NR 10 / MARZEC 2018 WPODROZ.COM.PL ISSN 2544-1019

POCIĄGIEM DO SZCZECIN Miasto zmian

POMYSŁ NA WEEKEND U nos w doma na Nikiszu

MIEJSCA MAGICZNE Zalipie. Wieś kwitnących domów Na przednówku

Drodzy Czytelnicy, i wiosna by tak nie smakowała, gdyby przedtem zimy nie było – to polskie przysłowie idealnie oddaje charakter marca! Po zimowych mrozach i krótkich dniach w koń- cu przychodzi oczekiwana odwilż i zmiana. Przedwiośnie to doskonały moment, by wykorzystać coraz dłuższe dni i wybrać się w podróż – może do dynamicznego, nowoczesnego Szczecina albo Katowic, w poszukiwa- niu śladów przemysłowej architektury? Tych, którzy wiosny wolą szukać nie na ulicach miast, ale poza ich murami, namawiamy na wycieczkę do Wielkopolskiego FOT. MOIZ, MATYLDA MAŁECKA MATYLDA MOIZ, FOT.

Parku Narodowego lub do niezwykłej krainy – © Rzeczpospolitej Ptasiej. Najbliższy czas, poza podróżami, dla wielu z nas wypełniony będzie przy- gotowaniami do Wielkanocy. To dobry moment, by zapoznać się z mniej znanymi polskimi tradycjami i zwyczajami, takimi jak turki, pucheroki czy Siuda Baba. Z kolei podczas komponowania wielkanocnego menu namawia- my do inspiracji świątecznymi daniami z różnych stron świata. Korzystając z okazji, składamy Państwu najlepsze życzenia wspaniałych Świąt Wielkanocnych i chwil pełnych słońca, ciepła i uśmiechu.

Ewa Cieślik Redaktor naczelna wraz z całym zespołem redakcyjnym

LAUREAT

MAGAZYN POKŁADOWY PKP INTERCITY Skład, DTP Michał Kulesza Wydawca, realizacja SKIVAK, www.skivak.pl, Zespół redakcyjny Katarzyna Chromińska, Sylwia Kupczyk, Adam Horowski ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań Reklama Karolina Schuster, tel. +48 882 015 809, [email protected] Redaktor naczelna Ewa Cieślik Zdjęcia Shutterstock.com, mat. prasowe, zdjęcie na okładce: Filip Kacalski, Współpraca redakcyjna Karolina Rynasiewicz, Andrzej Skwarek, Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie Ewa Sowa, Adriana Łączyńska (PKP Intercity) Kontakt [email protected], wpodroz.com.pl Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Rozpowszechnianie materiałów redakcyjnych bez zgody wydawcy jest zabronione. Śledź nas Magazyn czytaj na Instagramie również w wersji online Więcej informacji na WPODROZ.COM.PL @wpodroz

i wygrywaj INTER INFO w naszych 42 POZNAJ TABOR PKP IC – konkursach! LOKOMOTYWA EU44 44 ŁÓDŹ W PAKIECIE KOLEJ NA KULTURĘ 45 ZWIERZĘ PRZY TORZE 68 WIOSENNA DAWKA BEZPIECZNIE ŻYĆ MOŻE KULTURY 46 POMÓŻ NAM POMAGAĆ! 70 FILMOWA PODRÓŻ PO PÓŁWYSPIE IBERYJSKIM KULINARNA MAPA L A 47 SMAK WIELKANOCY N CZAS NA RELAKS A Ñ NR 10 / MARZEC 2018 WPODROZ.COM.PL ISSN 2544-1019 A M NA ŚWIECIE . 72 MARCOWE PREMIERY S A R P 73 MUZYCZNA LISTA . T

A

M

CIEKAWOSTKI . OD RENATY PRZEMYK

T

O F

50 PAMIĄTKI Z POLSKI © 52 WIELKANOC NIEJEDNO MAŁY PODRÓŻNIK MA IMIĘ 74 PRZYGODA Z ROBOTAMI

POCIĄGIEM DO POMYSŁ NA WEEKEND MIEJSCA MAGICZNE 6 SZCZECIN − 18 U NOS W DOMA 26 RAJ DLA MIŁOŚNIKÓW

I MIASTO ZMIAN NA NIKISZU PRZYRODY. ACJ RM FO N 10 WIELKOPOLSKI PARK RZECZPOSPOLITA PTASIA I NA JĘZYKACH S M W U E R R D T NARODOWY WYWIAD NUMERU 30 ZALIPIE. WIEŚ KWITNĄCYCH N 56 JĘZYK W PODRÓŻY – ROSYJSKI . E M

C N E I I − C 14 MOSKWA 22 ANGELIKA KUŹNIAK – DOMÓW K R S

A W

M

O ZŁOTE MIASTO SZTUKI HISTORIA MAŁEJ I JU OKO W OKO . T N

R O F

A

T

CAŁY ŚWIAT WITA WIOSNĘ

LIFESTYLE 58 © ,

L

Y

Z

34 KUCHNIA DLA KAŻDEGO G

F O

ŚLADAMI BOHATERÓW T 38 Z PORADNIK PODRÓŻNIKA

S

Y

Z

R

FILMOWYCH K 60 POCIĄGI W TWOIM SMARTFONIE

.

T

O

F

© STREFA BIZNESU 64 SIŁA MŁODYCH

K

A

Z A S K A S N W A O S B

A .

L B

O .

T G

O

A F

N ©

N

A

.

T

O

F

©

5 POCIĄGIEM DO

WERONIKA BORKOWSKA Szczecin trzykrotnie SZCZECIN gościł największe żaglowce świata: w 2007, 2013 i 2017 roku. Podczas MIASTO ZMIAN finałów regat Tall Ships` Races w całym mieście panuje żeglarska atmosfera, a Wały Znany jest jako miasto portowe. Wolny jednak od zgiełku, przepełniony Chrobrego stają się miejscem łączącym raczej nostalgią, ciszą i refleksją. Być może zawiła historia i przygraniczne marynarzy położenie sprawiają, że Szczecin charakteryzuje się otwartością. W jego z najdalszych zakątków globu. gościnnych progach każdy ma szansę poczuć się jak w domu.

Mapa Szczecina z 1581 roku HISTORIA ZIELONE MIASTO

W 967 roku Szczecin wraz Szczecin to jedno z miast, które mogą pochwalić się z Pomorzem zostaje przyłączony najczystszym powietrzem w kraju. Ten, kto w aglomeracji przez Mieszka I do państwa miejskiej szuka zieleni, znajdzie ją bez trudu. Na prawym polskiego. Kilka wieków później staje brzegu Odry położone są Puszcza Bukowa i słynne się stolicą Księstwa Pomorskiego w regionie Jezioro Szmaragdowe, zawdzięczające nazwę Najbardziej znany (1121-1637), w którym panują szczeciński przysmak? charakterystycznej barwie wody. Tuż przy urzędzie Bez wątpienia pasztecik! książęta z dynastii Gryfitów. To smażone ciasto miejskim, w samym centrum, są usytuowane Jasne W 1243 roku uzyskuje prawa drożdżowe, koniecznie Błonia – zielony obszar, znany ze skupiska platanów bogato nadziewane miejskie, a 100 lat później wchodzi BRAUN FRANS& GEORGE HOGENBERG FOT. farszem − zwykle mięsnym, i kwitnących na wiosnę magnolii. W pobliskim parku w skład miast hanzeatyckich − OD PRUSKIEJ TWIERDZY © ale dostępna jest też wersja Kasprowicza podziwiać też można rzeźbę „Ogniste z kapustą i grzybami. tutejsi kupcy handlują przede DO MAŁEGO PARYŻA Do tego zamawiamy ptaki” Władysława Hasiora. Nie sposób również nie wszystkim zbożem i rybami. W burzliwych dziejach miasta po 1720 roku barszcz w kubeczku – i nic wspomnieć o Cmentarzu Centralnym – największym więcej nie potrzeba nam W czasie wojny trzydziestoletniej rozpoczyna się okres militarny. Prusy się do szczęścia! w Polsce i trzecim co do wielkości w Europie, (1618-1648) trafia w ręce zbroją, a wraz z nimi Szczecin. W tym właśnie Tradycyjne paszteciki rozciągającym się na ponad 172 ha. Warto go zwiedzać, kupimy przy ulicy

Szwedów, aż wreszcie, w 1720 roku, czasie powstają zachowane do tej pory Brama Wyszyńskiego 10 . podążając liczącym 21 stacji traktem historycznym lub zostaje przyłączony do Prus. Portowa (zwana dawniej Berlińską) i Brama ścieżką botaniczną. Królewska (dawniej Anklamska). Natomiast Wiosną w Szczecinie kwitną krokusy Brama Królewska XIX wiek to czas prężnego rozwoju – zostaje Herbem Szczecina utworzone połączenie kolejowe z Berlinem, jest głowa gryfa a nad wizerunkiem miasta czuwa architekt WOJENNA ZAWIERUCHA w koronie. Ten mityczny stwór był Konrad Kruhl. Charakterystyczny układ placów Kryzys gospodarczy przychodzi wraz z wybuchem I wojny światowej. Kilkanaście przedstawiany jako i odchodzących od nich promieniście ulic lat później, gdy władzę w Rzeszy sprawuje Adolf Hitler, cała produkcja zostaje połączenie lwa z orłem. Według powoduje, że Szczecin do dziś bywa nazywany podporządkowana niemieckim potrzebom na froncie. Jeszcze w 1939 roku jednej z wersji legendy słynął Paryżem Północy lub Małym Paryżem. Szczecin niemal sześciokrotnie poszerza granice, włączając w swój obszar Police z tego, że zamiast jaj W 1896 roku w mieście pojawiają się pierwsze i Dąbie. Pamiętną datą jest 26 kwietnia 1945 roku – miasto zajmują wojska znosił szafiry, a dotyk jego piór przywracał elektryczne tramwaje, a z militarnej twierdzy radzieckie. 5 lipca 1945 roku następuje oficjalne przejęcie Szczecina przez polską wzrok niewidomym. przekształca się ono w silny przemysłowo administrację, a pierwszym polskim prezydentem miasta zostaje Piotr Zaremba. ośrodek portowy.

6 MARZEC 2018 7 POCIĄGIEM DO

FILHARMONIA IM. MIECZYSŁAWA KARŁOWICZA

WIZYTÓWKA W SZCZECINIE SZCZECINA

Uroczyste otwarcie nowego budynku nastąpiło w sezonie WAŁY CHROBREGO artystycznym 2014/2015. Autorem nowatorskiego Śmiało można uznać je za najbardziej znany element krajobrazu miasta. Po wyburzeniu projektu jest studio Barozzi/Vega z Barcelony. Początkowo umocowanych na brzegu Odry XVIII-wiecznych fortyfikacji pojawił się pomysł utworzenia mieszkańcy podeszli do tego obiektu z dystansem. na uzyskanej wolnej przestrzeni punktu widokowego. Tarasy Hakena, bo tak został początkowo Nie wszystkim przypadła do gustu strzelista biała bryła nazwany ten obszar (na cześć ówczesnego burmistrza Szczecina), powstawały w latach o przeszklonej fasadzie, przylegająca do ceglanego 1902-1905. Za projekt odpowiadał niemiecki architekt Wilhelm Meyer-Schwartau. W środku budynku komendy miejskiej. Tymczasem w 2014 roku centralnego tarasu znajduje się rzeźba Ludwiga Manzla „Herkules walczący z centaurem”. filharmonia zajęła 1. miejsce w konkursie Eurobuild W dół, ku Odrze, prowadzą szerokie kamienne schody, u których stóp znajduje się fontanna NOWA Awards za najlepszy projekt architektoniczny roku, ARCHITEKTURA ozdobiona dwiema rzeźbami (figury Jana z Kolna oraz Wyszaka). Obecnie Wały Chrobrego a w 2015 roku – zdobyła prestiżową Europejską Nagrodę to jedno z ulubionych miejsc spacerowiczów, a także punkt spotkań uczniów pobliskiego liceum NOWOCZESNA Architektoniczną im. Miesa van der Rohe. Budynek szybko i studentów Akademii Morskiej. ARCHITEKTURA zyskał sławę i uznano go za jeden z symboli miasta. Znany rysownik Ryszard Kaja umieścił go nawet na plakacie MUZEUM PRZEŁOMÓW ilustrującym Szczecin. Warto zaznaczyć, że po zapadnięciu KINO PIONIER 1907 Centrum Dialogu Przełomy to muzeum mieszczące się zmroku na gmachu pojawiają się świetlne iluminacje. Czy Pionier jest najstarszym działającym kinem na świecie? w pawilonie nowatorskiego projektu Roberta Koniecznego To pytanie budzi zainteresowanie nie tylko szczecinian. Taki tytuł (pracownia KWK Promes). Budynekjest schowany częściowo Filharmonia to jednak przede wszystkim wspaniałe został wreszcie potwierdzony w 2005 roku przyznaniem pod ziemią. Ponad nim, na placu Solidarności, projektant koncerty − pełny repertuar znajduje się na stronie certyfikatu„ Księgi rekordów Guinnessa”. W tym małym zaplanował betonową przestrzeń – miejsce dla spacerowiczów, filharmonia.szczecin.pl. studyjnym kinie mieszczą się dwie sale. Jedna z nich, Kiniarnia, deskorolkarzy czy rowerzystów. Ideą było ożywienie FOT. KINO PIONIER KINO FOT.

© zapewnia kameralny seans przy stoliku i filiżance dobrej kawy lub placu w taki sposób, by stworzył spójną przestrzeń wraz herbaty. Niepowtarzalna atmosfera gwarantowana! ze znajdującą się naprzeciwko filharmonią. Wystawa muzeum Pompa wodna obejmuje historyczne i najnowsze dzieje Szczecina i Pomorza z herbem Szczecina Zachodniego. W 2016 roku Centrum Dialogu Przełomy ZAMEK KSIĄŻĄT wygrało w konkursie World Building of the Year, umacniając POMORSKICH pozycję Szczecina jako miasta o wyjątkowej współczesnej architekturze. Miano zwycięskiego budynku to nie wszystko Wybudowana z zachowaniem elementów – muzeum zdobyło także tytuł najlepszego obiektu kultury renesansowego stylu dawna siedziba książąt na świecie oraz nagrodę dla najlepszej przestrzeni publicznej z dynastii Gryfitów jest położona na wysokiej Europy (European Prize for Urban Public Space 2016). skarpie, nieopodal Odry. W czasie II wojny światowej zamek został uszkodzony w efekcie nalotów bombowych, jednak w latach powojennych udało się go zrekonstruować. Obecnie mieści w swoim wnętrzu Operę

Szczecińską, restaurację, a także kameralne SOKOŁOWSKI JULIUSZ FOT.

studyjne kino. W okresie letnim na zamkowym © dziedzińcu odbywają się koncerty, warsztaty i widowiska.

8 Muzeum Przełomów POCIĄGIEM DO POCIĄGIEM DO

Zaledwie 15 kilometrów od Poznania znajduje się CYKL POLSKIE PARKI Wielkopolski Park Narodowy – miejsce o wyjątkowych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, które od lat jest popularnym celem wypraw. Uwielbiane zarówno przez miłośników weekendowych wypadów, Wielkopolski jak i pasjonatów przyrody. ielkopolski Park Narodowy został założony w 1957 roku, chociaż już przed II wojną światową o jego utworzenie W zabiegał prof. Adam Wodziczko, propagator ochrony przyrody. Tereny parku, z uwagi na dogodne położenie i dobrą infra- Park Narodowy strukturę, są chętnie odwiedzane przez turystów. MAGDA NOWICKA UKSZTAŁTOWANIE TERENU Krajobraz parku jest charakterystyczny dla Wiciokrzew pomorski obszarów polodowcowych. Występują tutaj mo- reny czołowe i denne, parowy oraz ozy. Typowe są również liczne, położone w otulinie lasów jeziora rynnowe i kociołki. Najwyższym punktem Wielkopolskiego Parku Narodowego jest Osowa Góra (132 metry n.p.m.). Na jej szczycie można zobaczyć wieżę widokową, a ok. 500 metrów dalej, przy stacji turystycznej w Pożegowie, głaz poświęcony hr. Władysławowi Zamoyskiemu, twórcy Fundacji „Zakłady Kórnickie”, na obszarze Konwalijka dwulistna której utworzono park. Przez WPN przepływa rzeka Warta.

