Uw lijfrente levert meer op dan u denkt...

Jaren geleden heeft u gekozen voor het afsluiten van een lijfrenteverzekering of koopsompolis. In de komende jaren zorgen deze unieke spaarvormen samen met uw pensioen voor een zorgeloze oude dag. En dan wilt u natuurlijk zo veel mogelijk genieten. Bijvoorbeeld door extra lang op vakantie te gaan. Nu de datum van uitkering nadert vraagt u zich wellicht af wat er met uw lijfrenteverzekering of koopsompolis moet gebeuren. Praat eens met Apple-Tree®. Die haalt namelijk meer uit uw lijfrente. Rendement bijvoorbeeld.

Dirk-Jan van Dalen uit Amstelveen is 61 jaar. Twintig jaar geleden besloot hij een lijfrenteverzekering af te sluiten van ƒ 7.500,-premie per jaar. Begin dit jaar liep de lijfrentever­ zekering af en kwam er een kapitaal vrij van ruim ƒ275.000,-. Omdat Dirk-Jan inmiddels geniet van zijn pensioen is het extra geld van de lijfrente-uitkering meer dan welkom. ‘Mijn verzekeraar kwam echter met een aanbod waar ik mijn twij­ fels overhad. Ik besloot contact op te nemen met Apple Tree® en daar advies te vragen ’. Apple Tree® adviseerde de lijfrente onder dezelfde condities te laten uitkeren, echter via een andere maatschappij die meer rendement kon bieden. Maandelijks scheelt dat toch zo’n ƒ 175,-. ‘Met dat extra geld kan ik mijn nieuwe hobby bekostigen: golfen aldus een tevreden klant van Apple Tree®.

INTERESSE? Bel 020 - 470 09 20 of vul onderstaande bon in. ik wil meer weten over de Ja, lijfrente-oplossingen van Apple Tree®. □ stuur mij de algemene documentatie van Apple Tree®. □ bel mij voor een afspraak. □ stuur mij het boekje'Wanneer uw lijfrente gaat uitkeren', van Vereniging Consument & Geldzaken Een rekening van ƒ 19,95 wordt met het boekje meegezonden. Naam: □dhr □mevr Adres: E-mail adres: Postcode en woonplaats: Tel. overdag: Tel. s'avonds: Stuurdeze bon zonder postzegel in een gesloten envelop naar: Apple Tree®, p/a. lezersersservice TOPpers, antwoordnummer 10761,5200 WB ‘s-Hertogenbosch. Faxen kan ook: 073 614 08 73. Apple Tree* is geregistreerd bij Stichting Toezicht Effectenverkeer te Amsterdam. Lijfrenteadviseurs RSVPExclusief Magazine over Uitnodigende Evenementen

Het Bentley Gevoel in Breukelen De Leukste Buitenbeurzen en T uinen ■ O penluchtconcert met J aap van Zweden Royal Ascot

RSVP Masterclasses _jjj| Koken bij Calla's

■ » 3*i«W8ana, aawrwr t tent» MCI. { 17,50, « ï

Uitnodigend Magazine over Uitnodigende Evenementen

Stuur/fax de bon of bel: 0031 (0)161 45 95 14

Kunst Sport Gastronomie Lifestyle

RSVP is een exclusief en luxueus kwartaalmagazine, bestaat 3 jaar en staat vol boeiende artikelen over uitnodigende evenementen en unieke arrangementen. RSVP biedt uitgebreide voorbeschouwin­ gen over bijvoorbeeld de TEFAF, KunstRAI, TNT Dutch Open, North Sea Regatta, Jumping Amsterdam, Privilege Antwerpen, diverse Concours Hippique, Masterclass Koken en nog veel meer leuks. Elke editie heeft ook een uitgebreide evenementenkalender en veilingagenda. Koop nu het nieuwe lentenummer of neem een proefabonnement.

\t ik neem een proefabonnement op RSVP en profiteer van ruim 20% korting op de winkelprijs. Ik krijg een acceptgiro en betaal voor deze 4 nrs slechts / 55,- (incl. BTW)/Bfr 1.190. Deze aan­ bieding is geldig tot 1 augustus 2001. Buiten Nederland en België exclusief portokosten. De normale winkelprijs is ƒ 17,50 per nummer.

U kunt deze bon portvrij in een enveloppe sturen naar RSVP, Antwoordnummer 10097, 2200 VB Noordwijk, Nederland of faxen naar 0031 (0)71401 88 99. in iim iu toestanden met zich mee zal brengen. Onnodige zorgen volgens Hella Hella volgens zorgen Onnodige brengen. zal mee zich met toestanden arkt energiem liberalisering ctueel: A nes os.I a en liberaal.” een was Ik moest. anders veel anders; totaal er was debat politieke af.“Het kennis daar maakt Patijn PvdA’er De Washington. E bsatvoaso en um oecpcti p e energiemarkt.” de op overcapaciteit ruime horizon: een de aan vooralsnog bestaat donderwolken meent “Er Californische prijsdalingen”, geen ziet forse Korten in Ook vertaalt Voute. zich die efficiencywinst, zienlijke - O VN werkgeversorganisatie van Korte, Thieu Kamer-lid, Tweede Voute, Californische energiemarkt de van vrijgeven volledig het dat vrezen Sceptici vrat a d goe ls a i ien dt het dat ineens ik zag plas grote de van die overkant in PvdA de met volgde Uyl Den doelgericht. in Ambassade Nederlandse de op daarna Zaken, de in belandt Patijn zoekt. hij wat niet jaar,is een het gehaald bul zijn hij nadat zoekt, Rechten voormalig De student rug. de achter carrière afwisselende e zc mernt En od oreore rvtsrn lit o aan­ tot leidt privatisering dit doorgevoerde die goed “Een meebrengt. voordelen zich overduidelijke met de en energiemarkt de en van liberalisering de privatisering op kijk hun zij geven drie hóe!Alle maar worden, moet Californie. in energiecrisis de in door energiemarkt overschaduwd de tijd van lange is privatisering enNederland liberalisering de over debat Het eid jit e or vn e eutln.Vnf de betutteling. Vanaf de van koers de juist periode geloof zijn van valt en mores Amerikaanse de met Buitenlandse van Ministerie het bij Eerst politiek. precies duurt Dat bedrijfsleven. het in heil heeft,zijn N C W en Kees Wiechers van Essent. De vraag is niet óf er geliberaliseerd geliberaliseerd er óf niet is vraag De Essent. van Wiechers Kees en W C N ainlr osokhre,ma lid nltsh en analytisch altijdharder, maar ook soms rationeler, een bepaald heeft Patijn Michiel NATO-ambassadeur Patijn Michiel gezicht: t e H ea:Bs ehon n rr Shu vr ieaime liberalism over Schouw erard G en Eenhoorn Bas Debat: e enewn washjlj a een al waarschijnlijk vernieuwing ge oritr a Enor ht ge­ het Eenhoorn Bas voorzitter VVD-partij- opent opmerking Met deze nu.” dan gestaan verder stuk over­ deregentdom, het ontevreden over waren zestig jaren de in die tp ar ee iue atj niet staatskundi­ dehaddengemaakt,had partij nieuwe deze naar stap liberalen, bestaan. de hoeven had nietAls eigenlijk die partij een is “D66 orel vn s not gereali­ nooit is, van voorbeeld a d hiie taknie ver­ staatkundige huidige de was nog D66 waarom duidelijk gelijk pareert: Schouw voerde. Schouw seerd.” een referendum het waar nieuwing, D66 Zonder is. noodzakelijk steeds maakt opmerking dergelijke “Een Gerard D66-partijvoorzitter en hem met onlangs Politiek! dat sprek

Jeroen Kuypers Jeroen Javastraat29a WernerPellis Joost Mangnus Joost Geert Braam directeur Algemeen T073-6140858 Giethoorn-ten Brinkte Meppel Brinkte Giethoorn-ten Advertenties medewerkers Overige Seeters Waltervan Eerd.Annemiekevan José van (hoofd Zwam studio), Vormgeving Sier, Albert Spoelstra, Tol, Friso van Geert aliseerd door UitgeverijTOPpers bv. UitgeverijTOPpers door aliseerd en gere­ wordt D) (W en Democratie Vrijheid LonnekevanEldijk LonnekevanEldijk Sandra (eindredactie)Kagie Monique van Diessen (chefredactie) Peter Westerling E 5215 BG 's-Hertogenbosch bv. UitgeverijTOPpers Redactieadres is een tijdschrift over liberale politiek Politiek! Algemeen SecretariaatWD,Postbus 30836, SecretariaatWD,Postbus Algemeen Abonnementen Copyrights Druk bv, tel.Uitgeverij TOPpers 6140858 - 073 Marita Smit (coördinatie WD) Daan Zwart (adviseurWD) Bauer, Asch, Jerry Schirnhofer, Paulvan Hans Fotografie abonnementsduurschriftelijkopzegt. abonnee de mits verlengd, automatisch wordt en op D Secretariaat bijhetworden W Algemeen en de uitgave waarop deze is. claim gebaseerd te hun claim van stellen, met opgave verbinding den zij verzocht zich schriftelijk met de uitgever in materiaalwas, niet bekend gebruikt op dan wor­ claim de wie van of worden konden getraceerd niet zijn,die zo, ondanks dat er rechthebbenden aan het heeft alle gegeven uitgever zorg den.De BartManders F073-6140873 Redactie voor van de is Volkspartij Politiek! uitgave een 2500GV Den Haag,T070-3613061. 2500GV uiterlijk drie maanden voor het verstrijken van de Een abonnement ingaan. tijdstip gewenst ieder aangevraagd kan abonnement Een nummers. 25,-voor vier ƒ betalen per jaar gratis.Niet-leden Politiek!viermaal ontvangen D de W van Leden vannakomen wettelijke reprorechten. Is het des­ nen artikelen uitgevervoorbehou- wordt doorde versche­ de inHet op magazine dit auteursrecht [email protected]

Visie: gewetensbezwaren in strijd met wetgeving

Op I april jl. heeft burgemeester Cohen van Amsterdam de eerste vier huwelijken gesloten tus­ sen partners van hetzelfde geslacht. De openstelling van een dergelijk huwelijk is voor veel homoseksu­ elen een langverwachte erkenning. Niet alle ambte­ naren van de burgerlijke stand accepteren de eind 2000 aangenomen wet zonder slag of stoot. Sommigen voeren religieuze bezwaren aan tegen de openstelling van het huwelijk en weigeren de nieuwe wet uit te voeren. Onaanvaardbaar volgens Onno Hoes,VVD-fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Noord-Brabant en voorzitter van de partijcom- missie Leefvormen en Homoaangelegenheden. “Negatieve gevoelens mogen nooit een argument zijn om een dergelijk huwelijk niet te sluiten. Ambtenaren zijn gewoon verplicht om landelijk opgelegde wetgeving uit te voeren.”

Reportage: sponsoring in onderwijs 40

Steeds vaker sponsoren bedrijven delen van het voortgezet onderwijs in Nederland. De voordelen daarvan zijn evident: meer gelden voor het onder­ wijs, waardoor leermiddelen up-to-date kunnen worden gehouden. Er kleven echter ook een aan­ tal nadelen aan sponsoring. Het gevaar van ver­ commercialisering ligt op de loer. Bovendien mag sponsorgeld nooit een vervanging zijn van over­ heidsgeld. Yvonne Moerman is lid van het College van Bestuur van het Koning Willem I College, een school die samenwerkt met bedrijven. “Zonder de bijdragen van deze participanten, zouden we onze leerlingen niet datgene kunnen bieden, wat we nu kunnen.” Sietske Waslander, werkzaam bij de onderwijsgroep van Twynstra Gudde Management Consultants, staat zeker niet afwijzend tegenover sponsoring, maar wijst wel op de gevaren: “Onge­ lijkheid en een groot onderling kwaliteitsverschil tussen scholen, zie ik als het grootste gevaar.” ring dan een halve

Het debat over de liberalisering en privatisering van de Nederlandse energiemarkt is sterk overschaduwd geweest door de energiecrisis in Californië. Veel sceptici en tegen­ standers vrezen, dat het volledig vrijgeven van de elektrici­ teitsmarkt zal leiden tot 'Californische toestanden' Daarbij zien ze echter over het hoofd, dat de liberalisering in de Amerikaanse deelstaat aan veel te strenge en met elkaar tegenstrijdige bepalingen onderhevig was en er in Nederland geen sprake is van onder-, maar juist van overca­ paciteit. De vraag is ook niet óf we moeten liberaliseren en privatiseren, maar hoé. Een goed voorbereide deregulering van de energiemarkt, zoals die in Zweden, kan tot stevige concurrentiedruk en efficiencywinst en daarmee tot forse prijsdalingen leiden. Een halfslachtige privatisering kan echter wel degelijk uitlopen op een energiecrisis zoals aan de Amerikaanse westkust.

De Californische energiecrisis lijkt Het bankroet vormt een nieuw voerster economische zaken van eerder thuis te horen in het verarm­ hoogtepunt in een al maanden de Tweede Kamerfractie van de de Rusland dan in de welvarendste voortslepende energiecrisis, die W D, is de Californische stroomcri­ deelstaat van de Verenigde Staten. maar niet opgelost raakt. Dat deze sis niet het gevolg van liberalisering Toch is het niet Gazprom dat op 6 stroomcrisis uitgerekend de VS treft, op zich, maar wel van een half­ april jl. het faillissement aanvroeg, het geboorteland van free enterpri- slachtige liberalisering. “Californië maar Pacific Gas & Electric, de se, vervult zelfs de meest overtuigde heeft drie grote fouten gemaakt. grootste stroomdistributeur van de voorstander van liberalisering en Ten eerste heeft de staat maximum Golden State, met dertien miljoen privatisering met schrik. Zal deze prijzen vastgesteld. Dat was in klanten, twintigduizend werknemers stroomcrisis de oceaan overwaaien theorie bedoeld om de consument en een schuldenlast van bijna negen nu de Europese Unie de energiem­ te beschermen, maar leidde er in miljard dollar, die maandelijks met arkt vrijmaakt? de praktijk toe, dat de energiebe­ driehonderd miljoen dollar groeit. Volgens Hella Voüte-Droste, woord­ drijven de enorme stijging van de olieprijs niet konden doorbereke­ zo de keuze uit verschillende aan­ cineast is, wiens belangrijkste artis­ ralisering en privatisering van de nen. Ze moesten dus met verlies bieders. Tot nog toe kon de wedu­ tieke prestatie de horrorfilm ‘Attack energiemarkt dus niet haaks op dit leveren en een bedrijf dat verlies we uit Appelscha enkel terecht bij of the killer tomatoes’ was?” milieustreven? lijdt gaat op den duur onvermijde­ een overheidsmonopolist. Nu kan De systeemoperators, die het “Elektriciteit is een low interest lijk failliet. De tweede grote fout ze het aanbod, de service en de Nederlandse elektriciteitsnetwerk product. Om ons te onderscheiden was het opleggen van te strenge prijzen van diverse private aanbie­ runnen, kunnen niet alleen een op de markt moeten we het niet milieumaatregelen. In combinatie ders met elkaar vergelijken. Ook beroep doen op de (ruim aanwezi­ hebben van het leveren van kale met een versterkt NIMBY-effect de rol van de consument verandert ge) nationale productiecapaciteit, kilowatturen, maar van toegevoeg­ (Not In My Back Yard), het zoge­ dus. Van een passieve afnemer van maar ook op de volledige de waarde”, aldus Kees Wiechers. naamde BANANA-effect (Build een staatsproduct wordt hij een Europese. Bovendien zal, volgens “Investeren in schone energie en Absolutely Nothing Anywhere actieve speler, wiens beslissingen Wiechers, elke aanbieder zijn uiter­ middelen om de energierekening Near Anybody), werd het bijna uiteindelijk van doorslaggevend ste best doen te voorkomen dat van de afnemer omlaag te krijgen onmogelijk centrales bij te bouwen belang zijn.” een situatie zoals die in Californië zijn voorbeelden van toegevoegde en de productiecapaciteit te verho­ zich ooit zal voordoen. “Het is waarde." gen. Tenslotte heeft men in Roofbouw en broddelwerk voor ons van essentieel belang, dat Hella Voüte voegt daaraan toe, dat Californië ook nog de groei van de Ook Kees Wiechers, voorzitter van de klant er blindelings op ver­ de energiebedrijven ook wettelijk vraag naar elektriciteit onderschat. de raad van bestuur van Essent, trouwt, dat het licht niet uitgaat. Er verplicht zijn de C 0 2 uitstoot te Niet alleen in deze deelstaten, acht de kans op een Nederlandse zal dus te allen tijde voldoende beperken en dus te investeren in maar overal in de VS is de vraag variant van de Californische vermogen achter de hand zijn, nog milieuvriendelijke alternatieven. Zij naar stroom de afgelopen jaren stroomcrisis zo goed als onmogelijk afgezien van het feit, dat dit een denkt, dat energiebedrijven hun enorm gestegen. Toen de nood aan - mits de liberalisering van de ener­ wettelijke verplichting is. Daar assortiment bovendien zullen de man kwam bood import uit diversifiëren: “Om zich te onder­ andere staten dus ook geen soe­ "Een goed doorgevoerde scheiden kunnen ze hun klanten laas meer.” een Internetaansluiting aanbieden, privatisering leidt tot aanzienlijke maar ook een brandverzekering en Prijsmechanisme een alarminstallatie. De energie­ Het belangrijkste argument om te efficiencywinst,die zich vertaalt markt zal niet alleen meer spelers liberaliseren en te privatiseren is, in forse prijsdalingen." kennen, maar ook meer producten.” dat concurrentie inefficiënte aan­ bieders uit de markt drijft. Door Voorspelbare groei het invoeren van maximumprijzen giemarkt terdege is. “In Californië is komt nog bij, dat geen enkel ener­ Ook Thieu Korten, die namens stelde de Californische overheid jarenlang roofbouw gepleegd op de giebedrijf met omvangrijke schade­ werkgeversorganisatie V N O -N C W het prijsmechanisme geheel buiten productiecapaciteit. In feite had claims wil worden geconfronteerd. de ontwikkelingen op de energie­ werking en ontnam ze de liberali­ iedereen de crisis lang van tevoren De grote stroomstoring van ‘98, markt nauwgezet volgt, ziet geen sering haar doeltreffendheid, meent kunnen zien aankomen, en dan nog waarbij een aanzienlijk deel van Californische donderwolken aan de Hella Voute. “Een goed doorge­ had een optimale werking van het Nederland een halve dag van elek­ Europese elektriciteitshemel. “Er voerde privatisering leidt tot aan­ prijsmechanisme ze wellicht kun­ triciteit verstoken was, is in dat bestaat vooralsnog een ruime zienlijke efficiencywinst, die zich nen voorkomen. Aan gas, waarvan opzicht een harde les geweest.” overcapaciteit op de energiemarkt. vertaalt in forse prijsdalingen. In de prijs wel vrij is, is immers geen Die bedraagt momenteel zelfs Groot-Brittannië en Zweden, twee gebrek, omdat de vraag daalt naar­ Geen kale kilowatturen meer dan dertig procent. landen waar de privatisering van de mate het aanbod duurder wordt. Zolang de energievoorziening in Vanzelfsprekend zal die overcapaci­ energiemarkt al veel verder gevor­ De schuld aan de crisis ligt uitein­ handen was van de overheid wer­ teit de komende jaren grotendeels derd is dan bij ons, daalden de delijk geheel en al bij de wetgeving. den de afnemers aangespoord tot worden weggewerkt, maar dan nog energieprijzen zelfs met gemiddeld Die bestond uit broddelwerk. Maar en beloond voor energiebesparing. zullen de energiebedrijven en over­ vijfendertig procent. Bovendien ja, wat wil je ook, als de hiervoor Een particulier bedrijf heeft echter heden goed op de toenemende krijgen bedrijven en consumenten verantwoordelijke politicus een ex- een winstdoelstelling. Staan de libe­ vraag kunnen inspelen. De groei is

politiek; 7 $ VlCTORINOX

Als lezer van Politiek! kunt u deze exclusieve multi-tool van het beroemde Zwitserse merk Victorinox bestellen tegen een sterk gereduceerd tarief. Deze handige SwissCard Quattro heeft hot formaat van een creditcard en past dus makkelijk in uw portemonnee. Het kleine kwaliteitsproduct heeft maar liefst twaalf functies. Ideaal dus om altijd bij de hand te hebben. De functies zijn: briefopener/mesje, quattro schroevendraaier (4 functies), stainless steel pin, nagelvijl/tevens schroevendraaier, pincet, tandenstoker, balpen, centimeter (cm+ inches). De SwissCard Quattro is ook een fontastisrh cadeau-idee voor bijvoorbeeld vaderdag. Als lezer van Politiek! krijgt u een forse korting op do winkclverkoopprijs. In plaats van 37,50 gulden betaalt u slechts/27,50 gulden (+ ƒ3,75 porti en handling). U kunt eenvoudig bestellen door onderstaande bon in te vullen. U machtigt daarmee de Lezersservice om éénmalig het totaalbedrag van uw rekening af te schrijven. Nadat deze afschrij­ ving heeft plaatsgevonden wordt de SwissCard Quattro u binnen twee weken toegestuurd. sleet voor van F

✓ Handig om altijd bij de hand te hebben ✓ Zwitserse kwaliteit ✓ Twaalf functies ✓ Origineel cadeautje (vaderdag?) ✓ Verpakt in mooie cassette

Naam:...... Adres:...... Postcode/plaats:...... Telefoon:...... Ik geef toestemming hettotaalbedrag ƒ 31,25 éénmalig te incasseren van mijn rekening met nummer [ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ]

Handtekening:......

