KNAW-Jaarverslag-2018.Pdf

jaarverslag20092018

jaarverslag 2018 2019 KNAW © Sommige rechten zijn voorbehouden / Some rights reserved Voor deze uitgave zijn gebruiksrechten van toepassing zoals vastgelegd in de Creative Commons licentie. [Naamsvermelding 3.0 Nederland]. Voor de volledige tekst van deze licentie zie http://www.creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/

pdfISBN beschikbaar 978-90-6984-731-3 op www.knaw.nl

Eindredactie: David Redeker Opmaak: Ellen Bouma

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam T 020 551 0700

[email protected] www.knaw.nlF 020 620 4941

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen inhoudsopgave bestuursverslag

5 voorwoord

1. inleiding 6 1.1 Doelstelling van de KNAW 6 1.2 Kernactiviteiten 6 1.3 Juridische structuur 7 1.4 Nevenwerkzaamheden bestuur en directie KNAW 8 1.5 Contactgegevens 1112

2. besturing 2.1 Governance 12 2.2 Wetenschappelijke integriteit 13 2.3 Algemene vergadering 13 2.4 Domeinenoverleg 14 2.5 Financiële auditcommissie 157 2.6 Medezeggenschap 15 2.7 Verslag van het bestuur 16 19

3. beleid, resultaten en vooruitblik 3.1 Kernactiviteiten verbinden (ambitie 1) 20 3.1.1 Genootschap 25 3.1.2 De Jonge Akademie 27 3.1.3 Akademie van Kunsten 30 3.1.4 Comeniusnetwerk 31 3.2 Podium voor Nederlandse wetenschappers (ambitie 2) 33 3.3 Wetenschapscommunicatie en –educatie (ambitie 3) 39 3.4 Vergroten van de invloed van wetenschap (ambitie 4) 41 3.4.1 Adviezen 41 3.4.2 Internationaal 47 3.5 Versterken en positioneren van de KNAW-instituten (ambitie 5) 52 3.6 Netwerken en onderzoeksinfrastructuren (ambitie 6) 74 3.7 Nationale Wetenschapsagenda (ambitie80 7) 78

4. samenwerkingsverbanden 82

5. bedrijfsvoering 5.1 Maatschappelijke verantwoordelijkheid 82 5.2 Personeel en organisatie 83 5.3 Huisvesting 92 5.4 Interne beheersing- en controlesysteem 93 5.5 Risicomanagement 94 3

jaarverslag 2018 99

6. financiën 6.1 Exploitatieresultaat 2018 99 6.2 Analyse baten en lasten 2018 101 6.3 Balans per 31 december 2018 103 6.4 Treasury 105 jaarrekening6.5 Continuïteit 106

7. jaarrekening 114 7.1 Balans per 31 december 2018 115 7.2 Staat van baten en lasten 2018 116 7.3 Kasstroomoverzicht 2018 117 7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 118 7.5 Toelichting op de balans per 31 december 2018 126 7.87.6 Niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen 137 7.7 Toelichting op de staat van baten en lasten 2018 138 overigeGebeurtenissen gegevens na balansdatum 146

8. overige gegevens 147 8.1 Statutaire resultaatverwerking 147 bijlagen8.2 Controleverklaring 147

155

9. bijlagen bij de jaarrekening 1. Specificatie bestemmingsfondsen 156 2. Overzichten contractprojecten per instituut 158 3. Specificatie projecten met specifieke OCW-subsidies 161 4. Specificatie projecten met subsidies van de Europese Unie 162 5. Specificatie projecten met subsidies van NWO 166 6. Specificatie overige projecten 171 7. Overzichten voor het jaar 2018 per organisatieonderdeel 183 8. Overzicht verbonden partijen ultimo 2018 187 9. Vacatiegelden bestuursleden 188 voorwoord

De wetenschap is zelf altijd in beweging en brengt elders bewegingen tot stand. Daarin wil de KNAW hoeder, duider en verbinder zijn. De KNAW maakt zich in alle ontwikkelingen sterk voor de toekomstbestendigheid van wetenschap en voor het belang van de wetenschap voor de samenleving.

In dit jaarverslag leest u welke ontwikkelingen in 2018 binnen de KNAW hebben plaatsgevonden. En dan gaat het over de KNAW in al haar verschijningsvormen, wetenschapsgebieden, als adviesorgaan van de regering en als hoeder van nationale onderzoeksinstituten.haar wettelijke taken: als genootschap van excellente wetenschappers uit alle

inMedio een digitale2018 mocht samenleving. ik het stokje En over overnemen het vertrouwen van José invan – enDijck. de maatschappelijkeOp 28 mei nam zij impactafscheid van als – president wetenschap van hebben de KNAW we met in het een afgelopen rede over jaar vertrouwen verschillende in expertise adviezen kunnen uitbrengen. Het laatste KNAW-advies van 2018 ging over de verwevenheid van onderwijs en onderzoek, die steeds meer onder druk komt te staan. Ook hebben we vanuit de KNAW een stevige bijdrage kunnen leveren aan internationale adviezen.

In 2018 is ook het Comeniusnetwerk van de KNAW gestart Dat is een nieuw platform voor erkende onderwijsvernieuwers die zich inzetten voor verbetering van het hoger onderwijs en het hogeronderwijsbestel.

Het jaar 2018 stond voor de instituten van de KNAW in het teken van de portfolio- portfolio van KNAW- en NWO-instituten geëvalueerd. Deze commissie heeft begin 2019evaluatie. gerapporteerd In opdracht en van daarin KNAW concludeert en NWO heeft ze dat een deze onafhankelijke nationale onderzoeksinstitu commissie het - van de commissie om de responsiviteit en dynamiek in het stelsel verder te verho- tengen degaan slagkracht we als besturen van de Nederlandse van KNAW en wetenschap NWO graag vergroten. aan de slag. Met de aanbevelingen

Temidden van de vertrouwde onderdelen van een jaarverslag vindt u de verantwoording van de uitvoering van de ambities uit onze strategische agenda voor Wetenschap verbindt. Ook in 2019 pakken we onze rol als hoeder, duider en verbinder met overtuiging op. Veel leesplezier! 2016-2020, Wim van Saarloos President

jaarverslag 2018 1. inleiding

1.1 Doelstelling van de KNAW

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is een nationale onderzoeksorganisatie met drie wettelijke taken: • Akademies – het Genootschap, De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten Ze– en verenigt biedt hun excellente een podium wetenschappers (forumfunctie). en kunstenaars van Nederland in drie • Ze adviseert de regering over het wetenschapsbeleid en over het gebruik van wetenschap voor beleid (adviesfunctie). • Ze is verantwoordelijk voor veertien instituten1, die zich bezighouden met onderzoek in de geesteswetenschappen, sociale wetenschappen en levenswetenschappen (onderzoeksfunctie).

Visie De KNAW is het forum, de stem en het geweten van de wetenschap in Nederland. Haar instituten behoren met hun onderzoek en hun collecties tot de (inter) nationale top. Aan de basis van haar activiteiten ligt de overtuiging dat kennis en creativiteit de belangrijkste grondstoffen zijn voor welzijn en welvaart.

Missie

om met kennis en creativiteit bij te dragen aan de ontwikkeling van onze samenleving.Vanuit Ze haar wil deonafhankelijke bron zijn van positie inspirerende, brengt devernieuwende KNAW mensen inzichten, en middelen vergezichten bij elkaar en samenwerkingsverbanden. Ze bevordert de kwaliteit en de integriteit van de wetenschapsbeoefening. Haar instituten vervullen een wezenlijke en aanvullende rol op

en fungeren als magneten voor onderzoekstalent, nationaal en internationaal. de andere instellingen in het onderzoekslandschap, staan voor excellente kwaliteit 1.2 Kernactiviteiten

Om inhoud te geven aan haar wettelijke taken: • Fungeert de KNAW als forum voor het wetenschappelijk debat en voor de uitwisseling van wetenschappelijke informatie. • Brengt zij adviezen en verkenningen uit. • Voert zij beleid en beheer over wetenschappelijke instituten. • Onderhoudt zij internationale wetenschappelijke betrekkingen. • Kent zij wetenschappelijke prijzen toe en voert zij enkele subsidieprogramma’s uit, al dan niet namens aan haar toevertrouwde stichtingen en fondsen.

1 Een aantal instituten beheert omvangrijke en unieke collecties die functioneren als (inter) nationale onderzoeksinfrastructuren. De KNAW-instituten zijn als nationale kenniscentra complementair aan universiteiten en andere kennisinstellingen.

6 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 1.3 Juridische structuur

De KNAW is een publiekrechtelijke rechtspersoon met een wettelijke taak op grond

(WHW). In de WHW is vastgelegd dat de KNAW een algemeen bestuur kent en een algemenevan artikel vergadering, 1.16 van de Wetdie bestaat op het hogeruit de onderwijsleden van heten wetenschappelijkGenootschap van onderzoekde KNAW.

Het algemeen bestuur telt zes leden in totaal, onder wie een president, een vicepresident en een algemeen secretaris. Daarnaast zijn De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten onderdeel van de KNAW. Beide Akademies hebben een eigen bestuur en leggen verantwoording af aan het bestuur van de KNAW. De leden van het algemeen bestuur van de KNAW worden gekozen door en uit de algemene vergadering. Het algemeen bestuur is onder andere belast met het uitoefenen van de wettelijke taken en bevoegdheden. Daarnaast heeft de KNAW een algemeen directeur, een ondersteunende bureauorganisatie en veertien instituten. De algemeen directeur is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van de KNAW- organisatie. Aan het hoofd van ieder instituut staat een instituutsdirecteur. Hieronder volgt het organigram van de KNAW. Zie paragraaf 2.1 voor een verdere uitwerking van de governance van de KNAW.

De algemene vergadering ALGEMENE VERGADERING bestaat uit de leden FINANCIËLE AUDIT van het Genootschap De algemene vergadering ALGEMENE VERGADERINGCOMMISSIE De algemene vergadering ALGEMENE VERGADERING bestaat uit de leden bestaat uit de leden BESTUURFINANCIËLE AUDIT van het Genootschap ALGEMENE VERGADERINGFINANCIËLE AUDIT De algemenevan het Genootschap vergadering COMMISSIE COMMISSIE bestaat uit de leden BESTUURFINANCIËLE AUDIT van het Genootschap ALGEMEENBESTUUR DIRECTEUR COMMISSIE BESTUUR ALGEMEENOR DIRECTEURSTAF ALGEMEEN DIRECTEUR OR STAF ALGEMEENOR DIRECTEURSTAF ADVIES & FORUM INSTITUTEN OR STAF Data Archiving and Networked Services (DANS) ADVIES & FORUM INSTITUTEN ADVIES & FORUM INSTITUTENHubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek HuygensData Archiving ING and Networked Services (DANS) ADVIESKNAW & FORUM De Jonge Akademie INSTITUTENData Archiving and Networked Services (DANS) Genootschap Akademie van Kunsten InternationaalHubrecht Instituut Instituut voor voorOntwikkelingsbiologie Sociale Geschiedenis en Stamcelonderzoek (IISG) Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek DataKoninklijkHuygens Archiving ING Instituut and Networkedvoor Taal-, Land-Services en (DANS)Volkenkunde (KITLV) KNAW1808 De2005 Jonge Akademie2014 Huygens ING Genootschap550KNAW leden AkademieDe50 Jongeleden vanAkademie50 Kunsten leden HubrechtMeertensInternationaal Instituut Instituut voor voorOntwikkelingsbiologie Sociale Geschiedenis en Stamcelonderzoek (IISG) Genootschap Akademie van Kunsten Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) 1808 2005 2014 HuygensNederlandsKoninklijk ING Instituut Herseninstituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) Adviesraden DomeinenKNAW1808 De2005 Jonge Akademie2014 Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) Genootschap550 leden Akademie50 leden van50 Kunsten leden InternationaalMeertens Instituut Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) 550 leden 50 leden 50 leden Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) Raad voor Geesteswetenschappen Meertens Instituut 1808 2005 2014 KoninklijkNederlands Instituut InterdisciplinairHerseninstituut voor Taal-, Demografisch Land- en Volkenkunde Instituut (NIDI) (KITLV) GeesteswetenschappenAdviesraden (RGW) (GW)Domeinen Nederlands Herseninstituut Adviesraden Domeinen550 leden 50 leden 50 leden MeertensNetherlandsNederlands Instituut Instituut Institute voor for Advanced Ecologie (NIOO)Study in the Humanities and Sociaal-Wetenschappelijke Raad voor GeesteswetenschappenGedrags-, Maatschappij- en Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) Raad voor Geesteswetenschappen NederlandsSocial Sciences HerseninstituutInterdisciplinair (NIAS) Demografisch Instituut (NIDI) GeesteswetenschappenAdviesradenRaad (RGW)(SWR) (GW)RechtswetenschappenDomeinen (GMRW) Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Geesteswetenschappen (RGW) (GW) NederlandsNetherlandsNIOD Instituut Instituut Institute voor Oorlogs-, voor for Advanced Ecologie Holocaust- (NIOO)Study enin theGenocidestudies Humanities and Raad voorSociaal-Wetenschappelijke Natuur- en Technische Raad voor GeesteswetenschappenGedrags-,Natuur- en Maatschappij- Technische en Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Sociaal-Wetenschappelijke Gedrags-, Maatschappij- en NederlandsRathenauSocial Sciences Instituut* Interdisciplinair (NIAS) Demografisch Instituut (NIDI) GeesteswetenschappenWetenschappenRaad (RNTW) (RGW)(SWR) (GW)RechtswetenschappenWetenschappen (NTW) (GMRW) Social Sciences (NIAS) Raad (SWR) Rechtswetenschappen (GMRW) NetherlandsSpinozaNIOD Instituut Centre Institute voor for Neuroimaging* Oorlogs-, for Advanced Holocaust- Study enin theGenocidestudies Humanities and Raad voorSociaal-Wetenschappelijke Natuur-Raad vooren Technische Medische Gedrags-,Natuur-Medische, en Maatschappij-Medisch-Biologische Technische en en NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies Raad voor Natuur- en Technische Natuur- en Technische SocialWesterdijkRathenau Sciences Instituut* Fungal (NIAS) Biodiversity Instituut WetenschappenWetenschappenRaad (RNTW) (RMW)(SWR) RechtswetenschappenWetenschappenGezondheidswetenschappen (NTW) (GMRW) (MMBG) Rathenau Instituut* Wetenschappen (RNTW) Wetenschappen (NTW) NIODSpinoza Instituut Centre voor for Neuroimaging*Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies Raad voor Natuur-Raad vooren Technische Medische Natuur-Medische, en Medisch-Biologische Technische en *Spinoza Rathenau Centre Instituut for heeft Neuroimaging* een eigen bestuur en het Spinoza Centre is een Raad voor Medische Medische, Medisch-Biologische en WetenschappenWetenschappen (RNTW) (RMW) WetenschappenGezondheidswetenschappen (NTW) (MMBG) RathenauWesterdijk samenwerkingsverband Instituut* Fungal Biodiversity tussen Amsterdamse Instituut partners. Wetenschappen (RMW) Gezondheidswetenschappen (MMBG) Westerdijk Fungal Biodiversity Instituut Spinoza Centre for Neuroimaging* Raad voor Medische Medische, Medisch-Biologische en * Rathenau Instituut heeft een eigen bestuur en het Spinoza Centre is een Wetenschappen (RMW) Gezondheidswetenschappenwww.knaw.nl •(MMBG) www.dejongeakademie.nl • www.akademievankunsten.nl* * Westerdijk Het Rathenausamenwerkingsverband Rathenau Instituut Fungal Instituut heeft Biodiversity heeft tusseneen een eigen eigen Amsterdamse bestuur Instituut bestuur, en benoemd hetpartners. Spinoza door Centre de minister is een van Onderwijs, samenwerkingsverband Cultuur en Wetenschap. tussen Amsterdamse Het Spinoza Centrepartners. is een samenwerkingsverband tussen Amsterdamse partners. * Rathenau Instituut heeft een eigen bestuur en het Spinoza Centre is een www.knaw.nl • www.dejongeakademie.nl • www.akademievankunsten.nl samenwerkingsverband tussen Amsterdamse partners. www.knaw.nl • www.dejongeakademie.nl • www.akademievankunsten.nl

www.knaw.nl • www.dejongeakademie.nl • www.akademievankunsten.nl

jaarverslag 2018 Samenstelling bestuur KNAW in 2018

President: Wim van Saarloos (vanaf 1 juni 2018) Vicepresident:President: José Wimvan Dijck van Saarloos (tot 1 juni (tot 2018) 1 juni 2018) Vicepresident: Ineke Sluiter (vanaf 1 juni 2018) Algemeen secretaris: Philip Scheltens

Lid: Marileen Dogterom Lid: Marc Groenhuijsen SamenstellingLid: Maarten Prak directie KNAW in 2018

Algemeen directeur: Mieke Zaanen De Jonge Akademie is een platform Samenstelling bestuur De Jonge Akademie in 2018 jaar) die internationaal tot de top van Voorzitter: Rens Vliegenthart (tot 1 april 2018) van vijftig jonge wetenschappers (25-45 hun vakgebied behoren. Zij organiseert Voorzitter: Belle Derks (vanaf 1 april 2018) activiteiten op het gebied van inter- Vicevoorzitter: Lotte Jensen (tot 1 april 2018) disciplinariteit, wetenschapsbeleid en wetenschap en maatschappij. De KNAW faciliteert De Jonge Akademie, maar Lid:Vicevoorzitter: Patricia Dankers Martijn Wieling (vanaf 1 april 2018) Lid: Diederik Roest (tot 1 april 2018) paragraaf 3.1.2. Lid: Stefan van der Stigchel (vanaf 1 april 2018) zij opereert onafhankelijk. Zie verder Lid: Behnam Taebi

De Akademie van Kunsten is een Samenstelling bestuur Akademie van platform van vijftig prominente kunste- Kunsten in 2018 naars uit de hele breedte van de kunsten. Voorzitter: Gijs Scholten van Aschat Zij heeft tot doel om de stem te vertolken Vicevoorzitter: Anne Vegter van de kunsten in de Nederlandse samenleving (inclusief de politiek) en om Lid: Jurgen Bey (tot 1 oktober 2018) de interactie tussen de kunsten onder- Lid: Gijs Bakker (vanaf 1 oktober 2018) ling, de kunst en de maatschappij en Lid: Irma Boom tussen wetenschap en kunst te bevorderen. Zie verder paragraaf 3.1.3. Lid: Ed Spanjaard Lid: Koert van Mensvoort

1.4 Nevenwerkzaamheden bestuur en directie KNAW

De bestuursleden hebben een aanstelling als hoogleraar bij een universiteit. Zij zijn daarnaast gekozen uit en door de algemene vergadering als president, vicepresident, algemeen secretaris of bestuurslid van de KNAW. De algemeen directeur heeft een aanstelling bij de KNAW.

Hieronder worden de nevenwerkzaamheden volgens de cao Nederlandse

Universiteiten vermeld van de bestuursleden en de algemeen directeur in 2018.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Wim van Saarloos (president), hoogleraar theoretische natuurkunde, Universiteit Leiden KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • European Academies’ Science Advisory Council (EASAC). Voorzitter Energy Steering Panel. • Huibregtsenprijs. • Stichting ToekomstbeeldAvond van Wetenschap der Techniek. & Maatschappij. Lid algemeen Lid bestuur.bestuur en voorzitter jury Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Technologies. Tot mei 2018. • European Commission. Member Horizon 2020 High-level Strategy Group on Industrial board. • NationaleMax Plank Iconen. Institute Lid for beoordelingscommissie. Dynamics and Self-Organization. Member scientific advisory •

InekeTeylers Sluiter Museum. (vicepresident), Lid raad van hoogleraartoezicht. Griekse taal- en letterkunde, Universiteit Leiden Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Rijksmuseum van Oudheden Leiden. Lid raad van toezicht. • Prins Bernard Cultuurfonds. Lid adviescommissie beurzen. • Paleis op de Dam. Lid Paleiscommissie.

Philip Scheltens (algemeen secretaris), hoogleraar cognitieve neurologie, Amsterdam UMC KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Durrer Centre. Lid raad van advies. Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • −− Amsterdam Neuroscience. Lid managementteam. Besturen, comités (onbezoldigd) −− Brain Research Centrum BV. Lid raad van toezicht. −− −− CZ. Lid expertraad dementie. −− Deutches Zentrum Neurodegenerative Erkrankungen. Member senate. −− European Academy of Neurology. Member programme committee. −− Huibregtsenprijs. Lid jury. Grete Lundbeck BRAIN prize. Member jury. −− −− Institut Pasteur de Lille. Member scientific advisory board. −− Joint Programming Neurodegenerative Disorders. Member scientific advisory board. −− Prinses Beatrix Spierfonds. Lid bestuur. −− Stichting Steun Nederlandse Bachvereniging. Lid bestuur. Stichting Geschiedenis Teruggehaald. Lid comité van aanbeveling. −− • Weston Brain Institute. Member board. Tot september 2018. −− • Consultancy,Besturen, comités advisory (bezoldigd) boards, studie Principal Investigator e.d. (contracten via en met Deltaplan Dementie. Vicevoorzitter bestuur (0,1 fte, via NFU). −− EIP Pharma. Principal investigator. Amsterdam UMC) −− −− Probiodrug AG. Principal investigator, chair steering committee. Medavante Prophase. Consultant. Vanaf oktober 2018. −− Toyoma. Principal investigator. Vanaf oktober 2018.

jaarverslag 2018 Marileen Dogterom (bestuurslid), hoogleraar bionanoscience, Technische Universiteit Delft KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • InterAcademy Partnership Research. Member Board. • Cooperativecommittee. Research Center nanoGUNE. Member scientific advisory committee. • European School on Nanosciences and Nanotechnologies. Member scientific advisory advisory board. • Göttingen Graduate School for Neurosciences and Molecular Biosciences. Member scientific • Laboratoire d’Excellence CelTisPhysBio Insitut Curie. Member scientific advisory committee. MarcLaboratoire Groenhuijsen d’Excellence (bestuurslid), Who am I?hoogleraar Member scientific straf(proces)recht advisory committee. en victimologie, Tilburg University Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Gerechtshof te Arnhem. Raadsheer-plaatsvervanger. • • Stichting De Runne, Goirle. Voorzitter klachtencommissie ongewenst gedrag. • International Society of Criminology. Member board of directors. • • South Asian Society of Criminology and Victimology. Member international advisory board. • Stichting Nexus. Lid raad van advies. Universiteit(president tot Maastricht. juni 2018). Lid raad van toezicht. World Society of Victimology. Deputy chairperson UN Liaison Committee. Vanaf juni 2018 Maarten Prak (bestuurslid), hoogleraar sociale en economische geschiedenis, Universiteit Utrecht KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: •

MiekeAll European Zaanen (algemeenAcademies (ALLEA). directeur) Member board. KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • Amsterdam Network Council (Amsterdam Economic Board). Lid. • Neth-ER. Lid bestuur. • • Netherlandstoezicht. Centre for One Health. Member supervisory board. • SpinozaScience CenterCentre NEMOfor Neuroimaging / Nationaal Amsterdam.Centrum voor Voorzitter Wetenschap raad en van Technologie. toezicht. Vanaf Lid raad17 oktober van 2018 (voorheen lid). • Stichting Christiaan Huygensprijs. Lid college van advies. • Niet-KNAW-gebonden nevenwerkzaamheden: • HenkSURF. vanLid ledenraad.Osfonds. Lid bestedingscommissie. • InScience – Dutch International Science Film festival. Lid adviesraad. • Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Lid panel Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK). • Paul van der Heijdenfonds. Lid bestedingscommissie. • Stichting Amsterdamse Academische Club. Secretaris bestuur. •

Universiteit van Amsterdam. Lid curatorium bijzondere leerstoel Molecuulspectroscopie.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 1.5 Contactgegevens

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen is gevestigd in het Trip- penhuis in Amsterdam.

Postadres: postbus 19121, 1000 GC Amsterdam Bezoekadres: Kloveniersburgwal 29, 1011 JV Amsterdam Telefoon: 020 551 0700 Webadres: www.knaw.nl Zie ook: www.knaw.nl/activiteiten E-mail: [email protected] Facebook: facebook.com/deKNAW Twitter: @_knaw LinkedIn: linkedin.com/company/knaw

Inschrijvingsnummer Kamer van Koophandel: 54667089 DeRSIN-nummer: KNAW is een 002958697 algemeen nut beogende instelling (anbi).

Zijne Majesteit de Koning is beschermheer van de KNAW.

jaarverslag 2018 2. besturing

2.1 Governance

De governance van de KNAW is op hoofdlijnen geregeld in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek en nader uitgewerkt in reglementen. De leden van de KNAW zijn verenigd in de algemene vergadering en kiezen het

domeinen adviseren het algemeen bestuur over de forum- en adviesagenda en onderhoudenalgemeen bestuur. contacten Sinds met2017 de kent leden de uitKNAW het eigen domeinen domein. (zie Het paragraaf algemeen 2.4). bestuur Deze stelt de hoofdlijnen van het beleid en de begroting vast. De algemeen directeur heeft de dagelijkse leiding in handen.

Elk instituut heeft een instituutsdirecteur. Het bestuur en de algemeen directeur overleggen twee keer per jaar met elk van de directeuren instituten en hun directeur/hoofd bedrijfsvoering in het zogeheten periodiek bestuurlijk overleg. In het voorjaar gaat dat overleg over de gerealiseerde prestaties, de jaarrekening en de toekomststrategie van het instituut. In het najaar gaat het overleg over de plannen voor het komende jaar en de (meerjaren)begroting.

Mandatenregeling en andere reglementen De KNAW geeft met een mandatenregeling uitvoering aan een besturingsmodel van integraal management op decentraal niveau. Daarbij zijn bepaalde bevoegdheden op het gebied van bedrijfsvoering binnen de instituten belegd bij de instituutsdirecteuren.

De KNAW hanteert de volgende reglementen: • Reglement van de KNAW • Reglement van de algemene vergadering van de KNAW • Reglement verkiezing buitenlandse en gewone leden van de KNAW • Reglement van De Jonge Akademie • Reglement van de Akademie van Kunsten • Reglement voor wetenschapscommissies KNAW-instituten

Gedragscodes en regelingen

- pelijk)Medewerkers handelen en en(bestuurs)leden de ondersteuning van daarvan.de KNAW houden zich aan een aantal gedragscodes en regelingen gericht op integer, onafhankelijk en veilig (wetenschap Hieronder een selectie: • TO2/VH, herzien in 2018) • KlachtenregelingNederlandse gedragscode wetenschappelijke wetenschapsbeoefening integriteit (VSNU/KNAW/NWO/NFU/ •

Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • Gedragscode voor Biosecurity (KNAW, 2008), en het advies Bouwen aan Biosecurity (KNAW, 2013) • Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek (2005, wordt herzien) • Gedragscode prijzen, lidmaatschappen en subsidies (2015) • Gedragscode ICT-voorzieningen en communicatiemiddelen KNAW (2010) • Regeling Beleggen en Belenen • • Klokkenluidersregeling Regeling Nevenwerkzaamheden (VSNU, 2017) 2.2 Wetenschappelijke integriteit

De KNAW heeft een regeling voor het melden van (de verdenking van) schending van wetenschappelijke integriteit binnen haar onderzoeksorganisatie. De regeling geldt voor KNAW-medewerkers, maar ook voor anderen met een klacht over

klager.schendingen van wetenschappelijke integriteit door (ex-)werknemers. In 2018 is er één klacht ingediend. Deze klacht is tijdens de klachtprocedure ingetrokken door de 2.3 Algemene vergadering

De leden van de KNAW vormen de algemene vergadering. Het bestuur van de KNAW wordt gekozen door en uit de algemene vergadering en is hieraan verantwoording verschuldigd. Eventuele wijzigingen in het Reglement van de KNAW, waarin de werkwijze van de KNAW wordt geregeld, moeten worden vastgesteld door de algemene vergadering. Ook vinden in de algemene vergadering gedachtewisselin- gen plaats over actuele en strategische thema’s.

In 2018 was er een algemene vergadering op 5 maart, 28 mei en 1 oktober. • In de vergadering van maart werd Ineke Sluiter voorgedragen als nieuwe vicepresident vanaf 1 juni 2018 en aansluitend als president van 1 juni 2020 tot 1 juni 2022. Ook presenteerde Stan Gielen (lid van de KNAW en voorzitter van de Raad van Bestuur van NWO) de hoofdlijnen van de concept-strategienota van NWO. • In de vergadering van mei heeft het bestuur verantwoording afgelegd aan

auditcommissie verslag van de bevindingen van de commissie. Daarna vond de de algemene vergadering. Andries Meijerink deed namens de Financiële aan Wim van Saarloos. Beatrice de Graaf, hoogleraar History of International Akademiemiddag plaats, waarin José van Dijck het presidentschap overdroeg Akademielezing, getiteld De onvoltooide onttovering van de wereld – en de Relations & Global Governance aan de Universiteit Utrecht, verzorgde de blijvende bekoring van de wetenschap. • In de vergadering van oktober werd het voorbereidende dossier voor de portfolio-evaluatie van de KNAW- en NWO-instituten toegelicht en vond een gedachtewisseling plaats over de visie van de besturen van de KNAW en NWO op het institutenbestel.

jaarverslag 2018 2.4 Domeinenoverleg

Sinds 2017 kent het Genootschap van de KNAW een structuur met vier domeinen: • • Geesteswetenschappen • Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen • Natuur- en Technische Wetenschappen Medische, Medisch-Biologische en Gezondheidswetenschappen De in totaal meer dan 550 leden zijn als volgt verdeeld over de domeinen (in percentages).

Rechtswetenschappen 22,7% Gedrags-, Maatschappij- en

Geesteswetenschappen

40,5% 21,8% Gezondheidswetenschappen Medische, Medisch-Biologische en 15% Natuur- en Technische Wetenschappen

Het Domeinenoverleg adviseert het bestuur van de KNAW over de integrale forum- en adviesagenda en onderhoudt contacten met de leden uit het eigen domein. Het Domeinenoverleg bestaat uit de vier domeinvoorzitters en de voorzitters van de vier adviesraden. Ook worden de voorzitters van De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten uitgenodigd. Het Domeinenoverleg vond in 2018 drie keer plaats. Daarbij waren in de regel ook de president, de vicepresident en de algemeen directeur aanwezig.

Naast de integrale forum- en adviesagenda stonden onder andere de volgende onderwerpen op de agenda: de representativiteit van het ledenbestand, de communicatie binnen het genootschap, de wijze van benoemingen van de domeinjury’s, het voorstel voor het instellen van het Akademiefonds, een voorstel voor het omgaan met herdenkingen, de positie van de KNAW ten aanzien van Plan S voor open science, het idee om jaargroepen in te stellen en de ondersteuning van het genootschap door het bureau van de KNAW.

14 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Samenstelling Domeinenoverleg in 2018 • Keimpe Algra, voorzitter Adviesraad RGW • • • FrankRené de den Borst, Hollander, voorzitter voorzitter Domein Adviesraad NTW NTW • Ron Fouchier, voorzitter Domein MMBG • Claes de Vreese, voorzitter Adviesraad SWR • Johan Mackenbach, voorzitter Adviesraad RMW • Kitty Zijlmans, voorzitter Domein GW Arjen van Witteloostuijn, voorzitter Domein GMRW 2.5 Financiële auditcommissie

- ciële) bedrijfsvoering en brengt hierover verslag uit aan de algemene vergadering. De commissieFinanciële auditcommissiericht zich met name adviseert op het het beoordelen bestuur van van de het KNAW jaarverslag over de en (finan de risicobeheersing. De commissie houdt ook toezicht op de realisatie van de actie- puntenjaarrekening, uit het de accountantsverslag. financiële positie en De het commissie vermogensbeheer, bestaat uit en vier op KNAW-leden het systeem dievan worden benoemd door het Domeinenoverleg.

De Financiële auditcommissie vergaderde in 2018 op 17 april en 20 november. De algemeen secretaris van het bestuur, de algemeen directeur, het afdelingshoofd jaarverslag en de jaarrekening 2017 en de uitkomsten van de accountantscontrole besproken.Financiën en In de november externe accountantsvergaderde dewaren auditcommissie hierbij uitgenodigd. over de begrotingIn april werden voor het 2019-2022, een tussentijdse evaluatie van het vermogensbeheer van de private managementplan. bestemmingsfondsen, de tussentijdse externe accountantscontrole en het risico-

Samenstelling Financiële auditcommissie in 2018 • Philip Hans Franses (voorzitter) • Hans Kuipers • • Arthur van Soest Andries Meijerink

2.6 Medezeggenschap

Ondernemingsraad De medezeggenschapsstructuur binnen de KNAW is georganiseerd met een instituutsoverstijgende ondernemingsraad (OR) en per instituut een onderdeel- commissie (OC). De OC neemt op instituutsniveau praktisch alle rechten en plichten over van de OR. Tienmaal per jaar is er overleg tussen de algemeen directeur van de KNAW en de OR. Hierbij schuift tweemaal per jaar de president van de KNAW aan ten behoeve van een overleg over de algemene gang van zaken binnen de organisatie. Eens in de drie jaar treden alle OR- en OC-leden gelijktijdig af en zijn er verkiezingen voor de nieuwe raad en commissies. In april 2018 is een nieuwe zittingstermijn gestart en kent de OR twaalf leden. Daarnaast zijn er dertien OC’s betreffende instituut. Tussen OR en OC’s vindt uitwisseling plaats tijdens onder meermet een voorzittersoverleggen, aantal leden tussen driescholingsdagen en negen, afhankelijk en een jaarlijkse van de OR/OC-dag.grootte van het

jaarverslag 2018 Naast terugkerende thema’s op het vlak van organisatiebeleid en personeel is in 2018 in het bijzonder gesproken over het naderende advies inzake de portfolio- evaluatie van de NWO- en KNAW-instituten. In het kader van de Wet op de ondernemingsraden heeft de OR formeel ingestemd met de volgende voorstellen: aanpassing klokkenluidersregeling, aanpassing regeling bedrijfshulpverlening, invoering regeling jaargesprek, invoering regeling aannemen van geschenken, giften en uitnodigingen. In 2018 zijn geen adviesaanvragen bij de OR ingediend of door de OR behandeld.

Lokaal Overleg Het Lokaal Overleg is het overleg over tijd en/of geld dat de algemeen directeur heeft met vier vakbonden. Het gaat om de vakbonden: FNV Onderwijs & Onderzoek,

eenAC/FBZ vakbondsbestuurder. (waarbinnen AC-HOP), In 2018 CNV vergaderde Overheid heten VAWO/CMHF.Lokaal Overleg Per een vakbond keer. schuiven maximaal twee bij de KNAW werkzame kaderleden aan, bijgestaan door

Samenstelling Ondernemingsraad in 2018 (vanaf april) • Gerard van Veen (voorzitter) – Bureau • Jolanda Pel (vicevoorzitter) – Bureau • Harry Begthel – Hubrecht Instituut • Paul Bodelier – NIOO • Stieneke van den Brink – Hubrecht Instituut • Bob Nunes Cardozo – Nederlands Herseninstituut • Jacques de Feiter – Nederlands Herseninstituut • Ineke Kellij – IISG • • • GerMaarten Ruigrok Kole – –Huygens Nederlands ING Herseninstituut • JerryChrista de Mateman Vries – DANS – NIOO • Rini Sierhuis – ambtelijk secretaris medezeggenschap

Samenstelling Lokaal Overleg 2018 • FNV Onderwijs & Onderzoek: Gerard van Veen, Bob Nunes Cardozo (kaderleden) en Jan Boersma (bestuurder) • AC/FBZ (waarbinnen AC-HOP): Ger Ruigrok, Jerry de Vries (kaderleden) en

• CNV Overheid: Fred van der Kwast (bestuurder) • Maaike Langerak (bestuurder)

VAWO/CMHF: Gertjan Postma (kaderlid) en Donald Pechler (bestuurder)

2.7 Verslag van het bestuur

Goed bestuur vereist dat een bestuur leert van de eigen ervaringen en signalen uit de omgeving en de lessen laat doorwerken in het eigen functioneren en de organisatie. Het KNAW-bestuur geeft vorm aan het ‘zelfreinigend’ vermogen door in gezamenlijke brainstormbijeenkomsten aandacht te geven aan het eigen functioneren en door jaarlijkse gesprekken van de president met elk van de bestuursleden.

16 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen In 2018 vergaderde het bestuur vijftien keer. De algemeen directeur was bij de vergaderingen aanwezig. Hieronder volgt een selectie van de belangrijkste onderwerpen die de bestuursagenda passeerden.

Overleggen met domeinen, ondernemingsraad en besturen Sinds 2017 bestaat het genootschap van de KNAW uit vier domeinen. In 2018 kwamen de domeinen en de bijbehorende adviesraden goed op stoom. Het algemeen bestuur sprak geregeld met de voorzitters van de domeinen over de voortgang en de wensen. Ook vergaderde een delegatie van het bestuur met de ondernemingsraad over de algemene gang van zaken in de organisatie. Daarnaast overlegde het bestuur met de besturen van De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten.

Internationaal Het onderwerp ‘internationaal’ is een vast onderdeel van de bestuursagenda. De KNAW trekt steeds vaker op met buitenlandse zusterverenigingen en met netwerken van academies. In 2018 was de KNAW onder andere te gast bij de door de Oostenrijkse academie georganiseerde Joint Academy Day. Daarnaast kwam de Chinese academie op bezoek, sprak het bestuur met een delegatie uit de Duitse deelstaat Baden-Württemberg en overlegde het met de Engelse Royal Society, de

wetenschapBritish Academy is het en belangrijk Academy dat of Medical het Verenigd Sciences. Koninkrijk Ook had ook het in Verenigd de toekomst Koninkrijk kan deelnemenmet de ophanden aan Europese zijnde Brexit onderzoeksprogramma’s. de aandacht van het bestuur. Voor de Europese

Adviezen Een ander terugkerend onderdeel op de agenda zijn de adviezen en verkenningen. Het gaat dan om het bepalen van de opdracht, de samenstelling van commissies en de bespreking en vaststelling van rapporten. Er werden adviezen gepubliceerd over: replicatieonderzoek, de aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeksland, het omgaan met talen in ons land, de vrijheid van wetenschapsbeoefening, big data in wetenschappelijk onderzoek, het in kaart brengen van maatschappelijke impact, de wederzijdse versterking bij investeringen in publiek en privaat onderzoek en de verwevenheid van onderwijs en onderzoek aan Nederlandse universiteiten.

Instituten Het bestuur reageerde, zoals gebruikelijk, op de uitkomsten van de afzonderlijke insti- tuutsevaluaties. Bovendien werden in 2018 alle instituten van de KNAW en NWO in zijn geheel geëvalueerd. Deze zogeheten portfolio-evaluatie en het vervolg daarop had bijzondere aandacht van het bestuur. Daarnaast stimuleerde het bestuur de innovaties bij de instituten met toekenningen uit het onderzoeksfonds en met investeringen op digitaal gebied bij de instituten voor geesteswetenschappen.

Toekomstbestendige wetenschap Het bestuur wisselde regelmatig van gedachten over de wijze waarop de KNAW haar rol als stem en geweten optimaal kan vervullen in een veranderend wetenschappelijk landschap. Hoe zorgen we op een verantwoorde manier dat een nieuwe zijn allerlei onderwerpen verbonden, zoals open science (waaronder open access), generatie jonge onderzoekers een toekomst in de wetenschap heeft? Aan deze vraag de verwevenheid van onderwijs en onderzoek en gezonde financiën. Het bestuur

jaarverslag 2018 - fening in de weg staan. Een voorbeeld daarvan is het weglekken van geld doordat samenwerkendekijkt daarbij ook naaruniversiteiten regels die elkaar een efficiënte btw in rekening en doelmatige moeten wetenschapsbeoe brengen voor inhuur van onderzoeksfaciliteiten en medewerkers.

Open access – Plan S - onder NWO, een plan om versneld over te gaan op open access. Veel wetenschap- persIn september steunen dit2018 plan, lanceerde maar er een zijn groep ook zorgen. internationale Het KNAW-bestuur onderzoeksfinanciers, belegde daarom waar in november een bijeenkomst waar KNAW-leden van gedachten konden wisselen met Stan Gielen, KNAW-lid en voorzitter van NWO. Eind november verscheen het implementatieplan. Ook hierover wordt en werd druk gediscussieerd.

Integriteit Het onderwerp integriteit stond in 2018 meerdere keren op de agenda. Het bestuur overlegde onder andere over het verzelfstandigen van het door KNAW, NWO en

VSNU opgerichte LOWI, het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit, om zo de onafhankelijke positie van het orgaan te vergroten. Ook werd er in 2018 een werktennieuwe gedragscode intensief samen wetenschappelijke aan een grondige integriteit herziening gepubliceerd. en verbreding De KNAW, van de NFU,code NWO, TO2-federatie, Vereniging Hogescholen en de Vereniging van Universiteiten

Comeniusnetwerkdie al sinds 2004 bestaat. De KNAW werd in 2018 door OCW gevraagd om een thuisbasis te bieden voor de laureaten van het Comeniusprogramma van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Deze laureaten lopen voorop op het gebied van onderwijsinnovatie. De Comeniusbeurzen zijn gericht op onderwijsinnovatie, terwijl in de missie van de KNAW het wetenschappelijk onderzoek centraal staat. Het bestuur heeft besloten het Comeniusnetwerk te ondersteunen, vanwege het belang van de verwevenheid van onderwijs en onderzoek en voortbouwend op de ervaring die de KNAW heeft met de forumfunctie en de kracht in het onderhouden van netwerken.

Verbouwing Het bestuur liet zich regelmatig inlichten over de verbouwing van het door de KNAW gehuurde Trippenhuis en de aangrenzende ruimten. De verbouwing, onder toezicht van de Rijksgebouwendienst, duurt langer dan gepland. Het bestuur kijkt, net als de bureaumedewerkers, de leden van KNAW, De Jonge Akademie en Akademie van Kunsten, uit naar september 2019 als het Trippenhuis niet meer gonst van de bouwactiviteiten, maar van de wetenschap.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3. beleid, resultaten en vooruitblik

Strategische Agenda 2016-2020 – Wetenschap verbindt. De uitwerking hiervan en de voorlopige resul- tatenDe KNAW komen hanteert aan bod voor in dithaar hoofdstuk. beleid de De in zeven2016 vastgesteldeambities van de KNAW voor de

1. Kernactiviteiten verbinden om de KNAW optimaal te laten functioneren. 2.periode Fungeren 2016-2020 als ambassadeur zijn: en podium voor Nederlandse wetenschappers. 3. Versterken van de rol van de KNAW als initiator, inspirator, partner en regisseur op het gebied van wetenschapscommunicatie en –educatie. Vergroten van de invloed van wetenschap op Nederlands en Europees beleid. 5. Versterken en positioneren van de KNAW-instituten als dynamische nationale 4. organisaties, complementair aan de universiteiten. Bijdragen aan versterking van (inter)nationale netwerken en onderzoeksinfrastructuren. 7.6. Benutten van de potentie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) in samenwerking met de partners in de Kenniscoalitie.

De KNAW stelt zich in deze periode ten doel de verbindingen te versterken: • Tussen wetenschapsgebieden en wetenschappelijke organisaties, nationaal en internationaal. • Tussen wetenschap en samenleving. • Tussen de drie Akademies en de eigen instituten.

wetenschap verbindt -

strategische agenda 2016 2020

jaarverslag 2018 3.1 Kernactiviteiten verbinden (ambitie 1)

Ambitie 1: kernactiviteiten verbinden om de KNAW optimaal te laten functioneren

In 2020: • Is de bijdrage van de KNAW aan het maatschappelijk debat in de domeinen wetenschap en kunst verder vergroot. • Heeft de KNAW bijgedragen aan de totstandbrenging van een stimulerend onderzoeksklimaat in Nederland. • Is sprake van een inspirerende wisselwerking tussen: −− De forumfunctie en de adviesfunctie. −− De drie Akademies en de instituten. −− De verschillende generaties wetenschappers. • genoemde ambities. • HeeftReflecteert de KNAW de organisatie, ook jongere zowel onderzoekers bestuurlijk – promovendials ondersteunend, en postdocs de hierboven – nadrukkelijk bij haar activiteiten betrokken.

De leden van de KNAW hebben, evenals de leden van De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten bijgedragen aan tal van programma’s op het gebied van wetenschap, kunst of wetenschap en kunst. Een groot deel van de bijeenkomsten vond plaats in Amsterdam. Evenals in het voorgaande jaar, en in de overtuiging dat het bijdraagt aan de landelijke zichtbaarheid van de KNAW, heeft de KNAW ook in 2018 weer een aantal bijeenkomsten buitenshuis georganiseerd. Zo werd op de

European Forests and Energy Challenge georganiseerd, was er in Wageningen een symposiumcampus van overde Universiteit CRISPR-Cas Leiden en volgde in Den er Haagin Den een Haag symposium een symposium over Sustainable over de kwaliteit van rechtspraak en rechtshulp in het (civiele) geding.

In 2017 werd de lijn van een betere afstemming tussen adviesfunctie en de programmering van publieke bijeenkomsten ingezet. In 2018 heeft dit verder gestalte gekregen door bijvoorbeeld het publiekssymposium over de verkenning Talen voor Nederland

gebeurde dat, waarin op initiatief het belang van vaneen éénlid van taalbeleid een van voor de drie de Nederlandse Akademies, soms samenleving in werd onderzocht. Daarnaast waren er tal van kleinschalige expertmeetings. Soms die de KNAW en Akademie van Kunsten organiseerden met de Boekmanstichting: samenwerking met een externe partij. Een voorbeeld zijn de twee expertmeetings een over kunst en technologie en een over cultural commons. Daarbij gaan deskundigen vanuit de KNAW met deskundigen van buiten de KNAW met elkaar in gesprek.

De KNAW organiseert niet alleen publieksbijeenkomsten, maar vervult voor haar leden ook een sociëteitsfunctie. In 2018 werden er dispuutsavonden georganiseerd waar leden van de drie Akademies aanwezig waren. Deze bijeenkomsten hebben een wetenschappelijk en een sociaal doel. De leden waarderen de bijeenkomsten omdat ze met onderzoekers uit andere disciplines kunnen spreken over wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken. De vier domeinen zijn zelf ook aan de slag gegaan met discussieavonden. Zo organiseerde ieder domein minstens

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen een discussieavond als welkom aan de nieuwe leden van het domein. Daarnaast organiseerde de KNAW lunchlezingen die met name bedoeld zijn voor emeriti. Deze lezingen worden zeer gewaardeerd, mede vanwege de combinatie van het sociale en wetenschappelijke.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam

Indicatorenwerden 21 nieuwe forumfunctie leden geïnstalleerd. Forum 2015 2016 2017 2018 Bijeenkomsten* 138 100 71 117 * Dit zijn bijeenkomsten van afdelingen en secties, dispuutsavonden en themabijeenkomsten van het Genootschap, De Jonge Akademie en de Akademie van Kunsten. Het aantal deelnemers varieert van 50 tot 250 per bijeenkomst.

organiseren van bijeenkomsten. De leden spraken regelmatig de hoop uit dat ze snelNet als weer in 2017in het had vertrouwde de verbouwing Trippenhuis van het terecht Trippenhuiscomplex kunnen. Ook het invloed publiek op dat het naar KNAW-bijeenkomsten komt, mist het Trippenhuis. Dat het aantal bijeenkomsten in 2018 aanzienlijk hoger ligt dan in 2017 is deels te verklaren vanuit het grote aantal en deels uit het feit dat in het overzicht van 2018 ook acht prijsuitreikingen zijn opgenomen.adviezen dat Daarbijwerd afgerond lijken ook waar de (expert)bijeenkomstendomeinen (die in 2017 werdenaan waren ingesteld) verbonden, goed op stoom te komen.

Overzicht publieksbijeenkomsten in 2018 Datum Bijeenkomst Titel Locatie 15-jan Symposium Replicatieonderzoek VOC-zaal Bushuis 18-jan Ledenbijeenkomst De Jonge Akademie Trippenhuis 22-jan Prijsuitreiking De Balie 5-feb Trippenhuis Hendrik Mullerprijs 5-feb Symposium Talen voor Nederland OBA Expertbijeenkomst Mingler Live Arts/Science: Academy Honours Programme for Trippenhuis Young Artists and Scientists 8-feb6-feb DomeinmiddagExpertbijeenkomst De bijdrage van de sociale wetenschappen aan het Industrieele Groote onderzoek naar klimaatverandering Club 9-feb Symposium Trippenhuis 12-feb Domeinbijeenkomst KNAW-Domein NTW: discussieavond Trippenhuis Unfinished Systems of Non-Knowledge 15-feb Domeinavond Diner met lezing door Dame Sally Davies Trippenhuis 15-feb Symposium De aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeks- Zuiderkerk land 19-feb Symposium Sustainability European Forests and Energy Challenge Campus Den Haag 19-feb Lezing OBAUniversiteit Leiden, 22-feb Symposium KunstKennis: Writing Worlds Perdu Uit de kunst met Francine Houben Symposium Spoorwegmuseum,

24/25-feb Domeinbijeenkomst De Jonge Akademie Experiment Event Trippenhuis Utrecht 27-feb Impact in kaart 26-feb KNAW-Domein MMBG: discussieavond 5-mrt Domeinmiddag Replicatieonderzoek OBA Expertbijeenkomst In de driehoek, Utrecht 7-mrt Trippenhuis

Expertbijeenkomst Hendrik Muller winterseminar

jaarverslag 2018 8-mrt Symposium CRISPR-Cas: from evolution to revolution 9-mrt Symposium DAVS OBA Wageningen UR 19-mrt Lunchlezing Joodse stenen spreken (Pieter van der Horst) Trippenhuis 20-mrt Dispuutsavond Dispuutsavond Trippenhuis European Young Academies Trippenhuis Lunchlezing Recht in crisis Trippenhuis 23-24-mrt Expertbijeenkomst Ledenbijeenkomst De Jonge Akademie Trippenhuis 26-mrt Installatiebijeenkomst Nieuwe leden De Jonge Akademie Industrieele Groote 26-mrt Club 29-mrt26-mrt Symposium KunstKennis: kunst & gezondheid OBA Arts/Science: Academy Honours Programme for Trippenhuis Young Artists and Scientists 9-apr4-apr DomeinbijeenkomstExpertbijeenkomst Trippenhuis

9-apr Symposium CO2: grondstof van de toekomst OBA KNAW-Domein Geesteswetenschappen: hoe verder? 12-apr Domeinmiddag Twee lezingen: Soils at Risk & De digitale samenleving OBA 18-apr Symposium Kwaliteit van rechtspraak en rechtshulp in het (civiele) geding Campus Den Haag 18-apr Symposium De Jonge Akademie InterScience: identiteit Universiteit Leiden, Delft 19-apr Faces of Science TrippenhuisMuseum Prinsenhof, 19-apr Symposium KunstKennis: Art & Ecology - Politics & Poetics of Perdu Expertbijeenkomst moving materials 20-apr Kunst, techniek en beleving (met Boekmanstichting) Trippenhuis 23-apr Symposium OBA Expertbijeenkomst 25-apr Symposium Stephen Hawking: een leven in het universum OBA Wetenschappelijke deugden: achterhaald of relevant? 8-mei Sectorplannen wetenschapsbeleid (met NWO en Pakhuis de Zwijger

8-mei SymposiumExpertbijeenkomst Geheime kennis en de wetenschap OBA VSNU) 9-mei Econometristen Trippenhuis Prijsuitreiking SPE Dissertatieprijzen Trippenhuis Expertbijeenkomst Installatiebijeenkomst Kick-offmeeting Comeniusnetwerk 16-mei 22-mei Lunchlezing De moleculaire basis van veroudering en effectieve Trippenhuis 16-mei mogelijkheden om gezond ouder te worden (Jan Muntgebouw, Utrecht Hoeijmakers) 22-mei Symposium Vrijheid van wetenschapsbeoefening KIVI, Den Haag 22-mei Symposium Geheime kennis en de staat OBA Symposium De Nieuwe Liefde Symposium The Senate and the People in North Atlantic Small Trippenhuis 24-mei Health inequalities (met FEAM en ALLEA) 28-mei24-25 mei Ledenbijeenkomst Akademiemiddag Power Constitutional Monarchies 30-mei Arts/Science: Academy Honours Programme for Trippenhuis Young Artists and Scientists NEMO 31-mei SymposiumExpertbijeenkomst KunstKennis: Arts & Education Perdu 2-jun Lezing Informatiebijeenkomst Vluchtelingen in de weten- Academiegebouw, schap 5-jun Symposium Evidence-based medicine OBA Utrecht 7-jun Symposium Ontstaan van leven OBA 7-jun 50 PK met Jet Bussemaker Huis De Pinto 11-jun Prijsuitreiking Expertbijeenkomst Campert Bij 11-jun Domeinbijeenkomst LedendinerUitreiking Akademie Akademie van van Kunsten-penning Kunsten aan Remco TobaccoUitgeverij Theater De Bezige 12-jun Prijsuitreiking Onderwijsprijs 2018 De Rode Hoed 12-jun Symposium Geheime kennis: westerse esoterie OBA Symposium Robotisering Oude Zaal Tweede Kamer, Den Haag 14-jun

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 19-jun Symposium Geheime kennis: censuur en zelfcensuur OBA 25-jun Domeinmiddag Nep of niet nep OBA 2-jul Arts/Science: Academy Honours Programme for Trippenhuis Young Artists and Scientists 3-jul Expertbijeenkomst Kunst & cultuuronderzoek de Waag Symposium Paradisodebat: Fair Practice Code Paradiso Expertbijeenkomst 30-31-aug Symposium Historicism as a Polemical Concept in the Humanities OBA 26-aug and Social Sciences, 1890-1980 31-aug Symposium Trust in Science & Changing Landscapes of Trippenhuis Communication (met ALLEA) 5-sep Lunchlezing Trippenhuis Bemmel) 13-sep Domeinmiddag GerechtelijkeWaar was je? Gelovendwalingen na enDarwin strafrecht en Hubble (Jan van OBA Lezing KNAW Heineken lecture: Erik van Lieshout Van Abbemuseum, Eindhoven 17-sep16-sep Installatiebijeenkomst Installatie KNAW-leden OBA 20-sep Symposium Gezondheid is meer dan geneeskunde 20-sep Symposium Het Culturele mecenaat Van Abbemuseum, EindhovenUilenburgersjoel 21-sep Culture Commons (met Boekmanstichting) Trippenhuis Ledenbijeenkomst De Jonge Akademie Expertbijeenkomst Lezing KNAW Heineken lecture: Nancy Kanwisher Aula, Nijmegen 24-sep Universiteit Utrecht 25-sep Lezing KNAW Heineken lecture: Nancy Kanwisher NIN-KNAW 24-sep 25-sep Lezing KNAW Heineken lecture: Xiaowei Zhuang Lezing KNAW Heineken lecture: Peter Carmeliet RUG, Groningen Lezing 26-sep LUMC, Leiden Lezing KNAW Heineken lecture: Paul Hebert Schouwburg, Leiden 26-sep KNAW Heineken lecture: John McNeill Sweelinckzaal, Utrecht 27-sep Lezing KNAW Heineken lecture: Xiaowei Zhuang 26-sep 27-sep Prijsuitreiking Heinekenprijzen 2018 ‘tAMOLF IJ 28-sep Lezing KNAW Heineken lecture: Xiaowei Zhuang Muziekgebouw aan

1-okt Domeinmiddag De eerste 1000 dagen van het leven. Het fundament OBATU Delft + Hubrecht, voor de toekomst Utrecht 1-okt Ledenbijeenkomst Diner met lezingen Akademie van Kunsten Trippenhuis 2-okt Symposium Gedragscode wetenschappelijke integriteit De Nieuwe Liefde 5-okt Breaking Habits 15-okt Domeinbijeenkomst De (Nederlandse) samenleving kan niet zonder Trippenhuis Expertbijeenkomst geesteswetenschap Mondriaanfonds Symposium Netwerken OBA 17-okt Symposium De Jonge Akademie InterScience: natuur versus Karl Dittrichzaal, 16-okt cultuur 19-okt Symposium Trippenhuis Maastricht 19-okt Symposium Avond van de Nobelprijzen OBA Microplastics (met SAPEA) 22-okt Lunchlezing De oorsprong van de Klassiek-Syrische literatuur Trippenhuis (Holger Gzella) 22-okt Symposium Vaccination: science and social perspectives De Nieuwe Liefde 1-nov Dicussiebijeenkomst Openbare discussiebijeenkomst over Plan S, voor de StAeg, Amersfoort versnelling van de transitie naar open access 8-nov Domeinmiddag Twee lezingen: Quantumcomputers en de quantumre- OBA

9-nov Trippenhuis volutie & Nieuwe richtingen in de cryptografie 9-nov Symposium 39th Erasmus Birthday Lecture: Passions for and of Trippenhuis Expertbijeenkomst Erasmus Birthday Masterclass Yasmin Haskell 12-nov Lezing Kunst & Wetenschap over Giacometti en Chadwick: OBA emotiesLearning en in hun the Earlygeschiedenis Modern Period (Yasmin Haskell)

jaarverslag 2018 15-nov Ledenbijeenkomst Comeniusnetwerk Trippenhuis 19-nov Prijsuitreiking Lorentzmedaille OBA 19-nov Symposium Wat zijn de ingrediënten voor een plusprogramma OBA

22-nov Prijsuitreiking Bob Pinedo Cancer Care Award Nederlands? 22-nov Ledenbijeenkomst De Jonge Akademie Trippenhuis VU 23-nov Prijsuitreiking Trippenhuis Symposium Personalized Health: nieuwe technologieën voor zorg OBA opUitreiking maat Nationale Postdocprijs 2018 27-nov26-nov Domeinbijeenkomst Domeindiscussieavond ter kennismaking nieuwe Trippenhuis leden 30-nov Lezing Oost-Indisch Huis Beyond: Transformations in Grammatical Perspectives 26th Gonda Lecture: From Pāṇini to Patañjali and 3-dec Domeinmiddag OBA (Madhav Deshpande) 3-dec Domeinbijeenkomst Amsterdamse What in de world is light? (Tim Ingold) Academische Club 3-dec Ledenbijeenkomst Ledendiner AkademieMMBG ter vankennismaking Kunsten nieuwe leden Trippenhuis Opslag en beschikbaarheid van data voor onderzoek Trippenhuis 10-dec Symposium Trippenhuis 4-dec Expertbijeenkomst 10-dec Lezing OBA Politieke biografie 19-dec Symposium OBA fromUit de Africa kunst met Adriaan Geuze Global Sports, Masculinity and Exploitation: Views

24 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.1.1 Genootschap

Akademies van de KNAW en heeft de meeste leden. De leden worden voor het leven benoemd.Het Genootschap De forum- van en excellente adviesfunctie wetenschappers van de KNAW is de wordt oudste vormgegeven van de drie vanuit het Genootschap, en steeds vaker in nauwe verbinding met andere onderdelen (Akademies en instituten) van de KNAW. De leden van het Genootschap vormen tevens de algemene vergadering van de KNAW.

