REPUBLIKA E SHQIPËRISË KUVENDI
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019, TIRANË
PROCESVERBAL
SEANCËN E DREJTON Diskutime (nëse kërkohet me shkrim nga KRYETARI I KUVENDIT një komision i përhershëm, një kryetar grupi GRAMOZ RUÇI parlamentar ose të paktën 10 deputetë) (Shprehen grupet parlamentare.) (Seanca filloi në orën 10:00) Koha e votimit 4. Projektligji “Për ratifikimin e Rendi i ditës: marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të 1. Miratimi i procesverbalit të seancës Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së plenare të datës 13.03.2019 (neni 44 i Republikës Federale të Gjermanisë, për Rregullores) bashkëpunim financiar 2016 për projektin 2. Njoftimi i projektligjeve të depozituara “Programi i investimeve për shpërndarjen e në Kuvend (neni 44, pika 3, i Rregullores) energjisë elektrike I”” (nenet 73-77 të 3. Raporti i veprimtarisë vjetore të Entit Rregullores, votim me shumicë absolute) Rregullator të Ujit për vitin 2018 (neni 103 i Pyetje Rregullores, votim me shumicë të thjeshtë) Shprehet nismëtari. Shprehet titullari i institucionit- jo më Shprehet Komisioni përgjegjës për shumë se 60 minuta. Ekonominë dhe Financat. Shprehet Komisioni përgjegjës për Shprehet për dhënie mendimi Komisioni Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin. për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe Pyetje të Drejtat e Njeriut.
1 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Shprehet për dhënie mendimi Komisioni dhe 111 të Rregullores, votim i fshehtë me për Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe shumicë të thjeshtë) Mjedisin. Koha e votimit Shprehet për dhënie mendimi Komisioni 9. Njoftimi/miratimi i kalendarit 3 -javor të për Politikën e Jashtme. punimeve të Kuvendit për periudhën 24 mars – Diskutime 12 prill 2019 (neni 27, pikat 3, 4, i Rregullores, (Shprehen grupet parlamentare.) votim me shumicë të thjeshtë). Koha e votimit (në parim, nen për nen dhe 10. Diskutime për çështje jashtë rendit të në tërësi) ditës (neni 45 i Rregullores). 5. Projektligji “Për ratifikimin e Koha e diskutimeve deri në 60 minuta. marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës Federale të Gjermanisë për bashkëpunimin teknik 2017 për projektin “Zhvillim i qëndrueshëm i zonave rurale” (nenet 73-77 të Rregullores, votim me shumicë absolute) Pyetje Gramoz Ruçi – Të nderuar kolegë Shprehet nismëtari. deputetë, uluni! Shprehet Komisioni përgjegjës për Të futet media brenda. Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin. Seancën e ditës së sotme e deklaroj të Shprehet për dhënie mendimi Komisioni hapur. për Ekonominë dhe Financat. (Pasi lexon rendin e ditës.) Shprehet për dhënie mendimi Komisioni Për procesverbalin e seancës së kaluar a ka për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe vërejtje? Nuk ka. të Drejtat e Njeriut. Miratohet. Shprehet për dhënie mendimi Komisioni Nga Këshilli i Ministrave është depozituar për Politikën e Jashtme. një projektligj, i cili është kërkuar me procedurë Diskutime të përshpejtuar. Projektvendimi do të votohet në (Shprehen grupet parlamentare.) fund të seancës. Koha e votimit (në parim, nen për nen dhe Nga Komisioneri për Mbrojtjen nga në tërësi) Diskriminimi është propozuar ndryshimi për 6. Projektvendimi “Për shqyrtimin me strukturën dhe organikën e institucionit. procedurë të përshpejtuar të projektligjit “Për Nga Ministria e Financave është tërhequr disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.12/2018 propozimi i kandidaturës për nëndrejtorin “Për vlerësimin kalimtar dhe periodik të ekzekutiv të AMF-së. punonjësve të Policisë së Shtetit, Gardës së Materialet, si gjithmonë, do t’i gjeni në Republikës dhe Shërbimit për Çështjet e faqen zyrtare të Kuvendit, në internet. Brendshme dhe Ankesat në Ministrinë e Nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve janë Brendshme”” (nenet 28, 73-77 të Rregullores, depozituar në Kuvend 3 vendime: nr. 86, 87 dhe votim me shumicë të thjeshtë) 88, datë 20.03.2019, për dhënien e mandatit të Koha e votimit deputetit, sipas listës shumemërore të Partisë 7. Projektvendimi “Për një ndryshim në Lëvizja Socialiste për Integrim në qarqet: Tiranë, vendimin “Për caktimin e anëtarëve zëvendësues Fier dhe Vlorë. në komisionet e përhershme” (nenet 22 dhe 55 të Njoftoj Kuvendin se sot është mbledhur Rregullores, votim me shumicë të thjeshtë) Këshilli për Rregulloren, Mandatet dhe Koha e votimit Imunitetin për të verifikuar mandatet e tre 8. Bartur për votim: Projektvendimi “Për deputetëve të zgjedhur nga Komisioni Qendror i emërimin e anëtarit të Bordit të Autoritetit të Zgjedhjeve, përkatësisht zotërinjtë: Ralf Gjoni, Mbikëqyrjes Financiare, që do të mbajë Nimet Musaj dhe Enada Kapllani. Raportin për funksionin e Nëndrejtorit Ekzekutiv” (nenet 55
2 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 seancën plenare do ta paraqesë zonja Klotilda Rregullores së Kuvendit, ftohen në seancën Bushka. plenare të Kuvendit për të bërë betimin, si kusht Fjala për ju, zonja Bushka. për të filluar ushtrimin e mandatit të deputetit. Klotilda Bushka – Të nderuar kolegë, Faleminderit! Po ju njoh me raportin e Këshillit për Gramoz Ruçi – Faleminderit, zonja Rregulloren, Mandatet dhe Imunitetin për Bushka! verifikimin e mandatit të deputetëve Ralf Gjoni, Atëherë ftoj deputetët të votojnë për Nimet Musaj dhe Enada Kapllani. raportin e paraqitur nga zonja Bushka. Kush Kuvendi i Shqipërisë, në vijim të është dakord? Ju lutem, shprehuni me kartonë! vakancave të krijuara, si pasojë e heqjes dorë Faleminderit! nga mandati i deputetit, në mbështetje të Kodit Para se të vazhdoj me çështjet e tjera, në Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë, ka mbështetje të nenit 72 të Kushtetutës dhe nenit njoftuar Komisionin Qendror të Zgjedhjeve për 4, pika 1, të Rregullores së Kuvendit, ftoj krijimin e vakancave. Komisioni Qendror i deputetët e rinj për të bërë betimin, si kusht për Zgjedhjeve me vendimet nr. 86, nr. 87 dhe nr. të filluar ushtrimin e mandatit të deputetit. 88, datë 19 mars 2019, ka vendosur t’i japë Në mbështetje të nenit 4, pika 3, të mandatin e deputetit të Kuvendit të Shqipërisë Rregullores, unë do të lexoj tekstin e betimit, respektivisht: ndërsa zotërinjtë, një nga një, do të ngrihen në Zotit Ralf Gjoni, nga lista shumemërore e këmbë dhe do të deklarojnë: “Betohem”. Partisë Lëvizja Socialiste për Integrim, qarku Teksti i betimit është: “Betohem me nderin Tiranë. tim se do të kryej me ndërgjegje detyrën si Zotit Nimet Musaj, nga lista shumemërore deputet i popullit në Kuvend. Do të përfaqësoj e Partisë Lëvizja Socialiste për Integrim, qarku denjësisht popullin, do t’i bindem Kushtetutës Fier. dhe ligjeve, do të mbroj lirinë dhe Zonjës Enada Kapllani, nga lista pavarësinë e Shqipërisë, do të respektoj dhe do shumemërore e Partisë Lëvizja Socialiste për të mbroj të drejtat dhe liritë e shtetasve dhe do të Integrim, qarku Vlorë. punoj me të gjitha fuqitë e mia për përparimin e Pas verifikimit që iu bë mandateve të Atdheut dhe mirëqenien e popullit tim.” fituara dhe krahasimit me legjislacionin e Deputeti Ralf Gjoni. aplikueshëm, rezulton se në vendimet e Ralf Gjoni – Betohem! Komisionit Qendror të Zgjedhjeve janë Gramoz Ruçi – Urime! respektuar kërkesat e parashikuara nga nenet 69, Deputeti Nimet Musaj. 70 dhe 71 të Kushtetutës së Republikës së Nimet Musaj – Betohem! Shqipërisë. Gramoz Ruçi – Deputetja Enada Kapllani. Për sa i përket procedurës së dhënies së Enada Kapllani – Betohem! mandatit, është respektuar neni 164, pika 2, i Gramoz Ruçi – Urime deputetëve të rinj! Kodit Zgjedhor të Republikës së Shqipërisë, Vazhdojmë me çështjet e tjera të rendit të sipas të cilit: “Mandati i ndërprerë i kalon ditës. kandidatit vijues të listës së të njëjtës parti Fillojmë me raportin e veprimtarisë vjetore politike në zonën zgjedhore përkatëse. Në të Entit Rregullator të Ujit për vitin 2018. përjashtim nga ky rregull, kur vakanca i përket Sipas nenit 103, pika 2, të Rregullores, një mandati të fituar sipas pikës 6 të nenit 67, ajo shprehet titullari, zoti Ndriçim Shani. plotësohet nga kandidati i parë në listë i gjinisë Fjala për ju, zoti Shani. përkatëse, pavarësisht renditjes në listë”. Ndriçim Shani – Mirëdita të gjithëve! Në përfundim u arrit në konkluzionin se për Përshëndetje, zoti Kryetar! deputetët nuk rezultoi asnjë paligjshmëri në Përshëndetje, të nderuar deputetë! zgjedhje, që t’i pengojë ata të bëjnë betimin në Si kryetar i Entit Rregullator të Ujit, sot, seancë plenare. Për pasojë: zoti Ralf Gjoni, zoti duke përmbushur detyrimin ligjor për të Nimet Musaj dhe zonja Enada Kapllani, që kanë raportuar para parlamentit për aktivitetin e vitit të fituar mandatin e deputetit, në mbështetje të kaluar, jam për të parashtruar të gjitha gjetjet dhe nenit 72 të Kushtetutës dhe nenit 4, pika 1, të
3 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 problemet që ka sektori i ujit në përgjithësi dhe licencuar 24 shoqëri dhe 11 janë ende në proces ne si Ent Rregullator në veçanti. për shkak të mospërmbushjes së kushteve, sepse Në lidhje me pozicionin dhe funksionin si kërkohet më shumë kohë për plotësimin e tyre. rregullator në sektor, më pëlqen një përkufizim Për plotësimin e kushteve të plota, ashtu siç e shumë i thjeshtë dhe i shkurtër: “Rregullatori parashikon ligji, dhe për të garantuar një lloj është një formë moderne e ndërhyrjes së qeverisë profesionalizmi, ka pasur disa vështirësi. qendrore për të menaxhuar shërbimet e Përgjithësisht mbas reformës territoriale, e cila furnizimit me ujë dhe të kanalizimit në një sektor ka presupozuar që një shoqëri të ketë territorin monopol, siç është sektori i furnizimit me ujë administrativ të një bashkie, ka pasur probleme dhe i kanalizimeve”. në ndarjen e aksioneve, në regjistrimin e aseteve Misioni ynë është të sigurojmë të gjithë në Qendrën Kombëtare të Biznesit, në marrjen e konsumatorët në Shqipëri që shoqëritë e aktmiratimit higjieno-sanitar dhe sidomos për ujësjellës-kanalizimit të ofrojnë shërbime në shoqëritë, që janë në zona të thella dhe me furnizimin me ujë dhe në kanalizime me cilësinë dimension të vogël mbetet problem gjithnjë më të mirë të mundshme dhe me çmim të gjetja e personave të kualifikuar, ashtu siç e arsyeshëm, që këto shoqëri, nga ana tjetër, të parashikon ligji, të cilët do të jenë personat kyç jenë edhe financiarisht të qëndrueshme. për menaxhimin e këtyre shoqërive. Ne jemi një institucion i pavarur, i krijuar Nga 57 shoqëri që ka sektori i ujësjellës- me ligj që si autoritet kryesor kemi vendosjen e kanalizimit, sot gjendja aktuale është: 15 shoqëri tarifave për konsumatorët për të gjitha kategoritë, të ujësjellës-kanalizimit janë ende pa licencë të licencimin e tyre, që të sigurojmë vlefshme, 10 prej tyre janë në proces, duke profesionalizmin e atyre që ofrojnë shërbimet, filluar që nga Tirana, Elbasani, Bulqiza, Pusteci, por të gjitha të nisura nga mbrojtja e interesave të Këlcyra, Mallakastra, Fushë Arrëzi, Përmeti dhe publikut për mosabuzime, ashtu siç e thashë, në Selenica, 3 shoqëri janë me licenca të këtë sektor monopol. pavlefshme, por që nuk kanë aplikuar ende në Qëllimi i raportimit sot në Kuvend nga ERRU, sepse kanë vështirësi për vlerësim institucioni ynë është informimi dhe transparenca asetesh, ndarje aksionesh, në marrjen e ndaj Kuvendit dhe të gjithë aktorëve të tjerë për aktmiratimit të lejes higjieno-sanitare. Këtu aktivitetin e ERRU-së në përmbushje të misionit futen: Puka, Divjaka dhe Peqini, ndërsa dy të saj. shoqëri janë të reja dhe nuk kanë aplikuar Gjithashtu, në raport përcaktohen objektivat asnjëherë për licencë. Këtu futen Klosi dhe e punës në të ardhmen dhe jepet vlerësimi në Kamza. lidhje me performancën e sektorit për vitin e Arritjet e objektivit. kaluar. Gjithashtu, në lidhje me sektorin jepen Në përmbushje të kërkesave ligjore, çdo edhe rekomandime, që ne i shikojmë të shoqëri që zhvillon aktivitetin në ofrimin e arsyeshme t’i sugjerojmë, për rritjen e shërbimeve të ujësjellës-kanalizimeve në vendin performancës së tij. tonë duhet të jetë e licencuar në përputhje me Detyra jonë kryesore është licencimi i ligjin. Për vështirësitë që përmendëm më sipër shoqërive. Qëllimi kryesor, në përmbushje të kërkohet një angazhim shumë më i madh i kësaj detyre, është që të garantohet bashkive, që janë pronarë të këtyre shoqërive, profesionalizmi nga ana e operatorëve, si dhe për vlerësimin e aseteve. Një problem, të cilin e integriteti i tyre moralo-ligjor për dhënien e kemi ngritur dhe mund ta diskutojmë edhe më në shërbimeve të ujësjellës-kanalizimeve. detaje, është ai i marrjes së aktmiratimit Nga ana tjetër, si kërkesë të licencimit kemi higjieno-sanitar, për të cilin ka shumë konfuzion, që të gjithë komponentët e sistemit të furnizimit ndonjëherë edhe keqkuptime. Nuk ekziston me ujë dhe të kanalizimit duhet të garantojnë infrastruktura institucionale ligjore e plotë dhe e anën higjieno-sanitare dhe mbrojtjen e shëndetit qartë, në mënyrë që të mënjanohen problemet, së publik. pari, të konceptit se çfarë është aktmiratimi Gjatë vitit 2018 kanë aplikuar për licencë higjieno-sanitar dhe, së dyti, të hapë dritën tek Enti Rregullator apo për rinovim të saj 35 jeshile për ERRU-në që të japë licencën. shoqëri ujësjellës-kanalizimi, nga të cilat kemi
4 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Ka një vendim nr. 63 të vitit 2016 për mesatare, por shpenzimet, që është 5 %-shi, për kërkesat ligjore për kualifikimin e stafit, që të cilin bëhet një lloj verifikimi nëse cenohet apo merret me menaxhimin e shërbimeve, i cili në jo. I gjithë ky proces është në përputhje me një aplikimin e tij praktik ka shumë probleme dhe metodologji të caktuar, që ne kemi miratuar si kërkesa, të cilat në mjaft raste janë të ent rregullator. Natyrisht, nisur nga kërkesat e parealizueshme, sidomos për zonat e thella dhe momentit, ne ndiejmë përgjegjësinë për rritjen e për bashkitë me dimensione të vogla. performancës së sektorit dhe, në kuadër të Detyrë tjetër kryesore e ERRU-së është reformës, që tashmë e njohim të gjithë, miratimi i tarifave. Gjatë vitit 2018 ERRU-ja ka metodologjinë e vendosjes së tarifave ne jemi miratuar tarifa për 8 shoqëri ujësjellës- duke e rishikuar në funksion të këtij realiteti, të kanalizimi, përkatësisht të qyteteve: Maliq, forcimit të përgjegjësisë dhe të bashkëpunimit Gramsh, Skrapar, Vau i Dejës, Poliçan, me shoqërinë, në mënyrë që kjo metodologji të Gjirokastër, Malësi e Madhe, Librazhd dhe jetë sa më konkrete, sa më e saktë dhe t’i Përrenjas. Janë ende në proces vlerësimi 11 shërbejë pikërisht këtij qëllimi. aplikime të qyteteve: Lushnjë, Vlorë, Roskovec, Orientimin kryesor në rishikimin e Delvinë, Krujë, Berat, Kuçovë, Bulqizë, Pustec, metodologjisë, pavarësisht se nuk kemi ende Vorë, Tropojë dhe Himarë. Të gjitha këto prerogativë ligjore, ne e kemi te mënyra sesi propozime nisen nga rritja e zonës së shërbimit, e bëjmë analizën dhe bashkëpunimin gjatë kohës cila ka kërkesa të tjera të të ardhurave, që kërkon së “ping-pongut” lidhur me informacionin e ndërmarrja për përmbushjen e detyrimeve të tyre plotë që kërkohet gjatë analizës për tarifat. Ne për ofrimin e shërbimeve, kryesisht për zonën e mendojmë se në kuadrin e një logjike të një plani shërbimit. Duke qenë se sektori vuan shumë në biznesi që duhet të ofrojnë shoqëritë, të këtë një kuptimin e performancës financiare, po përmend plan biznesi 5-vjeçar. Këtë, në fakt, e kemi si një shifër jo shumë të pëlqyeshme, ku nga 57 kërkesë për shoqëritë e mesme dhe të mëdha, ku, ndërmarrje, 42 prej tyre nuk arrijnë të mbulojnë patjetër, në kuptimin e realizimit të këtij dot kostot e operim-mirëmbajtjes, domethënë bashkëpunimi, logjika të mbetet e njëjtë edhe për kostot direkte, të mos flasim për kostot totale, që propozimet që na vijnë nga ndërmarrjet me futen edhe komponentë të tjerë, si: amortizimi, dimension më të vogël. nevoja për zëvendësimin e aseteve, si dhe nevoja Gjithashtu, ne jemi anëtarë të WAREG-ut, për investime për zgjerim të rrjeteve. Pra, ka Shoqata Europiane e Rregullatorëve Ekonomikë, edhe raste të tilla, ku tejkalohet kërkesa për siç është natyra e rregullatorit tonë. Në axhendën mbulimin e nevojave për kosto direkte, por e këtij viti është futur edhe rishikimi i çështjes së pjesërisht edhe për ato totale. metodologjisë, e cila do të trajtohet nga të gjitha Çfarë kriteresh përdorim ne për këtë shoqatat, përkatësisht nga 26 vendet që janë autoritet mjaft të rëndësishëm në lidhje me anëtare dhe nga 4 që janë observer, ku ne jemi tarifat, për të cilat kemi të drejtën ekskluzive, si me të drejta të plota, në mënyrë që të marrim institucion, t’i miratojmë?! Në analizën që u edhe elementet pikante të metodologjisë që bëjmë propozimeve të ndërmarrjeve, pasi ato përdorin ata për realitete të ngjashme dhe të aplikojnë, marrim në konsideratë vetëm kostot e aplikueshme për vendin tonë. Ne e kemi draftin e arsyeshme dhe ato të justifikuara. Gjithashtu, metodologjisë të rishikuar, por dinamika e kemi parasysh edhe elementet e përmirësimit të përshtatjes së metodologjisë me kërkesat duhet nevojshëm në menaxhimin e ndërmarrjeve, të t’i përputhet sa më shumë realitetit. cilat lidhen me cilësinë e shërbimeve dhe me Në detyrën tonë si institucion, i cili lidhet performancën financiare të shoqërisë. Pasi kemi direkt me mbrojtjen e interesave të konsumatorit, bërë këtë lloj analize dhe kemi dalë në ne kemi një seksion të veçantë për ankesat e konkluzion se cilat janë kostot e justifikuara e të konsumatorëve ndaj shoqërive që ofrojnë arsyeshme, cila është performanca drejt se cilës shërbime të ujësjellës-kanalizimeve. Qëllimi duhet të shkojë kompania, ne bëjmë edhe një lloj është që ne të garantojmë që shoqëritë e verifikimi në lidhje me përballueshmërinë e ujësjellës-kanalizimeve të veprojnë në përputhje çmimit që kemi si kriter, atë që na jep INSTAT-i, me rregulloren e furnizimit me ujë dhe të i cili është i mundshëm, jo të ardhurat për familje kanalizimit, në përputhje me licencën e tyre dhe
5 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 kushtet e përgjithshme të kontratës që ato kanë ne kemi personel rreth 25 vetë, nga të cilët 5 janë me konsumatorët. komisionerë, përfshirë edhe kryetarin, ndërsa Gjatë vitit 2018 vëmë re një rritje të besimit pjesa tjetër janë staf dhe staf ndihmës. të konsumatorëve në institucionin tonë në Ne jemi institucion që nuk varemi nga mbështetje të interesave të tyre. Gjatë këtij viti buxheti i shtetit, në kuptimin e financimit të kemi pasur 39 kërkesa, të natyrave të ndryshme, aktivitetit tonë, por nga pagesat rregullatore dhe duke filluar që nga faturimi aforfe dhe ato të licencimit, por kryesisht ato rregullatore. zëvendësimi i shpeshtë i ujëmatësit, që në dukje Pra, buxheti për të gjithë aktivitetin tonë dhe asaj në disa raste edhe nuk justifikohet, të paktën këto të cilës u jepet në ngarkim ndërmarrjeve si janë pretendimet e konsumatorit, mosnjohjen e pagesë rregullatore, bëhet në funksion të detyrimeve nga ana e konsumatorëve, si dhe buxhetit, i cili miratohet nga Ministria e problemet me kontratat. Predominon faturimi Financave dhe nga parlamenti, për konsistencë, aforfe dhe ndërrimi i shpeshtë i ujëmatësit si duke marrë parasysh që ato janë me të vërtetë të problematikë. Në fakt, deri tani janë zgjidhur 10 nevojshme dhe kosto të justifikuara për ankesa në favor të konsumatorëve, pjesa tjetër zhvillimin e aktivitetit tonë. është ende në proces, sepse sqarimi i të gjithë Vitin që kaloi kemi qenë të suksesshëm dhe problematikës kërkon kohë dhe nuk mund të kemi realizuar plus 31 milionë të ardhura, pra në zgjidhet menjëherë. Një pjesë e madhe e këtyre total 80, nga 48 që kishim parashikuar, që ankesave janë zgjidhur me mirëkuptim. kryesish kanë rrjedhur nga detyrimet e Statusi ndaj ankimeve gjyqësore. prapambetura të shoqërive. Kjo nuk është thjesht Ne kemi pasur një ankim për çmimin në një rritje shifre, por tregon seriozitetin, rritjen e lidhje me Tiranën, nga “Res Publica”, ku i kemi përgjegjësisë dhe të bashkëpunimit që ne kemi kaluar të dyja shkallët e gjyqësorit me sukses, me ndërmarrjet për detyrimin që ato kanë në këto sepse ekzistonin të gjitha argumentet e duhura lloj veprimtarie. për analizën dhe për vendimin që ERRU-ja ka Realisht shpenzimet i kemi pasur më të dhënë në lidhje me tarifat për Tiranën. vogla sesa të planifikuara, rreth 80% e fondit të Njëkohësisht, në lidhje me mosrregullsinë planifikuar, e cila ka ardhur nga ulja e zërave të për pagesat rregullatore, ne kemi bërë inspektime shpenzimeve me energji elektrike, si dhe dhe kemi vendosur gjoba për ndërmarrjet: shpenzimeve për aktivitete dhe mjete transporti. Kukës, Rrogozhinë, Krujë dhe Peqin. Kemi Për këtë vit është i garantuar buxheti për përmirësuar rregulloren për seancat dëgjimore aktivitetin e ERRU-së, ku mendojmë të me publikun, që e shohim si një element avancojmë në ato që janë të mundshme, në jashtëzakonisht të rëndësishëm të transparencës, mbledhjen e detyrimeve të prapambetura që i cili zhduk problematikat, bën më të shoqëritë kanë bërë ndaj ERRU-së. ndërgjegjshëm konsumatorët dhe, nga ana tjetër, Siç e thashë, kapitull shumë i veçantë, ose edhe ndërmarrjet për përgjegjësitë dypalëshe që pjesa e dytë e raportit, është pjesa që lidhet me kanë lidhje me këtë. Nga ky përmirësim ne performancën e sektorit të ujësjellës- shohim një rritje të kualitetit si prerogativë të të kanalizimeve. Në fakt, ne performancën e gjithë procesit të tarifave, qoftë të seriozitetit të sektorit e bëjmë duke pasur parasysh që kemi pjesëmarrjes, që marrin pjesë 200 vetë, qenë të kufizuar në kohë nga detyrimi ligjor që ndërkohë që më parë merrnin pjesë vetëm ata të raporti duhet dorëzuar në muajin janar, ne u ujësjellësit, ku shohim me të vërtetë rritjen e referohemi të dhënave të 9-mujorit dhe japim një përgjegjësisë dhe të trajtimit të problemeve gjatë tendencë të përgjithshme të problematikës, të këtyre seancave dëgjimore. Pa hyrë shumë në performancës së sektorit dhe rekomandimeve për detaje, kërkesat që kemi pasur ne si ERRU ndaj të ardhmen, por një raport të plotë lidhur me ndërmarrjeve për organizimin e tyre, kanë performancën e sektorit ne e dorëzojmë pasi ndikuar në rritjen e efikasitetit dhe të rezultateve kemi marrë edhe bilancet, të cilat jepen në fund të tyre. të marsit, i trajtojmë shoqëri për shoqëri në Në lidhje me të ardhurat dhe shpenzimet, veçanti dhe bëjmë një raport të plotë të vitin që kaloi ne kemi planifikuar 48 milionë performancës së sektorit, të cilin e dorëzojmë jo lekë për aktivitetin e ERRU-së. Ju bëj me dije se më vone se sa fundi i muajit qershor.
6 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Në qoftë se shohim treguesit e Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së performancës, në vija të përgjithshme kemi një Republikës Federale të Gjermanisë për përmirësim të lehtë të performancës, duke filluar bashkëpunim financiar 2016 për projektin nga burimi i kostove të operim-mirëmbajtjes, të “Programi i investimeve për shpërndarjen e ujit pa të ardhura dhe të eficiencës së stafit. energjisë elektrike I””. Natyrisht që përmirësimi është i lehtë, ku më i Sipas pikës 2 të nenit 73 të Rregullores, a rëndësishmi është ai i mbulimit të kostove të ka pyetje për projektligjin? Nuk ka. Sipas nenit operim-mirëmbajtjes, i cili ka pasur një 74 të Rregullores, nismëtarja, ministrja e përmirësim relativisht të madh, por që nuk është Infrastrukturës dhe Energjisë, a dëshiron ta ai i pritshmi. paraqesë? Në lidhje me reformën, ne shohim që ajo Fjalën e ka zonja Balluku, ministre e nuk i ka realizuar pritshmëritë për performancën Infrastrukturës dhe Energjisë. e sektorit. Rekomandimi ynë kryesor për Belinda Balluku – I nderuar Kryetar i reformën, pavarësisht qasjeve që janë në seancës, diskutim, është të vazhdohet me analizën e Të nderuar deputetë, kontrolleve dhe performances, që bëhet nga Të nderuar anëtarë të Këshillit të ministria dhe bashkitë, por këtu duhet përfshirë Ministrave, patjetër edhe ERRU-ja. Ky është një defekt Në kuadër të përmirësimit të cilësisë së shumë i madh, që nuk është marrë parasysh nga shërbimeve të ofruara për qytetarët shqiptarë, të ministria, jo thjesht si arbitri, por ai është njohësi rritjes së eficiencës dhe të konsolidimit të dhe ka përgjegjësinë për monitorimin e sektorit sektorit të energjisë, qeveria shqiptare propozon dhe njohjes së gjendjes së secilës kompani. projektligjin “Për ratifikimin e marrëveshjes Nga ana tjetër, duhet patjetër të shkojmë në ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së drejtim të agregimit të shoqërive, për të cilën Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës Federale ERRU-ja propozon një strategji praktike, që të Gjermanisë për bashkëpunim financiar 2016 mendon se është e suksesshme dhe duhet ndjekur për projektin “Programi i investimeve për hap pas hapi dhe rast pas rasti, duke analizuar shpërndarjen e energjisë elektrike I””. Ky pjesën ku është e mundur të realizojmë dy-tri projektligj synon ratifikimin e marrëveshjes së agregime të suksesshme, që të shërbejnë pastaj bashkëpunimit financiar të vitit 2016 nëpërmjet për strategjinë e gjithë sektorit. Republikës së Shqipërisë, së cilës i krijohet Objektivat janë: përmirësimi i ligjit, që e mundësia për të marrë nga KfW-ja, në kuadër të kemi gati; rishikimi i Kodit të Ujit, që në vetvete bashkëpunimit publik për projektin “Programi i është marrëdhënia shoqëri-konsumator, e cila investimeve për shpërndarjen e energjisë duhet të jetë edhe më e plotë dhe më në funksion elektrike I”, një kredi të butë me vlerë të të prakticitetit të këtyre marrëdhënieve dhe, përgjithshme deri në 30 milionë euro, si dhe një natyrisht, përmirësimet, të cilat ne i propozojmë shumë financimi me vlerë 2 milionë euro për për ligjin nr. 8102 për ERRU-në, do të jenë në masat e nevojshme për zbatimin dhe funksion të rritjes së përgjegjësisë dhe të mbikëqyrjen e projektit. Marrja e kësaj huaje pavarësisë së institucionit tonë, si një organ kyç është në përputhje me Strategjinë Kombëtare të promotor për përmirësimin e reformës në sektor. Energjisë 2018-2030, me qëllim kryesor Faleminderit! realizimin e objektivave të parashikuar në planin Gramoz Ruçi – Faleminderit, zoti Shani! e rimbëkembjes së sektorit energjetik, ku A ka pyetje direkte, sepse nuk ka të humbjet totale parashikohet të jenë në nivelin depozituara? Nuk ka. 16% deri në vitin 2022. Theksoj se kjo kredi do Zoti Pëllumbi, a keni ndonjë gjë për të shërbejë si një investim i mirëfilltë për rezolutën? Nuk keni. përmirësimin e rrjetit të shpërndarjes së energjisë Diskutime të regjistruara nuk ka. Mbyllet elektrike, në ndryshim nga e kaluara, kur kreditë kjo çështje. Rezoluta mbetet për t’u votuar në janë përdorur në pjesën më të madhe për fund të seancës. shlyerjen e detyrimeve të prapambetura. Kalojmë te projektligji “Për ratifikimin e Programi i investimeve për shpërndarjen e marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të energjisë elektrike I, i cili do të financohet
7 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 nëpërmjet kësaj kredie, është përzgjedhur pas një Programi do të zbatohet për një periudhë 4- vlerësimi shterues të listës së projekteve vjeçare, duke filluar nga viti 2019 deri në vitin potenciale dhe të komponentëve të tyre, të kryera 2023. Realizimi i investimit parashikohet të jetë nga ekspertët e KfW-së në bashkëpunim me intensiv, si rrjedhojë e impaktit të kthimit të lartë ekspertët e OSHEE-së. Programi ka si objektiv të të investimit, i cili mund të konsiderohet i përgjithshëm kontributin në kuadër të mbrojtjes menjëhershëm. OSHEE-ja ngarkohet si agjencia globale të klimës nëpërmjet reduktimit të përgjegjëse për zbatimin e këtij programi, për emetimit të COD-it, si dhe zhvillimin e menaxhimin teknik dhe financiar, si dhe për qëndrueshëm social dhe ekonomik të Shqipërisë. administrimin e përgjithshëm të këtij projekti. Objektiva specifikë të rëndësishëm janë: Ky investim jo vetëm që ndikon pozitivisht në ngritja e kapacitetit të sistemit të shpërndarjes së rentabilitetin e shoqërisë OSHEE në terma energjisë elektrike në Shqipëri; reduktimi i ekonomikë, por i kursen ekonomisë shqiptare emetimeve të COD-it nëpërmjet reduktimit të miliona euro të munguara çdo vit. humbjeve teknike, si dhe ngritja e sigurisë dhe e Ndërkohë, theksoj edhe një herë se, cilësisë së furnizimit nëpërmjet efikasitetit dhe ndonëse projekti i propozuar nuk ka efekte besueshmërisë së shtuar të sistemit të financiare shtesë, implementimi i projektit të shpërndarjes në Shqipëri. parashikuar në marrëveshje do të sjellë efekte Realizimi i objektivave të programit do të financiare që përfaqësohen nga normat minimale matet kundrejt treguesve të mëposhtëm: humbjet të interesit të aplikueshëm nga huamarrësi, i cili në nënstacione dhe në rrjetin e tyre përkatës, të do të distribuojë shumat e projektit pas përzgjedhura brenda fushës së veprimit të nënshkrimit të marrëveshjes së huas. programit, të cilat synohet të reduktohen të Gjithashtu, ju sjell në vëmendje se kjo paktën në 20%; indekset e performancës për marrëveshje do të garantohet me garanci energjinë e pashërbyer në rrjetin e lidhur me shtetërore nga Këshilli i Ministrave të nënstacionet e përzgjedhura brenda fushës së Republikës së Shqipërisë, në rast se Këshilli i veprimit të programit janë ulur së paku me 10%; Ministrave nuk është huamarrësi. Vlen të arritja e objektivave të programit përkthehet në përmendim se, krahas kushteve të favorshme, kjo një shërbim më të mirë për qytetarët shqiptarë; marrëveshje ofron edhe besueshmërinë e lartë që shmangia e ndërprerjes së energjisë; reduktimi i KfW-ja gëzon si kreditor i rëndësishëm për kostove; rritja e eficiencës së sektorit dhe rimëkëmbjen e sektorit të energjisë. konsolidimi i tregut. Ftoj deputetët të votojnë për miratimin e Programi parashikon financimin e tre këtij projektligji, pasi zbatimi i programit të komponentëve bazë, të cilët janë: zbatimi i një investimeve për shpërndarjen e energjisë qendre të kontrollit dhe shpërndarjes, duke elektrike I, i financuar nëpërmjet kësaj kredie, përfshirë sistemin e kontrollit të mbikëqyrjes dhe është një hap drejt përmbushjes së angazhimeve blerjes së të dhënave skarda; rehabilitimi ose të ndërmarra në kuadër të reformës së sektorit ndërtimi i nënstacioneve të përzgjedhura 110 energjetik, duke mundësuar reduktimin e nivelit kilovolt dhe 20 kilovolt; përmirësimi i rrjetit me të humbjeve të energjisë elektrike në rrjetin voltazh të mesëm deri në nivelin 20 kilovolt në shpërndarës, përmirësimin e rrjetit shpërndarës, zonat e zgjedhura. Krahas financimit të si dhe rritjen e cilësisë, eficiencës dhe sigurisë së komponentëve bazë, kjo hua shoqërohet edhe me furnizimit me energji elektrike për konsumatorin një grant prej 2 milionë eurosh, i cili do të shqiptar. shërbejë për trajnimin e stafit shqiptar, me qëllim Ju falënderoj! rritjen e kapaciteteve dhe përmirësimin e Gramoz Ruçi – Ju faleminderit, zonja mirëmbajtjes së rrjetit. Ministre! Financimi i këtij programi është mundësuar Për këtë marrëveshje janë regjistruar për si rezultat i krijimit të hapësirave fiskale në diskutim deputetët: Arben Ahmetaj, Pjerin buxhetin e shtetit në përgjithësi dhe të sektorit Ndreu, Antoneta Dhima, Ilir Beqaj, Taulant energjetik në veçanti, pasi projektet në këtë Balla, Evis Kushi, Ilir Xhakolli, Besnik Baraj, sektor janë realizuar në kohë dhe me eficiencë. Vullnet Sinaj, Klodiana Spahiu dhe në emër të grupit Ervin Bushati, nga Lëvizja Socialiste për
8 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Integrim, Enver Roshi, kurse nga PD-ja Myslim përket tregut të punës dhe lëvizjeve në punësim Murrizi. dhe në papunësi në Ballkanin Perëndimor. Fjalën e ka zoti Arben Ahmetaj. Patjetër që të dhënat janë të detajuara, të Të përgatitet zoti Enver Roshi. rëndësishme dhe pozitive, por, praktikisht, kanë Arben Ahmetaj – Dua të përshëndes lëshuar një alert të rëndësishëm për të gjithë deputetët e rinj, të cilëve u uroj suksese për politikëbërësit në qeveri dhe në parlamente, por detyrën dhe përgjegjësinë shumë të rëndësishme jo vetëm, për sa i përket të ardhmes së tregut të që kanë marrë përpara qytetarëve shqiptarë. punës në Ballkanin Perëndimor. Përpara se të Madje, dua të përshëndes edhe qytetarët që nuk kaloj tek alerti, dua t’u referohem të dhënave për na kanë votuar ne, por opozitën. I them Ralf Shqipërinë. Shqipëria shënohet si vendi i parë Gjonit: mos u mërzit nga boja e kuqe, sepse, siç me rritjen e pjesëmarrjes në forcën e punës me duket, boja e kuqe është ndarë nga boja e zezë. 60%. Mos harroni që është filluar me 50% dhe Ralfi mori të kuqen. Ata që i hodhën bojën, 52% pjesëmarrja në forcat e punës në vitet 2012- morën bojën e zezë. I uroj suksese në këtë 2013. Sot papunësia në Shqipëri është 12,3%, mandat! është shifra historike më e ulët. Sigurisht, në Ndërkohë, dua të falënderoj ministren e terrenin ekonomik, siç ka vende pune të Infrastrukturës për ekspozenë që bëri për sa i paplotësuara, ka edhe qytetarë që kanë nevojë përket ratifikimit të marrëveshjes me KfW-në, për vende pune dhe do të vij pak më vonë tek pra me qeverinë gjermane, e cila e ka mbështetur alerti. Ndërkohë, po t’i shohim kostot e krahut të në vazhdimësi sektorin energjetik dhe jo vetëm, punës në Ballkanin Perëndimor, ato janë shumë por të gjithë infrastrukturën në tërësi, duke futur të ulëta dhe Shqipëria i ka nga më të ulëtat, me sektorin energjetik, furnizimin me ujë të pijshëm, gjithë rritjen më të madhe të pagës reale së fundi, edhe projektin, për të cilin folëm herën krahasimisht me vendet e tjera të Ballkanit, e kaluar, për rehabilitimin e konvikteve të Qytetit 6,6%. Studenti. Ajo që sot duhet të bjerë si kambanë për Ndërkohë, nga e gjithë ajo ekspoze që bëri politikëbërësit është produktiviteti në Ballkanin ministrja, dua t’i referohem një elementi tejet të Perëndimor, por ne po flasim për Shqipërinë, ku rëndësishëm, që besoj se ka nevojë të madhe për vazhdon të mbetet tejet i ulët. Kjo është arsyeja vëmendje nga ana e qeverisë dhe e administratës pse praktikisht një pjesë e ekonomisë shqiptare specifike. Jam duke folur për një projekt me ende nuk ka arritur të tërheqë investime me shumë donatorë për sektorin e energjisë vlerë të shtuar në ata sektorë ku vlera e shtuar, që elektrike, i cili ka nevojë për një koordinim më të mbetet në vend apo vlera e shtuar që krijohet thellë të dy elementeve kryesore, që sot janë është më e madhe krahasimisht. Kjo është edhe sfida për sistemin, edhe për shkak të varësisë nga një nga sfidat e ekonomisë. Ka një shifër situata që fluktuon vit pas viti: së pari, është interesante, por sërish është alert, krahasimisht modeli i tregut. me vitet 2016-2017, kur në Ballkanin Zonja Ministre, besoj se modeli i tregut nuk Perëndimor janë krijuar 231 mijë vende pune, në duhet të vonohet, por duhet të shkojë në atë periudhën në observim janë krijuar vetëm 68 drejtim që është vendosur edhe me Bankën mijë vende pune, 63% e vendeve të punës të Botërore dhe me donatorët e tjerë. krijuara në Ballkanin Perëndimor janë krijuar në Së dyti, ajo që është diskutuar në Shqipëri. vazhdimësi, është prioritizimi i investimeve në Situata nuk është rozë. Ajo që dua të them sektorin e energjisë, pra ajo që vjen e para, duhet përpara se ta mbyll është se sot aty jashtë ka një të jetë e para, në mënyrë që të vazhdojmë me ata protestë dhe qytetarët janë në të drejtën e tyre, objektiva për sa i përket uljes së humbjeve por instrumenti, mënyra, ekstremiteti dëmton teknike dhe joteknike dhe garantimit të imazhin e Shqipërisë, dëmton aspiratën furnizimit me cilësi 24 orë me energji elektrike europiane, largon investimet, dëmton të të gjithë qytetarëve. ekonominë dhe konsumin. Ndërkohë, përfitoj nga rasti të përmend një Sërish e falënderoj ministren për punën e raport shumë të rëndësishëm që ka dalë dje, që bërë! është raporti i tretë i Bankës Botërore për sa i
