Interpretacións por toda a Europa, Asia e América; moitas estreas, gravacións de CD, gravacións para retransmisións radiofónicas e Baixo o título de presentábase en Nova York, en 1961, unha versión de Kontakte Importancia de Kontakte gravacións de bandas sonoras de filmes mudos reflicten o ámbito do seu extensivo traballo creativo. VI Ciclo de concertos (1960) na que participaban, entre outros, a violonchelista Charlotte Moorman, o artista Nam Kontakte foi a primeira composición verdadeiramente cuadrifónica da historia. Para rodear o público co son, Stockhausen utilizou un Ao longo da súa carreira musical, traballou regularmente con , estreando varias obras á par de moitas present- tocadiscos cun altofalante xiratorio rodeado de catro micrófonos que permitisen a regravación dos sons que viraban na sala. Originale acións do seu repertorio. June Paik, o performer Robert Delford Brown, o fotógrafo Peter Moore, o compositor Alvin engadiría ao elenco de Kontakte —cinta cuádrupla e dúo de piano e percusión en vivo— "actores" en vivo. Foi tamén das primeiras música en diálogo Lucier e o poeta Allan Ginsberg. Dirixía esta produción Allan Kaprow, creador dos happening. obras en combinar son pregravado e instrumentación en vivo. Para Stockhausen tamén marcou o comezo da súa seguinte etapa O profesor Michael Pattmann ensina percusión na Folkwang Universität der Künste en Essen, e nos cursos de verán Stockhausen creativa, coa composición da forma aberta en , na que se substitúe o desenvolvemento progresivo das súas anteriores Courses Kürten, onde comparte o seu profundo coñecemento sobre o traballo de Stockhausen. coa arte, coa ciencia Foi un auténtico fito no desenvolvemento da vangarda artística americana e do movemento partituras por unha aproximación baseada en "momentos". Fluxus, en particular. e co pensamento Unha obra próxima ao happening Patrícia Martins, piano A versión orixinal de Kontakte (1960), a que escoitaremos neste programa monográfico, O nome da peza Orixinais débese a que os intérpretes fan de si mesmos: un pintor fai de O pintor, un actor de O actor e un poeta de O Licenciada en piano na clase da profesora Madalena Soveral, posgrao en ópera e estudos musico-teatrais na Escola Superior de Música contemporáneos poeta. Os cineastas, iluminadores e modelos tamén realizaban o seu habitual traballo no escenario. Estas actividades, que sucedían e das Artes do Espectáculo do Porto, e máster en música de cámara baixo a dirección de Jean Geoffroy e Franck Krawczyk no Conserva- trátase da primeira composición verdadeiramente cuadrifónica da historia e das primeiras en todas á vez, crearon a textura complexa dunha peza próxima ao happening, xénero entón moi popular no marco da vangarda artística. toire Supérieur Musique et Danse de Lyon. combinar son pregravado e instrumentación en vivo. Trátase dunha obra fundamental para En Originale, a linguaxe e a acción dos intérpretes introducíronse como elementos da partitura co mesmo nivel de precisión que o dos Das variadas presentacións públicas, destácase a participación nos festivais Harmos Classical, Porto; Euroclassical, Porto/Famalicão; FIP entender a evolución da música electroacústica que permite asistir á construción e percepción instrumentos musicais. Inseriu en caixas de tempo 18 grupos de indicacións para os actores. E as accións de cada personaxe foron Zaragoza; Ciclo de Quintas, Viana do Castelo; Xornadas de Música Contemporánea de Santiago de Compostela, CGAC; Mihl-SonsXXI, do tempo musical, así como á exploración do espazo desde a difusión electrónica. coidadosamente sincronizadas de acordo coa partitura. Estas accións agrupáronse en sete “estruturas” nas que se realizaban soas ou Lugo; Biennale musiques en scène, Lión; Format Raisins, La Charité-sur-Loire. Participou no programa do estudo radiofónico France en grupos de tres. Musique «Génération Jeunes Interprètes» presentado por Gaëlle le Gallic, coa transmisión en directo de música do compositor Franck DO Visionario, grandilocuente, megalomaníaco, místico, excesivo, mesiánico, radical…: Karlheinz Krawczyk. Na continuidade desta colaboración, integra o equipo musical de ULTIMA, creación dos artistas Christian Boltanski, Jean audible 2018 A presentación en Nova York Kalman e Franck Krawczyk no Teatro Arena del Sole en Boloña, Italia. Obtivo o primeiro premio de interpretación musical coa Stockhausen foi un dos grandes mestres da música do pasado século. Axitador de estéticas No verán de 1964, a violonchelista Charlotte Moorman estaba a organizar xunto con Mary Bauermeister o seu II Festival Anual Avant performance de Kontakte nos cursos de verán Stockhausen Courses Kürten 2017, baixo a orientación de Kathinka Pasveer, Suzanne renovadoras e precursor de innumerables ismos, como líder da vangarda alemá deulle Garde de Nova York. Decidiron incluír unha representación de Originale. Nesta presentación contaron con Allan Kaprow, creador do Stephens, Benjamin Kobler e Michael Pattmann. continuidade a unha grandiosa tradición musical, celme da imaxinación sonora internacional happening, ao que lle encomendaron a produción do evento: converteríase nun fito histórico do desenvolvemento da vangarda de Nova York e, en particular, do movemento Fluxus. É bolseira do Mécénat Musical Société Générale, da fundación ADAMI e da fundación GDA. de todos os tempos. As actuacións tiveron lugar os días 8, 9, 11, 12 e 13 de setembro na sala Judson Hall como parte do festival. Esta sala, no 165 da West Neste programa escoitaremos, ademais, o Klavierstück V, da serie Klavierstücke: 19 pezas para 57 th Street, fronte ao Carnegie Hall, non garda relación co centro Judson Church, fronte ao Washington Square Park, onde se Jaime Reis, difusión musical desenvolvería unha grande actividade de vangarda nos vindeiros anos. Nacido en decembro de 1983, iniciou os seus estudos musicais en Seia aos 5 anos, onde estudou, entre outros, co etnomusicólogo sintetizador ou piano solo que desenvolveu entre 1952 e 2003 e que conforman unha especie António Tilly. As súas primeiras composicións, para sequenciador MIDI, electrónica e pequenos conxuntos instrumentais foron iniciadas de íntimo e experimental diario de composición. E á mantenta das titánicas travesías nas que Para intensificar a sensación caótica da peza, Kaprow construíu unha estada e engadiu elementos como un chimpancé solto e un peixe aos 12 anos, e prolongáronse até aos 16, altura en que foi estudar para Conservatório de Viseu. Entre os 17 e os 22 anos conclúe a dourado nadando nunha bacía que colgaba do teito. Como fondo dese caos e do ruído ambiental creados polos artistas desenvolvendo licenciatura en ensino de música, na Universidade de Aveiro, onde estudou composición e música electrónica con Isabel Soveral e João se embarcou no final da súa etapa creativa poderán escoitarVibra-Elufa (2003), pertencente á as súas actividades, soaba en directo Kontakte. Unha cámara de cinema, unha gravadora e un director de escena gritando instrucións Pedro Oliveira. Actualmente, frecuenta o curso de doutoramento en Ciencias Sociais, na Universidade Nova de Lisboa. Desde 2003 ópera Freitag aus (Venres de Luz) dentro do ciclo de óperas Licht; e Naturliche Dauern n.