest Mini- Organizatorul olimpiadei naționale este Minis- sterstwo Edukacji Narodowej i Wojewódzkie Kura- terul Educației Naționale și Inspectoratul Școlar torium Oświaty w Suczawie przy udziale Komitetu Județean Suceava împreună cu Comitetul Central al Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego Olimpiadei de Literatură și Limbă Polonă din Var- șovia, precum și cu Uniunea Polonezilor din Româ- w Warszawie oraz Związku Polaków w Rumunii. nia. De desfășurarea olimpiadei s-a ocupat Elvira Nad przebiegiem olimpiady czuwała Elvira Codrea Codrea – consilier în cadrul MEN din România, se- – doradca w rumuńskim MEN, sekretarzem była cretar a fost Cristina Maria Albu – inspector pentru Cristina Maria Albu – wizytator do spraw języka limba polonă în cadrul Inspectoratului Școlar Jude- polskiego w suczawskim kuratorium, a w skład ko- țean Suceava, iar în componența comisiei, pe lângă misji, oprócz nauczycieli języka polskiego: Marii profesorii de limba polonă: Maria Ostrovschi-Cha- Ostrovschi-Chahula, Edvigi Molner, Terezii Sol- hula, Edviga Molner, Terezia Solcan, Teresa Biała can, Teresy Białej i Hanny Gałęckiej weszli także și Halina Gałęcka au luat parte și lectorii de limba lektorzy języka polskiego: Justyna Szczepaniak polonă: Justyna Szczepaniak de la Universitatea din z Uniwersytetu w Bukareszcie i Małgorzata Tomasz- București și Małgorzata Tomaszkiewicz de la Uni- kiewicz z Uniwersytetu Babeș-Bolyai w Klużu oraz versitatea „Babeș Bolyai” din Cluj-Napoca, precum dr Wojciech Kaliszewski – przedstawiciel Komitetu și dr. Wojciech Kaliszewski – reprezentantul Comi- Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego tetului Central al Olimpiadei de Literatura și Limba w Warszawie. Polonă din Varșovia.

14 W uroczystym otwarciu olimpiady w piątek 15 La deschiderea oficială a olimpiadei, vineri, 15 marca, które poprowadziła Cristina Albu, udział martie, condusă de Cristina Albu, au luat parte: ele- wzięli uczniowie, ich nauczyciele, członkowie ko- vii, profesorii lor, membrii comisiei de verificare și misji sprawdzających i nadzorujących, reprezen- supraveghere, reprezentanta MEN și conducătoarea tująca MEN i przewodnicząca olimpiadzie Elvira olimpiadei – Elvira Codrea, inspectorul școlar ge- Codrea, kurator wojewódzki Cristian Cuciurean, neral Cristian Cuciurean, directorul Casei Corpului dyrektor wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Didactic Suceava, Elena Manuela David, inspecto- Nauczycieli w Suczawie Elena Manuela David, rul pentru limba ucraineană din cadrul Inspectoratu- wizytator ds. języka ukraińskiego w Wojewódzkim lui Școlar Județean Suceava și președintele Uniunii Kuratorium Oświaty w Suczawie i prezes Związku Ucrainenilor din România – filiala Bucovina, Ilie Ukraińców w Rumunii – filii Bukowina Ilie - Sau Sauciuc, precum și coorganizatorii olimpiadei națio- ciuc oraz oczywiście współorganizatorzy olimpia- nale – deputatul din partea minorității polone în Par- dy krajowej – poseł z ramienia polskiej mniejszości lamentul României, Victoria Longher și președintele w Parlamencie Rumunii Victoria Longher i prezes Uniunii Polonezilor din România, Ghervazen Lon- Związku Polaków w Rumunii Gerwazy Longher. gher. Comitetul Central al Olimpiadei de Literatură Komitet Główny Olimpiady Literatury i Języka și Limbă Polonă din Varșovia a fost reprezentat de Polskiego w Warszawie reprezentował dr Wojciech dr. Wojciech Kaliszewski. Kaliszewski.

15 W tegorocznej olimpiadzie krajowej udział La olimpiada națională de anul acesta au luat wzięło 15 uczniów klas VII-VIII ze Szkoły Podsta- parte 15 elevi din clasele VII-VIII de la Școala Gim- wowej im. Henryka Sienkiewicza w Nowym Sołoń- nazială „Henryk Sienkiewicz” din Solonețu Nou, cu, Szkoły Podstawowej im. Krystyny Bochenek Școala Gimnazilă „Krystyna Bochenek” din Poia- w Pojanie Mikuli oraz kilku suczawskich szkół pod- na Micului, precum și de la câteva școli gimnaziale stawowych, przygotowanych przez Marię Ostrov­ din Suceava, pregătiți de Maria Ostrovschi-Chahula schi-Chahula i Teresę Białą oraz 11 licealistów și Teresa Biała, precum și 11 liceeni de la Colegiul z Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Humoru- „Alexandru cel Bun” din Gura Humorului și de la lui i kilku suczawskich szkół średnich, którzy przy- câteva licee din Suceava care au fost pregătiți de că- gotowywali się pod okiem Hanny Gałęckiej i Teresy tre Halina Gałęcka și Teresa Biała. Białej.

La categoria clasei a VII-a locul I a fost câștigat W kategorii klas VII miejsce I zajęła Karolina de Karolina Longher, elevă la Școala Gimnazială Nr. Longher, ucząca się Szkole Podstawowej nr 1 w Su­ 1 din Suceava, locul II a fost ocupat de Rafael Mar- czawie, miejsce II – Rafael Marculeac, a miejsce culeac, iar locul III de Rebeca Elisabeta Droșceac III – Rebeca Elisabeta Droșceac – oboje z Nowego – ambii din Solonețu Nou. În schimb, mențiune au Sołońca. Wyróżnienie otrzymali natomiast Maria Monica Hofman z Pojany Mikuli oraz David Vla- obținut Maria Monica Hofman din Poiana Micului și dislav Balac z Nowego Sołońca. David Vladislav Balac din Solonețu Nou.

16 W kategorii klas VIII najlepszą okazała się Pe- La categoria clasei a VIII-a cea mai bună tronela Ancuța Gavliuc z Nowego Sołońca, miejsce s-a dovedit a fi Petronela Ancuța Gavliuc din Solo- II zajął Rafael Marcel Moldovan z Pleszy, uczący nețu Nou, locul II l-a obținut – Rafael Marcel Mol- się w Pojanie Mikuli, a miejsce III – Gabriela Maria dovan din Pleșa, elev la Poiana Micului, iar locul Stroca z Nowego Sołońca. Wyróżnienie w tej kate- III – Gabriela Maria Stroca din Solonețu Nou. La gorii otrzymała Caterina Beleș z Nowego Sołońca. această categorie mențiune a obținut Caterina Beleș W kategorii licealnej klas IX miejsce I zajęła din Solonețu Nou. Monika Anelia Marculak, miejsce II – Iuliana Ana- La categoria elevilor de liceu, la clasa a IX-a locul stasia Drozdek, a miejsce III – Andreea Sara Beleș – I a fost ocupat de Monika Anelia Marculak, locul II wszystkie z Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura – Iuliana Anastasia Drozdek, iar locul III – Andreea Humorului. Spośród uczniów klas X miejsce I zajęła Sara Beleș toate eleve la Colegiul „Alexandru cel uczennica Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Bun” din Gura Humorului. Din rândul elevilor clasei a X-a, locul I l-a ocupat eleva Colegiului „Alexan- Humorului Monica Eugenia Marculeac, a miejsce dru cel Bun” din Gura Humorului, Monica Eugenia II – uczeń Colegiul Național im. Mihaia Eminescu Marculeac, iar locul II – elevul Colegiului Națio- w Suczawie Daniel Gabriel Iedenac. W grupie klas nal „Mihai Eminescu” din Suceava, Daniel Gabriel XI miejsce I zajęła Bianca Paula Iedenac z Colegiul Iedenac. La clasa a XI-a locul I l-a câștigat Bianca Economic im. Dimitrie Cantemira w Suczawie, Paula Iedenac de la Colegiul Economic „Dimitrie miejsce II – Lucian Ioan Revai, a wyróżnienie Car- Cantemir” din Suceava, locul II – Lucian Ioan Re- men Camelia Coman – oboje z Colegiul im. Ale- vai, iar mențiune a obținut Carmen Camelia Coman xandru cel Bun w Gura Humorului. Klasę XII re- de la Colegiul „Alexandru cel Bun” din Gura Hu- prezentowała Monica Ianinca Baleac z Colegiul im. morului. Clasa a XII-a a fost reprezentată de Monica Alexandru cel Bun w Gura Humorului i zajęła dzięki Ianinca Baleac de la Colegiul „Alexandru cel Bun” osiągniętym wynikom II miejsce. din Gura Humorului care a obținut locul II.

Zwycięzcy i wyróżnieni otrzymali dyplomy Cei care au obținut premii și mețiuni au primit i nagrody pieniężne od rumuńskiego Ministerstwa diplome și premii în bani de la Ministerul Educației Edukacji. Upominki ufundowała także tradycyjnie din România. Cadourile au fost finanțate ca de obicei już Ambasada RP w Bukareszcie, z funduszy polo- și de către Ambasada R.P. la București din fonduri-

17 „Świadectwo zanikającego dziedzictwa” – książka o Bukowinie i dla Bukowiny

W grudniu 2018 r. w Warszawie ukazała się książ- ka „Świadectwo zanikającego dziedzictwa. Mowa polska na Bukowinie: Rumunia – Ukraina” autor- stwa Heleny Krasowskiej, Magdaleny Pokrzyńskiej i Lecha Aleksandra Suchomłynowa, wydana przez Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Jest to praca będąca pierwszym całościowym studium do- tyczącym mowy Polaków zamieszkujących Buko- winę – krainę historyczną obecnie znajdującą się w granicach dwóch państw: Rumunii i Ukrainy. Książka jest jednym z efektów projektu pod ty- tułem „Mowa polska na Bukowinie Karpackiej. Do- kumentacja zanikającego dziedzictwa narodowego”, zrealizowanego w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Pro- gram Rozwoju Humanistyki” w latach 2015-2018. Od wiosny 2016 do jesieni 2018 r. polsko- ukraiński zespół interdyscyplinarny zarejestrował wypowiedzi na tematy różnych wymiarów życia codziennego, obejmując badaniami grupę najstar- szych (mających 60 lat i więcej) mieszkańców obu części Bukowiny – na Ukrainie i w Rumunii. Ba- dania miały charakter emiczny – stały się badaniem kultury poprzez uchwycenie perspektywy jej użyt- kowników, na co pozwoliły pogłębione wywiady z elementami narracji. Po raz pierwszy w historii badaczom biorącym udział w projekcie pod kierun- kiem dr hab. Heleny Krasowskiej udało się zrealizo- wać systematyczne, jednorodne pod względem pro- blemu i metody badania na terenie całej historycznej Bukowiny. Pozwoliło to nie tylko na zgromadzenie wyjątkowych i niezwykle bogatych materiałów, ale także zaowocowało pierwszym całościowym opra- cowaniem mowy polskiej na Bukowinie Karpackiej nijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, le pentru diaspora poloneză din cadrul Ministerului autorstwa Heleny Krasowskiej. wspierająca zawsze wszelkiego rodzaju działania Afacerilor Externe R.P., care susține mereu orice fel Dokumentacja mowy Polaków na Bukowinie edukacyjne prowadzone przez Związek Polaków de activitate educațională pe Uniunea Polonezilor stanowi unikatową wartość kultury polskiej z uwagi w Rumunii. din România o realizează. na aktualną liczbę jej użytkowników, która według Do udziału w XLIX Olimpiadzie Literatury Pentru participarea la cea de-a XLIX-a ediție i Języka Polskiego w Warszawie, która odbędzie a Olimpiadei de Literatură și Limbă Polonă din Var- danych statystycznych na Bukowinie Karpackiej się na początku kwietnia, komisja zakwalifikowała: șovia, care va avea loc la începutul lunii aprilie, co- wynosi niewiele ponad 5 tys. osób. Mowa polska Monikę Eugenię Marculeac, Biankę Paulę Iedenac misia i-a calificat pe: Monica Eugenia Marculeac, na Bukowinie przetrwała w bardzo ciężkich warun- i Luciana Ioana Revaia. Bianca Paula Iedenac și pe Lucian Ioan Revai. kach politycznych właśnie dzięki jej użytkownikom, Elżbieta Wieruszewska-Calistru Trad. Iuliana Agneșca Dascălu czego świadectwa znajdują się w wielu cytowanych w książce wypowiedziach. W ramach badań w latach Foto: Ierzynka Michalina Budaș, Iuliana Agneșca Dascălu

18 „Świadectwo „Mărturia patrimoniului zanikającego dziedzictwa” – książka pe cale de dispariție” – o carte o Bukowinie i dla Bukowiny despre Bucovina și pentru Bucovina