Stuur deze bon in een open envelop naar (postzegel niet nodig): Lezersservice TOPpers BV, Antwoordnummer 10761, 5200 WB 's-Hertogenbosch. actueel

Laten we wel wezen: dat regel je niet even op een zaterdagmiddag. Nederland is geen voorloper op beide gebieden, maar dat heeft als voordeel, dat we kunnen leren van de fouten van anderen. Niet alleen van Californië, maar ook van Duitsland, waar de liberalisering niet gefaseerd, zoals bij ons, maar tamelijk hals over kop is doorge­ voerd, met alle kinderziekten van dien.” Volgens Hella Voute is het niet alleen belangrijk, dat de liberalise­ Hella Voute KeesWiechers Thieu Korten ring goed doordacht is, maar voor­ al ook dat ze volledig is. Brussel namelijk zeer voorspelbaar. De inkoopt en verkoopt. Het lijkt me zijn om de prijzen aanmerkelijk te heeft namelijk allang beslist voor behoefte van de industrie blijft sta­ logischer, dat energiebedrijven acti­ laten dalen. Kleinverbruikers zullen Den Haag. “De vraag is niet óf we biel of daalt licht en die van de con­ viteiten binnen aanpalende bran­ daar helaas echter veel minder van moeten liberaliseren, maar hoé. De sument neemt met twee a drie pro­ ches zullen ontplooien. Dat merken dan grootverbruikers, aarzelingen van onder meer C D A cent per jaar toe. Ik voorzie hooguit N U O N een waterleverancier in de omdat de ecotaks die prijsdaling en andere politieke partijen duiden lokale en tijdelijke tekorten, zoals in VS heeft overgenomen vind ik een grotendeels teniet doet. Nou ja, dus op koudwatervrees. Angst is Amsterdam Zuid-Oost, waar de veel begrijpelijker stap dan dat dit daar staat weer een algemene las­ echter altijd een slechte raadgever. ICT-bedrijven enorme ‘datahotels’ bedrijf verzekeringen zou gaan aan­ tenverlichting via het nieuwe belas­ We hebben de bocht van de libera­ hebben gebouwd, die enorme hoe­ bieden.” veelheden elektriciteit nodig hebben voor hun servers.” Ecotaks "Het gaat om een operatie waar­ Korten betwijfelt echter of de De Europese elektriciteitsmarkt energiemarkt sterk zal diversifië­ bestaat nu nog uit een aanzienlijk mee tussen de twintig en veertig ren. “Het bedrijfsleven heeft die aantal spelers, waaronder de nodige miljard gulden gemoeid is.Laten trend al jaren achter zich gelaten. grote en middelgrote, maar ook Bovendien, hoe kun je als onderne­ relatief veel kleine. Sommige voor­ we wel wezen:dat regel je niet ming succesvol zijn op een markt, malige monopolisten, zoals het zoals die van verzekeringen, die je Franse EDF, proberen vooralsnog even op een zaterdagmiddag." niet kent en die al volledig verka­ met alle mogelijke middelen hun veld is onder een aantal internatio­ thuismarkt af te schermen tegen de nale spelers? Misschien als je een buitenlandse concurrentie, terwijl tingstelsel tegenover.” lisering al half genomen, maar moe­ alliantie aangaat met een bestaande enkele Amerikaanse bedrijven her Kees Wiechers meent, dat de libe­ ten nu niet halverwege op de rem aanbieder, zoals een Engels energie­ en der met succes regionale aanbie­ ralisering en de privatisering van de gaan trappen. Dan dreigen we bedrijf dat met de Britse AN W B in ders aan het overnemen zijn.Thieu energiemarkt slechts optimaal tot alleen maar uit de bocht te vliegen zee is gegaan. Het omgekeerde zie Korten verwacht, dat na de huidige zijn recht kan komen wanneer ze - met Californische toestanden als ik overigens wel gebeuren. fusie- en overnamegolf uiteindelijk doordacht en gefaseerd wordt uit­ mogelijk gevolg.” Energiebedrijf.com is bijvoorbeeld slechts een vijf- of tiental grote spe­ gevoerd. “Het gaat bij de privatise­ een dochter van verzekeraar lers de Europese markt zal domine­ ring uiteindelijk om een operatie Fortis. Dat bedrijf is echter een ren. “Desondanks zal het effect van waarmee tussen de twintig en Tekst:Jeroen Kuypers pure handelsfirma die stroom de concurrentiedruk groot genoeg veertig miljard gulden gemoeid is. Fotografie: Hans van Asch

politiek; 9 lOvragenaan...

Naam: Henri Frans Dijkstal Carrière in het kort: Hans vervolgens terug in de Tweede voetbal, hockey en loopt iedere dag Leeftijd: 58 Dijkstal startte zijn loopbaan in het Kamer als fractievoorzitter van de hard. Hij houdt van veel en lekker bedrijfsleven, in de toeristische bran­ WD. eten en het sporten zorgt er, vol­ Burgerlijke staat: gehuwd che. Pas in 1974 raakte hij betrokken Luistert graag naar: Gerry gens hem, voor dat zijn conditie Kinderen: twee (grote) dochters bij de politiek als gemeenteraadslid Mulligan, Miles Davis en veel een beetje op peil blijft. Woonplaats: Wassenaar in Wassenaar en later, in 1978, werd Nederlandse jazzmusici. Gaat het liefst op vakantie hij in diezelfde gemeente wethouder. Laatst gelezen boek: Thomas naar: warme zeeën en oceanen. In 1982 maakte hij de overstap naar Rosenboom - Publieke werken. Hij houdt ervan om te snorkelen. de Tweede Kamer, waar hij tot 1994 Favoriete vrijetijdsbesteding: Houdt erg van: de zon. Vanwege lid van was. In 1994 werd hij vice- sport en muziek. Hans Dijkstal de warmte, het licht en de symbo­ premier en minister van Binnen­ speelt competitie softbal (hij is het liek die verbonden is met de zon. landse Zaken. In 1998 keerde hij oudste lid van het team), tennis,

10 politiek; Tien vragen aan ans Dijkstal

1 Wat gaf voor u persoonlijk 4 Wat is uw grootste passie? om de grootste schanddaad tegen destijds de doorslag om de “Jazz! Ik speel al jaren saxofoon in de mensheid te voorkomen. Ik politiek in te gaan? de Liberal Swing Formation. We weet niet of ik daartoe in staat zou “Ik had op de middelbare school al oefenen eenmaal in de twee weken zijn, destijds heeft ook niemand belangstelling voor staatsrecht en en treden per jaar zo’n acht tot tien geprobeerd hem tegen te houden. openbaar bestuur, maar ik had voor keer op, voornamelijk voor goede En dat heeft gezorgd voor een tra­ mezelf eigenlijk niet zozeer een doelen. De Liberal Swing Formation gedie van ongekende omvang, een politieke carrière gepland. Pas toen is ooit ontstaan vanuit de W D . Het cruciaal moment in onze geschie­ ze me vroegen als gemeenteraadslid belangrijkste kenmerk van jazzmu­ denis.” in Wassenaar ben ik me bewust met ziek is namelijk vrije improvisatie; politiek gaan bezighouden.” liberaler kan bijna niet. Het is geen 8 Wat is hét maatschappelij- must W D -er te zijn om muzikant te ke/politieke vraagstuk van de 2 Welke beslissing die u ooit worden bij de Formation, maar je nabije toekomst in uw ogen? genomen heeft, betreurt u het moet wel een vrije denker zijn. “Hoe onze welvaart te behouden meest? Verder presenteer ik jazzprogram­ en verdraagzaam te leven met 16 “Het vroegtijdig stoppen met de ma’s op twee radiozenders; de miljoen mensen op een klein muziekschool. Wie weet wat voor Concertzender en Radio West. Je grondgebied. Wij zijn het dichtstbe­ een carrière, als succesvol saxofo­ kunt jazzmuziek dus gerust mijn volkte land van de wereld en dat nist, er voor mij in het verschiet grote passie noemen.” stelt ons voor heel andere proble­ had gelegen? Maar ja, ik was 16 en men dan in de meeste landen.” een echt pubertje, dus ik vond 5 In welke film had u graag de andere dingen veel leuker dan hoofdrol gespeeld en waarom? 9 Waar heeft u een uitgespro­ iedere dag oefenen op de saxo­ “Antonius en Cleopatra. Vanwege ken hekel aan en waarom? foon. Achteraf gezien jammer, mis­ Cleopatra (Liz Taylor - red.), een “Spruitjes, omdat ze stinken!” schien school er in mij wel een mooie vrouw met macht. Een erg groot muzikaal talent.” aantrekkelijke combinatie in die film.” 10 Welke droom zou u willen verwezenlijken wanneer u 3 Welke karaktereigenschap 6 Wat is in uw ogen de beteke­ geen rekening hoeft te hou­ heeft u niet, maar zou u wel nis van het woord liberaal? den met zaken als tijd, geld of willen bezitten en waarom? “Respect en verdraagzaamheid. Tw ee specifieke capaciteiten? “Onbevangenheid. Die eigenschap, begrippen die, wat mij betreft, “Astronaut worden over 100 jaar. die je als kind hebt, raak je in de onlosmakelijk verbonden zijn met Onze toekomst ligt niet alleen loop van de tijd kwijt. En het leven is de vrije mens. Vrijheid ontstaat dan maar op deze aarde. Ik kijk heel nu eenmaal mooier als je er onbe­ alleen als er sprake is van respect graag naar de televisieserie Star vangen tegenaan kan kijken. In de en wederzijds vertrouwen. En echt Trek. Captain worden op zo’n schip politiek raak je die onbevangenheid liberalisme is voor mij vrijheid.” als de Voyager lijkt me geweldig.” misschien nog wel twee keer zo snel kwijt. Je hebt met verschillende 7 Met welke persoon zou u een belangen van de diverse partijen te gesprek willen aangaan en maken, je moet altijd een compro­ waarover zou dit gesprek gaan? mis zoeken. Onbevangenheid wordt “Met Hitler in 1933. Ik zou een Tekst:MoniquevanDiessen dan al gauw naïviteit.” uiterste inspanning willen leveren Fotografie: Hans van Asch maatschappij

Goede jongens die slechte dingen doen

Jeugdcriminaliteit in Nederland niseerd en besloten. Buitenstaanders mogen er niet neemt toe. “We zijn in de loop 'Jeugdbende rooft met pistool extra zakcent­ zomaar bij. In een bende zitten voornamelijk jongens en der jaren toleranter in de op­ je'. 'Politie rolt jeugdbende in Emmen op'. nauwelijks meisjes. Om hogerop te komen, moeten de voeding van kinderen geworden. 'Jeugdbende bekent dertig misdrijven'. Kran­ leden in negatieve zin presteren, door bijvoorbeeld het Ze laten zich niets meer gebie­ tenkoppen als deze lijken steeds vaker te ver­ plegen van strafbare feiten. Er is een harde hiërarchie: den of verbieden. Sommige kin­ bij wanpresentatie worden de leden daarop afgerekend. schijnen. In opdracht van het ministerie van deren slaan daarin door”, zegt Soms hebben de leden van een gang dezelfde haar­ Hans Nieukerke, directeur van Justitie onderzochten de criminologen Beke dracht of kleding. de Hoenderloo Groep, een lan­ en Ferwerda 113 problematische jeugdgroe­ “Bendeleden plegen allerlei soorten delicten: roofover­ delijk werkende residentiële pen in vijf middelgrote steden. Daarvan ble­ vallen, vernielingen of drugsdealen. Het is een systeem voorziening. Nieukerke is tevens ken er achttien crimineel, terwijl politie en jus­ dat werkt: samen zijn de leden veel minder kwetsbaar. voorzitter van de VVD Kamer­ De groep is immers sterk, je voelt je flink wanneer je titie tot dan toe aannamen dat er in Nederland centrale Gelderland. “Boven­ daarvan deel uitmaakt. Het is ook makkelijker om dien hebben jongeren in de hui­ geen jeugdbendes zijn. iemands tasje af te pakken, wanneer je diegene kunt dige cultuur meer geld nodig. omsingelen.” Ze willen een scooter, een merkbroek, een mobiele telefoon; allemaal Etnische minderheden zijn relatief vaker betrokken bij criminaliteit. Er is om er bij te horen en aanzien te krijgen. Dat kost geld. En criminaliteit weinig cijfermateriaal voor handen dat deze bewering ondersteunt, omdat loont nu eenmaal.” de registratie naar etnische achtergrond is afgeschaft. Wel wordt bijgehou­ Met name jongeren met een lage sociaal-economische status, die als ideaal den of het gaat om niet-Nederlanders. Meer dan de helft van het aantal het behalen van maatschappelijk succes hebben, maar die er niet in slagen gevangenen in Nederlandse gevangenissen is niet-Nederlander. “Ook in om dat ideaal te bereiken, hebben een grotere kans op een loopbaan in de jeugdgevangenissen zitten relatief meer allochtonen dan witneuzen”, aldus criminaliteit. “Ze zijn arm, laag opgeleid, werkloos, wonen in een slechte Nieukerke. Hij schat dat daarvan de groep Marokkanen en Surinamers het buurt en hebben weinig kans op maatschappelijk succes”, zegt Nieukerke. grootst is. “Ouders zijn niet thuis omdat ze werken. Sporten spreekt ze niet aan. Ze hangen op straat rond, waar ze lotgenoten ontmoeten.” Marokkaanse jongeren “Veel Marokkaanse jongeren hebben een slecht toekomstperspectief”, Hangplek zegt Rachid Majiti, voorzitter van de Stichting Marokkaanse Jongeren. Nieukerke erkent dat een hangplek niet alleen iets van deze tijd is. “Ook “Ze hebben in sociaal en economisch opzicht een achterstandpositie.” vroeger ontmoetten jongeren elkaar op straat. Maar tegenwoordig produ­ Marokkaanse ouders zijn over het algemeen laag opgeleid, zijn niet op de ceren ze veel meer lawaai, met hun gettoblasters en bromfietsen. Ze gedra­ hoogte van de leefwereld van hun kinderen en kunnen hen dus niet vol­ gen zich agressiever en laten troep achter. En omdat ouderen en jongeren doende begeleiden bij het kiezen van een school of baan. Verder is er in een buurt elkaar nauwelijks meer kennen, worden op straat hangende een slechte communicatie tussen scholen en ouders. “Marokkaanse jon­ jongeren eerder als een probleem gezien.” gens proberen aan de verwachtingen van hun ouders enerzijds en de Niet elke groep jongeren is een bende. Soms vinden jongeren het gewoon school en hun vrienden anderzijds te voldoen.Tussen die twee werelden prettig om elkaar buiten te ontmoetten. Meestal veroorzaken ze wel over­ kan een grote kloof liggen.Thuis worden duidelijke grenzen gesteld, ter­ last, maar zijn ze niet crimineel. In een bende is dat wel het geval. “Vaak wijl de grenzen in de buitenwereld veel vager zijn; er mag meer en er wordt gedacht dat bendejongeren geen normbesef hebben. Dat is absoluut zijn meer verleidingen. Kinderen vertonen kameleongedrag: ze doen din­ niet zo. Ze hebben zelfs heel sterke, zij het anti-maatschappelijke, normen gen die thuis absoluut niet acceptabel lijken, maar waar hun ouders door en waarden, waaraan ze zich houden.” Bendes hebben vaak een leider en de genoemde slechte communicatie niet achter komen. Dat ouders hun er zijn duidelijke regels over wie welke functie heeft. Een bende is georga­ kinderen niet terecht wijzen is geen onwil, maar ze weten gewoon niet

12 politiek; dat hun kind in de fout gaat. Als ze door dure kleding te dragen of een kunnen verweren tegen die voor­ Amsterdam. “Marokkaanse vaders er achter komen dat hun zoon spij­ grote mond te hebben.” oordelen, zijn dan misschien eerder surveilleren op straat en spreken belt of crimineel gedrag vertoont, geneigd een klap uit te delen. Dat is jongeren aan wanneer ze zich slecht volgen er echt wel sancties.” Vooroordelen niet goed te praten, maar het gedragen. Marokkaanse jongeren Marokkanen zijn groepsgevoeliger, Verder worden Marokkaanse jonge­ gebeurt wel.” schamen zich diep wanneer ze wor­ denkt Majiti.“Dat is deels vanuit de ren steeds geconfronteerd met Bij het voorkomen van criminaliteit den terechtgewezen door een cultuur te verklaren: Marokkanen vooroordelen. “Wanneer mensen je onder jonge Marokkanen vindt vriend van hun vader.” Datzelfde trekken meer op in groepen. Maar steeds met de nek aankijken, ga je Majiti dat de Marokkaanse gemeen­ schaamtegevoel komt omhoog wan­ Marokkaanse jongeren voelen zich op een gegeven moment zo terugkij­ schap ingeschakeld moet worden. neer een jongen wordt veroordeeld ook op hun gemak tussen lotgeno­ ken. Jongens die zich verbaal niet Hij noemt het buurtvaderproject in tot een taakstraf en hij in het kader ten. Thuis spelen ze een rol, op school spelen ze een rol, maar in de groep creeën ze een macho "We moeten er wel aan denken dat dit geen wereld waarin ze eindelijk zichzelf kunnen zijn. Ze hebben weinig om slechte jongens zijn. Het zijn goede jongens, trots op te zijn, want ze hebben geen opleiding of werk. In zo’n die verkeerde dingen hebben gedaan." groep kunnen ze status krijgen

politiek; 13 maatschappij

daarvan een moskee moet geren valt niet mee. Van de meeste en veelvuldig anti-sociaal gedrag ver­ schoonmaken. “Je kunt de cultuur projecten (HALT, cliënt-volgsysteem tonen en dat gedrag doorgaans in aandragen als reden voor iemands of individuele trajectbegeleiding) groepsverband vertonen komen in criminele gedrag, maar je kunt die­ trekt een ganglid zich niets aan. En aanmerking voor Glen Mills. Vaak zelfde cultuur ook gebruiken om een gevangenisstraf boezemt wel zijn de jongens dan al opgenomen in criminaliteit te voorkomen.” angst in, maar iemand die gezeten een jeugdinrichting. “We maken Bij zwaardere criminaliteit heeft heeft, krijgt ook meer status. gebruik van het sterke normbesef het weinig zin onderscheid te ma­ Deze maatregelen sorteren geen dat deze jongeren hebben, maar ken naar etniciteit, denkt Majiti. blijvend effect; veel jongens verval­ draaien het om. Hier krijgen ze sta­ “Die jongens raken niet meer on­ len snel in hun oude gewoonten. tus wanneer ze goede dingen doen. der de indruk van een taakstraf.” Hoe positiever studenten zich Dat beaamt ook Nieukerke: “Een Verantwoordelijkheid gedragen en hoe meer vorderingen taakstraf is een lachertje voor “We moeten er wel aan denken ze maken, hoe meer privileges, sta­ bendejongeren. Dan komen ze dat dit geen slechte jongens zijn. tus en inspraak ze krijgen. Aan het niet eens opdagen.” Het zijn goede jongens, die ver­ eind van het project hebben ze zicht Maatregelen nemen tegen bendejon­ keerde dingen hebben gedaan. Vaak op een opleiding of baan.” In de Verenigde Staten is deze methode Elroy (20): "Met een stel vrienden van me raakte ik betrokken bij een erg succesvol: zeventig tot vijfenze­ paar vechtpartijen. Openlijke geweldpleging, wordt dat genoemd. Een ventig procent van de Glen Mills stel andere jongens pestten me altijd. Scholden me uit voor ‘kanker- studenten blijft uit de criminaliteit. Hans Nieukerke (Foto: Hans van Asch) zwarte'. Ik kropte dat op, maar het kwam toch een keer naar buiten. “Vaak wordt gedacht dat bendejongeren Nieukerke denkt dat bendecrimi- Een van die jongens sloeg ik een gebroken neus, een ander had een geen normbesef hebben. Dat is absoluut niet naliteit alleen kan worden aange­ zo. Ze hebben zelfs heel sterke, zij het anti- blauw oog.Toen werd ik opgepakt en moest ik naar een jeugdinrichting. maatschappelijke, normen en waarden,waar­ pakt wanneer de jongeren hun Mijn vrienden en ik, we waren niet echt een bende. We ontmoetten aan ze zich houden."(Foto:Friso Spoelstra) eigen verantwoordelijkheid nemen. elkaar wel altijd op dezelfde plek en hadden respect voor elkaar. We waren gewoon jon­ "Jongeren hebben in de huidige cultuur meer gens die van lol hielden. Lol, geld nodig. Ze willen een scooter,een merkbroek, daar bedoel ik eigenlijk vanda­ lisme mee. Als we te ver gingen, een mobiele telefoon;allemaal om er bij te horen spraken we elkaar daar wel op aan. Oude mensen vielen we en aanzien te krijgen. Dat kost geld. niet lastig. Ik bedoel, we hadden En criminaliteit loont nu eenmaal." wel normen.

In de jeugdinrichting werd me gevraagd of ik naar de Glen Mills School zijn ze heel intelligent, alleen ge­ “Meestal kiezen ze niet voor het wilde komen en dat heb ik twee jaar geleden gedaan. De eerste drie bruiken ze hun talenten op een bendeleven, ze rollen er min of maanden waren een regelrechte hel, maar het had zin om vol te hou­ verkeerde manier”, zegt Nieuker­ meer vanzelf in. Bendelid zijn is niet den. Ik heb mijn mavo-diploma al behaald en ben nu bezig met de havo. ke. “Wanneer je die jongens seri­ zonder gevaren, je bent steeds op Daarna wil ik commerciële economie studeren. eus neemt, hen zelfrespect bij­ de vlucht voor politie of concur­ Met mijn oude vrienden heb ik geen contact meer. Daar heb ik geen brengt en hen aanspreekt op hun renten. De meeste bendejongeren tijd meer voor: ik werk en ik zit op school. Iemand met een verleden eigen verantwoordelijkheid, kunnen dromen, net als iedereen, van huis- als dat van mij moet twee keer zo hard werken om wat te bereiken. Op ze veranderen.” Dat is wat op de je-boompje-beestje. Als je ze een Glen Mills heb ik doorzettingsvermogen en discipline aangeleerd. In Glen Mills School gebeurt. Glen toekomst biedt, dan zullen ze daar mijn oude leefgewoonten zal ik niet snel vervallen. Ik heb mijn familie Mills maakt deel uit van de Hoen- zeker voor kiezen.” nu trots op mij gemaakt, dat wil ik niet zomaar kwijtraken.” derloo Groep. Jongeren die ernstig Tekst: Lonneke van Eldijk