º acompañaban a interpretación do pianista e do percusionista que tocaban en directo. Transcorridos poucos minutos da composición, os intérpretes detíñanse e reproducían a gravación da súa actuación e os berros do director de escena. Desta maneira, a noción de frecuenta regularmente os seminarios da Fundación Gulbenkian con Emmanuel Nunes e os cursos de verán con Karlheinz Stockhausen 6 (2006), incluída na serie de obras para diversas combinacións instrumentais –Die 24 (en Kürten). "orixinais" que se interpretan a si mesmos complicábase aínda máis. Stunden des Tages. Fóronlle atribuídas mencións honoríficas nas dúas primeiras edicións do Concurso Jorge Peixinho, foi seleccionado para a 2.ª, 3.ª e 4.ª Charlotte Moorman e Nam June Paik edicións do Workshop Gulbenkian para Xoves Compositores Portugueses, a súa música foi seleccionada para ser presentada no ICMC Intérpretes excepcionais desta música, Patricia Martins (piano), Michael Pattmann (percusión) O compositor especificou na partitura que un intérprete especial crease "música de acción" durante o evento: tratábase do artista Nam 2005 (Barcelona), recibiu da Universidade de Aveiro dúas bolsas por mérito (2005 e en 2006) e a bolsa da Fundación Enxeñeiro António June Paik, que atopara en Darmstadt (Alemaña). Realizaría accións estrañas inspiradas no que Stockhausen lle viría facer previamente. de Almeida, por ser o mellor alumno a concluír a súa licenciatura en 2006. e Jaime Reis (difusión electrónica) permitirannos achegarnos á esencia desta cosmogonía O periodista Andy Ditzler explicaría en 2003, con motivo dunha proxección da película de Peter e Barbara Moore sobre o evento de Alén do seu traballo de compositor, desenvolveu actividades como a dirección artística do festival Dni Muzyki Portugalskiej w Krakowie sonora tal e como o mestre Stockhausen a ideou. Nova York, que Paik interpretaba tres das súas propias pezas durante Originale, "incluíndo Simple (1961), no que se cobre con crema de (Días de Música Portuguesa en Cracovia), conferencias (na Universidade de Aveiro, Academia de Música de Cracovia, Escola Superior de afeitar, fariña e arroz, e sobe a unha bañeira para lavarse, logo bebe a auga do seu propio zapato". Turismo e Telecomunicacións de Seia, no 42. Darmstadt Internationale Ferienkurse für Neue Musik, inserida no foro Musical thinking today) e na International Summer School of Systematic Musicology, onde foi como alumno representante da Universidade Nova de A violonchelista Charlotte Moorman nunca ouvira falar de Paik, entón xa intérprete de Fluxus e inventor do vídeo arte, e foi este

Lisboa; sonorización de documentais e presentacións multimedia (comofree lancer, para empresas de design); colaboración co Centro KARLHEINZ STOCKHAUSEN (1928-2007) encontro o comezo dunha frutífera colaboración artística entre os dous que duraría décadas e sería un elemento central nas súas vidas. de Información da Música Portuguesa e co INET (Instituto de Etnomusicologia-Universidade Nova de Lisboa) e participación na Klavierstück V para piano solo (5’30) Ademais, nesta presentación de Nova York, Charlotte Moorman tocaba o violonchelo espida envolta nunha gasa semitransparente. De dirección pedagóxica colexial e docencia no Conservatorio de Música de Seia. Vibra-Elufa para vibráfono solo (10’) feito, foi Robert Delford Brown quen lle suxeriu que usase o seu espido nesta obra (algo que volvería repetir décadas despois, principal- A súa música foi presentada en Portugal, entre outros, no Festival Música Viva e Festival de Música de Aveiro, en Polonia, en Turquia Natürliche Dauern n.º 6 para piano (5’) mente nas súas colaboracións con Nam June Paik). "Durante o Festival Avant Garde fun o primeiro en dicirlle a Charlotte que debía pórse en topless", lembrou Brown. "Non deixaba de dicir: 'Que podería facer?' Díxenlle: 'Quita a roupa, Charlotte, quita a roupa'. Así (Ankara), en Francia (Synthèse 2005, Bourges), en Austria (Hörfest 05, Graz), onde estivo como compositor convidado para a estrea da Kontakte (1960) para piano, percusión e electrónica (35’) súa peza Lysozyme Synthesis e en Bélxica (Gent), onde estreou a súa peza Density Study, encomenda da Logos Foundation. Foi composi- que quitou a roupa, e realizou o espectáculo en topless”. tor residente no LEC-Laboratorio Electroacústico de Creación da Miso Music Portugal. Patricia Martins, piano | Michael Pattmann, percusión | Jaime Reis, difusión electrónica A película: Originale de Stockhausen: tomas dobres (16 mm, branco e negro, son, 32 minutos, 1964-93) Moore documentou dúas noites da xira e tomou fotos fixas nas datas restantes filmou en 16 mm e usou a luz dispoñible. O subtítulo da película, Tomas dobres, reflicte o feito de que a película foi filmada durante dúas noites consecutivas, polo que recolle diferentes puntos AS OBRAS de vista dos eventos producidos no escenario". Segundo Andy Ditzler, foi "a produtora teatral Rhett Brown, esposa do artista Robert Delford Brown (quen apareceu como O pintor en Klavierstück V para piano solo Originale)”, quen “lle encargou a Peter Moore (1932-1993) [...] realizar unha película do evento”. Ao longo da súa produción musical, Stockhausen escribiu un ciclo de 19 Klavierstücke para piano/sintetizador solo, das cales as sete últimas pezas son asociadas e/ou incorporadas en LICHT, ciclo de óperas dedicadas aos sete días da semana. De 1952 a 2003, o Conflitos históricos compositor utilizou esta estrutura para explotar e desenvolver variadas técnicas composicionais empregadas paralelamente e/ou A historiadora da arte e esposa de Moore, Barbara, lembra que a cámara utilizada para filmar Tomas dobres pertencía ao cineasta e posteriormente en obras de maior envergadura. Funcionan coma unha especie de diario íntimo de composición no que exploraba videoartista Ed Emshwiller. Tamén precisou: “A presenza en pantalla de Brown coma O pintor indica que Peter Moore filmou a película diferentes técnicas compositivas acordes aos seus intereses artísticos en total liberdade. durante as primeiras noites da xira, xa que Brown foi expulsado da actuación tras un desacordo con Kaprow sobre o seu enfoque do papel". Brown respondería en 2008: "Hai moitas versións do que sucedeu. Nunca mantiven un desacordo con Kaprow". Precisamente no primeiro grupo de Klavierstücke (I-IV), o compositor partiu da música puntillista, onde cada nota é considerada un evento sonoro único e illado, para rematar coa técnica de composición grupal, na cal grupos de notas predominan e adquiren a función de O estudoso de Stockhausen, Volker Staebel, mencionou outros conflitos históricos: "(O actor Jackson) Mac Low declarou que (O director fenómeno sonoro-base. O segundo grupo de Klavierstücke (V-X) inaugura o período de escrita variable con Klavierstück V, escrita en 1954. Alvin) Lucier abandonou o marco de tempo establecido durante a actuación de Paik, o que Lucier non lembra. Lucier si lembra, en cambio, que Allan Ginsberg quería que a súa actuación non fose perturbada por outras actividades". Nesta obra existen seis indicacións metronómicas distintas que dividen a peza en seis seccións. En cada sección existen tres tipos de grupos de notas, onde unha nota central (ou grupos de notas centrais) é precedida, rodeada ou sucedida por grupos de notas ornamen- Outras polémicas tais. A presenza ou ausencia do pedal forte é esencial no tratamento tímbrico dos distintos tipos de grupos. Esta peza, xuntamente co Mentres tanto, engadindo axitación fóra da sala de concertos, varios artistas neoiorquinos, como Henry Flynt, Tony Conrad e George primeiro conxunto de Klavierstücke, foi dedicada e estreada polo pianista belga Marcelle Mercenier nos cursos de verán de Darmstadt Vindeiros concertos: Maciunas, protestaron contra Stockhausen como un "imperialista cultural". Segundo os