ROŚLINNOŚĆ PARKU Największe obszary Wielkopolskiego Parku Narodowego stanowią bory sosnowe, sosnowo-dębowe i lasy dębowo-grabowe. Wśród drzew dominuje sosna zwyczajna (70 proc. udziału w lasach parku), a wśród roślin – gatunki eurosyberyjskie (np. konwalijka dwulistna) i środkowo- Naparstnica zwyczajna europejskie (np. naparstnica zwyczajna), Utworzony 16 kwietnia 1957 roku ale można też napotkać florę atlantycką, (np. wiciokrzew pomorski). Szacuje się, Powierzchnia: 75,84 km², w tym 18 obszarów ochrony ścisłej że na terenie WPN-u występuje ponad o łącznej powierzchni 258,85 ha 900 gatunków roślin naczyniowych, 276 gatunków grzybów i 170 gatunków mszaków.

10 MARZEC 2018 11 W borsuka, wydrę czy ryjówki. borsuka, wydrę czy ryjówki. stawowego, a wśród ssaków czarnego, kanię rudą,błotniaka tutaj m.in.zimorodka, dzięcioła ptaki orazssaki. Zobaczymy ochroną gatunkową dominują Wśród zwierzątobjętych oraz owadybłonkoskrzydłe. chrząszcze, pasikoniki zielone 3 tys.gatunków. Sątogłównie owa­ Park toprawdziwyrajdla ŚWIAT ZWIERZĄT dów. Jestichtutajokoło Wiosenny wschódsłońca

© FOT. NOSTRIX 7 zł, a ulgowy 5 zł. 7 zł,aulgowy5zł. Wstęp: biletnormalny kosztuje na Wysoczyźnie i Pod Dziadem. ny ścisłej:Świetlistą Dąbrowę ochro po drodze dwaobszary tonową szosąz Komornik, mijając w Jeziorach możnadojechaćbe WPN-u i muzeumprzyrodniczego po prof. Wodziczce. Do siedziby i minerały, mapyorazpamiątki i owadów,ryb leśnedioramy, skały prezentowane sąkolekcje ptaków, z ekspozycjami czasowymi,gdzie salewystawowei hol czekają cztery WPN-u. Na zwiedzających stał sięsiedzibądyrekcji i muzeum przeciwgruźliczego, a w 1998roku stępnie pełniłfunkcję sanatorium ty, ArthuraGreisera. Obiekt na mieckiego namiestnika Kraju War w czasie IIwojnyświatowejdlanie – pałacGreisera –wybudowano Znak rozpoznawczy miejscowości JEZIORY dla poznaniaków. Abyumożli popularnym miejscemwypadowym ubiegłego wieku stałosięono willowej miejscowości.Na początku renomę eleganckiej, ma lat od które Narodowego leżyPuszczykowo, W otulinie Wielkopolskiego Parku DWORCE PKP ZABYTKOWE POCIĄGIEM DO 12 ------są czynnedodziś. skiego Dworca Letniego.Stacje tor, a pociągiodjeżdżałyz poznań duży, żezbudowanododatkowy ruch kolejowy natejtrasiebyłtak w latach 30.ubiegłegowieku murem pruskim. Co ciekawe, a stanowisko dróżnika obudowano wotny, seledynowykolor elewacji, on renowację: przywrócono pier poczekalnią. W 2011roku przeszedł w Puszczykówku z letniąi zimową lat późniejwybudowanodworzec i przejściapodziemne.Dziesięć restauracyjne z elegancką wiatą canym zegarem, pomieszczenia tutaj: wieżyczka z ręcznie nakrę stację Puszczykowo. Pojawiły się dojazd, w 1901roku uruchomiono wić wycieczkowiczom dogodny Wstęp bezpłatny. informacyjno-edukacyjnymi. ścieżki spacerowe ztablicami piknikowe, ławeczki, atakże twie przygotowano miejsca Poznania iokolic. Wjejsąsiedz polskiego Parku Narodowego, przepiękna panoramaWielko nej wieżywidokowej roztacza się Z niemal17-metrowej drewnia NA POŻEGOWIE WIEŻA WIDOKOWA ------

© FOT. MOS810 Parku Narodowego. wyruszyć w głąbWielkopolskiego do centrumPuszczykowa, a stamtąd spacerem. Możemy również udaćsię a od Warty dzielinastylko kilka minut otoczone sąlasemmieszanym, spacerowych. Okolice dworca dla kilku atrakcyjnych szlaków i tras kolejowa totakżepunktstartowy spacer. Warto zapamiętać,żestacja To idealnemiejscenapiknik lub porośnięte sądrzewamii krzewami. meandrującej rzeki, której brzegi do Zakola Warty –malowniczo słynnego podróżnika. Stąd jużblisko pamiątki z egzotycznychwypraw Arkadego Fiedlera, prezentująca punktem jestPracownia Literacka wiosnąi latem.Kolejnym turystów której włoskie lodyprzyciągajątłumy od lodziarnirodziny Kostusiaków, Wycieczkę obowiązkowo zaczynamy W WYSIADAJĄC NA STACJI Dworzec wPuszczykowie dojedziesz pociągami PKPIntercity MARZEC 2018 rozpocząć wyprawę doWPN-u, PUSZCZYKÓWKU Znajdź dogodne połączenie Do Poznania, skąd najlepiej – zarówno ekspresami, jak i składami ekonomicznymi. WIELKOPOLSKIPARK na intercity.pl NARODOWY

~

© FOT. MIDHIR Dymaczewo Stare. tam takżedrewniany kościół z XVIIwieku. Wędrówkę kończymy wewsi Witobelskimjeziorami rynnowymi: i Łódzko-Dymaczewskim. Znajduje się w stronę wsiŁódź, którajestpołożonamiędzydwoma malowniczymi znaną z najstarszychaleikasztanowców w Wielkopolsce. Kierujemy się Spacer zaczynamy nastacjiTrzebaw Rosnówko. Mijamy Trzebaw, wieś Leśników, i zmierzamydostacjikolejowej Puszczykówko, gdziekończy sięszlak. lasami dębowo-grabowymi.Mijamy największyw Parku głaznarzutowy, tzw. Głaz Następnie kierujemy sięw stronę obszaruochrony ścisłejGrabina ze150-letnimi znajdują sięruinyneogotyckiego zamku Klaudyny Potockiej z Działyńskich. objęto ścisłąochroną. Z brzegujeziorazobaczymydwiewyspy–nawiększej czas idziemyleśnąścieżką, ażnadJezioro Góreckie, którego znaczneobszary Wysiadamy nastacjiPKP Mosina i kierujemy sięw stronę Osowej Góry. Cały lasem. Nasz spacerkończymy nastacjiPKP Szreniawa. kierujemy sięw stronę JezioraJarosławieckiego –otoczonegoz każdej strony punkty dlawędkarzy. Następnie, przechodzącobokstacjiTrzebaw Rosnówko, i Jezioro Chomęcickie, wokół którego rozlokowano polakempingowe oraz Mijamy obszarochrony ścisłejBagno Dębienko, maleńką leśnąosadęWypalanki Wysiadamy nastacjikolejowej w Stęszewie i kierujemy sięw stronę jezioraLipno. Oto najciekawsze pomysłynacałodniowewycieczki: Na odwiedzającychparkczeka ponad80kilometrów pieszychszlaków. Pieszo by dotrzećdonajważniejszychatrakcji parku. Bez problemu możemyporuszaćsiępogęstejsieciścieżekrowerowych, przebiega popularnatrasaPierścienia Rowerowego dookoła Poznania. Wielkopolski Park Narodowy totakżerajdlarowerzystów. Przez jegoteren cumowisko, miejscenaognisko, a takżedostępdoprądui wodypitnej. w trakcie spływówz Radzewic i Śremu doPoznania. Znajduje siętampomost, Na wodniaków czeka Przystań nadWartą, w której możnazrobić sobieprzerwę Skrajem WPN-u przebiegaszlakkajakowy Wielkiej Pętli Wielkopolski. Kajakiem POMYSŁY NA WYCIECZKĘ Czarny (10,6 szlakturystyczny km) POCIĄGIEM DO Czerwony (14,2km) szlakturystyczny Zielony (18,7km) szlakturystyczny Rowerem 13 POCIĄGIEM DO

ZŁOTE sprawiają, że już sama podróż metrem może być źródłem MOSKWA SAKRALNA wielu wrażeń. Aż 44 moskiewskie stacje zaliczono Mylą się ci, którzy sądzą, że lata panowania MIASTO SZTUKI do obiektów dziedzictwa kulturowego Rosji. To także radzieckiego komunizmu uczyniły rosyjską stolicę wzorcowe przykłady sztuki socrealizmu. całkowicie świecką. Moskwa świątyniami stoi i nie ma MARCIN M. DREWS Co szczególnie ciekawe, Moskwa jest jedyną przesady w stwierdzeniu, że to najbardziej imponujące stolicą na świecie, która dysponuje siecią obiekty tego typu w całej Europie Wschodniej. Symbol wielkich przemian, w przeszłości siedziba carów, tajnego metra. Niestety mało prawdopodobne, Monumentalnym zabytkiem sakralnym jest sobór gigantyczna metropolia, imponujące centrum kultury, by udostępniono ją turystom. Jeśli wierzyć Wasyla Błogosławionego, zachwycający niemal baśniową sztuki i rozrywki, a także… stolica filmowych szpiegów. prasowym doniesieniom, pod ziemią architekturą i dziewięcioma kolorowymi kopułami. Moskwa ma wiele twarzy, a każda z nich fascynuje. działają aż cztery trasy Metra-2, Obiekt wzniesiono w połowie XVI wieku na rozkaz czyli niezależnej podziemnej Iwana Groźnego. Złotymi kopułami imponuje klasztor kolei wybudowanej dla Nowodziewiczy z 1524 roku, zbudowany dla uczczenia oskwa jest uznawana za trzecią – po Nowym MOSKWA PODZIEMNA przedstawicieli aparatu władzy. zdobycia Smoleńska. W jego murach więziono Zofię Jorku i Paryżu – stolicę świata, oczywiście Jedno z największych osiągnięć moskiewskiej Linie krzyżować się mają Romanową, siostrę cara Piotra I Wielkiego, za spisek, Mw ujęciu popkulturowym. Kusi przepychem architektury znajduje się pod ziemią. Stacje metra, pod Kremlem, a prowadzić którego celem było przejęcie władzy. W 2004 roku monumentalnych zabytków i zadziwia połączeniem historii które uznaje się za prawdziwe dzieła sztuki, daleko za Moskwę. Mówi się obiekt trafił na listę światowego dziedzictwa kulturowego z nowoczesnością. Jako datę założenia miasta przyjmuje to miniaturowe pałace z kryształowymi żyrandolami nawet o tym, iż łączą się one UNESCO. Miłośnicy architektury sakralnej nie powinni się rok 1147, ale pierwsze ślady osadnictwa na tym terenie i misternymi zdobieniami. W sumie na mapie kolei z podziemnymi miasteczkami, też pominąć na swym szlaku klasztoru Daniłowskiego pochodzą z IV wieku p.n.e. Obecnie liczbę mieszkańców podziemnej jest ponad 200 przystanków. Takie czyli kompleksami bunkrów z 1591 roku (na przylegającym do niego cmentarzu stolicy Rosji szacuje się na 12,5 mln! Co jeszcze warto miejsca, jak Arbatskaja, Elektrozawodskaja, dla moskiewskich elit, spoczywa Fiodor Dostojewski), barokowej cerkwi o niej wiedzieć? Kijewskaja, Komsomolskaja czy Taganskaja oraz z siedzibą samego Zmartwychwstania w Kadaszach czy eklektycznej synagogi prezydenta. Chóralnej, powstałej na przełomie XIX i XX wieku. W

14 15 ZŁOTY PIERŚCIEŃ ROSJI Tym mianem określa się średnio- wieczne miasta uważane za kolebkę rosyjskiej kultury i państwowości. Na szczególną uwagę zasługują Stacja Komsomolskaja Aleksandrów – dawniej siedziba Gławnyj Uniwiersalnyj Magazin - wnętrze cara Iwana Groźnego, Włodzimierz W MOSKWA z soborem Zaśnięcia Matki Bożej – ŚWIECKA miejsce koronacji władców Rusi, Poza Kremlem, czy Siergijew Posad z ławrą Troicko- placem Czerwonym -Siergijewską, czyli ufortyfikowanym i urzekającymi stacjami klasztorem prawosławnym. metra warto w stolicy Rosji zobaczyć także Gławnyj Uniwiersalnyj Magazin. Jest to dom towarowy mieszczący się MOSKWA SZPIEGOWSKA w XIX-wiecznym trzypiętrowym gmachu o konstrukcji z żelaza Moskwa od lat inspirowała twórców kasowych filmów i szkła, ozdobionym motywami architektury staroruskiej. akcji. Widowiskową eksplozję na Kremlu oglądaliśmy Pasjonaci sztuki i historii muszą też znaleźć czas na wizytę w „Mission: Impossible”, gdzie działał słynny agent w barokowo-klasycystycznym zespole pałacowym Kuskowo Ethan Hunt grany przez Toma Cruise’a. Tutaj też swoje oraz w słynnej galerii Trietiakowskiej z 1856 roku, gdzie misje wypełniali Jason Bourne, Simon Templar (lepiej zgromadzono dzieła najwybitniejszych rosyjskich malarzy. znany jako Święty), Ivan Danko grany przez Arnolda Schwarzeneggera czy bohaterowie kultowej „Akademii Policyjnej”. Serwis IMDb wymie- W MUZEUM SZTUK PIĘKNYCH nia 1480 tytułów, do których zdjęcia IM. A.S. PUSZKINA ZOBACZYMY NAJBARDZIEJ realizowano w tej metropolii. OKAZAŁĄ W MOSKWIE KOLEKCJĘ SZTUKI EUROPEJSKIEJ, W TYM M.IN. „ŻONĘ MOSKWA KULINARNA KRÓLA” PAULA GAUGUINA, „NIEWIERNEGO Stolica Rosji uchodzi za miasto TOMASZA” REMBRANDTA, „CZERWONĄ WINNICĘ” VINCENTA VAN GOGHA CZY drogich restauracji, lecz znajdziemy „TŁUSTY CZWARTEK” PAULA CÉZANNE’A. tu również dobrą kuchnię, która nie będzie drenować naszych kieszeni. Wielu doświadczonych podróżników radzi, by wybierać te lokale, w których Barokowo-klasycystyczny zespół pałacowy Kuskowo ceny podawane są w rublach. Za lokalny przysmak uchodzą pielmieni, czyli miniaturowe pierożki, które nadziewa się surowym mielonym mięsem doprawionym rosołem i cebulą, a następnie gotuje i polewa rozgrza- nym, płynnym masłem. Z kolei amatorzy lokalnych spe- cjałów mogą wybrać się na jeden z rynków spożywczych w poszukiwaniu wybornego kawioru na wagę, który podobno w Moskwie smakuje najlepiej! Tam też warto spróbować marynowanego czosnku oraz borodinskie- go chleba, który pieczony jest tylko w kilku miejscach w stolicy. To tradycyjne pieczywo na żytnim zakwasie z kminkiem i kolendrą. Priyatnogo appetita! ~

16 POMYSŁ NA WEEKEND

oznajcie magiczną atmosferę Giszowca P i Nikiszowca, zabytkowych dzielnic Katowic, których historia rozpoczyna się na początku ubiegłego wieku. Dziś są jedną z największych atrakcji turystycz- nych Górnego Śląska i jednym

z punktów na polskim Szlaku GIESCHE PUBLICZNA DOMENA FOT.