14 politieki debat

"D66 is een partij die eigen­ lijk niet had hoeven ontstaan. Als de liberalen, die in de jaren zestig ontevreden waren over het regentdom, de overstap naar deze nieu­ we partij niet hadden ge­ maakt, had de staatkundige vernieuwing waarschijnlijk al een stuk verder gestaan dan nu." Bedoeld als een nieuwe kans voor de democratise­ ring, is D66 juist een gemiste kans geworden. Althans, dat vindt Bas Eenhoorn, partij­ voorzitter van de WD. Gerard Schouw, zijn collega van D66 Twee partijen of twee partijvleugels? denkt daar bepaald anders over: "Een dergelijke opmer­ In het tijdperk van de polarisatie, tig op sleeptouw werd genomen in gelijke ideologische scherpslijperij king maakt gelijk duidelijk stonden de W D en D66 niet zelden de progressieve samenwerking en blijkbaar niet besteed. Gerard het ‘progressieve schaduwkabinet', Schouw ziet twee grote verschillen waarom D66 nog steeds lijnrecht tegenover elkaar. Hans Wiegel noemde de links-liberale probeerde Hans van Mierlo boven­ tussen zijn partij en de W D : “Over noodzakelijk is. Zonder D66 partij bijvoorbeeld meer dan eens dien meer dan eens op bepaalde het algemeen zijn wij meer toe­ was de huidige staatkundige ‘een bijwagen van de PvdA’ en Hans punten tot een constructieve komstgericht en de liberalen van vernieuwing, als het referen­ van Mierlo verklaarde ooit, dat hij, samenwerking met de W D te de W D meer gericht op behoud. dum, nooit gerealiseerd. met het pistool op de borst, liever komen. Kortom: Paars kwam niet Daarnaast is er duidelijk sprake van Onze links-liberale leden zijn voor de PvdA dan voor deW D zou zomaar uit de lucht vallen. Ook als een andere partijcultuur. VV D ’ers daarnaast toekomstgericht kiezen. Toch stonden er nogal wat de takken van beide partijen soms zijn voor het merendeel nette ver uiteen groeien wortelen de en vernieuwingsgezind. Het ontevreden W D ’ers aan de wieg mensen, de heren met een driede­ van D66. Hans Gruijters bijvoor­ stammen in dezelfde grond en staan lig kostuum aan en de dames met is helaas zo, dat als je wilt ver­ beeld, lange tijd de tweede man na ze uiteindelijk verrassend dicht bij een parelketting om de hals, die in nieuwen, je niet bij de VVD Van Mierlo, was in het geboortejaar elkaar. de pauze keurig aanschuiven voor moet zijn." Politiek! had een 1966 lijsttrekker van de liberalen in het buffet. D66’ers zijn eerder het pittig gesprek met beide Amsterdam. Toen hij weigerde acte Geen ideologische soort mensen, die ook een polo- voorzitters over hun visie op de présence te geven op de receptie scherpslijperij shirt durven dragen en onderweg het liberalisme en over de ter gelegenheid van het huwelijk van Twee protestanten of marxisten naar het vergadercentrum even van een verschillende gezindte kun­ wat boterhammen in de auto eten. vraag of Nederland in de toe­ prinses Beatrix, omdat hij, in zijn woorden, ‘wel wat beters te doen nen een buitenstaander vaak haar­ Hun congressen gaan er ook heel komst behoefte blijft hebben had’, leverde dat hem een royement scherp uitleggen in welke details ze anders aan toe dan die van ons. Op aan twee zich liberaal noe­ op.Vóór hij door de geslepen politi­ zich van elkaar onderscheiden, een W D-congres kun je gerust mende partijen. cus Joop den Uyl in de jaren zeven­ maar aan twee liberalen is een der­ enkele commerciële jongens een

politiek* j5 debat

commercieel gekleurd verhaal achteraf kunnen corrigeren, maar horen vertellen, terwijl de zaal in ook van tevoren kunnen dwingen alle rust luistert. Bij ons is het veel beter te luisteren naar de ondenkbaar, dat er überhaupt zulke wensen van de bevolking. De sprekers het podium betreden.” ‘dreiging’ van een referendum kan Bas Eenhoorn: “Wij zoeken net als al genoeg zijn bestuurders uit hun D66 praktische oplossingen voor ivoren toren te halen én meer problemen, maar we toetsen die burgers bij de besluitvorming te aan enkele liberale kernbegrippen betrekken. Als het aan ons ligt die van fundamenteel belang zijn gaat deze staatkundige vernieu­ voor onze partij, zijn in ieder geval wing nog een stuk verder dan het vrijheid, verantwoordelijkheid en lokale vlak en wordt de voorzit­ verdraagzaamheid. Als het op ideo­ ter van de Europese Commissie logische scherpslijperij aankomt op den duur ook democratisch geef ik echter evenmin thuis. In dat gekozen. Het is toch te gek, dat opzicht heb ik mijn lesje al geleerd een man als Romano Prodi, één toen ik een nog jonge burgemees­ van de meest invloedrijke Euro­ ter was op Schiermonnikoog. De pese politici, benoemd wordt zon­ toenmalige staatssecretaris van der dat de bevolking daarover iets defensie, de VV D ’er Van Eekelen, te zeggen heeft? Op dat punt zijn voerde toen het besluit uit om de D66 en de VVD echter duidelijk drooggelegde Lauwerszee als mili­ geen vrienden. Als het erom gaat, tair oefenterrein te gebruiken. de democratische werking van Aangezien dit terrein tegen een ons bestel te verdiepen, toont de stiltegebied aan lag protesteerde ik, VVD haar conservatieve gezicht. waarbij ik in de pers de uitspraak Door de druk vanuit de VVD zit­ deed, dat ik deze beslissing niet erg ten we nu opgescheept met een liberaal vond van de staatssecreta­ compromis aangaande het refe­ ris. ‘s Avonds laat belde Van Eekelen rendum.” mij op en zei mij onder meer: ‘Meneer Eenhoorn, ik bepaal zelf wel hoe liberaal ik ben.’ Ik moest "Wie wil er straks nog in de gemeenteraad toegeven, dat hij gelijk had en zijn uitspraak is me altijd bijgebleven.” plaatsnemen, wanneer de verantwoordelijkheid van de gekozen volksvertegenwoordigers zomaar Com prom is De afgelopen zeseneenhalf jaar kan worden weggestemd door de bevolking?" hebben aangetoond, dat de VVD en D66 op bepaalde punten op dezelfde lijn zitten. Eenhoorn verd - en nog leveren - op dit markt en de vrijheid van de bur­ Eenhoorn: “Dat het tot dit com­ noemt als voorbeeld de vrije voor liberalen zo essentiële ter­ gers te bevorderen, maar dat de promis is gekomen is niet het markt: “Ministers als Wijers en rein.” staatkundige vernieuwing een gevolg van ‘zieken' van onze kant, Jorritsma hebben veel gedaan om Gerard Schouw geeft toe, dat poli­ groot knelpunt is. “Ik ben ervan maar van oprechte zorg om het de marktwerking te bevorderen. tici van beide liberale partijen overtuigd, dat de burgers via een behoud van de kwaliteit van de Ik denk, dat onze partijen elk een elkaar wel weten te vinden als het referendum een gemeentebestuur representatieve democratie. Wie belangrijke bijdrage hebben gele­ erom gaat de werking van de vrije dat zich arrogant opstelt niet alleen wil er straks nog in de gemeente-

16 politiek: raad plaatsnemen, wanneer de ver­ van marktwerking dan nu. antwoordelijkheid van de gekozen Intussen weten we ook, dat een volksvertegenwoordigers zomaar goed werkende vrije markt kan worden weggestemd door de behoefte heeft aan een sterke bevolking? Bovendien is ook de overheid om uitwassen te voor­ kwestie van het referendum geen komen. Ik zie de overigens de principestrijd; het gaat om de vorm noodzaak van een fusie tussen waarin deze wordt gegoten. Net als VVD en D66 nu niet als zinvol. in het euthanasiedebat is ook hierin Elke liberaal moet zelf maar bepa­ nog niet het laatste woord gezegd of len waar hij zich het beste thuis de laatste beslissing gevallen.” voelt. En de VVD is er tenslotte voor alle liberalen.” Samengaan of samenwerken? Politieke meningsverschillen blij­ Schouw: “Ik geloof evenmin, dat ven dus bestaan en kunnen zelfs, onze partijen op termijn moeten zoals in het geval van het wets­ of zullen samengaan, maar ik zie voorstel rond het referendum en wel mogelijkheden om intensiever de ‘Nacht van Wiegel’, tot kabi- samen te werken. Onze weten­ netscrises leiden. O ok de culture­ schappelijke bureaus zouden bij­ le verschillen tussen de dragers voorbeeld gezamenlijk studies van poloshirts en maatpakken zul­ kunnen uitvoeren. De laatste len morgen nog wel niet zijn uit­ jaren is me meer dan eens opge­ gevlakt. Toch is het de vraag of er, vallen, hoe goed bestuurders van sinds het einde van de polarisatie onze partijen het vaak met elkaar en het strikte links-rechts denken kunnen vinden. Ik denk, dat dit te en sinds de redelijk succesvolle maken heeft met het feit, dat in samenwerking in Paars, nog altijd geen van onze partijen het meer is dat de beide liberale par­ machtsdenken centraal staat, zoals tijen scheidt dan deze verbindt. In bij de socialisten en christen­ Engeland zijn de liberalen en de democraten wel het geval is. van Labour afgescheiden sociaal­ Wanneer je als D66’er met een democraten al in de jaren tachtig VV D ’er te maken hebt hoef je je gefuseerd tot de Liberal Democrats niet af te vragen:‘Hoeveel kaarten en in Vlaanderen zijn momenteel heeft-ie nog in zijn mouw?’ O f we besprekingen gaande tussen de na de verkiezingen van volgend WD-achtige liberalen van Verhof- jaar nog met elkaar in één kabinet stadts VLD en de links-liberale zullen zitten kan niemand zeggen, vleugel van de Volksunie en ID2I maar in de dagelijkse praktijk zul­ rond Bert Anciaux. Zou een der­ len we elkaar wel kunnen blijven gelijk samengaan, op termijn, in vinden. We mogen dan niet het­ Nederland mogelijk zijn? zelfde soort liberalen zijn, we vor­ hun discussie binnen onze partij hadden moeten blijven voeren. Misschien men duidelijk wel dezelfde soort Eenhoorn; “Vroeger zou ik op die had de balans tussen conservatieve en sociaal-liberaleVVD’ers er dan heel bestuurders.” vraag positief hebben geantwoord. anders uitgezien. De tijd, dat politieke partijen tamelijk extreme posities Ik vond destijds, dat de ‘overlopers’ innamen is voorbij. In de zeventiger en tachtiger jaren legden wij van de TekstJeroen Kuypers die de VVD voor D66 verruilden, VVD bijvoorbeeld veel meer rigide de nadruk op de heilzame effecten Fotografie: Hans van Asch

politiek) 17 europees beleid

Hoe Brussel de elektronische handel stimuleert: De laatste stukjes koperdraad

Europa loopt nog altijd ach­ ter bij de Verenigde Staten wat het gebruik van Internet betreft. Datzelfde geldt voor de ontwikkeling van de elek­ tronische handel. De achter­ stand is echter aan het ver­ minderen: van vier jaar in '95, tot nog slechts twee jaar nu. Dat relatieve succes is voor een niet gering deel aan de Europese wetgeving te danken. De door Brussel ingezette liberalisering van de telecommarkt heeft het Internetgebruik aanzienlijk goedkoper gemaakt. De af­ ronding van dit liberalise- ringsproces en het scheppen van meer juridische duide­ lijkheid in de elektronische handel moeten helpen de 'E- EllyPlooij-van Gorsel kloof' tussen Europa en de VS definitief te dichten en op Wetgeving is uiteindelijk mensen­ jaar vertrouwd met het gebruik van Gore zich ten onrechte de bijnaam termijn van de EU de meest werk, ook in de Europese hoofdstad. computers. “In 1971 bestudeerde ik ‘Vader van het Internet’ heeft aan­ De liberalen in het Europees het menselijk brein door analoge gemeten, is het world wide web dynamische en competitieve Parlement hebben van meet af aan hersengolven via een computer te voor de gemiddelde Europeaan kenniseconomie ter wereld erg hun best gedaan een wettelijk digitaliseren. Eigenlijk heb ik heel toch een Amerikaanse uitvinding. te maken. kader te helpen creëren om de ont­ mijn volwassen leven met compu­ Wat heeft Brussel dan ooit gedaan wikkeling van e-commerce te stimu­ ters gewerkt. Ik ben echter aller­ om de ontwikkelingen op het leren. Eén van hen is dr. Elly Plooij- minst de enige die hier het gebruik gebied van informatietechnologie te van Gorsel, woordvoerder Industrie, van Internet tracht te stimuleren. De stimuleren? Handel, Onderzoek, Energie en European Internet Foundation bij­ “Als iemand mij dat vraagt houd ik MKB namens de liberale fractie. voorbeeld, waarvan ik voorzitter altijd mijn mobieltje omhoog en zeg: Haar onvermoeibare inzet voor dit ben, heeft inmiddels veel leden en ‘De gsm-standaard’. Dank zij deze thema heeft haar zelfs de bijnaam ‘E- een niet gering percentage daarvan standaard kunnen we niet alleen in Plooij’ opgeleverd. Hoewel ze van bestaat uit vrouwen." heel Europa, maar ook in grote Onder auspiciën van de Liberale en Democratische fractie in het Europees Parlement huis uit psychologe is, is ze al dertig Hoewel de presidentskandidaat Al delen van Azië grensoverschrijdend

18 politieks mobiel telefoneren. De Verenigde Staten kennen niet zo’n nationale stan­ alleen, dat ze meestal ongewenst is, maar dat de ontvanger er ook nog daard. Daar bestaan verschillende systemen en is het soms niet eens moge­ voor moet betalen. Het kost tenslotte telefoontikken om die mails binnen lijk van de ene staat naar de andere te bellen. De tweede belangrijke bijdra­ te halen”, aldus Elly Plooij. “De telecom-aanbieders hebben daartegen ge van de Europese Unie aan de boom in de informatietechnologie is de natuurlijk geen bezwaar, maar wij vinden, dat er een regeling dient te liberalisering van de Europese telecommarkt. Door concurrentie op het komen waarbij de industrie de ontvanger van tevoren moet vragen of hij mobiele net mogelijk te maken zijn de prijzen met bijna vijftig procent deze vorm van elektronische reclame überhaupt wénst te krijgen.” gedaald en heeft mobiel telefoneren een enorme vlucht kunnen nemen. Ook Voor bepaalde industrietakken is tenslotte de kwestie van het copyright de liberalisering van het vaste net is succesvol geweest, maar die verliep wel een heet hangijzer. Met name de muziekindustrie, maar ook uitgeverijen en een heel stuk moeizamer en is nog steeds niet volledig. In plaats van één filmdistributeurs, lopen inkomsten mis als gevolg van het gratis downloaden grote geliberaliseerde Europese markt hebben we vijftien vrije ‘marktjes’ van C D ’s, boeken en films. De fameuze rechtzaak tegen het Internetbedrijf gecreëerd. De voormalige monopolisten hebben ook nog lang een monopo­ Napster mag dan in een voorlopige overwinning van de industrie geëindigd lie gehad op het laatste stukje lokale aansluiting. Nu ook het laatste stukje zijn, het laatste oordeel in deze kwestie is nog niet gevallen. Ook hiervoor koper wordt geliberaliseerd kan het gebruik van Internet via het vaste net komt een richtlijn, maar Elly Plooij plaatst hierbij de kanttekening, dat de nog goedkoper worden en dus nog aantrekkelijker.” industrie niet het onderste uit de kan zal krijgen. “Met name muziek is digitaal nu eenmaal zeer eenvoudig en met een hoge kwaliteit te kopiëren. Ik denk, De Europese Unie mag tijdens de top in Lissabon van e-commerce dan wel dat zowel producenten als handelaren zich zullen moeten realiseren, dat het een topprioriteit hebben gemaakt en openlijk streven naar E-Europe, lage prij­ Internet veel meer is dan alleen een extra verkoopkanaal. Het biedt de con­ zen alleen zijn niet voldoende om de han­ sument de mogelijkheid bijvoorbeeld zijn del via het net te stimuleren. E-commerce "Elektronische handel vergt een eigen C D samen te stellen. Elektronische is een grensoverschrijdend medium en klantgerichte in plaats van een handel vergt dus een klantgerichte in juist dit internationale karakter schept plaats van een productgerichte aanpak, in onduidelijkheid over het wettelijk kader productgerichte aanpak." de ene branche nog meer dan in de ande­ van de virtuele handel. Aan welke wetgeving hebben ondernemers en consu­ re. De richtlijnen zijn niet bedoeld om alles per sé bij het oude te kunnen menten zich te houden? Hoe zit het bijvoorbeeld met de aansprakelijkheid, de laten, maar ook om het bedrijven makkelijker te maken de enorme uitdaging BTW en de bescherming van persoonsgegevens? Volgens Elly Plooij hebben die e-commerce ook is, aan te gaan.” de Europese Commissie en het Europees Parlement allerminst stilgezeten. Intussen is er een tiental richtlijnen uitgevaardigd die duidelijkheid moeten Digitale tweedeling scheppen. Aangezien het world wide web wereldomspannend is wordt de Europese “In het geval van business-to-business handel is de wetgeving van het land regelgeving zoveel mogelijk in overeenstemming gebracht met de Ame­ van vestiging van toepassing. Ook de aansprakelijkheid van de service pro- rikaanse. Elly Plooij en andere Euro-parlementariërs overleggen dan ook gere­ viders zal volgens dat principe worden geregeld. Wat de heffing van BTW geld met hun collega’s van het Amerikaanse Congres. “Noord-Amerika en betreft is de situatie gecompliceerder, omdat de handhaving een stuk moei- Europa nemen samen maar liefst tachtig procent van de elektronische wereld­ lijker is. Een Amerikaans bedrijf, dat in Europa producten verkoopt via het handel voor hun rekening. Europa mag dan een achterstand van ruim twee Internet betaalt nu in het geheel geen BTW en dat leidt tot concurrentie­ jaar hebben opAmerika.de minder ontwikkelde continenten lopen ruim twee vervalsing. Daarom is besloten, dat elke Amerikaanse firma, die jaarlijks decennia achter. Door zelf meer online te gaan kunnen landelijke, regionale en voor meer dan honderdduizend euro omzet behaalt binnen de EU ver­ lokale overheden een belangrijke bijdrage leveren tot het dichten van de kloof plicht is, een Europese vestiging te kiezen, waar dan ook BTW wordt afge­ tussen ons en de Verenigde Staten. De digitale tweedeling tussen het westen dragen. Natuurlijk zullen de meeste van die bedrijven zich vestigen in en met name Afrika is echter niet zozeer een kwestie van hard- en software, Luxemburg, waar het BTW tarief het laagst is, maar dat is voorlopig van maar van algemene ontwikkeling. Wat heb je aan een PC en een Internet­ ondergeschikt belang. Hoofdzaak is, dat ze net als hun Europese concur­ verbinding als je niet kunt lezen? Eer we ook die kloof hebben gedicht zal er renten indirecte belastingen afdragen.” nog heel wat water door de zee zijn gegaan, maar dat is geen reden om niet ook daar de elektronische handel te helpen stimuleren. Integendeel, we heb­ Spam ben er uiteindelijk twee werelden bij te winnen - één online en één offline.” Een andere ‘E-kwestie’, die Brussel heeft aangekaart is het verschijnsel spam: reclameboodschappen in de vorm van e-mails die bedrijven en con­ TekstJeroen Kuijpers sumenten ongevraagd worden toegestuurd. “Het probleem bij spam is niet Fotografie:Werner Pellis

politiek) 19 Nieuwe abonnees / leden krijgen meteen een:

Ê D m / V D brengt het unieke blad Politiek! uit. Een fraai maga- O Ja, ik neem een abonnementop Politiek! (zes nummers) m k M dat niet alleen de achterban van de partij, maar ook een voor ƒ25, en ontvang bovendien het gratis cadeau. breed geïnteresseerd publiek informeert over liberale politiek. □ Ja, ik word abonnee/lid van de VVD, ƒ13,- per maand, en krijg ■ Indien u lid bent van de VVD, krijgt u het blad automatisch, dan voortaan ook het blad Politiek! toegestuurd en ontvang gratis ■ viermaal per jaar, thuis gestuurd. Niet leden kunnen het de sleutelhanger in luxe geschenkcassette. kopen in de boekwinkel of een abonnement nemen. □ Ik breng een nieuwe abonnee aan en heb hieronder de gegevens ingevuld. Stuur de sleutelhanger in luxe geschenkcassette naar: Ë D m laatste is nu extra interessant. Indien u zich voor 1 □ ondergetekende of Mtfgustus a.s. abonneert of iemand anders voor die periode □ het nieuwe lid aanbrengt als abonnee, dan ontvangt u een prachtig geschenk. Speciaal voor u selecteerden we een multifunctio­ □ Ik breng een nieuw lid aan en heb hieronder de gegevens nele sleutelhanger. Deze sleutelhanger brengt orde in uw ingevuld. De sleutelhanger in luxe geschenkcassette ontvang ik als premie, maar ook het nieuwe lid krijgt hem toegestuurd. sleutelbos en zorgt ervoor dat u iedere sleutel individueel in 1 seconde kunt verwijderen of toevoegen. Daarnaast is hij Naam: M /V Naam nieuwe abonnee of / lid: M/V voorzien van een handig lampje zodat ook in het donker ieder slot makkelijk te vinden is. U krijgt deze chique sleutelhanger toegestuurd in een luxe geschenkcassette. Adres: Adres: ÊL m M is nu dus zeer de moeite waard om een abonnement te "nemen op het boeiende blad Politiek!. U blijft op de hoogte van alle liberale ontwikkelingen en achtergronden. Het abon­ Postcode / Plaats: Postcode/Plaats: nement kost ƒ25,- voor zes nummers. Behalve de bladen krijgt u ook het cadeau toegestuurd. Dat laatste direct na ont­ vangst van uw inschrijving. Wordt u via onderstaande bon Telefoon: Telefoon: abonnee/lid van de VVD of maakt u iemand anders abon- nee/lid (het lidmaatschap kost nog geen ƒ1 3 , per maand) dan krijgt u het cadeau eveneens toegestuurd. Bent u zelf al lid Stuurdefactuurnaar: □ ondergetekende □ de nieuwe abonnee van W D en brengt u een nieuw abonnee/lid aan dan krijgt u □ het nieuwe lid als wervingspremie de chique sleutelhanger toegestuurd, Handtekening: ...... maar ook het nieuwe lid krijgt hem toegestuurd! Stuur deze bon in een open envelop naar (postzegel niet nodig): Volkspartij voorVrijheiden Democratie Antwoordnummer 1877•2SOOWBDen Haag buitenland

Massale protesten naar aanleiding van verkiezingsfraude en machtsmisbruik dwongen Alberto Fujimori vorig jaar tot aftre­ den. De Peruaanse president vluchtte naar zijn geboorteland Japan en diende onlangs van daaruit per fax zijn ontslag in, wat hem merkwaardig genoeg een proces wegens plichtsverzuim opleverde. Nieuwe verkiezingen moeten de weg vrijmaken voor herstel van de democratie. Na de eerste ronde feliciteer­ den de twee overgebleven kandidaten, de socialist Alan Garcia en de christen-democraat Alejandro Toledo, elkaar heel beleefd en democratisch met het behaalde resultaat. Bij het ter perse gaan van dit nummer was de uitslag van de tweede ronde van de presidentsverkiezingen nog niet bekend. Ongeacht de definitieve uitkomst blijft het echter nog maar de vraag of het verschijnsel'democratuur'met de persoon van de semi-dictator Fujimori werkelijk is verdwenen.