noticiarios, Stockhausen menosprezara o jazz o día 21 de agosto de 1954. nunha conferencia en Harvard en 1958. No libro Fluxus Codex afírmase: "Dixo que o jazz (a música negra) é primitiva... bárbara... golpes Xoves 14 de xuño, 20:00 h e algúns simples acordes... lixo... O grupo declarou: a primeira tarefa cultural é expor e loitar publicamente contra a dominación da arte branca, europea e dos gobernantes dos Estados Unidos!". WENDY VAI A MÉXICO. UN CÓMIC SONORO Vibra-Elufa para vibráfono solo cultura.gal vertixesonora.net Concibida en 2003, Vibra-Elufa é unha versión para vibráfono solo da peza Elufa para clarinete alto e frauta (1991), parte integrante da Antiga Capela do Campus Universitario de Ourense última escena da ópera (Venres de Luz). Con Natascha Gangl e Rdeča Raketa A obra Licht (Luz) de Stockhausen está formada por sete óperas independentes. Cada unha delas recibe o nome dun día da semana e reflicte os atributos que as mitoloxías tradicionais asocian a ese día. Estes atributos, pola súa vez, están baseados nos sete planetas da Martes 23 de outubro, 20:00 h antigüidade dos que deriva o nome dos días (e ás divindades asociados con eles). Baseado no Libro da Xénese, Freitag (venres) trata o O COMPOSITOR mito da creación do home, onde Eva, esposa de Adán, é tentada por Lucifer a manter unha relación ilícita con Caín. Das espantosas MANIFESTO GUTAI consecuencias desta ilexítima unión, a acción dramatúrxica desenvólvese a partir da acción de parellas “imposibles”, interpretada por KARLHEINZ STOCKHAUSEN Paraninfo da Universidade da Coruña bailaríns/mimos e actores/músicos. (Mödrath, 22 de agosto de 1928 - Kürten-Kettenberg, 5 de decembro de 2007) Con Pablo Vergara e Volkmar Klien As personaxes Elu (clarinete alto) e Lufa (frauta) acompañan a Eva ao longo de todo o enredo. Nesta versión, a utilización de varios tipos de baquetas é recomendada de forma a reproducir o diálogo entre estas dúas personaxes, onde o drama trasposto para vibráfono se Primeiros anos consegue a través da sutileza das articulacións, das distintas voces e os tempos. Naceu no castelo da cidade de Mödrath (maternidade do distrito de Rhein-Erft-Kreis, ao oeste do estado de Renania do Norte-Westfalia, Sábado 10 de novembro, 20:00 h estado alemán fronteirizo con Bélxica). O seu pai era profesor de escola e súa nai, filla dunha próspera familia de granxeiros de Neurath, A obra foi estreada na Sülztalthalle nos cursos de verán Stockhausen Courses Kürten polo propio Michael Pattmann o día 6 de agosto KOAN preto de Colonia. Ela tocaba o piano e cantaba, pero despois de quedar embarazada tres veces consecutivas sufriu unha crise nerviosa de 2004. e foi internada nun hospital psiquiátrico en decembro de 1932. Poucos meses máis tarde faleceu o seu irmán menor Hermann. Con 7 Centro Cultural O Vello Cárcere de Lugo anos, Stockhausen foi vivir a Altenberg, onde recibiu clases de piano do organista da catedral, Franz-Josef Kloth. O seu pai, Simon Con Elliot Simpson Stockhausen, volveu casar en 1938. Coa súa nova muller, Luzia, tivo dúas fillas. Naturliche Dauern n.º 6 (Duracións Naturais n.º 10) para piano (2006) ca 5’30 Klang – Die 24 Stunden des Tages (Son – As 24 horas do día) é un ciclo de composicións de Karlheinz Stockhausen, no que traballou II Guerra Mundial desde 2004 ata a súa morte en 2007. Son 24 composicións de música de cámara, que representan, cada unha delas, unha hora do día, A nai de Stockhausen foi vítima da política nazi de «eutanasia para os individuos non produtivos». (Posteriormente, Stockhausen cunha cor diferente asignada sistematicamente a cada hora. O compositor non foi quen de rematar o ciclo e ao morrer quedaron representará a execución da súa nai no hospital mediante unha inxección letal no acto 1.º escena 2.ª («Mondeva») da ópera Donnerstag inconclusas as tres últimas "horas". As 21 pezas completas inclúen solos, dúos, tríos, un septeto e a última composición completamente aus Licht). En xaneiro de 1942, Karlheinz ingresou nun internado de Xanten (en parte debido á súa mala relación coa súa madrasta), electrónica de Stockhausen, Pulsacións Cósmicas. onde continuou aprendendo piano e tamén estudou óboe e violín e fixo traballos nunha granxa. Natürliche Dauern 1-24 (Duracións naturais 1-24) foi a obra ideada para a terceira hora do día, na que o ceo está inundado dunha luz No outono de 1944 foi alistado para servir como padioleiro trasladando feridos en Bedburg. En febreiro de 1945 reuniuse por última verde azulada. Consiste nun ciclo de 24 pezas para piano solo escrito entre 2005-06 cunha duración total aproximada de 140 minutos. vez co seu pai en Altenberg antes de ser enviado a loitar á fronte leste, da que xa non volvería. Correspóndese co opus 83 do compositor. Desde a súa aparición en 2010, Vertixe Sonora converteuse nun KONTAKTE En Natürliche Dauern n.º 6 un grupo de 3 escalas descendentes na man dereita é repetido 21 veces, primeiro en tempo decrecente, Mocidade e estudos VERTIXEauténtico revulsivo da sociedade SONORA galega. A súa permanente estrea de obras novas permite que Galicia participe da creación sonora seguindo en tempo crecente para acabar novamente nunha desaceleración continua da marcha. Desfasada, a man esquerda reparte o Tras estudar piano e pedagoxía musical na Hochschule für Musik Köln de 1947 a 1951 acudiu á Universidade de Colonia para se formar internacional cun protagonismo activo e desafiante. Un referente para a última xeración internacional de compositores que atopa nas Con Patricia Martins, Michael Pattmann e Jaime Reis mesmo material cun grupo de tres melodías descendentes. Nesta peza de rápidas escalas descendentes, a relación entre os dous en musicoloxía, filosofía e lingua xermánica. Completou estudos de harmonía e contrapunto co compositor Hermann Schroeder. súas producións a oportunidade de desenvolver propostas musicais cunha perspectiva global en permanente estado de convulsión, na grupos melódicos en continua flutuación de tempo crea momentos melódicos, harmónicos e polifónicos como resultado da duración Posteriormente, Stockhausen estudaría composición con Olivier Messiaen en París e fonética con Werner Meyer-Eppler na Universi- procura da excelencia artística. natural do son do rexistro, da utilización de ambos os pedais e da dinámica. dade de Bonn. Integrada por destacados solistas de música contemporánea de Galicia e de Portugal, Vertixe Sonora Ensemble conxuga artistas Natürliche Dauern 1-15 foron estreadas polos pianistas Frank Gutschmidt e Benjamin Kobler na Sülztalthalle dos cursos de verán sonoros, artistas plásticos, músicos de jazz, intérpretes clásicos e xente do teatro e da danza. A partir dunha consciencia da multiplici- Venres 25 de maio ás 20:00 h Stockhausen Courses Kürten entre o 2 e o 15 de xullo de 2006. Morte dade no achegamento ao sonoro, establece un constante diálogo e interacción co pensamento, coa ciencia, coa tecnoloxía e con outras Stockhausen morreu de improviso, debido a un ataque cardíaco, o 5 de decembro de 2007, á idade de 79 anos, na súa residencia de formas artísticas desde unha óptica cosmopolita, integradora e transcultural, para favorecer un espazo aberto á reflexión, á discusión Igrexa de San Domingos de Tui Kürten, Alemaña. e ao intercambio no campo da música contemporánea, que non renuncia nin ao rigor, nin á transgresión, nin ao espírito de vangarda. Kontakte (Contacto) para piano, percusión e electrónica (1960) ca 35’ Tamén integra o Instituto Galego de Sonoloxía, unha plataforma para investigar a experimentación sonora con novos medios. Hai tres versións desta obra: para electrónica (pensada para retransmisións radiofónicas); para piano, percusión e electrónica (pensada Obras Vertixe Sonora desenvolve unha programación diversificada e procura dinamizar o ecosistema cultural, o intercambio e a cohesión do para o espectáculo en vivo); e unha terceira versión teatral chamada Originale. Nas súas obras, compostas ao longo de case 60 anos, abraza as principais estéticas do momento con composicións de extraordinaria territorio. O ciclo Música e Arte: Correspondencias Sonoras (CGAC) e sonUTopías (campUSCulturae, da Universidade de Santiago de influencia que o sitúan moi cedo como primeiro espada da música alemá: serialismo integral (1.