Giszowiec na fotografii z 1915 roku © Zabytków Techniki. Nazwa dzielnicy Giszowiec pochodzi od nazwiska wro- ARCHITEKCI cławskiego kupca. Georg von zabudowa otoczona terenami Georg i Emil Zillmannowie należą Giesche na przełomie XVII zielonymi) autorstwa angielskiego do grona najbardziej uznanych i XVIII wieku otrzymał od cesarza urbanisty Ebenezera Howarda. architektów na Górnym Śląsku. monopol na wydobycie rud Osiedle Giszowiec budowano Swoją sławę zawdzięczają wielu cynku na Śląsku. Po jego śmierci w latach 1907-1910. Zamiesz- realizacjom – m.in. kompleksowi spadkobiercy założyli koncern kało w nim około 600 rodzin obiektów kopalni Gliwice górniczo-hutniczy Georg robotniczych i 38 urzędniczych. i elektrowni Oberschlesien von Giesches Erben, który Składało się z parterowych w Bytomiu, Powiatowemu Do- stał się jednym z największych domków z ogrodami, które były mowi Inwalidów w Zabrzu, gma- przedsiębiorstw przemysłu budowane według 40 różnych chowi komendy policji w Katowi- ciężkiego w regionie. W czasach projektów – budynki różniły się cach czy budynkom mieszkalnym PRL-u zwalczano poniemiecką przede wszystkim rodzajami da- dla górników z kopalni „Kleofas” nazwę „Giszowiec” i osiedle chów, wielkością i kształtem okien w Załężu. Zillmannowie to kuzyni, nazwano imieniem Stanisława oraz drzwi. W ten sposób chciano urodzeni w Międzyrzeczu. Studia Staszica (od pobliskiej Kopalni uniknąć wrażenia monotonnej ukończyli w Królewskiej Wyższej Węgla Kamiennego „Staszic”). zabudowy. W centrum osiedla Szkole Technicznej w Char- Pierwotna nazwa powróciła znajdował się plac, wokół którego W lottenburgu, a na Śląsk trafili dopiero w 1990 roku. w okresie najlepszej koniunktury. W 1905 roku Anton Uthemann, MAGDA NOWICKA generalny dyrektor koncernu MIASTO OGRÓD górniczo-hutniczego Giesche, Załoga kopalni Giesche pochodzi- zlecił projektantom stworze- ła głównie z obszarów wiejskich, nie osiedla mieszkaniowego stąd pomysł, aby charakter U NOS W DOMA o charakterze wiejskim. Tak osiedla Giszowiec nawiązywał powstał Giszowiec ze swoimi do dotychczasowych warunków

charakterystycznymi, wolnosto- mieszkaniowych jej pracowników. PRAS. MAT. FOT. Budynki mieszkalne w Giszowcu jącymi domkami z niewielkimi Realizację projektu poprzedziły © NA NIKISZU ogrodami. Liczba mieszkań wnikliwe studia nad tradycyjny- okazała się niewystarczająca, mi chłopskimi zabudowaniami Giszowiec i Nikiszowiec – dwa historyczne osiedla, dziś dzielnice dlatego postanowiono wybudo- na Górnym Śląsku. Inspiracją Katowic o niepowtarzalnym klimacie, pozwalają cofnąć się w czasie wać kolejne osiedle robotnicze natomiast była nowatorska wów- i poznać prawdziwą górniczą tradycję Górnego Śląska. dla górników – Nikiszowiec. czas idea miasta ogrodu (niska

18 MARZEC 2018 19 FOT. EWKAA EWKAA FOT. © POMYSŁ NA WEEKEND

W postawiono pocztę, gospodę, detalami. Fasady zostały ozdobione sklepy, szkoły, łaźnię, pralnie, unikatowymi wykuszami, portalami ośrodki kultury oraz obiekty wejściowymi, łukami nad oknami, administracji. Urzędnicy mieli gzymsami i fryzami, dzięki którym także dostęp do kortów teni- w Nikiszowcu trudno znaleźć dwa sowych i pól golfowych, a ich takie same gmachy. domy były bardziej okazałe i nowoczesne – niektóre z nich ZAŁOGA KOPALNI GIESCHE wyposażono w łazienkę. Roz- POCHODZIŁA GŁÓWNIE budowę osiedla kontynuowano Z OBSZARÓW WIEJSKICH, STĄD POMYSŁ, ABY także po I wojnie światowej, CHARAKTER OSIEDLA a w 1960 roku znalazło się ono GISZOWIEC NAWIĄZYWAŁ w granicach miasta Katowice. DO DOTYCHCZASOWYCH W jego sąsiedztwie zaczęło WARUNKÓW powstawać nowoczesne osiedle – MIESZKANIOWYCH JEJ jednopiętrową zabudowę PRACOWNIKÓW. zastąpiono wieżowcami. Obecnie zachowała się tylko część pierwot- nego Giszowca, która jest objęta MIEJSCE WYPOCZYNKU opieką konserwatorską. Między dzielnicami Janów i Giszowiec przepływa rzeka Bolina, NAZWA DZIELNICY WARTO ODWIEDZIĆ na której zlokalizowany jest staw NIKISZOWIEC POCHODZI Ponorama dzielnicy Nikiszowiec o tej samej nazwie. Od lat 50. OD POBLISKIEGO SZYBU Oddział Muzeum Historii ubiegłego wieku jest to popularne NIKISCH, JEDNEGO Katowic – Dział Etnologii Miasta miejsce wypoczynkowe – wtedy Z CZTERNASTU SZYBÓW Nikiszowiec, został otwarty w 2011 roku kościół św. Anny się na wąskich uliczkach, to KWK „Wieczorek” postanowiła KOPALNI GIESCHE (DZIŚ KWK „WIECZOREK”). i znajduje się w budynku dawnej pełnych zaułków i przejść, zagospodarować te tereny i stworzyć pralni i magla. Prezentowane z centralnie położonym placem obiekty rekreacyjne dla swoich są trzy wystawy stałe: „Woda Wyzwolenia. To przy nim znajdują pracowników. Powstał kompleks FAMILOKI i mydło najlepsze bielidło. się gmachy z arkadowymi parkowo-wodny Bolina, obejmujący Osiedle Nikiszowiec zostało W pralni i maglu w Nikiszowcu”, podcieniami, neobarokowy kościół park, przystań kajakową, basen, pole wybudowane w latach 1908-1918 „Wokół mistrzów Grupy Janow- św. Anny oraz budynek poczty, namiotowe, plac zabaw, a nawet i jest jedną z największych atrakcji skiej” – pokazująca twórczość który zdobią mozaiki z motywami muszlę koncertową. Po latach turystycznych Katowic. Tworzą malarzy amatorów – oraz róż nawiązującymi do śląskiego dewastacji ośrodka ostatnią dekadę je trzykondygnacyjne, wielorodzinne „U nos w doma na Nikiszu”, stroju ludowego. W dawnym poświęcono na przywrócenie jego bloki mieszkaniowe z czerwonej czyli ekspozycja przedstawiająca Nikiszowcu znajdowały się także dawnego blasku. Dzięki temu miesz- cegły, zwane na Śląsku familokami. wnętrze mieszkania robot- szpital, apteka, posterunek policji, kańcy okolicznych dzielnic znowu Nikiszowiec, Układają się one w formę dziewięciu niczego: kuchnię i dwie izby. budynek poczty dwie szkoły, sklepy, piekarnia mogą się nim cieszyć. ~ połączonych ze sobą kwartałów Znajduje się tu także punkt i maglownia. Dzięki bliskiemu o szerokich podwórzach, w których informacji turystycznej oraz sąsiedztwu kopalni mieszkańcy mieli KATOWICE niegdyś lokowano pomieszczenia sklep z pamiątkami. prąd i ochronę przeciwpożarową. gospodarcze, chlewiki czy piece Mimo zastosowania jednorodnego Do stolicy województwa śląskiego dojedziesz pociągami wszystkich do wypieku chleba. Kompozycja Bilet normalny kosztuje 10 zł, budulca, czyli czerwonej cegły, kategorii, także Express InterCity urbanistyczna osiedla opiera a ulgowy 5 zł. budynki różnią się od siebie wieloma Premium (Pendolino). Znajdź najlepsze połączenie na intercity.pl

20 MARZEC 2018 21 WYWIAD WYWIAD

Pisała Pani m.in. o Marlenie Dietrich, W reportażu „Krótka historia o długiej Zofii Stryjeńskiej, Ewie Demarczyk miłości” nie brakuje szczegółów z życia ROZMAWIAŁA: KATARZYNA CHROMIŃSKA i Papuszy. Nie zapytam o to, dlaczego codziennego więźniarek i więźniów.

FOTOGRAFIE: ARCHIWUM PRYWATNE WOJCIECHA ŚMIECHOWSKIEGO wybiera Pani kobiety – przeczytałam, Czytamy m.in. o tym, co jedli na Boże że to pytanie trochę Panią irytuje. Jestem Narodzenie, jak wyglądał strój kobie- jednak ciekawa, co w tych kobiecych ty wychodzącej za mąż w więzieniu… postaciach jest dla Pani intrygujące? Co uderzyło Panią w tym świecie? Dlaczego właśnie one? Właściwie od zawsze zajmowałam się trudnymi Historia To pytanie nie tyle mnie irytuje, co po prostu nie historiami. I za każdym razem mierzyłam się umiem na nie odpowiedzieć. Przecież to jasne, że nie z ogromem bólu i cierpienia. Historia Niemek chodzi o płeć. Dla mnie pisanie jest za każdym razem z Wildenhagen była jedną z pierwszych, którą spotkaniem z drugim człowiekiem. Długim spotkaniem. opisałam, współautorem tekstu był Włodzimierz Z bohaterami swoich książek spędzam zazwyczaj kilka lat. Nowak [ten reportaż można przeczytać Papusza urzekła mnie wrażliwością. w książce „Obwód głowy” – Stryjeńska „nieomylnym chlaśnię- JAK TO MOŻLIWE, przyp. red.]. Mieszkałam wtedy ciem pędzlem” [tak o swojej twórczo- ŻE DWOJE LUDZI, w przygranicznym miasteczku Małej i Ju ści mówiła artystka – przyp. red.] oraz KTÓRZY POKOCHALI na zachodzie Polski. Któregoś tym, co w jej obrazach najważniejsze SIĘ W WIĘZIENIU, dnia dotarłam do wioski Lubin, A PO RAZ PIERWSZY Angelika Kuźniak opowiada nam – szaleństwem barw: czerwienią dawniej Wildenhagen. Na ścianie ZOBACZYLI SIĘ TAK historię miłości Wiesławy Pajdak – wyzywającą, czerwienią zawstydzoną kościoła zobaczyłam tablicę, i wyczerpaną, błękitami świątobliwy- NAPRAWDĘ DOPIERO a na niej napis: „Z wielką miłością łączniczki, ps. Mała – oraz Jerzego NA SWOIM ŚLUBIE, mi i diabelskimi. Książka o Marlenie i żalem wspominamy tych, Śmiechowskiego – żołnierza UMIAŁO BYĆ DLA Dietrich nie powstałaby, gdyby nie którzy w bezsensowny sposób Polski Podziemnej, ps. Ju. Zdradza SIEBIE, OPIEKOWAĆ SIĘ też, o czym będą jej następne mały notes z kilkoma polskimi nazwi- SOBĄ DO KOŃCA ŻYCIA? postradawszy życie, na zawsze opowieści reporterskie i dlaczego skami, m.in. Zbigniewa Cybulskiego. tu pozostali”. Zaczęłam pytać. „historię widzimy w przebłyskach”. Notes ten znalazł się wśród 25 ton Okazało się, że w tej wiosce przed rzeczy, które po śmierci aktorki trafiły do archiwum wkroczeniem Armii Czerwonej, w lutym 1945 roku, w Berlinie. Moje bohaterki są osobne, niezależne, silne, Niemki popełniły zbiorowe samobójstwo. Ze strachu, ale też kruche, wrażliwe i odrzucone przez otoczenie. bo wieści o tym, że rosyjscy żołnierze gwałcą i mordują, docierały też do Wildenhagen. Tamtego Po reportażach poświęconych tym ko- dnia gospodyni Ida Valentin biegła przez wioskę bietom zdecydowała się Pani napisać – z długim kuchennym nożem, krzycząc: „Iwany idą, wraz z Eweliną Karpacz-Oboładze – o hi- kobiety, musimy się zabić”. Weszły więc do jakiejś storii miłości Wiesławy Pajdak i Jerzego izby. Najpierw próbowały się powiesić na haczykach, Śmiechowskiego – łączniczki i żołnierza na których zazwyczaj suszy się bieliznę. Sznury Polski Podziemnej. Co zdecydowało, że się zerwały, haczyki były za słabe. Wtedy Ida wybrała Pani właśnie ich? Valentin zarządziła, że wszystkie pójdą na strych. Ich miłość, która przetrwała 55 lat. Dzisiaj, kiedy tak Tam rozegrała się największa tragedia. Przeżyła szybko rezygnujemy z rzeczy ważnych, chciałyśmy ją jedna dziewczynka, wówczas dziewięcioletnia z Eweliną zastanowić się, jak to możliwe, że dwoje ludzi, Adelheid, którą próbowała powiesić jej własna którzy pokochali się w więzieniu, a po raz pierwszy – mama. Rosjanie zdążyli odciąć sznur. Dziś Adelheid Wiesława Pajdak Jerzy Śmiechowski bez krat i zasuw – zobaczyli się tak naprawdę dopiero mieszka we Frankfurcie nad Odrą. W „Krótkiej na swoim ślubie, umiało być dla siebie, opiekować się historii o długiej miłości” najbardziej dotkliwa wydaje sobą do końca życia. się samotność i bezradność czekających na wyrok W

22 MARZEC 2018 23 WYWIAD WYWIAD

W więźniów. Od Ju i Małej, bohaterów tej książki, W książce skupia się Pani przede wspomniane najbardziej istotne w życiu wiem, że ściany cel pokryte były krzyżami i datami wszystkim na wątku miłości głów- ANGELIKA KUŹNIAK wartości miały wpływ na Pani pracę? śmierci tych, którzy siedzieli tam przed nimi. Dzięki nych bohaterów. Niewiele dowia- Autorka opowieści reporterskich „Marlene” (Czar- Dla mnie „Krótka historia o długiej miłości” nagraniom rozmów z państwem Śmiechowskimi dujemy się o pierwszej żonie Jerzego ne 2009) i „Papusza” (Czarne 2013) oraz współ- była z różnych względów bardzo ważna. Pisałam i dzięki zaufaniu, którym nas obdarzyli, udało nam Śmiechowskiego czy życiu bohaterów autorka dwóch reportaży zamieszczonych w no- ją trochę na leżąco, w chorobie, miałam problemy się zebrać drobiazgi, z których ułożyłyśmy z Eweliną na wolności. Dlaczego? minowanym do Nagrody Literackiej Nike 2008 z chodzeniem. Wtedy mogłam się przekonać, ich świat. „Szczegół to palce olbrzyma” mówił Philip „Historię widzimy w przebłyskach… drzewo, fasola, tomie Włodzimierza Nowaka „Obwód głowy”. że na miłość i przyjaźń pracujemy przez całe Roth [amerykański pisarz – przyp. red.]. Jest więc pończochy… nie ma sposobu na objęcie całego Trzykrotnie uhonorowana nagrodą Grand Press, życie. Nigdy bym się nie spodziewała, że ludzie sukienka w kolorze wrzosu, w której Wiesia trafiła widoku” – tak napisał Leopold Buczkowski [prozaik kilkakrotnie nominowana do Polsko-Niemieckiej nagle zaczną się wokół mnie sami organizować do więzienia. Powiedzieli jej, że na chwilę, że chodzi i poeta – przyp. red.]. I ja się z tym zgadzam. To miała Nagrody Dziennikarskiej. Za wywiad z Hertą Müller i mi pomagać. Wtedy ktoś powiedział: „przecież o drobiazgi, więc nie zabrała właściwie nic więcej. być opowieść o miłości, ale nie da się pominąć tła otrzymała w 2010 roku Nagrodę im. Barbary ty na to zapracowałaś”. To był dla mnie wzruszają- Był prześwit w murze i piosenka, którą śpiewała historycznego, bo ono też określa bohaterów. Naj- Łopieńskiej. „Za reportaże o powinności artysty, cy moment. Jerzemu przez ścianę, a on usłyszał jej głos po raz ważniejsze jednak są tutaj emocje. Również te, które o obowiązku, jaki ma się wobec własnego talentu, Jeśli jednak pyta Pani o typowo reporterską pierwszy. Są opuchnięte knykcie palców – nimi mogą towarzyszyć nam podczas lektury. O pierwszej wobec świata, wobec Tego, kto nam ten talent po- robotę, to przede wszystkim musiałyśmy z Eweliną opowiadali sobie życie. W końcu moment zaręczyn. żonie Jerzego wiemy niewiele – pan Śmiechowski darował”, otrzymała nagrodę w kategorii Inspiracja Karpacz-Oboładze zebrać dokumentację, przejrzeć I więziennego ślubu. był bardzo dyskretny. A listy, które zostały – głów- Roku w Ogólnopolskim archiwum państwa Śmiechowskich. Wiele informa- nie z okresu rozwodu – były zbyt emocjonalne Konkursie Reportaży- cji trzeba było sprawdzić w innych źródłach. Trzeba Miłość Wiesławy Pajdak i Jerze- i intymne, by móc je cytować. Poza tym tę historię stów Melchiory 2014. było pójść do więzienia na Rakowiecką, obejrzeć go Śmiechowskiego rozpoczęła się opowiadamy „od wewnątrz”. Proszę pamiętać, W 2016 roku nomino- cele, w których siedzieli Wiesia i Jerzy. Oczywiście od komunikacji za pomocą alfabetu wana do Nagrody Lite- wiele się tam zmieniło od lat 40. ubiegłego wieku, Morse’a w stalinowskim więzieniu. Czy rackiej Nike za książkę ale wiedziałyśmy, że bez tego się nie da. znane są przypadki innych relacji, które „Stryjeńska. Diabli miały podobny początek? nadali”. W 2018 roku Co czyta Pani na co dzień? ukazała się „Krótka hi- Dużo poezji. Uczy precyzji i skrótowości. Lubię storia o długiej miłości”. wracać do dawnych powieści. Często zaglądam do ulubionych „Nocy i dni” czy „Chłopów”. Lubię też kryminały i wszystko, co dotyczy historii sztuki − od lat zbieram albumy.