W grudniu 2018 r. w Warszawie ukazała się książ- În decembrie 2018, la Varșovia, a fost lansa- ka „Świadectwo zanikającego dziedzictwa. Mowa tă cartea „Świadectwo zanikającego dziedzictwa. polska na Bukowinie: Rumunia – Ukraina” autor- Mowa polska na Bukowinie: Rumunia – Ukraina” stwa Heleny Krasowskiej, Magdaleny Pokrzyńskiej (Mărturia patrimoniului pe cale de dispariție. Lim- i Lecha Aleksandra Suchomłynowa, wydana przez ba polonă în Bucovina: România – Ucraina) scrisă Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Jest to de Helena Krasowska, Magdalena Pokrzyńska și praca będąca pierwszym całościowym studium do- Lech Aleksander Suchomłynow, editată de Institutul de Slavisică al Academiei Poloneze de Științe. Este tyczącym mowy Polaków zamieszkujących Buko- o lucrare care reprezintă primul studiu cuprinzător winę – krainę historyczną obecnie znajdującą się despre graiul polonezilor care locuiesc în Bucovina w granicach dwóch państw: Rumunii i Ukrainy. – regiune istorică care în prezent se află pe teritoriul Książka jest jednym z efektów projektu pod ty- a două țări: România și Ucraina. tułem „Mowa polska na Bukowinie Karpackiej. Do- Cartea reprezintă unul din rezultatele proiectului kumentacja zanikającego dziedzictwa narodowego”, intitulat: „Limba polonă în Bucovina Carpatică. Cer- zrealizowanego w ramach programu Ministra Nauki cetarea patrimoniului cultural pe cale de dispariție”, i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Pro- realizat în cadrul programului Ministerului Științei gram Rozwoju Humanistyki” w latach 2015-2018. și Învățământului Superior cu denumirea „Progra- Od wiosny 2016 do jesieni 2018 r. polsko- mul Național de Dezvoltare a Științelor Umaniste” ukraiński zespół interdyscyplinarny zarejestrował în anii 2015-2018. wypowiedzi na tematy różnych wymiarów życia Din primăvara anului 2016 până în toamna anu- codziennego, obejmując badaniami grupę najstar- lui 2018 un grup interdisciplinar polono-ucrainean szych (mających 60 lat i więcej) mieszkańców obu a înregistrat interviuri pe teme legate de diverse sfe- części Bukowiny – na Ukrainie i w Rumunii. Ba- re ale vieții cotidiene, cercetările cuprinzându-i pe dania miały charakter emiczny – stały się badaniem locuitorii vârstnici (având 60 de ani și mai mult) ai kultury poprzez uchwycenie perspektywy jej użyt- ambelor părți ale Bucovinei – în Ucraina și în Româ- kowników, na co pozwoliły pogłębione wywiady nia. Cercetările au avut caracter emic – au devenit un z elementami narracji. Po raz pierwszy w historii studiu al culturii prin captarea viziunii utilizatorilor, badaczom biorącym udział w projekcie pod kierun- ceea ce a fost posibil datorită realizării interviurilor kiem dr hab. Heleny Krasowskiej udało się zrealizo- aprofundate cu elemente ale narațiunii. Pentru pri- ma dată în istorie cercetătorii care au luat parte în wać systematyczne, jednorodne pod względem pro- proiectul coordonat de prof. Helena Krasowska au blemu i metody badania na terenie całej historycznej reușit să realizeze cercetări sistematice, omogene Bukowiny. Pozwoliło to nie tylko na zgromadzenie din punct de vedere al problematicii și al metodelor wyjątkowych i niezwykle bogatych materiałów, ale de cercetare pe teritoriul întregii Bucovine istorice. także zaowocowało pierwszym całościowym opra- Acest lucru a permis nu doar culegerea de materiale cowaniem mowy polskiej na Bukowinie Karpackiej excepționale și extraordinar de bogate, dar a și dus la autorstwa Heleny Krasowskiej. primul studiu cuprinzător despre graiul polonez din Dokumentacja mowy Polaków na Bukowinie Bucovina Carpatică elaborat de Helena Krasowska. stanowi unikatową wartość kultury polskiej z uwagi Documentația graiului polonezilor din Bucovina na aktualną liczbę jej użytkowników, która według reprezintă o valoare unică pentru cultura poloneză danych statystycznych na Bukowinie Karpackiej din cauza numărului actual al utilizatorilor lui, care wynosi niewiele ponad 5 tys. osób. Mowa polska conform datelor statistice, în Bucovina Carpatică, na Bukowinie przetrwała w bardzo ciężkich warun- sunt puțin peste 5 mii de persoane. Limba polonă din kach politycznych właśnie dzięki jej użytkownikom, Bucovina a rezistat în condiții politice foarte grele czego świadectwa znajdują się w wielu cytowanych tocmai datorită utilizatorilor ei, mărturii ale acestui w książce wypowiedziach. W ramach badań w latach fapt găsindu-se în multe afirmații citate în carte. În

19 2016-2018 przeprowadzono wywiady z 358 oso- cadrul cercetărilor din anii 2016-2018 au fost rea- bami (reprezentantami najstarszego pokolenia Po- lizate interviuri cu 358 de persoane (reprezentanții laków) – 168 na Bukowinie Południowej i 190 na celei mai în vârstă generații de polonezi) – 168 în Bukowinie Północnej. Bucovina sudică și 190 în Bucovina de nord. Książka „Świadectwo zanikającego dziedzic- Cartea „Mărturia patrimoniului pe cale de dispa- twa” dzieli się na trzy zasadnicze części, poprzedzo- riție” este divizată în trei capitole esențiale preceda- ne „Wstępem” i zwieńczone „Zakończeniem”. te de „Cuvânt înainte” și terminate cu „Încheiere”. Część pierwsza, przygotowana przez L. A. Suchmły- Prima parte, elaborată de către L. A. Suchomłynow, nowa, „Bukowina – region i jego mieszkańcy”, za- „Bucovina – regiunea și locuitorii săi”, cuprinde wiera opis historyczno-kulturowy regionu, ale także descrierea istorico-culturală a regiunii, dar și carac- niezwykle istotne w kontekście badań jego charakte- teristicile ei demografice și socio-culturale deosebit rystyki demograficzne, socjokulturowe oraz opis de importante în contextul cercetărilor, precum și descrierea istoriei colonizării poloneze în Bucovina. dziejów osadnictwa polskiego na Bukowinie. Al doilea capitol intitulat „Oameni și limbă”, Część druga, zatytułowana „Ludzie i język”, având-o ca autor pe Helena Krasowska, este o ana- autorstwa Heleny Krasowskiej, to analiza różnych liză ale diferitelor varietăți odmian polszczyzny za- rejestrowanych w czasie a limbii polone înregistrate badań – zarówno w części în timpul cercetărilor – atât rumuńskiej, jak i ukraiń- în partea românească, cât skiej. Jest to pierwsze ca- și în cea ucraineană. Este łościowe studium socjolin- primul studiu socioling- gwistyczne mowy polskiej vistic complet al graiului na Bukowinie Karpackiej. polonez din Bucovina Car- Wnikliwa analiza pozwo- patică. Analiza perspicace liła autorce na wysunię- a permis autoarei să tragă cie wniosków o istnieniu o concluzie despre exis- kilku podstawowych ka- tența a câtorva categorii de tegorii polszczyzny buko- bază a limbii polone buco- wińskiej. Helena Krasow- vinene. He­lena Krasowska ska wyróżnia następujące distinge următoarele cate- jej odmiany: kontynuację gorii: continuarea limbii polszczyzny Kresów połu- polone din zona de graniță dniowo-wschodnich, gwa- sud-estică (Kresy sud-esti- rę górali bukowińskich, ce), graiul muntenilor bu- gwarę wsi Bulaj z cechami covineni, graiul din satul dialektu małopolskiego oraz zanikającą mowę Po- Bulai cu caracteristici ale dialectului din Małopol- laków w Wikszanach i Kaczyce. Analiza ta wzbo- ska, precum și graiul polonezilor din Vicșani și Caci- gacona jest o obserwacje i wnioski dotyczące życia ca ca fiind pe cale de dispariție. Această analiză este Polaków w społecznościach mieszanych, gdzie wy- îmbogățită cu observații și concluzii legate de viața stępuje liczebna przewaga ludności ukraińskiej i ru- polonezilor din comunitățile mixte, unde predomină muńskiej, co z kolei prowadzi do zmian w języku. populația ucraineană și cea română, ceea ce duce la Zmiany te nie oznaczają jednak, iż mowa oraz kul- modificări ale limbii. Aceste modificări nu semnifică tura polska tracą swoje znaczenie – odrębność kul- faptul că limba și cultura poloneză își pierd semni- turowa, silnie związana z odrębnością wyznaniową i ficația – particularitatea culturală puternic legată de ugruntowaną pozycją oraz rolą Kościoła katolickie- particularitatea religioasă și de poziția împământe- go, sprawiają, że wiele elementów kultury polskiej nită și rolul Bisericii catolice, fac ca multe elemente przetrwało, nieraz w niemal niezmienionej formie, ale culturii poloneze s-au păstrat, deseori aproape în- przez całe stulecia. tr-o formă neschimbată, timp de secole întregi.

20 Dowodem na to są zarówno relacje zawarte Dovada pentru acest lucru sunt atât relatările cu- w części „Ludzie i język”, jak również opis kultury prinse în capitolul „Oamneni și limbă”, cât și des­ Polaków bukowińskich, który znalazł się w trzeciej crierea culturii polonezilor bucovineni care se gă- części książki, zatytułowanej „Tradycje i język” sește în al treilea capitol al cărții intitulat „Tradiții i opracowanej przez Magdalenę Pokrzyńską. W tym și limbă” și elaborat de Magdalena Pokrzyńska. În rozdziale głos został oddany przede wszystkim Po- acest capitol s-a dat cuvântul mai ales polonezilor lakom z Bukowiny. Ich relacje dotyczące sposobów din Bucovina. Relatările lor cu privire la modurile obchodzenia świąt oraz elementów żywej kultury în care celebrează sărbătorile, precum și elemente polskiej stają się prawdziwym zaproszeniem do tego ale culturii poloneze vii devin adevărate invitații în jakże różnorodnego świata. această lume atât de diversă. Uzupełnieniem książki są dołączone do niej na- Partea integrală a cărții o reprezintă înregistrările grania prezentujące rozmaite odmiany polszczyzny care prezintă diverse varietăți ale limbii polone bu- bukowińskiej. Pozwalają one czytelnikom usłyszeć covinene. Acestea permit cititorilor să asculte rela- autentyczne wypowiedzi Polaków mieszkających tări autentice ale polonezilor care locuiesc în diferite w różnych miejscowościach i częściach Bukowiny. localități și părți ale Bucovinei. „Mărturia patrimo- „Świadectwo zanikającego dziedzictwa” zawie- niului pe cale de dispariție” cuprinde, de asemenea, ra również bardzo bogaty materiał fotograficzny, un material fotografic foarte bogat care completează który doskonale uzupełnia i ilustruje analizy kul- și ilustrează analizele cultural-lingvistice efectuate turowo-językowe prowadzone przez autorów pra- de către autorii lucrării. Cartea împreună cu materi- cy. Książka wraz z materiałami dodatkowymi jest alele adiționale sunt disponibile și online și datorită również dostępna online, dzięki czemu z wynikami acestui lucru, rezultatele cercetărilor pot fi accesate badań mogą zapoznać się wszyscy zainteresowani de toți cei interesați de tematica bucovineană, pre- tematyką bukowińską oraz problemem kontaktów cum și de problematica contactelor lingvistice. językowych. Autorii cărții, în „Cuvânt înainte” mulțumesc tu- Autorzy książki we „Wstępie” dziękują wszyst- turor persoanelor care au fost de acord să ia parte kim osobom, które zgodziły się wziąć udział la cercetări, subliniind bunăvoința și deschiderea lor w badaniach, podkreślając ich niezwykłą życzliwość extraordinară. Ajutor în efectuarea lucrărilor atât de i otwartość. Pomocy w prowadzeniu tak szeroko za- ample a fost oferit cercetătorilor participanți la pro- krojonych prac udzielił badaczom biorącym udział iect (inclusiv subsemnatei) de către Uniunea Polo- w przedsięwzięciu (w tym również niżej podpisanej) nezilor din România. Cercetările au avut parte de un Związek Polaków w Rumunii. Badania spotkały się interes deosebit din partea deputatului în Parlamen- z niezwykle życzliwym zainteresowaniem poseł tul României, Victoria Longher, precum și din par- do parlamentu rumuńskiego Victorii Longher oraz tea președintelui Uniunii Polonezilor din România, prezesa Związku Polaków w Rumunii Gerwazego Ghervazen Longher, care în mod repetat au susținut Longhera, którzy wielokrotnie wspierali wszelkie toate activitățile legate de realizarea proiectului. działania związane z realizacją projektu. Podobną O bunăvoință asemănătoare au arătat și următoare- życzliwość okazały też pozostałe organizacje pol- le organizații poloneze care activează pe teritoriul skie działające na terenie Bukowiny: Obwodowe Bucovinei: Societatea Regională a Culturii Polone Towarzystwo Kultury Polskiej im. Adama Mickie- „Adam Mickiewicz” din Cernăuți, grupuri locale wicza w Czerniowcach, lokalne grupy pielęgnujące care se îngrijesc de cultura și cuvântul polonez, dar kulturę i słowo polskie, a także księża i siostry za- și preoți și măicuțe care slujesc în Bucovina. konne sprawujący posługę na Bukowinie. Cartea „Mărturia patrimoniului pe cale de dispa- Książka „Świadectwo zanikającego dziedzictwa. riție. Limba polonă în Bucovina: România – Ucrai- Mowa polska na Bukowinie: Rumunia – Ukraina” to na” nu este doar o lucrare care prezintă primul studiu praca będąca nie tylko prezentacją pierwszych cało- complet în Bucovina Carpatică. Este, de asemenea, ściowych badań na Bukowinie Karpackiej. Jest ona un tablou extrem de actual al diasporei poloneze także niezwykle aktualnym obrazem współczesnej contemporane – a istoriei, memoriei, culturii, pre- Polonii – jej historii, pamięci, kultury oraz silnych cum și a legăturilor puternice care unesc Bucovina związków łączących Bukowinę z Polską. de Polonia. Karina Stempel-Gancarczyk Trad. Iuliana Agneșca Dascălu

21 NA POLSKICH PE CĂRĂRI POLONEZE ŚCIEŻKACH CZASU ALE TIMPULUI

Ulica polskiej pamięci Strada memoriei poloneze

O czasie znany rumuński religioznawca Mir- Despre timp, cunoscutul istoric român al religii- cea Eliade pisał, że może być świecki albo święty. lor Mircea Eliade spunea că poate fi timp profan sau Pierwszy jest czasem nowoczesności, linearnym, timp sacru. Primul este timpul modernităţii, un timp ciągłego upływu i stawania się. Nie można się w nim linear, în continuă curgere și devenire. În el nu te cofnąć. Jesteś skazany tylko na przyszłość. Dru- poţi întoarce ești condamnat doar la viitor. Al doilea gi to cykliczny czas, odwracalny, w którym można este un timp circular, în care poţi reveni în trecut sau wyruszyć na „poszukiwanie straconego czasu”. To poţi porni „în căutarea timpului pierdut”. Acesta este czas, w który wchodzimy, gdy przechadzamy się po timpul în care intrăm atunci când ne plimbăm în lo- miejscach wypełnionych kulturowym znaczeniem. curi încărcate de semnificaţii culturale. Un astfel de Takim miejscem jest ulica Polska w Bukareszcie. loc este strada Polonă din București. Trecând pe sub Przechodząc pod koronami drzew, które strzegą tej coroana arborilor ce străjuiesc această stradă a „me- ulicy „polskiej pamięci”, gdzie glicynia pnąca się po moriei poloneze”, unde glicina căţărată pe ziduri și ścianach i stare lipy rozsiewają swój zapach, znaj- teii bătrâni își împrăștie parfumul, ne pomenim sub dziemy się pod znakiem mitu wiecznego powrotu. semnul mitului eternei reîntoarceri. Aici a trăit când- Na tej ulicy żyła niegdyś wspólnota polska, która va o comunitate poloneză ce a căutat să-și recreeze próbowała tu odtworzyć swoją utraconą Ojczyznę. patria pierdută. Fot. Danuta Roman