ª metade dos 50: Kreutzpiel, A electrónica foi concibida nas instalacións do estudio de música electrónica Westdeutscher Rundfunk (WDR) en Colonia, entre 1958 e Compostela, o Festival Internacional de Creación Musical Contemporánea Vertixe Sonora en Vigo ou o ciclo MIHLsons, na cidade de Klavierstücke) estatística, música aleatoria e música espacial (2.ª metade dos 50: Gesang der Jünglinge, Gruppen, Zeitmasze, 1960, e representa un novo paradigma no pensamento musical e no deseño formal da música, que permite a unificación do tempo e a Lugo, son algunhas das achegas que están a renovar os públicos de música clásica en Galicia. Klavierstücke XI), forma aberta e electrónica en vivo (anos 60: Momente, , Microphonie I e II) minimalismo matemático (primeiros altura musical. anos 70: Mantra e Inori, Tierkreis), grandes ciclos (do 77 ata a súa morte: Licht e Klang). O compromiso por divulgar a música do noso tempo e ampliar o seu público lévaos a organizar os cursos de divulgación musical Aguzar

KONTAKTE O feito de que un son poida ser escoitado como ritmo (cando a velocidade dos impulsos é moi baixa) ou altura (cando a velocidade dos o Oído (MARCO, Vigo), os Encontros Internacionais de Música Contemporánea, Causal, obradoiros de composición e charlas abertas. As súas teorías e composicións seguen sendo, aínda hoxe en día, de grande influencia para compositores de todos os tipos e estilos pulsos crea un son continuo) a través do control eléctrico da velocidade das frecuencias que o forman revelouse como unha manifes- O seu labor foi recollido no documental Correspondencias sonoras (2013), do cineasta Manuel del Río. (tamén na música popular e no jazz: os Beatles incluírono, por exemplo, na portada do Sargent Peppers). Os seus escritos, tanto teóricos tación do fenómeno físico. Agora a obtención por medios electrónicos de sons, timbres, alturas, ritmos e formas musicais podería como de diversos temas, ocupan máis de 10 impoñentes volumes. Stockhausen recibiu numerosos premios e distincións polas súas lograrse manipulando un único parámetro, a duración. Deste xeito lográbase a partir dun só elemento a serialización total dos parámet- composicións, gravacións e partituras publicadas na súa propia editorial. ros musicais largamente perseguida: cada evento musical adquire o seu espazo e tempo, manifestándose nunha estrutura de momen- tos illados e descontinuos: evento (s) musical (s) creado a partir dunha lóxica interna de proporcións e carácter-Momentform. Nos seus traballos atopamos desde miniaturas para caixas de música ata traballos para instrumentos solistas, cancións, música de patrocina: cámara, músicas corais e orquestrais, música electrónica e mesmo un ciclo de sete óperas de longa duración. Entre as súas A percepción do tempo en Kontakte convida o oínte a encarnar o seu propio son, que viaxa no espazo a través dun sistema de difusión composicións máis notables están os 19 Klavierstücke (ciclo de pezas para piano), Kontra-Punkte para 10 instrumentos, Gesang der e se revela en forma de timbres de percusión tan familiar como a madeira, o metal e as peles e os contactos entre estas familias. Do Audible é un ciclo de concertos promovido pola Secretaría Xeral de Jünglinge (música electrónica/música concreta), Gruppen para 3 orquestras, para percusión solista, Kontakte para dúo de piano CulturaDO da Consellería AUDIBLE de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia en colaboración con Vertixe Sonora, que Con este traballo, a actuación en vivo gaña unha importancia nunca antes xustificada nos traballos electroacústicos de Stockhausen xa que percusión e electrónica, a cantata Momente, Mikrophonie I para catro percusionistas e electrónica en vivo, Hymnen, para seis procura achegar puntos de encontro entre a música, a ciencia, a arte e o pensamento contemporáneos na conquista dunha percepción www.festival-dme.org/ agora o dispositivo instrumental lle permite ao público unha comprensión máis inmediata e intuitiva do que está a suceder nos 35 minutos vocalistas, Aus dean sieben Tagen, Mantra para dous pianos e electrónica, Tierkreis, Inori para solistas e orquestra, e o seu xigantesco musical máis consciente. de cinta. Esta relación en tempo real creada polo ouvinte entre os sons (previamente creados) reproducidos da cinta e os sons producidos ciclo de óperas Licht. en directo polos intérpretes propón unha nova dinámica musical onde a xestualidade instrumental guía o ouvinte na súa viaxe sónica. Do Audible actualiza as rutinas de escoita coa aspiración de recuperar o concerto de música como experiencia privada de auténtica transformación. Unha conmoción reveladora que devolva a escoita ao seu lugar, como acontecemento capital do entendemento colabora: Originale: a versión teatral de Kontakte humano. En 1958, un Karlheinz Stockhausen de 33 anos quedou tan impresionado do seu encontro en Darmstadt (Alemaña) con John Cage que Cada concerto organízase arredor dun foco temático e interactúa coa palabra cómplice de relevantes personalidades do mundo da comezou a introducir partituras gráficas e unha dirección máis teatral na súa música. E rapidamente deseñou, durante unha visita a OS INTÉRPRETES cultura, que achegan informacións e perspectivas de interpretación do feito musical que resulten enriquecedoras para os oíntes. Finlandia en xullo de 1961, Originale (Orixinais) xunto coa artista Mary Bauermeister, coa que casaría no 67, en resposta á encomenda do produtor teatral de Colonia, Hubertus Dure. Michael Pattmann, percusión Do Audible descobre a paisaxe sonora da literatura musical dos últimos decenios, rastrexa as interaccións ocultas entre diferentes Formado co profesor Martin Schulz na Folkwang-Hochschule de Essen, Alemaña. Prosegue os seus estudos na clase de música de disciplinas ao longo da historia e explica as claves da creación musical de todos os tempos. Aviva a nosa imaxinación, esperta a cámara do profesor Peter Eötvös na Staatliche Hochschule für Musik en Colonia. sensibilidade de públicos novos, procura acadar, na comuñón da emoción e da intelixencia, unha experiencia artística transcendente. Estrea en Colonia Converteu a Kontakte (1960), peza recentemente terminada, na banda sonora da que sería a súa primeira peza teatral, Originale. Na Alén da súa carreira de solista, Michael Pattmann toca regularmente en numerosos ensembles tales como e-mex ensemble Essen, súa estrea en Colonia no outono de 1961 a posta en escena de Originale foi un desastre. Stockhausen atribuíuno aos escasos dous días mp6-multipercussion-ensemble, anthos-ensemble, oh ton-ensemble, Ensemble musikFabrik. Participa tamén en performances de de realización dos que dispuxo. Na súa posterior realización, xa artisticamente satisfactoria, disporía de 12 días. danza, teatro