GezondheidswetenschappenDe KNAW kent sinds 2017 vier en domeinen: de Natuur- de en Gedrags-, Technische Maatschappij- wetenschappen. en Rechts- Leden wetenschappen, de Geesteswetenschappen, de Medische, Medisch-Biologische en de Domeinstructuur. zijn lid van één Domein. In 2018 hebben de leden gewerkt aan het versterken van De KNAW-leden zetten zich belangeloos in voor de KNAW. Zij dragen bij aan de forum- en adviesfunctie en maken bijvoorbeeld deel uit van jury’s van prijzen. Veel leden voelen zich verantwoordelijk voor de wetenschap en de samenleving. Ze vinden elkaar langs inhoudelijke lijnen waardoor disciplines met elkaar in contact komen en nieuwe perspectieven op wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken ontstaan. En zij dragen als KNAW-lid bij aan het toegankelijk maken van de wetenschap voor brede groepen in de samenleving.

Indicatoren Genootschap Leeftijd leden 2015 2016 2017 2018 8 11 58 35-45 4 1536 150 45-55 333 60 33176 32376 55-65 154 168 Totaal 549 553 565 578 65+ 334

Geslacht leden <65 2015 2016 2017 2018 170 181 Vrouw 50 Man 166 165 54 64 74 Percentages vrouwelijke leden Akademies 2015 2016 2017 2018 23% 25% 27% 29% De Jonge Akademie 52% 50% 50% AkademieGenootschap van (leden Kunsten <65 jaar) 37% 37% 37% 47% Zoals blijkt uit de indicatoren komen er elk jaar meer34% jongere leden en meer vrouwelijke leden.

jaarverslag 2018 wetenschappers die de KNAW, net als in 2017, hield in het kader van het Westerdijkjaar. In 2018 zijn 21 nieuwe leden geïnstalleerd. Dat is inclusief de extra ronde voor vrouwelijke

Overzicht nieuwe leden in 2018 • • Roshan Cools (1975), hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie aan het Radboudumc • Connie Bezzina (1969), hoogleraar moleculaire cardiogenetica aan het Amsterdam UMC

PedroWesterdijk Crous Fungal (1963), Biodiversity hoogleraar Institute Fungal Biodiversity aan de Universiteit Utrecht, hoogleraar • ArwenEvolutionary Deuss Phytopathology(1975), hoogleraar aan structuur Wageningen en samenstelling University & Research van het binnenste en directeur van van de aardehet

• - aan de Universiteit Utrecht • Peter ten Dijke (1960), hoogleraar moleculaire celbiologie, in het bijzonder de signaaltrans • ductie aan het Leids Universitair Medisch Centrum • Judith van Erp (1970), hoogleraar publieke instituties aan de Universiteit Utrecht GuillénEindhoven Fernández (1964), hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan het Radboudumc • Remco van der Hofstad (1971), hoogleraar kansrekening aan de Technische Universiteit • Petra de Jongh (1971), hoogleraar anorganische nanomaterialen aan de Universiteit Utrecht • Christian Lange (1975), hoogleraar Arabische en islamitische studies aan de Universiteit Utrecht • Monique Laurent (1960), onderzoeker en mt-lid van het Centrum Wiskunde & Informatica en hoogleraar combinatorische optimalisering aan Tilburg University • Kofi Makinwa (1964), hoogleraar elektronische instrumentatie aan de Technische - Universiteit Delft • Judi Mesman (1974), hoogleraar interdisciplinair onderzoek van maatschappelijke uitdagin gen aan de Universiteit Leiden • Antje Meyer (1957), directeur van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek en bijzonder hoogleraar individuele verschillen in taalverwerking aan de Radboud Universiteit • Michel Orrit (1956), hoogleraar spectroscopie van moleculen in de gecondenseerde materie • aan de Universiteit Leiden Hermen Overkleeft (1969), hoogleraar bio-organische synthese aan de Universiteit Leiden • Judith Pollmann (1964), hoogleraar Nederlandse geschiedenis van de vroegmoderne tijd aan • de Universiteit Leiden Ingrid Robeyns (1972), hoogleraar ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht • Jeannot Trampert (1961), hoogleraar geofysica, in het bijzonder seismologie aan de UniversiteitTwente Utrecht • PeterDetlef‐ Paulvan VuurenVerbeek (1970), (1970), klimaatonderzoeker hoogleraar filosofie bijvan het mens Planbureau en techniek voor aan de deLeefomgeving Universiteit en

Verderbijzonder zijn hoogleraarals buitenlands mondiale lid milieuproblematiek benoemd: aan de Universiteit Utrecht • Leonard van der Kuijp (1952), hoogleraar Tibetaanse en Himalaya-studies, Harvard

• (Australië)University (Verenigde Staten) • Peter Visscher (1962), hoogleraar kwantitatieve genetica, University of Queensland (Verenigde Staten) Jim Zachos (1959), hoogleraar aardwetenschappen, University of California at Santa Cruz

26 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.1.2 De Jonge Akademie De Jonge Akademie is een dynamisch, creatief en innovatief platform van jonge wetenschappers uit alle disciplines. De Jonge Akademie is in de afgelopen veertien jaar uitgegroeid tot een bekend en gerespecteerd platform: een veelgevraagde gast bij media, serieus gesprekspartner voor bestuur en beleid, nationaal en internationaal, en actief betrokken bij wetenschapsbewustwording op scholen en publieksevenementen. De kracht van De Jonge Akademie is de diep gevoelde passie voor wetenschap en de wens die te delen met de samenleving.

In het kader van wetenschapsbeleid bracht De Jonge Akademie in 2018 verschil-

oflende WOinActie. bezoeken Daarbij aan Colleges komen vanonderwerpen Bestuur van aan de bod universiteiten, die hoog op het de agendaMinisterie staan, van zoalsOCW, werk-de VSNU, en regeldruk,NWO en partijen internationalisering zoals de AWTI, en de de Landelijke positie van Studentenvakbond jonge onderzoekers.

naar aanleiding van het initiatief Science Buddies, in de NWO-pilot ‘Vluchtelingen inIn de2018 wetenschap’. resulteerde Daarnaast het overleg pleitte tussen De DeJonge Jonge Akademie Akademie, in 2018 NWO, met KNAW succes en UAFvoor

ouder, niet zijnde de biologische moeder, voortaan verlenging van de indientermijn uitbreidingkrijgt. Daarmee van dewordt extensieregel een betere Vernieuwingsimpuls verdeling van werk‐ naaren zorgtaken alle ouders. tussen Zodat ouders ook de gestimuleerd. Verder publiceerde De Jonge Akademie in 2018 haar onderwijsvisie.

In 2018 verschenen twee publicaties van De Jonge Akademie. Op 2 juni presenteerde De Jonge Akademie A Beginner’s Guide to Dutch Academia, een gids gemaakt om buitenlandse wetenschappers te helpen hun weg te vinden als ze in Nederland willen werken. De gids gaat onder andere in op de Nederlandse werkcultuur, arbeidscontracten en de structuur van universiteiten en onderzoeksinstellingen.

Grensoverstijgend. Kansen en belemmeringen voor interdisciplinair academisch onderwijs. In deze verkenning worden de ervarin- genOp 26 en maart voor- verscheenen nadelen de van publicatie interdisciplin air onderwijs besproken en doet De Jonge Akademie aanbevelingen voor docenten, studenten en universitaire bestuurders. a beginner’s guide to dutch academia grensoverstijgend the young academy de jonge aK ademie

a beginner’s guide Kansengrensoverstijgend en belemmeringen voor to dutch academia interdisciplinair academisch onderwijs ver K enning de jonge a K

De Jonge Akademie is een zelfstandig onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen The Young Academy is an independent part of the

Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences ademie

verKenning DJA- A beginners Guide _OMSLAG.indd 1 6/14/2018 12:32:36 PM

jaarverslag 2018 In internationaal verband is De Jonge Akademie actief in verschillende koepels. In 2018 organiseerde De Jonge Akademie een bijeenkomst in het Trippenhuis met de European Young Academy’s. Hierbij waren 18 jonge academies vertegenwoordigd, met 35 deelnemers. Centraal stond de vraag hoe jonge academies en jonge wetenschappers kunnen bijdragen aan het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.

In het kader van wetenschapsbewustwording organiseerde De Jonge Akademie op

kinderen24 en 25 februarizelf even 2018 wetenschapper ‘Experiment zijn. Event’ Ze konden in samenwerking bijvoorbeeld met lichtmeters de Nederlandse maken enSpoorwegen ermee naar en sterren het Spoorwegmuseum kijken en ze konden in Utrecht. uitproberen Tijdens hoe deze een twee treinconducteur dagen konden een vertraging het beste kan uitleggen. De Jonge Akademie heeft wetenschappelijke spellen ontwikkeld om bij het evenement uit te delen.

In 2018 verstrekte De Jonge Akademie twaalf beurzen waarmee leden samen projecten hebben opgestart die passen binnen de doelstellingen van De Jonge Akademie. Dit betreffen vaak interdisciplinaire projecten of samenwerkingen tussen wetenschappers en kunstenaars. Een voorbeeld is het project ‘Hoe weet je

honoursstudenten en pabostudenten in 2018 een vak voor basisschoolkinderen. Daardoordat?! Wetenschapscommunicatie maakten wetenschappers van en de leraren toekomst’. van deVia toekomst dat project kennis ontwikkelden met elkaars

PhD candidates’. Daarover zal in 2019 gepubliceerd worden. expertise. Ook werd in 2018 een onderzoek uitgevoerd naar ‘international contract Onder de noemer Inhoud en Interdisciplinariteit organiseerde De Jonge Akademie

verschillende disciplines wordt belicht. In 2018 ging het over identiteit en over natuurtwee succesvolle versus cultuur. InterScience-bijeenkomsten, De reeks weblogs over de waarbij drijfveren altijd van één de onderwerp leden van vanuitDe Jonge Akademie is in 2018 voortgezet.

der Wetenschappen ingestelde Nationale Postdocprijs werd ook in 2018 uitgereikt. De in 2017 door De Jonge Akademie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij uitvoert met grote maatschappelijke impact, ging naar ontwikkelingspsycholoog EddieDe prijs, Brummelman. voor een postdoconderzoeker die excellent wetenschappelijk onderzoek

Leden van De Jonge Akademie treden veel op bij publieksbijeenkomsten en in de media. Ook leveren ze een grote bijdrage aan raden, commissies, beoordelingscom- missies en jury’s van de KNAW en aan diverse evenementen van het Genootschap. Verder biedt De Jonge Akademie met ‘Kennis op straat’ al jaren laagdrempelige publiekslezingen aan op locatie, voor diverse maatschappelijke groeperingen.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Overzicht nieuwe leden in 2018

•Op 26 maart 2018 zijn de volgende personen als lid van De Jonge Akademie geïnstalleerd:Rijksuniversiteit Groningen • NadineHan Thomas Akkerman Adriaenssen (1978), (1985),Engelse geschiedenis letterkunde envan cultuurgeschiedenis, de filosofie,

• • Universiteit Leiden Lisa Becking (1978), mariene biologie, Wageningen University & Research • Angélique Cramer (1979), modellen en methoden voor klinische psychologie, AmsterdamTilburg University • Barbora Hola (1980), internationaal strafrecht, NSCR en Vrije Universiteit • • Hanneke Hulst (1983), anatomie en neurowetenschappen, Amsterdam UMC • Arfan Ikram (1980), epidemiologie, Erasmus MC • Dora Matzke (1982), wiskundige psychologie, Universiteit van Amsterdam DanielGroningen Oberski (1981), methodologie en statistiek, Universiteit Utrecht • ErinBettina Wilson, Reitz-Joosse universitair (1984), docent Latijnse politiek taal en en religie, letterkunde, Rijksuniversiteit Rijksuniversiteit Groningen Zie ook www.dejongeakademie.nl

jaarverslag 2018 3.1.3 Akademie van Kunsten

van vijftig leden was immers in het voorgaande jaar al bereikt en leden zijn voor vijfIn 2018 jaar lid.koos In de 2019 Akademie zal de eerste van Kunsten lichting geen leden nieuwe aftreden leden. en wordenHaar maximale er tien nieuwe aantal leden gekozen. De Akademie van Kunsten is inmiddels uitgegroeid tot een niet weg te denken onderdeel van de KNAW. In 2018 organiseerde zij dertig bijeenkomsten, vaak in samenwerking met verschillende Domeinen van de KNAW en ook met - bijeenkomsten georganiseerd: een over de relatie tussen kunst en technologie externe organisaties. Met de Boekmanstichting werden bijvoorbeeld twee expert en een over cultural commons, plekken in de openbare ruimte die van iedereen zijn. Daarnaast organiseerde de Akademie van Kunsten opnieuw de succesvolle reeks KunstKennis. Dit gebeurde wederom in samenwerking met het Domein Geesteswetenschappen en dit keer werd ook samengewerkt met een andere

bijeenkomsten werd gekeken naar andere vormen van schrijven, kunst en ecologie, kunstexterne en partner: gezondheid Amsterdam en kunst Research en educatie. Institute De leden of the van Arts de andAkademie Sciences. van In Kunsten vier droegen daarnaast bij aan diverse forumactiviteiten van De Jonge Akademie en van het Genootschap zoals de lezingenreeks Geheime Kennis die in de periode mei/juni plaatsvond in de OBA.

Het entameren van en participeren in publiek debat behoort tot de speerpunten van de Akademie van Kunsten. Ook in 2018 is zij meermaals naar buiten getreden met prikkelende opiniestukken, onder meer over de beroerde arbeidsmarktpositie van de kunstenaar. Er werd aandacht gevraagd voor jonge dansers die door commerciële omroepen zonder vergoeding worden ingezet voor de productie van populaire tv-shows. Daarnaast is de Akademie van Kunsten een graag geziene gesprekspartner in Den Haag. De Akademie van Kunsten treedt naar voren als de vertegenwoordiger van de stem van de makers en wordt in het politieke debat en in de besluitvorming daadwerkelijk gehoord. De voorzitter van de Akademie van Kunsten is in 2018 doorgegaan met het publiceren van zijn driemaandelijkse column in het cahier van de Boekmanstichting; een column die inmiddels breed wordt gelezen in de cultuursector. Een voorbeeld is de column ‘Een storm waait door het paradijs’, waarin hij ingaat op ‘onconditionele inclusiviteit’. Een ander voorbeeld is ‘Groot nieuws, dames en heren, groot nieuws!’, waarin hij een pleidooi houdt voor een grote investering ten behoeve van de verbetering van de positie van de maker.

De Akademie van Kunsten heeft in 2018 een groot adviestraject opgestart: Droombeelden van het publiek domein. Acht leden, verspreid over verschillende

remedie tegen pessimisme ontvouwen ze hun visie op hoe het publiek domein van dedisciplines, toekomst worden vormgegeven geïnterviewd zou moeten over deworden. teloorgang Ook opvan het het vlak publiek van de domein. arbeidsmarkt Als blijft de Akademie van Kunsten zich roeren. Nadat de Arbeidsmarktagenda Culturele en Creatieve Sector 2017-2023 was opgesteld, heeft de Akademie van Kunsten deel uitgemaakt van de regiegroep die toeziet op de uitvoering van de agenda.

Overzicht nieuwe leden in 2018

Zie ook www.akademievankunsten.nl In 2018 zijn geen nieuwe leden geïnstalleerd.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.1.4 Comeniusnetwerk voor docenten aan universiteiten en hogescholen die zich inzetten voor vernieu- wingOp 16 in mei het 2018 hoger is onderwijs. het Comeniusnetwerk Het netwerk, van dat start is ondergebracht gegaan. Dit is bij een de nieuw KNAW, platform zal een ontmoetingsplaats zijn om ervaringen en ideeën uit te wisselen. Ook kan het netwerk een gesprekspartner worden voor het hogeronderwijsveld op het gebied van onderwijsvernieuwing. In het najaar van 2018 vond een tweede bijeenkomst van het netwerk plaats waarbij ook het bestuur van het netwerk werd verkozen. Eind 2018 telde het Comeniusnetwerk 92 leden.

De minister van OCW heeft in de Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek De waarde(n) van weten aangekondigd dat het wenselijk is om vanuit het Comeniusprogramma ook een netwerk van docenten en onderwijsleiders voort te laten komen2. Het programma vormt een bestaande ‘vernieuwingsimpuls’ voor professionals die zich inzetten voor verbetering van het hoger onderwijs en het hoger onderwijsbestel. Het netwerk was nieuw te vormen en moet tot een sterkere stem voor onderwijsvernieuwers in het publiek en politiek debat over hoger onderwijs gaan leiden. De minister heeft de KNAW gevraagd om in samen- spraak met de laureaten van het programma een nieuw netwerk op te zetten: het Comeniusnetwerk. In eerste instantie gebeurt dit met ondersteuning vanuit het door te gaan. In maart 2018 is de KNAW aan de slag gegaan met de oprichting van ditMinisterie netwerk. van Het OCW maakt voor het een voor periode de KNAW van driemogelijk jaar, metom nieuwede intentie accenten om na te evaluatie leggen op onderwerpen die voorheen weliswaar aan de orde kwamen, maar niet altijd een even sterke nadruk kregen, zoals onderwijsvernieuwing.

bijeenkomst. Naast de minister waren ook de vicepresident van de KNAW en de voorzittersOp 16 mei was, van Dein de Jonge aanwezigheid Akademie vanen de de Akademie minister vanvan OCW,Kunsten de officiële aanwezig. kick-off Na deze bijeenkomst is het oprichtingsproces verder op gang gekomen. Zo werd een enquête onder de leden van het Comeniusnetwerk uitgezet. Zij werden gevraagd naar hoe het netwerk vormgegeven zou moeten worden, wat voor structuur wenselijk was en welke onderwerpen aan bod zouden moeten komen. Aan de hand van de uitkomst van dit onderzoek zijn twee werkgroepen aan de slag gegaan met de organisatie en bestuur aan de ene kant en de visie en taakstelling van het netwerk aan de andere. De plannen die de leden in deze werkgroepen creëerden werden op de ledenbijeenkomst van 15 november gepresenteerd. Bij die bijeenkomst hield ook de voorzitter van de Akademie van Kunsten een lezing over de noodzaak van voorlopig bestuur van zes leden begonnen. Analoog aan de structuren van De Jonge verbeelding en fijne taalbeheersing in discussies over MeToo. Vervolgens is een studenten; 2. Verhouding hbo-wo; en 3. Duurzaam docentschap. Daarnaast is er een werkgroepAkademie en opgericht de Akademie die zich van met Kunsten inclusiviteit zijn drie als tracés overkoepelend opgericht: thema 1. Vorming aan de van slag gaat.

2 De minister van OCW heeft per brief (d.d. 22 maart 2018, referentie 1335818) voor de jaren 2018-2020 voor de organisatie en ondersteuning van het Comeniusnetwerk een bedrag

- neelvan € € 200.000 23.087 en per materiele jaar toegezegd. lasten € Het 51.388) netwerk besteed. is van Het start restant gegaan zal op in 16 2019 mei en 2018. 2020 Zie besteed voor worden.een overzicht van de activiteiten in 2018 hierboven. In 2018 heeft de KNAW € 74.475 (perso

jaarverslag 2018 De aanwezigheid van het Comeniusnetwerk in het huis van de KNAW wordt gewaardeerd door de andere akademies. Leden van het netwerk worden uitgeno-

Kunsten. Ook zijn er ontmoetingen tussen de besturen van het Comeniusnetwerk endigd De om Jonge aan Akademie.te schuiven Het bij netwerktracévergadering nodigt op van haar bijvoorbeeld beurt leden de van Akademie de akademies van uit om met hen mee te denken en ook bij te dragen aan bijeenkomsten. In korte tijd heeft het Comeniusnetwerk al geleid tot nieuwe verbindingen, die in komende jaren waarschijnlijk verder versterkt zullen worden.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.2 Podium voor Nederlandse wetenschappers (ambitie 2)

Ambitie 2: fungeren als ambassadeur en podium voor Nederlandse wetenschappers

In 2020: • Zijn Nederlandse wetenschappers zichtbaarder, zowel in eigen land als daarbuiten, middels media-aandacht, prijzen, representatieve activiteiten en anderszins. • Heeft de KNAW haar portfolio wetenschapsprijzen en subsidies aangepast aan maatschappelijke veranderingen en aan haar eigen doelen. • Heeft de KNAW nieuwe geldbronnen aangeboord, als resultaat van nieuw beleid op het gebied van ‘friendraising & fundraising’.

De KNAW heeft een afdeling Wetenschapsfondsen die zorgt voor de wetenschappelijke prijzen die de KNAW uitreikt en de stimuleringsprogramma’s uit de fondsen die de KNAW beheert. Ook het signaleren van mogelijkheden voor fondsenwerving voor de Akademie en haar instituten behoort tot het takenpakket.

Podium voor wetenschappers resulteerdeIn 2018 werden in 28 in prijswinnaars totaal 719 nominaties van prijzen in enbehandeling 190 toekenningen genomen binnen voor 14 fondsen. prijzen, Totnaast de 426 prijzen aanvragen die dit jaarvoor werden financiële uitgereikt, bijdragen behoorden uit stimuleringsprogramma’s. onder meer de prestigieuze Dit Heinekenprijzen voor internationale wetenschappers en de eveneens befaamde Lorentzmedaille, die eens in de vier jaar naar een wereldwijd toonaangevend theoretisch fysicus gaat. De KNAW Bob Pinedo Cancer Care Award voor translatio- neel onderzoek beleefde in november 2018 zijn tweede editie.

Indicatoren wetenschapsprijzen Forum 2015 2016 2017 2018 Prijzen (uitgereikt) 30 29 28 28

Fondsen en prijzen In 2018 vonden er diverse (reglements)wijzigingen plaats om prijzen en fondsen zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de actuele stand van zaken in wetenschap introductie van de AVG die het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens nog verderen maatschappij heeft onderstreept. (Lorentz Medaille, De samenwerking Akademiepenning). met Stichting Van Ammodo invloed was werd ook in delijn gebracht met vigerend beleid. De KNAW draagt sinds 2018 uitsluitend zorg voor het nominatie – en selectieproces van de laureaten. De naam wijzigde van Ammodo KNAW Award naar Ammodo Science Award.

In 2018 werd een viertal oudere KNAW-programma’s afgebouwd die niet of onvoldoende aansloten bij ambities en aandachtspunten van de KNAW (Akademie Colloquia, Congressubsidiefonds, Fonds bijeenkomsten KNAW-leden en Visiting Professors). Hiermee kwam onder meer ruimte voor het instellen van een nieuw Akademiefonds, met een focus op jonge onderzoekers (met de KNAW Early Career

jaarverslag 2018 Awards, Early Career Partnerships en een nieuwe vorm van verkennende bijeenkomsten voor midcareer-onderzoekers.)

Vijf KNAW-leden beloond met hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap

allen leden van de KNAW, ontvingen in 2018 de NWO-Spinozapremie. KNAW-lid BeatriceAnna Akhmanova, de Graaf kreeg Marileen de NWO-Stevinpremie. Dogterom, Carsten Dede DreuSpinoza- en John en de van Stevinpremies der Oost, zijn de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap.

Overzicht wetenschapsprijzen, stimuleringsprogramma’s en fondsen

Overzicht uitgereikte Wetenschapsprijzen • De prestigieuze, tweejaarlijkse Heinekenprijzen, beschikbaar gesteld door de Stichtingen Heineken Prijzen (voor de wetenschapsprijzen 200.000 dollar; voor de Nederlandse kunstenaar 50.000 euro), werden op 27 september uitgereikt aan: −− Leuven (België), ontving de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Geneeskunde. Peter Carmeliet, hoogleraar geneeskunde aan de Katholieke Universiteit −− of Guelph (Canada), ontving de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Paul Hebert, hoogleraar moleculaire biodiversiteit aan de University −− Nancy Kanwisher, hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan de Milieuwetenschappen. Heinekenprijs voor de Cognitiewetenschappen. Harvard University (Verenigde Staten), ontving de C.L. de Carvalho- −− (Verenigde Staten), ontving de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Historische Wetenschap.John R. McNeill, universiteitshoogleraar aan de Georgetown University −− Xiaowei Zhuang, hoogleraar chemie, chemische biologie en fysica aan de

voor de Biochemie en Biofysica. Harvard University (Verenigde Staten), ontving de Dr. H.P. Heinekenprijs −− Beeldend kunstenaar Erik van Lieshout ontving de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Kunst. • De Heineken Young Scientist Awards (een kunstwerk en 10.000 euro) voor jonge onderzoekers gepromoveerd in Nederland werden uitgereikt aan:

rechtssociologe Maartje van der Woude (Universiteit Leiden), neuropsycholoog prijzenMarie-José worden van Tolbeschikbaar (Universitair gesteld Medisch door Centrumde Stichtingen Groningen), Heineken biochemicus Prijzen. Joost Snijder en aardwetenschapper Peter Bijl (Universiteit Utrecht). Deze • De KNAW heeft in 2018 de oproep en selectie voor de Ammodo Science Award 2019 (300.000 euro voor onderzoek) voor ongebonden fundamenteel

acht veelbelovende wetenschappers naar eigen inzicht nieuwe richtingen inslaanonderzoek in het verzorgd. fundamentele Met de onderzoek.Ammodo Science De Ammodo Award Sciencekunnen Awardelke twee wordt jaar beschikbaar gesteld door Stichting Ammodo, die ook de uitreiking in april 2019 organiseert.

34 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • De KNAW heeft de oproep en selectie voor de KNAW Bob Pinedo Cancer Care Award verzorgd. De Award (een bronzen sculptuur en 100.000 euro) wordt beschikbaar gesteld door de Stichting Bob Pinedo Cancer Care Award.

op 22 november is de KNAW Bob Pinedo Cancer Care Award uitgereikt aan Tijdens een symposium bij het Amsterdam Medisch Centrum (locatie VUmc) de behandeling van borstkanker en haar veelzijdige educatieve en maatschap- pelijkeMartine bijdragen Piccart voor aan haarhet klinische toonaangevende kankeronderzoek wetenschappelijke bijdragen aan • In januari 2018 is de tweejaarlijkse Dr. Hendrik Muller Prijs voor de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (25.000 euro) uitgereikt aan Eveline Crone voor haar baanbrekende werk op het gebied van de ontwik- kelingspsychologie. De prijs wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Dr.

• De Christiaan Huygens Wetenschapsprijs (10.000 euro) voor promotieon- Hendrikderzoek werdMuller’s in oktober Vaderlandsch uitgereikt Fonds. aan Adrian Hamer voor zijn promotie in het vakgebied Ruimtewetenschappen. De KNAW verzorgde de jurering. • Voor het vijfde achtereenvolgende jaar startten tussen april en juni twaalf promovendi uit verschillende vakgebieden als Faces of Science. Via de website Faces of Science krijgen bezoekers (vooral scholieren en studenten) aan de

beeld van promotie-onderzoek(ers). Faces of Science is een samenwerking hand van filmpjes, blogs en artikelen een enthousiasmerend en realistisch Lira Auteursfonds. In 2019 beleeft Faces of Science het eerste lustrum. • Zestientussen de jonge KNAW, kunstenaars De Jonge enAkademie wetenschappers en NEMO zijn Kennislink, tussen februari gefinancierd en juli door als deelnemers van het programma Arts/Science: Academy Honours Programme for Young Artists and Scientists vier keer bij elkaar gekomen in het Trippenhuis voor uitwisseling van kennis en ervaring, mogelijke samenwerking en het inhoudelijk debat over thema’s op het kruisvlak van kunst en wetenschap. • De KNAW Onderwijsprijs

de eerste prijs 2.000 euro, de bekroont tweede deprijs twaalf 1.500 beste euro vwo-profielwerkstukken en de derde prijs 1.000 euro.van Nederland De KNAW en Onderwijsprijs werd voor de eert tiende niet keer alleen uitgereikt. de leerlingen, Per profiel maar bedraagt ook de begeleidende docenten en hun scholen. De KNAW ontving voor deze editie 337

in de Rode Hoed in Amsterdam. • profielwerkstukken van 155 scholen. De prijsuitreiking vond plaats op 12 juni bij European Synchrotron Radiation Facility, Grenoble) en literatuuronderzoe- In november werd bekend dat kunstonderzoeker Marine Cotte (gedetacheerd Descartes-Huygensprijs (23.000 euro) voor Frans-Nederlandse wetenschappelijke samenwerking hebben gewonnen.ker Katell Lavéant De uitreiking (Universiteit vindt plaats Utrecht) in februari de 2019. • for Advanced Study, Princeton) de Lorentzmedaille, een vierjaarlijkse onder- Opscheiding 19 november aan een ontving onderzoeker theoretisch die baanbrekende fysicus Juan Martín bijdragen Maldacena heeft geleverd (Institute aan de theoretische natuurkunde. • De selectie van de M.W. Beijerinck Virologie Prijs (medaille en 35.000 euro) heeft plaatsgevonden en de prijs wordt op 8 maart 2019 uitgereikt aan een Amerikaanse viroloog. Tevens zullen in maart 2019 twee Beijerinck Premies (25.000 euro en oorkonde) aan jonge postdoc-onderzoekers uitgereikt

Beijerinck Virologie Fonds van de KNAW. worden. De Prijs en Premies worden mogelijk gemaakt door de Sichting M.W.

jaarverslag 2018 • Vier veelbelovende onderzoekers op het gebied van de geneeskunde konden Lindau Ontmoetingsdagen met Nobelprijswinnaars in juni 2018. • via de KNAW deelnemen aan de 68e in november de tweede winnaar van de Nationale Postdocprijs (10.000 Ontwikkelingspsycholoogeuro). De prijs is bedoeld voor Eddie postdoconderzoekers Brummelman (Universiteit en universitair Utrecht) docenten werd

maatschappelijke impact. die excellent wetenschappelijk onderzoek uitvoeren met (potentieel) grote Fondsen – stimuleringsprogramma’s De KNAW beheert zowel eigen fondsen als fondsen uit nalatenschappen, uit

stimuleringsbijdragen aan veelal jonge onderzoekers verstrekt en andere wetenschappelijkeschenkingen en van activiteiten zelfstandige ondersteund, stichtingen. zoalsUit deze lezingen fondsen door worden internationaal jaarlijks vooraanstaande onderzoekers. De verschillende fondsen hebben elk een beoordelingscommissie van KNAW- en Jonge Akademieleden, die een voordracht voor toekenningen voorleggen aan het bestuur van de KNAW of aan het bestuur van de betreffende stichting.

Na selectie door een beoordelingscommissie van leden van KNAW en De Jonge Akademie werden vanuit KNAW-fondsen onderstaande toekenningen gedaan in 2018: • Voor Akademie Colloquia werden zeven aanvragen gehonoreerd. , kleinschalige expertmeetings in het Trippenhuis, • Dertien buitenlandse onderzoekers werden als Visiting Professor uitgenodigd voor een werkbezoek, op voordracht van leden van de KNAW en De Jonge Akademie en KNAW-instituten. • Congressubsidiefonds kregen 39 aanvragers van universiteiten en onderzoeksinstituten een bijdrage voor de organisatie van een internationaal Uitcongres het in Nederland.

Private fondsen Vanuit private fondsen werden in 2018 de volgende toekenningen gedaan: • KNAW Fonds Medische Wetenschappen Beurzen (kindergeneeskunde of verwant vakgebied) en negen Van Leersum UitBeurzen het (farmacie, neurologie, radiologie) verstrekt werden aan jonge 26 Ter onderzoekers Meulen voor onderzoeksprojecten en werkbezoeken in het buitenland. Voor een presentatie van de onderzoeksresultaten van hun wetenschappelijke stage

Beurs. • Erop werdeneen buitenlands 21 beurzen congres aan wetenschappelijk ontvingen 42 medisch onderzoekers studenten verstrekt een Van uit Walree het KNAW Fonds Ecologie voor ecologisch veldwerk of onderzoek in binnen- en buitenland. • De Dobberke Stichting voor Vergelijkende Psychologie honoreerde tien aanvragen voor onderzoeksprojecten op het gebied van gedragsbiologie. • De Evert Willem Beth Stichting voor moderne logica en wijsbegeerte van

Beurzen voor masterstudenten aan het Institute for Logic, Language en exacte wetenschappen deed zeven toekenningen waaronder twee E.W. Beth

Computation (ILLC) van de Universiteit van Amsterdam.

36 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • De Stichting J. Gonda Fonds voor Indologie honoreerde negen aanvragen, waaronder vijf Gonda Fellowships aan het International Institute for Asian Studies (IIAS) voor veelbelovende jonge indologen op postdocniveau en verzorgde de jaarlijkse Gonda Lecture. • Vijf onderzoekers hebben uit het KNAW Fonds Staatsman Thorbecke een

postdoc aan te stellen voor een onderzoeksproject dat raakt aan het gedachte- goedfinanciële van de bijdrage voormalige van maximaal staatsman. 200.000 De vijf euroonderzoekers toegekend zijn: gekregen om een −− Remieg Aerts, die de relatie tussen ‘burgers’ en hun overheid in de eenentwintigste eeuw gaat onderzoeken en zal kijken naar de historische ontwikkeling van het begrip burgerschap. −− Aalt Willem Heringa, die een studie gaat uitvoeren naar de bescherming van de constitutionele rechtsorde tegen (populistische) bedreigingen. −− Corjo Jansen, die gaat onderzoeken hoe constitutionalisten in de afgelopen twee eeuwen tot hun onderzoeksresultaten kwamen. −−

Wim van Meurs, die zal onderzoeken welke invloed lokale genootschappen −− Klaartje Peters, die een studie gaat uitvoeren naar het functioneren van gemeenteradenhadden op de politieke en hun cultuurcontrolerende in Nederland rol, waarmee in de periode het onderzoek 1780-1860. zich bevindt op het snijvlak van de bestuurskunde, de politieke wetenschap en het recht.

Friendraising & fundraising De KNAW stimuleert en onderhoudt relaties met haar leden, met vertegenwoordi- gers van tal van organisaties uit wetenschap, met politiek, media en maatschappij en met de vele belangstellenden die regelmatig een KNAW-bijeenkomst bezoeken. In 2018 is de coördinatie hiervan bij de afdeling Wetenschapsfondsen belegd.

Het investeren in (nieuwe) relaties is niet alleen in het belang van de KNAW en de wetenschap in het algemeen. Relaties zijn ook een belangrijke bouwsteen voor het verwerven van nieuwe middelen voor wetenschap: geven voor weten. De KNAW is een integere partner voor mensen die wetenschap in hun nalatenschap willen opnemen. De heropening van het vernieuwde Trippenhuis in 2019 biedt daarbij nieuwe mogelijkheden om wetenschap een podium te geven, ook als goed doel. Een aantal KNAW-instituten, zoals het Hubrecht Instituut, is al actief op terrein van doorstart van fondsenwerving in 2019, met als belangrijkste kapstok het 75-jarig bestaanfondsenwerving. van het instituut Met het NIODin 2020. zijn eind 2018 plannen geconcretiseerd voor de

Bijzondere leerstoelen Het is de ambitie van de KNAW dat haar instituten een spilfunctie hebben in het nationale kennisveld en zinvolle verbindingen onderhouden met de universiteiten. De bijzondere leerstoelen zijn bij uitstek geschikt voor samenwerking tussen onderzoekorganisaties. Op 11 december 2018 heeft het bestuur van de KNAW ingestemd met de notitie Hooglerarenbeleid van de KNAW. Deze notitie beschrijft de uitgangspunten van het hooglerarenbeleid van de KNAW en de procedures voor het vestigen van leerstoelen en het (her)benoemen van KNAW-onderzoekers.

jaarverslag 2018 Overzicht van de door KNAW gevestigde bijzondere leerstoelen

Erasmus Universiteit • Ageing, families and migration, Tineke Fokkema (NIDI, benoemd per 13 februari 2018) • • Populaire historische cultuur en oorlog, Kees Ribbens (NIOD) Grote historische databestanden, Kees Mandemakers (IISG) Rijksuniversiteit Groningen • Volksverhaal en vertelcultuur van de middeleeuwen tot heden in Nederland in

Universiteiteen internationale van Amsterdam context, Theo Meder (Meertens Instituut) • Cognitive neuroscience of brain stimulation, Pieter Roelfsema (Nederlands Herseninstituut) • Fungal functional diversity, Teun Boekhout (Westerdijk Instituut) • Geschiedenis van Suriname sinds 1873 in vergelijkend perspectief, Rosemarijn Hoefte (KITLV) • Pensioensociologie, Kène Henkens (NIDI) • Sociale en economische geschiedenis van Zuidoost-Azië, in het bijzonder van Indonesië, Gerry van Klinken (KITLV) • 1 juni 2018) • WaterfowlUltra-high fieldmovement neuroimaging, ecology, BartRobert Nolet Turner (NIOO) (Nederlands Herseninstituut, tot

Universiteit Leiden • • Geschiedenis van Indonesië, Henk Schulte Nordholt (KITLV) Evidence for Science Policy, Barend van der Meulen (Rathenau Instituut) Universiteit Utrecht • Fungal molecular physiology, Ronald de Vries (Westerdijk Instituut) • Ontwikkelingsgenetica, Rik Korswagen (Hubrecht Instituut) • Overzeese en koloniale geschiedenis, Gerrit Knaap (Huygens ING) •

VrijeTransmissie Universiteit van middeleeuwse Latijnse teksten, Mariken Teeuwen (Huygens ING) • Antropologie van ritueel en populaire cultuur, met bijzondere aandacht voor

• Cognitive neuroscience, Serge Dumoulin (Spinoza Centre) • West-Europa, Irene Stengs (Meertens Instituut)

• Demografie van jongvolwassenen en intergenerationele overdracht, Aart • Liefbroer (NIDI) InternationalHerseninstituut) and comparative social history, Ulbe Bosma (IISG) Moleculaire biologie van zenuwweefselregeneratie, Joost Verhaagen (Nederlands N.B. In bovenstaand overzicht staat alleen de door de KNAW gevestigde bijzondere leerstoelen aan Nederlandse universiteiten. Aan het eind van paragraaf 5.2 staat een

de KNAW. Een deel daarvan is verbonden aan een door de KNAW gevestigde bijzondere leerstoel.overzicht van alle hoogleraren die werkzaam zijn bij of voor één van de instituten van

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.3 Wetenschapscommunicatie en –educatie (ambitie 3)

Ambitie 3: versterken van de rol van de KNAW als initiator, inspirator, partner en regisseur op het gebied van wetenschapscommunicatie en –educatie

In 2020: • Is de KNAW ook online een ontmoetingsplaats voor wetenschappers en het in

• Vinden beleidsmakers en beslissers in politiek-bestuurlijk Den Haag eenvoudigerwetenschap geïnteresseerdede weg naar wetenschappelijke publiek. kennis. • Heeft de KNAW een spilfunctie tussen wetenschap en publieke omroep. • Fungeert de KNAW als baken voor journalisten en anderen, op zoek naar deskundigen en betrouwbare informatie in het wetenschappelijk domein. • Wordt in het funderend onderwijs en in de lerarenopleidingen meer recht gedaan aan de waarde van onderzoekend en ontwerpend leren voor kinderen en jongeren.

Online ontmoetingsplaats In 2018 werkte de KNAW verder aan het verbeteren van haar online zichtbaarheid. Voorbeelden zijn de ontwikkeling van een website over het Wetenschappelijk Genootschap (lancering 2019), betere online verspreiding van content en opti- malisatie van middelen en monitoring. Verder maakte de KNAW projecten van derden mogelijk die het draagvlak voor wetenschap verstevigen en vergroten. Deze grotere verspreiding van wetenschap over Nederland, en vaak is het een combi- steun is inhoudelijk en soms ook financieel. Dergelijke partnerships dragen bij aan natie van online en offline. In 2018 steunde de KNAW onder meer de Avond van Wetenschap en Maatschappij, ScienceBattle, maandelijkse KennisCafés in de Balie, deWetenschappelijke MuseumJeugdUniversiteit, kennis Summerlabb in het politiek-bestuurlijke en Paradisolezingen. domein Het project Parlement en Wetenschap voorziet Tweede Kamerleden van wetenschappelijke kennis over actuele onderwerpen. De Tweede Kamer werkt daarin fundament gelegd voor intensivering van de samenwerking. Aanleiding was de reorganisatiesamen met de van KNAW, de Tweede De Jonge Kamer Akademie, per 1 VSNUseptember en NWO. 2017. In Die2018 reorganisatie werd het had tot doel de kennispositie van de Tweede Kamer verder te versterken. De oprichting van de Dienst Analyse en Onderzoek en de toevoeging van kenniscoördinatoren en informatiespecialisten aan de staf van de Vaste Kamercommissies wettigt een grotere inzet van de wetenschapsorganisaties. Doel is een vaste liaison Parlement en Wetenschap in te zetten. In het verslagjaar werden netwerkverkenningen opgeleverd over investeringsakkoorden voor de buitenlandse handel, mestwetgeving, de transitie naar kringlooplandbouw, nieuwe technologische wapens en vliegveilig- heid. Wetenschappelijke factsheets werden geschreven over Europese btw-dossiers en over de Verzamelwet Brexit.

jaarverslag 2018 Spilfunctie publieke omroep en baken voor journalisten De voorlichters van de KNAW hebben dagelijks contact met journalisten van dagbla- den, radio, tv en andere media. Dat gaat niet alleen over zaken waar de KNAW zelf mee naar buiten treedt, zoals bijeenkomsten en adviezen. De KNAW helpt ook bij het zoeken naar de juiste woordvoerders uit de academische wereld op thema’s uit de actualiteit. De KNAW werkt graag samen met de Nederlandse Publieke Omroep en heeft op regelmatige basis contact en overleg met wetenschapsredacteuren van DWDD en van radio 1.

Funderend onderwijs en lerarenopleidingen Samen met Platform Bèta Techniek heeft de KNAW de universitaire Wetenschaps- knooppunten geruime tijd ondersteund middels een subsidieprogramma. In 2018 bouwden de wetenschapsknooppunten de structurele samenwerking met basisscholen in hun omgeving verder uit om zowel kinderen als leerkrachten in het primair onderwijs in aanraking te brengen met het plezier van wetenschap en onderzoekend leren. De KNAW heeft zitting in de adviesraad die de Wetenschaps- knooppunten inhoudelijk blijft begeleiden.

40 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 3.4 Vergroten van de invloed van wetenschap (ambitie 4)

Ambitie 4: vergroten van de invloed van wetenschap op Nederlands en Europees beleid

In 2020: • Dragen de adviezen (policy for science en science for policy) en toekomstverken- ningen van de KNAW in belangrijke mate bij aan nationaal en Europees beleid. • Is de bestuurlijke betrokkenheid van de KNAW bij de belangrijkste internationale koepelorganisaties van wetenschapsacademies versterkt en zijn duidelijke prioriteiten gesteld voor de onderwerpen van die betrokkenheid.

De KNAW brengt adviezen uit aan de regering op nationaal, Europees en wereldwijd niveau. De adviezen van de KNAW kunnen in samenwerking met andere organisa-

metties totandere stand organisaties komen. In paragraaf uitbrengt. 3.4.1 staat een overzicht van de eigenstandige adviezen van de KNAW. In paragraaf 3.4.2 volgen de adviezen die de KNAW samen De KNAW neemt deel aan gezamenlijke internationale adviestrajecten. Daarnaast maakt de KNAW deel uit van vijf Europese wetenschapsnetwerkorganisaties

de(ALLEA, Nederlandse EASAC, delegatieAE, FEAM in en, het via Global AcTI, ScienceEuro-CASE) Forum en vanvan detwee OESO. wereldwijde wetenschapsnetwerkorganisaties (ICSU en IAP). Ook maakt de KNAW deel uit van 3.4.1 Adviezen

Indicatoren adviesfunctie Rapporten en brieven 2015 2016 2017 2018 Adviezen en verkenningen 5 3 9

4 Overzicht uitgebrachte adviezen

Hergebruik van publieke data. Meer wetenschap en beter overheidsbeleid. uit te brengen over de wijze waarop de toegankelijkheid vanHet Ministeriedata uit publieke van OCW en semipubliekeverzocht de KNAW administraties om advies hergebruik van publieke data. voor onderzoek kan worden verbeterd. Het rapport Hergebruik van publieke data. Meer wetenschap en beter hergebruik van

meer wetenschap en beter overheidsbeleid meerpublieke wetenschap data en overheidsbeleid beantwoordt die vraag van het ministerie. beter overheidsbeleid Data uit overheidsadministraties kunnen een schat aan kennis voor wetenschap en voor overheidsbeleid opleveren. Publieke data kunnen meer worden gebruikt en hergebruikt. Voorwaarde is dat de overheden de FAIR- principes (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) advies knaw gebruiken bij het beschikbaar stellen van hun data. Ook pleit de KNAW voor het aanstellen van een Chief Public advies Data Officer om het openbaar maken van publieke data te stimuleren.

jaarverslag 2018 41 Spagaat of duet? Position paper over verwevenheid van onderwijs en onderzoek aan Nederlandse universiteiten. De KNAW publiceerde eind 2018 het position paper Spagaat of duet? Het paper beschrijft hoe de verwevenheid van onderwijs en onderzoek aan Nederlandse universiteiten bijdraagt aan de ontwikkeling van een onderzoekende en kritische houding bij studenten. Dat is ook nuttig voor academici die na hun studie in banen buiten de universiteit terecht komen waarbij ze de nieuwste wetenschappelijke informatie moeten kunnen gebruiken (evidence informed werken). De verwevenheid van onderwijs en onderzoek komt echter onder druk te staan door de scherpe competitie in het onderzoek, de grotere waardering voor onderzoek dan voor onderwijs, de toename van het aantal studenten en de werkdruk van het academisch personeel. De KNAW doet aanbevelingen voor kortetermijnmaatregelen en wil met dit document een discussie starten over de vraag hoe we de verwevenheid op langere termijn kunnen handhaven in ons bestel.

Wederzijdse versterking, hoe publieke en private investeringen in onderzoek en ontwikkeling samenhangen Op verzoek van de minister van OCW, naar aanleiding van een motie van kamerlid Paternotte c.s., heeft de KNAW wederzijdse versterking onderzocht of hogere overheidsinvesteringen er toe leiden dat bedrijven minder prikkels hebben om zelf te investe- wederzijdsehoe publieke en private versterking investeringen in ren in R&D. In het rapport Wederzijdse versterking wordt onderzoek en ontwikkeling samenhangen beschreven dat dit niet het geval is, integendeel. Wanneer de overheidsinvesteringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D) stijgen, stijgen de private investeringen ook. Wel dreigt er concurrentie uit het buitenland. Als daar de publieke investeringen in R&D toenemen, heeft dat een beleidsonderzoek knaw aanzuigende werking op R&D van Nederlandse bedrijven.

beleidsonderzoek minister van OCW en de staatssecretaris van Economische ZakenHet rapport en Klimaat. is op 6 december 2018 aangeboden aan de

Maatschappelijke Impact in kaart De staatssecretaris van OCW verzocht de KNAW om te adviseren hoe de maatschappelijke en economische maatschappelijke impact in kaart impact van wetenschappelijk onderzoek het beste in kaart kan worden gebracht. Op 2 november 2018 is het maatschappelijke advies aangeboden aan impact in kaart Maatschappelijk impact in kaart de minister van OCW en openbaar gemaakt. Dit rapport bevat drie adviezen of ontwikkelingsrichtingen. De eerste is dat bij het vooraf inschatten van het effect van wetenschappelijk onderzoek het belangrijk is om te kijken naar de netwerken en de gebruikers en niet naar de te advies knaw verwachten impact zelf. Het tweede is dat er achteraf meer met informatie gedaan kan worden die bij evalua- advies ties van universiteiten, instituten en hogescholen wordt verzameld. En als derde adviseert de Akademie in het rapport om meer te leren van eerdere ervaringen om de impact van toekomstige projecten te vergroten.

42 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Adviesrapport Big data in wetenschappelijk onderzoek met gegevens over personen Big data over personen biedt de wetenschap ongekende big data in wetenschappelijk onderzoek met gegevens over personen overvloed aan data vraagt om andere methoden en mogelijkheden voor nieuw onderzoek. Maar de nieuwe technieken voor analyse, zoals datamining en machine big data in wetenschappelijk onderzoek learning. Om die methoden en technieken goed te kunnen met gegevens over personen gebruiken, is specialistische kennis nodig op het gebied van dataprocessing, -beheer en IT-oplossingen. Daardoor moeten onderzoekers steeds meer en nauwer gaan samenwerken met dataspecialisten. De Akademie wijst er in het rapport Big data in wetenschappelijk onderzoek advies knaw met gegevens over personen op dat theorievorming in deze setting nog belangrijker wordt, zodat onderzoekers zich advies niet laten meeslepen door de grotere beschikbaarheid van data. Verder pleit de KNAW er voor om ook ethici en juristen een vaste plek te geven in de teams rond onderzoekers die werken met gegevens over personen. Ook is de Akademie van mening dat er een nationale infrastructuur moet komen die die lokale partijen ondersteunt bij het verzamelen, bewerken, delen en analyseren van big data over personen.

Briefadvies Vrijheid van wetenschapsbeoefening in Nederland De Commissie Vrijheid van Wetenschapsbeoefening van de KNAW heeft naar aanleiding van een motie van de Kamerleden Straus en Duisenberg het briefadvies Vrijheid van wetenschapsbeoefening in Nederland opgesteld. Het briefadvies, dat de KNAW op 13 maart 2018 publiceerde, concludeert dat er geen signalen zijn dat er in de wetenschap in Nederland structureel sprake is van zelfcensuur en beperking van diversiteit aan perspectieven. Nederland heeft een goed werkend systeem van wetten, gedragscodes en regelingen om goede en integere wetenschap te waarborgen, maar het is van belang om het actueel te houden en regelmatig te evalueren. Het briefadvies gaat in op risico’s voor de vrijheid van wetenschapsbeoefening in de verschillende stadia van het onderzoeksproces: de programmering van onderzoek, de uitvoering van onderzoek en de presentatie van de onderzoeksresultaten. voldoende ruimte voor ongebonden onderzoek, het maken van goede afspraken tussenMaatregelen onderzoeker die de risico’s en opdrachtgever kunnen beperken voorafgaand zijn onder aan hetandere: onderzoek het behouden en het van creëren van een open organisatie waarin wetenschappelijk debat wordt gewaardeerd. Diversiteit van ideeën hoeft er niet noodzakelijkerwijs op het niveau van onderzoeksgroepen te zijn: essentieel is dat diversiteit er wel is op landelijk niveau.

jaarverslag 2018 43 Adviesrapport Talen voor Nederland De rol van kennis van talen en culturen is aan grote veranderingen onderhevig. Factoren die hierop van talen voor nederland invloed zijn, zijn onder meer de groeiende meertaligheid in de Nederlandse samenleving, diplomatieke, militaire en talen voor nederland handelsmissies naar alle continenten, nieuwe vormen van migratie en een veranderende wereldeconomie. Bestuur, politiek, onderwijs en wetenschap kunnen deze grote veranderingen nauwelijks bijbenen. In de verkenning Talen voor Nederland is geprobeerd een coherente visie te formuleren op de positie van taal en cultuur in de verkenning knaw Nederlandse samenleving, binnen en buiten de wetenschap en binnen en buiten het onderwijs. verkenning

De aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeksland Er komen ongeveer evenveel wetenschappers naar Nederland als dat er vertrekken. Wel zijn de aantallen de de aantrekkelijkheid van nederland als onderzoeksland laatste jaren gestegen. Dat blijkt uit het adviesrapport De aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeksland dat de aantrekkelijkheid de KNAW op 29 januari 2018 publiceerde. Nederland van nederland scoort positief op de kwaliteit van onderzoek, op de als onderzoeksland aanwezige onderzoeksinfrastructuur, op de balans tussen

voortgezet onderwijs. De Vidi- en Vici-subsidies van NWO wordenwerk en hooggewaardeerd.privéleven en op de Nederland kwaliteit vanwordt het minder basis- en goed beoordeeld op de beschikbaarheid van onderzoeksbudget advies knaw voor nieuwsgierigheidgedreven onderzoek, op structurele advies OMSLAG-Advies-KNAW- De aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeksland.indd 1 1/23/2018 3:26:38 PM

aantal aanbevelingen voor Nederland. De eerste is dat ons land structureel moet financiering en op diversiteit. Het rapport komt met een met de samenwerking tussen academische instellingen en de korte reisafstanden. blijven investeren in onderzoekers. Ten tweede kan Nederland zich beter profileren

Nederland is als het ware Replicationéén grote universiteit: Studies. TheImproving University Reproducibility of The Netherlands. in the Empirical Sciences replication studies – improving reproducibility in the empirical sciences De laatste tijd blijkt dat veel eerdere onderzoeksresultaten in onder andere de medische wetenschappen, de replicationimproving reproducibility studies levenswetenschappen en de psychologie niet gerepro- in the empirical sciences duceerd kunnen worden. Ook zijn er weinig prikkels om eerder onderzoek op systematische wijze te herhalen. Dergelijke replicatiestudies zijn echter een essentieel onderdeel van de wetenschap. Dat is de kern van het

advisory report knaw advies Replication studies – Improving reproducibility in the empirical sciences dat de KNAW op 15 januari 2018 uitbracht. Financiers en wetenschappelijke tijdschriften advisory report OMSLAG-Advies Replication studies.indd 1 moeten meer ruimte12/18/2017 bieden 4:29:36 PM aan replicatieonderzoek. Daarnaast kan de reproduceerbaarheid van onderzoeksresultaten verhoogd worden door een goede opslag van onderzoeksgegevens, het gebruik van betere onderzoeksmethodes en een transparantere verslaglegging. Bovendien moeten instellingen bij het beoordelen van personeel meer waarde hechten aan replicatieonderzoek.

44 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Lopende adviestrajecten

Innovatieve methoden en hun potentie voor vermindering van dierproeven in fundamenteel-neurowetenschappelijk onderzoek De KNAW stelt – op verzoek van de (toenmalige) staatssecretaris van EZ en de minister van OCW – een rapport op over innovatieve methoden met potentie voor vermindering van dierproeven in fundamenteel-neurowetenschappelijk onderzoek. Het rapport beschrijft de mogelijkheden, ambities en noodzakelijke acties om de innovaties te versnellen. Bij wijze van pilot is daartoe een brede verkenning uitgevoerd waarin voor de komende tien jaar innovatieve onderzoeksmethoden in kaart gebracht zijn met potentie voor het al langer bestaande streven om dierproeven

KNAW-rapport is behoud of verbetering van de hoge kwaliteit van de Nederlandse wetenschapwaar mogelijk in tede vervangen, fundamentele te verminderen neurowetenschappen, of te verfijnen. ook inUitgangspunt internationaal bij het perspectief. Het rapport zal in 2019 worden uitgebracht.

Factsheet mens-diercombinaties De minister van VWS heeft het voornemen om twee nog niet gereguleerde mens- diercombinaties, de cybriden en zogenaamde iPS-chimaeren, te reguleren in de Embryowet. De minister heeft hierop advies van de Gezondheidsraad gevraagd en daarbij verzocht dat de KNAW een deeladvies levert. De KNAW zal een overzicht geven van het te verwachten toekomstig medisch-wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp, de mogelijke toepassingen en alternatieven. Deze factsheet van de KNAW zal samen met het advies van de gezondheidsraad voor de zomer van 2019 uitgebracht worden.