Ulica rodziła się stopniowo, z kolejnych fal pol- Strada s-a născut treptat, din valuri succesive de skiej emigracji w wyniku historycznych burz, jakie emigraţie poloneză, ca urmare a furtunilor istorice ce nawiedzały Polskę. Pod koniec XIX w. księstwa ru- au răvășit Polonia. Începând cu sfârșitul secolului al muńskie stały się schronieniem dla polskich uchodź- XVIII-lea, Principatele Române au devenit un loc de ców politycznych. Po upadku powstania kościusz- adăpost pentru refugiaţii politici polonezi. După că- kowskiego w 1795 r. zaczął się masowy napływ derea insurecţiei lui Kościuszko din 1795 a urmat un uchodźców politycznych, szukających schronienia. val de refugiaţi politici care căutau un adăpost. Au Nastąpiły kolejne fale emigracji, po upadku po- urmat valuri de emigraţie după căderea insurecţiilor wstań z 1830, 1863 r. i po Wiośnie Ludów z 1848 r. din 1830, 1863 și „Primăverii Popoarelor” din 1848. Z tamtego okresu pochodzi patriotyczne hasło: „Kto Din acele vremuri provine un apel patriotic: „Cine kocha ojczyznę, niech idzie na Wołoszczyznę”. își iubește patria, să plece în Valahia”. Refugiaţii Polscy uchodźcy zawsze znajdowali tu gościnność polonezi au găsit mereu pe pământul românesc os- i wsparcie. Osiedlając się w Bukareszcie, stworzyli pitalitate și sprijin. Stabilindu-se în București, ei au

22 jedną z najbardziej wyjątkowych wspólnot. Chociaż format una din comunităţile remarcabile ale orașu- PE CĂRĂRI POLONEZE nieliczni (około 3000 osób w 1890 r.), dzięki wybit- lui. Deși puţin numeroasă (aprox. 3000 de persoane ALE TIMPULUI nym przedstawicielom, dynamice i swojej działal- în 1890), prin personalităţile, dinamica și activitatea ności, Polacy wnieśli znaczny wkład w rozwój spo- ei, comunitatea poloneză a contribuit la dezvoltarea łeczeństwa rumuńskiego. Fakt, że ulica nosi nazwę societăţii românești. Faptul că strada le poartă nume- Strada memoriei poloneze Polska pokazuje, jak ważną rolę odgrywali Polacy le arată rolul important deţinut de polonezi în viaţa w życiu kulturalnym, ekonomicznym i politycznym Despre timp, cunoscutul istoric român al religii- culturală, economică și politică a Bucureștiului. Au Bukaresztu. Zostali docenieni i byli popierani przez lor Mircea Eliade spunea că poate fi timp profan sau fost apreciaţi și susţinuţi de personalităţi ale vieţii osobistości rumuńskiego życia politycznego. Książę timp sacru. Primul este timpul modernităţii, un timp politice românești. Domnitorul Alexandru Ioan Cuza Aleksander Jan Cuza szanował Polaków i powierzał linear, în continuă curgere și devenire. În el nu te i-a preţuit și a numit polonezi în funcţii importante. im ważne funkcje. Jego adiutant, Mikołaj Pisocki poţi întoarce ești condamnat doar la viitor. Al doilea Aghiotantul lui, Nicolai Pisoţki, era de origine polo- miał polskie pochodzenie, podobnie jak jego osobi- este un timp circular, în care poţi reveni în trecut sau neză ca și medicul lui personal, doctorul Teofil Glück sty lekarz, doktor Teofil Glück z Krakowa. Ojciec poţi porni „în căutarea timpului pierdut”. Acesta este din Cracovia. Aleksander Cichoski, tatăl generalului generała Henriego Cihoskiego – bohatera Wielkiego timpul în care intrăm atunci când ne plimbăm în lo- Henri Cihoski – erou al Marii Uniri a fost apreciat Zjednoczenia, Aleksander Cichoski był także doce- curi încărcate de semnificaţii culturale. Un astfel de de domnitor și a participat la reformele acestuia ca niony przez księcia i brał udział w reformach rol- loc este strada Polonă din București. Trecând pe sub inginer hotarnic. nych jako inżynier topograf. coroana arborilor ce străjuiesc această stradă a „me- moriei poloneze”, unde glicina căţărată pe ziduri și teii bătrâni își împrăștie parfumul, ne pomenim sub semnul mitului eternei reîntoarceri. Aici a trăit când- va o comunitate poloneză ce a căutat să-și recreeze patria pierdută.

Strada s-a născut treptat, din valuri succesive de emigraţie poloneză, ca urmare a furtunilor istorice ce au răvășit Polonia. Începând cu sfârșitul secolului al Ulica Polska (obok kościoła Batiștei) w 1869 r. (akwarela Amedeo Preziosi) XVIII-lea, Principatele Române au devenit un loc de Strada Polonă (lângă Biserica Batiștei) în anul 1869 (aquarelă de Amedeo Preziosi) adăpost pentru refugiaţii politici polonezi. După că- Źródło | Sursa: ro.wikipedia.org derea insurecţiei lui Kościuszko din 1795 a urmat un val de refugiaţi politici care căutau un adăpost. Au Ulica Polska była na początku jedną z najdłuższych Strada Polonă a fost la începuturi una dintre cele urmat valuri de emigraţie după căderea insurecţiilor ulic Bukaresztu XIX w. Polscy uchodźcy osiedlali mai lungi străzi ale Bucureștiului secolului al XIX- din 1830, 1863 și „Primăverii Popoarelor” din 1848. się tu w małych, ale zwartych wspólnotach, two- lea. Refugiaţii polonezi s-au așezat în comunități Din acele vremuri provine un apel patriotic: „Cine rząc prawdziwą polską dzielnicę. Zbudowali domy mici, dar compacte în zona care le poartă numele își iubește patria, să plece în Valahia”. Refugiaţii i założyli kwitnące ogrody o dyskretnym wdzięku. formând un adevărat cartier polonez. Au construit polonezi au găsit mereu pe pământul românesc os- W 1906 r. Frédéric Damé, znany francuski dzieni- case și grădini înflorite de un farmec discret. În 1906 pitalitate și sprijin. Stabilindu-se în București, ei au karz i historyk osiadły w Bukareszcie, uważał ulicę Frédéric Damé, cunoscutul ziarist și istoric francez,

23 Polską za jedną z najpiękniejszych w stolicy, z jej stabilit în România, o considera una dintre cele mai rzucającymi cień drzewami i pachnącymi ogrodami. frumoase străzi din București, cu copacii ei umbroși Być może przechadzał się po niej Zygmunt Mił- și grădinile parfumate. kowski, pisarz i wielki polski patriota, uczestnik Aici s-a plimbat probabil și Zygmunt Miłkows- Wiosny Ludów i powstaniec styczniowy. Obok niego ki, scriitor și mare patriot polonez, participant la spacerował być może także jego przyjaciel, Izydor „Primăvara Popoarelor” din 1848 și la insurecţia po- Kopernicki, powstaniec styczniowy i wybitny antro- loneză din 1863. Alături poate și-a purtat pașii și pri- polog, który był założycielem pierwszego muzeum etenul său Izydor Kopernicki, antropolog renumit, anatomicznego i zootomicznego w Bukareszcie întemeietorul primului muzeu anatomic și zootomic w 1865 r. Podczas spotkań szukali z pewnością spo- din București, insurgent polonez din 1863. În timpul sobów na odzyskanie przez Polskę wolności. întâlnirilor cu siguranță căutau soluţii pentru recâști- Na ulicy Polskiej znajdowała się pierwsza sie- garea libertăţii patriei lor. dziba Narodowego Muzeum Historii Naturalnej, Pe strada Polonă a avut primul sediu vestitul założonego przez wybitnego rumuńskiego biologa Muzeu Naţional de Istorie Naturală înfiinţat de ma- Grigore Antipa. W muzeum pracował także przez rele biolog român Grigore Antipa. La muzeu a lucrat prawie 20 lat ornitolog polskiego pochodzenia, și ornitologul de origine poloneză, Robert Ritter von Robert Ritter von Dombrowski. Razem wzboga- Dombrowski, timp de aproape 20 de ani. Împreună cą oni muzealne zbiory i biogramy. W muzeum na vor îmbogăţi colecţiile și vor realiza primele biogra- ulicy Polskiej bywał Karol I wraz z członkami ro- dziny królewskiej, ażeby podziwiać cenne kolekcje me. Aici, în sediul de pe strada Polonă venea și re- i eksponaty. Muzeum przeniesiono potem do jego gele Carol I împreună cu membrii familiei regale ca obecnej siedziby przy Placu Zwycięstawa. să admire colecțiile și exponatele de mare valoare. Na ulicy Polskiej mieszkały także wybitne oso- Muzeul s-a mutat apoi în actuala clădire din Piața bistości rumuńskiej kultury. Wieczorami, w świetle Victoriei. latarni, pod wysokimi drzewami przechadzał się Pe strada Polonă au locuit și mari personalităţi zamyślony największy rumuński poeta, Mihai Emi- ai culturii românești. Seara, la lumina felinarelor, nescu, który mieszkał tam przez jakiś czas pod nu- printre copacii falnici s-a plimbat îngândurat și cel merem 96. Twórca wspaniałego poematu kosmogo- mai mare poet român, Mihai Eminescu, care a locuit nicznego „Gwiazda wieczorna” był przyjacielem un timp acolo la numărul 96. Creatorul marii poezii i wielbicielem polskiego narodu. Doceniał szczegól- cosmogonice „Luceafărul”, a fost un prieten și un nie walkę Polaków o wolność Ojczyzny i był pod admirator al poporului polonez. A apreciat în mod wrażeniem wielkich postaci polskiej historii: króla deosebit lupta polonezilor pentru libertatea patriei Jana Kazimierza czy królowej Jadwigi. Wraz z nim lor și a fost impresionat de marile personalităţi ale spacerował zapewne jego dobry przyjaciel, Ion Luca istoriei poloneze: regele Ioan Cazimir și regina Hed- Caragiale, największy rumuński dramaturg, który viga de Anjou. Alături de el, purtând discuţii aprin- także mieszkał na ulicy Polskiej, i pochłaniały ich se, s-a plimbat cu siguranță și bunul său prieten, cel gorące dyskusje. mai mare dramaturg român Ion Luca Caragiale, care Na tej ulicy „polskiej pamięci” mieszkał i two- a locuit și el pe strada Polonă. rzył również wybitny rumuński malarz Nicolae Gri- Tot pe această stradă a memoriei poloneze gorescu. Podczas swoich podróży był także w Ga- a locuit și creat, marele pictor român Nicolae Grigo- licji, we Lwowie. Namalował potem na swoich rescu. În călătoriile sale a fost și în Galiţia, în stră- obrazach także sceny z tego dawnego, polskiego vechiul oraș polonez, Liov. A recreat în tablourile miasta – w tamtym okresie prawdziwego pomostu sale și scene din acest oraș – veritabila punte între między Wschodem i Zachodem. Ulica Polska ciągnęła się w XIX w. aż na tyły Orient și Occident, în acele vremuri. szpitala Colţea – historycznego zabytku stolicy. Bie- Strada Polonă se întindea în secolul al XIX-lea gła następnie przez obecny Plac Rosetti – tam gdzie până în spatele spitalului Coltea, monument istoric stoi teraz pomnik C. A. Rosettiego. Był on wów- al capitalei. Trecea prin actuala Piaţă Rosetti, unde czas, podobnie jak teraz, znanym miejscem spotkań se află acum statuia lui C. A. Rosetti. Statuia era, ca mieszkańców miasta. și astăzi, un loc de întâlnire pentru locuitorii orașului.

24 Polscy uchodźcy z Bukowiny przy pomniku C. A. Rosetti w 1941 r. (pierwszy z lewej – Józef Niedzielski) Refugiaţi polonezi bucovineni la statuia lui C. A. Rosetti în 1941 (primul din stânga – Józef Niedzielski) Źródło | Sursa: arhiva familiei Niedzielski | archiwum rodziny Niedzielskich

Po ucieczce do Bukaresztu w 1940 r., mój wu- După ce s-a refugiat la București în 1940, un- jek Józef Niedzielski, tak jak wielu innych polskich chiul meu, Józef Niedzielski, ca și alţi refugiaţi polo- uchodźców z Bukowiny Północnej, mieszkał przez nezi din Bucovina de Nord, a locuit pe strada Polonă jakiś czas w czasie wojny na ulicy Polskiej. Spo- în timpul războiului. Se întâlnea cu ei la monumen- tykali się przy pomniku C. A. Rosettiego, na placu tul lui C. A. Rosetti, în piaţa cu același nume. Erau o tej samej nazwie. Byli dumni z faktu, że rzeźba mândri de faptul că statuia din bronz a cunoscutului z brązu znanego rumuńskiego uczestnika Wiosny luptător pașoptist român a fost realizată de un sculp- Ludów została wykonana przez Wladimira Hegla – tor renumit, de origine poloneză, Wladimir Hegel. wybitnego rzeźbiarza polskiego pochodzenia. Stam- De acolo plecau să se plimbe pe sub teii străzii Polo- tąd szli na spacer pod lipami ulicy Polskiej, która ne care le reamintea de patria strămoșilor. Peste ani przypominała im Ojczyznę przodków. Po wielu wie- și ani, ca o coincidenţă fericită, tot pe strada Polo- lu latach, szczęśliwy zbieg okoliczności sprawił, że nă va locui și nepotul lui, Władysław-Bronisław cu na ulicy Polskiej zamieszkał jego siostrzeniec, Wła- familia. dysław-Bronisław z rodziną. De-a lungul vremii strada Polonă a avut schim- Na przestrzeni czasu ulica Polska zmieniała na- bări de denumiri și de continuitate, dar există și as- zwę i swoją długość, ale istnieje do dziś. Tajemni- tăzi. Întâmplarea misterioasă și fericită care ţine de czy i szczęśliwy przypadek, związany z pamięcią memoria unui neam, de viaţa secretă a străzilor și narodu, z sekretnym życiem ulic i ludzi sprawił, że a oamenilor a făcut ca primul sediu „Dom Polski” pierwsza siedziba Domu Polskiego w Bukareszcie din București, de după anul 1990, să se afle pe fosta po 1990 r. znajdowała się w obrębie dawnej ulicy strada Polonă, cu denumirea actuală de Jean Louis Polskiej, obecnie pod nazwą Jean Louis Calderon. Calderon. Wchodząc na ulicę Polską, napotykasz atmos- Intrând pe strada Polonă intri într-o atmosferă de ferę epoki. Jest to obszar o wielkiej wartości archi- epocă. Strada este o zonă de mare valoare arhitectu- tektonicznej, urbanistycznej i historycznej. Biegnąc rală, urbanistică și istorică. Sub copacii falnici, din pod wysokimi drzewami, z których koron dobiega care răzbate cântecul păsărilor, strada reflectă par- śpiew ptaków, ulica odzwierciedla nostalgiczną at- fumul nostalgic al perioadei Belle époque în orașul mosferę okresu Belle époque miasta, zwanego tak- numit și „Micul Paris”. Multe case sunt monumen- że „Małym Paryżem”. Wiele budynków to zabytki te istorice fiind construite de importanți arhitecți ai