De Peruaanse Andes Lima Van dictatuur naar 'democratuur'

De Latijns-Amerikaanse werkelijk­ dat er in Bolivia in de tweede helft tegencoup te plegen, terwijl er een mento (staatsgreep - red.). De heid is nog karikaturaler dan de van de negentiende eeuw gemid­ coup tegen hem aan de gang was. Spaanstaligen leken zelfs het mono­ fantasie van menig striptekenaar of deld één staatsgreep per week Van Argentinië in het zuiden tot polie op de staatsgreep te hebben cineast. In zijn werk ‘Optocht der plaatsvond. Mariano Melgarejo, die Mexico in het noorden, werd de en dat terwijl het zo veelbelovend dictators - portretten van Latijns- verscheidene malen president was politiek op het Latijns-Amerikaanse begonnen was. Simon Bolivar en de Amerikaanse heerszucht’ ( 1985), en evenzovele malen werd afgezet, continent tot ver in de twintigste zijnen, die Zuid-Amerika hadden schrijft historicus Robert Lemm, slaagde er zelfs in een geslaagde eeuw geteisterd door de Pronuncia- bevrijd van de Spaanse en Portu-

politiek; 21 buitenland

gese kolonisatoren, droomden van zuidelijke staten, die uitsluitend andere vis en metalen), maar arm de socialistische APRA.Veel steden een democratisch en welvarend leefde van de katoenexport naar aan ontwikkeling. Zeventien van de en gemeenten hadden zelfs een continent. Het zou echter nog Europa. Tijdens de Amerikaanse tweeëntwintig miljoen Peruanen extreem linkse burgemeester en ruim anderhalve eeuw duren eer burgeroorlog werd deze lompen­ leven op of onder de armoede­ gemeenteraad. de parlementaire democratie wer­ bourgeoisie verslagen door de grens. De onderontwikkeling in Desondanks vormde niet parle­ kelijk wortel schoot in Latijns- Yankee-burgerij uit het noorden. provincies in de Andes, waar de mentair-, maar buitenparlementair- Ameri ka. Waarom? De tweede wereldoorlog gaf de Indiaanse boeren nog maar nauwe­ links een bedreiging voor de demo­ progressieve delen van de Zuid- lijks de middeleeuwen ontgroeid cratie. Tot voor enkele jaren was Lompenbourgeoisie Amerikaanse burgerij de kans ein­ zijn en vaak coca voor de drugs­ Peru in een bloedige burgeroorlog De Chileense socioloog, André delijk een nationale industrie op te handel moeten verbouwen om te gewikkeld met de terreur-organisa- Gunder Frank, heeft in zijn essay­ bouwen, maar ook in de tweede overleven, contrasteert sterk met tie Sendero Luminoso (Lichtend bundel ‘Lompenbourgeosie, lom­ helft van de twintigste eeuw bleef de urbanisatie en industrialisering Pad). Grote delen van het land, penontwikkeling’ (1969) een inte­ de economische afhankelijkheid in de kuststreek; de villawijken in vooral de Andes-provincies, wer­ ressant antwoord gegeven op deze van de VS en Europa groot. In Lima steken schril af tegen de slop­ den door de orthodox-communis- vraag. In plaats van een eigen indus­ plaats van consumptiegoederen penwijken aan de rand van de tische guerrillabeweging tot ‘bevrijd trie en binnenlandse markt te ont­ werden er nu vooral dure machi­ hoofdstad. Hoewel Peru de laatste gebied uitgeroepen’. Enige tijd leek wikkelen, richtten de Latijns- nes geïmporteerd.Toch was er vol­ jaren weer kredietwaardig is en zelfs een Cambodjaans scenario Amerikaanse grootgrondbezitters gens Frank geen sprake van duur­ economische groei kent, ziet het er niet uitgesloten, met Lichtend Pad- zich uitsluitend op de export naar zame economische groei, eerder voorlopig niet naar uit, dat deze leider Doctor Guzman in de rol Europa. Goedkope grondstoffen en van ‘lompenontwikkeling’. De nieu­ situatie werkelijk zal veranderen. van Peruaanse Pol Pot. landbouwproducten verlieten het “Dit land, dat onder de militairen land, dure consumptiegoederen voorzichtig was gaan moderniseren, kwamen het binnen. Peru expor­ "Alberto Fujimori was het zette na 1980 een stap terug,” stelt teerde bijvoorbeeld vooral guano de Peruaanse jurist, Francisco (meststof) en koper. Deze mono­ prototype van de nieuwe Eguiguren, in een vraaggesprek in de cultuur leidde niet alleen tot extre­ interviewbundel ‘Peru uit het donker me afhankelijkheid van externe kandidaat,spuide voort­ gelicht’, van de journalisten markten, het beperkte kapitaal dat Hernando Calvo Ospina en Katlijn ermee werd verdiend werd ook durend kritiekop het Dedercq, uit 1993. “Dat de partijen nog vooral geïnvesteerd in het bui­ hun geloofwaardigheid kwijt zijn tenland. Z o werd een deel van de systeem en leekimmuun werd bewezen door de presidents­ bevolking steeds rijker en bleef het verkiezingen van 1990. Ze werden overgrote deel arm. Frank noemt voor partijpolitiek." gewonnen door een volslagen onbe­ de Latijns-Amerikaanse burgerij kende: Alberto Fujimori. Hij was het een ‘lompenbourgeoisie’ afgeleid we Industrie kon vaak nauwelijks Cambodjaans scenario prototype van de nieuwe kandidaat, van de term ‘lompenproletariaat’. opboksen tegen buitenlandse con­ De politiek lijkt weinig vat op het spuide voortdurend kritiek op het Zoals dit soort plebs niet uit echte currentie. Meer dan een kwart van land te hebben. In 1980 gaven de systeem en leek immuun voor par­ arbeiders bestaat, wordt de ‘lom­ de beroepsbevolking was chronisch militairen, na twaalf jaar, de rege­ tijpolitiek. Door op hem te stem­ penbourgeoisie’ niet gevormd door werkloos of hield zich bezig met ringsmacht opnieuw over aan bur­ men straften de Peruanen de tradi­ ondernemende en maatschappelijk straathandel. De lompenbourgeoi­ gers. Hoewel het grootste deel van tionele partijen af.” betrokken burgers, maar bestaat sie had een lompenproletariaat de kiesgerechtigden niet de moeite het uit een semi-parasitaire klasse. voortgebracht. neemt te gaan stemmen, wordt de Grondwettelijke staatsgreep In de Verenigde Staten bestond er Peru vormt geen uitzondering op Peruaanse politiek vreemd genoeg Met Fujimori kochten - of beter volgens Frank aanvankelijk ook een deze Latijns-Amerikaanse wetma­ gedomineerd door linkse partijen. gezegd: stemden - de Peruanen lompenbourgeoisie: de kaste van tigheden. Het land is rijk aan Alan Garcia, de voorganger van echter een kat in de zak. Net als plantage- en slavenhouders in de natuurlijk hulpbronnen (onder Fujimori, steunde bijvoorbeeld op zijn voorganger Garcia sprak hij A

22 politiekf en deed hij B. Garcia weigerde nog langer de dictaten van het IMF te gehoorzamen en besteedde nog slechts tien procent van de Peruaanse export aan afbetaling van de gigantische buitenlandse schuld van veertien miljard dollar, met als enig, voorspelbaar, resultaat een financiële crisis en een nieuw dictaat van het Internationaal Monetair Fonds. Fujimori stelde zich tijdens de verkiezingen zeer sociaal op, maar voerde tijdens zijn presidentschap een keihard beleid, dat vooral ten koste ging van de armere delen van de bevolking. Hij won de burgeroorlog met het Lichtend Pad, maar de prijs daar­ voor was een uitholling van de bur­ gerlijke vrijheden. Hij verkreeg slechts een tweede termijn door het plegen van een ‘grondwettelijke staatsgreep’ (een contradictio in terminis), waarbij het parlement Mario Vargas Llosa (Foto:Jerry Bauer) buitenspel werd gezet. blijft, is nu het grootste gevaar. Ontbrekende middenklasse "Het grootste probleem Fujimori was een berucht voor­ Waarschijnlijk was Peru beter afge­ beeld van een moderne democra- weest met Fujimori’s tegenkandi­ voor Peru is en blijft het tor, maar hij is helaas niet de enige daat, de wereldberoemde auteur op ons continent. De huidige presi­ Mario Vargas Llosa. Hoewel ook hij ontbreken van een sterke dent van Venezuela, Chavez, is net een typisch nieuwe kandidaat was n zo’n politicus. Pas als we de enor­ zonder partijbindingen, afficheerde middenklasse. me kloof tussen arm en rijk heb­ hij zich tijdens de verkiezingen van ben gedicht en er een middenklas­ 1990 als volbloed liberaal, dat wil chaos en dan blijkt telkens, dat het tegen zijn bewind werd gedwongen se is ontstaan die niet langer zeggen als een kandidaat met goed leger de enige maatschappelijke zijn derde termijn vroegtijdig af te vatbaar is voor het extreme popu­ uitgewerkte politieke, economische kracht is die stabiel genoeg is om breken, stemt Llosa hoopvol. “De lisme van dergelijke politici zal er én sociale opvattingen. die chaos te bestrijden - met als democratische gezindheid in Peru sprake kunnen zijn van een duur­ Llosa: “Het grootste probleem gevolg steevast een militaire dicta­ is duidelijk gegroeid, maar het is de zaam gewortelde democratie.” voor Peru is en blijft het ontbreken tuur.” vraag of de democratische krach­ van een sterke middenklasse. In de Het feit, dat militaire junta’s door ten intussen sterk genoeg zijn om meeste Latijns-Amerikaanse landen de VS niet meer zo makkelijk wor­ de staatsinstellingen afdoende te Tekst:Jeroen Kuypers is de kloof tussen rijk en arm te den geaccepteerd als ten tijde van beschermen tegen dictatoriale groot. De sociaal-economische de Koude Oorlog en vooral, dat krachten. Een verkapte dictatuur, Met dankaan de Peruaanse Ambassade tegenstellingen zorgen te gemakke­ Fujimori vorig jaar door een con­ een ‘democratuur’, waarbij slechts voor het beschikbaar stellen van de lijk voor politieke en economische sequente democratische oppositie de democratische fa;ade overeind overige foto's in dit artikel.

politiekf 23 In sociaal en economisch opzicht hebben veel allochtone jonge­ ren een achterstandspositie. Gemiddeld gaan ze een half jaar later naar de basisschool dan hun Nederlandse klasgenootjes. Studentenvoorlichting Omdat hun ouders de Nederlandse schoolcultuur vaak niet kennen, is het voor hen moeilijker hun kinde­ ren te begeleiden naar de juiste onderwijsvorm. Bovendien wordt een schoolcarrière niet als vanzelf­ sprekend gezien. Veel allochtonen zoeken dan ook snel na de middel­ bare school een baan, maar ook gaan er steeds meer studeren. Eerst vooral aan hbo-opleidingen, maar ook het aantal universiteitsstuden­ ten van etnische afkomst is enorm gestegen. Op de Erasmus Universi- teit in Rotterdam hebben allochtone studenten het initiatief genomen om hun ouders kennis te laten maken met de universiteit en het studentenleven. "Dat we zelf mogen en kunnen kiezen voor de juiste opleiding is voor ons ontzettend belangrijk','vertelt Özlem <^oban,een van de studenten die daartoe een voorlichtingsmiddag organiseert. Myrna Njiokiktjien (Den Özlem öoban - "Dat we zelf mogen en kunnen kiezenvoorde .oortichtingsmiddag «oor j u jst e opleiding is voor ons o n tzetten d belangrijk." Turkse en Marokkaanse scho- J * - J J J lieren en hun ouders. Doel van die bijeenkomst is ouders en leerlingen kennis te laten maken met de Erasmus Als jullie dat niet willen, kan ik beter nu stoppen met school. Met alleen een Universiteit en te laten zien wat studeren aan een universiteit in Nederland VWO-diploma kan ik niets’. Ze wilden dat ik de middelbare school afmaakte, inhoudt. “Hier is het heel belangrijk om te studeren. Wanneer je immers een en nu zijn ze heel trots op hun studerende dochter.” studie succesvol hebt afgerond, vergroot dat je kansen op een goede baan aan­ Niet alleen bij het vinden van een goede baan is een afgeronde studie van zienlijk”, vertelt de Turkse Özlem öoban. Ze is derdejaars student bedrijfskun­ nut. “Tijdens het studeren ontplooien mensen zich ook”, zegt studentende­ de en coördinator van Kaseur, het Koepelorgaan Allochtone Studenten­ caan Myrna Njiokiktjien. “Op een universiteit doe je levenservaring op, je verenigingen van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Kaseur is belast met de leert samenwerken met anderen, je algemene ontwikkeling verbetert. Je organisatie van de voorlichtingsmiddag. “Al lang van tevoren bereidde ik mijn leert zoveel meer dan alleen je vak.” ouders erop voor dat ik wilde gaan studeren. Ze hadden daarbij nooit stilge­ Zowel Öoban als Njiokiktjien benadrukken het belang van het zelf mogen kie­ staan. Maar toen ik in de vijfde klas van het VW O zat, zei ik al:‘Ik wil studeren. zen voor een studie. Het thema van de voorlichtingsdag voor de Turkse

24 politiek; oorTurkse en Marokkaanse ouders

ouders is zelfs ‘Mükemmel biregitim zorlanmis bir segmle saglanmaz’ (‘De de ambassades - mensen uit hun eigen land - hun betrokkenheid tonen”, vrijheid van keuze geeft een succesvolle studie’). “Wanneer jongeren een aldus Njiokiktjien. Scholen in de regio worden aangeschreven, persbe­ opleiding volgen, waarvoor zij zelf hebben gekozen, is de slagingskans veel richten verspreid, buurtcentra bezocht. Er wordt heel actief gewerkt aan groter. Als iets je echt interesseert, doe je immers veel beter je best”, is de de bekendheid van de voorlichtingsmiddag. “Ook imams werken hieraan mening van Njiokiktjien. graag mee.Tijdens het vrijdagmiddaggebed vertellen zij over hoe belang­ rijk studeren is. Na afloop van het gebed staat een bus klaar, de imam Nut stapt in en de rest volgt. De bus rijdt rechtstreeks naar de Erasmus Voor Turken en Marokkanen is het niet zo vanzelfsprekend om na de mid­ Universiteit”, zegt de studentendecaan. delbare school verder te studeren, volgens de studentendecaan. “Ik verge­ Vanaf het moment dat de ouders aankomen op het universiteitsterrein lijk de allochtonen van nu vaak met de Nederlandse jongeren uit een worden ze onder de hoede genomen van Turkse en Marokkaanse stu­ arbeidersmilieu, die in de jaren vijftig en zestig naar de universiteit gingen. denten. De hele middag worden de bezoekers in hun eigen taal toege­ Hun ouders zagen daarvan het nut nog niet zo in. Zelf gingen ze na de sproken, zodat ze alles goed kunnen begrijpen. Daarom worden er apar­ lagere of middelbare school ook direct een baan zoeken en hun kinderen te lezingen gehouden voor Turkse en Marokkaanse ouders. Sprekers zijn moesten dat ook maar doen”, zegt ze. Coban voegt daaraan toe dat het studenten, oud-studenten, docenten en een onderwijsattaché. Ook is er risico om schulden te maken tijdens het studeren, ook veel Turkse en de mogelijkheid tot het stellen van vragen aan studenten. “Veel ouders Marokkaanse ouders afschrikt. “Nederlanders zijn veel meer gewend aan denken dat wanneer hun zoon of dochter naar de universiteit gaat, hij of allerlei leningen, zoals bijvoorbeeld hypotheken. Turken en Marokkanen zij arts of advocaat wordt. Ze beseffen niet dat er veel meer studies te betalen het liefst alles contant Zo hebben wij thuis pas een nieuwe auto volgen zijn. Overigens geldt dat ook voor veel Nederlandse ouders”, zegt gekocht. Daarbij hebben we niet een kleine aanbetaling gedaan en de rest Coban. Na afloop van de lezingen wordt er een rondleiding over het uni­ geleend. Nee, we hebben net zolang gespaard totdat we de auto helemaal versiteitsterrein gegeven. “Studenten laten aan hun ouders zien waar ze konden betalen. Cash.” de meeste tijd doorbrengen, hoe de mensa eruit ziet en hoe ze gebruik­ Turkse en Marokkaanse scholieren die desondanks gaan studeren, willen maken van de bibliotheek. Ze vertellen hun eigen verhaal.” hun ouders daarbij graag betrekken. “Maar tijdens de gewone open dagen zitten ze er vaak voor spek en bonen bij”, aldus Njiokiktjien. Coban beves­ Zinvol tigt dat. “Mijn vader ging met me mee naar de open dag. Hij volgde alles De voorlichtingsmiddagen worden als heel zinvol ervaren.Veel ouders geïnteresseerd, maar in de trein terug moest ik hem verslag uitbrengen zijn ook heel geïnteresseerd. “Een halfjaar na zo’n voorlichtingsmiddag over wat mijn studie inhoudt. Hij had het niet verstaan.” werd ik door een Turkse moeder aangesproken in de supermarkt. Zij zei: ‘Ik ben heel trots op jou en je medestudenten, dat jullie zoiets Geruststellend organiseren. Ik heb heel veel gezien en geleerd en ik hoop dat mijn Enkele jaren geleden ontstond het idee vanuit buitenlandse studenten om kinderen later ook gaan studeren.’ Dat gevoel willen we meegeven”, hun ouders kennis te laten maken met de universiteit en het studentenle­ vertelt Coban. Njiokiktjien verhaalt van een Marokkaans meisje, dat ven. De eerste voorlichtingsmiddag werd gehouden en was een groot suc­ haar ouders rondleidde tijdens zo’n voorlichtingsmiddag. “Die ouders ces: meer dan vijfhonderd bezoekers. Sindsdien wordt elk jaar een voor­ waren enorm trots op hun dochter, omdat zij studeerde en meewerk­ lichtingsmiddag gehouden.“Ouders maken zich minder zorgen wanneer ze te aan de voorlichtingsdag. Ze hadden erg genoten, maar aan het eind weten waar hun kinderen elke dag naartoe gaan en met wie ze optrek­ van de dag wilde vader nu wel eens weten wat zij eigenlijk voor stu­ ken”, vertelt Coban. “Zelf woon ik op kamers in Rotterdam en mijn die deed. Hij was altijd heel trots op haar geweest, maar had nooit ouders vinden het heel geruststellend dat ze weten met wie ik in een huis begrepen wat zij nu precies studeerde. Door de voorlichtingsmiddag woon en hoe het er uitziet.” begreep hij veel beter wat studeren inhoudt en daardoor ontstond er De voorlichtingsdagen zijn bedoeld om ouders met studerende kinderen een ander contact tussen vader en dochter.” En dat is precies het doel kennis te laten maken met de leefwereld van hun kinderen, maar ook voor van de voorlichtingsdagen. scholieren en hun ouders. Andere belangstellenden zijn ook welkom. De Turkse en Marokkaanse ambassades worden ook betrokken bij de bijeen­ Tekst: Lonneke van Eldijk komst. “Veel ouders zijn eerder geneigd te komen wanneer blijkt dat ook Fotografie:Hansvan Asch

politiek) 25 het gezicht

Ambassadeurschap van de NAVO, het laatste kunstje van Michiel Patijn

'Soms moet je afstand ne­ men om iets goed te kunnen zien', zegt hij ergens in het gesprek. Michiel Patijn (58) doelt op zijn verblijf in de Verenigde Staten van 1974 tot 1978. De PvdA'er Patijn maakt kennis met de Ame­ rikaanse mores en valt van zijn geloof af. "Het politieke debat was er totaal anders; veel rationeler, soms ook harder, maar altijd analytisch en doelgericht. Wat is het probleem, wat zijn de oorza­ ken en hebben we de midde­ len om het op te lossen? Die stijl. Den Uyl volgde met de PvdA in die periode juist de koers van de betutteling. De 'opleggende' overheid in plaats van de voorwaarden­ scheppende. Vanaf de over­ kant van de grote plas zag ik ineens dat het anders moest. Ik was een liberaal."

Onbezorgd. Dat woord typeert de jeugdjaren van de geboren Hage­ nees Michiel Patijn. Verkeer is er niet, dus Michiel rolschaatst met vriendjes over de grote weg naar school. Televisie is er ook niet, dus is er alle tijd om te voetballen op straat of voor gezelligheid thuis. Het gezin Patijn behoorde tot de gegoede burgerij. “Mijn moeder had een studie medicijnen afge­ rond, maar is geen arts geworden. Zij zorgde voor mij, mijn zus en mijn vier broers. Daar had ze haar

26 politiek; handen vol aan, want mijn vader een jaar. “Prachtig bedrijf hoor, maar algemene leiding van ministeries. Na was gemiddeld zo’n drie maanden niets voor mij. Ze maken er staal, achtenveertig uur bedenktijd en een per jaar van huis. Hij was rijksamb­ verkopen er staal, en zullen dat nog aansporing van mijn broer Schelto, tenaar en hield zich met name jaren blijven doen. Ik voelde meteen die vond ‘dat ik niet moest zeuren bezig met internationale betrekkin­ dat ik daar niet hoorde.” Patijn is en dat ik dat best aankon’, ben ik er gen. Als hij na een reis thuiskwam een bestuurder, een regelaar, onder­ in gestapt. Ik was nog geen week in was het feest. Ik vergeet nooit dat handelaar, een politicus. In 1968 functie, of de Berlijnse muur viel. hij uit Amerika terugkwam met spij­ treedt hij in dienst bij het Ministerie Konden we meteen een kwart van kerbroeken voor ons; echte jeans! van Buitenlandse Zaken. Het begin ons defensiebudget inleveren; zo Dat was wat in die jaren. Zeker van een carrière in de publieke ongeveer het totale bedrag aan voor mij, want tot dan toe droeg ik dienst die 33 jaar later nog altijd bezuinigingen die Lubbers in die tijd slechts de afdankertjes van mijn voortduurt.” doorvoerde. Onze krijgsmacht zag essentie van de NAVO is dat de poli­ tieke solidariteit met de VS vorm "De verhalen van mijn vader en van zijn vrienden en wordt gegeven. U begrijpt dat ik - als collega's over hun buitenlandse avonturen,hebben liefhebber van dat bijzondere land - het een bijzondere uitdaging vind om me zeker beïnvloed. Ik heb later altijd een hang gehad daaraan mee te mogen werken.” naarde internationale aspecten van de politiek." Boeiend "De afwisseling die ik zocht, heb ik oudere broers. De verhalen van mijn Onwaarschijnlijk aanbod drievierde van zijn taken wegvallen. altijd gevonden. Daardoor is mijn vader en van zijn vrienden en colle­ Hij houdt wel van afwisseling.Tussen Het grote voordeel van die ontwik­ carrière boeiend gebleven. Nog ga’s over hun buitenlandse avontu­ 1968 en 1974 is hij werkzaam bij kelingen was dat ik wel verplicht gelukkiger prijs ik mezelf dat ik al 35 ren, hebben me zeker beïnvloed. Ik het bureau beleidsvoorbereiding was om snel te handelen. Alles jaar getrouwd ben met een fantasti­ heb later altijd een hang gehad naar ontwikkelingssamenwerking van het rondom Defensie zat in een sche vrouw en dat ook die ‘loop­ de internationale aspecten van de Ministerie van Buitenlandse Zaken. stroomversnelling. Er moesten kno­ baan’ nog boeit als in het begin. Ons politiek.” De vier jaar daarna brengt hij door pen door worden gehakt, en dat ligt ‘geheim’ is dat we elkaar vrij laten en als handelssecretaris op de Neder­ me toevallig wel.” de verantwoordelijkheden delen. Ruw landse Ambassade te Washington. Mijn vrouw heeft haar eigen carrière, Waarom hij rechten is gaan stude­ “De mooiste tijd van mijn carrière. Nieuwe uitdaging als psychiater. De zorg voor het huis­ ren in Utrecht kan Michiel Patijn Amerika en de Amerikanen heb ik De functie van staatssecretaris van houden en onze twee kinderen heb­ zich niet meer herinneren. “In die in mijn hart gesloten. Het is een Buitenlandse Zaken die hij uitoefent ben we dan ook keurig verdeeld. Dat jaren was ik echt niet zo doelgericht land met rare uitwassen, maar de tussen 1994 en 1998 ziet hij als een kan alleen als je privé en werk kunt bezig. Ik was ook geen idealist met absolute meerderheid van de men­ bekroning van een lange carrière in scheiden. Ik heb veel aan hockey en een roeping. Ik ging rechten doen, sen is heel beleefd, beschaafd en buitenlandse zaken. De jaren daarna squash gedaan en kan enorm genie­ punt uit. Hoe ik die tijd in Utrecht sociaal. Dat enthousiasme van die in de Tweede Kamer hebben meer ten van het luisteren naar muziek of zou omschrijven? Ruw, dat is wel Amerikanen! Heel stimulerend.” Van het karakter van een overbruggings- het lezen van een goed boek. Nee, het goede woord. O f ik dat nader 1978 tot en met 1989 werkt hij periode. “Mijn ambitieniveau op het die knop zet ik in weekend en ‘s kan duiden? Nou, vul dat zelf maar voor Economische Zaken, om in gebied van de binnenlandse politiek avonds heel makkelijk om. in. Het was in elk geval een prach­ 1989 een compleet andere richting was beperkt, dat klopt. Ik heb me Waarschijnlijk ben ik daardoor ook tige tijd. Vrienden van toen zie ik in te slaan middels de functie van vooral beziggehouden met de bege­ altijd fris en scherp gebleven. nu nog regelmatig, dus dat zegt secretaris generaal van Defensie. leiding van fractieleden. Ik ben Essentieel voor iemand die graag in wel wat.” “Dat laatste was wat onverwacht, ja. iemand met veel ervaring en die geef het diepe springt.” Met zijn bul op zak zoekt Patijn zijn Bolkestein was minister van ik graag door aan jonge mensen. geluk in het bedrijfsleven. Zijn car­ Defensie en hij vroeg mij, terwijl ik Vanaf september van dit jaar word ik Tekst:Geert Braam rière bij Hoogovens duurt precies an sich weinig ervaring had met de ambassadeur van de NAVO. De Fotog rafie: Hans van Asch

politieki 27 Toon uw werkelijke betrokkenheid!