Pracuje Pani nad kolejną książką. że Jerzy Śmiechowski przez sześć lat miał bardzo Czy może Pani uchylić rąbka tajemnicy, skąpe informacje o tym, co działo się za murami. o czym będzie? Listy, które dostawał, były okrojone przez cenzurę, Jesienią ukaże się biografia malarki Olgi innych wiadomości właściwie nie miał. Nie mamy Boznańskiej. Będzie barwna, miejscami szalona. więc ich również my. Uznałyśmy też, że książka Już wiem, że Boznańska wcale nie była taka szara, nie powinna kończyć się śmiercią bohaterów, a ich jak ją określano. Kończę też książkę „Nieposłuszni” Oczywiście. Stukanie morsem było czasem jedyną spotkaniem na wolności. O tym, co działo się z nimi o aktorach żyjących podczas II wojny światowej. możliwością porozumienia się z więźniami, którzy sie- później, można przeczytać w obszernym kalendarium. Wszystko zaczęło się od pociągu, z którego de- dzieli w innych celach. Tak przekazywano sobie infor- koracje do nazistowskiego filmu propagandowego macje. Tak też zaczęła się historia Małej i Ju. Wiesława W podziękowaniach na ostatniej stronie „Heimkehr”, reżyserowanego przez Gustava Pajdak szukała kogoś, kto opowie jej, co się dzieje przeczytałam, że to książka szczególnie Ucicky'ego, syna Gustava Klimta, trafiają do małego za murami. Tak poznała Jerzego Śmiechowskiego. dla Pani ważna, bo jest „(…) o rzeczach miasteczka w Polsce. Kończę też zbieranie doku- Dopiero z czasem pojawiła się między nimi bliskość. najważniejszych: przyjaźni, miłości”. mentacji do książki, której bohaterem będzie – Przez rozmowy, które prowadzili głównie nocą. Jak powstawał ten reportaż i czy może to Panią zdziwi [śmiech] – mężczyzna. ~

24 MARZEC 2018 25 MIEJSCA MAGICZNE MIEJSCA MAGICZNE

IGA WOJCIECHOWSKA

zeczpospolita Ptasia to niezwykła inicjatywa, RAJ DLA MIŁOŚNIKÓW PRZYRODY którą w okolicach miejscowości Słońsk, na tere- R nie województwa lubuskiego, stworzyli członko- wie Towarzystwa Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”. Jej celem jest zrzeszanie wielbicieli ptaków odwiedzają- cych Park Narodowy „Ujście Warty” oraz zwiększenie RZECZPOSPOLITA ruchu turystycznego na tym obszarze. Przez dolinę Warty wiedzie bowiem mnóstwo szlaków – pieszych, rowerowych i kajakowych – umożliwiających nie tylko obserwację przyrody z bliska, lecz także odpoczynek PTASIA i rozrywkę. NIETYPOWE OBYWATELSTWO Rzeczpospolita Ptasia ma swoją konstytucję. Obowiązuje Na zachód od Kostrzyna nad Odrą tu także kodeks obserwatora ptaków. Każdy odwiedzający znajduje się wyjątkowe miejsce – ptasia to miejsce musi złożyć – na miejscu lub przez internet – kraina, na której terenie obowiązuje wniosek o wydanie paszportu. Aby uzyskać dokument, osobliwa konstytucja. Każdy, kto należy wpłacić 10 zł na cele statutowe Towarzystwa Przy- chciałby wkroczyć na rozległe jaciół Słońska „Unitis Viribus” oraz uznać panujące na tym podmokłe tereny, będące ostoją ptaków obszarze prawa. wodnych i błotnych, musi przystać Posiadaczem paszportu może zostać ten, komu nie są obojętne na warunki panującego tu porządku. sprawy ptaków i otaczającego środowiska. Właściciele zbierają w nim pieczątki potwierdzające pobyt w Rzeczpospolitej Ptasiej. Każdego roku pieczątka wygląda inaczej – to wizerunek rzadkiego lub zagrożonego gatunku ptaka. Obywatel tego państwa może również brać udział w organizowanych zlotach ptakolubów, a także plenerowych imprezach edukacyjnych.

KODEKS OBSERWATORA PTAKÓW To jedyny w swoim rodzaju zapis dotyczący tego, jak należy się zachowywać w trakcie wędrówek po parku.

Trzeba przestrzegać zakazów fotografowania i filmowania Dzięcioł w wyznaczonych miejscach. Obywatel Rzeczpospolitej Ptasiej zobowiązuje się również do niezakłócania spokoju ptaków, zwłaszcza w okolicy ich gniazd i w okresie lęgowym. Dba o to, żeby zachowania innych nie wpływały negatywnie na bezpieczeństwo ptaków oraz przestrzega przepisów dotyczących ochrony przyrody.

Gęgawa

26 MARZEC 2018 27 MIEJSCA MAGICZNE

Warta

Kostrzyn Czerwony Szlak Gęgawy Żółty Szlak Derkacza Ujście Warty Przyborów Lemierzyce Szlak Dzięcioła Słońsk Chyrzyno Niebieski Szlak Dudka Zielony Szlak Kani

Odra

REGIONALNE ATRAKCJE Czarnów Organizowane są tutaj spływy kajakowe (wypożyczalnia sprzętu wodnego mieści się w Biurze Turystyki Przyrodniczej PIESZE WĘDRÓWKI PTASIM ŚLADEM Dudek), natomiast amatorów łowienia Ten raj dla ornitologów i miłośników natury można przemierzać jednym z wielu szlaków: ryb z pewnością zainteresuje udział w zawodach wędkarskich z atrakcyjnymi Czerwony Szlak Gęgawy –można go pokonać pieszo lub na rowerze. Gęgawa nagrodami. Turyści mogą w Słońsku to ptak o szaro-popielatym ubarwieniu i charakterystycznym pomarańczowym podziwiać wystawę pamiątek regional- dziobie. Spłoszony wydaje odgłos przypominający gęganie, stąd jego nazwa. nych, udać się do Muzeum Martyrologii Oprócz ptaków tereny te zamieszkują również bobry, które często ofiar Obozu Sonnenburg, a także za-

wybierają się na spacer całą rodziną. Przemierzając ten szlak, można PRAS. MAT. FOT. poznać się z historią zakonu joannitów.

się natknąć także na stada koni, krów oraz kóz. © W kościele parafialnym odbywają się koncerty, które przypadną do gustu Żółty Szlak Derkacza – derkacz to rdzawobrązowy ptak, którego grzbiet wielbicielom muzyki dawnej. pokrywają podłużne ciemne plamki. Boki jego głowy, szyja i pierś są popielato- Co roku, w kwietniu, obywatele niebieskie. Ptaki te skutecznie ukrywają się przed turystami – dostrzeże Rzeczpospolitej Ptasiej spotykają się, FOT. MAT. PRAS. MAT. FOT.

je jednak wprawne oko ornitologa lub wytrwałego obserwatora. Szlak © aby wspólnie obserwować ptaki, biorą Derkacza liczy 21 kilometrów, więc najlepiej pokonać go na rowerze. udział w licznych konkursach, prelek- cjach i wycieczkach. Podczas imprezy Szlak Dzięcioła – ścieżka edukacyjna, na której turyści zdobywają wiedzę wybierany jest Ptak Roku, nominuje się na temat chronionych gatunków ptaków, w tym dzięcioła (czarnego, zielonego, też ambasadorów. Są to osoby, których dużego, średniego i dzięciołka), a także roślin i drzew. Trasa ta jest szczególnie polecana zadaniem jest promowanie turystyki dla dzieci w wieku szkolnym. w „Ujściu Warty”. Dzięki rozbudowanej bazie noclegowej turyści mogą zapla- Niebieski Szlak Dudka – wędrując tą drogą wiosną oraz latem, mamy dużą szansę nować swój pobyt, korzystając z uroków na spotkanie dudka. Ptak ten żeruje na nasłonecznionych łąkach, lubi też ukrywać się licznie tu działających gospodarstw w dziuplach drzew. Po drodze warto wstąpić do pobliskiej ostoi bobrów. agroturystycznych. ~

Zielony Szlak Kani – ta trasa wiedzie nad pobliskie jeziora: Radachowskie i Głęboczek. Patron szlaku to duży, KOSTRZYN NAD ODRĄ jasnobrązowy ptak drapieżny o wciętym ogonie, który jest Rzeczpospolitą Ptasią najlepiej jego najbardziej rozpoznawalną cechą. Oprócz kani rudych mieszkają odwiedzić, wyruszając z Kostrzyna tu również kanie czarne oraz inne ptaki szponiaste. Podczas spaceru można nad Odrą, do którego dojeżdżają pociągi PKP Intercity kategorii ekonomicznych natknąć się na żurawie. i ekspresowych.

Znajdź dogodne połączenie na intercity.pl

28 MARZEC 2018 29 MIEJSCA MAGICZNE MIEJSCA MAGICZNE

ZALIPIE WIEŚ KWITNĄCYCH DOMÓW

ANNA WUDARSKA

Na Powiślu Dąbrowskim, zaledwie 30 kilometrów od Tarnowa, z dala od wielkomiejskiego zgiełku, leży Zalipie. Ta wieś uznawana jest za jedną z najpiękniejszych w Polsce. Wszystko za sprawą kwiatów, które można tu podziwiać niezależnie od pory roku. Nie są one jednak dziełem natury. Wyszły spod rąk artystek ludowych i zdobią przede wszystkim ściany wielu tutejszych domostw.

Zalipie nazywane jest malowaną wsią. Okazuje się jednak, że korzenie tej nadzwyczaj barwnej tradycji wcale nie są kolorowe, a raczej nieco… przydymione. Zwyczaj ozdabiania chat ma swój początek u schyłku XIX wieku. Ówczesne wiejskie domy nie miały pieców z kominami, dlatego dym z palenisk osadzał się na ścianach izb. By utrzymać czystość, okopcone ściany i sufity wybielano wapnem, a następnie, za pomocą pędzla z prosa lub żyta i sadzy rozrobionej z mlekiem, ozdabiano pro- stymi malunkami zwanymi packami. Po II wojnie światowej, gdy muro- wane domy powoli zaczęły wypierać drewniane chaty, a z wnętrz znikły olbrzymie piece, zdobnictwo ewoluowało. Malunki przybrały formę barwnych deseni, w których dominowały kwiaty i dekoracyjne zawijasy. Ornamenty opanowały nie tylko ściany pomieszczeń, lecz także ich sufity, a z czasem również fasady zewnętrzne. Wraz z rozwojem zali- piańskiej tradycji wieś nabierała kolorów. Malowidłami ozdabiano także fasady budynków gospodarczych, studnie, figury, płoty, a nawet psie budy! Zaczęły powstawać także inne formy ludowej sztuki inspirowa- ne kwiatami, takie jak papierowe wycinanki czy kompozycje z bibuły,

FOT: KRZYSZTOF GZYL, © TARNOWSKIE CENTRUM INFORMACJI CENTRUM TARNOWSKIE © GZYL, KRZYSZTOF FOT: W © a w okresie Wielkanocy także świąteczne palmy i pisanki.

30 MARZEC 2018 31 MIEJSCA MAGICZNE

W KWIECISTA CODZIENNOŚĆ „ Malowana Chata ” i organizowane jest wspólnie PISANKOWY DESANT Dziś w Zalipiu roślinne ornamenty można podziwiać przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie i Dom Mala- Pisankowy desant to zwyczaj równie barwny, na ścianach blisko 30 zagród. Najpopularniejszą rek w Zalipiu. Wiosną każdego roku artystki biorące jak malunki Zalipianek, któremu mieszkańcy spośród nich jest ta Felicji Curyłowej – utalen- udział w tym wydarzeniu dekorują na nowo fasady Tarnowa hołdują od kilku lat. Każdego roku, tuż towanej zalipiańskiej artystki zmarłej w 1974 roku. swoich domów, wymyślając coraz atrakcyjniejsze przed Niedzielą Palmową, na drzewach przy Dzieła malarki zdobyły sławę już w okresie mię- wzory i sprawiając, że wieś staje się jeszcze bardziej ulicy Wałowej i w centrum miasta zawisa blisko dzywojennym. To za jej sprawą ludowe zdobnictwo kolorowa. Zalipie zatem najlepiej odwiedzić wiosną półtora tysiąca kolorowych pisanek wykonanych

Powiśla Dąbrowskiego przetrwało do dziś i zyskało GZYL, KRZYSZTOF FOT: lub latem. W weekend po święcie Bożego Ciała przez dzieci z tarnowskich przedszkoli. uznanie w całym kraju, a także poza jego grani- © INFORMACJI CENTRUM TARNOWSKIE © komisja konkursowa cami. Jej dom i przynależące do niego budynki ocenia prace, przy- stanowią oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie znając nagrody, m.in. i są udostępniane turystom. Obok malunków za wrażenia artystyczne, na fasadzie chaty i zabudowaniach gospodarczych wkład pracy, nowator- można także podziwiać przepięknie udekorowane stwo i oryginalność. wnętrze domu – ściany, sufity, piece, meble czy naczynia kuchenne. Z powodu trwającego w nim PISANKI obecnie remontu, warto udać się do tarnowskiego W NATARCIU Muzeum Etnograficznego. Od kwietnia prezen- Choć kwieciste towana będzie tam wystawa „W malowanej chacie dekoracje niewątpliwie Felicji Curyło”, na której zostanie odtworzone stanowią wizytówkę wnętrze jej domu. Dodatkowo pokazywane będą tego regionu, wyroby prace najstarszych malarek, których styl nie znalazł miejscowych artystek FOT: KRZYSZTOF GZYL, © TARNOWSKIE CENTRUM INFORMACJI CENTRUM TARNOWSKIE © GZYL, KRZYSZTOF FOT:

współcześnie naśladowców. są silnie związane © Z inicjatywy Felicji Curyłowej, jeszcze za jej życia, także z tradycjami rozpoczęto budowę Wiejskiego Ośrodka Kultury wielkanocnymi. Naj- w Zalipiu (zwanego też Domem Malarek), który wyższe palmy w Polsce do dziś jest ośrodkiem artystów ludowych z całego można podziwiać BARWNA WIZYTÓWKA MAŁOPOLSKI Powiśla Dąbrowskiego. Budynek zdobią również w Lipnicy Murowanej, Zalipiańskie malunki to ewenement na skalę FOT: KRZYSZTOF GZYL, © TARNOWSKIE CENTRUM INFORMACJI CENTRUM TARNOWSKIE © GZYL, KRZYSZTOF FOT:

barwne kwiatowe motywy malowane własnoręcznie © a w Tarnowie – piękne światową, którym zachwycają się turyści. Choć przez mieszkanki Zalipia. Można się w nim zapoznać pisanki. Nie sposób nie zwyczaj zdobienia domów barwnymi malowidłami nie tylko z tutejszą sztuką i kulturą, lecz także Zagroda wspomnieć o nie- znany jest także w innych wsiach w Polsce, nigdzie Felicji Curyłowej zakupić pamiątki. Organizowane są tu też liczne zwykłych wyrobach Doroty Pacanowskiej, która indziej nie rozwinął się tak bardzo, jak na Powiślu warsztaty rękodzielnicze. z wydmuszek wyczarowuje ażurowe cuda. Nad jedną Dąbrowskim. Kwieciste ornamenty zdobią ściany skorupką potrafi spędzić nawet kilka dni, w sku- domostw w kilku innych wioskach w tamtejszym ZALIPIAŃSKIE MALOWANKI pieniu wycinając w niej misterne wzory. Starannie regionie, jednak to właśnie Zalipie do dziś pozostaje Fascynacja tutejszą sztuką ludową sprawiła, wykonane otwory układają się w skomplikowane wizytówką kulturalną powiatu dąbrowskiego. ~ że krótko po zakończeniu II wojny światowej rozety, ornamenty, liście, kwiaty, motyle... Te nie- zaczęto organizować konkursy na najpiękniej typowe pisanki powstają nie tylko z jaj kurzych, ale tarnow.travel pomalowane chaty. Pierwszy odbył się w 1948 roku także gęsich czy strusich, a nawet z maleńkich jajek w Domu Ludowym w Podlipiu. Największą grupą przepiórczych. Ile cierpliwości potrzeba do tego, TARNÓW wśród uczestniczek były mieszkanki Zalipia, by godzinami wycinać w skorupkach misterne wzory dlatego od 1965 roku konkurs odbywa się w ich ze świadomością, że jeden niewłaściwy ruch zniwe- Zalipiańskie malunki można podziwiać zaledwie 30 kilometrów od Tarnowa, do którego dojeżdżają wsi. Współcześnie przedsięwzięcie nosi nazwę czy wysiłek? To wie zapewne tylko sama artystka. pociągi PKP Intercity, a także najnowocześniejsze składy Pendolino.