25 historyczne, wzniesione przez ważnych architektów epocii. Întreaga zonă este un unicat de valoare arhi- W Parcu Ioanid właśnie znajduje się monument tamtych czasów. Cała ulica ma wyjątkową wartość tecturală ridicată. Acolo, la numărul 50 se află ca- poświęcony Józefowi Piłsudskiemu. Marszałek czu- architektoniczną. Znajduje się na niej pod numerem tedrala greco-catolică „Vasile cel Mare” ridicată în wa nad ulicą Polską, nad tą małą, duchową Ojczy- 50 greckokatolicka katedra pw. Bazylego Wielkie- 1909. Aici a slujit și Vasile Aftenie – episcop martir. zną, którą stworzyli tu niegdyś polscy uchodźcy. Bo go, zbudowana w 1909 r. Posługiwał w niej również La mormântul lui de la Cimitirul Bellu Catolic – Ojczyzna jest nie tylko miejscem materialnym, ale Vasile Aftenie – biskup męczennik. Przy jego gro- adevărată „grădină a memoriei poloneze”, s-a rugat także duchowym. Chociaż wielu Polaków wyjecha- bie, na katolickiem cmentarzu Bellu – prawdziwym marele papă polonez Ioan Paul al II-lea în timpul vi- ło do innych miast albo wróciło do Ojczyzny, nazwa „ogrodzie polskiej pamięci”, modlił się wielki pa- zitei sale memorabile în România din mai 1999. ulicy pozostała. Zapach lip i polskość unoszą się pież Polak Jan Paweł II podczas pamiętnej wizyty La această biserică a predicat și Monseniorul w powietrzu i towarzyszą przechodniom. Dla tych, w Rumunii w maju 1999 r. Ghica, mare spirit european și deschizător de dru- którzy ją tworzyli, a nie ma ich już dzisiaj, ulica W świątyni służył także monsignore Vladimir muri întru credinţă. După ce a revenit din străinătate Polska była utraconą Ojczyzną. Ojczyzną, o której Ghica, wielka duchem osobowość europejskiego acest „pescar de oameni” i-a ajutat mult pe refugiații wielki francuski pisarz Romain Rolland napisał: formatu i krzewiciel wiary. Po powrocie z zagranicy, polonezi, după invadarea Poloniei în 1939 de către „Ojczyzna to ja, to ty, to wszystko to, co kochamy, ten prawdziwy „rybak ludzi”, pomógł wielu polskim naziști și sovietici. A urmat apoi calvarul arestării o czym śnimy, wszystko, co pozostanie, gdy nas już uchodźcom po hitlerowskim i sowieckim najeździe și calea regească a suferinței despre care vorbea în nie będzie”. na Polskę w 1939 r. Potem nastąpiło aresztowanie predicile sale. A murit în 1954 la închisoarea Jilava Danuta Roman i królewska droga krzyża, o której mówił w swoich alături de alți reprezentanţi ai elitelor românești. Tot kazaniach. Zmarł w 1954 r. w więzieniu Jilava, wraz de un sfârșit de martir în închisoarea de la Sighet, z innymi przedstawicielami rumuńskich elit. Podob- în mai 1950, a avut parte și o mare personalitate de Wspomnienia z Erasmusa, czyli jak nie zginął w 1950 r. w więzieniu Sighet generał Hen- origine poloneză – generalul Henri Cihoski, erou al stałam się przyjaciółką Drakuli ri Cihoski – bohater Wielkiego Zjednoczenia Rumu- Marii Uniri. nii – jedna z najwybitniejszych postaci polskiego Strada Polonă este o stradă emblematică Studenci wyjeżdżają na Erasmusa z różnych po- pochodzenia. a Bucureștiului. Ea reprezintă prin clădirile ei un wodów – żeby się zabawić, poznać nowych ludzi, Ulica Polska jest symboliczną ulicą Bukaresztu. adevărat muzeu în aer liber. Din ea se desprinde zdarzają się też osoby, które wyjeżdżają w celach Jej zabudowa tworzy prawdziwe muzeum na wol- o altă stradă ce poartă numele fondatorului statului naukowych. Z kolei moją największą pobudką były nym powietrzu. Obok niej znajduje się ulica, która modern polonez, mareșalul Józef Piłsudski. Ală- podróże. To był mój pierwszy pobyt w Rumunii. Nie nosi imię twórcy współczesnego Państwa Polskie- turi este o grădină celebră a Bucureștiului, Grădina byłam nigdy wcześniej ani w Klużu Napoce, ani go – Marszałka Józefa Piłsudskiego. Niedaleko jest Ioanid. Ea poartă numele unui librar vestit din sec. w innym rumuńskim mieście. Kluż od razu wydał słynny bukareszteński park – Ioanid. Nosi imię zna- XIX. George Ioanid a cumpărat terenul în 1856 și mi się bardzo przyjaznym miastem, z czasem okazał nego księgarza z XIX w. George Ioanid kupił w tym a făcut o frumoasă și vestită grădină. Este unul din- się także bezpieczny, a ludzie bardzo mili i pomocni. miejscu ziemię w 1856 r. i zbudował piękny ogród. tre cele mai vechi și mai frumoase spații verzi ale To miasto, jak każde, ma też swoje minusy, którymi Jest on jednym z najstarszych i najpiękniejszych capitalei. Parcul este un monument istoric, inspirat są gigantyczne korki i duży smog. zielonych miejsc w Bukareszcie. Jest zabytkiem hi- de arhitectura romantică, cu pavilioane, lac și mici Kluż Napoka – erasmusowy dom storycznym, inspirowanym romantyczną architek- piaţete. Este o oază verde în tumultul orașului, una Kluż Napoka nie jest cichym miastem – w końcu turą, z pawilonami, jeziorem i małymi placami. To dintre cele mai frumoase zone ale Bucureștiului. to studenckie miasteczko. Mieszkanie w akademiku zielona oaza w miejskim zgiełku, położona w jednej było zabawną przygodą, a czasem nawet wyzwa- z najstarszych i najpiękniejszych dzielnic stolicy. niem. Poznałam w nim wielu wspaniałych ludzi i przeżyłam w nim dużo niezapomnianych chwil. Okolica akademika również jest godna opisania. W pobliżu znajduje się park centralny, w którym jesienią pływaliśmy po jeziorku rowerami wodny- mi, a zimą – spacerując w śniegu po kolana – po- Fot. Danuta Roman

Fot. Otto Batowski dziwialiśmy świąteczne iluminacje świetlne. Obok parku stoi stadion, na którym odbywały się mecze i koncerty, a niedaleko nas ulica Haşdeu – nieustan- nie tętniąca życiem, muzyką i pełna studentów. Lecz moim ulubionym miejscem w Klużu był ogród bo- taniczny, a dokładniej znajdująca się w nim palmiar- nia. Niektórzy ludzie kochają róże, inni tulipany, Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego i monument mu poświęcony w Parcu Ioanid a moją ulubioną rośliną są palmy. Warto również Strada Józef Piłsudski și momunentul dedicat Mareșalului din Parcul Ioanid wspomnieć o operze, która znajduje się w Klużu.

26 W Parcu Ioanid właśnie znajduje się monument Acolo se află și un monument închinat lui Jó- poświęcony Józefowi Piłsudskiemu. Marszałek czu- zef Piłsudski. Mareșalul veghează asupra străzii wa nad ulicą Polską, nad tą małą, duchową Ojczy- Polone, asupra micii patrii spirituale pe care au cre- zną, którą stworzyli tu niegdyś polscy uchodźcy. Bo at-o cândva refugiații polonezi pe pământul româ- Ojczyzna jest nie tylko miejscem materialnym, ale nesc, căci patria nu este doar un loc material, ci și un także duchowym. Chociaż wielu Polaków wyjecha- loc spiritual. Deși mulţi polonezi au plecat, fie repa- ło do innych miast albo wróciło do Ojczyzny, nazwa triindu-se, fie plecând în alte orașe, numele a rămas, ulicy pozostała. Zapach lip i polskość unoszą się iar parfumul teilor și spiritul polonez plutesc în aer, w powietrzu i towarzyszą przechodniom. Dla tych, însoțind pașii trecătorilor. Pentru cei care nu mai którzy ją tworzyli, a nie ma ich już dzisiaj, ulica sunt și care i-au dat viaţă, strada Polonă era patria Polska była utraconą Ojczyzną. Ojczyzną, o której pierdută, patrie despre care marele scriitor francez, wielki francuski pisarz Romain Rolland napisał: Romain Rolland spunea că: „Patria sunt eu, ești tu, „Ojczyzna to ja, to ty, to wszystko to, co kochamy, e tot ceea ce iubim, ceea ce visăm, tot ce va fi când o czym śnimy, wszystko, co pozostanie, gdy nas już nu vom mai fi noi”. nie będzie”. Danuta Roman

Wspomnienia z Erasmusa, czyli jak Amintiri din Erasmus – sau cum am stałam się przyjaciółką Drakuli devenit prietena lui Dracula

Studenci wyjeżdżają na Erasmusa z różnych po- Studenții pleacă într-un stagiu Erasmus din dife- wodów – żeby się zabawić, poznać nowych ludzi, rite motive: să se distreze, să cunoască oameni noi, zdarzają się też osoby, które wyjeżdżają w celach câteodată se întâmplă să plece în scopuri academice, naukowych. Z kolei moją największą pobudką były motivația mea a fost să călătoresc. Eram pentru pri- podróże. To był mój pierwszy pobyt w Rumunii. Nie ma dată în România. Nu fusesem niciodată nici în byłam nigdy wcześniej ani w Klużu Napoce, ani Cluj, nici în vreun alt loc din această țară. Clujul mi w innym rumuńskim mieście. Kluż od razu wydał s-a părut imediat un oraș foarte prietenos, între timp mi się bardzo przyjaznym miastem, z czasem okazał s-a dovedit a fi un loc sigur, cu mulți oameni amabili się także bezpieczny, a ludzie bardzo mili i pomocni. și dornici să te ajute. Ca orice oraș are și minusuri, To miasto, jak każde, ma też swoje minusy, którymi cum ar fi traficul infernal și smogul. są gigantyczne korki i duży smog. Cluj-Napoca – casa studenților Erasmus Kluż Napoka – erasmusowy dom Cluj-Napoca nu este un oraș liniștit – la urma Kluż Napoka nie jest cichym miastem – w końcu urmei e centru universitar. Traiul din cămin to studenckie miasteczko. Mieszkanie w akademiku a fost o aventură plină de distracție, câteodată chiar było zabawną przygodą, a czasem nawet wyzwa- o provocare. În cămin am întâlnit multe persoane mi- niem. Poznałam w nim wielu wspaniałych ludzi nunate alături de care am trăit momente de neuitat. i przeżyłam w nim dużo niezapomnianych chwil. Și locurile din apropierea căminului merită amintite. Okolica akademika również jest godna opisania. Unul dintre acestea este Parcul Central, în care toam- W pobliżu znajduje się park centralny, w którym na ne-am dat cu hidrobicicletele pe lac, iar iarna ne- jesienią pływaliśmy po jeziorku rowerami wodny- am plimbat prin zăpada până la genunchi, admirând mi, a zimą – spacerując w śniegu po kolana – po- luminile de Crăciun. În apropierea parcului se află dziwialiśmy świąteczne iluminacje świetlne. Obok parku stoi stadion, na którym odbywały się mecze stadionul, unde au avut loc meciuri și concerte, iar i koncerty, a niedaleko nas ulica Haşdeu – nieustan- în vecinătatea noastră strada Hașdeu – mereu plină nie tętniąca życiem, muzyką i pełna studentów. Lecz de viață, însuflețită de muzică și studenți. Însă locul moim ulubionym miejscem w Klużu był ogród bo- meu preferat din Cluj-Napoca rămâne Grădina Bota- taniczny, a dokładniej znajdująca się w nim palmiar- nică, mai precis sera palmierilor. Unii oameni iubesc nia. Niektórzy ludzie kochają róże, inni tulipany, trandafirii, alții lalelele, însă palmierii sunt preferații a moją ulubioną rośliną są palmy. Warto również mei. Merită, de asemenea, să menționez Opera din wspomnieć o operze, która znajduje się w Klużu. Cluj-Napoca, unde am avut ocazia să văd două spec-

27 Miałam okazję obejrzeć dwa piękne przedstawienia tacole de balet minunate. Și clădirea în sine merită baletowe, ale także na kilka słów uwagi zasługuje menționată, întrucât e încântătoare atât pe interior, sam budynek, który jest piękny zarówno z zewnątrz, cât și pe exterior și e demnă de admirație. Alt aspect jak i budzi zachwyt od środka. Warto także wspo- demn de notat este sărbătorirea a 100 de ani de la mnieć o 100-leciu Wielkiego Zjednoczenia Rumu- Marea Unire, eveniment pe care am avut ocazia să îl nii, które mieliśmy okazję świętować w czasie po- sărbătorim în timpul perioadei Erasmus. Festivitățile bytu na Erasmusie. Uroczystości trwały cały dzień s-au desfășurat pe durata unei zile întregi și au fost i były wspaniałe. Również jarmark zorganizowany minunate, la fel ca și târgul organizat în perioada săr- w okresie świątecznym był miłym urozmaiceniem bătorilor – un plăcut loc de distracție pe drumul de la drogi z uczelni, a także niedzielnych leniwych facultate și în serile leneșe de duminică. wieczorów. Parisul Europei de Est Paryż Europy Wschodniej Deja în a doua săptămână de la sosirea la Cluj Już w drugim tygodniu po przyjeździe do Klu- eram în avion spre capitala României. Pe drumul de żu poleciałam zwiedzać rumuńską stolicę. W drodze la aeroport spre centrul Bucureștiului, ceea ce am z lotniska do centrum Bukaresztu najpierw przez admirat prima dată pe geam a fost un parc imens, okno podziwiałam rozległy park, następnie piękne apoi vile frumoase și impresionante, Arcul de Tri- i majestatyczne wille, łuk triumfalny, a zbliżając umf, iar apropiindu-ne de centru, au început să apară się ku centrum miasta zaczęły się pojawiać wyso- și turnurile înalte ale celor mai cunoscute corporații. kie wieżowce z nazwami znanych korporacji. Gdy Când am coborât în centru, primul meu obiectiv de wysiadłam w centrum, moim pierwszym obiektem vizitat a fost cea mai mare clădire din Europa. Clă- do zwiedzania był największy europejski budynek. direa Parlamentului chiar face impresie – mi-a luat Rumuński parlament robi wrażenie – obejście go destul de mult timp să o înconjor, dar a meritat. Apoi dookoła zajęło mi dużo czasu, ale było warto. Na- mergând de-a lungul Bulevardului Libertății, am stępnie udałam się Bulwarem Wolności na stare ajuns în Centrul Vechi. Fântânile din Piața Libertății miasto. Fontanny na Placu Wolności są fantastycz- sunt fantastice! Centrul Vechi din București impre- ne! Stare miasto Bukaresztu wywołuje ogromne sionează prin atmosfera și arhitectura specifice, și, wrażenie swym klimatem i architekturą, a także tęt- de asemenea, prin ritmul vibrant al vieții. Pasajul ni życiem. Pasaż Macca – Villacrosse czy księgar- Macca-Villacrosse, impresionanta librărie Carusel, nia Carusel zachwycają, a muzea, cerkwie, katedry muzeele, bisericile, catedralele și monumentele aduc i pomniki wzbogacają miasto. Spacerując po Buka- o notă de opulență orașului. Plimbându-mă prin Bu- reszcie natknęłam się na pracownię artystyczną nie- curești, am dat peste atelierul unui pictor despre care znanego mi dotąd malarza. Postanowiłam naprawić nu auzisem încă. M-am decis să-mi repar greșeala in- swój błąd zagadując starszego pana, który okazał trând în vorbă cu un domn în vârstă, care s-a dovedit się bardzo serdeczny. Artysta Vasile Mureșan Muri- a fi foarte prietenos. Artistul Vasile Mureșan Muri- vale opowiedział mi trochę o sobie (okazało się, że vale mi-a povestit câte ceva despre el (s-a dovedit oboje kochamy pieski), pokazał mi swoje prace, a na că amândoi iubim câinii), mi-a arătat lucrările sale, koniec zrobiliśmy sobie pamiątkowe selfie. Pobyt iar la sfârșit am făcut împreună un selfie, ca amin- w Bukareszcie tak mi się spodobał, że aż sześć razy tire. Sejurul în București mi-a plăcut atât de mult, w ciągu swojego pobytu na Erasmusie odwiedziłam încât în timpul stagiului meu Erasmus am vizitat de to miasto. Ze wszystkich rzeczy, które słyszałam 6 ori acest oraș. Dintre toate lucrurile pe care le-am o tym mieście podzielam jedno zdanie, że Bukareszt auzit despre capitală, sunt de acord cu o singură afir- jest Paryżem Europy Wschodniej. Dodając swoje mație, aceea că Bucureștiul este Parisul Europei de trzy grosze, uważam że ma on niepowtarzalny kli- Est. Dacă ar fi să-mi dau și eu cu părerea, aș spune mat, swoją architekturą nie daje zapomnieć o czasach că are o atmosferă unică, iar arhitectura sa amintește przedwojennych i okresie komunizmu. Te dwa okre- de perioada interbelică și de comunism. Aceste două sy egzystują zmieszane i zatopione w architekturze, perioade se întrepătrund și se reflectă în arhitectura przenikając się z teraźniejszością. W Warszawie nie ce se întrepătrunde cu prezentul. În Varșovia nu tră- doznamy takiego uczucia, albowiem architektonicz- im astfel de senzații, pentru că istoria arhitecturală na historia miasta została odbudowana i utraciła a orașului a fost refăcută, pierzându-și spiritul istoric ducha historii przez doszczętne zniszczenie miasta odată cu bombardarea orașului în timpul Revoltei w czasie Powstania Warszawskiego. din Varșovia.