Bij de geboorte van een baby bij een relatie, medewerker en/of Cadeautjes met zorg en liefde geselecteerd door moeders (die colleg is het vaak moeilijk een origineel cadeau te bedenken. dus weten wat leuk en nuttig is) uit het aanbod op vele (interna­ Daarnaast kost dit vaak ook nog veel tijd. tionale) beurzen. Cadeautjes ook die niet overal verkrijgbaar Wordt het ‘t zoveelste rompertje, sokje, beertje of bloemetje wat zijn. En dit alles voorzien van een persoonlijke en met de hand verdwijnt in de massa? Of wordt het iets echt origineels, exclu­ geschreven gelukwens van u. Als gever toont u dus echt betrok­ siefs en representatiefs van u of uw bedrijf? Iets wat daadwerke­ kenheid en aandacht! lijk opvalt en indruk achterlaat! Iets wat blijvend is, zich onder­ En daarnaast kost het geen tijd. Het enige wat u hoeft te doen is te scheidt en ook nog persoonlijk is! bellen, faxen of e-mailen, aan te geven welke mand, het adres Indien u kiest voor dit laatste is de Baby Mail® Kraammand de waar de Baby Mail® Kraammand heen moet en uw persoonlijke oplossing. Een mooi opgemaakte rieten mand met hierin schitte­ gelukwens. rend ingepakte cadeautjes (zonder reklamedoeleinden!). Voor De volgende dag wordt de Baby Mail® Kraammand bezorgd op iedere dag een cadeautje, een week lang, voor zowel baby, moe­ het door u opgegeven adres. der als vader.

Indien u meer informatie wenst, stuur dan deze antwoordstrook in een gesloten enveloppe naar: Baby Mail®, p/a: Lezersservice Politiek!, Antwoordnummer10761,5200 WB ‘s-Hertogenbosch

Kruis aan dat wat u wenst. Naam bedrijf:______(indien van toepasssing) LU Stuur mij meer informatie Naam contactpersoon: □ Ik wil snel bestellen, neem Adres:______zo spoedig mogelijk contact op. Plaats:______Telefoon:______

(U kunt deze bon ook faxen naar 073 -6140 873)

Baby Mail®, Meikerspad 2,3404 BA IJsselstein interview

Een diplomaat in de politiek

Senator Wim van Eekelen mag dan tweemaal staatssecreta­ ook mijn hart gestolen. In de perio­ ris en eenmaal minister zijn geweest, wie zijn memoires de, dat ik aan de ambassade in leest krijgt toch de indruk, dat hij zich zelf altijd meer diplo­ New Delhi verbonden was gingen maat dan politicus heeft gevoeld. Hij belandde toevallig in mijn vrouw en ik niet elk jaar terug de actieve politiek - "omdat ik nooit 'nee' zei, als ik ook 'ja' naar Nederland, maar brachten we kon zeggen" - en raakte er in zekere zin ook toevallig weer onze vakantie in het land zelf door. uit. In de zogeheten Paspoortaffaire van 1988 nam hij zijn Zo hebben we het goed leren ken­ nen. Als diplomaat kom je namelijk verantwoordelijkheid en trad af. Terugkijkend op de hele uitsluitend met de elite van een affaire over 'dat vodje papier', in de wetenschap dat de hui­ land in aanraking en riskeer je die dige minister die het paspoort in zijn portefeuille heeft, Van te vereenzelvigen met het volk. Boxtel, zijn systeem van destijds heeft overgenomen, kan Iemand zei me dan ook eens:‘Jullie Van Eekelen een zekere schadensfreude niet onderdrukken. diplomaten zijn weliswaar het vet Bovendien was de Paspoortaffaire niets meer dan een knik van de soep, maar niet de soep in zijn carrière: nadien werd hij immers secretaris-generaal zelf.” De keuze van de ambassades waar­ van de West Europese Unie. Gesprek met een oud-bewinds- aan hij werd toegevoegd - na India man die altijd meer gedreven lijkt te zijn geweest door de kwam hij in Engeland en Ghana wens een goed vakman te zijn, dan door het verlangen naar terecht - was tamelijk willekeurig. macht of aanzien. Van Eekelen: “Het kon zijn, dat je toevallig over de gang liep op het moment dat ze iemand zochten. Ik heb het ook eens meegemaakt, dat ‘Sporen trekken door strategische vroegere PvdA-minister van Het vet van de soep de namen van alle kandidaten op jaren’ is volgens de auteur geen Buitenlandse Zaken Max van der De in 1931 in Utrecht geboren briefjes waren geschreven en in boek met typische memoires. “Ik Stoel, heeft hij zelfs een uitgespro­ Willem Frederik van Eekelen stu­ volgorde van voorkeur op een wilde lezer in de eerste plaats tonen ken bewondering. “Toen ik in de deerde rechten in zijn geboorte­ bureau gestapeld en een toevallige hoe bepaalde aspecten van het poli­ Tweede Kamer kwam zei een col­ plaats en politieke wetenschappen windvlaag de stapel dooreen tieke bedrijf, zoals een kabinetsfor­ lega me:‘Nu heb je er 149 vijanden aan de Amerikaanse universiteit schudde. Zo ben ik ook stomtoe- matie en de besluitvorming over de bij’, maar ik heb dat nooit zo erva­ van Princeton. Zijn proefschrift vallig in de Nucleair Planning aankoop van een gevechtsvliegtuig, in ren. Bij de weinige politici aan wie over de grensgeschillen tussen Group en bij de NAVO terechtge­ zijn werk gaan. Ik heb al die jaren ik wel een hekel had, zoals aan de India en China maakte hem niet komen. ‘De post is nieuw en jij notities gemaakt. Die kwamen bij CDA-minister Willem Scholten, alleen cum laude doctor in de bent nieuw’, was het argument het schrijven van de verschillende werd die weerzin kamerbreed rechtsgeleerdheid, maar was ook voor mijn benoeming.” hoofdstukken goed van pas.” gedragen. Hans Wiegel merkte na het begin van een levenslange inte­ Een ander kenmerk van deze quasi- verschijnen van het boek op: ‘Je resse in het onderwerp. “Ik verza­ Grieks dram a in vier bedrijven autobiografie is, dat Van Eekelen hebt iedereen in zijn waarde gela­ mel nog altijd reisverhalen over dit In plaats van ambassadeur werd opvallend mild is in zijn oordeel ten’. Dat vond ik een mooi compli­ grensgebied en geldt internationaal Van Eekelen defensiespecialist, over andere politici. Voor sommige ment, maar het was ook inderdaad een beetje als een expert in dit eerst in Brussel, later in Den Haag. politieke tegenstanders, zoals de mijn bedoeling.” onderwerp. India heeft hoe dan In meer dan één hoofdstuk van

politiek; 29 interview

‘Sporen Trekken’ geeft hij blijk van opinie, dat ons militair verzet in de zijn enorme kennis van en betrok­ meidagen van ‘40 compleet nutte­ "Ikdeel niet de bijna algemeen kenheid bij het thema. Hoewel hij loos was. Als onze defensie beter er nooit aan heeft getwijfeld, dat de was voorbereid, hadden we de aanvaarde opinie,dat ons militair principes van collectieve verdedi­ Duitsers wel degelijk aanzienlijke ging in NAVO-verband en weder­ schade kunnen berokkenen en hun verzet in de meidagen van'40 zijdse nucleaire afschrikking de opmars afremmen. Ik ben ook niet enige juiste waren om ons te per sé tegen de ‘domineefunctie’ compleet nutteloos was." behoeden voor een derde wereld­ van onze buitenlandse politiek, al oorlog, ontpopt Van Eekelen zich vind ik wel, dat we hierin vroeger het mandaat van de VN en niet onder dat van de NAVO zouden opereren, allerminst als een rechtse houwde­ soms te ver zijn doorgeschoten. zou dit mijns inziens tot een algehele Balkanoorlog leiden, waaraan alle gen. “De Nederlandse neutraliteits­ Bepaalde tegenstellingen, zoals die buurlanden van ex-Joegoslavië betrokken zouden worden. Gelukkig is het politiek van vóór de tweede tussen ‘Atlanticus’ en ‘Europeaan’ in door het consequente NAVO-ingrijpen in Kosovo niet zo ver gekomen.” wereldoorlog is in 1940 weliswaar de defensiepolitiek, worden kunst­ ten onder gegaan, maar voor een matig aangescherpt, ook binnen de Koopman-militair klein land met moeilijk verdedigba­ W D. In onze politiek tegenover de Als minister van defensie was Van Eekelen evenzeer koopman als militair. In re grenzen was ze eigenlijk zo gek Balkan hebben we ons dan weer de hoofdstukken over de aanschaf van nieuwe gevechtsvliegtuigen en tanks, nog niet. Door ons sterk te con­ teveel door volkenrechtelijke prin­ als de F -16, de Orion en de Leopard II, maakt Van Eekelen duidelijk, dat centreren op het volkerenrecht, cipes laten inspireren. Ik voorzag al Nederland over een kleine, maar unieke defensie-industrie beschikte. Wan­ ontwapeningsconferenties te beleg­ aan het begin van de jaren negentig neer ons land de order aan een buitenlands bedrijf gaf leidde dit weliswaar gen en de instelling van arbitrage­ voor het toenmalige Joegoslavië vaak tot een prijsvoordeel, maar als ze aan een consortium van binnenlandse commissie te steunen, hebben we een Grieks drama in vier bedrijven, bedrijven gegeven werd leverde dit meestal werkgelegenheid op. “Ik heb er toch een bijdrage proberen te leve­ met de oorlog tussen Serven en dan ook voor gezorgd, dat in enkele gevallen een deel van de kosten door ren aan het verminderen van inter­ Kroaten als het eerste en die tus­ andere departementen, zoals dat van sociale zaken en werkgelegenheid, nationale spanningen. Ik deel ook sen Albanezen en Macedoniërs als werden gedragen. Dat was destijds volkomen nieuw, maar economisch bij­ niet de bijna algemeen aanvaarde het vierde bedrijf. Indien we onder zonder nuttig. Een bedrijf als DAF kon gewoon niet overleven zonder de

30 politiek; bestellingen voor vrachtwagens die wij er geregeld plaatsten. Bovendien in staat een fraudebestendig pas­ voorzitterschap van de stichting konden we in Nederland zelf een veel betere kwaliteitscontrole garande­ poort te maken. “Ik heb destijds die zich bezighoudt met sport voor ren. Desondanks was het nodig persoonlijk voldoende afstand te bewaren mijn politieke verantwoordelijkheid gehandicapten en de organisatie tot de defensie-industrie. Ik heb nooit geluncht met agenten van bedrijven. genomen en ben afgetreden, net als van de Paralympics. “Voor dat laat­ De verhouding bleef strikt zakelijk en dank zij die koele opstelling konden staatssecretaris Van der Linden. ste liep ik aanvankelijk helemaal we ook in een enkel geval voorkomen, dat we opgeschroefde prijzen Het heeft me gestoken, dat ik niet niet zo warm, maar nu vind ik het betaalden. Dat ging toen om tientallen miljoenen guldens. Het Agusta-heli- om vakinhoudelijke fouten, maar buitengewoon boeiend. Ach, ik kan kopterschandaal in België heeft wel laten zien welke gevolgen een niet­ om politieke redenen heb moeten nu eenmaal moeilijk‘nee’ zeggen. Ik zakelijke opstelling kan hebben.” aftreden. Een trauma was het wel, weet nog, dat ik in 1977 verzocht Van Eekelen betreurt het echter nog altijd, dat de Nederlandse defensie- maar ik ben er redelijk snel over­ werd me verkiesbaar te stellen industrie internationaal zo weinig succesvol is geweest. “Vooral onze mari­ heen gekomen. Immers, als ik voor het kamerlidmaatschap. newerven konden overal systemen of onderdelen daarvan inkopen. Dat minister was gebleven had ik nooit Degene die belde had mijn vrouw leidde tot schepen, die zowel compacter en goedkoper, als kwalitatief beter secretaris-generaal van de West aan de lijn. ‘Het gaat om een gros­ waren dan veel Engelse of Franse oorlogsbodems. Toch heb ik er slechts Europese Unie kunnen worden. lijst voor driehonderd personen’, enkele kunnen exporteren; twee fregatten, die door de Griekse marine Dat werk heb ik jarenlang met bij­ zei ze. ‘Oh, dan kan het wel,’ ant­ werden aangeschaft. Mijn vrouw, Hanneke, heeft ze destijds nog gedoopt. zonder veel plezier gedaan. De woordde ik opgelucht.Wist ik veel, Toen één ervan te water werd gelaten waren ze vergeten de deuren van W EU werd niet voor niets gek­ dat ik op een verkiesbare plaats het dok volledig te openen. Het leidde tot een aanvaring, die echter won­ scherend Willems Eigen Unie terecht zou komen...” der boven wonder nauwelijks averij opleverde.” genoemd.” Sinds 1995 is Van Eekelen lid van TekstJeroen Kuypers Willems Eigen Unie de Eerste Kamer voor deWD. Het Fotografie: Hans van Asch Ook bij de vervaardiging van het beruchte nieuwe paspoort dat zijn poli­ lidmaatschap van de senaat geeft tieke ondergang werd, ging Van Eekelen volgens nuchtere bedrijfseconomi­ hem voldoende tijd voor het ver­ Wim van Eekelens 'Sporen trekken door sche principes te werk. Een consortium van bedrijven, waaronder Kodak, vullen van een aantal andere func­ strategischejaren'telt288 bladzijden en Philips en drukkerij Johan Enschede, kreeg de opdracht. Kodak en Philips ties, waaronder het lidmaatschap is verschenen bijuitgeverijTen Brink. trokken zich er echter uit terug en de overgebleven bedrijven bleken niet van de NAVO-assemblee en het

politieki 3] internet

Misdaadsyndicaten slaan hun slag De ondermijning van de digitale dienstverlening

De veelgeprezen vondsten van de digitale snelweg, zoals Eerste- en Tweede-Kamerleden codes op Internet kraken. Dit geavanceerde computersyste- 1 van advies over vraagstukken brengt hen uiteindelijk honderden op het gebied van telecom­ miljoenen guldens op. men. Internet en e-mail, zorgen municatie en nieuwe media. Digitale criminaliteit komt naast voor een efficiënte communi­ Nederland ook op grote schaal catie tussen burgers uit heel de Miljoenen guldens voor in Amerika en Engeland. wereld. De gestage ontwikkelin­ Peter Jelgersma: “Op de Jelgersma luidt de noodklok en gen op dit gebied zijn een kolfje digitale snelweg begaan meent dat de Nederlandse over­ naar de hand van consumenten en misdaadsyndicaten goed heid nu snel ingrijpende maatrege­ moderne ondernemingen. Het suc georganiseerde misda­ len moet nemen om bendes in de den, waarmee honder­ kraag te vatten. “Er is ruim vol­ ces van cyberspace kent echter ook den miljoenen gul­ doende wetgeving op het gebied een keerzijde: misdaadsyndicaten dens zijn gemoeid. van digitale criminaliteit, maar de slaan namelijk eveneens hun slag en Internationaal ope­ dat resulteert in digitale criminaliteit. rerende misdaad­ De illegaal geproduceerde smartcards Peter Jelgersma, raadgevend ingenieur syndicaten uit de zijn door Canal+in beslaggenomen voor Telecommunicatie en Nieuwe Europese Unie en Media, tevens actief VVD-lid, luidt de ver daarbuiten maken zich bij­ noodklok: "De Nederlandse overheid voorbeeld schul­ moet nu snel maatregelen nemen om mis­ dig aan handel in ille­ daadsyndicaten in de kraag te vatten." gale smartcards (chipkaarten), waarmee gratis kan worden geke­ ken naar digitale televisiezenders. De snelle technologische ontwik­ hun slag slaan. Naast talloze inbra­ Ook plegen deze misdaadsyndica­ kelingen op digitaal gebied hebben, ken in computersystemen begaan ten veelvuldig fraude met digitale naast diverse positieve gevolgen, zij grote vermogensdelicten, zoals telefonie. Het gaat dus niet slechts een belangrijke keerzijde. Steeds fraude met illegale creditcards, om een paar handige, criminele meer criminelen, malafide bedrijven afpersing van andere computerge­ jongetjes. De betrouwbaarheid van en misdaadsyndicaten maken, dank­ bruikers en het ontvreemden van de digitale dienstverlening komt op zij hun gedegen informatietechno­ gevoelige bedrijfs- en overheidsin­ het spel te staan door deze groot­ logische kennis, handig gebruik van formatie. “Digitale criminaliteit is schalige criminaliteit.” Jelgersma de ongekende mogelijkheden, die een zorgelijke ontwikkeling, die vertelt dat misdaadsyndicaten dik­ computers en Internet bieden. zich op internationale schaal voor­ wijls enorme bedragen investeren Dankzij hun anonimiteit op de digi­ doet”, meent Peter Jelgersma. Als in geavanceerde computersyste­ tale snelweg kunnen zij gemakkelijk raadgevend ingenieur dient hij men, waarmee zij bijvoorbeeld

32 politiek; "Er is ruim voldoende wetgeving overheid zorgt nauwelijks voor universele kaart, die met dezelfde vervolgbeleid in de praktijk. op het gebied van digitale technische methoden ook voor Tegenwoordig heerst een beetje de andere doeleinden kan worden opinie dat individuele gedupeerden criminaliteit maar de overheid gebruikt, bijvoorbeeld voor het zelf maar actie moeten onderne­ namaken van bankpassen, credit­ men tegen criminele activiteiten. zorgt nauwel ij ks voor cards en gsm’s.” Maar aangezien je hier praat over een groot probleem, is het een vervolgbeleid in de praktijk." Meer maatregelen taak van de overheid om zich hier De W D meent, evenals Peter met het strafrecht meer op te Jelgersma, dat de vaderlandse poli­ storten.” Jelgersma pleit voor een voor illegale betaaltelevisieont- de betaalzender succes in de strijd tiek meer maatregelen moet harde aanpak van misdaadsyndica­ vangst kan worden geprogram­ tegen een frauduleuze Udense nemen om criminaliteit op de digi­ ten. Hiermee moet worden voor­ meerd. Door de kaart in een deco­ satelliethandelaar. De handelaar tale snelweg tegen te gaan. Volgens komen dat de toekomst van de der te stoppen, kunnen werd door de rechter gedwongen de partij zijn elektronische tegen­ digitale dienstverlening op het spel schotelbezitters zonder abonne­ alle illegale activiteiten te staken. maatregelen, zoals het realiseren komt te staan. Tweede-Kamerlid mentskosten kijken naar binnen- Ook moest hij alle leveranciers van van fraudebestendige computersys­ Atzo Nicolaï heeft inmiddels al vra­ en buitenlandse betaalzenders. illegale kaarten bekendmaken en temen, niet afdoende om deze cri­ gen over de aanpak van digitale cri­ Malafide satelliethandelaren maken het aantal verkochte smartcards en minaliteit definitief een halt toe te minaliteit gesteld aan minister van veelvuldig reclame voor smartcards de daarmee gemaakte nettowin­ roepen. De liberale fractie meent Justitie Korthals. op Internet en via advertenties in sten opgeven.” Binnenkort volgt dat hiervoor eveneens een ideaal satellietbladen. Nederlandse consu­ een nieuwe juridische procedure digitaal bestel nodig is. Dit ideale Illegale sm artcards menten kunnen een smartcard tegen een Axelse satelliethandelaar, bestel, in de ogen van de fractie, is Jelgersma wijst op kopen voor prijzen oplopend tot die zich bezighoudt met dezelfde ‘het geheel van democratische de praktijken 800 gulden en vervolgens koste­ frauduleuze praktijken. Van den regels, waarmee bijvoorbeeld van satelliet- loos kijken naar de uitzendingen Engel: “Deze juridische zaken kos­ Internetters hun digitale grond­ handelaren die van Canal+. ten ons duizenden guldens aan rechten kunnen uitoefenen’. De illegale smart­ Freek van den Engel, bedrijfsjurist advocaten, deurwaarders en W D stelt aan wetgeving op het cards verkopen, van Canal+, vertelt dat deze prak­ experts op het gebied van digitale gebied van digitale criminaliteit waarmee gratis tijken de betaalzender een schade­ criminaliteit.” daarom hoge eisen aan de bescher­ gekeken kan wor­ post kunnen opleveren van hon­ Volgens hem kan deze criminaliteit ming van de persoonlijke levens­ den naar betaalzen­ derdduizenden guldens per jaar. op twee manieren worden aange­ sfeer. “Recherche-inbreuken op ders. Deze kaarten “Een abonnement op Canal+ kost pakt. “Wij kunnen illegale handela­ digitale grondrechten vanwege digi­ worden gemaakt met gemiddeld zo’n zestig gulden per ren proberen op te sporen en vol­ tale criminaliteit vereisen dan ook behulp van een com­ maand, afhankelijk van de abonne­ doende bewijs tegen hen proberen zeer strikte bijzondere bevoegdhe­ puter en wat hardwa­ mentsvorm. Als iemand een jaar te verzamelen. Vervolgens kunnen den en enkele nauwkeurig gepreci­ re. Satelliethandelaren lang gratis kijkt naar onze zender er juridische stappen worden seerde aanvullingen in de wet”, produceren zelf geen lopen wij dus 720 gulden mis. Als ondernomen, want gratis kijken benadrukte een woordvoerder van smartcards, maar pro­ een satellietdealer enkele honder­ naar een betaalzender is volgens de VVD verleden jaar al. grammeren deze voor den illegale smartcards verkoopt het wetboek van Strafrecht een “Onbeperkte anonimiteit op de illegale ontvangst van be­ en afnemers deze vervolgens een strafbaar feit. Ook kunnen wij eeuwige bitvelden voert geen stap taaltelevisie. Ook zijn er jaar gebruiken, ontstaat een enor­ natuurlijk elektronische tegenmaat­ dichter naar het digitale dromen- handelaren, die ongepro­ me schadepost.” Van den Engel regelen proberen te nemen.” Van rijk, wel richting digitaal drijfzand.” grammeerde smartcards samen houdt zich als bedrijfsjurist bezig den Engel vertelt dat het probleem met andere hardware en een hand­ met de opsporing en juridische van illegaal programmeren van Tekst: Bart Manders leiding verkopen. In deze handlei­ vervolging van malafide satelliet­ smartcards en chipkaarten niet op Fotografie:Hans van Asch ding staat hoe de chipkaart thuis handelaren. Eind vorig jaar boekte zichzelf staat. “Een chipkaart is een

politiek; 33 MEPPEL Als wij zouden zeggen dat wij • Drukkerij Giethoorn ten Brink B.V. "drukkers" zijn, doen wij onszelf - föiettwornMeifiaQroep . „r T +31(0)522 -855 111 en misschien ook u - te kort, • Uitgeverij Ten Brink want hoewel de gezamenlijke T +31(0)522 -855 111 bedrijven geworteld zijn in een ruim 450-jarige drukkerstraditie, BLEISWIJK hebben zij zich niet zozeer • Handelsdrukkerij Roco B.V. gespecialiseerd in de techniek, als T +31(0)10-521 71 43 wel in het produkt: grafische communicatieproducten. Ons AMERSFOORT drukkersvakmanschap is daarbij • B.V. Drukkerij G.J. van Amerongen een onderdeel geworden van een 1 +31(0)33 -467 21 11 groter geheel van dienstverlening. Grenzeloos Goed • GM Media Service De techniek, zo vinden wij, moet in drukwerk T +31(0)33 -467 21 11 zich daaraan aanpassen.