Znajdź dogodne połączenie na intercity.pl

32 MARZEC 2018 33 FOT: KRZYSZTOF GZYL, © TARNOWSKIE CENTRUM INFORMACJI CENTRUM TARNOWSKIE © GZYL, KRZYSZTOF FOT: © LIFESTYLE LIFESTYLE

ANNA WOŁODKO COOKUP STUDIO Dwa studia kulinarne, mieszczące się w Warszawie i Poznaniu, organizują nie tylko warsztaty, lecz również prezentacje, pokazy i konferencje. Dla tych, którzy chcą nauczyć się sztuki kulinarnej od podstaw, istnieje możliwość zapisu na kilkumiesięczny kurs obejmujący ponad dwadzieścia 4-godzinnych spotkań. Obejmuje on część teoretyczną i praktyczną, a kończy się egzaminem i wystawieniem certyfikatu. DLA KAŻDEGO Do CookUp można też udać się na warsztaty jednorazowe, poświęcone kuchni włoskiej czy wietnamskiej, przyrządzaniu ryb i owoców morza, sosów, popularnych superfoods (produktów o bardzo wysokiej

Kuchnia PRAS. MAT. FOT:

© zawartości witamin i minerałów), a nawet technikom posługiwania się kuchennym nożem. STUDIO KULINARNE BROWAR MIESZCZAŃSKI To miejsce, w którym stawia się na kreatywne gotowanie. Swoją siedzibę ma we Wrocławiu. Zajęcia prowadzone są tu m.in. przez mistrzów sztuki kulinarnej: Kurta Schellera, Dariusza Kuźni, Piotra Kucharskiego i Tobiasza Hermana. Warsztaty z kuchni tajskiej i indyjskiej, cukiernictwa, przyrządzania steków, ramenu, burgerów czy pierogów – to tylko część oferty. Ciekawym pomysłem na spędzenie wolnego czasu są zajęcia dla rodzin, które mogą m.in. wspólnie przyrządzić sushi. Z kolei firmy zainteresuje możliwość zorganizowania integracji, której częścią będzie np. zespołowe przygotowywanie 4-daniowego obiadu.

Moda na gotowanie trwa – świadczy o tym nie tylko liczba kulinarnych blogów czy programów telewizyjnych, lecz także coraz większa popularność warsztatów, na których każdy może się nauczyć przyrządzać sushi czy wypiekać naturalny chleb. Możemy zacząć nawet od nauki posługiwania się nożem kuchennym! FOT. STUDIO KULINARNE BROWAR MIESZCZAŃSKI BROWAR KULINARNE STUDIO FOT. ©

34 MARZEC 2018 35 LIFESTYLE

BOOK&COOK Łódzka firma przykuwa uwagę już samą lokalizacją – warsztaty oraz firmowe wieczory integracyjne odbywają się w niezwykłej, postindustrialnej przestrzeni loftu w starej fabryce bawełny na ulicy Piotrkowskiej. Nauczycielami są tu zawodowi kucharze, dietetycy i osoby znane ze swojej działalności blogerskiej, np. Daria Ładocha z bloga Mamałyga czy Magda Klimczak z Dare to Cook. Na liście spotkań można znaleźć też edukacyjne zajęcia kulinarne dla dzieci. Book&Cook oferuje również Mobilną Kuchnię – usługę, dzięki której warsztaty mogą się odbyć poza Łodzią, w dowolnym

miejscu z wolną przestrzenią i dostępem do prądu. PRAS. MAT. FOT: ©

SPOT. Spot. znajduje się w Poznaniu i można w nim nie tylko dobrze zjeść – znana jest mieszcząca się tu restauracja z doskonałym wyborem win – lecz także samemu wyczarować na talerzu pyszne potrawy kuchni libańskiej, francuskiej, arabskiej i włoskiej. Warsztaty z dań wegańskich prowadzi Paweł Ochman, autor bloga Weganon, a radami na temat wypieku serników dzielą się Fabian i Marcin z restauracji ALEkosmos. FOT: MAT. PRAS. MAT. FOT: ©

BLOGERZY NA ŻYWO W wielu miastach Polski odbywają się zajęcia kulinarne organizowane przez blogerów dla ich czytelników. Takie warsztaty prowadzi np. Maia Sobczak, autorka strony Qmam Kasze. Uczy, jak jeść zdrowo, ekologicznie oraz w zgodzie z porami roku i ajurwedą. Wyjaśnia też, na czym polega zero waste – styl życia zakładający maksymalne ograniczenie marnowania żywności i kupowanie produktów pozbawionych zbędnych opakowań. Z kolei w tajniki kuchni roślinnej wprowadzi np. Marta Dymek, autorka popularnego bloga Jadłonomia – dzięki niej bez problemu upieczemy ciasto bez masła i mleka czy przygotujemy pyszne wegańskie pasztety. Wielbiciele słodkości powinni skorzystać z oferty Elizy Mórawskiej z White Plate, która zdradza sekrety idealnych tortów, najlepszych serników i biszkoptów.

36 LIFESTYLE LIFESTYLE

Irlandzka wysepka Skellig Michael ajsłynniejszym przykła- dem obrazującym ideę Nset jettingu jest podró- żowanie tropem kultowej sagi „Gwiezdne wojny”. Pierwszy film Set jetting to niezwykły sposób na połączenie miłości z serii, czyli „Nową nadzieję”, krę- do filmów, seriali i gier komputerowych z podróżowaniem. cono m.in. w Tunezji, której piasz- Na świecie trend ten jest znany już od kilku lat, a w Polsce czyste plaże i berberyjskie zabytki stanowi nowość, która w najbliższym czasie może stać się stały się scenografią pustynnej przebojem rodzimej turystyki. planety Tatooine, gdzie wychował się Luke Skywalker. Dwa najważ- niejsze miejsca podróży fanów

MARCIN M. DREWS to Matmata i Dżerba. Ta pierwsza to mała miejscowość, o której świat by nie usłyszał, gdyby nie George Lucas. Reżyser właśnie tam rozpoczął trwającą do dziś filmową przygodę w odległej galaktyce. Nieco dalej na wschód, w zatoce Mała Syrta, leży wyspa Dżerba. Na niej osadzono kantynę Mos Eisley, gdzie brat Lei i Obi- -Wan Kenobi poznali szmuglera Matamata Hana Solo i pilota Chewbaccę. Po zeszłorocznej premierze a Martina – wysokobudżetowego najnowszego, ósmego epizodu serialu telewizyjnego „Gra o tron”. sagi pt. „Ostatni Jedi” popularna Produkcje szybko stały się źródłem stała się skalista, irlandzka wy- atrakcji dla pasjonatów set jettingu. sepka Skellig Michael, położona Jak wiadomo, hobbici zamieszkiwali na Oceanie Atlantyckim. Z uwagi hrabstwo Shire, będące regionem

na trudne warunki pogodowe Śródziemia w tolkienowskim świe- Matmata można ją jednak zwiedzać tylko cie. Filmowy Hobbiton od podstaw latem. wybudowano w pięknych, soczy- filmowych stanowi „Gra o tron”, ście zielonych, nowozelandzkich ponieważ sceny do tego serialu HOBBICI I SMOKI plenerach. Dziś fani „Władcy kręcono w przeszło 40 miejscach Równie popularne jak „Gwiezdne pierścieni” tłumnie odwiedzają w Europie i Afryce. Na szczegól- wojny” są dwie literackie sagi Matamatę (podobieństwo nazwy ną uwagę zasługuje hiszpańska fantasy – „Władca pierścieni” z tunezyjską Matmatą przypad- wyspa San Juan de Gaztelugatxe ŚLADAMI J.R.R. Tolkiena i „Pieśń lodu kowe), gdzie mogą zobaczyć – wcześniej zupełnie nieznana, i ognia” George'a R.R. Martina. blisko 40 przepięknych domków dziś popularna dzięki okazałemu Twórczość Tolkiena doczekała się hobbitów, podążając śladami Bilba kamiennemu mostowi, który łączy filmowych bohaterów sześciu filmów kinowych (w tym i Froda Bagginsów oraz czarodzieja ją ze stałym lądem. To tu serialowy trzech ekranizacji „Hobbita, Gandalfa Szarego. Jon Snow po raz pierwszy czyli tam i z powrotem”), Prawdziwe wyzwanie dla turystów zobaczył smoki. W

38 MARZEC 2018 39 „Zaginięcie Ethana Cartera”

CUDZE CHWALICIE... Choć set jetting w Polsce wciąż dopiero raczkuje, śmiało można wskazać kilka miejsc, które stały się kultowe właśnie dzięki produkcjom filmowym i telewi- zyjnym. Niemałym powodze- niem wśród turystów cieszy się San Juan de Gaztelugatxe − to tu serialowy Królowy Most – wieś położona Jon Snow po raz pierwszy zobaczył smoki w powiecie białostockim, znana z filmu i serialu „U Pana Boga W ŚLADAMI AGENTÓW kina – James Bond, grany przez nastoletnia zabójczyni, trafia za piecem”. Popularny jest rów- I AWANTURNIKÓW Rogera Moore’a. Jeszcze w cza- razem ze swoją przeciwniczką nież Lubomierz, gdzie realizowano Wenecja, Londyn, Berlin… Wszyst- sach żelaznej kurtyny pojawił się (graną przez Cate Blanchett) „Samych swoich”. Dziś w tym NIEODKRYTY TEREN kie te europejskie metropolie łączy przy słynnym Checkpoint Charlie, do berlińskiego Spreeparku – dolnośląskim miasteczku działa Zapora wodna W Polsce set jetting wciąż set jetting. Coraz częściej wyrusza przejściu granicznym, dzielącym opuszczonego wesołego mia- Muzeum Kargula i Pawlaka. w Pilchowicach pozostaje zjawiskiem niszo- się do nich w poszukiwaniu miejsc, NRD i Berlin Zachodni. Natomiast steczka, które jest dziś jedną Kto natomiast woli śledzić holly- wym. Atrakcje turystyczne które sportretowano w filmach w filmie „Hanna” tytułowa boha- z głównych atrakcji niemieckiego woodzkie produkcje, ten powinien nagrodę BAFTA, czyli brytyjski rzadko promuje się przez ich akcji. W Wenecji turyści udają terka, wszechstronnie wyszkolona set jettingu. udać się na wycieczkę w Błędne odpowiednik Oscara. Pod- kontekst filmowy. Tymcza- się tropem słynnego archeologa Skały w Górach Stołowych – tam czas produkcji zastosowano sem to niezwykle zdrowa Indiany Jonesa, który w mieście Wenecję można zwiedzać wytwórnia Disneya realizowała nowatorską metodę fotogra- moda, pozwalająca nam tropem Indiany Jonesa na wodzie poszukiwał dowodów zdjęcia do drugiej części metrii, szczegółowo odtwarzając oderwać się od telewizora na istnienie świętego Graala. „Opowieści z Narnii”. w wirtualnym świecie rzeczywi- i przeżyć własną przygodę Fani serialu „Sherlock” mogą ste obiekty, takie jak świątynia w realiach, które tak bardzo zwiedzać Londyn, podążając NAJWIĘKSZY POLSKI Wang w Karpaczu, zapory spodobały nam się w filmie. śladami wnikliwego detektywa SUKCES wodne w Pilchowicach, Leśnej – z pewnością pomocny będzie Niekwestionowanym numerem i Złotnikach Lubańskich, zabyt- wideoprzewodnik, który opracowali jeden set jettingu w Polsce kowy tunel pod górą Czyżyk czy Wisconsin, ale gdy tylko wyszło Kaja i Janusz z kanału na YouTubie pozostają okolice Jeleniej Góry, najwyższy w Polsce kolejowy na jaw, że przedstawione w niej jakbyniepaczec we współpracy Lubania i Karpacza, które wyko- most kratownicowy zawieszony lokacje istnieją naprawdę i można z BBC Polska. rzystano w fotorealistycznej grze nad rzeką Bóbr. je zobaczyć w Polsce, miejsca Z kolei w Berlinie działał najbardziej komputerowej „Zaginięcie Ethana Co prawda akcja gry dzieje te zaczęli odwiedzać fani set znany tajny agent współczesnego Cartera”. Zdobyła ona prestiżową się w amerykańskim stanie jettingu z całego świata. ~

40 MARZEC 2018 41 INTER INFO INTER INFO

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE NAUKA JAZDY Poznaj EU44 to lokomotywy wielosystemowe, PKP Intercity posiada symulator lokomotywy EU44 co oznacza, że mogą jeździć nie tylko po polskich służący do szkoleń drużyn trakcyjnych (maszynistów torach, lecz także u naszych sąsiadów – w Niemczech i pomocników). Jest to jedno z nowocześniejszych tabor PKP Intercity i w Czechach – oraz w Austrii. Dlatego „Husarze” urządzeń w Europie i jedyne tego typu w Polsce. są wykorzystywane do obsługi połączeń Lokomotywa EU44 międzynarodowych, m.in. Gdynia – Berlin i Warszawa – Berlin. Prowadzą także składy relacji Berlin – Moskwa oraz Paryż – Moskwa na odcinku niemieckim i polskim „Husarz” – ze stolicy Niemiec do Warszawy. NIEJEDNO IMIĘ LOKOMOTYWY Siemens EuroSprinter – nazwa rodziny lokomotyw, do której należy EU44. Pomiędzy 2008 a 2010 rokiem 10 nowoczesnych lokomotyw elektrycznych ES64U4 – oznaczenie typu lokomotywy, produkcji Siemensa zasiliło park taborowy PKP Intercity. „Husarze” nie tylko mogą z którego wywodzi się „Husarz”.

poprowadzić pociągi międzynarodowe bez konieczności zmiany lokomotywy Z C I EU44 – oznaczenie serii, które elektrowozy W na granicy, lecz także rozwinąć prędkość do 230 km/h. E R U otrzymały w Polsce. J

. P

. T Taurus – nazwa, pod którą ta lokomotywa jest O

F

© znana na świecie. „Husarz” – polska nazwa nadana elektrowozom, wybrana w internetowym plebiscycie.

EURO 2012 Na czas mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku, dziesięć lokomotyw serii EU44 oraz dziesięć serii EP09 zmieniło swoje barwy. Zostały ozdobione grafikami nawiązującymi do krajów biorących udział w EURO 2012 oraz „HUSARZ” W LICZBACH: W TROSCE O BEZPIECZEŃSTWO W KABINIE MASZYNISTY stadionów, na których były rozgrywane mecze Mózgiem elektrowozu jest komputer sterujący BAS32 Kabiny maszynisty „Husarzy” (dwie w każdym elektrowozie) w Polsce. • prędkość maksymalna – 230 km/h zintegrowany z pokładowymi systemami bezpieczeństwa. „Husarze” są wyposażone w klimatyzację i ergonomiczne pulpity, (przy zasilaniu prądem przemiennym), wyposażone są w systemy krajowe CA/SHP/RS oraz systemy gwarantujące maszynistom i pomocnikom wysoki komfort 200 km/h (przy zasilaniu prądem naszych sąsiadów, czyli MIREL (Czechy) oraz LZB/PZB (Niemcy). pracy. Wszystkie podzespoły lokomotyw są monitorowane stałym) Lokomotywy są przygotowane do zabudowy europejskiego przez system komputerowy, a parametry pracy • długość – 19,58 m systemu bezpieczeństwa ETCS, który pozwoli na prowadzenie wyświetlane na ekranach. K A • szerokość – 3,019 m Z S nimi pociągów w Polsce z prędkością powyżej 160km/h. A N • masa służbowa – 8 ton A B

Dodatkowo „Husarze” posiadają możliwość zdalnego . B

: T K A O przesyłania informacji diagnostycznych do serwera Z F S A N © A K B A centralnego, co pozwala na maksymalne . B Z . S T A O F N skrócenie czasu potrzebnego na zdiagnozowanie A © B

.

B i usunięcie ewentualnych usterek czy awarii. .

T

O

F

©

42 43 INTER INFO INTER INFO

Od 1 lutego Pakiet Podróżnika jest dostępny także w kasach biletowych Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. To pierwszy w kraju przewoźnik samorządowy, który zaoferował pasażerom udogodnienie pozwalające na zakup jednego biletu Zwierzę przy torze na przejazd pociągami kilku przewoźników: PKP Intercity, POLREGIO, PKP Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście, a teraz także ŁKA. bezpiecznie żyć może

Przejścia nad i pod torami ostrzeganie dźwiękiem czy ograniczanie hałasu pociągów – m.in. w taki sposób PKP Polskie Linie Kolejowe SA dbają o bezpieczeństwo zwierząt.