9 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Kërkoj që ato dy pika të rëndësishme të japë një impuls jo vetëm zhvillimeve urbane të vihen në axhendën e administratës së saj në Shqipërisë, por edhe atyre rurale, aty ku drita mënyrë që çdo krizë e mundshme energjetike për elektrike mungon, aty ku nuk shkon media, aty shkak të situatës hidrike të ketë menjëherë ku informacioni nuk shkon, pra për të pasur një përgjigjen e administratës së qeverisë dhe të afinitet dhe një adresim më të mirë të buxhetit të shtetit. problematikave të zonave më të thella të Faleminderit! Shqipërisë për t’i afruar ato, aq sa mundemi, Gramoz Ruçi - Faleminderit, zoti duke zbutur në minimum varfërinë e këtyre Ahmetaj! njerëzve, të cilët edhe sot kanë vështirësitë e Fjalën e ka zoti Enver Roshi. tyre në çdo pjesë të Shqipërisë. Përgatitet zoti Balla. Kërkoj nga ju që t’i mbështesni të gjithë Enver Rroshi – I nderuar zoti Kryetar, deputetët tanë, por edhe çdo person tjetër që Të nderuar deputetë, ndihet sot i kërcënuar apo i rrezikuar nga E kërkova fjalën për të shprehur presionet. Jemi qytetarë të lirë, kemi të drejtë të mbështetjen ndaj deputetëve Ligoraq Karamelo shprehemi. Vendimi ynë për të ardhur në dhe Ralf Gjoni. Ajo që dua të theksoj është se parlament nuk është aspekti personal, ne kemi këtë liri që e kemi fituar me kaq mund, djersë, një thirrje tjetër nga shpirti, nga zemra që gjak dhe jetë të dhëna, sot kemi fatin e madh ta Shqipëria të shkojë në Europë. Ky është misioni shijojmë në një shoqëri demokratike. ynë, prandaj jemi sot këtu. Këtë mision do ta Janë dhjetëra marrëveshje të firmosura nga kryejmë deri në fund përderisa e kërkon ligji dhe parlamentarët e këtij parlamenti në vite, që nga Kushtetuta e vendit tonë. Ne duhet të shkojmë në Karta e Helsinkit për të Drejtat e Njeriut nga ju Europë, populli do të shkojë në Europë. Ne dhe kolegët e mëparshëm, prandaj sot ndihemi të politikanët duhet të punojmë që ta çojmë lirë në vendimmarrjen tonë. Vullneti ynë për të Shqipërinë në Europë. Kjo është thirrja pse ne hyrë në këtë parlament ka qenë i lirë, sovran dhe kemi ardhur sot këtu, por besoj edhe kolegët e është bazuar në lirinë tonë të fituar me mundin tjerë deputetë. dhe gjakun e atyre mijëra njerëzve që sot nuk Faleminderit! jetojnë më, që kanë dhënë jetën për këtë ditë që Gramoz Ruçi - Faleminderit, zoti Roshi! jetojmë sot. U kërkoj edhe grupeve të tjera Në mbështetje të nenit 11, pika 2, të Kodit parlamentare, Kryesisë së Kuvendit që të të Sjelljes, kur deputeti i ri diskuton për herë të shprehen në mbështetje dhe të solidarizohen, por parë, sigurisht përshëndetet nga drejtuesi i edhe të kërkojnë që ata njerëz që dolën dje atje, seancës. Ftoj kolegët deputetë ta përshëndesim të marrin atë që u takon. Ne jo vetëm për rastin e me duartrokitje diskutantin Roshi, që mbajti deputetit, por për çdo qytetar të Shqipërisë, të fjalën e parë në parlament. cilit i preken të drejtat dhe i cënohet siguria, do Fjalën e ka zoti Balla. të shprehemi gjithmonë në mbrojtje të lirisë , të Përgatitet zoti Murrizi. pronës apo sigurisë së tij. Taulant Balla - Së pari, dua të rishpreh U bëj thirrje Ministrisë së Arsimit, vlerësimin tonë dhe falënderimet për qeverinë Ministrisë së Shëndetësisë, drejtorive të shëndetit gjermane! Në këto seanca të para të këtij publik dhe drejtorive arsimore të Bulqizës që sesioni, pothuajse në të gjitha, ka pasur një për rastin e djeshëm të shkollës së mesme në marrëveshje me Gjermaninë. Kjo është një Bulqizë të nxjerrin sa më shpejt arsyet pse pati marrëveshje tjetër që tregon qartë nivelin shumë një ngjarje të tillë. Të mos u lihet dorë e lirë të mirë dhe të lartë të bashkëpunimit ndërmjet manipulimeve, zhgënjimeve dhe pasigurisë, por dy qeverive. Marrëveshja për energjinë vjen pas së shpejti njerëzit duhet ta dinë në mënyrë të miratimit të dy marrëveshjeve të tjera, njëra ndër saktë pse ndodhi ky problem. Të merren masat to për të rritur investimet në konvikte, sepse që jeta e nxënësve të sigurohet ashtu siç e angazhimi ynë në “Paktin për universitetin” garanton një shtet demokratik siç jemi ne! është një angazhim themelor. Njëkohësisht, meqenëse m’u dha fjala, jam Dua t’i garantoj sot të gjithë studentët se jo pro miratimit të marrëveshjes midis qeverisë vetëm do t’i qëndrojmë fjalë për fjalë gjermane dhe qeverisë shqiptare, e cila do t’u
10 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 angazhimit, por do ta shtojmë vëmendjen tonë përpara, ndërsa dhuna na kthen shumë pas në për ta. kohë. Gjej rastin të falënderoj edhe ambasadën Mjaft kohë kemi humbur deri tani. gjermane këtu në Tiranë për një deklaratë Tashmë të gjitha maskat kanë rënë. Ata që vranë shumë të qartë për ato që kanë ndodhur në protestuesit para 8 vjetësh tani duan të vijnë Shqipëri gjatë ditëve apo javëve të fundit, ku përsëri në pushtet përmes forcës dhe dhunës. ndër to më i rëndësishëm është angazhimi i Politikanët e vjetër, të frikësuar nga drejtësia e qeverisë federale gjermane për të vazhduar re që po vjen, janë bërë të gjithë bashkë: Luli, bashkëpunimin me qeverinë aktuale, e cila është Saliu, Monika, për të mbrojtur interesat e tyre legjitimuar në mënyrë demokratike dhe personale, si gjithmonë veçse në kurriz të mbajtëse e mandateve në Kuvend! Kur flas për shqiptarëve dhe të interesave të shqiptarëve. mbajtësit e mandateve në Kuvend, kolegu Akte të tilla dhune nuk kanë asgjë të përbashkët parafolës është një koleg i opozitës dhe kritikat me aspiratën europiane të qytetarëve shqiptarë. që ngriti ndaj qeverisë për çështjen e Për këtë arsye, në prag të protestës së të administrimit të situatës me nxënësit në Bulqizë shtunës së kaluar, partnerët tanë amerikanë dhe meritojnë, zonja Ministre, një vëmendje të ata europianë e dekurajuan qartësisht veçantë. Jam shumë i sigurt se dhe deputetët e pjesëmarrjen jo vetëm duke u bërë thirrje tjerë të opozitës do të vijojnë të luajnë këtë rol qytetarëve për të mos qenë pjesë e protestës, por shumë të rëndësishëm që ka një opozitë në edhe duke nënvizuar edhe një herë faktin se Kuvendin e Shqipërisë. Opozita ka plot Shqipëria ka një parlament dhe një qeveri instrumente në Kushtetutë dhe në Rregullore, të legjitime të dalë nga zgjedhjet e vitit 2017, të cilat duhet të përdoren, sepse opozita në njohura ndërkombëtarisht dhe të certifikuara si demokraci është kontrollori i qeverisë. zgjedhjet më të mira të zhvilluara në Shqipëri në Zoti Kryetar, 27 vjetët e fundit. Aleatët kryesorë të Shqipërisë Kolegë deputetë, do të doja që nga kjo jo vetëm që dënojnë djegien e mandateve dhe foltore t’i drejtohesha personalisht Lulzim braktisjen e institucioneve nga opozita, por Bashës, si nxitësi dhe orkestruesi kryesor i inkurajojnë fort deputetët e rinj të opozitës, që dhunës opozitare sot në Kuvend. Kushdo që e kanë zgjedhur të jenë të përgjegjshëm duke mbështet, thjesht vetëm sa e largon Shqipërinë pranuar mandatet dhe përfaqësimin e qytetarëve nga Europa dhe nxit destabilitetin në vend. Edhe që kanë votuar për forcën e tyre politike. sot, deputetë, qytetarë, punonjës të Policisë së Akuzat e Lulzim Bashës sot nuk i beson Shtetit u goditën nga urdhrat qorrë të Lulzim askush, por ato së bashku me aktet e dhunës Bashës. Shqiptarët nuk kanë parë kurrë një lider synojnë të nxijnë fytyrën e Shqipërisë dhe të të opozite të bëjë thirrje të hapur për të goditur gjithë shqiptarëve. Sot paguajmë të gjithë së forcat e rendit dhe institucionet. Shqiptarët nuk bashku një kosto në raport me imazhin e vendit kanë parë kurrë që me urdhra politikë të goditen tonë, si dhe rrezikojmë integrimin europian dhe deputetët. Asnjëherë më parë në të gjitha këto ngadalësimin e rritjes ekonomike, që është vite nuk janë goditur deputetët me urdhër të shumë e rëndësishme, uljen e numrit të turistëve kryetarëve të partive. që vizitojnë Shqipërinë dhe sipërmarrësve të Ajo që dua të ndaj me ju dhe me të gjithë huaj që zgjedhin të investojnë këtu te ne, vetëm e shqiptarët është se sot Lulzim Basha po sillet vetëm se Lulzim Basha dhe Monika Kryemadhi tipikisht si një huligan në një ndeshje futbolli. kanë kuptuar se janë humbës që nuk mund t’i Parë nga ky këndvështrim, djegia e mandatit, po fitojnë zgjedhjet, pasi askush nuk i beson më. ia them, nuk është fare një humbje për Në vitin 2017 kontrolluan dhe morën demokracinë, pasi politikanë të papërgjegjshëm përmes një marrëveshjeje gjysmën e qeverisë: si puna e Lulzim Bashës, nuk e meritojnë as zëvendëskryeministrin, 6 ministra, drejtorin e besimin e shqiptarëve dhe as të jenë në Përgjithshëm të ALUIZNI-t, drejtorin e parlament. Por, sigurisht, Shqipëria nuk e Përgjithshëm të OSHEE-së, një Zot e di pse i meriton një kryetar të PD-së në detyrë si Lulzim duhej Lulzimit OSHEE-ja për të hyrë në Basha, as edhe jashtë Kuvendit të Shqipërisë në zgjedhje, si edhe plot institucione të tjera, rolin e huliganit, pasi Shqipërisë i duhet të ecë përfshirë këtu edhe kryetarin e KQZ-së. Sot jemi
11 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 dëshmitarë të sulmit më të madh që i është bërë përgjigjen. Sot Lulzim Basha ka refuzuar të ndonjëherë të ardhmes së Shqipërisë, sulmit më paraqitet para prokurorëve në një hetim. Ky të furishëm kundër reformës në drejtësi dhe është rasti i parë se si kryetari i opozitës, pasi ëndrrës sonë të përbashkët në këtë pjesë të sallës paska lënë mandatin për hir të interesave të dhe në këtë krah të djathtë të sallës së Kuvendit. vendit dhe jo për të bllokuar reformën në Nëse do të fitonte rruga e dhunës e zgjedhur nga drejtësi, tregon qartë që nuk respekton detyrimin Basha, Berisha dhe Kryemadhi, është e sigurt që që ka çdo shtetas, duke filluar nga Presidenti i Shqipëria vetëm do të humbte. Republikës (Kryetari i Shtetit) deri tek ai më i Nga ana tjetër, javën e kaluar, e them me thjeshti, që në rast se thirret nga institucioni i plot krenari këtë, ne në vijim të asaj që thashë prokurorisë, nuk mund të bëjë dëngla. për “Paktin për universitetin”, në administratë Ky arsyetim i bërë sot publik nga Partia janë punësuar 373 studentë ekselentë. Ata nuk Demokratike, të cilin e kam këtu, nuk mund të janë as të FRESSH-it, as të FRPD-së, as të LRI- jetë arsyetim për t’u fshehur nga një hetim, i cili së, por janë thjesht vajza dhe djem të shkëlqyer nuk po kryhet vetëm nga prokuroria e të Shqipërisë, të cilët, nëpërmjet programit tonë Shqipërisë, por njëkohësisht edhe nga “Punë të mbarë.al”, janë pjesë e një dialogu Departamenti i Drejtësisë së Shteteve të gjithëpërfshirës ndërmjet studentëve dhe Bashkuara të Amerikës, edhe nga Autoriteti i qeverisë. Kjo është prova më e mirë se çfarë Drejtësisë së Skocisë. mund të arrihet nëpërmjet dialogut, dialogut dhe Si mund të guxojë dhe të pretendojë ta vetëm dialogut. besojnë shqiptarët Lulzim Bashën kur prokuroria Në këtë kontekst, është gjithnjë e e njofton për ta marrë në pyetje për një çështje, vlefshme dora jonë e shtrirë për dialog me që i ka lënë të paktën gojëhapur miqtë tanë opozitën. Asnjëherë në historinë e saj Partia Perëndimorë, për të mos thënë të shqetësuar se si Socialiste nuk ka qenë kundër dialogut, por, siç e “kryeministri në hije” (sepse kryetari i opozitës kemi thënë edhe në këtë sallë, dialog do të ketë, është kryeministër në hije në çdo vend ndërsa negociata në kurriz të demokracisë dhe të demokratik) paskësh qenë dy vjet më parë i parimeve kushtetuese të vendit nuk do të ketë. sponsorizuar me para, që nga hetimi i medieve Në këtë kuptim, dua që me deputetët e rinj të më prestigjioze investigative amerikane, si: opozitës le ta vijojmë këtë dialog shumë të “Mother Jones” dhe “New York Times”?! Ju e rëndësishëm për punët që duhet të kryejë dini se çfarë vlerësimi kishte Saliu për “New Shqipëria deri në qershor të vitit 2019 për sa i York Times”-in teksa unë dhe Erion Braçe përket procesit të rëndësishëm të hapjes së citonim shkrimet e “New York Times-it” për negociatave, por edhe të një ndër detyrave të historitë e vjetra të tij, ndërkohë që ky hetim sot shtëpisë që kemi, miratimit të Kodit Zgjedhor. po kryhet nga institucionet e drejtësisë së Të nderuar deputetë të opozitës, ne duhet ta Shteteve të Bashkuara të Amerikës. miratojmë Kodin Zgjedhor, ndaj duhet të Janë plot 950 mijë dollarë, nga të cilat dialogojmë me Partinë Demokratike, me Lulzim Basha nuk ka arritur të justifikojë as 10% Lëvizjen Socialiste për Integrim dhe me çdo parti të tyre, pasi 90% e kësaj shume janë të tjetër. Në këtë kontekst, së shpejti ju ftoj në një pajustifikuara, sepse nuk kanë dalë nga tryezë të rëndësishme për sa i përket Kodit Shqipëria; nuk kanë dalë nga financat e Partisë Zgjedhor. Demokratike. Të nderuar kolegë, sot opinioni publik është Jo më larg se dje një televizion kombëtar njohur me refuzimin e kryetarit të Partisë këtu në Shqipëri ka vijuar investigimet dhe ka Demokratike për t’u paraqitur në institucionin e treguar që janë edhe dy shtetase ruse të tjera të prokurorisë. Kur para tri javësh ne thoshim këtu, përfshira në pronësinë e këtyre kompanive në Kuvend: “E kanë hallin te reforma në drejtësi, “guaskë”, që, nga dashuria e madhe për prandaj po i lënë mandatet”, shumëkush, madje Lulzimin, nga shprehja e gatishmërisë për ta edhe një pjesë e atyre që paguhen për të dhënë mbështetur, paskan përzgjedhur ta mbështetkan opinione, se, në fakt, opinionet duhen dhënë Lulzim Bashën për të financuar fushatat për t’i falas, pyeste: çfarë lidhjeje ka reforma në drejtësi nxirë faqen Shqipërisë në medie të ndryshme me lënien e mandateve?! Sot shqiptarët e morën
12 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 amerikane apo edhe fushatën e promovimit të republike tjetër të Bashkimit Europian, por edhe liderit në zbritje të Partisë Demokratike. jashtë tij, që ndihmon qytetarët shqiptarë. Sot, teksa të gjithë shqiptarët presin që Sipas traditës, duke dëgjuar edhe drejtësia e re të japë rezultatet e para, kemi parafolësin, por edhe sipas rregullit për të folur shprehjen më kuptimplotë të refuzimit të Lulzim për çështje të rendit të ditës, edhe unë do të Bashës, i cili, në refuzim dhe në shmangie nuk përpiqem të jem po aq brenda rendit të ditës sa është i ri, por është përsëritës: iu shmang hetimit kanë qenë të gjithë kolegët e mi dhe të dhe më pas gjykimit në aferën e Rrugës së maxhorancës në këta 16 muaj parlament. Kombit, duke çuar përditë vetëm recetën e Sot është data 21 mars, një ditë larg 22 mjekut ose lejen nga mjeku, se ishte shumë marsit, kur 27 vjet më parë qytetarët shqiptarë, sëmurë dhe nuk mund të shkonte, apo edhe për herë të parë pas 45 vjetësh komunizëm, me udhëtimet jashtë shtetit si ministër i Jashtëm! votën dhe vullnetin e tyre të lirë larguan nga Një ndër arsyet pse u katapultua në pushteti Partinë e Punës së Shqipërisë. E Ministrinë e Jashtme në vitin 2007 ishte pikërisht theksoj, Partinë e Punës së Shqipërisë, sepse për të siguruar sa më shumë rrugë jashtë shtetit komunistët nuk i hoqën dot nga pushteti. Të për t’iu shmangur drejtësisë. Edhe sot, që duhet shpërndarë gjithandej nëpër forca të ndryshme të ishte para prokurorisë, shpiku një udhëtim politike, ata e kanë qeverisur Shqipërinë edhe në jashtë shtetit, ku, në fakt, ishte njoftuar se do të 29 vjet post-komunizëm nga dhjetori i vitit ‘90 ishte zoti Gerti Bogdani, pra nuk do të shkonte deri sot që flasim, paçka se herë ndërrojnë fare Lulzim Basha. Kjo është shprehja më xhaketat dhe herë kapërcejnë ylberin. kuptimplotë. Ku jemi sot pas 29 vjetëve pluralizëm dhe Kush ka pasur dyshime se Lulzim Basha, 27 vjet pas zgjedhjeve të para të pranuara nga të Sali Berisha dhe Monika Kryemadhi i lanë gjithë aktorët dhe faktorët politikë, të rrëzimit të mandatet për hallet e shqiptarëve, sot ka marrë PPSH-së nga pushteti, 22 marsit të vitit 1992? përgjigjen: i lanë mandatet veçse për hallin e Njëri krah politik është në sallë, nga krahu tjetër tyre! Ata i lanë mandatet, sepse kanë frikë nga politik është gjysma, para Kuvendit ka reforma në drejtësi! Ata kanë frikë nga drejtësia protestues, me të cilët sot bashkohem edhe unë e re që po lind! për të protestuar kundër qeverisë suaj dhe nesër Ju jeni kundërshtarët tanë dhe këtë nuk e kundër çdo lloj qeverie që, pasi ia merr votën me luan as topi, por si kryetar i grupit të shumicës mashtrime, tallet me popullin, e përbuz dhe i parlamentare dua t’ju them se ne jemi të gatshëm kthen kurrizin. Sot 27 vjet pas zgjedhjeve të të dialogojmë me ju, të punojmë së bashku në para, të cilat bënë përmbysjen e madhe, jemi pa interes të vendit, sikurse jam shumë i sigurt që ju Gjykatë Kushtetuese, pa Gjykatë të Lartë, një do t’i përdorni të gjithë mekanizmat drejtësi që disa thonë se do ta bëjnë të mirë dhe parlamentarë për të kontrolluar shumicën dhe disa të tjerë thonë që nuk i besojnë. Jemi me një qeverinë. sistem politik të kapur prej fyti, të votuar me Faleminderit! bilbil nga këta që ishin në këtë sallë në vitin Gramoz Ruçi – Faleminderit, zoti Balla! 2008, për t’iu shmangur ballafaqimit direkt që në Fjalën e ka zoti Murrizi. këtë sallë të vijnë ata që e meritojnë votën e Të përgatitja deputetja Antoneta Dhima. qytetarëve shqiptarë. Më fal, Antoneta, sepse e paska radhën Kryetari i grupit të maxhorancës foli për deputeti Pjerin Ndreu. Kodin Zgjedhor. Për mendimin tim, duhet Myslym Murrizi – Të nderuar deputetë, prishur sistemi politik, i cili në prill të vitit 2008 Së pari, dua të theksoj se jam pro ratifikimit largoi të zgjedhurit nga zgjedhësit. Përjashta të marrëveshjes midis Këshillit të Ministrave të flasin në emër të popullit, këtu brenda flasin në Republikës së Shqipërisë dhe Republikës emër të popullit. Pse e keni kaq frikë popullin? Federale të Gjermanisë për bashkëpunimin në Keni tri palë zgjedhje që i fshiheni votës së fushën e shpërndarjes së energjisë elektrike, popullit. Hyjnë në lista si struci dhe rrisin sikurse do të jem pro për aq kohë sa do të jem në servilizmin edhe kur janë në pushtet, edhe kur këtë Kuvend, ratifikimit të çdo marrëveshjeje janë në opozitë. A kemi me të vërtetë vullnet për midis Republikës së Shqipërisë dhe çdo t’i çuar të zgjedhurit te zgjedhësit? Thirrja ime
13 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
është për ta ndryshuar këtë sistem zgjedhor. Boll këto karrige këtu u përkasin vetëm atyre. Kush e jeni tallur me shqiptarët duke ndërruar qarqet si bëri këtë ligj? Kastriot Islami juaj që erdhi te ne endacakë, 4 vjet mashtroni në një qark, 4 vjet dhe Ilir Rusmali ynë, që sot ka ardhur te ju. Pse e mashtroni në një qark tjetër. Nëse në këtë sallë bënë? Disa kishin dëshirë të forconin ka vend vetëm për ata që votojnë qytetarët, pashallëkun brenda subjekteve politike, të tjerë atëherë qytetarëve duhet tua japim këtë mundësi menduan që ky pashallëk brenda forcave politike që ua kemi mohuar me ndryshimet dhe ligjin më do t’u shkonte për shtat kur të vinin në qeveri, që bastard që ka pasur ky vend në 29 vjet post- 1 kilometër rrugë ta bëjmë 20 milionë euro dhe komunizëm. askush të mos guxojë të flasë, sepse unë e di që E ndryshuam për hesapin tonë, por edhe për as ju dhe as ne nuk jemi njëlloj! ju, që jeni sot në maxhorancë. Ju kanë vënë në Unë nuk marr asgjë përsipër, pasi në rresht për të pranuar ministra njerëz që nuk kanë pluralizëm përgjegjësia është individuale. Mund qenë në fushatë me ju, ju kanë vënë në rresht, të flasësh për Bashën, mund të flasësh për sepse ju trembin me emrin “listë”. Nëse je i treti, Berishën, mund të flasësh për kë të duash, mua të çon të trembëdhjetin. Kështu që, këtu vijnë nuk më impresionon absolutisht as SPAK-u, as njerëz që nuk kanë asnjë përgjegjësi politike BKH-ja, as prokuroria sot dhe sa të jem gjallë. edhe ndaj socialistëve që u kanë dhënë votën për Shqiptarët me të vërtetë duan ta çlirojnë të qenë sot në maxhorancë. vendin nga kjo kapje prej fyti, që këtu të mos Për një vit e gjysmë kam kërkuar nga ketë më butakë, të mos ketë më manekinë, që e bashkëkryetari të më thotë se çfarë bëhet me ngrenë dorën si kauçuk. Kjo është edhe arsyeja reformën zgjedhore. Belbëzonte nën tavolinë, pse Myslim Murrizi nuk u vu në rresht. Unë për sepse ka hall se nuk dalin deputetë një grusht të mos qenë ushtar kam shkuar në shkollë të servilësh që jargaviten si kërmij para panoramës lartë. Unë nuk vihem në rresht. Arsyeja pse nuk së kryetarit të partisë. Nëse doni ta ktheni këtë e dorëzova mandatin tim është mllefi ndaj atyre sallë në të atyre që realisht janë me dinjitet, kanë që hartuan sistemin në vitin 2008, por edhe për pigment politik, kanë kurajë dhe moral që ta t’u thyer hundën. Unë jam këtu për të kritikojnë qeverinë edhe kur janë në maxhorancë, përfaqësuar ata 17 mijë votues, që nuk votuan ta kritikojnë edhe liderin e opozitës kur nuk sillet për ju, edhe pse ishin 28 ditë fushatë, edhe pse siç duhet ndaj interesit të qytetarëve, le të ishin në kushte jo të barabarta, edhe pse janë ndryshojmë ligjin. Ky është momenti. Këtë gjë hedhur para për t'i blerë ato vota. presin qytetarët atje. 18 palë zgjedhje ka kaluar ky vend, 9 palë Në emër të cilëve votues flasin sot? Cilit zgjedhje të përgjithshme, 2 referendume dhe 7 qytetari i ka dhënë dorën 80 % e kësaj salle? palë zgjedhje lokale. Përveç zgjedhjeve të vitit Kam 16 muaj në këtë Kuvend. M’u duk vetja 1992, vetëm 2 palë zgjedhje janë pranuar nga të jashtë mode kur fola në një seancë 5 minuta gjithë ata që kanë marrë pjesë. Cilat? Zgjedhjet e jashtë rendit të ditës për dy probleme lokale, vitit 2005 dhe zgjedhjet e vitit 2013. Pse? Sepse djegien e mbeturinave në mes të Lushnjës dhe të humbësit e pushtetit kanë ikur të ngopur. Më Grabianit dhe për transferimin e spitalit të gjeni një palë zgjedhje të tjera që nuk janë Lushnjës, që sot është shndërruar në një ankimuar apo anatemuar në këtë vend?! poliklinikë të një qyteti me 220 mijë banorë, 160 Unë nuk po them që të ikni ju, të ndërrohen mijë votues, rrethi i gjashtë në Shqipëri. Qeshën këta, 10 apo 15 sa janë këtu, apo ata që ishin dhe të gjithë, sepse thanë: Çne ky i prapambetur që të vijnë disa të tjerë, që u përzunë me votë në flet për hallet e atyre nga ka ardhur? Ne këtu vitin 2013, jo. Të hapim listat, t'ua çojmë të bëjmë politikë të madhe, flasim për NATO-n, zgjedhurit tanë zgjedhësve dhe qytetarët të atomin, armë bërthamore e të tjera”. Jo, nuk na votojnë ata që duan si përfaqësuesin në këtë ka zgjedhur njeri për atë punë. Ka qenë ndryshe sallë, pastaj hajdeni të bëjmë politikë. Edhe deri në vitin 2005. E kam theksuar edhe më 23 kryetarët e partive do të bien rehat, sepse do t'u dhjetor në këtë foltore, që deri në vitin 2005 shuhet numri i servilëve që i rrethojnë. Ata do të deputetët nuk linin rast pa shkuar në zonë, sepse bien rehat edhe për veten e tyre, sepse do të kishin hallin e zgjedhjeve të tjera. Për tri palë qeverisin me dinjitet. Ndoshta nuk do të rrinë 8 zgjedhje i keni bërë deputetët të mendojnë sikur vjet në pushtet, mund të rrinë 4 vjet, por populli
14 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 thotë: "Më mirë të jesh gjel për 5 ditë, se sa vend, pasi e shikojnë të pashpresë. Premtuat 300 gjithë jetën i nënshtruar". Ndaj unë, por besoj mijë vende pune, por për 5 vjet kanë ikur 360 edhe kolegët e tjerë të Partisë Demokratike dhe mijë shqiptarë. Gjithashtu, premtuat se do t’ua të LSI-së do ta japin votën për ta çrrënjosur këtë hiqni TVSH-në tek ushqimet bazë, por kjo nuk sistem nga pashallëku i sekretarëve të parë. Deri ndodhi. në vitin 1990 kemi pasur vetëm një sekretar të Unë sot midis jush shikoj njerëz kurajozë, parë, pas vitit 2008 u bënë 3 ose 4. që duan ta çrrënjosin këtë pllakosje, këtë heshtje Nëse listat do të jenë të hapura do t'i që ka kapur politikën shqiptare, që realisht për shikoni ata që ngrihen dhe flasin në emër të mua është nëna e të gjitha të këqijave. Të gjitha popullit, të cilët kurrë nuk kanë takuar popull në institucionet në një republikë parlamentare e jetën e tyre; kurrë nuk i kanë hapur telefonin një kanë nënën në këtë sallë, por, kur kjo nënë është qytetari. e infektuar, sepse nga këtu dalin të gjitha, Premtuat se do ta ulnit me 20% TVSH-në e absolutisht pak infeksion do ta ketë çdo lloj energjisë elektrike. Uleni! Unë jam dakord me prodhimi që del nga këtu. ata qytetarë, edhe me Partinë Demokratike apo Falë këtij ligji erdhën në këtë Kuvend edhe me çdo subjekt tjetër politik që është sot në kriminelët ordinerë me kollare. Unë kam qenë protestë, por jo që ju të lironi karriget dhe në deputet edhe në vitet 1997-2001, kur nuk kishte vendin tuaj të vijnë ata që ishin. zgjedhje, kur nga Ura e Rrogozhinës deri në Qytetarët duhet të dalin në protestë, sepse Konispol Partia Demokratike nuk vendoste dot sot po e paguajnë 20 lekë më shumë energjinë asnjë kandidatë, sepse bandat bënin ligjin dhe i elektrike; duhet të dalin në protestë, sepse sot e mbushnin kutitë me 110%. Këtu ka pasur blejnë naftën për traktorin 1900 lekë litrin, aq sa komunistë, enveristë, ithtarë të Stalinit, të Mao e blen ai që e ka blerë Benzin 100 mijë euro; Ce Dunit, të Millosheviçit, por kurrë hajdutë duhet të dalin në protestë që të mos derdhet batanijesh, kurrë trafikantë, kurrë tutorë. Ju na i qumështi në rrethrrotullimin e Lushnjës. sollët këtu me këtë ligjin e famshëm, për të cilin, Anulojeni atë ligj. A e dini ju se fermeri lushnjar që kur e bëtë në vitin 2008, në këtë sallë keni sot i shet katër litra qumësht më pak se një litër thënë se do të sillnit intelektualë. Ku i keni?! 19 ujë, që mbushet në kanalet e pista të këtij vendi veta kanë lënë sallën, disa kanë ardhur për të dhe shitet me markat: "Ujë mbretëror”, "Ujë votuar këtu edhe me pranga në duar, ndërkohë përrallor" apo ku e di unë?! 280 lekë shitet një çifti i ambasadorëve në lozhë rrokeshin për qafe. litër qumësht dhe 1000 lekë një litër ujë. Ndaj, unë mendoj se për ligjin zgjedhor Pse vetëm këta qenkan hajdutë?! Unë e duhet t'i çojmë të zgjedhurit tanë te zgjedhësit. kam thënë edhe herë tjetër, edhe në këtë sallë, Hajdeni, ngrihemi mbi karriget tona dhe pastaj edhe kur u bë ligji i dekriminalizimit, se do të kenë të drejtën morale, njerëzore, ligjore kriminelë ka nga të gjitha anët, hajdutë ka nga të dhe politike ata që do të ulen në këtë sallë të gjitha anët. Le që do ta shikojnë SPAK-n dhe flasin realisht në emër të qytetarëve, të votuesve BKH-në, sepse do t’u dridhen leqet e këmbëve të tyre, jo në emër të popullit. Sa herë i dëgjoj edhe ish-pushtetarëve tuaj. Unë kam pritur ta njerëzit e krahut tim apo të krahut tuaj që flasin bënit këtë punë, në qoftë se do të kishte drejtësi, në emër të popullit, sinqerisht ndihem keq, sepse edhe për ish-pushtetarët që keni akuzuar kur ishit më kujtohen gjyqet e '48-ës deri në '90-ën, në opozitë, ndoshta një pjesë prej tyre edhe me të monizmi flet në emër të popullit. drejtë. Çfarë ndodhi? I punësuat një nga një Dua të them dy fjalë për hajdutllëqet që dalëngadalë, vetëm dy vetë keni lënë pa futur në janë bërë në këtë sallë. Unë nuk besoj se punë nga i gjithë kabineti e viteve 2005-2013. ekonominë e këtij vendi dhe milionat e Pse ndodh kjo lloj hipokrizie, që kur jemi në taksapaguesve shqiptarë i kanë bërë militantët opozitë themi: ruspa, traktori, hajduti, pranga, tuaj apo militantët tanë. E gjithë e keqja, grabitja dhe sa vijmë në pushtet bëjmë flirte?! e miliarda eurove, që nga viti 1991 deri më sot, Nuk është e nevojshme të lexojmë asnjë lloj ka ardhur nga kjo sallë. Drejtësisë së re, që do të raporti lidhur me ekonominë e vendit, sepse më krijohet, dua t'i them të mos harxhojë paratë për mirë se kushdo tjetër këtë e tregon eksodi i burgje, sepse i kanë bërë vetë dy burgje, me dy shqiptarëve, të cilët çdo ditë po e braktisin këtë kampuse, me supervila, të lënë 10 OPGJ në
15 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 fshatin pas TEG-ut dhe 10 OPGJ në fshatin që teserën e partisë, sepse Ramiz Alia i shpërndante është në Lalëz. Përveç biznesmenëve, që i kanë si tallonat e djathit. me djersë dhe t’i gëzojnë, pjesës tjetër, e cila ka Ju bëj thirrje të mos e shikoni bardh e zi dalë nga kjo sallë e nuk i ka thënë njëri “punë e situatën dhe të mos mendoni që jeni sot në mbarë”, që në 29 vjet pluralizëm nuk kanë pasur pushtet e jeni të gjithë si engjëj. Jo, jo, zotëri. Dy licencë as për kioska, nuk kanë paguar asnjë lek ministrat tuaj të Brendshëm, të cilët kanë ikur, në tatime dhe kanë 11 hale, kanë edhe hale për janë të implikuar me drogë. Për njërin na thatë që macet, lërini afat 6 muaj dhe thojini: “Ejani, ja ishte kampion, ndërsa tjetri përpara nesh, në ku e keni burgun privat”. Nëse çojmë hajdutët në seancën e parë, kur bëri betimin tha: “Nëse del burg, të jeni të bindur se ata harxhojnë edhe 200 edhe një copë letër për mua, unë jap euro në ditë, sepse janë mësuar të jetojnë mirë. dorëheqjen”. I kanë bërë burgjet vetë, njërin e kemi nga Përpara se njerëz “të mëdhenj” të këtij TEG-u me dy kapanone dhe tjetrin në gjirin e kombi të na flijohen dhe të shkojnë drejt litarit Lalëzit. Ta rrethojë drejtësia dhe t’i thotë: apo plumbit, ejani të bëjmë një gjë të mirë që t’i “Zotëri, ti që po del, ku punon? Jam deputet. Sa shpëtojmë ata, të shpëtojmë veten dhe shqiptarët, vjet ke që je deputet? Kam 25 vjet. Në vitin 1992 të cilët politika kërkon t’i trajtojë çdo ditë si e ke pasur rrogën 84 mijë lekë të vjetër, ndërsa argatë, si hyzmeqar dhe si mbrojtës të interesave tani e ke 800 euro. Ta zëmë se ke jetuar me të tyre vetëm për karriget e tyre. oksigjen, si i justifikon 3 milionë eurot, një vilë Nëse ne si opozitë do t’i kishim thirrur në këtu dhe 3 të tjera nga ana tjetër? Rri në burg në kohë, do të kishte shumë më shumë qytetarë që shtëpinë tënde”. T’i lëmë atje, sepse i kanë bërë do të protestonin, për të gjitha gabimet që keni vetë burgjet. bërë, që nga dita e parë që keni vendosur këmbën Dëgjoj disa, nuk dua t’i them kazan, që këtu, si mazhorancë. Por mjerë ai që mendon se janë si zetorë, shpërndajnë plehra si në kohët e ua hedh qytetarëve dhe i shikon ata vetëm për të farogjerës, janë këta facebook-shkruesit, që marrë karrigen e më pas u kthen kurrizin! nxjerrin foto të Kim Kardashian me emrin e Qytetarë të nderuar që na ndiqni, unë, qenit dhe foto të qenit me emrin e Kim Myslim Murrizi, nuk kam asnjë hall nga ato Kardashianit, janë këto kokëçorapet që fshihen çfarë thuhet nëpër qebaptoret e facebook-ut dhe pas facebook-ut, që duan të bëjnë militantin, nuk kam asnjë interes timin. Kam 29 vjet që nuk duan të bëjnë Mesin dhe bëjnë sikur i dinë të kam marrë asnjë lek nga tenderat dhe paratë gjitha, të cilët thonë: “Myslim Murrizi e ka një publike. Unë kam aktivitet privat, por kam 29 hall që e ka mbajtur mandatin”. vjet që nuk i kam asnjë lek borxh në tatime, këtij Mandatin nuk ma ka bërë peshqesh asnjeri, vendi. Më gjeni një koncesion, një leje, një firmë sepse jam marrë me politikë që në dhjetor të vitit dhe një abuzim me pushtetin që kur kam filluar e 1990 dhe në këtë sallë, aq herë sa kam qenë, kam deri më sot që flas në këtë foltore! Mua ma ardhur me votat e atyre njerëzve. Nuk jam mbyllën universitetin që kisha, pikërisht këta që endacak që të bredh nga një qark në tjetrin dhe as flasin në emër të popullit dhe më 15 nëntor të nuk e kam ëndërruar të merrem me politikë në vitit 2017 ua dhashë licencën. Të dalë cilido nga ndonjë vend tjetër, përveçse në atë zonë ku e ju këtu, cilido nga facebook–shkruesit dhe nga kam filluar aktivitetin tim që në dhjetor të vitit ata që mbajnë gjuhën përjashta e të gjejnë një lek 1990. nga paratë publike që ka marrë Myslim Murrizi. Unë nuk bëj liderin, por jam këtu të flas në Unë do ta djeg mandatin në këtë sallë, në këtë emër të atyre që më kanë besuar me votë. foltore. Kam guxuar edhe në vitin 2005 dhe, kur Prandaj të ngrihemi mbi interesin tonë pashë se servilizmi brenda llojit do të më nxirrte personal dhe mbi karriget, nuk është qameti nëse jashtë, kam dalë i pavarur. 100 herë po të nuk vijnë të gjithë sa jemi sot këtu, ata që duan të kthehem në kohë, 100 herë të njëjtin veprim do vijnë në emër të qytetarëve. të bëja. Unë nuk e duroj dot rreshtin, prandaj Zoti Balla, ky është konsensusi për Kodin kam ardhur te Partia Demokratike. Të ishte puna Zgjedhor dhe për çdo artificë tjetër. për rresht në vitet 1989 – 1990, do të merrja Komisionerët duhet t’i kenë flokët kaçurrela apo t’i lyejnë të zeza, këto janë artifica që janë bërë
16 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 për të ruajtur karriget tuaja. Hapini listat në kanë marrë lekët e CEZ-it të asaj kohe me ato Kodin Zgjedhor që qytetarët të zgjedhin xhonglimet e ndërmjetësimeve e të përfaqësuesit e tyre dhe në këtë sallë të vijnë ata problematikave, të cilat ne i kemi trajtuar në një që zgjidhen nga votat e qytetarëve. komision parlamentar dhe sot janë në prokurori, Faleminderit! pra një sistem që ka qenë në kolaps total. Në Gramoz Ruçi – Faleminderit, zoti Murrizi! fakt, është e çuditshme se si zëdhënësit e asaj Fjala për zotin Ndreu. Të përgatitet zonja force politike, që i futi duart te ky sistem, të cilin Dhima. jo vetëm e shkatërroi dhe e masakroi, që jo Pjerin Ndreu – I nderuar zoti drejtues i vetëm nuk i dha asnjë investim askund, u bënë seancës, bashkë me një grup të huaj, duke vjedhur dhe u Të nderuar kolegë, bënë zëdhënësit e një problematike që ne e kemi E kam të vështirë të flas për energjinë pas trashëguar dhe natyrshëm do të përballemi me të. energjisë që transmetoi miku dhe kolegu im Lezha, ku unë jam deputet, është një Murrizi, për të cilin kam respekt dhe e konfirmoj vend me probleme serioze sa i takon energjisë që shumë nga ato që tha janë edhe mendimet e elektrike. Këtë shqetësim e kam ngritur dhe po e mia. ngre prapë, pasi investimet por energjinë Gjej rastin të shpreh indinjatën time si elektrike në Lezhë prej vitesh kanë qenë deputet dhe si ish-drejtues policie për dy ngjarje pothuajse zero. Gjatë 8 vjetëve që ka qeverisur të rënda ndaj dy kolegëve deputetë të opozitës, Partia Demokratike kanë qenë inekzistente. Këta rasti i zotit Karamelo dhe i zotit Gjoni. Ky është zëdhënësit që bërtasin sot janë njerëzit që nuk një demaskim i dy forcave politike që sot dhe kanë thënë asnjë fjalë, nuk janë interesuar prej shumë ditësh janë në shesh gjoja për të asnjëherë, pavarësisht nga pozitat politike dhe predikuar demokraci dhe një politikë ndryshe, qejfi i tyre i madh për të shprehur shqetësimet e por, në fakt, me ndërsimin që u bëjnë njerëzve të komunitetit. vet, karshi fjalës së lirë dhe pranimit të mandatit, Natyrshëm, me këtë situatë jemi tregojnë se janë po ato parti të vjetra, ku përballur edhe ne, një situatë, ku çuditërisht, nuk goditeshin me levë intelektualë, janë po ato parti e di pse Lezha një vend turistik me resurse të që në forume partiake, sapo dilje në tualet, jashtëzakonshme shumë afër Tiranës, me plazhe fillonte druri ose i çonin në Dajt apo ku di unë. të mrekullueshme që nga Rëra e Hedhur në Kjo është e shkuara e politikës shqiptare Shëngjin dhe në Tale, shpeshherë gjendet në dhe ne nuk kemi se çfarë të bëjmë tjetër vetëm të vështirësi. Si ka mundësi që zonat e Zadrimës, të hedhim sytë nga e ardhmja. Kallmetit, të Zejmenit, të Shën Kollit, të Rrilës Të kthehemi te çështja në fjalë. Problemet apo të qytetit, sapo fryn një erë, sapo bie shi, energjetike janë probleme sensitive që, në fakt, menjëherë kalojnë në kolaps? Kjo është duhet thënë se na kanë ngarkuar edhe ne me një trashëgimia që na ka lënë partia që proteston sot problematikë presioni shumë të madh përballë në shesh, partia që pretendon se do të sjellë opinionit publik, përballë biznesit, të cilët begati dhe një zhvillim ekonomik të shpeshherë në pamundësi për të pasur trajtimin jashtëzakonshëm në Shqipëri. Ne nuk kemi ose investimet e duhura kanë kontraktuar dhe qëndruar në vend, por jemi përballur dhe kemi kanë kërkuar me padurim që sistemi i debatuar dhe vazhdojmë të debatojmë, shpërndarjes së energjisë të jetë në nivele më të ndonjëherë edhe me tone të ashpra, por në asnjë larta. çast nuk kemi bërë kompromis me situatën. Marrëveshja në fjalë, natyrisht na bën Sot që jemi duke folur Lezha është në optimistë dhe është një hap cilësor përpara, aq projektin e një investimi prej 4 miliardësh në më tepër që është një marrëveshje me qeverinë sistemin e energjisë elektrike. Asnjëherë nuk gjermane, çka tregon edhe një besim tek e gjithë është dhënë një shumë e tillë për përmirësimin e filozofia që qeveria shqiptare dhe Operatori i sistemit të shpërndarjes së energjisë elektrike në Shpërndarjes së Energjisë Elektrike ka treguar Lezhë. Këtu gjej rastin të falënderoj ministren gjithë këto vite. Nuk duhet të harrojmë që kemi dhe Operatorin e Shpërndarjes për vëmendjen e marrë një sistem të degraduar, të vjedhur, të kthyer nga Lezha. Unë mendoj se ky është rasti masakruar nga njerëz me çanta në duar, të cilët