e teatro musical, desenvolvendo paralelamente a súa experiencia en improvisación e música electroacústica. Interpretacións por toda a Europa, Asia e América; moitas estreas, gravacións de CD, gravacións para retransmisións radiofónicas e Baixo o título de Originale presentábase en Nova York, en 1961, unha versión de Kontakte Importancia de Kontakte gravacións de bandas sonoras de filmes mudos reflicten o ámbito do seu extensivo traballo creativo. (1960) na que participaban, entre outros, a violonchelista Charlotte Moorman, o artista Nam Kontakte foi a primeira composición verdadeiramente cuadrifónica da historia. Para rodear o público co son, Stockhausen utilizou un Ao longo da súa carreira musical, traballou regularmente con Karlheinz Stockhausen, estreando varias obras á par de moitas present- tocadiscos cun altofalante xiratorio rodeado de catro micrófonos que permitisen a regravación dos sons que viraban na sala. Originale acións do seu repertorio. June Paik, o performer Robert Delford Brown, o fotógrafo Peter Moore, o compositor Alvin engadiría ao elenco de Kontakte —cinta cuádrupla e dúo de piano e percusión en vivo— "actores" en vivo. Foi tamén das primeiras Lucier e o poeta Allan Ginsberg. Dirixía esta produción Allan Kaprow, creador dos happening. obras en combinar son pregravado e instrumentación en vivo. Para Stockhausen tamén marcou o comezo da súa seguinte etapa O profesor Michael Pattmann ensina percusión na Folkwang Universität der Künste en Essen, e nos cursos de verán Stockhausen creativa, coa composición da forma aberta en Momente, na que se substitúe o desenvolvemento progresivo das súas anteriores Courses Kürten, onde comparte o seu profundo coñecemento sobre o traballo de Stockhausen. Foi un auténtico fito no desenvolvemento da vangarda artística americana e do movemento partituras por unha aproximación baseada en "momentos". Fluxus, en particular. Unha obra próxima ao happening Patrícia Martins, piano A versión orixinal de Kontakte (1960), a que escoitaremos neste programa monográfico, O nome da peza Orixinais débese a que os intérpretes fan de si mesmos: un pintor fai de O pintor, un actor de O actor e un poeta de O Licenciada en piano na clase da profesora Madalena Soveral, posgrao en ópera e estudos musico-teatrais na Escola Superior de Música poeta. Os cineastas, iluminadores e modelos tamén realizaban o seu habitual traballo no escenario. Estas actividades, que sucedían e das Artes do Espectáculo do Porto, e máster en música de cámara baixo a dirección de Jean Geoffroy e Franck Krawczyk no Conserva- trátase da primeira composición verdadeiramente cuadrifónica da historia e das primeiras en todas á vez, crearon a textura complexa dunha peza próxima ao happening, xénero entón moi popular no marco da vangarda artística. toire Supérieur Musique et Danse de Lyon. combinar son pregravado e instrumentación en vivo. Trátase dunha obra fundamental para En Originale, a linguaxe e a acción dos intérpretes introducíronse como elementos da partitura co mesmo nivel de precisión que o dos Das variadas presentacións públicas, destácase a participación nos festivais Harmos Classical, Porto; Euroclassical, Porto/Famalicão; FIP entender a evolución da música electroacústica que permite asistir á construción e percepción instrumentos musicais. Inseriu en caixas de tempo 18 grupos de indicacións para os actores. E as accións de cada personaxe foron Zaragoza; Ciclo de Quintas, Viana do Castelo; Xornadas de Música Contemporánea de Santiago de Compostela, CGAC; Mihl-SonsXXI, do tempo musical, así como á exploración do espazo desde a difusión electrónica. coidadosamente sincronizadas de acordo coa partitura. Estas accións agrupáronse en sete “estruturas” nas que se realizaban soas ou Lugo; Biennale musiques en scène, Lión; Format Raisins, La Charité-sur-Loire. Participou no programa do estudo radiofónico France en grupos de tres. Musique «Génération Jeunes Interprètes» presentado por Gaëlle le Gallic, coa transmisión en directo de música do compositor Franck Visionario, grandilocuente, megalomaníaco, místico, excesivo, mesiánico, radical…: Karlheinz Krawczyk. Na continuidade desta colaboración, integra o equipo musical de ULTIMA, creación dos artistas Christian Boltanski, Jean A presentación en Nova York Kalman e Franck Krawczyk no Teatro Arena del Sole en Boloña, Italia. Obtivo o primeiro premio de interpretación musical coa Stockhausen foi un dos grandes mestres da música do pasado século. Axitador de estéticas No verán de 1964, a violonchelista Charlotte Moorman estaba a organizar xunto con Mary Bauermeister o seu II Festival Anual Avant performance de Kontakte nos cursos de verán Stockhausen Courses Kürten 2017, baixo a orientación de Kathinka Pasveer, Suzanne renovadoras e precursor de innumerables ismos, como líder da vangarda alemá deulle Garde de Nova York. Decidiron incluír unha representación de Originale. Nesta presentación contaron con Allan Kaprow, creador do Stephens, Benjamin Kobler e Michael Pattmann. continuidade a unha grandiosa tradición musical, celme da imaxinación sonora internacional happening, ao que lle encomendaron a produción do evento: converteríase nun fito histórico do desenvolvemento da vangarda de Nova York e, en particular, do movemento Fluxus. É bolseira do Mécénat Musical Société Générale, da fundación ADAMI e da fundación GDA. de todos os tempos. As actuacións tiveron lugar os días 8, 9, 11, 12 e 13 de setembro na sala Judson Hall como parte do festival. Esta sala, no 165 da West Neste programa escoitaremos, ademais, o Klavierstück V, da serie Klavierstücke: 19 pezas para 57 th Street, fronte ao Carnegie Hall, non garda relación co centro Judson Church, fronte ao Washington Square Park, onde se Jaime Reis, difusión musical desenvolvería unha grande actividade de vangarda nos vindeiros anos. Nacido en decembro de 1983, iniciou os seus estudos musicais en Seia aos 5 anos, onde estudou, entre outros, co etnomusicólogo sintetizador ou piano solo que desenvolveu entre 1952 e 2003 e que conforman unha especie António Tilly. As súas primeiras composicións, para sequenciador MIDI, electrónica e pequenos conxuntos instrumentais foron iniciadas de íntimo e experimental diario de composición. E á mantenta das titánicas travesías nas que Para intensificar a sensación caótica da peza, Kaprow construíu unha estada e engadiu elementos como un chimpancé solto e un peixe aos 12 anos, e prolongáronse até aos 16, altura en que foi estudar para Conservatório de Viseu. Entre os 17 e os 22 anos conclúe a dourado nadando nunha bacía que colgaba do teito. Como fondo dese caos e do ruído ambiental creados polos artistas desenvolvendo licenciatura en ensino de música, na Universidade de Aveiro, onde estudou composición e música electrónica con Isabel Soveral e João se embarcou no final da súa etapa creativa poderán escoitarVibra-Elufa (2003), pertencente á as súas actividades, soaba en directo Kontakte. Unha cámara de cinema, unha gravadora e un director de escena gritando instrucións Pedro Oliveira. Actualmente, frecuenta o curso de doutoramento en Ciencias Sociais, na Universidade Nova de Lisboa. Desde 2003 ópera Freitag aus Licht (Venres de Luz) dentro do ciclo de óperas Licht; e Naturliche Dauern n.