EPE • Drukkerij Hooiberg T+31(0)578- 612 941

D e Giethoorn& Media Groep, een cluster van grafische bedrijven met ruim 300 medewerkers staat paraat v o o r u. visie

OnnoHoes:"Het is niet te verteren dat een wet niet wordt uitgevoerd doorhaardienaren." (Foto:HansvanAsch)

Burgemeester Cohen van Amsterdam heeft op 1 april 2001 de eerste vier huwelijken gesloten tussen partners van hetzelfde geslacht. Vier homo­ seksuele paren gaven elkaar in de trouwzaal van het Amsterdamse stad­ huis het jawoord. De openstelling van het huwelijk voor twee mensen van hetzelfde geslacht is voor veel homoseksuelen een langverwachte erkenning. Ambtenaren van de burgerlijke stand in enkele Nederlandse gemeenten accepteren de eind 2000 aangenomen wet echter niet zon­ der slag of stoot Zij voeren religieuze bezwaren aan tegen de openstel­ ling van het huwelijken weigeren de nieuwe wet uit te voeren.

Het huwelijk voor paren van gelijk geslacht is, ondanks een verleden jaar totstandgekomen wettelijke regeling, nog altijd onderwerp van discussie. Terwijl talloze homoseksu­ elen de openstelling van het burger­ lijk huwelijk voor twee mensen van hetzelfde geslacht zien als een lang­ verwachte erkenning, voeren ambte­ naren van de burgerlijke stand in enkele gemeenten gewetensbezwa­ ren aan tegen wat zij noemen de 'uitholling van het huwelijk’.

Lange voorgeschiedenis De aanpassing van de huwelijkswet­ geving kent een jarenlange voorge­ schiedenis. De Tweede Kamer ging uiteindelijk in september van het vorig jaar met 109 tegen 33 stem­ men akkoord met de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor homoseksuelen. De laatste aanpass­ ingen in het burgerlijk wetboek, die nodig waren voor het opstellen van het huwelijk voor homo- en lesbi­ sche paren, passeerden op 6 maart

politiek ( 35 visie

2001 de Eerste Kamer. De ChristenUnie en het CD A stemden tegen, maar komen. “Hij stelde dat ambtenaren met gewetensbezwaren mochten weige­ konden uiteindelijk niets inbrengen tegen de ruime meerderheid van voor­ ren het uitgebreide huwelijk te voltrekken en pleitte daarom voor een ver- stemmers. Daarmee was de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor vangingsregeling. Hij benadrukte wel weten dat homo- en lesbische stellen homoseksuelen een feit. in elke Nederlandse gemeenten moesten kunnen trouwen. WD-Kamerlid Sinds I januari 1998 konden homoseksuele paren zich al officieel als partners Otto Vos heeft hem toen gezegd: 'Je knaagt aan de wortels van de wet’. bij de gemeente laten registreren. Honderden paren maakten gebruik van dit Mede onder druk van Vos heeft Cohen toen gelukkig zijn aanvankelijke Geregistreerd Partnerschap. Alleen paren die zich destijds lieten registreren, voornemen afgeblazen. Hij gaf toe dat hij zich met een uitzonderingsbepa­ kunnen sinds I april 2001 direct in het huwelijksbootje stappen.Andere homo­ ling op glad ijs zou begeven.” seksuele stellen moeten volgens de wet eerst in ondertrouw en twee weken wachten, voordat zij hun definitieve jawoord mogen geven. Als staatssecretaris Laatste strohalm van Justitie loodste Job Cohen de wetgeving voor het homohuwelijk door de Hoes verwacht niet dat de weigering van sommige ambtenaren van de bur­ Eerste en Tweede Kamer. De huidige burgemeester van Amsterdam werd gerlijke stand in de praktijk problemen op zal leveren. Vooral de kleine dan ook speciaal beëdigd als ambtenaar van de burgerlijke stand, zodat hij christelijke partijen en enkele gemeenten op deVeluwe grijpen volgens hem op I april 2001 in de raadszaal van het Amsterdamse stadhuis de eerste slechts de laatste strohalm om zich te verzetten tegen de nieuwe wet voor vier huwelijken tussen paren van gelijk geslacht kon sluiten.

Weigerende houding Ambtenaren van de burgerlijke stand in enkele Nederlandse ge­ meenten voeren religieuze bezwa­ ren aan tegen de nieuwe wetgeving en weigeren deze uit te voeren. Onno Hoes, WD-fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Noord-Brabant en voorzitter van de partijcommissie Leefvormen en Homoaangelegenheden, die de W D - het homohuwelijk. “Zij spelen op het geweten van mensen door zich te Kamerfracties van advies dient, is fel gekant tegen deze houding. “De open­ beroepen op gewetensbezwaren. Het geweten wordt altijd gezien als iets stelling van het burgerlijk huwelijk voor homoseksuelen is een principiële diep menselijks en daarom lijkt hun beroep voor veel mensen aanvaardbaar. keuze van zowel de Eerste als Tweede Kamer. Ambtenaren van de burgerlijke Ambtenaren met religieuze bezwaren noemen een huwelijksvoltrekking stand moeten de wet die hieruit is voortgekomen gewoon uitvoeren.” tussen twee mannen of vrouwen onnatuurlijk, maar deze gevoelens mogen Hoes: “Als via een keurig democratisch proces is besloten torenflats aan een helemaal geen rol spelen”, meent Hoes. “De overheid heeft er namelijk bepaalde weg te gaan bouwen, kan een ambtenaar zich hier ook niet uit per­ bewust voor gekozen om bij het huwelijk geen onderscheid meer te maken soonlijke bezwaren tegen verzetten. Hij kan niet ineens roepen dat er villa’s tussen hetero’s en homo’s. De wet tot openstelling van het burgerlijk huwe­ moeten worden gebouwd. Hij moet hier ook gewoon de regels van de wet lijk is er juist gekomen om vanuit de overheid gewetensbezwaren te neu­ volgen.” Hoes meent dat er bepaalde maatschappelijke onderwerpen zijn, traliseren. Ambtenaren zijn dan ook verplicht de nieuwe wet uit te voeren”, waarbij het beroep op gewetensbezwaren beter op zijn plaats is. “Ik kan me is zijn stellige overtuiging. “Hun beroep op gewetensbezwaren zou, gezien bijvoorbeeld voorstellen dat er mannen waren die gewetensbezwaren hadden de verleden jaar totstandgekomen wettelijke regeling, voor een rechter juri­ tegen de vervulling van hun dienstplicht. Ze werden immers misschien de oor­ disch geen enkele kans maken. Ik vind het daarom prima als ambtenaren log ingestuurd om mensen te doden, dan is het volgens de Nederlandse ver­ zeggen: ‘Ontsla mij maar als ik dingen moet doen die tegen mijn geweten houdingen aannemelijk dat bij veel mannen het geweten ging knagen.” ingaan!’. Ze nemen dan de consequenties van hun weigering.” Als partijcommissie Leefvormen en Homoaangelegenheden van de VVD Politiek draagvlak hebben we inmiddels al extra actie ondernomen richting onze eigen Hoes vertelt dat staatssecretaris Cohen verleden jaar tijdens het politieke gemeenteraadsfracties”, vertelt Hoes. “Het is voor ons namelijk niet te ver­ debat over de openstelling van het burgerlijk huwelijk aanvankelijk een zo teren dat een wet niet wordt uitgevoerd door haar dienaren. Gelukkig heb­ breed mogelijk politiek draagvlak trachtte te creëren. Cohen probeerde vol­ ben we in ieder geval vanuit onze eigen fracties nauwelijks negatieve gelui­ gens hem vooral de confessionele partijen, zoals het CDA, tegemoet te den gehoord over het uitgebreide huwelijk.”

36 politiek; burgemeester Worrell nog eventjes ambtenaar van de burgerlijke stand en hij heeft geen problemen met het voltrekken van een huwelijk tussen twee man­ nen of twee vrouwen. Daarnaast is onlangs onze loco-burgemeester Val spe­ ciaal benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand om ook daarna huwe­ lijken te kunnen sluiten tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. Eén van N onze ambtenaren van de burgerlijke stand heeft per september van dit jaar ontslag aangevraagd.Voor de ontstane vacature wordt nu iemand aangetrok­ ken, die bereid is tot het sluiten van het uitgebreide huwelijk. Eventuele nieu­ we ambtenaren die zich aanmelden, worden dus wel verplicht de nieuwe wet uit te voeren. Dit wordt hen heel duidelijk gemaakt tijdens hun sollicitatie­ procedure.” Bij de gemeente Woudrichem heeft zich volgens Groenenberg nog geen enkel homoseksueel paar met trouwplannen gemeld. “Sinds 1998 heeft zich ook pas één mannelijk paar gemeld voor een Geregistreerd Partnerschap.” Zij ver­ wacht geen problemen als zich bij de gemeente binnen afzienbare tijd meer­ dere homoseksuele stellen met huwelijksplannen melden. “Als we dan moge­ lijk te weinig ambtenaren hebben die het uitgebreide huwelijk willen sluiten,

"Het Geregistreerd Partnerschap waarin homoseksuelen een aantal onderlinge zaken konden laten vastleggen, vond ik prima. In de bijbel staat echter dat het burgerlijk huwelijk alleen bedoeld is vooreen man en een vrouw."

Oneens Mevrouw M. Groenenberg, ambtenaar van de burgerlijke stand in kunnen we misschien samenwerken met omliggende gemeenten. Zij beschik­ Woudrichem, is het oneens met de stelling van Onno Hoes, dat ambtenaren ken wellicht over meer ambtenaren, die voorstander zijn van dit huwelijk.” moeten worden verplicht het uitgebreide huwelijk te voltrekken. “Ik wil zelf geen huwelijk tussen twee homoseksuelen sluiten, omdat ik dit net één stap te Vervangingsregeling ver vind gaan”, beklemtoont zij. “Het Geregistreerd Partnerschap waarin “Ik kan me voorstellen dat gemeenten in beperkte mate werken met een ver­ homoseksuelen een aantal onderlinge zaken konden laten vastleggen, vond ik vangingsregeling voor ambtenaren met zogenaamde gewetensbezwaren”, stelt prima. In de bijbel staat echter dat het burgerlijk huwelijk alleen bedoeld is Onno Hoes. “Zo kunnen ambtenaren onderling kijken wie er toch beschik­ voor een man en een vrouw.” baar is om een huwelijk te sluiten tussen twee vrouwen of twee mannen. De gemeente Woudrichem werkt met een permanente vervangingsregeling Zo ’n regeling mag echter nooit formeel worden vastgelegd. Kijk, het is voor voor ambtenaren met gewetensbezwaren. Woudrichem behoort tot een een aanstaand paar natuurlijk het prettigst als er een ambtenaar voor hen beperkte groep Nederlandse gemeenten, die met lokale verordeningen tege­ staat, die de huwelijksceremonie op een persoonlijke en betrokken wijze vol­ moet komt aan deze bezwaren. Zo mogen huidige ambtenaren in enkele trekt. Maar het mag niet zover gaan, dat iedere uitvoerder van de wet alleen Nederlandse gemeenten nog steeds weigeren een homohuwelijk in te zege­ maar zaken uitvoert, die in zijn eigen religieuze straatje passen. Een ambtenaar nen, als zij vinden dat dit werk tegen hun overtuiging indruist. Nieuwe ambte­ van de burgerlijke stand kan toch ook niet roepen dat hij geen huwelijk wil naren worden veelal wel verplicht een verbintenis tussen twee vrouwen of sluiten tussen een man van tachtig en een vrouw van in de twintig of een twee mannen te voltrekken. huwelijk tussen twee Hindoestaanse mensen. Het is best begrijpelijk dat een ambtenaar van de burgerlijke stand om persoonlijke redenen moeite heeft Gedwongen met het sluiten van bepaalde huwelijken. Deze negatieve gevoelens mogen “De vier huidige ambtenaren in Woudrichem worden niet gedwongen de nieu­ echter nooit een argument zijn om een dergelijke huwelijk niet te sluiten, we wet uit te voeren”, vertelt Groenenberg. “Zij hebben allen religieuze ongeacht of het gaat om een hetero- of homopaar. Ambtenaren zijn gewoon bezwaren tegen de voltrekking van het uitgebreide huwelijk. In de praktijk verplicht om landelijk opgelegde wetgeving uit te voeren.” levert hun weigering echter geen problemen op. Op dit moment blijft oud- Tekst:BartManders

politiek; 37 interview

Monique van de Ven: "Ik heb bewondering voor het improvisatietalent van politici"

In iedere uitgave van Politiek! beantwoordt een bekende Nederlander vragen op politiek U heeft hoofdrollen gespeeld in en maatschappelijk gebied. Deze keer is het de beurt aan actrice/regisseuse Monique van diverse Nederlandse speelfilms, de Ven, ook wel 'de koningin van het Nederlandse witte doek' genoemd. Momenteel speelt zoals Turks Fruit, Keetje Tippel en zij een hoofdrol in de TROS-politieserie'Spangen'. Lang Leve de Koningin. Op welke tot nog toe gespeelde rol blikt u met de meeste trots terug? “Ik vind deze vraag moeilijk te beant­ woorden, omdat ik van al mijn filmrol­ len echt genoten en veel geleerd heb. De ene gespeelde filmrol heeft ook altijd weer tot een nieuwe uitdagende rol in mijn carrière geleid. Iedere rol heeft bijgedragen aan mijn persoonlij­ ke ontwikkeling als actrice. Natuurlijk was Turks Fruit een heerlijke debuut­ film, maar in de autobiografische film Romeo uit 1990 kon ik bijvoorbeeld weer een andere kant van mezelf laten zien. Je mening over een rol refe­ reer je ook aan je opgedane ervarin­ gen. Soms kan een film na een goede draaiperiode tegenvallen en soms kan het resultaat van een slechtere draai­ periode juist erg meevallen.”

Welke eigenschappen moet een goed acteur volgens u hebben? “Het is ten eerste belangrijk om bij het acteren in een groot gezelschap niet bang te zijn en je moet het niet erg vinden om op te vallen. Verder moet je altijd gemotiveerd zijn en over een enorm doorzettingsver­ mogen beschikken. Z o wist ik bij­ voorbeeld al op mijn twaalfde dat ik dolgraag actrice wilde worden. Doorzettingsvermogen is belang­ rijk, omdat een acteursbestaan grote pieken en dalen met zich mee kan brengen.” Vaak wordt aan politici ook het conditie van het tehuis is slecht, Ik sprong samen met anderen gere­ ik nog gemakkelijk ‘s avonds door nodige acteertalent toegedicht. omdat de staat er geen geld meer in geld op de bres voor maatschappelijk Amsterdam te fietsen, nu zal ik dat Bestaan er volgens u overeenkom­ steekt. De kinderen waren blij met relevante zaken en werd bijzonder niet meer snel doen.” sten tussen politiek bedrijven en alle aandacht die ze kregen. Ze principieel over bepaalde kwesties. acteren? weten nu dat Unicef hun problemen Zo heb ik tijdens de actie ‘Tomaat’ “Ik denk dat zowel acteren als poli­ erkent en dat zij hulp krijgen. Er nog mee tomaten staan gooien.” tiek bedrijven veel voorbereiding en werd onder meer een persconferen­ doorzettingsvermogen vereist. Er is tie georganiseerd voor de Mol- Wat zijn volgens u dé maatschap echter ook een verschil. Een acteur davische pers. Tijdens de persconfe­ pelijk relevante kwesties, waar de moet zijn rol altijd van A tot Z ken­ rentie heb ik de aanwezige pers vaderlandse politiek zich de nen, terwijl het bij politici vaak een stevig aangepakt en gezegd: ‘Het is komende jaren over moet buigen? kwestie is van improviseren. Ik heb jullie taak om deze problematiek in “Ik maak me zorgen over de grote grote bewondering voor het impro- de media aan de kaak te stellen!’ Op problemen in het onderwijs en de visatietalent van landelijke politici. Zij zo’n voorbeeld kun je ze wijzen als ouderenzorg. Mijn interesse voor worden bijvoorbeeld door kritische ambassadeur.” deze kwesties is eigenlijk ontstaan journalisten aangesproken op een vanuit mijn persoonlijke situatie. Zo heet hangijzer, terwijl dit nog niet is U bent momenteel veel te zien in heb ik zelf een kind dat pp de basis­ besproken in hun fractie. Zij geven reclamespotjes van een verzeke­ school zit. De Nederlandse politiek dan toch een antwoord, maar ze zijn ringsmaatschappij. Heeft u ooit voert een ‘laat-maar-waaien-beleid’ Ambieert u na uw carrière als niet té direct Ik heb bij een door de overwogen op te treden in een ten aanzien van de problemen in het actrice/regisseuse een carrière in wol geverfde politicus als premier politiek promotiespotje? onderwijs, zoals de veel te grote de lokale of landelijke politiek? Kok altijd het gevoel dat hij de waar­ “Nee. Politiek en geloof zijn zaken schóoRdassen. Het is oqfe Ongeloof­ “Ik heb er wel eens kort aan heid spreekt, ondanks het feit dat hij die behoren tot mijn privéleven. Als lijk dat er in een rijk land als Neder­ gedacht, maar ik denk toch niet dat in al zijn antwoorden een slag om de ik mijn politieke overtuigingen naar land zo weinig gebeurt aan de lange ik een goed politicus zou zijn. Het arm houdt.” buiten breng, komen mensen teveel wachtlijsten in de ouderenzorg. Zelf is voor mij te moeilijk om niet persoonlijke dingen over mij te we­ heb ik een moeder van 86 jaar, die direct te kunnen zijn in mijn ant­ U bent sinds 1995 goodwill-am- ten. Het publiek gaat mijn filmrollen nog op zichzelf woont. Maar waar woorden. Ik ben namelijk iemand, bassadrice van Unicef Nederland. dan anders beoordelen. Zo vond ik moet zij heen als zij niet meer voor die overal heel primair op rea­ Waarom aanvaardde u deze rol Vanessa Redgrave jarenlang een fan­ zichzelf kan zorgen?” geert. Als ik de huidige vrouwen in als ambassadrice? tastische actrice. Op een gegeven de landelijke politiek zie, ben ik blij “Ik had destijds en nu nog steeds ogenblik ging zij zich echter ook uit­ U speelt in de TROS politieserie dat ik nooit voor een politieke behoefte om echt iets te betekenen spreken over de Palestijnse kwestie. ‘Spangen’ de rol van rechercheur carrière heb gekozen. Politici, zoals op maatschappelijk gebied. Het fijne Vanaf toen werd ze voor mij heel Sylvia Richter, die regelmatig in Tineke Netelenbos en Karin Adel- van mijn werk voor Unicef is dat ik gekleurd in haar filmrollen en kon ik aanraking komt met criminaliteit mund, heb ik binnen bijna vier jaar me aan duidelijke regels moet hou­ nooit meer onbevooroordeeld naar Is criminaliteit, door deze rol, nu namelijk helemaal op zien branden.” den en dat er een goede structuur in haar films kijken. Dit voorbeeld laat eveneens een maatschappelijk de organisatie zit. Bovendien vind ik ik voor mezelf als wijze les gelden.” thema dat u meer bezighoudt? Hoe ziet uw werkagenda voor de het prachtig om me in te spannen “Jazeker, want de verhaallijnen in komende tijd eruit? voor kinderen. Mijn ambassadeurs- Bent u opgegroeid in een politiek ‘Spangen’ zijn vaak geënt op de reali­ “Mijn eerste doel is om de huidige werk is een soort levensdoel gewor­ bewust gezin? teit. Door mijn rol in ‘Spangen’ ben ik serie 'Spangen’ goed af te ronden. den. Ik werk uitsluitend voor Unicef, “Nee, mijn ouders waren helemaal anders aan gaan kijken tegen crimina­ Vervolgens ga ik op 4 mei 2001 voor omdat ik belangenverstrengeling met niet in politiek geïnteresseerd. Mijn liteit en geweld, vooral criminaliteit in Unicef een grote reis maken naar andere maatschappelijke functies wil politieke bewustzijn heb ik op latere de grote steden. Het is bijvoorbeeld Vietnam. Daarna hoop ik weer veel voorkomen. Een paar maanden gele­ leeftijd zelf ontwikkeld. Zo speelde een trieste ontwikkeling dat mensen aandacht te kunnen geven aan mijn den heb ik als ambassadeur een mijn studententijd op de Maas­ door het vele geweld op straat niet kind en mijn man Edwin de Vries.” bezoek gebracht aan een tehuis in de trichtse toneelschool zich af in over stragjJhiajgAynt voormalige Sovjetrepubliek Moldavië. woelige jaren zeventig. In die Amsterdam. Een oudere vrouw gaat Tekst: Bart Mahéêts ' In dat tehuis worden kinderen opge­ gekleurde tijd kreeg ik ineei uit angst overdag heel snel Fotografie:Paul Schimhofer ' > vangen, wiens ouders te weinig geld ideeën kreeg over politiaÜrpai pen doen in plaats van hebben om ze te onderhouden. De Ik werd een stuk linkser en radicaler. ‘s avonds.Tten jaar geleden durfde politieks reportage

Sponsoring op scholen: "Onderwijsinstellingen moeten ondernemender worden"

Sponsoring mag de inhoud van het onderwijs niet verande­ ren. Dit is het uitgangspunt van het convenant 'sponsoring in primair en voortgezet onderwijs' dat toenmalig staatssecreta­ ris van Onderwijs Netelenbos in 1997 afsloot met vijftien betrokken organisaties. Volgens het convenant, dat geldt voor een periode van vijf jaar, mogen scholen niet in een afhankelijke positie terechtkomen en tevens mag in lesmate­ riaal geen reclame voorkomen. Yvonne Moerman, lid van het College van Bestuur van het Bossche Koning Willem I College en lid van de Onderwijsraad, is het hiermee eens. Toch ziet ze in samenwerking met het bedrijfsleven wel degelijk grote kansen voor het onderwijs. "Sponsorgeld ten behoeve van het onderwijs mag nooit een vervanging zijn van overheids­ geld, maar dergelijke gelden vormen zeker een verrijking van de mogelijkheden en faciliteiten die we leerlingen kunnen bieden'; stelt ze.

Yvonne Moerman in het nostalgische klaslokaal van de School voor deToekomst

Onderwijssocioloog Sietske Waslander, werkzaam bij de onderwijsgroep van Twynstra Gudde Management Consultants, is van mening dat scholen zich met het toelaten van sponsoring al snel op een hellend vlak begeven. “Het verschijnsel wordt onderschat”, meent ze. “Leraren, leerkrachten, schoolbesturen en ouders weten van elkaar vaak niet hoe ze met het feno­ meen omgaan. Een debat hierover is dan ook zeker noodzakelijk. Scholen zouden hierin openheid van zaken moeten geven en ouders zouden er ook bij scholen naar moeten informeren”, aldus Waslanden

40 politiek; Geslaagde samenwerking Een schoolvoorbeeld van geslaagde samenwerking tussen overheid, onder­ wijsinstelling en bedrijfsleven is het Koning Willem I College in ‘s-Her- togenbosch. “Zonder de bijdragen van onze participanten, want zo noem ik onze sponsoren, zouden we onze leerlingen niet datgene kunnen bieden wat we nu kunnen”, vertelt Yvonne Moerman. “Kijk maar naar de School voor de Toekomst, een volstrekt nieuw onderwijs- en opleidingsconcept in het kader van ‘life long learning’ waarbij de toepassing van nieuwe metho­ dieken en technologieën centraal staat.Vijftig procent van de totale kosten voor bouw en inrichting van de school is gefinancierd door participanten, waaronder de gemeente ‘s-Hertogenbosch, maar ook een groot aantal bedrijven.”