28 Centrul de Limbă și Cultură Poloneză Centrul de Limbă și Cultură Poloneză Mój pobyt w Klużu urozmaicił wolontariat Șederea mea la Cluj-Napoca a primit o doză de w Centrum Języka i Kultury Polskiej (Centrul de sare și piper prin voluntariatul pe care l-am făcut la Limbă și Cultură Poloneză). Organizacja even- Centrul de Limbă și Cultură Poloneză. Organizarea tów, takich jak Andrzejki czy Wigilia, była nie lada unor evenimente precum seara de Sf. Andrei sau wyzwaniem, przy którym świetnie się bawiliśmy Ajunul Crăciunului au fost veritabile provocări, dar ne-am distrat foarte bine, iar datorită lor am cunos- i dzięki którym poznałam wielu fantastycznych lu- cut mulți oameni minunați. „Vrăjitoriile” din timpul dzi. Wróżenie w czasie imprezy andrzejkowej, ule- serii de Sfântul Andrei, pregătirea unui munte de col- pienie całej góry pierogów w kuchni w akademiku țunași în bucătăria din cămin pentru cina de Crăciun, na kolację bożonarodzeniową, wspólne śpiewanie cântarea de colinde poloneze și românești împreună polskich i rumuńskich kolęd, katalogowanie biblio- cu toți participanții, catalogarea cărților în biblioteca teki, ozdabianie sali czy inne ciekawe zadania robi- Centrului, decorarea sălii sau alte lucruri interesante liśmy z wielką przyjemnością i zaangażowaniem, – pe toate le-am făcut cu multă plăcere și implica- a wszystko to dzięki pozytywnej energii Małgorza- re, și totul datorită energiei pozitive a Małgorzatei ty Tomaszkiewicz i Ioany Diaconu-Mureşan, które Tomaszkiewicz și Ioanei Diaconu-Mureșan care se całe serce wkładają w swoją pracę. implică trup și suflet în munca lor.

Jedź do Rumunii Vino în România pentru a te simți poczuć się jak prawdziwa ca o adevărată prințesă sau księżniczka i rycerz! ca un adevărat cavaler! Rumunia to kraj pięknych zamków. Zamki w Pe- România este țara unor castele minunate pre- leș, Bran czy Hunedoarze zapierają dech w piersiach. cum Peleș, Bran sau castelul Huniazilor care te lasă Pałac w Peleș jest usytuowany w malowniczym, mut de uimire. Castelul Peleș este situat într-o zonă wręcz bajkowym krajobrazie, a w środku można po- pitorească, ca de basm și odată ce pășești în castel, dziwiać wytworne wnętrza. Z kolei średniowieczny poți să-i admiri și interiorul sofisticat. În schimb, da- torită legendei lui Dracula, castelul medieval Bran zamek w Bran, dzięki legendzie o Drakuli, wydaje pare a fi sumbru și misterios – recomand în mod de- się mroczny i tajemniczy. W szczególności polecam osebit vizitarea acestuia în preajma Halloweenului, odwiedzić go w okresie Halloween, gdy w komna- deoarece în încăperile castelului Bran se găsesc acea tach zamku Bran znajdują się wystawy nawiązujące perioadă expoziții ce trimit la Halloween, ceea ce îi do Halloween, co daje nieco kiczowaty rezultat, ale conferă o notă de kitsch, însă își are farmecul său. ma to swój urok. Ostatni zamek, w którym byłam Ultimul castel pe care l-am vizitat este un adevărat to prawdziwy Hogwart! To średniowieczny zamek Hogwarts! Este tot un castel medieval de care te vei w Hunedoarze, w którym można się zakochać. Oto- îndrăgosti, fiind împrejmuit de apă, iar turnurile sunt czony rzeką, z wieżyczkami jest spełnieniem marzeń întruchiparea visului oricărei prințese și a oricărui każdej księżniczki i każdego rycerza! cavaler!

29 Prawdziwe rumuńskie perełki Adevărate perle românești Na miano prawdziwych rumuńskich perełek za- Printre perlele românești demne de menți- sługują: kopalnia soli w Turdzie, błotne wulkany, onat sunt salina de la Turda, Vulcanii Noroioși, region Maramureszu, Wesoły Cmentarz w Săpânță Maramureșul, Cimitirul Vesel de la Săpânța și i trasa transfogarska. Transfăgărășanul. Kopalnia soli w Turdzie to prawdziwa Atlantyda, Salina de la Turda este o adevărată Atlantida, nu- tylko że solna! Podziemne solne miasto z początku mai că salină! Orașul de sare subteran pare a fi inițial wygląda jak zwykła kopalnia do zwiedzania, ale po ca o salină obișnuită, însă după ce mergi prin câteva przejściu paru tunelów, odsłania przed zwiedzają- tunele, își arată adevărata față turiștilor! Lacul sub- cym swoje prawdziwe oblicze! Podwodne jezioro, teran, zona unde poți practica sporturi sau roata și kręgielnia, boiska, a nawet diabelski młyn i wiele in- multe alte atracții se ascund în măruntaiele salinei de nych atrakcji kryje pod ziemią kopalnia w Turdzie. la Turda. Cel mai mult la această salină mi-a plăcut Mnie najbardziej zachwyciło solne, podziemne je- lacul. Plimbatul pe lac într-una din bărcile galbene zioro. Pływanie po nim w żółtych łódeczkach było a fost aproape o experiență magică! wręcz magicznym przeżyciem! O altă surpriză plăcută au fost Vulcanii Noroioși Kolejnym pozytywnym zaskoczeniem były błot- din Berca. Vulcanismul de acest tip nu are nimic în ne wulkany niedaleko miejscowości Berca. Wulka- comun cu activitatea vulcanică obișnuită, dar se în- nizm tego typu nie ma nic wspólnego z działalnością tâlnește destul de frecvent pe terenuri petrolifere. În wulkanizmu lawowego, natomiast dość często wy- afara României, fenomenul se mai petrece în penin- stępuje na terenach roponośnych. Fenomen ten poza sula Kerch, în Caucaz, pe teritoriul unor țări precum Rumunią występuje jeszcze tylko na półwyspie Ker- Iran, Pakistan și Iran, în Venezuela, Columbia, India, czeńskim, na Kaukazie, na terytorium Iranu, Pakista- Birmania și în statele din sudul SUA. Este un feno- nu i Iraku, w Wenezueli, Kolumbii, Indiach, Birmie men rar și uimitor asociat cu un peisaj minunat care oraz w południowych stanach USA. To niesamowite va rămâne în amintirea mea multă vreme. i rzadkie zjawisko w połączeniu z przepięknym kraj­ La rândul său, Maramureșul într-adevăr merită obrazem zostanie w mojej pamięci na długo. vizitat, deși e greu de ajuns acolo (aproape ne-am Do Maramureszu z kolei wprawdzie trudno do- stricat mașina din cauza drumurilor)! Casele pito- jechać (z powodu stanu dróg prawie popsuł nam rești din lemn, mănăstirea Bârsana sau Cimitirul się samochód), ale naprawdę warto! Malownicza Vesel sunt veritabile perle românești! Locuri unice drewniana zabudowa, monastyr Bârsana czy Wesoły pe care nu le găsim nicăieri în lume. Este un ținut Cmentarz to prawdziwe rumuńskie perełki! Unika- în care lumea s-a oprit în loc și arhitectura de lemn towe miejsca, których nie znajdziemy gdzie indziej încântă turiștii prin măiestria sa. na świecie. Jest to miejsce, w którym czas się za- După părerea mea, cele mai frumoase peisaje trzymał, a drewniana architektura zachwyca swoim românești pot fi admirate conducând pe Transfăgă- kunsztem. rășan. Este cel mai frumos drum pe care l-am văzut Moim zdaniem najpiękniejsze rumuńskie wi- în viața mea și pe care am mers vreodată. Priveliștea doki można podziwiać jadąc trasą transfogarską. îți taie răsuflarea, pe anumite porțiuni drumul este la

30 Jest to najpiękniejsza droga jaką w życiu widzia- o altitudine atât de mare, încât mergi practic printre łam i jaką kiedykolwiek jechałam. Widoki zapiera- nori! La jumătatea drumului, chiar în vârful mun- ją dech w piersiach, szosa w niektórych miejscach telui, se află un lac feeric. Eram atât de fermecată jest tak wysoko położona, że jedzie się w chmurach! de traseu și de peisajele încântătoare, încât la fiecare W połowie drogi, na samym szczycie, znajduje się câteva minute strigam la prietenii mei să oprească malownicze jezioro. Byłam trasą i widokami tak mașina, pentru că trebuie să fac o fotografie, așa oczarowana, że co chwilę krzyczałam do moich przy- că aproape m-au abandonat pe drum cu aparatul în jaciół, aby zatrzymali samochód, bo muszę zrobić mână și am fost nevoită să alerg după mașină. Mai zdjęcie. Tym sposobem zostałam prawie zostawiona mult, călătoria ni s-a prelungit cu 8 ore, ceea ce pen- na drodze, z aparatem w ręku, i musiałam biec za tru mine a fost un mare plus, pentru că am putut să autem, a także nasza droga wydłużyła się do ośmiu admir mai mult peisajele de toamnă. godzin, co było dla mnie dużym plusem, ponieważ dłużej mogłam podziwiać jesienny krajobraz.

Miłość od pierwszego wejrzenia Dragoste la prima vedere – sau cele mai – czyli najpiękniejsze rumuńskie miasta frumoase orașe din România Spośród wszystkich rumuńskich miejscowo- Dintre toate localitățile în care am fost în timpul ści, które odwiedziłam będąc na Erasmusie (Sybin, semestrului Erasmus (Sibiu, Sighișoara, Timișoara, Sighișoara, Timișoara, Braszów, Sinaia, Săpânța, Brașov, Sinaia, Săpânța, Breb, Turda, Alba Iulia, Breb, Turda, Alba Iulia, Rânca, Hunedoara, Oradea, Rânca, Hunedoara, Oradea, Aiud, Constanța) în TOP Aiud, Konstanca), moje TOP 5 to: 5 sunt: 1. Sighișoara – miasto Drakuli 1. Sighișoara – orașul lui Dracula 2. Braszów – rumuńskie Hollywood 2. Brașov – Hollywoodul românesc 3. Alba Iulia – twierdza w kształcie gwiazdy 3. Alba Iulia – fortăreața în formă de stea 4. Oradea – po prostu jest piękna 4. Oradea – pur și simplu minunată 5. Konstanca – Kasyno i plaża 5. Constanța – Cazinoul și plaja Architektura rumuńskich miast jest niesamo- Arhitectura orașelor românești este impresi- wita, lecz trochę zaniedbana, dlatego bardzo się onantă, deși puțin lăsată în paragină, de aceea mă cieszyłam za każdym razem, kiedy widziałam za- bucuram de fiecare dată când vedeam monumente bytki w renowacji. Zauważyłam również, że Ru- în renovare. Am remarcat, de asemenea, faptul că ro- muni uwielbiają ozdoby świąteczne – każde mia- mânilor le plac decorațiunile de sărbători, deoarece sto, w którym byłam w okresie świątecznym było fiecare oraș în care am fost în preajma sărbătorilor w przepiękny sposób przyozdobione. Iluminacje era foarte frumos împodobit. Luminile de sărbători świetlne nadawały im magicznego, świątecznego conferă un aer magic, creează o atmosferă festivă. klimatu. W dodatku pierwszy raz od paru lat widzia- În plus, pentru prima dată de câțiva ani încoace, am łam prawdziwą zimę ze śniegiem po kolana! văzut o iarnă adevărată cu zăpadă până la genunchi! Wyjeżdżając z Klużu bez wahania mogę stwier- Părăsind Cluj-Napoca, pot să afirm fără ezitare dzić, że Rumunia jest pięknym krajem, do którego că România este o țară frumoasă care merită vizita- warto przyjechać, a ludzie są mili i serdeczni. Era- tă, iar oamenii sunt amabili și primitori. Semestrul smus w Rumunii były to dla mnie niezapomniane Erasmus în România a fost pentru mine o perioadă