17 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 për të thënë se, madje për ta duartrokitur, ka Sot, për qytetin e Lezhës ka një investim shpresë. prej 1,3 miliardësh, ku 1,2 miliardë janë për Kredia që do të miratojmë mendoj se do t’i Zejmenin, i cili është në proces dhe po shtrijë efektet edhe në Lezhë. Po jua ripërsëris se përmirësohet. Po ashtu ka ndërhyrje për Lezha është një vend me resurse turistike të investime në Zadrimë, në Dajç, në Gramsh, në jashtëzakonshme. Ne vërtet po përballemi me një Blinisht, në Kallmet dhe investimet vazhdojnë në situatë menaxheriale katastrofike të pushtetit Tale dhe në Rrilë. Ne do të vazhdojmë të jemi lokal, por për sa na takon duhet të vazhdojmë ta kërkues dhe të tërheqim më shumë projekte, si thellojmë strategjinë tonë të zhvillimit dhe të dhe të punojmë pa u lodhur për përmirësimin e përmirësimit të aspekteve të ndryshme të jetës sistemit të shpërndarjes së energjisë elektrike në ekonomike të Lezhës, ku sistemi energjetik ka Lezhë. një rol shumë të madh. Së fundi, unë jam pro çdo lloj Dua të evidentoj edhe një problem, marrëveshjeje të tillë, madje jam partizan që këto përmirësimin e sistemit të menaxhimit, sepse lloj kredish të negociohen dhe të kemi sa më nuk mjaftojnë vetëm paratë. Nëse kemi kredi, shumë të tilla. Të gjithë kolegët, me të cilët kam nëse kemi stabilitet ekonomik të operatorit, folur, e kanë shqetësim problemin e energjisë duhet menaxhim, pasi menaxhimi në terren elektrike, por ne e kemi të gjitha mundësitë që shpeshherë nuk është ai që duhet. Njerëzit që kjo situatë të përmirësohet dhe të jetë shumë herë punojnë atje nuk janë ata që duhet, sepse mënyra më mirë sesa ka qenë. se si shkojnë dhe lexojnë sahatet, ose nuk i Duke ju falënderuar, deklaroj se vota ime lexojnë fare, nuk është ajo që duhet. Sistemi është pro, ndaj ju ftoj edhe ju të votoni pro. duhet përmirësuar dhe ky është një problem me (Drejtimin e seancës e merr zonja Hysi.) të cilin përballemi të gjithë. Vasilika Hysi –Faleminderit, zoti Ndreu! Edhe nga diskutimet që kam pasur me Fjalën e ka deputetja Antoneta Dhima. kolegët deputetë del se ky problem është shumë i Antoneta Dhima- Faleminderit! madh, sepse atje ka njerëz të papërgjegjshëm që E nderuara zonja drejtuese e seancës, nuk dinë ta kryejnë detyrën ose me dashje Të nderuar kolegë, krijojnë probleme, të cilat nuk duhet të krijohen. Të dashur qytetarë, Një mbifaturim duhet të jetë një ngjarje, sepse Marrëveshja që propozohet të ratifikohet askush nuk e ka për borxh të mbifaturohet, as një me këtë projektligj synon sigurimin e financimit pensionist, por as edhe një biznesmen, askush. për projektin “Programi i investimeve për Prandaj unë po e ngre këtë problem dhe i kërkoj shpërndarjen e energjisë elektrike I” dhe ka si ministres që ta rishohë skemën e menaxhimit të qëllim përmirësimin e rrjetit të shpërndarjes së operatorit, që paratë të mos shkojnë dëm, që energjisë elektrike, reduktimin e humbjeve në puna që bëhet për investime dhe përmirësimi rrjet, si dhe rritjen e cilësisë në fuqizimin e radikal që i është bërë kësaj situate në të gjithë energjisë elektrike për konsumatorët. vendin të mos shpërdorohet nga keqmaxhimi dhe Nëpërmjet kësaj marrëveshjeje qeveria e nga njerëzit që nuk kanë asnjë lidhje me Republikës Federale të Gjermanisë i jep mundësi sistemin, por vijnë shohin, nuk bëjnë asgjë dhe Këshillit të Ministrave të Republikës së ikin. Shqipërisë të përfitojë një kredi të butë nga Unë, duke u nisur nga problemet që ka KfW- ja me vlerën e përgjithshme 30 milionë pasur Lezha, gjithmonë e kam ngritur zërin dhe euro, si edhe një shumë financimi në vlerën e do të vazhdoj ta ngre, por kurrsesi nuk mendoj se përgjithshme 2 milionë euro, për zbatimin dhe ajo çfarë po bëjmë ne është ekuivalente me atë mbikëqyrjen e projektit. Huaja mund t’i jepet që kanë bërë ata para nesh, sepse nuk ka asnjë drejtpërsëdrejti Këshillit të Ministrave të mundësi krahasimi, është si nata me ditën. Kur të Republikës së Shqipërisë ose u jepet doni dhe si të duan, gjithmonë flas për banorët e huamarrësve të tjerë dhe në këtë rast Këshilli I qytetit të Lezhës, do të bëjmë publike gjithçka Ministrave është në rolin e garantuesit. është investuar gjatë 8 vjetëve të qeverisjes së Marrëveshja mund të zbatohet edhe në Partisë Demokratike në sistemin energjetik, sa periudhat mëvonshme nëse KfW-ja bie dakord është investuar dhe sa po investohet sot. të japë hua ose shuma të tjera financimi për këtë
18 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 projekt. Kredia do të jepet në kuadër të qëndrueshme prej së cilës po përfitojnë gjithnjë e bashkëpunimit publik për zhvillimin dhe do të më shumë familje dhe qytetarët shqiptarë. Rritja sigurohet nëpërmjet një kredie me terma të butë ekonomike sot është 3,5 herë më e lartë se në deri në fund të vitit 2022, duke mos rënduar vitin 2013, duke e renditur Shqipërinë ndër buxhetin e shtetit. vendet me ritme më të larta të rritjes në Europë. Projekti për kredinë e butë nuk mund të Raporti i Bankës Botërore për trendin e zëvendësohet me projekte të tjera, ndërsa shuma punësimit në Ballkanin Perëndimor konfirmon e financimit mund të përdoret për projekte të sërish efektivitetin e politikave të ndërmarra për tjera nëse palët bien bashkërisht dakord. nxitjen dhe punësimin në Shqipëri. Projektligji nuk ka efekte financiare shtesë Gjithashtu, ky raport vlerëson me nota në buxhet deri sa buxheti i shtetit është në rolin e pozitive sistemin progresiv të taksimit në garantuesit të kësaj kredie. Shqipëri si një sistem që nxit formalitetin në Procesi përgatitor për këtë marrëveshje ka tregun e punës dhe të ardhurat neto nga puna, nisur prej kohësh dhe synimi e palës shqiptare ka duke favorizuar veçanërisht nivelet e pagave të qenë plotësimi i kushteve dhe objektivave të rëna ulëta. dakord nga palët. Duke parë që performanca e Sipas raportit, përgjatë gjysmës së dytë të Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike vitit 2017 dhe gjysmës së dytë të vitit 2018, në dhe e sektorit elektroenergjetik në përgjithësi Ballkanin Perëndimor janë krijuar 68 mijë vende është përmirësuar ndjeshëm, theksoj se të reja pune, nga të cilat më shumë se gjysma, ekzistojnë të gjitha mundësitë për të thithur këtë ose 38 700 vende të reja pune, janë krijuar vetëm kredi, e cila do të luajë një rol të rëndësishëm në në Shqipëri. Rritja e punësimit në Shqipëri prej mbështetjen e sektorit energjetik të vendit. 3,3% është tri herë më e lartë se e rajonit, që Që prej vitit 2014 performaca financiare e është 1,1%. Papunësia ra në 12,4% në vitin OSHEE-së dhe situata energjetike në vend është 2018, që përbën normën më të ulët të papunësisë përmirësuar ndjeshëm, si dhe janë reduktuar në rajon. ndjeshëm humbjet në rrjet. Në 6 vjet nga ana e qeverisë shqiptare janë Mbështetja buxhetore për sektorin marrë masa të rëndësishme dhe efikase për të energjetik është rritur me gjithë thellimin e rivendosur stabilitetin makro-ekonomik pas konsolidimit fiskal në vend. Sot sektori falimentimit që trashëguam, duke ia dalë të ulim energjetik karakterizohet nga rritja e ndjeshëm riskun fiskal në ekonomi dhe të investimeve, si edhe përmirësimi i rikthejmë parametrat ekonomikë në nivele të infrastrukturës. Nëse do t’i referohem qarkut të qëndrueshme. Fierit për vitet 2014-2018, nga OSHEE-ja janë Qeveria shqiptare e zhvilloi aktivitetin e saj investuar pothuajse 1,4 miliardë lekë të ndarë në në respektim të plotë të angazhimeve të saj 20 kontrata të ndryshme dhe, si pasojë e këtyre politike për konsolidimin fiskal, duke e mbyllur ndërhyrjeve, rrjeti ka pësuar ndryshime të mandatin e parë me një suficit primar dhe duke dukshme. Ndërhyrjet kanë konsistuar në shtimin vendosur nën kontroll borxhin publik. Kjo ka dhe rikonstruksionin e linjave ajrore dhe ndodhur për herë të parë pas 23 vjetësh, aq më kabllore, shtimin e kabinave të reja, ndërtimin tepër gjatë një viti elektoral. dhe rikonstruksionin e kabinave shtyllore, Në seancën e sotme plenare kemi për rikonstruksionin e kabinave murale, ndërtimin e diskutim edhe një projektligj shumë të linjave të reja të tensionit të ulët me kabllo e të rëndësishëm, i cili ka të bëjë me zhvillimin e tjera. qëndrueshëm rural, në bashkëpunim me GIZ-in, Të gjitha këto investime të kryera në këto që synon të adresojë sfidën e konsolidimit, të vite kanë bërë të mundur uljen e humbjeve në orientimit të bujqësisë në Shqipëri drejt një rrjet nga 30,5%, që ishin në vitin 2014, në bujqësie më konkurruese dhe në të njëjtën kohë 18,26% në vitin 2018 dhe për vitin 2019 do të mundësojë sipërmarrje aktive në sektorët parashikohet një nivel i humbjeve në rrjet, në bujqësorë, si agroturizmi dhe turizmi rural. 16,27%. Në funksion të zhvillimit rural qeveria Pas 6 vjetëve të qeverisjes sonë Shqipëria shqiptare ka miratuar dhe është duke zbatuar ka një rritje ekonomike më të shpejtë dhe më të programin e 100 fshatrave, që synon zbatimin e
19 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 investimeve të përbashkëta strategjike për 4 nevojë, duke përgjysmuar tarifat dhe duke i ministri, ku përfshihen Ministria e Bujqësisë, zeruar ato për shumë kategori, sepse kjo Ministria e Turizmit, Ministria e Infrastrukturës maxhorancë synon zhvillimin e politikave rinore, dhe Ministria e Kulturës, me qëllim zhvillimin e me qëllim përmirësimin e cilësisë së jetës së të integruar të hapësirave rurale të vendit, i cili do rinjve përmes rritjes së pjesëmarrjes në jetën të programojë ndërhyrje me investime të publike dhe në vendimmarrje, rritjen e integruara në zonat e përcaktuara të 100 mundësive për punësim rinor, përmirësimin e fshatrave, nëpërmjet tri objektivave: legjislacionit dhe të infrastrukturës në shërbim të përmirësimit të infrastrukturës publike, tyre. zhvillimit ekonomik nëpërmjet diversifikimit të Fuqizimi dhe përfshirja e të rinjve në aktiviteteve ekonomike, si dhe zhvillimit të programet kombëtare dhe ndërkombëtare, në kapitalit social dhe njerëzor. rrjetet e shkëmbimit të eksperiencave europiane, Nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, për vitin iniciativat vullnetare, rajonale dhe botërore, 2019, në këtë program është akorduar një fond nismat rinore, sociale dhe akademike, është prej 1 miliard lekësh. Po kështu, për vitin 2019, qëllimi kryesor i kësaj qeverie. nëpërmjet programit IPARD II, një fond prej 94 Të gjitha këto do të jenë lokomotiva e milionë eurosh, nga të cilat 71 milionë euro zhvillimit të rinisë dhe formimit të gjeneratës së financohen nga Bashkimi Europian dhe 23 re shqiptare, së cilës do t’i ofrohet çdo mundësi milionë euro nga qeveria shqiptare. Janë hapur për formësim europian. thirrjet dhe janë pranuar aplikimet për disa masa Projektligji që ne po diskutojmë sot është mbështetëse, së pari, për investime në asete bazuar në Kushtetutën e Republikës së fizike në fermat bujqësore, ku aplikantët mund të Shqipërisë dhe është në përputhje me Strategjinë përfitojnë nga 10 mijë deri në 500 mijë euro në Kombëtare të Energjisë 2018-2030, me Planin formën e grantit. Së dyti, për investime në për Rimëkëmbjen e Sektorit Energjetik, të aktivitete fizike për përpunimin dhe tregtimin e ndryshuar, si dhe me të gjitha dokumentet e tjera produkteve bujqësore dhe të peshkimit, ku për mbështetjen e sektorit energjetik. aplikantët mund të përfitojnë nga 25 mijë euro Në kushtet kur projektligji do të deri në 2 milionë euro në formën e grantit. Së kontribuojë në përmirësimin e rrjetit të treti, për diversikimin e fermave dhe zhvillimin e shpërndarjes së energjisë elektrike, reduktimin e biznesit, ku aplikantët mund të përfitojnë nga 10 humbjeve në rrjet, si dhe në rritjen e cilësisë dhe mijë euro deri në 400 mijë euro në formën e sigurisë së furnizimit të përdoruesve të energjisë grantit. elektrike, të nderuar kolegë dhe kolege, ju ftoj ta Fondi Kombëtar i Garancisë për Bujqësinë miratojmë atë. është një instrument financiar për nxitjen e Deputetëve, të cilët u betuan sot, u uroj investimeve private në bujqësi, iniciuar nga suksese në punën e tyre! qeveria shqiptare dhe implementuar në Uroj t’i përfaqësojnë denjësisht votuesit e bashkëpunim me BERZH-in dhe 5 institucione tyre! financiare pjesëmarrëse, të cilat operojnë në Faleminderit! Shqipëri. Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja Po kështu, edhe gjatë vitit 2018, nëpërmjet Dhima! skemës kombëtare, me një fond prej 100 milionë Fjalën e ka deputeti Ilir Beqaj. lekësh, kanë përfituar 22 subjekte për investime Të përgatitet deputetja Evis Kushi. në agroturizëm dhe ngritjen e inkubatorëve të Ilir Beqaj – E nderuar drejtuese e seancës, prodhimit dhe produktet tradicionale. Zonja dhe zotërinj deputetë, Në fakt, kemi shumë për të thënë për punën Marrëveshja që duhet të miratojmë sot dhe angazhimin e kësaj qeverie për zhvillimin është vijim i bashkëpunimit afatgjatë, të ekonomik, investimet, reformat në shëndetësi, qëndrueshëm, të frytshëm, të suksesshëm, me infrastrukturë, ekonomi dhe në arsim. qeverinë gjermane në fushën e energjisë, por Ishte vullneti i kësaj qeverie, e cila miratoi është edhe një shtysë konkrete për të vazhduar një Pakt për Universitetin, duke krijuar lehtësira përmirësimin e sektorit elektroenergjetik, nga pa fund për më të mirët, por edhe për ata në pikëpamja e qëndrueshmërisë së tij, rritjes së
20 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 cilësisë së furnizimit me energji elektrike, si dhe Nga bizneset është konsumuar më shumë, shëndetit financiar të këtij sektori. sepse edhe ndërprerjet janë ulur ndjeshëm. Edhe Marrëveshja i hap rrugë përmirësimit të koha që duhet për të lidhur një kontratë energjie sistemit të shpërndarjes së energjisë (ne duhet të është reduktuar ndjeshëm dhe ka sjellë një situatë shprehemi në Kuvend për pjesë të caktuara të që sot kompania e shpërndarjes është në gjendje zbatimit të saj), por unë besoj se është momenti, të bëjë investime me të ardhurat e veta. Kjo nuk që bashkë me mbështetjen që duhet t’i japim do të thotë se kemi arritur gjithçka, sepse fakti që qeverisë për të vazhduar reformat në fushën e ne kemi ulur humbjet në 5 vjet me 90% por energjisë, të bëjmë një bilanc se çfarë ka ndodhur prapë jemi mbi 20 %, do të thotë se ende, po të në këta 5 vjet e gjysmë. krahasohemi me një vend të zhvilluar, duhet të Në vitin 2018 Shqipëria ka prodhuar 8,5 vazhdojmë reformat. terravat energji elektrike. Ky është prodhimi më i Unë besoj se edhe marrëveshja që do të madh historik i Shqipërisë. miratojmë sot, e cila bëhet efektive tani që Nga ana tjetër, energjia që është vendosur sektori ka rritur treguesit e vetë të performancës, në rrjet ka qenë 7,6 terravat më pak se në 2013-n. është dëshmi që edhe donatorët e huaj kanë Për më tepër, humbjet (edhe pse dikush mund t’i besim të japin hua në këtë sektor, sepse kanë quajë ende të larta) vjet kanë qenë 23,3% apo 1,7 parë jo vetëm vendosmërinë politike të qeverisë, terravat. Ndërkohë që në 2013-n Shqipëria ka por edhe menaxhimin e suksesshëm dhe ndjekjen humbur 3,3 terravat, pra dy herë më shumë, që e treguesve kryesorë. do të thotë se ulja e humbjeve në 5 vjet me 19% Para 5 vjetësh shumë familje faturoheshin përkthehet në vlerë financiare të mirëfilltë 230 aforfe, sot nuk faturohen më dhe kjo ka bërë që, milionë euro. Pra, nëse nuk do të kishim vënë nëse faturimi ishte 400, mesatarja e atyre që dorë në sektorin energjetik,, në vitin 2018 nga dikur ishin aforfe, të kishin 340 mega konsum në buxheti i përgjithshëm do të kishim shpenzuar muaj. Ky është konsumi real dhe vetë familjet 230 milionë euro për të mbuluar humbjet. Kjo shpenzojnë më pak. gjë nuk ka ndodhur, sepse vit pas viti janë Nga ana tjetër, buxhetit të shtetit nuk i ndërmarrë reforma në sektor qoftë për duhet të mbulojë humbjet e sektorit dhe ato para, disiplinimin e përdorimit, për mënjanimin e që dikur shkonin për të mbuluar humbjet e shfrytëzimit të paligjshëm, për vendosjen e sektorit, sot investohen në energji, në ligjshmërisë, por edhe për barazin në infrastrukturë rrugore dhe në ujësjellës- shfrytëzimin e burimit. Është dashur sakrificë e kanalizime. familjeve shqiptare, një pjesë jo e vogël e tyre Unë besoj se edhe nxitja që po i bën qeveria ishte mësuar keq, konsumonte por nuk paguante. shfrytëzimit të burimeve të tjera të rinovueshme Sigurisht, ky ndryshim i sjelljes së qytetarëve të energjisë, ato çfarë pritet të hyjnë këtë vit në shqiptarë ka bërë që sektori të ketë më shumë të shfrytëzim apo vitin e ardhshëm, do të bëjnë që ardhura. Kjo është parë vit pas viti në furnizimin të kemi një shpërndarje më të mirë të burimeve me energji elektrike. Në të gjithë bregdetin e të energjisë, por edhe të hartës se ku prodhohet Shqipërisë ka ndryshim radikal lidhur me atë energjia, për të krijuar një lloj balancimi jo çfarë ndodhte para 4 vjetëve dhe çfarë ndodh sot. vetëm stinor, por edhe në territor. Një aspekt shumë i rëndësishëm, mendoj Besoj se të gjithë bashkë jo vetëm do ta unë, është fakti që në vitin 2018 energjia mbështesim këtë marrëveshje, duke i kërkuar elektrike, e përdorur nga konsumatorët qeverisë që të vazhdojë me hapa konkretë për të jofamiljarë, pra nga bizneset, është rritur 38 %. bërë efektive pjesën e saj, por mirëpresim çdo Ky është një tregues i rëndësishëm, që tregon se lloj ndërhyrjeje tjetër efektive që duhet në sektor. si dhe sa po zhvillohet vendi. Sigurisht, edhe Faleminderit! familjet konsumojnë më shumë. Në 5 vjet Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Beqaj! konsumi i tyre është rritur 18%, një rritje 2 deri 3 Fjalën e ka deputetja Evis Kushi. Të % në vit, por fakti që konsumi i bizneseve është përgatitet deputeti Ilir Xhakolli. rritur me 38 % do të thotë se ekonomia po Evis Kushi – E nderuara drejtuese e zhvillohet. seancës, Të nderuar kolegë,
21 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Një nga sektorët prioritarë, që ndikon në probleme që duhen zgjidhur. Pikërisht në këtë mënyrë të konsiderueshme në zhvillimin e kontekst dhe për këtë qëllim vjen edhe ekonomisë, është pa dyshim energjia, një sektor, projektligji i sotëm, i cili ratifikon një i cili në vitet e fundit ka pasur shumë suksese, marrëveshje huaje të lidhur midis Republikës së rezultate pozitive, projekte dhe arritje, por ne Shqipërisë dhe Republikës Federale të jemi të ndërgjegjshëm që ka ende probleme dhe Gjermanisë për mbështetjen e sektorit elektro- shumë punë për të bërë. energjitik. Konkretisht, më lejoni t’ju jap vetëm disa Projektligji është në përputhje me politikat statistika të shkurtra, të ofruara nga Operatori i e qeverisë në 3 drejtime; Shpërndarjes së Energjisë Elektrike, për të parë së pari, në përmirësimin e rrjetit të situatën ku ishim, ku jemi dhe ku do të shkojmë. shpërndarjes së energjisë elektrike; Së pari, sa i takon nivelit të humbjeve në së dyti, në reduktimin e mëtejshëm të rrjet, në vitin 2013 ky nivel ishte 44,1%, humbjeve në rrjetin e shpërndarjes. ndërkohë që në vitin 2018 është 23,6%. Kjo do së treti, në rritjen e cilësisë dhe sigurisë në të thotë se, krahasuar me vitin 2013, diferenca furnizimin me energji elektrike për klientët në është 20,5%. Ndërsa po të krahasojmë vitin 2018 Shqipëri. me një vit më parë, përsëri ka një ndryshim të Konkretisht, projektligji mundëson marrjen konsiderueshëm, 2,7%. e një huaje të butë, pra me kushte të favorshme, Për sa i takon nivelit të arkëtimeve, në vitin nga banka gjermane, KfW, me vlerë prej 30 2013 janë arkëtuar 34,96 miliardë lekë, ndërkohë milionë eurosh, në kuadër të bashkëpunimit që në vitin 2018 janë arkëtuar 59,78 miliardë publik për zhvillim, si dhe marrjen e një shume lekë, që do të thotë se, krahasuar me vitin 2013, financimi prej 2 milionë eurosh për masat e janë argëtuar 24,82 miliardë lekë më shumë ose nevojshme shoqëruese për zbatimin dhe 70 % më shumë. Edhe po ta krahasojmë me një mbikëqyrjen e projektit. vit më parë, përsëri kemi rritje me 2,9% më Unë uroj dhe shpresoj që ky projekt të jetë i shumë arkëtime. suksesshëm dhe objektivat e vendosura si në këtë Për sa u përket ankesave dhe projekt, ashtu edhe objektivat e vendosura në zgjidhshmërisë së tyre, përsëri situata është programin e qeverisë, do të përmbushen në optimiste, sepse në vitin 2017 (po e krahasoj mënyrë eficiente. vetëm me një vit më parë) kishim 58 mijë e 112 Së fundi, dua të them dy fjalë në lidhje me ankesa, ndërsa në vitin 2018 kemi 37 mijë e 635 situatën aktuale politike. ankesa, pra 35% më pak. Kjo do të thotë se Fillimisht, dua të shpreh keqardhjen për sistemi funksionon më mirë. dhunën e vazhdueshme të opozitës dhe të Për sa i përket zgjedhshmërisë, në vitin mbështetësve të saj jo vetëm gjatë protestave, 2017 janë zgjidhur 78,9% e ankesa, ndërsa në por edhe përtej tyre; jo vetëm ndaj vitin 2018 janë zgjidhur 104% e ankesave. Nga institucioneve, por madje edhe ndaj deputetëve, këto të dhëna kuptojmë se kemi një ulje rekord të që, natyrisht, dëmton reformat, ngadalëson, humbjeve në rrjet, çka është shumë e madje mund të pengojë dhe të rrezikojë procesin rëndësishme, sepse në vitin 2013 gjetëm një e integrimit në Bashkimin e Europian, sepse e sistem, ku pothuajse gjysma e energjisë që dimë shumë mirë se kjo lloj situate rrit prodhohej humbte në rrjet. skepticizmin e vendeve anëtare për hapjen e Gjithashtu, kemi një rritje të negociatave të Shqipërisë me Bashkimin e konsiderueshme të të ardhurave të arkëtuara, që Europian. është shumë e nevojshme dhe shumë e Megjithatë dua t’u drejtohem qytetarëve, të rëndësishme për investimet, që përmirësojnë cilët duhet të ndërgjegjësohen se dhuna dëmton cilësinë e furnizimit me energji elektrike jo ekonominë, dhuna dëmton konsumin, dhuna vetëm për konsumatorët familjarë, por edhe për dëmton biznesin e vogël, të cilin opozita bizneset dhe industrinë. pretendon se e ka prioritet. Është e rëndësishme Pavarësisht këtyre statistikave, ne jemi të qe ata që protestojnë dhunshëm të kuptojnë se ndërgjegjshëm, e thashë edhe pak më parë, që këto veprime ndikojnë drejtpërsëdrejti jo vetëm kemi ende shumë punë për të bërë, kemi ende në ekonominë e përbashkët, në ekonominë e
22 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 vendit, por ndikojnë drejtpërsëdrejti edhe në ka si qëllim përmirësimin e rrjetit të shpërndarjes ekonominë e tyre personale apo familjare. Të së energjisë elektrike, reduktimin e humbjeve në gjithë kanë të drejtë të protestojnë, kjo nuk rrjet, si dhe rritjen e cilësisë dhe sigurisë së diskutohet, por aktet e dhunës bien mbi kurrizin furnizimit me energji elektrike për konsumatorët. e vetë qytetarëve, përfshirë edhe ata që Kredia do të luajë rol të rëndësishëm në protestojnë dhunshëm. Të gjithë ata që kanë mbështetjen e sektorit energjetik të vendit. Kjo biznes të vogël duhet ta dinë se protesta e është një marrëveshje kuadër dhe financimi do të dhunshme ngadalëson ekonominë, duke ndikuar jepet për çdo projekt që do të mbështetet nga drejtpërsëdrejti në të ardhurat e tyre familjare palët deri në fund të vitit 2022. Huaja do t’i jepet vetëm për shkak të etjes për pushtet dhe të drejtpërdrejt Këshillit të Ministrave të padurimit për pushtet të opozitës. Edhe ata që Republikës së Shqipërisë dhe huamarrësve të janë të punësuar, por që protestojnë dhunshëm, tjerë dhe në këtë rast Këshilli i Ministrave është duhet ta kuptojmë se dhuna largon investitorët e në rolin e garantuesit. Marrëveshja mund të huaj dhe dëmton turizmin, duke vënë në rrezik zbatohet edhe në periudha të mëvonshme nëse vendin e tyre të punës, nëse e kanë, apo vendin e KfW-ja bie dakord të japë hua apo shuma të tjera punës së familjarëve të të afërmeve të tyre, kjo financiare për këtë projekt. vetëm për hir të etjes për pushtet dhe të Si konkluzion, marrëveshja është në padurimit për pushtet të opozitës, të Partisë përputhje me Strategjinë Kombëtare të Energjisë Demokratike dhe Partisë Lëvizja Socialiste për 2018-2030, e cila ka në plan rimëkëmbjen e Integrim. sektorit energjetik të rishikuar dhe të gjitha Të dashur qytetarë, dua t’ju them se dokumentet e tjera në mbështetje të sektorit ndërkohë që Partia Demokratike dhe opozita në energjetik. Ajo ka një rëndësi të veçantë, pasi do përgjithësi ndjekin axhendën e tyre politike, ju të kontribuojë në përmirësimin e shpërndarjes së vetëm humbisni po të ndiqni axhendën e tyre. energjisë elektrike, në reduktimin e humbjeve në Axhenda juaj duhet të jetë stabiliteti, ekonomia, rrjet, si dhe në rritjen e cilësisë dhe sigurisë së ligjshmëria, drejtësia dhe integrimi në Bashkimin furnizimit të përdoruesve të energjisë elektrike. Europian, por këto nuk vijnë as me protesta të Për këtë arsye, ky projektligj duhet të miratohet dhunshme, as me djegien e mandateve dhe as sa më parë në Kuvend. duke shkuar në rrugën pa krye të opozitës. Ju kërkoj ndjesë që më duhet të dal nga Faleminderit! diskutimi për këtë marrëveshje dhe të flas për Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja Kushi! zonën që unë përfaqësoj! Fjalën e ka zoti Xhakolli. Edhe qyteti i Pogradecit ka shqetësime të Të përgatitet deputeti Besnik Baraj. mëdha me furnizimin dhe shpërndarjen e Ilir Xhakolli – Të nderuar kolegë, energjisë elektrike. Në këtë qytet nuk ishte vënë Të nderuar qytetarë, dorë në rrjet që nga vitet ’70, me përfundimin e E kërkova fjalën për këtë projektligj, pasi elektrifikimit të vendit. Kjo sillte vështirësi të marrëveshje të tilla janë të mirëpritura, sepse mëdha, sidomos në zonat malore, ku rrjeti vënë gishtin mbi plagën e problemeve. shpërndarës është tërësisht i amortizuar. Duke u Projektligji është pjesë e një pakete ligjore nisur nga marrëveshje të tilla, dua të falënderoj marrëveshjesh të bashkëpunimit financiar të qeverinë dhe OSHEE-në, të cilat morën në vendit tonë me shtetin gjerman. Paketa siguron konsideratë shqetësimin e banorëve të Pogradecit mbështetje direkte për buxhetin e shtetit. Kjo dhe po zhvillojnë një projekt, gati 10 milionë mbështetje buxhetore do të ndihmojë në dollarë, me dy faza. Ka nisur faza e parë e përmirësimin e furnizimit të energjisë elektrike, zbatimin të këtij projekti, i cili do të sigurojë në përmirësimin e kushteve të jetës së qytetarëve kalimin e rrjetit nga 10 kilovoltë në 20 kilovoltë, dhe veprimtarisë së biznesit, në zhvillimin dhe duke ndërtuar një nënstacion të ri dhe një rrjet të modernizimin e shumë sektorëve të ekonomisë. ri shpërndarjeje për qytetin dhe zonat malore, ku Marrëveshja që propozohet të ratifikohet do t’u jepet fund shqetësimeve në atë zonë. me këtë projektligj synon sigurimin e financimit Gjatë qeverisjes sonë në qytetin e për projektin “Programi i investimeve për Pogradecit janë bërë shumë investime, si: rruga e shpërndarjen e energjisë elektrike 1”. Ky projekt mrekullueshme Lin-Pogradec, Unaza e
23 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Pogradecit, rruga përmes qytetit deri në Qafë- Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Plloçë dhe ka përfunduar tenderi për rrugën që të Xhakolli! çon në Drilon. Fjalën e ka zoti Baraj. Të përgatitet deputeti Në kuadër të programit “100 fshatrat”, Vullnet Sinaj. Pogradeci ka të përfshirë në këtë program 3 Besnik Baraj – Faleminderit! fshatra, në 2 prej të cilëve do të zhvillohet një Sektori i energjisë elektrike në 5 vjetët e projekt rreth 5 milionë dollarë, që përfshin fundit ka pësuar një ndryshim dhe zhvillim Tushemishtin dhe Gurrasin. dramatik. Nga një sektor abuziv dhe Gjatë prezantimit që Kryeministri i bëri problematik, ku humbjet arrinin rreth vlerës këtij projekti, ai premtoi ndërtimin e një 50%, kohët e fundit humbjet kanë arritur në pedonaleje, ose siç e quajti ai “lungo gjoli”. Këto vlerën rreth 24%. Ecuria e këtij sektori, duke investime do të bëjnë një ndryshim rrënjësor të nisur nga viti 2013, ka qenë progresivisht në këtij qyteti, por nuk mund të themi të njëjtën gjë rritje. Edhe në vlerësimet e Sekretariatit të për investimet në zonat rurale. Në zonat rurale Energjisë këto ndryshime kanë qenë model se si mungon uji i pijshëm dhe kanalet vaditëse, që një ndërmarrje në falimentim u kthye në një me ndarjen e re territoriale janë kompetencë e model suksesi. Objektivi ka qenë reduktimi i bashkisë dhe është për të ardhur keq që as në humbjeve, por edhe rritja e cilësisë së shërbimit kohën e ish-komunave, por edhe tani, ky dhe furnizimit me energji për konsumatorin. Kjo problem nuk është zgjidhur pothuajse në 70% të është realizuar falë menaxhimit të mirë, por edhe fshatrave. Kjo është një gjë e pafalshme, por që falë investimeve të mëdha që kjo ndërmarrje ka do të marrë fund pas 30 qershorit. realizuar në përmirësimin e rrjetit dhe sistemit të Siç mund ta dini, rruga tregtare e vjetër ka transmetimit në përgjithësi. qenë Greqi-Dardhë-Voskopojë-Niçë-Llëngë dhe Në këtë kuadër, janë përdorur fondet e vazhdon më tej. Fatmirësisht, dy fshatrat e parë, gjeneruara nga vetë kjo ndërmarrje, sigurisht e Dardha dhe Voskopoja, janë lidhur me rrugë ndihmuar edhe nga pushteti qendror, por edhe kryesore dhe e kemi parë se çfarë zhvillimi ato të marra nga institucione ndërkombëtare, ku fantastik kanë marrë. Ndërkohë, dy fshatrat e pa dyshim Gjermania zë një vend të veçantë në tjerë, Niça dhe Llënga, që janë në zonën time sektorë të tillë me rëndësi strategjikë, sikurse elektorale, kanë pasur të njëjtin qytetërim me dy është ai i energjisë, furnizimit me ujë, apo fshatrat e tjerë, por, në mungesë të trajtimit të ujërave të ndotura. infrastrukturës, nuk njihen sot. Fshatrat që dikur Edhe ky projektligj lidhet me kontributin e kanë pasur nga 5-6 kisha, sot kanë 5-6 shtëpi dhe Gjermanisë, ku synohet ratifikimi i kjo në mungesë të infrastrukturës. Prandaj është marrëveshjes së bashkëpunimit financiar të shumë e rëndësishme të ndërhyhet në këto zona, realizuar në vitin 2016 për projektin “Programi i të paktën në katër rrugë fshati, që janë premtuar investimeve për shpërndarjen e energjisë nga unë në fushatën e vitit 2017, ku pikërisht nga elektrike”. Nëpërmjet këtij programi qeveria e kjo foltore në buxhetin e vitit 2017 unë i kam Republikës Federale të Gjermanisë i jep mundësi kërkuar qeverisë të financojë këto projekte. Edhe Këshillit të Ministrave të Republikës së sot nga kjo foltore dua të sjell në vëmendje të Shqipërisë të marrë një kredi të butë dhe një institucioneve përkatëse konkretisht këto katër shumë financimi nga KfW-ja. Vlera e kredisë së rrugë: rrugën Qukës- Qafë Plloçë, fshatrat butë është rreth 30 milionë euro, plus një shumë Rodokal Poshtë, Rodokal Sipër, Homezh, rrugën financimi prej 2 milionë eurosh për masat e Qukës-Proptisht, Slatinjë, Velçan, Dishnicë, nevojshme shoqëruese për zbatimin dhe rrugën Qukës, e cila duhet të lidhet me rrugën mbikëqyrjen e projektit. Pa dyshim sfida e këtij Kalivaç, Dunicë, Çezmë, Hondisht, Llëngë, Shën sektori është ulja e mëtejshme e humbjeve për të Marenjë, Osnat, Niçë, Stërkanjë. Jam i bindur se arritur vlera të krahasueshme me vendet e shqetësimet e këtyre banorëve do të merren në zhvilluara. Në këtë kuadër, me rëndësi është konsideratë nga qeveria, pasi ato janë jetike për vazhdimi i investimeve në përmirësimin e rrjetit, ta, por edhe për të gjithë Bashkinë e Pogradecit. por, njëkohësisht, edhe diversifikimi i burimeve Faleminderit! energjetike, kërkesë e shtruar në strategjinë e sektorit që në fillim të viteve 2000. Në këtë
24 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 kuadër, përdorimi i burimeve të rinovueshme, si për programin e përmirësimit të rrjetit të ato solare dhe eolike, ka qenë një hap i shpërndarjes së energjisë elektrike një kredi prej suksesshëm, projekt tashmë i tenderuar për 30 milionë eurosh, që i është dhënë qeverisë panelet diellore, ku vlera e kapur ka qenë më e shqiptare nga KfW-ja, si dhe një ndihmë tjetër ulëta si çmim në rajon. Sidoqoftë, mendoj se rreth 2 milionë euro nga qeveria gjermane për zhvillimi gjithashtu i termocentraleve me gaz në zbatimin e këtij projekti, të cilat janë në formën e vendet e përshtatshme, duke respektuar një ndihme apo të një granti që i jepet qeverisë standardet mjedisore, është një mundësi tjetër shqiptare, për të cilën duhet ta përgëzojmë shtesë për të bërë të mundur diversifikimin e qeverinë gjermane, sepse nuk është i vetmi mëtejshëm të këtij sektori. Dihet se problemet e sektor ku ajo ka investuar, si në industri, ndotjes në raport me TEC-et me naftë dhe me ujësjellës, energji elektrike, në sistemin dhe qymyr janë minore kur përdoret gaz. Kjo gjë rinovimin e konvikteve të studentëve, për të cilën favorizohet edhe nga burimet e reja të gazit, të folëm herën e kaluar. Pra, kemi një dashamirësi cilat i ofrohen Shqipërisë nëpërmjet TAP-it apo të kësaj qeverie për të mbështetur zhvillimin e edhe nga kërkimet e reja që po bëhen në zonën e Shqipërisë. Beratit. Mbështetja me financime e qeverisë Ju ftoj ta votoni këtë projektligj, duke gjermane ka edhe një arsye të madhe, pra falënderuar edhe qeverinë gjermane për rolin e sigurinë që ajo ka te qeveria shqiptare, tek rëndësishëm në zhvillimin qoftë të demokracisë, ekonomia shqiptare, e cila është në gjendje për por edhe ekonomik të Shqipërisë! t’ua rikthyer këto kredi bankave gjermane, të Faleminderit! cilat investojnë në vendin tonë. Mirëpo nga ana Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Baraj! tjetër, dua t’u them qytetarëve dhe banorëve të Fjalën e ka deputeti Vullnet Sinaj. zonave ku jam deputet se nuk mjaftojnë vetëm Të përgatitet deputetja Klodiana Spahiu. investimet nga qeveria, siç kërkojmë ne, por Vullnet Sinaj – Zona ku jam deputet është duhet bërë diçka edhe nga pushteti lokal. Për tepër malore. Bëhet fjalë për Bashkinë e shembull, Bashkia e Selenicës nuk paguan Selenicës dhe një pjesë të Bashkisë së Himarës. ndërmarrjen e ujësjellës-kanalizimeve, e cila i ka Duke qenë zona të tilla të hapura, ato gjithmonë një borxh OSHEE-së rreth 850 milionë lekë të kanë probleme me energjinë elektrike. Madje, vjetër, nga të cilat rreth 600 milionë janë kur shkojmë në ato zona, dëgjojmë të njëjtin detyrime dhe rreth 250 milionë të tjerë janë refren: era fryn në bregdet, ndërkohë që energjia kamatëvonesa të pagesave. Rreth 200 milionë pritet në zonën e Lumit të Vlorës dhe në janë të trashëguara nga e kaluara, por rreth 600 Bashkinë e Selenicës. milionë të tjerë janë krijuar gjatë këtyre 4 vjetve Duhet ta tregojmë situatën ashtu siç është, kur Bashkia e Selenicës drejtohet nga e djathta, duke e krahasuar me situatën e mëparshme. Po duke lenë pa paguar OSHEE-në. Atëherë, si ka t’i dëgjosh banorët e zonës, të thonë sederi në mundësi të investojë OSHEE-ja apo Ministria e vitin 2012 nuk ishte bërë asnjë investim në ato Energjisë në atë zonë, kur ne nuk i kthejmë këto zona, pra ishin të njëjtat shtylla, të njëjtët lekë?! transmetues, të njëjtët izolatorë që në vitet ’70. Më ka rastisur të jem deputet në dy Ka 5 vjet që është ndërhyrë në sistemin e zona, të cilat përfshijnë dy bashki të ndryshme, transmetimit të energjisë elektrike në ato zona, Bashkinë e Himarës, e cila drejtohet nga Partia duke e përmirësuar atë, duke përmirësuar kabina Socialiste dhe Bashkinë e Selenicës, e cila elektrike, duke ndryshuar përcjellësit, duke drejtohet nga Partia Demokratike. Ka një ndryshuar izolatorët, pra duke e përmirësuar ndryshim të madh midis këtyre dy bashkive. situatën e energjisë elektrike. Bashkia e Himarës nuk i ka OSHEE-së pothuajse Por a ka përsëri vërejtje nga banorët?! asnjë lek borxh, kurse Bashkia e Selenicës i ka Them se ka ende. Edhe pse kemi bërë, ka ende OSHEE-së 850 milionë lekë borxh nëpërmjet shumë për të bërë për të arritur atje ku duhet. ndërmarrjes së ujësjellës-kanalizimeve. Kjo Nga ratifikimi i marrëveshjes së Këshillit të tregon për një mosadministrim të mirë nga ana e Ministrave të Republikës së Shqipërisë me Bashkisë së Selenicës në atë zonë. Gjithashtu, Republikën Federale të Gjermanisë parashikohet kemi edhe punonjësit e ujësjellës-kanalizimeve
25 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 të kësaj bashkie të papaguar prej 8 muajsh, kurse t’i paguar për fushatë elektorale i kërkojnë lekë në Bashkinë e Himarës nuk ka asnjë punonjës të qeverisë për t’i paguar ata, pra trefishin e papaguar. punonjësve. Ky është një keqmenaxhim i kësaj Në udhëzimet e Ministrisë së Energjetikës bashkie në atë zonë për sektorin e ujësjellësit për vitin 2017 parashikohej që 80% e dhe sektorin energjetik. subvencioneve për bashkinë të shkonte për pagat Le të kthehemi te situata politike. Ndërsa e punonjësve dhe 20% për investime. Në vitin këtu brenda zhvillohet seanca parlamentare në 2018 këto udhëzime kanë ndryshuar dhe kanë qetësinë më të madhe, diskutohet për ratifikime kaluar në: 40% për investime për përmirësimin e marrëveshjesh si kjo që fola më sipër ndërmjet rrjetit të ujësjellësve dhe 60% për rritjen e Republikës Federale Gjermane dhe qeverisë performancës. shqiptare për investime në sektorin e Dua t’u them punonjësve të ujësjellësve energjetikës, zona që unë mbuloj është tejet në atje se pagat e tyre dhe rrjeti i ujësjellësit nuk vështirësi, ka probleme të mëdha. Flasim për një është detyrë e qeverisë, por është detyrë e marrëveshje, e cila parashikon 30 milionë euro, pushtetit lokal. Këtë gjë e tregon më së miri ligji sikur të paktën 10% e këtyre parave të për pushtetin vendor, pra që bashkia e ka detyrë investohen në Bashkinë e Selenicës, do të bënin të sigurojë shërbimin e ujësjellës-kanalizimeve punë të madhe, duke iu bashkëngjitur investimit për banorët e saj. Kështu që këtë gjë duhet t’ia të rrugës së Lumit të Vlorës, për të cilin së kërkojnë më këmbëngulje Bashkisë së Selenicës. shpejti presim fillimin e lotit të dytë të punimeve Njëkohësisht, dua të them se ka një nga Gjormi drejt Kuçit, duke i bashkëngjitur kontratë të Bashkisë së Selenicës me Agjencinë edhe investime të tjera në energji. Kjo do të Kombëtare të Ujësjellës-Kanalizimeve për rritjen thotë që atje në atë zonë do të rikthehet edhe e performancës. Kjo marrëveshje performance njëherë jeta. është e firmosur edhe nga kryetari i Bashkisë së Po të pyesni një banor të asaj zone apo një Selenicës. Sipas kësaj marrëveshjeje qytetar që është larguar nga ajo zonë jashtë performance, subvencionet që mund të japë shtetit: “ Pse je larguar, çfarë problemi ke”, ai shteti apo ndihma që mund t’i japë shteti do të ngrejë 3 shqetësime: rrugën, ujin dhe bashkisë për ujësjellësit varet nga performanca e dritat. Duke qenë problemi i energjisë elektrike bashkisë në këtë sektor. te kjo marrëveshje që po diskutojmë si ka Në fund fare dua të them se rezultati i mundësi që opozita del jashtë dhe rrethon këtë performancës e rendit Bashkinë e Selenicës në parlament? Për çfarë e bën këtë gjë? E bën për fund të listës që kam. Bashkia e Selenicës, sipas të penguar ratifikimin e kësaj marrëveshje, e cila performancës reale, nga 1000 pikë, ka marrë 352 u vjen direkt në ndihmë zonave rurale dhe pikë. Nuk ka se si të paguhet nga qeveria një ekonomisë së vendit? Çfarë kuptimi ka kjo gjë?! bashki, e cila nuk paguan energjinë elektrike, Apo në mënyrë më të drejtpërdrejtë po pengojnë nuk paguan punonjësit e saj dhe nuk mendon për rrugën e Shqipërisë për në BE, në familjen e të investuar për zonën. Po të krahasojmë madhe europiane? Bashkinë e Selenicës me Bashkinë e Himarës, Megjithatë, dua të përgëzoj të gjithë ata Bashkia e Himarës ka zënë vendin e 28 në listën qytetarë shqiptarë që janë distancuar nga këta e performancës, pra ka performuar më mirë. politikanë, të cilët sot janë rebeluar. Kjo nuk Dua t’u them qytetarëve të zonës sime të është revoltë popullore, por është rebelim i atyre shikojnë me kujdes, sepse jemi para zgjedhjeve politikanëve të cilët janë të pazotë për t’u të qershorit. Mendoj se është e sigurt që atë përballuar në mënyrën më demokratike në bashki do ta marrë maxhoranca, Partia zgjedhjet për pushtetin lokal dhe kanë zgjedhur Socialiste. Problemi i madh është i të gjitha një rrugë të tillë për të bërë show, për të borxheve që ata po lënë pas, por edhe numri i imponuar rregulla që nuk janë rregulla të një punonjësve. Sipas normave, duhet të kemi për 1 demokracie të vërtetë. mijë abonentë 4 punonjës. Bashkia e Selenicës, Edhe një herë dua të them se kjo Ndërmarrja e Ujësjellësit ka rreth 4200 abonentë, marrëveshje është për t’u falënderuar, sidomos pra i bie të ketë 16-17 punonjës. Në fakt janë 47 Republika Federale e Gjermanisë për punonjës. Duke shtuar numrin e punonjëseve për