"Sponsorgeld ten behoeve van het onderwijs mag nooit een vervanging zijn van overheidsgeld."

Andere voorbeelden van participatie van het bedrijfsleven op de Bossche school zijn het ING-banklokaal en het Rabobank callcenterlokaal. Verder maakt het Koning Willem I College veelvuldig gebruik van gastdocenten uit het bedrijfsleven. “Allemaal in het kader van het up-to-date houden van onze opleidingen. Noodzakelijk om de doorstroom van onze leerlingen in de richting van het bedrijfsleven te bevorderen. Iets wat je ook heel duide­ lijk ziet bij onze opleiding autotechniek. Daar kunnen we dankzij de mede­ werking van diverse autofabrikanten gebruikmaken van de modernste gereedschappen en technieken. Onze werkplaats is hierdoor waarschijnlijk nog beter geoutilleerd dan menig garage in Nederland”, vertelt Yvonne Moerman.

Grenzen stellen Grenzen aan de rol die het bedrijfsleven op de Bossche school mag spelen “Ik heb in 1999 met een toenmalige collega en een aantal studenten van de zijn er volgens haar uiteraard wel: “Natuurlijk mogen gastdocenten geen Rijksuniversiteit Groningen onderzoek gedaan naar het fenomeen spon­ verkooppraatjes voor hun organisatie gaan houden en tevens kunnen soring in onderwijs en toen bleek bijvoorbeeld meerdere keren dat een bedrijven geen exclusiviteit bedingen. We zullen onze leerlingen die de bank­ schooldirecteur en een leraar van dezelfde school een heel andere voor­ en verzekeringsopleiding volgen nooit adviseren om bij de ING te gaan wer- stelling hadden over het feit of er nu wel of geen sponsoring voorkwam op de school. Iedere school zou voor zich dus duidelijke richtlijnen moeten opstellen. Iets wat alleen kan door hierover in discussie te gaan.” Waslander vindt dit laatste overigens zeker geen taak van de overheid. Het gaat vol­ "Ongelijkheid en een groot gens haar immers vaak om praktijkvoorbeelden. “Kan iets in dit specifieke onderling kwaliteitsverschil tussen geval nu wel of niet? Het is voor het ministerie ondoenlijk hierover speci­ fieke gedetailleerde richtlijnen op te stellen. Het is wel de taak van de over­ scholen vind ik het grootste gevaar heid om een soort kader te stellen, zodat een inspectie ook handreikingen van het toelaten van partnerships en heeft om de praktijk ergens aan te toetsen.Verder is het natuurlijk wel zo dat het onderwijs zelf op dit gebied haar eigen verantwoordelijkheid moet sponsoring binnen het onderwijs." nemen.”

politiek; reportage

ken, maar dankzij het ING banklokaal kunnen onze leerlingen wel ervaring opdoen in een omgeving die de werkelijkheid bijna perfect benadert.” "De betuttelende houding van veel Hoewel Waslander de vraag over de grenzen van de mogelijkheden van politieke partijen ten aanzien van het sponsoring niet direct de meest interessante vraag vindt, geeft ze wel aan dat het in elk geval nooit zo mag zijn dat een publiek bekostigde school onderwijs staat me nogal eens tegen." een exclusieve relatie heeft met één of meerdere bedrijven. Een veel belangrijker kwestie dan het grenzen stellen aan het fenomeen sponsoring, vindt Waslander het waarborgen van gelijke kansen en kwali­ ter wel in het verantwoord loslaten van wat losgelaten kan worden. De teit. “Ongelijkheid en een groot onderling kwaliteitsverschil tussen scholen betuttelende houding van veel politieke partijen ten aanzien van het onder­ vind ik het grootste gevaar van het toelaten van partnerships en spon­ wijs staat me dan ook nogal eens tegen.” soring binnen het onderwijs”, aldus Waslander. “De ene school is immers “Je moet echter wel doordacht omgaan met de mogelijkheden die samen­ veel interessanter voor het bedrijfsleven dan de andere.” werking tussen onderwijsinstellingen en bedrijfsleven zonder twijfel biedt. Moerman realiseert zich dat het voor een Regionaal Opleidingscentrum Het uitgangspunt mag hierbij nooit een puur materieel gewin zijn. Een voor middelbaar beroepsonderwijs en educatie iets eenvoudiger is om op duurzame verbetering van het onderwijs dat je leerlingen kunt bieden, een dergelijke manier samen te werken met het bedrijfsleven dan voor het moet voorop staan. We kunnen leerlingen toch niet achter de feiten aan primair en voortgezet onderwijs. Maar ook voor die scholen zijn er zeker laten lopen? We moeten de praktijk in huis halen. Het schoolbord en de krijtjes zijn immers achterhaald.”

Situatie in het buitenland Voorbeelden uit het buitenland bevestigen volgens Waslander haar arg­ waan. “Neem nu de Amerikaanse tv-zender Channel One. In samenwerking met diverse scholen heeft deze zender een initiatief opgestart om leerlin­ gen bewuster te maken van zowel binnen- als buitenlands nieuws. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat Amerikaanse jongeren hier weinig kaas van hebben gegeten. Channel One zendt nu elke dag tv-journaals uit op scholen. Scholen krijgen hiertoe de beschikking over een satelliet en diver­ se tv-toestellen, mits zij garanderen dat negentig procent van hun leerlin­ gen, negentig procent van de uitzendingen ook daadwerkelijk bekijkt. De uitzendingen worden bekostigd middels reclame-inkomsten. Wat blijkt nu uit onderzoek? Leerlingen onthouden de reclames beter dan de geboden informatie. Een kant die we in Nederland duidelijk niet op moeten”, aldus mogelijkheden. Ze zouden zich hier echter wel voor open moeten stellen. Waslander. “Iets wat je je hierbij moet realiseren is namelijk dat leerlingen “Je moet het bedrijfsleven laten zien wat je doet en in feite als school in de leeftijd van 12 tot en met 16 jaar heel ontvankelijk zijn voor bepaal­ ondernemender worden. Veel managers en ondernemers realiseren zich de informatie, zeker wanneer die in een leersituatie op school wordt aan­ namelijk niet dat de keuze van een kind voor een bepaald beroep vaak al geboden.” heel vroeg wordt gemaakt. Uit onderzoek blijkt echter dat veel kinderen al Moeten we sponsoring nu wel of niet toelaten in het Nederlands onder­ voor hun veertiende hebben bepaald wat ze willen gaan doen. Als het wijs? Een vraag die moeilijk te beantwoorden is. De voordelen zijn evident: bedrijfsleven zich hier bewust van zou zijn dan is het voor hen zeker inte­ meer gelden voor het onderwijs waardoor leermiddelen up-to-date kun­ ressant om te participeren in een basisschool of een school voor voortge­ nen worden gehouden en waardoor het onderwijs heel duidelijk praktijk- zet onderwijs. Hier liggen dus zeker kansen voor het basis- en voortgezet gerichter kan worden. Aan de andere kant schuilt echter het gevaar van onderwijs, mits je er als schoolbestuur voor open staat.” ongelijkheid tussen scholen zowel op het gebied van kwaliteit als op het gebied van kansen voor leerlingen. Een moeilijke discussie volgens Yvonne Uitverkoop onderwijs? Moerman en Sietske Waslander, maar wel een discussie die nu in onder­ Met deze woorden pleit Moerman zeker niet voor de uitverkoop van het wijsland gevoerd moet worden. We lopen anders de kans dat de verschil­ onderwijs. Een argument waar ze maar al te vaak tegenaan loopt.“Ik geloof len tussen de diverse scholen te groot worden. ondanks de terugtrekkende rol van de overheid niet in de werking van vrije Tekst:SandraKagie krachten die gaan bepalen wat er in onderwijsland gebeurt. Ik geloof ech- Fotografie: Hansvan Asch

42 politiek; Vrijheid

Voorjaar 2001 Mythes doorbreken Nummer l 47! Weet u welke sectoren de grote winnaars zijn van het strikt hanteren van de financiële spelregels (de zogenaamde Zalmnormen)? Onderwijs en Zorg. Jaarlijkse Algemene Vergadering op 11 en 12 mei Waarschijnlijk verbaast u dat, omdat de publieke opinie is, dat juist hier meer geld nodig is en dat de Zalmnormen dat verhinderen. De werkelijkheid is Keuzevrijheid anders. Beide departementen hebben sinds 1994 hun budgetten met miljarden zien stijgen. Dat kon Een speech van politiek leider Hans Dijkstal, debat­ workshops en debatten plaats. Om 11.45 uur omdat we minder geld uitgaven aan sociale zeker­ ten over actuele, politieke onderwerpen, een work­ spreekt de Belgische, liberale premier Guy heid en rente. De totale overheidsuitgaven namen af shop over campagne voeren of een toespraak van de Verhofstadt. Na de lunch wordt het beleid van de en tegelijkertijd werd in bepaalde sectoren toch fracties in de Staten-Generaal en het Europees extra geïnvesteerd. De WD laat zich dus niet leiden Belgische, liberale premier Guy Verhofstadt. Dit zijn door de valse gedachte dat het bij de overheid kom­ slechts enkele interessante programma-onderdelen Parlement besproken. mer & kwel is of, dat er ‘schrijnende publieke van de Jaarlijkse Algemene Vergadering (JAV) 2001 armoede bestaat’. Dat zijn helaas hardnekkige met als thema ‘keuzevrijheid’. Kom ook! mythes. OCW ging het jaar in met een begroting De JAV is voor iedereen vrij toegankelijk. Kom waarop 4 miljard gulden méér (!) stond dan afge­ Programma ook naar (delen van) de JAV! Op vrijdag 11 en sproken aan het begin van deze kabinetsperiode. En het beschikbare geld voor VWS is nog harder Op vrijdagmiddag om 15.00 uur vangt het program­ zaterdag 12 mei is Golden Tulip Conference gestegen. Onderwijs kreeg er meer dan 3,5% bij en ma met diverse workshops aan. De officiële opening Hotel “Leeuwenhorst”, Langelaan 3 te Noord- Volksgezondheid meer dan 4%. En toch namen de van het congres door Bas Eenhoorn heeft plaats om wijkerhout hét liberale middelpunt van Neder­ totale uitgaven af, omdat er minder geld wordt uit­ 19.30 uur. Het avondprogramma omvat onder ande­ land. Het volledige programma (inclusief infor­ gegeven aan rente en sociale zekerheid. De WD blij ft hameren op het grote belang echte re speeches van Hans Dijkstal en Bas Eenhoorn. matie over en aanmeldingsformulier voor de keuzes te maken: de staatsschuld aflossen en daar­ verschillende parallelsessies) is op te vragen bij naast alleen nieuwe uitgaven doen waar dat echt Op zaterdagochtend vinden vanaf 10.00 uur de huis­ het algemeen secretariaat (070) 361 3061) en nodig is én waar goede garanties bestaan op het houdelijke vergadering en parallel daaraan diverse vindt u op de internetsite (www.vvcl.nl). positieve effect ervan. Anders trakteren we onze kinderen op een fopspeen, namelijk een op de pof gefinancierd onderwijs- en zorgstelsel. En onze kin­ deren worden reeds geconfronteerd met de zorg Parallelsessies voor staatsschuld, rente en AOW, gezamenlijk een torenhoge last. De WD maakt keuzes, doet voor­ Vrijdag 11 mei, STEL VRAGEN AAN TWEEDE-KAMERFRACTIE stellen, bijvoorbeeld minder geld uitgeven aan ach­ 15.00-16.30 uur EN PARTIJBUREAU terhaald arbeidsmarktbeleid. Of niet-accepteren Workshops over: dat er steeds meer geld gaat naar het asiel- en immi­ Op beide dagen kunt u bovendien terecht bij infor­ gratiebeleid. Sectoren als onderwijs en zorg verdie­ • Op weg naar een nieuwe ruimtelijke inrichting matiestands van de Tweede-Kamerfractie en het nen inderdaad extra aandacht. van Nederland partijbureau. U kunt hier terecht met al uw vragen. Maar laten we niet vergeten dat de noodzakelijke veranderingen niet louter van geld afhangen. Alle • Europa en de gevolgen voor decentrale overheden Bij de stand van de Tweede-Kamerfractie kunt u ken­ voorstellen moeten mede gericht zijn op kwaliteits­ • Dejonge vrouwelijke ondernemer verbeteringen en structuurverbeteringen. Wanneer • Campagne voeren nismaken met en vragen stellen aan Kamerleden. we dat uit het oog verliezen, vergeten we rendement • Internet Ook is er informatie aanwezig over de standpunten te eisen van onze investeringen. Pleidooien die • Debating van de fractie over bijvoorbeeld de Zalmnorm, asiel­ alleen bestaan uit “geld, geld en nog eens geld” beleid en onderwijs. Verder kunt u meedoen aan een getuigen van ideëenarmoede. Daar hoeft u bij de Zaterdag 12 mei, prijsvraag over de Tweede-Kamerfractie. WD niet voor aan te kloppen. Een mythe vindt bij Fractievoorzitter Hans Dijkstal zal de hoofdprijs zater­ ons geen gehoor. De vraag om meer geld moet in 10.00 -11.30 uur dagmiddag uitreiken. balans zijn met structuurverbeteringen en garanties op resultaat. Alleen dan boeken we vooruitgang. • Geef uw mening tijdens ‘stem en praat mee!’ Voor vragen over bijvoorbeeld statuten en regle­ of rondetafelgesprekken met politici menten, over ledenwerving of opleidingen, kunt u • Workshop Europa a la carte terecht bij de informatiestand van het partijbureau. • Het totstandkomen van een liberale krant Medewerkers staan hier klaar om al uw vragen te • Workshop campagne voeren beantwoorden.

Colofon

Hoofdredacteur Reny Dijkman Met ingang van 2 mei 2001 Redactiesecretariaat MathieuBorsboomT070-361 3061 is postbus 622,2280 AP Ledenadministratie VVD Postbus 30836 2500 GV‘s-Gravenhage T070-361 3061 l www.vvd.nl Rijswijk vervallen als correspondentieadres ISBN0166-8498 ^ interview

I J Liberale Lunch met Kamercentralev

Door:Reny Dijkman was zij al jaren lid van het Kamercentralebestuur HOOFDGERECHT: “De kamercentrale was een

Fo to grafie : H ans van A sch waarbinnen zij 7 jaar de portefeuille Vorming en ondoordringbaar lichaam,” geeft ze toe. “Toen ik Scholing deed. Daarvoor was zij gevraagd door als afdelmgssecretaris voor het kc-bestuur werd MENUKAART: Op de dag dat ze 18 werd gaf de toenmalige kc-voorzitter Arthi Verhuist. gevraagd had i k daar nog nooit van gehoord. lngrid Kloosterman zich op als lid van de V\'D Tijdgebrek kent zij niet. Bondig: “Tijd heb je Gelukkigheeft Guy Kerpen heel goed werk ver­ en nam zij haar eerste rijles. Dat laatste was m niet; tijd maak je vrij.” richt en de zaak opengebroken. Die lijn zet ik nu het gezin Kloosterman een natuurlijker gegeven Al weet ze donders goed dat ze in haar enthou­ voort. Mijn uitgangspunt is dat alles wat andere dan het eerste. “We zijn allemaal stijfkoppen," siasme nu moet oppassen dat het nieuwe wet­ bestuursleden zelf kunnen regelen ze vooral niet vertelt ze lachend. “Politieke gesprekken vermij­ houderschap haar niet volledig gaat absorberen. moeten nalaten. Mijn zorg is primair dat mijn den we liever.” Maar tot haar vreugde kwam haar “Ik moet mijzelf limieten opleggen.” bestuur goed functioneert. Dus geen haantjesge­ moeder wel naar haar installatie als wethouder. drag, want ik hoef niet zo nodig. Ieder heeft zijn En diep in haar hart is zij er van overtuigd dat eigen verantwoordelijkheid en is daarop aan­ toen zij lijsttrekker in Cuijk was, haar familie op spreekbaar, maar we versterken eikaars functio­ haar heeft gestemd. neren. Ieder moet uitgaan van zijn eigen kracht. Nu is lngrid 32 en sinds kort voorzitter van de Als geen ander besef ik waar ikzelf te kort schiet. Kamercentrale 's Hertogenbosch. Een wapenfeit Ik weet dat mensen mij compenseren waar op jonge leeftijd. Wél gebaseerd op al een in­ zwakheden zijn.” drukwekkende staat van dienst binnen de libe­ Kamercentralevoorzitters worden de parlijba- rale club. ronnen genoemd. Een partijbarones dus, die In haar tienertijd zocht zij eigenzinnig haar weg. pleit voor een grotere decentralisatie van de Toen al stond ze open voor de scala van keuzes (partij)macht. “Als wij een liberale partij zijn en die het leven biedt en aarzelde ze niet zichzelf te dat willen uitdragen in deze periode van liberali­ corrigeren na een foute afslag. Het organiseren sering vind ik dat wij in het kader van dat maat­ zat haar al jong in het bloed wat vooral tot uit­ schappelijk fenomeen meer vrijheden en taken drukking kwam in een imposante reeks buiten­ VOORGERECHT: Haar openheid, directheid en aan de afdelingen zouden moeten geven. Binnen schoolse activiteiten. organisatorische talenten zorgden ook in haar onze kamercentrale houden wij regelmatig op maatschappelijke carrière voor een snelle stij­ de zaterdag flitscongressen voor staten- en APERITIEF: lngrid Kloosterman werd in de ging. Zo verzorgde zij onder andere de PR- en bestuursleden, politieke vertegenwoordigers en VVD actief rond haar 21ste. De aanleiding vorm­ SPD-opleidingen bij Brinkman en was commer­ geïnteresseerden. De opkomst is geweldig en dal de de bedreiging van de eigen achtertuin. “Op de cieel directeur bij de Nissan Dealer. Haar huidi­ komt de betrokkenheid ten goede. Dat doet mij WD-bijeenkomst waar ik toen naar toen ging, ge baan, officemanager bij een groot cateringbe­ altijd denken aan hoe ik ooit m Cuijk ben kende ik niemand, maar ik werd gelijk gevraagd drijf, heeft ze vanwege de opeenhoping van begonnen.” om secretaris van de afdeling te worden. ” Zij zal functies én haar gezin - man en twee kleine kin­ toen haar mondje wel geroerd hebben. Wat ze deren - moeten beperken tot één dag in de week. NAGERECHT: Als oud kc-vormings- en scho- lachend beaamt: “Mijn moeder heeft wel eens Haar baas ziet haar node afbouwen, maar werd lingsfunctionaris is zij doordrongen van het gezegd: ‘Als jij met praten je brood kunt verdie­ wel dankzij haar lid van de W D. belang van goede kadervorming. Wel zet zij nen dan komt het wel goed.’” In het sfeervolle restaurant Carpe Diem in Cuijk vraagtekens bij de opzet van de huidige kader­ Die start binnen de W D vormt de aanzet tot een - vrienden van lngrid - dat speciaal voor ons cursussen. “Ik ben overtuigd van het concept. keten van partijactiviteiten: ójaar afdelingsse- open ging hebben we het rijk alleen. Ze heeft Daar valt niets op aan te merken. Wat mij stoort cretaris, raadscommissielid, raadslid en sinds véél vrienden, maar een paar héél goede, zoals is dat iedereen zich in zo korte tijd zo sterk moet vandaag - de dag van het interview -wethouder de W D-senator Coby de Blécourt, die haar per­ profileren via één discussie, een c.v. en een arti­ in Cuijk met als portefeuilles Ruimtelijke manent stimuleert en voor bloemen bij haar kel. Als op basis daarvan uit 120 mensen een Ordening, Cultuur en Volkshuisvesting. Ook wethoudersinstallatie zorgde. selectie voor de topkadercursus voor ongevee r

2 Vrijheid & Democratie irzitter Ingrid Kloosterman

25 personen moet worden gemaakt, kan men zich niet op een natuurlijke manier presenteren. Dit is niet de juiste vorm. Als we op zoek gaan naar het kader voor de komende tien jaar denk ik dat veel goede mensen vanzelf boven komen drijven. Die kunnen dan altijd nog worden getraind, maar niet zo ongestructureerd.

UITSMIJTER: In feite heeft Ingrid Kloosterman zelf nergens naar gesolliciteerd. Overal is ze voor gevraagd. "Ik hoef niet zo nodig, maar ik wil wél. Sociale contacten schieten er bij in, behalve ten aanzien van mijn kinderen. Mijn man heeft totaal andere hobby’s maar we redden het door een goede taakverdeling. Hij is niet echt in poli­ tiek geïnteresseerd. Wél leest hij altijd mijn inbrengen en komt dan met gefundeerde kritiek. Soms slik ik dan even al pak ik het wel op."

GEEST UIT DE FLES: De VVD-vergaderingen in het Brabantse Cuijkzijn korter geworden en daar­ na gaat men gezamenlijk het café in. “Ik wil luiste­ ren. Luisteren naar wat onder de bewoners leeft. Als ik daarnaast voor elkaar krijg dal ieder op welk niveau dan ook geïnspireerd en verantwoord bezig is met respect voor ieders mening dan denkt ik: Dit is politiek! Zo horen wij te werken.”

Vrijheid & Democratie 3 VVD in Apeldoorn heeft primeur!

In Apeldoorn en omliggende dorpen is eind maart de 'Liberale Tribune’ huis- aan-huis verspreid, een primeur voor Nederland! De krant staat vol met infor­ matie over, en verantwoording van, het WD-beleid inde gemeenteraad. Daarnaast wordt ook gesproken over actuele onderwerpen op landelijk, pro­ vinciaal en Europees niveau.

Het is belangrijk om de kiezer niet alleen in verkiezingstijd, maar ook daarbui­ ten te informeren. De W D in Apeldoorn heeft daarom besloten om de kiezer vier maal per jaar met dit nieuwe medium te informeren. Via de Liberale Tri­ bune wil de lokale W D verslag doen van standpunten en de achtergrond van de politieke keuzes. BibideVries

i sc> rel eafcleliiigsbijeenkoiiisl Het eerste exemplaar van de'LiberaleTribune’is overhandigd aan de voorzitter van deTweede- DeWD-Emmen had dit voorjaar een primeur: eenafdelingsbijeenkomst, die Kamerfractie,Hans Dijkstal. mede mogelijk was gemaakt door een drietal sponsors. Drie bedrijven hadden een financiële bijdrage geleverd om een forumdiscussie over het nieuwe belas­ tingstelsel mogelijk te maken. Als tegenprestatie mochten vertegenwoordigers van deze drie ondernemingen met het WD-Tweede-Kamerlid Bibt de Vries als forumlid deelnemen. Bibi was als fiscaal woordvoerster van de fractie nauw betrokken bij de totstandkoming van het nieuwe belastingstelsel. De drie bedrijven maakten van de gelegenheid gebruik om aan te geven welke gevol­ gen het nieuwe belastingstelsel voor hun klanten heeft. Met een opkomst van naar schatting 135 personen kon men van een succesvolle avond spreken.

Boek Paralympics Sydney 2000

% \ %

Voor het eerst in de geschiedenis is een boek verschenen over de Nederlandse bijdrage aan de Paralympics. Het WD-Tweede-Kamerlid Jan Rijpstra heeft samen met zijn medewerkster Annemarie Kaptein “Nederland op de Paralympics 2000, een impressie uit Sydney” samengesteld. Voor de realisatie van dit project hebben zij een stichting opgericht. Prins Willem Alexander en staatssecretaris Margo Vliegenthart hebben een voorwoord geschreven. Chef de Mission Cees Vervoorn geeft in zijn dagboeknotities een kijkje achter de schermen.