Gezondheidsverschillen

Academies (ALLEA) hebben een adviescommissie Health Inequalities ingesteld met deDe KNAWFederation als trekker. of European Deze commissieAcademies zalof Medicinede wetenschappelijke (FEAM) en de stand All European van zaken omtrent sociaaleconomische gezondheidsverschillen in kaart brengen, en daarbij in het bijzonder ingaan op methodologische kwesties waaronder het vaststellen van oorzakelijke verbanden tussen sociaaleconomische factoren en gezondheid. conferentie georganiseerd. Hiervan is een verslag gepubliceerd met als bijlage een De KNAW heeft, als eerste stap, op 24 mei 2018 in Amsterdam een internationale discussion paper van de adviescommissie. Als tweede stap zal het internationale advies worden voorbereid.

Opslag en beschikbaarheid van data voor onderzoek De KNAW heeft begin 2017 het Nationaal Plan Open Science (NPOS) medeonder- tekend. De KNAW wil niet alleen een actieve rol spelen bij de uitwerking van de verschillende thema’s binnen dit plan, maar ook de stem van de onderzoeker laten

Opslag en beschikbaarheid van data voor onderzoek georganiseerdhoren tijdens het met implementatieproces. circa veertig onderzoekers. In dit licht Bij de heeft bijeenkomst de KNAW bleekop 4 december het gewenst dat2018 de een KNAW expertbijeenkomst advies uitbrengt om meer helderheid en structuur te brengen in de discussie rondom het verbeteren van de opslag en beschikbaarheid van data voor onderzoek. In 2019 zal de KNAW dit initiatief verder uitwerken.

jaarverslag 2018 45 Adviesaanvraag naar aanleiding van motie van het lid Bruins c.s. In 2018 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen van kamerlid Bruins waarin de regering wordt verzocht te onderzoeken wat de optimale verhouding is tussen talentprogramma’s, vrij onderzoek en thematische programma’s. Als onderdeel van dit adviestraject zal ook de situatie in andere landen worden onderzocht. Het advies wordt in het najaar 2019 verwacht.

Implementatie eerdere adviezen De KNAW spant zich in voor de implementatie van de aanbevelingen van de adviesrapporten. Hiertoe wordt voor ieder advies een gericht communicatieplan gemaakt zodat rapporten bij de juiste personen terechtkomen. Bij veel adviezen

van de KNAW – al betrokken in het adviestraject. Ze nemen bijvoorbeeld deel aan klankbordbijeenkomstenworden de relevante actoren of interviews. – rekening houdend met de onafhankelijke positie

De adviezen die door bewindslieden worden gevraagd, dragen vaak bij aan het toekomstige wetenschapsbeleid. De KNAW-adviezen Aantrekkelijkheid van Nederland als onderzoeksland, Maatschappelijke impact in kaart, Wederzijdse versterking en Benutting van octrooien zijn door de minister van OCW gebruikt voor de onderbouwing en uitwerking van de wetenschapsbrief Nieuwsgierig en betrokken die in januari 2019 is uitgebracht. Het advies Maatschappelijke impact in kaart schetst bijvoorbeeld drie ontwikkelrichtingen waarvan de eerste ontwikkelrichting is om meer te doen met de informatie die reeds beschikbaar is, bijvoorbeeld met de narratieven die voor de onderzoeksevaluaties worden geschreven. De minister geeft aan deze aanbeveling te omarmen en met de instellingen te gaan bewerkstel- ligen dat deze informatie op een publiek toegankelijke manier beschikbaar wordt gemaakt. De minister omarmt ook de aanbevelingen over het belang van produc- tieve netwerken bij het realiseren van maatschappelijke impact, en de manier waarop die te versterken.

Het KNAW-advies over replicatieonderzoek heeft geleid tot gesprekken met

besproken met de commissie van de Amerikaanse National Academies of Science. DaarnaastNWO over heefteen financieringsinstrument de KNAW op basis van hetvoor advies replicatiestudies. twee workshops Ook verzorgdis het advies over het verbeteren van de reproduceerbaarheid van onderzoek. Dit was tijdens de

KNAW-adviezenjaarlijkse retraite worden voor jonge ook onderzoekersgebruikt als feitelijke van de ONWAR/BCRMonderbouwing ingraduate maatschappe school.- lijke discussies. Een voorbeeld hiervan is het briefadvies Vrijheid van wetenschapsbeoefening in Nederland. Dit briefadvies is opgesteld mede naar aanleiding van discussies in de Tweede Kamer over de vraag of deze academische vrijheid wordt bedreigd. De KNAW constateert in dit briefadvies dat er geen signalen zijn dat er in de wetenschap in Nederland structureel sprake is van zelfcensuur en beperking van diversiteit aan perspectieven. De minister van OCW heeft op 30 maart 2018 schriftelijk naar de Tweede kamer gereageerd op dit briefadvies en het ook gebruikt bij de beantwoording van Kamervragen. Het briefadvies was tevens aanleiding voor dagblad NRC - kelijkheid van wetenschappers. Dit vormde de basis voor een serie artikelen in die krant. Ook internationaal om een enquête was uit er belangstellingte zetten onder voor wetenschappers het briefadvies. over De de voorzitter onafhan

46 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen van de commissie heeft een voordracht gehouden bij de Oostenrijkse academie van wetenschappen. Sommige adviezen dragen ook na verloop van jaren nog bij aan de maatschappelijke discussie. Op een stakeholdersbijeenkomst wetenschap en veiligheid

KNAW-publicaties Gedragscode voor Biosecurity (2007) , Bouwen aan biosecurity – van het Ministerie van Buitenlandse Zaken was opnieuw belangstelling voor de Beoordelen van dual-use onderzoek (2013) en voor de KNAW brochure International Scientific Cooperation wetenschappers een handreiking biedt bij het afwegen van mogelijke risico’s van wetenschappelijke samenwerking (2014) die Nederlandse met onderzoekers instellingen uit de en rest individuele van de wereld.

Kwaliteitszorg adviezen adviezen. De adviezen worden in principe altijd onderworpen aan een peerreview- procedure.De KNAW hecht Het bestuur grote waarde van de aan KNAW de onafhankelijkheid stelt uiteindelijk alle en deadviezen kwaliteit vast. van Dat de doet het bestuur nadat het de commentaren van de reviewers en de argumentatie van de betreffende adviescommissie over de manier waarop het reviewcommentaar is verwerkt, heeft gehoord.

3.4.2 Internationaal Deze paragraaf beschrijft de internationale beleidsactiviteiten van de KNAW op twee terreinen, namelijk wetenschappelijke adviezen (science for policy) en wetenschapsbeleid (policy for science) In Europa werkt de KNAW samen met wereldwijdeandere Europese wetenschapsorganisaties academies, onder andere die gericht in het kader zijn op van adviezen het Scientific en wetenschaps Advice - beleidMechanism en die van de deVN Europese en de OESO Commissie. adviseren. Buiten Europa is de KNAW actief in drie

KNAW-expertise en inhoudelijke prioritering 3 draagt bij aan Europese en wereldwijde adviezen, zowel bestuurlijk als in werkgroepen en in de rol van Een groot aantal door de KNAW genomineerde experts reviewer. De inhoudelijke prioritering van aandachtsgebieden vindt plaats binnen de governance van de Europese en internationale organisaties. Daarin spelenonafhankelijk bestuurders van of namens de KNAW een rol. De belangrijkste rode draad in de wetenschappelijke advisering is duurzame ontwikkeling, met daarbinnen thema’s als voeding, energie en gezondheid. Bij wetenschapsbeleid gaat het in hoofdzaak om wetenschappelijke integriteit, vertrouwen in wetenschap en open science.

Europa: wetenschappelijke adviezen

Het Scientific Advice Mechanism) adviezen (SAM) uit vanaan dede EuropeseEuropese CommissieCommissie. is Deze het primaireadvie- aandachtspunt van de KNAW. Binnen SAM brengt de zogenaamde Group of Chief zen, de scientific opinions,4 zijn gebaseerd op wetenschappelijke gegevens (scientific Scientific Advisors (GSCA evidence) van de samenwerkende Europese academies van wetenschappen. Die samenwerking vindt plaats in een Horizon 2020-consortium getiteld SAPEA

(Scientific Advice for Policy by European Academies). 3 EASAC, de European Academies Science Advisory Council, noemde de KNAW in 2018 ‘hof- leverancier’ van experts. 4 Voorheen: de High Level Group of Scientific Advisors.

jaarverslag 2018 47 SAPEA bestaat uit vijf afzonderlijke koepelorganisaties van academies: • ALLEA: All European Academies (sociale wetenschappen) • EASAC: European Academies Science Advisory Council (natuurwetenschappen) • • Euro-CASE: European Council of Academies of Applied Sciences, Technologies FEAM:and Engineering Federation (toegepast of European onderzoek, Academies praktijkgericht of Medicine (medische onderzoek wetenschappen) en ingeni- eurswetenschappen) •

Academia Europaea (genootschap van excellente wetenschappers) lid van Academia Europaea. De KNAW is lid van ALLEA, EASAC en FEAM. Verder zijn diverse KNAW-leden ook

eigen adviezen uit. Al deze adviezen komen tot stand onder een streng regime voor De koepelorganisaties van het SAPEA-consortium brengen naast SAM-adviezen ook

Eenkwaliteitscontrole, andere Europese inclusief koepel onafhankelijke waarvan de KNAW review deel van uitmaakt conceptrapporten. is het European Science Advisors Forum (ESAF). De KNAW en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid behartigen daarin samen de positie van Nederland als coordinating country. Binnen ESAF wisselen de leden kennis uit over wetenschappelijke adviesmechanismen in Europese landen, de Europese Commissie en haar Joint Research Center met als doel om adviesmechanismen te verbeteren.

Europa: wetenschapsbeleid Het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie van de Europese Commissie vormt een tweede belangrijk Europees aangrijpingspunt voor de KNAW. Horizon 2020 en Horizon Europe (vanaf 2021) hebben daarbij de bijzondere belangstelling van de KNAW en van andere kennisorganisaties. De gemeenschappelijke informatievoorziening, vertegenwoordiging en belangenbehartiging loopt voornamelijk via de in Brussel gesitueerde Vereniging Netherlands House of Education and Research (Neth-ER).

Wereldwijd: wetenschappelijke adviezen en wetenschapsbeleid

cultuur, een belangrijke rol op het gebied van wetenschappelijke adviezen en wetenschapsbeleid.Wereldwijd speelt UNESCO, De KNAW het is VN-onderdeel actief lid van devoor ISC onderwijs, en de IAP wetenschapdie de VN adviseren. en Daarnaast is de KNAW actief in het GSF dat de OESO van adviezen voorziet.

ISC – International Science Council

natuurwetenschappen) en de International Social Sciences Council (ISSC – sociale wetenschappen)In juli 2018 fuseerden tot de de International International Science Council Council for Science (ISC). (ICSU Een belangrijke – voornamelijk reden voor de fusie was dat wetenschappelijke adviezen over wereldvraagstukken, zoals de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, diverse wetenschappelijke disciplines moeten betrekken en daarbij de brug moeten slaan tussen natuurwetenschappen, sociale wetenschappen, medische wetenschappen en technische wetenschappen. In 2018 vergde de fusie veel capaciteit. Dit ging ten koste van het aantal publicaties.

48 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen IAP – Interacademy Partnership In 2018 bestond de structuur van IAP uit drie gelijkwaardige eenheden met elk een eigen bestuur. Het zijn: IAP for Research, IAP for Science en IAP for Health. ISC en IAP werken samen in Science International.

GSF – Global Science Forum De KNAW maakt deel uit van de Nederlandse tweepersoonsdelegatie van het Global Science Forum (GSF). Dat is een onderdeel van de Committee for Science and Technology Policy van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Selectie uit bilaterale betrekkingen: Groot-Britannië, Oostenrijk, Japan De KNAW heeft geregeld op bilateraal niveau contact met academies uit andere landen. In 2018 was er onder andere intensief contact met Groot-Britannië, Oostenrijk en Japan.

Groot-Britannië

Society (natuurwetenschappen) en de British Academy (sociale- en geesteswetenschappen)Tegen de achtergrond verstevigd. van In Brexit februari zijn 2018de relaties nam de tussen KNAW de deel KNAW aan en een de bilaterale Royal tweedaagse conferentie nabij Londen over quantum technology, nanochemistry en data science. Hieraan deden vierentwintig Nederlandse onderzoekers mee. De KNAW-president en de foreign secretary van de Royal Society leidden de bijeenkomst als covoorzitters.

Oostenrijk De KNAW heeft met een delegatie van twaalf leden van het Genootschap en De Jonge Akademie in oktober 2018 deelgenomen aan de eerste ‘Joint Academy Day’ van de Oostenrijkse Academie. In zes paneldiscussies werden de volgende onderwerpen besproken: • Ethical questions regarding research in or about authoritarian regimes • • Advisory function of Academies • Research Impact (Academy – University – Industry – Society) • Academy beyond the Capital • DigitalMultilingualism humanities in the Humanities

Enkele Nederlandse deelnemers zullen in 2019 voor de tweede Joint Academy Day worden uitgenodigd. Daaraan nemen dan Tsjechië, Hongarije, Polen en Slowakije deel, de zogenaamde Visegrad-landen. De Joint Academy Day sluit aan bij de brug- functie die de Oostenrijkse Akademie wil vervullen tussen West- en Oost-Europa en

Japandaarmee tussen de EU-15-landen en de EU-13-landen. De KNAW nam in oktober 2018 deel aan de het jaarlijkse Science Technology Society Forum in Kyoto. Het forum is te beschouwen als de wetenschappelijke tegenhanger van het World Economic Forum te Davos. Tijdens een lunch van de ‘Japanse NWO’ presenteerde de KNAW een korte visie op de belangrijkste vraagstukken over milieubescherming van oceanen.

jaarverslag 2018 49 Vooruitblik De internationale publicaties waaraan de KNAW in 2018 heeft bijgedragen (zie de opsomming hierna), bieden een evenwicht tussen wetenschappelijke adviezen en wetenschapsbeleid. In 2019 verwacht de KNAW een vergelijkbaar aantal internationale adviezen. Voor de wetenschappelijke adviezen ligt de focus steeds meer op de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Voor het wetenschapsbeleid gaan de adviezen over allerlei aspecten van open science.

In 2019 zijn Europese verkiezingen en worden het Europese Parlement en de Europese Commissie gevormd. Dan krijgt ook Horizon Europe verder vorm. Daarbij zal in de aanloop naar 2021, als Horizon Europe van start gaat, duidelijk worden of het Verenigd Koninkrijk aangehaakt blijft.

Europese publicaties In 2018 kwamen negentien Europese adviezen uit waaraan de KNAW een actieve bijdrage heeft geleverd. Daarnaast zijn er elf publicaties in wording. De betreffende koepelorganisatie staat tussen haakjes aangegeven.

Europese wetenschappelijke adviezen • • • Novel carbon capture and utilisation technologies (SAM) • OpportunitiesEU authorization for processesfuture research of Plan and Protection innovation Products on food (SAM) and nutrition Healthsecurity Inequalities and agriculture I (ALLEA (EASAC) en FEAM) • Opportunities for soil sustainability in Europe (EASAC) • EASAC and the new plant breeding techniques (EASAC) • Commentary on forest bioenergy and carbon neutrality (EASAC) • Negative emission technologies (EASAC) • • Vaccination in Europe (FEAM) EuropeseCompanion adviezen diagnostics rond andwetenschapsbeleid precision medicine (FEAM) • Statement in response to Plan S (ALLEA) • European code of conduct for research integrity (ALLEA) • Ethical aspects of open access: a windy road (ALLEA) • • The ownership and protection of multinational inventions - In particular Lossinventions of trust? resulting Loss of from Trustworthiness? publicly funded Truth research and expertise (ALLEA) today (ALLEA) • • Vision paper: cohesion policy post 2020 (Neth-ER) • The use of animals in scientific research (FEAM) • Vision paper for FP9: knowledge first (Neth-ER) EuropeseVison paper wetenschappelijke for Erasmus ++: knowledgeadviezen in first wording (Neth-ER) • • • CarbonTransforming neutrality the future(EASAC) of aging (SAM) • ClimateMicro- and change nanoplastics and health pollution (EASAC) (SAM) • Decarbonisation of transport (EASAC)

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • • Health Inequalities II (ALLEA en FEAM) EuropeseArtificial adviezen Intelligence rond and wetenschapsbeleid Health (FEAM) in wording • • Trust in Science and changing landscapes of communication (ALLEA) • Making sense of science under conditions of complexity and uncertainty (SAM) • Trust within science: dynamics and norms of knowledge production (ALLEA) Science in times of challenged trust and experience (ALLEA) Wereldwijde publicaties In 2018 kwamen zes publicaties uit waaraan de KNAW een actieve bijdrage heeft geleverd. Er zijn elf adviezen in de maak. Tussen haakjes staat de betreffende koepelorganisatie.

Wetenschappelijke adviezen • Review of the world climate research program (ISC) • High level strategy of the International Science Council (ISC) • Opportunities for future research and innovation on food and nutrition security and agriculture: The InterAcademy Partnership’s global perspective (IAP) •

Scientific advice during crises: Facilitating transnational co-operation and Adviezenexchange rond of information wetenschapsbeleid (GSF) • Effective operation of competitive research funding mechanisms (GSF) • Open and inclusive cooperation in science: A framework (GSF)

Wetenschappelijke adviezen in wording • The 2030 Agenda for sustainable development (ISC) • The digital revolution (ISC) • Science in policy and public discourse (ISC) • sustainable development goals (IAP) Improving scientific input to global policymaking: strategies for attaining the Adviezen rond wetenschapsbeleid in wording • Funding high risk research (GSF) • Digital skills for science (GSF) • Research precariat (GSF) • Transdisciplinary research (GSF) • The evolution of science and science systems (ISC) • Socio-economic aspects of research infrastructures (GSF) • Optimising the use and operation of national research infrastructures (GSF)

jaarverslag 2018 3.5 Versterken en positioneren van de KNAW-instituten (ambitie 5)

Ambitie 5: versterken en positioneren van de KNAW-instituten als dynamische nationale organisaties, complementair aan de universiteiten

In 2020: • Behoren alle instituten aantoonbaar tot de top van hun wetenschapsgebied. • Fungeren de KNAW-instituten als kweekvijver van en magneet voor wetenschappelijk toptalent uit binnen- en buitenland, en is haar personeelsbestand (mede daardoor) divers en dynamisch geworden. • Vervullen de instituten op belangrijke bestaande en nieuwe thema’s een spilfunctie in consortia met andere onderzoekinstellingen, waaronder universitaire onderzoeksgroepen in binnen- en buitenland. • Functioneren de instituten als initiatoren en knooppunten van brede samenwerkingsverbanden en infrastructuren. • Voeren alle instituten actief beleid op het gebied van valorisatie in de breedste zin: waarde toevoegen voor de samenleving. • Is de toegankelijkheid van collecties geoptimaliseerd.

Kwaliteitszorg instituten: SEP-evaluaties De instituten van de KNAW worden eens in de zes jaar conform het Standard

Tussentijds voeren de instituten een midterm review uit. De resultaten van de SEP-evaluatiesEvaluation Protocol zijn besproken door onafhankelijke in het bestuur internationale van de KNAW commissies en met de geëvalueerd. instituutsdi - recteuren. De aanbevelingen van de commissies en de standpunten van het bestuur zijn onderwerp van gesprek tijdens de periodieke bestuurlijke overleggen met de instituten.

Begin 2018 kwamen de SEP-evaluatierapporten van DANS en NIAS beschikbaar Deze instituten waren eind 2017 geëvalueerd. De wetenschappelijke kwaliteit, maatschappelijke relevantie en toekomstbestendigheid van DANS werden door de commissie beoordeeld als ‘zeer goed’. De evaluatiecommissie was zich volledig bewust van de ingrijpende veranderingen in het datalandschap in de afgelopen tien jaren. De commissie trof in DANS een professionele organisatie aan die in staat is deze veranderingen bij te houden en die zijn diensten heeft aangepast aan de nieuwe behoeften voor datamanagement. De besturen van de KNAW en NWO zijn tevreden met de positieve en constructieve evaluatie van het instituut en consta- teren dat DANS zich bevindt in een sterke positie om nationaal en internationaal krachten te bundelen en zich als dienstverlenende organisatie voor datamanagement verder te ontwikkelen.

De commissie die het NIAS beoordeelde, gaf de wetenschappelijke kwaliteit en de - bestendigheid als ‘zeer goed’. De commissie constateert dat het NIAS is wat het wilmaatschappelijke zijn: een veilige relevantie haven voor het door predicaat nieuwsgierigheid ‘excellent’, en gedreven beoordeelde wetenschappelijk de toekomst onderzoek in een tijd waarin dit soort omstandigheden voor wetenschappelijk onderzoek in toenemende mate schaars zijn geworden. Het bestuur is verheugd

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen over de positieve evaluatieresultaten en constateert dat de verhuizing, in combinatie met de benoeming van een nieuwe directeur, het NIAS in een uitstekende positie plaatst om een ambitieuze strategie te ontwikkelen en zo de nationale positie verder te versterken.

In 2018 werd de midterm review van het Hubrecht Instituut afgerond. Daarnaast

Nederlandswerden in de Herseninstituut, eerste helft van NIOD 2018 ende NIOO.volgende De rapporteninstituten externvan deze geëvalueerd evaluaties verschenenvolgens het SEP-protocolrond de zomer 2015-2021: van 2018. Huygens ING, IISG, KITLV, Meertens Instituut,

Binnen het Humanities Cluster kreeg het Huygens ING de beoordelingen ‘zeer goed’ voor de wetenschappelijke kwaliteit en toekomstbestendigheid, en de score ‘goed’ voor de maatschappelijke relevantie. De wetenschappelijke kwaliteit van het IISG -

Instituutwerd door werd de commissie door de beoordelingscommissie beoordeeld als excellent, op enalle de drie maatschappelijke de standaarden relevan als ‘zeer goed’tie en beoordeeld.toekomstbestendigheid Het bestuur waren van de zeer KNAW goed, heeft aldus met de genoegen commissie. kennisgenomen Het Meertens van de SEP-rapporten van de instituten binnen het KNAW Humanities Cluster. Het bestuur beschouwt de bevindingen van de evaluatiecommissies als een ondersteuning van het strategisch besluit tot instelling van het Humanities Cluster en als een aanmoediging om deze koers verder voort te zetten. Het bestuur onderschrijft de conclusie dat het belangrijk is om enerzijds de kansen te benutten die samenwerking binnen het cluster biedt, en anderzijds de bestaande sterke merken en de waardevolle activiteiten te borgen. Zowel het bestuur als de directeuren zijn van mening dat het stimuleren van verdergaande samenwerking langs de thematische lijnen van Nederlandse geschiedenis, taal en cultuur en op het gebied van digital humanities, nu de grootste prioriteit heeft.

- liteit en maatschappelijke relevantie, en de toekomstbestendigheid beoordeelde de commissieHet KITLV werdals ‘zeer excellent goed’. bevondenDe commissie op het was gebied onder van de indrukde wetenschappelijke van de totale output kwa van het instituut. Diverse publicaties van KITLV-medewerkers zijn toonbeelden van baanbrekend of voor het onderzoeksterrein toonaangevend onderzoek. Het bestuur is verheugd over de positieve resultaten en stelt dat het van belang is om het KITLV ook nationaal en internationaal te (blijven) positioneren omdat het onderzoek van het KITLV bijdraagt aan de bredere wetenschap en samenleving. Het bestuur is het met de commissie eens dat het instituut moet inzetten op digitalisering. Hiervoor liggen kansen in de samenwerking met de instituten van het KNAW Humanities Cluster op het gebied van digital humanities.

beoordeeldeHet Nederlands de commissieHerseninstituut als ‘goed’. levert Het excellente bestuur wetenschappelijkebevestigt de conclusie kwaliteit, van de is commissieexcellent wat dat betreft dit instituut de maatschappelijke onderzoek van relevantie; wereldklasse de toekomstbestendigheidverricht met een grote maatschappelijke relevantie en dat het instituut een duidelijke meerwaarde heeft in het Nederlandse en internationale landschap vanwege het unieke onderzoeks- levensvatbaarheid van het instituut hebben met name betrekking op de huisves- tingsituatieprofiel en combinatie en worden van erkend onderzoeksfaciliteiten. door het bestuur, de De wetenschapscommissie zorgen met betrekking entot het de

jaarverslag 2018 management van het instituut, en voor het grootste deel wordt er al gewerkt aan de aanpak ervan.

De wetenschappelijke kwaliteit van het NIOD werd beoordeeld als ‘zeer goed’. - pelijke relevantie en is de toekomstbestendigheid ‘goed’. De productiviteit in termen vanDaarnaast maatschappelijke gaf de commissie output het is aanzienlijk, NIOD het predicaat aldus de ‘excellent’ commissie. voor Het de werk maatschap is niet alleen van zeer goede kwaliteit, maar heeft ook een duidelijke impact op de samenleving. Gedurende de evaluatieperiode heeft het instituut grote organisatorische veranderingen ondergaan. In dat licht bezien, zijn de scores van de commissie fair en constructief te noemen, aldus het bestuur. Ook onderschrijft het bestuur de conclusie dat het instituut meer (internationale) impact kan genereren door een publicatiestrategie te ontwikkelen.

- pelijke kwaliteit, maatschappelijke relevantie als toekomstbestendigheid. De com- missieHet NIOO roemt ontving de kwaliteit drie keer en het kwantiteit predicaat van excellent: de wetenschappelijke zowel wat betreft publicaties. wetenschap Ook stelt de commissie vast dat het instituut fundamentele kennis over ecosystemen genereert, die een basis vormt voor een breed scala aan toepassingen variërend van het verbeteren van de duurzaamheid van de voedselproductie tot methoden om biodiversiteit te behouden en klimaatadaptatie te bevorderen. De commissie is zeer positief over de inspanningen van het instituut op het gebied van kennisversprei- ding, met name richting het algemene publiek, bedrijfsleven en beleidsmakers. Het bestuur is verheugd met de positieve uitkomsten. In aanvulling op de waardevolle aanbevelingen van de commissie suggereert het bestuur dat NIOO de internationale benchmark analyse ook inzet om haar internationale netwerk en positie op strategische wijze verder te versterken. In de toekomstige ontwikkeling van de strategie op het gebied van kennisbenutting vraagt het bestuur bijzondere aandacht voor het verder versterken van de samenwerking met het bedrijfsleven, bijvoorbeeld door het uitbreiden van de wetenschappelijke adviesraad.

Portfolio-evaluatie NWO- en KNAW-instituten Nadat NWO en KNAW in 2017 de portfoliocommissie hebben ingesteld en de Terms of Reference hadden vastgesteld, vonden in de eerste helft van 2018 de verdere voorbereidingen plaats voor de portfolio-evaluatie. De besturen van NWO en KNAW stelden elk een visie-document op waarin zij hun toekomstperspectief op de instituten en het institutenstelsel gaven. De 21 instituten die deel uit maakten van de evaluatie, stelden elk een informatiedocument op bestaande uit een ‘nar- ratief’ waarin de nationale rol en meerwaarde van het instituut werd beschreven, aangevuld met enkele ‘infographics’ en een samenvatting van de uitkomsten van de meest recente SEP-evaluatie. De documentatie werd in juni 2018 vastgesteld en aan de commissie toegezonden. Ter voorbereiding op de evaluatie werden diverse bijeenkomsten georganiseerd, waaronder twee bijeenkomsten van de instituutsdirecteuren van KNAW en NWO gezamenlijk. In oktober kwam de portfoliocommissie voor de eerste maal bijeen. Zij sprak onder andere met de besturen van KNAW en NWO. In november kwam de commissie voor de tweede keer bij elkaar. Tijdens dit bezoek sprak de commissie ook met alle instituutsdirecteuren. Het rapport verscheen in februari 2019.

54 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Open science De KNAW bepleit al enkele jaren voor de vrije toegang tot resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Nadat in 2017 het Nationaal Plan Open Science werd ondertekend, bleven medewerkers van de KNAW ook in 2018 actief betrokken in dit platform en in de themagroepen die invulling geven aan de realisatie van de ambities uit het plan. De KNAW leverde de leider van de themagroep die zich bezighoudt met het ‘erkennen en waarderen van onderzoekers’ en van de themagroep ‘citizen science’.

Research Assessement (DORA) te ondertekenen. Hiermee onderstreept de KNAW opnieuwMedio 2018 het heeftbelang het van bestuur open sciencebesloten en om van ook het de op San de Franciscojuiste gronden Declaration beoordelen on van onderzoekskwaliteit.

waaronder NWO, een plan voor de versnelling van de transitie naar open access, genaamdIn september Plan 2018 S. Plan presenteerde S heeft onder een wetenschappers Europese coalitie tot vanwaardering onderzoeksfinanciers, geleid, maar ook tot discussie en zorgen. De KNAW ziet het als haar rol om de stem van de wetenschappers in deze discussie te laten horen. Om die reden heeft de KNAW op 1 november 2018 een openbare discussiebijeenkomst georganiseerd, waar wetenschappers uit alle disciplines hun gedachten konden delen over het oorspronkelijke Plan S.

Onderzoeksfonds KNAW-instituten Wetenschap verbindt, luidt een van de doelstellingen het sterker verbinden van het onderzoek van de KNAW-instituten. HiertoeIn de Strategische is onder andere Agenda het 2016-2020, Onderzoeksfonds KNAW-instituten opgericht. Er is jaarlijks 1,5 miljoen euro beschikbaar voor KNAW-instituten die met elkaar een

In de derde ronde van het Onderzoeksfonds KNAW-instituten hebben drie nieuwe onderzoeksvoorstellenonderzoeksproject starten. een Eerderebijdrage toekenningenontvangen. vonden plaats in 2016 en 2017.

Tegen de stroom in: de sociale mobiliteit van joodse Nederlanders (1880-1940). Een onderzoek van het Huygens ING en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) naar het integratieproces van joodse Nederlanders.

Life-course transitions, socio economic status and health behavior. Het Nederlandse

gaanInterdisciplinair een samenwerking Demografisch aan om Instituut vanuit een (NIDI), nieuw Netherlands perspectief Institute gezondheidsgedrag for inAdvanced kaart te Studiesbrengen. (NIAS) en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG)

Advancing clinical and cognitive neuroscience by microvascular fMRI: unmixing vascular contributions in fundamental neuroscience and brain disorders in the living human brain. Onderzoekers van het Spinoza Centre en het Nederlands

vatenHerseninstituut in het levende (NIN) menselijke en partner brein. Amsterdam Universitair Medisch Centrum (AUMC) gaan een samenwerking aan in het onderzoek naar de kleinste bloed-

jaarverslag 2018 Overzicht van de belangrijkste toegekende prijzen aan KNAW- onderzoekers

ERC Consolidator grant •

Helga de Valk, themaleider/onderzoeker Migration & Migrants bij het NWONederlands Vernieuwingsimpuls Interdisciplinair Veni Demografisch Instituut • Florijn Dekkers, Hubrecht Instituut • Anouk Schrantee, Spinoza Centre for Neuroimaging

NWO Vernieuwingsimpuls Vidi • Aleksandra Badura, Nederlands Herseninstituut •

NWOMarvin Vernieuwingsimpuls Tanenbaum, Hubrecht Vici Instituut • Serge Dumoulin, directeur van het Spinoza Centre for Neuroimaging • Birte Forstmann, op het moment van toekenning honorair groepsleider bij het Nederlands Herseninstituut •

OverigeMaarten erkenningen Kole, groepsleider en prijzen bij het (selectie) Nederlands Herseninstituut • Teun Boekhout en Pedro Crous (Westerdijk Instituut) werden beiden fellow

• Herman Brinkman (Huygens ING) ontving de Kruyskampprijs 2018 voor zijn editievan de van American het Gruuthuse-handschrift. Academy of Microbiology. • onderscheiding in de Academia Europaea. Ook ontving hij de Grand Cross of Hans Clevers (Hubrecht Instituut) ontving de Erasmus Medaille, de hoogste • Pedro Crous (Westerdijk Instituut) werd verkozen tot lid van de KNAW. Merit with Star, een hoge onderscheiding in Duitsland.

• PaolinaTevens werdGarbeva aan (NIOO) hem de won Ainsworth een belangrijk Medal toegekend fellowship door van de InternationalJapan Society for theMycological Promotion Association. of Science JSPS. • Thomas Lameris (NIOO) won op basis van zijn proefschrift de Ornithologieprijs Wim Dings 2019 en werd een van de eerste CAFF-IASC fellows. •

Lorenzo Lombard (Westerdijk Instituut) kreeg de Young Mycologist Award van • Louise Vet (NIOO) behaalde de eerste plek in de Trouw Duurzame Top de International Mycological Association. 100 mede vanwege haar rol in de totstandkoming van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.

56 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Indicatoren instituten 2015 2016 2017 2018 Wetenschappelijke publicaties* 1.290 1.295 1.299 • Artikelen 886 933 914 863 1.314 • Dissertaties 42 63 56 51 • Hoofdstukken in boeken 191 148 162 163 • Boeken 45 42 41 47 • Rapporten 9 15 18 12 Wetenschappelijke artikelen open access 57% Populariserende en professionele publicaties 553 Promovendi in dienst 61% 62%170 67% Postdocs 610 131547 128 137447 Leerstoelen (gewoon, buitengewoon, bijzonder) 18693 17691 17692 Aandeel 2e geldstroom (NWO) 10%145 8% 10% 9% Aandeel 3e geldstroom (derden) 23% 23% 23%86 21%

boeken, rapporten, entry voor encyclopedie, contribution to conference proceeding, scholarly tekst* Dit gaatedition om, referencealle publicaties book, c metonference de kwalificatie paper, proefschrift, ‘wetenschappelijk’, online paper artikelen,, web article hoofdstukken,. Bij het open-accesspercentage in de volgende regel worden alleen de wetenschappelijk gerefereerde artikelen meegerekend.

jaarverslag 2018 Kerncijfers input en output instituten In de onderstaande tabel staan de kerncijfers van de instituten van de KNAW, ultimo 2018 en gebaseerd op de interne verantwoording en de eigen informatiesystemen

voor financiën, personeel en wetenschappelijke output.

Instituut Wetenschappelijke publicaties Dissertaties en popu - Professionele publicaties lariserende (fte) Onderzoeksinzet Leerstoelen (fte) formatie Totale in dienst Promovendi (fte) baten Gerealiseerde (M€) geldstroom Tweede (%) (%) geldstroom Derde DANS 9 0 1 9,5 0 1,0 5 23 Hubrecht Instituut 10 0 151,8 11 250,2 7 37 Humanities Cluster 307 5 232 23 209,245,2 9,0 23,24,9 13 11 KITLV 10671 0 10 7 29,7 68,83,8 29,62,7 25 NIAS* 0 0 0 71,40,0 1 8,3 0,0 0 3 NIDI 31,320,6 11 9,7 1016 29 Nederlands Herseninstituut 203 15 0 2,6 15 NIOD 11631 24 3767 20,2 5 40,6 4,3 0 31 NIOO 13 50 89,167,6 1314 134,5 32,028,6 16,9 14 13 Rathenau Instituut** 9 0 1 59,4 0,02,6 5,26,4 3 11 Spinoza Centre 24938 0 0 2 149,7 17,45,9 160 20 Westerdijk Instituut 2 455 28,135,6 48,1 8,0 18 Totaal 1299 51 447 534,78,6 92 1.043,911,6 167,64,1 125,7 9 21 160 4 57,4 6,6 4 * Aangezien het NIAS niet beschikt over eigen onderzoekscapaciteit, is er ook geen sprake van eigen publicaties. De werkelijkheid is echter dat uit het werk dat bij het NIAS wordt gedaan (door onderzoekers die niet in dienst zijn van de KNAW) wel degelijk publicaties volgen, maar die worden dan geregistreerd bij de eigen werkgever. Dit geldt deels ook voor het Spinoza Centre.

het aantal publicaties maar aan de impact op de onderwerpen. Het Rathenau Instituut gebruikt indicatoren die aangeven** Uit de aard hoe vanhet instituutde taakstelling heeft bijgedragen van het Rathenau aan het Instituut publieke volgt debat dat en de aan prestaties de politieke niet wordenbesluitvorming. afgemeten aan

• De aanduidingen in fte betreffen alleen het personeel in loondienst. In werkelijkheid zijn meer promovendi en andere onderzoekers betrokken bij de instituten. • Tot de onderzoeksinzet wordt gerekend het wetenschappelijk personeel met publicerende taken. Daarnaast is sprake van ondersteunend wetenschappelijk personeel (bijvoorbeeld voor beheer van collecties, ICT-ontwikkeling en labora- toria) en ondersteunend en beheerspersoneel. • Bij de personele aantallen van het Humanities Cluster zijn niet de medewerkers in dienst van de gelieerde stichting IISG opgenomen. Het gaat hier om een

• Het Hubrecht Instituut verzorgt tevens de bedrijfsvoering voor het Westerdijk Instituut.aanvulling Het van Rathenau 4,2 fte, waarvan Instituut 3,2 doet fte ditwetenschappelijk voor DANS. Het personeel. NIDI doet dit voor het KITLV. Dit heeft gevolgen voor de verhoudingen tussen onderzoeksinzet en totale formatie. • De tweede en derde geldstroom betreft respectievelijk projectsubsidies van NWO en overige inkomsten.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Data Archiving and Networked Services DANS stimuleert onderzoekers om hun digitale onderzoeksgegevens vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar te maken. Dit

Nederlands instituut voor bieden. Onze kerndiensten zijn: DataverseNL voor databeheer op de permanente toegang tot kortedoen wijtermijn, door EASYdeskundig voor archiveringadvies en gecertificeerde op de lange termijn diensten en aanNARCIS, te digitale onderzoeksgegevens het nationale portaal voor wetenschappelijke informatie. Door deelname aan (inter)nationale projecten, netwerken en onderzoek Directeur: Peter Doorn draagt DANS bij aan de innovatie van de mondiale wetenschappelijke data-infrastructuur. Open als het kan, beschermd als het moet. Voor meer informatie: DANS is een instituut van KNAW en NWO. dans.knaw.nl Programma Quick facts 2018 Het werkprogramma van DANS wordt gevormd door drie strategische prioriteiten: Onderzoek 1. DANS vormt een toonaangevende bouwsteen in de landelijke en Wetenschappelijke publicaties: 9 internationale datavoorziening. Professionele en populariserende 2. DANS levert innovatieve diensten aan een toenemend aantal publicaties: 1 gebruikers. Dissertaties: 0 3. - ning van zijn kerndiensten. Research en Development zijn gericht op DANS realiseert efficiënte en geïntegreerde systemen ter ondersteu Personeel de ondersteuning en vernieuwing van de dienstverlening.

Terugblik en vooruitblik Onderzoeksinzet:Totale formatie: 45,2 9,5 ftefte In 2018 groeiden de DANS-diensten EASY, DataverseNL, NARCIS FellowsVast dienstverband: / gastonderzoekers: 34,3 fte 1 Promovendi: 1 datasets in de eigen archieven en tot meer dan 170.000 datasets Hoogleraren: 0 elders.volgens DANS verwachting. organiseerde DANS diverse biedt nu succesvolle toegang tot workshops ruim 45.000 zoals het NARCIS-colloquium samen met visiting professor Richard Smiraglia, Financieel en de RDA Europe Science workshop waarin Europese onderzoekers de dialoog aangingen met de Research Data Alliance. Daarnaast Tweede geldstroom: 5% organiseerde DANS in samenwerking met De Jonge Akademie en DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 23% 4,9 M€ Promovendinetwerk Nederland een zeer goedbezochte open dag.

Persoonsgebonden subsidies Het Horizon2020-project FAIRsFAIR werd toegekend, waarvan DANS • geen de trekker is. Dit project zal een impuls geven aan FAIR-data voor de European Open Science Cloud (EOSC). Als voorzitter van de Research Overige prijzen en subsidies Data Working Group van Science Europe slaagden we erin om tussen • FAIRsFAIR (Horizon2020): - Peter Doorn zindheid te bereiken over minimumeisen voor research data manage- • Europesement. Binnen financiers de landelijke en grote consortia wetenschappelijke CLARIAH en organisaties ODISSEI werkte eensge Peter Doorn DANS mee aan een nationale data-infrastructuur voor respectievelijk • CLARIAH-PLUS (NWO): de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen. Peter Doorn • SocialRDA 4.0 Sciences (Trust-IT and Services): Humanities Belangrijkste doelen voor 2019 zijn: Open Cloud (Horizon2020): • Implementatie FAIR-data-assessment en AVG-tool. Peter Doorn • Publicatie van een online gids die wetenschappelijke softwareont- wikkelaars helpt om hun code duurzaam toegankelijk te maken. • Kick-off van het project FAIRsFAIR, dat drie jaar zal duren. • Tweede fase vernieuwing technische infrastructuur DANS.

jaarverslag 2018 Hubrecht Instituut Het Hubrecht Instituut is een pionier in ontwikkelingsbiologie en

fundamenteel en multidisciplinair onderzoek doen in zieke en gezonde Onderzoeksinstituut voor stamcelonderzoek. Het instituut kent 24 onderzoeksgroepen die ontwikkelingsbiologie en versnelt de translatie van fundamenteel onderzoek naar de kliniek. stamcelonderzoek cellen, weefsels en organismen. De samenwerking met UMC Utrecht

Ook werkt het Hubrecht Instituut veelvuldig samen met de Universiteit Directeur Oudenaarden Utrecht, onder andere in de Graduate School of Life Sciences. Sinds : Alexander van doelstellingen,2016 is het Hubrecht werkvelden Instituut en infrastructuur.een van de partners Het Hubrecht van het EuropeanInstituut Voor meer informatie: behoortMolecular tot Biology de wereldwijde Laboratory top (EMBL), in haar vanwegewerkveld. gemeenschappelijke www.hubrecht.eu Programma Quick facts 2018 De wetenschappelijke portfolio omvat vroege embryonale en hartont- wikkeling, regeneratie, epigenetica, genoomarchitectuur, celcyclusre- Onderzoek onderzoek kan leiden tot innovatie in de diagnose en behandeling van Professionele en populariserende ondergulatie, andere DNA-reparatie kanker, diabetes, en kwantitatieve cardiovasculaire biologie ziektesvan genexpressie. en aangeboren Dit publicaties:Wetenschappelijke 0 publicaties: 106 afwijkingen. Hubrecht-onderzoekers hebben bijvoorbeeld aangetoond Dissertaties: 10 dat cellen binnen een tumor genetisch sterk van elkaar verschillen. Dat kan helpen bij de preventie of behandeling van kanker. Daarnaast Personeel hebben onderzoekers met behulp van stamcellen van de muis embryo- Totale formatie: 250,2 fte achtige structuren gemaakt die inzicht kunnen verschaffen in de eerste levensprocessen, in (in)fertiliteit en in de embryonale oorzaak van Onderzoeksinzet: 151,8 fte ziektes. Ook is een nieuwe methode, genaamd Scartrace, ontwikkeld, FellowsVast dienstverband: / gastonderzoekers: 76,8 fte 77 waarmee onderzoekers markeringen kunnen aanbrengen in het Promovendi: 70 genoom op het niveau van de individuele cel. Op die manier kunnen Hoogleraren: 11 individuele cellen gevolgd worden. Dat kan bijdragen aan ons begrip over het vormen van een heel lichaam uit een enkele cel. Het Hubrecht Financieel Instituut is een centrum voor interdisciplinair biomedisch onderzoek en ontwikkelt veel nieuwe technologieën. Het is een magneet voor jong Tweede geldstroom: 7% talent, springplank voor senior-groepsleiders en voedingsbodem voor DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 37% 29,6 M€ startende bedrijven.

Persoonsgebonden subsidies Terugblik en vooruitblik • Veni: Johanna Dekkers In 2018 zijn vier nieuwe groepsleiders en een nieuwe Hubrecht Fellow • twee activiteiten voor het publiek: een masterclass voor middelbare Vidi: Marvin Tanenbaum begonnen. Ook is het Oncode Institute officieel gestart. Er waren Overige prijzen en subsidies scholieren getiteld “Growing organs in the lab” over het gebruik van • Health Holland public-private - partnership grant: Jeroen den kers het instituut bezochten. Daarnaast is in september het spin-off Hertog organoïden,bedrijf Single en Cell het Discoveries Weekend van gelanceerd. de Wetenschap waarbij 700 bezoe • • Enabling Technologies Hotels Ook in 2019 zal alles erop gericht zijn om de kwaliteit van wetenschap Erasmus Medal: Hans Clevers hoog te houden en waar mogelijk de omstandigheden waarin gewerkt Galli wordt te blijven optimaliseren. Dat betekent onder andere dat er • Grant: Rik Korswagen en Matilde • aandacht zal zijn voor interne communicatie en ruimte voor diversiteit opnieuw geworven gaat worden voor groepsleiders en dat er extra EMBOFellowship: Fellowship: Peter Zeller Kim Laband van medewerkers. Marie Curie Sklodowska

60 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen KNAW Humanities Cluster

DeSinds krachten 2016 vormen op het gebied het Huygens van bedrijfsvoering, ING, het IISG en digitale het infrastructuurMeertens Instituut en digital het KNAW humanties Humanities zijn gebundeld. Cluster (HuC). Het HuC is hiermee hard op weg om zowel een aanjager als facilitator te worden voor vernieuwend geesteswetenschappelijk Voor meer informatie: https://huc. onderzoek in Nederland. knaw.nl Terugblik en vooruitblik Quick facts 2018 De rol van HuC om – met anderen – een bijdrage te leveren aan de infrastructuur voor de digitale geesteswetenschappen Onderzoek werd in 2018 bevestigd en gesteund door het toekennen van Wetenschappelijke publicaties: 307 een subsidie van Professionele en populariserende publicaties: 232 waarvan Huygens ING penvoerder is. In 2019 richten Dissertaties: 5 14 miljoen euro aan het infrastructurele project CLARIAH, waarbinnen onderzoek gedaan wordt naar de Nederlandse Meertens Instituut en Huygens ING samen een NL-Lab in, Personeel identiteit. Totale formatie: 209,2 fte Vast dienstverband: 137,5 fte

PromovendiOnderzoeksinzet: in dienst: 71,4 11fte Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 23 66

Financieel

Tweede geldstroom: 13% DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 11% 23,2 M€

Prijzen en subsidies • Grootschalige Infrastructuur): CLARIAH-PLUS (Roadmap

Lex Heerma van Voss

jaarverslag 2018 61 Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis Het Huygens ING voert analytisch onderzoek uit op het gebied van de Nederlandse letterkunde, geschiedenis en wetenschapsgeschiedenis in combinatie met innovatieve digitale methoden. Door fundamenteel, geavanceerd en interdisciplinair bronnenonderzoek verschaft het instituut nieuwe inzichten in de (langetermijn)ontwikkeling van Wetenschapsgeschiedenis, Nederland, zonder het zicht te verliezen op Europa en de Nederlandse geschiedenis en rest van de wereld. We gebruiken daarbij een geavanceerde literatuur: Research & Data digitale infrastructuur die we met partners uit binnen- en buitenland grotendeels zelf ontwerpen, bouwen en beheren. Directeur: - zoeksresultaten (studies, edities en analytische tools) dragen weDaarin bij aan maken het continuewe de bronnen debat binnentoegankelijk. wetenschap, Met onze onderwijs onder VoorLex Heerma meer informatie: van Voss en samenleving. www.huygens.knaw.nl Programma Quick facts 2018 Het Huygens ING wil nieuwe inzichten verschaffen in de lange-termijn ontwikkeling van de Nederlandse samenleving. Prijzen en subsidies • Track Changes (NWO Vrije die in hoge mate brongericht is, maar ook methodologisch competitie): Karina van Dalen- Daarbij is gekozen voor een specifieke benaderingswijze - Oskam aanstaande rol spelen bij de innovatie van de Nederlandse • geesteswetenschappen.experimenteel en vernieuwend. De technologische Het instituut ontwikkelingen wil een voor Grootschalige Infrastructuur): vragen om een methodologische vernieuwingsslag in de CLARIAH-PLUSKarina van Dalen-Oskam WP6 (Roadmap humaniora, terwijl deze tegelijkertijd voor de uitdaging • - Heerma van Voss, Ida Nijenhuis, ren. REPUBLICRik Hoekstra (NWO-Groot): Lex gesteld worden hun maatschappelijke impact te maximalise Terugblik en vooruitblik De koers van het Huygens ING, inzetten op digitale geesteswetenschappen en samenwerking in het Humanities Cluster,

ookwerd materieel in 2018 inbevestigd. twee evaluaties Door het getoetst instituut en werd vond metbijval. succes Met de honorering van CLARIAH-PLUS en REPUBLIC werd dat het boek Wereldgeschiedenis van Nederland gepubliceerd, die voor een breed publiek een belangrijke recente wending in de geschiedwetenschap illustreert. Huygens ING zal in 2019

wordenhet project gemaakt. REPUBLIC starten, waarin de resoluties van de Staten-Generaal in de periode 1576-1796 online beschikbaar

62 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Het IISG is een van de belangrijkste internationale centra voor onderzoek naar sociaaleconomische geschiedenis. Het Verricht onderzoek naar instituut biedt toegang tot de rijkste sociaaleconomisch- sociaaleconomische historische (data)verzameling ter wereld, brengt wereldwijd geschiedenis en biedt onderzoekers samen en zorgt voor publicatiekanalen. Zelf toegang tot de rijkste sociaaleconomisch-historische de mondiale historische ontwikkeling, werking en gevolgen collectie ter wereld vanverricht sociale het ongelijkheid. IISG als excellent De resultaten beoordeeld worden onderzoek binnen naar de wetenschap en met de samenleving gedeeld. Door het (soms Directeur: Henk Wals bedreigde) erfgoed van sociale bewegingen veilig te stellen vervult het instituut bovendien een essentiële maatschap- Voor meer informatie: pelijke functie. www.iisg.nl Programma Quick facts 2018 Hoe verklaar je de ups en downs in sociale ongelijkheid van-

Prijzen en subsidies te beantwoorden door de verschillende omstandigheden • teuit bestuderen een mondiaal waaronder perspectief? werknemers Het IISG probeert(van hoog deze tot laag) vraag data (Roadmap Grootschalige worden beloond. De werkhypothese is dat verschuivingen in CLARIAH-PLUSInfrastructuur): WP4 Richard Structured arbeidsverhoudingen, ingebed in grotere maatschappelijke Zijdeman structuren, kunnen helpen veranderingen in langetermijn- • KNAW Onderzoeksfonds: Leo patronen van sociale ongelijkheid te begrijpen, zowel binnen Lucassen, Karin Hofmeester als tussen wereldregio’s. Om deze vragen te beantwoorden verzamelt en analyseert het IISG in samenwerking met onderzoekers op andere continenten wereldwijd data over • Digitaliseringen Lex Heerma tijdschriften van Voss, Kees (KB): sociale en economische veranderingen vanaf 1500. JackMandemakers Hofman • Nieuw licht op de Aziatische Terugblik en vooruitblik slavenhandel (NWO, Het jaar 2018 stond in het teken van twee evaluaties: Internationalisering de SEP-evaluatie en de portfolio-evaluatie van NWO- en

research quality leidde de SEP-evaluatie tot een bevredigend Geesteswetenschappen): Ulbe resultaat.KNAW-instituten. De aanbevelingen Met een als van excellent de commissie beoordeelde vormden een Bosma, Matthias van Rossum goede basis voor een strategisch plan 2019-2023, dat in de tweede helft van het jaar werd opgesteld. Een belangrijk wapenfeit van 2018 vormde de voltooiing van het NWO Vrije Competitieproject Iranian Oil, dat in 2018 leidde tot twee

bereikt met het goed verkochte boek Vijf eeuwen migratie vandissertaties. Jan en Leo Maatschappelijke Lucassen, het in impact eigen huis werd georganiseerde onder meer Festival van de Opstand en de lancering een serie interviews met oud-premier Wim Kok.

Voor 2019 staan een aantal organisatorische aanpassingen op stapel, onder meer voor data- en collectieverwerking. De overgang van analoge collectieverwerving naar digitaal

uitgaan naar het realiseren van maatschappelijke impact. geboren materiaal krijgt verder gestalte. Meer aandacht zal

jaarverslag 2018 63 Meertens Instituut

cultuur in Nederland en Nederlandse taal en cultuur in de wereld.Het Meertens Centraal Instituut staan debestudeert verschijnselen en documenteert die het alledaagse taal en leven in onze samenleving vormgeven. In zowel het maatschappelijke als wetenschappelijke debat hierover wil het

Bestudering en documentatie van taal en cultuur in enMeertens historisch Instituut onderzoek een richtinggevende naar veranderingsprocessen positie innemen. op Het Meertens Instituut kent een rijke traditie van empirisch Nederland het gebied van cultuur en taal. Dit langlopend onderzoek is verbonden met uitgebreide collectievorming. We verkennen Directeur: Antal van den Bosch in onderzoek digitale innovaties en geven zelf die innovaties vorm. Voor meer informatie: www.meertens.knaw.nl Programma Taal en cultuur worden in het huidige politieke klimaat Quick facts 2018 gezien als de dragers bij uitstek van collectieve identiteit.

Overige prijzen en subsidies vanuit een vergelijkend en internationaal perspectief en wil • zoHet bijdragen Meertens aan Instituut het maatschappelijke onderzoekt de ‘casus debat Nederland’door de rol van Grootschalige Infrastructuur) taal en cultuur in maatschappelijke processen te duiden en te • StaatCLARIAH-PLUS van het Nederlands WP3 (Roadmap nuanceren. (Taalunie): Frans Hinskens • Vertrokken Nederlands Terugblik en vooruitblik (Taalunie): Nicoline van der Sijs In 2018 startte het nieuwe onderzoeksplan 2018-2023, Nederland in de wereld. Het instituut werd geëvalueerd en ontving adviezen, die direct ter hand zijn genomen, zoals de werving van een mid-career onderzoeker ‘body, food, well- being’ en de start van een nieuwe thematische onderzoeksgroep rond Nederlandse identiteit, samen met het Huygens ING. We startten twee nieuwe onderzoekslijnen rondom actuele thema’s: inter-species communication en populisme en sociale media. De aanstelling van jongere vrouwelijke onderzoekers is in lijn met een belangrijke achterliggende doelstelling van het aanstellingsbeleid: een meer diverse samenstelling van de onderzoeksstaf. Op Lowlands bereikten

kunstmatig intelligente hiphop-generator. we een nieuw publiek, de festivalganger, met MC Turing, een In 2019 verwachten we nieuwe initiatieven op het gebied van fondswerving. We blijven het maatschappelijke debat opzoek-

en en zoeken ook op deze thema’s externe financiering.

64 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV, opgericht 1851) verricht onderzoek naar Zuidoost-Azië en de (‘Nederlandse’) Cariben vanuit een interdisciplinair en comparatief perspectief. Onze onderzoekers, die gebruik kunnen maken van de

Interdisciplinair onderzoek postkolonialewereldberoemde periode KITLV-collectie en formuleren op de hun campus onderzoeksagenda van de Universiteit zowel naar Zuidoost-Azië, de Cariben empirischLeiden, verkennen als theoretisch de (dis)continuïteiten en leveren daarmee tussen bijdragen de (pre)koloniale aan debatten en en postkoloniaal Nederland over thema’s als globalisering en postkoloniaal Europa. Het KITLV werkt (inter)nationaal samen met de academische gemeenschap, Directeur: Gert Oostindie overheids- en niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), de media en

Voor meer informatie: www.kitlv.nl Programmaeen breder publiek van geïnteresseerden. Het KITLV verricht interdisciplinair geesteswetenschappelijk en Quick facts 2018 sociaalwetenschappelijk onderzoek naar Zuidoost-Azië, in het bijzonder Indonesië, en de Cariben, in het bijzonder de (voormalige) Onderzoek Nederlandse Cariben. Het onderzoek richt zich zowel op de koloniale Wetenschappelijke publicaties: 71 periode als de meer recente geschiedenis en de hedendaagse ont- Professionele en populariserende wikkelingen in deze delen van de wereld. Ook de doorwerking van publicaties: 10 het koloniale verleden in postkoloniaal Nederland behoort tot het Dissertaties: 0 onderzoek. Het KITLV heeft twee onderzoeksclusters: State, violence

Personeel internationale hub en magneet te zijn, door onderzoek, door de uitgave Totale formatie: 29,7 fte vanand wetenschappelijkcitizenship en Mobility toonaangevende and belonging. tijdschriften Het KITLV en beoogt door het een Vast dienstverband: 13,0 fte fellows-programma.