26 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 mbështetjen që i jep Këshillit të Ministrave të me pagesë mujore jo më të lartë se 1 mijë lekë Republikës së Shqipërisë. Ju ftoj ta votojmë atë. në muaj. Zbatimi i Strategjisë Kombëtare të Faleminderit! Energjisë 2018-2030, plani për rimëkëmbjen e Vasilika Hysi - Faleminderit, zoti Sinaj! sektorit të energjisë kërkojnë vullnet dhe besim Fjalën e ka zonja Spahiu. të plotë te puna e qindra mijëra punonjësve, të Klodiana Spahiu - Të nderuar deputetë, cilët sot është dita t’i falënderojmë dhe të Të nderuar qytetarë, meritojnë respektin tonë maksimal. Në mot të Sa herë diskutojmë për marrëveshje të keq dhe ekstremisht të keq, në shi, në borë, në rëndësishme gjithmonë na bie ndër mend se zonat më të vështira janë ata punonjës që reformat i kemi kaluar bashkë. Në sajë të ndodhen në terren për riparimin e defekteve. Ata bashkëpunimit ne kemi arritur të ndryshojmë nuk kanë kursyer, kanë sakrifikuar edhe jetët e sektorë shumë të rëndësishëm. Njëri prej tyre tyre, për të mos pasur mungesa të energjisë është edhe ai i energjisë elektrike, i cili në këta elektrike dhe për të bërë riparimin e fiderave që 4 vjet ka qenë një nga sfidat më të vështira jo furnizojnë spitalet, hidrovorët, subjektet e vetëm për qeverinë, por edhe për parlamentin, pushtet qendror dhe vendor, konsumatorët e edhe për qytetarët. Bashkëpunimi i shkëlqyer rëndësisë së veçantë. Sakrifica e tyre e dhe mbi të gjitha mbështetja e vendeve me përditshme edhe në ditë festash, gëzimesh, ekonomi të zhvilluar dhe të konsoliduar si meriton respektin maksimal të kujtdo Republika Federale e Gjermanisë kanë qenë konsumatori. Nuk kanë qenë të pakta rastet baza e të gjitha arritjeve në këtë sektor. Pa abuzive, ku ata kanë pësuar dhe goditje në krye mirëkuptimin dhe besimin midis ofruesve dhe të detyrës ose janë fyer padrejtësisht. Kemi pasur konsumatorëve nuk do të arrihej përmirësimi i edhe raste kriminale të vendosjes së tritolit në rrjetit të shpërndarjes së energjisë elektrike, nuk stacione të rëndësishme dhe duke lënë mijëra do të arrihej rritja e cilësisë dhe e sigurisë në qytetarë pa energji elektrike, mijëra biznese të furnizimin e përdoruesve të energjisë elektrike, mbyllura dhe pa punë. Megjithatë unë jam e nuk do të bëhej i mundur rikthimi i ligjshmërisë bindur se të gjitha reformat që kemi kaluar dhe në konsumin e energjisë elektrike. Pas 25 do të vazhdojmë t’i kalojmë, kërkojnë vullnet vjetësh anarki dhe kaos ia dolëm të rrëzojmë dhe sakrificë të përbashkët. mitin e energjisë si mall pa zot. Nuk do të Në këtë ditë që ne po kalojmë këtë arrihej ulja e humbjeve nga 45% në 23 % pa marrëveshje me qeverinë gjermane, jam e bindur mirëkuptimin e konsumatorëve, nuk do të arrihej se asnjë kredi e butë nuk mund të firmoset dhe mbledhja e mbi 250 milionë eurove nga borxhet nuk mund të kalojë pa qenë besimi nga pala që e prapambetura. Janë 4006 mijë familje dhe jep këtë kredi, që kjo kredi do të mund të biznese debitorë që firmosën një aktmarrëveshje shlyhet. Ndaj, sot është momenti të falënderojmë duke shlyer me këste borxhet e akumuluara të këdo që punon në këtë sektor, por mbi të gjitha energjisë. ata që investojnë në të gjitha qarqet e Shqipërisë. Jo vetëm kaq, por ne kemi mundur të Në Qarkun e Durrësit në 4 vjet janë mbështesim edhe shtresat në nevojë. Janë grupet investuar 5,6 miliardë lekë për ndërtimin e linjës në nevojë si: pensionistët e vetëm që rrojnë pa 35 kilovolt; janë ndërtuar rreth 750 kilometra fëmijët e tyre, janë familjet me ndihmë linjë dhe janë rikonstruktuar rreth 400 kabina ekonomike, janë kategoria e personave me aftësi elektrike. Deri në vitin 2021 është programuar të ndryshe paraplegjikët, tetraplegjikët, personat investohen në qarkun e Durrësit rreth 3 miliardë shoqërues të tyre, të verbërit, punonjësit e lekë të tjera. Brenda në qytet janë ndërtuar administratës publike me pagë nën 300 mijë stacione të reja. Janë ndërtuar 7 fidera, të cilët lekë që bëjnë gjithsej 123 familje, që u kanë përmirësuar furnizimin me energji subvencionohet diferenca e çmimit nga 9,5 në elektrike në qytetin e Durrësit, por edhe në zonat 7,7 lekë për fashën 300 kilovat. Subvencionimi i përreth. Janë menduar investime kryesisht në gjithë kësaj shume është rreth 1,8 miliardë lekë zonat turistike, në sektorin “Rinia”. nga buxheti i shtetit, ndërkohë që konsumatorët e Në Gjirin e Lalëzit është bërë një investim këtyre grupeve shlyejnë detyrimet e me vlerë 458 milionë lekë. Pra, investimet po prapambetura, nëse kanë një skemë mbështetëse bëhen paralel jo vetëm në qytet, por në të gjitha
27 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 njësitë vendore, për të siguruar një furnizim sa Gjermania dhe KfW-ja kanë investuar në më të mirë me energji elektrike, edhe në zonat Shqipëri gjatë këtyre viteve mbi 1 miliard euro turistike përreth qytetit të Durrësit. dhe kanë qenë partnerë të Shqipërisë në Të nderuar kolegë të maxhorancës dhe të rrugëtimin e saj drejt Europës. Një pjesë e madhe opozitës, (qindra milionë euro) janë investuar në sistemin Mendoj se çdo diskutim që ne u bëjmë e energjisë, duke e stabilizuar atë dhe duke e marrëveshjeve të caktuara, duhet të shërbejnë kthyer në një motor rritjeje për ekonominë dhe edhe si një moment për të debatuar bashkë, për në një garanci për rritjen e mirëqenies së të arritur në një konkluzion të përbashkët që të qytetarëve të Shqipërisë. Ky sektor i ekonomisë, gjitha reformat që kemi kaluar dhe do të kalojmë, që ka qenë një peshë e varur në qafën e padyshim, nuk janë të lehta dhe pa pasoja për shoqërisë dhe të ekonomisë shqiptare, më në qytetarët e thjeshtë, sidomos për ata në nevojë. fund ka dalë nga gjendja problematike dhe po Në takimet e vazhdueshme dhe në kthehet në një kapital zhvillimi. Qytetarët bashkëbisedimet me ta, gjithmonë kemi marrë shqiptarë nuk kanë më probleme me energjinë ankesat e tyre për një pjesë të kamatëvonesave, në shtëpitë e tyre. Energjia nuk është më të cilat ata nuk kanë pasur mundësi t’i paguajnë problem për bizneset e, gjithashtu, po fillon të në kohë, edhe për shkak të një mosligjshmërie kthehet në një burim të ardhurash. Mirëmbajtja e në vitet e mëparshme, por secili prej tyre duhet të këtij sistemi patjetër që ndikon në zhvillimin e ketë mirëkuptimin tonë. Nëse ne nuk arrijmë të ekonomisë shqiptare. investojmë në këtë sektor, nuk do të arrijmë ta Një ndihmë shumë të madhe strategjike ka përmirësojmë asnjëherë atë. Padyshim, që të ketë dhënë qeveria gjermane dhe ne duhet t’i jemi investime, duhet paguar ajo që konsumohet. mirënjohës për këtë, jo thjesht për fondet që Megjithatë, qeveria në bashkëpunim me sjell, por edhe për teknologjinë e përparuar, parlamentin, në mënyrë të vazhdueshme ka duke qenë edhe lider global në këtë pikë, në marrë masa për të mbrojtur shtresat në nevojë. sistemet elektrike, në ato të përpunimit të ujërave Unë besoj se edhe në të ardhmen ne do të gjejmë të zeza, të ujërave të pijshme, në të gjithë një zgjidhje për t’i ndarë në pjesë më të vogla ngritjen e strukturave të sipërmarrjeve në zonat këto kamatëvonesa, që janë grumbulluar në vite rurale. Të gjitha këto investime kanë sjellë në për shtresat në nevojë. vend një teknologji që do ta ndihmojë Shpresoj edhe në mirëkuptimin e kolegëve ekonominë shqiptare të ecë përpara. Investitorët të opozitës që ta miratojmë këtë aktmarrëveshje, nuk janë vetëm pjesëmarrës me paratë që kanë sepse është me shumë rëndësi për të gjithë vënë në ekonominë shqiptare. Gjermania është qytetarët shqiptarë. Në fakt kjo duhet të jetë investitori numër 1 në Shqipëri me fondet e fryma e diskutimit të çështjeve të ndryshme që u sjella në mënyrë të vazhdueshme. Në radhë të interesojnë qytetarëve shqiptarë. Insistoj se parë, ajo sjell një teknologji që sot është më e debati konstruktiv mbetet e vetmja rrugë për ta përparuara në botë. Gjermania është vendi që çuar vendin përpara. eksporton më shumë sot në botë teknologjitë më Faleminderit! të mira, prandaj implementimi i tyre që në fillim Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja në ekonominë shqiptare, është një bazë, është Spahiu! një kapital, është një investim i vërtetë, sepse do Në përfundim të diskutimeve, në bazë të të vazhdojë të ketë teknologjitë më të mira. Kjo nenit 74, pika 2 të Rregullores, në përfundim të kërkon edhe nga institucionet, edhe nga diskutimeve kalojmë në shprehjen në emër të ministritë e linjës, edhe nga maxhoranca, edhe grupeve parlamentare. Në emër të Grupit nga të gjithë, ndërgjegjësim si aktorë në Parlamentar të PS-së, e ka fjalën deputeti Ervin ekonominë e Shqipërisë, që të vazhdojmë të Bushati! marrim teknologjitë më të mira, ato që vijnë nga Kolegë të nderuar, të respektojmë folësit! Perëndimi dhe nga Gjermania, në këtë fushë. Ju lutem, mbani qetësi! Më lejoni ta falënderoj Gjermaninë edhe Ervin Bushati - Faleminderit! për një arsye tjetër. Pata një ftesë nga qeveria E nderuar drejtuese e seancës, gjermane dhe nga Kongresi Amerikan për të Të nderuar qytetarë që na ndiqni, qenë në qendrën “Marshall” në Gjermani. Kjo
28 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 ngjarje përkon edhe me 70-vjetorin e NATO-s, në këtë pikë, mbikëqyrja e demokracisë, një ngjarje shumë e rëndësishme, e cila në javën kontrolli jo vetëm mbi forcat e armatosura, por që vjen së bashku me Shqipërinë, që mbushi 10 në radhë të parë kontrolli për të ruajtur vlerat vjet në NATO, duhej të ishte kryefjala, një tona kryesore si demokraci liberale, nuk mund të sinjal dhe një mbështetje për Shqipërinë drejt vihen nën kërcënimin e forcave të pamaturuara, Europës, për integrimin e saj në të. të cilat mezi presin të marrin pushtetin, por Në fakt NATO është siguria më e madhe që edhe të atyre që nuk janë partnerët tanë ka pasur historia e njerëzimit, është marrëveshja strategjikë. më afatgjatë për të garantuar paqen dhe Në këtë pikë unë i bëj thirrje PD-së, si një prosperitetin në botë në 70 vjet. Asnjëherë nuk nga partitë kryesore në vend, që ka një histori të ka pasur një periudhë kaq të gjatë paqeje në botë gjatë në demokracinë shqiptare, për aq sa ne dhe në Perëndim, të garantuar nga një mund të themi se ne kemi një histori marrëveshje kaq e madhe politike dhe ushtarake. demokratike, sepse e kemi relativisht të shkurtër, Na vjen mirë që jemi një nga 30 vendet (së ta kuptojë, të mos bjerë pre e këtyre skenarëve. bashku me Maqedoninë, që është shtuar së Unë nuk po them se Lulzim Basha është fundi), që kontribuojmë për paqen në botë për ndonjë agjent rus, se ndoshta agjentët mund të aq sa na takon. Shqiptarët në të gjithë rajonin, kenë ndonjë kualifikim inteligjence dhe në masën më të madhe (95%), janë mbështetësit ndoshta atë nuk e marrin, por ai po bie pre e kryesorë të NATO-s. skenarëve, të cilët nuk janë skenarë të Në fakt edhe në vendet e tjera të botës po partneritetit tonë me NATO-n dhe po rritet mbështetja për NATO-n, sepse ajo destabilizon Shqipërinë me skenarë të tillë. shikohet si garantuesi kryesor i paqes dhe i Është momenti që forcat progresive, forcat prosperitetit. Ne duhet të kemi parasysh se sfidat properëndimore, pro NATO-s, proeuropiane në që na vijnë nga ata që nuk janë në NATO Partinë Demokratike, të ndahen nga këto sjellje, ndryshojnë dhe gjithmonë, duke mos u të cilat destabilizojnë në mënyrë tërësisht të krahasuar në mënyrë ushtarake, përpiqen të pandërgjegjshme dhe tërësisht të pamenduar, hyjnë edhe në forma të tjera hibride. Ky është ndërkohë që Shqipëria është një vend në NATO, një kërcënim i ri, që ka të bëjë edhe me i cili ka një parlament legjitim, të njohur nga Shqipërinë, edhe me Ballkanin, në forma të tjera SHBA, nga BE-ja, ndërkohë që zgjedhjet kanë që nuk janë tërësisht ushtarake. Ne kemi parë që qenë para 2 vjetësh dhe që të gjithë partnerët tanë forma të luftimit hibrid kanë ndërhyrë në shumë strategjikë i bëjnë thirrje PD-së, lidershipit të demokraci perëndimore, në vendet baltike, në marrë peng të PD-së, të dëgjojë partnerët Ukrainë, në shumë vende në kufi me Rusinë dhe strategjikë dhe t’i bindet sistemit të demokracisë këtë realitet po e shohim edhe sot në Ballkan. liberale sipas të cilit funksionon i gjithë Po të lexojmë raportin e BB-së, që ka dalë Perëndimi. këtë javë, shohim se vendet që kanë ecur më Në qoftë se zoti Basha nuk dëgjon SHBA- mirë në ekonomi në Ballkan, si Shqipëria Mali i në, Gjermaninë, BE-në, OSBE-ODIHR-in, Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, të cilat e atëherë kë dëgjon ai, kur përpiqet të kanë ulur papunësinë, janë po të njëjtat vende, ku destabilizojë një demokraci dhe një vend në po ndodh i njëjti skenar nga opozita apo jo, nga NATO? Kush i flet në vesh zotit Basha? Cila nga forca parlamentare ose jo, duke pasur trazira, të ambasadat në Shqipëri i ka folur në vesh zotit cilat kanë të njëjtën tematikë, të njëjtën skemë, Basha dhe i kërkon të luajë një skenar të tillë, i të njëjtin skenar për të destabilizuar cili nuk është as pro NATO-s, as pro BE-së, as demokracinë. proeuropian?Cili nga vendet që nuk është në Nëse ne do të vazhdojmë të mendojmë se NATO, po e instrukton apo e ka vënë në lojë çdo përballje ndërmjet vendeve të NATO-s , zotin Basha? demokracive liberale, do të jetë thjesht Të gjitha dokumentet që janë sot edhe në ushtarake, ky është gabim. Sot po shikojmë që prokurorinë e Shqipërisë, edhe në atë amerikane, gjithmonë e më shumë fronti i përballjes nuk thonë se mund të ketë një keqpërdorim apo një është vetëm ushtarak. Kemi një luftë hibride, manipulim të zotit Basha. kemi një përplasje hibride dhe roli i parlamentit
29 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Unë do t’i bëja thirrje zotit Basha që të edhe në vende të tjera, në vende shumë më të distancohet në radhë të parë nga dhuna, të mos stabilizuara se Shqipëria, me një demokraci trondisë themelet e një demokracie të stabilizuar, shumë më të stabilizuar dhe me një eksperiencë siç është Shqipëria, të mos godasë institucionet, më të gjatë. si parlamentin dhe të mos vihet në lojë si një Të mos kemi dyshime, të mos jemi shumë kukull ruse, siç po bën, duke e kthyer Shqipërinë të habitur që kjo mund të ndodhë edhe në në një lajm, ndërkohë që nuk ka lajm. Shqipëri. Ka ndodhur në Maqedoni, po ndodh Në Francë, ku po protestohet prej 3 muajsh edhe në Malin e Zi, po ndodh edhe në Serbi, pra dhe po dalin mbi 60-70 mijë njerëz çdo të shtunë janë të provuara, por ka filluar të ndodhë edhe në në Paris, nuk përbën lajm, sepse Franca si Shqipëri. Pra, jo gjithmonë çdo përplasje për të demokraci e stabilizuar dhe si vend anëtar i mbrojtur vendin tonë, demokracinë tonë, NATO-s, nuk është në mikroskop. integritetin tonë, do të vijë patjetër nga sulme të Në qoftë se në Athinë po protestohet te dera jashtme klasike ushtarake. Ajo që po ndodh, që e parlamentit dhe po dalin 60 mijë protestues dhe është një përplasje e tillë hibride, duhet patjetër ka akte dhune shumë të dënueshme, Greqia nuk të shmanget, nuk duhet të ndodhë në Shqipëri. është në mikroskop. Edhe aty protestohet Pra, nuk duhet të ndodhë në një vend, i cili gjithmonë. mbështet NATO-n dhe Bashkimin Europian në Në Shqipëri dalin 200 petritë të zotit Basha masën 95%, për të mbajtur peng të ardhmen e dhe djegin 2 goma, të cilat më vjen keq ta them, shqiptarëve, të cilët mezi presin të anëtarësohen janë 2 gomat më të shtrenjta, që ka për të paguar në Bashkimin Europian për të pasur jo thjesht ndonjëherë historia e Shqipërisë, të cilat ndoshta shanse të barabarta me europianët e tjerë, por që e kanë vlerën e tregut zero, por me tymin e tyre t’i tregojnë Europës që janë europianë, kanë qenë përcjellin një imazh, i cili nuk duhet të ishte gjithmonë në qendër të Europës, kanë jetuar imazhi i Shqipërisë në Europë, aq më shumë, kur gjithmonë në zemër të saj dhe e meritojnë të jenë jemi kaq pranë një ftese të mundshme nga BE-ja sot europianë. Ndërkohë, ata që nuk e meritojnë dhe vetëm imazhe të tilla, të cilat kuptohet që të jenë as europianë, as në NATO, as në pjesën e nuk do të bënin lajm as në Francë, as në Greqi, demokracive liberale të kësaj bote, mund të jenë as në Itali, që janë vende që i njohin protestat, si ato kukullat e kuqe, që janë njësoj si Juri bëjnë lajm në Shqipëri pikërisht, sepse ne jemi Basha që, po t’i hapësh thellë-thellë, brenda tyre më të vëzhguar në këtë pikë, si një demokraci e del Sali Berisha, ndërkohë që brenda këtij të re, e cila mund të jetë nën ndikime të tilla, mund fundit nuk e di se kush del. Pra, tamam si një të jetë pjesë e skenarëve dhe e një lufte hibride. kukull ruse: po ta hapësh të parën, del Juri Prandaj, është shumë e rëndësishme që Basha, tek e treta ose e tek e katërta del Sali politikanët shqiptarët të kuptojnë se nuk duhet të Berisha dhe pas tij nuk e di se kush del, por kjo bien pre e këtyre skenarëve. nuk është puna ime. Ajo që po ndodh sot në të gjithë botën, që Ndaj edhe një herë dua të them se protestat ka ndodhur edhe në vendet e BE-së, që ka le të vazhdojnë, pasi janë baza e demokracisë, ndodhur edhe në Amerikë, është patjetër por, në radhë të parë, të jenë të qeta dhe të paqta, përdorimi i medieve sociale, i mjeteve të ndërkohë që, në radhë të dytë, ata që i kanë hyrë komunikimit edhe për arsye politike. Ka shumë kësaj rruge të mos bien pre e skenarëve që nuk portale, të cilat sponsorizohen nga shtete që janë as europianë, as amerikanë, as të NATO-s bëjnë luftën e tyre me demokracitë liberale dhe dhe nuk kanë të bëjnë fare me interesat e të me vendet e NATO-s, duke e ndjekur këtë gjithë shqiptarëve kudo që janë në Europë. luftë me çdo mjet. Ka ikur koha kur dy ushtri Faleminderit! viheshin përballë dhe përplaseshin vetëm Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Bushati! ushtarakisht. Mbyllim këtu diskutimin në parim për këtë Sot shumë vende po përpiqen të projektligj. destabilizojnë vendet e NATO-s, duke Kalojmë në çështjen tjetër të rendit të ditës, goditur premisën kryesore të një demokracie projektligji “Për ratifikimin e marrëveshjes liberale dhe të një vendi në NATO, që është ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së pikërisht demokracia. Ne e kemi parë këtë sulm Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës Federale
30 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 të Gjermanisë për bashkëpunimin teknik 2017 produkteve tradicionale dhe produkteve të për projektin “Zhvillim i qëndrueshëm i zonave turizmit rural. rurale””. Në lidhje me këtë projektligj janë E treta, përmirësimi i edukimit dhe forcimi regjistruar për të diskutuar nga Grupi i dijeve në bujqësi dhe në turizmin rural. Parlamentar i Partisë Socialiste deputetët: Alket E katërta, rritja e kapaciteteve dhe Hyseni, Senida Mesi, Taulant Balla, Milva njohurive në bujqësi dhe në zhvillimin rural; Ekonomi, Lindita Nikolla, Musa Ulqini, Dritan mbështetje ndaj shërbimit këshillimor, shoqërisë Bici, Ismet Beqiraj, Sadi Vorpsi, Flamur Golemi, civile dhe organizmave të tjerë, me një fokus të Xhemal Qefalia, Adelina Rista, Tatjana Nurçe, veçantë tek inovacioni në bujqësi. Fadil Nasufi, Robert Bitri, Klotilda Bushka, Ratifikimi i kësaj marrëveshjeje është një Jurgis Çyrbja, Bujar Çela, Roland Xhelilaj, Sadri vendim i rëndësishëm që ne e marrim për ata që Abazi, Xhevit Bushaj, Fate Velaj dhe në emër të jetojnë në zonat rurale dhe për gjithë ekonominë Grupit Parlamentar të Partisë Socialiste do të tonë kombëtare, pasi krijon një perspektivë të re flasë deputetja Eglantina Gjermeni. për zhvillimin e sektorit të bujqësisë. Në emër të opozitës ka regjistruar emrin për Të nderuar kolegë deputetë, diskutim deputetja Rudina Hajdari. Bujqësia ka qenë, është dhe do të mbetet Diskutantë të tjerë të regjistruar nuk ka. një nga sektorët më të rëndësishëm për Në bazë të pikës 2 të nenit 73 të ekonominë tonë, duke kontribuar me rreth 18,5% Rregullores, a ka pyetje për projektligjin? të GDP-së, ndërkohë që 40% e popullsisë është e (Ndërhyrje pa mikrofon) punësuar në këtë sektor. Të nderuar kolegë, nismëtare është Shqipëria është një vend pazgjidhshmërisht Ministria e Bujqësisë. i lidhur me bujqësinë dhe zhvillimin rural, ndaj (Ndërhyrje pa mikrofon) ky sektor duhet të jetë prioritet i të gjitha Zoti Çuçi, do ta prezantoni nismën? prioriteteve. (Ndërhyrje pa mikrofon) Të mos harrojmë se sot në fshat jeton rreth Atëherë, fjalën e ka ministri i Bujqësisë dhe 55% e popullsisë, ndërsa 30% deri në 40% e Zhvillimit Rural, zoti Çuçi. tokës certifikohet si tokë bujqësore. Klima dhe Bledar Çuçi – Faleminderit, e nderuar pozita jonë gjeografike janë të favorshme për zonja drejtuese e seancës! tregtinë e bujqësisë me jashtë, ndaj edhe tregtia Të nderuar kolegë, me jashtë është absolutisht avantazh konkurrues Gjermania mbetet një nga partnerët tanë më për zhvillimin e sektorit të bujqësisë. të rëndësishëm në fushën e shkëmbimit tregtar, Rezultatet e arritura flasin për vëmendjen e sidomos në zhvillimin e sektorit të bujqësisë dhe madhe që ne i kemi kushtuar sektorit të bujqësisë zonave rurale. gjatë viteve të fundit. Rritja e prodhimit bujqësor Marrëveshja që po miratojmë sot për vendas dhe përmirësimi i raportit import-eksport grantin, prej 2 milionë eurosh, me GIZ-in synon nga 1 me 6, që e kemi pasur në vitin 2013, në 1 të adresojë siç duhet sfidën e konsolidimit dhe me 3,3, që ishte në vitin 2018, janë treguesit më orientimit të bujqësisë në Shqipëri drejt një domethënës të vëmendjes që ka marrë bujqësia bujqësie konkurruese. nën qeverisjen tonë. Aktiviteti bujqësor është Katër janë shtyllat kryesore ku do të orientuar drejt prodhimeve me avantazhe fokusohet ky bashkëpunim. konkurruese për plotësimin e nevojave të E para, jetësimi i strategjisë dhe politikave brendshme dhe për eksportet. Eksportet për zhvillim rural, pra mbështetje për zhvillimin bujqësore në total në vitin 2018 kanë pasur një e strategjive dhe politikave në përputhje me rritje me vlerë prej 7,4%. Impresionues është kërkesat e BE-së, duke rritur dhe synuar edhe fakti tjetër, që ndoshta jo të gjithë e dinë, se përthithjen e fondeve të BE-së, pra të programit disa nga produktet bujqësore në vend janë lider të IPARD-it. për sa u përket nivelit dhe volumit të eksporteve E dyta, promovimi i zinxhirit të vlerës së sot në rang botëror. produkteve tipike në zona të caktuara. Zgjedhja e Po ju kujtoj këtu vetëm domaten, për të produkteve do të ketë orientim drejt tregut, drejt cilën, pa diskutim, Shqipëria është e para në volum dhe në raport me tokën bujqësore që
31 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 mbjell në rajon, por është e njëzeta në volum në ndaj të gjitha inputeve bujqësore për plehrat botë dhe ndër vendet e para në Europë për kimike, pesticidet, farërat dhe fidanët. Nga ana përqindjen e tokës bujqësore të mbjellë në vend tjetër, një hap tejet pozitiv është heqja e TVSH- për sa i përket eksportit të domates. Nga ana së për makinat dhe makineritë bujqësore si në tjetër, eksporti i frutave është rritur me 7,6% import, ashtu edhe në qarkullimin brenda vendit. vetëm në vitin 2018. Falë investimeve, Gjithashtu, kemi ulur tatimin e fitimit në 5% për strategjisë dhe orientimit që u kemi bërë shoqëritë e bashkëpunimit bujqësor dhe kemi investimeve në këtë sektor, si dhe politikave hequr pragun e xhiros për efekt të rimbursimit të subvencionuese, kemi arritur që sipërfaqja e TVSH-së për këto shoqëri. serrave të rritet me 125 hektarë në vit. Nga ana Për të mbështetur agroturizmin kemi bërë tjetër, eksporti i bimëve medicinale në sasi është një paketë më vete, e cila përfshin 6% TVSH-në, rritur 16%, kurse në vlerë është rritur 17%, 5% tatimfitimin dhe zero për qind taksë të kryesisht duke kapur tregjet perëndimore, si: ndikimit në infrastrukturë për këdo që dëshiron Gjermaninë, SHBA-të ose Francën. të investojë në sektorin e agroturizmit. Por e gjithë kjo panoramë nuk mund të Sigurisht, këto janë shumë, rezultatet janë vinte pa një politikë të orientuar qoftë drejt të dukshme dhe statistikat flasin vetë, por përsëri subvencioneve të mbështetjes në sektorin e mbetet ende shumë për t’u bërë, sepse vetë bujqësisë, qoftë drejt lehtësirave fiskale që kemi sektori është një nga sektorët më delikatë të krijuar për këtë sektor. Ndaj, për të mbështetur ekonomisë. zhvillimin në sektorin e bujqësisë, dy janë Të mos harrojmë se sot kemi ende një burimet kryesore të mbështetjes: mbështetja nga fragmentim të madh të tokës bujqësore dhe skema kombëtare dhe mbështetja, që ka filluar sipërfaqja e fermave është mesatarisht 1,2 në vitin 2019, nga programi i IPARD-it, pra nga hektarë, çka, sigurisht, është një pengesë për fondet e Bashkimit Europian. zhvillimin e qëndrueshëm të sektorit. Prandaj Këtu të bëj një lloj polemike me të gjithë kemi stimuluar vazhdimisht bashkimin e ata që mendojnë se nga skema kombëtare është fermerëve në kooperativa të përbashkëta për të ulur vëmendja për mbështetjen e sektorit të zgjeruar sipërfaqet. bujqësisë, sepse, pavarësisht se në pamje të parë Po kështu, formalizimi i pronësisë mbi mund të duket sikur paketa e mbështetjes direkte tokën mbetet ende një kufizim për të rritur ka një lloj rënieje, ne kemi alokuar një pjesë të investimet në zonat rurale. Me ndryshimet ligjore mirë të fondeve, që i dedikohen mbështetjes në dhe ritmin që kemi nisur jemi të vendosur t’i bujqësi, në atë program që ne e quajmë “100 japim zgjidhje njëherë e mirë këtij fenomeni. fshatrat”, që, në fund të fundit, është një program Pikërisht për t’i dhënë fund kësaj periudhe të që konsiston në rritjen dhe zhvillimin e tejzgjatur të tranzicionit sapo kemi miratuar një qëndrueshëm të zonës rurale në Shqipëri. nga ligjet më të rëndësishme. Përveç kësaj, pra përveç mbështetjes Sigurisht, programi “100 fshatrat” është një direkte që i kemi dhënë sektorit, në bashkëpunim mbështetje e një lloji tjetër në sektor, për të rritur me BERZH-in dhe KfW-në kemi krijuar dy gjithnjë e më tepër atë që ne e quajmë zhvillimin instrumente financiare (fonde garancie) për e qëndrueshëm rural brenda në fshat. Ne nxitjen e investimeve private në bujqësi synojmë të krijojmë qendrat model të turizmit nëpërmjet kreditimit të sektorit. Nëpërmjet këtij rural në Shqipëri nëpërmjet investimeve të bashkëpunimi ne synojmë të mbulojmë një pjesë integruara në përmirësimin e infrastrukturës, të riskut për bankat dhe të lehtësojmë kriteret për nxjerrjen në pah të vlerave historike dhe huamarrjen. Pra, të gjitha këto masa synojnë kulturore të këtyre zonave, promovimin e krijimin e një sektori gjithnjë e më konkurrues produkteve karakteristike të territorit dhe nëpërmjet shtimit të vlerës së produkteve të krijimin e strukturave për turistët vendas dhe të eksportuara dhe uljes së kostove të prodhimit. huaj. Për sa u përket lehtësirave fiskale për Për të ndihmuar fermerët e vegjël dhe sektorin, dua të përmend këtu, në radhë të parë, banorët në zonat e thella malore, që nuk arrijnë vendimin historik që morëm me miratimin e dot të përmbushin kriteret minimale për paketës fiskale për vitin 2019: heqjen e TVSH-së aplikimin në fondet e skemës kombëtare ose të
32 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 programit të IPARD-it, Ministria e Bujqësisë dhe flasë dikush nga anëtarët e këtij komisioni? Nuk Zhvillimit Rural ka nisur edhe një bashkëpunim dëshiron. dyvjeçar tashmë me FAO-n. Shpresoj shumë që Gjithashtu, sipas nenit 74, pika 1, të në këtë mënyrë të zgjerojmë rrethin e përfituesve Rregullores ka të drejtë të shprehet edhe relatori i nga subvencionet që ne japim për sektorin e këtij projektligji, që është deputeti Robert Bitri. bujqësisë. Zoti Bitri, dëshironi të shpreheni? Zoti Bitri nuk Sigurisht, dua të ndalem pak këtu, dëshiron të shprehet. meqenëse është momenti i duhur dhe të jap edhe Sipas nenit 74/2 të Rregullores, do të disa shpjegime për të gjithë ata fermerë të fillojmë me diskutimet e deputetëve të regjistruar sektorit të qumështit, që po kalojnë një lloj më parë, listën e të cilëve e lexova. Meqenëse destabilizimi për sa i përket marrëdhënies që ata këtu ka deputetë të rinj, dua t’i informoj se, sipas kanë me grumbulluesit dhe fabrikat. nenit 46 të Rregullores, që bën fjalë për Dua t’i qetësoj të gjithë (edhe fermerët, diskutimet në seancë plenare, drejtuesi i seancës edhe grumbulluesit, edhe fabrikat) se nuk do të u jep fjalën diskutantëve sipas regjistrimit ndodhë asgjë dhe nuk do të çekuilibrohet ky paraprak, duke harmonizuar pjesëmarrjen e sektor kaq i rëndësishëm, sepse ne kemi deputetëve nga çdo grup parlamentar, pra do të vendosur që të gjithë humbjen që mund të ketë një shpërndarje të njëjtë. krijohet nga ndryshimi i paketës fiskale në lidhje Nëse dikush nga ju dëshiron të marrë me kompensimin e produkteve bujqësore, t’ua fjalën, mund ta kërkoni duke ngritur dorën ose kompensojmë deri më një të gjithë fermerëve, që duke ndezur mikrofonin dhe fjala do t’ju jepet e dorëzojnë qumështin në pikat e grumbullimit para se unë të mbyll diskutimet, sipas listës. dhe në fabrikat e përpunimit. Faleminderit! Kemi një skemë gati dhe është gati dhe Fjalën e ka deputeti Alket Hyseni. besoj se brenda pak ditësh do të jetë në Të përgatitet deputetja Senida Mesi. dispozicion për të gjithë fermerët, të cilët Alket Hyseni - Faleminderit, zonja mendojnë se do të humbin nga ndryshimi i drejtuese e seancës! paketës fiskale. Kështu që u bëj thirrje, sepse Të nderuar kolegë, zgjidhja në këtë rast nuk është “rruga e Të nderuar kolegë të rinj, qumështit”, por është rruga e dialogut dhe rruga Vijmë sot me një marrëveshje ndërmjet e politikave që ne, si qeveri, kemi ndërmarrë në qeverisë gjermane dhe Këshillit të Ministrave të gjithë këta vjet, duke e rritur prodhimin bujqësor Republikës së Shqipërisë, ku nuk mungojnë në ato nivele, që nuk ka qenë asnjëherë më parë fjalët e mira për qeverinë gjermane, e cila nuk ka në Shqipëri. sjellë vetëm këtë marrëveshje. U bënë disa Në përfundim të fjalës sime, i ftoj të gjithë seanca rresht që po miratojmë marrëveshje me kolegët, edhe ata të opozitës, që të votojnë pro qeverinë gjermane, të cilat janë financime të ratifikimit të kësaj marrëveshjeje. Është normale kësaj qeverie për Republikën e Shqipërisë, për që të mos biem dakord për shumë çështje të tjera, shkak se jemi në rrugë të mbarë dhe qeveria por, kur vjen puna te fshati dhe zhvillimi i punon me seriozitet. E thënë kjo nga një shtet bujqësisë, duhet të bëhemi të gjithë bashkë. partner, ndoshta nga partnerët tanë më të Fermerët dhe agrobiznesi janë një rëndësishëm, që është motori i ekonomisë mekanizëm gjigant, që kontribuojnë europiane dhe një nga ekonomitë më të jashtëzakonisht shumë në ekonominë tonë, duke zhvilluara në botë, si dhe shembulli i krijuar vende të reja pune dhe duke shtuar të demokracisë botërore, neve na bën krenarë për ardhurat e çdo shqiptari. çfarë kemi bërë, por na bën edhe më të Me anë të kësaj ftese, ju falënderoj për përgjegjshëm, më kokulur për ato që nuk i kemi vëmendjen! bërë ende dhe që duhet t'i bëjmë. Vasilika Hysi - Faleminderit, zoti Çuçi! Prandaj, e falënderoj edhe një herë qeverinë Sipas nenit 74 të Rregullores, ka të drejtë të gjermane dhe Këshillin e Ministrave, në veçanti shprehet Komisioni përgjegjës për Veprimtaritë Ministrinë e Bujqësisë, e cila është përfituesja Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin. A dëshiron të direkte, duke i uruar suksese për këtë marrëveshje dhe për tërësinë e marrëveshjeve të
33 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 tjera që do të bëjë me qeverinë gjermane apo me Ju ftoj të vini këtë vit në Sarandë dhe të fondet e buxhetit të shtetit! shikoni se sa bukur kanë dalë shkallaret, simboli Procesi i zhvillimit të zonave rurale është i këtij qyteti, të cilat kanë qenë të amortizuara një proces, që vjen me një strategji të qartë, e ndër vite. Gjithashtu, është bërë rehabilitimi i bërë ndër vite dhe jo me një zgjidhje të fasadave në Konispol dhe në Delvinë; është bërë momentit. Në fakt, kjo strategji është e ndërtuar një urë në fshatin Shalës dhe në Vanë. Së shpejti mbi bazën e 4 shtyllave, 4 reformave kyçe: do të fillojë investimi edhe në shëtitoren e bukur Së pari, strategjia për zhvillimin ekonomik të Ksamilit, të kësaj qyteze me të cilën krenohet dhe social, si dhe politikat fiskale për nxitjen, zona e Sarandës, por edhe e gjithë Shqipëria, që mbrojtjen dhe zhvillimin e prodhimit. është kthyer në një nga destinacionet kryesore Së dyti, programi i buxhetimit afatmesëm. dhe tërheq turistë nga e gjithë bota. Po ashtu, do Së treti, procesi i decentralizimit. të fillojë edhe projekti prej gati 10 milionë Së katërti, reforma në administratën dollarësh për shëtitoren e re të Sarandës. Nuk publike. duhet të harrojmë edhe projektin e “Rilindjes Tërësia dhe përmbushja me sukses e këtyre urbane”, që ka prekur katër qendrat e bashkive të reformave, si dhe një sërë politikash të veçanta, zonës sonë: sheshin qendror të Sarandës, që ministri i Bujqësisë, zoti Çuçi, i paraqiti në qendrën e Delvinës, qendrën e Konispolit dhe mënyrë shteruese, na krijojnë bindjen se politikat qendrën e Livadhjasë. janë ato të duhurat dhe efektet janë të dukshme. Të nderuar kolegë dhe qytetarë, Unë nuk dua të merrem shumë me politikën Për sa i përket arsimit, ka filluar investimi e madhe, por dua të jap disa shembuj nga zonat e prej 3,5 miliardë lekësh për ekokampusin në mia elektorale: Saranda, Delvina, Konispoli dhe Sarandë. Gjithashtu, këtë vit do të vazhdojnë Finiqi. Pra, dua të jap disa shembuj për këto 4 investimet në gjimnazin ikonë të Sarandës bashki, ku unë së bashku me kolegun Marto "Hoxha Tahsim", me një fond prej gati 70 kemi marrë mandatin e popullit, duke i milionë lekësh të rinj; në shkollën "Bido Sejko" përfaqësuar ata me dinjitet. në Konispol; në shkollën "Mehmet Xhaferri" në Po ndalem vetëm te projektet dhe Xarrë, si dhe në shkollën "Rait Bajo" në Shalës. programet e ndryshme, të financuara nga Këto janë vetëm disa nga projektet qendrore, marrëveshjet në bashkëpunim edhe me qeverinë përveç projekteve që bashkitë kanë bërë me qendrore. fondet e tyre. Në këto 4 bashki janë bërë me dhjetëra Spitalet dhe qendrat shëndetësore projekte për rrugët, trotuaret, ndriçimin publik Spitali dhe materniteti i Sarandës janë dhe gjelbërimin. Po e filloj me rrugën e pestë të krenaria e sistemit të ri shëndetësor shqiptar, janë Sarandës, e cila ka përfunduar tërësisht; madje ikonë e politikave të qeverisë për investimet në edhe rruga e katërt, që kishte nisur nga qeveria e fushën e shëndetësisë. Aty është bërë një "qoftë largut" ka përfunduar nga kjo qeveri; me investim super dinjitoz, shumë më i mirë se Rrugën e Flamurit në Sarandë; me rehabilitimin spitalet rajonale të Janinës, por, të jeni të sigurt, urban në Konispol; me rrugën dhe urën në edhe më i mirë se spitalet e Tiranës për Shalës; me rrugën në Delvinë; me rrugën Shkallë momentin, ai është modeli se si do të jenë të – Mursi, si unaza ekonomike e zonës, e cila do gjitha spitalet në të ardhmen. Në këtë spital janë t’u sjellë përfitim të drejtpërdrejtë atyre njerëzve akorduar mbi 4 milionë euro për pajisjet super të mrekullueshëm, që punojnë tokën nga moderne dhe tashmë është plotësuar me 100% të mëngjesi në mbrëmje, me përgjegjshmëri dhe e specialiteteve. Vazhdojmë me 8 qendra kanë kthyer zonën e Konispolit në një shembull shëndetësore, por do të jenë edhe 4 qendra të reja të fermave të reja moderne; me rrugën e shëndetësore në këtë vit që jemi. fermerëve në Metoq, me vlerë një miliard lekë; Bujqësia me rrugën në 3 fshatra në Finiq; me rrugën Janë bërë punime në rrjetin e kanaleve Kranë – Finiq. Gjithashtu, edhe rruga e hyrjes në kulluese edhe vaditëse në fushat e Vurgut, Sarandë, të cilën sarandjotët kishin 40 vjet që e Mursizë, Xarrës, Metoqit, Qukësit, Bajkajt, në prisnin, tashmë është bërë një rrugë moderne dhe argjinaturën e lumit Pavllo, në përforcimin e dinjitoze për një qytet turistik.