31 chwile, które spędziłam bardzo intensywnie. W tym memorabilă pe care am petrecut-o la intensitate ma- 25.08 – Kirlibaba (diecezja Alba) – św. Ludwika czasie zwiedziłam i zobaczyłam wiele miejsc, po- ximă. În acest răstimp am vizitat și am văzut multe króla znałam fantastycznych ludzi, jadłam przepyszne po- locuri, am întâlnit oameni fantastici, am mâncat fe- 1.09 – Seret – Narodzenie NMP; konsekrowanie trawy, dowiedziałam się nowych rzeczy, spędziłam luri de mâncare delicioase, am învățat lucruri noi și ołtarza najwięcej czasu w swoim życiu w pociągach. Był to am petrecut cele mai multe ore în tren din toată viața 8.09 – Radowce – Narodzenie NMP czas, do którego będę wracać wspomnieniami. Ru- mea. A fost o perioadă la care mă voi întoarce cu 8.09 – Frasin – Narodzenie NMP munia na zawsze pozostanie w moim sercu i jeszcze gândul. România va avea mereu un loc în inima mea 8.09 – Arbore – Narodzenie NMP tu wrócę, żeby zatańczyć z Drakulą! și mă voi întoarce aici pentru a dansa cu Dracula! 14.09 – Mitocu Dragomirnei – Podwyższenie Krzy- Monika Grąbczewska Trad. Alexandra Alexa ża Świętego şi Ioana Diaconu-Mureşan 14.09 – Stulpicani – Podwyższenie Krzyża Świętego Zdjęcia nadesłane przez autorkę | Fotografii trimise de către autoare 14.09 – Clit – Podwyższenie Krzyża Świętego Monika Grąbczewska – ur. w 1995 roku w War- Monika Grąbczewska – născută în anul 1995 în 29.09 – Solca – św. Archaniołów Michała, Gabriela szawie, studentka II roku studiów magisterskich na Varșovia, studentă în anul II la masteratul de Știin- i Rafała kierunku politologia na Uniwersytecie Warszaw- țe Politice al Universității din Varșovia. În primul 6.10 – Kaczyka (II odpust) – NMP Różańcowej skim. W semestrze zimowym 2018/2019 studentka semestru al anului academic 2018–2019, studentă 6.10 – Cornu Luncii – NMP Różańcowej programu Erasmus na Wydziale Studiów Politycz- cu bursă Erasmus la Facultatea de Științe Politice, 13.10 – Câmpulung Moldovenesc – NMP Różań- nych, Administracji i Komunikacji oraz praktykant- Administrative și ale Comunicării și practicantă la cowej ka w Centrum Języka i Kultury Polskiej na Uniwer- Centrul de Limbă și Cultură Poloneză, ambele apar- 20.10 – Pojana Mikuli (nowy kościół) – św. Jana sytecie Babeş-Bolyai w Klużu Napoce. ținând Universității Babeș-Bolyai din Cluj-Napoca. Pawła II 16.11 – Iţcani – św. Elżbiety Węgierskiej KALENDARZ ODPUSTÓW 2019 CALENDARUL HRAMURILOR 2019 w kościołach katolickich din bisericile romano-catolice KRONIKA BUKOWIŃSKICH w dekanacie bukowińskim din decanatul de Bucovina POLAKÓW 1904 5.05 – Wikszany – NMP Królowej Polski 5.05 – Vicşani – Sf. Fecioară Maria, Regina Poloniei 5.05 – Dorohoi – św. Józefa Robotnika 5.05 – Dorohoi – Sf. Iosif Muncitorul MARZEC 19.05 – Suczawa – św. Jana Nepomucena 19.05 – Suceava – Sf. Ioan Nepomuk 30.05 – Păltinoasa – Wniebowstąpienie Pańskie 30.05 – Păltinoasa – Înălțarea Domnului 03.??. – Waszkowce: Jeden ze studentów zaczął 9.06 – Nowy Sołoniec – Zesłanie Ducha Świętego 9.06 – Solonețu Nou – Coborârea Sf. Duh (Rusaliile) prowadzić kurs nauki czytania, pisania i liczenia dla (Zielone Święta) 9.06 – Putna – Coborârea Sf. Duh (Rusaliile) grupy mieszanej i żeńskiej miejscowych analfabe- 9.06 – Putna – Zesłanie Ducha Świętego (Zielone 9.06 – Fălticeni – Sf. Anton de Padova tów. Dwu- względnie trzygodzinne zajęcia prowa- Święta) 16.06 – Gura Humorului – Preasfânta Treime dził raz w tygodniu z każdą grupą. Uczestnicy kur- 9.06 – Fălticeni – św. Antoniego z Padwy 16.06 – Fundu Moldovei – Preasfânta Treime sów pracowali z zapałem i czynili duże postępy. 16.06 – Gura Humorului – Trójcy Przenajświętszej 23.06 – Botoşani – Naşterea Sf. Ioan Botezătorul 03.??. – Czerniowce: Jeden ze studentów zaczął 16.06 – Fundu Moldovei – Trójcy Przenajświętszej prowadzić kurs dwa razy tygodniowo dla mężczyzn 29.06 – Voievodeasa – Sf. Ap. Petru și Paul 23.06 – Botoşani – Narodzenie Jana Chrzciciela nieumiejących czytać i pisać. 30.06 – Poiana Micului (biserica veche) – Preasfânta 29.06 – Voievodeasa – św. Apostołów Piotra i Pawła Inimă a lui Isus 03.01. – Czerniowce, Uniwersytet: W rozpoczyna- 30.06 – Pojana Mikuli (stary kościół) – Najświętsze- 30.06 – Falcău – Preasfânta Inimă a lui Isus jącym się letnim semestrze na uniwersytecie studio- go Serca Pana Jezusa 21.07 – Dumbrava – Sf. Ioachim şi Ana wało 42 Polaków. 30.06 – Falcău – Najświętszego Serca Pana Jezusa 28.07 – Pleşa – Sf. Ana 03.01. – Czerniowce: Przeżywszy lat 65 zmarł pod­ 21.07 – Dumbrava – św. Joachima i Anny 4.08 – Vatra Dornei – Schimbarea la faţă a Domnului urzędnik pocztowy Antoni Januszewski. Zmarły 28.07 – Plesza – św. Anny posiadał odznaczenia wojskowe i honorowe, m.in. 10.08 – Moara – Sf. Maximilian Maria Kolbe 4.08 – Vatra Dornei – Przemienienie Pańskie za czterdziestoletnią służbę. Był wieloletnim człon- 15.08 – Cacica (hramul principal) – Adormirea Mai- 10.08 – Moara – św. Maksymiliana Marii Kolbego cii Domnului kiem TBPiCP oraz innych stowarzyszeń narodo- 15.08 – Kaczyka (główny odpust) – Wniebowzięcie 25.08 – Cârlibaba (dieceza de Alba) – Sf. Ludovic wych i humanitarnych. Przez długi czas stał na cze- NMP rege le miejscowego korpusu weteranów wojennych, za

32 memorabilă pe care am petrecut-o la intensitate ma- 25.08 – Kirlibaba (diecezja Alba) – św. Ludwika 1.09 – Siret – Naşterea Sf. Fecioare Maria; consa- ximă. În acest răstimp am vizitat și am văzut multe króla crarea altarului locuri, am întâlnit oameni fantastici, am mâncat fe- 1.09 – Seret – Narodzenie NMP; konsekrowanie 8.09 – Rădăuți – Nașterea Sf. Fecioare Maria luri de mâncare delicioase, am învățat lucruri noi și ołtarza 8.09 – Frasin – Nașterea Sf. Fecioare Maria am petrecut cele mai multe ore în tren din toată viața 8.09 – Radowce – Narodzenie NMP 8.09 – Arbore – Nașterea Sf. Fecioare Maria mea. A fost o perioadă la care mă voi întoarce cu 8.09 – Frasin – Narodzenie NMP 14.09 – Mitocu Dragomirnei – Înălţarea Sfintei Cruci gândul. România va avea mereu un loc în inima mea 8.09 – Arbore – Narodzenie NMP și mă voi întoarce aici pentru a dansa cu Dracula! 14.09 – Stulpicani – Înălțarea Sfintei Cruci 14.09 – Mitocu Dragomirnei – Podwyższenie Krzy- Trad. Alexandra Alexa 14.09 – Clit – Înălțarea Sfintei Cruci ża Świętego şi Ioana Diaconu-Mureşan 29.09 – Solca – Sfinții Arhangheli Mihail, Gabriel 14.09 – Stulpicani – Podwyższenie Krzyża Świętego și Rafael 14.09 – Clit – Podwyższenie Krzyża Świętego 6.10 – Cacica (al doilea hram) – Sf. Fecioară Maria, Monika Grąbczewska – născută în anul 1995 în 29.09 – Solca – św. Archaniołów Michała, Gabriela Regina Rozariului Varșovia, studentă în anul II la masteratul de Știin- i Rafała 6.10 – Cornu Luncii – Sf. Fecioară Maria, Regina țe Politice al Universității din Varșovia. În primul 6.10 – Kaczyka (II odpust) – NMP Różańcowej Rozariului semestru al anului academic 2018–2019, studentă 6.10 – Cornu Luncii – NMP Różańcowej 13.10 – Câmpulung Moldovenesc – Sf. Fecioară cu bursă Erasmus la Facultatea de Științe Politice, 13.10 – Câmpulung Moldovenesc – NMP Różań- Maria, Regina Rozariului Administrative și ale Comunicării și practicantă la cowej Centrul de Limbă și Cultură Poloneză, ambele apar- 20.10 – Poiana Micului (biserica nouă) – Sf. Ioan 20.10 – Pojana Mikuli (nowy kościół) – św. Jana ținând Universității Babeș-Bolyai din Cluj-Napoca. Paul al II-lea pp. Pawła II 16.11 – Iţcani – Sf. Elisabeta a Ungariei 16.11 – Iţcani – św. Elżbiety Węgierskiej CALENDARUL HRAMURILOR 2019 din bisericile romano-catolice KRONIKA BUKOWIŃSKICH CRONICA POLONEZILOR din decanatul de Bucovina POLAKÓW 1904 BUCOVINENI 1904 5.05 – Vicşani – Sf. Fecioară Maria, Regina Poloniei 5.05 – Dorohoi – Sf. Iosif Muncitorul MARZEC MARTIE 19.05 – Suceava – Sf. Ioan Nepomuk 30.05 – Păltinoasa – Înălțarea Domnului 03.??. – Waszkowce: Jeden ze studentów zaczął 03.??. – Vășcăuți: Unul dintre studenți a început un 9.06 – Solonețu Nou – Coborârea Sf. Duh (Rusaliile) prowadzić kurs nauki czytania, pisania i liczenia dla curs de învățare a cititului, scrierii și numărării pen- tru analfabeții din localitate cu un grup mixt și unul 9.06 – Putna – Coborârea Sf. Duh (Rusaliile) grupy mieszanej i żeńskiej miejscowych analfabe- de femei. A ținut cursuri de câte trei ore o dată pe 9.06 – Fălticeni – Sf. Anton de Padova tów. Dwu- względnie trzygodzinne zajęcia prowa- săptămână cu fiecare grup. Participanții la cursuri au 16.06 – Gura Humorului – Preasfânta Treime dził raz w tygodniu z każdą grupą. Uczestnicy kur- muncit cu entuziasm și au făcut progrese mari. 16.06 – Fundu Moldovei – Preasfânta Treime sów pracowali z zapałem i czynili duże postępy. 03.??. – Cernăuți: Unul dintre studenți a început să 23.06 – Botoşani – Naşterea Sf. Ioan Botezătorul 03.??. – Czerniowce: Jeden ze studentów zaczął prowadzić kurs dwa razy tygodniowo dla mężczyzn țină cursuri de două ori pe săptămână pentru bărbații 29.06 – Voievodeasa – Sf. Ap. Petru și Paul nieumiejących czytać i pisać. care nu știau să citească și să scrie. 30.06 – Poiana Micului (biserica veche) – Preasfânta 03.01. – Cernăuți, Universitate: La începutul semes- 03.01. – Czerniowce, Uniwersytet: W rozpoczyna- Inimă a lui Isus trului de vară la universitate studiau 42 de polonezi. jącym się letnim semestrze na uniwersytecie studio- 30.06 – Falcău – Preasfânta Inimă a lui Isus 03.01. – Cernăuți: În vârstă de 65 de ani a decedat wało 42 Polaków. 21.07 – Dumbrava – Sf. Ioachim şi Ana Antoni Januszewski, fost salariat la poștă. Răposatul 03.01. – Czerniowce: Przeżywszy lat 65 zmarł pod­ 28.07 – Pleşa – Sf. Ana poseda decorații militare și de onoare, printre altele, 4.08 – Vatra Dornei – Schimbarea la faţă a Domnului urzędnik pocztowy Antoni Januszewski. Zmarły pentru patruzeci de ani de serviciu. A fost membru posiadał odznaczenia wojskowe i honorowe, m.in. 10.08 – Moara – Sf. Maximilian Maria Kolbe al APAF și L mulți ani, precum și al altor asocia- za czterdziestoletnią służbę. Był wieloletnim człon- 15.08 – Cacica (hramul principal) – Adormirea Mai- ții naționale și umanitare. Pentru mult timp a fost în cii Domnului kiem TBPiCP oraz innych stowarzyszeń narodo- fruntea corpului veteranilor de război din localitate, 25.08 – Cârlibaba (dieceza de Alba) – Sf. Ludovic wych i humanitarnych. Przez długi czas stał na cze- pentru care a obținut titlul de președinte de onoare rege le miejscowego korpusu weteranów wojennych, za pe tot parcursul vieții. Răposatul și-a lăsat soția vă-