Terugblik en vooruitblik Promovendi:Onderzoeksinzet: 5 20,6 fte In de periodieke internationale evaluatie werd het KITLV uitzonderlijk Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 7 6 - pelijke impact), eenmaal zeer goed (viability). KITLV-onderzoek is goed beoordeeld, met tweemaal excellent (onderzoek en maatschap Financieel niet alleen van wetenschappelijk belang, maar heeft ook een sterke maatschappelijke impact. Dit blijkt ook uit de goed gevulde projecten- portefeuille, met niet alleen veel door NWO gesubsidieerd onderzoek, DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 25% 2,7 M€ Tweede geldstroom: 16% maar ook het samen met het NIOD en het NIMH uitgevoerde en door Persoonsgebonden subsidies • geen het ministerie van Buitenlandse Zaken gefinancierde onderzoek het‘Onafhankelijkheid, koloniale en slavernijverleden dekolonisatie, vangeweld de stad en oorlog Rotterdam. in Indonesië, 1945-1950’, alsmede een in 2018 verworven onderzoeksproject over Overige prijzen en subsidies • Het KITLV is verantwoordelijk voor veel onderzoeksprojecten alsmede to Justice in Indonesia’ (NWO): voor zeven aio’s. Ook is er druk om nieuwe projecten te verwerven en Ward‘Palm Berenschot Oil Conflicts and Access deel te nemen aan maatschappelijke debatten. Dit vergt veel van de • ‘Het koloniale en slavernijverle- kleine vaste formatie. Daarbij komt nog de aanstaande generatiewisse- den van Rotterdam’ (Gemeente ling, waarbij ook diversiteit een belangrijk punt is. Rotterdam): Gert Oostindie.

jaarverslag 2018 65 Nederlands Herseninstituut Het Nederlands Herseninstituut verricht fundamenteel onderzoek naar het functioneren van de hersenen. Deze kennis zal op de lange termijn leiden tot nieuwe behandelingen van hersenaandoeningen.

Begrijpen hoe circuits van toponderzoekers en innovatieve en toepasbare kennis die voortkomt zenuwcellen ons in staat uitHet langlopende instituut levert onderzoekslijnen. aan de universiteiten Daarnaast en UMC’s vormen in Nederlandde Hersenbank, stellen de wereld te zien en de primatenunit en het Slaapregister (inter)nationale faciliteiten voor erop te reageren het verrichten van onderzoek van menselijk hersenweefsel, cognitieve functies en slaappatronen. Directeur: Pieter Roelfsema Programma Voor meer informatie: www.herseninstituut.knaw.nl die hersencellen met elkaar vormen om hersenfuncties mogelijk te maken.Het Nederlands We onderzoeken Herseninstituut in hersengebieden onderzoekt waarvande complexe de functie netwerken bekend Quick facts 2018 Onbekende functies van andere hersengebieden worden op systeem- is, de rol van specifieke genen en moleculen, synapsen of celtypes. Onderzoek of gedragsniveau bestudeerd. Hiertoe gebruiken we geavanceerde Wetenschappelijke publicaties: 203 technieken om de structuur en functie van hersennetwerken in kaart Professionele en populariserende te brengen en te veranderen, zowel in het gezonde als in het zieke publicaties: 0 brein. Het instituut kent een platte organisatievorm waarin jonge Dissertaties: 15 wetenschappers van topniveau zich thuis voelen. De ontwikkeling

Personeel wetenschappelijke ontwikkelingen wordt gestimuleerd. van onafhankelijke onderzoekslijnen om snel in te spelen op nieuwe Vast dienstverband: 58,5 fte Terugblik en vooruitblik Totale formatie: 134,5 fte De belangrijkste resultaten betreffen in de eerste plaats de onderzoeksgroep van Roelfsema die ontdekte hoe een visuele stimulus Promovendi:Onderzoeksinzet: 30 67,6 fte doordringt in het bewustzijn. De stimulus wordt eerst door zenuwcel- Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 13 34 len in de visuele hersenschors gerepresenteerd, maar voor waarne- ming is activatie van de frontale hersenschors nodig (van Vugt et al., Financieel 2018; Science). Daarnaast ontdekte de groep van De Zeeuw dat ons

hersenschors en de kleine hersenen. Remming van activiteit in het ene DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 15% 16,9 M€ gebiedwerkgeheugen verstoort afhankelijk de activiteit is vanin het een andere wisselwerking gebied, wat tussen leidt de tot frontale geheu- Tweede geldstroom: 14% genverlies (Gao et al., 2018, Nature). De studies hebben belangrijke Persoonsgebonden subsidies implicaties voor ons begrip van bewustzijns- en geheugenstoornissen. • In 2019 wordt een nieuwe onderzoeksgroep opgestart. Een punt van Vici: Maarten Kole Overige prijzen en subsidies zorg blijft de huisvestingsituatie. Samen met de KNAW wordt onder- • zocht hoe hierin verbeteringen kunnen worden aangebracht. • • NWAEU HBP: Startimpuls: Pieter Roelfsema Eus van MSSomeren, Research: Pieter Inge Roelfsema Huitinga • Vrienden van het Herseninstituut / Albinismefonds: Chris de

LohmannZeeuw, Alexander Heimel, • Maarten Kamermans, Christian

ZonMw Top: Christiaan Levelt

66 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Netherlands Institute for Advanced Study Het NIAS is een internationale en interdisciplinaire gemeenschap van wetenschappers, kunstenaars en journalisten. Het NIAS biedt

wetenschappers de gelegenheid om in een interdisciplinaire en na strenge selectie door een externe jury de meest talentvolle drie, vijf of tien maanden te werken aan nieuwe inzichten, het opzetten Voorziening voor talentvolle vaninternationale nieuwe samenwerkingsverbanden context, buiten de alledaagse of te zoekenmaalstroom, naar wetenschap gedurende - wetenschappers om in pelijke oplossingen voor maatschappelijke problemen. Het NIAS een interdisciplinaire en bewerkstelligt met haar werkwijze dat wetenschapsgebieden nauwer internationale gemeenschap te met elkaar worden verbonden en nieuwe wetenschappelijke wegen komen tot nieuwe inzichten worden ingeslagen. Daarnaast faciliteert het NIAS de samenwerking tussen de disciplines. Directeur: Jan Willem Duyvendak Programma Voor meer informatie: De ambitie van het NIAS is om te blijven behoren bij de beste Institutes www.nias.knaw.nl for Advanced Study in de wereld. Het gehele programma is er op gericht om deze status te handhaven en de meest getalenteerde Quick facts 2018 wetenschappers te faciliteren gedurende hun fellowshipperiode.

Onderzoek Terugblik en vooruitblik Wetenschappelijke publicaties: 0 - Professionele en populariserende tien academische disciplines vertegenwoordigend verbleven bij NIAS publicaties: 0 inEen 2018. groot Tezamen aantal fellows met schrijvers, afkomstig beeldend uit vijftien kunstenaars landen en ensamen journalisten acht Dissertaties: 0 vormden zij een hoogst interdisciplinaire gemeenschap waaruit nieuwe samenwerkingsverbanden voortkwamen. Personeel Totale formatie: 8,3 fte De eerste NIAS Annual Lecture in april 2018 was een groot succes. Vast dienstverband: 5,2 fte De nieuwe website werd in gebruik genomen, waarmee de aanmel- Onderzoeksinzet: 0,0 fte dingsprocedure werd geautomatiseerd en (oud-) fellows een platform hebben om online deel uit te maken van de NIAS community. Een Promovendi: 0 belangrijk hoogtepunt was het werkbezoek van de Koning aan het Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 1 44 Humanities Cluster en het NIAS in augustus 2018. Verder zagen we in 2018 een stijging in het aantal aanmeldingen voor fellowships. Financieel

Tweede geldstroom: 0% gezamenlijkUit het Onderzoeksfonds vanuit een nieuw KNAW perspectief kreeg het gezondheidsgedragNIAS samen met het in NIDI kaart DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 3% 2,6 M€ teen brengen. het Universitair Medisch Centrum Groningen een toekenning om

Persoonsgebonden subsidies Voor 2019 voorzien we een herinrichting van de taken en verant- • geen woordelijkheden van de interne organisatie en uitbreiding van de Wetenschapscommissie en installatie van de Academic Advisory Board. Overige prijzen en subsidies • NIAS Distinguished Lorentz Fellow verder ontwikkelen. Franjo Weissing ontving een ERC Ook zullen we de ‘programmatische’ en ‘profilerende’ activiteiten Advanced grant • NIAS Fellow Lieneke Slingenberg ontving een Veni-beurs • NIAS Fellow Helmer Helmers werd lid van De Jonge Akademie

jaarverslag 2018 67 Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Het NIDI verricht hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek naar bevolkingsvraagstukken en informeert beleidsmakers en samenle-

Fundamenteel onderzoek naar en bijdragen aan de wetenschappelijkeving over onderzoeksresultaten nieuwsgierigheid. op het Kenmerkend gebied van demografie. voor het onderzoek Het maatschappelijke discussie isonderzoek de interdisciplinaire wordt geïnspireerd aanpak, doorde internationale maatschappelijke oriëntatie, vraagstukken en de en over de belangrijke integratie van fundamenteel en toegepast onderzoek. bevolkingsvraagstukken NIDI is het nationale instituut voor onderzoek naar bevolkingsvraagstukken. Het vervult een centrale rol in het landschap van Directeur: Leo van Wissen uit diverse disciplines met elkaar samenwerken. Door de concentratie Voor meer informatie: onderzoekers op het gebied van demografie, waarbij onderzoekers www.nidi.knaw.nl van onderzoekers in één instituut is het NIDI een van de belangrijkste Quick facts 2018 Programmademografische onderzoekscentra van Europa. Vier onderzoeksthema’s vormen de kern: vergrijzing, pensioen, Onderzoek migratie en families. De focus bij het onderzoek rond vergrijzing ligt op de ontwikkeling van de levensverwachting en het proces van Professionele en populariserende pensioneren. In het migratieonderzoek ligt de nadruk op processen Wetenschappelijke publicaties: 116 van integratie in verschillende levensdomeinen van zowel Europese als niet-Europese migranten. Het familieonderzoek richt zich vooral publicaties: 67 op solidariteit tussen generaties en vragen rond het combineren van Dissertaties: 4 Personeel werk en gezin. Gemeenschappelijk in veel NIDI-onderzoek is de nadruk

Vast dienstverband: 21,9 fte gedrag. Onderzoeksinzet:Totale formatie: 40,6 31,3 fte fte op de levensloop en de maatschappelijke inbedding van demografisch Fellows / gastonderzoekers: 8 Terugblik en vooruitblik Promovendi: 10 Hoogleraren: 9 lag op een hoger niveau dan voorgaande jaren en het aantal hoogle- rarenIn 2018 werd profileerde uitgebreid, het waarmee NIDI zich de sterk. nationale De wetenschappelijke netwerkfunctie vanoutput het Financieel instituut versterkt is. Het NIDI was prominent in het nieuws in verband met de problematiek van de verhoging van de aow-leeftijd. Er werden Tweede geldstroom: 10% DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 29% 4,3 M€ Dedrie samenwerking policy briefings met georganiseerd. Groningen heeft in 2018 een nieuwe stimulans Persoonsgebonden subsidies gekregen door de komst van de Aletta Jacobs School for Public Health, • ERC Consolidator grant: Helga de een interdisciplinair samenwerkingsverband van vier faculteiten Valk heeft zich ook in 2018 in gunstige zin ontwikkeld. waarmee het NIDI nauwe banden onderhoudt. De financiële situatie Overige prijzen en subsidies • Een belangrijk doel in 2019 is de implementatie van het in 2018 Gauthier opgestelde communicatieplan en de vernieuwing van de website. Een • SHOCC, EU/Horizon2020: Anne tweede doel is de voorbereiding van het vijftigjarig bestaan in 2020. Gauthier Verder wordt in 2019 de relatie met Instituut GAK inzake arbeidsmarkt • ECDP, EU/Horizon2020: Anne en sociale zekerheidsonderzoek versterkt. Ten slotte zal het NIDI een Instituut GAK: Kène Henkens rol spelen in de Bevolkingscommissie, die op initiatief van de Tweede • BesefFlexibilisering en beleving van doorwerken, de AOW, Kamer de toekomstige ontwikkeling van de Nederlandse bevolking in Instituut GAK: Kène Henkens kaart moet brengen. • Wissen Horizon2020, UNFPA: Leo van

68 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies is

Tweede Wereldoorlog. Sindsdien heeft het zich ontwikkeld tot een in 1945 opgericht als documentatie- en onderzoekscentrum voor de onderzoek naar de geschiedenis van wereldoorlogen, grootschalig Onderzoek naar de geweldnationaal en en genociden, internationaal met inbegrip expertisecentrum van hun maatschappelijke voor interdisciplinair uitwer - geschiedenis van oorlogen en king op langere termijn. Tegelijk is het instituut collectiebeheerder en genociden in hun historische vervult het een markante publieke functie op verschillende domeinen, context zoals publieksdiensten en wetenschappelijk onderwijs.

Directeur: Frank van Vree Programma Het onderzoek van het NIOD beweegt zich op twee domeinen: War & Voor meer informatie: Society en Genocide Studies. De gemeenschappelijke focus ligt op het www.niod.nl ontstaan en verloop, alsmede de sociale en mentale reacties en de doorwerking van mass violence, op typen en verschijningsvormen van Quick facts 2018 genociden, de relatie tussen perioden van massaal geweld en ‘regime change’. Belangrijke lopende thema’s zijn onder andere Nederland Onderzoek in de Tweede Wereldoorlog, Ontrechting, Roof en Rechtsherstel, Wetenschappelijke publicaties: 31 Transitional Justice en de dekolonisatie van Indonesië. Het NIOD richt Professionele en populariserende publicaties: 37 op bovengenoemde terreinen. Voorts speelt het NIOD een sleutelrol in Dissertaties: 2 nationalezich expliciet en internationale op verschillende digitale vormen infrastructuren. van maatschappelijk onderzoek

Personeel Terugblik en vooruitblik Het jaar 2018 stond in het teken van de consolidatie van het inhou-

Onderzoeksinzet:Totale formatie: 59,4 20,2 fte fte Vast dienstverband: 41,2 fte stabielerdelijke en geworden, financiële terwijlherstel heten anderzijdsonderzoek devan uitwerking het NIOD doorvan in een 2017 Promovendi: 3 internationalebenoemde geprioriteerde visitatiecommissie beleidspunten. gunstig Deis beoordeeld, financiële positie met een is Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 5 4 ‘very good’ voor de kwaliteit van het onderzoek en het predicaat

Financieel het onderzoek verder versterkt, met name door de vestiging van het ‘excellent’ voor maatschappelijke impact. In 2018 is de positie van Tweede geldstroom: 0% onderzoeksprojecten en het preliminair besluit over omvorming van DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 31% 6,4 M€ deExpertisecentrum European Holocaust Restitutie, Research nieuwe Infrastructure publiek-privaat (EHRI) gefinancierde tot ERIC.

Persoonsgebonden subsidies Dat de commissie voor de viability tot het gematigde oordeel ‘good’ • geen kwam, maakt duidelijk dat het instituut nog stappen te zetten heeft. Op dit moment is een plan van aanpak in voorbereiding dat een beschrij- Overige prijzen en subsidies ving geeft van het meerjarenbeleid op terrein van personeel, functies • Tweede fase NOB (VWS e.a.) - • heer en infrastructuur. Dit plan zal met name gevolgen hebben voor Hinke Piersma en financiën in samenhang met de ambities in onderzoek, collectiebe • VerenigingGemeente Rotterdam Nederlandse & UvA: stappen zetten. Gemeenten: Peter Romijn en de afdeling collecties en diensten. In 2019 willen we hiermee flinke Hinke Piersma • Auswärtiges Amt, VWS, Topographie e.a.: Erik Somers en Rene Kok • VWS en Vfonds, 100 Foto's: Erik Somers

jaarverslag 2018 69 Nederlands Instituut voor Ecologie Het Nederlands Instituut voor Ecologie verricht baanbrekend fundamenteel en strategisch onderzoek in ecosystemen op het land en in het water. Het NIOO onderscheidt zich door de multidisciplinaire en Instituut voor fundamenteel langetermijnbenadering en de unieke infrastructuur voor integraal en strategisch ecologisch ecologisch onderzoek. Ambitie van het NIOO is om de toekomstige onderzoek generatie van (inter)nationaal leidende ecologische onderzoekers op te leiden. Een wereldwijd netwerk van wetenschappers, beleidsma- Directeur: Louise Vet kers, natuurbeheerders, bedrijven en andere stakeholders gebruikt NIOO-kennis voor het stimuleren van biodiversiteit en duurzaamheid Voor meer informatie: in natuur en maatschappij. www.nioo.knaw.nl Programma Quick facts 2018 Integraal interdisciplinair onderzoek vanuit aquatische ecologie, dierecologie, microbiële ecologie en terrestrische ecologie met speci- Onderzoek Wetenschappelijke publicaties: disease ecology, eco-evolutionary dynamics, ecological epigenetics, Professionele en populariserende globalfieke aandacht environmental voor de change, onderzoeksthema’s: microbiomes enchemical restoration communication, ecology. 249 publicaties: 50 Dissertaties: 13 Terugblik en vooruitblik NIOO werd in 2018 door de internationale peer-review-commissie op Personeel de eerste plek in de Trouw Duurzame Top 100 mede vanwege haar rol inalle de beoordelingscriteria totstandkoming van als het excellent Deltaplan beoordeeld. Biodiversiteitsherstel. Louise Vet behaalde NIOO Onderzoeksinzet:Totale formatie: 149,7 89,1 ftefte publiceerde weer veel wetenschappelijke artikelen. Beeldbepalende Vast dienstverband: 74,3 fte publicaties betroffen onder andere: de migratie van ganzen, biodi- Promovendi: 33 versiteitsmonitoring, ‘trophic rewilding’, open science in ecologie, Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 12 24 bacteriële invloed op stikstofemissie, netwerkanalyses in plantbode- minteracties en het gebruik van ijsbeerblogs door klimaatsceptici. Financieel Ook verschenen diverse vakpublicaties en rapporten waaronder de EASAC studie ‘Opportunities for Soil Sustainability in Europe’. In samenwerking met internationale onderzoeksinstellingen en bedrij- DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 13% 17,4 M€ ven werden nieuwe grootschalige projecten opgestart op het gebied Tweede geldstroom: 16% van onder andere: de modellering van aquatische systemen, microbi- Persoonsgebonden subsidies • geen de bodem. Het NWO-project ‘Licht op Landschap’ werd in vervolg op ‘Lichtële afbraak, op Natuur’ effecten toegekend van microplastics en wordt in en 2019 hoge opgestart. temperatuuropslag NIOO was in Overige prijzen en subsidies met zeven voorstellen actief in de vooraanmeldingen voor de eerste • TTW Ligth on Landscape: Kamiel aanvraagdruk kreeg slechts een beperkt aantal voorstellen groen licht • TTW Smart Residue: Paul voorfinancieringsronde uitwerking in hetgekoppeld voorjaar aan van de 2019. NWA-routes. Door de hoge Bodelier;Spoelstra & Marcel Visser; • In 2019 wil het NIOO haar positie nationaal en internationaal verder Arjen Biere; versterken. Dat doen we onder andere door het starten van een • EU Horizon2020 ITN Excalibur: aantal nieuwe samenwerkingen. In internationaal verband wordt • TKI T&U Smart: Eiko Kuramae; en een samenwerking met Scandinavië. Nationaal loopt een NWO PCComplex: Wolf Mooij NWO-zwaartekrachtaanvraaggewerkt aan meerdere nieuwe en Marie wordt Curie gekeken ITN Trainingsnetwerken naar de mogelijk- heid van een onderzoeksproject gerelateerd aan het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Westerdijk Instituut Het Westerdijk Instituut beheert een wereldvermaarde biobank van - centrum voor mycologie en doet onderzoek naar de evolutiebiologie, levende schimmels, gisten en bacteriën. Het instituut is een expertise Het Westerdijk Instituut richt instituut gebruikt hiervoor een breed scala aan moleculair biologische, zich op het conserveren, genetische,taxonomie, biodiversiteitbiochemische enen gebruikmicroscopische van schimmels methoden. en gisten. Het instituut Het uitbreiden en bestuderen van genereert en deelt wetenschappelijke kennis en beantwoordt maat- de schimmelcollectie van de schappelijk relevante vragen samen met andere kennisinstellingen, biobank van het instituut maatschappelijke partners en industrie. Het Westerdijk Instituut participeert in verschillende onderzoeksectoren: van levenswetenschap- Directeur: Pedro Crous pen en agrarisch tot biotechnologisch en chemisch. De biobank is uniek in de wereld. Het instituut speelt een (inter)nationale rol als aanbieder Voor meer informatie: van deze infrastructuur. www.westerdijkinstitute.nl Programma Quick facts 2018 Het Westerdijk Instituut bestudeert biodiversiteit in het hele spectrum van het schimmelrijk en focust zijn onderzoek op drie thema’s: Onderzoek landbouw, gezondheid en industrie. Het sluit hiermee goed aan bij Wetenschappelijke publicaties: thema’s van de NWA. De biobank bevat wereldwijd de grootste, levende Professionele en populariserende catalogus van schimmels, gisten en bacteriën. De biobank omvat ook 160 publicaties: 5 DNA-barcodes, DNA-genoomsequenties en andere relevante gegevens Dissertaties: 2 over de desbetreffende schimmels. Naast wetenschappelijk onderzoek aan en het onderhouden van de collectie geeft het Westerdijk Instituut Personeel drie internationale tijdschriften en drie mycologische naslagwerken uit en organiseert het jaarlijks mycologische cursussen en (inter)nationale symposia. Onderzoeksinzet:Totale formatie: 57,4 28,1 fte fte Vast dienstverband: 30,4 fte Terugblik en vooruitblik Promovendi: 8 2018 was een vruchtbaar jaar wat betreft dissertaties. Negen mensen, Hoogleraren:Fellows / gastonderzoekers: 3 61 Westerdijk Instituut. Fundamenteel onderzoek naar het metabolisme afkomstig uit acht landen, promoveerden op onderzoek bij het Financieel van schimmels onder leiding van Ronald de Vries leverde proefschriften

biobrandstoffen. Verder leverde fundamenteel onderzoek van onder DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 18% 6,6 M€ andereop die ons de Novelverder Products brengen groep in bijvoorbeeld en samenwerking de efficiëntere met de productie andere van Tweede geldstroom: 4% groepen binnen en buiten het instituut mogelijkheden op voor het Persoonsgebonden subsidies ontwikkelen van nieuwe biotechnologische producten. Andere hoog- • geen tepunten in 2018 waren het succesvolle Weekend van de Wetenschap

Overige prijzen en subsidies • ‘Towards safe applications of Instituut.(700 bezoekers) Voorts geneerdeen het ISHAM-congres de opmars van (The medisch International belangrijke Society schim for- CRISPR/ Cas9 technology in melsHuman veel & media-aandacht.Animal Mycology), mede georganiseerd door het Westerdijk fungi’ (NWO-TTW): Ronald de Vries Belangrijkste doelen van 2019 zijn de uitbouw van de biobank en de • whole genome DNA Teun Boekhout sequencing. Samenwerking met andere kennisinstellingen, bedrijfsleven • AAM Fellowships: Pedro Crous en enexpertise maatschappelijke op het gebied partners van schimmels en de versterking en gisten van door de afdeling bio- informatica moet leiden tot oplossingen van vraagstukken op het gebied AinsworthAssociation: Medal Pedro van Crous de van antimicrobiële resistentie, biotechnologie en voedselveiligheid. • International Mycological

Elias Magnus Fries Medal 71 Association:(Young Mycologists Lorenzo Award) Lombard van de International Mycological jaarverslag 2018 Rathenau Instituut Het Rathenau Instituut verbindt wetenschap, technologie en samen- Onderzoek en debat over leving. Wetenschap en technologie zijn essentieel voor onze samen- de impact van wetenschap, leving, ons welzijn, onze welvaart en onze innovatiekracht. Vanuit innovatie en technologie op ons leven het het publieke en politieke debat over de impact van wetenschap, innovatieeen onafhankelijke en technologie positie op doet ons hetleven. instituut Het instituut onderzoek agendeert en stimuleert maat- Directeur schappelijke aspecten van wetenschap, technologie en innovatie en

Voor meer: informatie:Melanie Peters en informatie. www.rathenau.nl ondersteunt politieke besluitvorming en beleidsvorming met expertise Programma Quick facts 2018 Het werkprogramma 2017-2018 had drie centrale thema’s: digitalisering, kennis voor beleid en kennisecosystemen. Digitalisering en Onderzoek robotisering grijpen diep in op de samenleving. We ondersteunden Wetenschappelijke publicaties: 9 overheden en maatschappelijke organisaties om goed te anticiperen Professionele en populariserende op deze ontwikkelingen. Centrale vraag: hoe borgen we publieke

Dissertaties: 0 beleid’ droegen we bij aan discussies over betwiste wetenschap en publicaties: 45 technologie.waarden in de Binnen digitale het samenleving? derde thema Binnenrichtten het we thema ons op ‘kennis de toekomst voor - Personeel bestendigheid van kennisecosystemen. We ondersteunden het debat en de besluitvorming met analyses en feitelijke informatie. Vast dienstverband: 19,0 fte Totale formatie: 48,1 fte Terugblik en vooruitblik Fellows / gastonderzoekers: 0 In 2018 publiceerden we een groot aantal onderzoeksrapporten en Promovendi:Onderzoeksinzet: 0 35,6 fte artikelen. Onze onderzoekers participeerden in zo’n 250 bijeenkom- Hoogleraren: 1 sten. We gaven keynotes of waren panellid op congressen, symposia en evenementen van zowel publieke als private organisaties in Financieel binnen- en buitenland. Bovendien werden onze publicaties vaker dan ooit aangehaald in de politiek en in de landelijke media. De publicatie Tweede geldstroom: 3% van verschillende van onze onderzoeksrapporten leidde tot reacties Gerealiseerde baten: 5,2 M€ Derde geldstroom: 11% van het kabinet. In reactie op ons rapport Digitalisering van het nieuws kondigde de minister van Binnenlandse zaken een campagne aan tegen Persoonsgebonden subsidies desinformatie in aanloop naar de verkiezingen voor de Provinciale • geen Staten, de Waterschappen en het Europees Parlement in 2019. In reactie op ons rapport Opwaarderen besloot het kabinet tot de instel- Overige prijzen en subsidies ling van een nieuwe interdepartementale werkgroep voor nieuwe • geen technologieën. Ook hadden we schriftelijke en mondelinge inbreng in allerlei bijeenkomsten die de Tweede Kamer in 2018 organiseerde, zoals de hoorzittingen over de deeleconomie (januari 2018), cybersecurity (februari 2018) en het medialandschap (november 2018). Dergelijke inbreng willen we met ons nieuwe werkprogramma 2019- 2020 continueren en intensiveren.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Spinoza Centre for Neuroimaging Het Spinoza Centre for Neuroimaging is in 2008 opgericht als instituut voor innovatief en geavanceerd hersenonderzoek in een samenwer-

Spinoza Centre for kingsverband met de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit, Neuroimaging maakt het Nederlands Herseninstituut en Amsterdam UMC, locaties AMC en innovatief en geavanceerd brugVUmc. tussen Het instituut microscopisch bevat een en macroscopischetoegankelijke onderzoeksinfrastructuur onderzoek naar de hersenonderzoek mogelijk voor ultrahoogveld MRI-onderzoek. Het onderzoek slaat een unieke Daarnaast is het Spinoza Centre een incubator voor het bedrijfsleven. menselijke hersenen. Dat is alleen mogelijk is met ultrahoogveld MRI. Directeur: Serge Dumoulin Programma Voor meer informatie: Het Spinoza Centre heeft een faciliterende rol en stelt samen met de www.spinozacentre.nl participerende instellingen een wetenschappelijk programma op, gericht op cognitieve neurowetenschappen (de relatie tussen gedrag en Quick facts 2018 hersenen) en klinische neurowetenschappen (diagnostiek en klinische manifestaties). Onderzoek Wetenschappelijke publicaties: 38 Terugblik en vooruitblik Professionele en populariserende publicaties: 0 er een duidelijke groei in onderzoeksresultaten en facilitair gebruik Dissertaties: 0 zichtbaar.Het Spinoza Op Centre onderzoeksgebied is operationeel zijn sinds er in 2016 2018 en verschillende vanaf het begin weten is - schappelijk beurzen binnengehaald. Het Spinoza Centre neemt deel Personeel Tenslotte is er een duidelijke groei in wetenschappelijke publicaties. Vast dienstverband: 1,8 fte in nationaal consortium gericht op klinische applicaties van 7T MRI. Totale formatie: 11,6 fte Op faciliterend gebied heeft het Spinoza Centre een (inter)nationaal net- Fellows / gastonderzoekers: 309 werk gebouwd dat gebruikmaakt van de Spinoza-faciliteiten. Onder de Promovendi:Onderzoeksinzet: 5 8,6 fte leden van dit netwerk bevinden zich zes universiteiten, vijf universitair Hoogleraren: 1 medische centra, twee onderzoeksinstituten en een commercieel bedrijf.

Financieel Het belangrijkste doel voor 2019 ligt op het gebied van de governance organisatie voor de toekomst van Spinoza Centre. In 2020 loopt de Tweede geldstroom: 0% samenwerkingsovereenkomst met de partners af. Een stuurgroep van DerdeGerealiseerde geldstroom: baten: 20% 5,9 M€ en juridische structuur vorm te geven. de partijen die willen doorgaan is bezig om de inhoudelijke, financiële Persoonsgebonden subsidies • Veni: Anouk Schrantee • Vici: Serge Dumoulin

Overige prijzen en subsidies • • Health Holland TKI-LSH EU-MSCA:Topsectoren: Serge Jeroen Dumoulin Siero • KNAW Strategiefonds: Serge Dumoulin

jaarverslag 2018 3.6 Netwerken en onderzoeksinfrastructuren (ambitie 6)

Ambitie 6: bijdragen aan versterking van (inter)nationale netwerken en onderzoeksinfrastructuren

In 2020: • Fungeert de KNAW als katalysator voor nieuwe netwerken en infrastructuren. • Vervullen de KNAW-instituten een rol als hoeder van (inter)nationale infrastructuren. • Heeft de KNAW bijgedragen aan de ontwikkeling en benutting van nationale (NWO) en internationale (ESFRI) onderzoeksinfrastructuur. • Ondersteunt de KNAW haar onderzoekers optimaal bij subsidieaanvragen uit Europese bronnen. • Stoelt de wetenschappelijke samenwerking met China en Indonesië op kennis

Netwerkenen activiteiten en infrastructuren van KNAW-instituten, zijn van wezenlijk waar mogelijk belang vooraanhakend de voortgang bij EU-beleid. van wetenschappelijk onderzoek. De KNAW ziet voor zichzelf een rol als broedplaats en katalysator. Hieronder een overzicht van enkele ontwikkelingen in 2018. Zie -

staathiervoor een ookoverzicht de voorgaande van de activiteiten instituutspagina’s. en resultaten Zie paragraaf van de Knowledge 3.1.4 voor Transfer de verant woording van de opzet en activiteiten van het Comeniusnetwerk. In paragraaf 3.6.1 subsidieaanvragen. Office van de KNAW, inclusief de ondersteuning van KNAW-onderzoekers bij Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur

voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur van NWO voor de bouw of vernieuwingVan de tien projecten van toponderzoeksfaciliteiten die in 2018 financiering met kregen een internationale uit de Nationale uitstraling, Roadmap zijn twee projecten waarin KNAW-instituten participeren. De gehonoreerde projecten waarin KNAW-instituten participeren: • Netherlands X-omics Initiative bundelt de nieuwste moleculaire technologieën voor fundamenteel onderzoek naar DNA, eiwitten en stofwisselingsproducten. Daarmee wordt belangrijke kennis vergaard over bijvoorbeeld kanker, immuun- reacties, zeldzame aandoeningen en effecten van genetische variaties in de bevolking. (Hubrecht Instituut) • CLARIAH-PLUS bouwt een landelijke infrastructuur voor de digitale geesteswetenschappen. In deze infrastructuur worden grote datasets van verschillende onderzoeks- en erfgoedinstellingen, waaronder de Koninklijke Bibliotheek en

Instituut) digitale onderzoeksinstrumenten gekoppeld. (Huygens ING, IISG, Meertens Samenwerking met China Gedurende een groot aantal jaren heeft de KNAW, vaak in samenwerking met NWO, samengewerkt met China op het gebied van onderzoek. Deze programma’s lopen nu

nieuweten einde. calls Het for China proposals Exchange meer. Programme Diverse instituten zal in de hebben loop van afzonderlijk 2019 geheel wel afgerond samen- werkingsprojectenzijn. Het Programme met Scientific partners Alliance uit China. loopt af in 2021. De KNAW verzendt geen

74 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Samenwerking met Indonesië Nederland en Indonesië werken al eeuwenlang samen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Het gezamenlijke verleden van beide landen is terug te vinden in unieke archieven, uitgebreide collecties en grote hoeveelheden bronnen

Programmeen gegevens Indonesia–in beide landen. Netherlands De KNAW (SPIN) voert, uit. in Ditopdracht programma en met bestond financiering in 2018 uitvan acht het MinisterieJoint Research van OCWProjects. en in De samenwerking eerste vier projecten met Indonesië, onder ANGIN, het Scientific een seed money instrument om nieuwe, interdisciplinaire samenwerking te stimuleren, zijn uitgevoerd. De activiteiten hebben al geleid tot succesvolle aanvragen bij andere instituut KITLV heeft, met het naderende einde van het SPIN-programma, een aantalonderzoekfinanciers. nationale en internationale In november netwerktaken zijn nog drie projecten overgenomen. geselecteerd. Het KNAW-

3.6.1 Knowledge Transfer Office Na de start in 2017 stond het afgelopen jaar in het teken van het verder uitbouwen

Regeling Valorisatie, die eind 2018 ter vaststelling kon worden aangeboden aan devan directie. het Knowledge Deze regeling Transfer beschrijft Office (KTO). voornamelijk Op beleidsniveau de processen werd rond gewerkt valorisatie. aan de De werkzaamheden van het KTO bestrijken een breed terrein op het gebied van kennisbenutting en hulp bij het aanvragen van subsidies. Voorop staat de werkzaamheden aansluiten bij de behoeftes van de instituten van de KNAW. Het KTO bestondOverzicht in 2018 van uitactiviteiten een hoofd, rondeen officemanager kennisbenutting en een grantofficer. Het bieden van ondersteuning bij het opstellen en gebruik van material transfer en van non-disclosure overeenkomsten is een doorlopend deel van de activiteiten. Ook worden overeenkomsten opgesteld voor gebruik van kennis door derden en voor plannen van aanpak voor betaalde dienstverlening. In 2018 is het bedrijf Single Cell Diagnostics van start gegaan. Deze spin-out van het Hubrecht Instituut is mede begeleid door het PPS-consortium Oncode Instituut. Een spin-out vanuit het Nederlands Herseninstituut gaat naar verwachting begin 2019 van start.

Relatiebeheer met contractpartners Het KTO onderhoudt de contacten met en bewaakt de verplichtingen van spin-offs van de KNAW. Voorbeelden zijn het voldoen aan de licentieverplichtingen en de

Versterkenfinanciële afhandeling van het netwerk van de licentiegelden. voor valorisatie

Life Science & Health en Creatieve Industrie en voor de regio Amsterdam. Verder onderhoudtHet KTO is het ze aanspreekpuntcontacten met Neth-ER, voor het deMinisterie vereniging van voor EZ, voor het Nederlandse de Topsectoren kennisveld in Brussel. Via deelname aan de klankbordgroep van de RVO, onderdeel van nieuwe Europese kaderprogramma Horizon Europe. het Ministerie van EZ, levert de KNAW een bijdrage aan de totstandkoming van het PPS-consortia Door onderzoekers van de KNAW wordt deelgenomen aan grote publiek-private samenwerkingen (PPS). Het KTO vervult hierin een coördinerende rol. In 2018 is de KNAW partner geworden in de Dutch CardioVascular Alliance, waarin onderzoekers vanuit het Hubrecht Instituut gaan deelnemen.

jaarverslag 2018 Administratie Het KTO beheert en verzorgt de administratieve rol voor de KNAW, zodat aanvragen

Het KTO is onder meer de aangewezen vertegenwoordiger van de juridische entiteit van subsidies door onderzoekers bij bijvoorbeeld de EU en in de VS mogelijk blijft. KNAW (Legal Entity Appointed Representative

Overzicht van activiteiten voor het aanvragen) bij de EU. van subsidies

Research Professional Na een pilot met de verschillende KNAW-instituten met de funding database Research Professional is in 2018 de implementatie gestart. Hiervoor zijn ook verschillende trainingen georganiseerd op instituten. Deze database bevat een -

overzicht van meer dan 8.000 verschillende financieringsmogelijkheden, die kun nenOndersteuning worden gefilterd en advies op de persoonlijke bij het opstellen voorkeuren en indienen van onderzoekers. van subsidieaanvragen Het KTO heeft het afgelopen jaar meer dan 180 ondersteuningsverzoeken afgehan-

vandeld de afkomstig aanvraag van op circade criteria 55 onderzoekers. van de call. Het gaat hierbij om het reviewen van aanvragen, het identificeren van passende subsidiemogelijkheden en het toetsen Organisatie van trainingen

zijn er verschillende trainingen georganiseerd, zoals een ERC-training (in samen- In samenwerking met o.a. RVO, IXA/UvA en het Loopbaancentrum van de KNAW Loopbaancentrum van de KNAW). Bij alle trainingen hebben KNAW-laureaten van verschillendewerking met RVO) instituten en een hun Veni-training kennis en ervaringen (in samenwerking gedeeld metmet IXA/UvAde deelnemers. en het

KNAW Grant Week Van 30 oktober tot 1 november 2018 is de eerste KNAW Grant Week georganiseerd ‘Getting to know the jungle of funding’. Alle KNAW-instituten waren vertegenwoor- grant-writing- workshops en een driedaagse Veni-training tot een ontspannende workshop: ‘mentaldigd op ditresilience’, event. Het waar aanbod leren varieerdeomgaan met van de intensieve druk en stressééndaagse die komen kijken bij - lende onderzoekers hebben deelgenomen aan dit event. het schrijven van onderzoeksaanvragen centraal stond. Meer dan zestig verschil Samenwerking met andere KNAW-afdelingen Regelmatig vindt er overleg plaats met afdelingen van het KNAW-bureau om kennis en ervaringen uit te wisselen. Enkele voorbeelden: • Forum Advies Onderzoek: omtrent de subsidieregeling ‘Vluchtelingen in de Wetenschap’ • Loopbaancentrum: organiseren van trainingen; organisatie Grant Week; loopbaanontwikkeling • Internationale zaken: overleg Europese Kaderprogramma’s voor onderzoek en innovatie; Neth-ER • Juridische zaken: Grant Agreements; Consortium Agreements • Wetenschapsfondsen: uitwisselen van ervaringen subsidie– en fondsaanvraag- procedures

76 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Informatievoorziening richting instituten Regelmatig wordt een update naar de instituten gestuurd over de activiteiten van het KTO en informatie over subsidiemogelijkheden om de bekendheid te verhogen. Aankondigingen van trainingen en andere belangrijke activiteiten worden ook gedeeld op de postdoc/promovendi LinkedIn-groep van de KNAW.

jaarverslag 2018 3.7 Nationale Wetenschapsagenda (ambitie 7)

Ambitie 7: benutten van de potentie van de Nationale Wetenschaps- agenda (NWA) in samenwerking met de partners in de Kennis- coalitie

In 2020: • Dragen KNAW-instituten bij aan de uitvoering van de NWA. • Draagt de KNAW bij aan het uitdragen van kennis die is ontwikkeld dankzij NWA-vragen en -routes. • Vervult de KNAW een prominente rol in het bij elkaar brengen van partners

met inachtneming van het belang van ongebonden onderzoek over de volle breedte.en het uitwerken van enkele gezamenlijk gedefinieerde prioritaire thema’s,

De KNAW hanteert de Nationale Wetenschapsagenda als leidraad bij haar eigen investeringen, bijvoorbeeld als het gaat om het onderzoekfonds dat is opgericht om onderzoek in samenwerking van KNAW-instituten te stimuleren. Het ministerie van OCW besloot in 2018 te investeren in vernieuwend en maatschappelijk relevant onderzoek via de Nationale Wetenschapsagenda. NWO heeft eind mei 2018 een eerste onderzoeksprogramma gelanceerd in het kader van de Nationale Wetenschapsagenda. Daarna volgt jaarlijks een nieuwe ronde. De uitkomsten van de eerste ronde worden begin 2019 verwacht.

Ook in 2018 heeft de KNAW zich ingezet voor versterking van het de basis en - eengekomen zijn in het regeerakkoord. Dit deed de KNAW onder meer als lid van deuitvoering Kenniscoalitie van de enNationale in de consultatieronde Wetenschapsagenda van de met minister de extra bij middelen het opstellen die over van de wetenschapsbrief.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Overzicht van instituutsbijdragen aan NWA Diverse KNAW-instituten waren betrokken bij de totstandkoming van de kennis- agenda’s op het gebied van gezondheid (Preventie, Regeneratieve Geneeskunde

Engelshoven (OCW) en staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS). en Personalised Medicine) die in 2018 zijn aangeboden aan minister Ingrid van Het Nederlands Herseninstituut neemt met enkele onderzoeken deel in de startimpuls voor NeuroLabNL. In NeurolabNL werken onderzoekers van Nederlandse kennisinstellingen en maatschappelijke partners samen om kennis over hersenen, cognitie en gedrag toe te passen in de samenleving.

Vanuit het NIOO is op nationaal niveau met twaalf groepen een moleculair

NWOgenetisch voor experiment de NWA-route gestart ‘Oorsprong ter beantwoording van het leven’. van de vraag: hoe voorspelbaar is evolutie? Dit onderzoek wordt eveneens gefinancierd door de startimpuls van en NIOO) is in 2018 geparticipeerd in aanvragen die ingediend werden voor de verschillendeDoor diverse KNAW-instituten calls, waarvan sommige (waaronder nog worden DANS, IISG, uitgewerkt Meertens voor Instituut, een volgende NIDI beoordelingsronde.

jaarverslag 2018 .

4 samenwerkingsverbanden

De KNAW stimuleert intensieve samenwerking van haar instituten met de Nederlandse universiteiten en universitaire medische centra. De KNAW heeft voor haar instituten onderstaande formele nationale samenwerkingsverbanden en partners.

Universiteit van Amsterdam

voor Holocaust- en Genocidestudies opgericht. Binnen dit centrum, inmiddels opgegaanIn 2002 hebben in het deNIOD, Universiteit wordt onderzoek van Amsterdam verricht en op de het KNAW terrein het van Centrum Holocaust- en

het Engelstalige mastertraject Holocaust- en Genocidestudies aangeboden. Genocidestudies. In dit kader wordt aan de Universiteit van Amsterdam onder meer NWO Sinds 2005 werken de KNAW en NWO samen om DANS te laten functioneren als een nationale wetenschappelijke data-infrastructuur met als hoofdtaken: het volgens de nieuwste standaarden ontsluiten, voor de lange termijn bewaren en voor gebruik beschikbaar maken van wetenschappelijk relevante databestanden, alsmede het bevorderen van het (her)gebruik van deze bestanden.

UMC Utrecht

met betrekking tot het Hubrecht Instituut. De samenwerking maakt het mogelijk datSinds het 2008 instituut heeft zijn de KNAW positie met als beeldbepalendhet UMC Utrecht topinstituut een formele op samenwerkingsrelatie het gebied van - werking voor onbepaalde tijd verlengd. stamcelonderzoek en ontwikkelingsbiologie verder versterkt. In 2016 is de samen Amsterdamse universiteiten en universitaire medische centra

In 2008 hebben de KNAW, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit, samenwerkingVUmc en het AMC in de het regio Spinoza Amsterdam Centre for op Neuroimaging neurowetenschappelijk opgericht. gebied, Het centrum zowel programmatischherbergt geavanceerde als wat fMRI-faciliteiten betreft infrastructuur. en faciliteert Het Spinoza de verdere Centre uitbouw ambieert van een de belangrijke (inter)nationale rol bij het uitvoeren van vernieuwend (interdisciplinair) neurowetenschappelijk onderzoek.

Wageningen University & Research Het Centre for Soil Ecology is het virtuele onderzoekscentrum voor biologie en biodiversiteit van het bodemleven en is sinds 2010 een samenwerkingsverband

maatschappelijke aandacht voor en strategische toepassing van bodemecologische kennis,van het isNIOO er uitdrukkelijk en Wageningen aandacht University voor &de Research. ontwikkeling Naast van het jonge bevorderen wetenschappers van in dit onderzoeksveld.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Het Aquatisch Kenniscentrum Wageningen werd in 2011 opgericht als samenwer- onderzoek op het gebied van aquatische ecologie en kwaliteitsbeheer en vertaalt wetenschappelijkekingsverband tussen kennis NIOO naar en Wageningen oplossingen University voor watervraagstukken & Research. Dit in centrum de praktijk. doet

Rijksuniversiteit Groningen samenwerking om de bestaande samenwerking met het NIDI te intensiveren en er zorgSinds voor 2014 te heeft dragen de datKNAW het metNIDI de zich Rijksuniversiteit als wetenschappelijk Groningen topinstituut een structurele verder kan ontwikkelen ten behoeve van de nationale en internationale kennisinfrastructuur leiden tot versterking van het gezamenlijk onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningenop het terrein en hetvan NIDI. demografisch onderzoek. De samenwerking moet bovendien

Universiteit Leiden - komst met betrekking tot het KITLV. Het KITLV is een van de belangrijkste instituten Sinds 2014 hebben de KNAW en de Universiteit Leiden een samenwerkingsovereen eigenstandige waarde, complementair aan dat van de Leidse universiteit. voor de studie van Zuidoost-Azië en de Caraïben en verricht onderzoek met een Netherlands Centre for One Health Drie instituten van de KNAW, het Hubrecht Instituut, het Westerdijk Instituut en het Nederlands Instituut voor Ecologie, hebben zich vanaf 1 januari 2018 als partner aangesloten bij het Netherlands Centre for One Health (NCOH). Dit centrum van dier- en volksgezondheid, en vormt daarmee een sterk academisch netwerk op hetverenigt gebied Nederlandse van infectieziekten. experts van universiteiten en medische centra op het gebied

Oncode Institute

Nederlandse organisatie die zich richt op fundamenteel kankeronderzoek. Bij het samenwerkingsverbandDe KNAW werkt officieel zijn samen zes metonderzoeksgroepen Oncode Institute, van een het onafhankelijke Hubrecht Instituut betrokken. Op 5 februari 2018 is het instituut van start gegaan.

Dutch Cardio Vascular Alliance Op 12 september 2018 is de Dutch Cardio Vascular Alliance opgericht: een nieuw samenwerkingsverband van twaalf organisaties, wetenschappers en zorgprofes- sionals op het gebied van hart- en vaatonderzoek. De ambitie is om het aantal chronisch zieken en vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van hart- en vaatziekten in

2030 met een kwart te verminderen. KNAW is één van de partners in DCVA.

jaarverslag 2018 5. bedrijfsvoering

5.1 Maatschappelijke verantwoordelijkheid

- tieel voor het goed functioneren van de wetenschap. Het is een onderwerp dat de voortdurendeHet waarborgen aandacht van onafhankelijke heeft van de en KNAW. integere In 2018 wetenschapsbeoefening heeft de KNAW een briefadviesis essen uitgebracht naar aanleiding van de motie Straus-Duisenberg waarin de KNAW de vraag wordt gesteld ‘of zelfcensuur en beperking van diversiteit van perspectieven in de wetenschap in Nederland een rol spelen, en met aanbevelingen te komen hoe te allen tijde het vrije woord binnen de wetenschappelijke waarheidsvinding de ruimte zou moeten krijgen’.

In het personeelsbeleid hecht de KNAW bijzonder belang aan kwaliteit en wetenschappelijke integriteit, inclusiviteit en diversiteit en de verantwoordelijkheid die de KNAW jegens de samenleving draagt. De KNAW streeft naar een divers personeelsbestand op het gebied van geslacht, nationaliteit, culturele achtergrond, functiebeperking en leeftijd. Daarbij wil de KNAW een inclusief werken onder- zoekklimaat scheppen waarin iedereen zich welkom, uitgedaagd en ondersteund voelt. Het achterliggende idee is dat diversiteit en inclusie leiden tot creativiteit, multidisciplinaire vernieuwing, afgewogen besluitvorming, optimale inzet van ieders kwaliteiten en een sterke verbondenheid.

Ook in haar inkoop- en aanbestedingsbeleid neemt de KNAW maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus. De KNAW handelt hierin zelf integer en doet uitsluitend zaken met integere ondernemers. Vanuit haar voorbeeldfunctie in de maatschappij streeft de KNAW ernaar om waar mogelijk duurzaam in te kopen. Dat betekent dat de KNAW bij inkoop van producten en diensten toetst op het effect op bijvoorbeeld het milieu, de welvaart en de gezondheid. De KNAW zal haar leveranciers uitdagen om meer duurzame producten en diensten te leveren en zal dus bij voorkeur

kooptproducten de KNAW inkopen, alleen die werken, gecertificeerd leveringen zijn meten/of een diensten milieukeurmerk waarvoor ofde die ondernemer fair-trade, kanrecyclebaar, instaan datbio-gecertificeerd, deze onder aanvaardbare energie-efficiënt arbeidsomstandigheden of streekgebonden tot zijn. stand Bovendien komen of zijn gekomen. Niet aanvaardbaar zijn bijvoorbeeld kinderarbeid, dwangarbeid,

discriminatie van werknemers en niet-betaling van leefbaar loon. In de tiende editie van de Duurzame 100 – de lijst met ‘groene’ denkers en doeners van Trouw – staat Louise Vet, directeur van het KNAW-instituut NIOO,

de biodiversiteit en een duurzame samenleving en voor het feit dat ze daad- werkelijkvoor het eerst actie op onderneemt. één. Het is eenBijvoorbeeld erkenning via voor haar haar rol inzetin de voortotstandkoming onder andere van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, een coproductie tussen kennisinstituten, landbouwvertegenwoordigers, bedrijven, natuur- en milieuorganisaties en een bank.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 5.2 Personeel en organisatie

OntwikkelenIn 2018 is vanuit medewerkers de gezamenlijke P&O-agenda 2016-2020 het volgende gedaan: • Leergang persoonlijk leiderschap voor academici: De KNAW is in 2018 gestart met een leergang persoonlijk leiderschap voor academici. Deze leergang is gericht op beginnend wetenschappelijk leidinggevenden en ondersteunt de persoonlijke ontwikkeling en people-management-vaardigheden. In 2018 hebben drie groepen deelgenomen met in totaal 30 deelnemers. De man-vrouw- verdeling qua deelnemers is gelijk. In 2019 zullen twee groepen starten met deze leergang. • Incompany trainingen deelgenomen aan de incompany trainingen die zijn georganiseerd vanuit het Loopbaancentrum van de: Meer KNAW. dan De 250 trainingen medewerkers zijn gemiddeld hebben in gewaardeerd 2018 met het rapportcijfer 8. Twaalf van deze trainingen zijn in het Engels gegeven. Er was in 2018 veel vraag naar trainingen op gebied van procesmanagement, projectmanagement, competentieontwikkeling en subsidie-aanvragen. • Coaching, intervisie en online leren: Om de duurzame loopbaanontwikkeling verder te stimuleren heeft het Loopbaancentrum KNAW in 2018 een uitgebreid aanbod opgezet voor intervisie, coaching online cursussen. 250 medewerkers maakten gebruik van de online modules. • Van-werk-naar-werk-trajecten werk trajecten in gang gezet. Deelnemers aan deze trajecten kregen verschillende instrumenten aangeboden :zoals Er zijn individuele in 2018 in begeleiding totaal 40 Van-werk-naaren training met als doel een perspectief te creëren op ander werk. • Vacatures: In 2018 zijn binnen de gehele KNAW-organisatie 133 vacatures

• Bijeenkomsten: In 2018 heeft de KNAW een aantal bijeenkomsten georgani- opengesteldseerd waarin waarvoor medewerkers inen workshops externe werving konden heeft volgen plaatsgevonden. over hun loopbaanont - wikkeling. Er is een PhD en postdoc career event georganiseerd met de titel

is gewaardeerd met het gemiddeld rapportcijfer 8,3. In november 2018 is een event‘Map your georganiseerd future’. Hier voor hebben ondersteunend 68 medewerkers personeel aan metdeelgenomen. de titel ‘Hoe Het doe event je

Werkdruk, creativiteit, omdenken en samenwerken met verschillende generaties dat?’. Deze dag bood inspiratie op gebied van loopbaan- en talentontwikkeling.- werkers aan deelgenomen. zijn onderwerpen die de revue zijn gepasseerd. Aan dit event hebben 56 mede Organisatieontwikkeling • LOWI opgerichte Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) in gang gezet. Het ligt: In in 2018 de bedoeling is de verzelfstandiging om het LOWI in van 2019 het om door te devormen KNAW, tot NWO een eigenstanen VSNU - dige stichting die wel bij de KNAW gehuisvest blijft. Voor de medewerkers van het LOWI betekent dat dat zij naar de stichting zullen overgaan onder de randvoorwaarde dat zij in arbeidsvoorwaardelijk en rechtspositioneel opzicht daar geen nadeel van ondervinden. • Forum Advies en Onderzoek opgerichte afdeling Forum, Advies en Onderzoek (FAO) aangepast. Onder : Medio 2018 is de aansturing van deze in 2017

voortschrijdend inzicht is gekozen voor één afdelingshoofd dat tezamen met 83

jaarverslag 2018 twee coördinerend beleidsadviseurs voortaan de inhoudelijke sturing van de afdeling verzorgt. Het afdelingshoofd is hiërarchisch verantwoordelijk.

Arbo en Gezondheid • Risico Inventarisatie & Evaluatie: In 2018 zijn risico inventarisaties en evaluaties (RI&E’s) uitgevoerd bij het Humanities Cluster, NIAS en NIOO. Ook zijn RI&E’s en Plannen van Aanpak getoetst bij een aantal instituten. • Medewerkeronderzoek: Op basis van de resultaten van het medewerkeronderzoek 2017 is per instituut een plan van aanpak gemaakt en zijn KNAW-breed

ondersteunend wetenschappelijk personeel, gewenste omgangsvormen, fysieke envier mentale thema’s gezondheid geïdentificeerd en veilig waar werken. aandacht De voor voortgang nodig is.van Het interventies betreft de wordtthema’s: periodiek gemonitord. • Werkdruk een Werkdrukplan KNAW gemaakt. Dit plan behelst een groot aantal initiatieven die werkdruk: Mede bespreekbaar op basis van en debeheersbaar uitkomsten maakt. van het In medewerkeronderzoekhet medewerkeronder- is zoek dat in 2019 KNAW-breed wordt herhaald wordt vastgesteld of initiatieven tot verbetering hebben geleid. • Ongevallen: Er zijn in 2018 geen bedrijfsongevallen met persoonlijke gevolgen geweest.

Diversiteit en inclusie • Banenafspraak: In het kader van de banenafspraak zijn in 2017 vier banen voor deze doelgroep gerealiseerd bij verschillende instituten. Dit aantal blijft achter bij de opgelegde doelstelling van 19 plaatsingen (of 32 als de quotumwet

zetten om deze ambitie een impuls te geven. gaat gelden). Het is de bedoeling om in 2019 tijdelijk extra capaciteit in te gaan

Benoeming en herbenoeming instituutsdirecteuren • Jan Willem Duyvendak is per 1 januari 2018 aangetreden als directeur NIAS,

Amsterdam. • Pieternaast zijn Roelfsema aanstelling is voor als eenfaculteitshoogleraar derde en laatste termijnsociologie benoemd aan de Universiteitals directeur van van het Nederlands Herseninstituut. • 2018 herbenoemd als directeur van hun instituut. • InLex het Heerma kader van Vosshaar (Huygenspensionering ING) is en de Henk werving Wals gestart (IISG) voor zijn peropvolging 1 januari van Louise Vet als directeur van het NIOO.

Overige ontwikkelingen • Sociaal Voorzieningsfonds Gemeentepersoneel Amsterdam: Vanaf begin 2018 kunnen medewerkers van de KNAW een beroep kunnen doen op het - cierd uit de Lokaal Overleg arbeidsvoorwaardengelden. Sociaal Voorzieningsfonds Gemeentepersoneel Amsterdam. Dit wordt gefinan • E-HRM en digitalisering: Het digitaliseren van de personeelsdossiers is afgerond, iedere medewerker kan nu zijn dossier digitaal inzien. Verder is in het instroomproces voor nieuwe medewerkers gedigitaliseerd, de digitale aanvraag ten behoeve van het keuzemodel arbeidsvoorwaarden geoptimaliseerd en

84 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen kunnen alle medewerkers in de loop van het eerste kwartaal hun persoonlijke NAW-gegevens zelf gaan beheren.

Ziekteverzuim Ten opzichte van voorgaande jaren is het verzuimpercentage gestegen en de meldingsfrequentie stabiel gebleven. Dit is grotendeels te wijten aan het langdurig verzuim. Het terugdringen van verzuim is een punt van aandacht.