34 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 argjinaturës në Çukë dhe, së shpejti, do të kemi ndoshta shumë gjëra nuk i kemi bërë ashtu siç punime në argjinaturën e lumit të Kalasë. duhet dhe duhet t’i përmirësojmë. Ne nuk mund Dhurimi i ekskavatorëve të rinj për të gjitha të jemi krenarë me rrugët e fshatrave, sepse që të bashkitë ka sjellë efekte të drejtpërdrejta, pasi u kemi në zhvillim të qëndrueshëm të zonave ka krijuar mundësinë bashkive që të bëjnë vetë rurale fshatrat duhet të jenë të aksesueshme, të punime të përditshme në rrjetin e kanaleve kenë mundësi ta nxjerrin sa më shpejt prodhimin kulluese dhe vaditëse. në tregje, por të bëhen të aksesueshme edhe nga Sivjet do të kemi një vepër gjigante: turistët apo nga njerëzit e tyre, në mënyrë që të rehabilitimin e ujëmbledhësit të Janjarit dhe mos braktisen, siç janë braktisur masivisht. rrjetit të shpërndarjes, me një vlerë gati 7 milionë Unë kam folur me mikun tim, zotin Çuçi, dollarë. për situatën e subvencioneve, në mënyrë që të Të nderuar kolegë dhe qytetarë, gjejmë politika më të mira, që të bëhen në kohë, Punimet në ujësjellësin dhe kanalizimet e jo të vonohen, sepse një subvencion i vonuar nuk Sarandës dhe të Ksamilit, me mbështetjen e e jep më efektin. Në fakt, sivjet jemi të vonuar projekteve gjermane, meqenëse jemi në këtë dhe kam bindjen e plotë se ministri i ri dhe stafi marrëveshje, me vlerë gati 10 milionë dollarë për i tij do të gjejnë rrugën e duhur për të kapur të dyja, kanë sjellë një përmirësim të dukshëm të kohën e humbur. Ndoshta mund të gjejmë çështjes së ujit. Qyteti i Sarandës, në zona të politika më të mira për mbrojtjen prodhimit caktuara, ka 24 orë ujë, por shumica e zonave të vendas. qytetit kanë 16 orë ujë dhe lagjet, që deri dikur Unë nuk ndihem krenar kur sasi të mëdha ose nuk kishin fare, ose zinin radhën në orën 4 të mandarinave nuk gjejnë dot treg për t’u shitur, të mëngjesit për 30 minuta ujë, sot kanë së paku por kalben në tokë në Konispol dhe në Bajkaj. 3 orë ujë. Ndërkohë që institucione të caktuara shtetërore i Ksamili, që është ikona jonë turistike, nga blejnë me tendera me çmimin e pakicës dhe gjysmë ore ujë, që ka pasur, tashmë ka së paku 5 mund të gjejnë modalitete, që këto prodhime t’ua orë ujë. Nëse depozitat familjare dhe depozitat e mbledhin fermerëve në qendra të caktuara dhe bizneseve nuk do të ishin, të jeni të sigurt që e t’ua japin institucioneve me çmimin e shumicës, gjithë zona do të kishte 24 orë ujë. Megjithatë, kështu ndihmojmë edhe fermerët. unë jam i pakënaqur dhe besoj se në vitin 2019 Zoti Ministër, jam i hapur që të çështja e ujit në qytetet turistike dhe kudo tjetër bashkëbisedojmë, sepse ky nuk është vetëm nuk duhet të ekzistojë më. Unë ftoj qeverinë dhe problem i zonës sime, as i Konispolit dhe i të gjithë kolegët që së bashku të punojmë më Bajkajt, por besoj se është edhe i zonave të tjera mirë dhe t’i japim fund kësaj situate dhe të mos e për agrumet, por edhe për produktet e tjera diskutojmë më çështjen e ujësjellësve. Këtë vit bujqësore. Këto dhe shumë të tjera duhet të na do të kemi financime të mëdha, sidomos në bëjnë edhe krenarë, por edhe kokulur. Delvinë, ku për pak javë fillojnë punimet për Sot politika e ditës duhej të ishte e fokusuar ujësjellësin e qytetit, sepse është turp që në te disa ngjarje të rëndësishme, jo thjesht të Delvinë, si qytet, mbushet ende ujë nëpër çezmat bazohej te balta, te shpifjet e opozitës së rrugës, publike për të plotësuar nevojat. Konispoli sot ka të cilat kur ishin në pushtet paratë e korrupsionit 24 orë ujë falë ujësjellësit të ri të bërë nga i financuan në disa medie për të dëmtuar imazhin qeveria. e Shqipërisë, për të dëmtuar ekonominë Për ta përmbledhur, janë mbi 200 milionë kombëtare, në prag të sezonit turistik. Këta euro, duke përfshirë këtu edhe kryeprojektin, njerëz të tmerruar nga reforma e drejtësisë së re, rrugën Kardhiq- Delvinë, të qeverisë shqiptare, këta njerëz të tmerruar nga proceset e që po punohet me ritme të shpejta dhe do ta pandalshme, duhet të kishin frikë sot. Sot afrojë Sarandën dhe të gjithë zonën me Tiranën, deputetët duhej të kishin në vëmendjen e tyre tri me tregun ballkanik dhe botëror. lajme të mëdha: letërporosinë nga SHBA-ja dhe Pavarësisht se unë rendita një sërë nga Skocia për çështjen e financimit me fonde projektesh, ne kemi ende shumë për të bërë. Unë ruse të Partisë Demokratike. Siç e shikoni, lideri mendoj se duhet të ulim kokën dhe të punojmë i tyre i është kthyer rrugës procedurale për t’iu më shumë, sepse kemi shumë gjëra për të bërë,
35 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 shmangur drejtësisë, dikur me raporte, tani me 2030, dhe objektivat e zhvillimit të qëndrueshëm vizita dhe largime nga vendi. të Kombeve të Bashkuara, duke bërë lajmmotiv Lajmi i dytë duhej të ishte çështja e dhe pjesë të politikave të saj zhvillimin e gërdecit. Vendimi i gjykatës amerikane duhet të qëndrueshëm. jetë shembull për drejtësinë e re që po vjen dhe Sot votojmë një marrëveshje që tmerr për ata, të cilët duhet të jenë të bindur se konkretizon këto nisma. Pra, bëhet fjalë për çështja duhet dhe do të rihapet. marrëveshjen midis Këshillit të Ministrave të Lajmi tjetër duhej të ishte edhe rihapja e Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së çështjes “Hajdari”, e cila do të trembte atë që Republikës Federale të Gjermanisë për projektin është i trembur dhe besoj se do të dalë në pah e “Zhvillim i qëndrueshëm i zonave rurale”. vërteta, se cilët janë ata që të vrasin natën dhe të Ky projekt ka si objektiv të ofrojë qajnë ditën. shërbimin në personel e materiale dhe kontribute Sot kryefjala dhe mesazhi politik është ai i financimi me grante, në vlerën prej 2 milionë partnerëve tanë: “Është gabim, zotërinj, që jeni eurosh, në kuadër të zhvillimit të qëndrueshëm të në rrugë. Jeni gabim nëse mendoni se mund të zonave rurale. Projekti, i cili do të realizohet dhe ndaloni reformat. Ishit gabim dje, por jeni edhe implementohet nga GIZ-i, synon të adresojë sot. Pra, mos e ktheni gabimin në faj, sepse nuk sfidën e konsolidimit dhe orientimit të bujqësisë do t’ju gjykojë vetëm historia, nuk do t’ju më Shqipëri drejt një bujqësie konkurruese. Në gjykojë vetëm elektorati juaj, por do t’ju gjykojë të njëjtën kohë do të marrë përsipër që të edhe drejtësia e re”. zhvillojë sipërmarrje konkrete aktive me sektorë Faleminderit! jobujqësorë, por që janë prioritarë, si agroturizmi Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Hyseni! dhe turizmi rural. Fjalën e ka deputetja Senida Mesi. Me një buxhet prej 2 milionë eurosh Të përgatitet Taulant Balla. projekti do të fokusohet në katër shtylla Senida Mesi – E nderuara drejtuese e kryesore: implementimi i strategjisë dhe seancës, politikave për zhvillimin rural të qëndrueshëm; Të nderuar anëtarë të Këshillit të promovimi i zinxhirit të vlerës së produkteve Ministrave, tipike të zonave të caktuara për vlerësimin, Të nderuar kolegë deputetë, edukimin, forcimin e dijeve në bujqësi e turizëm Zhvillimi i qëndrueshëm rajonal është për rritjen e kapaciteteve e njohurive në bujqësi e tashmë prej shumë kohësh një objektiv mbarë zhvillim rural; mbështetja dhe shërbimi botërorë, ku përmes tij synohet një e ardhme më këshillimor për shoqërinë civile dhe organizata, e mirë dhe një zhvillim nga pikëpamja sociale, të cilat kanë një fokus të veçantë me inovacionin ekonomike, kulturore dhe mjedisore. Cili është në bujqësi. qëllimi? Ky projekt është në linjë edhe me një sërë Rritje gjithëpërfshirëse nga qendra drejt përpjekjesh të tjera të qeverisë në fushën e periferisë dhe nga zonat urbane drejt atyre rurale. zhvillimit të turizmit dhe atij rural. Këtu vlen të Mirëqenie të shtuar dhe të rritur jo vetëm përmendim projektin e “100 fshatrave”, ku për të pasur shërbimet bazike e të domosdoshme, tashmë janë programuar dhe janë identifikuar të si edukimi e shërbimi shëndetësor, por për të gjitha ndërhyrjet e nevojshme, të cilat do të pasur mundësi të barabarta në ushtrimin e bëhen, së pari, në infrastrukturën publike rurale, sipërmarrjes së lirë, në linjë me konkurrencën e së dyti, në zhvillimin ekonomik, nëpërmjet ndershme dhe me rregullat e ekonomisë së diversifikimit të aktiviteteve ekonomike dhe, së tregut, duke synuar ruajtjen e traditës, kulturës treti, në zhvillimin e kapitalit social dhe njerëzor, dhe karakteristikat e zonave që mund të sjellin që janë shumë të rëndësishëm. atraksion të shtuar turistik, si turizmi, Projekti “100 fshatrat” është një model që agroturizmi, peshkimi, kulinaria e kështu me synon sukses, ku do të punohet me fshatin, pra të radhë. diversifikohet ekonomia e tij. Kryesisht do të Kjo qeveri e ka përfaqësuar denjësisht dhe punohet për rritjen e kapaciteteve të nevojshme e ka përafruar me të gjitha mundësitë, duke e dhe të mjaftueshme, me qëllim që edhe këto zona miratuar edhe këtu në Kuvend, axhendën e vitit të marrin zhvillimin e duhur. Pra, nuk bëhet fjalë
36 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 vetëm për intensifikimin e sektorëve të bujqësisë Lëpusha në Bjeshkët e Namuna, Thethi me dhe blegtorisë, por për një zhvillim rural tërësor pejsazhin fantastik, Drishti i fshehur dhe i lashtë, si një instrument për përmirësimin e jetës dhe me kalanë e Drishtit dhe Urën e Mesit, Razma e plotësimin e nevojave të banorëve të atyre Vrithi si portat hyrëse në Alpet Shqiptare dhe zonave. Zogaj me liqenin e Shkodrës, shtëpinë e Programi i integruar për zhvillimit rural, peshkimit dhe me traditën shumëvjeçare të pra programi “100 fshatrat”, ka një qasje prodhimit të qilimave në mënyrë artizanale, por ndërsektoriale. Jo më kot në këtë projekt janë edhe të produkteve të tjera nga duart e angazhuar katër ministri të linjës. mrekullueshme të shumë grave që punojnë në atë Qeveria ka synim rritjen e mirëqenies në të zonë. gjitha shtresat e shoqërisë. Në këtë kuadër vlen të Tashmë në këtë lot janë evidentuar të gjitha përmendet e gjithë puna që po bëjmë me ndërhyrjet e domosdoshme, duke filluar nga fermerët. Gjatë vitit 2018 u financuan nga qendrat shëndetësore, ku 300 qendra AZHBR-ja, me skemat kombëtare, rreth 4 mijë e shëndetësore janë bërë pjesë e rikonstruksionit 53 fermerë me një vlerë prej 13 milionë eurosh. në katër vjet, rikonstruksioni i shkollave Gjatë viteve 2018 – 2019 nëpërmjet nëntëvjeçare, që janë pjesë e këtyre fshatrave, programit IPA-2 u miratua fondi prej 94 milionë dhe investimet në ujësjellës dhe në energjinë eurosh, ku 71 milionë euro janë financim nga elektrike, të cilat janë shumë të rëndësishme, Bashkimi Europian dhe pjesa tjetër nga qeveria sikurse e përmendi edhe ministrja e Energjisë shqiptare. Ky fond do të rimbursohet në formë dhe Infrastrukturës. grantesh për të gjitha ekonomitë rurale, jo Në fakt, po flasim për zhvillim rural, edhe domosdoshmërish blegtorale dhe bujqësore, në në zonat turistike malore, ku nuk mund të mos zonat rurale. përmendim edhe investimet në infrastrukturën Të gjitha këto kërkojnë një përfshirje aktive rrugore. Çdo gjë bëhet e mundur falë shkurtimit jo vetëm të sektorit përgjegjës, jo vetëm të të distancave dhe dhënies jetë të këtyre zonave, ministrisë përgjegjëse, por edhe të shoqërisë duke lehtësuar dhe rritur jo vetëm mobilitetin e civile, vetë sipërmarrjeve dhe të njësive të banorëve që jetojnë në ato zona, por duke i qeverisjes vendore. kthyer këto zona, që ndoshta janë të vështira për Për t’u fokusuar pak më shumë në qarkun e t’u arritur, në një atraksion më të madh për Shkodrës, Shkodra me blegtorinë zë rreth 8 deri turistët vendas dhe të huaj. në 9 % të tregut në nivel kombëtar për sa i përket Për këtë qëllim javën e kaluar u hap dhe numrit të krerëve, 8% të prodhimit të qumështit thirrja për ofertë nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe 12% të përpunimit të qumështit. për rikonstruksionin e plotë të rrugës Qafë Thore Bimët medicinale zënë rreth 60% , të cilat – Theth, e cila parashikohet të ndërtohet për 10 kultivohen në qarkun e Malësisë së Madhe. muaj, me një vlerë prej 15 milionë eurosh dhe Në qarkun e Shkodrës janë rreth 15,3 me një gjatësi rreth 16 kilometra. Ky projekt hektarë të mbjellë me bostanorë dhe 6,3 hektarë është në kuadrin e 50 milionë dollarëve me perime të kultivuara. investime, së bashku me Bankën Botërore, të Duke e marrë në konsideratë këtë peshë cilat do të financojnë rikonstruksionin e plotë të specifike të blegtorisë dhe bujqësisë në qarkun e 55 kilometrave të tri rrugëve kryesore, siç janë Shkodrës, por edhe pozicionin gjeografik për Pogradec – Tushemisht, Fier – Seman dhe Qafë mundësinë e zhvillimit të turizmit nga ana tjetër, Thore – Theth. akademia e “100 fshatrave” ka evidentuar një lot Për rikualifikimin e bregut perëndimor të në veri-perëndim, i cili prek dy pika të liqenit, për fat të keq, Bashkia Shkodër ka rreth 3 rëndësishme, siç janë Alpet e Shqipërisë dhe muaj që nuk ka akorduar lejen e ndërtimit dhe Liqeni i Shkodrës. Pra, janë pikërisht fshatrat: punimet në rikualifikimin e zonës përkatëse dhe Drisht, Zogaj dhe Theth në Bashkinë e Shkodrës në sheshin “Shirokë” janë ndalur. dhe Lëpush, Razëm dhe Vrith në pjesën e Fatmirësisht, kjo leje u miratua para dy Malësisë së Madhe. Këto fshatra kanë veçori të javësh dhe do t’i krijojë mundësi Fondit Shqiptar ndryshme nga njëri-tjetri, por lidhen dhe të Zhvillimit të vazhdojë investimet, që vera të funksionojnë shumë mirë me njëri-tjetrin:
37 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 mos e gjejë atë zonë turistike pranë liqenit në skemave kombëtare dhe të projektit IPARD, ata gjendje jo të mirë. munden, dhe i ftoj që të aplikojnë në këtë skemë, Sigurisht, jo pa qëllim e përmenda më parë, jo vetëm të përfitojnë fondet, por edhe të rrisin që pushteti lokal, me gjithë investimet që po konkurueshmërinë e tyre, me qëllim që të thithen bëjmë për zhvillimin e zonave rurale, ka një sa më shumë turistë nga vendi dhe bota. rëndësi të veçantë. Ka rëndësi, sepse ndihmon Bashkisë Shkodër i them se në këto zona duhet me dokumentacionet për shpronësim aty ku të sigurojë minimalisht ofrimin e shërbimeve duhet, si edhe me dokumentacionin për leje, me bazike, si përcaktimin e venddepozitimeve të qëllim që të mos kemi asnjë vonesë në lidhje me mbeturinave apo ndriçimin publik të munguar. implementimin e këtyre investimeve. Në rastin Unë mendoj se çdo bashki duhet të konkret po ndodh me rikonstruksionin e rrugës garantojë një model të suksesshëm në ekonomi, Velipojë – Shkodër, ku një pjesë e banorëve ende para se të flasë dhe të merret me protestat apo si nuk janë shpronësuar, pasi pritet vendimi qeveriset vendi në nivel qendror, prandaj secili përkatës i Bashkisë Shkodër. prej tyre duhet të japë shembullin e tij se si Bashkitë jo vetëm që duhet të jenë qeveriset më mirë, çfarë sistemi ekonomik proaktive dhe të kërkojnë fonde, por duhet të zhvillimor ndërton. Matja është shumë e thjeshtë dinë edhe se si t’i përdorin me efektivitet këto për t’u bërë. Pyeten qytetarët se sa të kënaqur fonde. Duke qenë se më parë kam qenë janë me punën e bashkisë, shihen dhe nënkryetare e Fondit të Zhvillimit të Rajoneve, verifikohen shifrat në lidhje me rritjen e numrit kam parë me shumë vëmendje se si fondet e të shtuar të bizneseve të vogla apo shihet dëshira marra nga disa bashki të ndryshme, në e banorëve për të jetuar në një qytet. Pra, nëse bashkëpunim me Fondin e Zhvillimit Rajonal, nuk je në gjendje të japësh një model të janë implementuar me shpejtësinë e erës, për t’i suksesshëm se si mund të ndërtohet dhe të kthyer ato në shërbime të shtuara për qytetarët, zhvillohet një qytet, është më mirë të heshtësh ndërsa disa bashki të tjera, si bashkia ku unë dhe të punosh sesa të japësh mend se si duhet përfaqësoj bashkëqytetarët e mi në këtë Kuvend, qeverisur një shtet. projektet jo vetëm që vonojnë, por po mbaron Faleminderit! mandati dhe ende nuk i kanë përfunduar. Për (Drejtimin e seancës e merr zoti Ruçi.) shembull, siç është rikualifikimi i lagjes Gramoz Ruçi – Fjalën e ka Rudina “Xhabie”, ku fondet janë marrë përpara tri-katër Hajdari. vjetësh dhe investimi nuk po finalizohet, apo Rudina Hajdari – I nderuar drejtues i miratimi i rikualifikimit dhe rifinancimit të seancës, këndeve sportive në tri shkolla, si “Oso Kuka” Të nderuar deputetë, në Shkodër, në Oblikë dhe në Gur i Zi. Të dashur qytetarë, Financimi është miratuar në majë të vitit 2018, E sotmja është një krizë e paprecedentë, e ku 70% e fondeve janë nga qeveria shqiptare dhe cila po I cenon institucionet tona një e nga një. 30% nga Bashkia Shkodër dhe lejet janë marrë Nëse është e qëllimshme apo është nga situata, nga bashkia në janar të vitit 2019 me shpresën që këtë do ta tregojë koha. ky investim të finalizohet. Unë jam e bindur se edhe këtë herë rinia e Personalisht pres më shumë nga OSHEE-ja, zgjoi shpresën e popullit nga gjumi; rinia tregoi edhe me orientimin e Ministrisë së Energjisë dhe vullnetin popullor kundër sistemit politik të Infrastrukturës, që të vazhdojë investimi i instaluar prej 28 vjetësh, një sistem, i cili nuk premtuar dhe i miratuar në bordin e është shkëputur as sot e kësaj dite nga regjimi i administrimit për rehabilitimin e linjave të kaluar. Në mënyrë të heshtur protesta e energjisë së zonës Zogaj, si pjesë e projektit studentëve rrezikoi elitën politike, ndaj të gjitha “100 fshatrat”, pasi linjat në atë zonë janë tejet të palët bënë çfarë ishte e mundur për ta përçarë amortizuara, identifikimi i atraksioneve në këto dhe për ta monopolizuar kauzën e tyre. Kjo elitë, zona lidhet më shumë me faktin se sa edhe pse u mundua ta vriste shpresën, doli sipërmarrësit arrijnë të investojnë për zbuluar në qëllimet e saj. Dalja e studentëve në rehabilitimin e bujtinave apo shtimin dhe rritjen sheshet e Tiranës, në sheshet e qyteteve në Veri e cilësisë së prodhimeve vendase, ku, përveç dhe në Jug shkaktoi një metamorfozë politike. Të
38 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 rinjtë dhe studentët folën qartë, politika 28- Në gjithçka që sapo ju thashë është edhe vjeçare nuk është vetëm një model kjo qeveri, një qeveri, e cila vazhdon me keqqeverisjeje, por një armik i urryer i arrogancë të mos e pranojë gjendjen e qytetarëve dhe i interesave të tyre. Ky model i mjerueshme të shqiptarëve, duke mos luftuar vjetër politik, që nuk do t’ia dijë për të ardhmen krimin e organizuar, vrasjet në qendrat e e mijëra familjarëve, për arsimin dhe edukimin e qyteteve, abuzimin me fëmijët, papunësinë e brezave, për të rinjtë, për largimin masiv të lartë, largimin në masë të qytetarëve, fenomene qytetarëve, për vlerat, për moralin, për paqen dhe që janë bërë një epidemi shkatërruese për të jetën, duhet të marrë fund. Kjo politikë e gjithë vendin. Unë jam e bindur se kjo qeveri, e mbrapshtë e ekstremiteteve të ushqyera nga dalë nga një fitore gjysmake, e votuar vetëm nga korrupsioni, nepotizmi dhe pa dyshim nga lufta 23% e shqiptarëve, në tërësi nuk do t’ia dijë më ndaj mendimit të lirë dhe të pavarur na ka sjellë as për mbështetësit e saj. Keqpërdorimi i fondeve në këtë situatë të pazakontë. publike, keqmenaxhimi i burimeve natyrore, si Nuk është hera e parë që paqëndrueshmëria dhe nëpërkëmbja e dinjitetit njerëzor ka politike kërcënon stabilitetin e vendit. Qëndrimet shkatërruar besimin e çdokujt. radikale apo marrëveshjet e fshehta prapa Këtë gjë e tregon qartë edhe raporti i fundit shpinës së shqiptarëve, të njërës apo të tjetrës i Departamentit Amerikan të Shtetit. Qeveria nuk pale, kanë sjellë që për 3 dekada me radhë ne të mund të fshihet pas gishtit, duke përdorur BE-në mos i ndahemi thirrjes: “E duam Shqipërinë si si alibi për të shmangur përgjegjësitë e veta në gjithë Europa”. këtë situatë. Unë u rrita me këtë thirrje, të rriturit u Prandaj, unë, ashtu si çdo deputet që është plakën, por, nëse ne do të vazhdojmë kështu, këtu sot, jam përgjegjëse para zgjedhësve të mi, nëse ne nuk heqim dorë nga ky model i vjetër jam përgjegjëse para atyre që më kanë votuar, politik i udhëhequr nga padrejtësia, nga por edhe para atyre që nuk më kanë votuar. pandëshkueshmëria, nga abuzimi dhe nga etja Një ditë sërish do të gjykohem për për pushtet pa princip, këtë thirrje do ta dëgjojmë rezultatet që po arrij. Asnjë nuk mund ta gjykojë edhe nga fëmijët tanë. vendimin tim ashtu si vetë historia. Prandaj unë Në fillim të viteve ’90 pyetja që shtroi do të bëj hapa të sigurt drejt parimeve të mia, Ramiz Alia ishte: “Doni pluralizmin e mendimit larg politikës së vjetër, dhe do të marr vendime apo doni pluralizëm partiak?” Edhe pse ne që i përkasin të ardhmes së Shqipërisë. Në ditët zgjodhëm pluralizmin partiak, nuk e ndërtuam që do të vijnë do të kem propozime konkrete për dot kurrë kulturën demokratike brenda të ndryshuar dhe për ta kthyer vendin në grupimeve tona. Pra, dorëzimi i mandateve në normalitet. Arsyeja pse unë kam hyrë në politikë bllok për të detyruar apo për të shpejtuar një dhe qëndrova në parlament është se dua të sjell kalim të pushtetit nuk është gjë tjetër veçse një një model të ri politik, një frymë të re përshkallëzim ekstrem i sjelljes politike gjatë parlamentare, që do t’i japë fund një herë e këtyre 28 vjetëve. Ripërsëritja e krizave të përgjithmonë tranzicionit në Shqipëri. brendshme politike, sidomos në prag të çeljes së Faleminderit! negociatave me Bashkimin Europian jo vetëm Gramoz Ruçi- Faleminderit, zonja ngadalëson procesin e integrimit, por edhe na Hajdari! ekspozon në mënyrë të rrezikshme ndaj Fjala për zonjën Xhaçka. influencave të tjera. Olta Xhaçka – I nderuar zoti Kryetar, Shqipëria në asnjë lloj mënyre nuk duhet të Të nderuar kolegë, shihet si një faktor destabilizues në Ballkan, por Marrëveshja që do të miratojmë sot është duhet të ndërtojë ura zhvillimi dhe bashkëpunimi një tjetër hap i rëndësishëm në përpjekjen për të me të gjitha vendet e rajonit për të garantuar transformuar realitetin ekonomik dhe social të ecurinë e përbashkët drejt rrugës euroatlantike. hapësirës rurale në Shqipëri. Ne duhet jemi shembull në këtë perspektivë dhe Unë dua të shpreh mirënjohjen time për të mos e lejojmë veten të bëhemi një shembull i partnerët tanë të qeverisë gjermane, për ndihmën rrezikshëm në sytë e botës, shembull i së keqes. dhe asistencën e vazhdueshme që na kanë dhënë
39 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 gjatë të gjithë përpjekjes sonë për të ndërtuar një jetën e qytetarëve që jetojnë në hapësirën rurale model zhvillimi të qëndrueshëm rural. të Shqipërisë. Zhvillimi rural është pa dyshim një nga Një nga kontributet më të mëdha që kanë sfidat më të mëdha që kemi përpara. Ashtu siç dhënë Forcat e Armatosura ka qenë përmirësimi i më lidh mua puna me Dibrën, një krahinë me një infrastrukturës rurale. Gjatë 2 vjetëve të fundit potencial të jashtëzakonshëm për zhvillimin e janë ndërtuar 12 ura të tipit bailey, ndërkohë bujqësisë apo turizmit rural, edhe kolegët e tjerë, është drejt përfundimit ura e 13-të. Janë projekte i lidh puna si ministra ose si deputetë me zonën që janë zhvilluar pothuajse në të gjithë territorin rurale, dhe e dinë shumë mirë se çfarë e vendit: në Dropull, Ersekë, Maliq, Korçë. potencialesh ofrojnë këto zona, por edhe sa Lushnje, Rrogozhinë, Burrel, Librazhd dhe Fier. shumë punë na duhet për t’i çliruar ato Janë projekte, të cilat kanë pasur një impakt të potenciale. jashtëzakonshëm në jetën e rreth 30 mijë Mandati ynë i parë ishte mandati i një qytetarëve, që banojnë në këto zona, duke transformimi të madh urban, ishte mandati i lehtësuar lëvizjen e tyre, por edhe duke u dhënë “Rilindjes urbane”, ku falë një vizioni dhe frymëmarrje ekonomike lokale. modeli të qartë investimesh, por edhe reformash, Sot këto zona rurale, që dikur ishin thuajse siç ishte ajo territoriale, iu dha një impuls i si ishuj të izoluar nga tregjet dhe qytetet prej një jashtëzakonshëm zhvillimeve të qyteteve tona, lumi ose përroi, sot kanë mundësinë të nxjerrin duke i kthyer ato në pole të mirëfillta zhvillimi. produktin e tyre në treg dhe të mirëpresin Mjafton të shohësh transformimin e Tiranës, vizitorë, duke i dhënë një impuls të rëndësishëm Korçës, Vlorës, Fierit, Beratit, Lushnjës, ekonomisë, duke krijuar punësim, të ardhura dhe, Elbasanit, Lezhës, Ulzës, Pukës, Belshit dhe të mbi të gjitha, duke iu ngjallur më shumë shpresë. qyteteve të tjera për të kuptuar se çfarë impakti të Një nga rastet, që ia vlen të veçohet, është jashtëzakonshëm ka pasur ky program në qytetet ai i urës së ndërtuar në Voskopojë, e cila u vjen tona dhe, mbi të gjitha, në jetën e qytetarëve, në ndihmë mbi 1 mijë banorëve të zonës dhe u sepse ka sjellë zhvillim, mundësi të reja biznesi, shërben edhe 50 mijë turistëve, që vizitojnë çdo rritje të turizmit, punësim dhe gjallërim të jetës vit këtë zonë turistike. Ndërkohë, aktualisht po sociale, kulturore dhe ekonomike të këtyre punojmë për restaurimin e urës në fshatin qendrave urbane. Brezhan, në Këlcyrë, në mbështetje të programit Nëse mandati i parë i qeverisjes sonë ishte të “100 fshatrave”. mandati i transformimit urban, mandati i dytë Sigurisht, ky ka qenë një ndër angazhimet është mandati që do të sjellë transformim po aq e Ministrisë së Mbrojtjes dhe Forcave të të madh në fshatin shqiptar. Programi për “100 Armatosura, mbase ka qenë angazhimi më i fshatrat”, edhe pse në hapat e tij të parë, ka dukshëm. Por një punë e jashtëzakonshme është filluar tashmë të japë rezultate konkrete. Të bërë edhe për pastrimin e territorit nga gjithë kemi parë se si në zonat, dikur të izoluara municionet e pashpërthyera dhe të rrezikshme dhe të harruara, kanë filluar të çelen biznese të në hotspotet e ndryshme. suksesshme, sidomos në sektorin e agroturizmit. Gjatë vitit 2018 ka përfunduar pastrimi i Janë histori suksesi, që i detyrohen, së pari, hotspotit në Sukth, në Suç dhe në Selitë të punës, guximit të sipërmarrësve privatë, burrave Burrelit, është kryer certifikimi i tyre dhe ato do dhe grave që e kanë lidhur jetën dhe fatin me t’u dorëzohen së shpejti autoriteteve locale, sipas vendin e tyre të lindjes, por janë edhe histori procedurave përkatëse, ndërkohë që në total janë suksesi që i detyrohen mbështetjes që këta kryer mbi 350 operacione EOD. Është një punë sipërmarrës kanë marrë nga qeveria. me rrezikshmëri të lartë, për të cilën dua të Unë besoj se projekti për zhvillimin e falënderoj të gjithë efektivët e Forcave të hapësirës rurale është një projekt që kërkon Armatosura, veçanërisht ata të kompanisë EOD. kontributin e të gjithëve. Jam shumë krenare që Falë kësaj pune, jo vetëm që po zhduken nga edhe Ministria e Mbrojtjes dhe Forcat e territori burimet e rrezikut, por edhe po ua Armatosura kanë dhënë kontributin e tyre për të rikthejmë këto territore autoriteteve si hapësira, mbështetur zhvillimin dhe për të përmirësuar të cilat tashmë mund të vihen në funksion të zhvillimit dhe të ekonomisë bujqësore.
40 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Gjithashtu, një nga aspektet më të mandati të realizojmë një kthesë të madhe në rëndësishme të punës së Ministrisë së Mbrojtjes zhvillimin e hapësirës rurale. dhe Forcave të Armatosura në hapësirën rurale Faleminderit! lidhet edhe me emergjencat civile, me punën e Gramoz Ruçi – Faleminderit! jashtëzakonshme që është bërë për të menaxhuar Fjala për zonjën Ekonomi. situata të vështira, që u krijuan nga përmbytjet, Milva Ekonomi – I nderuar Kryetar i në hapjen e rrugëve nga dëbora, në shuarjen e seancës, zjarreve në pyje ose në objekte, në punën për Të nderuar kolegë deputetë, largimin e ujit nga banesat, në shpërndarjen e Të dashur bashkëqytetarë, ndihmave për popullsinë dhe gjënë e gjallë, në Qeveria socialiste që në krye të herës ka furnizimin me ujë të pijshëm për popullatën e besuar se programet e saj mund të orientojnë, shumë të tjera. mbështesin dhe zhvillojnë sektorin e bujqësisë, Gjatë vitit 2018 Forcat e Armatosura kanë por ndryshimin real, në radhë të parë, duhet ta realizuar rreth 135 operacione në emergjencat bëjë iniciativa private, iniciativa e fermerëve civile, kanë angazhuar rreth 3000 forca, me brenda fshatit, e sipërmarrjes agropërpunuese, qindra mjete, kanë evakuuar dhjetëra familje dhe iniciativa e njerëzve, që dikur e kanë lënë fshatin qindra persona të rrezikuar nga përmbytjet, kanë e tani duan të rikthehen. Sektori i bujqësisë nuk transportuar mijëra persona, me dhjetëra krerë mbështetet në një pjesë të konsiderueshme vetëm bagëti, kanë furnizuar zonat e prekura me 150 nga buxheti i shtetit, që për vitin 2019 është rreth mijë kilogramë koncentrate për bagëtinë, kanë 3,5%, por edhe nga financimet e donatorëve të furnizuar zonat, që kanë pasur mungesë të ujit të ndryshëm. pijshëm, me rreth 750 mijë litra dhe, po ashtu, Te shpenzimet buxhetore të alokuara në kanë furnizuar popullatën me produkte buxhetin e shtetit për Ministrinë e Bujqësisë dhe ushqimore apo me të gjitha nevojat e tjera gjatë Zhvillimit Rural, komponenti i zhvillimit rural, ditëve të vështira. që mbështet prodhimin bujqësor, blegtoral, Ndërkohë, vetëm gjatë fillimit të vitit 2019, agropërpunimin dhe marketimin, zë më shumë se Forcat e Armatosura janë angazhuar në hapjen e 52% ose rreth 5,7 miliardë lekë. Kësaj i shtohet rrugëve nga bora në qarkun e Korçës, ku janë edhe programi IPARD II, i financuar nga hapur rreth 35 kilometra rrugë, në qarkun e Bashkimi Europian, i cili në fazën e tij të parë, Shkodrës, ku janë hapur rreth 12 kilometra rrugë, implementuar në dhjetor të vitit 2018, akomodoi janë mbajtur në gatishmëri rrugët në qytetin e rreth 317 aplikime nga fermerët dhe garantoi një Pukës dhe në qarkun e Dibrës, ku janë hapur mbështetje prej 56 milionë eurosh për këto rreth 11 kilometra rrugë. aplikime. Unë besoj se, krahas projekteve të tjera të Ndërkohë, Agjencia për Zhvillimin qeverisë, edhe këto përpjekje të Forcave të Bujqësor dhe Rural ka hapur thirrjen e dytë të Armatosura po japin një kontribut të IPARD-it dhe është angazhuar për të bërë punën rëndësishëm për zhvillimin e qëndrueshëm të maksimale për dorëzimin e paketave dhe masave zonave rurale, por besoj se mesazhi më i mbështetëse, në mënyrë që të ketë më shumë rëndësishëm, që po japim, është që sfida e përfitues të këtij programi. zhvillimit rural është një sfidë që kërkon Nuk duhet të harrojmë që viti 2019 solli një angazhimin dhe bashkimin e forcave të të sërë lehtësirash të barrës fiskale për të gjithë ata gjithëve, të çdo aktori që realisht ka në vëmendje sipërmarrës që kanë lidhje direkt ose indirekt me zhvillimin e ekonomisë, rritjen e punësimit, sektorin e bujqësisë. Për shembull, le të kujtojmë krijimin e kushteve më të mira të jetesës në çdo që 15 mijë punëmarrës përfitojnë nga ulja e hapësirë të territorit shqiptar. Është një sfidë ku normës së tatimit mbi pagat. 20 mijë biznese ose ne kemi aleatë komunitetet, qytetarët dhe çdo 50 mijë investitorë të kapitalit përfitojnë nga ulja sipërmarrës, fermer a bujk, që dëshiron, po aq sa e normës së tatimit mbi dividentin. 11 mijë ne, të shohë hapësirën rurale të zhvilluar dhe me biznese përfitojnë nga ulja e normës së tatimit mirëqenie. mbi fitimin. Mbi 50 mijë shoqëri të Nuk kam asnjë dyshim që, falë këtij bashkëpunimit bujqësor përfitojnë nga bashkimi forcash, do t’ia dalim që gjatë këtij incentivimi i fermerëve të inkorporuar; nga ulja e
41 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 taksave të ndryshme, si ajo e ambalazheve, vendit, duke u bërë shembull për transformime përfiton një pjesë e madhe e fermerëve në vend. dhe duke e shndërruar fshatin nga një potencial i Heqja e TVSH-së së imputeve bujqësore u vjen fjetur në një burim rritjeje të ekonomisë në ndihmë rreth 306 mijë fermerëve, drejtues familjare. fermash në të gjithë vendin. Ajo që po diskutojmë sot është ratifikimi i Në harkun kohor 2013-2017 bujqësia e rriti marrëveshjes midis qeverisë së Shqipërisë dhe kontributin e saj në prodhimin e brendshëm qeverisë Gjermane për një projekt që synon bruto me gati 2%, ndërsa prodhimin me 10%. zhvillimin e qëndrueshëm të zonave rurale, i cili Sipërfaqja e mbjellë me bimë arrash u shtua me nuk është një projekt i rastësishëm, por ka ardhur 2,7% dhe ajo e mbjellë me perime u shtua me si rezultat i punës dhe përpjekjeve të mëparshme. 7%. Gjatë vitit të kaluar bujqësia punësoi rreth Zhvillimi i kësaj pakete mbështetëse nga 400 mijë individë gjatë gjithë shtrirjes kohore. qeveria gjermane synon të japë një kontribut me Në vitin 2018 ne kemi realizuar nivelin e vlerë 2 milionë euro, ku si pikë kryesore është eksporteve, që kanë kaluar pragun 300 milionë nxitja dhe implementimi i një strategjie dollarë. Eksportet janë dyfishuar në 4 vjetët e gjithmonë e më të gjerë në zhvillimin rural të fundit dhe ritmi i rritjes ka qenë i kënaqshëm. Në vendit, të promovojë zinxhirin e vlerave të vitin 2018 ka qenë 14% më i lartë se në vitin produkteve tipike në zona të caktuara, të 2017. përmirësojë edukimin e dijeve të fshatarëve, Gjatë harkut kohor të këtyre 4 vjetëve janë sidomos për sa i takon bujqësisë dhe turizmit hapur 70 pika të reja grumbullimi falë paketave rural dhe të rrisë kapacitetet njohëse të fermerëve mbështetëse të IPARD-it apo edhe të paketës së shqiptarë në inovacion. Duhet të kemi parasysh re fiskale, që lehtësojnë rregullimin e produkteve se të gjitha synimet e kësaj marrëveshjeje e bëjnë pranë zonave ku prodhohen, duke siguruar një fshatarin shqiptar shumë më konkurrent për të tregtim gjithmonë e më të gjerë për sa u takon shkuar drejt projekteve të reja, që vijnë nga vendeve të rajonit, por edhe përtej. Bashkimi Europian dhe më shumë kontribuues Nga ana tjetër, aktualisht funksionon rrjeti i edhe në zinxhirin e vlerave në nivel rajonal. 20 agropikave, të cilat janë ngritur në shumë Megjithatë, të gjitha këto projekte nuk do të qytete të vendit dhe janë konceptuar si një dritare kishin sukses nëse nuk do të merrnim në e dedikuar për t’u dhënë informacion të gjithë konsideratë diçka tjetër që bën qeveria shqiptare. atyre që duan të investojnë në bujqësi, për t’u Nëse do të shikoni projektbuxhetin e vitit 2019, treguar atyre rreth ecurive në tregjet të gjitha bashkitë kontribuojnë në zhvillimin e ndërkombëtare, duke e bërë kështu fermën rrugëve rurale, që janë shumë të rëndësishme për shqiptare një fermë që lëviz drejt grumbullimin e produkteve. Një fond prej 521 internacionalizimit. milionë lekësh u vihet në dispozicion bashkive Bujqësia dhe zinxhiri i saj i vlerave kanë për zhvillimin e rrugëve rurale dhe një fond prej edhe më shumë hapësira për të kontribuar në 848 milionë lekësh i shtohet ujitjes dhe kullimit rritjen ekonomike dhe punësimin e njerëzve, në mbështetje të sipërfaqes së tokës bujqësore, prandaj mbështetja në këtë sektor do të vazhdojë ku ofrohet shërbimi i ujitjes, e cila me këto duke vënë në qendër fermerin, kreativitetin dhe investime rritet nga 63,8% në 68,1%. sipërmarrjen e tij. Do të ndaloj pak në qarkun e Durrësit, ku Programi kombëtar “100 fshatrat” erdhi si dua të flas për një nga prodhimet më të rezultat i punës që bënë 4 ministri me rëndësishme, atë të perimeve të para dhe të ndërthurjen e elementeve të rëndësishme të arrorëve. Durrësi prodhon rreth 6 mijë e 200 tonë zhvillimit për të identifikuar fshatrat potenciale perime në serra, prodhimi i të cilave nga viti në të gjithë Shqipërinë. Sigurisht që Shqipëria ka 2013 në vitin 2017 është rritur në 44% dhe më shumë se 100 fshatra, por programi kombëtar prodhon rreth 73 mijë tonë perime në fushë. “100 fshatrat” synon jo thjesht ndërhyrjen Prodhimi i tyre në harkun kohor të këtyre 5 konkrete në këto 100 fshatra, por synon të krijojë vjetëve është rritur me 6%. Aftësia ujitëse modele të reja sesi mund të menaxhohet aktuale në qarkun e Durrësit është 11 mijë e 214 produkti, hapësira, trashëgimia kulturore, që këto hektarë, ndërsa sipërfaqja e ujitur është 6 mijë e modele të shpërndahen në të gjithë territorin e 907 hektarë. Ky kapacitet ujitës plotëson nevojat
42 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 e sipërfaqes prej 105 hektarësh që kanë serrat prodhimi dhe mirëqenia. Unë ju bëj thirrje që dhe 3 mijë e 672 hektarëve që kanë perimet e këtë ratifikim marrëveshjeje ta votojmë të gjithë para. Rritja e prodhimit të këtyre bimëve të së bashku! arrave nuk do të bëhej e mundur nëse mekanika Faleminderit! bujqësore nuk do të kishte një ritëm rritjeje. Gramoz Ruçi – Faleminderit, zonja Aktualisht në qarkun e Durrësit ka një Ekonomi! minitraktor për çdo 6,7 hektarë dhe ka një Fjalën e ka Ministrja e Kulturës, zonja Elva makinë mbledhëse për çdo 15 hektarë, të cilat e Margariti. lehtësojnë shumë punën e fermerëve durrsakë. Elva Margariti – I nderuar Kryetar, Vendosmëria për të sjellë ndryshim dhe Të nderuar deputetë dhe kolegë të Këshillit optimizëm në ekonominë dhe shoqërinë të Ministrave, shqiptare mbetet pa dyshim një nga angazhimet Programi kombëtar ambicioz i rilindjes më të mëdha të qeverisë socialiste. Ndërkohë, rurale lindi si një program për krijimin e këtë optimizëm ajo nuk e ka vetëm si qëllim në modeleve të zhvillimit ekonomik rural të vetvete, por edhe në mbështetje të raporteve, që qëndrueshëm me fokus 100 fshatrat, ku dalin nga organizata ndërkombëtare shumë evidentimi i potencialeve turistike të çdo fshati prestigjioze, si Banka Botërore. dhe të zonës përreth është çelësi i leximit drejt Së fundi, ne kemi lexuar dhe kemi dëgjuar hartimit të kësaj qëndrueshmërie. Sot në mbarë për raportin e Bankës Botërore për situatën e botën programe të tilla, të jetësuara për punësimit në vendet e rajonit. Ne si shqiptarë zhvillimin e hapësirave rurale, na japin një duhet të kemi një pozitivitet për të dhënat që kuadër të plotë eksperiencash dhe shembujsh, të vijnë nga Banka Botërore, sepse, po të vëmë re, cilat kanë qenë baza jonë për të pasur përgjigjen tregu i punës në Shqipëri është rritur me 8 mijë e e ndërhyrjeve me impakt më të qëndrueshëm për 700 vende pune në harkun kohor mes vitit 2017 ekonominë rurale, duke ndjekur strategjitë e dhe mes vitit 2018, shifër që nuk e ka asnjë nga shumë vendeve në Europë, ku modele të vendet e rajonit. Pagat janë rritur me 6,6%, shifër ngjashme të këtij zhvillimi të integruar kanë mbi shumë e rëndësishme për të treguar të gjitha 30 vjet që marrin formë. politikat që ka bërë kjo qeveri në fushën e Duhet theksuar se programi “100 fshatrat” pagave dhe të kostos së punës në harkun kohor të nuk shikon investime të përqendruara në 100 këtyre 3-4 vjetëve. Shifër tjetër e rëndësishme ishuj të veçuar, por prek secilin fshat si rast është ajo që ka të bëjë me punësimin e grave. zhvillimi dhe si pjesë e një rrjeti të gjerë Punësimi i grave në Shqipëri është 44%, duke ndërhyrjesh dhe aktorësh, që investojnë kryesisht pasur një indikator 4 pikë më të lartë se të gjithë drejt nxitjes së mëtejshme të potencialit turistik. indikatorët e rajonit. Ky rrjet investimesh në secilin fshat është një Diçka shumë e rëndësishme, që ka të bëjë model interaktiv, që kthehet në një laborator, nga me raportin e Bankës Botërore, është mënyra se ku të gjithë mund të marrin nxitjet e duhura nga si ne i qasemi sistemit të taksave, duke vendosur bashkitë deri tek individët. Ky dinamizëm një taksë progresive dhe duke bërë të mundur që bazohet kryesisht tek investimet në agroturizëm ata me paga më të ulëta, të kenë edhe çlirim më dhe ekoturizëm, duke shfrytëzuar trashëgiminë të madh fiskal, duke ulur në këtë mënyrë kulturore, mrekullitë natyrore, traditën historike pabarazinë dhe duke forcuar formalitetin në zakonore, shpirtin sipërmarrës, sidomos ekonomi. Zhvillimi rural ka për të mbetur sipërmarrjen e mençur dhe largpamëse. Fshati i gjithmonë një prioritet për qeverinë shqiptare, të nesërmes në programin “100 fshatrat” nuk sepse ne, përveç barazisë sociale, duam ta bëjmë është thjesht një qendër prodhimi në funksion të edhe fshatin sipërmarrës dhe kjo vjen edhe si tregut në ofrimin e produkteve bujqësore, por dëshmi e të gjitha vizitave që ka bërë qeveria edhe një qendër zhvillimi turistik, me bazë shqiptare në funksion të programit “Bashkia që bujqësore blegtorale dhe një qendër rivitalizimi duam” në të gjithë territorin e vendit. Kur të jetës komunitare, aktiviteteve dhe traditës së njerëzit janë bërë bashkë, bashkimi për një saj. Programi evidentoi që në fillim nevojën për interes zhvillimi është më i madh, shtohet të pasur të dhëna të sakta dhe të përditësuara në përpjekja e të gjithë individëve që të rritet nivel fshati, të cilat kishin munguar në këto vite