º acompañaban a interpretación do pianista e do percusionista que tocaban en directo. Transcorridos poucos minutos da composición, os intérpretes detíñanse e reproducían a gravación da súa actuación e os berros do director de escena. Desta maneira, a noción de frecuenta regularmente os seminarios da Fundación Gulbenkian con Emmanuel Nunes e os cursos de verán con Karlheinz Stockhausen 6 (2006), incluída na serie de obras para diversas combinacións instrumentais Klang–Die 24 (en Kürten). "orixinais" que se interpretan a si mesmos complicábase aínda máis. Stunden des Tages. Fóronlle atribuídas mencións honoríficas nas dúas primeiras edicións do Concurso Jorge Peixinho, foi seleccionado para a 2.ª, 3.ª e 4.ª Charlotte Moorman e Nam June Paik edicións do Workshop Gulbenkian para Xoves Compositores Portugueses, a súa música foi seleccionada para ser presentada no ICMC Intérpretes excepcionais desta música, Patricia Martins (piano), Michael Pattmann (percusión) O compositor especificou na partitura que un intérprete especial crease "música de acción" durante o evento: tratábase do artista Nam 2005 (Barcelona), recibiu da Universidade de Aveiro dúas bolsas por mérito (2005 e en 2006) e a bolsa da Fundación Enxeñeiro António June Paik, que atopara en Darmstadt (Alemaña). Realizaría accións estrañas inspiradas no que Stockhausen lle viría facer previamente. de Almeida, por ser o mellor alumno a concluír a súa licenciatura en 2006. e Jaime Reis (difusión electrónica) permitirannos achegarnos á esencia desta cosmogonía O periodista Andy Ditzler explicaría en 2003, con motivo dunha proxección da película de Peter e Barbara Moore sobre o evento de Alén do seu traballo de compositor, desenvolveu actividades como a dirección artística do festival Dni Muzyki Portugalskiej w Krakowie sonora tal e como o mestre Stockhausen a ideou. Nova York, que Paik interpretaba tres das súas propias pezas durante Originale, "incluíndo Simple (1961), no que se cobre con crema de (Días de Música Portuguesa en Cracovia), conferencias (na Universidade de Aveiro, Academia de Música de Cracovia, Escola Superior de afeitar, fariña e arroz, e sobe a unha bañeira para lavarse, logo bebe a auga do seu propio zapato". Turismo e Telecomunicacións de Seia, no 42. Darmstadt Internationale Ferienkurse für Neue Musik, inserida no foro Musical thinking today) e na International Summer School of Systematic Musicology, onde foi como alumno representante da Universidade Nova de A violonchelista Charlotte Moorman nunca ouvira falar de Paik, entón xa intérprete de Fluxus e inventor do vídeo arte, e foi este

Lisboa; sonorización de documentais e presentacións multimedia (comofree lancer, para empresas de design); colaboración co Centro KARLHEINZ STOCKHAUSEN (1928-2007) encontro o comezo dunha frutífera colaboración artística entre os dous que duraría décadas e sería un elemento central nas súas vidas. de Información da Música Portuguesa e co INET (Instituto de Etnomusicologia-Universidade Nova de Lisboa) e participación na Klavierstück V para piano solo (5’30) Ademais, nesta presentación de Nova York, Charlotte Moorman tocaba o violonchelo espida envolta nunha gasa semitransparente. De dirección pedagóxica colexial e docencia no Conservatorio de Música de Seia. Vibra-Elufa para vibráfono solo (10’) feito, foi Robert Delford Brown quen lle suxeriu que usase o seu espido nesta obra (algo que volvería repetir décadas despois, principal- A súa música foi presentada en Portugal, entre outros, no Festival Música Viva e Festival de Música de Aveiro, en Polonia, en Turquia Natürliche Dauern n.º 6 para piano (5’) mente nas súas colaboracións con Nam June Paik). "Durante o Festival Avant Garde fun o primeiro en dicirlle a Charlotte que debía pórse en topless", lembrou Brown. "Non deixaba de dicir: 'Que podería facer?' Díxenlle: 'Quita a roupa, Charlotte, quita a roupa'. Así (Ankara), en Francia (Synthèse 2005, Bourges), en Austria (Hörfest 05, Graz), onde estivo como compositor convidado para a estrea da Kontakte (1960) para piano, percusión e electrónica (35’) súa peza Lysozyme Synthesis e en Bélxica (Gent), onde estreou a súa peza Density Study, encomenda da Logos Foundation. Foi composi- que quitou a roupa, e realizou o espectáculo en topless”. tor residente no LEC-Laboratorio Electroacústico de Creación da Miso Music Portugal. Patricia Martins, piano | Michael Pattmann, percusión | Jaime Reis, difusión electrónica A película: Originale de Stockhausen: tomas dobres (16 mm, branco e negro, son, 32 minutos, 1964-93) Moore documentou dúas noites da xira e tomou fotos fixas nas datas restantes filmou en 16 mm e usou a luz dispoñible. O subtítulo da película, Tomas dobres, reflicte o feito de que a película foi filmada durante dúas noites consecutivas, polo que recolle diferentes puntos AS OBRAS de vista dos eventos producidos no escenario". Segundo Andy Ditzler, foi "a produtora teatral Rhett Brown, esposa do artista Robert Delford Brown (quen apareceu como O pintor en Klavierstück V para piano solo Originale)”, quen “lle encargou a Peter Moore (1932-1993) [...] realizar unha película do evento”. Ao longo da súa produción musical, Stockhausen escribiu un ciclo de 19 Klavierstücke para piano/sintetizador solo, das cales as sete últimas pezas son asociadas e/ou incorporadas en LICHT, ciclo de óperas dedicadas aos sete días da semana. De 1952 a 2003, o Conflitos históricos compositor utilizou esta estrutura para explotar e desenvolver variadas técnicas composicionais empregadas paralelamente e/ou A historiadora da arte e esposa de Moore, Barbara, lembra que a cámara utilizada para filmar Tomas dobres pertencía ao cineasta e posteriormente en obras de maior envergadura. Funcionan coma unha especie de diario íntimo de composición no que exploraba videoartista Ed Emshwiller. Tamén precisou: “A presenza en pantalla de Brown coma O pintor indica que Peter Moore filmou a película diferentes técnicas compositivas acordes aos seus intereses artísticos en total liberdade. durante as primeiras noites da xira, xa que Brown foi expulsado da actuación tras un desacordo con Kaprow sobre o seu enfoque do papel". Brown respondería en 2008: "Hai moitas versións do que sucedeu. Nunca mantiven un desacordo con Kaprow". Precisamente no primeiro grupo de Klavierstücke (I-IV), o compositor partiu da música puntillista, onde cada nota é considerada un evento sonoro único e illado, para rematar coa técnica de composición grupal, na cal grupos de notas predominan e adquiren a función de O estudoso de Stockhausen, Volker Staebel, mencionou outros conflitos históricos: "(O actor Jackson) Mac Low declarou que (O director fenómeno sonoro-base. O segundo grupo de Klavierstücke (V-X) inaugura o período de escrita variable con Klavierstück V, escrita en 1954. Alvin) Lucier abandonou o marco de tempo establecido durante a actuación de Paik, o que Lucier non lembra. Lucier si lembra, en cambio, que Allan Ginsberg quería que a súa actuación non fose perturbada por outras actividades". Nesta obra existen seis indicacións metronómicas distintas que dividen a peza en seis seccións. En cada sección existen tres tipos de grupos de notas, onde unha nota central (ou grupos de notas centrais) é precedida, rodeada ou sucedida por grupos de notas ornamen- Outras polémicas tais. A presenza ou ausencia do pedal forte é esencial no tratamento tímbrico dos distintos tipos de grupos. Esta peza, xuntamente co Mentres tanto, engadindo axitación fóra da sala de concertos, varios artistas neoiorquinos, como Henry Flynt, Tony Conrad e George primeiro conxunto de Klavierstücke, foi dedicada e estreada polo pianista belga Marcelle Mercenier nos cursos de verán de Darmstadt Vindeiros concertos: Maciunas, protestaron contra Stockhausen