Ziekteverzuimpercentage

3,43% 3,20%3,40% 3,10% 2,95% 2,90%

2,76% 2,50% 2015 2017 2018

2016

1,10 Meldingsfrequentie 1,07

0,97 1,00 1,00 0,91

0,80 2015 2017 2018

2016 Duur verzuim Verzuimpercentage Kort (0-7 dagen) 0,81%

TotaalMiddellang (8-42 dagen) 3,43%0,36% Lang (43+ dagen) 2,26%

jaarverslag 2018 Personeelsoverzichten

Instroom en uitstroom (in fte) Totaal Instroom Uitstroom Bureau 119 18 12 DANS 12 Hubrecht Instituut 250 Humanities Cluster 20945 6 30 KITLV 30 1363 41 NIAS 8 403 2 NIDI 5 148 NIN 135 29 39 NIOD 5941 11 NIOO 150 38 35 Rathenau Instituut 9 4 Spinoza Centre 12 1 Westerdijk Instituut 5748 13 106 6 Totaal KNAW 2018 1163 255 214 Totaal KNAW 2017 1121 289 248

Opmerking: De aantallen in fte in de tabellen in dit hoofdstuk zijn gebaseerd op het personeel in loondienst. Dat betekent dat hierin niet is opgenomen alle personeel niet in loondienst, zoals promovendi en onderzoekers op buitenlandse beurzen en gastonderzoekers. Het is de bedoeling om dit vanaf het volgende jaarverslag wel compleet op te nemen.

Leeftijdsverdeling (absoluut) < 30 30-39 40-49 50+ Totaal Bureau 7 18 39 130 DANS 9 15 9 23 Hubrecht Instituut 93 38 3866 Humanities Cluster 50 51 57 127 28556 KITLV 945 11 9 15 263 NIAS - 3 2 8 13 NIDI 10 12 19 40 NIN 51 50 23 NIOD 15 11 196 29 47 NIOO 38 40 183164 Rathenau Instituut 9 17 9 20 5574 Spinoza Centre 488 567 3 412 20 Westerdijk Instituut 9 19 20 Totaal 315 363 272 444 1394 16 64

86 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Leeftijdsverdeling (in percentages) < 30 30-39 40-49 50+ Bureau 5% 30% 51% DANS 27% Hubrecht Instituut 35%14% Humanities Cluster 18%16% 18% 20%16% 41% KITLV 13%36% 28% 23%14% 38%14% NIAS 0% 23% 15% 45% NIDI 21% 13% NIN 31% 30% 62% NIOD 20% 15%26% 39%40% NIOO 31% 21%14% 22%24% Rathenau Instituut 31% 26% Spinoza Centre 26% 35% 15% 10% Westerdijk Instituut 16% 30% 31%16% 25%36% Totaal KNAW 2018 23%40% 26% 20% 32% 14% Totaal KNAW 2017 20% 28% 20% 33%

Man-vrouwverhouding man vrouw totaal man vrouw Bureau 130 52% DANS 28 28 50% 50% Hubrecht Instituut 13368 13062 51% 48% Humanities Cluster 157 128 28556 55% KITLV 19 21 263 53%49% NIAS 5 8 13 38% 45% NIDI 23 40 48% 51% NIN 85 79 52% 62% NIOD 32 24 47 49% 57% NIOO 82 101 183164 55%48% Rathenau Instituut 20 3542 5574 43% Spinoza Centre 8 12 20 45% Westerdijk Instituut 30 53%36% 64% 40% 60% Totaal KNAW 2018 694 700 1394 50% 50% 34 64 47% Totaal KNAW 2017 50% 50%

jaarverslag 2018 Functiecategorieën (aantallen in fte) OBP OWP WP FOA totaal Bureau 90,2 1,8 118,7 DANS 9,5 Hubrecht Instituut 35,7 151,8 26,7 250,2 Humanities Cluster 9,6 91,226,1 209,245,2 KITLV 62,7 29,7 NIAS 46,78,3 71,4 8,3 NIDI 4,6 1,74,5 31,320,6 NIN 19,3 NIOD 7,6 20,2 40,6 NIOO 35,947,7 89,167,6 134,5 Rathenau Instituut 12,48,1 26,8 59,4 Spinoza Centre 24,81,2 1,8 149,7 Westerdijk Instituut 4,4 28,135,6 48,1 Totaal KNAW 2018 273,1 329,3 533,68,6 26,7 1162,711,6 4,7 24,6 57,4 Totaal KNAW 2017 269,8 309,0 517,1 25,5 1121,4

Toelichting functiecategorieën: • OBP = Ondersteunend Beheerspersoneel • OWP = Onderzoeksondersteunend Wetenschappelijk Personeel (bijvoorbeeld collectiebeheer, ICT-ontwikkelaars, laboratoriumpersoneel en dierverzorgers) • WP = Wetenschappelijk Personeel (wetenschappelijk onderzoek als hoofdtaak) • FOA = Ondersteunend personeel voor de forum- en adviestaken van de KNAW

Overzicht van hoogleraren werkzaam bij KNAW-instituten1 In 2018 werden de volgende KNAW-onderzoekers benoemd tot hoogleraar: • • • Marieke Bloembergen (KITLV) aan de Universiteit Leiden • Tineke Fokkema (NIDI) aan de Erasmus Universiteit Kees van Oers (NIOO) aan de Wageningen University & Research Jan IreneWillem van Duyvendak Renswoude was (Huygens bij zijn aantreden ING) aan de als Universiteit directeur van van NIAS Amsterdam op 1 januari

bij zijn aantreden als senior onderzoeker bij het NIDI in september 2018 reeds 2018 reeds hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Marcel Lubbers was

hoogleraar aan de Radboud Universiteit. -

aangesteld.Ultimo 2018 In waren totaal 86 waren KNAW-onderzoekers ultimo 2018 op 92 aangesteld leerstoelen als KNAW-onderzoekers (bijzonder) hoog aangesteld.leraar aan een universiteit. Sommige van hen waren op meer dan één leerstoel

Hubrecht Instituut (11) • • • Jeroen Bakkers, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht Niels Geijsen, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht Jeroen den Hertog, hoogleraar aan de Universiteit Leiden 1 In deze tabel staan de hoogleraren die eind 2018 in dienst zijn van het instituut of een aantoonbare rol hebben in het instituut (bijvoorbeeld als groepsleider). Geassocieerde ‘fellows’ zijn niet meegeteld.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • • • Geert Kops, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • Rik Korswagen, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • CatharineWouter de Rabouille, Laat, hoogleraar hoogleraar aan deaan Universiteit de Rijksuniversiteit Utrecht Groningen • Alexander van Oudenaarden, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht

NietEva in loondienstvan Rooij, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • • Hans Clevers, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht HumanitiesEelco de Koning, Cluster hoogleraar (23) aan de Universiteit Leiden • • • Antal van den Bosch, bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit • Ulbe Bosma, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • Jan Burgers, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Leonie Cornips, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht • Karina van Dalen-Oskam, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Marjolein ‘t Hart, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • Lex Heerma van Voss, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • Charles van den Heuvel, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Frans Hinskens, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • Karin Hofmeester, gasthoogleraar aan de Universiteit Antwerpen • Eric Jorink, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Leiden • Gerrit Knaap, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • Marjo van Koppen, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • Leo Lucassen, hoogleraar aan de Universiteit Leiden • Kees Mandemakers, bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit • Peter Jan Margry, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Theo Meder, bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen • Marc van Oostendorp, hoogleraar aan de Radboud Universiteit • Irene van Renswoude, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Nicoline van der Sijs, hoogleraar aan de Radboud Universiteit Irene Stengs, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit NietMariken in loondienst Teeuwen, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht •

KITLVJoost (7) Jonker, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • • • Marieke Bloembergen, hoogleraar aan de Universiteit Leiden • Rosemarijn Hoefte, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Gert Oostindie, hoogleraar aan de Universiteit Leiden Henk Schulte Nordholt, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Leiden NietFridus in loondienst Steijlen, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • • Nico Kaptein, hoogleraar aan de Universiteit Leiden Gerry van Klinken, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam

jaarverslag 2018 Nederlands Herseninstituut (13, met 14 leerstoelen) • • • Andries Kalsbeek, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Maarten Kamermans, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Christian Keysers, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Maarten Kole, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht • Christiaan Levelt, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit Christian Lohmann, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • Pieter Roelfsema, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en • bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit • Eus van Someren, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit Joost Verhaagen, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit NietChris in loondienst de Zeeuw, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit • • • Damiaan Denys, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Susanne la Fleur, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam NIASRainer (1) Goebel, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht • Amsterdam Jan Willem Duyvendak, faculteitshoogleraar aan de Universiteit van NIDI (9, met 11 leerstoelen) • • • AnneHarry Gauthier, van Dalen, honorair hoogleraar hoogleraar aan de Tilburgaan de Rijksuniversiteit University Groningen • Tineke Fokkema, bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit honorair hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen • Kène Henkens, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen • Aart Liefbroer, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit en honorair • Helga de Valk, honorair hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen • LeoMarcel van Lubbers, Wissen, hoogleraar aan de RijksuniversiteitRadboud Universiteit Groningen

Niet in loondienst •

NIODMatthijs (5) Kalmijn, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • • • Nanci Adler, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Kees Ribbens, bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit • Peter Romijn, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Ismee Tames, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht NIOOFrank (12, van met Vree, 13 hoogleraar leerstoelen) aan de Universiteit van Amsterdam • • MartijnResearch Bezemer, hoogleraar aan de Universiteit Leiden • Wietse de Boer, buitengewoon hoogleraar aan de Wageningen University & • Ellen van Donk, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht Jeffrey Harvey, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit 90

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • Research • Wolf Mooij, buitengewoon hoogleraar aan de Wageningen Universiteit & • BartResearch Nolet, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Kees van Oers, buitengewoon hoogleraar aan de Wageningen University & & Research • Wim van der Putten, buitengewoon hoogleraar aan de Wageningen University • JosResearch Raaijmakers, hoogleraar aan de Universiteit Leiden • Louise Vet, buitengewoon hoogleraar aan de Wageningen University &

Marcel Visser, bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en Nietbuitengewoon in loondienst hoogleraar aan de Wageningen University & Research •

RathenauHans van Instituut Veen, hoogleraar (1) aan de Universiteit Leiden •

SpinozaBarend Centre van der (1, Meulen, met 2 bijzonder leerstoelen) hoogleraar aan de Universiteit Leiden • -

Serge Dumoulin, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en bijzonder hoogle Westerdijkraar aan deInstituut Vrije Universiteit (3, met 4 leerstoelen) • • - Teun Boekhout, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam • Pedro Crous, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en buitengewoon hoogle raar aan de Wageningen University & Research Ronald de Vries, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht

Universiteit Leerstoelen

Erasmus Universiteit Rotterdam EUR 4 Rijksuniversiteit Groningen 8 Radboud Universiteit RU 4 1 RUG 1 Tilburg University TiU 12 Universiteit Antwerpen UA 2 Universiteit Leiden UL 18 Universiteit Maastricht UM 22 Universiteit Utrecht UU 13 Universiteit van Amsterdam UvA 7 Vrije Universiteit VU Wageningen University & Research WUR

jaarverslag 2018 5.3 Huisvesting

In 2018 heeft de afdeling Vastgoed en Facilitair samen met andere afdelingen en de instituten gewerkt aan het verder professionaliseren van de vastgoedorganisatie van de KNAW. Er zijn verbeteringen gerealiseerd op operationeel, tactisch en strategisch niveau. Hieronder volgende de belangrijkste ontwikkelingen in 2018.

Strategie en beleid De demarcatie, dat is het inzicht in de verantwoordelijkheid (inclusief kosten) tussen eigenaar en gebruiker van een gebouw, is geactualiseerd. In lopende en nieuwe

Omvastgoedprojecten inzicht te hebben is deze in de demarcatie onderhoudsactiviteiten geïmplementeerd. op de korte, middellange en

technische inspectie van de panden van de KNAW-instituten uitgevoerd. De gege- lange termijn is een Meerjaren OndehoudsPlan (MJOP) opgesteld. Hiertoe is een onder het strategisch huisvestingsplan en de daaruit voortvloeiende meerjaren- begrotingen.vens zijn geanalyseerd en zodanig vastgelegd in het MJOP dat deze de fundering legt

In het Kaderdocument Vastgoed zijn het proces, de procedures en de werkafspraken van de afdeling Vastgoed en Facilitair kort en bondig beschreven. Dit kaderdocument vormt de leidraad bij het inrichten van het Strategisch Vastgoed Plan en bij het opstellen van de jaarplannen per instituut.

Projecten en organisatie

voortgang van onderhoud en projectenbeheersing is verbeterd. Ook zijn alle Er is een eenduidige projectaanpak geïntroduceerd en de rapportage over de uitvoering van deze contracten. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingenbeheerscontracten per geïnventariseerd organisatieonderdeel en heeft in 2018. er een controle plaatsgevonden op de

Hubrecht Instituut -

EindIn 2018 2018 is hetheeft voorhet enbestuur definitief van deontwerp KNAW voor akkoord de gezamenlijke gegeven op deonderzoeksfaci realisatie van dit liteiten voor het Hubrecht Instituut en het Prinses Maxima Centrum opgeleverd. gegeven. Begin 2019 wordt een aannemer geselecteerd waarmee in een bouwteam hetplan. project Eerder wordt had het uitgevoerd. bestuur van het Prinses Maxima Centrum al haar goedkeuring

NIOD - houd en de werkzaamheden rond de brandmeldinstallatie en de vluchtwegen. De werkzaamhedenMet het Rijksvastgoedbedrijf worden in 2019 (RVB) door zijn het gesprekken RVB uitgevoerd. gevoerd over het grootonder

NIOO Bij het NIOO zijn diverse projecten uitgevoerd zoals demiwater, oogdouches, herstel labdeuren en de aanbesteding beheer en onderhoud. Ook zijn projecten uitgevoerd als gevolg van adviezen van de milieu-inspectie, waaronder het vervangen van de labvloeren.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Nederlands Herseninstituut Het plan van aanpak huisvestingsplan van het NIN afgerond en is vertaald naar een huisvestingsambitie en hierin zijn enkele varianten uitgewerkt. Het project ‘aanpassing entree’ is opgestart, de verbouwing wordt in 2019 afgerond. Daarnaast is een start gemaakt met het opstellen van een programma van eisen om inzicht te krijgen in de benodigde vierkante meters en functionaliteit.

Trippenhuiscomplex te Amsterdam, waar onder meer het bureau van de KNAW gevestigd is, hebben de nodigeDe twee vertraging projecten opgelopen.voor de grootschalige Het project vernieuwing op Kloveniersburgwal van het Trippenhuiscomplex 25 (verplaatsen van restaurant, logistieke ontvangst en renovatie achterhuis tot o.a. vergaderruimten) heeft te maken gekregen met de moeilijke bouwmarkt en mede daardoor is een vertraging van enkele maanden ontstaan. De planning is dat dit project in het eerste kwartaal van 2019 wordt opgeleverd.

Het project op de Kloveniersburgwal 27 en 29 wordt uitgevoerd door het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). De aanzicht en entree wordt verbeterd, de grote conferentieruimte (Tinbergenzaal) wordt ingrijpend gerenoveerd, er komen enkele geheel vernieuwde en representatieve ruimten. Einde 2017 is op aandringen van de KNAW door het RVB besloten om het projectteam van het RVB te vervangen. Daarnaast waren er nog enkele andere tegenslagen zoals de moeilijke bouwmarkt en halverwege het jaar het besluit van de gemeente Amsterdam dat er geen zware hijsinstallaties vervoerd mogen worden over de grachten. Het RVB heeft het project in de loop van het jaar goed onder controle gekregen en de planning is dat de bouwkundige oplevering in het tweede kwartaal 2019 kan plaatsvinden en dat in het derde kwartaal de Tinbergenzaal volledig in gebruik genomen kan worden.

5.4 Interne beheersing- en controlesysteem

De KNAW hanteert een besturingsmodel van integraal management op decentraal niveau. Daarbij zijn bepaalde bevoegdheden op het gebied van de bedrijfsvoering binnen de instituten op grond van de mandaatregeling gemandateerd aan de instituutsdirecteuren.

De algemeen directeur voert samen met de president of vicepresident twee keer per jaar bestuurlijk overleg met elk van de directeuren instituten en hun directeur/hoofd bedrijfsvoering. Elk instituut heeft twee portefeuillehouders in gaat het bestuurlijk overleg over de gerealiseerde prestaties, de jaarrekening en dehet toekomststrategie bestuur, de president van ofhet vicepresident instituut. Hierbij en één sluit ander vanuit bestuurslid. het bestuur In naasthet voorjaar de president of vicepresident ook een bestuurslid aan. In het najaar gaat het overleg over de plannen voor het komende jaar en de (meerjaren)begroting. Alle instituten - maatregelen. rapporteren vier keer per jaar over de financiële ontwikkelingen en de bijsturings De periodiek bestuurlijke overleggen vormen een van de belangrijkste pijlers van het interne risicobeheersings- en controlesysteem. Andere belangrijke pijlers zijn de interne governance, de strategische meerjarenplanning en de jaarlijkse planning- & controlcyclus. De KNAW heeft een volwaardige planning- & controlcyclus.

jaarverslag 2018 De basis daarvan is het interne allocatiemodel dat bepaalt hoe de middelen worden verdeeld, gegeven de strategische doelstellingen. De begrotingscyclus bestaat verder uit richtlijnen en kaders, meerjarige begrotingsplannen van alle individuele organisatieonderdelen, een meerjarige investeringsagenda en een meerjarige

meerjarenbegroting van de KNAW. Het bestuur keurt de begrotingsplannen van alle organisatieonderdelencashflowprognose. Het goed.geheel hiervan vormt de basis van de geconsolideerde

De controlcyclus bestaat uit kwartaalrapportages door alle organisatieonderdelen aan de directie van de KNAW. Deze periodieke voortgangsrapportages bevatten analyses van de belangrijkste verschillen tussen de gerealiseerde resultaten en de begroting, met daarnaast een eindejaarsprognose, voorzien van een toelichting. De laatste kwartaalrapportage van het boekjaar heeft het karakter van een jaarrekening en geldt als een verantwoordingsdocument van het betreffende organisatieonderdeel.

Behalve op deze pijlers is het systeem van interne risicobeheersing gestoeld op reglementen en procedures, gericht op het verschaffen van redelijke waarborgen en het beperken van risico’s. De belangrijkste onderdelen hiervan: • - tering van bevoegdheden per instituut en organisatieonderdeel zijn vastgelegd. • De door het bestuur goedgekeurde Mandatenregeling KNAW, waarin de manda centraal en decentraal niveau voor solvabiliteit, liquiditeit en rentabiliteit. Het Normatieve bandbreedtes voor de belangrijkste financiële indicatoren op van deze indicatoren. bestuur wordt minimaal twee keer per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling • Een jaarlijkse Letter-of-Representation, waarin instituutsdirecteuren verklaren in te staan voor de volledigheid en juistheid van de informatie over hun eigen instituut. • Een Treasury Statuut en een Beleggingsmandaat die voldoen aan de Regeling Beleggen en Belenen. De KNAW maakt daarbij geen gebruik van derivaten. • -

Halfjaarlijksecontrolesysteem bijeenkomsten zijn geagendeerd. van de Bij Financiële deze bijeenkomsten auditcommissie, zijn ook waarbij de algemeen belang rijke financiële ontwikkelingen en de status van het interne beheersing- en accountant aanwezig. • directeur,De Regeling de Nevenwerkzaamheden. secretaris van het bestuur, het stafhoofd Financiën en de externe

5.5 Risicomanagement

De KNAW wil met haar strategische agenda en door zorgvuldige besluitvorming op een verantwoorde manier omgaan met de publieke middelen en streeft ernaar dat de gestelde doelen met zo groot mogelijke waarschijnlijkheid gehaald worden. De KNAW is een publieke organisatie met een goede reputatie die zij wenst te behouden.

van risico’s in relatie tot voorgenomen besluiten en investeringen substantieel bijdraagtUitgangspunten aan de hierbijrealisatie zijn van dat plannen het vooraf in termengoed nadenken van tijd, overgeld, enimago, het bespreken kwaliteit en veiligheid. Bovendien gaat het niet per se om het vermijden van risico’s, maar

94 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen om het creëren van de juiste afwegingskaders. Daarbij is risicomanagement voor bestaande processen zoals planning & control, besluitvorming en projectmanage- mentde KNAW (zie ookeen strategischhet kader). proces. Het is daarom zoveel mogelijk geïntegreerd in

• Risicomanagement is een lijnverantwoordelijkheid. Dat betekent dat

van de KNAW (in de periodieke bestuurlijke overleggen); afdelingshoofden aaninstituutsdirecteuren hun directeur en medewerkers verantwoording aan afleggen hun leidinggevenden. aan het bestuur en directie • In de oplegnotities bij de vergaderstukken voor het bestuur van de KNAW (conceptbrieven en overeenkomsten en voorgenomen besluiten) wordt

• Risicomanagement is een cyclisch proces: ten minste eenmaal per jaar expliciet aandacht besteed aan het beheersen van risico’s. wordt op ieder niveau in de organisatie een integrale risico-inventarisatie en –analyse uitgevoerd waarbij ook maatregelen worden benoemd. Het verslag hiervan vormt het risicomanagementplan van de betreffende eenheid. • Bij ieder substantieel project vindt bij de kick-off met de projectgroep een gezamenlijke risico-inventarisatie en –analyse plaats en worden afspraken gemaakt over het treffen en volgen van maatregelen gedurende het project. In ieder projectvoorstel staat een risicoparagraaf. Halverwege het project wordt het risicobewust werken met de projectgroep geëvalueerd. • De resultaten van de bovenstaande activiteiten worden verwerkt in het jaarverslag van de KNAW, waarmee de KNAW publiek verantwoording

aflegt over haar omgang met risico’s.

De vastgestelde procesgang voor risicobewust werken is in de periode 2017-2018 volledig doorlopen. In het voorjaar van 2018 hebben we een tussenevaluatie van risicobewust werken uitgevoerd. In het algemeen kan in positieve zin gezegd worden dat risicomanagement nu echt een vast onderdeel is geworden van de bedrijfsvoering van de KNAW. Het onderwerp maakt deel uit van de nieuwe integrale managementrapportage en de gesprekscyclus tussen bestuur en directie en instituten. Afgezien van het NIAS (die een nieuwe strategie voorbereidt) hebben alle instituten en ook de Bureauafdelingen in het derde kwartaal van 2018 een (bijge- werkt) risicomanagementplan aangeleverd. Op basis van de afzonderlijke plannen is een integraal risicomanagementplan voor de KNAW voor 2019 opgesteld. Daarin is de volgende tabel opgenomen.

jaarverslag 2018 In de tabel staat in de kolommen voor risicobereidheid, geschatte kans van

overwogen indicatie van de omvang5. optreden en geschatte impactgrootte met een L (laag), M (middel), H (hoog) een

Risico Risicobereidheid optreden Kans van Impactgrootte Maatregelen Reputatie 1 Aantasting wetenschappelijke L L H 1 Gedragscodes, bewustwordings- integriteit, belangenverstrengeling projecten 2 Onvoldoende zichtbaarheid in L 2 Forumagenda, adviesagenda het publieke domein 3 Negatieve publiciteit, verlies van ML MH 3 Communicatiestrategie imago en/of vertrouwen - ML H geving (zoals aanbestedingswet, projecten archiefwet)4 Niet voldoen aan weten regel M 4 Beleidskaders, bewustwordings-

5 Bezuinigingen L L H 5 Begrotingsbeleid Middelen en mensen - L - ring - 6 Onvoldoende externe financie M M ring6 Grant office, sturen op verhou 7 Onvoldoende succes in aantrek- 7ding Werving vaste latenen selectiebeleid, / basisfinancie ken en binden van talentvolle arbeidsmarktcommunicatie en medewerkers M M M talentbeleid 8 Hoge werkdruk, ziekteverzuim 8 Werkdrukplan, arbobeleid Incidenten 9 Incidenten met medewerkers, ML M MH 9 Arbobeleid, RI&E-cyclus, proefdieren, collecties, gebouwen, meerjarenonderhoudsplan, ICT of overige infrastructuur M informatiebeveiligingsbeleid 10 Datalek L 10 Privacybeleid

Eigenaarschap en verantwoordelijkheidM M Bij ieder risico hoort een risico-eigenaar is. Formeel is dat de persoon die eind- verantwoordelijk is voor het risico en er over rapporteert. Op het hoogste niveau is dat de algemeen directeur en in het kader van de mandatenregeling zijn de instituutsdirecteuren risico-eigenaar voor de risico’s die kunnen optreden voor hun verantwoordelijkheidsgebied. Dat laat natuurlijk onverlet dat er sprake is van een ‘gelaagde’ verantwoordelijkheid. Iedere medewerker binnen de KNAW draagt op het eigen niveau en binnen de eigen bevoegdheden verantwoordelijkheden. Enkele voorbeelden:

5 Een lage risicobereidheid duidt erop dat de organisatie het zich niet kan permitteren dat het risico optreedt. De organisatie zal dus strenge maatregelen treffen. Bij een gemiddelde risicobereidheid zal de organisatie beschikken over buffers of iets dergelijks om de effecten van het eventueel optreden van het risico op te vangen. Op vergelijkbare wijze geldt de inter-

pretatie van L, M en H voor de kans van optreden en de ingeschatte impact. De aanduidingen L, M en H zijn het resultaat van een gezamenlijk en iteratief proces.

96 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • - ders en senior onderzoekers. • Het voldoenverwerven aan van wet- voldoende en regelgeving externe is subsidieseen taak vooris ook alle een medewerkers: taak van groepslei volgen van de afgesproken procedures, zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens, enz. • Het voorkomen van veiligheidsincidenten is uiteraard ook een opgave voor alle medewerkers en dat vraat om een zorgvuldige omgang met collega’s, proefdieren, gebouwen en alle middelen die ter beschikking worden gesteld. • Het bevorderen van een cultuur van integriteit is iets dat de gehele organisatie aangaat. Dat is ook zo te lezen in de herziene gedragscode wetenschappelijke integriteit.

Risicobereidheid Binnen de KNAW bestaat bereidheid om op het terrein van wetenschappelijk onderzoek risico’s te nemen, bijvoorbeeld bij vernieuwend onderzoek. Dat is sprake van een lagere acceptatie van risico’s. Datzelfde geldt ook ten aanzien van de bedrijfsvoeringimmers de aard invan het wetenschappelijk algemeen en de veiligheidonderzoek. en Op welzijn financieel van degebied medewerkers is echter en van de proefdieren in het bijzonder.

Voor het bewust (maar dus zeer zorgvuldig) aangaan van risico’s geldt een uitgebreid risicobeheersings- en controlesysteem (zie onder meer de vorige paragraaf arbeidsomstandigheden en informatiebeveiliging wordt voortdurend vinger aan deen polsde tabel). gehouden, Niet alleen bijvoorbeeld op financieel met de niveau, wettelijke maar verplichte ook op de risico-inventarisatie gebieden van en -evaluatie (RI&E), de periodieke medewerkersonderzoeken en de tweejaarlijkse houdend met ieders verantwoordelijkheden, de risico’s op een verantwoorde wijze willenSURFaudit. beheersen. Hierin wordt tot uitdrukking gebracht hoe we met elkaar, rekening

Accenten voor 2019 De aanpak van risicobewust werken binnen de KNAW wordt in 2019 verder uitgebreid en verdiept. Daarbij wordt de aandacht onder meer gericht op de bescherming van persoonsgegevens (zie kader hieronder), op het stimuleren van de bewustwording door voorlichting, met workshops en met het delen van elkaars goede voorbeelden. Bijzondere aandacht zal besteed worden aan het informeren van nieuwe en tijdelijke medewerkers, gasten en studenten. Ook zal nagedacht worden over hoe de effectiviteit van de maatregelen getoetst kan worden, zowel op het niveau van de rechtspersoon KNAW, als bij de risicomanagementplannen van de afzonderlijke organisatieonderdelen.

jaarverslag 2018 Aanpak bescherming persoonsgegevens De KNAW is zich bewust van haar maatschappelijke positie en van de verantwoordelijkheid die gepaard gaat met de verwerking van persoonsgegevens van derden en van haar eigen medewerkers. De KNAW wil daarom dat haar medewerkers en derden van wie persoonsgegevens worden verwerkt erop kunnen vertrouwen dat dit op een zorgvuldige en rechtmatige wijze geschiedt.

Het bestuur van de KNAW heeft medio 2017 een privacybeleidskader voor de KNAW vastgesteld. Op basis daarvan is eind 2017 de implementatie gestart. Eind 2018 is er sprake van een situatie waarin de basisvoorwaarden geregeld zijn. Zo heeft de KNAW een Functionaris voor de Gegevensbescherming en zijn bij alle organisatieonderdelen privacycoördinatoren. Ook is er een centraal verwerkingsregister, zijn er privacyverklaringen opgenomen op de websites van de KNAW en

zijn er procedures voor het melden van datalekken en het afhandelen van rechten van betrokkenen. Daarnaast is geïnvesteerd in bewustwording en training.

In 20192018 wordtis één datalekde implementatie gemeld bij vervolgd.de Autoriteit Op de Persoonsgegevens. planning staan onder meer met het beter vullen van het centrale verwerkingsregister, het afsluiten van verwer- kersovereenkomsten, het regelen van enkele technische aspecten en het oplossen van generieke vraagstukken.

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 6. financiën

6.1 Exploitatieresultaat 2018

De KNAW heeft het boekjaar 2018 afgesloten met een positief exploitatiesaldo van publiek € 1.122.000. eigen Hetvermogen gerealiseerde als de exploitatieresultaatsolvabiliteit gestegen. was daarmee positiever dan begroot. Dit komt vooral door lagere lasten. Als gevolg van het positieve exploitatieresultaat is zowel het 6 Kerncijfers bedragen * € 1.000 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2018 2018 realisatie realisatie realisatie realisatie realisatie realisatie begroting verschil

Baten uit bedrijfsvoering 150.501 97 Lasten uit bedrijfsvoering 157.903 Saldo financiële baten en lasten 151.966153 149.065 98 146.214 142.677-859 -919 151.265 151.168-838 -98 Resultaat publiek -5.784147.406 1.757 146.030 -304 138.396 3.422 146.116 3.468 146.877 3.452 154.040 -3.710 -7.163 7.162 Baten bestemmingsfondsen 5.909 -488 1.825 -936 992 Lasten bestemmingsfondsen 1.370 892 1.811 725 1.922 1.328 Resultaat privaat 3.2494.619 5.017 -1.351460 1.319 2.044 -97 -2.330446 -456 -1.874-546 Exploitatieresultaat -2.535 6.774 -1.655 4.741 3.370 1.1222.776 -4.166 1.448 5.288

Analyse van het exploitatieresultaat Het gerealiseerde publieke 7 factoren: exploitatieresultaat 2018 is € 3.452.000 en is daarmee •€ 7.162.000Het aandeel hoger in de uitgekomen verliezen vandan het begroot. Spinoza Dit Centre verschil over is te 2018 verklaren en de voorgaandedoor de volgende boekjaren -

• Hetis conform resultaat de van contractuele het Nederlands afspraken Herseninstituut bij de andere € partners 1.530.000 (UvA, is beter AMC dan en VU)begroot. in reke Dit betreftning gebracht onder meervoor €een 1.846.000 afrekening (exclusief van energielasten deel Nederlands (€ 252.000) Herseninstituut). en hogere opbrengsten voor de Hersenbank (€ 513.000). •

Hetvan resultaatbestedingen van op het het Hubrecht Oncode Instituut Instituut € (€ 1.248.000 783.000). is beter dan begroot, onder meer • door later dan geplande instroom van nieuwe werkgroepen (€ 473.000) en achterblijven voor nieuwe werkgroepen achterblijft bij de ambities. Lagere personele lasten van in totaal € 1.063.000 doordat de instroom van onderzoekers Het resultaat binnen KNAW Centraal wijkt € 1.505.000 positief af van begroting. Dit verschil is vooral te verklaren door: • -

• Hoger dan begrote licentieopbrengsten (€ 565.000) uit hoofde van een licentieovereen • komst met Merus BV. Vrijval van de voorziening reorganisaties (€ 457.000) Uitloop van projecten Vernieuwing Geesteswetenschappen (€ 418.000) -

6 Met publiek eigen vermogen wordt gedoeld op het geheel van algemene reserve en bestemmingsre serves, dus exclusief de private fondsen. - reserves.7 Met publiek exploitatieresultaat wordt gedoeld op het exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering. Dit is het resultaat exclusief de baten en lasten van de private bestemmingsfondsen en private bestemmings 99

jaarverslag 2018 Het gerealiseerde private

exploitatieresultaat 2018 laat een verlies zien van € 2.330.000. Dit verliesverliessaldo van € is 97.000. o.a. opgebouwd Het saldo uitin 2017negatieve bestond beleggingsopbrengsten uit positieve beleggingsopbrengsten in 2018 (€ 841.000) van en €uit 1.825.000 besteding en aan besteding doelstellingen aan doelstellingen (€1.489.000). van Ter € 1.922.000.vergelijking, in 2017 was er sprake een

- staande tabel genormaliseerd, dat wil zeggen gecorrigeerd voor incidentele en bijzondere posten.Om het resultaat goed te kunnen duiden, is het publieke exploitatieresultaat in de onder

Genormaliseerd exploitatieresultaat

Realisatie(bedragen Realisatie x € 1.000) 2018 2017

Incidentele posten: Gepubliceerd exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering 3.452 3.468 - In rekening brengen van het aandeel in de verliezen van het Spinoza Centre bij de andere partners - Financiële meevallers bij het Herseninstituut vanwege een afrekening van energielasten -1.846-252 - Hoger dan begrote licentieopbrengsten Incidentele posten: -565 - Boekwinsten voormalige panden NIAS-Wassenaar en NIOO-Nieuwersluis

-3.144 - Vrijval voorziening reorganisaties -351 - Uitloop projecten Onderzoeksfonds Instituten -1.349 -155 -457 - Hogere afschrijvingslasten i.v.m. correcties restwaarden installaties 2.012 - Uitloop projecten Vernieuwing Geesteswetenschappen -418 Genormaliseerd exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering -86 481

- - Na het verwerken van de correcties bedraagt in 2018 het genormaliseerde exploitatieresul taat uit bedrijfsvoering € 86.000 negatief (2017: € 481.000). Het licht negatieve exploitatie dieresultaat in meerjarig valt binnen de bandbreedte van het financiële beleid, gericht op het behouden van een gezonde balans tussen baten en lasten. Hierbij wordt gestuurd op exploitatieresultaten perspectief binnen de bandbreedte van -3% tot +3% van de totale baten blijven, zie ook paragraaf 6.5.

100

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 6.2 Analyse baten en lasten 2018

Baten De gerealiseerde totale baten uit bedrijfsvoering zijn in 2018 ten opzichte van 2017

Baten €Baten 764.000 hoger uitgekomen: Realisatie Begroting RealisatieRealisatieAfwijking(bedragenBegroting Afwijkingx € 1.000) Realisatie Afwijking(bedragen Afwijkingx € 1.000) 2018 2018 2017 2018t.o.v. Begr. t.o.v.2018 2017 2017 t.o.v. Begr. t.o.v. 2017

Rijksbijdragen Rijksbijdragen -89 -89 Overige bijdragen en subsidies Overige bijdragen en subsidies 8.981 8.289 8.981 8.289 89.656 88.786 89.74589.656 869 88.786 89.745 869 Baten werk in opdracht van derden Baten werk in opdracht van derden 39.973 501 39.973 501 10.687 -1.706 10.687 692 -1.706 692 Overige baten Overige baten 40.474 44.501 40.474 -4.028 44.501 -4.028 Baten uit bedrijfsvoering Baten uit bedrijfsvoering 151.265 151.169 150.501151.265 96 151.169 764 150.501 96 764 12.154 7.194 12.49412.154 4.9607.194 -340 12.494 4.960 -340 Baten bestemmingsfondsen Baten bestemmingsfondsen 992 1.825 992-1.379 1.825 -1.379 Totaal baten Totaal baten 151.711 152.160 152.326151.711 -450152.160 -615 152.326 -450 -615 446 446 -546 -546

In vergelijking met de begroting 2018 zijn hogere rijksbijdragen - seerd, bestaande uit de loonbijstelling 2018 en bijdragen voor Comenius Netwerk en het van € 869.000 gereali zijn de rijksbijdragen vrijwel gelijk gebleven. Expertisecentrum restitutiecentrum cultuurgoederen bij het NIOD. Ten opzichte van 2017 De overige bijdragen en subsidie uitgevallen. Dit wordt voor een groot deel veroorzaakt door een latere start van het s zijn ten opzichte van de begroting € 1.706.000 lager

Expertisecentrum bij NIOD (€ 1.018.000). Daarnaast is er bij het Hubrecht Instituut sprake van een lagere vrijval uit de vooruit ontvangen bedragen van het UMC Utrecht ter dekking van exploitatietekorten (€ 740.000). De baten werk in opdracht van derden van begroting. Dit is vooral veroorzaakt doordat de baten uit subsidieprojecten bij diverse instituten achterblijven bij de ambities.zijn Ten in opzichte 2018 ruim van € 2017 4.000.000 is er sprake lager ten van opzichte een stijging van € 501.000.

De overige baten zijn in 2018 aanzienlijk hoger ten opzichte van de begroting. Dit is voor een groot deel gerelateerd aan het Spinoza Centre, waar het aandeel in de gecumuleerde verlie-

opbrengsten van de Hersenbank (€ 513.000) bij het Nederlands Herseninstituut en hoger zen bij de andere partners in rekening is gebracht (€ 1.846.000). Verder ligt dit in hogere (€ 313.000). dan begrote overige opbrengsten bij zowel het NIOO (€ 348.000) als het Humanities Cluster

Binnen het KNAW zijn hoger dan begrote licentieopbrengsten (€ 565.000) aan te wijzen, kinderoncologiehogere opbrengsten voor uit gebruik detachering van onderzoeksruimte. van personeel (€ 415.000) en hoger dan begrote opbrengsten bij Vastgoed (€ 328.000), vanuit verhuur aan het Prinses Maxima Centrum voor De baten bestemmingsfondsen lager uitgekomen als gevolg van tegenvallende beleggingsresultaten. zijn in 2018 ten opzichte van de begroting € 546.000

101

jaarverslag 2018 Lasten Het totaal van de lasten uit bedrijfsvoering

is in 2018 € 7.162.000 lager uitgekomen dan Lasten Lastenbegroot. Ten opzichte van 2017 is er sprake van een stijging van € 762.000.

Realisatie BegrotingRealisatieRealisatie BegrotingAfwijking(bedragenRealisatie Afwijkingx € 1.000) Afwijking(bedragen Afwijkingx € 1.000) 2018 20182018 2017 t.o.v.2018 Begr. t.o.v. 2017 2017 t.o.v. Begr. t.o.v. 2017

Personele lasten Personele lasten 90.729 90.7291.077 1.077 Afschrijvingslasten Afschrijvingslasten 15.255 15.299 15.255 15.299-830 -830 91.806 92.869 91.806 92.869-1.063 -1.063 Huisvestingslasten Huisvestingslasten 14.469 14.469 -786 -786 Overige materiële lasten Overige materiële lasten 20.925 -3.37020.925 1.512 -3.370 1.512 10.560 11.18610.560 10.88611.186 -626 10.886 -326 -626 -326 Toekenningen aan derden Toekenningen aan derden 8.923 8.923-1.318 -1.318 22.437 25.806 22.437 25.806 Lasten uit bedrijfsvoering Lasten uit bedrijfsvoering 146.877 154.039146.877146.115 154.039-7.162 146.115762 -7.162 762 7.605 7.605 8.276 8.276-671 -671 Lasten bestemmingsfondsen Lasten bestemmingsfondsen 1.922 1.328 1.922 1.328 Totaal lasten Totaal lasten 149.653 155.487149.653 148.038155.487 -5.834 148.038 1.616 -5.834 1.616 2.776 1.448 2.776 1.448 854 854 De stijging van de personele lasten in 2018 van € 1.077.000 vergeleken met 2017 is enerzijds het gevolg van loonstijging en pensioenpremiestijging en anderzijds de toename in het aantal

fte’sfte’s. voorzien,Het gemiddelde hetgeen aantal ook de medewerkers onderschrijding (in fte) van is de in personele gestegen vanlasten 1.110 t.o.v. in de 2017 begroting naar 1.141 verklaart.in 2018 (zie ook paragraaf 6.5). In de begroting 2018 was een gemiddelde stand van 1.194

De afschrijvingslasten vooral verband met lager dan begrote afschrijvingen, onder meer door latere oplevering van de verbouwing van Kloveniersburgwalzijn in 2018 € 786.000 25. lager ten opzichte van de begroting. Dit houdt

De lagere huisvestingslasten worden veroorzaakt door lagere energie- en onderhoudskosten aan de panden.

De overige materiële lasten zijn in 2018 € 3.370.000 lager uitgekomen vergeleken met de begroting. De belangrijkste oorzaken zijn te vinden binnen de instituten door onderbesteding op lopende projecten. De toekenningen aan derden zijn in 2018 lager uitgekomen dan begroot. Dit komt vooral door

onderbesteding binnen het Wetenschapsfonds en Unit Internationale Samenwerking. De lasten bestemmingsfondsen zijn in 2018 € 1.328.000 hoger uitgekomen ten opzichte van de begroting door verliezen op beleggingen. De hogere kosten wordt voor een klein deel gecompenseerd door lagere uitkeringen aan de doelstellingen van de fondsen.

102

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 6.3 Balans per 31 december 2018

Balans per Balans31 december per 31 2018 december 2018 31-12-201831-12-2018 31-12-2017 31-12-2017 bedragen x € 1.000bedragen x € 1.000 Activa Activa Vaste activa Vaste activa

Financiële vasteFinanciële activa vaste activa 30.38230.382 32.712 32.712 Materiële vasteMateriële activa vaste activa 128.468128.468 131.648 131.648 Totaal vaste activaTotaal vaste activa 158.850158.850 164.360 164.360

Vlottende activaVlottende activa Voorraden Voorraden 332 332355 355 Vorderingen enVorderingen overlopende en activa overlopende activa Liquide middelenLiquide middelen 24.31124.311 18.470 18.470 Totaal vlottendeTotaal activa vlottende activa 95.392 95.39291.278 91.278 70.74970.749 72.453 72.453 Totaal activaTotaal activa 254.242254.242 255.638 255.638

Passiva Passiva Eigen vermogenEigen vermogen 150.727 150.727 VoorzieningenVoorzieningen 5.378 5.378 149.605 149.605 Langlopende schuldenLanglopende schulden 28.182 28.182 6.643 6.643 Kortlopende schuldenKortlopende en overlopende schulden en passiva overlopende passiva 32.266 32.266 Totaal passivaTotaal passiva 254.242254.242 255.638 255.638 69.95569.955 67.124 67.124 Activa De materiële vaste activa nemen met € 3.180.000 af. In totaal heeft de KNAW in 2018

€uitvoering 11.308.000 en voortuitbetaling”,geïnvesteerd, waarvan hetgeen een betrekking groot deel inventarisheeft op de en nog apparatuur in uitvoering bij diverse zijnde instituten (€ 5.471.000) betreft. Daarnaast staat er voor € 4.416.000 aan activa onder “in zullen in 2019 worden afgerond. renovatie van het Trippenhuiscomplex aan de Kloveniersburgwal. Deze werkzaamheden De afschrijvingen en desinvesteringen bedragen over 2018 gezamenlijk in totaal

Vorderingen€ 14.488.000, waardoor en overlopende per saldo activade materiele vaste activa dalen. De vorderingen en overlopende activa

toegenomen. Daarnaast is de post Debiteurenzijn in 2018 toegenomen met € 5.841.000 met € 1.993.000, gestegen, metmet namename doordoor de doorbelastingstijging van de van vorderingen de tekorten met van betrekking het Spinoza tot Centrecontractprojecten aan de partners. die met € 3.862.000 zijn

Liquide middelen De liquide middelen

van de KNAW zijn in 2018 gedaald met € 1.704.000, hetgeen onder meer verband houdt met de investeringen in het Trippenhuiscomplex.

103

jaarverslag 2018 Passiva Het eigen vermogen

Voorzieningen stijgt met € 1.122.000 door het positieve exploitatieresultaat over 2018. De voorzieningen wachtgeld zijn gedaald met € 7.000, de voorziening WIA-Eigen Risicodragerschap met zijn ten opzichte van 2017 met € 1.265.000 gedaald. De voorzieningen van in het verleden in het kader van reorganisaties gevormde posten zoals voor wachtgeldverplichtingen€ 445.000. De en reorganisatievoorzieningenherplaatsing. zijn gedaald met € 761.000. Dit betreft besteding

Langlopende schulden De langlopende schulden

zijn in 2018 gedaald met € 4.084.000. Deze afname is voor € 1.090.000 gerelateerd aan aflossingen op de langlopende financieringsovereenkomsten met Daarnaasthet UMC Utrecht houdt voorhet verband de financiering met de overeenkomst van het laboratorium die de KNAW voor het heeft Hubrecht gesloten Instituut om de en met het AMC voor de nieuwbouw van het Spinoza Centre for Neuroimaging.

subsidiesverzelfstandiging afgenomen van methet ICIN€ 2.780.000. met ingang van 2016 mogelijk te maken. Uit hoofde van deze afspraak is in 2018 € 524.000 uitgekeerd. Verder is het saldo van de vooruit ontvangen Kortlopende schulden en overlopende passiva De kortlopende schulden en overlopende passiva zijn in 2018 gestegen met € 2.831.000. Dit komt met name door de stijging in het crediteurensaldo.

104 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 6.4 Treasury solvabiliteit gestegen. Hierdoor voldoet de KNAW ruimschoots aan de eigen interne doelstel- Als gevolg van het positieve exploitatieresultaat is zowel het publiek eigen vermogen als de lingen met betrekking tot de financiële positie. In onderstaande tabel staan de belangrijkste financiële kengetallen voor de KNAW. De solvabiliteit, ofwel het aandeel van het publiek eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal, is in 2018 gestegen: van 45,7% (eind 2017) naar 47,1% (eind 2018). De KNAW- Financiële kengetallen doelstelling voor de solvabiliteit is 40% of hoger. 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2018 2018 realisatie realisatie realisatie realisatie realisatie realisatie doelstelling ruimte KNAW Solvabiliteit (weerstandsvermogen) 7,1% Liquiditeit (current ratio) 1,25 1,17 1,00 46,1%-3,8% 43,1% 1,2% 42,5% -0,2% 43,9% 45,7%2,3% 47,1% 2,3% -3%/3% 40,0% 0,7% 20131,54 2014 1,24 2015 2016 20171,362018 1,36 2018 20180,36 Rentabiliteit (exploitatieresultaat t.o.v. baten) realisatie realisatie realisatie realisatie2,4% realisatie realisatie begroting ruimte 108.550 110.307 110.003 119.780 111.755 8.025 32.809 32.712 32.828 -1.881 Publiek eigen vermogen (x € 1.000) 70.929 113.42570.272 116.893 53.901 Privaat eigen vermogen (x € 1.000) 27.824 32.841 31.490 30.947 Liquide middelen (x € 1.000) 84.091 69.101 72.453 70.749 16.848 De liquiditeitspositie is weergegeven via de current ratio, ofwel de verhouding tussen vlottende activa en kortlopende schulden. Deze verhouding is gelijk gebleven tussen eind 2017 en eind 2018, namelijk 1,36. De KNAW-doelstelling voor de current ratio is 1,0 of hoger. De rentabiliteit geeft aan welk deel van de totale baten overblijft na aftrek van de lasten. bedrijfsvoering gedeeld door de totale baten. De KNAW-doelstelling voor de rentabiliteit is tussenDe rentabiliteit de -3% en van 3%. de Indien gewone de bedrijfsvoering rentabiliteit over is gedefinieerdmeerdere jaren als lagerexploitatieresultaat uitkomt dan -3% uit dan boven de 3% lijkt er sprake van onderbesteding. De rentabiliteit is in 2018 uitgekomen op 2,3%is de financiële positief en bedrijfsvoering voldoet daarmee waarschijnlijk aan de KNAW-doelstelling. niet op orde. Bij een meerjarige rentabiliteit

Beleggingen De post bestemmingsfondsen op de balans vertegenwoordigt de geconsolideerde waarde van de private fondsen die de KNAW via fondsbesturen beheert. De middelen in deze fondsen zijn ondergebracht in twee beleggingsportefeuilles bij twee verschillende vermogensbeheerders. Het bestuur van de KNAW heeft de kaders voor het beheer van deze private middelen in een beleggingsstatuut vastgelegd. Het beleggingsdoel ten aanzien van de private fondsen is tweeledig: • • Het in stand houden van het reële private vermogen, waarbij onder reëel wordt verstaan

• • Het behalen van een netto rendement om jaarlijks voldoende middelen beschikbaar te het nominale kapitaal, verhoogd met het jaarlijkse inflatiecijfer; en de interne organisatiekosten. hebben voor uitgaven van de verschillende fondsen, kosten van extern vermogensbeheer De waarde van de verschillende beleggingen op de balansdatum bedraagt € 30.382.000, een vermindering van € 2.330.000 t.o.v. 2017.

105

jaarverslag 2018 6.5 Continuïteit

In de vergadering van 11 december 2018 heeft het bestuur van de KNAW de begroting over 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022 vastgesteld. De meerjarencijfers zijn opgesteld conform de prognoses van de verschillende instituten en stafafdelingen van de KNAW. Onderstaande tabellen zijn gebaseerd op de gegevens uit de meerjarenbegroting.

invloedUiteraard zijn zijn op deze de uitkomst prognoses van gebaseerd deze prognoses. op de informatie Wat betreft en de de omvang stand van van zaken de rijksbijdrage per is uitgegaan11 december van 2018. de laatste Tal van mededelingen ontwikkelingen van heten externe ministerie factoren van OCW kunnen in het de najaar komende van jaren2018. van

Meerjarenoverzicht exploitatie - rencijfers 2019-2022 zijn gebaseerd op de gegevens uit de vastgestelde begroting over 2019 Inen onderstaandede meerjarenbegroting tabel zijn 2020-2022.de realisatiecijfers 2018 van de exploitatie opgenomen. De meerja

Exploitatie (bedragen * € 1.000) 2018 2019 2020 2021 2022 realisatie begroting begroting begroting begroting Baten Rijksbijdrage OCW Overige baten 89.656 91.687 91.684 91.482 91.603 Totaal baten 151.266 150.180 148.599 147.030 147.982 61.610 58.493 56.914 55.547 56.378 Lasten Personele lasten

91.806 94.745 94.771 94.663 94.774 Afschrijvingslasten 11.710 11.275 Materiële lasten 40.601 42.609 42.574 41.202 40.795 Totaal lasten 146.877 151.788 149.393 147.575 146.843 14.469 14.434 12.048 Saldo baten en lasten 4.389 -1.607 -795 -546 1.139

Saldo financiële baten en lasten -833 -813 -792

-936 -854 Exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering 3.452 -2.462 -1.628 -1.359 346

Bestemming van het exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering Algemene reserve 51 -285 Bestemmingsreserves -2.219 -1.217 5.458 -243 1.563 -1.359 -2.006 -1.679 -1.074 3.452 -2.462 -1.628 346 Het exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering

in de begroting 2019 bedraagt € 2.462.000 negatief. Dit resultaat is € 5.914.000 lager ten opzichte van de realisatie 2018. Dit verschil is Deopgebouwd rijksbijdrage uit € OCW 1.086.000 is in de hogere begroting baten, 2019 € 4.911.000 € 2.031.000 hogere hoger lasten dan inen de per realisatie saldo € 82.0002018. Dezehogere stijging financiële wordt baten hoofdzakelijk en lasten vergelekenveroorzaakt met door de derealisatie volgende 2018. effecten: • • Voor de loon-en prijsbijstelling 2019 is een structureel bedrag geraamd van € 1.548.000. Voor het Expertisecentrum restitutie cultuurgoederen bij het NIOD is vanaf 2019 € 923.000 beschikbaar gesteld, dit is € 615.000 hoger ten opzichte van de realisatie 2018.

106 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen De overige baten zijn in de begroting 2019 € 3.117.000 lager ten opzichte van de realisatie 2018, doordat de incidentele opbrengsten in 2018 niet in de begroting van 2019 meer voor komen. Dit betreft onder andere de licentieopbrengsten (€ 565.000) en het in rekening brengen van verliezen bij Spinoza Centre (2009 t/m 2018) bij de partners (1.846.000). De personele lasten liggen in de begroting 2019 € 2.939.000 hoger ten opzichte van de realisatie 2018 door de verwachte loonstijgingen en het aantrekken van nieuwe onderzoeksgroepen en projectgerelateerde activiteiten. De stijging van de materiële lasten in de begroting 2019 met € 2.007.000 is vooral het gevolg van aan projecten gerelateerde lasten. De afschrijvingslasten liggen in 2019 op vrijwel hetzelfde niveau. De dekking van het verwachte negatieve exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering van - serves bij KNAW-centraal, DANS en het Rathenau Instituut. € 2.462.000 in de begroting 2019 vindt vooral plaats door onttrekkingen uit bestemmingsre Meerjarenoverzicht balans In onderstaande tabel zijn de realisatiecijfers 2018 van de balans opgenomen. De meerjarencijfers 2019-2022 zijn gebaseerd op de gegevens uit de vastgestelde begroting over 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022.

Balans (bedragen * € 1.000,-) 31-12-2018 2019 2020 2021 2022 realisatie begroting begroting begroting begroting

120.702 118.759 Financiële vaste activa 30.382 33.577 33.577 33.577 33.577 Materiële vaste activa 128.468 124.580 113.556 Totaal vaste activa 158.850 158.157 154.280 152.337 147.133 Voorraden 332 Contractprojecten 15.513 402 402 402 402 Overige vorderingen 8.798 11.651 11.651 11.651 11.651 Liquide middelen 71.255 6.331 6.431 6.381 6.531 Totaal vlottende activa 95.392 89.639 85.342 80.644 81.479 70.749 66.859 62.211 62.895 Totaal activa 254.242 247.796 239.622 232.981 228.612

Algemene reserve 101.185 101.235 100.950 102.512 Bestemmingsreserves publiek 17.177 12.875 11.801 102.603 Publiek eigen vermogen 119.780 115.738 112.751 113.097 14.553 10.584 Privaat eigen vermogen 33.577 33.577 33.577 33.577 114.110 Totaal eigen vermogen 150.727 149.316 147.687 146.328 146.674 30.947 Voorzieningen 5.378 5.827 Langlopende schulden 28.182 29.235 5.611 5.456 5.268 Contractprojecten 35.033 26.622 24.533 22.444 Overige kortlopende schulden 19.193 43.135 44.055 40.368 37.421 Totaal vlottende passiva 69.955 63.419 59.702 56.665 54.226 26.817 19.363 19.334 19.243 Totaal passiva 254.242 247.796 239.622 232.981 228.612

107

jaarverslag 2018 Activa De materiële vaste activa dalen na 2019 geleidelijk doordat de afschrijvingslasten op eerdere investeringen hoger zijn dan de geraamde bedragen voor nieuwe investeringen. Het investe- ringsprogramma voor de komende jaren ziet er als volgt uit:

InvesteringsprogrammaInvesteringsprogramma (bedragen * € 1.000)(bedragen * € 1.000) 2018 20192018 2020 2019 2021 2020 2022 2021 2022 realisatie begrotingrealisatie begrotingbegroting begroting begroting begroting begroting begroting

HuisvestingsinvesteringenHuisvestingsinvesteringen 5.808 3.3985.808 3.398 Overige investeringenOverige investeringen 5.500 5.500 4.089 4.1314.089 2.174 4.131 2.174 DesinvesteringenDesinvesteringen -19 -190 0 00 0 00 0 4.906 3.5684.906 4.310 3.568 3.340 4.310 3.340 Totaal (des)investeringenTotaal (des)investeringen 11.28911.289 8.304 7.657 8.304 8.4417.657 5.5148.441 5.514

De huisvestingsinvesteringen bedragen in de periode 2019-2022 € 13.792.000. Het grootste gedeelte hiervan betreft renovatie/verbouwing bij het Nederlands Herseninstituut en de bijdrage aan een dierproeffaciliteit bij het Hubrecht Instituut. De overige investeringen betreffen met name investeringen in onderzoeksapparatuur bij de levenswetenschappelijke instituten. komen naar verwachting van 2019-2022 uit op € 16.124.000 en De omvang van de financiële vaste activa blijft over de jaren 2019-2022 gelijk, omdat de uitgaven aan de doelbestedingen in meerjarig perspectief gelijk moeten zijn aan de opbrengsten van de beleggingen.

De waarde van de voorraden afname van de vorderingen in 2019 met betrekking tot contractprojecten houdt vooral verband met hetblijft KNAW de komendeHumanities jaren Cluster, naar hetverwachting Westerdijk rond Instituut € 400.000. en het De Hubrecht Instituut. van € 3.862.000

De daling van de post overige vorderingen aan het ontvangen van de betalingen door de partners van hun bijdragen in de verliezen van het Spinoza Centre over de periode 2009 t/min 2019 2018. met € 2.467.000 is met name gerelateerd

De komende jaren dalen de liquide middelen - pende schulden met in totaal € 5.738.000. van € 70.749.000 eind 2018 naar € 62.895.000 eind 2022. De belangrijkste oorzaak oorzaken van deze afname is de aflossing van de langlo

108

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Passiva publiek eigen vermogen (de algemene reserve plus de bestemmingsreserves) geleidelijk af in de jarenAls gevolg 2019-2022 van de vanbegrote € 119.781.000 exploitatietekorten tot € 113.097.000. neemt het totale

De post voorzieningen bestaat onder meer uit reorganisatievoorzieningen en voorziening voor ambtsjubilea. Naar verwachting zal deze post de komende jaren dalen tot iets boven de € 5.000.000 blijven.