43 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 për të bërë leximin dhe evidentimin më të saktë projekte konkrete zbatimi, ashtu edhe për të mikromodeleve dhe strategjive të zhvillimit, e implementim. më pas drejt projekteve të zbatimit. Në këtë Profili i ndërhyrjeve në “100 fshatrat”, kuadër lindi nisma e “100 fshatrave”, një proces lexohet në trendin e ndryshimit të ekonomisë pune dhe bashkëpunimi me objekt kryesor lokale, e cila aktualisht bazohet për rreth 70% të hartimin e këtyre modeleve, duke i bazuar ato te saj në produktin bujqësor për tregun lokal, me potencialet turistike. Akademia tërhoqi rreth një rritje të ndjeshme të eksporteve. vetes mbi 290 studentë dhe profesorë të 6 Modelet e zhvillimit dhe ndërhyrjet e universiteteve publike e private; evidentuara sjellin vlerësimin e këtij trendi drejt - mobilizoi rreth 50 punonjës në një ekuilibri ekonomik të ri, ku potenciali turistik institucionet publike qendrore; synohet të arrijë, nëpërmjet programit “100 - angazhoi 61 bashki dhe shumë punonjës fshatrat”, rreth 53% të aktiviteteve ekonomike, të tyre, që merren me planifikimin dhe zhvillimin me bazë turistike (ku përfshihen ndërhyrjet me e territorit, mbi 103 kryepleq dhe administratorë karakter natyror, kulturor dhe infrastrukturorë) të njësive vendore që u përkasin këtyre fshatrave, dhe 47% bujqësi, ku përfshihen ndërhyrje për 22 grupet e punës së akademisë, gjatë infrastrukturën bujqësore për përpunimin dhe vizitave në terren, zhvilluan intervista dhe kanë mbështetjen konkrete në lidhje me prodhimin plotësuar pyetësorë me banorët, kryepleqtë, bujqësor. bizneset e turistët. Në total janë 1203 pyetësorë, Në mënyrë që ndërhyrjet e para të të cilët tregojnë dimensionin e jashtëzakonshëm shërbejnë për të ndërtuar rrjetin e rrathëve të të kësaj pune. Mbi bazën e këtyre të dhënave modelit të zhvillimit e për të krijuar një zinxhir INSTAT-i po përgatit një botim të veçantë, që do efektesh investimi në terren, është studiuar të na ndihmojë për të njohur dhe monitoruar më grupimi i “100 fshatrave” në 10 cluster-a. thellë potencialet e zhvillimit. Në secilin prej cluster-ave janë evidentuar, Janë identifikuar 423 persona, të cilët mund në bazë të të dhënave gjeografike, prodhimit të kthehen në promotorë të zhvillimit në fshatrat bujqësor, aksesit, potencialeve turistike të e tyre. Gjatë procesit ata i kemi quajtur ndryshe përthyeshme në aktivitete ekonomike “aktorët kyçë”. Janë analizuar nga afër edhe komunitare, si dhe vlerave kulturore, po ashtu të rastet e suksesit, të cilat u identifikuan rreth 50, lexueshme në atraksione turistike ato fshatra që ku individë apo grupe individësh ia kanë dalë krijojnë rrathë më të shpejtë në efektin zinxhir të mbanë në fshatra të ngrenë bizneset e tyre dhe të investimeve, të titulluar fshatra “magnet” për çdo ndërtojnë mirëqenie në fshat. cluster dhe janë evidentuar edhe fshatrat Ekipi i CID-Harvard u bashkua në ndihmë “hallkë”, që lidhin rrathët e zhvillimit midis një të programit “100 fshatrat”, në ofrimin e ose më shumë cluster-ave. mbështetjes për hartimin e kuadrit institucional Objektivat e programit, duke marrë për dhe ndërtimit të produkteve tërheqëse për bazë leximin e ri në kuadër të modeleve të investitorë ne formën e pitch books. identifikuara në këta muaj, grupohen në 3 shtylla Me fillimin e vitit 2019, me përmbylljen e të reja ndërhyrjesh madhore në territor, me fazës së akademisë, programi ka hyrë në një impakt përforcimin e potencialit turistik dhe tjetër fazë dinamike, ku vlerësimi i rezultateve të përkthimin në aktivitete të diversifikuara gjetjeve të kësaj iniciative rilexohet në bazë të ekonomike: përparësive, sipas shtyllave të objektivave të vetë Ndërhyrjet në rijetësimin e trashëgimisë programit dhe sipas interaksionit konstant në kulturore; ato në mbështetjen e veprimtarive të terren me afrimin e bizneseve private, të prodhimit; si dhe ndërhyrjet në agopunturë për mbështetura nga paketat e ndryshme fiskale dhe krijimin ose dhe përmirësimin e infrastrukturës skemat mbështetëse rurale. për aktivitete turistike dhe rikreative. Analiza e modeleve të zhvillimit, të Këto tri shtylla ndërhyrjesh kategorizohen hartuara në të gjitha fshatrat, vuri në dukje fillimisht në disa tipologji projektesh ose më profilin e ndërhyrjeve, të ndara në sektorë mirë sektorësh ndërhyrjeje, të cilat prekin të investimi publikë e privatë dhe në nënsektorë që gjithë territorin. do të jenë tematikat e thirrjeve në vijim si për
44 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Sektori i parë është fusha e kulturës, ku Në Dhërmi janë restauruar 257 objekte, po restaurimi dhe rijetësimi i pasurive kulturore rehabilitohen sheshe, si dhe rreth 22 rrugica me është evidentuar si magneti kryesor i zhvillimit një vlerë totale investimi prej afro 578 milionë turistik në më shumë se 20 fshatra. lekësh. Valorizimi i trashëgimisë autentike, Në Vuno janë restauruar 213 objekte, po pasurive kulturore, produkteve, aftësive dhe rehabilitohen dy sheshe, si dhe rreth 15 rrugica. talenteve njerëzore në zonat rurale është pa asnjë Vlera totale e investimit është rreth 447 milionë dyshim katalizator për biznesin dhe vetë lekë. ekonominë. Modeli i rijetësimit, nëpërmjet rehabilitimit Ky katalizator është evidentuar në këtë dhe rikthimit në identitet të qendrave të program nëpërmjet 209 objekteve monument fshatrave, prek me dhjetëra të tillë në programin kulture, të cilat marrin jetë përmes 42 projekte “100 fshatrat”, ku mjafton të përmendim Lurën, restaurimi të hartuara, gati për investim, 148 janë Linin, Lukovën, ku rehabilitimi i identitetit drejt përfundimit të projektit të restaurimit, ku kulturor është vetëm një nga prekjet për të zgjuar janë evidentuar rreth 40 monumente apo objekte një sërë aktivitetesh të fjetura prodhuese dhe të përshtatshme për t’i kthyer në muze. 13 prej turistike. këtyre monumenteve janë aktualisht investime në Sektori i dytë i ndërhyrjeve është definuar fazë zbatimi dhe 6 janë investime të në atë të hapësirave publike dhe rekreative, ku sapopërfunduara. modelet e zhvillimit kanë evidentuar: Programi “Rrugët e besimit”, një itinerar - Rehabilitimin dhe krijimin e shesheve unik i ndërmarrë nga Ministria e Kulturës, vjen urbane në rreth 97 fshatra; si një rrugëtim i integruar në të gjithë Shqipërinë, - shtrimin dhe rikonstruksionin e për të vijuar më tej me kthimin e tyre në rrugicave me kalldrëm në 21 fshatra; destinacion turistik për të gjithë vizitorët. - përmirësimin dhe unifikimin e fasadave, Në këtë program janë përfshirë tashmë 235 çative, rrethimeve në fshatrat me vlera në objekte kulti (198 kisha dhe 37 xhami). Vetëm arkitekturën tradicionale, pra në 26 fshatra; në vitin 2018 janë kryer investime në 15 objekte - ndërtimin dhe vënien në funksion të kulti (6 xhami dhe 9 kisha), me një investim prej pikave informuese, muzeve dhe qendrave rreth 550 milionë lekësh. kulturore në pothuajse të gjithë fshatrat; Itineraret kulturore me potencial të lartë - shëtitore, përmirësimi i uaterfrontit dhe ekonomik e turistik, të cilët do të zgjohen i modeleve në 15 fshatra; nëpërmjet programit “100 fshatrat”, bazuar edhe - korsi biçikletash në 12 fshatra; në modelin e eksperiencën e “Rrugëve të - ndërtimin e terreneve sportive, besimit”, janë evidentuar në projektet e organizimin për shërbimin sportiv në 31 fshatra; rijetësimit të Via Egnatia, në integrimin e Via - pika panoramike në më shumë se 60 Dinarica me itinerarin ekzistues në shtetin fqinj, fshatra; në evidentimin e itinerarit të Lord Bajronit, - hapjen e shtigjeve të reja dhe atyre itinerarit të Eduard Lirit, të Cezarit, të Edith ekzistuese dhe sinjalistikë turistike në 58 fshatra. Durhamit, për të kaluar tek ai i Skënderbeut e Sektori i tretë sheh masat mjedisore dhe plot të tjerë që lidhen, gjithashtu, me rijetësimin ekonomik nëpërmjet potencialit trashëgiminë jomateriale, me itineraret e natyror, si zhvillim nëpërmjet aktiviteteve legjendave të fjetura, por jo të harruara, shqiptare natyrore e rekreative. dhe ilire. Prespa dhe Ohri janë një prej Që kultura është motor zhvillimi këtë e mikromodeleve shembull për zhvillim e turizmit kanë treguar tashmë projektet e rijetësimit dhe dhe mikroturizmit, duke shfrytëzuar shfrytëzimit të strukturave historike rurale, si dhe trashëgiminë kulturore, bukuritë natyrore, mbështetja e partnerëve të huaj. Rijetësimi i dy kapacitetet lokale, si dhe investimet private në qendrave historike në fshatin Dhërmi dhe Vuno çdo fshat. Ky mikromodel kalon jo vetëm në lindi si projekt me financues Bankën e Këshillit Pustec, Zaroshkë e në fshatrat e tjerë afër liqenit të Europës (CEB) dhe investitor Fondin Shqiptar të Prespës, por lidhet natyrshëm me Linin, të Zhvillimit. Tushemishtin, e si rrallëherë krijon ura lidhëse e
45 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 mbështetjeje me modele të tjera edhe përtej Gjithashtu, modelet e zhvillimit kane kufirit shqiptar. evidentuar edhe projekte të tjera për veprimtari Të njëjtin mikromodel me disa nëntrajta të prodhuese si: reja, sipas karakteristikave e potencialeve • mbështetje për artizanatin në 47 fshatra; unikale që çdo fshat ka, e rigjejmë edhe në zonën • mbështetje për aktivitetet panairesh e Shkodrës, ku cluster-i me fshatrat: Drisht, produktesh lokale, pothuajse në të 100 fshatrat; Razëm, Vrith, Lepushë gjen magnetin e tij në • nisma për dyqanet “E dua”, ashtu si dhe fshatin Zogaj, si një tjetër model zhvillimi mbështetja për agropërpunimin, mbështetja për ndërkufitar. bujtina dhe agroturizëm, restorante, si dhe Vëmendja e qeverisë është që të konvertojë brandimi i produkteve specifike autoktone, potencialin e të gjithë zonës në rritje ekonomike zhvillimi i trajnimeve profesionale gjen hapësirë të qëndrueshme nëpërmjet aktiviteteve të të marrë jetë në të gjithë fshatrat; peshkimit, bujqësisë e blegtorisë, rekreacioneve • mbështetje për stane në 17 fshatra. si në ujë, edhe në terrenet malore, nëpërmjet Veprimtaritë prodhuese prekin ndërhyrjet potencialit të trashëgimisë kulturore dhe në bujqësi dhe në krijimin e pikave të artizanatit, drejt një zhvillimi të ri turizmi jo grumbullimit dhe magazinimit të produkteve vetëm ditor. bujqësore dhe ato të bimëve medicinale, ashtu si Po njësoj, Shishtaveci është një tjetër dhe ndërtimin dhe vënien në funksion të model, ku një nga perlat e natyrës sonë hap inkubatorëve të prodhimit që kanë filluar të rrugën drejt një transformimi ekonomik që marrin jetë tashmë jo vetëm nëpërmjet drejtohet nga turizmi malor, me potenciale të mbështetjes së AZHBR-së, por edhe të fjetura, si ajo e aktiviteteve sportive malore, por partnerëve të huaj në Përmet dhe në Reç. njëkohësisht duke evidentuar modele të fermave Vënia në jetë e programit është punë në të kuajve, agropërpunimin të patates. Po ashtu, ai skuadër, është një platformë me shumë aktorë e krijon ura lidhëse edhe përtej kufirit shqiptar. investitorë. Banorët, komuniteti dhe bashkitë Shtylla e veprimtarive prodhuese merr jetë janë pjesë e rëndësishme e skuadrës, në sektorin e katërt të ndërhyrjeve si mbështetje Ndërkohë që një pjesë e aktorëve të për investime dhe ndërmarrje private. Ky sektor përfshirë janë fokusuar në hartimin e projekteve ka filluar që në vitin 2018 në projektin “100 të reja të zbatimit, që shkojnë përtej atyre fshatrat”, nëpërmjet mekanizmave të ngritur nevojave infrastrukturore, të cilat, për fat të keq, tashmë, si: ishin 90% e projekteve të propozuara nga vetë - skema kombëtare për mbështetjen e bashkitë, si model zhvillimi rural. bujqësisë, ku nga një fond prej 100 milionë Njëkohësisht, po punohet për ta bërë të lekësh, përfituan 22 subjekte për investime në zbatueshëm modelin e zhvillimit, duke ndërtuar agroturizëm, ngritjen e inkubatorëve të prodhimit bazën ligjore të nevojshme, duke krijuar lehtësira dhe produkteve tradicionale; të reja fiskale, duke siguruar dhe evidentuar - programi IPARD II, me një fond prej 94 fondet aktuale e të reja, duke tërhequr dhe milionë eurosh, me thirrje për masa mbështetëse ndërtuar partneritete me biznesin, duke stimuluar edhe në më shumë sektorë se ajo e skemës bashkëpunime dhe mbështetje nga donatorët, kombëtare; diaspora etj. - paketa fiskale lehtësuese për Por, mbi të gjitha, ajo çfarë do të ndërtojë agroturizmin, ka treguar, që në krijimin e saj, se edhe bazën e qëndrueshmërisë së modeleve që është kthyer në shtysë për investim e ngritje të do zhvillojmë, është ngritja e kapaciteteve lokale reja kapacitetesh në shumë familje rurale; dhe mbështetja në lindjen e strukturave të vogla. - skema e re mbështetëse e bujqësisë e Prekja në infrastrukturë, e propozuar në lindjen e sapomiratuar. Kjo skemë për vitin 2019, me 600 këtij programi, do të jete faza e dytë e ndërhyrjes milionë lekë, përkufizon hapësira të reja dhe vë që do të veshë ngritjen e kapaciteteve ekonomike theksin te mbështetja e drejtpërdrejtë e sektorëve e sociale me anë të mbështetjes së nevojshme për të blegtorisë, bletarisë dhe ullirit si potenciale zhvillimin e qëndrueshëm. unikale. Kuptohet, që zhvillimi të ndodhë duhet që vetë pjesëtarët e komuniteteve, qoftë rezidentë
46 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 apo në diasporë, si edhe komuniteti i biznesit, të Cilat janë ndryshimet në këtë drejtim, çfarë angazhohen intensivisht dhe në vazhdimësi. ka bërë kjo qeveri për përmirësimin e Në thelb, programi po ndërton kornizën infrastrukturës publike në zonat rurale të Lezhës. nëpërmjet modeleve dhe kushteve ekonomike të 6 vjet më parë mburreshin me Lezhën, e përshtatshme si nëpërmjet buxhetit të shtetit, quanin bastion, por vetëm kaq, asgjë e kthyer pas ashtu edhe investimeve të partnereve të mëdhenj në investime, as në qytet e as në fshat, këtu e të huaj, në mënyrë që zhvillimi, i cili tashmë ka kam fjalën për tri bashkitë e qarkut Lezhë: filluar, të monitorohet e të mbështetet edhe në Bashkinë Lezhë, Bashkinë Mirditë dhe Bashkinë vijim nëpërmjet grupeve të menaxhimit të Kurbin. destinacionit. Këto grupe menaxhimi, në vijim të Më lejoni, të nderuar kolegë, të rendis disa shembujve të Pazarit të Tiranës ose të Korçës, që prej investimeve me përfitues të drejtpërdrejtë tashmë të gjithë i njihni, janë e vetmja mënyrë qe banorët e zonave rurale, investime që nuk kanë investimi të jetë i frytshëm, i qëndrueshëm dhe të ndjekur votën, por vota për këtë maxhorancë e ka ndjekë me dinamizëm ndryshimet e kërkesës së kthyer vëmendjen si kurrë më parë drejt fshatit. ofertës, të monitorojë e të rivlerësojë modelin e Është vënë në funksionim nyja e Milotit, zhvillimit, të ndjekë të gjithë hapat e zhvillimit brenda vitit përfundojnë edhe rrugët dytësore, që edhe te fshatrat e rinj, të cilët janë po njësoj në i japin zgjidhje përfundimtare aksesit të fokus, edhe pse nuk ndodhen në listën e “100 komuniteteve lokale rurale. fshatrave”. Është në fazën e nënshkrimit kontrata e Më lejoni të theksoj se shtyllat dhe sektorët investimit të 165 milionë eurove për aksin Milot e evidentuar në këtë program janë pjesë e një - Balldre, brenda vitit do të jenë aktive kantieret sistemi dinamik, ashtu siç na kanë treguar edhe e kësaj vepre. modelet e shteteve të tjera, ku ndërveprimi me Ka përfunduar rruga Klos - Dom gjon – sektorin privat, përtej faktit që nxit formalitetin Rrëshen – Bukmirë. në zonat rurale, sjell sipërmarrje aktive, ngritje Ka përfunduar kanali vaditës në Fan, rrjeti i kapacitetesh dhe diversifikim ekonomik. vaditjes Bukmirë, me kapacitet vaditjeje 200 Gjithashtu, ai ka nxjerrë në pah edhe modele të hektarë, sistemi i vaditjes Malaj 1, me kapacitet reja edhe të painkuadruar më parë në program, të vaditjeje 300 hektarë, sistemi i vaditjes Malaj 2, cilat ne do t’i mirëpresim dhe do t’i mbështesim. me kapacitet 800 hektarë. Ju falënderoj për vëmendjen dhe ju ftoj të Është investuar në infrastrukturën votoni për këtë zhvillim! energjetike, duke ndërtuar linjën e energjisë Gramoz Ruçi – Faleminderit, zonja Ulzë-Shkopet-Skuraj, janë ndërtuar 120 Margariti! kilometra linjë tensioni i mesëm dhe i ulët dhe Urdhëroni, zonja Nikolla! rikonstruktuar 40 kabina, nga të cilat 4 në Kune Lindita Nikolla – I nderuar Kryetar, dhe 10 në zonën e Shëngjinit. Të nderuar kolegë, Po kështu, në Bashkinë Laç janë ndërtuar 4 Fshati nuk ka qenë prioritet më parë, por fitera të rrjetit 20 kilovoltë, janë shtruar 2 sot zhvillimi rural është në vëmendje të veçantë kilometra linjë tensioni të mesëm, janë instaluar të qeverisë, madje në një prej programeve më të 38 kabina, nga të cilat 4 në zonën e Sanxhakut rëndësishme të saj, siç është programi i “100 dhe 5 në zonën e Mamurrasit. fshatrave”, është rezultat i investimeve të Pra, po u referohem vetëm investimeve në përbashkëta të katër ministrive. zonën rurale. Mirënjohje partnerëve tanë, partnerëve Po kështu, në Bashkinë Rrëshen janë gjermanë, që kanë ndihmuar dhe vijojnë të ndërtuar 7 kabina në Rubik dhe janë ndihmojnë Shqipërinë në rrugën e saj të rikonstruktuar fiterat e Kurbneshit e të Fanit. zhvillimit të qëndrueshëm. Për tre vjetët e ardhshëm OSHEE-ja ka Në fjalën time do të fokusohem në faktin se planifikuar 2, 9 miliardë lekë investime të çfarë dhe si po investohet në qarkun Lezhë, për mëtejshme në qarkun e Lezhës. të mundësuar një zhvillim të qëndrueshëm rural. Gjithashtu, nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit po investohen përafërsisht 1, 3 milionë euro në dy fshatra të Bashkisë Lezhë, në Kallmet i Madh
47 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 dhe Kallmet i Vogël, ku brenda vitit 2019 pritet dhe i çonte në shkollë, në klasa ku kishin furnizimi me ujë 24 orë i 4153 banorëve. bashkëmoshatarët e tyre, dhe çuditesha kur në Kanë përfunduar punimet për rehabilitimin televizor nuk dëgjoja asnjë fjalë të mirë për këtë e dunave në lagunën Kune-Vain, me vlerë proces.” projekti 15, 8 milionë lekë. Ka përfunduar Renditja e këtyre investimeve nuk do të ndërtimi i kanalit pritës në lagunën Kune-Vain, thotë se hallet kanë mbaruar apo ca më pak, që me vlerë investimi 40, 6 milionë lekë. 109 ne deputetët e Lezhës jemi mirë me angazhimet fermerë kanë përfituar 19 milionë lekë nga tona. Jo, jo, unë e di se fshati ka ende shumë skema mbështetëse për zhvillimin rural. Një probleme, unë e di se kemi ende shumë tregues i rëndësishëm për përmirësimin e angazhime për të mbajtur, prandaj do ta fitojmë potencialit turistik në hapësirat rurale janë edhe edhe Bashkinë Lezhë, ndaj do të kërkojmë me pesë fshatrat për investime, në kuadër të “100 rend prioritar edhe më shumë investime për fshatrave”: fshati Ishull-Lezhë, Fishtë, Skuraj, Lezhën, Mirditën dhe Kurbinin. Katund i Vjetër dhe Orosh. Sot Mrizi i Zanave Ju falënderoj! në fshatin Fishtë është një model zhvillimi dhe Gramoz Ruçi – Faleminderit, zonja besoj një krenari për çdo të ftuar, të cilit kemi Nikolla! dëshirë t’i servirim mikpritjen tonë. Fjalën për Musa Ulqinin. Projektligji që miratojmë sot është pjesë e Musa Ulqini – I nderuar zoti Kryetar, rëndësishme e projektit të zhvillimit të Të nderuar kolegë deputetë, qëndrueshëm të zonave rurale, dhe nuk mund të Sot po diskutojmë dhe do të miratojmë ketë zhvillim të qëndrueshëm pa zhvilluar më projektin e zhvillimit të qëndrueshëm të zonave parë kapacitetet njerëzore, kapitalin njerëzor. Në rurale, që është një marrëveshje mes qeverisë së këtë drejtim, mund të them se në qarkun Lezhë Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së janë bërë ndërhyrje të rëndësishme për sigurimin Republikës Federale të Gjermanisë. Ky projekt e një cilësie tjetër të shërbimit shëndetësor dhe ka si objektiv të ofrojë shërbime në personel, arsimor. Është rikonstruktuar ambulanca në materiale dhe kontribute financimi, grant në një Tresh, në njësinë Zejmen, në Perlat Qendër dhe vlerë të përgjithshme 2 milionë euro, që vihet në në Kthellë të Mirditës. Janë investuar në spitalin dispozicion të qeverisë shqiptare për zhvillim të e Lezhës 131 mijë euro pajisje mjekësore dhe qëndrueshëm të zonave rurale. aparatura, ndërsa 50 milionë lekë do të Projekti i sotëm është pjesë e një investohen gjatë vitit 2019 për rehabilitimin e marrëveshjeje më të gjerë mes qeverisë shqiptare maternitetit. Ka përfunduar rikonstruksioni i dhe asaj gjermane, që kap vlerën e përgjithshme shkollës nëntëvjeçare “Gjin Pjetri”, i Shkollës së të financimit të zonave rurale, në masën 10 Bashkuar Zejmen, dhe i konviktit të shkollës së milionë euro. mesme në Mirditë, që u shërben fëmijëve të Ky financim ka në fokus rajonet e Vlorës, zonave rurale, shkolla nëntëvjeçare në Kurbnesh, Dibrës, Shkodrës, Kukësit dhe Korçës. Target- shkolla nëntëvjeçare në Bardhaj, shkolla grupet që përfitojnë janë bizneset e vogla në nëntëvjeçare Ndërfushaj, shkolla nëntëvjeçare në zonat rurale, fermerët e rinj dhe gratë, emigrantët Tarazh. e kthyer në Shqipëri. Këtë vit shkollor u mbyllën 41 klasa Miratimi i këtij projektligji është një lajm i kolektive në 25 fshatra të qarkut. Besoj se e mirë për grupet që përfitojnë nga granti në fjalë, mbani mend tërsëllimën brenda kësaj salle dhe në zonat e sipërcituara dhe një provë tjetër e jashtë saj, kur ish-deputetët na akuzonin se po qartë për mbështetjen që qeveria gjermane mbyllnim shkolla. vazhdon t’i japë Shqipërisë dhe popullit shqiptar Janë transferuar 3685 nxënës dhe 567 në rrugën e zhvillimit social-ekonomik. mësues, në mënyrë që fëmijët e zonave rurale të Diskutimi i këtij projektligji është një rast i marrin mësim në klasa normale dhe jo më në mirë për ne deputetët që përfaqësojmë në klasa kolektive, Kuvend zonat rurale, që të ndalemi dhe të Në fakt, komentin më të mirë e bëri Altini i analizojmë më gjerë se si janë jetësuar politikat Mrizit të Zanave, kur më tha: “Unë gëzohesha qeverisëse të kësaj maxhorance në zhvillimin e çdo mëngjes që fëmijët vinte e i merrte makina këtyre zonave.
48 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Unë mendoj se është lajm i mirë për të bashkisë, lidh Belshin me Cërrikun, Kuçovën, gjithë që më në fund, pas kaq vitesh tranzicion, Urën Vajgurore, dhe e kthen Bashkinë e Belshit ka një vëmendje dhe një fokus të veçantë nga nga një zonë e izoluar, në një zonë me mundësi qeveria “Rama” për zhvillimin zonave rurale. të mëdha zhvillimi. Falë këtij investimi sot Dua të ndalem shkurt në faktin se si këto Belshi është vetëm 45 minuta larg kryeqytetit, politika janë jetësuar konkretisht në zhvillimin e ndërsa distanca Tiranë - Berat shkurtohet me 20 Bashkisë Belsh, banorët e së cilës kam nderin t’i kilometra. përfaqësoj në këtë parlament. Shërbimet që u ofrohen qytetarëve Projekti i “Rilindjes urbane”, që synonte të Një nga reformat më të mëdha proshtet të ndryshonte rrënjësisht qendrat e qyteteve tona, ndërmarra nga kjo maxhorancë, është reforma sidomos në zonat rurale, e ndryshoi aq territoriale administrative. Falë kësaj reforme rrënjësisht qytetin e Belshit, sa mund të pohoj se Belshi është një nga 61 bashkitë e republikës. Belshi është një nga shembujt më të arrirë të këtij Ndarja e re administrative dhe ligji nr. 139/2015 projekti. “Për vetëqeverisjen vendore” shënuan një impakt Lajm i mirë për të gjithë banorët e Belshit të drejtpërdrejtë te qytetarët e Belshit sa i takon është se ditën e hënë fillon puna për përfundimin fushës së shërbimeve, sepse thelbi i reformës e fazës së fundit të projektit. Sipas këtij projekti, është që t’i fuqizojë bashkitë e reja me kapacitete liqeni, buzë të cilit shtrihet qyteti, në tërë njerëzore, teknike dhe kompetenca të shtuara, perimetrin e tij, do të jetë i qarkuar me pedonale, duke u mundësuar kështu qytetarëve më shumë ndriçim dhe shumë ndërhyrje të tjera cilësi në shërbime dhe më shumë shërbime pranë infrastrukturore. tyre. Përfundimi i këtij projekti brenda disa Çfarë ka ndodhur konkretisht me shërbimet muajve e kthen këtë qytet në një atraksion të që u ofrohen qytetarëve në Bashkinë e re Belsh. vërtetë të turizmit liqenor-kodrinor. Në datën 15 mars, pra gjashtë ditë më parë, me Programi i “100 fshatrave”, i cili praninë e zëvendëskryeministrit, Erion Braçe, u harmonizon investimet e përbashkëta të katër përurua në Bashkinë Belsh çelja e zyrës së ministrive: të Ministrisë së Bujqësisë dhe shërbimeve ndaj qytetarëve me një ndalesë, Zhvillimit Rural, të Ministrisë së Turizmit dhe ADISA. Në këtë zyrë të mirëpajisur, investim i Mjedisit, të Ministrisë së Kulturës, të Ministrisë përbashkët qeveri-bashki, funksionojnë pesë së Infrastrukturës dhe Energjetikës, synon sportele shërbimi. Në dy sportele specialistët e zhvillimin e integruar të hapësirave rurale. ADISA-s ofrojnë për qytetarët e Belshit 150 Seferani është një nga 100 fshatrat e këtij shërbime publike. Të gjitha shërbimet që u programi në Bashkinë Belsh. Investimet e ofroheshin deri më sot nga zyrat rajonale, si ajo e deritanishme, si pedonalja buzë liqenit për punësimit, hipoteka, sigurimet shoqërore, biçikletat, bujtinat, mjedisi pranë qendrës së sigurimet shëndetësore, pra gjithsej 150 shërbimit, zejtaria, shërbimet turistike, peizazhi shërbime, që deri dje qytetarët e Belshit i mjedisor i përmirësuar, promovimi i produkteve merrnin në Elbasan, tashmë u ofrohen në qendër tradicionale, investimet në ujësjellës, të qytetit. rikonstruksioni i shkollës nëntëvjeçare e të tjera, Ndërkohë, në të njëjtën zyrë, Bashkia e e kanë kthyer Seferanin në një atraksion turistik, Belshit ka tre sportele, ku banorëve u ofrohen të një vend që vizitohet përditë e më shumë nga gjitha shërbimet që bashkia, në përputhje me vizitorë të shumtë jo vetëm nga Elbasani, por kompetencat e saj, u ofron qytetarëve, shërbime edhe nga Tirana e më gjerë. që kanë të bëjnë me urbanistikën, tatim-taksat, Ky investim kompleks po kthehet në një gjendjen civile, aplikimet për çështje të pronësisë mundësi të re për komunitetin në lidhje me së tokës e të tjerë, të cilat ofrohen në këtë zyrë. punësimin dhe zhvillimin. Gjithashtu, kjo zyrë ofron informacione dhe Investimet në infrastrukturë për 950 shërbime të tjera. Aty mundësohet Sapo ka përfunduar ndërtimi i një rruge të shërbimi elektronik për portalin e qeverisë e- re me standarde, e cila përshkon mes për mes Albania, si dhe asistencë në portalin “Shqipëria territorin e Bashkisë Belsh. Kjo rrugë me gjatësi që duam.al” 34 kilometra, 16 nga të cilat janë në territorin e
49 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Shërbimin zjarrfikës është transferuar prej Nëpërmjet kësaj marrëveshjeje duket qartë muajsh nga Elbasani në qendër të Belshit, duke u mbështetja e qeverisë gjermane, mbështetje e cila ofruar shërbim të shpejtë dhe efikas banorëve të ka filluar që herët. Ratifikimi i kësaj Belshit. marrëveshjeje tregon vazhdimin e mbështetjes Kompetenca e bashkive të reja për gjermane, por njëkohësisht e ngarkon qeverinë pastrimin e kanaleve kulluese të para e të dyta, tonë me detyrimin për të planifikuar në buxhet shoqëruar kjo me pajisjen e bashkisë me mjete shpenzime të ndryshme, të klasifikuara me zëra moderne, si ekskavator e të tjera i mundësuan në vete, që të sigurojë zhvillimin e vazhdueshëm Bashkisë së Belshit që vetëm në vitin 2018 të të projektit dhe të kujdeset për kryerjen e pastrojë 29 kilometra kanale kulluese, të para e të shërbimeve të nevojshme nga investimet e dyta, në një sipërfaqe prej 484 hektarë tokë, duke ngarkuara për zbatimin e tij. u shërbyer kështu 4300 familjeve fermere, Zhvillimi i zonave rurale ka qenë dhe ndërkohë që u riparuan edhe 35 kilometra rrugë mbetet gjithmonë detyrë e rëndësishme e arash. qeverive socialiste, të cilat kanë investuar me Ky volum shërbimesh, kaq jetik për qindra milionë dollarë si në infrastrukturën e fermerët e Belshit, nuk është ofruar nga pushteti rrugëve rurale, ashtu edhe në projektet për vendor asnjëherë gjatë viteve të pluralizmit. zhvillimin e bujqësisë dhe blegtorisë. Gjithë sa theksuam më sipër janë një Nëpërmjet programit “100 fshatrat”, dëshmi e padiskutueshme, e cila provon se kjo qeveria siguron zbatimin e investimeve për maxhorancë, kjo qeveri dhe ky Kryeministër e zhvillimin e integruar të hapësirave rurale të kanë në vëmendje të veçantë zhvillimin e zonave vendit, synon përmirësimin e infrastrukturës rurale. Gjithashtu, ky projektligj është dëshmi e rrugore, furnizimin me ujë të pijshëm dhe angazhimit të qeverisë, prandaj ju ftoj të gjithëve furnizimin me energji elektrike, elemente të cilat që ta votojmë unanimisht. përbëjnë bazën e zhvillimit të zonave rurale, Faleminderit! duke filluar me daljen e fermerëve në treg, me (Drejtimin e seancës e merr zonja Hysi.) produktet bujqësore e blegtorale, zhvillimin e Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Ulqini! turizmit, si dhe përmirësimin e jetës sociale në Fjalën e ka deputeti Dritan Bici. Të këto zona. përgatitet deputeti Ismet Beqiraj. Gjatë vitit 2019 janë planifikuar 1 miliard Dritan Bici – E nderuar zonja drejtuese e lekë, nëpërmjet fondit të zhvillimit për projektin seancës, e “100 fshatrave”. Gjatë vitit 2018, Skema Të nderuar kolegë deputetë, Kombëtare për Zhvillimin e Bujqësisë akordoi E marr fjalën për herë të parë në këtë 100 milionë lekë, prej të cilave përfituan 22 foltore të Kuvendit për një çështje të subjekte. Programi IPARD vë në dispozicion të rëndësishme, siç është zhvillimi i qëndrueshëm i bujqësisë një fond prej 94 milionë euro, në zonave rurale. mbështetje të investimeve me asete fizike në Ky projekt i rëndësishëm do të fermat bujqësore, në financimin e prodhimit të materializohet sot nëpërmjet ratifikimit të qumështit, mishit, frutave, perimeve, vreshtave, marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të bimëve medicinale, përpunimin në ferma dhe Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së tregtimin direkt të produkteve bujqësore, në Republikës Federale të Gjermanisë. akuakulturë, në natyrë e në turizmin rural, në Jam ndjerë i çuditur kur kam parë datën e zejtari, industri prodhuese dhe në prodhimin e nënshkrimit të kësaj marrëveshjeje, që i përket energjisë së rinovueshme. 21 tetorit të vitit 1988. Nëpërmjet kësaj Të gjitha këto masa dhe financime do të marrëveshjeje, në kuadrin e projektit të zhvillimit bëjnë të mundur një zhvillim të qëndrueshëm të të qëndrueshëm të zonave rurale, Republikës së zonave rurale në të gjithë Shqipërinë. Shqipërisë i vihen një dispozicion shërbime në Unë do të fokusohem më shumë te personel, në materiale, si dhe eventualisht, problemet e zhvillimit rural në rrethin e kontribute financiare në vlerën prej 2 milionë Gramshit. Edhe në këto zona, si në të gjitha eurosh. zonat rurale të Shqipërisë, problem mbetet infrastruktura rrugore dhe urbane, ujitja e tokave
50 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 bujqësore, furnizimi me ujë të pijshëm dhe me ujësjellës që furnizojnë një fshat apo një grup energji elektrike nëpër fshatra. Gramshi familjesh. Këta ujësjellës janë marrë në dorëzim trashëgoi shumë pak kilometra rrugë me asfalt nga sh.a. ujësjellësi i Gramshit, por kërkohen nga regjimi i kaluar, ndaj edhe këtu problemet shumë investimeve për t’u rehabilituar, si dhe janë të mëdha. Në sajë të investimeve dhe ujësjellës për shumë fshatra të tjerë, të cilët nuk ndërtimit të dy hidrocentraleve të mëdhenj nga kanë fare. “Devolli Hidropower”, është përmirësuar Rrethi i Gramshit ka qenë dhe është një ndjeshëm infrastruktura rrugore që lidh ndër rrethet me pagesën më të lartë të energjisë Gramshin me Elbasanin dhe Korçën. Të elektrike. Në vitin 1997, kur pushka kërciste udhëtosh sot në Gramsh është vërtet një rrugëve, njerëzit viheshin në radhë për të bërë kënaqësi, me rrugë piktoreske, gjë që e shkurton pagesën e energjisë elektrike, prandaj gjithmonë ndjeshëm kohën e udhëtimit. jemi vlerësuar për këtë gjë, duke mos pasur Qeveria e Kryeministrit Edi Rama, por ndërprerje të energjisë elektrike. Sa i takon këtij edhe deputeti i kësaj zone, ish-ministri Damian problemi, situata vjen duke u përkeqësuar nga Gjiknuri, kanë dhënë kontributin e tyre që këto qyteti në drejtim të fshatrave më të skajshëm, ku rrugë të bëhen ashtu siç janë sot. Kompania rrjeti i shpërndarjes është mjaft i amortizuar, aq “Devolli Hidropower” ngulte këmbë që rruga sa një erë fryn dhe dritat fiken, prandaj për këtë duhej të ishte ajo e vjetra, që kalonte maleve, por arsye kërkohet zëvendësimi i rrjetit shpërndarës, këmbëngulja e Kryeministrit, e qeverisë dhe e sepse në shumë fshatra ai është që nga koha e pushtetarëve vendorë, bënë që kompania të “Xhaxhit”. ndërronte mendje dhe të ndërtonte rrugën e Sa i takon infrastrukturës rrugore, ujit të bukur që është sot. pijshëm, si dhe furnizimit me energji elektrike, Kundrejt situatës mjaft të mirë të përsëri kemi dy tablo, siç e thashë edhe më lart, ndërlidhjes ndërurbane, gjendja e rrugëve që ku njëra është shumë e mirë për qytetin dhe lidhin qendrën e rrethit me qendrat e ish- fshatrat afër tij, por shumë e keqe për fshatrat e komunave lë shumë për të dëshiruar. Nga 9 ish- skajshëm, ku ende jeton shumica e popullsisë. komuna, që ka pasur Gramshi, në 8 prej tyre Rrethi i Gramshit përbëhet nga 3 krahina: komunikohet me anë të rrugëve të këqija, gjithë Vëlça, Sulova dhe Tomorrica. Të tria këto gropa, me vepra arti të shkatërruara, që shemben krahina kanë resurse të mjaftueshme për jetesën nën efektin e agjentëve atmosferikë, prandaj dhe mirëqenien e banorëve. Zona e Velçës mbetet si çështje imediate asfaltimi i këtyre dallohet për një blegtori të mirë, për turizmin rrugëve, si: Kodovjat-Kruger, që është rruga më natyror, por edhe për frutat dhe perimet e vona. e shkatërruar, Bulçar-Lenie, Shëmrizë- Kjo zonë zotëron kullota alpine prej mijëra Skënderbegas; Shëmrizë-Tunjë, Shëmrizë-Sukë hektarësh, por edhe pyje që në kohën e monizmit dhe Bada në Poroçan. Këto rrugë të këqija janë kanë mbajtur me qindra dhe mijëra krerë dele, bërë shkak që fermerët të mos dalin në treg, po dhi dhe gjedhë. Ky numër tani ka rënë si rezultat ashtu edhe rritja e kostos së udhëtimit të i lëvizjeve migratore të popullsisë. Në këtë zonë pasagjerëve, të mallrave, ngarkimi i pronarëve të ka shumë destinacione për guida turistike, duke automjeteve me kosto të përballueshme, por filluar me kanionin e Holtës, me shpellën e shpeshherë edhe produktet që transportohen Kabashit, liqenin e Lukovës, rrugën e Kukurit, bëhen të patregueshme në sajë të humbjes së Grabovën e Sipërme dhe Liqenin e Zi në Lenije, cilësisë së tyre gjatë transportit. Ndryshe nga të cilat, me gjithë infrastrukturën e keqe rrugore, pasagjerët, ata që vuajnë më shumë janë prapë se prapë tërheqin mijëra turistë në vit. Pra, mësuesit e fshatrave, që udhëtojnë 5 ditë në javë, këto bukuri të rralla natyrore, të kombinuara me si dhe drejtuesit e mjeteve. mikpritjen dhe gatimet tradicionale, duhen Sa i takon furnizimit me ujë të pijshëm, shfrytëzuar. Kjo zonë ofron edhe kushte mjaft të përsëri kemi dy tablo, qyteti që furnizohet 24 orë mira për sportet dimërore. në ditë me ujë, si dhe disa fshatra që furnizohen Fshati i Grabovës së Sipërme është qershia nga ujësjellësi i qytetit, i cili është dhuratë e mbi tortë për sa u takon resurseve për turizmin. qeverisë socialiste në kohën kur kryeministër ka Ky fshat banohet nga një komunitet arumun i qenë zoti Majko. Sa u takon fshatrave të tjerë, ka besimit fetar ortodoks, me një histori të rrallë të
51 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 qëndresës së tyre për të mos e ndryshuar besimin mjaft cilësore. Ndërsa zonat e Sulovës dhe fetar. Kishat mesjetare, urat dhe gjithçka tjetër Tomorricës përsëri paraqesin destinacione tregon për një vendbanim të hershëm, që lidhet turistike, ku spikat ujëvara e Sotirës, e cila ka me qendrat simotra si: Zvirina dhe Voskopoja. fituar si pjesë e projektit “100 fshatrat” dhe ka Në kohën e lulëzimit të këtyre fshatrave Grabova tërhequr brenda vitit mijëra vizitorë. Gjithashtu, e Sipërme përfaqësonte një qytezë me 12 mijë Teqeja e Shën Mëdhenjit, kalaja e Tujës, kanioni banorë. Grabovarët janë mjeshtra të drurit, të i Sinecit janë destinacione që po tërheqin guidat përpunimit të qumështit dhe të leshit. Qilimat e turistike. punuar nga duart e grave të Grabovës janë me Gramshi, që kufizohet me Pogradecin në nam. Grabovarët shquhen si punëtorë të lindje, Korçën në juglindje, Librazhdin në veri, mëdhenj, ata punojnë 6 muajt e verës për të veriperëndim me Elbasanin, në perëndim me përballuar 6 muajt e ashpër të dimrit. Në Kuçovën dhe Beratin, bëhet destinacioni i garave Grabovë do të ndërthurej shumë mirë turizmi të automobilizmit dhe garave elite, si rally kulturor me atë natyror dhe bujqësor, por safari, të organizuara nga pasionantët më të mungesa e infrastrukturës rrugore i zhvlerëson pasur të Europës për automobilizmin, të cilët gjithë të mirat që ka Grabova. Këtu ka shumë promovojnë edhe turizmin e vendeve ku kalojnë. investime edhe në hoteleri, të cilat janë bërë me Si rezultat i këtij promovimit, Bashkia e shumë mundim, por ende nuk po korren frytet e Gramshit në vitin 2013 ka marrë çmimin si punës për efekt të rrugës. Për këto arsye edhe destinacioni më i mirë turistik. grabovarët janë mërzitur me shtetin dhe për këtë Zhvillimi i bujqësisë në këto zona kërkon arsye në vitin 2017 nuk votuan në shenjë proteste ujin për vaditje, madje zona e Sulovës qan për ndaj indiferencës shtetërore, madje kanë shkuar një pikë ujë në verë. Në këto zona, në fakt, të deri atje sa ta quanin “diskriminim fetar”. gjitha investimet si në vreshtari, edhe në Grabova është i vetmi fshat me besim frutikulturë varen nga shiu. Në kohën e monizmit ortodoks në një zonë me shumicë myslimane, ishte ndërtuar ujëmbledhësi i Dardhës, që është megjithatë mendoj se atyre u takon rruga. Po në një zonë e Beratit, e cila vadiste edhe zonën e të njëjtën situatë janë edhe fshatrat e tjerë, por Sulovës, por ky investim mbeti përgjysmë për kjo nuk do të thotë se këto fshatra janë më mirë shkak të prishjes së sistemit. Ka ardhur koha që dhe Grabova është më keq. Grabova është fshati ky projekt duhet të aktivizohet, sepse mijëra që meriton më shumë nga të gjithë fshatrat hektarë do të vaditen me rënie të lirë. Edhe infrastrukturën rrugore për arsye të resurseve që Skënderbegasi deri në vitin 1997 vaditej me ujin kjo zonë paraqet për turizmin. Grabovarët janë e Valamarës, por në këtë vit kanali u prish, u mërzitur për faktin se ky vend e meritonte prish edhe sifoni dhe ky fshat ka mbetur pa ujin e projektin “100 fshatrat” më shumë se çdo fshat vaditjes. Prandaj, ky projekt duhet të tjetër në Shqipëri. riaktivizohet, me qëllim që këto zona të Zonat e Sulovës dhe të Tomorricës kanë një ndryshojnë. Pra, që këto zona të zhvillojnë klimë dhe një natyrë jashtëzakonisht të mirë për turizmin, blegtorinë, bujqësinë, kanë nevojë për frutat, perimet dhe blegtorinë. Në këto zona infrastrukturën rrugore, ujin e pijshëm dhe të fermerët kanë investuar në vreshtari, në ullishte vaditjes, si edhe energjinë elektrike. Nuk dhe në blloqe frutore. Fshati Lubinjë është fshati kërkojnë asgjë tjetër fermerët e Gramshit, përveç më punëtor i Gramshit, i cili mban tregun e këtyre elementeve që përmenda më sipër. qytetit me fruta dhe perime cilësore. Nuk mbeten Si deputet i maxhorancës i them popullit të pas fermerët e Skënderbegasit, të cilët kanë Gramshit se do të jem përfaqësues i denjë i tyre investuar në vreshtari, duke i shërbyer gjatë në këtë parlament dhe do të kërkoj dhe do të ngre gjithë vitit vreshtit dhe duke marrë prej tij zërin gjithmonë për problemet që do t’i prodhime të bollshme. Kur vjen koha e vjeljes së shqetësojnë dhe do të punoj krah për krah me rrushit, në vend që të gëzohen, qajnë, sepse nuk qeverinë për zhvillimin e Shqipërisë dhe të kanë treg ku të shesin prodhimet e tyre. Gramshit. Fermerët e fshatrave Currilë, Drizë, Galixhat, Në këtë situatë, kur opozita ka ikur Çekin, Mashan kanë investuar në perimtari, juridikisht, sepse realisht kishte kohë që kishte sidomos për perimet e serrave dhe të fushës ikur, do të mbështes zhvillimin e reformave aq
52 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 të rëndësishme për vendin tonë, për të cilat Në këtë kuadër, në vijim do të flas për aleatët tanë kanë kohë që këmbëngulin, sepse zonën e Mallakastrës. Një ndër reformat më të ato do ta shkëpusin Shqipërinë njëherë e mirë suksesshme të kësaj maxhorance ishte reforma nga e keqja e së shkuarës. administrative dhe territoriale, e konkretizuar Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Bici! me ligjin nr.139 /2015. Kjo reformë ka në themel Fjalën e ka deputeti Ismet Beqiraj. si mision vetëqeverisjen vendore në Republikën Ismet Beqiraj - E nderuar zonja drejtuese e Shqipërisë, me një qeverisje efikase dhe sa më e seancës, afër qytetarëve. Të nderuar kolegë deputetë, Zhvillimi i qëndrueshëm i zonave rurale në Të nderuar kolegë deputetë të rinj, që sapo vendin tonë përbën sfidë kryesore për çdo të keni bërë betimin, ju uroj rrugë të mbarë në këtë zgjedhur, si dhe për organet e vetëqeverisjes Kuvend të nderuar! vendore, të cilat duhet të adresojnë dhe të Diskutimi në këtë seancë i projektligjit zgjidhin problemet lokale dhe rurale, mbështetur “Për ratifikimin e marrëveshjes ndërmjet në disa shtylla bazë: së pari, në reformën Këshillit të Ministrave të Republikës së administrative dhe territoriale tashmë të bërë. Të Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës Federale gjithë e dimë se në vitet 1992-2015 organet e të Gjermanisë për bashkëpunimin teknik për qeverisjes vendore ishin me kompetenca vitin 2017 për projektin “Zhvillimi i ekstremisht të kufizuara, ku vihej në diskutim qëndrueshëm i zonave rurale”” përbën një edhe paga e punonjësve në administratën e tyre. benefit pozitiv dhe me perspektivë për Në vitet 2015-2019 implementimi i reformës përmirësimin e shërbimeve, jetesës dhe territoriale jo vetëm ndryshoi strukturën në aktivitetit rural në fshatin shqiptar. numër dhe formë për organet e vetëqeverisjes Kjo marrëveshje, e propozuar për ratifikim, vendore, por përfitoi delegim absolut ka për objekt financimin me një fond grant nga kompetencash, të cilat për disa dekada ishin qeveria gjermane, me vlerën e përgjithshme prej monopol i qeverisë qendrore, saqë me të drejtë 2 milionë eurosh në kuadër të zhvillimit të sot banorët thonë: “Pushteti vendor sot bën Zotin qëndrueshëm të zonave rurale. në tokë!”. Qëllimi kryesor i kësaj marrëveshjeje është Së dyti, në mbështetjen financiare për vazhdimi i marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve, ushtrimin e kompetencave dhe përgjegjësive të me synim kontributin e mëtejshëm në zhvillimin deleguara nëpërmjet decentralizimit të social dhe ekonomik në Republikën e Shqipërisë, kompetencave fiskale, në lidhje me përfitimin duke forcuar dhe thelluar këto marrëdhënie dhe përdorimin 100% të tarifave të taksave ndërmjet bashkëpunimit financiar. lokale, të mbështetjes financiare në formë Financimi i kësaj marrëveshjeje është një grantesh për shërbime dhe investime, të kontribut shtesë dhe i bashkohet qëllimit të deleguara nga qeveria, mbështetjes financiare programit ekonomik qeverisës për zhvillimin e dhe me projekte nga organizma dhe aktorë sektorit të bujqësisë dhe përmirësimit cilësor të financiarë brenda dhe jashtë vendit. jetesës në zonat rurale. Financimi total i projektit Së treti, në mundësinë e hartimit, aplikimit nga qeveria gjermane është 10 milionë euro; 2 dhe konkurrimit me projekte sociale dhe milionë euro do të financohen me ratifikimin e ekonomike, si: infrastrukturore dhe zhvillimi në kësaj marrëveshjeje nga qeveria gjermane, ku si rrugët rurale deri në lagje dhe parcelë toke; implementues do të jetë GIZ-i, 8 milionë euro infrastrukturën arsimore dhe shëndetësore; janë financuar nga qeveria gjermane në ujësjellës dhe kanalizime të ujërave të zeza; përfundim të negociatave të zhvilluara në fund të sistemin e vaditjes dhe kullimit; mbrojtjen e vitit 2018 ndërmjet dy qeverive në kuadër të këtij fondit të tokës dhe pyjeve; trajtimin e mbetjeve projekti. urbane dhe industriale; mbrojtjen e mjedisit dhe Diskutimi për zhvillimin e zonave rurale ekosistemin. Organet e vetëqeverisjes vendore nuk mund të anashkalojë vlerësimin e gëzojnë monopolin e hartimit dhe të realizimit të përgjegjësive 4- vjeçare të organeve të projekteve të zhvillimit dhe bashkëfinancimit në vetëqeverisjes vendore në raport me situatën e organizma dhe aktorë financiarë brenda dhe gjendjes konkrete të zonave rurale. jashtë vendit; planifikimin dhe zbatimin e të