33 co wyróżniony został tytułem dozgonnego prezesa duvă și câțiva copii orfani, dintre care unul din fii honorowego. Zmarły osierocił żonę i kilkoro dzie- a fost căpitan al Regimentului 93 de Infanterie din ci, spośród których jeden z synów był kapitanem 93 Olomouc, iar altul locotenent al Regimentului 22 de pułku piechoty w Ołomuńcu, a drugi porucznikiem Apărare Națională din Cernăuți. Înmormântarea lui 22 pułku obrony krajowej w Czerniowcach. Pogrzeb Antoni Januszewski a avut loc miercuri, 2 martie, cu Antoniego Januszewskiego przy licznym udziale o participare numeroasă a publicului. 03.02. – Cernăuți: Începerea exercițiilor de gim- publiczności odbył się w środę 2 marca. nastică pentru membrii Societății de Gimnastică 03.02. – Czerniowce: Początek ćwiczeń gimna- „Sokół”. stycznych dla członków Towarzystwa Gimnastycz- 03.03. – Cernăuți: A apărut nr. 18 al anului 22 al nego „Sokół”. „Gazetei Polone” în care a fost publicat discursul 03.03. – Czerniowce: Ukazał się 18. numer 22. contelui Wojciech Dzieduszycki rostit la Viena, la rocznika „Gazety Polskiej”, a w nim mowa Wojcie- celebrarea aniversării insurecției din ianuarie cu ti- cha hr. Dzieduszyckiego wygłoszona na obchodzie tlul „Obligațiile naționale”. rocznicy powstania styczniowego w Wiedniu pt. 03.03. – Vijnița: Erazm Chmielewski a relatat pe „Obowiązki narodowe”. larg activitatea Asociației Polone de Lectură din lo- 03.03. – Wyżnica: Erazm Chmielewski obszernie calitate, precum și a Societății de Gimnastică „So- zdał sprawę z działalności miejscowej Czytelni Pol- kół” înființată în ianuarie 1904. skiej oraz powstałego w styczniu 1904 r. Towarzy- 03.05. – Cernăuți: A avut loc adunarea generală stwa Gimnastycznego „Sokół”. a membrilor Societății Studenților Polonezi „Og- 03.05. – Czerniowce: Walne zgromadzenie człon- nisko” sub conducerea președintelui Franciszek ków Towarzystwa Akademików Polskich „Ogni- Charwat. O parte din darea de seamă a fost citită de sko” pod przewodnictwem prezesa Franciszka secretarul Ludwik Kobierzycki. A fost ales comite- Charwata. Część sprawozdań odczytał sekretarz Lu- tul: studentul la drept Adam Mędrak – președinte, dwik Kobierzycki. Wybrano wydział: słuchacz praw studentul la drept Aleksander Biskupski – vicepreșe- Adam Mędrak – prezes, słuchacz praw Aleksander dinte, studentul la filozofie Stanisław Wład – secre- Biskupski – wiceprezes, słuchacz filozofii Stanisław tar, studentul la drept Adolf Bohosiewicz – trezorier, Wład – sekretarz, słuchacz praw Adolf Bohosiewicz studentul la filozofie Witold Blada – bibliotecar, stu- – skarbnik, słuchacz filozofii Witold Blada – biblio- dentul la filozofie Edward Chalupa – coordonatorul tekarz, słuchacz filozofii Edward Chalupa – zawia- localului și al publicațiilor. dowca lokalu i czasopism. 03.05-08. – Cernăuți: Au avut loc recolecțiile popu- 03.05.-08. – Czerniowce: Nauki rekolekcyjne ludo- lare în biserica Fraților Iezuiți. we w kościele OO. Jezuitów. 03.05. – Vășcăuți, Societatea Polonă de Lectu- ră din casa lui Moździerski: Societatea Polonă de 03.05. – Waszkowce, Czytelnia Polska w domu Lectură sub conducerea președintelui Jaworowski Moździerskiego: Miejscowa Czytelnia Polska pod a primit delegația Cercului Mixt SȘP din Cernăuți przewodnictwem prezesa Jaworowskiego przyjmo- în frunte cu președintele Societății de Gimnastică wała delegację czerniowieckiego Koła Mieszanego „Sokół” Kobierzycki și conducătorul Cercului Mixt TSL na czele z prezesem Towarzystwa Gimnastycz- SȘP Charwat, care în numele Cercului din Cernă- nego „Sokół” Kobierzyckim i przewodniczącym uți a îmbogățit colecția învechită de cărți, deschi- Koła Mieszanego TSL Charwatem, który w imieniu zând astfel o sală de închirieri de cărți în Vășcă- czerniowieckiego Koła wzbogacił przestarzały księ- uți. În numele membrilor participanți Migdalewicz gozbiór, otwierając tym samym waszkowiecką wy- a mulțumit pentru colecția de cărți oferită. pożyczalnię książek. W imieniu zgromadzonych 03.05. – Suceava, sala orășenească de gimnastică: członków Migdalewicz podziękował za ofiarowany Amatorii Societăţii Polone de Lectură din localitate księgozbiór. au prezentat piesele într-un act „Nowa Francillon” 03.05. – Suczawa, miejska sala gimnastyczna: de Abrahamowicz, „Chrapanie z rozkazu” de Chrza- Amatorzy miejscowej Czytelni Polskiej wystawili nowski, actul al treilea din piesa „Straszny Dwór” de

34 jednoaktówki „Nowa Francillon” Abrahamowicza, Stanisław Moniuszko pentru fondul de construcții al „Chrapanie z rozkazu” Chrzanowskiego, trzeci akt propriei Case Polone. „Strasznego Dworu” Stanisława Moniuszki na fun- 03.<06. – Cernăuți: Starostele Antoni Sworakowski dusz budowy własnego Domu Polskiego. din Cozmeni a fost decorat de împărat cu Ordinul 03.<06. – Czerniowce: Kocmański starosta Anto- „Franz Joseph” în grad de Cruce de Cavaler. ni Sworakowski został odznaczony przez cesarza 03.06. – Cernăuți: A apărut nr. 19 al anului 22 al Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa. „Gazetei Polone” la care a fost anexat capitolul 16 03.06. – Czerniowce: Ukazał się 19. numer 22. rocz- din romanul „Bezimienna” de J. I. Kraszewski. nika „Gazety Polskiej”, do którego dołączono 16. 03.06. – Cernăuți: A continuat adunarea generală extraordinară a membrilor APAF și L. arkusz powieści J. I. Kraszewskiego „Bezimienna”. 03.06. – Cernăuți, stația de cale ferată: Arhiepisco- 03.06. – Czerniowce: Dalszy ciąg nadzwyczajnego pul Józef Teodorowicz după câteva zile de recolecții walnego zgromadzenia członków TBPiCP. în biserica parohială armeano-catolică a părăsit Cer- 03.06. – Czerniowce, dworzec kolejowy: Żegnany năuțiul plecând la Liov fiind condus la gară de preșe- przez prezydenta kraju ks. Hohenlohego, duchowień- dintele țării pr. Hohenlohe, clerul a trei rituri catolice stwo trzech obrządków katolickich i reprezentantów și reprezentanți ai autorităților. władz, abp Józef Teodorowicz po kilkudniowym gło- 03.07. – Cernăuți: Au început exercițiile de gimnas- szeniu nauk rekolekcyjnych w ormiańskokatolickim tică ale membrilor Societății de Gimnastică „Sokól” kościele parafialnym opuścił Czerniowce i udał się de pregătire cu măciuci şi baghete. Activităţile se do Lwowa. desfăşurau de două ori pe săptămână, luni şi joi la 03.07. – Czerniowce: Rozpoczęto ćwiczenia gim- ora 20:00. nastyczne członków Towarzystwa Gimnastycznego 03.<09. – Cernăuţi: A avut loc înmormântarea Em- „Sokół” na przyrządach, z maczugami i laskami. Za- mei Krzystkówna, nepoata pr. infulat Józef Schmid. jęcia odbywały się dwa razy tygodniowo, w ponie- O parte a cortegiului funerar a fost condusă de ar- działki i czwartki o godz. 20:00. hiepiscopul Józef Teodorowicz, cealaltă de pr. inf. 03.<09. – Czerniowce: Pogrzeb Emmy Krzystków- Schmid. ny, siostrzenicy ks. inf. Józefa Schmida. Jedną część 03.<12. – Viena: Judecătorul districtului Zastavna, konduktu żałobnego prowadził abp Józef Teodoro- Władysław Prus Mierzwiński, a fost numit consilier wicz, drugą – ks. inf. Schmid. în Tribunalul Țării și șeful Tribunalului Districtual, 03.<12. – Wiedeń: Sędzia powiatowy w Zastawnej rămânând la locul său actual. Władysław Prus Mierzwiński został mianowany 03.12. – Cernăuți: Continuarea adunării generale radcą Sądu Krajowego i kierownikiem Sądu Powia- a membrilor APAF și L dedicată vânzării bunurilor materiale din str. Wydział Krajowy și adaptarea imo- towego z pozostawieniem go na dotychczasowym bilului din str. Pańska 40 pentru Casa Polonă. miejscu. 03.12. – Cernăuți: Juliusz Wazl, consilier emerit 03.12. – Czerniowce: Dalszy ciąg walnego zgroma- al guvernului, fost membru al Consiliului și De- dzenia członków TBPiCP poświęcony sprzedaży re- partamentului Orașului Cernăuți, unchiul arhiepi- alności przy ul. Wydziału Krajowego i adaptowaniu scopului Józef Teodorowicz din Liov a sărbătorit kamienicy przy ul. Pańskiej 40 na Dom Polski. a 80-a aniversare a zilei de naștere. 03.12. – Czerniowce: Juliusz Wazl, emerytowany 03.13. – Cernăuți: A apărut nr. 21 al anului 22 al radca namiestnictwa, były członek czerniowieckiej „Gazetei Polone” la care a fost anexat capitolul 17 al Rady Miejskiej i wydziału miejskiego, wuj lwow- romanului „Bezimienna” de J. I. Kraszewski. skiego abp. Józefa Tedodorowicza, obchodził 80-le- 03.13. – Cernăuți, sala Societății Polone de Lec- cie urodzin. tură: Societatea de Gimnastică „Sokół” a organizat 03.13. – Czerniowce: Ukazał się 21. numer 22. rocz- o celebrare pentru cinstirea memoriei starețului pr. nika „Gazety Polskiej”, do którego dołączono 17. Augustyn Kordecki, apărătorul Częstochowej. În arkusz powieści J. I. Kraszewskiego „Bezimienna”. program au fost cuprinse: prelegerea cu titlul „Pr.

35 03.13. – Czerniowce, sala Czytelni Polskiej: Urzą- Augustyn Kordecki” rostită de Jan Kobierzycki, dzony przez Towarzystwo Gimnastczne „Sokół” ob- două creații de Niewiadomski, interpretate de Ire- chód ku uczczeniu pamięci obrońcy Częstochowy na Rużycka, acompaniată de Olga Świerzchowa, przeora ks. Augustyna Kordeckiego. W programie „Kujawiak” de Wieniawski, Concertul 9 de Beriot znajdował się odczyt wygłoszony przez Jana Kobie- interpretat de Arnost Sedlaczek și acompaniat de rzyckiego pt. „Ks. Augustyn Kordecki”, dwa utwo- domnișoara St. Muchówna, „Krakowiak” și „Ptak ry Niewiadomskiego w wykonaniu Ireny Rużyckiej przelotny” de Stanisław Moniuszko în interpretarea przy akompaniamencie doktorowej Olgi Świerzcho- cvartetului: Balan (bas), Gregorz Cicimirski (tenor wej, „Kujawiak” Wieniawskiego, Koncert 9 Beriota, I), Hammer (bariton), dr. Tadeusz Mischke (tenor II), odegrany przez Arnosta Sedlaczka i przy akompania- precum și piesa de scenă „Pr. Augustyn Kordecki”. 03.13. – Vijnița: Amatorii Societății de Gimnastică mencie panny St. Muchówny, „Krakowiak” i „Ptak „Sokół” au interpretat foarte bine comedia „Pierwszy przelotny” Stanisława Moniuszki w wykonaniu bal” de Zygmunt Przybylski și piesa dramatică „Ło- kwartetu solowego: Balan (bas), Grzegorz Cicimir- bzowianie” de Władysław Ludwik Anczyc. ski (tenor I), Hammer (baryton), dr Tadeusz Mi- 03.13-16. – Cracovia: A avut loc congresul aso- schke (tenor II) oraz obraz sceniczny „Ks. Augustyn ciațiilor poloneze universitare reunite în Uniunea Kordecki”. Centrală „Ogniwo”. La congres a fost reprezentată 03.13. – Wyżnica: Amatorzy Towarzystwa Gim- și Societatea Universitarilor Polonezi „Ognisko” nastycznego „Sokół” bardzo dobrze wystawili ko- din Cernăuți. Președintele său Franciszek Charwat medię Zygmunta Przybylskiego „Pierwszy bal” a fost ales în prezidiul congresului format din trei i obrazek dramatyczny Władysława Ludwika An- persoane. czyca „Łobzowianie”. 03.14. – Cernăuți, localul Societății Polone de Lec­ 03.13-16. – Kraków: Zjazd polskich stowarzyszeń tură: A avut loc ședința comitetului Cercului Polonez. akademickich zrzeszonych w centralnym związ- 03.15. – Cernăuți, Consiliul Școlar al Țării: Expira ku „Ogniwo”. Na zjeździe reprezentowane było termenul concursului, printre altele: pentru profe- Towarzystwo Akademików Polskich „Ognisko” sorul de religie cunoscător al limbii polone, pentru z Czerniowiec. Jego prezes Franciszek Charwat zo- Gimnaziul II din Cernăuți. stał wybrany do trzyosobowego prezydium zjazdu. 03.17. – Cernăuți: A apărut nr. 22 al anului 22 al 03.14. – Czerniowce, lokal Czytelni Polskiej: Posie- „Gazetei Polone”. Conform publicației elvețiene dzenie wydziału Koła Polskiego. „Neueste Nachrichten” a fost dată știrea despre ex- 03.15. – Czerniowce, Rada Szkolna Krajowa: Upły- pulzarea lui Ignacy Paderewski din Sankt Petersburg wał termin konkursu m.in. na nauczyciela religii w II pentru faptul că a atras atenția că el nu este rus, ci po- Gimnazjum czerniowieckim władającego językiem lonez. De asemenea, a apărut anunțul Izabelei Krzy- polskim. żanowska despre atelierul său de rochii de damă. 03.17. – Czerniowce: Ukazał się 22. numer 22. rocz- 13.19. – Cernăuți, sala Hotelului Central: A avut nika „Gazety Polskiej”. Za szwajcarskim „Neueste loc adunarea generală anuală a membrilor asociației Nachrichten” podano wiadomość o wydaleniu Igna- funcționarilor feroviari austrieci. A fost ales comite- cego Paderewskiego z Petersburga za to, że zwrócił tul în care au intrat, printre alții: controlorul de trafic uwagę, iż nie jest Rosjaninem, lecz Polakiem. Uka- baronul Rudof Jabłoński, asistentul Jan Polak – tre- zało się także ogłoszenie Izabeli Krzyżanowskiej zorier, adjunctul Albin Hammer, adjunctul Wojciech o jej pracowni sukien damskich. Wejdelek. În comisia de revizie a fost ales Mercik, 03.19. – Czerniowce, sala hotelu Centralnego: Do- căruia cu prilejul aniversării a 25 de ani de activitate roczne walne zgromadzenie członków stowarzysze- i-a fost înmânată o diplomă trimisă de conducerea nia austriackich urzędników kolejowych. Wybrano centrală. zarząd, do którego weszli m.in.: kontroler ruchu Ru- 03.19. – Liov, sărbătoarea Sf. Iosif: Enoriașii cultului dolf bar. Jabłoński, asystent Jan Polak – skarbnik, armeano-catolic l-au felicitat pe arhiepiscopul Józef adiunkt Albin Hammer, adiunkt Wojciech Wejdelek. Teodorowicz. În numele lor a vorbit Bohdanowicz.