De langlopende schulden zullen in de komende jaren geleidelijk dalen door: •

• Het aflossen van de van het UMCU verkregen lening voor het bouwen van twee - verdiepingeneenkomst van voor het Spinoza het UMCU Centre. in de nieuwbouw Hubrecht Instituut. • Het bestedenaflossen van van de de financiële vooruit ontvangen lease met subsidiegeldenhet AMC voor de in langlopende het kader van huurover de

• - samenwerkingstandiging van hettussen ICIN. het Hubrecht Instituut en UMCU. Het betalen van de jaarlijkse termijn van € 524.000 in het kader van de verzelf De daling van de contractprojecten de komende jaren houdt met name verband met - werking met China en Indonesië. bestedingen van de aflopende projectsubsidies voor de wetenschappelijke samen

109

jaarverslag 2018 Specificatie fte’s In onderstaande tabellen zijn de realisatiecijfers 2017 en 2018 van het aantal arbeidsplaatsen (fte’s) opgenomen. De meerjarencijfers 2019-2022 zijn gebaseerd op de gegevens uit de vastgestelde begroting over 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022.

Gemiddeld aantal fte's 2017 2018 2018 2019 2020 2021 2022 realisatie realisatie begroting begroting begroting begroting begroting Wetenschappelijk Personeel 519 522 580 581 590 587 (WP) Onderzoeksondersteunend 596 Wetenschappelijk Personeel 302 320 312 315 310 309 (OWP) Ondersteunend personeel 314 25 27 28 28 28 28 Forum en Adviestaken (FOA) Ondersteunend 27326 275 272 271 Beheerspersoneel (OBP) Totaal fte's 1.110264 1.141 1.194 1.198276 1.209 276 1.197 1.203

- onbepaalde tijd 598 590 587 - onbepaalde tijd met 9 22 9 19 19 19 20 voorwaarden 613 605 605 601 - bepaalde tijd 502 580 575 589 589 597 Totaal fte's 1.110 1.141 1.194 1.198 1.209 1.197 1.203 506

Stand aantal fte's ultimo boekjaar 2017 2018 Toename realisatie realisatie t.o.v. 2017 Wetenschappelijk Personeel (WP) 517 535 18

Onderzoeksondersteunend 309 330 21 Wetenschappelijk Personeel (OWP) Ondersteunend personeel Forum en 27 1 Adviestaken (FOA) Ondersteunend Beheerspersoneel 26 273 (OBP) Totaal fte's 1.121269 1.165 444

- onbepaalde tijd 2

- onbepaalde tijd met voorwaarden 59410596 21 11 - bepaalde tijd 517 31 Totaal fte's 1.121 1.165 44 548 De groei van het aantal fte’s in 2019 wordt met name veroorzaakt door het aantrekken van nieuwe onderzoeksgroepen en projectgerelateerd tijdelijk wetenschappelijk personeel bij het Hubrecht Instituut en het Nederlands Herseninstituut. Van het aantal fte’s in de KNAW- organisatie in 2019 van 1.198 heeft ruim 53% betrekking op de levenswetenschappelijke

10%, komt voor rekening van de centrale organisatie van de KNAW. instituten. Ruim 36% op de geestes- en sociaalwetenschappelijke instituten. Het restant, ruim

110

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Meerjarenoverzicht kengetallen/sturingsindicatoren - len/sturingsindicatoren opgenomen, waarbij de signaleringswaarden gebaseerd zijn op de interneIn onderstaande KNAW-doelstellingen. grafieken zijn De de meerjarencijfers realisatiecijfers 2017-20182019-2022 vanzijn de gebaseerd belangrijkste op de kengetal gegevens uit de vastgestelde begroting over 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022.

De solvabiliteit, ofwel het aandeel van het publiek eigen vermogen ten opzichte van het

verplichtingenbalanstotaal, vertoont op langere tussen termijn eind kan2018 voldoen en eind en 2022 voldoet een bijlicht waarden stijgend van patroon, boven van de signale 47,1 %- in 2018 naar 49,5 % in 2022. De solvabiliteit geeft aan in welke mate de KNAW aan haar veroorzaakt door een lager investeringsniveau ten opzichte van de afschrijvingen. ringswaarde van 40% aan de KNAW-doelstelling. De trend in de meerjarenbegroting wordt

De liquiditeitspositie is weergegeven via de current ratio, de verhouding tussen de vlottende activa en de kortlopende schulden en geeft weer in welke mate de KNAW op korte termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Deze verhouding stijgt naar verwachting van 1,39 in

2019 naar 1,48 in 2022. De KNAW-doelstelling voor de current ratio is 1,0 of hoger.

111

jaarverslag 2018 De rentabiliteit otale baten) % in 2022. Hiermee(exploitatieresultaat blijft dit kengetal uit de bedrijfsvoering gehele periode als tot percentage en met 2022 van binnen de t de door debedraagt KNAW gestelde in 2019 bandbreedte naar verwachting van -1,6% en zal vervolgens stijgen naar 0,2

+/- 3%.

Het weerstandsvermogen betreft de verhouding van de algemene reserves van de KNAW-instituten ten opzichte van de totale instituutsbaten (het Spinoza Centre is hier niet bij inbegrepen vanwege de bijzondere positie en de vergelijkbaarheid). Verwacht wordt dat het weerstandsvermogen van de instituten zich de komende jaren stabiliseert rond de 15 % en daarmee binnen de door de KNAW gestelde bandbreedte van 10% -20% blijft.

112

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen jaarrekening

113

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7. jaarrekening

7.1 Balans per 31 december 2018 115 7.2 Staat van baten en lasten 2018 116 7.3 Kasstroomoverzicht 2018 117 7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 118 7.5 Toelichting op de balans per 31 december 2018 126 7.87.6 Niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen 137 7.7 Toelichting op de staat van baten en lasten 2018 138 Gebeurtenissen na balansdatum 146

114 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 7.1 Balans per 31 december 2018

(in duizenden euro’s)

De balans is na resultaatbestemming opgesteld.

1 Activa 31-12-2018 31-12-2017

Vaste activa 1.1 1.2 Financiële vaste activa 30.382 32.712 TotaalMateriële vaste vaste activa activa 158.850128.468 131.648

164.360 Vlottende activa 1.3 Voorraden 332 355 Vorderingen en overlopende activa 1.5 Liquide middelen 1.4 Totaal vlottende activa 95.39224.311 91.27818.470 70.749 72.453 Totaal activa

254.242 255.638 2 Passiva 31-12-2018 31-12-2017

2.1 Eigen vermogen 150.727 2.2 Voorzieningen 5.378 2.3 Langlopende schulden 28.182 149.605 Kortlopende schulden en overlopende passiva 6.643 32.266 2.4 69.955 67.124 Totaal passiva

254.242 255.638

115

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.2 Staat van baten en lasten 2018

(in duizenden euro’s) Begroting 2018 2018 2017

3 Baten 3.1 Rijksbijdragen 3.2 Overige bijdragen en subsidies 8.981 8.289 3.3 Baten werk in opdracht van derden 89.656 88.786 39.97389.745 Overige baten 10.687 3.5 Baten bestemmingsfondsen 40.474 44.501992 1.825 3.4 12.154 7.194 12.494 446 3 Totaal baten 151.711

152.160 152.326 4 Lasten Personele lasten 90.729 Afschrijvingslasten 15.255 15.299 4.1 Huisvestingslasten 91.806 92.869 4.2 Overige materiële lasten 14.469 25.807 20.925 4.3 Toekenningen aan derden 10.560 11.1868.923 10.886 4.4 Lasten bestemmingsfondsen 22.437 1.922 4.5 7.605 8.276 4.6 2.776 1.448 4 Totaal lasten

149.653 155.488 148.037 Saldo baten en lasten 2.058 -3.328 4.289

5 Financiële baten en lasten -838 -918

-936 Resultaat 1.122 -4.166 3.371

Voorgestelde resultaatbestemming

6 Resultaat privaat -2.330 -97

-456 7 Resultaat publiek -3.710

3.452 3.468

116 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 7.3 Kasstroomoverzicht 2018

(in duizenden euro’s) 2018 2017 Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten 2.058

Aanpassingen voor: 4.290 1.2 -797 2.2 321 WaardemutatiesAfschrijvingen financiële vaste activa 1.444 15.299 MutatiesBoekwinst voorzieningen verkoop vastgoed -1.2650 4.2 14.469 3.4 -3.144 1.3 Voorraden 23 75 VorderingenMutaties werkkapitaal: Schulden 537 1.42.3.2.2 -5.841-2.078 -4.660 2.4 1.067 TotaalMutatie kasstroom vooruitontvangen uit bedrijfsoperaties subsidies -4.956

5.1 Ontvangen interest 9.3470 6.0742 5.2 Betaalde interest -920

-936 -918

-936 Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 8.411 6.576

Kasstroom uit investeringsactiviteiten 1.1 Investeringen in materiële vaste activa -11.308 1.1 Desinvesteringen in materiële vaste activa 19 7.785 1.2 -10.749 1.2 10.070 Saldo investeringen in financiële vaste activa -9.1841.902 -23.184-710 Saldo desinvesteringen in financiële vaste activa 24.078 2.4 Mutatie schulden (investeringsfacturen) Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -8.501 -2.780

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 2.3

Aflossing langlopende schulden/verplichtingen -1.614 -1.615 Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -1.614 -1.615

Mutatie liquide middelen -1.704 2.181

Stand 31/12 StandSpecificatie 1/1 netto-kasstroom 70.272 70.749 72.4532.181 72.453 Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Er wordt uitgegaan Mutatie liquide middelen -1.704 van een correctiesysteem, waarbij het gerapporteerde resultaat wordt aangepast voor afschrijvingen, overige mutaties zonder kasstroom en mutaties voorzieningen. Dit geeft inzicht in de ‘achterliggende krachten’ die de kasstroom bepalen. 117

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling

Algemene grondslagen

Toegepaste standaarden De KNAW is een rechtspersoon met een wettelijke taak en bezit rechtspersoonlijk- heid op grond van de ‘Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek’

een jaarverslag dient op te stellen, waarvoor de minister van OCW richtlijnen kan geven.(WHW), Deze artikel richtlijnen 1.5.1 en zijn artikel opgenomen 1.16. In de in WHWde ‘Regeling is aangegeven jaarverslaggeving dat de KNAW onderwijs’. jaarlijks De jaarrekening is opgesteld met inachtneming van Boek 2, Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving,

Continuïteitsveronderstelling

RapporteringsvalutaDeze jaarrekening is opgesteld en afronding uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro’s tenzij anders aangegeven.

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

Algemeen Activa en passiva worden opgenomen tegen kostprijs, tenzij anders vermeld. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de organisatie zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen op het moment dat het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Gebruik van schattingen Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding diverse oordelen en schattingen. De schattingen en veronderstellingen worden binnen de reguliere planning- en controlcyclus beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in de perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De belangrijkste oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen zijn: • - voorzieningen; • bepaling van de voorzieningpersoneelsvoorzieningen, voor mogelijk specifiek:oninbare subsidievorderingende gevormde reorganisatie en overige vorderingen.

118

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Salderen Een actief en een post van het vreemd vermogen worden gesaldeerd in de jaarrekening opgenomen uitsluitend indien en voor zover: • een deugdelijk juridisch instrument beschikbaar is om het actief en de post van het vreemd vermogen gesaldeerd en simultaan af te wikkelen en • het stellige voornemen bestaat om het saldo als zodanig, of beide posten simultaan, af te wikkelen.

Financiële instrumenten - deringen, effecten en schulden verstaan. Alle aan- en verkopen volgens standaard Onder financiële instrumenten worden primaire financiële instrumenten zoals vor wil zeggen: de datum waarop de KNAW de bindende overeenkomst aangaat. Voor marktconventies van financiële activa worden opgenomen per transactiedatum, dat- ling per balanspost. de grondslagen van de financiële instrumenten wordt verwezen naar de behande Valutaomrekening Bedragen in de jaarrekening zijn in euro’s, de functionele en presentatievaluta van de KNAW. Een transactie in vreemde valuta wordt bij de eerste verwerking balansposten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de functionele valu- gewaardeerdtakoers op de tegenbalansdatum. de functionele Niet-monetaire valutakoers balansposten op transactiedatum. in vreemde Monetaire valuta, die zijn gewaardeerd op historische kosten, worden omgerekend tegen de functionele valutakoers op transactiedatum. Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling dan wel de omrekening van monetaire posten in vreemde valuta, worden verwerkt

Materiëlein de exploitatierekening. vaste activa De materiële vaste activa in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen de kostprijs (verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs), minus eventuele investeringssubsidies, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen, rekening houdend met een eventuele restwaarde en indien van toepassing cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Er zijn geen rentekosten in de tegen de vervaardigingsprijs gewaardeerde materiële vaste activa opgenomen. In de aanschafwaarde worden de kosten van groot onderhoud opgenomen, zodra deze kosten zich voordoen en aan de activeringscriteria is voldaan, en dus de gebruiksduur van de materiële vaste activa verlengen. De boekwaarde van de te ten laste van de staat van baten en lasten gebracht. Alle overige onderhoudskosten wordenvervangen direct bestanddelen in de staat wordtvan baten dan enals lastengedesinvesteerd verwerkt. beschouwd en in één keer

Buitengebruikstelde materiële vaste activa Buitengebruik gestelde materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de kostprijs dan wel de lagere opbrengstwaarde. Bij buitengebruik gestelde activa zijn de afschrijvingen beëindigd.

119

jaarverslag 2018 – jaarrekening Gehanteerde afschrijvingspercentages Terreinen Nihil Activa in aanbouw Nihil Casco gebouwen 3,33% 3,33% Bestrating 3,33% VaartuigenAfbouw gebouwen 5% Inbouw gebouwen Gebouweninstallaties Bomen en tuin 6,67% Bedrijfsinstallaties (laboratorium e.d.) 6,67%10% Inventaris (bureaus, kasten e.d.) 6,67%10% Groot onderhoud gebouwen 10%-20% ICT-installaties (netwerk e.d.) 12,5% Inventaris (bureaustoelen e.d.) 20% Vervoermiddelen 25% Technische apparatuur 10%-25% Computerapparatuur/Software 25%-33,33%

Indien de verwachting over de afschrijvingsmethode, gebruiksduur of restwaarde in de loop van de tijd wijzigt, wordt dit als een schattingswijziging verantwoord.

Financiële vaste activa De KNAW beheert private fondsen die zijn opgebouwd uit giften, legaten en erfstel- lingen. In de jaarrekening van de KNAW zijn deze in beheer genomen fondsen separaat opgenomen. De zeggenschap over dit vermogen berust bij de besturen van de afzonderlijke fondsen. De effecten (beleggingen van de fondsen) worden gewaardeerd tegen de reële waarde ultimo boekjaar. De grondslag voor de waardemutatie is de op dat moment geldende koers. De waardemutaties zijn in het resultaat verwerkt. Een overzicht van de in beheer genomen fondsen van de KNAW is terug te vinden in bijlage 1.

Verstrekte leningen en overige vorderingen worden opgenomen tegen de geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen.

Deelnemingen waarvoor geldt dat invloed van betekenis op het zakelijke en netto vermogenswaarde. Bij de bepaling van de netto vermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagenfinanciële beleid kan worden van uitgeoefend,de KNAW gehanteerd. worden gewaardeerd Deelnemingen op metbasis een van negatieve de vermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Voor deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde waarvoor garanties worden afgegeven, wordt een voorziening getroffen.

Voorraden Voorraden worden tegen verkrijgingsprijzen gewaardeerd of lagere opbrengstwaarde.

Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd

120

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen tegen de geamortiseerde kostprijs onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.

Contractprojecten In de waardering van contractprojecten worden de lasten begrepen die direct betrekking hebben op het project (zoals personeelslasten voor werknemers die werkzaam zijn op het project, materiële lasten en aanschaf van installaties die bij de uitvoering van het project worden gebruikt), de lasten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en toewijsbaar zijn aan het project en andere lasten die contractueel aan het project kunnen worden toegerekend. Gedeclareerde termijnen en verwachte verliezen worden in mindering gebracht op contractprojecten. Het saldo van contractprojecten leidt tot een vordering of een schuld op de - cierde bedragen worden opgenomen onder de vorderingen als ‘nog te ontvangen bedragen’.balans. Het Projecten saldo wordt met per een project saldo vooruitontvangenbepaald. Projecten bedragen met een saldoworden voorgefinan opgenomen onder de kortlopende schulden als ‘vooruitgefactureerde en –ontvangen termijnen’.

Liquide middelen Onder liquide middelen worden verstaan kasmiddelen en de tegoeden op bankrekeningen. Deposito’s worden onder liquide middelen opgenomen indien zij in feite – zij het eventueel met opoffering van rentebaten – ter onmiddellijke beschikking staan. Liquide middelen die (naar verwachting) langer dan twaalf maanden niet ter

Eigenbeschikking vermogen staan van de KNAW, worden als financiële vaste activa gerubriceerd. Het eigen vermogen wordt onderscheiden in publiek vermogen (algemene reserve en bestemmingsreserves) en privaat vermogen (bestemmingsfondsen). • Als algemene reserve wordt aangeduid het gedeelte van het eigen vermogen waarover zonder belemmering door wettelijke bepalingen kan worden beschikt voor het doel waarvoor de KNAW is opgericht. • De post ‘bestemmingsreserves’ is het gedeelte van het eigen vermogen waaraan

• De post ‘bestemmingsfondsen’ is het gedeelte van het eigen vermogen waaraan doorhet bestuur derden van een de beperkte KNAW explicietbestedingsmogelijkheid een bestedingsdoel is gegeven. heeft gegeven. De fondsen worden opgenomen overeenkomstig de marktwaarde van de onderliggende

Voorzieningenbeleggingen ultimo boekjaar (zie financiële vaste activa). Een voorziening wordt gevormd indien de KNAW op balansdatum een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft waarvan het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang betrouwbaar is te schatten. De omvang van de voorziening wordt bepaald door de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien het vrijwel zeker is dat een vergoeding van een derde zal worden ontvangen voor uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen, wordt deze vergoeding gepresenteerd als een afzonderlijk actief.

121

jaarverslag 2018 – jaarrekening Voorziening reorganisatiekosten De voorziening reorganisatiekosten is gevormd indien op balansdatum een gedetail- leerd plan is geformaliseerd en als bij degenen voor wie de reorganisatie gevolgen zal hebben de gerechtvaardigde verwachting is gewekt dat de reorganisatie zal worden uitgevoerd. De voorziening bestaat uit de directe lasten van de reorganisatie.

Voor reorganisaties waarvoor per balansdatum een plan is geformaliseerd, maar waarvoor pas na balansdatum hetzij de gerechtvaardigde verwachting is gewekt bij betrokkenen dat de reorganisatie zal worden uitgevoerd, hetzij is gestart met de implementatie van het reorganisatieplan, is informatie opgenomen onder de gebeurtenissen na balansdatum indien van toepassing.

Pensioenen KNAW is aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds ABP. ABP is een bedrijfstak- pensioenfonds met een toegezegde pensioenregeling (multi-employer defined contribution-regeling)benefit-regeling). Gezien verantwoord. het feit dat de pensioenregeling een multi-employer regeling betreft, is de pensioenregeling als een toegezegde bijdrageregeling (defined De in de verslagperiode verwerkte pensioenlast is gelijk aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

Schulden Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. De langlopende schulden worden na de eerste waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode verminderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. Winsten of verliezen worden in de staat van baten en lasten opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen schulden met een looptijd langer dan een jaar (langlopende schulden) en schulden korter dan een jaar (kortlopende schulden).

Leasing De beoordeling of een overeenkomst een lease bevat, vindt plaats op grond van de economische realiteit op het tijdstip van het aangaan van het contract. Het contract wordt aangemerkt als een leaseovereenkomst als de nakoming van de overeenkomst afhankelijk is van het gebruik van een specifiek actief of de overeenkomst het recht KNAWvan het alsgebruik lessee van een specifiek actief omvat. eigendom van het lease-object geheel of nagenoeg geheel door de lessee worden gedragen)In geval van worden financiële het leasinglease-object (waarbij en de de daarmee vooren samenhangende nadelen verbonden schuld aan bij de het aangaan van de overeenkomst in de balans verwerkt tegen de reële waarde van het lease-object op het moment van het aangaan van de leaseovereenkomst of, indien

122

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen dit lager is, tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen. De initiële directe kosten van de lessee worden opgenomen in de eerste verwerking van uitstaande verplichting, waarmee een constante rentevoet wordt bereikt over de resterendehet actief. De netto-verplichting. leasebetalingen worden gesplitst in rentelasten en aflossing van de Het geactiveerde lease-object wordt afgeschreven over de kortste termijn van de leaseperiode, of de gebruiksduur van het object, in geval er geen redelijke zekerheid is dat de lessee aan het einde van de leaseperiode eigenaar wordt. In geval van operationele leasing worden de leasebetalingen lineair over de leaseperiode ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht.

KNAW als lessor Bij operationele lease worden de leasebaten op tijdsevenredige basis over de leaseperiode ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Initiële directe kosten worden toegerekend over de leaseperiode tegenover de leasebaten.

Overlopende passiva Overlopende passiva betreffen vooruit ontvangen bedragen die ten gunste van het - ken periode zijn toegerekend. Als per saldo sprake is van een vooruit ontvangen bedrag,volgend wordtexploitatiejaar het bedrag komen verantwoord en schulden onder ter de zake kortlopende van lasten schulden. die aan een verstre

Grondslagen voor resultaatbepaling Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. De lasten worden bepaald met inachtneming van de hierna vermelde grondslagen van waardering, en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De (voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en indien overigens wordt - batenvoldaan en aan de lastende voorwaarden over het verslagjaar, voor het opnemen met inachtneming van voorzieningen. van de hiervoor Het exploita vermelde waarderingsgrondslagen.tiesaldo uit gewone bedrijfsvoering wordt gedefinieerd als het verschil tussen de

De baten bestaan uit de rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en subsidies; baten uit werk in opdracht van derden, overige baten, baten uit bestemmingsfond- deze betrekking heeft. Overige overheidsbijdragen en subsidies en baten werk in opdrachtsen en financiële van derden baten. (contractprojecten) De rijksbijdrage wordt worden toegerekend in de staat aan van de baten periode en lasten waarop als baten opgenomen voor een bedrag gelijk aan de verwachte declarabele lasten. Resultaten worden ten gunste of ten laste van de staat van baten en lasten gebracht in de periode van gereedkomen van (een afgerond deel van) een project. Eventuele negatieve resultaatverwachtingen van lopende projecten worden in de staat van baten en lasten verwerkt op het moment waarop deze verliezen inzichtelijk zijn.

Rente wordt toegerekend aan de opeenvolgende verslagperioden naar rato van de toegerekend aan de opeenvolgende verslagperioden dat de effectieve rente wordt verwerktresterende in hoofdsom. de staat van (Dis)agio baten en en lasten aflossingspremies en in de balans worden tegen alsde amortisatiewaarderentelast zodanig van de schuld. Periodieke rentelasten en soortgelijke lasten komen ten laste van het jaar waarover zij verschuldigd zijn.

123

jaarverslag 2018 – jaarrekening Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen kasstroom uit operationele kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. De geldmiddelen en effecten dieactiviteiten, deel uitmaken uit investerings- van de beleggingen en uit financieringsactiviteiten. van de fondsen worden De gepresenteerd geldmiddelen onder in het de kasstroom uit investeringsactiviteiten. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.

Grondslagen voor de consolidatie In de jaarrekening 2018 van de KNAW zijn de hieronder vermelde organisatieonderdelen opgenomen. Een organisatieonderdeel wordt opgenomen in de jaarrekening van de KNAW, indien de KNAW een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of beheersen. indien de KNAW op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan De Willem F. Duisenberg Fellowship Stichting is opgenomen in de jaarrekening van KNAW als onderdeel van het NIAS. Aangezien de KNAW control heeft over de middelen van de Stichting (alleen liquide middelen, kleine kortlopende schuld en eigen vermogensmutatiemethode. Vanwege het niet-materiële belang ten opzichte van het totaalvermogen van KNAWmet een is omvangafgezien van van € het 804K) opstellen is dit enkelvoudigvan een geconsolideerde gewaardeerd jaarrekening. volgens de

tenOndanks opzichte het vanzeer het geringe totaal financiële van KNAW belang is afgezien zijn de van cijfers het opstellenvan KNAW van Holding een geconsoli B.V. - deerdeopgenomen jaarrekening. in de jaarrekening over 2018. Vanwege dit zeer geringe financiële belang

Instituten geesteswetenschappen en sociale wetenschappen (GSW) • Data Archiving and Networked Services (DANS) • Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (Huygens ING) • Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) • Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) • • Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences Meertens(NIAS) Instituut • Willem F. Duisenberg Fellowship Stichting • • NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Instituten levenswetenschappen (LW) • Westerdijk Fungal Biodiversity Instituut; voorheen Centraal Bureau voor Schimmelcultures (CBS) • Hubrecht Instituut voor Ontwikkelingsbiologie en Stamcelonderzoek • Nederlands Herseninstituut • Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) • Spinoza Centre for Neuroimaging

124 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Overige organisatieonderdelen • Rathenau Instituut • Fondsen zoals opgenomen in bijlage 1 • KNAW-centraal (Bureau, Forum, Advies en Onderzoek en Concern); dienstverlening voor de gehele organisatie • KNAW Holding B.V.

125

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.5 Toelichting op de balans per 31 december 2018

1.1 Materiële vaste activa

Gebouwenen terreinen Gebouwenen en apparatuur Inventaris vaste Andere bedrijfsmiddelen en In uitvoering vooruitbetaling Niet aanbedrijfsuit- oefening dienstbaar Totaal Stand per 1-1-2018 Aanschafwaarde 153.305 2.295 10.928 Cumulatieve afschrijvingen -238 0 -132.201 97.065 256 263.849 Boekwaarde 1-1-2018 101.069 19.102 18 2.295 9.164 131.648 -52.236 -77.963 -1.764

Mutatie aanschafwaarde Investeringen/overdracht huidig jaar 15 0 11.308 Buitengebruikstellingen 0 0 -15 0 0 -15 1.406 5.471 4.416 Desinvesteringen -1.855 0 0 -2.077 1.200 0 -206 -16 3.616 -16 4.416 9.216 Mutatie afschrijvingen Afschrijvingen -8.198 0 -305 Buitengebruikstellingen 0 0 15 0 0 15 -5.960 -6 -14.469 Desinvesteringen 1.852 10 0 0 2.058 19 0 -305 196 -5.764 -6.346 -12.396 Stand per 31-12-2018 Aanschafwaarde 10.928 Cumulatieve afschrijvingen -58.000 -219 0 154.505 100.681 240 6.711 273.065 -84.309 -2.069 -144.597 Boekwaarde 31-12-2018 96.505 16.372 21 6.711 8.859 128.468

Op de balans wordt de boekwaarde van de materiële vaste activa geregistreerd, zijnde het saldo van aanschafwaarde (investeringen tegen historische kosten) en de gerealiseerde afschrijvingen.

Onder de materiële vaste activa is tevens het pand van het Spinoza Centre for

Neuroimaging opgenomen dat met een financial lease is gefinancierd. De waarde Dehiervan totale bedraagt investeringen ultimo zijn 2018 in 2018€ 6,5 miljoen.uitgekomen op € 11.308.000.

investeringen hebben zich met name voorgedaan bij het Hubrecht Instituut (€ 2,3 miljoen),In inventaris het enNederlands apparatuur Herseninstituut is een bedrag (€van 0,7 € 5,5miljoen), miljoen het geïnvesteerd. Nederlands InstituutDeze - - vooruitbetaling’ Ecologie bestaan (€ 0,5 grotendeelsmiljoen) en hetuit deWesterdijk investering Instituut van de (€ nog 0,4 in miljoen). uitvoering De zijnde inves teringen van € 4,4 miljoen zoals opgenomen in de activa ‘in uitvoering en voor

126 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen renovatie van het Trippenhuis gelegen aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. De renovatiewerkzaamheden zullen in 2019 worden afgerond.

De post ‘niet aan bedrijfsuitoefening dienstbaar’ van bijna € 8,9 miljoen bestaat miljoen en voor bijna € 0,2 miljoen uit het voormalige en buiten gebruik gestelde NIOO-panduit het aan het in Heteren. UMC Utrecht verhuurde deel van het Hubrecht gebouw van € 8,7

Een gedeelte van het pand van het Hubrecht Instituut is verhuurd. De huurop- brengst in 2018 hiervan bedraagt € 1.322.000 (2017: € 1.389.000). Dit bedrag is als

Devolgt looptijd verdeeld: van Prinsesde huurovereenkomst Maxima Centrum bedraagt voor kinderoncologie 15 jaar ingaande € vanaf166.000 1 oktober (2017: € 281.000) en het UMC Utrecht € 1.156.000 (2017: € 1.108.000). Centrum is beëindigd met ingang van 31 juli 2018. 2015 voor het UMC Utrecht. De huurovereenkomst met het Prinses Maxima

127

jaarverslag 2018 – jaarrekening 1.2 Financiële vaste activa

1.2 Financiële vaste activa Boekwaarde Aankopen Verkopen Waarde Boekwaarde 1-1-2018 / toevoe- / vermin- mutaties 31-12-2018 gingen deringen ongereali- seerd 1.2.1 Effecten 1.2.1.1 Aandelen 5.077 15.030 1.2.1.2 Obligaties 3.981 171 1.2.1.3 Overige 16.494 5.063 -1.450 1.931 Totaal effecten 32.71212.609 10.0703.340 30.38213.421 3.609 140 1.653 -165 9.184 -1.444 Financiële vaste activa 32.712 9.184 10.070 -1.444 30.382

1.2.1 Effecten Het betreft beleggingen in aandelen en vastrentende waarden die ter beurze zijn genoteerd, waaronder ook de banksaldi en deposito’s van de fondsen. De tegenwaarde van de effectenportefeuille betreft de post ‘bestemmingsfondsen’ aan de passiefzijde van de balans; in de bestemmingsfondsen zijn de private gelden ondergebracht die de KNAW beheert.

is gelijk aan het private resultaat zoals opgenomen in de staat van baten en lasten. DitDe mutatieresultaat van bestaat de financiële uit het saldo vaste van activa de batenin het vanboekjaar de bestemmingsfondsen ad € 2.330.000 negatief van

- gingen.€ 446.000 De enlasten de lasten van de van bestemmingsfondsen de bestemmingsfondsen bestaan ad uit€ 2.776.000. uitkeringen De doelstellingen baten van de fondsenbestemmingsfondsen (€ 1.372.000), bestaan (negatieve) voor koersresultaten€ 444.000 uit (positieve) (€ 1.182.000), opbrengsten begeleidingskos van beleg- ten KNAW (€ 117.000) en beheer- en bankkosten (€ 105.000). Het rendement ten opzichte van het gemiddeld belegd vermogen (exclusief gelddeel) bedroeg 2,6% 1.3negatief Voorraden (2017: 4,5% positief).

1.3 Voorraden 31-12-2018 31-12-2017

1.3.1 Voorraden publicaties 20 21 1.3.2 Overige voorraden 312

Voorraden 332 355334

1.3.1 Voorraden publicaties De voorraden publicaties (boeken en dergelijke) hebben betrekking op het Westerdijk Instituut.

1.3.2 Overige voorraden De overige voorraden betreffen chemicaliën, goederen in transport en overige gebruiksgoederen en gebruiksmaterialen.

128

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 1.4 Vorderingen en overlopende activa

1.4 Vorderingen en overlopende activa 31-12-2018 31-12-2017

Debiteuren 7.321 5.328

1.4.1 Overlopende activa Vooruitbetaalde kosten 1.512 1.4.2 Verstrekte voorschotten 37 50 1.4.2.1 Contractprojecten 15.513 1.483 1.4.2.2 Subtotaal overlopende activa 17.062 13.184 1.4.2.3 11.651 Af: voorziening wegens oninbaarheid -72

1.4.3 -42 Vorderingen en overlopende activa 24.311 18.470

Het Spinoza Centrum heeft over 2018 wederom aanzienlijk verlies gemaakt als gevolg van het feit dat de verkochte scanuren achter zijn gebleven bij de begroting. Het verlies over 2018 bedraagt € 1,1 miljoen (2017: € 0,9 miljoen). Op grond van de lopende overeenkomst worden onvoorziene exploitatietekorten naar rato van de opgenomeninitiële bijdragen van ruim door € de 1,8 partijen miljoen. in Deze het samenwerkingsverband vorderingen hebben voor (KNAW, € 0,8 miljoenUvA, AMC betrekkingen VU) gedragen. op het Hiervoor verlies uit is 2018 in 2018 en vooreen debiteurenvordering het restant ad € 1,0 miljoen(en overige uit verliezen bate) van voorgaande jaren.

Contractprojecten 31-12-2018 31-12-2017

1.4.2.3 NWO OverigeEuropese Unie 3.434 1.661 Onderhanden contractprojecten 15.5137.184 5.049 4.896 4.941 Om per project zicht te bieden op de contractprojecten zijn voor de diverse groepen11.651

Overige.van projecten bijlagen met specificaties samengesteld. Zie de bijlagen 3 tot en met 6 voor projecten met subsidies van respectievelijk OCW, Europese Unie, NWO en Verloop voorziening wegens oninbaarheid 2018 2017

1.4.3 Stand per 1 januari Onttrekking 0 0 Dotatie -42 -144 Vrijval 15 118 Stand per 31 december -45-72 -16

Op de post ‘debiteuren’ is ultimo 2018 een voorziening van € 72.000 in mindering-42 mutatie in het boekjaar betreft nieuwe dotaties aan de voorziening bij het Hubrecht gebracht voor mogelijke oninbaarheid (ultimo 2017 € 42.000). Voornaamste

Instituut (€ 45.000). 129

jaarverslag 2018 – jaarrekening 1.5 Liquide middelen

1.5 Liquide middelen 31-12-2018 31-12-2017

1.5.1 Kasmiddelen 15 1.5.2 Tegoeden op bankrekeningen 1.5.3 Deposito’s ministerie van Financiën 0 32.00016 70.734 40.437 Liquide middelen 70.749 72.453

De tegoeden op de bankrekeningen worden sinds de invoering per 1 januari 2003

Deelname van de KNAW aan de regeling via het betreffende ministerie is een wet- telijkevan het verplichting. geïntegreerd De middelenbeheer KNAW voldoet aanaangehouden de ‘Regeling bij beleggen,het ministerie lenen van en derivatenFinanciën. de KNAW aangegaan, anders dan de beleggingen van de private fondsen. De liquide middelenOCW 2016. staan Op dit ter moment vrije beschikking zijn in dit vanverband de KNAW. geen leningen en beleggingen door

2.1 Eigen vermogen

2.1 Eigen vermogen Stand per Overige Mutatie Stand per 1-1-2018 mutatie resultaat 31-12-2018

2.1.1 Algemene reserve 97.710 2.1.2 Bestemmingsreserves (publiek) 19.183 0 17.177 2.1.3 Bestemmingsreserves (privaat) 0 -565 5.4580 102.603 Bestemmingfonds (privaat) 32.712 0 -2.006-2.330 30.382 565 565 2.1.4 Eigen vermogen 149.605 0 1.122 150.727

2.1.2 Bestemmingsreserves publiek

2.1.2.1 NIOO afschr. nieuwbouw/verv. investeringen 0 -130 2.1.2.2 Vernieuwing geesteswetenschappen 3.113 0 -752 2.1.2.3 Onderzoeksfonds Instituten 5.156 0 3.3195.026 Afschrijvingslasten gebouwgebonden 2.361 installaties 2.623 0 696 2.1.2.52.1.2.4 Overige bestemmingsreserves KNAW- centraal 3.144 0 -571-651 1.9272.493 Overige bestemmingsreserves instituten 0 -598 2.051 2.498 2.1.2.6 2.649 Bestemmingsreserves publiek 19.183 0 -2.006 17.177

2.1.3 Bestemmingsreserves privaat

2.1.3.1 Bestemmingsreserve Licentie Opbrengsten 0 0

565 565 Bestemmingsreserves privaat 0 565 0 565

130

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 2.1.4 Bestemmingsfondsen privaat Stand per Overige Mutatie Stand per 1-1-2018 mutatie resultaat 31-12-2018

KNAW Fonds Gedragsonderzoek 1.013 0 20 1.033 0 -532 8.829 2.1.4.1 KNAW Fonds Ecologie 2.802 0 2.1.4.2 KNAW Fonds MedischeGeesteswetenschappen Wetenschappen 9.361 0 -18 2.1.4.3 KNAW Akademie Fonds 277 0 -162-7 2.640270 2.1.4.4 Stichting J. Gonda Fonds 623 0 -278 5.353605 2.1.4.5 Fonds Staatsman Thorbecke 0 -922 2.1.4.6 Van den Houten Fonds 5.6312.201 0 -123 2.078 2.1.4.7 4.6042.178 0 2.1023.682 2.1.4.8 Dr. J.L. Dobberke Stichting 0 1.500 2.1.4.9 EvertStichting Willem M.W. Beth Beijerinck Stichting Virologie Fonds 0 -59-76 1.003 2.1.4.10 Overige fondsen 1.584 0 -89-84 1.287 2.1.4.11 1.062 2.1.4.12 1.376 Bestemmingsfondsen privaat 32.712 0 -2.330 30.382

2.1 Eigen vermogen

2.1.1 Algemene reserve Het resultaat van het verslagjaar is verwerkt in het eigen vermogen van de instelling. De bestemmingen zijn genoemd in het overzicht. De overige mutatie van die is gevormd ter grootte van de licentie opbrengsten. Doel€ 565.000 van dit heeft bestemmingsfonds betrekking op een is om nieuw de opbrengsten opgericht private uit valorisaties bestemmingsreserve weer ten goede te laten komen aan het wetenschappelijk onderzoek met het accent op kennisbenutting en valorisatie.

2.1.2 Bestemmingsreserves publiek

2.1.2.1 NIOO afschrijvingen nieuwbouw/vervangingsinvesteringen Voor de dekking van toekomstige afschrijvingslasten voor de nieuwbouw van het NIOO zijn in 2010 en 2011 twee bestemmingsreserves gecreëerd. Ook reserveert het NIOO voor toekomstige vervanging van tijdens de nieuwbouw gedane onder- zoeksinvesteringen.

De eindstand 2018 bedraagt in totaal € 5.026.000 en is opgebouwd uit een bedrag van € 3.491.000 bij het NIOO zelf en € 1.535.000 bij KNAW-centraal (Concern). 2.1.2.2 Vernieuwing Geesteswetenschappen In 2012 heeft het bestuur besloten tot een ambitieus programma voor stimulering en vernieuwing van de geesteswetenschappen. Voor de egalisatie van jaarlijkse overschotten en tekorten is in 2014 een bestemmingsreserve ingesteld. Om te waarborgen dat het KNAW Humanities Cluster financieel een goede start zal maken, is daarnaast in 2016 besloten tot een vermogenssuppletie van € 1.107.000. De stand ultimo 2018 is € 2.361.000. 2.1.2.3 Onderzoeksfonds Instituten In de periode 2017-2020 is jaarlijks een bedrag van € 1.500.000 gereserveerd om zwaartepunten in onderzoek van KNAW-instituten te financieren. Daarnaast is voor 131

jaarverslag 2018 – jaarrekening gesteld van € 1.300.000 die in 2017 en 2018 slechts deels tot besteding is gekomen. de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) in 2016 een eenmalig bedrag beschikbaar 2.1.2.4 Afschrijvingslasten gebouwgebonden installaties In 2017 is een bestemmingsreserve gevormd ter grootte van de behaalde boekwin-

Deze bestemmingsreserve dient ter dekking van de toekomstig hogere afschrijvings- lastensten van als de gevolg in 2017 van verkochten de schattingswijziging panden in Wassenaar in 2017 van en de Nieuwersluis bepaling van (€ de 3.144.000). omvang van de restwaarden van de gebouwgebonden installaties.

2.1.2.5 Overige bestemmingsreserves KNAW-centraal De overige bestemmingsreserves KNAW-centraal (stand ultimo 2018: € 1.927.000) zijn als volgt opgebouwd: • • eHumanities Group (€ 130.000); • Strategiefondsprojecten (€ 304.000) • Pand Kloveniersburgwal 23/25 (€ 398.000); • AIO-programmaLokaal Overleg (€ KITLV 942.000); (€ 153.000).

2.1.2.6 Overige bestemmingsreserves instituten De overige bestemmingsreserves instituten (stand ultimo 2018: € 2.051.000) zijn als volgt opgebouwd: • • Rathenau Instituut strategische projecten/verhuizing (€ 598.000); • DANSNIAS Willem Data Diensten F. Duisenberg 2020 Programma Fellowship Stichting(€ 391.000); (€ 804.000); • DANS sociale wetenschapper (€ 125.000); •

2.1.3NIOD: Bestemmingsreserves Expertisecentrum Restitutie privaat Cultuurgoederen (€ 133.000).

2.1.3.1 Bestemmingsreserve Licentie Opbrengsten een nieuw opgericht private bestemmingsreserve die is gevormd uit in 2018 gereali- seerdeDe bestemmingsreserve licentie opbrengsten. Licentie Opbrengsten van € 565.000 heeft betrekking op Doel van deze bestemmingsreserve is om de opbrengsten uit valorisaties weer ten goede te laten komen aan het wetenschappelijk onderzoek met het accent op kennisbenutting en valorisatie.

2.1.4 Bestemmingsfondsen privaat De post ‘bestemmingsfondsen’ op de balans vertegenwoordigt de waarde van de private fondsen die de KNAW beheert.

De bestemmingsfondsen zijn in 2018 met € 2.331.000 gedaald. Deze daling is

negatievegrotendeels beleggingsresultaten te verklaren doordat is ergerealiseerd. € 1.490.000 aan reguliere uitkeringen volgens de doelstellingen van de fondsen is uitbetaald en doordat per saldo € 844.000 aan

In bijlage 1 is een specificatie opgenomen per fonds met daarbij de mutaties in 2018.

132

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 2.2 Voorzieningen Stand per Onttrek- Stand per 1-5 > 5 2.2 Voorzieningen 1-1-2018 Dotaties kingen Vrijval 31-12-2018 < 1 jaar jaar jaar

2.2.1 Wachtgelden 2.395 1.702 573 2.388 221 2.2.2 Reorganisaties 101 1.080 0 2.268 1.677 490 2.2.3 WIA-Eigenrisicodragerschap 1.030 237 128 585 299 137 1.841 405 457 446 634 Overige personeelsvoorzieningen 1.377 137 29 1.325 120 379 554 149 2.2.4 114 826 Voorzieningen 6.643 2.720 2.372 1.613 5.378 2.392 1.802 1.184

2.2.1 Voorziening wachtgelden De gelden dienen ter dekking van ingegane en overeengekomen uitkeringen aan

medewerkers en ex-medewerkers conform de regelingen binnen de geldende cao. - lastHet betreftals voorziening in de meeste op te gevallen nemen. de verplichting van maximaal een jaar vooruit en in enkele individuele gevallen is het reëel geacht de maximaal mogelijke wachtgeld 2.2.2 Voorziening reorganisaties Het gaat hier om voorzieningen die de KNAW heeft moeten treffen voor reorganisaties. Het betreft veelal de geschatte wachtgeldverplichtingen alsmede bedragen opgenomen voor de KNAW-onderdelen waar reorganisaties zijn uitgevoerd. voor dekking van herplaatsingskosten. In de hiernavolgende tabel is een specificatie De onttrekkingen hebben betrekking op de uitkering aan personen; bij vrijval/dotaties gaat het om mutaties in de reserveringen voor verplichtingen van de KNAW als werkgever. Stand per Onttrek- Stand per 2.2.2 Voorziening reorganisaties 1-1-2018 Dotaties kingen Vrijval 31-12-2018

KITLV 711 13 153 200 371 NIAS 0 35 29 0 NIDI 1 1 228 Bureau KNAW 38164 0 0 355 Concern KNAW (NIWI/IISG/Overige) 264 87 190 0 31836 26 Totaal 1.841 101 405 457 1.080 421

2.2.3 Voorziening WIA-Eigenrisicodragerschap De voorziening WIA-Eigenrisicodragerschap betreft de nominale waarde van lopende verplichtingen aan uitkeringsgerechtigden (langdurig zieken eigen personeel).

2.2.4 Overige personeelsvoorzieningen De overige personeelsvoorzieningen hebben betrekking op verplichtingen uit hoofde van ambtsjubilea. De voorziening ambtsjubilea is nominaal bepaald voor alle medewerkers in vaste dienst.

133

jaarverslag 2018 – jaarrekening 2.3 Langlopende schulden

Stand per Stand per < 1 jaar 1 - 5

2.3 Langlopende schulden 1-1-2018 leningen/ Aangegane Verplich-tingen Aflossingen Onttrekkingen 31-12-2018 (zie 2.4) jaar > 5 jaar 2.3.1 Rentedragende leningen 2.3.1.1 Spinoza Centre 0 0 2.3.1.2 AMC financial lease gebouw Hubrecht Instituut 6.950 0 410 0 6.540 410 1.6402.723 4.4908.970 UMCU financering gebouw 0 1.090 1.091 13.054 680 12.374 681 20.004 18.914 4.363 13.460 2.3.2 Niet-rentedragende verplichtingen 2.3.2.1 1.572 0 0 0 2.3.2.2 Vooruitontvangen subsidies 2.383 0 5.835 ICIN-bijdrage 2016-2020 524 1.048 524 524 18.239 2.383 5.277 5.835 16.667 4.462 14.588 4.753 4.000 524 4.462 15.636 4.524 Langlopende schulden 38.243 2.383 1.614 4.462 34.550 6.368 8.887 19.295

2.3.1 Rentedragende leningen

2.3.1.1 AMC financial lease gebouw Spinoza Centre for Neuroimaging Deze heeft betrekking op het Spinoza Centre for Neuroimaging als gevolg van de - langlopende overeenkomst met het AMC betreffende de financiering van de nieuw bouw. De looptijd van deze financiering is twintig jaar. De rente is 5%. 2.3.1.2 UMCU financiering gebouw Hubrecht

Dit betreft een langlopende overeenkomst met het UMC Utrecht, betreffende de financiering van de nieuwbouw voor het Hubrecht Instituut. De looptijd van de gebouwfinanciering van hetis dertig IISG voorjaar. Deeen rente bedrag is 3%.van De€ 15.000.000 KNAW heeft als voor onderpand deze lening opgenomen. een zekerheid verstrekt aan UMC Utrecht. Hiertoe is in de betreffende hypotheekakte het 2.3.2 Niet-rentedragende verplichtingen De niet-rentedragende verplichtingen zijn overlopende passiva met een looptijd van langer dan één jaar.

2.3.2.1 ICIN bijdrage 2016-2020 instituut worden voortgezet door de Stichting ICIN - Netherlands Heart Institute. De Per 1 januari 2016 is het ICIN afgesplitst van de KNAW. De activiteiten van het in totaal € 2.820.000. KNAW heeft zich gecommitteerd aan een financiële bijdrage gedurende vijf jaar van 2.3.2.2 Vooruitontvangen subsidies De post vooruitontvangen subsidies zijn een overlopend passief en bestaat uit: • Hubrecht Instituut, ultimo 2018 € 10.835.000; de bijdrage van het UMC Utrecht voor toekomstige onderzoeksactiviteiten bij het

134 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen • vooruitontvangen subsidies ter dekking van toekomstige kosten in het kader van

• vooruitontvangen bedragen voor toekomstige bestedingen bij het Spinoza Centre,contractprojecten, ultimo 2018 ultimo € 890.000. 2018 € 2.864.000;

Bijdrage UMC Utrecht komendeDe als overlopend jaren is jaarlijks passief opgenomeneen onttrekking bijdrage van €van 1,0 het miljoen UMC Utrechtbegroot. dient ter dekking van tekorten in de exploitatielasten van de onderzoeksactiviteiten. Voor de 2.4 Kortlopende schulden en overlopende passiva

2.4 Kortlopende schulden en overlopende passiva 31-12-2018 31-12-2017

Contractprojecten Crediteuren 2.4.1 Kortlopende deel van de langlopende 43.175 43.748 2.4.2 rentedragende leningen (2.3.1) 1.0918.457 1.0914.894 2.4.3 Kortlopende deel van de langlopende niet-rentedragende verplichtingen (2.3.2) 5.277 2.4.4 4.886 Belastingen en premies sociale verzekeringen 2.4.5 0 0 BTW 512 300 2.4.5.1 LoonheffingPremies sociale verzekeringen 0 0 2.4.5.2 Subtotaal belastingen en premies sociale verze- 2.4.5.3 keringen 512 300 2.4.5 Overlopende passiva Vooruitontvangen termijnen 995 2.4.6 Vakantiegeld en vakantiedagen 5.329 2.4.6.1 Overige 5.321506 5.881 2.4.6.2 Subtotaal overlopende passiva 5.616 12.205 2.4.6.3 2.4.6 11.443 Kortlopende schulden en overlopende passiva 69.955 67.124

2.4.1 Contractprojecten 31-12-2018 31-12-2017

OCW 8.275 NWO 19.1596.830 18.1308.362 OverigeEuropese Unie 10.9296.257 8.981 Onderhanden contractprojecten 43.175 43.748

Om per project zicht te bieden op de contractprojecten zijn voor de diverse groepen projecten bijlagen met specificaties samengesteld. Zie de bijlagen 3 tot en met

135

jaarverslag 2018 – jaarrekening Overige. 6 voor projecten met subsidies van respectievelijk OCW, Europese Unie, NWO en 2.4.2 Crediteuren openstaandeDe toename van facturen het openstaand samenhangend crediteurensaldo met de lopende van verbouwing€ 4.894.000 vanultimo het 2017pand naaraan de€ 8.457.000 Kloveniersburgwal ultimo 2018 in Amsterdam.wordt grotendeels verklaard door enkele omvangrijke

2.4.6 Overlopende passiva Onder de overlopende passiva zijn de verplichtingen van de werkgever KNAW aan dit betreft vakantiegeld (ultimo 2017: € 2.270.000) en verlofuren ed. ultimo 2018 € 3.250.000 (ultimo 2017: €het 3.059.000). personeel opgenomen (2.4.6.2); ultimo 2018 € 2.366.000

De overige overlopende passiva bestaan onder meer uit te betalen huurkosten (€ 1,0 miljoen), nog uit te keren gelden i.v.m. Akademiehoogleraren (€ 0,7 miljoen), nog uit te keren diverse subsidies (€ 0,5 miljoen), nog te betalen licentiegelden (€ 0,3 miljoen) en diverse kleinere overige schulden.

136 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 7.6 Niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen

Onder de ‘niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen’ zijn de bestaande verplichtingen opgenomen waaraan de KNAW voor een aantal toekomstige jaren is verbonden, waarvan de tegenprestatie eveneens in die toekomstige jaren zal plaatsvinden. Het betreft veelal langlopende overeenkomsten.

w a a r v a n Categorie 2018 < 1 jaar 1-5 jaar > 5 jaar Totaal

Huur 2.315 18.871 Lease 298 2 Overig 1.298 1.2972.435 6.872815 9.564 615 504 804 Totaal 4.228 4.236 7.985 9.810 22.031 244 2.356 Huurcontracten Voor een aantal instituten van de KNAW zijn huurcontracten afgesloten voor de bedrijfspanden en andere verblijven; het betreft de volgende instituten met bijbehorende huurbedragen: 2019 2018

Nederlands Herseninstituut te Amsterdam 328 DANS te Den Haag 195 175 Rathenau Instituut te Den Haag 326 300 NIOO te Wageningen 5 5 336

HumanitiesBureau KNAW Cluster te Amsterdam (NIAS, Huygens (Rijksvastgoedbedrijf) en Meertens) te 538 528 AmsterdamNIOD te Amsterdam (UvA) (Rijksvastgoedbedrijf) 695 654325

340 Totaal 2.435 2.315

Leasecontracten Voor met name printers, kopieermachines en computers zijn leasecontracten afgesloten.

137

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.7 Toelichting op de staat van baten en lasten 2018

2018 Begroting 2017 2018 3.1 Rijksbijdragen 3.1.1 Rijksbijdrage OCW 3.1.2 Overige subsidies OCW 10 0 0 89.646 88.786 89.745 Rijksbijdragen 89.656 88.786 89.745

3.2 Overige bijdragen en subsidies 3.2.1 NWO 1.115 1.501 3.2.2 Overige ministeries 0 0 0 3.2.3 Overig 1.401

7.866 9.186 6.888 Overige bijdragen en subsidies 8.981 10.687 8.289

3.3 Baten werk in opdracht van derden 3.3.1 OCW 0 1.285 NWO 11.883 12.177 1.876 31.855 Overig 12.489157 8.059 EU 22.438 18.452 4.277 Baten werk in opdracht van derden 40.474 44.501 39.973

3.4 Overige baten Verhuur Detachering personeel 701 3.4.1 Overige 1.410 1.4365.057 10.0821.452 3.4.2 1.116 960 3.4.3 9.628 Overige baten 12.154 7.194 12.494

3.5 Baten bestemmingsfondsen 3.5.1 Beleggingsopbrengsten 3.5.2 Legaten en giften 2 0 275 3.5.3 Koersresultaten 4440 425 1.081469

567 Baten bestemmingsfondsen 446 992 1.825

Totaal baten 151.711 152.160 152.326

3.2 Overige bijdragen en subsidies

Deze afname is toe te schrijven aan een lagere ontvangen subsidie vanuit de regeling StimuleringDe bijdrage vanEuropees NWO (3.2.1)Onderzoek komt (SEO). uit op De € 1.115.000, regeling voorziet € 286.000 in een lager subsidie dan in van 2017. 9% over het totaal aan uit Europese middelen ontvangen subsidie met contracten die zijn afgesloten in het kader van Horizon 2020.

138

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen De post overig (3.2.3) bestaat met name uit een bijdrage voortvloeiend uit de

miljoen,samenwerking de bijdrage van het van Hubrecht de Rijksuniversiteit Instituut met Groningen het UMC voorUtrecht het (ruimNIDI ad € 4,3€ 1,0 miljoen), de partnerbijdragen voor het Spinoza Centre for Neuroimaging ad € 1,4 Genocide Studies (NIOD). miljoen en een bedrag van € 0,4 miljoen als externe bijdrage voor de Holocaust en 3.3 Baten werk in opdracht van derden De post baten werk in opdracht van derden betreft de jaarbijdrage uit de toege- waarin de daarmee samenhangende kosten worden verwerkt. kende projectgelden, die in de exploitatierekening worden verantwoord in het jaar

De gerealiseerde baten bij de contractprojecten van € 40,5 miljoen zijn € 0,5 3.4miljoen Overige hoger batendan 2017 maar wel lager dan begroot (€ 44,5 miljoen). De in 2018 gerealiseerde post overige baten bestaat onder meer uit opbrengsten uit hoofde detachering van personeel (€ 1,1 miljoen), verhuur van onroerend goed samenwerkingspartners van het Spinoza Centrum in rekening gebrachte verliezen t/m(€ 1,4 2018 miljoen), (ruim opbrengsten€ 1,8 miljoen) uit en hoofde de opbrengsten van patenten van (€ cultures/determinaties 1,4 miljoen), de aan de

3.5(€ 0,6 Baten miljoen). bestemmingsfondsen koersresultaten over 2018 waren negatief en zijn dientengevolge onder de lasten verantwoord.De beleggingsopbrengsten Deze negatieve van koersresultaten € 444.000 betreffen over het dividend boekjaar en zijncouponrente. verantwoord De van positieve beleggingsresultaten die onder 3.5.3 als koersresultaten verantwoord waren.onder 4.6.4. Dit in tegenstelling tot voorgaand boekjaar, toen was per saldo sprake

4.1 Personele lasten

2018 Begroting 2017 2018 4.1 Personele lasten Lonen en salarissen Brutolonen en salarissen 4.1.2 Sociale lasten 7.853 7.235 7.378 4.1.2.1 66.237 69.946 64.503 Pensioenpremies 8.920 4.1.2.2 Subtotaal lonen en salarissen 83.333 80.519 4.1.2.3 9.243 8.638 4.1.2 Overige personele lasten 86.101 Personeel niet in loondienst 4.1.3 Overige 3.828 4.1.3.1 Subtotaal overige personele lasten 4.645 2.631 10.2106.146 4.1.3.2 4.137 4.064 4.1.3 8.473 6.768 Personele lasten 91.806 92.869 90.729

139

jaarverslag 2018 – jaarrekening 4.1.2 Lonen en Salarissen In de lonen en salarissen is een bedrag ad € 1,1 miljoen opgenomen inzake mutaties voorzieningen personeel. Dit betreft de mutaties in de voorzieningen voor wachtgeld, reorganisaties en WIA-Eigenrisicodragerschap. De mutatie in de voorziening is evenredig verdeeld over de componenten ‘Brutoloon en salarissen’, ‘Sociale lasten’ en ‘Pensioenpremies’.