como un "imperialista cultural". Segundo os noticiarios, Stockhausen menosprezara o jazz o día 21 de agosto de 1954. nunha conferencia en Harvard en 1958. No libro Fluxus Codex afírmase: "Dixo que o jazz (a música negra) é primitiva... bárbara... golpes Xoves 14 de xuño, 20:00 h e algúns simples acordes... lixo... O grupo declarou: a primeira tarefa cultural é expor e loitar publicamente contra a dominación da arte branca, europea e dos gobernantes dos Estados Unidos!". WENDY VAI A MÉXICO. UN CÓMIC SONORO Vibra-Elufa para vibráfono solo Concibida en 2003, Vibra-Elufa é unha versión para vibráfono solo da peza Elufa para clarinete alto e frauta (1991), parte integrante da Antiga Capela do Campus Universitario de Ourense última escena da ópera Freitag aus Licht (Venres de Luz). Con Natascha Gangl e Rdeča Raketa A obra Licht (Luz) de Stockhausen está formada por sete óperas independentes. Cada unha delas recibe o nome dun día da semana e reflicte os atributos que as mitoloxías tradicionais asocian a ese día. Estes atributos, pola súa vez, están baseados nos sete planetas da Martes 23 de outubro, 20:00 h antigüidade dos que deriva o nome dos días (e ás divindades asociados con eles). Baseado no Libro da Xénese, Freitag (venres) trata o O COMPOSITOR mito da creación do home, onde Eva, esposa de Adán, é tentada por Lucifer a manter unha relación ilícita con Caín. Das espantosas MANIFESTO GUTAI consecuencias desta ilexítima unión, a acción dramatúrxica desenvólvese a partir da acción de parellas “imposibles”, interpretada por KARLHEINZ STOCKHAUSEN Paraninfo da Universidade da Coruña bailaríns/mimos e actores/músicos. (Mödrath, 22 de agosto de 1928 - Kürten-Kettenberg, 5 de decembro de 2007) Con Pablo Vergara e Volkmar Klien As personaxes Elu (clarinete alto) e Lufa (frauta) acompañan a Eva ao longo de todo o enredo. Nesta versión, a utilización de varios tipos de baquetas é recomendada de forma a reproducir o diálogo entre estas dúas personaxes, onde o drama trasposto para vibráfono se Primeiros anos consegue a través da sutileza das articulacións, das distintas voces e os tempos. Naceu no castelo da cidade de Mödrath (maternidade do distrito de Rhein-Erft-Kreis, ao oeste do estado de Renania do Norte-Westfalia, Sábado 10 de novembro, 20:00 h estado alemán fronteirizo con Bélxica). O seu pai era profesor de escola e súa nai, filla dunha próspera familia de granxeiros de Neurath, A obra foi estreada na Sülztalthalle nos cursos de verán Stockhausen Courses Kürten polo propio Michael Pattmann o día 6 de agosto KOAN preto de Colonia. Ela tocaba o piano e cantaba, pero despois de quedar embarazada tres veces consecutivas sufriu unha crise nerviosa de 2004. e foi internada nun hospital psiquiátrico en decembro de 1932. Poucos meses máis tarde faleceu o seu irmán menor Hermann. Con 7 Centro Cultural O Vello Cárcere de Lugo anos, Stockhausen foi vivir a Altenberg, onde recibiu clases de piano do organista da catedral, Franz-Josef Kloth. O seu pai, Simon Con Elliot Simpson Stockhausen, volveu casar en 1938. Coa súa nova muller, Luzia, tivo dúas fillas. Naturliche Dauern n.º 6 (Duracións Naturais n.º 10) para piano (2006) ca 5’30 Klang – Die 24 Stunden des Tages (Son – As 24 horas do día) é un ciclo de composicións de Karlheinz Stockhausen, no que traballou II Guerra Mundial desde 2004 ata a súa morte en 2007. Son 24 composicións de música de cámara, que representan, cada unha delas, unha hora do día, A nai de Stockhausen foi vítima da política nazi de «eutanasia para os individuos non produtivos». (Posteriormente, Stockhausen cunha cor diferente asignada sistematicamente a cada hora. O compositor non foi quen de rematar o ciclo e ao morrer quedaron representará a execución da súa nai no hospital mediante unha inxección letal no acto 1.º escena 2.ª («Mondeva») da ópera Donnerstag inconclusas as tres últimas "horas". As 21 pezas completas inclúen solos, dúos, tríos, un septeto e a última composición completamente aus Licht). En xaneiro de 1942, Karlheinz ingresou nun internado de Xanten (en parte debido á súa mala relación coa súa madrasta), electrónica de Stockhausen, Pulsacións Cósmicas. onde continuou aprendendo piano e tamén estudou óboe e violín e fixo traballos nunha granxa. Natürliche Dauern 1-24 (Duracións naturais 1-24) foi a obra ideada para a terceira hora do día, na que o ceo está inundado dunha luz No outono de 1944 foi alistado para servir como padioleiro trasladando feridos en Bedburg. En febreiro de 1945 reuniuse por última verde azulada. Consiste nun ciclo de 24 pezas para piano solo escrito entre 2005-06 cunha duración total aproximada de 140 minutos. vez co seu pai en Altenberg antes de ser enviado a loitar á fronte leste, da que xa non volvería. Correspóndese co opus 83 do compositor. Desde a súa aparición en 2010, Vertixe Sonora converteuse nun En Natürliche Dauern n.º 6 un grupo de 3 escalas descendentes na man dereita é repetido 21 veces, primeiro en tempo decrecente, Mocidade e estudos VERTIXEauténtico revulsivo da sociedade SONORA galega. A súa permanente estrea de obras novas permite que Galicia participe da creación sonora seguindo en tempo crecente para acabar novamente nunha desaceleración continua da marcha. Desfasada, a man esquerda reparte o Tras estudar piano e pedagoxía musical na Hochschule für Musik Köln de 1947 a 1951 acudiu á Universidade de Colonia para se formar internacional cun protagonismo activo e desafiante. Un referente para a última xeración internacional de compositores que atopa nas mesmo material cun grupo de tres melodías descendentes. Nesta peza de rápidas escalas descendentes, a relación entre os dous en musicoloxía, filosofía e lingua xermánica. Completou estudos de harmonía e contrapunto co compositor Hermann Schroeder. súas producións a oportunidade de desenvolver propostas musicais cunha perspectiva global en permanente estado de convulsión, na grupos melódicos en continua flutuación de tempo crea momentos melódicos, harmónicos e polifónicos como resultado da duración Posteriormente, Stockhausen estudaría composición con Olivier Messiaen en París e fonética con Werner Meyer-Eppler na Universi- procura da excelencia artística. natural do son do rexistro, da utilización de ambos os pedais e da dinámica. dade de Bonn. Integrada por destacados solistas de música contemporánea de Galicia e de Portugal, Vertixe Sonora Ensemble conxuga artistas Natürliche Dauern 1-15 foron estreadas polos pianistas Frank Gutschmidt e Benjamin Kobler na Sülztalthalle dos cursos de verán sonoros, artistas plásticos, músicos de jazz, intérpretes clásicos e xente do teatro e da danza. A partir dunha consciencia da multiplici- Stockhausen Courses Kürten entre o 2 e o 15 de xullo de 2006. Morte dade no achegamento ao sonoro, establece un constante diálogo e interacción co pensamento, coa ciencia, coa tecnoloxía e con outras Stockhausen morreu de improviso, debido a un ataque cardíaco, o 5 de decembro de 2007, á idade de 79 anos, na súa residencia de formas artísticas desde unha óptica cosmopolita, integradora e transcultural, para favorecer un espazo aberto á reflexión, á discusión Kürten, Alemaña. e ao intercambio no campo da música contemporánea, que non renuncia nin ao rigor, nin á transgresión, nin ao espírito de vangarda. Kontakte (Contacto) para piano, percusión e electrónica (1960) ca 35’ Tamén integra o Instituto Galego de Sonoloxía, unha plataforma para investigar a experimentación sonora con novos medios. Hai tres versións desta obra: para electrónica (pensada para retransmisións radiofónicas); para piano, percusión e electrónica (pensada Obras Vertixe Sonora desenvolve unha programación diversificada e procura dinamizar o ecosistema cultural, o intercambio e a cohesión do para o espectáculo en vivo); e unha terceira versión teatral chamada Originale. Nas súas obras, compostas ao longo de case 60 anos, abraza as principais estéticas do momento con composicións de extraordinaria territorio. O ciclo Música e Arte: Correspondencias Sonoras (CGAC) e sonUTopías (campUSCulturae, da Universidade de Santiago de influencia que o sitúan moi cedo como primeiro espada da música alemá: serialismo integral (1.