ŁÓDŹ rozwiązania zmierzające do jednego biletu na kolei, Regularnie kontrolowane są miejsca, a Pakiet Podróżnika jest jego zdaniem dobrym w których zwierzęta przekraczają tory, w pakiecie krokiem w kierunku Wspólnego Biletu, nad którym a szczególnym monitoringiem objęto pracują Ministerstwo Infrastruktury i Grupa PKP. trasy przecinające kluczowe korytarze Wprowadzenie Pakietu Podróżnika do sprzedaży Od połowy stycznia Pakiet Podróżnika jest dostępny migracyjne oraz rezerwaty przyrody we wrześniu 2017 roku było pierwszym krokiem także przez internet, na specjalnie utworzonej stronie i obszary Natura 2000. Badany na drodze do realizacji koncepcji Wspólnego Biletu. Bilkom 2. To atrakcyjna i łatwa w obsłudze witryna jest wpływ kolei na zachowanie Dzięki temu rozwiązaniu pasażerowie z całej Polski mogą pozwalająca na integrację ofert poszczególnych i przemieszczanie się ssaków, płazów, zakupić w ramach jednej transakcji bilet na podróż przewoźników. Na bilkom.pl można w szybki i prosty gadów i ptaków, dzięki czemu już kilkoma pociągami różnych przewoźników. To duże sposób wyszukać najkorzystniejsze połączenie oraz na etapie planowania inwestycji można ułatwienie, a także oszczędność czasu i pieniędzy kupić bilet na całą podróż pociągami PKP Intercity, określić, gdzie na linii kolejowej mają – w Pakiecie Podróżnika są dostępne wszystkie POLREGIO oraz PKP SKM w Trójmieście. powstać specjalne zabezpieczenia. zniżki ustawowe (np. szkolna i studencka) oraz Już niebawem, po zakończeniu niezbędnych testów, inne promocje obowiązujące u poszczególnych poprzez Bilkom 2 będą dostępne także bilety Z MYŚLĄ O MAŁYCH przewoźników (np. tańsze bilety relacyjne czy ulgi na przejazdy składami ŁKA. I DUŻYCH dla seniorów). Prezes ŁKA Janusz Malinowski W miejscach, gdzie dużym zwie- podkreślił, że regionalny przewoźnik rzętom – takim jak wilk, jeleń, zawsze wspierał i będzie wspierać Przystąpienie Łódzkiej Kolei czy sarna – budowa linii kolejowej Przepust Aglomeracyjnej do naszego mogłaby uniemożliwiać swobodne przedsięwzięcia to bardzo przekraczanie torów, projektowane KOLEJ BEZ PRZESZKÓD Przystąpienie pierwszego ważny etap w rozwijaniu Pa- są bezkolizyjne przejścia nad torami, W pobliżu głównych magistrali samorządowego przewoź- kietu Podróżnika i w pracach tzw. ekodukty. Natomiast dla małych kolejowych, gdzie ruch pociągów jest nika do Pakietu Podróżnika nad Wspólnym Biletem, które ssaków i płazów powstają przepusty. częstszy, PLK stosują także dźwiękowe to kolejny krok na drodze koordynuje Ministerstwo Infrastruktury. ŁKA urządzenia ochrony zwierząt. Przed do Wspólnego Biletu. Ułatwianie to pierwszy samorządowy przewoźnik, który – przejazdem składu emitują one nagrane pasażerom szerszego dostępu do kolei kierując się dobrem pasażera – zadeklarował chęć wcześniej, naturalne ostrzegawcze i wygodnych podróży jest priorytetem naszego udziału w tym projekcie. Dzięki temu mieszkańcy odgłosy zwierząt, np. szczekanie psów. resortu. Cieszy fakt, że zwiększa się dostępność województwa łódzkiego, podobnie jak pasażerowie Obecnie na sieci kolejowej zarządzanej Pakietu Podróżnika. Mam nadzieję, że za przykła- z Pomorza, mogą kupić jeden bilet na przejazd przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA dem Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej pójdą kolejni pociągami wszystkich przewoźników świadczących zainstalowanych jest ich około tysiąca. przewoźnicy, co wzmocni sukces tego projektu. usługi w ich regionie. Urządzenie Co ważne, urządzenia te nie ograni- Andrzej Bittel, Krzysztof Mamiński, dźwiękowe czają swobodnego przemieszczania się wiceminister infrastruktury Prezes PKP SA ssaków. Ekodukt

44 MARZEC 2018 45 INTER INFO KULINARNA MAPA

Pomóż nam KATARZYNA CHROMIŃSKA POMAGAĆ! Smak Wielkanocy Fundacja Grupy PKP jest jedną z organizacji pożytku publicznego, na którą można przekazać 1 proc. podatku. Jej celem jest efektywne rozwiązywanie problemów na świecie społecznych, edukacja dzieci i młodzieży oraz przeciwdziałanie marginalizacji różnych grup społecznych. Na polskim stole podczas najważniejszego dla chrześcijan święta nie może zabraknąć jajek, żuru i lukrowanych bab. Fundacja Grupy PKP działa od 2013 roku, prowa- w dużej mierze kolejarze – zarówno ci aktywnie dzia- Tymczasem w innych częściach świata króluje mayeritsa, dząc aktywność społecznie użyteczną i dobroczynną. łający, jak i emerytowani – ale również osoby spoza kulicz, pašticada czy simnel cake. Co kryje się pod tymi Misja, jaka jej przyświeca, to pogłębianie wiedzy branży, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. tajemniczymi nazwami? i świadomości w zakresie bezpiecznego korzystania Aby móc dotrzeć do jeszcze większej liczby potrzebu- z transportu kolejowego, promowanie nowych jących, fundacja jako organizacja pożytku publicznego technologii i innowacji dla kolejnictwa, ochrona dóbr (nr KRS 0000499069) prowadzi zbiórkę jednego kolejowych o wartości historycznej i artystycznej, procenta podatku. Przekazane kwoty zostaną prze- a także wspieranie środowisk związanych z koleją. znaczone m.in. na przeciwdziałanie wykluczeniom, Wielka Przez pięć lat swojej działalności fundacja pomogła pomoc osobom z niepełnosprawnością czy edukację tysiącom osób i instytucji. Jej beneficjentami są w zakresie bezpiecznych zachowań. SIMNEL CAKE Brytania Na Wyspach obowiązkowym punktem w świątecznym menu jest simnel cake – wypiek pełen kandyzowanych i suszonych owoców. Piecze się go ze złotym marcepanem i najczęściej ozdabia 11 kulami z tej słodkiej, cukierniczej masy. Symbolizują one apostołów, z wyjątkiem Judasza. Smakiem i wyglądem simnel cake przypomina tradycyjne angielskie ciasto bożonarodzeniowe. Najmłodsi natomiast zajadają się – podobnie jak w Polsce – czekoladowymi jajami i zajączkiem wielkanocnym (Easter Bunny), które dostają od najbliższych. Szkoci delektują się profiterolkami, czyli ptysiami z sosem czekoladowym, a podczas obiadu kremową zupą marchwiową z kolendrą oraz pieczenią z jagnięciny.

46 MARZEC 2018 47 KULINARNA MAPA

TSOUREKI

Rosja KULICZ

Podczas prawosławnych świąt na stole nie może zabraknąć kuliczu – drożdżowej babki z orzechami, rodzynkami i migdałami. Ciasto często polewa się też obficie lukrem. Wyróżnia je nie tylko smak, lecz także kształt – jest wypiekane w wysokich foremkach o niewielkiej średnicy. Rosjanie raczą MAYERITSA się także paschą – deserem z twarogu, żółtek, cukru i masła. Wypieki te zdobi się symbolem krzyża lub literami XB, które są skrótem od pisanego cyrylicą zwrotu „Chrystus zmartwychwstał”. Grecja

W tej części Półwyspu Bałkańskiego w czasie świąt wielkanocnych jada się mayeritsę – zupę z jagnięcych podrobów z dodatkiem MAYERITSA m.in. estragonu, koperku i brązowego lub białego ryżu. Zagęszcza się ją awgolemono (połączeniem soku z cytryny z roztrzepanym jajkiem). Z kolei amatorzy łakoci zajadają się tsoureki, czyli aromatyczną chałką z migdałami, skórką pomarańczy i anyżem. Zgodnie z tradycją w ten wypiek wkłada się zabarwione, najczęściej na czerwono, jajka ugotowane na twardo.

Argentyna PAŠTICADA W tym kraju Ameryki Południowej Chorwacja TARTA PASCUALINA daniem głównym jest tarta pascualina − z jajkami na twardo, szpinakiem, W Niedzielę Palmową podaje się tu zupę mozzarellą, ricottą i czosnkiem. z gotowanym mięsem i chrzanem, a następnie Potrawa ta wywodzi się z kuchni pieczoną jagnięcinę z ćwikłą lub sałatą. włoskiej – przywędrowała wraz W Dalmacji świętujący spożywają pašticadę z imigrantami, którzy w XIX z gnocchi, czyli wołowinę marynowaną i na początku XX wieku licznie wcześniej w czerwonym winie i occie przybywali do tego państwa. winnym z dodatkiem czosnku. Natomiast na deser jada się rosca W trakcie przyrządzania do mięsa de Pascua, czyli okrągły, słodki dodaje się również suszone figi i śliwki chlebek udekorowany kremowym oraz świeże jabłko. Danie najczęściej serkiem, kandyzowanymi wiśniami lub uzupełniają ziemniaki lub mączno- czekoladowymi jajeczkami. ziemniaczane kluski.

48 49 CIEKAWOSTKI CIEKAWOSTKI

ZIELONA GÓRA Nie trzeba jechać na południe Francji, by poczuć klimat winobrania i przejść szybki kurs sommelierski pod okiem specjalisty. Zielona Góra oraz jej okolice to rejon, który w naszym kraju przoduje w uprawie wi- norośli i wytwarzaniu wina. Warto więc jako pamiątkę z podróży wybrać smak polskich winogron i słońca zamknięty w butelce. To z pewnością o wiele lepszy prezent dla dorosłych niż kolejny magnes czy pocztówka. FOT. WINNICA „STARA WINNA GÓRA” WINNA „STARA WINNICA FOT. PAMIĄTKI © BOLESŁAWIEC Z POLSKI Bolesławiecka ceramika to już nie tylko skarb

AGNIESZKA DYNIAKOWSKA narodowy, lecz także światowa jakość i międzyna- rodowa sława. Tutaj każdy wyrób z kamionki jest Przyzwyczailiśmy się już, że stragany z suwenirami wszędzie wyglądają ręcznie malowany lub stemplowany, dzięki czemu podobnie. Zdecydowanie wolimy jednak otrzymywać i dawać prezenty możemy być pewni jego wyjątkowości i artystycz- wyjątkowe, niepowtarzalne i mówiące coś o miejscu, z którego nego charakteru. Herbata nalewana z dzbanka pochodzą. Zamiast sztampowych magnesów na lodówkę czy kubków z charakterystycznymi ludowymi wzorami z pew- z nazwą miasta można wybrać unikalne pamiątki. Trzeba tylko nością przywoła miłe wspomnienia z podróży. wiedzieć, gdzie i czego szukać.

KONIAKÓW TORUŃ Koniaków leży w województwie Kto nie uwielbia pierników, ten najwyraźniej śląskim. Tę niewielką wieś warto od- nie był nigdy w Toruniu! Miasto Kopernika wiedzić choćby przy okazji spędzania ma bowiem korzenny, słodki smak. Charak- czasu w położonych niedaleko tury- terystyczne lukrowane serca sprzedawane stycznych miejscowościach, takich są tu niemal na każdym rogu, a w firmowych KAZIMIERZ DOLNY jak Żywiec, Szczyrk, Wisła czy Ustroń. sklepach od wyboru ciastek może zakręcić się Urokliwa miejscowość Pod palcami koniakowskich koron- GDAŃSK w głowie. Chętni do samodzielnego pieczenia nad Wisłą przyciąga karek nici zamieniają się w misterne Od wieków bursztyn uważany jest za niezwykły mają okazję wykonać własny pamiątkowy piernik niezwykłym klimatem, wzory tworzące prawdziwe dzieła kamień, który nie tylko zdobi, lecz także leczy. w muzeum poświęconym toruńskim słodkościom. przepiękną okolicą i… sztuki. Wyjątkowe koronki mogą Jego nazwa pochodzi od niemieckiego bernstein smakiem kogutów prosto ozdabiać odświętny obrus, eleganckie (palący się kamień), natomiast Słowianie nazywali z pieca. Są to wypieki z ciasta rękawiczki, szykowne sukienki i piękną go jantarem (to słowo pochodzi z kolei od fenickiej drożdżowego upamiętniające bieliznę. Doskonały prezent dla osób nazwy jainitar – żywica morska). Bursztyn stosuje wydarzenia z legendy. Głosi ceniących rękodzieło i polski folklor. się w medycynie naturalnej – wspomaga leczenie ona, że niegdyś sam czart chciał się zadomowić reumatyzmu, łagodzi objawy astmy, obniża ciśnienie, w Kazimierzu Dolnym, gdyż zakochał się w tutejszych przyspiesza gojenie ran. Jest szeroko wykorzystywa- krajobrazach i rozsmakował w drobiu. Kiedy ruszył ny w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym na poszukiwania jedynego ocalałego koguta, zakonni- i oczywiście jubilerskim. Naszyjnik i kolczyki z tym cy skropili jego kryjówkę wodą święconą i przepędzili wyjątkowym kamieniem będą świetną pamiątką czarta z miasta, a kogut stał się kazimierskim symbolem. dla kobiet, a nalewka z bursztynu – dla mężczyzn. FOT. KORONKAKONIAKOWSKA.PL FOT. FOT. PIEKARNIA SARZYŃSKI PIEKARNIA FOT. © ©

50 MARZEC 2018 51 CIEKAWOSTKI

godnie z tradycją chrześcijańską świę- towanie rozpoczyna się tydzień przed Z Wielkanocą – w Niedzielę Palmową. Ten dzień to symboliczne upamiętnienie wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Wierni gro- madzą się wówczas w kościołach z kolorowymi palemkami zrobionymi ze zbóż, suszonych kwiatów, ziół i barwnych piórek. Poświęconym ozdobom przypisuje się cudowne właściwo- ści, dlatego po mszy zanosi się je do domów, ANNA WUDARSKA by zapewnić rodzinie szczęście i dobrobyt. Niegdyś palemką delikatnie smagano zarówno domowników, jak i zwierzęta. Gałązki wkłada- no w pierwszą zaoraną skibę ziemi, wierząc, że ochroni to plony przed gradobiciem. Kładło WIELKANOC się je także pod próg domu oraz pod strzechę, by ustrzec mieszkańców przed nieszczęściem niejedno i chorobami. OD KOSZA DO KOSZYCZKA Zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę ma imię przetrwał do dziś, lecz w nieco zmienionej Malowanie pisanek i święcenie formie. W przeszłości święcono wszystkie pro- pokarmów w uprzednio starannie dukty, które zamierzano podać na wielkanocne przygotowanym koszyczku – śniadanie. Noszono je do kościoła w dużych te świąteczne tradycje zna zapewne koszach lub po prostu rozkładano przed domem każdy. Nie wszyscy jednak wiedzą, na białych płachtach, czekając na przyjazd gdzie można spotkać Siudą Babę, księdza. Dziś koszyczki, które zanosimy a panny oblewane są wodą przez do święcenia, są znacznie mniejsze, a ich śmierguśników. zawartość jest raczej symboliczna i różni się w zależności od regionu. Tradycyjnie nie może w nich jednak zabraknąć jajek, chleba, wędlin lub kiełbasy, masła – bardzo często w kształcie baranka – soli oraz kawałka domowego ciasta.