4.1.2.3 Pensioenpremies doorDe kosten een hogere voor pensioenpremies pensioengrondslag. komen uit op € 9.243.000, € 605.000 hoger dan 2017 (€ 8.638.000) en veroorzaakt door met name premiestijgingen en daarnaast

Alle werknemers zijn werkzaam in Nederland. De personeelsbezetting ultimo boekjaar 2018 was 1.165 fte (ultimo 2017: 1.121 fte). 4.1.3.1 Personeel niet in loondienst In het onderdeel ‘personeel niet in loondienst’ is opgenomen het tijdelijk personeel op uitzend- dan wel detacheringsbasis dat niet via de salarisadministratie, maar op facturatiebasis wordt betaald. De overschrijding ten opzichte van de begroting in op vaste posities. 2018 met € 2.014.000 is met name gerelateerd aan de inzet van tijdelijke krachten 2018 Begroting 2017 2018 4.2 Afschrijvingen Afschrijvingen gebouwen Afschrijvingen overige 8.295 4.2.1 6.265 6.908 7.004 4.2.2 Afschrijvingen 14.4698.204 15.2558.347 15.299 4.3 Huisvestingslasten Huur 2.808 2.828 Verzekering 199 195 179 4.3.1 Onderhoud 2.350 3.0292.586 4.3.2 Energie en water 2.130 2.597 1.970 4.3.3 Schoonmaakkosten 1.375 2.433 4.3.4 4.3.5 Overige huisvestingslasten 1.225 1.427 1.386 4.3.6 Heffingen en belastingen 473 637 495 4.3.7 Huisvestingslasten 10.560 11.1861.069 10.8861.241 4.4 Overige materiële lasten Administratie- en beheerskosten Inventaris en apparatuur 3.888 3.815 4.4.1 Congressen en subsidies 4.778330 3.948299 4.207277 4.4.2 Overige lasten 12.9584.371 4.4.3 4.4.4 Overige materiële lasten 22.437 25.80717.672 20.92512.626

140 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 4.2 Afschrijvingen In de toelichting op de balans in hoofdstuk 7.5 is onder materiële vaste activa een

specificatie opgenomen waarin ook de afschrijvingslasten voor de verschillende Degroepen lagere zijn afschrijvingslasten gespecificeerd. in 2018 ten opzichte van 2017 van € 830.000 houden vooral verband met de effecten van de schattingswijziging rondom de restwaarden zoals verwerkt in de jaarrekening van 2017.

4.3 Huisvestingslasten

energie-Met een realisatieen onderhoudskosten van € 10.560.000 aan de zijn panden. de huisvestingslasten lager dan begroot (€ 626.000) en lager dan vorig jaar (€ 326.000). De reden ligt met name in lagere 4.4 Overige materiële lasten

De in 2018 gerealiseerde administratie- en beheerskosten (4.4.1) van € 4.778.000 bestaan onder meer uit abonnementen en contributies (€ 640.000), netwerken internetkosten (€ 472.000), publicatiekosten (€ 307.000), digitaliseringskosten - (€ 510.000), telefoonkosten (€ 251.000), kopieerkosten (€ 269.000), expeditie- en transportkosten (€ 211.000), porti- en frankeerkosten (€ 166.000), aankoop col lecties (€ 139.000), kosten website (€ 439.000) en kantoorartikelen (€ 136.000). van € 12.958.000 bestaan onder

De in 2018 gerealiseerde overige lasten (4.4.4) meer uit hulpmaterialen gebruiksgoederen (€ 4.510.000), laboratoriumartikelen en chemicaliën (€ 1.499.000), DNAanalyse/sequencekosten (€ 932.000), advieskosten Accountantskosten(€ 1.509.000) en reis- en verblijfkosten (€ 687.000). Daarnaast zijn in de overige lasten accountantskosten begrepen die betrekking hebben op werkzaamheden die bij de KNAW en de betrokken organisatieonder- zoals bedoeld in artikel 1, eerste lid van de Wet toezicht accountantsorganisaties. De controledelen zijn op uitgevoerd de jaarrekening door de 2018 externe en 2017 onafhankelijke is verricht accountantdoor accountantskantoor van de instelling, EY. Het honorarium voor het onderzoek van de jaarrekening is gebaseerd op de totale honoraria over het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft, ongeacht of gedurende dat boekjaar zijn verricht. Dede werkzaamhedenandere controleopdrachten door de externe hebben accountant vooral betrekking en de accountantsorganisatie op de controle van reeds projecten ten behoeve van subsidiegevers. De andere niet-controlediensten hebben betrekking op adviezen op het gebied van projecten en professionalisering van de vastgoedfunctie.

Accountantskosten EY Accountants EY overig Blömer Deloitte Totaal 2018 2017 2018 2017 2018 2017 2018 2017 2018 2017 Controle jaarrekening – – – – – – Andere controleopdrachten – – 29 – – 100 83 245 243 245 243 Fiscale adviezen – – – – 12 – – 12 76 54 24 Andere niet-controlediensten – 9 – - 10 – 2 53 39 53 6 6 Totaal 321 306 0 - 10 36 37 53 39 410 372 40

jaarverslag 2018 – jaarrekening 141 4.5 Toekenning aan derden

2018 Begroting 2017 2018 4.5 Toekenningen aan derden Vergoedingen 997 1.389 Subsidies 3.113 4.5.1 Bijdragen onderzoeken 876 4.5.2 Toekenningen aan gelieerde insituten 2.974 3.364 4.5.3 Lidmaatschappen 1.605 2.632 1.368710 4.5.4 1.483 1.440 1.445 4.5.5 667 741 Toekenningen aan derden 7.605 8.923 8.276

4.5.2 Subsidies aanvragenDe subsidies en betreffen van bijbehorende doorgestorte afrekeningen. bedragen vanuit veelal extern gefinancierde projecten; het verstrekken van subsidies is afhankelijk van beoordelingen van 4.5.3 Bijdragen onderzoeken De gerealiseerde bijdragen onderzoeken bestaan met name uit kosten voor het programma Strategische Wetenschappelijke Allianties (PSA) ad € 717.000.

4.5.4 Toekenningen aan gelieerde instituten aan de Fryske Akademy. Het gerealiseerde bedrag in 2018 van € 1.483.000 betreft de lumpsumoverheveling

142 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen WNT verantwoording 2018 Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van het algemene WNT-maximum. Het bezoldigingsmaximum in 2018 voor de KNAW is € 189.000. Bezoldiging topfunctionarissen directie bedragen * € 1

Functiegegevens Algemeen directeur Aanvang en einde functievervulling in 2018 1/1Mr. M. - 31/12 Zaanen Deeltijdfactor in fte 1,0 ja

(Fictieve) dienstbetrekking? Bezoldiging Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 18.971 Subtotaal 184.205

189.000203.176

-/-Individueel Onverschuldigd toepasselijke betaald bezoldigingsmaximum bedrag 0

Totaal bezoldiging 203.176

Gegevens 2017 Aanvang en einde functievervulling in 2017 1/1 - 31/12 Deeltijdfactor 2017 in fte 1,0

Bezoldiging 2017 Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 160.657 Totaal bezoldiging 2017 178.697 18.040 181.000

Individueel WNT-maximum 2017 In de bezoldiging 2018 is begrepen de tegenwaarde van verlofuren die zijn ingebracht ten behoeve van een aanvulling op het pensioen voor een waarde van

Zaanen geen topfunctionaris was, dientengevolge is geen sprake van een terugbeta- lingsverplichting€ 20.905. Deze verlofuren op grond zijnvan opgebouwdde WNT-wetgeving. bij een voormalig werkgever waar Mr. M. - betrekking heeft geen dienstbetrekking bij meerdere WNT-plichtige instelling(en) alsDe binnenleidinggevende KNAW geïdentificeerde topfunctionaris leidinggevende(die zijn aangegaan topfunctionaris met ingang metvan 1een januari dienst 2018).

jaarverslag 2018 – jaarrekening 143 Topfunctionarissen met een bezoldiging van € 1.700 of minder

Naam topfunctionaris Functie Prof. dr. ir. W. van Saarloos President Bestuur (vanaf juni 2018, daarvoor vicepresident bestuur) President bestuur (tot juni 2018) Prof. dr. I. Sluiter Vicepresident bestuur vanaf juni 2018 Prof. dr. P.J.F.T.M. Scheltens van Dijck Algemeen secretaris bestuur Lid bestuur Lid bestuur Prof. dr. mr. M.S. Groenhuijsen Lid bestuur Prof. dr. M.R. Prak BovenstaandeProf. dr. A.M. Dogterom topfunctionarissen van de KNAW ontvangen geen bezoldiging. Ze ontvangen wel een vacatiegeldvergoeding, zie hiertoe bijlage 9.

Bezoldiging niet-topfunctionarissen bedragen * € 1

Instituutsdirecteur Onderzoeker Aanvang en einde functievervulling in 2018 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 0,5

Bezoldiging 2018 Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 182.824 86.672 Totaal bezoldiging 2018 19.430 9.680 Individueel toepasselijk drempelbedrag 202.254 96.352 bezoldiging 2018 189.000 94.500 1) 2)

GegevensMotivering 2017 van overschrijding: zie Functie(s) in 2017 Instituutsdirecteur Onderzoeker Aanvang en einde functievervulling in 2017 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband 2017 (in fte) 1,0 0,5

Bezoldiging 2017 Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 9.230 176.653 93.699 Totaal bezoldiging 2017 195.197 102.930 18.543 Individueel toepasselijk drempelbedrag bezoldiging 2017 181.000 90.500

1) Reeds bestaande dienstbetrekking. Deze medewerker ontvangt een arbeidsmarkt- toelage en heeft vakantiedagen laten uitbetalen in 2018.

2) Reeds bestaande dienstbetrekking. Deze medewerker ontvangt een arbeidsmarkt- toelage en heeft vakantiedagen laten uitbetalen in 2018.

144 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Er zijn in 2018 geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van

WNT vermeld zijn of hadden moeten worden. de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens of de 2018 Begroting 2017 2018 4.6 Lasten bestemmingsfondsen Beheer- en bankkosten 105 107 125 Begeleidingskosten KNAW 117 117 117 4.6.1 1.372 1.791 4.6.2 Koersresultaten 1.182 0 4.6.3 Uitkeringen doelstellingen fondsen 1.680 4.6.4 -567 Lasten bestemmingsfondsen 2.776 1.448 1.922

Doordat de koersresultaten over het jaar 2018 negatief waren zijn deze als kosten verantwoord, dit in tegenstelling tot 2017 toen nog sprake was van positieve koersresultaten die als baten waren verantwoord.

2018 Begroting 2017 2018 5 Financiële baten en lasten 5.1 Rentebaten 0 0 2 5.2 Rentelasten en overige -838 -920

-936 Financiële baten en lasten -936 -838 -918

jaarverslag 2018 – jaarrekening 145 7.8 Gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen relevante gebeurtenissen na balansdatum te melden.

Amsterdam, 7 mei 2019

146 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 8. overige gegevens

8.1 Statutaire resultaatverwerking

Er zijn geen relevante statutaire bepalingen omtrent de verwerking van het resultaat.

8.2 Controleverklaring

Wij verwijzen naar de controleverklaring zoals hierna opgenomen.

jaarverslag 2018 – jaarrekening 147 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de leden en het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2018 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2018 van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam gecontroleerd.

Naar ons oordeel: • geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 31 december 2018 en van het resultaat over 2018 in overeenstemming met de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs; • zijn de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede balansmutaties over 2018 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in paragraaf 2.3.1 Relevante weten regelgeving van het Controleprotocol OWB instellingen (versie 2017, geldend vanaf het verslagjaar 2017).

De jaarrekening bestaat uit: • de balans per 31 december 2018; • de staat van baten en lasten over 2018; • de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen en het Controleprotocol OWB instellingen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie “Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening”.

Wij zijn onafhankelijk van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

148 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Materialiteit Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit als volgt bepaald:

Materialiteit voor de getrouwheid € 3.000.000 (2017: € 1.500.000). van de jaarrekening als geheel Toegepaste benchmark 2% van het totaal van de baten (2017: 1%)

Materialiteit voor de financiële € 4.530.000 (2017: € 4.500.000. rechtmatigheid Toegepaste benchmark 3% van de totale publieke middelen (2017: 3%)

Nadere toelichting Deze materialiteit is bepaald rekening houdende met paragraaf 2.1.3. Materialiteitstabel van het Controleprotocol OWB instellingen. In deze paragraaf van het Controleprotocol OWB instellingen zijn tevens voor diverse posten/onderwerpen een specifieke materialiteit en specifieke rapportagegrens opgenomen, die wij hebben toegepast. De aanpassing van het gehanteerde materialiteitspercentage voor de getrouwheid van de jaarrekening als geheel in 2018 naar 2%, hangt samen met een evaluatie ten opzichte van de toegepaste materialiteit bij referentie- instellingen.

Daarbij zijn voor de controle van de in de jaarrekening opgenomen WNT-informatie de materialiteitsvoorschriften gehanteerd zoals vastgelegd in de regeling Controleprotocol WNT 2018.

Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

Wij zijn met het bestuur overeengekomen dat wij aan het bestuur alle tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven € 150.000 rapporteren, alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve of WNT-redenen relevant zijn.

De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten hebben wij met het bestuur gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken. Wij hebben in vergelijking met voorgaand jaar geen wijzigingen in de kernpunten van onze controle aangebracht.

Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten.

jaarverslag 2018 – jaarrekening 149 Risico Onze controle-aanpak Belangrijke observaties Waardering en toelichting materiele vaste activa Wij verwijzen naar de Jaarrekening hoofdstuk 7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling en hoofdstuk 7.5 paragraaf 1.1 Materiële vaste activa. De post materiële vaste activa is met Wij hebben ons bij de Wij achten de belangrijkste € 128,5 miljoen ofwel 51% van het uitvoering van onze aannames van het bestuur die balanstotaal ultimo 2018 een controlewerkzaamheden ten grondslag liggen aan de significante post. Waardering van gericht op de beoordeling van waardering van de materiele materiële vaste activa vindt plaats de redelijkheid van aannames vaste activa aanvaardbaar. tegen aanschaffings- of en de voornaamste verkrijgingsprijs verminderd met schattingen. Wij achten de in de eventuele investeringssubsidies, jaarrekening opgenomen cumulatieve afschrijvingen en Ook hebben wij toelichting inzake materiele cumulatieve bijzondere werkzaamheden verricht ten vaste activa voldoende inzicht waardeverminderingen rekening aanzien van de in de geven in de gekozen houdend met een eventuele jaarrekening opgenomen veronderstellingen voor de restwaarde. toelichtingen. Wij hebben waardering. getoetst of deze toelichtingen Door de Koninklijke Nederlandse toereikend zijn en voldoende Er zijn geen indicaties voor Akademie van Wetenschappen wordt inzicht geven in de gekozen duurzame jaarlijks beoordeeld of indicaties veronderstellingen voor de waardeverminderingen aanwezig zijn voor duurzame waardering. geïdentificeerd. waardeverminderingen die noodzaken tot het uitvoeren van een impairment test.

Het in het kader van onze jaarrekeningcontrole onderkende risico is dat de materiële vaste activa niet juist gewaardeerd zijn en dat de toelichting niet aan de relevante verslaggevingsvereisten voldoet.

150

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Risico Onze controle-aanpak Belangrijke observaties Opbrengstverantwoording en toelichting contractprojecten Wij verwijzen naar de Jaarrekening hoofdstuk 7.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling, hoofdstuk 7.5 paragraaf 1.4.2.3 Contractprojecten, 2.4.1 Contractprojecten en hoofdstuk 7.7 paragraaf 3.3 Baten werk in opdracht van derden. De Koninklijke Nederlandse Akademie Wij hebben ons bij de Wij achten de verantwoording van Wetenschappen is in belangrijke uitvoering van onze en waardering van de mate afhankelijk van opbrengsten uit controlewerkzaamheden contractprojecten en de hoofde van 2e en 3e gericht op het verifiëren van de daarmee samenhangen posten geldstroomactiviteiten. De verantwoorde projectkosten op in de staat van baten en lasten verantwoording van contractprojecten basis van de aanvaardbaar. is afhankelijk van: subsidieregelingen en a. de lasten die direct betrekking gehanteerde methoden voor Wij hebben vastgesteld dat de hebben op het project kostenallocatie, het toetsen toelichting aan de relevante (zoals personeelslasten voor van de voortgang van de verslaggevingsstandaarden werknemers die direct werkzaam projecten, het afstemmen van voldoet. zijn op het project, materiële ingerekende opbrengsten met lasten en aanschaffing van onderliggende installaties die bij de uitvoering subsidiebeschikkingen. van het project worden verbruikt); b. de lasten die toerekenbaar zijn In het kader van en voor zover aan projectactiviteiten in het relevant voor de controle van algemeen en toewijsbaar zijn aan de jaarrekening, nemen wij het project; en kennis van en toetsen wij het c. andere lasten die contractueel aan bestaan van de interne het project kunnen worden beheersmaatregelen. toegerekend. Ook hebben wij Gedeclareerde termijnen en gegevensgerichte verwachte verliezen worden in detailwerkzaamheden verricht mindering gebracht op de zoals het toetsen van de juiste contractprojecten. Het saldo per allocatie van kosten tussen individueel project leidt tot een projecten en het beoordelen vordering op of een schuld aan de van de noodzaak tot het opdrachtgever op de balans. Het saldo vormen van een voorziening wordt per project bepaald. voor voorzienbare verliezen op specifiek onderkende Gezien de omvang van de projectrisico’s. geldstromen, complexiteit en diversiteit van subsidieregelingen Wij hebben de juiste hebben wij in onze toelichtingen van de jaarrekeningcontrole het risico contractprojecten beoordeeld. onderkend dat de opbrengstverantwoording en toelichting van de contractprojecten niet aan de relevante verslaggevingsvereisten voldoet.

Benoeming 151 Wij zijn door het bestuur vanaf het boekjaar 2000 benoemd als externe accountant van de Koninklijke jaarverslag 2018 – jaarrekening Nederlandse Akademie van Wetenschappen en zijn tot en met het boekjaar 2018 de externe accountant. Naleving anticumulatiebepaling WNT niet gecontroleerd In overeenstemming met het Controleprotocol WNT 2018 hebben wij de anticumulatiebepaling, bedoeld in artikel 1.6a WNT en artikel 5, lid 1, sub j Uitvoeringsregeling WNT, niet gecontroleerd. Dit betekent dat wij niet hebben gecontroleerd of er wel of niet sprake is van een normoverschrijding door een leidinggevende topfunctionaris vanwege eventuele dienstbetrekkingen als leidinggevende topfunctionaris bij andere WNT-plichtige instellingen, alsmede of de in dit kader vereiste toelichting juist Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: • het bestuursverslag; • de overige gegevens; • de bijlagen.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: • met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; • alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en paragraaf 2.2.3 Bestuursverslag van het controleprotocol OWB-instellingen is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, paragraaf 2.2.3 Bestuursverslag van het controleprotocol OWB instellingen en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en overige van toepassing zijnde weten regelgeving. Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het bestuur voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. In dit kader is het bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante weten regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

152

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de instelling in staat is om haar activiteiten in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de instelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het controleprotocol OWB instellingen , ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: • het identificeren en inschatten van de risico’s • dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, en • van het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, die van materieel belang zijn, • het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; • het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de instelling; • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; • het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven; 153 • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen jaarverslag 2018 – jaarrekening toelichtingen; • het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen.

Wij communiceren met het bestuur onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening vanuit alle zaken die wij met het bestuur hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is.

Amsterdam, 9 mei 2019

Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M. Verschoor RA

154 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen

9. bijlagen bij de jaarrekening

1. Specificatie bestemmingsfondsen 156 2. Overzichten contractprojecten per instituut 158 3. Specificatie projecten met specifieke OCW-subsidies 161 4. Specificatie projecten met subsidies van de Europese Unie 162 5. Specificatie projecten met subsidies van NWO 166 6. Specificatie overige projecten 171 7. Overzichten voor het jaar 2018 per organisatieonderdeel 183 7.1 Baten uit bedrijfsvoering 183 7.2 Lasten uit bedrijfsvoering 184 7.3 Financiële baten en lasten 185 8. Overzicht verbonden partijen ultimo 2018 187 9. Vacatiegelden bestuursleden 188

155

jaarverslag 2018 – jaarrekening Bijlage 1. Specificatie bestemmingsfondsen

Verdeeld Legaten/ Stand per Bestedingen beleggings- Vermogens- Stand per Financieel 01-01-2018 doelstelling resultaat overdracht 31-12-2018 KNAW Fonds Gedragsonderzoek: • Sara van Dam z.l. Fonds 0 0 195 • Van der Gaag Fonds 859 2 -23 0 838 154 41 KNAW Fonds Medische Wetenschappen: • -181 0 • Van Leersum Fonds 1.091 -37 -28 0 Ter Meulen Fonds 6.898 -204 6.513 • Van Walree Fonds 1.372 0 1.290 1.026 KNAW Fonds Ecologie: -46 -36 • Ecologie Fonds (voorheen SBP 2.802 -89 -73 0 Fonds) 2.640 KNAW Fonds Geesteswetenschappen: • Fonds Geesteswetenschappen 370 -2 -9 1 • 253 -2 0 360 en Cultuur Maartje Draak Fonds Keltische Talen -6 245 KNAW Akademie Fonds: • Legaat Hoogerbrugge 277 0 -7 0 270

Overige Fondsen: Arend Heyting Stichting -2 0 157 De la Court Fonds 191 -5 0 182 163 -4 Dr. J.L. Dobberke Stichting 0 1.500 -4 Evert Willem Beth Stichting -31 -28 0 1.003 1.584 -43 -41 Fonds Geschiedenis KNAW -2 -12 0 1.062 Fonds Staatsman Thorbecke -808 -113 480 466 Lorentz Fonds 32 -11 0 0 21 4.605 3.683 Stichting Bakhuis Roozeboom Fonds 29 -3 0 25 Stichting Erasmi Opera Omnia 151 -22 0 125 Stichting Gilles Holst Fonds -3 0 59 -4 Stichting J. Gonda Fonds -130 0 5.353 63 2.178 -18 -58 0 2.102 Fonds 5.631 -148 Stichting M.W.Van ‘t Beijerinck Hoff Fonds Virologie -11 -8 0 Van den Houten Fonds 2.201 -58 0 2.078 266 247 Fondsen < € 10K 0 0 0 -65 4 4 Totaal 32.712 -1.490 -844 4 30.382

Het beleggingsresultaat is het saldo van de volgende kosten en opbrengsten: bankkosten, beheerskosten van de vermogensbeheerder, koersresultaat op de effectenportefeuille, rente, couponrente en dividend.

156 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Het volgende overzicht geeft kort de doelstellingen weer van de verschillende fondsen:

KNAW Fonds Gedragsonderzoek: • Sara van Dam z.l. Fonds: Ontwikkeling van kinderen die opgroeien in Nederland of Israël • Van der Gaag Fonds: Biologische, psychologische en sociale determinanten van menselijk gedrag KNAW Fonds Medische Wetenschappen: • Kindergeneeskunde • Van Leersum Fonds: Neuro(bio)logie; radiologie, farmacie (inclusief onderzoek Termedicinale Meulen planten)Fonds: • Van Walree Fonds: KNAW Fonds Ecologie: • Ecologie Fonds (voorheenMedisch SBP onderzoek Fonds): Ecologie KNAW Fonds Geesteswetenschappen: • Fonds Geesteswetenschappen: Geesteswetenschappen • Keltische talen en cultuur KNAW Akademie Fonds: • LegaatMaartje Hoogerbrugge: Draak Fonds Keltische KNAW Strategische Talen en Cultuur: Agenda

Overige fondsen: • Arend Heyting Stichting: Wiskunde • De la Court Prijzen: Onbezoldigd onderzoek in alfa- en gammawetenschappen • Dr. J.L. Dobberke Stichting: Gedragsbiologie • Evert Willem Beth Stichting: Logica • Fonds Geschiedenis KNAW: Wetenschapsgeschiedenis, geschiedenis KNAW • Fonds Staatsman Thorbecke: Gedachtegoed J.R. Thorbecke • Lorentzfonds: Theoretische natuurkunde • Stichting Bakhuis Roozeboom Fonds: Fasenleer; fysische chemie; natuurkunde; metaalkunde; geochemie; astrofysica • Stichting Erasmi Opera Omnia: Verzamelde werken van Erasmus onder auspiciën van de KNAW • Stichting Gilles Holst Fonds: Toegepaste natuur- en scheikunde • Stichting J. Gonda Fonds: Indologie • Virologie • Stichting Van ’t Hoff Fonds: Scheikunde • VanStichting den Houten M.W. Beijerinck Fonds: Hersenonderzoek Virologie Fonds:

De KNAW is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Organisaties en particu- lieren kunnen bij schenkingen en nalatenschappen aan de wetenschap via de KNAW profiteren van fiscale voordelen.

157

jaarverslag 2018 – jaarrekening Bijlage 2. Overzichten contractprojecten per instituut

Voor de specificatie van projecten met specifieke OCW-subsidies, zie bijlage 3. Voor de specificatie van projecten met subsidies van de Europese Unie, zie bijlage 4. Voor de specificatie van projecten met subsidies van NWO, zie bijlage 5. OpVoor de de volgende specificatie pagina van is overige het saldo projecten, contractprojecten zie bijlage 6.onderverdeeld naar de op de balans opgenomen bedragen aan de activa- en de passivazijde. Het saldo contractprojecten ultimo 2018 van € - 27.662.000 (ultimo 2017: € - 32.097.000) is opgebouwd uit € 15.513.000 aan de activazijde (ultimo 2017: € 11.651.000) en € 43.175.000 aan de passivazijde (ultimo 2017: € 43.748.000) van de balans. Saldo contractprojecten 31-12-2018 bedragen31-12-2017 x € 1.000 OCW EU NWO Overige Totaal Totaal Instituten GSW DANS 0 78 135 291 Humanities Cluster 0 -1.981 -5.219 KITLV 0 560 -102 537 269 -399 NIAS 0 -490-15 -1.4780 -140 -15 NIDI 0 -90 -1.273435 -1.521 NIOD 0 -359 -26-18 Subtotaal Instituten GSW 0 -435 -2.203-748 -280 47 -848 -1.160 -1.243 -3.726 -6.892 Instituten LW Westerdijk Instituut 0 -535 -213 -38 -787 -383 Hubrecht Instituut 0 -2.925 -8.273 Nederlands Herseninstituut 0 391 -1.991 NIOO 0 914 -1.528-4.954 -2.278 -6.966 Spinoza Centre 0 0 -1.128 -436-37 -2.036 -2.14770 Subtotaal Instituten LW 0 -2.286 -5.715 -6.092 -6.218 -1.165 -1.516 -9.814 -17.045 -16.952 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 0 -39 -71 99 Subtotaal Instituten Algemeen 0 -39 -71 99 -74 42 KNAW-centraal -749 420 0 -8.353

-6.830 -6.821 Totaal -6.830 -2.824 -11.975 -6.034 -27.662 -32.097

158

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Activa contractprojecten 31-12-2018 bedragen31-12-2017 x € 1.000 OCW EU NWO Overige Totaal Totaal Instituten GSW DANS 0 239 88 Humanities Cluster 0 12 5.187 855 KITLV 0 0 20 144 471 41951 NIAS 0 0 0 0 6.0540 3.1630 NIDI 0 54231 562 53 NIOD 0 8 50 24 61 116 Subtotaal Instituten GSW 0 282 368 425 641 5.406 1.940 7.628 4.328 Instituten LW Westerdijk Instituut 0 17 288 Hubrecht Instituut 0 1.329 805 1.819 3.953 Nederlands Herseninstituut 0 56 361 622 NIOO 0 217 385 1.293 3.3411.711 Spinoza Centre 0 1.0620 6340 36550 2.06050 1.43170 Subtotaal Instituten LW 0 3.138690 2.907 7.717 7.175

1.672 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 0 5 159 139 Subtotaal Instituten Algemeen 0 5 159 139 106 49 KNAW-centraal 0 9 1060 490 9 9

Totaal 0 3.434 7.184 4.896 15.513 11.651

159

jaarverslag 2018 – jaarrekening Passiva contractprojecten 31-12-2018 bedragen31-12-2017 x € 1.000 OCW EU NWO Overige Totaal Totaal Instituten GSW DANS 0 -182 -10 -10 -202 -128 Humanities Cluster 0 -502 -8.035 -8.382 KITLV 0 0 -122 -5 -127 NIAS 0 -15 -6.6640 -8690 -15 NIDI 0 -809 -121 -1.389 -450 -26 NIOD 0 -3 -1.215 -1.585 -459 -1.574 Subtotaal Instituten GSW 0 -1.525 -2.220 -11.219 -367 -659 -7.609 -11.354 Instituten LW Westerdijk Instituut 0 -592 -230 Hubrecht Instituut 0 -5.759 -10.919 Nederlands Herseninstituut 0 -326-801 -1.148 -1.006-3.579 NIOO 0 -415 -4.745 -11.614-7.929 Spinoza Centre 0 -6700 -1.128-2.625 -87 -1.215-4.096 0 Subtotaal Instituten LW 0 -2.976 -1.745 -2.663 -7.384

-4.654 -11.486 -8.622 -24.762 -24.127 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 0 -79 -87 -230 Subtotaal Instituten Algemeen 0 -79 -87 -230 -64 -40 KNAW-centraal 0 -640 0 -40

-6.830 -6.830 -8.362 Totaal -6.830 -6.257 -19.159 -10.929 -43.175 -43.748

160 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Bijlage 3. Specificatie projecten met specifieke OCW-subsidies

Projectaanduiding Startdatum Einddatum Onderhanden Ontvangen Kosten Onderhanden bedragen x € 1.000 projecten in 2018 in 2018 projecten 31-12-2017 31-12-2018

KNAW-centraal Indonesië 1-1-2005 7-1-2021 -2.218 0 139 -2.079 China Desk 31-12-2021 -997 0 317 PSA 29-9-2015 31-12-2023 0 1.077 16-10-2003 -680 -8.363 0 1.533 -6.830 -5.148 -4.071

Totaal projecten met specifieke OCW-subsidies -8.363 0 1.533 -6.830

jaarverslag 2018 – jaarrekening 161 Bijlage 4. Specificatie projecten met subsidies van de Europese Unie

Onderhanden bedragenOnderhanden x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

DANS 39 3 0 Ehri 2 1-5-2015 0 IMPACT-EV 1-1-2014 42 Open Aire 2020 1-1-2015 13 23 16 46 62 1-3-2015 12 0 57 34 44 Parthenos 1-5-2015 280 30 EUDAT 2020 44 CESSDA SAW 1-8-2015 -0 3 -1 64 246 HaS DARIAH 1-9-2015 53 53 0 0 -4 K-PLEX 1-1-2017 -20 28 0 EOSCpilot 1-1-2017 9 77 95 27 49 RDA PITTS 1-5-2017 0 0 0 0 RDA DSA-WDS 1-3-2017 0 0 0 0 1-3-2018 0 39 -55 1-1-2018 0 151 RDA 4.0 94 OpenAire Advance 1-1-2018 0 111 53 -57 EOSC HUB 86 -65 Freya 1-12-2017 12 203 209 18 219 1.056 893 56 Humanities Cluster 1-9-2013 0 1 1 0 1-9-2013 31-12-2017 19 0 EU/ HERA- Travelling TexTs 1-5-2015 -17 539 375 -181 EU/ GA 317436-DiXiT 64 -45 LONGPOP 1-10-2015 172 158 -178 Industrialization NW EU China 0 25 11 -163 FHNR Winnerling 0 21 -38 AThEME 1-5-2014 -14 1-9-2018 0 0 1 1 1-4-2018 60 1-12-2018 31-12-2019 0 32 0 -32 DREAM EOSC-hub 1-1-2018 0 8 -28 SEO 2018 EURHISFIRM -176 905 591 -490 36 NIAS 1-9-2015 285 -15 -26 274 285 -15 350-EURIAS Fellowships 2015-19 -26 274 NIDI SERISS 1-7-2015 0 GGP-EPI 1-1-2017 200 -62 86 24 ECDP 1-1-2018 0 -39 -626 490 -336 CONOPP 277 86 47 LEEP 1-10-2017 0 90 1-6-2013 -65 296 -46 1-2-2011 31-12-2018 0 0 -0 0 -96 -6 1-3-2018 0 37 5 -31 FaMiLife FLAGSHIP 1-1-2013 0 0 0 0 Cross Migration -850 600 1.015 -435 NIOD Narrated injustice -11 0 11 0 EHRI-II 1-5-2015 -179 351 -302 1-1-2014 Parthenos-NIOD 1-5-2015 -32 119 87 474 EHRI-2 Partnerproject 1-5-2015 88 8 -64 eCloud 1-1-2013 -0 -0 0 0 1.447 1.367 -135 2.039 1.815 -359

bedragen x € 1.000

162 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhanden Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Westerdijk Instituut 1-11-2012 31-3-2018 -13 0,0 13 0

EU/ MIRRI-312251 1-10-2013 20 20 0 0 EU/PITN-GA-2013-607044 1-1-2015 31-1-2019 -33 28 19 SUBICAT 30-6-2018 1-9-2015 31-8-2019 0 22 28 EU/ GoMyTri - 645701 -24 1-9-2015 31-8-2019 0 158 10 EU/ CORBEL - 654248 6 OPTIBIOCATEU/MC-OPATHY 642095 1-12-2013 31-12-2018 -148 -3 0 EU/KBBE-2013-613868 1-1-2017 31-12-2020 -395 -592 147 144 -416 1.819 1.700 -535 EU/BIO-720918-FALCON 1.679 1.481

Hubrecht Instituut 1-1-2018 25 25 0 0 1-8-2015 31-8-2017 5 0 -5 0 EU/601876 SUPPRESSTEM 1-6-2013 1-1-2015 0 19 19 0 EU/MSCA-IF-2014-658933-HGSOC 1-7-2010 31-12-2018 -2 0 2 0 EU/Adhoc-652796 EuroStemCell 30-4-2018 1-11-2015 31-10-2020 55 0 725 EU/HEALTH-2010-242048. 31-12-2020 -139 0 119 -20 EU/ERC-670133 Organoid 670 BRCANCEEU/PHC-668294-INTENS 1-1-2016 31-12-2018 32 73 0 EU/MSCA-IF-2015-708310- 31-12-2018 7 55 0 4-1-2016 41 1-1-2019 31-12-2020 0 0 0 0 EU/ERC-737600-TOXANOID 1-4-2017 -49 1-1-2015 31-12-2018 0 0 EU/MSCA-IF-797966 - PNECtumor 1-9-2015 31-8-2020 -271 15 0 EU/ InCeM - 642866 4 -4 1-1-2011 31-1-2017 -0 0 0 -0 EU/ERC-648804 Cancer Recurren -286 EU/MODHEP-2010-259743 31-12-2018 -0 0 EU/PITN-GA-603568- 31-12-2018 7 19 8 GROWSPERM 1-5-2014 4 4 1-3-2017 31-12-2018 0 88 EU / IMI / 115582 EBiSC 1-1-2014 -4 1-1-2018 31-12-2022 -875 0 -132 EU/MSCA-IF-2016-ReXeG -43 44 1-3-2018 28-2-2022 0 299 50 EU/ERC-742225 IntScOmics 743 31-3-2019 35 0 508 EU/MSCA-ITN EpiSyStem - 765966 -249 1-7-2017 0 87 12 EU/ MICARUS - 615708 1-4-2014 473 1-3-2013 10-11-2018 225 57 0 EU/MSCA-IF-2016 HeartATAC 30-6-2019 -74 31-3-2021 -285 0 39 EU/ HSCOrigin - 309361 168 1-10-2015 30-9-2017 0 0 0 0 EU/ERC-678423 EpiID 1-4-2016 324 31-3-2021 0 332 -12 EU/PITN-GA-607722-PloidyNet -1.766 399 3.079 914 EU/ERC-677936 RNAREG 1-4-2016 -343

jaarverslag 2018 – jaarrekening 163 Onderhanden bedragenOnderhanden x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Nederlands Herseninstituut ERC StG Coordinated Doppamine 1-5-2015 1-5-2020 330 95 1-12-2012 30-12-2018 0 6 419 30-12-2018 33 58 25 0 EU-ERC VicariousBrain/Keysers 136 262 126 1-8-2019 0 81 EU-MSCA-IF/Predaction 1-2-2016 1-12-2017 1-12-2019 -109 0 83 EU-MSCA-IF/Sociorats 1-6-2017 -76 6 1-7-2018 1-7-2023 0 525 H2020 MSCA-IF-AGENT/Caspar -26 NeuroTime-Ozyildrim/CdZ 1-10-2012 30-9-2018 -2 -2 0 0 H2020 ERC StG HelpUS / Gazzola 48 -477 NeuroTime-Loyola/De Zeeuw 1-10-2013 30-9-2018 -19 -19 0 0 NeuroTime-Kavraal/de Zeeuw 27-1-2019 0 0 1-12-2015 31-5-2019 -83 120 -39 1-10-2014 -6 -6 10 53 EU ITN-SwitchBoard 164 NeuroTime-Yi Qin/Levelt 1-10-2015 30-9-2019 0 1 -5 EU-HBP SGA1 SP03 FETFlagship 1-4-2016 6-5-2018 14 48 0 0 111 111 -6 1-5-2019 -10 210 EU HBP SGA II SP3/Levelt 1-4-2018 1-4-2020 15 19 3 0 EU-ERC Adv. Cortic/Roelfsema 1-5-2014 -60 260 2 17 71 EU-HBP2014/Roelfsema 1-7-2014 24-6-2018 0 300 221 -79 EU-HBP SGA1 SP2&3 FETFlagship 1-4-2016 5/6/2018 86 1-10-2012 -10 -10 0 0 EU HBP SGA II SP2&3/Roelfsema 1-4-2018 1-4-2020 NeuroTime-Itzhacki/EvS 1-10-2013 27-1-2019 -9 0 -5 NeuroTime-vdMeijden/vSomeren 4-2-2018 NeuroTime-Colombo/EvS 27-1-2019 0 1 -15 4 1-11-2015 1-11-2020 -200 0 351 151 15-1-2014 -16 ERC-PoC/Insomnia BEAT IT 30-12-2018 17 121 38 EU ERC AdG Insomnia NeuroTime-Jha/Kalsbeek 1-10-2012 18-2-2018 -1 0 1 0 7-9-2016 -67 NeuroTime-Sen/Kalsbeek 27-1-2019 -7 0 3 -5 NeuroTime-Blancas/Kalsbeek 1-10-2013 27-1-2019 0 0 1-10-2014 NeuroTime-Vargas 1-10-2015 30-12-2018 -9 0 2 -8 -6 -6 NeuroTime-Saad/Kalsbeek 1-10-2015 30-9-2018 10 0 30-9-2018 -5 0 5 0 -6 4 NeuroTime-Wang/Kalsbeek 30-9-2019 2 2 9 9 NeuroTime-Cazarez Marques/DK 1-10-2014 -168 1.303 1.863 391 1-10-2016 NIOO 0 0 ECOFINDERS TE 1-7-2011 0 0 ECOFINDERS ME 1-4-2011 -64 -64 1-12-2012 138,1 287 0 46 46 2/23/2018 58 58 0 0 EU ERC SPECIALS WvdP 30-6-2018 149 15-8-2013 0 EU MSCA TRAIT Thomas Crowther 1-6-2015 31-12-2020 0 0 0 0 EU ERC E_Response MV 30-6-2019 -65 439 374 31-12-2020 -299 0 -159 AKWa Limnotrons AQUACOSM 1-6-2016 31-12-2020 130 H2020 Mantel 722518 LdSD 1-5-2016 140 H2020 DIGEST LB 1-2-2017 -59 0 37 H2020 AQUACOSM LdSD 1-11-2016 -164 134 -168 31-12-2018 0 0 5 5 30-4-2019 96 1-1-2018 28-2-2022 0 -150 EU Parafish JR 1-12-2014 118 105 -50 H2020 MSCA-ETN BENMIC-MIRA PG 174 24 18 7 -25 EU COST SCIENCE FA1405 AB 1-6-2015 1-6-2022 -36 H2020 EPIDIVERSE PENVOERING 1-9-2017 31-8-2021 -2.838 0 -2.215 EU FSAC SUPPORT FA1405 AB 1-6-2015 1-6-2022 -14 1-9-2017 31-8-2021 22 0 623 H2020 EPIDIVERSE RTN CO 1-9-2017 31-8-2021 0 0 57 57 H2020 EPIDIVERSE Central Man 64 86 H2020 ITN LIFEHIST aio1 1-9-2017 0 0 1-9-2017 0 0 30-4-2022 43 43 1-1-2018 31-1-2022 0 28 H2020 ITN POPULUS aio2 30-4-2022 43 43 -3.275 963 1.952 -2.286 H2020 MSCA-ETN MiRA-ESR11 AB 174 -145

164 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden bedragenOnderhanden x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Rathenau Accelerate 1-1-2017 110 72 -79 Cost ENresh 1-1-2017 0 0 0 0 -40 RIO Country Report 2017 1-3-2017 7 9 2 0 Rio Country Report 2018 0 0 5 5 JRC Train de trainers 0 0 1-6-2018 EpiPredict 3 1 0 1-6-2018 4 4 -30 127 84 -74 1-1-2016 4 Externe programma’s 1-1-2013 9 0 0 9 9 0 0 9 530 Sea-EU-Net 2

Totaal projecten met subsidies van de Europese Unie -6.614 9.485 13.276 -2.824

jaarverslag 2018 – jaarrekening 165 Bijlage 5. Specificatie projecten met subsidies van NWO Deze bijlage is ontstaan naar aanleiding van afspraken tussen de KNAW en NWO om met ingang van het boekjaar 2007 de jaarlijkse accountantscontrole bij de KNAW uit te breiden naar de NWO-projecten om daarmee de eindafrekeningen van die projecten niet meer van een aparte accountantsverklaring te hoeven voorzien. Deze aanpak is een eerste stap in de richting van SISA (Single Information Single

activiteiten dekt. Audit), dat wil zeggen één jaarlijkse accountantsverklaring die de financiële verantwoordingen voor alle

Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Humanities Cluster NWO- The art of reasoning 31-5-2021 98 128 -13 Golden Agents 31-12-2021 -315 755 -391 1-6-2016 -44 -9 58 1-11-2016 679 NWO- Eastbound 31-5-2019 -22 38 38 -21 NWO- Managing Crisis 1-3-2016 1-6-2020 45 4 CLARIAH- ANANSI 1-10-2015 31-12-2019 18 301 1-6-2016 H-PEP 31-12-2018 119 25 66 349 GEOTIDE WP2 NWO 0 12 30 1-10-2016 61 154 CLARIAH- contributies 1-1-2015 31-12-2019 105 0 330 1-10-2016 42 CLARIAH- coordinatie 1-1-2015 31-12-2019 0 509 434 Labour Camps Neth.Indies 1-7-2013 22 565 1.074 Labour Camps Soviet Gulag -9 5 15 1 -6 43 16 NWO Slavernij 1-7-2013 19 135 1 1-1-2014 Clariah Structured Data Hub 1-1-2015 710 797 -114 1-8-2015 23 98 32 548 461 Laboratories of Capitalism -129 21 77 -73 Between Local Debts Main -43 Geo Tide 20 7 1-12-2016 Giants -51 159 1-4-2016 48 61 Clariah Curing HSN 31-12-2019 101 33 111 179 27-5-2016 54 54 Nederlab 1-9-2012 38 33 1-10-2016 Knowledge and Culture 1 1 0 0 444 449 Time Capsule -11 -3 1 -7 1-6-2013 Click 1-12-2012 -2 0 2 0 1-1-2014 1-5-2013 -12 29 0 Clariah 15-088 WP3 Linquistics 1-1-2015 31-12-2019 1.231 Maps and Grammar 40 HERA 31-12-2019 87 659 48 620 0 9 1-9-2016 -44 69 -26 Clariah WP5 Alkhoven 1-1-2015 39 8 71 Clariah WP 2 15-024 1-1-2016 43 34 1-5-2017 31-12-2018 90 40 SERPENS 1-10-2017 31-12-2018 2 21 23 HUMIGEC 36 43 84 Evidence 1-10-2017 3 0 13 4 Eventscapes 1-12-2017 31-12-2018 0 5 0 -5 16 Engelbrecht 1-2-2018 31-12-2018 0 9 8 -0 Isidore’s Etymologiae 1-2-2018 0 200 38 Verhalen achter bloemen HI 1-2-2018 0 11 11 0 30-4-2021 -162 Digitale charterbank Nederland 1-3-2018 0 20 13 -7 29-6-2018 1-5-2018 31-8-2022 0 137 28 -109 Track changes 0 31 -113 Virtual Interiors 314-99-302 1-11-2018 0 0 2 2 1-6-2018 143 31-8-2021 102 85 -2 Clariah Extra Resilient Diversity 1-2-2017 0 129 -35 Monarchie in turmoil 1-6-2017 16 Naval Shipyards 31-1-2018 38 0 -38 0 163 Diamonds in Borneo 1-7-2017 31-1-2019 0 9 35 1-6-2017 26

166 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Humanities Cluster OpenGazAm 1-7-2017 31-1-2019 0 19 25 Hitime valorisatie 1-1-2018 0 0 11 11 44 HHucap 1-1-2018 0 0 1-9-2018 0 0 36 36 Links valorisatie vervolg 1-1-2018 0 10 53 Exploring Slave Trade in Asia 36 -36 FACT 1-1-2012 -52 0 52 0 43 Fieldlab VW Netwerkact. 31-12-2019 21 3 Fieldlab VW PPS ond. 31-12-2019 21 20 8 1-6-2017 45 26 Isebel 1-9-2017 -17 55 1-6-2017 6 Verhalen achter bloemen 1-11-2017 31-12-2018 -5 2 7 0 49 -24 1-11-2017 0 2 7 Voortdurend erfgoed 1-2-2018 31-12-2018 0 18 15 -3 Evidence Meertens 30-6-2019 6 1-2-2018 31-12-2018 0 15 12 -3 Gewoon en bijzonder 1-2-2018 31-12-2018 0 17 15 -2 Mentall ex TICCLAT 1-2-2018 0 -25 1-9-2018 0 10 0 -10 86 61 Clariah totaal 1-1-2015 -5.598 NWA Matchmakingbijeenkomsten -4.937 3.509 6.968 -1.478 -6.403 435 1.240 DANS CLARIAH-WP2 -58 32 157 Re-SEARCH 1-1-2017 52 85 21 1-1-2016 67 PAN 11 22 12 0 54 Digging into data 1-9-2017 31-8-2020 -15 -10 1-5-2016 -11 188 277 78 48 54 KITLV VENI Schapper 1 0 19 20 NWO Caribbean 1-9-2019 -87 38 100 20-2-2014 330-1100 VENI Kloos 31-12-2019 -75 0 70 -5 1-9-2014 -24 Veni Hoogervorst 1-5-2019 -78 0 -2 1-2-2016 Violence Strikes Root 31-12-2021 -35 151 1-2-2016 76 Traveling Caribbean Heritage 1-3-2017 -38 127 99 1-6-2017 160 -26 -311 316 525 -102 30-6-2021 -66

NIDI GGP Nationale Roadmap 1-1-2013 0 0 0 0 CREW-NIDI 1-1-2017 -87 59 NKPS 3e ronde 1-1-2010 -31 0 5 61 -84 Life Course and Family Dynamic 3 19 0 -26 VICI Henkens -500 378 350 -528 1-6-2015 30-6-2018 16 VENI Damman 1-2-2018 0 200 29 -171 15-7-2014 Paid and unpaid work 31-12-2018 0 10 10 0 ResSegr -10 0 10 0 1-6-2018 1-2-2015 -5 23 89 1-9-2014 -631 688 572 -748 MobileWelfare 61 NIOD Four Centuries of Labour Camps 1-10-2013 27 7 30 50 Open Access Journal Fascism 0 1 -3 24 7 31 47 1-6-2011 -4

jaarverslag 2018 – jaarrekening 167 Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Westerdijk Instituut 2 0,0 -2 0 STW 11117 30-9-2015 0 0 NWO/ALW 833.13.006 1-6-2013 30-4-2018 -10 0 0 -10 16-5-2011 -16 -16 15-7-2012 1-9-2017 -0 0 0 -0 NWO/STW 11345 16-8-2011 30-6-2016 NWO/ ALW 833.13.005 1-3-2013 -7 0 0 -7 NWO/ ZonMw 205200001-2 NWO TTW 15807 1-9-2017 31-8-2021 103 -51 30-6-2016 1-3-2013 31-7-2018 111 150 39 0 6 46 17 92 92 17 NWO/016.VICI.130.609 NWO/ALWOP.233 1-1-2017 28-2-2021 -7 57 51 -13 NWO/ALW 824.15.023 1-1-2016 30-4-2019 NWO TTW 15807. 1-9-2017 31-8-2021 17 209 59 -133 113 611 285 -213 Hubrecht Instituut 15-7-2012 31-3-2018 5 0 -5 0 NWO/ALW 822.02.012 1-9-2013 1-3-2018 -2 0,0 2 0 NWO/ ZonMw 205200001-1 28-2-2018 -9 0 NWO/ALW 823.02.017 30-11-2018 -22 -9 -0 NWO/ALW 822.02.016 16-4-2013 -4 4 1-3-2015 -2 0 1-3-2014 -14 0 0 NWO/VENI 863.14.002 30-6-2018 26 24 31-12-2018 -59 -59 0 0 NWO/VENI 916.15.182 1-11-2014 30-4-2018 -24 -24 1-7-2012 30-9-2018 139 0 NWO/VENI 863.15.011 1-1-2016 0 -0 NWO/VICI 865.11.002 164 -24 28-2-2018 5 0,0 -5 0 NWO/ZonMw 912.12.086 1-6-2013 30-6-2018 -74 74 31-8-2019 -10 79 5 NWO/ZonMw 916.14.138 Veni 1-2-2014 -27 52 85 7 NWO/ZonMw 9003037602 / E-Rare 1-9-2016 65 1-2-2015 31-1-2019 8 12 19 NWO/ALWOP.234 16-6-2017 15-6-2021 1-11-2007 31-12-2018 571 532 -38 0 NWO/FOM-S-03 16 0 0 NWO/Smart Mix-1 19 82 NWO/VICI 865.13.004 1-7-2014 30-6-2019 -341 -341 1-2-2018 31-1-2021 0 200 73 -127 NWO/ZonMw 9003037607 / E-Rare 1-5-2016 30-4-2019 67 34 1-10-2011 30-9-2019 -529 200 NWO/VENI 916.18.017 31-12-2018 -31 0 NWO/116002008 69 -661 31-1-2019 0 81 31 NWO/ ZonMw 114021012 1-10-2014 94 63 31-12-2019 21 122 -27 NWO/VENI 916.16.119 1-2-2016 -49 1-1-2015 31-12-2018 -13 0 NWO-CAS ZonMw 116.006.103 1-1-2016 74 28-2-2019 0 89 21 NWO/ZonMw 3D-CASCO 436001002 34 -47 31-5-2019 -95 0 -55 NWO/VENI 863.15.015 1-3-2016 -67 31-10-2019 -119 0 81 -38 NWO/VENI 916.16.140 1-6-2016 40 1-3-2017 29-2-2020 -117 50 -133 NWO/016.VENI.171.015 1-11-2016 1-11-2017 31-10-2022 100 50 NWO/ZonMw 114021013 67 1-10-2017 30-9-2022 0 -225 NWO BBOL 737.016.009 6 -45 1-11-2007 -1 0 1 0 NWO/024.003.001 ZWK NOCI 368 143 1-7-2013 31-1-2019 -17 0 17 0 NWO/Smart Mix-2. 1-7-2012 15-10-2017 185 0 0 185 NWO/ NGI 936.13.003 31-5-2018 135 0 179 NWO/CW 714.012.002 30-11-2019 -189 NWO/VICI 724.012.003 1-6-2013 44 31-8-2019 -37 -31 NWO/ALW 864.13.015 1-12-2014 144 165 -167 1-12-2017 31-12-2021 0 298 259 -39 UMCU/NWO/BOO 022.005.018 1-6-2015 48 54 1-7-2015 30-11-2018 20 33 13 0 NWO TTW 15804 31-3-2023 122 117 181 NWO/FOM-S-02 NWO/ALWOP.189 31-3-2020 93 -99 NWO/CW 714.016.001 1-4-2017 176 NWO/Spinozapremie 2017 1-10-2017 30-9-2022 0 35 1-4-2017 149 -43 -2.492 -2.457

168 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Hubrecht Instituut 1-8-2017 30-11-2021 0 81 15 31-1-2020 135 192 ZonMw/TOP 91216058 -66 31-1-2020 50 70 NWO/ZonMw 912.15.017 1-2-2016 -24 34 31-5-2021 180 -305 NWO/ALW 824.15.019 1-2-2016 6 26 28-12-2017 31-12-2020 -200 0 73 -127 NWO/016.VIDI.161.339 1-6-2016 -445 40 1-10-2015 28-2-2018 0 0 NWO/016.VENI.181.013 1-10-2015 31-7-2018 -15 150 0 NWO/ALW 823.02.004 BUBR1 26 26 NWO/ALWOP.153 30-9-2020 52 1 NWO/VICI 865.12.004 164 15-2-2020 -125 13 82 -55 1-10-2016 -44 96 NWO/ALWOP.290 1-7-2017 -27 129 177 21 NWO/016.VENI.171.050 16-1-2017 1-12-2018 30-11-2023 0 30-6-2020 1-2-2018 31-1-2021 0 70 -133 NWO/016.VIDI.189.005 640 4 -636 -3.727 4.124 2.897 -4.954 NWO/016.VENI.181.016 204