53 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 gjitha projekteve me financime të deleguara nga Kalenjë, Drenovë Mal e të tjera, kurse zonja qeveria dhe nga të ardhurat vendore. Bufi, kolegia e tij, në Bashkinë e Roskovecit, ka Së katërti, në mundësinë e zhvillimit të çuar asfalt dhe jo shtuf bituminoz jashtë argoturizmit dhe turizmit rural, oportunitetin që standardit si kolegu i saj, deri në Vloshin e largët kanë organet e vetëqeverisjes vendore për pranë Sinjës së Beratit dhe fshat kufitar me zhvillimin e tregut bujqësor dhe blegtoral, me fshatrat Rriban dhe Ngraçan të Bashkisë së projekte për krijimin e brand-eve të prodhimeve Mallakastrës. bujqësore dhe blegtorale, mbështetur në Me të drejtë kryetari i bashkisë, zoti tipologjinë tradicionale dhe në ekuilibër me Kapllani, deklaroi: “Unë jam përfaqësues i pozitën gjeografike të rajoneve rurale dhe djathtë, por i zgjedhur me vota të majta. Kështu tregjeve më të afta dhe kërkues të prodhimit ka ndodhur në maj të vitit 2015, nuk e mohoj!” rural; projekte bashkëpunimi me partnerë vendas Të majtët mallakastriotë ndëshkuan vetveten dhe dhe të huaj për krijimin e tregut të grumbullimit, dhanë votë inati, por pas 4 vjetësh kushdo ka të përpunimit, standardizimit dhe operimit deri te drejtë të pyesë çfarë shërbimi publik social dhe konsumatori vendas dhe i huaj i prodhimeve të ekonomik fituan për kontratën elektorale që bënë tyre. në maj të vitit 2015! Por si u kthye ky vlerësim Së pesti, në vizionin, aftësinë, nivelin dhe besim elektoral përtej të djathtës dhe të intelektual, si dhe vullnetin politik për të majtës, në produkt shërbimesh publike në zhvilluar dhe ushtruar kompetencat e të Mallakastër? Situata në zonat rurale nuk do zgjedhurve dhe specialistëve të organeve të koment në këtë zonë. Cili ka qenë raporti i qeverisjes vendore. bashkëpunimit bashki-qeveri në Mallakastër? Natyrshëm, kujtdo i lind pyetja: a i kanë Fanatizëm politik dhe paragjykues. Sjell rastin e shfrytëzuar dhe përdorur në interes të qytetarëve lidhjes së kontratave të 4 ujësjellësve në këto kompetenca drejtuesit e zgjedhur të Mallakastër që ishin gati dy vjet të palidhura si organeve të vetëqeverisjes vendore në bashkitë në fshatin Rromes, stacioni i pompave të ujit nr.2 që menaxhojnë? Me keqardhje konstatohet se në Kutë, ujësjellësi Lapulec-Lofkënd-Ngraçie zhvillimi social dhe shoqëror i rajoneve rurale dhe për ironi është edhe fshati i vetë kryetarit. dhe bashkive ka dy fotografi të ndryshme, dy Ujësjellësi tjetër është Kash-Kalenjë-Panahor, modele qeverisëse dhe zhvillimi, gati si të ndara gati mbi 2,4 milionë dollarë investime të marra me thikë, modeli qeverisës i suksesshëm i majtë në dorëzim nga viti 2015, por të pavëna në punë dhe modeli qeverisës pa vizion dhe në eficiencë. Kontratat u lidhën vetëm në gusht mosbashkëpunues i djathtë. Këtë konstatim, të vitit 2017, kur startoi edhe mandati i dytë i përditë e më shumë, e bëjnë vetë njerëzit e kësaj maxhorance. thjeshtë me hallet mbi supe. Si është kuptuar dhe realizuar misioni i Të nderuar deputetë, vetëqeverisë vendore? Qeveria qendrore duhet të Në vazhdim të fjalës sime, më lejoni t’u gjenerojë financim dhe vetëm të delegojë kushtohem konkretisht shqetësimeve dhe kompetenca? Kësaj i thonë që kapadaillëkun e problematikave që kanë banorët e zonës rurale në bëjnë organet drejtuese të vetëqeverisjes vendore Bashkinë Mallakastër, ku unë kam nderin dhe dhe hamallëkun si gjithnjë e mban qeveria. Këtu privilegjin t’i përfaqësoj në Kuvend. do të përmend rastin e shkollave, ku delegimin e Kushdo mund të bëjë krahasime për investimeve infrastrukturore dhe kryerjen e zhvillimin rural, si model qeverisës, por në rastin shërbimeve në to e bënë bashkia, por, kur vjen konkret, duke mos dashur t’i hyj në hak askujt, puna për transportin, gati-gati nuk e merr po u referohem dy bashkive ekstreme të qarkut përsipër bashkia, madje ngrihen dhe rebelohen Fier, Mallakastrës dhe Roskovecit: zoti Kapllani, me të drejtë se nuk kishin transport, po për kryetari i Bashkisë së Mallakastrës ngel në klasë, koincidencë, ishte edhe fshati i kryetarit të pasi rrugëve rurale, si një element i rëndësishëm bashkisë. Po shërbimet higjieno-sanitare në i jetës dhe zhvillimit rural, u ka kthyer krahët dhe shkolla, në ambulanca e të tjera, ku bashkia ka ato janë gati të papërdorshme në fshatrat e largët gati 30 ambulanca në pronësi? dhe periferitë, si në Cfir, Rriban, Ngraçan, Sa më të skajshme të jenë pozicionet e Rromes, Mollaj, Klos, Gjerbës, Selitë, Çerrilë, ndryshme politike në qeverisje, aq më shumë
54 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
çmim paguan qytetari, ndaj jemi të dënuar të për paaftësi menaxheriale të përthithjes së bashkëpunojmë dhe të bashkudhëtojmë në një burimeve financiare, kur ato nuk kanë munguar? varkë. Pas 4 vjetësh vetëqeverisjeje vendore, ku Duke konkretizuar këto që thashë dhe duke reforma administrative-territoriale është bërë një vështrim të buxheteve të viteve 2016- maturuar plotësisht dhe publiku teston plotësisht 2019, konstatohet se fondet e trashëguara nga një aftësitë e menaxherëve lokalë, pavarësisht krahut vit në tjetrin janë në trend të theksuar rritjeje. politik, edhe mua si qytetar më lind e drejta të Do të thosha se vetëm për vitin 2017, fonde pyes: si janë ushtruar të drejtat dhe përgjegjësitë të trashëguara dhe grante janë gati 3,61 milionë e të zgjedhurve vendorë në zonën që unë dollarë. Për vitin 2018, fonde të trashëguara dhe përfaqësoj? Organet përfaqësuese të bashkisë, a grante janë 2,7 miliardë dollarë. Ironia më e e kanë konvertuar në punë dhe në shërbime madhe është se për vitin 2019, buxheti i bashkisë vlerësimin e banorëve për rastin konkret edhe në së Mallakastrës është gati 11,66 milionë dollarë Mallakastër? dhe fonde të trashëguara nga viti 2018 janë 3,38 Si janë përzgjedhur prioritetet në investime milionë dollarë, burime financiare të dhe shërbime? pashfrytëzuara, të cilat duhet të ktheheshin në Zyrat janë prioriteti i parë për vlera ekonomike dhe materiale. Më shumë Mallakastrën, apo 33 qendrat shëndetësore në shërbime duhet të kishin marrë banorët e administrim të bashkisë dhe mjediset higjeno- Mallakastrës. sanitare në shkolla? “Çfarë ka bërë qeveria?”, do të pyeste Zyrat janë prioritet apo rrugët rurale, që ndonjëri, qoftë edhe i krahut tjetër politik. lidhin fshatrat me njësitë administrative dhe këto Në total, për Mallakastrën, investimet e të fundit me qendrën e bashkisë, si: Aranitas- buxhetuara nga qeveria për vitet 2013-2015 në Cfir, Metoh - Kalenjë, Aranitas-Gjerbës- Selitë, infrastrukturë dhe shërbime të tjera arsimore e Çorrush-Kutë-Bejar, Panahor-Ngracan-Riban, shëndetësore janë mbi 3 milionë dollarë. Për Kapaj- Cërrilë, Panahor- Çyçen, Belishovë e Re - vitet 2014-2016, të investuara po me buxhet rrugë nacionale, Gadurovë-Ninësh e të tjerë, si shtetëror, janë 5,8 milionë dollarë. Për vitet dhe dy-tri ura në fshatrat Metoh dhe Kalenjë? 2017-2020 janë 5,77 milionë dollarë. Zyrat janë prioritet apo ujësjellësit e Cili ka qenë efektiviteti i shërbimeve dhe papërfunduar në Panahor, Arianitas, Kalenjë dhe benefitet sociale e ekonomike të investimeve të Selitë? Apo fshatrat pa ujësjellës, si Visoka, kryera? Drenova dhe Velishova? Po eficienca e investimeve në standarde Zyrat janë prioritet, apo kanalizimet e projektesh, cilësi, zbatim dhe jetëgjatësi ujërave të zeza, rikualifikimi urban i qytetit, funksionimi? mbrojtja e fondit të tokave nga erozioni i Po ju sjell rastin e denoncuar edhe nga përmbytjeve të lumit Vjosë në fushat Kutë, banorët e Greshicës, për investimin prej 62 Hekal, Romës dhe Mollaj? milionë lekësh të rinj në një ujësjellës, i dorëzuar Zyrat janë prioritet, apo pastrimi i kanaleve që në 2015-n, ku ende banorët e kësaj njësie ujitëse dhe vaditja e tokave, futja në eficiencë e administrative nuk kanë marrë ujë nga investimi të paktën njërit prej 18 baseneve ujëmbledhës i kryer. dhe lidhja me autostradën e të paktën 5 Nga ana tjetër, një shqetësim i këtyre fshatrave: Romës, Mollaj, Hekal, Klos dhe banorëve është se bëhet shpesh riqarkullim i Ninësh, e cila kalon në mes të fushave, gati për rrugëve rurale, pa objekt konkret investimi, me pak kilometra? fonde mbi 1 milionë dollarë. Zyrat janë prioritet, apo trajtimi i mbetjeve Ndaj, në këtë kontekst, do të kërkoj, sikurse urbane, të cilat digjen dhe çlirojnë helme toksike kam kërkuar edhe më parë, kontrollin e të gazta në dampa të hapura? eficiencës së investimeve, që është një problem Zyrat janë prioritet, apo mbrojtja e mjedisit jo vetëm në Mallakastër, por gjithandej. Ndaj nga ndotësit e industrisë së naftës e të tjerë? qeveria duhet të mendojë se si do ta zgjidhë këtë Pse nuk janë kryer më shumë investime? problem, në mënyrë që haka të shkojë tek i zoti. Për mungesë projektesh, mungesë vizoni, apo Rilindja rurale nuk është më një imazh dhe vizon i largët, por një realitet i prekshëm në jetën
55 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 urbane kudo në Shqipëri dhe një sfidë e kësaj Vjosë në fushat Kutë, Mollaj dhe Romës, maxhorance qeverisëse deri në përfundimin e kontrollin me strukturë të posaçme, pse jo dhe këtij mandati, për jetësimin e projektit të rilindjes me taskforcën nga Kryeministria për eficiencën rurale, i cili ka filluar me programin e 100 dhe cilësinë e investimeve të bëra në rrugë, në fshatrave të parë me objektiva kryesore. ujësjellës-kanalizime dhe përpunimin e ujërave Mallakastra është e privilegjuar në këtë projekt, të zeza edhe në Mallakastër. sepse fshati Hekal, fshati historik dhe qyteti i Të dashur mallakastriotë, pa dallim lashtë i ilirëve, është në toplist-ën e 10 fshatrave bindjesh dhe përkatësish politike, nga foltorja e të parë. Kuvendit të Shqipërisë ju përcjell mesazhin Por cili është pozicioni dhe cila është puna publik, se ju jeni mësuesi më i pagabueshëm, i e drejtuesve të organeve të vetëqeverisjes lokale vlerësimit dhe i ndëshkimit të atyre që ju për studimin, porositjen e projektit, për të thithur përfaqësojnë. Ora e vendimmarrjes suaj po investimet, për ta kthyer këtë fshat, që e meriton, afron. Mos u gënjeni për të dytën herë, por në një rilindje rurale? kthejeni në identitet Mallakastrën tonë, siç i ka Duke u fokusuar më shumë te veprimtaria hije për të sotmen dhe për të ardhmen e e organeve të vetëqeverisjes vendore, e cila fëmijëve që na pasojnë! lidhet drejtpërdrejt me hallet dhe problemet e Faleminderit! përditshme të qytetarëve, si dhe në impulsin që Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Beqiraj! këto organe i japin zhvillimit të qëndrueshëm Fjalën e ka deputeti Sadi Vorpsi! rural, përsëri do të sjell në vëmendjen e qeverisë Sadi Vorpsi - E nderuar drejtuese e dhe të ministrave përkatës, përgjegjësinë dhe seancës, angazhimin për të reflektuar gjatë vitit ushtrimor Të nderuar kolegë deputetë, buxhetor 2019 dhe në vazhdim, disa Teksa ne po diskutojmë sot një nga problematika që mbeten kërkesa konstante dhe projektligjet më të rëndësishme të zhvillimit emergjente për t’u trajtuar dhe financuar në rural që ka njohur ndonjëherë Shqipëria, jashtë Mallakastër: rikualifikimin urban të qendrës të Kuvendit për të disatën herë, konstatojmë një qytetit Ballsh; rrugën e re, tashmë e planifikuar si sjellje të opozitës kundër progresit dhe rendit pjesë e rilindjes rurale në programin e 100 kushtetues. fshatrave plus, sipas projektit autostradë Levan- Dua t’ju kërkoj ndjesë që po e nis fjalën Tepelenë – Hekal-qendra arkeologjike Bylis, pse time me një qëndrim politik, por dua të ndaj me jo, deri në Ballsh; ndërhyrjen emergjente me ju shqetësimin si deputet i Vorës, sepse banorët e projektstudim dhe rikonstruksionin e rrugës atij qyteti sot nuk kanë mundësi të marrin nacionale Fier-Ballsh- Fratar, e cila duhet të shërbimin në bashkinë e tyre. Me pak fjalë, teksa kthehet në parametrat e një rruge normale qeveria ka përfshirë në projektin “100 fshatrat” nacionale. Prezën dhe Marikajn, zyrat e Bashkisë së Vorës Vlerësoj, inkurajoj dhe nxis drejtuesit e janë kthyer në celula të PD-së. Më parë ato kanë Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë dhe qenë pjesë e fushatës së saj elektorale, ndërsa Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë që sot, si pjesëmarrës në skenarët e rinj me metoda projektligji “Për trajtimin financiar suplementar të vjetra. Dua t’jua bëj të qartë se ky nuk është të punonjësve që kanë punuar në miniera në imazhi i banorëve të Vorës dhe as i shumicës së nëntokë, të punonjësve të industrisë së naftës dhe saj (i Shqipërisë jo e jo). të gazit dhe të punonjësve që kanë punuar në Jam i bindur se kjo është hera e fundit që metalurgji”, të vijë sa më shpejt për diskutim dhe administrata e Bashkisë së Vorës shkel ligjin, miratim në parlament. braktis detyrën dhe vihet në rresht nga kryetari. Më tej vjen ndërtimi i një nënstacioni të ri Kjo tregon dobësinë e pushtetit lokal në zonën elektrik në qytetin e Ballshit, për të siguruar që unë përfaqësoj, ndërsa investimet e qeverisë furnizimin me energji elektrike dhe ujë të tregojnë forcën tonë për të çuar çdo cep të pijshëm për të gjithë Mallakastrën; shërbimet për vendit përpara. bizneset dhe sektorin e industrisë së naftës në Po ndalem te projektligji i rëndësishëm, që këtë zonë; projekte dhe investime për mbrojtjen e po diskutojmë sot. Zhvillimi rural në Shqipëri tokave nga gërryerjet dhe përmbytjet e lumit është mbështetur në mënyrë të vazhdueshme nga
56 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 qeveria gjermane, në kuadër të marrëdhënieve Meqenëse m’u dha rasti të jem sot në këtë dhe bashkëpunimit mes dy vendeve. Një foltore, dua t’i bëj thirrje ministres Balluku që ta marrëveshje e re mes Ministrisë së Bujqësisë zgjidhë problemin e madh, situatën e rrjetit të dhe Zhvillimit Rural është nënshkruar në dhjetor energjisë elektrike në njësitë administrative të të 2018-es për financimin e projektit “Zhvillimi i Prezës dhe Marikajt, që janë dy zona të përfshira qëndrueshëm i zonave rurale”, me një vlerë të në projektin “100 fshatrat”, në Gjokaj, Bërxull përgjithshme prej 2 milionë eurosh. dhe në Domje, sepse njerëzit e mirë të kësaj Siç dihet, projekti “100 fshatrat” synon zone e meritojnë vëmendjen e qeverisë. Boll i ka zbatimin e investimeve të përbashkëta dhunuar Shyqyriu i Bashkisë së Vorës! strategjike nga 4 ministri për zhvillimin e Të gjitha këto investime të qeverisë do të integruar të hapësirave rurale të vendit, i cili do tregojnë forcën tonë për të çuar çdo cep të të programojë ndërhyrjet me investime të vendit përpara. integruara në zonat e përcaktuara. Ky projekt Të nderuar kolegë deputetë, realizohet përmes 3 shtyllave kryesore: Duke ju falënderuar për vëmendjen, ju ftoj - Përmirësimi i infrastrukturës publike, ku ta votojmë së bashku këtë projektligj! përfshihet mbështetja e infrastrukturës rrugore; Faleminderit! - rivitalizmi i hapësirave publike, urbane, Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Vorpsi! infrastrukturës komunitare, shërbimeve publike, Fjalën e ka deputetja Aurora Mara! infrastrukturës mjedisore etj.; Kolegë të nderuar, në bazë të nenit 11, pika - zhvillimi ekonomik nëpërmjet 2, të Kodit të Sjelljes, i cili thotë: “Kur deputeti i diversifikimit të aktiviteteve ekonomike, ri mban fjalimin e parë në foltoren e Kuvendit, ai përmirësimi i potencialit turistik në hapësirat përshëndetet nga drejtuesi i seancës, respektohet rurale, agroturizmi dhe turizmi rural, si dhe nga të gjithë deputetët pjesëmarrës në sallë, zhvillimi i kapitalit social dhe njerëzor. pavarësisht grupimit politik të cilit i përket”, Për fatin e mirë të kësaj zone, që më ka prandaj do të kërkoja vëmendjen tuaj dhe të dhënë mandatin e deputetit, Vora ka përfituar respektojmë kolegen! nga këto investime në 2 zona të rëndësishme të Fjala për ju, zonja Mara! saj. Përfshirja e Marikajt dhe e Prezës në Aurora Mara - E nderuar drejtuese e projektin “100 fshatrat”, jo vetëm që nxit seancës, agroturizmin, por e kthen vëmendjen e Të nderuar deputetë, vizitorëve vendas dhe të huaj në këtë zonë. Të nderuar ministra, Gjithashtu, një investim me rëndësi, që Do të jem shumë koncize dhe nuk do t’ju është në dobi të komunitetit dhe jo vetëm, që i marr shumë kohë, meqë jemi në fund të seancës. përket sistemit të infrastrukturës rrugore, janë Do të them 2 fjalë për projektaktin që po 500 mijë euro të investuara për urën e vjetër diskutojmë, "Për ratifikimin e marrëveshjes dhe për rrugën paralele në dalje. ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Të mos harrojmë këtu investimin nëpërmjet Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës Federale qeverisë shqiptare në bashkëpunim me BB-në të Gjermanisë për bashkëpunim teknik 2017 për për segmentin Vorë-Fushë-Krujë me vlerë 4,9 projektin “Zhvillimi i qëndrueshëm i zonave milionë euro. rurale". Ndërkohë, sot Vora gëzon edhe investimin Angazhimi im në politikë nisi kur kisha më në qendrën shëndetësore që për pak ditë do të shumë karriere akademike sesa politike, por unë inaugurohet, me një vlerë 600 mijë euro. jam angazhuar me shumë pasion, energji dhe me Natyrisht, pas anës së mirë të medaljes, dëshirën e madhe për të punuar në të mirë të nuk mund të lëmë pa përmendur edhe anën vendit dhe po me këto parime po mbaj sot negative, që është kthyer tashmë në një mandatin e deputetit. gangrenë për banorët e Bashkisë së Vorës. Këtë E mbaj këtë mandat me përgjegjësinë e përmendën edhe kolegët deputetë. Kjo ka të bëjë madhe morale, ligjore, politike ndaj elektoratit me rrjetin e energjisë elektrike, që është i që përfaqësoj dhe të gjithë shqiptarëve. amortizuar në ekstrem.
57 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Projektakti që po diskutojmë sot është e Shqipërisë garanton një planifikim të vetin shumë i rëndësishëm për zhvillimin rural të buxhetor, ku shpenzimet e ndryshme vendit. klasifikohen në zëra më vete, që sigurojnë Unë përfaqësoj qarkun e Dibrës, një qark zbatimin e vazhdueshëm të projektit, si dhe me zhvillim të dobët rural. Problematikat janë kujdeset për kryerjen e shërbimeve të pothuajse të njëjtat në të gjithë qarkun. I kam nevojshme nga institucionet e ngarkuara për njohur më nga afër ato gjatë fushatës elektorale zbatimin e tij. Pa asnjë dyshim, arritja e kësaj të vitit 2017. Ato janë probleme bazike për marrëveshje paraqet interes në aspektin zhvillimin e atyre zonave dhe nuk janë kërkesa ekonomik dhe atë social, duke marrë në luksi. konsideratë nevojën për zhvillim të Në shumicën e rasteve mungojnë qëndrueshëm në zonat rurale të vendit tonë. ujësjellësit, kanalet vaditëse, rrugët që të lidhin Unë nuk dua të ndalem më gjatë në me qytetin dhe pikat e grumbullimit të aspektin teknik apo modalitetet e kësaj produkteve. Ne i kemi të qarta vështirësitë e marrëveshje, me të cilat kolegët tashmë janë terrenit në ato zona, por me vullnet të mirë dhe njohur, por besoj se zhvillimi i qëndrueshëm në punë objektivat arrihen. Unë i bëj thirrje qeverisë zonat rurale është një sfidë, që sigurisht nuk të na përkrahë dhe të na bëj pjesë të projekteve të kapërcehet me një marrëveshje, me një program tilla, që edhe këto zona të zhvillohen me ritmin e të caktuar apo me një mandat qeverisës. duhur. Me përkrahjen e qeverisë, duke shtuar Vëmendja drejt fshatit duhet të jetë edhe monitorimin e domosdoshëm të të gjithë permanente. Të mos harrojmë se në zonat rurale faktorëve, besoj se do t’ia dalim. jeton sot gati 55% e popullsisë. Nëse ne nuk Së fundi, përfitoj nga rasti të uroj deputetët çojmë investime tek ata dhe nuk hartojmë e rinj për angazhimin fisnik që kanë ndërmarrë. politika për zhvillimin e qëndrueshëm rural, Uroj që të ketë bashkëpunim midis të gjithë fshatrat rrezikojnë të zbrazen dhe tendenca për deputetëve të rinj dhe maxhorancës, me qëllim të migruar në zonat urbane do të vijë duke u që ta çojmë vendin drejt integrimit europian dhe rritur. mbarëvajtjes ekonomike. Për hir të së vërtetës, në 5 vjetët e fundit Faleminderit! ka një qasje ndryshe nga qeveria për të Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja Mara! nxitur ekonominë në zonat rurale. Një sërë Edhe unë, si drejtuese e kësaj seance, ju incentivash për fermerët, blegtorët dhe përshëndes dhe ju uroj suksese! agrobiznesin kanë dhënë rezultate Fjalën e ka deputeti Flamur Golemi. Të impresionuese. Mjafton të shikojmë këtu rritjen përgatitet deputeti Xhemal Qefalia. e eksportit të produkteve bujqësore apo Flamur Golemi – E nderuar drejtuese e shtimin e njësive të agroturizmit. Natyrisht jemi seancës, ende larg asaj që duhet të bëjmë për zhvillimin Të nderuar kolegë deputetë, e qëndrueshëm në zonat rurale, duke qenë Marrëveshja që po ratifikojmë sot në koshientë për mundësitë e kufizuara financiare Kuvend, ndërmjet Shqipërisë dhe Gjermanisë, që kemi në dispozicion. për projektin “Zhvillimi i qëndrueshëm i zonave Programin “100 fshatrat” e shikoj si rurale”, ka rëndësi të madhe për dy arsye. mundësi të shkëlqyer për zhvillimin e integruar Së pari, bëhet fjalë për një marrëveshje me të hapësirave rurale të vendit. Vetëm në qarkun një partner strategjik të vendit tonë, i cili ka e Gjirokastrës janë përzgjedhur 13 fshatra në kontribuar vijimësisht për zhvillimin ekonomik këtë program. Ky është një lajm i mirë për dhe social në Shqipëri. banorët që jetojnë atje, një shans që këto fshatra Së dyti, në terma konkretë, ratifikimi i të njohin transformime rrënjësore, sidomos në kësaj marrëveshjeje ka interes të veçantë për ata pjesën e infrastrukturës rrugore, ku që jetojnë sot në zonat rurale. Në kuadër të këtij problematika është e madhe. projekti Shqipëria përfiton shërbime në Aktualisht në Gjirokastër ka nevojë për personel dhe materiale, si dhe eventualisht ndërhyrje emergjente në rrugët e fshatrave grant financiar me vlerë deri në 2 milionë Zhulat, Golem, Hundëkuq dhe Gjatë. Ka edhe euro. Nëpërmjet kësaj marrëveshjeje Republika fshatra të tjerë, por këta fshatra janë më
58 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 problematikë, ndaj janë bërë pjesë e programit nga Ministria e Bujqësisë dhe institucionet e “100 fshatrat”. Për fat të keq, deri tani tjera të fushës, janë shumë premtuese dhe gatishmëria e bashkisë për të adresuar besoj se brenda një kohe të shkurtër ky proces problemet e zonave rurale në Gjirokastër ka do të mbyllet. qenë shumë e ulët. Ndonëse këto fshatra kanë Formalizmi i tokës bujqësore është potenciale të shumta për zhvillimin e parakusht për t’u hapur rrugë investimeve të bujqësisë, agroturizmit dhe blegtorisë, banorët mëdha në bujqësi, përthithjes së financimeve kufizohen të prodhojnë sa për veten e tyre, sepse nga sistemi bankar apo programeve të ndryshme e kanë shumë të vështirë të dalin në treg. kombëtare dhe ndërkombëtare. Unë besoj se nuk mund të kemi një Në mandatin e parë qeverisës të kësaj zhvillim të qëndrueshëm rural nëse nuk shumice ne shënuam një histori suksesi me harmonizohen në një, si vullneti i qeverisë, programin e “Rilindjes urbane”. Qendra ashtu edhe vullneti i pushtetit vendor. qytetesh të harruara prej vitesh, që ngjallin Agroturizmi është një sektor shumë veç trishtim, sot janë transformuar plotësisht premtues për zhvillimin e ekonomisë në zonat dhe kanë krijuar një tjetër perspektivë për rurale. Për të mbështetur investimet në këtë banorët vendas, për biznesin dhe për zhvillimin fushë është bërë një punë shumë e mirë me e turizmit. Tani është koha për një rilindje paketën fiskale të qeverisë: TVSH-ja 6%, rurale. Sot më shumë se kurrë fshati ka nevojë tatimfitimi 5% dhe zero taksë e ndikimit në të marrë pas prej nesh vëmendjen e munguar për infrastrukturë. Veç kësaj, paketa shton edhe 20 e kusur vjetësh. Të mos harrojmë se ka një fondet e programit IPARD. Në këtë mënyrë Shqipëri tjetër përtej Tiranës dhe qendrave të krijohet një stimul domethënës për ata që duan mëdha urbane. Ata njerëz duan motiv të të investojnë në agroturizëm. Megjithatë, duhet vazhdojnë të punojnë tokën, të vazhdojnë të pasur kujdes që të mos ketë përplasje midis rrisin bagëtitë dhe të prodhojnë për pjesën prioriteteve në zonat rurale. Nëse në një zonë tjetër që jeton në qytet. të caktuar shikojmë si prioritet agroturizmin, Faleminderit! investimet në veprat energjetike duhen orientuar Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Golemi! në zona të tjera. Një debat për këtë çështje pati Fjalën e ka deputeti Xhemal Qefalia! edhe në Gjirokastër disa javë më parë. Me sa Të përgatitet deputetja Adelina Rista. jam në dijeni, për momentin situata është Xhemal Qefalia – Faleminderit, zonja pezull. E kam fjalën për ndërtimin e HEC-it në drejtuese e seancës! fshatin Kolonjë. Të nderuar kolegë, Investime të tilla janë të mirëpritura, por, Jam këtu si deputet përfaqësues i qarkut të së pari, duhen dëgjuar banorët vendas, si dhe Tiranës. Që në fillim të fjalës sime dua të vë në duhen bërë përllogaritje të sakta për të dukje se zhvillimi i kryeqytetit nuk ka pësuar vlerësuar ndikimin në mjedis dhe ekosistem. hov cilësor vetëm në qendër, te sheshi Nuk dua të paragjykoj investimin në fjalë, por “Skënderbej”, te Pazari i Ri apo nëpër rrugët e vlerësoj se ka vend për t’i parë këto projekte saj, por, në saj të politikave të qeverisjes në një qasje më kritike në raport me impaktin socialiste dhe të Kryeministrit Rama, ka marrë në mjedis. Natyra është thesari më i çmuar që një hov dhe një zhvillim cilësor edhe në zonat ne kemi dhe nëse duam të arrijmë zhvillim të rurale të Tiranës. qëndrueshëm në zonat rurale, së pari duhet të Dua ta filloj disi ndryshe diskutimin dhe kujdesemi për mjedisin. nuk do të referohem shumë në ato që kam Me rëndësi jetike në fshatrat e përgatitur, vetëm do të jap 2-3 mesazhe dhe do të Gjirokastrës, por edhe në mbarë zonat rurale flas për disa gjëra reale. Nga skema e ndihmave, të vendit, është formalizimi i tokave e aplikuar në Ministrinë e Bujqësisë, kanë bujqësore. përfituar: Kujtim Karaj nga fshati Vesqi dhe Dhënia e AMTP-ve dhe më pas certifikatës Arben Kosta nga fshati Vrap, njësia së pronësisë duhet të përfundojë sa më shpejt të administrative Baldushk, nga 1 milionë lekë; jetë e mundur. Ndryshimet e fundit ligjore dhe Osman Dapi nga fshati Isuf-Muçaj 1 milionë e serioziteti me të cilin po trajtohet ky proces 500 mijë lekë të vjetër; Ylli Sorra nga fshati
59 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Kashar 2 milionë e 2 qind e 25 mijë lekë; produkteve bujqësore, në përpunimin e Gazmend Hasa nga fshati Lana Bregas 6 milionë produkteve të qumështit apo edhe nevoja të tjera lekë; Fiqiri Lila nga fshati Shkallë, Dajt 4 që kanë zona të tilla rurale. milionë e 800 mijë lekë. Qëllimi i projektligjit që po kalojmë sot Në bletari janë përfitues një numër shumë i lidhet me vëmendjen e qeverisë shqiptare, por madh, por po citoj disa prej tyre: në fshatin edhe me marrëdhëniet shumë të mira që ajo ka Zallbastar, Faredin Muça ka përfituar nga skema pasur me qeverinë gjermane. Kjo marrëveshje 1 milionë e 500 mijë lekë; në njësinë tregon edhe një herë qëllimin e mirë, për administrative Krrabë, Lela Shehu ka përfituar 1 kontributin e mëtejshëm që u jepet këtyre milionë e 100 mijë lekë; Gazmend Hasa nga zonave rurale për rritjen e zhvillimit ekonomik, fshati Lana Bregas, njësia administrative Dajt, ka duke forcuar dhe duke thelluar akoma përfituar 1 milionë e 200 mijë lekë. Unë kam një marrëveshjen dhe bashkëpunimin financiar. listë shumë të madhe, dhe ndoshta do t’ju mërzis, Të nderuar qytetarë, kjo marrëveshje arrin por ne nga fshati i marrim pak gjërat shtruar, pasi në vlerën e 2 milionë lekëve dhe përfshin disa kemi shumë probleme dhe shumë halle për të nga qytetet kryesore të vendit, siç janë: Vlora, zgjidhur. Ajo që dua të evidentoj me këto emra Dibra, Shkodra, Kukësi dhe rajone të tjera, të është mënyra se si përkujdesi i qeverisë cilat shfaqin interes në agrikulturë, si edhe shqiptare, i qeverisë “Rama”, sidomos në mundësi të tjera reale, siç janë bizneset, fermerët mandatin e dytë të saj, ka bërë që vëmendja të apo emigrantët, të cilët janë rikthyer rishtazi në kthehet totalisht te këto zona rurale. Shqipëri. Nuk do të ndalem shumë, pasi Fakti i dytë që dua të përmend lidhet me marrëveshja është shumë e qartë dhe tregon lançimin e projektit “100 fshatrat”, të cilat kanë shumë saktë kontributin që jep qeveria gjermane marrë përsipër të jenë fshatra pilot për të edhe këtë herë për zhvillimin rural. investuar në të gjitha problematikat që kanë. Të nderuar qytetarë shqiptarë, i përmenda Të nderuar qytetarë shqiptarë, vetëm në këto fakte për të thënë që është e nevojshme se, Tiranë janë zgjedhur rreth 7 fshatra: Marikaji, ashtu si kjo maxhorancë, e cila ka të gjithë Preza, Bërzhita, Peza, Ndroqi, Shën Gjergji dhe dëshirën për të ndryshuar jo vetëm qendrat një fshat i Bashkisë së Kamzës, Laknasi. Cili urbane, por edhe zonat rurale, të njëjtën gjë është qëllimi i zgjedhjes së këtyre fshatrave?! duhet të bëjë edhe opozita. Qëllimi është përmirësimi i infrastrukturës I bëj thirrje opozitës nga kjo foltore që të publike, sepse, duke përmirësuar infrastrukturën, mos rrotullohet dy herë te Kryeministria, me krijojmë mundësinë për të zbuluar monumente qëllim që t’i merren mend dhe të futet aty, sepse kulturore, për të marrë masa që këto peizazhe të që të vijë në pushtet Partia Demokratike edhe bukura natyrore të jenë në shërbim të të gjithë aleatët e saj nuk mjafton vetëm të bëjnë xhiro turistëve apo për të zbuluar ato bukuri, për të rreth Kryeministrisë apo të godasin policinë, por cilat ka interes, por janë ende të pazbuluara. E duhet të lëvizin dhe të bëjnë xhiro te njerëzit e përmenda këtë fakt, sepse këto vende kulturore thjeshtë, të bëjnë xhiro te këta njerëz që unë ishin edhe më parë aty. Për shembull, në përmenda, të cilët kanë përfituar nga skemat e Bërzhitë ishte edhe më parë Shpella e aplikimit, të bëjnë xhiro në këto fshatra, ku po Pëllumbave, por askush nuk kishte menduar për ndryshon gjithçka, sepse vetëm kështu mundet të bërë rrugën dhe për ta zhvilluar, ndërkohë që dhe duhet të zhvillohet Shqipëria. Nuk mund të sot kemi një fluks shumë të madh të turistësh, të shkojmë dhe të protestojmë në mënyrë të cilët shkojnë dhe argëtohen në këto vende. E dhunshme ndaj policisë. Më vjen keq që edhe sot njëjta gjë ndodh edhe në Shkallën e Tujanit, në disa nga përfaqësuesit e kësaj opozite shkuan te Urën e Brrarit, në Varrin e Nuseve, që është Drejtoria e Policisë së Tiranës, vijnë këtu dhe zbuluar kohët fundit në Petrelë, në varrin Ilir, i hipin nëpër pallate për të goditur punonjësit e zbuluar përsëri në Petrelë. Të gjitha këto krijojnë policisë. Cili është mesazhi që u japin imazhin që ka ende mundësi reale për t’i qytetarëve?! Askush nuk kërkon që të rikthehet zhvilluar dhe për të pasur akses në këto zona. dhuna, të gjithë kërkojnë rend, qetësi dhe Unë përmenda këto dy gjëra, por natyrisht që ka investime, siç ishte ai i sotmi i qeverisë edhe shumë të tjera, sidomos në përpunimin e
60 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 gjermane, ku të gjithë kërkojnë një jetë më të 2 milionë eurosh, projekti do të fokusohet tek mirë. implementimi i strategjisë dhe politikave për Ndaj, të nderuar kolegë, ju ftoj që ta zhvillim rural në përputhje me kërkesat e BE-së, miratojmë këtë projektmarrëveshje. në promovimin e zinxhirit të vlerës së Faleminderit! produkteve tipike në zona të caktuara, në Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Qefalia! përmirësimin e edukimit dhe forcimin e dijeve në Fjalën e ka deputetja Adelina Rista. Të bujqësi, në turizëm rural dhe në rritjen e përgatitet deputetja Tatjana Nurçe. kapaciteteve e njohurive në bujqësi dhe zhvillim Adelina Rista – E nderuar drejtuese e rural. seancës, Gjithashtu, ky projekt është në unison me Të nderuar kolegë, një sërë projektesh të tjera të qeverisë në fushën Sot po diskutomë për një projektligj tejet të e turizmit dhe zhvillimit rural, agroturizmit dhe rëndësishëm, siç është ai i ratifikimit të agrobiznesit. Përmend këtu “100 fshatrat”, ku marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të tashmë janë programuar ndërhyrjet në investime Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së të integruara në zonat e përcaktuara, në të cilat Republikës Federale të Gjermanisë për do të zbatohet ky projekt. bashkëpunimin teknik për projektin “Zhvillim i Programi “100 fshatrat” nuk bën fjalë qëndrueshëm i zonave rurale”. Përmes këtij vetëm për intensifikimin e bujqësisë dhe zhvillimi, ashtu si kudo, edhe te ne, synohet një e prodhimit bujqësor, por për zhvillimin rural në ardhme më e mirë dhe zhvillim mbarëshoqëror përgjithësi, i cili synon rritjen e standardit të në të gjitha fushat social-ekonomike, shoqërore jetës duke i dhënë prioritet zhvillimit të dhe kulturore, me qëllim që rritja ekonomike të agroturizmit, turizmit, bujqësisë dhe blegtorisë, përfshijë të gjitha shtresat e shoqërisë dhe askujt qendrave të grumbullimit dhe magazinimit të të mos imungojnë shërbimet në të gjitha produkteve bujqësore dhe blegtorale, drejtimet e kërkuara, në arsim dhe shëndetësi, në shfrytëzimit maksimal të të gjitha resurseve shërbime publike dhe në gjithçka që jeta kërkon, natyrore dhe kulturore që të ofron zona e të tjera. por, njëkohësisht, kushdo ta gjejë veten dhe të Duke e parë në këtë këndvështrim, e gjej me ndihet i barabartë në krijimin e kushteve dhe vend të përmend këtu disa nga politikat klimës së përshtatshme për ndërmarrjen e ndihmëse të qeverisë në zhvillimin rural, si, për sipërmarrjeve private, që mundësojnë burimin e shembull, skemën kombëtare për mbështetjen e të ardhurave të ndershme nëpërmjet ushtrimit të bujqësisë, ku gjatë vitit 2018 janë mbështetur një biznesi të ndershëm. Duke funksionuar me 4053 fermerë me një vlerë rreth 13 milionë euro; rregullat bazë të ekonomisë së tregut dhe gjithashtu, në vitin 2018-2019 programi IPA II, njëkohësisht të ruajtjes së traditës, kulturës, me një fond prej 94 milionë eurosh, nga të cilat vlerave dhe karakteristikave të zonave ku jetojnë, 71 milionë euro financohen nga BE-ja dhe 23 banorët të kenë mundësi për një aktivitet që sjell milionë euro nga qeveria shqiptare. Aktualisht të ardhura jo vetëm si sipërmarrës, por edhe rrit janë hapur aplikimet, ku kërkohet një përfshirje punësimin në ato zona përmes turizmit, aktive jo vetëm e fermerëve dhe e bizneseve, por agroturizmit, peshkimit, kulinarisë, pra, edhe e autoriteteve lokale, sidomos e njësive të zhvillimit bujqësor dhe blegtoral e kështu me qeverisjes vendore. radhë. E gjej me vend që të ndalem në qytetin tim, Projekti në fjalë synon të ofrojë shërbime Fierin, të cilin e përfaqësoj si deputete. Bashkia dhe materiale në personel, si dhe kontribute Fier ka përftuar zbatimin e këtij projekti në 3 financimi, grante, me një vlerë të përgjithshme fshatra: Libofshë, Cakran dhe Pojan. Është një prej 2 milionë eurosh. Projekti do të realizohet në trekëndësh në Bashkinë Fier, që i jep atraksion bashkëpunim me GIZ-in, i cili synon orientimin turistik, janë zona që ofrojnë shumë veçori, vlera dhe konsolidimin e politikave drejt një bujqësie natyrore, kulturore, por, mbi të gjitha, vlera më konkurruese. Njëkohësisht, ky projekt synon njerëzore, që i bëjnë banorët në këto fshatra, zhvillimin rural, duke bërë të mundur edhe pse me veçori të njëjta me njëri-tjetrin, të mundësimin e sipërmarrjeve aktive në sektorë, si ndihen shumë mirë me njëri-tjetrin, të kujdesen agroturizmi dhe turizmi rural. Me një buxhet prej që vlerat e fshatrave të tyre të mbrohen, të
61 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 promovohen dhe të transmetohen si një fruta-perimeve me një vlerë prej 47 milionë trashëgimi tejet e vyer. lekësh dhe së shpejti nis puna për ndërtimin e Vetë Bashkia Fier, duke qenë në krye të tregut të gjësë së gjallë me një vlerë prej 84 punëve në të gjitha frontet, njëkohësisht në fshat milionë lekësh. Po t’i marrim njëra pas tjetrës, në dhe në qytet, e ka kthyer Fierin në një qendër të gjitha njësitë është përmirësuar ndjeshëm tejet të rëndësishme, që të grish për të jetuar, për shërbimi i ndriçimit, i pastrimit publik, të punuar dhe të grish për t’i kthyer sytë nga ky furnizimi me ujë të pijshëm, si dhe shërbime të qytet. Tashmë në mes të Fierit janë hapur ndryshme në funksion të banorëve. Pra, nuk punimet për rehabilitimin e lumit Gjanicë dhe mund të flasim për turizëm, aq më tepër për për t’i dhënë frymëmarrje qytetit, për t’i dhënë turizëm kulturor, kur ne nuk kemi të përmirësuar qendrës së tij një pamje të re dhe për t’i kthyer infrastrukturën rrugore, e cila ndikon direkt në asaj funksionalitetin e munguar në vite. zhvillimin e turizmit. Pikërisht në zhvillim të Lumi Gjanica, që ishte bërë gangrenë për programit “100 fshatrat” dhe për zhvillimin e qytetin, tashmë do të jetë frymëmarrja e qytetit. turizmit, dua të përmend këtu edhe projektin për Vetë rrugët e brendshme, pallatet, infrastruktura rrugën Ardenicë-Libofshë-Apoloni, e cila do të në ujësjellës e kanalizime, përmirësimi mjedisor lidhë tri manastire: Ardenicën, Shën Kozmain nëpërmjet gjelbërimit, parqeve, këndeve të dhe Apoloninë. Kjo rrugë do t’i japë tepër lojërave, ndriçimi, kopshtet, shkollat e zhvillim zonës. rikonstruktuara, qendrat shëndetësore i kanë Falë mbështetjes së Bankës Botërore është dhënë qytetit një pamje krejt të ndryshme, miratuar një fond prej 50 milionë dollarësh për tamam një qytet i ri, i rilindur, që ka tjetër ndërtimin e tri akseve rrugore. Edhe Fieri frymëmarrje dhe tjetër jetë. Nuk dua të lë këtu pa përfiton nga ky investim për ndërtimin e rrugës përmendur me zë të lartë projektet madhore të drejt bregdetit, pra për rrugën Fier-Seman. Siç e qeverisë, të cilat do të ndikojnë ndjeshëm në shikojmë, vëmendja e qeverisë në këtë mandat infrastrukturën mjedisore të të gjithë qytetit, siç është kthyer drejt fshatit, pra në fokus është është investimi madhor i trajtimit të mbetjeve fshati. Duke pasur parasysh se çfarë ofron ky urbane dhe rehabilitimi i Gjanicës. projektligj, pikërisht zhvillimin e qëndrueshëm Bashkia punon në të gjitha zonat rurale, jo rural, unë ju ftoj të gjithëve ta votojmë njëzëri vetëm në qytet, në sektorë të ndryshëm fshat më atë. fshat, sipas njësive administrative. Këto punë Ju faleminderit! ndikojnë direkt në përmirësimin e jetesës Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja Rista! ekonomiko-shoqërore të fshatit, si dhe në Fjalën e ka deputetja Tatjana Nurçe. zhvillimin bujqësor e blegtoral, dhe impaktin Të përgatitet deputeti Fadil Nasufi, më pas kryesor e kanë në bujqësi. Janë pastruar rreth 500 ministrja Balluku. kilometra kanale kulluese, duke përmirësuar Tatjana Nurçe – Faleminderit, zonja ndjeshëm 35 hektarë tokë bujqësore, janë hequr drejtuese e seancës! 1,1 milionë metër kub mbetje, janë pastruar tri Të nderuar kolegë, Shqipëria është duke degët kryesore të kanalit Vjosë-Levan-Fier, i ecur në atë drejtim që shqiptarët meritojnë, por e mbështetur me fonde të qeverisë shqiptare, janë tashmja për ne nuk është asnjëherë dita më e shtruar në 48 fshatra rrugë me rërë bituminoze mirë. dhe në 18 fshatra rrugë asfalto-betoni. Dua të Shqipëria bëhet edhe më e mirë nëse ndjek përmend këtu rrugën lidhëse Qendër-Cakran- hap pas hapi secilin prej objektivave të Autostradë, rrugën Agim-Ndërmënas-Hasturkas, “Zhvillimit të qëndrueshëm”. rrugën Daullas-Grecalli-Mujalli, rrugën e Unë si deputete përfaqësuese e qytetit të Kallmit, rrugën Pishporo-Bregdet, rrugën Mbyet- Lushnjës, e nxitur nga shqyrtimi që po i bëja Plyk-Lalar etj., së fundi rrugën Agim-Babunjë, e programit të bashkëpunimit “Për zhvillim të cila është në përfundim dhe do t’i shërbejë një qëndrueshëm ndërmjet Këshillit të Ministrave të rruge bujqësore në zonën e Libofshës. Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë Janë rikonstruktuar totalisht 6 shkolla me gjermane”, nuk harroj asnjëherë se niveli i fonde të qeverisë shqiptare dhe 52 shkolla me varfërisë në zonat rurale mbetet plagë. fonde të Bashkisë së Fierit. Është ndërtuar tregu i