ª metade dos 50: Kreutzpiel, A electrónica foi concibida nas instalacións do estudio de música electrónica Westdeutscher Rundfunk (WDR) en Colonia, entre 1958 e Compostela, o Festival Internacional de Creación Musical Contemporánea Vertixe Sonora en Vigo ou o ciclo MIHLsons, na cidade de Klavierstücke) estatística, música aleatoria e música espacial (2.ª metade dos 50: Gesang der Jünglinge, Gruppen, Zeitmasze, 1960, e representa un novo paradigma no pensamento musical e no deseño formal da música, que permite a unificación do tempo e a Lugo, son algunhas das achegas que están a renovar os públicos de música clásica en Galicia. Klavierstücke XI), forma aberta e electrónica en vivo (anos 60: Momente, Mixtur, Microphonie I e II) minimalismo matemático (primeiros altura musical. anos 70: Mantra e Inori, Tierkreis), grandes ciclos (do 77 ata a súa morte: Licht e Klang). O compromiso por divulgar a música do noso tempo e ampliar o seu público lévaos a organizar os cursos de divulgación musical Aguzar O feito de que un son poida ser escoitado como ritmo (cando a velocidade dos impulsos é moi baixa) ou altura (cando a velocidade dos o Oído (MARCO, Vigo), os Encontros Internacionais de Música Contemporánea, Causal, obradoiros de composición e charlas abertas. As súas teorías e composicións seguen sendo, aínda hoxe en día, de grande influencia para compositores de todos os tipos e estilos pulsos crea un son continuo) a través do control eléctrico da velocidade das frecuencias que o forman revelouse como unha manifes- O seu labor foi recollido no documental Correspondencias sonoras (2013), do cineasta Manuel del Río. (tamén na música popular e no jazz: os Beatles incluírono, por exemplo, na portada do Sargent Peppers). Os seus escritos, tanto teóricos tación do fenómeno físico. Agora a obtención por medios electrónicos de sons, timbres, alturas, ritmos e formas musicais podería como de diversos temas, ocupan máis de 10 impoñentes volumes. Stockhausen recibiu numerosos premios e distincións polas súas lograrse manipulando un único parámetro, a duración. Deste xeito lográbase a partir dun só elemento a serialización total dos parámet- composicións, gravacións e partituras publicadas na súa propia editorial. ros musicais largamente perseguida: cada evento musical adquire o seu espazo e tempo, manifestándose nunha estrutura de momen- tos illados e descontinuos: evento (s) musical (s) creado a partir dunha lóxica interna de proporcións e carácter-Momentform. Nos seus traballos atopamos desde miniaturas para caixas de música ata traballos para instrumentos solistas, cancións, música de cámara, músicas corais e orquestrais, música electrónica e mesmo un ciclo de sete óperas de longa duración. Entre as súas A percepción do tempo en Kontakte convida o oínte a encarnar o seu propio son, que viaxa no espazo a través dun sistema de difusión composicións máis notables están os 19 Klavierstücke (ciclo de pezas para piano), Kontra-Punkte para 10 instrumentos, Gesang der e se revela en forma de timbres de percusión tan familiar como a madeira, o metal e as peles e os contactos entre estas familias. Do Audible é un ciclo de concertos promovido pola Secretaría Xeral de Jünglinge (música electrónica/música concreta), Gruppen para 3 orquestras, Zyklus para percusión solista, Kontakte para dúo de piano CulturaDO da Consellería AUDIBLE de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia en colaboración con Vertixe Sonora, que Con este traballo, a actuación en vivo gaña unha importancia nunca antes xustificada nos traballos electroacústicos de Stockhausen xa que percusión e electrónica, a cantata Momente, Mikrophonie I para catro percusionistas e electrónica en vivo, Hymnen, Stimmung para seis procura achegar puntos de encontro entre a música, a ciencia, a arte e o pensamento contemporáneos na conquista dunha percepción agora o dispositivo instrumental lle permite ao público unha comprensión máis inmediata e intuitiva do que está a suceder nos 35 minutos vocalistas, Aus dean sieben Tagen, Mantra para dous pianos e electrónica, Tierkreis, Inori para solistas e orquestra, e o seu xigantesco musical máis consciente. de cinta. Esta relación en tempo real creada polo ouvinte entre os sons (previamente creados) reproducidos da cinta e os sons producidos ciclo de óperas Licht. en directo polos intérpretes propón unha nova dinámica musical onde a xestualidade instrumental guía o ouvinte na súa viaxe sónica. Do Audible actualiza as rutinas de escoita coa aspiración de recuperar o concerto de música como experiencia privada de auténtica transformación. Unha conmoción reveladora que devolva a escoita ao seu lugar, como acontecemento capital do entendemento Originale: a versión teatral de Kontakte humano. En 1958, un Karlheinz Stockhausen de 33 anos quedou tan impresionado do seu encontro en Darmstadt (Alemaña) con John Cage que Cada concerto organízase arredor dun foco temático e interactúa coa palabra cómplice de relevantes personalidades do mundo da comezou a introducir partituras gráficas e unha dirección máis teatral na súa música. E rapidamente deseñou, durante unha visita a OS INTÉRPRETES cultura, que achegan informacións e perspectivas de interpretación do feito musical que resulten enriquecedoras para os oíntes. Finlandia en xullo de 1961, Originale (Orixinais) xunto coa artista Mary Bauermeister, coa que casaría no 67, en resposta á encomenda do produtor teatral de Colonia, Hubertus Dure. Michael Pattmann, percusión Do Audible descobre a paisaxe sonora da literatura musical dos últimos decenios, rastrexa as interaccións ocultas entre diferentes Formado co profesor Martin Schulz na Folkwang-Hochschule de Essen, Alemaña. Prosegue os seus estudos na clase de música de disciplinas ao longo da historia e explica as claves da creación musical de todos os tempos. Aviva a nosa imaxinación, esperta a cámara do profesor Peter Eötvös na Staatliche Hochschule für Musik en Colonia. sensibilidade de públicos novos, procura acadar, na comuñón da emoción e da intelixencia, unha experiencia artística transcendente. Estrea en Colonia Converteu a Kontakte (1960), peza recentemente terminada, na banda sonora da que sería a súa primeira peza teatral, Originale. Na Alén da súa carreira de solista, Michael Pattmann toca regularmente en numerosos ensembles tales como e-mex ensemble Essen, súa estrea en Colonia no outono de 1961 a posta en escena de Originale foi un desastre. Stockhausen atribuíuno aos escasos dous días mp6-multipercussion-ensemble, anthos-ensemble, oh ton-ensemble, Ensemble musikFabrik. Participa tamén en performances de de realización dos que dispuxo. Na súa posterior realización, xa artisticamente satisfactoria, disporía de 12 días. danza, teatro e teatro musical, desenvolvendo paralelamente a súa experiencia en improvisación e música electroacústica.