JAJKA JAK MALOWANE Pisanki to chyba jeden z najbardziej roz- poznawalnych wielkanocnych symboli – malowane są na różne kolory i zdobione najróżniejszymi metodami. Zwyczaj ten wywodzi się z pogańskich wierzeń Słowian, dla których jajka symbolizowały płodność, witalność i odradzające się życie. Tradycyjne pisanki dekoruje się jedno- lub wielobarwnym deseniem

52 MARZEC 2018 53 CIEKAWOSTKI CIEKAWOSTKI

PODKARPACKA WARTA NIEPOKORNI ŻACY usypano z ziemi noszonej przez mieszkańców Ogólnopolska tradycja czuwania przy Ze względu na bogaty folklor wiele w rękawach. Podczas tego wydarzenia po zbo- grobie Chrystusa przyjęła niezwykle tradycji wielkanocnych w Polsce jest powią- czu kopca toczono jajka, a także obwarzanki, ciekawą formę na podkarpackich wsiach. zanych z konkretnymi regionami. W Niedzielę jabłka czy słodycze, a nawet pieniądze, które Mowa o turkach – ludowym zwyczaju Palmową w podkrakowskich wsiach, m.in. trafiały do rąk ubogich. Współcześnie rękawkę pełnienia straży od wieczoru w Wielki Piątek w Bibicach, Zielonkach czy Trojanowicach, najczęściej łączy się z festynem i odpustem. ~ aż do zmartwychwstania Jezusa w Wielką można spotkać chłopców z twarzami umazany- Niedzielę. Według jednej z hipotez obrzęd mi smołą, w kożuchach, kolorowych ubraniach ten wywodzi się od zakonników – bożogrob- i wysokich, stożkowych czapkach z bibuły. ców, którzy szerzyli kult Grobu Pańskiego. Śpiewają dawne pieśni i recytują stare wierszyki,

Turki Źródła podają również, że żołnierze powra- a za swoje wystąpienie zbierają do koszyków

© FOT. K. UCHMAN MUZEUM W PRZEWORSKU cający z bitwy pod Wiedniem w 1683 roku drobne podarki. Ten mało znany zwyczaj ubrani byli w tureckie mundury. Do swoich to pucheroki. Nawiązuje on do postępowania naniesionym na jednolite tło. Na Śląsku domów dotarli dopiero wiosną 1684 roku dawnych żaków, którzy wygłaszali w kościołach i Kujawach na wielkanocnym stole znajdziemy – w podzięce zaczęli pełnić wartę przed zabawne rymowanki. Gdy z uwagi na niewy- kraszanki. Ich nazwa pochodzi od słowa „krasić”, miejscem złożenia ciała Zbawiciela, stąd bredne żarty chłopcom zakazano występów czyli po prostu barwić. Przygotowuje się je w ko- nazwa turki. w kościele, przenieśli się na wsie. lorowym wywarze. Dawniej uzyskiwano go za Tuż po Świętach Wielkanocnych obchodzi pomocą naturalnych składników – łupiny cebuli, się rękawkę - typowo krakowski zwyczaj. skorupki orzechów włoskich czy soku z buraka. kolorowymi wycinankami z papieru. Z kolei na Jej nazwa wiąże się z legendą dotyczącą Dziś wciąż korzysta się z tych metod, choć do Mazowszu można spotkać oklejanki – wydmusz- powstania kopca Kraka, który podobno wyboru są też różnorodne barwniki i gotowe ki oklejone sitowiem i kolorową włóczką, które ozdoby. W okolicach Krakowa oraz Łowicza tworzą piękne ornamenty. popularne są nalepianki, czyli jajka dekorowane MOKRA TRADYCJA SŁOWIAŃSKA KAPŁANKA Poniedziałek Wielkanocny upływa W niektórych wsiach w okolicach stolicy Rękawka w Polsce pod znakiem wody. Małopolski zachował się także zwyczaj Niegdyś polewanie się nią sym- Siudej Baby, który nawiązuje do słowiańskich bolizowało wiosenne oczyszcze- obrzędów wypędzania zimy. Ta tradycja wiąże nie. Wierzono też, że im mocniej się z legendą o strażniczce ognia zamieszkują- została oblana dziewczyna, tym cej pod Kopcową Górą. Raz do roku, z nadej- większe ma szanse na szybkie ściem wiosny, usmolona kapłanka wychodziła zamążpójście. Na Śląsku, ze swojej kryjówki w poszukiwaniu godnej w Wilamowicach, nie obchodzi się następczyni. Legenda głosi, że dziewczęta śmigusa-dyngusa, a Śmiergust. chowały się wówczas w obawie przed wybra- Chłopcy ubrani w pstrokate stroje niem. Tradycyjnie za Siudą Babę przebiera i kapelusze, z zamaskowanymi się mężczyzna, który w towarzystwie Cygana

twarzami – zwani śmierguśnikami i paru krakowiaków zbiera datki wśród miesz- NOVA FOT. – krążą po miejskim rynku i łapią kańców. Poczernienie twarzy przez Siudą © dziewczęta, by przy dźwiękach Babę to dobra wróżba, zwiastująca pomyślny wesołej muzyki oblewać je wodą. przyszły rok, a pannie – szybkie zamążpójście.

© FOT. RICARDO77

54 MARZEC 2018 55 NA JĘZYKACH NA JĘZYKACH

TŁUMACZYŁA: NATALIA CIOŁKA

Dzień dobry, nazywam się Jan Kowalski. Przyjechałem do stolicy Rosji w interesach. Здравствуйте, меня зовут Ян Ковальски. język w podróży Я приехал в столицу России по делам. Zdrawstwujtie, mienia zowut Jan Kowalski. rosyjski Ja prijechał w stolicu Rossii po diełam.

Uwielbiam herbatę, szczególnie Kawior to kulinarny symbol Rosji. tę przygotowywaną Będzie idealny na romantyczną w samowarze! kolację we dwoje!

Я обожаю чай, особенно Икра это кулинарный символ тот, который готовится в России. Идеально подойдёт самоваре. для романтического ужина Ja obożaju czaj, osobienno tot, вдвоём. kotoryj gotowitsia w samowarie. Matrioszka to doskonała Ikra eto kulinarnyj simwoł Ballady Bułata Okudżawy pamiątka z Rosji. Kupię Rossii. Idiealno podojdiot dla zawsze mnie wzruszają. Moja taką dla mojej żony. romanticzeskogo użyna wdwojom. ulubiona to „Modlitwa”. Матрёшка это Баллады Булата Окуджавы идеальный сувенир из всегда берут меня за душу. России. Я куплю такой Моя любимая это „Молитва”. Czy wiesz, że Plac Czerwony моей жене. wpisano na listę UNESCO? Bardzo lubię podróżować na wschód. Ballady Bułata Okudżawy Chodź, zróbmy sobie na nim Matrioszka eto idiealnyj Ciągnie mnie tu słowiańska dusza. wsiegda bierut mienia za duszu. suwienir iz Rossii. Ja kuplu Moja lubimaja eto „Molitwa”. zdjęcie! takoj mojej żenie. Я очень люблю путешествовать на Ты знаешь, что Красную восток. Меня тянет сюда славянская площадь занесли в душа. список ЮНЕСКО? Давай, Ja oczeń lublu putieszestwowat’ сфотографируемся на ней. na wostok. Mienia tianiet siuda sławianskaja dusza. Ty znajesz, czto Krasnuju płoszczad’ zaniesli w spisok JUNESKO? Dawaj, sfotografirujemsia na niej.

Jutro idziemy na spektakl do Teatru Wielkiego. Zatańczą soliści Moskiewskiej Państwowej Akademii Choreografii. Sobór Wasyla Błogosławionego zachwyca nas Завтра мы идём на спектакль в przy każdej wizycie w Moskwie. Jest jedyny Большой театр. Будут танцевать w swoim rodzaju! солисты Московской государственной Собор Василия Блаженного впечатляет академии хореографии. нас при каждом визите в Москву. Zawtra my idiom na spiektakl w Он единственный в своём роде. Bolszoj tieatr. Budut tancewat’ solisty Moskowskoj gosudarstwiennoj akadiemii Sobor Wasilija Błażennogo wpieczatlajet nas chorieografii. pri każdom wizitie w Moskwu. On jedinstwiennyj w swojom rodie.

56 MARZEC 2018 57 Japonia Kyoto to symbol wiosny Kwitnąca wiśnia w Japonii. która symbolizuje zimowąaurę. Jakwita siętę zielonąporę roku W Polsce tradycyjnie topi czyli sięmarzannę, słomianąkukłę, Nadejście wiosnyto w wielukrajach okazja doświętowania. wita wiosnę w innych częściach świata? Cały świat OKO WOKO 58

© FOT. 663HIG HL A ND MARZEC 2018 proszkami stał siępopularnyrównież Holi to hinduistyczne święto wiosny, Kolorów. Obchodzisięjegłównie obsypywania sięróżnobarwnymi w Indiach iNepalu,alezwyczaj nazywane równieżFestiwalem w Europie. do maja. od końca marca można podziwiać Te pięknekwiaty to kraj tulipanów. Holandia 59 a następnie palisię Ognia w Walencji z kartonu, drewna tworzy sięrzeźby tworzy Podczas Święta je 19marca. czy wosku, pali siębałwana. ognisko, w którym Böögg, rozpalając Sechseläuten bądź świętuje siętzw. nadejście wiosny W Szwajcarii

© FOT. ROLAND ZH © FOT. NARENDER9 PORADNIK PODRÓŻNIKA PORADNIK PODRÓŻNIKA

Gry na telefon komórkowy to dobry sposób na rozrywkę podczas długich podróży. Dzięki nim można przeżyć najbardziej pasjonujące przygody, poćwiczyć pamięć, a nawet sprawdzić RAIL NATION się w roli stratega czy menadżera drużyny sportowej. Osobom, które nie przepadają za quizami i sportem, mogą spodobać się Masz smykałkę do biznesu? Stwórz własną firmę gry inspirowane koleją. Sprawdzamy, które z nich warto ściągnąć kolejową, zarządzaj transportem, a także zakładaj na swój smartfon. z innymi graczami stowarzyszenia, zyskując dodatkowe korzyści. Zbuduj kolejowe imperium, planując rozkłady jazdy, przewożąc towary i dbając o majątek firmy. Nie przeocz swojej stacji w realnym świecie, pochłonięty konkursami przewozów, zatrudnianiem pracowników i zdobywaniem lukratywnych kontraktów. Rail Nation można ściągnąć za darmo na urządzenia Pociągi z systemem operacyjnym iOS przynajmniej 8.0 oraz Android 4.2 lub nowszy. w twoim smartfonie

OPRACOWAŁA: MARTA BRZEZIŃSKA

TRAINSTATION – GAME ON RAILS

To wciągająca symulacja pracy w branży kolejowej, która spodobała się już ponad 20 mln graczy z całego świata. Imponujący zbiór pociągów parowych, elektrycznych i spalinowych, niezwykłe wyzwania oraz grafika oddająca ze szczegółami koloryt londyńskich czy weneckich stacji spodobają się nie tylko pasjonatom środków zbiorowego transportu. W tej bezpłatnej grze można przewozić pasażerów, pocztę lub towary, współpracować z kontrahentami i rozwijać własne przedsiębiorstwo. Wystarczy posiadać telefon komórkowy z system Android w wersji co najmniej 4.0.3 lub z systemem iOS 8.0 lub nowszym.

60 MARZEC 2018 61 PORADNIK PODRÓŻNIKA PORADNIK PODRÓŻNIKA

THE LAST EXPRESS CONDUCT THIS! To gra, której twórcy zabiorą cię w podróż… w czasie! Jest to mobilna wersja gry na PC „The Last Express” Jedna z najprostszych, z 1997 roku. Po ściągnięciu jej na swój telefon czy a przy tym najbardziej tablet przeniesiesz się na pokład legendarnego Orient wciągających gier Expressu, luksusowego pociągu pasażerskiego popularnego na telefon komórkowy na początku XX wieku. Tło rozgrywki stanowią zdrady, dla miłośników kolei. romanse, międzynarodowe intrygi, a głównym bohaterem Dzięki niej można nie jest Herkules Poirot, lecz Robert Cath, amerykański zdobyć umiejętności lekarz. Gra jest płatna, dostępna na urządzenia maszynisty – z systemem operacyjnym iOS i Android. Posiadacze prowadzenie pociągów, iPhone'ów za ponad 20 godzin gry zapłacą 23,99 zł, zatrzymywanie się na właściciele telefonów z Androidem – 26,99 zł. To niewiele, stacji, sprawdzanie nowych tras czy unikanie kolizji. Ogromny atut tej aplikacji to ścieżka biorąc pod uwagę realistycznie odtworzone szczegóły oraz dźwiękowa, a także grafika nawiązująca do rzeczywistości (odwzorowano w niej np. japońską możliwość interakcji z 30 postaciami. Jeśli podróżujesz linię Shinkansen). Można ją pobrać za darmo na urządzenia z systemem operacyjnym z przesiadkami, to propozycja dla ciebie, bo do dowolnego Android w wersji 2.3 lub nowszej oraz iOS 8.0 i wyższym. momentu gry możesz wrócić w każdej chwili.

TRAINZ SIMULATOR KIDS TRAINS

Marzenie wielu z nas – praca Gra na smartfony, która najmłodszym maszynisty – wreszcie może pasjonatom kolei umożliwi przejęcie kontroli się spełnić, a to za sprawą nad własną lokomotywą. Na małych symulatora pociągów dostępnego pasażerów czekają niezwykłe trasy i liczne na nasze urządzenia mobilne. przygody, m.in. zamiecie śnieżne i burze Wystarczy go zainstalować, piaskowe. Niestety każde opóźnienie oznacza by móc prowadzić pojazd utratę punktów i mniejsze szanse na wygraną. i wziąć na siebie sporą odpowiedzialność. Trzeba bacznie obserwować warunki pogodowe, Kids Trains urzeka kolorami − grafika została a także rozkłady jazdy i stacje, na których należy się zatrzymać. Kierowany przez siebie zaprojektowana specjalnie dla maluchów. pociąg można oglądać z kamer usytuowanych w wielu różnych punktach. Obsługa gry Grę można pobrać nieodpłatnie na urządzenia jest intuicyjna, a grafika – choć stosunkowo prosta – wiernie oddaje szczegóły pulpitu z systemem operacyjnym min. iOS 8.0 maszynisty. Można ją kupić w sklepie Google Play w cenie 27,99 zł oraz w App Store za i Android w wersji co najmniej 4.1. około 23 zł.

62 MARZEC 2018 63 STREFA BIZNES STREFA BIZNES

nna Orska to założyciel- CIOSANE z kolekcjonerami czy jeżdżąc ka i główna projektantka I ORYGINALNE na specjalne targi minerałów. FOT. KAMENA FOT. FOT. KAMENA FOT. © © A marki sygnowanej jej Motywem przewodnim biżuterii Biżuterię wykonują ręcznie, nazwiskiem, a także prekursorka Kamena i równocześnie głównym dlatego każdy egzemplarz jest zmian na polskim rynku biżuterii. surowcem są kamienie. Zachwyt, niepowtarzalny. O rodzaju pracy W tworzonych przez siebie precjo- z jakim podchodzą do nich włożonej w obróbkę wykorzysty- zach często wykorzystuje resztki projektantki i założycielki marki wanych kamieni świadczą nazwy materiałów z pozoru nienadających – Joanna Soroczak i Agnieszka kolekcji, m.in. „Ciosane” czy się do ponownego użycia (upcy- Skalska – można zauważyć, „Odłamki”. Kamena, jak na mło- kling). Przedmiotom, które można wczytując się w opisy produktów dą firmę (funkcjonuje na polskim znaleźć na strychu czy wysypisku na stronie internetowej. Każdy rynku od grudnia 2016 roku), śmieci, np. linom żeglarskim z nich ma swoją historię i sym- działa bardzo prężnie i stanowi czy częściom samochodowym, bolikę. W zdobycie tych rzadkich ciekawą alternatywę dla masowo daje drugie życie. Na wystawie materiałów trzeba włożyć wiele produkowanych wyrobów. „1000 lat w naszyjnikach” zapre- wysiłku – właścicielki pozyskują zentowała dzieła, które powstały trudno dostępne kamienie, kamenabizuteria.pl W przy wykorzystaniu tysiącletniego np. chryzopraz, współpracując dębowego drewna, pochodzące- go z konstrukcji grodu Mieszka I znajdującego się w Poznaniu na Ostrowie Tumskim. Innym jej no- watorskim pomysłem było dodanie do biżuterii nut zapachowych, dzięki czemu naszyjniki z wisiorkami w formie flakoników z perfumami pozwalają mieć zapach D’ORSKA zawsze przy sobie. Za jej przy- kładem przekraczania utartych

© FOT. ANNA ORSKA schematów poszli inni projektanci udowadniający, że biżuterię można Siła kupować nie tylko w zwykłym salonie jubilerskim. młodych orska.pl W ciągu ostatnich lat popularność zyskało wielu młodych polskich projektantów biżuterii. Umiejętność łączenia tradycji FOT. ANIMAL KINDOM ANIMAL FOT.

© z nowoczesnością, świeże spojrzenie i unikalny design projektowanych produktów to ich najmocniejsze strony.