62 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Po vijoj me qytetin tim, i cili nga pikëpamja reflektohet në rritjen ekonomike, për familjet e ekonomike vazhdon të mbetet promotor i fermerëve, rritjen e numrit të turistëve vendas zhvillimit të bujqësisë. Sipërfaqja totale e tokës dhe të huaj për të vizituar monumentet kulturore bujqësore në Bashkinë e Lushnjës është 31 mijë dhe natyrore të kësaj zone. Këto projekte do të hektarë, e cila është përdorur e gjitha. Këtu nxisin fantazinë e qytetarëve për të krijuar funksionojnë 24 mijë ekonomi bujqësore, nga të aktivitete të reja të traditës sonë kulturore, duke cilat çdo familje ka 1,3 hektarë në pronësi. rikthyer punimet me dorë të grave dhe vajzave të Zhvillimi rural është pjesë e programit Myzeqesë. qeverisës për rilindjen e fshatit nëpërmjet Pavarësisht hapave të përmirësimit të zhvillimit rural modern. Strategjia sektoriale infrastrukturës rrugore në zonën rurale, përfshirë është e bazuar në këto aktivitete bujqësore: në këtu edhe unazën bujqësore prej 13 kilometrash, prodhimin bujqësor dhe blegtoral, në e cila është një vepër e mirëfilltë në shërbim të grumbullimin me destinacion eksportin e fruta- prodhimit me destinacion tregun, një nga perimeve në pikat e grumbullimit, në linjat e prioritetet tona është edhe zerimi i TVSH-së për përpunimit të produkteve bujqësore dhe inputet bujqësore. Mendoj se duhet t’u japim një blegtorale, në ndërtimin e serrave diellore dhe në mbështetje edhe grave të zonave rurale, pasi ato zhvillimin e agroturizmit. Në buxhetin e vitit jo vetëm mbajnë peshën kryesore në punët e 2019 të Bashkisë së Lushnjës është futur ekonomisë bujqësore e blegtorale, por edhe parashikimi 55 milionë lekë nga transferta e kujdesen në familje për fëmijët dhe moshën e kushtëzuar për këtë funksion nga të ardhurat e tretë. pushtetit vendor. Nga shërbimi i rehabilitimit të Duhet të kujdesemi me programe të veçanta kanaleve ujitëse dhe kulluese, sot janë nën ujë 15 që ato të përfshihen në skemën e kujdesit mijë hektarë tokë, nga 9 mijë të ujitshme më shoqëror dhe shëndetësor, si dhe të nxisim parë. Janë rehabilituar 260 nga 360 kilometra punësimin për fuqizimin e tyre nga ana kanale ujitëse dhe 400 nga 560 kilometër kanale financiare. kulluese. Dua të theksoj këtu se nuk mund të ketë Nëse i referohemi strategjisë për zhvillimin zhvillim të qëndrueshëm rural pa përfshirë gratë. e territorit të Bashkisë së Lushnjës, prodhimi Krahas burrave, gratë sipërmarrëse, numri i të bimor dhe ai blegtoral e rendisin atë në nivele të cilave është ende i ulët, hasin shumë pengesa në larta në krahasim me bashkitë e tjera, duke e bërë të drejtën e pronësisë, në aksesin e informacionit atë bashkinë lider në rajon për prodhim dhe për dhe të trajnimeve. Ne, si ligjvënës, duhet të eksport. Sot fermerët nuk janë vetëm individë heqim çdo pengesë për gruan rurale, qofshin këto apo grupime fermerësh që punojnë tokën, që pengesa kulturore, sociale ose ekonomike. prodhojnë produkte bujqësore e blegtorale, por Për këto arsye ftoj kolegët ta votojnë. janë qytetarë, jeta e të cilëve përmirësohet çdo Faleminderit! ditë me elemente urbane, si investime në arsim, Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja Nurçe! shëndetësi dhe kulturë. Fjalën e ka deputeti Fadil Nasufi. Mbështetja e fermerëve, e pikave të Fadil Nasufi – E nderuar zonja drejtuese e grumbullimit, e qendrave të përpunimit të seancës, produkteve blegtorale dhe sipërmarrja e Të nderuar kolegë deputetë, agroturizmit me fonde nga IPARD II do të bëjnë Dua ta nis fjalën time me falënderimin për të mundur konkurrencën e produkteve bujqësore, qeverinë gjermane dhe për të gjithë donatorët që si dhe do të përmirësojë sigurinë ushqimore të kontribuojnë në mbështetjen dhe financimin e produkteve blegtorale. Kjo do të sjellë nxitjen e programeve për zhvillimin e Shqipërisë. Kjo prodhimit vendas dhe mendoj se do të jetë shumë marrëveshje, për zhvillimin e qëndrueshëm të mirë për këtë qytet. zonave rurale, ka në fokus mbështetjen e fshatit, Programi i qeverisë “100 fshatrat”, i cili ku jeton 47% e popullsisë, dhe stimulon është aktualisht në fazën përfundimtare, e bën bujqësinë, që ka një kontribut për një të pestën e bashkinë tonë fituese në dy projekte, në atë të produktit të brendshëm bruto. Krutjes dhe atë të Ardenicës. Këto projekte Dua të them që në krye të herës se bujqësia mbështesin zhvillimin e integruar rural, që do të shqiptare dhe fshati kanë pësuar goditjen më të
63 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 madhe gjatë tranzicionit, për shkak se kaluan paguajnë deri në 5% TVSH; është tërësisht në sektorin privat. Toka u funksionalizuar skema e financimeve në bujqësi, fragmentarizua në një sipërfaqe mesatare prej procedura është transparente dhe me zero rreth 1,2 hektarësh për familje, shteti lau duart dokumente në aplikim. dhe i quajti të vetëpunësuar ata që banonin në Gjatë vitit 2018 në Bashkinë e Beratit fshat, ndodhën zhvillime që ndër vite gjeneruan aplikuan dhe përfituan 382 fermerë në fushën e konflikte, janë trashëguar një mal me probleme bujqësisë dhe 82 në fushën e blegtorisë. Në në fushën e pronësisë dhe në tjetërsimin në fushën e investimeve të planifikuara për serra, formë e përmbajtje e këtij sektori në kushtet e për pika grumbullimi, për agropërpunim, për ekonomisë së tregut. makineri dhe pajisje për vitin 2019 kanë Jo vetëm që vëmendja dhe strategjitë e shprehur interes 125 aplikantë dhe janë asistuar qeverive për bujqësinë dhe fshatin kanë munguar nga AZHBR-ja për plotësimin e dosjeve mbi 40 ndër vite, por barra e vështirësive është shtuar fermerë. për shkak se ministria përgjegjëse, nga të djathtët Dua të sjell në vëmendjen e të gjithë dhe të majtët, para vitit 2013 ka qenë një fermerëve dhe të publikut se shërbimi i institucion qokash politike, një dikaster i specialistëve të AZHBR-së ka qenë korrekt, çorganizuar, që ka menduar si të përmbushë profesional dhe nxitës, larg praktikave korruptive mandatin e radhës, në funksion të rritjes së dhe klienteliste, siç ka ndodhur gjatë qeverisjes peshës elektorale të partisë së ministrit të radhës, së PD-së dhe LSI-së. Fermerët gjatë qeverisjes ku u krijua një model klientelist korruptiv dhe sonë janë dëshmitarë të përmbushjes së shpërdorues i mundësive për zhvillimin e shërbimeve dhe kanë marrë zgjidhje për çështjet bujqësisë dhe fshatit. e mbartura ndër vite, çka ka qenë mision i Që në fillim të mandatit tonë qeverisës, pamundur për ta, duke ngelur peng i sorollatjes qeveria “Rama” ka ndërmarrë reforma të thella dhe i të trokiturit zyrë më zyrë e sportel më transformuese për bujqësinë dhe për fshatin. sportel. Jemi dëshmitarë se axhenda e këtij parlamenti Gjatë mandatit tonë janë inkurajuar dhe veprimtaria e qeverisë kanë qenë të reformat për zhvillimin e qëndrueshëm rural, ku fokusuara te çështja e mbylljes së reformës për po zhvillohen programe me financim të qeverisë, tokën bujqësore; te plotësimi i akteve të marrjes të donatorëve të huaj, që janë fokusuar në së tokës në pronësi dhe procesi i regjistrimit në zhvillimin e strategjive për një bujqësi zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme; te konkurruese, në përputhje me kërkesat e BE-së, pajisja e fermerëve me NIPT dhe formalizimi i për promovimin e produkteve ushqimore fermave bujqësore; te procesi i legalizimit të tradicionale vendase, për sipërmarrje aktive në banesave dhe ndërtimeve në fshat; te skemat e sektorin e agroturizmit, të turizmit rural dhe mbështetjes me subvencion të prodhimit dhe të përmirësimin e aspekteve mjedisore, si dhe për agrobiznesit; tek investimet në sistemin e ujitjes, zhvillimin e fshatit jo thjesht dhe vetëm në kullimit dhe ngritjes së flotës së mjeteve për çdo aspektin social-ekonomik, por edhe për bashki për këtë qëllim; te reforma strukturore ringjalljen e traditës, të vlerave kulturore, të dhe transferimi i kompetencave pranë qeverisjes trashëgimisë e me radhë. vendore për çështjet e bujqësisë, të pyjeve, të Nga kolegët tanë deputetë u përmend këtu veprave ujitëse e me radhë. se si po bëhet realitet programi “100 fshatrat”, Ne kemi tregues dhe bilance të programi IPARD II, Fondi Kombëtar i Garancisë admirueshme për çështjet që përmenda më sipër. Bujqësore e të tjera me radhë. Nga Berati unë Këto janë arritje, që e tejkalojnë punën e sjell shumë shembuj inkurajues dhe modele munguar prej 20 e kusur vjetësh të marra së suksese nga këto programe, që kanë impakt për bashku. prodhimin, për punësimin, për eksportin, Për herë të parë bëmë zero TVSH-në për promovimin dhe krijimin e markës së produktit inputet bujqësore, nga 20% që ishte barrë kjo që në treg: janë 530 hektarë me serra dhe 16 pika rëndonte në kurriz të fermerëve prej 23 vjetësh. grumbullimi në njësinë Kutalli, që përbëjnë Nga 1 janari i vitit 2019 bizneset e vogla dhe të modelin e bujqësisë intensive dhe bashkëkohore, mesme, me xhiro deri në 140 milionë lekë, që jo vetëm garantojnë sukses për fermerët, por
64 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 përfaqësojnë edhe konkurrueshmërinë në Shqiptarët kanë gati 30 vjet që paguajnë eksport, ku çdo vit eksportohen mbi 150 tonë dëmet që i ka sjellë vendit kjo opozitë dhe ende perime në tregun europian. do të jenë të privuar për t’i shtyrë sërish më larg Kompania e përpunimit të frutave dhe pritshmëritë për një infrastrukturë të zhvilluar, perimeve “Sidnej” në Berat, kompania e për daljen e fshatit nga prapambetja, për grumbullimit dhe përpunimit të qumështit përfitimet që burojnë nga çelja e negociatave me “Erzeni”, si dhe kompania e grumbullimit, Bashkimin Europian. përpunimit dhe eksportit të bimëve medicinale Opozita jonë e vërtetë janë nevojat “Gjedra” janë marka të fuqishme në nivel emergjente për rrugë, ujësjellës, arsim, kombëtar, jo vetëm për certifikimin, shëndetësi, projekte zhvillimi dhe çdo nevojë standardizimin dhe cilësinë e produktit, por edhe jetike të premtuar dhe të papërmbushur ndër vite. si potenciale të mëdha të kooperimit dhe të Jam i trishtuar që në shumë fshatra të punësimit të fermerëve. Secila prej tyre ka Beratit sistemi i rrugëve është inekzistent ose i kontrata të lidhura me 2500 deri në 3000 përkeqësuar. Është më shumë se keqardhje që, fermerë, që e kanë të garantuar shitjen e edhe pse janë bërë 9 rotacione politike që nga produktit. vitit 1991, shumë banorë dhe fshatra potenciale Është kuptimplotë fakti se, për shembull, janë një pritje të realizimit të financimit të një kantina e verës “Çobo” nuk është vetëm një pikë projekti, që e ka pikënisjen këtu e 30 vjet më referimi për prodhimin e verës, por një vlerë e parë. Shumë ngadalë i realizojmë pritshmëritë e shtuar në fushën e agroturizmit, ku organizohen njerëzve, sepse ne bëjmë sa mundim, ndërsa festa dhe ku vetëm gjatë vitit 2018 janë pritur opozita jonë vetëm zhbën, shëmton dhe rreth 12 mijë turistë. delegjitimon me një agresivitet prej barbarësh. Po kështu, kantina e verës “Nurellari” në Me ligjin nr. 139/2015 “Për vetëqeverisjen më pak se dy vjet është kthyer në destinacionin e vendore”, funksionet në fushën e infrastrukturës, pestë më të vizituar në qark, duke konfirmuar se shërbimeve publike, bujqësisë, mjedisit dhe sa sukses sjell investimi i kombinuar me zhvillimit ekonomik vendor, u kanë kaluar prodhim produkti, marketim të vlerave të zonës, bashkive. shfrytëzim të atraksioneve të zonës dhe të I dëgjova me kënaqësi shembujt, që i kam peizazhit të natyrës, duke u kthyer në promovues prekur edhe vetë, siç foli Musai për zonën e të fuqishëm jo thjesht të biznesit, por të fshatit, Dumresë, për Bashkinë e Belshit, apo siç foli krahinës dhe markës shqiptare të produktit. edhe kolegia Adelina Rista për arritjet që ka Shembujt që përmenda dhe fluksi në rritje i pasur Bashkia e Fierit në këtë mandat, por kjo tregut turistik, që për vitin 2018 në Berat ishte nuk ndodh në Berat, sepse bashkia, që drejtohet rreth 133 mijë turistë, kanë nxitur edhe nga partia e “doktoreshës”, është shembulli më i investitorët në fushën e turizmit. spikatur i braktisjes totale të problemeve të Gjatë këtij viti Beratit do t’i shtohen 4 fshatit dhe i keqmenaxhimit të buxheteve, hotele të reja me 350 dhoma dhe disa bujtina në granteve dhe të çdolloj mundësie për të treguar qendrën historike të qytetit dhe në zonat e vëmendje minimale ndaj nevojave bazike të krahinës së Tomorit dhe të malit të Shpiragut. fshatit. Kjo do të thotë se problematikave, të Këto lajme të mira dekurajohen nga ajo trashëguara ndër vite për zhvillimin e fshatrave që po ndodh me destabilitetin, pasigurinë dhe dhe zonave, i shtohet një barrë dhe një gropë e re dëmtimin e imazhit të vendit nga dhuna e financiare, me borxhe, infrastrukturë të opozitës së rrugës, e cila po kryen akte degraduar, kosto dhe shpenzime të rritura për destruktive dhe antidemokratike. administratën bashkiake, që lë kryetari në ikje i Shqiptarët po paguajnë të gjithë së bashku bashkisë. një kosto në raport me imazhin e vendit, për Është detyrimi ynë ta kurojmë sa më shpejt ekonominë familjare të gjithsecilit, që do të këtë plagë, duke bërë ndryshimin dhe duke shoqërohet me rënien e fluksit të turistëve, ndjekur shembullin e progresit që kanë shënuar tkurrjen e investimeve, rritjen e skepticizmit ndaj bashkitë që qeverisen nga socialistët. vendit tonë te ndërkombëtarët, një kosto që godet Sërish i bëj apel dhe thirrje qeverisë për mirëqenien dhe ngadalëson rritjen ekonomike. vëmendje më të madhe dhe më të shtuar, për të
65 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 përshpejtuar projektet e financimit të rrugës ujërave, që ka qenë qëllimi kryesor i investimeve Poshnjë-Roskovec, të rrugës së Tërpanit, si dhe në fushën e ujësjellës-kanalizimeve. rrugës së gjithë zonës së njësisë së Velabishtit. Në zonat rurale 6 vjetët e fundit janë Faleminderit! zbatuar në total në shkallë vendi 67 projekte të Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Nasufi! reja për furnizimin me ujë të pijshëm, prej të Fjalën e ka kërkuar ministrja Belinda cilave kanë përfituar 250 mijë banorë. Balluku. Më pas fjalën e ka deputeti Xhevit 42 miliardë lekë është shifra e përgjithshme Bushaj. e investimit përmes këtyre projekteve, të cilat Lista e diskutantëve përfundon këtu. kanë përmirësuar ndjeshëm situatën e furnizimit A a ndonjë koleg që dëshiron të flasë? Nuk me ujë në zonat rurale. ka. Për sa i përket sektorit të energjisë Belinda Balluku - E nderuar drejtuese e elektrike, fillimi i reformës së thellë në vitin seancës, 2014 shënoi një kthesë thelbësore, si në qasjen Të nderuar deputetë, ndaj konsumatorëve për dy tregues bazë: Të nderuar anëtarë të Këshillit të sigurinë dhe cilësinë në furnizimin me energji, Ministrave, ashtu edhe për trajtimin e tyre jo më si Të flasësh për zonat rurale dhe banorët e konsumatorë inferiorë. këtyre zonave, për nevojat dhe vështirësitë që ata Investimet konsistuan në nënstacione të hasin në jetën e përditshme nuk është asnjëherë e reja, linja të reja dhe kabina të tensionit të lehtë. mesëm 6 kilovolt, 10 kilovolt dhe 20 kilovolt, Historikisht, dhe jo vetëm në Shqipëri, linja të reja me kabllo ABC të tensionit të ulët, si zonat rurale kanë qenë ndër zonat më të vështira dhe matës të rinj dixhitalë në të gjithë zonën e për të jetuar dhe për të punuar. Edhe ndryshimi i ndërhyrjes në fshat. 14,5 miliardë lekë janë sistemit në vitin ’90 nuk solli shumë avantazhe investuar nga OSHEE-ja në zonat rurale, çka për banorët e këtyre zonave. Vështirësive të është pothuajse 14,5 herë më shumë sesa natyrshme të punës në bujqësi e blegtori iu shtua investimet në periudhën e qeverisjes së edhe mungesa e theksuar e vëmendjes nga mëparshme. qeveritë e ndryshme, çka ka bërë që fshati të Programet tona ambicioze do të vazhdojnë braktiset dhe këta banorë të kërkojnë mundësi më tej për të normalizuar situatën energjetike në jetese në qytete apo të emigrojnë. të gjithë zonën rurale. Programi i investimeve të Ta ndryshoje këtë situatë, nuk ka qenë e balancuara dhe me qasje të ekuilibruar lehtë, aq më tepër të ndryshoje mentalitetin që territoriale do të vazhdojë në 3 vjetët e ardhshëm zonat rurale mund të bëheshin jo vetëm të me rreth 25 miliardë lekë, vetëm në sistemin e banueshme, por edhe fitimprurëse për banorët. shpërndarjes, pa përfshirë këtu investimet e Megjithatë, rezultatet dhe efektet e KESH-it me vlerë 1 miliard lekë në ndërhyrjes së qeverisë “Rama”, përmes infrastrukturën locale, krahas investimeve për investimeve direkte në fusha të ndryshme të përmirësimin e gjenerimit të energjisë elektrike. jetës, janë të dukshme dhe të prekshme nga të U referohem këtu segmenteve rrugore që gjithë. përdoren në digat tona si për arsye teknologjike Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë ka dhe logjistike, ashtu edhe për banorët e zonave luajtur një rol shumë të rëndësishëm në këtë rurale pranë hidrocentraleve. sfidë jo të lehtë për qeverinë shqiptare. Ndërkaq, investimet në sistemin e Investimet dhe ndërhyrjet kanë qenë në disa transmetimit arrijnë në vlerën 22 miliardë dhe ju drejtime, duke nisur nga ujësjellësit, kanalizimet, takojnë përsëri zonave rurale, ku janë vendosur energjia elektrike dhe deri te ndërhyrjet në asetet dhe strukturat teknike dhe teknologjike të infrastrukturë. OST-së. Ndikimet në komunitet i përkasin si Furnizimi i rregullt me ujë të pijshëm dhe periudhës së ndërtimit, ashtu edhe asaj të përmirësimi i rrjetit të kanalizimeve ka rritur shfrytëzimit me ndërhyrje në infrastrukturën cilësinë e jetës së banorëve, për të sjellë zhvillim lokale. Gjatë periudhës 2014-2018, në kuadër të të qëndrueshëm në menaxhimin e integruar të programit të “Rilindjes urbane”, nismë e qeverisë “Rama”, si dhe sipas parashikimeve të programit
66 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 buxhetor afatmesëm, “Planifikimi urban për vitin Gjej rastin të shpreh angazhimin e qeverisë 2019”, mund të rendisim një sërë projektesh: për zhvillimin e mëtejshëm të këtyre zonave të projekti i programit të infrastrukturës rajonale nënprivilegjuara dhe zbatimin e strategjisë dhe vendore, që aktualisht ka kaluar si ndërsektoriale për zhvillimin rural dhe bujqësor. përgjegjësi i FSHZH-së, hartimi i planeve të Faleminderit! përgjithshme vendore, duke përfshirë zonën Vasilika Hysi – Faleminderit, zonja rurale me karakteristika bujqësore mjedisore dhe Balluku! historike, thuajse të përfunduara plotësisht, Fjalën e ka deputeti Xhevit Bushaj. projekti pilot “Zonë rurale e rikualifikuar për 100 Xhevit Bushaj – E nderuar drejtuese e fshatrat”, programi i zhvillimit të integruar dhe i seancës, qëndrueshëm i rajonit bregdetar, i cili mbështet Të nderuar kolegë deputetë, zhvillimin rural në qarkun e Vlorës, por me Qeveria shqiptare ka ndërmarrë politika të fokus të veçantë turizmin malor në 13 fshatrat e qarta dhe frytdhënëse për zhvillimin e bregut të Lumit të Vlorës, projekti për qëndrueshëm të zonave rurale. Sigurisht që ka rizhvillimin e zonës së liqenit të Pogradecit, ende shumë për të bërë, pasi asgjë nuk mund të Tushemisht- Drilon, programi “100 fshatrat”, bëhet sa hap e mbyll sytë dhe as me një të rënë të duke marrë në konsideratë nevojat e projekteve lapsit, sepse është faktori kohë dhe mundësitë të identifikuara në kuadër të këtij programi. financiare janë ata që bëjnë të mundur realizimin Ndërkohë, nga Autoriteti Rrugor Shqiptar e objektivave. janë kryer investime në vlerën 715 milionë lekë Ky ndryshim është i dukshëm, thelbësor për studim-projektim në akse të ndryshme dhe nuk do të ishte i mundur të bëhej pa punën, kombëtare, të cilat kanë impakt në zonat rurale bashkëpunimin dhe mbështetjen e qeverisë përreth. shqiptare dhe të Kryeministrit Edi Rama. Siç duket qartë edhe nga kjo pasqyrë e Asnjëherë më parë fermerët nuk e kanë ndier investimeve dhe ndërhyrjeve të kryera në zonat veten kaq të vlerësuar. Vullneti dhe përkushtimi rurale, angazhimi i qeverisë për të përmirësuar kanë bërë punën e tyre. Në pak vite në fushën e kushtet e jetës dhe punës në fshat është i bujqësisë është bërë ajo që nuk ishte bërë gjatë padiskutueshëm, por ne jemi të ndërgjegjshëm se gjithë viteve të tranzicionit. Është bërë i mundur mbetet ende shumë për të bërë për këto zona, në zhvillimi dhe përmirësimi i jetës në zonat rurale, bashkëpunim edhe me pushtetin vendor, aty ku rritja e prodhimit bujqësor dhe blegtoral, si në ia është i disponueshëm, për të punuar në rendiment, ashtu edhe në sasi, përmirësimi i funksion të mirëqenies së banorëve të tij. klimës së zhvillimit të agroturizmit dhe Përvoja e viteve të fundit ka treguar se ka agrobiznesit në përgjithësi, përmirësimi i cilësisë pasur raste të abuzimit me pushtetin dhe të së tokës, duke ndërmarrë investime serioze në neglizhimit të nevojave të banorëve në zonat sistemin e kullimit dhe të vaditjes, investime në rurale nga ana e pushtetit vendor, ashtu siç është infrastrukturë, rritja e cilësisë së produkteve të rasti i Vorës. tyre, duke qenë më konkurruese në tregun Vora dhe banorët e saj ndodhen pranë vendas dhe atë rajonal, përmirësimi i mëtejshëm kryeqytetit, por larg zhvillimit. Vora, me pozitën i ambienteve mësimore, shëndetësore dhe e saj të lakmueshme gjeografike, me liqenet e saj kulturore në zonat rurale e të tjera. piktoreske dhe trashëgiminë kulturore, vuan nga Investimet dhe mbështetja kanë ardhur mungesa e investimeve serioze nga ana e nëpërmjet fondeve të akorduara nga qeveria, nga pushtetit vendor. Në Vorë ka njerëz shumë fondet e bashkive, nga grantet dhe ndihmat e punëtorë, të cilët ia kanë dalë me forcat e tyre të organizmave financiarë ndërkombëtarë, nga miq ngrenë biznese të suksesshme, si ato turistike në dhe partnerë të Shqipërisë. zonën e Prezës, dhe të japin kontribut direkt në Sot po diskutojmë projektligjin “Për zhvillimin e zonës. Këto investime janë ratifikimin e marrëveshjes ndërmjet Këshillit të individuale, jo të mjaftueshme dhe nuk mund të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe kenë impaktin e duhur, nëse nuk janë pjesë e një qeverisë së Republikës Federale të Gjermanisë pakete të mirëfilltë zhvillimore, të orientuar nga për bashkëpunimin teknik 2017 për projektin bashkia Vorë. “Zhvillimi i qëndrueshëm në zonat rurale”.
67 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Të nderuar kolegë, Fshat, Vjosë, Buzëmadhe dhe janë strukturuar 6 Dua t’ju përmend disa nga investimet e shkolla me fondet e qeverisë shqiptare. shumta që janë bërë në zonën rurale të Bashkisë Janë restauruar me fondet e bashkisë 52 Fier, konkretisht në zonat që unë përfaqësoj si shkolla, ofrohet shërbimi i transportit urban dhe deputet, njësia administrative e Cakranit, ai i pastrimit të mbetjeve urbane në 86 fshatrat Frakullës, Levanit dhe Portëzës. që mbulon Bashkia e Fierit. Këto dhe të tjera, Nga mirëmenaxhimi, strategjia dhe mbështetje financiare, kanë bërë të mundur që në programet e hartuara është arritur që gjatë një Bashkinë e Fierit dhe në fshatrat më të largëta, harku kohor të shkurtër të pastrohen rreth 500 ku nuk ishte bërë asnjë investim për të paktën 30 kilometra kanale kulluese dhe vaditëse duke vjet, të ndihet dora e shtetit, duke përmirësuar kthyer në kushte optimale rreth 35 mijë hektarë kushtet e tyre të jetesës, të shërbimit, si dhe janë tokë bujqësore është përmirësuar dhe krijuar i krijuar kushtet për aktivitete të ndryshme në argjinatura e lumit të Vjosës, duke bërë të fushën e zhvillimit rural në të gjitha dimensionet mundur shmangien nga përmbytja. Kjo është e tij. realizuar në bashkëpunim të ngushtë me forcat Unë dua t’u sugjeroj qeverisë dhe drejtorive xheniere të Ministrisë së Mbrojtjes. Është të përgjithshme, për sa i përket programit dhe pastruar kanali Vjosë-Levan –Fier, si dhe dega e strategjisë që ka qeveria shqiptare, që brenda Martinës përgjatë gjithë gjatësisë, gjë e cila nuk këtij mandati të krijojnë mundësinë që të kishte ndodhur për 30 vjet. Kështu është bërë e përballohet ujitja 100% e tokës bujqësore. Do të mundur vaditja e të gjithë sipërfaqes së tokës doja t’u sugjeroj që të vihen në eficiencë të bujqësore e mbuluar nga kjo vepër ujitëse, është gjitha stacionet e pompimit në bazë të një bërë i mundur përfitimi i fondeve të akorduara programi dhe mundësive financiare. nga skemat e krijuara nga qeveria shqiptare në Dua të tërheq vëmendjen edhe për aktivitetet e shumta të prodhimeve bujqësore në realizimin e ujitjes së fushës së Cakranit në qendrat e grumbullimit dhe ato të impianteve të njësinë administrative të Cakranit, ku janë rreth agropërpunimit, është bërë i mundur ndërtimi i 1600 hektarë, që edhe sot janë jashtë tregut të fruta perimeve në qytetin e Fierit dhe kapaciteteve ujitëse. së shpejti vihet në eficiencë tregu i gjësë së Po kështu, sugjeroj ngritjen e një stacioni gjallë. elektrik në njësinë administrative të Levanit, në Janë shtruar dhe rehabilituar rrugë të zonën e Bishanit. E kam me Ministrinë e brendshme me rërë bituminoze në 48 fshatra dhe Energjetikës, pasi atje është një nënstacion janë asfaltuar rrugët në 18 fshatra. Po ashtu, provizor që zgjidh problemet, plotëson kërkesat Bashkia e Fierit ka krijuar një eksperiencë duke në rritje të kësaj njësie administrative për energji pasur pronë të saj karrierën e rërës bituminoze, elektrike, por duhet bërë përmirësimi I furnizimit duke vendosur aty mjetet për fraksionimin, por të hidrovorëve në zonën e Fierit. edhe për shtrimin e të gjitha rrugëve të Marrëveshja që kërkon miratimin tonë sot fshatrave me në një program të përcaktuar dhe paraqet interes ekonomik dhe social, duke marrë shumë ambicioz duke i lidhur të gjithë fshatrat në konsideratë nevojën për zhvillimin e dhe gjithë lagjet e tyre me qendrat e fshatrave qëndrueshëm në zonat rurale të Republikës së dhe me rrugët nacionale dhe autostradat që Shqipërisë, si edhe rëndësinë e mbështetjes përshkojnë këtë zonë. Janë ndërtuar rrugë që teknike, prandaj, të nderuar kolegë, ju ftoj ta lidhin autostradën Levan-Tepelenë me qendrat e miratojmë këtë marrëveshje. fshatrave dhe njësinë administrative Cakran dhe Vasilika Hysi - Faleminderit, zoti Bushaj! Frakull. Janë ndërtuar rrugë në njësinë E ka kërkuar fjalën deputeti Bujar Çela. administrative Levan, si ajo Levan –Bishan, (Ndërhyrje nga salla pa mikrofon) rruga Pishë Poro-Bregdet, Bishan - Boshovë Të nderuar kolegë, në bazë të nenit 46, pika Rreth, Levan- Shtyllas, rruga Plyk-Lala në 6, të Rregullores nëse një deputet e kërkon para njësinë administrative të Postëzës. Janë ndërtuar mbylljes së diskutimeve, drejtuesi i seancës është dhe janë në proces ujësjellësit e rinj në fshatrat: i detyruar t’ia japë fjalën. Madje, nëse një Cakran, Gorishovë, Varibopë, Krapës, Patos- deputet e kërkon fjalën edhe kur diskutimet janë mbyllur, drejtuesi i seancës e rihap diskutimin.
68 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Në këtë rast lista e diskutantëve nuk është Unë nuk mund të qëndroj pa i thënë mbyllur ende. kërkesat e tyre: nevojën për më shumë energji Faleminderit! elektrike përreth këtyre investitorëve dhe Bujar Çela – Faleminderit, zonja drejtuese prodhuesve. e seancës! Dua të them edhe dy fjalë për protestuesit Unë kam pasur dhe kam besim se kontributi lushnjarë, të cilët nuk janë fermerët që punojnë juaj për reformën në drejtësi dhe për t’i vendosur dhe kanë shpresë nga kjo qeveri, sepse kjo qeveri gjërat në rrugën e duhur ka qenë dhe do të jetë është bërë e prekshme. Ata që organizuan gjithmonë. Ju keni qenë arsyeja që unë kam protestën ishin bejlerët, grumbulluesit dhe votuar i bindur për reformën në drejtësi. shfrytëzuesit e djersës së tyre, jo bujqit. Ata ishin Unë e përshëndes kolegun Musaj, i cili, të manipuluar nga politika, prandaj unë u bëj ashtu si në biznes, edhe në politikë ka zgjedhur thirrje që të mos merren me politikën e hirrës, progresin. Ai nuk u bë pengesë, si disa kolegë të por të vazhdojnë të prodhojnë qumësht bio, ashtu tjerë, të cilët nuk i bashkohen maxhorancës, që siç kanë bërë gjithmonë. timoni i qeverisë të jetë sa më drejtë, në shërbim Faleminderit! të qytetarëve, por i bashkohen opozitës. Vasilika Hysi – Faleminderit, zoti Çela! Tashmë shqiptarët i kanë prekur fondet e A dëshiron ndonjë deputet të marrë fjalën? dhëna nga qeveria gjermane në formën e Nuk dëshiron. granteve apo kredive. Qeveria gjermane ka qenë Atëherë, në përfundim të diskutimeve prezente prej 31 vjetësh në forma të ndryshme shprehen grupet parlamentare. donacionesh dhe kredish. Në emër të Grupit Parlamentar të Partisë Duke qenë se Drejtoria Rajonale e Socialiste, fjalën e ka deputetja Eglantina Bujqësisë ndodhet në Lushnjë (këtu ia vlen të Gjermeni. falënderojmë qeverinë, e cila më në fund e ktheu Eglantina Gjermeni – E nderuar zonja këtë njësi organizative qendrore në vendin e drejtuese e seancës, bujqësisë), unë kam disa të dhëna dhe shifra për Të nderuar kolegë deputetë, qarqet Fier, Vlorë dhe Gjirokastër. Tashmë të Në fakt, projektligji që po diskutojmë sot gjithë e dimë që hambari i vërtetë i bujqësisë, i “Për ratifikimin e marrëveshjes ndërmjet blegtorisë dhe i ekonomisë rurale në Shqipëri ka Këshillit të Ministrave të Republikës së qenë dhe do të mbetet Lushnja. Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës Federale Unë dua t’ju them dy shifra, me të cilat do të Gjermanisë për bashkëpunimin teknik 2017 të jetë dakord edhe zoti Arben Ahmetaj. Në të për projektin “Zhvillim i qëndrueshëm i zonave gjithë rajonin janë 764 hektarë serra, por vetëm rurale”, është një nismë shumë e rëndësishme për në Lushnjë janë 534 hektarë. Nëse do të një nga sektorët më strategjik të vendit, shikojmë punën e bërë në këto parcela për frutat konkretisht për zhvillimin e bujqësisë dhe dhe perimet, mund të them se nga 8036 hektarë, zhvillimin rural. që janë në të tria qarqet, në të gjithë rajonin, Zhvillimi rural në Shqipëri është 2737 hektarë janë vetëm në rrethin e Lushnjës. mbështetur në mënyrë të vazhdueshme nga Tregues të tjerë si në blegtori, në bujqësi qeveria gjermane në kuadër të marrëdhënieve të dhe në të ardhurat për frymë, që vijnë në rritje, bashkëpunimit mes dy shteteve, ku përfitoj nga ka pa fund në këtë qytet, ndaj unë gjej rastin t’i rasti të shpreh falënderimin dhe vlerësimin tonë përgëzoj fermerët dhe bujqit lushnjarë. për mbështetjen ndër vite. Unë nuk kam ardhur këtu të bëj paradë Nga diskutimet e kolegëve për zonat që shifrash, por një gjë është e vërtetë: vetëm për përfaqësojnë, kemi dëgjuar përvoja shumë të vitin 2018 janë lëshuar 6411 certifikata mira dhe investime shumë të mëdha në zonat fitosanitare që do të thotë se janë lëshuar 18 rurale. Gjithashtu, kemi dëgjuar edhe certifikata në ditë. Ata fermerë dhe ata bujq kanë problematika të mprehta në këto zona, por jemi të drejtën legjitime të kërkojnë një agjenci të bindur që zonat rurale në Shqipëri kanë nevojë doganore për të rritur mundësinë e shpejtë të për më shumë vëmendje, prandaj i bëj thirrje shërbimit, sepse nga Lushnja dalin 18 deri në 20 qeverisë që në angazhimet dhe në projektet që trailer në ditë. realizon, zonat rurale të jenë ato më me përparësi
69 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 për shkak edhe të problematikave, duke synuar rajonet: Shkodër, Kukës, Dibër, Elbasan, Berat ngushtimin e pabarazisë mes zonave rurale dhe dhe Korçë. Projekti ka një vlerë financimi rreth urbane. 13 milionë euro dhe mbështetja e dhënë ka pasur Marrëveshja që diskutuam është dokument një impakt të rëndësishëm mes financimit të që intensifikon këto marrëdhënie bashkëpunimi granteve për mbështetjen e investimeve dhe mes vendit tonë dhe Republikës Federale të asistencës teknike për rritjen e kapaciteteve tek të Gjermanisë përmes bashkëpunimit financiar me gjithë aktorët e përfshirë. fokus zhvillimin rural dhe atë bujqësor për një Programi që do të realizohet me miratimin zhvillim të qëndrueshëm. e kësaj marrëveshjeje nga parlamenti shqiptar Programi që do të realizohet u shtohet është një kontribut tjetër i qeverisë “Rama” në përpjekjeve të qeverisë shqiptare për të vijim të angazhimit tonë maksimal edhe të përmbushur objektivat strategjikë të zhvillimit të programit “100 fshatrat”, i cili synon zhvillimin qëndrueshëm, për të cilat jemi plotësisht të e integruar të hapësirave rurale të vendit, duke angazhuar. programuar ndërhyrjet me investime të Kjo marrëveshje është nënshkruar në integruara në përmirësimin e infrastrukturës dhjetor të vitit 2018, me një vlerë prej 2 milionë publike në këto zona. Këto ndërhyrje synojnë eurosh, ku fokusi kryesor është asistenca teknike zhvillim ekonomik social nëpërmjet investimit dhe financiare për rritjen e kapaciteteve, për tërësor dhe nxitjen e bizneseve agropërpunuese, stafin e Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit duke i kthyer këto fshatra në hapësira atraktive Rural, AZHBR-s dhe institucioneve të tjera të dhe më mikpritëse për vizitorët vendas dhe të varësisë, të cilat do ta ndjekin nga afër dhe huaj. Angazhimi më i madh i qeverisë është përfitojnë në mënyrë direkte në zbatimin e këtij orientimi më tej i vendit tonë drejt një bujqësie projekti. që rrit prodhimin vendas duke përmirësuar Pa dyshim janë vlerësuar nevojat që cilësinë, duke rritur eksportet dhe duke u bërë më ekzistojnë për rritjen e kapacitetit për të shtuar konkurruese në tregjet ndërkombëtare. nivelin e aplikimeve të fermerëve për projektin Njëkohësisht, fokus kryesor është edhe IPARD. Këtë mund ta ilustroj me nevojat e mbështetja e sipërmarrjeve të reja, jo vetëm të AZHBR-së, e cila për vitin 2019 ka kërkuar profilit bujqësor dhe prodhues, por edhe atyre të mbështetje teknike nga GIZ, për të vijuar me agroturizmit. rritjen e kapaciteteve të stafit, për forcimin e Të nderuar kolegë, strukturave të IPARD-it dhe për të garantuar Dua të përmend dhe të kërkoj vëmendje të implementimin e suksesshëm të programit shtuar nga qeveria, përveç asaj që thashë në IPARD 2. Po jap një shembull: në programin fillim për zonat rurale, në mënyrë të veçantë nga IPARD 2 ishin parashikuar 150 aplikime, Ministria e Bujqësisë, meqenëse po diskutojmë ndërkohë që janë dorëzuar 317 aplikime. për këtë fushë, për gratë dhe vajzat në zonat Asistenca e dhënë do të jetë plotësisht rurale, të cilat përballen me vështirësi dhe sfida komplementare me strategjinë ndërsektoriale të më të mëdha dhe kontribuojnë në mënyrë zhvillimit rural dhe bujqësor gjatë viteve 2014– sinjifikante në bujqësi, në blegtori, në punët dhe 2020 në zbatim të politikave për rritjen e menaxhimin e familjes, duke pasur një ngarkesë qëndrueshmërisë në fermë dhe të jashtëzakonshme. Duhet të vazhdojmë punën konkurueshmërisë në bujqësi dhe agropërpunim. për fuqizimin ekonomik të grave, vajzave në Dua të theksoj edhe perspektivën e zonat rurale nëpërmjet uljes së punës së papaguar mëtejshme të këtij financimi të mbështetur nga në sektorin bujqësor, fuqizimin e skemave të qeveria gjermane dhe dakordësinë e negociatave subvencioneve dhe shërbimeve të ekstensionit, mes dy shteteve për shtesën e financimit me duke u dhënë prioritet grave dhe vajzave, rritjes vlerë 8 milionë euro në kuadër të mbështetjes për së eksesit në shërbime shëndetësore, sociale, këtë projekt. rritjes së formalizimit të punës së grave e të tjera. Ky program pason mbështetjen paraardhëse Duhet vëmendje e veçantë për të ulur punën e të qeverisë gjermane dhe daneze në lidhje me papaguar të grave dhe vajzave, në mënyrë të mbështetjen për zhvillimin ekonomik të veçantë në këto zona rurale, duke rritur eksesin bujqësisë së zonave të paavantazhuara rurale në në shërbime shëndetësore dhe sociale, në çerdhe,
70 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019 kopshte, shërbime për moshën e tretë, shërbime Miratohet. për gratë dhe fëmijët me aftësi të kufizuara, Neni 2. Pro? Kundër? Abstenim? shërbime për gratë rome, egjiptiane e të tjera. Miratohet. Kjo çështje nuk ka marrë gjithmonë vëmendjen e Kalojmë në votimin në tërësi, me duhur. Fuqizimi ekonomik i grave dhe vajzave elektronikë. në këto zona do të ndikojë direkt në rritjen e Hapet votimi. cilësisë së jetesës për to, për familjet e tyre dhe Mbyllet votimi. në mënyrë të veçantë për fëmijët që ato rrisin. Ju 82 pro, asnjë kundër, asnjë abstenim. ftoj të gjithëve, të nderuar kolegë, ta votojmë së Miratohet edhe në tërësi marrëveshja. bashku këtë marrëveshje! Projektligji “Për ratifikimin e marrëveshjes Faleminderit! ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së (Drejtimin e seancës e merr zoti Ruçi.) Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës Federale Gramoz Ruçi – Faleminderit! të Gjermanisë për bashkëpunimin teknik 2017 Këtu përfundojnë debatet për çështjet e për projektin “Zhvillim i qëndrueshëm i zonave parashikuara në axhendën e ditës së sotme. rurale”. Do të bëhemi gati për votim. Në mbështetje të neneve 121 dhe 122 të Hapet votimi për prezencën. Kushtetutës, projektligji kërkon shumicë Të hiqen kartat e deputetëve që nuk janë në absolute votash për miratim. sallë, zotit Rama, zotit Hyseni, zonjës Kapllani Hapet votimi me elektronikë, në parim. dhe ministres së Shëndetësisë, zonjës Mbyllet votimi. Manastirliu. 82 vota pro, asnjë kundër, asnjë abstenim. Mbyllet votimi për prezencën. Miratohet në parim. Janë 82 deputetë prezentë. Fillojmë votimin nen për nen, me kartonë. Fillojmë me projektrezolutën “Për Neni 1. Pro? Kundër? Abstenim? vlerësimin e veprimtarisë vjetore të Entit Miratohet. Rregullator të Ujit për vitin 2018”. Neni 2. Pro? Kundër? Abstenim? Në mbështetje të nenit 78 të Kushtetutës Miratohet. dhe nenit 55 të Rregullores, projektrezoluta Kalojmë në votimin në tërësi, me kërkon shumicë të thjeshtë votash për miratim. elektronikë. Procedura e votimit bëhet me elektronikë. Hapet votimi. Hapet votimi. Mbyllet votimi. Mbyllet votimi. 82 pro, asnjë kundër, asnjë abstenim. 73 vota pro, 5 vota kundër, 3 vota abstenim, Miratohet edhe në tërësi marrëveshja. 1 deputet nuk mori pjesë në votim. Projektvendimi “Për shqyrtimin me Miratohet projektrezoluta. procedurë të përshpejtuar të projektligjit “Për Kalojmë në projektligjin “Për ratifikimin e disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.12/2018 marrëveshjes ndërmjet Këshillit të Ministrave të “Për vlerësimin kalimtar dhe periodik të Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së punonjësve të Policisë së Shtetit, Gardës së Republikës Federale të Gjermanisë, për Republikës dhe Shërbimit për Çështjet e bashkëpunim financiar 2016 për projektin Brendshme dhe Ankesat në Ministrinë e “Programi i investimeve për shpërndarjen e Brendshme””. energjisë elektrike I””. Në mbështetje të nenit 78 të Kushtetutës Në mbështetje të neneve 121 dhe 122 të dhe nenit 55 të Rregullores, projektvendimi Kushtetutës, projektligji kërkon shumicë kërkon shumicë të thjeshtë votash për miratim. absolute votash për miratim. Në mbështetje të pikës 3 të nenit 28 të Hapet votimi me elektronikë në parim. Rregullores ka të drejtë të shprehet një deputet Mbyllet votimi. pro dhe një kundër. 82 vota pro, asnjë kundër, asnjë abstenim. Kush dëshiron fjalën për pro apo kundër? Miratohet në parim. Nuk ka. Fillojmë votimin nen për nen, me kartonë. Projektvendimi u është shpërndarë të gjithë Neni 1. Pro? Kundër? Abstenim? deputetëve.
71 Kuvendi i Shqipërisë
LEGJISLATURA IX - SEANCA E DITËS SË ENJTE, 21 MARS 2019
Komision përgjegjës është Komisioni i Njoftim për miratimin e kalendarit 3- javor të Sigurisë Kombëtare. punimeve të Kuvendit për periudhën 24 mars – Procedura e votimit është një votim i hapur 12 prill 2019. me elektronikë. Ju njoftoj se ditën e hënë u mblodh Hapet votimi me elektronikë. Konferenca e Kryetarëve, e cila diskutoi për Mbyllet votimi. draft-kalendarin 3-javor për periudhën në vijim. 73 pro, 4 kundër, 5 abstenim. Në Konferencën e Kryetarëve pati Miratohet. konsensus, për pasojë, sipas nenit 27, pika 3, të Projektvendimi “Për një ndryshim në Rregullores, kalendari i njoftohet Kuvendit. vendimin “Për caktimin e anëtarëve zëvendësues Kalendarin 3-javor të punimeve të në komisionet e përhershme”. Kuvendit do ta gjeni të publikuar në faqen Në mbështetje të nenit 78 të Kushtetutës zyrtare të Kuvendit. dhe nenit 55 të Rregullores së Kuvendit, Faleminderit! projektvendimi kërkon shumicë të thjeshtë Këtu mbyllet seanca. votash për miratim. Seanca tjetër do të njoftohet. Deputeti Dritan Bici caktohet anëtar zëvendësues në Komisionin për Ekonominë dhe Financat. (Seanca u mbyll në orën 16:30.) Hapet votimi me elektronikë. Mbyllet votimi. 78 pro, asnjë kundër, 3 abstenime, një nuk mori pjesë në votim. Miratohet.
Kryetari i Kuvendit
Gramoz Ruçi
Sekretari për Procedurat dhe Votimin
Alket Hyseni
Drejtori i Shërbimit të Botimeve Parlamentare Krenar Hajdëri
72