Deze Spelen, die volgden op de Olympische Spelen 2000 in Sydney, kregen in de media weinig aandacht. Guus Zoutendijk, voorzitter Nederlands Paralympics Committee, schrijft in het boek lovend over de paralympics-equipe. “Onze topsporters tonen watje allemaal wel kan ondanks de handicap. Zij zijn daardoor een lichtend voorbeeld voor andere mensen met een beperking, maar dan moeten zij wél gezien worden.” Dit (foto) boek biedt die gelegenheid. Hierin geven de auteurs met zowel teksten als prachtige foto’s een impressie van de verschillende sportonderdelen van de Paralympics. Achterin zijn alle resultaten opgenomen. Nederland op de Paralympics, een impressie uit Sydney (ISBN 90-76574 1 03).

Vrijheid & Democratie | l i colum n ^ familienieuws J J

6 IIW S Keuzevrijheid Het WD-Tweede-Kamerlid Michiel Patijn is benoemd lot Nederlands Permanente Vertegenwoordiger bij de NAVO in Brussel. Michiel is in de Tweede Kamer opgevolgd door Ernst van Splunter die op 3 april is beëdigd. Op vrijdag 11 en zaterdag 12 mei is Noordwijkerhout hét liberale middelpunt van Nederland. Op die data Huismeester en beheerder van campagnematerialen Hans heeft daar de Jaarlijkse Algemene Vergadering (JAV) Alberts kreeg op 1 mei 2001 zijn eigen plein. De parkeerplaats van de W D plaats. Als thema is gekozen voor ‘keuze­ achter het Thorbeckehuis werd naar hem vernoemd ter gelegen­ vrijheid’. Hiervoor zijn drie goede redenen. heid van zijn 25-jarig loyaal dienstverband. Allereerst is het thema ‘keuzevrijheid’ gekozen omdat dit het hart raakt van het liberalis­ me. Als overtuigd liberaal geloof ik dat mensen hun eigen verantwoordelijkheden ken­ nen of daar in ieder geval toe in staat worden geacht. Dat zij zeil kunnen en willen kiezen voor een liberale samenleving waarin mensen vooruit komen.

Daarnaast heeft eenieder die het congres bezoekt de vrijheid om een keuze te maken uit het uitgebreide programma-aanbod. U kunt bijvoorbeeld m discussie gaan met onze politici of luisteren naar interessante speeches en presentaties (meer informatie over het congres treft u elders in dit katern aan).

Tot slot is het thema ‘keuzevrijheid' natuurlijk heel toepasselijk in het jaar voorafgaand aan de verkiezingen. Op 6 maart en op 15 mei hebben volgend jaar verkiezingen plaats. Over een jaar zijn de gemeenteraadsverkiezingen dus alweer achter de rug en staan we in de startblokken voorde campagne voor de Tweede-Kamerverkiezingen. We gaan met elkaar een spannende periode tegemoet. Een ontzettend leuke tijd, maar ook een perio­ de waarin nog heel veel werk verzet moet worden. Ik zie onze Algemene Vergadering als de officieuze start van een hectisch, maar bovenal mooi en interessant jaar.

Zowel op lokaal, regionaal als landelijk niveau worden de komende maanden meer en meer activiteiten ontplooid. Campagneteams denken na over de strategie en de activitei­ ten die daaruit voort kunnen vloeien, verkiezingsprogramma’s worden geschreven, kan­ didaten geselecteerd en getraind, er wordt nagedacht over belangrijke items, bijeen­ komsten worden georganiseerd en internetsites ontwikkeld.

Over een klein jaar moeten we gezamenlijk de kiezer overtuigen dat een stem op de W D een goede keus is. Voordat we daadwerkelijk de verkiezingsstrijd aangaan, kunt u alvast in de stemming komen op de Jaarlijkse Algemene Vergadering. We werken samen naar een hoogtepunt. Als u wilt kunt u bij de aftrap aanwezig zijn. Ik hoop van harte ook ü in Noordwijkerhout te mogen begroeten!

Vrijheid ft Democratie 5 ;|1 partijdigheden

J Uit de afdelingen en regio’s

Tekst: Reny Dijkman raal zien te komen. De leus van veel kandidaten is laag,

Cartoons: Bert Witte geen woorden maar daden omdat er geen belangstelling Ao vet' 1 'm m w houden we met een modern “V Tc Sr?,CCSA 1 is. De druk om iets te verbete­ (Let op! Het Rijswijks post­ imago erin en we blijven opti­ ren is er niet, omdat er meestal busnummer is met ingang van mistisch over het te bereiken eerst achteraf wordt gereageerd heden vervallen. Afdelings- en resultaat...” als het al fout is gegaan...” Van regiobladen kunnen worden Gorsel roept op uw stem te gezonden naar het redactiese­ Afscheid gebruiken. Vrienden, buren, cretariaat t.a.v. Mathieu Bors- Assen Informeel heeft helaas collega's te vragen een stand­ boom, postbus 30836, 2500 afscheid moeten nemen van punt in te nemen en keuzes te GV Den Haag) haar eigenzinnige redactie. De maken. Het is nog niet te laat. redactionele commentaren, “Als penningmeester kan ik Onveiligheid die ik vele jaren las, waren daar nog aan toevoegen: steun Onveiligheid, toenemende cri­ origineel en onafhankelijk. Macht uw stem ook financieel. Als het minaliteit en preventie. Over Het blad was een beetje de De kiezer heeft de macht en geld van leden komt is het ten­ die drie onderwerpen breken witte raaf onder de afdelings­ dat geldt op alle fronten, maar minste democratisch en zonder vele afdelingen zich het hoofd. bladen. Uit het laatste com­ meestal realiseren die kiezers verkiezingskas is het toch Voorzitter Herman Touw, Rot­ mentaar van de oude redactie: dat pas achteraf. Joop van slecht campagne voeren.” terdam, schrijft daarover: “Het “...Je vraagt je wel eens af of Gorsel, penningmeester in begint er langzamerhand op te de wereld in Den Haag een Oosterhout, schrijft daar (ove­ lijken dat onveiligheid als een andere is dan die m het land. rigens vér voor de uitbraak van normaal onderdeel van onze Die gedachte bekruipt ons mond- en klauwzeer) over: omgeving moet worden gezien. wel eens als je hoort dat “Onze regeringen en het Simpele voorbeelden zijn dat kamerleden ‘geschokt’ zijn als bedrijfsleven weten donders je niet zomaar kunt of durft ze vernemen over het gesjoe­ goed waar ze bang voor moe­ geld te pinnen waar en wan­ mel met kinderbijslag bij ten zijn.” Weigeren om nog neer je dat wilt, je kunt niet bepaalde bevolkingsgroepen rundvlees te eten? We kiezen gaan en staan waar je wilt of over het aantal WAO’ers bij ook met onze voeten... “Ook ongeacht het tijdstip van de dezelfde groepen, of over het onze politiek wordt zo dag of de deur open doen als terugdringen van het alcohol­ gemaakt, zo goed of zo slecht er gebeld wordt. Dat laatste gebruik bij de jeugd door een als wij haar vinden. Uiteinde- begint ook tot de meer risico­ schenkverbod aan 16-jarigen, lijk zijn wij de mensen die het Kinderraad volle handelingen te behoren. of de benzineaccijns met een zo willen of niet soms? Wij Kindergemeenteraad. Dit is een Ook de jeugd voelt zich niet kwartje te verhogen want dan hebben die volksvertegen­ vondst van de raadsfractie in meer veilig. En welke ouder zou er minder gereden wor­ woordigers toch op die plaats Buren. Het voorstel van de vindt het nog verantwoord dat den. Nee, kamerleden zouden gekozen? Of hebben we ze W D om éénmaal per jaar een kinderen alleen ‘s nachts de eens echt wat meer in het veld laten kiezen, omdat wij zelf kindergemeenteraad te houden straat over gaan?... Laten wij moeten staan en bijvoorbeeld niet gingen stemmen of het is direct door het college van B niet afglijden tot het niveau incognito, zodat ze echt horen ons niet interesseerde. De par­ & W overgenomen. De bedoe­ van New York van enkele jaren wat er speelt en niet de alleen de tijkassen van de politieke par­ ling is om kinderen uit de terug. We moeten zo snel geluiden oppikken van direc­ tijen zijn leeg, omdat we voor hoogste klas van het basison­ mogelijk uit de negatieve spi­ teuren van besturen...” goedkoop kiezen. De kwaliteit derwijs kennis te laten maken

Vrijheid & Democratie Black Star met de politiek en het besluit­ De black star voor Schiphol Verkeer & Waterstaat maatre­ m het vaandel heeft, zou meer vormingsproces. De kinder- houdt Haarlemmermeer be­ gelen neemt ten koste van de moeten aansturen op die Vrij­ raad mag 2.500 gulden verde­ zig. Voorzitter Jaap Jan van veiligheid. Het is ook bizar dat heid. Streven naar een steeds len. De kinderen mogen met den Hof schrijft over het de burgemeester van Haar­ grotere vrijheid is een liberaal voorstellen komen waaraan getob met de luchthaven. lemmermeer, verantwoordelijk streven en dat bereik je niet dat geld zal worden uitgege­ “Schiphol heeft een geweldig voor veiligheid en rampenbe­ door justitie de mogelijkheid te ven. De voorbereiding zal banenstelsel met voor bijna strijding, dit stilzwijgend geven de burgers dag en nacht gebeuren met de leerkrachten iedere windrichting een ge­ accepteert. Ik hoop dat de en al dan met met reden naar in samenspraak met de ambte­ schikte start- en landings­ minister nu eindelijk eens een legitimatie te kunnen vra­ naren. baan. Toch worden deze ba­ gaat slapen, de burgemeester gen. Zeker met omdat de rol nen ten behoeve van de wakker wordt en Schiphol van justitie in onze samenle­ Stadspartij milieuafspraken niet opti­ zijn zwarte ster inlevert.” ving dubieus is. Denk nog ‘Het politieke handelen van maal veilig gebruikt. Er is maar eens aan de razzia’s in een stadspartij is er één van zelfs een zodanige situatie Werven de Rotterdamse Millinxbuurt tegenstemmen zonder meer,” ontstaan dat de internationa­ Politiek is tweerichtingsver­ van vorig jaar of de nog schrijft Patrick van Domburg, le organisatie van verkeers­ keer. Met dit goede argument steeds wazige en onduidelijke voorzitter VVD-Zoetermeer. vliegers Schiphol een zoge­ moedigt Hans van de Kasteele, sfeer rond de illegale drugs­ Ook in die gemeente dreigt naamde ‘black star’ heeft voorzitter van Gouda, de le­ transporten met medeweten de oprichting van een lokale gegeven. Schiphol staat als den aan door te gaan met het van justitie..." partij. “Wie naar de kiezer werven van nieuwe leden. luistert, weet dat een veel “Een oud advies,” schrijft hij, gehoord geluid is dat partijen “vraag vrienden en bekenden, zoveel op elkaar lijken. Een buren en collega’s. Ook als de extra partij kan dan ook niets belangstelling niet direct dui­ anders betekenen dan meer delijk is. Gebruik het argu­ van hetzelfde; mij dunkt niet ment: politiek is tweerichtings in het leven roepen... De verkeer. Met andere woorden: praktijk in andere gemeenten als jij je met rechtstreeks (dat leert dat het politiek hande­ wil zeggen in partijverband) len van stadspartijen niet de met de politiek bemoeit, zal resultante is van een con­ de politiek zich eenzijdig met structieve visie, gebaseerd op jou bemoeien. Eigenlijk een basisbeginselen. Nee, het griezelige gedachte! politieke handelen van een stadspartij is er één van enige luchthaven in West- Identificatieplicht tegenstemmen zonder meer. Europa genoteerd tussen Geen algehele identificatie­ Gehoopt mag worden dat de Afrikaanse en Zuid-Amen- plicht bezweert Bert Nieuwen­ kiezer inziet dat een dergelij­ kaanse luchthavens die als huis uit Capelle aan de IJssel ke negatieve grondhouding gevaarlijk aangemerkt wor­ in het WD-blad. “Juist een niet bijdraagt aan het (toe­ den door de organisatie...” partij als de W D, die Vrijheid zicht op) besturen van een “...Het is naar mijn mening als één van de pijlers waar de stad...” bizar dat de minister van partijprincipes op rusten hoog

Vrijheid Democratie i ^ het nieuwe lid

J

Naam: Jan van Beyeren Bergen De enige manier om toch enigs­ Ik ben begonnen met het bezoeken en Henegouwen zins actief met politiek bezig te van de bijeenkomsten van de plaat­ Geboortejaar: 1953 kunnen zijn is daarom (in mijn selijke WD waar het nieuwe partij­ Beroep: Apotheker geval) de plaatselijke politiek. programma voor de komende Lid sedert: januari 2001 Door gesprekken met mijn om­ raadsverkiezingen werd opgesteld. geving werd ik steeds meer Daar kreeg ik ruim de gelegenheid Uit verkiezingsopkomsten blijkt dat steeds min­ gewezen op het belang actief om mijn denkbeelden naar voren der mensen geïnteresseerd zijn in politiek. Dat is mee te denken over het wel en te brengen. En die bleken uitste­ niet zo vreemd. Als je ziet hoe het landelijk beleid wee m een middelgrote plaats kend bij die van de W D te passen! in Den Haag wordt ‘voorgekookt’ en hoe rege­ zoals Rijswijk. Niet alleen over Nu weet ik het zeker: politiek is ringspartijen zich met man en macht aan het zaken die mij als werker in de niet alleen belangrijk, maar het is Regeerakkoord weten vast te houden, dan is er in gezondheidszorg aangaan, maar ook nog leuk om te doen. En dat het parlement nauwelijks ruimte meer voor iets ook over dingen die mij als bur­ zouden meer mensen moeten Jan van Beyeren Bergen waar de Nederlander warm voor loopt. ger raken. en Henegouwen weten!

k! cadeau De VVD kan ook uw hulp goed gebruiken! Word daarom lid van de VVD. U kunt vrienden of bekenden een abonnement op Politiek! cadeau te doen! Voor ƒ 25,- is op het algemeen secretariaat een cadeaubon □ Ja, ik word lid van de W D verkrijgbaar. Degene die u het blad cadeau doet, ontvangt vervol­ □ Graag ontvang ik eerst meer informatie gens gedurende anderhalf jaar (6 nummers) het liberale magazine Politiek!

Naam: □ Ja, ik wil graag een cadeaubon bestellen

Adres: | | Graag ontvang ik eerst meer informatie Postcode/woonplaats:------Naamgever: Geboortejaar:------Geslacht: M/V Adres: Postcode/woonplaats: Handtekening: Geboortejaar: Geslacht: M/V Aantal: Handtekening: Stuur deze bon naar (postzegel is niet nodig): Stuur deze bon naar (postzegel is niet nodig): Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Antwoordnummer 1877 Antwoordnummer 1877 2500 WB DEN HAAG 2500 WB DEN HAAG

Aanmelden als lid kan ook telefonisch 070 361 30 61 of via de internetsite, www.wd.nl Voor meer informatie over de cadeaubon kunt u ook contact opne­ men met het algemeen secretariaat, tel. 070 361 30 61.

8 Vrijheid & Democratie A l l e e n h e t b e s t e

IS GOED GENOEG! BIJ KONINKLIJKE BESCHIKKING

Robbers & van den Hoogen, wijnkopers sinds 1842, levert rechtstreeks aan particulieren door heel Nederland en daarnaast vooral relatiegeschenken aan bedrijven. Speciaal voor lezers van Politiek! selec­ teerden onze ervaren wijninkopers met zorg de onderstaande wijnen. Al vanaf 12 flessen (ook gesor­ teerd! ) leveren wij franco thuis! Bestelt u 24 flessen of meer dan ontvangt u gratis een handig sommelier- mes met capsulesnijder. Daarnaast willen wij uw aandacht vestigen op de oogst 2000. Dit sublieme oogstjaar mag u niet missen. Graag sturen wij u meer informatie over deze oogst en het reserveringssys­ teem; een unieke formule, waarbij u uit een ruime keuze aan jonge beloftevolle wijnen kunt kopen Na verloop van enkele jaren bent u de trotse eigenaar van een reeks mooie wijnen. Vul snel de bon in!

CHATEAU DE ROLLAND 2000, Bordeaux Sec A.C. Met zéér veel genoegen introduceren we bij u Chateau de Rolland van het gewas 2000. Een veelzijdige witte Bordeaux, die zich gemakkelijk aanpast aan tal van verschillende omstandigheden. Daarbij geurt hij verleidelijk en de milddroge smaak kent tal van nuances. Hij is zeer goed bruikbaar als aperitief, aan tafel bij een visgerecht of schaaldieren, maar even goed bij kip, een koude vleesschotel dan wel een stukje kaas, geserveerd op een temperatuur van 10°C.

MENETOU-SALON DOMAINE DU MANAY 2000, Menetou-Salon A.C. In het Loiregebied ten zuidoosten van Orléans, vlak boven de stad Bourges, ligt het wijndistrict Menetou-Salon. De productie is vrij beperkt. We hebben derhalve met een redelijk zeldzame wijn van doen. De witte wijnen worden gemaakt van de Sauvignon Blanc. Ze vertonen veel overeenkomst met Sancerre-wijnen, alleen is hun bouquet wat rijker en de smaak wat voller. De wijn past uitstekend bij fijne vissoorten, voorgerechten en koude vleesschotels. Serveertemperatuur omstreeks 12°C.

DOMAINE DEST. FOI 1999,Saim~ChinianAC Tot de diversiteit aan appellations in de Languedocstreekbehoort de AG Chinian. De rode wijn van hetDomaineis samengesteld uit de druivensoorten Syrah, Grenache Noir en Carignan. Hij wordt gekarakteriseerd als een wijn met een diepe, volrode kleur en eenaangenaarabouquet met kenmerkende geuren van brem en dennen. I let is een solide zijdeachtige wijn met het frisse aroma van rood fruit. De wijn van het Domaine de Sainte Foi is ideaal ter begeleiding van gestoofd of geroosterd lamsvlees, allerhande schotels van rood en wit vleesenbif kaas. De aanbevolen schenktemperatuur ligt rond 18WC.

SAINTE CECILE LES VIGNES1999, Cotes du Rhone VilLages AC De wijnstreek van de Cotes du Rhone behoort tot de oudste van Frankrijk. De meest voorkomende druivensoorten voor rode wijnen zijn de Grenache en de Syrah, terwijl men daarnaast de Cinsault, de Mourvède en de Carignan aantreft. Als deze zuidelijke Rhóne-wijn is ingeschonken, komt zoveel gulheid u tegemoet, dat het moeilijk wachten is meteen nadere kennismaking. De fonkelende kleur van deze wijn straalt bijna evenveel warmte uit als de zondoor- stoofde druiven, die hem verwekten. De geurvan vers fruit is manifest aanwezig als de wijn zoetjes in het glas walst. De smaak overtreft de verwachting, kleur en geur presenteren zich rijkelijk. Bijzonder goed komthij uit bij kruidige vleesgerechten, sausjes en bij smeuïge kaas. De serveertemperatuur ligt rond 16°C.

DON AURELIO1999, Caberaet Sauvigaon De wijngaarden in de Curie» Vallei met name rond Maipo en Curico behoren al geruime tijd tot de kwalitatieve top-zones. Deze vallei ligt direkt aan de voet van het Andesgebergte Het bezit van DonAurelio in de Curico Vallei is 85 ha groot ea bestaat uit 50 ha wijngaard beplant met Cabernet Sauvignon, 20 ha Sauvignon Blanc en 15 ha Char- donnay.JDe gemiddelde leeftijd van de stokken opdit landgoed is 15 tot 20 jaar. De Don Aurelio Chilean Red Wine 1999 afkomstig van de Cabernet Sauvignon-dfuifiseen evenwichtige, fijne wijn die goed kan ouderen. Hij vormtéén ideale combinatie met niet te zware flëesg^echten en ook ‘s avonds b | eenkj^schötel zal hij u weten te bekoren. Serveertemperatuur; tussen 16°C en 18°C.

CHIANTI CLASSICO1998, Chianti Classico DOCG In de directe omgeving van Radda in Chianti bevindt zich een heel klein middeleeuws dorpje met een heus kasteel, dat de naam Volpaia draagt. In deze schilderachtige, heuvelrijke streek worden onder de bezielende leiding van eigenaresse Giovannella Stianti de wijnen van het Castello di Volpaia geboren. Zorgvuldig worden de best geselecteerde wijnstokken geplant, die de gezondste en mooiste druiven moeten voortbrengen voor het maken van de wijnen van Castello di Volpaia, zonder daarbij gebruik te maken van chemische middelen. De pluk van de volkomen rijpe druivesoorten Sangioveto, Canaiolo en Mammolo geschiedt handmatig. De wijn is het prototype van hoe een Chianti Classico moet smaken. Het is een gezonde, robuuste Chianti, prachtig diepkleurig met in zijn geur een subtiele zweem van viooltjes, rozen en kersen. Giovannella Stianti geeft het advies, haar wijn op een temperatuur tussen 18°C en 20°C te serveren. Hij past voortreffelijk bij velerlei gerechten van rood vlees.

Ja, wilt u mij zenden Tevens wordt uw bestelling gratis bij u afgeleverd in Nederland vanaf 12 flessen. Prijzen inclusief BTW. Bij elke aankoop van 24 flessen uit deze selectie ontvangt u een handig sommeliermes “Boomerang”.

Wit ...... flessen Chateau de Rolland 2000, Bordeaux AC Sec a ƒ 14,40 > ...... flessen Menetou-Salon 2000, Menetou-Salon AC a ƒ 24,75 Robbers&vandenHoogen bv D i Wijnkopers met karakter sinds 1842 Rood ...... flessen Domaine de Sainte Foi 1999, Saint-Chinian AC a ƒ 13,95 Postbus 3115, 6802 DC Arnhem O O...... flessen Cotes du Rhóne-Villages AC, Sainte Cécile les Vignes a ƒ 15,95 O < rt> ...... flessen Don Aurelio Cabernet Sauvignon 1999 a ƒ 15,45 B-3 ~ £ H o ...... flessen Chianti Classico 1998, Chianti Classico DOCG a ƒ 29,50 Levering zolang de voorraad strekt. Prijswijzigingen voorbehouden o 3 * * Standaard zitten bovengenoemde wijnen in dozen van 12 flessen. U kunt ook zelf dozen samenstellen! ' * Factuuradres / Bezorgadres: Naam:...... M/V Postcode/Plaats: ■ O ILCf* 1 Straat:...... Telefoon:...... ON < 1

Informatie over: O Sublieme oogst 2000 O Relatiegeschenkenbrochure O Wijncatalogus O Kelderbezoek/wijnproeverijen O Speciale aanbiedingen THE PRINCIPLES OF INSTRUMENT :Ü. AVIATION In the demanding world of aero- nautics, every single component must be officially approved and certified. We apply the same \* principle to the manufacturing of our wrist instruments. Our movements meet all the precisiSrTtnd reliability criteria required to obtain chronometer certification. Moreover, every last detail of our watches is designed for intensive use. One simply does not become an aviation supplier by chance.

a s 50 SS OP,

A >

<5* > 5 ?

ESSENCE OF iITLING OLD NAVITIMER. Selfwinding chronograph, with its famous circular slide rule. Flyers' favorite wrist instrument since 1952.

VOOR INFORMATIE: M. KOSTER & ZONEN - TEL: 020 - 6596453 www.breitlina.com