36 Do komisji rewizyjnej wybrano Mercika, któremu 03.<20. – Cernăți: APAF și L a vândut bunurile z racji jubileuszu 25-lecia służby wręczono dyplom materiale de pe str. Wydział Krajowy lui Wacław przysłany z centralnego zarządu. Fontinow, proprietarul farmaciei pentru 42 de mii de 03.19. – Lwów, uroczystość św. Józefa: Parafianie coroane. obrządku ormiańskokatolickiego składali życzenia 03.20. – Cernăuți: A apărut nr. 23 al anului 22 al abp. Józefowi Teodorowiczowi. W imieniu parafian „Gazetei Polone” la care a fost anexat capitolul 18 al przemawiał Bogdanowicz. romanului „Bezimienna” de J. I. Kraszewski. 03.<20. – Czerniowce: TBPiCP sprzedało realność 03.20. – Cernăuți, sala Bibliotecii Societății Polone przy ul. Wydziału Krajowego Wacławowi Fontino- de Lectură: A avut loc adunarea generală a membrilor Societății Meșteșugarilor Polonezi „Gwiazda” pro- wi, właścicielowi drogerii, za 42 tys. kor. gramată inițial pentru duminică 6 martie. Dezbaterile 03.20. – Czerniowce: Ukazał się 23. numer 22. rocz- au fost conduse de președintele Edward Schwarz. În nika „Gazety Polskiej”, do którego dołączono 18. numele comisiei de revizie a informat Antoni Wal- arkusz powieści J. I. Kraszewskiego „Bezimienna”. tenberger. În afară de membrii de onoare Societatea 03.20. – Czerniowce, sala biblioteczna Czytelni „Gwiazda” mai avea 25 de membri simpatizanți și Polskiej: Walne zgromadzenie członków Towarzy- 118 membri obișnuiți. S-a constatat o creștere finan- stwa Rękodzielników Polskich „Gwiazda”, uprzed- ciară a Societății, care în anul de referință a ajuns la nio przewidywane na niedzielę 6 marca. Obradom un fond fix de 3544,23 coroane. Pe parcursul anului przewodniczył prezes Edward Schwarz. W imieniu a crescut cu 1127,90 coroane. Fondul de ajutora- komisji rewizyjnej referował Antoni Waltenberger. Oprócz członków honorowych „Gwiazda” miała re s-a închis la 815,25 coroane, iar valoarea totală 25 członków wspierajacych i 118 członków zwy- a proprietății a ajuns la suma de 3646,86 coroane. czajnych. Stwierdzono wzrost materialny Towarzy- După discuțiile asupra dărilor de seamă și acorda- stwa, które w roku sprawozdawczym osiągnęło stały rea calificativelor pentru comitet au fost aleși patru fundusz 3544,23 kor. W przeciągu roku wzrósł on membri pe o perioadă de doi ani (Czerniawski, Hil- o 1127,90 kor. Fundusz zapomogowy zamknął się lich, Panecki, Schwann). kwotą 815,25 kor., a wartość całego majątku doszła 03.21.-24. – Cernăuți: Au avut loc recolecțiile pen- do 3646,86 kor. Po dyskusji nad sprawozdaniami tru domni în biserica Fraților Iezuiți. i po udzieleniu absolutorium wydziałowi wybrano 03.<24. – Vatra Dornei: Arhiducele Eugeniusz czterech członków na okres dwuletni (Czerniawski, a oferit 400 coroane pentru construirea bisericii Hillich, Panecki, Schwann). romano-catolice. 03.21.-24. – Czerniowce: Rekolekcje dla panów 03.24. – Cernăuți: A apărut nr. 24 al anului 22 al w kościele OO. Jezuitów. „Gazetei Polone”. În acest număr a fost publicată 03.<24. – Dornawatra: Arcyksiążę Eugeniusz o frumoasă poezie patriotică „Śnieg” de Leopold ofiarował 400 kor. na budowę kościoła rzym- Duszeńko. Tot aici au apărut anunțurile: lui Ștefan skokatolickiego. Gaina, cofetăriei lui Gorecki înființată în anul 1896, 03.24. – Czerniowce: Ukazał się 24. numer 22. cofetăriei lui W. Kucharczyk, farmaciei lui Gra- rocznika „Gazety Polskiej”. W numerze opubliko- bowicz, tipografiei lui E. Kanarski, precum și a „Cu- wano piękny wiersz patriotyczny „Śnieg” Leopol- rierului de Liov”. da Duszeńki. Tutaj także m.in. ogłoszenia: Stefana 03.<27. – Cernăuți: Apelul comitetului local al So- Gainy, założonej w 1896 r. cukierni Goreckiego, cu- cietății „Sokół” pentru participarea în număr mare kierni W. Kucharczyka, apteki Grabowicza, drukarni E. Kanarskiego oraz „Kuriera Lwowskiego”. a membrilor la exerciții de gimnastică, care aveau 03.<27. – Czerniowce: Apel miejscowego wydzia- loc luni și joi între orele 20:00-21:00. łu „Sokoła” o masowy udział członków „Sokoła” 03.27. – Cernăuți. A apărut nr. 25 al anului 22 al w ćwiczeniach gimnastycznych, odbywających się „Gazetei Polone” la care a fost anexat capitolul 19 al w poniedziałki i czwartki w godzinach 20:00-21:00. romanului „Bezimienna” de J. I. Kraszewski. 03.27. – Czerniowce: Ukazał się 25. numer 22. rocz- 03.27. – Colomeea: A avut loc congresul anual al șo- nika „Gazety Polskiej”, do którego dołączono 19. imilor celei de-a VII-a Regiuni în Colomeea, la care arkusz powieści J. I. Kraszewskiego „Bezimienna”. șoimii din Bucovina au fost reprezentați de președin-

37 03.27. – Kołomyja: Doroczny zjazd sokoli VII tele lor din Cernăuți, Jan Kobierzycki. Printre altele, Okręgu w Kołomyi, na którym bukowińskich soko- congresul a hotărât că următorul congres va avea loc łów reprezentował prezes czerniowieckiego gniazda la Cernăuți pe data de 15 mai 1905. Jan Kobierzycki. Zjazd m.in. uchwalił, że kolejny 03.28. – Cernăuți, localul Societății Polone de Lec- odbędzie się w Czerniowcach 15 maja 1905 r. tură: A avut loc ședința comitetului Cercului Polonez 03.28. – Czerniowce, lokal Czytelni Polskiej: Po- Bucovinean. siedzenie wydziału bukowińskiego Koła Polskiego. 03.28. – Liov: A decedat Kazimierz Skrzyński, vi- 03.28. – Lwów: Zmarł Kazimierz Skrzyński, wi- cepreședintele Societății Jurnaliștilor Polonezi și ceprezes Towarzystwa Dziennikarzy Polskich membru al redacției „Gazeta de Liov”. i członek redakcji „Gazety Lwowskiej”. 03.30. – Cozmeni: În conducerea Societății de 03.30. – Kocmań: Do zarządu powiatowego To- Agricultură din district a fost ales, printre alții, warzystwa Rolniczego wybrano m.in. hr. Stanisła- contele Stanisław Grzymała Jabłonowski – preșe- wa Grzymałę Jabłonowskiego – przewodniczący, dinte, Seweryn Negrusz – secretar, Feliks Passakas Seweryna Negrusza – sekretarz, Feliksa Passakasa – członek. – membru. 03.31. – Czerniowce: Ukazał się 26. numer 22. 03.31. – Cernăuți: A apărut nr. 26 al anului 22 al rocznika „Gazety Polskiej”, w którym m.in. odezwa „Gazetei Polone” în care, printre altele, s-a publicat wzywająca rodaków do finansowego wspierania apelul chemând compatrioții la sprijinirea financiară budowy Domu Polskiego w Waszkowcach oraz we- a construcției Casei Polone din Vășcăuți, precum și zwanie do odnowienia prenumeraty i wyrównania chemarea abonaților pentru reînnoirea abonamente- zaległości. lor și achitarea restanțelor. 03.31. – Czerniowce: Dyrekcja Bukowińskiego Pol- 03.31. – Cernăuți: Conducerea Societății Polone skiego Towarzystwa Zaliczkowego i Oszczędności Bucovinene de Creditare și Economii (Wł. Sołtyń- (Wł. Sołtyński, M. Trzciński, St. Sołtyński) sporzą- ski, M. Trzciński, St. Sołtyński) a întocmit „Darea dziła „Sprawozdanie (...) za miesiąc marzec 1904”. de seamă (…) pentru luna martie 1904”. dr Jan Bujak – Kraków Trad. Maria Mețec

KALENDARIUM CALENDARUL ROCZNIC 2019 ANIVERSĂRILOR

KWIECIEŃ APRILIE

3 IV – 170. rocznica śmierci Juliusza Słowackiego 3 IV – 170 de ani de la moartea lui Juliusz Słowacki (1809-1949), poety, dramaturga, twórcy polskiego (1809-1949), poet, dramaturg, creator al dramei ro- dramatu romantycznego; mantice poloneze; 6 IV – 105. rocznica śmierci Józefa Chełmońskiego 6 IV – 105 ani de la moartea lui Józef Chełmoński (1849-1914), malarza, przedstawiciela realizmu; (1849-1914), pictor, reprezentant al realismului; 7 IV – 135. rocznica urodzin Bronisława Mali- 7 IV – 135 de ani de la nașterea lui Bronisław Mali- nowskiego (1884-1942), antropologa społecznego nowski (1884-1942), antropolog social și economic, i ekonomicznego, podróżnika, etnologa i socjologa; călător, etnolog și sociolog; 10 IV – 120. rocznica urodzin Ewy Szelburg-Zarę- 10 IV – 120 de ani de la nașterea Ewei Szel- biny (1899-1986), pisarki; 11 IV – 70. rocznica urodzin Stefana Chwina burg-Zarębina (1899-1986), scriitoare; (1949), pisarza, krytyka literackiego, historyka 11 IV – 70 de ani de la nașterea lui Stefan Chwin literatury; (1949), scriitor, critic literar, istoric al literaturii; 13 IV – 120. rocznica urodzin Karoliny Beylin 13 IV – 120 de ani de la nașterea Karolinei Beylin (1899-1977), pisarki, tłumaczki, dziennikarki; (1899-1977), scriitoare, traducătoare, jurnalistă;

38 tele lor din Cernăuți, Jan Kobierzycki. Printre altele, 14 IV – 130. rocznica urodzin Walerego Goetela 14 IV – 130 de ani de la nașterea lui Walery Goetel congresul a hotărât că următorul congres va avea loc (1889-1972), geologa i paleontologa; (1889-1972), geolog și paleontolog; la Cernăuți pe data de 15 mai 1905. 15 IV – 15. rocznica śmierci Karola Dejny (1911- 15 IV – 15 ani de la moartea lui Karol Dejna (1911- 03.28. – Cernăuți, localul Societății Polone de Lec- 2004), językoznawcy, polonisty i slawisty; 2004), lingvist, polonist și slavist; tură: A avut loc ședința comitetului Cercului Polonez 16 IV – 15. rocznica śmierci Jana Szczepańskiego 16 IV – 15 ani de la moartea lui Jan Szczepański Bucovinean. (1913-2004), socjologa; (1913-2004), sociolog; 03.28. – Liov: A decedat Kazimierz Skrzyński, vi- 19 IV – 70. rocznica urodzin Antoniego Libery 19 IV – 70 de ani de la nașterea lui Antoni Libera cepreședintele Societății Jurnaliștilor Polonezi și (1949), pisarza, tłumacza, krytyka literackiego, re- (1949), scriitor, traducător, critic literar, regizor de membru al redacției „Gazeta de Liov”. żysera teatralnego; teatru; 03.30. – Cozmeni: În conducerea Societății de 23 IV – 50. rocznica śmierci Krzysztofa Kome- 23 IV – 50 de ani de la moartea lui Krzysztof Kome- Agricultură din district a fost ales, printre alții, dy (1931-1969), pianisty, kompozytora jazzowego, da (1931-1969), pianist, compozitor de jazz, creator contele Stanisław Grzymała Jabłonowski – preșe- twórcy muzyki filmowej; al muzicii de film; 24 IV – 5. rocznica śmierci Tadeusza Różewi- dinte, Seweryn Negrusz – secretar, Feliks Passakas 24 IV – 5 ani de la moartea lui Tadeusz Różewicz cza (1921-2014), poety, dramaturga, prozaika – membru. (1921-2014), poet, dramaturg, prozator și scenarist; 03.31. – Cernăuți: A apărut nr. 26 al anului 22 al i scenarzysty; 26 IV – 60 de ani de la nașterea lui Stanisław Sojka „Gazetei Polone” în care, printre altele, s-a publicat 26 IV – 60. rocznica urodzin Stanisława Sojki (1959), cântăreț de jazz, pianist și compozitor; apelul chemând compatrioții la sprijinirea financiară (1959), muzyka jazzowego, pianisty i kompozytora; 27 IV – 80 de ani de la nașterea lui Stanisław Dzi- a construcției Casei Polone din Vășcăuți, precum și 27 IV – 80. rocznica urodzin Stanisława Dziwisza wisz (1939), cardinal, mulți ani secretar al papei chemarea abonaților pentru reînnoirea abonamente- (1939), kardynała, długoletniego sekretarza Jana Ioan Paul al II-lea; lor și achitarea restanțelor. Pawła II; 28 IV – 115 ani de la nașterea lui Jan Izydor Sztau- 03.31. – Cernăuți: Conducerea Societății Polone 28 IV – 115. rocznica urodzin Jana Izydora Sztau- dynger (1904-1970), poet, satiric, traducător; Bucovinene de Creditare și Economii (Wł. Sołtyń- dyngera (1904-1970), poety, satyryka, tłumacza; 29 IV – 90 de ani de la nașterea lui Waldemar Ka- ski, M. Trzciński, St. Sołtyński) a întocmit „Darea 29 IV – 90. rocznica urodzin Waldemara Kazanec- zanecki (1929-1991), compozitor al muzicii culte și de seamă (…) pentru luna martie 1904”. kiego (1929-1991), kompozytora muzyki poważnej de film; Trad. Maria Mețec i filmowej; 30 IV – 90. rocznica urodzin Zygmunta Kubiaka 30 IV – 90 de ani de la nașterea lui Zygmunt Ku- (1929-2004), prozaika, eseisty, tłumacza. biak (1929-2004), prozator, eseist, traducător. CALENDARUL ANIVERSĂRILOR Pismo Związku Polaków w Rumunii | Revista Uniunii Polonezilor din România POLONUS APRILIE

3 IV – 170 de ani de la moartea lui Juliusz Słowacki Kolektyw redakcyjny ISSN 1223-4192 Colectivul de redacție (1809-1949), poet, dramaturg, creator al dramei ro- Str. Ion Vodă Viteazul nr 5 mantice poloneze; Elżbieta Wieruszewska-Calistru 720034 Suceava Barbara Breabăn 6 IV – 105 ani de la moartea lui Józef Chełmoński Tel./fax: +40 230 520355 (1849-1914), pictor, reprezentant al realismului; Maria Mețec e-mail: [email protected] Iuliana Agneșca Dascălu 7 IV – 135 de ani de la nașterea lui Bronisław Mali- www.dompolski.ro Ilona Biseada nowski (1884-1942), antropolog social și economic, Alina Valentina Spaine călător, etnolog și sociolog; DTP | Druk | Tipar Ierzynka Michalina Budaș 10 IV – 120 de ani de la nașterea Ewei Szel- burg-Zarębina (1899-1986), scriitoare; 11 IV – 70 de ani de la nașterea lui Stefan Chwin (1949), scriitor, critic literar, istoric al literaturii; 13 IV – 120 de ani de la nașterea Karolinei Beylin (1899-1977), scriitoare, traducătoare, jurnalistă;

39 3 (269) 2019 13681187 © Svetlana Alyuk | Dreamstime.com | Alyuk Svetlana © 13681187