ANNA WOŁODKO KAMENA FOT. © FOT. ANNA ORSKA ANNA FOT. ©

64 MARZEC 2018 65 STREFA BIZNES

W MINIMALIZM NA PREZENT małych artystów przeniesione Surowe, geometryczne formy, DLA MAMY w formę naszyjnika czy zawieszki połączenie nowoczesności Białek Design Studio to mała, do bransoletki są doskonałym z klasyką oraz wszechobecne rodzinna firma – Piotr Białek prezentem dla każdej mamy, a także kontrasty to znaki charaktery- tworzy biżuterię, a jego żona ciekawym i niespotykanym dotąd styczne dla marki Anny Ławskiej, Sabina zajmuje się projektowa- pomysłem na utrwalenie dzieł FOT. ANNA ŁAWSKA ANNA FOT. która istnieje na polskim rynku © niem i szyciem ubrań. Sukces najmłodszych. W ofercie można od pięciu lat i coraz bardziej zy- marki tkwi przede wszystkim znaleźć również produkty zapro- skuje na popularności. Wisiorki, w indywidualnym podejściu jektowane przez państwa Białków: pierścionki, broszki, bransoletki do klientów. Firma jest zna- naszyjniki, pierścionki, bransoletki, na rękę czy nogę wykonywane na z wykonywania ozdób na a także spinki do mankietów czy są ręcznie, z niezwykłą dbałością zamówienie – jako wzór służą broszki. o szczegóły. W ofercie znajduje m.in. rysunki dzieci. Projekty FOT. BIAŁEK DESIGN BIAŁEK FOT. się biżuteria dla kobiet i mężczyzn bialekdesignstudio.com © FOT. ANNA ŁAWSKA ANNA FOT.

lubiących minimalizm i proste © formy. Pracownia projektantki mieści się w Poznaniu, natomiast butiki znaleźć można też w War- NA ZAMÓWIENIE szawie i Brukseli. Agata Bieleń debiutowała jako projektantka już podczas stu- annalawska.com diów na Wydziale Architektury Wnętrz i Wzornictwa w Poznaniu. W ŚWIECIE ZWIERZĄT Sprzedaż stacjonarna produktów Animal Kingdom zostało sygnowanych jej nazwiskiem jest założone w 2011 roku w Łodzi prowadzona w Poznaniu, Łodzi, przez Dorotę Kempko. Marka FOT. ANIMAL KINDOM ANIMAL FOT.

Warszawie, Wrocławiu i Gdańsku, © stawia przede wszystkim na indy- a także za granicą, m.in. w Berlinie, widualne potrzeby klientów, którzy Wilnie, Oslo oraz Luksemburgu. mogą skomponować swoją biżute- Biżuterię wykonuje ręcznie, rię z elementów przedstawiających z wykorzystaniem stali szlachetnej, głównie podobizny zwierząt.

srebra lub złota. Wszystkie modele KINDOM ANIMAL FOT. Do wyboru mamy więc miniatu- © cechują geometryczne kształty, rowe ptaki, koty, psy, króliki i wiele lekkie, często trójwymiarowe innych – łącznie aż 30 gatunków! formy i surowy charakter. Klient Ciekawe dodatki stanowią również może również złożyć indywidu- srebrne elementy roślinne. Oczy-

FOT. AGATA BIELEŃ AGATA FOT. alne zamówienie, przedstawiając wiście w sklepie są też dostępne © swój własny pomysł na naszyjnik, gotowe kompozycje. Biżuteria pierścionek czy bransoletkę. powstaje z surowców, takich jak Projektantka została doceniona kamienie szlachetne, srebro, nominacją do prestiżowej nagrody mosiądz, szklane korale czy bez- magazynu „Design Alive” za „od- niklowe dodatki – można z nich nalezienie piękna i szlachetności wyczarować wyjątkową, osobistą w prostocie”. menażerię. ~

agatabielen.com animalkingdom.pl FOT. AGATA BIELEŃ AGATA FOT.

© 66 MARZEC 2018 67 KOLEJ NA KULTURĘ KOLEJ NA KULTURĘ

WIOSENNA DAWKA KULTURY

1 PRELUDIUM SŁOWIAŃSKIE 4 MŁYNARSKI W ATENEUM 24.03.2018 – KONFRONTACJE KRAKÓW 16-23.03.2018 W tym wspaniałym widowisku połączono różnorodne formy ekspresji – taniec, rytm, WARSZAWA muzykę, pieśni, bodypainting – z prasłowiańskimi wierzeniami i obrzędami, wyznacza- Tygodniowy festiwal poświęcony wybitnej twórczo- nymi rytmem przyrody. Twórcami spektaklu są Marek „Smok” Rajss, aranżer muzyki ści Wojciecha Młynarskiego to doskonała okazja, i Agnieszka Glińska, reżyserka. Na scenie występują Art Color Ballet, grupa Wataha by wspomnieć tego znakomitego artystę, który Drums oraz zespół wokalny Strojone – dzięki nim widzowie zobaczą bogactwo kultury odszedł w zeszłym roku. Koncert galowy „Młynarski słowiańskiej, pełnej magii i osobliwości. w Ateneum”, występ Piotra Machalicy z zespołem, baletcolor.pl spektakl „Róbmy swoje” w reżyserii Wojciecha Borkowskiego, projekcje recitalu „Czterdziecha” oraz filmu dokumentalnego Alicji Albrecht to tylko niektóre

z zaplanowanych atrakcji. CHMURA KASIA FOT.: ©

teatrateneum.pl 2 MISTERIA PASCHALIA 26.03-2.04.2018 KRAKÓW REKLAMA To jeden z najbardziej rozpoznawalnych festiwali muzyki renesansowej i barokowej w Europie. W programie znajdują się przede wszystkim kompozycje związane z Wiel- kim Tygodniem i Wielkanocą – będzie można posłuchać „Pasji wg św. Mateusza” Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu Choir and Orchestra of the Age of Enlightenment, angielskich utworów żałobnych, „Mesjasza” i oratorium „Samson” Georga Friedricha Haendla. Dzieła te zabrzmią m.in. w krakowskich kościołach, a wykonają je światowej sławy wirtuozi.

misteriapaschalia.com

3 KONCERT ANI DĄBROWSKIEJ 22.03.2018 BYDGOSZCZ, 23.03.2018 ZIELONA GÓRA Wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów podczas trasy koncertowej „The Best Of” zagra swoje największe przeboje. Nie zabraknie utworów nawiązujących do muzyki lat 60. i 70. z albumu „Kilka historii na ten sam temat” czy piosenek filmowych z krążka „Ania Movie”. Fani będą mogli też posłuchać kompozycji z dwóch ostatnich płyt – „Bawię się świetnie” oraz „Dla naiwnych marzycieli” – w których artystka zwróciła się w stronę popu.

goodtaste.pl FOT.: MARCIN KEMPSKI MARCIN FOT.: ©

68 KOLEJ NA KULTURĘ KOLEJ NA KULTURĘ

MIŁOSNE CZARY MARY FILMOWA PODRÓŻ „Abrakadabra" – to produkcja, która przypadnie do gustu miłośnikom czarnego humoru. Pablo Berger w swoim obrazie stworzył niesamowitą mieszankę PO PÓŁWYSPIE komedii absurdu i… horroru. Opętany przez złe duchy mąż wywraca życie swojej żony do góry nogami, a madrycka pani domu staje przed wyzwaniem IBERYJSKIM przywrócenia normalności w swojej rodzinie. ANNA HOFMAN W SZKLANEJ PUŁAPCE Już po raz osiemnasty polscy widzowie będą mogli obejrzeć najlepsze Co się stanie, gdy zamkniemy zupełnie obcych sobie ludzi hiszpańskie filmy, często wyświetlane w naszym kraju po raz pierwszy. w madryckim barze? Niepozorny lokal zmieni się w śmiertelną Tydzień Kina Hiszpańskiego to prawdziwa gratka dla miłośników nie pułapkę. Kiedy przypadkowi klienci pewnego ranka dowiadują się, tylko dziesiątej muzy, ale też kultury Półwyspu Iberyjskiego. że grozi im niebezpieczeństwo, w tytułowym barze rozpoczyna się seria intryg, kłamstw i walka o przetrwanie za wszelką cenę. Film tydzienkinahiszpanskiego.wordpress.com w reżyserii Álexa de la Iglesii to czarna komedia z zaskakującymi zwrotami akcji. W „Barze” można też podziwiać jedną z ostatnich programie imprezy OLBRZYMI SUKCES Tydzień Kina Hiszpańskiego ról zmarłej niedawno wybitnej aktorki Terele Pávez. pojawiły się za- Podczas Tygodnia Kina potrwa od 15 marca równo kinowe hity Hiszpańskiego na pewno warto do 22 kwietnia. Organizatorem W wydarzenia jest Agencja ostatniego roku oraz zwycięzcy wybrać się na „Olbrzyma” międzynarodowych festiwali w reżyserii Jona Garaño Promocji Mañana we W OBLICZU TRAGEDII filmowych, jak i artystyczne i Aitora Arregiego, który współpracy z Ambasadą „Aż do śmierci” to film, którym Fernando Franco oraz awangardowe produkcje, otwiera tegoroczny przegląd. Królestwa Hiszpanii, Biurem skłania widza do refleksji. Wzruszający, pełen pięknych często podejmujące kontrower- Niezwykle klimatyczny film Radcy ds. Turystyki Ambasady zdjęć obraz to studium relacji wystawionej na ciężką syjne tematy. W dziewięciu mia- opowiada o dwóch braciach, Hiszpanii w Polsce i Instytutem próbę. Kiedy główny bohater dowiaduje się, że jest stach – Warszawie, Łodzi, Kra- którzy wyruszają w podróż Cervantesa w Krakowie. ciężko chory, wspólne wakacje z ukochaną okazują się kowie, Wrocławiu, Katowicach, po Europie w poszukiwaniu wielką próbą dla ich związku, a plany na przyszłość nagle Poznaniu, Gdańsku, Białymstoku pieniędzy i sławy. Opowieść stają pod znakiem zapytania… i Lublinie – odbędą się projekcje oparta na prawdziwej historii piętnastu filmów pokazujących tytułowego bohatera, żyjącego kulturę i życie Hiszpanów – w XIX-wiecznym Kraju Ba- od gwarnego Madrytu, przez sków, urzekła tegoroczne jury UTRATA NIEWINNOŚCI Kraj Basków, aż po Katalonię przyznające nagrody Goya, „Pierwsza miłość” to jeden z najlepszych zeszłorocz- i Andaluzję. Podczas filmowego czyli hiszpańskie odpowied- nych debiutów w hiszpańskiej kinematografii. Nie- przeglądu na pewno będzie można niki Oscarów. „Olbrzym” zwykle sensualny film w reżyserii Estebana Crespo poczuć klimat słonecznego pół- zdobył aż dziesięć statuetek, ukazuje historię uczucia nastolatków przeżywających wyspu oraz gorący temperament m.in. za scenariusz, kostiumy swoje pierwsze fascynacje. W rolach głównych debiu- jego mieszkańców. i muzykę. tują na wielkim ekranie María Pedraza i Pol Monen. FOT. MAT. PRAS. MAÑANA MAT. FOT.

©

70 MARZEC 2018 71 CZAS NA RELAKS CZAS NA RELAKS

MARCOWE W MUZYCZNA LISTA PREMIERY OD RENATY PRZEMYK

iększość podróżnych umila sobie czas w pociągu, oddając Ben Judah się lekturze lub słuchając muzyki. Niekiedy chcemy od- „Nowi londyńczycy” począć od ulubionych płyt i dobrze znanych utworów. WDo muzycznej zmiany może zainspirować również propozycja najlepszych płyt i piosenek przygotowana dla Czytelników miesięcznika „W Podróż” FOT. A. POWIERŻA A. FOT.

Dzisiejszy Londyn nie jest już tylko przez Renatę Przemyk. © miastem królowej, Big Bena i popo- łudniowej herbaty. Ben Judah prze- mierza ulice miasta, w którym urodził się i wychował, ale które powoli Słuchaj w : posłuż się linkiem bit.ly/playlistawpodroz przestaje poznawać. Podczas swojej lub wyszukaj profil W Podróż wędrówki zastanawia się, do kogo właściwie należy stolica Wielkiej Brytanii, skoro biali Brytyjczycy 1 BJÖRK – JOGA to tylko 18 proc. populacji, a każdego 2 LENNY KRAVITZ – I BELONG TO YOU

roku przybywa do miasta 100 tys. PRASOWE MATERIAŁY TEKST: I FOT. nowych imigrantów. Autor prowadzi 3 MAMADOU & SAMA YOON – AMINATA nas przez galerię miejsc, takich jak 4 PJ HARVEY – WHITE CHALK przepełnione squaty, brudne ulice Ewa z Koziebrodzkich Dzieduszycka 5 David McCullough ubogich dzielnic i obskurne salony PATI YANG – UWOLNIJ MNIE „Podróżniczka. Autobiograficzna „Bracia Wright” gier, przedstawiając zaludniające 6 THE CRANBERRIES – WHEN YOU'RE GONE je postaci – filipińskie pokojówki, opowieść” 7 afrykańskich sprzątaczy metra SOOMOOD – SOOMOOD oraz budowlańców ze wschodniej 9 Przez wieki ludzie chcieli latać – MARI BOINE – VUOI VUOI MU Europy. Jego podróże ukazują Życiorysem hrabiny Ewy Dziedu- budowali skrzydła i podejmowali 9 ANJA GARBAREK – THE LAST TRICK niewygodną prawdę o Londynie – szyckiej, urodzonej w 1879 roku próby ich użycia, co nader często wielokulturowym tyglu naznaczonym globtroterki i pisarki, można 10 RENATA PRZEMYK – ODJAZD kończyło się tragicznie. Dopiero biedą i frustracją. by obdzielić co najmniej kilka nie- na początku XX wieku dwaj skromni tuzinkowych postaci. W czasach, bracia z Ohio, dzięki swej deter- Wydawnictwo kiedy wśród podróżników niewiele minacji i pracowitości, zrealizowali Uniwersytetu Jagiellońskiego było kobiet, zwiedziła północną marzenie o wzbiciu się w powietrze. Afrykę, Indie, Palestynę, Grecję, Tym samym nie tylko zapoczątko- Rumunię. Jej wspomnienia to nie wali erę lotnictwa, lecz także stali się tylko reminiscencje z tych wojaży, przykładem realizacji amerykańskie- RENATA PRZEMYK zabawne anegdoty i trafne obser- go snu. Rada Patronacka Instytutu Zadebiutowała pod koniec 1989 roku w zespole Ya Hozna, który wydał płytę pod tym samym tytułem z przebojami wacje obyczajowe. To także barwna Smithsona potwierdziła po latach, „Babę zesłał Bóg” czy „Protest Dance”. Po zawieszeniu działalności grupy artystka rozpoczęła z powodzeniem solową galeria sławnych postaci i ekscen- że to im „należy przypisać zasługę karierę. Systematycznie ukazywały się kolejne albumy: „Mało zdolna szansonistka”, „Tylko kobieta”, „Andergrant”, trycznych członków jej rodziny. wykonania pierwszego udanego lotu „Hormon”, „Blizna” czy „Balladyna” z muzyką do spektaklu w reżyserii Jana Machulskiego. 28 października Na kartach książki pojawiają się: aparatem cięższym od powietrza 2005 roku w Teatrze Rozrywki w Chorzowie odbyła się premiera 14 piosenek autorstwa Renaty Przemyk Tytus Chałubiński, Adam Asnyk, i napędzanym silnikiem mecha- i Anny Saranieckiej do spektaklu „Odjazd” w reżyserii Freda Apke. Sabała, Pawlikowscy, Sarah Bern- nicznym oraz zdolnym unieść czło- W 2010 roku ukazał się krążek „Panienki z temperamentem”, na którym wokalistka wspólnie z Kayah śpiewa piosenki hardt, Karol Estreicher czy Karol wieka”. Autorem tego reportażu, z repertuaru Kabaretu Starszych Panów. Cztery lata później piosenkarka świętowała 25-lecie swojej twórczości artystycz- Brzozowski z żoną. Zachwyceni ukazującego się w „Serii Amery- nej. W styczniu 2017 roku wydała płytę „Boogie Street. Renata Przemyk śpiewa piosenki Leonarda Cohena”. Znalazło się będą zarówno miłośnicy urokliwych kańskiej” Wydawnictwa Czarne, na niej 13 utworów zmarłego w 2016 roku barda. Za ich aranżację odpowiadał Krzysztof Herdzin, wybitny polski pianista. opowieści rodzinnych, jak i czytel- jest David McCullough, dwukrotny Wielokrotnie nominowana i nagradzana. Występowała m.in. na festiwalu w Jarocinie i na przeglądach piosenki aktorskiej nicy zainteresowani historią. laureat Nagrody Pulitzera. we Wrocławiu oraz Kolonii. Koncertowała również we Francji (Normandii, Bretanii, Paryżu) i w Nowym Yorku. W plebi- scycie „Polityki” i „Wprost” znalazła się w setce najwybitniejszych artystów minionego stulecia. Wydawnictwo Literackie Wydawnictwo Czarne

72 MARZEC 2018 73 MAŁY PODRÓŻNIK MAŁY PODRÓŻNIK

ZNAJDŹ MISIA MAMĘ Pomóż małemu misiowi znaleźć mamę.

ZnajdźZnajdź dwie cienie Pomóż robocikowi robotów!takie same świnki. wrócić na statek! 74 MARZEC 2018 75