Nederlands Herseninstituut NWO-Veni/Klink-Denys 1-1-2018 25 25 0 0 1-9-2019 198 97 1-1-2014 NWO-ALW Vidi/Kessels 1-11-2012 15-22017 80 80 0 0 ZonMw-Memorabel/Kessels 1-12-2014 54 -47 1-8-2017 1-8-2021 1 93 98 NWO Vici Kole 2018 1-5-2018 0 1.200 107 -1.093 NWO-FOM/Holographic Illumin. 6 NWO Tommns/Keysers 32 32 0 0 30-4-2023 NWO NIHC FLAG ERA-JTC 2015/Heimel 32 88 93 37 1-6-2011 NWO-Vidi2015Gazzola/Keysers 1-10-2015 30-9-2020 -297 380 1-4-2016 20-6-2019 Aspasia-Premie2015/Gazzola 30-9-2020 2 0 15 17 43 40 15-8-2021 77 382 1-9-2016 NWO-Veni Canto/DeZeeuw 1-11-2018 1 0 -1 0 VICI2016/Keysers 15-8-2016 -974 -669 1-2-2015 1-5-2018 15 39 0 1-11-2014 NWO-VTG2017/Carulli 1-8-2017 1-2-2018 -0 0 0 0 ZonMw-Veni-Badura/DeZeeuw 24 29-9-2017 -1 0 1 0 NWO-ALW2015 Two Scales 22 NWO BB2017-Massey/Kamermans 1-6-2018 1-7-2020 -99 135 173 1-4-2015 30-6-2018 -14 24 60 NWO-VIDI-Shedding/Heimel -8 9 17 0 ZonMwTop2016-Retinal Origin.. 1-7-2016 -61 NWO-ALW-Optogenetica/Levelt 31-10-2013 0 0 0 0 1-6-2011 24-6-2018 NWO-ALW Perceptual Learning 30-9-2019 130 26-11-2017 1-5-2018 1-5-2022 0 135 1 1-8-2016 -26 204 49 11-5-2015 11-5-2019 -2 55 -22 ZonMw Top 2018/Levelt -134 NWO-ALW2013/Roelfsema 15-7-2013 31-12-2017 27 27 0 0 NWO Nat.Artificial Intel./PR 36 1-5-2017 1-5-2021 120 1-8-2021 27 STW NESTOR (3) POC in Monkeys 14 67 67 STW NESTOR (5) Wireless System 1-1-2018 1-8-2021 0 0 0 0 STW NESTOR (4) Refinement... 1-6-2017 4 44 67 NWO ALW-Vici/Lohmann 30 30 NWO Fine-scale Connectivity 1-5-2017 1-12-2021 -37 51 -82 1-4-2013 1-4-2018 149 149 1-10-2017 1-10-2021 -23 0 25 96 NWO-NPTP/Hersenbank 15-9-2012 15-9-2020 33 ZonMw Neurodevelopm.disorders 48 1-7-2015 1-7-2019 -88 0 58 -29 -896 442 -487 NWO-Consolidatie/vdWerf 1-1-2011 1-11-2015 23 0 0 23 NWO-UT2015/LCBH/Someren 1-5-2013 20 0 0 20 1-9-2019 32 99 90 23 ZonMw2012/Conscious/vSomeren 31-12-2016 1-1-2017 71 90 ZonMw-Memorabel/Verhaagen 1-12-2014 -1.844 2.790 2.643 -1.991 ERA-NET Neuron JTC2016 1-4-2020 68 86

jaarverslag 2018 – jaarrekening 169 Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Spinoza Centre NWO VICI2018/Dumoulin 1-9-2018 31-8-2023 0 1.200 72 -1.128 0 1.200 72 -1.128 NIOO NWO ArcticBarnies BN 1-11-2013 30-9-2018 10 52 0 NWO CNPq Harmony EK 30-11-2018 -13 31 0 43 NWO FAPESP Black Water Brasil 31-12-2018 57 57 0,0 0 1-1-2014 43 19-7-2013 30-9-2018 22 30 8 0 1-1-2014 NWO Negotiations KL 30-11-2018 -37 0 NWO LifeMob PB NWO VENI Ciska Veen 31-12-2018 38 53 0 1-1-2014 26 63 1-1-2017 -1 -2 1-9-2014 -16 NWO Ecovillage Boekel TF 1-1-2018 31-12-2021 0 11 STW 15424 Lotus-HR 30-4-2021 45 44 NWO ArcticSwans BN 1-3-2015 31-12-2019 -5 101 77 -28 54 65 1-3-2019 8 89 77 30-8-2021 17 130 115 1 NWO Light Pollution MV 1-3-2016 -4 NWO ArcticPinkFeet 1-7-2017 1-8-2022 -118 115 157 STW 14638 CHIRP MvdP 1-1-2016 1-2-2018 31-3-2021 0 200 51 -76 NWO EPIALW KvO 1-2-2018 31-1-2022 0 58 -11 NWO VENI CULINA -148 NWO GooseHeart HvdJ 1-7-2017 11-9-2021 252 47 1-1-2019 1-7-2022 0 0 0 0 40 236 56 NWO ClimAdapt DW 1-11-2018 31-12-2021 0 0 0 0 NWO PCComplex WM NWO Rapid Evolution SD 30-11-2018 0 18 NWO VENI Gsell 1-11-2019 -133 0 78 16-10-2013 -48 65 1-7-2018 31-12-2022 0 0 0 0 1-11-2016 -56 NWO VIDI Garbeva 1-9-2012 31-3-2018 80 80 0 0 STW 16475 SMARTRESIDUE 31-3-2019 0 77 NWO Groen PrePARE EK 1-5-2015 30-9-2019 50 8 NWO FAPESP MiniBag EK 1-1-2014 -34 43 NWO Groen CCC PB 1-11-2015 31-10-2020 37 50 -29 -6 64 5 178 171 -2 -41 1-2-2020 0 83 105 23 STW 14218 Back2Roots JR 1-6-2015 1-6-2020 NWO Groen Terpenes PG 1-12-2015 1-9-2020 -15 7 STW 14224 Microbiome JR 1-6-2015 1-1-2021 -2 93 11 46 68 NWO Bacter Pg 8-1-2020 55 75 STW 14012 SaproFeed WB 1-1-2016 106 1-12-2017 31-12-2021 101 1-11-2016 124 6 NWO GROEN INSECTLOOP WdB 1-5-2018 0 52 27 NWO VIDI Mark Zwart -637 40 -576 -7 59 3 30-4-2022 -24 1-5-2015 1-5-2020 -807 75 STW 13848 HYPER LV 1-4-2015 1-4-2020 69 1-5-2015 31 91 90 30 NWO VICI Martijn Bezemer 469 -413 NWO Groen Vital Soils WvdP 1-12-2015 31-12-2020 -189 107 NWO Groen Chrysant MB 30-4-2020 NWO Groen Boost LV 1-12-2015 51 59 134 -216 NWO VENI Geisen 1-11-2017 1-2-2022 0 213 1-6-2020 -24 -16 -1.808 2.666 2.946 -1.528 69 -143 Rathenau 53 21 29 STW T-Tripp 1-10-2017 0 282 MVI-Potato breeding 1-1-2016 60 RoI ILO-net NWO 1-9-2018 0 33 33 0 345 -64 Inventarisatie SPRONG 1-7-2018 0 11 57 53 411 400 42 46

Totaal projecten met subsidies van NWO -13.081 16.509 17.615 -11.975

170

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Bijlage 6. Specificatie overige projecten

Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

DANS DCCD Hosting 1-8-2013 -0 13 12 -1 30 31 5 Dariah Cio Team 1-1-2015 10 79 23 GMH-Beheer 1-1-2014 4 1-10-2015 0 28 30 3 66 -3 -9 0 Dark Archive Mendeley 1-1-2017 58 13 0 PID GESIS workplan 2016 1-1-2016 6 CESSDA Technical Work Group -2 1 9 RDM training 46 CESSDA 2017-EQB 1-1-2017 -2 17 18 0 1-11-2016 6 LinkSyr 1-9-2017 0 2 7 5 1-1-2018 0 31 32 CLARIAH pilot CrossEWT 1-7-2017 3 5 2 0 CESSDA Dataverse EU 63 PDBS 0 0 CESSDA PID 2017 1-1-2017 -8 5 13 0 3-4-2017 6 6 1-1-2018 31-12-2018 0 9 19 10 CESSDA Widening activities 1-12-2017 31-12-2018 0 13 9 CESSDA Enhanced RDM training CESSDA Trust 1-1-2018 0 8 20 12 -4 CESSDA 2017 PaSC 1-1-2017 10 11 7 CESSDA 2018 PID-P 1-1-2018 0 21 25 14 Vocubulary Service 1-1-2018 0 9 5 47 CESSDA 2018 EQB 1-1-2018 0 13 9 4 RDA Secretary General 1-7-2017 39 53 0 -4 Archeologie in NARCIS 1-12-2017 -17 1 18 0 14 CESSDA ERAN 1-1-2018 31-12-2018 0 8 DARIAH Contribution Tool 1-3-2018 0 33 29 4 4 84 419 470 135 -4 Humanities Cluster Overige projecten -17 0 0 0 Jheronimus Bosch 1-1-2015 31-12-2018 0 0 1-1-2015 55 5 0 6 6 HARC 1-1-2013 0 25 -19 HF/ digitalisering BMGN 61 The Riddle of Literary Quality 1-9-2011 31-7-2019 0 73 73 0 6 Intern project/ Hermans 1-1-2015 31-12-2018 0 185 185 0 Anne Frank (vervolg) 8 157 0 15-10-2015 132 138 100 1-4-2015 149 Onderzoekssch.Politieke Gesch. 1-1-2011 31-12-2022 81 71 -75 Mondriaan Editie project 94 Prize Papers Online 1-10-2015 3 -65 Prize Papers VRE 31-12-2018 0 72 72 0 43 14 54 31-12-2019 -29 15 18 -25 1-1-2016 31-12-2022 -125 Het Maritiem Portal 1-1-2016 Constantijn Huygens briefwisse 109 97 -15 NMGN 1-3-2016 96 67 -154 Fellows Iran 1-5-2013 -152 8 1-12-2016 30-4-2020 -4 Guo Yongqin 13 13 0 0 31-12-2034 4 -148 Linked-Data 150 0 1-5-2016 Trien de Haan 0 10 10 0 1-12-2016 256 106 Clio maintenance 0 0 1-4-2016 NWR NCIV archief -3 -3 0 0 1-4-2016 -65 -65 Oral History Wim Kok 0 10 10 0 1-10-2014 30 30 0 0 1-8-2016 In huizing Meertens 1-11-2016

171

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Humanities Cluster Beschikbaarstelling digitale col. 1-1-2018 0 0 A. Jongerius 1-10-2015 -50 0 0 -50 14 14 1-7-2015 -20 5 17 -8 Het multiculturele drama 0 0 Industrialization NW EU onders Goed geld 7 12 7 2 1-12-2016 68 68 Een koninkrijk aan het werk 17 0 0 17 1-2-2016 VW- Fellows 1 1 0 0 1-5-2014 Global collaboratory 2 1-12-2012 31 12 9 1-10-2016 30-6-2018 Archeology and Labour rel. 1-1-2015 31-12-2017 -9 0 0 -9 34 RISTAT.ORG 0 21 21 0 ESSHC 2018 31-8-2018 51 157 0 1-6-2015 ESSHC 2020 12 0 33 1-8-2014 -106 Fondsen Iran Sadegi 1-1-2008 31-12-2020 -7 0 2 1-5-2016 45 1-9-2015 79 0 -4 Spanjestrijders -2 0 0 -2 Metamorfoze ANDB 84 162 Isaac Deutscher Archive -2 0 2 0 1-12-2014 CNT/FAI 0 238 1-12-2016 31-12-2018 -7 0 0 -7 1-12-2016 -141 96 Kennislink 0 39 -3 Promotie Mamoudou Sy 1-3-2014 Religious and Alt. Healing 0 0 1-2-2014 42 CLARIN ERIC 1-1-2015 17 39 22 0 1-2-2014 -6 -6 The Language Archive 1-1-2015 0 50 50 0 30-6-2018 parthenos -2 18 -10 1-1-2017 0 -2 -2 0 1-1-2016 30-4-2019 26 Tresoar 30-11-2018 1 0 1 2 MI FLAT Data National eHumanities 1-1-2017 31-12-2019 -28 0 1 -27 1-10-2016 Triado 1-1-2017 1-7-2019 0 99 99 0 Fellow Zuidervaart 1-1-2017 0 19 13 Woudschoten-VII 1-3-2017 3 3 0 0 -6 OPG congres 2017 28-2-2018 -2 2 0 30-4-2018 Cultures of Knowledge 1-9-2017 31-12-2018 8 29 13 1-4-2017 4 OPG APH 1-9-2017 31-12-2021 -3 5 34 Kasboekje 1-10-2017 0 0 6 -4 De Rooswijk digitale tentoonst 1-11-2017 2012-2018 -9 0 9 0 4 4 Digital forensics 1-11-2017 0 29 29 0 A new NEWW tool: trying, 1-11-2017 1 5 0 Digital History 1-1-2018 31-12-2018 0 93 93 0 4 Datamigratie 1-1-2018 31-12-2018 0 3 3 0 Resourses Huygens ING 1-5-2018 31-12-2018 0 7 7 0 Dutch women Autors 1-3-2018 0 0 9 9 1-1-2018 31-1-2019 0 239 71 Bijdrage KNHG door Harreveldf. 1-1-2018 31-12-2020 0 0 102 102 Exploitatie KNHG 2018 168 Diamant bewerkers 1-1-2017 3 58 33 -22 Vakbond verhalen 31-1-2017 83 82 0 Historische verkenning Vakbew. 1-1-2017 18-10-2018 55 72 18 0 165 1-2-2017 0 19 29 11 FNV Archief Project 1-5-2017 18 319 33 Update website vijf eeuwenmigr Onderzoek Rooswijk 1-7-2017 -20 9 29 0 304 Bouwen te midden van eenzaamheid 1-8-2017 0 32 2 VVKB 1-9-2017 -3 0 3 0 34 Population, Labour and Wealth 1-10-2017 0 5 5 0 15-6-2018 Ontsl.Lidmaatschapk.ANDB 1-10-2017 31-12-2018 0 12 12 0

172

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Humanities Cluster Converteren Staatsarchief 1-11-2017 0 13 13 0 1-12-2017 31-12-2018 0 22 23 1 Fumin Sui 1-1-2018 31-12-2018 0 3 3 0 DHBenelux Slavenregister 1-2-2018 0 13 13 0 Oral History Lodewijk de Waal 1-2-2018 12-9-2018 0 8 8 0 Alternatieve Bewegingen 0 28 -21 ANDB boek 0 25 22 -3 1-4-2018 49 ANDB tentoonstelling 0 15 0 -15 1-4-2018 Herinrichting Niveau 1 1-5-2019 0 1 5 1-4-2018 De getekende Hahn 0 12 51 39 1-6-2018 6 Liebknecht editie 31-12-2020 0 0 1-6-2018 The Dynamics of Inclusive 1-1-2018 1-8-2020 0 0 1-6-2018 4 4 Commodity Frontiers 2018 1-7-2018 0 0 86 86 1-7-2018 31-12-2019 0 0 4 4 Pakhuis de Zwijger 1-9-2018 0 5 1 Global Labor Migration Conf. 42 -42 Collecting email 1-10-2018 0 18 18 0 -4 HSN vervolg 2508 1-1-2018 0 5 -57 35 52 3 62 Levend verleden 1-3-2017 -2 0 2 0 Promovendus Makkinga 1-9-2016 -14 1-5-2017 17-1-2019 0 39 39 0 NDE voorziening termen netwerk 1-10-2017 1 0 2 2 Meertens vragenlijsten Populisme socialemedia religie 1-11-2017 0 0 1-11-2017 0 33 33 0 14 14 ClARIN ERIC 2018 Windh. 1-1-2018 31-12-2018 0 0 Impact HUC CLARIN ERIC 2018 Broed. 1-3-2018 28-2-2019 0 0 7 7 43 43 Cogitch-plus 1-5-2018 31-12-2018 0 8 0 -8 Vertrokken Nederlands 1-8-2018 0 25 -21 Herinneringsbanken 1-9-2018 0 27 5 -22 47 StaatNed2 0 5 -19 1-8-2018 0 15 10 1-6-2018 24 1-1-2018 0 10 10 0 ATM Amsterdam Time Machine 6 Language Dynamics in thr Dutch 1-9-2018 0 0 1 1 Complex verb constructions Aanpassing Persmuseum 1-9-2017 32 0 DI 01 Acquisition 31-3-2019 0 0 0 0 30-4-2018 4 36 DI 02 Comunication & Outreach 31-12-2018 0 0 1-4-2018 DI 03 Corporate Culture 31-3-2019 0 0 1-4-2018 16 16 31-12-2018 0 0 1-4-2018 4 4 31-3-2019 0 1 1 0 DI 04 Governance Structure 1-4-2018 4 4 31-12-2018 0 1 1 0 DI 05 Migration of Affice Aut 1-4-2018 31-3-2019 0 22 22 0 DI 06 Migration of Office spac 1-4-2018 31-12-2018 0 2 2 0 DI 07 Migration of Servers and 1-4-2018 31-12-2019 0 5 5 0 DI 08 Performance Measuring 1-4-2018 DI 10 Project organisation 31-12-2018 0 10 10 0 DI 09 Planning & Recourse Man. 1-4-2018 DI 11 Product & Service man. 31-12-2018 0 0 1-4-2018 DI 12 R&D agenda 31-12-2018 0 5 5 0 1-4-2018 60 60 DI 13 Training and education 31-12-2018 0 0 1-4-2018 DI 00 div. reorganisatie 31-3-2020 0 50 50 0 1-4-2018 14 14 Salto 1-8-2017 15 27 12 0 1-4-2018 -105 3.697 3.774 -12

173

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

KITLV Elite Networks Shifts 31-12-2018 0 0 SPIN Coördinatie 1-8-2012 0 3 1-4-2012 60 60 SPIN3 JRP 1-11-2012 -11 0 83 -6 -4 Prins Bernhard Cultuurfonds 35 0 82 94 3-7-2020 0 0 1-3-2014 47 Ocean of Law 1-8-2017 0 5 5 0 AIO-programma KITLV/UL 1-10-2014 165 165 1-10-2017 3 5 0 -1 ANGIN 1-1-2018 31-12-2018 0 25 30 5 Social Mapping Project Bonaire Koloniaal Rotterdam 1-8-2018 0 0 25 25 1-7-2012 11 0 0 11 1-12-2012 0 0 0 0 Metamorfoze topstukken 1-5-2017 31-12-2021 -119 580 Indonesie 1945-1950 -88 384 1.009 537 Dekolonisatie Indonesie 45-50 124 336 NIAS Overige projecten 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 NIDI 31-12-2018 -0 20 20 0 15-2-2015 31-12-2018 9 0 Families in Context 1-1-2014 Dynamics in the working lives 1-11-2015 -3 0 3 0 FAMINE 2015 e.v. 14 4 Late-life labour market dec. 1-11-2015 8 52 10 30-6-2018 Delaying retirement 8 27 30 11 49 Netspar-Dingemans 21 50 29 0 1-10-2016 1-11-2017 -72 92 121 1-4-2017 Second FRA Survey 9-10-2017 1 3 2 0 Flexibilisering van de AOW -43 Levensloop jongeren 1-3-2018 0 27 27 0 0 9 13 Netspar Damman 1-1-2018 0 30 31 1 UMCG GRR 1-4-2018 4 Transition to retirement 1-2-2018 0 7 7 0 Beleidsdoorlichting odv 1-7-2018 0 0 Besef en beleving doorwerken 1-10-2018 0 80 7 -73 4 4 1-9-2017 0 0 -15 0 0 Multicult drama in perspectief 61 61 FP 2020 2018-2019 1-1-2018 0 253 253 -0 FP2020 2016-2017 1-1-2016 16 FP2020 Honduras 1-10-2018 0 38 38 0 DeLaForce 0 23 23 0 Sim life course Psoriasis pat 2 8 0 1-4-2012 -40 790 740 -90 1-6-2013 -6 NIOD 0 0 HGS 2017 1-1-2017 53 8 0 HGS 2016 1-1-2016 26 26 HGS 2018 1-12-2017 1-1-2019 0 592 61 NOB 2015 1-1-2015 0 0 526 -66 -5 -5 0 0 -36 -36 NOB 2017 1-1-2017 93 102 9 0 NOB 2016 1-1-2016 NOB 2018 1-1-2018 0 552 1-1-2018 -25 0 18 478 74 Crowdsourcing Kamp Vught 0 0 NOB 2018 Mondriaan Fonds 43 Open Data Canon WO2 1-8-2017 11 50 39 0 1-11-2016 16 16 Oorlogsbronnen Gelderland -3 15 18 0

1-6-2017 bedragen x € 1.000

174 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhanden Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg NIOD Themajaar Verzet 31 30 Tweedewereldoorlog.nl 1-1-2017 0 0 1-6-2017 47 48 1-10-2017 15 12 -3 0 40 40 1-9-2018 31-12-2018 0 0 35 35 Oorlogsbronnen4all NOB Evidence 1-7-2017 0 3 9 Events Modelling Triado NIOD 1-11-2017 0 92 53 6 1-2-2018 0 3 -13 145 Gacaca Access 1-2-2018 0 15 2 De weg van de Westerbork film 16 1-1-2017 -2 0 2 0 14 1-1-2017 15 11 0 Dagelijks leven 1942 1-1-2017 0 0 1 1 Dagelijks leven 1943 4 1-1-2017 0 0 0 0 Dagelijks leven 1944 1-1-2012 25 -8 -8 25 Dagelijks leven 1945 1-7-2013 31 135 -0 Metamorfoze Tokio-tribunaal Jewish Councils in Europe -2 -2 0 -0 Metamorfoze Indische collectie 104 -3 0 3 0 1-11-2014 1-1-2017 -79 130 Myths of nations 1-1-2016 1-8-2017 1 73 77 Metamorfoze HSSPF 86 -34 WO2 in 100 foto’s 2017-2020 1-11-2017 -13 108 -107 Photo Exhibition Berlin-Asd 4 2018 Jaar van Verzet 1-10-2017 1 71 29 14 Interreg Groesbeek 0 3 9 5 43 0 87 17 -70 1-6-2017 Adopteer een dagboek 1-8-2018 0 30 -5 Metamorf. WO2-collecties 1-6-2018 30-6-2020 Oorlogskranten 1-1-2017 8 12 0 34 1-2-2009 0 1 -4 Oranjehotel 1-2-2015 -2 13 0 Jodenvervolging 40-45 in N. Br -4 -4 1-1-2015 3 3 0 0 16 Oorlog in de collegebanken 1-11-2015 29 0 Conferentie Indonesie 1965 Politie en Verzet 100 72 37 24 6 Virtual-Reality Tour -7 0 7 0 1-1-2016 1-6-2019 65 Babi Yar 2 1-1-2017 -1 0 1 -0 1-1-2016 Dekolonisatie Indonesie 1-5-2017 -235 -819 1-7-2017 2 2 0 0 1.056 472 Erfpacht Den Haag 1-7-2017 0 0 0 0 Museum 1940-1945 Erfpacht Rotterdam 1-9-2017 22 22 0 0 Archivering Srebrenica-ond. 1-8-2017 0 0 Transnationale Erinnerung 1-1-2018 0 0 6 6 Psychiatrie in oorlogstijd 1-1-2018 0 31 31 0 6 6 Jodenvervolging Rotterdam 0 51 27 VNG in WO2 1-12-2018 0 1 -5 1-4-2018 24 Project Berkhoff 1-12-2018 0 0 6 Transitional Justice a 1-1-2011 0 2 2 0 40 -40 1-1-2009 20 20 0 0 Oorlogsburgemeesters 1-12-2005 0 2 -1 Ischa en Jaap Meijer deel 2 Albert Verwey 1-1-2008 15 18 3 0 -4 Onderzoek Rode Kruis 1-10-2013 13 0 10 Jaar Oorlog 0 0 56 -43 94 3.523 2.581 -848 15-4-2014 -6 -6

175

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Westerdijk Instituut 1-9-2008 -98 0 -92 RDA/Biogreen21 1-3-2009 -25 0 -21 Sloan UCB 00006305-1 6 Purac 0 12 -13 4 1-10-2013 -32 0 5 -27 1-4-2010 -26 BCN labs/Ascospores 31-1-2018 -23 0 0 -23 Unilever/MA-2013-00537 1-1-2015 -7 0 0 -7 1-12-2014 KCP/Screening Agreement 1-10-2015 0 0 Soufflet SA/Order 1552819 D0 31-12-2016 Nutreco/Schimmel in diervoeder 23-12-2015 31-12-2020 -8 22 0 -30 31-12-2016 -6 -6 17-12-2015 31-12-2018 -13 28 3 -37 TIFN/Heterogeneity in spores 1-12-2015 30-11-2020 88 0 DuPont Genencor/TM 15.160 31-12-2018 -9 0 0 -9 74 162 28-2-2019 0 0 MSA/E. Simmons Research Award 16-8-2016 1-9-2017 31-8-2020 -5 0 0 -5 CAS/QUO 00015_v1 24-2-2017 -4 -4 NCB/KNAW/CBS Genetic Resource. 31-12-2018 -95 27 -9 CAS/QUO 00033 15-9-2013 19-9-2018 1 0 -1 0 1-6-2009 114 1 0 0 1 MoE/ NPRP 6-647-1-127 30-9-2018 0 0 MoE Char. novel yeast species 1-1-2016 30-6-2017 31-5-2020 0 12 10 -2 MME/Qatar Marine Fungi 16-3-2017 6 -6 Q-bank (Project IV) 31-12-2015 0 0 St LSH TKI/LSHM 18003 1-6-2018 CRI/ Citrus Black Spot 1-3-2015 31-3-2018 11 0 10 21 1-3-2014 -4 -4 31-8-2021 153 31-12-2018 -7 0 7 0 BMGF/OPP1082853 1-9-2016 48 156 45 Thermo Fisher IV 31-12-2018 1 235 0 UNESCO-IHE/104092 - WP4 18-3-2016 1-7-2017 31-8-2018 15 8 0 1-10-2016 234 1-1-2017 31-12-2019 2 -1 St LSH TKI/LSHM17004 6 Genencor/ Screening project 1-8-2012 31-12-2018 9 0 -9 0 Univ of S./NHMRC / APP1121936 4 6 Be-Basic/TKIBE01003 1-1-2013 30-11-2017 121 122 0 -1 3-8-2015 31-3-2018 -7 0 7 0 Dyadic 31-12-2019 -9 0 2 DSM-Mexico 1-1-2018 31-12-2021 0 70 70 0 1-3-2016 -6 1-1-2018 31-12-2020 0 0 59 59 KNAW Onderz.fonds AZ 3163 1-1-2018 31-12-2019 0 29 0 -29 OvV/Navarro-Muno -81 723 765 -38 Changzheng Hosp / 81720108026 Hubrecht Instituut VvhHI/St. Leye Fonds 1-9-2017 30-9-2021 3 9 -20 1-1-2018 31-12-2021 0 0 -26 1-8-2018 8/28/2022 0 33 KNAW Onderz.fonds AZ3163 84 84 1-1-2018 31-12-2019 0 90 22 St LSH TKI/LSHM18033 168 -136 30-11-2020 -159 103 -182 KWF BUIT 2014-6649 68 1-1-2012 31-12-2018 275 -0 0 HFSP/RGP0030/2016 1-12-2016 126 2 0 -2 0 CVON 2011-12 HUSTCARE 2 276 ICIN/NHS 2013T091/COBRA3 28-2-2019 22 55 28 UMCU/R3170 CVON Predict 1-4-2014 30-4-2018 CVON/CONCOR-genes 1-11-2015 31-10-2020 112 113 185 1-9-2014 61 1-5-2017 -28 100 21 40 31-3-2020 -3 0 5 2 NHS/2016T088 30-4-2020 149 1-1-2017 31-12-2019 8 9 HFSPO / LT001404/2017-L 1-4-2017 1-1-2017 30-11-2017 20 20 0 0 Univ of Q./NHMRC/APP1123456 16 16 1-12-2017 31-3-2018 0 0 CVON HUSTCARE 2017 YTP Bakkers Louis Jeantet 0 0 -339 CVON HUSTCARE 2017 2.0 16 16 1-1-2012 30-11-2017 278 191 0 88 1-4-2004 -340 1-3-2012 31-12-2019 -39 0 0 -39 CVON 2011-12 HUSTCARE 1 Léopold Griffuel Award

176 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Hubrecht Instituut VvHL /KPB/AvR/2012.010 12/13/2011 31-12-2019 -20 0 8 -12 CGC III (Clevers) 1-1-2013 31-12-2017 0 0 -31 0 31 0 -34 -34 -57 1.320 122 Voorheen KWF/HUBR 2014-6917 1-4-2014 1-4-2019 30-9-2019 17 101 20 AACR/ SU2C 1-5-2014 30-4-2019 1.499 CGC coordinator 30-11-2018 0 0 Leducq/ 14 CVD 03 1-10-2014 104 Helmsley Trust/2015PG-IBD012 31-5-2018 -19 0 19 0 1-9-2014 -94 -94 31-1-2021 -159 0 0 -159 1-10-2014 1-12-2015 28-2-2018 0 0 CGC Long Organoïden 1-1-2014 1-11-2015 -121 0 KWF/BUIT 2012-5358 -6 6 31-12-2018 -1 0 1 0 SNSF CRSII3 160738 - 1 30-4-2019 106 -14 31-12-2020 78 -55 AACR/SU2C Phillip A. Sharp Awa 1-6-2015 Swieringa Stichting 31-12-2019 -20 50 -37 Stg. Gieskes-Strijbis / UMCU 1-1-2016 -46 68 31-1-2020 -82 -119 1-1-2016 34 2 20 17 0 KWF/HUBR 2014-7006 Alpe d’HuZe 1-2-2016 491 454 31-5-2019 12 91 79 1 EMBO/ALTF 644-2016 Böttinger 1-12-2016 30-4-2019 1-1-2017 31-12-2020 0 0 0 0 KWF/BUIT 2014-6637 16-1-2017 NETRF/Petersen Accelerator 1-3-2017 28-2-2021 7 252 228 -17 Longfonds (6.1.16.088)/MUMC 0 193 32 CGC IV (Clevers) 1-1-2017 31-12-2021 CSHL/Sub 51790114 1-4-2018 30-4-2019 161 Koerber European Science Prize 31-3-2020 0 238 -383 -49 60 43 -66 1-1-2017 31-12-2021 -23 200 199 -25 1-4-2017 -620 Paradifference /A17-0507 0 1 KNAW/Akad. hoogleraar 2016 1-1-2018 31-1-2019 -9 28 -1 15-6-2017 14-6-2020 142 -141 1-3-2018 31-12-2018 0 0 EMBO ALTF 21-2017 Dayton 36 Oncode (Clevers) 1-9-2017 31-8-2022 0 0 KNAW/3V fonds (FAO/MadT/185) 36 36 HFSPO/LT 771/2015 (Part 2) 31-5-2020 0 28 -20 167 -167 1-2-2019 31-1-2021 0 0 0 0 1-6-2018 48 CGC III (Van Rheenen) 1-1-2013 31-12-2017 -2 -2 0 0 EMBO ALTF 332-2018 A. Rolf 1-1-2015 31-12-2018 2 0 -2 0 1-1-2017 31-12-2018 2 -1 -2 1 KWF/BUIT 2013-5847 1-1-2017 31-12-2018 0 0 EMBO ALTF 202-2016 Morgner CGC IV (van Rheenen) 1-1-2017 31-12-2021 0 0 VvhHI/Influence of cal. intake -6 6 FES/Nanomedicine 1-1-2010 9-1-2019 5 0 -5 0 -60 -60 30-9-2019 193 HFSPO A. Denker 0 0 0 0 Leducq/ 14 CVD 01 1-10-2014 36 184 44 28-2-2019 29 109 13-11-2014 30-9-2016 31-10-2018 58 5 0 St LSH TKI/LSHM15017 11-2-2016 286 366 ALS/Gridd 2017-59 (Sisa) 1-10-2017 30-9-2020 21 21 UU/K.F. Hein Fonds 1-8-2016 63 1-9-2017 31-8-2019 3 110 35 94 94 Oncode (De Laat) 1-9-2017 31-8-2022 0 333 NIH 4D nucleome 142 1-10-2018 30-9-2020 0 23 25 248 -86 1-5-2015 87 -51 KWF/11632 48 St. DON / toekenning-II 31-12-2020 75 11 32 KWF/HUBR 2014-6806 30-4-2019 4 142 VvhHI/Stichting Tjanka 31-12-2018 -91 80 171 0 1-1-2016 96 31-12-2018 -15 0 15 0 1-1-2016 1-9-2017 31-8-2018 19 19 EFSD 2016 / G. Dharmadhikari 1-4-2016 1-3-2018 30-9-2019 0 77 78 1 LUMC RegMed 34 34 30-11-2018 28 0 0 28 St LSH TKI/LSHM17032 31-8-2019 215 350 19 UMCU/ EU-AIMS 1-4-2012 FSHD/vervolg CRISPR-CAS/i Top 31-12-2019 0 79 St LSH TKI/LSHM16016 1-9-2016 154 1-2-2017 31-1-2020 19 22 1-11-2016 -165 -86 NTrans/EFRO-KVW-00112 31-7-2019 0 127 127 0 St LSH TKI/LSHM 16049 165 168 1-11-2016 177

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Hubrecht Instituut 1-10-2018 30-9-2022 0 0 10 10 FSHD/WP30 Singelswim 2018 1-3-2018 31-8-2019 0 0 1 1 Beatrix Spierfonds/W.OR18-11 CGC III (Knipscheer) 1-1-2013 31-12-2017 -39 0 0 -39 31-1-2020 -8 177 CGC IV (Knipscheer) 1-1-2017 31-12-2021 -77 KWF/HUBR 2015-7736 1-2-2016 143 26 Oncode (Knipscheer) 1-9-2017 31-8-2022 0 333 11 -323 -60 60 43 CGC III (Van Oudenaarden) 1-1-2013 31-1-2019 -1 0 0 -1 CBG. 1-9-2013 31-12-2025 0 51 31-1-2019 -8 23 31 -0 -514 -463 1-1-2017 31-1-2019 -20 -17 2 -1 EMBO/ALTF 451-2016 Sen 1-7-2016 31-3-2020 99 112 130 117 SNF/Stipendium P2ZHP3_171695 CGC IV (Van Oudenaarden) 1-1-2017 31-12-2021 -29 78 KWF/2016-1/10158 1-4-2017 HFSPO LT000877-2017 1-8-2017 31-7-2020 7 77 71 -0 60 167 1-7-2017 31-1-2019 10 23 -1 Oncode (Van Oudenaarden) 1-9-2017 31-8-2022 0 333 31 SNF Stipendium P2BSP3 174991 -14 1-1-2018 31-12-2019 0 82 15 364 HFSPO LT000209 2018-L 31-5-2023 0 37 -9 KWF BUIT 2013-5896 67 KNAW Visit Prof Progr Bussem. 19-12-2018 0 7 5 -1 1-6-2018 46 1-10-2012 31-8-2018 -18 0 18 0 30-4-2019 Stg ParkinsonFonds 31-8-2018 -2 35 18 KWF/ HUBR 2012-5392 0 11 -23 1-2-2014 16 KNAW/3V fonds Creyghton 31-12-2018 0 28 28 0 Vrienden WKZ/ 1614064 AML 1-10-2014 30-6-2019 -34 28-2-2019 -75 0 19 1-1-2016 miRagen/ Agreement I 7 0 -7 0 VvhHI/Creyghton 2016 1-3-2016 -56 miRagen/ Agreement II 0 12 -53 1-4-2013 -130 51 2 -179 15-6-2013 30-6-2019 -64 VvhHI/ ARVD 31-12-2020 0 UMCU/ startsubsidie 1-4-2013 30-9-2019 33 51 32 15 1-5-2014 -49 4 -46 31-12-2015 30-12-2020 -187 197 -159 Leducq/ 14 CVD 04 1-10-2014 -20 327 CVON 2014-27 REMAIN 224 30-9-2019 -11 73 72 -12 St LSH TKI/LSHM15019 1-1-2016 30-6-2019 663 316 1-5-2017 50 31 NHS Dekker-fonds/2016T009 1-10-2016 31-3-2023 0 0 32 32 NHS ERA-CVD/2016T094 30-4-2020 -65 -84 1-1-2017 31-12-2018 -0 72 72 0 CVON 2017-18 ARENA-PRIME 1-4-2018 Oncode (Kind) 1-9-2017 31-8-2022 0 200 -53 EMBO ALTF 1214-2016 Guerreiro 1-5-2015 30-9-2018 31 80 0 147 CGC III (Kops) 1-10-2015 31-12-2017 -17 0 0 -17 KWF/HUBR 2012-5513 49 -18 85 CBG (Kops) -209 0 1 -208 KWF/HUBR 2015-7848 1-1-2016 30-6-2020 141 245 1-5-2017 15-2-2016 30-6-2023 CGC IV (Kops) 1-1-2017 31-12-2021 102 -18 KWF/10126 30-4-2021 45 141 245 149 Stg. S. Swarttouw-Hijmans/2017 31-5-2020 -13 0 11 -3 -60 60 KWF/11080 1-2-2018 31-1-2022 0 105 110 5 1-6-2017 Oncode (Kops) 1-9-2017 31-8-2022 0 333 57 KNAW/3V fonds (FAO/ 1-7-2018 31-1-2019 0 0 0 -2760 1-9-2017 31-8-2022 -210 93 215 -88 MadT/1993) Oncode (Tanenbaum) 1-9-2017 31-8-2022 0 200 5 -195 HHMI/IRS 55008747 10-11-2018 27 29 3 0 CGC IV (Galli) 1-1-2017 31-12-2021 KWF/HUBR 2012-5348 1-4-2017 HFSPO / CDA00018/2017-C 1-9-2017 31-8-2020 -75 58 -103 -44 60 61 -42 1-3-2018 28-2-2019 0 0 86 -2.779 10.028 9.881 -2.925 ZonMw 435004019 24 -24

178

Nederlands Herseninstituut 1-9-2011 1-8-2019 33 0 118 1-1-2017 31-1-2019 9 0 17 DBS-fMRI-Klink-Roelfsema/Denys 86 1-1-2017 1-1-2020 17 VIDI Willuhn-AMR 26 13 13 0 0 UvA FMG-STW Balesar/Forstmann 14 46 49 1-3-2017 31-12-2017 28 28 0 0 ISAO-Prize2014/Kessels 10-1-2014 10-2-2016 1-10-2019 -79 The AMPA Receptor.. Eigen bijdrage/Kole 1-1-2015 0 3 3 0 NMSS US-RG II 2016 1-10-2016 -60 126 106 31-12-2020 -183 0 Conacyt-Borja/Keysers -0 0 0 0 UMCG/tDCS/Keysers 1-10-2014 41 -142 Bial Predictive Coding/Gazzola 1-2-2017 31-1-2020 -12 0 2 -10 1-10-2014 24-6-2018 VPP2017-Legon/Gazzola 15-5-2017 15-5-2018 2 0 3 5 Eigen bijdrage/Gazzola 1-1-2018 0 1 1 0 1-1-2017 1-1-2020 0 201 201 0 1-5-2018 1-5-2019 0 17 17 0 Next Generation Miniscopes Eigen bijdrage/de Zeeuw 1-1-2013 31-12-2020 0 2 2 0 KNAW OF EPIBrain-CdZ+IW 1-1-2017 31-12-2021 0 12 28 Eigen bijdrage/Kamermans 1-1-2012 0 0 MYOP-PATH Erasmus MC - NHI 16 1-9-2019 0 -29 6 6 Eigen bijdrage/Levelt 1-1-2013 0 -115 -115 0 BF2016 Towards Restoration 1-9-2016 -43 14 Eigen Bijdrage/Heimel 31-12-2020 0 7 7 0 Albino Nystagmus St.Vr.Heimel 15-102018 0 130 15 -115 1-3-2016 Alcon Res.Inst.-Roos / deJong 1-7-2015 31-12-2019 -25 0 7 -18 14-102021 NWA Startimpuls 2017/Roelfsema 30-9-2021 0 31 31 0 Eigen bijdrage/Roelfsema 1-1-2013 31-12-2020 0 -0 -0 0 24-9-2018 Albinism Stg. Vrienden HI 1-9-2018 1-9-2021 0 0 17 17 Eigen bijdrage/Hersenbank 1-1-2013 0 3 3 0 23 0 3 15-2-2019 15-2-2020 0 0 0 0 MS 13-406F/Hersenbank 1-1-2014 1-4-2018 26 1-1-2018 31-12-2021 0 0 MS 17-975 Out of the Box Grant 1-8-2018 31-8-2019 0 13 0 -13 MS 18-406g / Hersenbank 61 61 Eigen bijdrage/Swaab 1-1-2012 0 2 2 0 MS Centrum Coordinator NHB-MS Eigen bijdrage/van Someren 1-1-2012 31-12-2020 0 0 0 0 0 0 43 43 Fonds AXA-Tagliazucchi 1-11-2015 0 0 The Quantified Reader/YvdW 1-6-2014 26-11-2017 Bial Foundation 2017/Wei 1-10-2017 31-12-2018 -7 8 28 30-4-2017 14 14 NWA Startimpuls 2017/Someren 1-9-2018 0 23 23 0 43 1-3-2019 1-9-2021 0 198 0 -198 1-4-2021 29-10-2015 1-5-2021 58 0 -117 VU/Beta PG De Winter 1-3-2012 30-12-2018 0 0 IRP-IFP & La Marato -60 -10 98 ZonMw2012-VU TOP/Verhaagen 66 66 1-11-2017 31-12-2018 3 19 27 11 Wings for Life 2016 1-7-2016 30-6-2019 60 -48 -32 0 0 -32 ISRT-VU 2017/Verhaagen Eigen bijdrage/Huitinga 1-1-2012 31-12-2020 0 0 0 0 MS12-793-Luchetti/Huitinga 1-11-2014 30-6-2018 1-3-2015 28-2-2019 85 70 31 1-5-2015 31-12-2019 9 9 MS13-830/Huitinga 124 -135 1.237 935 -436 MS 14-880 62 61

179

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

NIOO 1-1-2011 30-12-2021 -135 0 5 -130 Kennis Valorisatie NIOO 1-1-2018 31-12-2020 0 0 0 0 SBIR Onderhoud Exp. Dak PB RVO HEATSTORE PvdB (Sisa) 1-5-2018 0 39 29 -10 1-1-2017 1-7-2020 0 0 0 0 30-4-2021 1-10-2017 31-12-2021 -53 0 52 KNAW MiniMicro AnE KvO KNAW OP EpiBrain 1-11-2017 1-5-2022 0 0 FAUNAFONDS GooseScare BN 104 KNAW OP PredictBill 1-11-2017 1-5-2022 0 58 58 0 47 47 Philips KS 1-1-2018 31-12-2019 0 50 50 0 SLB SEPERS2 KvO 1-2-2018 31-12-2018 0 0 KNAW Cunha KvO 1-1-2018 31-10-2018 0 0 5 5 4 4 KNAW Voertafels KvO 1-1-2018 30-11-2020 0 0 2 2 1-7-2018 31-12-2018 0 2 2 0 1-1-2011 31-12-2018 -2 0 2 0 KNAW Smit MV 1-10-2017 30-9-2021 5 0 53 58 METAWAD HvdJ KNAW 3V TAGWEIGHT hvdj 1-10-2017 1-10-2018 0 0 FAUNAFONDS SAD-MBargo KNAW Ecologie Boom 31-12-2018 0 0 36 36 1-1-2001 -11 0 1 -10 1-4-2018 4 4 1-11-2018 1-11-2023 0 0 0 0 EVERGLADES WM 31-12-2024 KNAW VPP GALDON LB 1-11-2018 1-11-2019 0 5 0 -5 SGSF MICROPLASTIC EVD OBN Bargerveen DW 1-11-2018 1-11-2019 0 0 0 0 1-7-2009 -23 0 -29 Promoverg Phytopatho EvD 1-1-2012 -10 -10 0 0 PBL PCLAKE WM 31-12-2024 6 1-1-2012 31-12-2018 0 1-4-2018 31-1-2018 -0 -0 0 0 BE-BASIC 8.2.4 part 4 AqE EvD 42 68 26 1-1-2013 31-12-2018 12 12 0 0 Macromanagement LB 1-6-2012 SGSF CO2OP EvD 31-12-2018 10 27 17 0 KU-Leuven SPEEDY SD ProvNB Diepe Plassen LdSD 1-12-2013 30-11-2018 0 13 13 0 1-6-2013 31-12-2018 -3 58 81 20 1-7-2017 31-12-2020 -90 0 93 3 SGSF CLIMHAB DvdW 1-12-2014 KNAW VPP PAERL DW 1-2-2018 31-3-2019 0 0 STOWA PCSAMEN WM AKWa General 1-11-2011 30-9-2015 9 0 0 9 6 6 ANII German Perez PB 1-1-2018 31-12-2020 0 10 1-11-2018 1-11-2019 0 7 0 -7 4 -6 BE-BASIC 7.3.2. HvV 1-1-2010 31-12-2018 137 -13 0 KNAW VPP KOSKELLA MZ 1-12-2011 31-12-2018 12 13 1 0 149 1-1-2012 31-12-2018 29 33 0 BE-BASIC F 07.000 Management F 1-1-2012 31-12-2018 105 28 0 BE-BASIC 8.2.4 part 3 RL 4 BE-BASIC 8.2.5 BIOSQ EK 1-10-2012 13-12-2018 3 3 0 0 BE-BASIC 8.2.4 part 2 PB 76 BE-BASIC F08.002.03 EK 19-10-2012 31-12-2018 23 71 0 1-1-2013 31-12-2018 133 15 0 48 RDA Korean Collaboration JR 31-12-2019 0 3 -21 BE-BASIC F 03.001 SURESUPPORT 148 BE-BASIC F 07.003.01 JR 31-12-2018 37 30 -7 0 1-1-2014 -24 31-12-2018 303 0 1-1-2014 1-11-2015 13-12-2018 15 25 10 0 BE-BASIC F 07.003.04 JR 1-7-2014 248 56 30-8-2021 -1 1 BE-BASIC F 08.002.06 BIOEN EK 31-8-2021 38 90 BMGF Promise OBJ00-Permits 1-9-2016 6 -6 31-8-2021 0 0 BMGF PROMISE OBJ01 1-9-2016 54 74 31-8-2021 75 112 -11 BMGF PROMISE OBJ02- 1-9-2016 74 74 31-8-2021 -181 192 -350 BMGF PROMISE OBJ03-Striga Soil 1-9-2016 -49 31-8-2021 -19 20 0 -39 BMGF PROMISE OBJ04 1-9-2016 24 31-8-2021 0 0 0 0 BMGF PROMISE OBJ05 1-9-2016 BMGF PROMISE OBJ06 1-9-2016

180

Vervolg NIOO 31-8-2021 0 31-8-2021 0 -92 BMGF PROMISE OBJ07 1-9-2016 -74 86 -160 31-8-2021 59 BMGF PROMISE OBJ08 1-9-2016 -46 46 31-8-2021 -13 13 0 -27 BMGF PROMISE OBJ10 1-9-2016 -46 47 -34 31-8-2021 27 181 137 -17 BMGF PROMISE OBJ11 1-9-2016 31-8-2021 80 82 BMGF PROMISE OBJ90 1-9-2016 31-8-2021 -878 1.312 BMGF PROMISE OBJ90-OVH 1-9-2016 -45 -44 1-1-2018 31-12-2019 0 0 57 57 BMGF PROMISE OBJ99-Partners 1-9-2016 1.460 -1.026 1-2-2009 31-12-2019 -552 187 100 UNILEID AVALOS JR 1-1-2012 31-12-2018 112 38 0 WUR Promovendi Saldi WvdP -639 DFG JENA2 GdD 31-3-2018 30 -12 0 BE-BASIC 8.2.4 part 1 WvdP 74 30-9-2017 -0 0 0 -0 1-4-2013 42 KNAW CEP 530-5CDP28 NUFFIC Van Gogh Travel LV 1-12-20151-12-2014 30-11-2018 -3 10 13 0 31-12-2018 2 0 -2 0 MycoStress BE-Basic F3.2 HIP WvdP 31-12-2018 122 130 7 0 BE-Basic F8.6 WvdP TRV BR 1-11-2016 1-2-2018 28-2-2019 0 0 7 7 1-11-2016 -1.135 4.010 2.867 -2.278 KNAW VPP KARDOL MB Spinoza Onderzoek Ammodo KNAW 2015 1-3-2021 220 -87 15-2-2017 1-7-2018 0 12 1-4-2016 47 86 28-2-2018 8 -15 0 23 MPI-SC Computational methods 14 26 1-9-2018 1-9-2021 0 0 0 0 KNAW VPP2016/Amedi 1-4-2017 KNAW VPP2017/Xin-Siero 31-12-2018 0 0 1 1 FWO EOS-HUMVISCAT 70 205 99 -37 1-4-2018 Rathenau Strategisch project PPP 1-3-2017 0 0 Proj.matig - impact ger. wrk 0 21 21 0 84 84 Werkprogramma alg.kst. 0 1 1 0 1-1-2016 Commissiewerk 0 0 1-6-2014 Innovatie in/met de stad 0 0 1-3-2016 6 6 Speerpnt Digitalisering 1-1-2017 0 233 233 0 1-10-2016 94 94 Speerpnt Kennis voor Beleid 1-1-2017 0 0 Speerpnt Kenniscosysteem 1-1-2017 0 138 138 0 67 67 Blockchain 1-1-2017 0 0 Gezondheidsdata en EPD 1-1-2017 0 135 135 0 61 61 Impact gepromoveerden 1-3-2017 0 0 Vruchtb.schoonh.en gezondh. 1-3-2017 0 2 2 0 14 14 Gene Editing 1-3-2017 0 39 39 0 Strat.Project Defensie Jasper 0 0 Strat.Proj.Verst.Organisatie 0 99 99 0 10-4-2017 74 74 The internet of things 1-5-2017 0 0 10-4-2017 Integriteit 1-5-2017 0 2 2 0 34 34 100 jaar OCW 1-9-2017 0 1 1 0 EPTA practitioners meeting 1-9-2017 0 27 27 0 Filterbubbels en nepnieuws 15-10-2017 0 35 35 0 Vertrouwen in de wetenschap 1-12-2017 0 39 39 0 Departementale kennisfuncties 1-2-2018 0 19 19 0 Internet of Energy 1-2-2018 0 0 Balans van de Wetenschap 2018 1-7-2018 0 0 26 26 PuP partnerships 1-10-2018 0 13 13 0 24 24

181

jaarverslag 2018 – jaarrekening Onderhanden Onderhandenbedragen x € 1.000 Start- Eind- projecten Ontvangen Kosten projecten Projectaanduiding datum datum 31-12-2017 in 2018 in 2018 31-12-2018

Vervolg Rathenau Virtual Reality 1-11-2018 0 1 1 0 0 0 STOA e-Participatie 0 1 1 0 WUR CWI 1-1-2016 14 14 Nat.Onderz.Enquete/Drijfveren 1-1-2017 0 33 33 0 1-6-2016 STOA 3D Printing 13 3 0 STOA The Innovation Gap 18 27 9 0 1-10-2016 16 Kennisbasis in Beeld 1-1-2017 30 0 1-11-2016 1-10-2017 8 0 16 46 BaSyC 1-12-2017 0 15 15 0 NWA RegMed 4 4 Progr.sensing en onderz.agenda 22-5-2018 0 59 89 31 Landelijk Autorisatie Panel 1-11-2017 7 51 28 -17 VNG Techn.en Lokaal Bestuur 1-1-2018 0 0 Startbijeenk. Ammoniakdialoog 13-3-2018 0 0 61 61 Detachering OCW 15-1-2018 0 0 49 49 Raad van State workshop dig. 15-3-2018 0 8 8 0 24 24 Cursus beleid maken NWO 1-5-2018 0 0 20-7-2018 0 0 4 4 Workshop Bedrijfsleven BSO 28-8-2018 0 7 7 0 Onafhankelijkheid RKI 61 61 Raad voor het Openbaar Bestuur 1-7-2018 0 0 Cybersecurity Raad 1-9-2018 0 101 30 -70 34 34 1-9-2018 0 32 32 0 Veerkrachtige samenlevingen 1-9-2018 0 0 3 3 Ned.Ver.voor Griffiers Safe by Design 1-11-2018 0 28 28 0 1-11-2018 0 0 DAO cursus Tweede Kamer 15-11-2018 0 0 1 1 Mens-Dier combinaties 26 26 Provincie Noord-Holland 1-11-2018 0 0 Jaarverslag 0 18 18 0 14 14 Bibliotheek 0 0 1-1-2014 Najaarsevent 0 0 1-1-2014 46 46 Digitale Communicatie 0 0 1-1-2014 24 24 Pers en Publiciteit 0 5 5 0 1-1-2014 148 148 Huisstijl/corporate producties 0 11 11 0 1-1-2014 18 18 0 0 1-1-2014 Deel-economie 1-1-2015 0 13 13 0 SMS Robots 1-1-2016 Ondersteuning 1e en 2e kamer 0 52 52 0 EPTA 0 2 2 0 1-1-2014 WTI-Informatiefunctie 1-1-2015 31-12-2018 0 188 188 0 1-1-2014 NAK Algemeen 0 0 77 2.580 2.464 -39 1-1-2016 62 62

Totaal overige projecten -4.038 27.595 25.584 -6.031

182

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Bijlage 7. Overzichten voor het jaar 2018 per organisatieonderdeel

7.1 Baten uit bedrijfsvoering

Bijdrage Contract Overige Totaal KNAW projecten baten baten

Instituten GSW DANS 855 Humanities Cluster 807 23.191 KITLV 2.627 1.4071.350 4.889 NIAS 15.3482.305 7.036 220 2.593 NIDI 1.2951.241 1.993 1.05361 2.652 NIOD 2.08868 3.599 4.341 3.687 603 6.378 26.503 13.942 44.044 Instituten LW Westerdijk Instituut 3.811 Hubrecht Instituut 29.775 Nederlands Herseninstituut 10.021 5.2971.657 1.5381.106 6.574 NIOO 11.13910.445 13.3655.213 5.965 Spinoza Centre 1.255 16.856 13.3501.094 17.446 974 3.647 5.876 36.390 26.787 76.527 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 783 37 KNAW-centraal -1.038 25.528 4.346 -255 5.166 22.417 4.149 26.763 4.186 30.694 Totaal 89.656 40.474 21.135 151.265

183

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.2 Lasten uit bedrijfsvoering

Personeels- Afschrij- Materiële Door- lasten vingslasten lasten belastingen

Instituten GSW DANS 509 Humanities Cluster 1.538 KITLV 4.197 568 190343 NIAS 18.348 364 3.294 NIDI 2.186 409 NIOD 1.176 5548 430 1.004 3.166 65 631 284 4.675 940 683 33.748 596 6.213 4.042 Instituten LW Westerdijk Instituut 300 813 Hubrecht Instituut 15.721 2.031 1.200 Nederlands Herseninstituut 9.7004.040 1.239 1.669882 NIOO 11.328 891 9.498 Spinoza Centre 3.402800 -251 7.081 17.0002.487 2.245 936 2.620 41.725 5.745 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 80 919 -153 KNAW-Centraal 12.085 4.248 17.389 -9.787 6.712 16.470 -9.634 16.333 6.792 Totaal 91.806 14.469 40.602 0

184 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen 7.3 Financiële baten en lasten

Financiële Financiële Saldo baten lasten

Instituten GSW DANS 0 2 -2 Humanities Cluster 0 13 -13 KITLV 0 2 -2 NIAS 0 2 -2 NIDI 0 12 -12 NIOD 0 2 -2 0 33 -33

Instituten LW Westerdijk Instituut 0 10 -10 Hubrecht Instituut 0 Nederlands Herseninstituut 0 3 -3 NIOO 0 7620 -76-20 Spinoza Centre 0 0 340 -340 449 -449 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 0 1 KNAW-Centraal 0 0 453 -453 454 -454 Totaal 0 936 -936

185

jaarverslag 2018 – jaarrekening 7.4 Exploitatieresultaat uit bedrijfsvoering

Baten Lasten Financiële Exploitatie- baten/ resultaat lasten

Instituten GSW DANS 5.105 -2 -218 Humanities Cluster 23.191 -13 KITLV 4.889 2.793 -2 NIAS 2.593 23.544 -2 -366 NIDI 2.652 -12 -143183 NIOD 2.658 -2 -6723 4.341 4.146 -33 -588 6.378 6.353 44.044 44.599 Instituten LW Westerdijk Instituut -10 -258 Hubrecht Instituut 29.775 Nederlands Herseninstituut 6.574 15.2236.822 -3 NIOO 28.450 -76-20 1.249 Spinoza Centre 16.856 1.630 17.446 71.55116.951 475 5.876 4.105 -340 1.431 76.527 -449 4.527 Instituten Algemeen Rathenau Instituut 71 KNAW-Centraal 25.528 -558 5.166 30.7275.094 25.633 -453 30.694 -454 -487 Totaal 151.265 146.877 -936 3.452

186 koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen Bijlage 8. Overzicht verbonden partijen ultimo 2018 Van een verbonden partij is sprake indien de KNAW invloed van betekenis kan - sende zeggenschap heeft. uitoefenen op het financiële en zakelijk beleid van deze partij, maar geen beslis

Naam Juridische Statutaire Activiteiten vorm vestiging Stichting IISG Stichting Amsterdam Het bevorderen van kennis en wetenschappelijke studies van de nationale en internationale sociale geschiedenis in de ruimste zin van het woord. Stichting Tot beheer van materi- Stichting Amsterdam Het beheren van een bibliotheek en archie- alen op het gebied van de sociale ven, verzamelingen en fondsen van derden; geschiedenis het uitgeven van publicaties. Centraalbureau voor Stichting Financiële steun voor collectie micro- Schimmelcultures “Odo van organismen. Vloten” Utrecht Vrienden van het Herseninstituut Stichting Amsterdam De stichting heeft ten doel het onderzoek (voorheen Stichting tot van het Nederlands Herseninstituut te Ondersteuning stimuleren in de ruimste zin van het woord. van de Hersenbank) Stichting Den Haag Het bevorderen van de opbouw, ontwikke- Nederland ling en het onderhoud van een website met Het Biografisch Portaal van van Nederland van de vroegste tijden tot heden.biografische informatie over de inwoners Stichting Centrum voor de Stichting Amsterdam Het bevorderen van historisch onderzoek naar de komst en aanwezigheid van migranten in Nederland en Vlaanderen en Geschiedenis van Migranten stimuleren van internationaal vergelijkend onderzoek naar migratie- en integratiepro- cessen. Stichting Vrienden van het Stichting Amsterdam Het ondersteunen van het NIOD instituut Nederlands Instituut voor voor oorlogs-, holocaust- en genocidestu- Oorlogsdocumentatie dies in de breedste zins des woords.

187

jaarverslag 2018 – jaarrekening Bijlage 9. Vacatiegelden bestuursleden In 2018 hebben zeven bestuursleden vacatiegelden ontvangen voor een totaal van € 28.000 (2017: € 23.000). Er is een bedrag van € 297.000 (2017: € 328.000) betaald aan de universiteiten waar zij werkzaam zijn. Voor deze universiteiten is dit een onverplichte, vrij-besteedbare subsidie die geen beloningscomponent bevat.

Vacatiegelden 2018 bedragen x €2017 1.000

2 5 Prof. dr. B.L. Feringa 0 2 Prof. dr. J.F.T.M.P. Scheltens van Dijck 3 Prof. dr. ir. W. van Saarloos 4 3 65 4 Prof. dr. mr.I. Sluiter M.S. Groenhuijsen 42 0 Prof. dr. M.R. Prak 42

Prof. dr. A.M. Dogterom 4 Totaal 28 22

* Prof. dr. B.L. Feringa is afgetreden in 2017 * Prof. dr. I.A.M. Sluiter Dogterom is aangetreden is aangetreden in 2018 in 2017

* Prof. dr. J.F.T.M. van Dijck is afgetreden in 2018

188

koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen