B214 B6 Dinklage Lohne (Oldenburg) B214 B69 Nienburg B213 1 () Große Aue E37 B402 B214 B51 Diepholz B214

B61 B215 B239 B6 Bersenbrück B214

H a

se Neustadt am Fürstenau Dümmer Rübenberge www.teutoburgerwald.de B214 DÖRENTHER KLIPPEN 01 SLOT IBURG 02 Freren B68

Bezoekersadres Bezoekersadres

Vakantieregio Teutoburgerwoud Noordelijkste punt Rehburg-Loccum genieten en beleven bewonderen,

Ibbenbüren, parkeerplaats Schlossstraße

van Noordrijn-Westfalen te om tips geheime en Klassiekers

bij de Münsterstraße / B 219Ste inhuder 49186 Bad Iburg

Ligging in Duitsland Legenda ComfortabelB2 met18 het OV (N52° 14’ 47,52 E7° 41’ 43,31) Duitsland tips tra x e

Meer +

Reisschema en informatie over tarieven van Informatie Informatie excursies excursies 24 Excursie excursies in de vakantieregio Teutoburgerwoud VVV Ibbenbüren VVV Bad Iburg 24 BachstraßeB441 14 Am Gografenhof 3 Hamburg verkrijgt u via +49 (0)5231. 977681 of via 49477 Ibbenbüren 49186 Bad Iburg Extra tip Wunstorf 13 Duitsland Duitsland Berlin www.dersechser.de B51 Tel.: +49(0)5451. 54 54 540 Tel.: +49(0)5403. 40 466 Hannover Plaats binnen de touristinformation@ [email protected] V E37 Weser „Hockendes Weib“ en broedende oehoes Een ridderzaal voor bisschoppen Bramsche Mittellandkanal tourismus-ibbenbueren.de www.badiburg.de Leipzig VitalWanderWelt Wandelen en bewonderenB442 – de indrukwekkende Düsseldorf www.tourismus-ibbenbueren.de E30 Toen Sophie Charlotte, eerste koningin in Colofon: 03 Sachsenhagen Openingstijden B70 Aue Große klippen van Dörenther bieden een veelzijdige Rijksweg Uitgever: OstWestfalenLippe GmbH B218 B239 Pruissen, hier in 1668 ter wereld kwam, waren Met het openbaar vervoer natuurbelevenis. In de tot wel 40 meter hogeS rotseneelz e Rondleidingen: za + zo 15 uur Frankfurt Snelweg Afdeling Teutoburger wald Tourismus Vanaf station Ibbenbüren met de (april – okt ook vrij 15 uur) Slot Iburg en de benedictijnenabdij al 600 jaar Jahnplatz 5, 33602 Bielefeld, Duitsland Mittellandkanal RVM-buslijn nr. 63 en S 50 zijn duidelijk verschillende figuren te herkennen Museum: vrij – zo 14:30 – 17 uur oud. Tijdens een rondleiding kunnen bezoekers Herbert Weber, bedrijfsleider Spoorweg/station B61 Tot aan halte „Dörenther Berg“ zoals het Hockende Weib (gehurkte2 vrouw). Volgens Rittersaal: Mai – Oktober meer te weten komen over de geschiedenis van München Teksten en redactie: de betrokken partners, Teutoburger Wald Tourismus, Schacht 11 | of „Sommerrodelbahn“ ma – do 14 – 16 uur Wateren een oude legende veranderde hier een moeder in deze ooit weerbare residentie. Pronkstuk is de Ontwerp: deteringdesign.de | Kaartmateriaal: ALPSTEIN Tourismus GmbH & Co.KG, steen zodat haar kinderen vaste grond onder hun Platteland Duitsland: Geoinformatie van © Landmeetkundige bureaus Duitsland en het BKG Hille Met het openbaar vervoer barokke ridderzaal met perspectivische (www.bkg.bund.de) | Foto‘s: de betrokken partners, AUbE-Tourismusberatung, Mittellandkanal voeten zouden hebben en zo de overstroming Vanaf station Osnabrück met plafondschilderingen en de portretten van de Bosgebied Wald und Holz NRW, T. Conrad, A. Hub, S. Elert, M. Wöstheinrich, LWL / A. Thünker, 04 bus 465/466 Bad Nennkondendor foverleven. Geen sage is, datB de65 klippen tot bisschoppen en prins-bisschoppen die hier tot M. Detering, M. Schrumpf, F. Grawe, H. Appelbaum, W. Henke, S. Jonek, StelzerFoto, 03 B482 Stadthagen Schaal Stad LWL / Sánchez / Jähne, K.-H. Ochs, LWL / M. Holtappels. | Druk: Print Vertriebs GmbH, een beschermd natuurgebied behoren, waar zelfs 1673 woonachtig waren. De archeologische | Nota bene: alle gegevens onder voorbehoud van wijzigingen. Herdruk oehoes broeden. Verschillende plekken, zoals de 0 10 km B68 B65 Lübbecke tentoonstelling van het slotmuseum is zeker Hörstel van teksten en afbeeldingen alleen met toestemming van de uitgever, 3de druk, Minden 04 RAlmhütte,odenb biedenerg een fantastisch uitzicht. oplage: april 2013. Bad de moeite waard. 30 B65 B65 W Preußisch Oldendorf i e Barsinghausen h e LWL-Industriemuseum n g e Hüllhorst glashütte gernheim 03 b i r g e Obernkirchen Rheine E30 V Bad Holzhausen B65 Bezoekersadres / Ibbenbüren Informatie

Osnabrück Rödinghausen LWL-Industriemuseum Bückeburg B442 02 B239 05 Glashütte Gernheim 01 B83 Gernheim 12 Hasbergen B61n Porta 32469 Petershagen B475 B219 Tecklenburg Duitsland 30 Westfalica E30 2 Tel.: +49(0)5707. 93 110 --Kanal Melle Bünde V Springe [email protected] 01 Georgsmarienhütte Kirchlengern www.lwl-industriemuseum.de E37 Else B481 am E30 Bad Openingstijden Van gloeiende massa tot aan de finishing touch Lengerich Di – zo 10 – 18 uur In de glastoren van Gernheim kunnen bezoekers 1 Teutoburger Wald Oeynhausen Rinteln Hessisch kassa sluit om 17:30 uur Emsdetten Hase Bad Münder B51 Löhne dagelijks zien hoe uit een gloeiendhete glas- Düte Oldendorf am Deister Met het openbaar vervoer massa verschillende vazen en kommen worden Weser Minden/Westf. Centraal station: 06 B514 Bad Iburg 33 Hiddenhausen bus 501 vanaf Minden richting gemaakt en hoe deze daarna worden afgewerkt

02 2 Petershagen tot aan Petershagen met slijp,- en graveerwerk. Het industriële

n e kaart e Marktplatz, dan met bus 530 monument uit 1826 is uniek in zijn soort. Excursi Lienen Hilter am Spenge Enger E34 richting Uchte of per taxibus Behalve een ontdekkingstocht door de 700 Dissen am B217 (reserveren aanbevolen) tot aan Teutoburger Wald 07 B83n jaar oude glas-geschiedenis biedt het museum Teutoburger T e halte „Petershagen-Ovenstädt B475 u 08 05 Gernheim“ bovendien een blik op het dagelijks leven van Bad Wald t o de mensen van toen. Te zien zijn bijvoorbeeld Rothenfelde b B1 Bad Laer u Hameln de oudste arbeidershuisjes van Westfalen, het Greven r B239 Borgholzhausen g fabriekshuis en de mandenvlechterij. e 09 Aa r B238 E37 W Werther (Westf.) a Bad Hermannshöhen & Co. en in de TEUTO_Navigator via l d B61 KANAALBRUG MINDEN 04 Wandelregio k www.teutoburgerwald.de/navigator Salzuflen Halle Bezoekersadres B68 Dörentrup Teutoburgerwoud1 WellnessPlus Teutoburgerwoud V Sympherstraße 16 B476 Versmold (Westf.) B1 32425 Minden | Duitsland Wandelaars komen en gaan. B66 Wellness, baden, thermen 11 06 Bega Informatie Degenen die naar het TeutoburB219 - Even weg uit de dagelijkse sleur – en meer dan dat: het Leopoldshöhe B83 Minden Marketing GmbH gerwoud komen, gaan uitgerust V Bielefeld Domstraße 2 weg. De talrijke wandelroutes Teutoburgerwoud blijft u verwennen. Met regionale en 32423 Minden | Duitsland wereldse wellness-behandelingen, met een weldadig Steinhagen 10 Bad Tel.: +49(0)571. 82 90 659 zijn uitstekend bewegwijzerd. Ze lopen door twee 12 [email protected] B51 landschap, gevarieerde cultuur en een goede gastro- Barntrup Pyrmont www.minden-erleben.de natuurparken naar schitterende uitzichten en Ems Lage HOTEL, SPORT & EVENEMENTEN nomie. Een paar dagen er tussenuit, even ontspannen, B513 Schepen over de kanaalbrug bezienswaardige plaatsen. De „Hermannshöhen“ E34 Bodenwerder Openingstijden Münster B66 De kanaalbrug, die het Middellandkanaal over 4 sterren-hotel behoren tot de „TopTrails of “ en bestaan uit genieten van de rust –B 6en4 daarna helemaal opgeladen B239 Tentoonstelling in het informatie- centrum april – okt., de Wezer voert, is de best bezochte technische 101 kamers/5 suites en vol energie weer aan Moderne conferentie- en feestzalen de „Hermannsweg“ en de „Eggeweg“. Allebei zijn ze Harsewinkel Lügde dagelijks 9 – 17 uur, zon,- en 13 bezienswaardigheid in de regio. Via een goed Historisch spiekergebouw het werk. Het effect van de B61 feestdagen tot 18 uur voorzien van het keurmerk „Qualitätsweg Wanderba- bewegwijzerde rondweg of tijdens gegidste Terras aan het meer met mediterrane flair thermen en baden van het Blomberg Rondleidingen: Iedere eerste en Fitnessruimte, tennis-, squash- en badmintonbanen res Deutschland“. Ook de „Viaduct-wandelroute“ en B1 derde zondag in de maand van rondleidingen maken bezoekers kennis met de Golfterrein met 27 holes Teutoburgerwoud werkt de „Hansaweg“ zijn van dit keurmerk voorzien. Meer Emmerstausee april t/m oktober. bijna 100 jaar oude kanaalbrug. Startpunt is Evenementen en concerten in het GERRY WEBER STADION nog lang na. De weg naar 2 17 Weser Reserveren aanbevolen. het informatiecentrum bij de schutsluis. Naast informatie en tips over wandel,- en fietsroutes zijn te Senne vinden op wellness is niet lang: vanaf B64 Gütersloh 16 Schieder-Schwalenberg Met het openbaar vervoer: een bezienswaardige tentoonstelling beschikt een groot aantal steden is Herzebrock- 15 Werre Vanaf station Minden alle bus- deze ook over een gezellige bistro. Niet ver k www.teutoburgerwald.de/wanderregion lijnen naar ZOB, bij ZOB over- Clarholz Schloß hiervandaan kunnen bezoekers terecht voor E37 de Teuto makkelijk en snel stappen op lijn 501 tot aan halte k www.hermannshoehen.de 18 Horn-Bad Meinberg B252 Holte-Stukenbrock Parkhotel, dan te voet richting de een rondvaart met een passagiersschip. B54 te bereiken. Verschillende dagarrangementen zorgen Hohlweg tot aan de Schachtschleuse VitalWanderWelten voor een korte ontspanning. Meer informatie via 07 Verl RESTAURANT “LA FONTANA” 1 k www.teutoburgerwald.de/wellnessurlaub B475 33 V Steinheim Gezondheidsexcursies B64 Mediterrane keuken van topklasse k www.wellnessplus-teutoburgerwald.de 19 Sunday Lunch Gezondheid uit de natuur maakt E34 WITTEKINDSROUTE 05 Seizoensgerechten ch Velme Front Cooking de Teuto tot geneeskrachtige tuin SeTEUTOnden_hNoarvsigatort reußis rstot B239 P Gourmet Wellness Rheda-Wiedenbrück Informatie van Duitsland: frisse lucht en 08 Gastronomie op locatie 2 468 Marienmünster VVV Wittekindsland geneeskrachtige veengebieden. Het interactief plannen van Holzminden Premium Catering Rietberg Lange Straße 111 Hövelhof Weser Thermenbaden en opwekkende B61 21 32602 Vlotho Drenstverschillendeeinfurt uitstapjes Emmer Duitsland B64 B497 B58 Kneipp-sauna’s. Het vitaliserende Dat vindt men alleen in het Teutoburgerwoud. Ge- Nieheim Tel.: +49(0)5733. 88 11 89 mineraalwater en de zoutwater- schikt voor zowel losse excursies als voor bijzondere 14 V [email protected] B58 www.fahr-im-kreis.de bronnen, waarvan het water in de combinaties: van stadscultuur tot landelijk genot en B1 Bad V Fietsroute-brochure Gradeerwerken verdampt. Het prachtige landschap van historische monumenten en moderne architec- Delbrück Lippspringe Höxter Biologische Station Ravensberg vitaliseert en ontspant al bij de eerste aanblik. 22 WELLNESS & BEAUTY tuur tot klassiekers en geheime tips. Wie thuis al zijn Altenbeken im Kreis Herford e. V. Avontuurlijke fietstocht langs molens, E34 Am Herrenhaus 27 Al deze sterke punten komen samen in de arrange- Buitstapjes63 en cultureleAh belevenissenlen wil plannen,Bec kvindtum burchten en internationale wateren Beauty- en wellness-oase van ruim 1.000 m2 32278 Kirchlengern Bio- en kelosauna menten van de VitalWanderWelt, die de wandelin- in de interactieve kaart de „TEUTO_Navigator“ allerlei 20 09 Duitsland De schitterende en afwisselende fietstocht de Damessauna met stoombad en Finse sauna gen met fitness,- ontspannings,- en yogaoefeningen E Tel.: +49(0)5223. 78 250 Wittekindsroute loopt over 142 kilometer door het Poollandschap met jacuzzi-ligbedden

informatie, routevoorstellen en tips. Ook kan men de g Lippe Cosmetische gezichts- en lichaamsbehandelingen, pedicure en manicure Brakel [email protected] Wittekindsland rondom Herford. Tot de talrijke E37 g combineert. De twee tot 14 kilometer lange routes smartphone-app „Mein Teuto“ gratis2 downloaden. B64 Klankschaalmassage en LaStone-therapie

e Bad Driburg bezienswaardigheden langs de route behoren zorgen voor geschikte wandelingen. Het Teutobur- Te vinden op B61 B55 B64 Met het openbaar vervoer g Aa Vanaf verschillende stations: onder andere het Hücker Moor met het meer, de

Sgerwoudelm biedt talrijke mogelijkheden om op een k www.teutoburgerwald.de/navigator e Mesch-Neue Mühle, Nethe gradeerwerken, historische molens, het waterslot GERRY WEBER SPORTPARK HOTEL gezonde manier te ontspannen. Meer informatie via 10 b V Bad Oeynhausen, Bünde, k www.teuto-navigator.deHamm B241 Ulenburg en het Aqua Magica terrein. Onderweg Roger-Federer-Allee 6 (voorm. Weststraße 16) i Bruchmühlen, , D-33790 HalleWestfalen k www.teutoburgerwald.de/gesundheitsorte Salzkotten r Vlotho liggen bezienswaardige stadjes met leuke restau- Telefoon +49 (0) 5201 899-0 g k www.vitalwanderwelt.de Lippe Lippstadt rants en cafeetjes. De route kan afgelegd worden in Fax +49 (0) 5201 899-440 Lippe e Borchen B68 Beverungen www.gerryweber-sportparkhotel.de Bad vier verschillende dag-etappen. Voor een ontspan- [email protected] Excursie met ofB54 zonder e-bike B475 nen dagtocht zijn ook kortere deelroutes mogelijk. Nethe Karlshafen FietsregioWaltrop TeutoburgerwoudB233 Geseke Flughafen Binnen het goed uitgebouwde fietsnetwerk kan Paderborn-Lippstadt E34 B1 33 Lichtenau Willebadessen 13 B83 zowel de beginnende als de geoefende fietser kiezen B80 STEENFABRIEK-MUSEUM LWL-Industriemuseum 06 B61 1228018_ImageAZ_SPHotel_105x210_nl_vg_RZ.indd 1 03.05.13 09:22 uit passende fietsroutes en een groot aantal excur- Erwitte Bezoekersadres / sies. Deze meerdaagse routes zijn onderdeel van 11 Informatie Lünen B63 B252 regionale themaroutes2 zoals bijvoorbeeld de Kloster-Bönen E331 B241 LWL-Industriemuseum Steenfabriek Lage E331 44 Garten-Route, Mühlenroute, Spikernheide 77 44 Trendelburg Wittekindsroute, Paderborner 23 32791 Lage Werl Duitsland Kaarten al vanaf 23 euro. Land Route, Grünes Netz Borgentreich Tel.: +49(0)5232. 94 900 Arrangementen met hotel [email protected] vanaf 92 euro p.p. in een Bielefeld, Fürstenroute Lippe B1 www.lwl-industriemuseum.de tweepersoonskamer! en de Der Picknicker. Wie B1 Büren Dortmund niets wil missen, kan bij een 44 B229 Openingstijden Steen op steen E331 Afte 12 Di – zo en feestdagen 10 – 18 uur van de „movelo“-stations of Een historische steenfabriek uit begin 20ste Aa Diemel E37 Meer informatie V E331 B7 Met het openbaar vervoer eeuw met een origineel inventaris vormt het bij andere aanbieders een Alme Vanaf station Lage de E-bike huren. Dankzij de extra aandrijving komt de Teutoburger Wald Tourismus | BO51W6 L GmbH Bad Wünnenberg Westfalenbahn RB 72, bus 942 hart van het LWL-industriemuseum. Het in 1979 Hofgeismar (B.S-Hölserheide, Pivitsort) tot stilgezette bedrijf, een nog altijd belangrijk deel fietser sneller over de berg heen en heeft daardoor Jahnplatz 5 | 33602 Bielefeld445 | Duitsland Rüthen 24 Warburg 1 aan halte Ziegeleimuseum, van Lage, brengt deze bedrijfstak weer tot leven. de mogelijkheid om aan uitgebreidere en avontuurli- B516 B480 ca. 10 minuten lopen FröndenbeTel.:rg/ R+49(0)521.uhr 9673325 Aabachtalsperre Liebenau Een historische treinwagon en het voormalige jkere dag-etappen deel te nemen. Meer uitstapjes en 44 B83 arbeidersverblijf vertoont de reis- en leefom- tips zijn te vinden op [email protected] Marsberg Diemelstadt standigheden van de Lippische pannenbakkers, k www.radregion-teutoburgerwald.deB233 Menwww.teutoburgerwald.deden (Sauerland) die tijdens de zomer met duizenden tegelijk Grebenstein buiten de regio gingen werken. Warstein B7 Immenhausen

B55 B7 Volkmarsen Informatiecentrum STEINHORSTER BECKEN 08 GRÄFLICHER PARK 09 PADERBORNER LAND ROUTE 10 WEWELSBURG 11 hammerhof B252 12 WEZER-SKYWALK 13 BOTANISCHE TUINEN 07 B515 BezoekersadresHagen Bezoekersadres Informatie Bezoekersadres / Bezoekersadres / BEezoekersadres331 Bezoekersadres Parkeerplaats bij de Brunnenstraße 1 VVV Paderborner Land InformatieBrilon Informatie Parkeerplaats „Holzweg“ Parkstraße / Am Stadtgarten Hemer B229 Bad Neubrückstraße, Delbrück 46 33014 Bad Driburg Königstraße 16 Streekmuseum Wewelsburg Diemel Wald und Holz NRW Würrigser Strasse 4 | 37688Zie renberg 33332 Gütersloh | Duitsland Duitsland Duitsland 33142 Büren B4Burgwall80 19 Regionalforstamt HochstiftArolsen Beverungen-Würgassen Vellmar B3 B7 Iserlohn B7 Duitsland Informatie Meer dan alleen een weekendje weg! Duitsland 46 33142 Büren-WewelsburgB251 Informatiecentrum Hammerhof Informatie Informatie Tel.: +49(0)2591. 97 03 00 Duitsland Walme 50 Parkeerplaats direct aan de Weser- ServiceCenter van Gütersloh Gemeente Delbrück Gräflicher Park 44 Marketing GmbH ontspannen · genieten · beleven [email protected] Tel.: +49(0)2955. 76 220 34414 Warburg-Scherfede B450 Skywalk (51,6510°N, 9,4356°O) B251 Marktstraße 6 B236 Brunnenallee 1 www.paderborner-land.de www.wewelsburg.de Duitsland Berliner Straße 63 45 Meschede Olsberg Wolfhagen Informatie 33129 Delbrück 33014 Bad Driburg Balve www.facebook.com/ Tel.: +49(0)5642. 94 97 50 33330 Gütersloh VVV Beverungen Duitsland B54 Duitsland paderbornerland Openingstijden hammerhof@wald-und- Duitsland Fascinerende shows, betoverende sfeer en 0 10 km Weserstraße 12 Kassel Tel.: +49(0)5250. 99 61 12 Tel.: +49(0)5253. 95 230 Di – vrij 10 – 17 uur holz.nrw.de Tel.: +49(0)5241. 21 13 60 Sundern (Sauerland) 37688 Beverungen | Duitsland een uitstekende keuken – met deze drieklank [email protected] Natuurschoon aan beide kanten van de Ems [email protected] Bijzondere tuinenkunst door de eeuwen heen Met het openbaar vervoer Fietstochten langs de schoonheden van het Za, zo en feestdagen 10 – 18 uur Een driehoekige burcht en veel geschiedenis www.wald-und-holz.nrw.de/ Wildpark en wandelingen met de boswachter Over rotsen en water [email protected] Geneeskrachtige planten en bloemenpracht www.stadt-delbrueck.de www.graeflicher-park.de Station Hövelhof: Maandag gesloten tourist.information@ www.tourismus.guetersloh.de inspireren wij onze gasten. Paderborner Land hammerhof De Steinhorster Becken is uitgegroeid tot een van Al sinds 1782 verzorgt de familie van de Graaf start direct vanaf het station De Wewelsburg, de enige burcht in Duitsland Europese bizons, edelherten, wilde paarden en beverungen.de Tachtig meter boven de rivier de Wezer biedt de De botanische tuinen van Gütersloh ontvangt Met het openbaar vervoer de grootste door mensenhanden geschapen bio- Rondleidingen von Oeynhausen-Sierstorpff hun 60 ha grote Centraal station Paderborn: De 252 kilometer lange fietsroute verbindt de Met het openbaar vervoer in de vorm van een driehoek, is het kenmerk Openingstijden everzwijnen – bezoekers van het milieueducatie- Tel.: +49(0)5273. 392-0 Wezer-Skywalk een indrukwekkend uitzicht over Met het openbaar vervoer: regelmatig onderscheidingen. In 2012 ontvingen Met om de maand een nieuw, adembenemend programma. Met de DE 5 „Der Steinhorster“ Openbare rondleidingen Vanaf station Paderborn met bus www.beverungen.de Vanaf het „Zentrale Omnibus- toop in Noordrijn-Westfalen. Het is een rustplaats landschapspark. Door de eeuwen heen is er een richting centrum – Domplatz schoonheden van de natuur en de talrijke van het Paderborner Land. Prins-bisschop von Café im Hammerhof centrum van Wald und Holz NRW kunnen deze het Wezerdal. Dit dal ligt tussen Bad Karlshafen ‘de tuinen’ de internationaal gerenommeerde tot aan eindhalte „Steinhorst, di 14.30 uur 460 richting Büren-Wewelsburg www.erlesene-natur.de Betrieb“ (ZOB) bij centraal station van talloze trekvogels, verblijf van zeldzame water- Station Salzkotten: culturele monumenten van het Paderborner Land. di – za vanaf 14 uur, en Würgassen. Het panoramaplatform is letterlijk Kindergarten“. Hier beginnen de bijzondere mix van historische en moderne ca. 100 m richting Verner Straße tot aan de school Fürstenberg liet de burcht tussen 1603 en 1609 zo vanaf 9 uur normaal gesproken schuwe bosbewoners van Gütersloh: Green Flag Award. De reden hiervoor kunnen de vogels en libellen en een paradijs voor natuurlief- Met het openbaar vervoer Met het openbaar vervoer het hoogtepunt van het district Höxter. De weg wandelroutes A1 en A2 door het tuinenkunst ontstaan. Zo herinneren een klein Fietsbussen zie www.nph.de Fietsers genieten van de lange weg door het opnieuw bouwen en integreerde daarbij dichtbij beleven. In een idyllisch dal aan de rand Ma – vrij: bus 202 tot aan Am Anger bezoekers zelf ervaren in acht thematuinen. Dit beschermd natuurgebied. Vanaf station Bad Driburg Dichtstbijzijnde stations: Za / zon,- en feestdagen: hebbers Het mozaïek uit watervlakken, eilandjes heidelandschap van de Senne en de bossen van Met het openbaar vervoer hiernaartoe loopt dwars door de oeroude bossen binnen ca. 7 minuten te voet bos en het Diotima-eiland aan het verblijf van oudere bouwwerken in de stijl van de late van de zuidelijke Egge ligt het uitgestrekte Lauenförde en Bad Karlshafen kan ook in de apothekerstuin met meer dan 100 en moerassen is 82 hectare groot. De wandelroute Vanaf station Warburg-Scherfede van het beschermd natuurgebied „Hannoversche bus 222 tot aan Am Anger te bereiken de dichter Friedrich Hölderlin. Daarnaast het Eggegebergte. Men fietst langs de bronnen renaissance. Tegenwoordig bevinden zich hier wildpark, waar de dieren leven. Boswachters Bus 220 vanaf Beverungen tot aan geneeskrachtige kruiden, waar diens helende over de kruin van de dijk en de speciaal opgerichte bus 506 (zondag van mei t/m Klippen“, gelegen in drie deelstaten, Noordrijn- bevinden zich de botanische tuinen van de van de Ems en de Pader, de machtige Wewelsburg een jeugdherberg, het Historisch Museum van organiseren rondleidingen door het wildpark halte „Bürgermeister-Rox-Platz“ werking wordt toegelicht. De lavendeltuin biedt uitkijktorens bieden indrukwekkende uitzichten en het imposante spoorwegviaduct in Altenbeken. oktober ook de Wisent-lijn) tot Westfalen, Nedersaksen en Hessen. Gezinnen Nederlandse tuinarchitect Piet Oudolf, de hoogstift Paderborn en het herdenkingscen- aan Scherfede-West resp. en de bossen en vertellen hierbij van alles over een ontspannen genot voor alle zintuigen. Een over het natuurgebied. Tijdens deze ontdekkings- De fietsroute is bijna volledig van het autoverkeer kunnen het avonturenpad Holzweg beklimmen. ontworpen in 2009. Echte trekpleisters zijn trum Wewelsburg met de vaste tentoonstel- Hammerhof de natuur en de economische betekenis van architectonische blikvanger is het licht tocht wordt de bezoeker betoverd door het afgesloten. Langs de verschillende fietspaden is de Onderweg vertelt het ‘vliegend hert’ Klippi allerlei GOP Variététheater bij het Kaiserpalais Bad Oeynhausen bovendien het wildpark en de rozentuin. ling Ideologie en terreur van de SS. het bosgebied. doorlatende Palmenhaus-Café. natuurschoon van de Steinhorster Becken. Westfaalse gastvrijheid ruimschoots te vinden. leuke wetenswaardigheden over de bossen. Im Kurgarten 8 · (navigatie Morsbachallee) · D-32545 Bad Oeynhausen Tickethotline: +49(0) 57 31 74 48-0 · variete.de

GOP_Image_105 x 210_TWT_NL.indd 1 03.05.2013 11:22:57 HISTORISCH CENTRUM 01 HISTORISCH KUURPARK 02 LANDART-ROUTE 03 MOLENROUTE 04 KAISER-WILHELM-DENKMAL 05 AQUA MAGICA 06 MARTa Herford 07 WIDUKIND MUSEUM Enger 08 TECKLENBURG TECKLENBURGER LAND BAD HOLZHAUSEN MÜHLENKREIS MINDEN-LÜBBECKE MÜHLENKREIS MINDEN-LÜBBECKE LÖHNE HERFORD ENGER

Informatie Kleine bergstad met groot theater Het oude riddergoed is nu het „gastenhuis“ Informatie Genieten van kunst en de natuur Bezoekersadres (Fotomotiv) Met de fiets door het mooiste Uitzicht en doorbraakdal Bezoekersadres Poëtische bronnen en de kracht van het water Tussen gotiek en Gehry Mythes en legendes rondom Tecklenburger Land Molendistrict Minden-Lübbecke Windmühle Struckhof / Schna- molenlandschap van Duitsland Bültestraße (parkeerplaats) Op zowel entertainende als op leerzame de Hertog van Saksen Tourismus e. V. De Tecklenburg hoog boven het gelijknamige Die alten Rittersleut zouden er vreemd Postbus 2580 Musea en openluchttheaters, landwinkels thorst | Wulferdingser Straße 16 Het Kaiser Wilhelm Denkmal is een van de 32584 Löhne In het 1200 jaar oude Herford vind je res- wijze belicht het natuur,- en cultuurpark Markt 7 bergstadje was in de 12e eeuw de grootste van opkijken. Toen zij in 1558 het landgoed 32382 Minden en boerencafés: de LandArt-route verbindt 32609 Hüllhorst-Schnathorst De drieënveertig wind-, water- en rosmolens belangrijkste en best bezochte monumen- Duitsland tanten uit de geschiedenis naast moderne Widukind: was hij van Saksische adel, een 49545 Tecklenburg en machtigste burcht van Noord-Duitsland. Holzhausen bouwden, werd deze door een Duitsland meer dan zeventig routepunten in het hele Duitsland maken Minden-Lübbecke tot molenregio. De ten van Duitsland. Het monument werd Aqua Magica de thema’s water en bronnen. gebouwen. Waar ooit het oudste Saksische heidense vrijheidsstrijder, een christelijke held Duitsland Tel.: +49(0)571. 80 72 31 70 Informatie Inmiddels behoort de burcht tot de grootste brede gracht afgeschermd. Tegenwoordig molendistrict (Mühlenkreis). Schilders en Informatie molens zijn zorgvuldig en met veel toewij- tussen 1892 en 1896 gebouwd uit zandsteen Hoofdattractie van dit uitgestrekte complex vrouwenklooster voor de hoge adel werd of juist een verraderlijke aanvoerder? Tel.: +49(0)5482. 92 91 82 www.muehlenkreis.de AQUA MAGICA Mühlenkreis Minden-Lübbecke is de waterkrater. Wie hier 18 meter de diepte info@tecklenburger-land- openluchttheaters van Duitsland. De histori- dient hun herenhuis als gastenhuis van [email protected] beeldhouwers openen de deuren van hun ding gerestaureerd. Ook heeft de regio een en steekt met haar 82 meter hoog boven Bad Oeynhausen & Löhne GmbH gebouwd en waar Widukind keizer Karel de De Frankische bronnen berichtten tussen de Postfach 2580 | 32382 Minden tourismus.de volledig functionerende stift-molen langs de Porta Westfalica uit. Porta Westfalica ligt Koblenzer Straße 20c inzakt, beleeft de kracht en het oer geweld jaren 772 tot 785 over de heftige strijd tussen sche vesting beschikt over 2300 zitplaatsen het kuuroord Bad Holzhausen. Compleet ateliers voor het publiek. Bezoekers kunnen Duitsland | Tel.: +49(0)571. 80 72 31 70 Grote overmeesterde, bevindt zich nu een www.tecklenburger-land- Met het openbaar vervoer 32584 Löhne van het water van dichtbij. Met regelmatige en is voorzien van moderne theatertechniek, gerenoveerd en helemaal opgedirkt. In de, Het is mogelijk om de route te glasblazers aan het werk zien of een bezoek [email protected] Wezer bij Minden: een uniek monument in in het doorbraakdal van de Wezer, gelegen Duitsland gotisch gebouw met een modern ontwerp de Franken en de Saksen. De aanvoerder van de tourismus.de tussenpozen wordt er uit de bodem van de waardoor professionele voorstellingen mo- over twee etages verdeelde, ruimtes, vinden beginnen vanaf verschillende brengen aan een marionettenmaker, die haar www.muehlenkreis.de Duitsland. De monumenten laten de bezoe- tussen het Wiehen- en het Wezergebergte, Tel.: +49(0)5731. 30 2000 van de Amerikaanse architect Frank Gehry: Saksen was Widukind, die zich aan het eind van Met het openbaar vervoer gelijk zijn. De burcht en het middeleeuwse Bezoekersadres jaarlijks verschillende evenementen plaats. stations: Bad Oeynhausen, Porta werkruimte in een historische molen heeft Openingstijden kers de ontwikkeling zien van het molenbe- Bezoekersadres en werd in 2006 uitgeroepen tot nationaal [email protected] krater een waterfontein 30 meter de lucht in Bezoekersadres / Marta Herford. Dit spectaculaire, icoonrijke Bezoekersadres / de strijd overgeeft en zich laat dopen. De rest Hudenbeck 11, 32361 Preußisch Kaiserstraße Informatie Informatie Vanaf station Lengerich stadje zijn startpunt en knooppunt van talri- In de zomer worden er in het liefdevol Westfalica, Minden / Westfalen, ingericht. Degenen die zelf creatief aan de Bijna alle molens zijn ook buiten staan vanaf ca. 1650. Alle historische molens natuurgebied. Vanaf het monument hebben www.aquamagica.de gespoten, begeleidt door licht,- en geluidsin- ontwerp is met zijn bijzondere vormen al van Widukinds leven blijft een blinde vlek in lijn R45 en R46; vanaf station Oldendorf-Bad Holzhausen Petershagen-Lahde, Holzhausen- de maal,- een bakdagen op 32457 Porta Westfalica Marta Herford GmbH Widukind Museum Enger jke mooie wandelingen en fietstochten door onderhouden kuurpark, open air concerten slag willen, kunnen een workshop boeken bij worden tussen april en oktober afwisselend bezoekers een grandioos uitzicht over het Met het openbaar vervoer: stallaties. Overige attracties zijn de thema- een kunstwerk op zich. Binnen wordt een de geschiedenis. Des te groter is de Widukind- Ibbenbüren lijn R63. Duitsland Heddinghausen, Preußisch afspraak voor groepen geopend. Duitsland Goebenstraße 2-10 Kirchplatz 10 Zon,- en feestdagen van mei t/m het Münsterland, het Teutoburgerwoud en georganiseerd. Het kuurpark is vijf hectare Oldendorf, Lübbecke / Westfalen, een van de vele LandArt-kunstenaars. in werking gesteld. Bovendien verbindt de Weserbergland en de Noord-Duitse laagv- Vanaf het station Löhne Buslinie tuinen, de laan van het klimaat met 240 32052 Herford gevarieerd programma van moderne kunst 32130 Enger mythe, waar het museum in Enger zich geheel Informatie Deels met gids. Informatie oktober met de recreatiebus Espelkamp, Rahden (Kr. Lübbecke) 438 Richting Bad Oeynhausen platanen, het Aqua Magica-Café in de kassen Duitsland Duitsland langs veel schitterende, historische dorpen. VVV Preußisch Oldendorf groot. Tussen de bloeiende perken en de Openluchttheaters en theaterzalen bieden Met het openbaar vervoer lange molenroute (320 km) verschillende Toeristen Informatie lakte. Het Kaiser Wilhelm Denkmal vormt vanuit een bijzonder oogpunt gepresenteerd. aan heeft gewijd. Het multimediale museum F2 vanaf Münster en F10 tot aan de halte Aqua Magica. Tel.: +49(0)5221. 99 44 300 Tel.: +49(0)5224. 91 09 95 In de buurt van Tecklenburg ligt de ‘Nasse Hudenbeck 2, 32361 Preußisch kleine vijvertjes staan reusachtige bomen, steeds een nieuw theaterprogramma. Op Het is mogelijk om de route te bezienswaardigheden. De zeer goed beweg- Kempstraße 1 bovendien een knooppunt van belangrijke en de unieke, origineel ontworpen, speelplek- Na een bezoek kunnen bezoekers heerlijk laat zien hoe het beeld van de Saksische vanaf Osnabrück Taxibusje, 30 min. Vooraf reserve- [email protected] [email protected] Dreieck’ bij Bevergern, waar het Middelland- Oldendorf-Bad Holzhausen die minstens zo oud zijn als het herenhuis www.landart-muehlenkreis.de vindt u een beginnen vanaf verschillende wijzerde fietsroute loopt langs de Wezer en 32457 Porta Westfalica routes in dit aantrekkelijke wandelgebied. In ren tel. +49(0)1801. 21 22 21 ken. De talrijke evenementen zorgen voor www.marta-herford.de ontspannen in het Marta Café. Het terras www.widukind-museum-enger.de adel in de loop der tijd veranderde. – Ook het Duitsland stations: Bad Oeynhausen, Tel.: +49(0)571. 791 280 en het Dortmund-Ems-Kanaal samenvloeien. zelf. Het park is ook geschikt voor actieve actueel programma. Langs de hele route het Wezer- en Wiehengebergte, door Moore de buurt zijn historische vestigingsmuren nog meer afwisseling. Een echte trekpleister van het café biedt een schitterend uitzicht museumaanbod voor kinderen is erg populair. Tel.: +49(0)5742. 70 37 94 Porta Westfalica, Minden/Westf., [email protected] VVV Herford Openingstijden Ook het bizarre rotslandschap van de Dören- uitstapjes In de generatietuin bevinden zich zijn talrijke boerencafés te vinden. In de en boerenlandschappen, langs typisch West- en resten van een kruiskerk uit de 10e eeuw met interregionale aantrekkingskracht is het over de Aa. Tijdens een stadswandeling Spelenderwijs leren zij over de vroege midde- [email protected] Petershagen-Lahde, Holzhausen- www.portawestfalica.de Linnenbauerplatz 6 Di – za 15 – 18 uur, zo 11 – 18 uur ther Klippen bij Ibbenbüren, waar veel sagen www.preussischoldendorf.de toestellen voor jong en oud. Bovendien is het landwinkels zijn verschillende regionale Heddinghausen, Pr. Oldendorf, faalse dorpen en levendige stadjes. Langs de te vinden, een rariteit in de geschiedenis van internationale literatuurfestival poëtische of deelname aan een van de interessante leeuwen, bijvoorbeeld tijdens stadrally’s of een Rondleidingen 32052 Herford Met het openbaar vervoer Lübbecke/Westf., Espelkamp, bronnen dat eind augustus plaatsvindt. over bestaan, is een bezoek waard. Op de Openingstijden park het startpunt van een wandelroute naar specialiteiten te verkrijgen. De vijf regionale route bevinden zich verschillende restau- van mei – oktober, iedere de bouwkunst. Er zijn talrijke mogelijkheden Duitsland dagprogramma’s maakt de bezoeker kennis Vanaf station Herford lijn 465 of ‘Knochenkrimi’. Vanaf 17 november 2013 tot Rahden (Kr. Lübbecke) weg naar Lengerich is nog een uniek natuur- Het gastenhuis en het kuurpark het naastgelegen herenhuis. deeletappen van de LandArt-route zijn mak- rants die Westfaalse specialiteiten serveren. 1e zaterdag van de maand voor recreatie, zoals een tochtje met een pas- Bekende auteurs en jonge poëten uit binnen- Tel.: +49(0)5221. 18 91 526 met het levendige contrast tussen de midde- 466 richting Spenge vermoedelijk april 2014 vertoont het museum zijn het hele jaar door geopend. Start: 15 uur en buitenland staan tijdens debatten en [email protected] tot aan Enger, Bahnhofstraße. monument te vinden: het Canyon-meer. Dit Over beweging gesproken: bij de ingang van kelijk binnen een dag te fietsen. Fietskaarten Fietsroutes zijn individueel samen te stellen. sagiersschip of een bezoek aan het kampeer- www.herford.de leeuwen en de moderne tijd. Vanaf station Bünde lijn 654 de lopende tentoonstelling Engers verlorener De toegang is gratis (m.u.v. Duur: ca. 45 minuten lezingen op het podium. water is het middelpunt van een beschermd bepaalde evenementen). het park zet het rad van de historische wa- van de LandArt-route zijn verkrijgbaar bij het U kunt ook eenvoudig een georganiseerde Kosten: 2,– Euro per persoon en recreatiegebied Grosser Weserbogen. Een richting Enger tot aan Schatz. Het Kunstgewerbemuseum Berlin stelt Openingstijden natuurgebied en heeft een bijzonder mooie termolen zich regelmatig in beweging. Deze adres rechts op de pagina. (rond)tocht boeken. Deze zijn inclusief Vooraf aanmelden niet vlucht met een zweefvliegtuig biedt een Bahnhofstraße. hiervoor stukken uit de bekende middeleeuwse Met het openbaar vervoer Di – zo en feestdagen 11 – 18 uur smaragdgroene kleur – iets dat normaal is gesaneerd en functioneert nog prima. bagagetransport. noodzakelijk prachtig uitzicht over het hele gebied. kerkschatten ter beschikking. Station Holzhausen-Hedding- gesproken alleen in natuurfilms te zien is. Met het openbaar vervoer hausen, 700 m lopen via de Met het openbaar vervoer Vanaf station Herford richting Bahnhofstraße; Met de bus: bus Geen directe verbinding Goebenstraße (Stationsplein links), 626, halte Auebrück, 200 m lopen. Station: Porta Westfalica ca. 3 minuten lopen

GRADEERWERK 09 KUNSTHALLE 10 DIERENPARK OLDERDISSEN 11 SPARRENBURG 12 KLOOSTER MARIENFELD 13 TUINBOUWTENTOONSTELLING- 14 EMS-ERLEBNISWELT 15 HERMANNSDENKMAL 16 BAD SALZUFLEN BIELEFELD BIELEFELD BIELEFELD HARSEWINKEL EN NATUURPARK RIETBERG SCHLOSS HOLTE-STUKENBROCK DETMOLD

Bezoekersadres Frisse zeelucht in de nevelruimte Bezoekersadres / Moderne kunst en sculpturen in de Bezoekersadres / Waar Max en Jule zich thuis voelen Verre uitzichten, ondergrondse gangen en Kleine brouwerij en orgelmuziek Bezoekersadres Cultuur, natuur en een reuzenglijbaan Bezoekersadres De geschiedenis van de rivier vanaf de bron Bezoekersadres Hoe de reus in het Teutoburgerwoud Parkeergarage Kurpark P2 Informatie buitenlucht Informatie middeleeuwse feesten Torfweg Barbaraweg 1 Grotenburg 50 verscheen Parkeerplaats Sophienstraße Het Gradeerwerk is het kenmerk van Kunsthalle Bielefeld Heimat-Tierpark Olderdissen Niet ver van het centrum van Bielefeld Het cisterciënzer-klooster Marienfeld gold 33397 Rietberg Het tuinbouwpark, gelegen tussen het 33758 Schloß Holte-Stukenbrock In slot Holte-Stukenbrock ontspringt de Ems 32760 Detmold, OT Hiddesen Sophienstraße het geneeskrachtige oord Bad Salzuflen Artur-Ladebeck-Straße 5 In 1968 werd de Kunsthalle Bielefeld geo- Dornberger Straße 149a bevindt zich het dierenpark Olderdissen. Dit Op de kam van het Teutoburgerwoud, hoog als een van de belangrijkste abdijen in Duitsland beschermd natuurgebied Rietberger Emsnie- Duitsland en vervolgt zijn loop door de Senne richting Duitsland Het verhaal van Hermann, de vorst van de 32105 Bad Salzuflen en is uniek in zijn soort. Zijn machtige 33602 Bielefeld pend als museum en expositieruimte voor 33619 Bielefeld is een van de meest geliefde uitstapjes in de boven de stad, ligt de burcht De Sparrenburg. Westfalen. Ruim 200 jaar na opheffing is derung en het stadsdeel Neuenkirchen, Noordzee. Vanaf een steiger is te zien hoe Cherusken die ruim 2000 jaar geleden de Informatie Informatie Informatie Duitsland houtvlechtwerk-wanden kenmerkt al sinds Duitsland internationale kunst uit de 20e eeuw. Het ge- Duitsland regio. In 1930 werd het dierenpark gebouwd Tijdens de eerste helft van de 13e eeuw werd hun rijkdom nog altijd goed zichtbaar in biedt verschillende excursiemogelijkheden. het water ontspringt vanuit het moeras. Wie Romeinse troepen versloeg, is genoegzaam Tel.: +49(0)521. 32 99 95 00 Tel.: +49(0)521. 51 29 56 Gartenschaupark Rietberg GmbH Stadtmarketing Schloß Holte- VVV Lippe & Detmold Informatie de 18de eeuw het stadsbeeld. Het grade- [email protected] bouw werd ontworpen door de New Yorkse [email protected] op een voormalige boerderij met als motto: deze burcht door Graaf von Ravensberg de gebouwen van het klooster. Vooral de Rathausstraße 36 Het park heeft een oppervlakte van 40 Stukenbrock het verdere verloop of zelfs de monding wil Tel.: +49(0)5231. 301 48 63 bekend. Maar hoe komt regio Detmold aan Staatsbad Salzuflen GmbH erwerk is oorspronkelijk gebouwd voor de www.kunsthalle-bielefeld.de architect en kunsthistoricus Philip Johnson. www.bielefeld.de het behoud van de inheemse natuur. Nu hu- gebouwd. De burcht diende als woonverblijf romaanse kloosterkerk, gebouwd in de 33397 Rietberg hectare. Liefhebbers kunnen het unieke Rathausstraße 2 aanschouwen, kan de rivier volgen via de 375 www.hermannsdenkmal.de het monument voor deze vorst? Het Teutobur- VVV | Parkstraße 20 Duitsland 33758 Schloß Holte-Stukenbrock www.landesverband-lippe.de gerwoud heeft de 53,5 meter hoge Her- 32105 Bad Salzuflen zoutwinning. Tegenwoordig dient het als Openingstijden De Kunsthalle vertoont jaarlijks vier grote Openingstijden isvest het park ca. vierhonderdvijftig dieren van landsheren en beschermde door zijn 12de eeuw, is goed behouden gebleven. Het Tel.: +49(0)5244. 98 62 92 natuurpark voor regeneratieve energie dat Duitsland kilometer lange EmsRadweg. Ook het EMS- Tel.: +49(0)5222. 18 31 83 reusachtig openlucht inhalatorium. Het di – zo 11 – 18 uur exposities met thema’s als klassiek moderne, Dagelijks, dag en nacht van honderd soorten, waaronder een aantal positie de stad en de handelsroute langs de pronkstuk van het Godshuis is het orgel van [email protected] in 2011 geopend werd, bezoeken. Hier kunnen Tel.: +49(0)5207. 89 0 50 erlebniswelt, op slechts 2 kilometer afstand, Openingstijden mannsdenkmal te danken aan de architect en Hermannsmonument: [email protected] onafgebroken sijpelende zoutwater, uit een woe 11 – 21 uur, za 10 – 18 uur expressionistische en moderne kunst en beschermde en in Duitsland met uitsterven Bezoekersadres Bielefelder bergpas. Van april t/m oktober Bezoekersadres Johann Patroclus Möller uit het jaar 1751. www.gartenschaupark-rietberg.de de bezoekers milieu,- en klimaatbescher- [email protected] is een bezoek waard. „Uitproberen, beleven kunstenaar Ernst von Bandel. Hij besteedde Met het openbaar vervoer Am Sparrenberg Klosterhof Maart – okt, 9 – 18 uur www.staatsbad-salzuflen.de diepte van 1000 meter, creëert – middenin (maandag gesloten) fotografie. Exposities zoals Picasso 1905 in bedreigde diersoorten, zoals wolven, lynxen, kan de burcht dagelijks worden bezocht. Het zorgvuldig gerestaureerde instrument ming van dichtbij beleven. Zo bevindt zich www.schlossholte-stukenbrock.de en de Ems actief leren kennen“ luidt het zijn complete vermogen en een groot deel van Vanaf station Bielefeld 33602 Bielefeld 33428 Harsewinkel-Marienfeld Met het openbaar vervoer www.ems-erlebniswelt.de nov – feb, 9:30 – 16 uur Openingstijden Met het openbaar vervoer lijn 24 richting Tierpark Vanaf Gütersloh met bus 77, zijn leven aan de bouw van dit monument. de stad – een gezond klimaat, dat normaal Paris, Sonia Delaunays Welt der Kunst en bizons, wilde katten en raven. Echte trekpleis- Duitsland De 37 meter hoge burchttoren biedt een Duitsland is regelmatig te horen tijdens concerten. in het informatie,- en technologiecentrum motto van de interactieve tentoonstelling VVV Lippe & Detmold: April – okt. dagelijks 10 – 18 uur Vanaf station Bielefeld vanaf Rheda-Wiedenbrück met Openingstijden gesproken alleen aan zee te vinden is. Sinds een expositie van de succesvolle Japanse ar- ters zijn de twee bruine beren Max en Jule. In fantastisch uitzicht. Tijdens een rondleiding De kloostertuin is naar historisch voorbeeld een huis dat met de zon meedraait. Het waar men op een leuke manier van alles over April – okt, dagelijks 10 – 18 uur In 1838 begon hij zijn bouwwerkzaamheden Rondleidingen dagelijks om StadtBahn-lijn 1 richting Senne Informatie Informatie lijn 76 en vanaf station Lippstadt Nov en maart, za + zo 10 – 17 uur, nov – maart zie: op berg Grotenburg (386 m). Echter, ondanks 11 en 15 uur het historische gradeerwerk in 2007 vanaf de tot aan Kunsthalle/Adenauerplatz chitect Sou Fujimoto trokken veel bezoekers. de roofvogelopvang worden gewonde uilen, Toeristen Informatie door de Kazematten – het wijdvertakte, Stadt Harsewinkel opnieuw aangelegd. Hier vindt men perken met lijn 80; ingang van het park rolstoeltoegankelijke tuinbouwpark staat vol april – okt, di – vrij 15 – 17 uur, de rivier te weten komt. Ook thema’s zoals www.hermannsdenkmal.de grond opnieuw werd opgebouwd, herbergt In een aparte ruimte zijn verzamelingen van oehoes en buteo’s verzorgd. Voor kinderen is in het nieuwe stadhuis ondergrondse gangensysteem – krijgt de Münsterstraße 14 met meer dan tachtig verschillende soorten direct naast ZOB met bloeiende perken en klassieke thematui- za + zo 10 – 17 uur cultuur en industrie langs de Ems komen het enthousiasme aan het begin van de bouw Met het openbaar vervoer het een aantal bijzonderheden die in Europa de stad Bielefeld tentoongesteld, waaronder er een dierentuinschool en een mooie speel- Niederwall 23 bezoeker allerlei spannende wetenswaar- 33428 Harsewinkel geneeskrachtige planten. In de kloosterwin- nen. Romantici kunnen hun hart ophalen bij aan bod. Een turfsteker, een apotheker en Rondleidingen lieten de sponsoren het na een tijdje afweten Vanaf station Bad Salzuflen Bus Met het openbaar vervoer 33602 Bielefeld Duitsland April – okt, zon- en feestdagen 943 richting Waldemeine/Heide uniek zijn. Aan de binnenkant loopt een een aantal meesterwerken van het expres- tuin. Ook is er een café met een groot terras. digheden te horen over de geschiedenis van kel heeft broeder Simeon muziek en een de uitgestrekte waterplassen. Ook gezinnen Vanaf station Schloß Holte een Senne-boerin komen aan het woord. en Von Bandel raakte snel door zijn vermogen Duitsland Tel.: +49(0)5247. 93 52 00 uur en op aanvraag. tot aan het bezoekerscentrum bus 84.1 tot halte Forellkrug heen. Hij moest zijn werk daardoor versprei- gang met kleine nissen naar een zoutwater- sionisme. In het sculpturenpark worden Het dierenpark is het hele jaar door 24 uur Tel.: +49(0)521. 51 69 99 de burcht. Dikke muren, donkere kerkers en [email protected] groot aantal boeken, antiquiteiten en wijnen met kinderen komen aan hun trekken bij de Het gedetailleerde model van het moderne Start vanaf de toeristeninformatie nevelruimte. De geneeskrachtige ‚zeelucht’ kubistische beeldhouwkunst en werken van per dag geopend en de toegang is gratis. Een touristinfo@bielefeld- nauwe schachten laten zien onder welke www.harsewinkel.de in de aanbieding. Geheel naar kloosterlijke 23 meter hoge glijbaan, in de waterspeeltui- cruiseschip Aurora verwijst naar de Meyer bij het Hermannsmonument. den over 37 jaar. Pas in de zomer van 1875, vlak heeft een bijzonder intensieve werking. Met Max Ernst, Man Ray, Anselm Kiefer en Georg korte wandeling brengt de bezoeker naar de marketing.de omstandigheden de soldaten vroeger de traditie wordt er in het restaurant Klos- nen en in het klimpark schnurstracks. Voor Werft in Papenburg. Bij kinderen is vooral voor zijn dood, maakte Rondleidingen Met het openbaar vervoer www.sparrenburg.info Von Bandel de feestelijke zachte muziek en in het schijnsel van de Baselitz getoond. De Kunsthalle Bielefeld botanische tuinen van Bielefeld – ook deze burcht en de stad verdedigd hebben. Tot eind Individuele rondleidingen terkeller origineel gebrouwen kloosterbier de rustzoekers zijn er in het uitgestrekte park populair de virtuele Ems-vlucht in het lucht- Vanaf station Detmold sterrenhemel-installatie kan de bezoeker hier ligt aan de rand van de binnenstad. De stad zijn dag en nacht geopend en de toegang is Openingstijden oktober worden er twee keer per dag open- op aanvraag geschonken. In het Kloostercafé wordt koffie veel gezellige picknickplekken. Ook is er een schip. De avonturentuin biedt een versnelde toeristenlijn 792 richting onthulling mee. Bezoekers April – oktober, 10 – 18 uur Schieder (April – oktober helemaal tot rust komen. Bielefeld biedt talrijke bezienswaardigheden, gratis. bare rondleidingen aangeboden. Bijzonder Met het openbaar vervoer met Kuchen geserveerd. bassin om in te pootjebaden. wandeling door de regio’s langs de Ems. De die deelnemen aan een tijdens het weekend) Met het openbaar vervoer Vanaf station Gütersloh bus 71 rondleiding, ontdekken nog winkel- en recreatiemogelijkheden. hoogtepunt is het jaarlijkse Sparrenburcht- strandstoelen in het Senne-zand zorgen voor www.naturparkbus.de Vanaf station Bielefeld feest tijdens het laatste weekend van juli. richting Versmold tot aan halte het echte strandgevoel. meer spannende verhalen StadtBahn-lijn 2, richting Sieker station Bahnhof (Marienfeld); over het monument en tot aan Landgericht Dit spektakel met ridders, goochelaars en twee minuten lopen tot aan handwerkers trekt duizenden bezoekers naar klooster Marienfeld zijn ontwerper. Ook mag de burcht. de constructie van binnen bekeken worden.

LWL-OPENLUCHTMUSEUM 17 ADLERWARTE BERLEBECK 18 EXTERNSTEINE 19 PADERBRONNEN 20 WESTFALEN CULINARIUM 21 CORVEY 22 KLOOSTER DALHEIM 23 NATUURPARK AATAL 24 DETMOLD DETMOLD HORN-BAD MEINBERG PADERBORN NIEHEIM HÖXTER LWL-STREEKmuseum VOOR KloOsterCultUur BAD WÜNNENBERG

Bezoekersadres Een reis door tijd en ruimte Vliegdemonstraties – roofvogels in hun element Bezoekersadres / Natuurmonument, gebedshuis en uitkijkplatform Bezoekersadres Krachtig begin, snelle afloop: Culinaire onthullingen in verrassende musea Rijksabdij, slot, museum – Bezoekersadres / Kruidentuinen en Europese ontwikkelingen Bezoekersadres Op blote voeten door de beek en met de Neustadt 26 Informatie Paderborn, centrum Duitslands kortste rivier wereldcultuur lang de Wezer Informatie Naturnahes Aatal kabelbaan over het water. Detmold In het grootste openluchtmuseum van Deze roofvogelopvang is de oudste en soorten- Informatiecentrum Externsteine Een rij van bizarre puntrotsen, sommige zijn De geheimen van de Westfaalse grondstoffen Stichting klooster Dalheim Achter het voormalige Augustijnen-stift Am Kurpark 1 Duitsland Duitsland kunnen bezoekers alles te weten rijkste van Europa. Het heeft ruim 180 verschil- Externsteinerstraße 35 wel 35 meter hoog, steekt hier uit een verder Informationen De paderbronnen: voor de oude Germanen worden onthuld tijdens vier tentoonstellingen Vlakbij het vakwerkstadje Höxter ligt de bijna LWL-streekmuseum voor Dalheim schuilt een spannende en roerige 33181 Bad Wünnenberg In het „Natuurpark Aatal“ vinden bezoekers VVV Paderborn komen over het dagelijks leven in de afgelo- lende roofvogels van meer dan 48 soorten uit 32805 Horn-Bad Meinberg vlakke bodem. Al vanaf de steentijd zijn mensen golden ze als heiligdom, voor keizer Karel in het historische hart van Nieheim. Door te 1200 jaar oude Corvey. Dit is het meest indruk- kloostercultuur | Am Kloster 9 geschiedenis. In het goed onderhouden Duitsland rust en ontspanning langs talrijke paden Informatie Marienplatz 2a pen eeuwen. Het museum bevat meer dan de hele wereld. De imposante witkoparend en Duitsland door de Externsteine gefascineerd. Tijdens vormden ze een doopvont die de Saksen tot voelen, luisteren, ruiken en proeven krijgen de wekkende routepunt van de Wezer-fietsroute. 33165 Lichtenau klooster bevindt zich Duitslands enige tussen de Aabach-stuwdam en het kuurpark LWL-Openluchtmuseum Tel.: +49(0)5234. 202 97 96 33098 Paderborn Duitsland Informatie Detmold, Westfälisches Landes- 100 historische gebouwen, die in originele luchtacrobaten als de lannervalk, de sakervalk, www.externsteine-info.de een rondleiding ontdekken bezoekers de Duitsland Christenen bekeerde, en voor de huidige inwo- bezoekers antwoord op vragen als “Wat is het Vlak na de oprichting behoorde Corvey al Tel.: +49(0)5292. 93 190 streekmuseum over de geschiedenis van de Bad Wünnenberg Touristik GmbH van het kuuroord Bad Wünnenberg. De weg museum für Volkskunde staat zijn behouden. Hiertoe behoort de monniksgier en de vale gier zijn hier te www.landesverband-lippe.de cultische en religieuze betekenissen van deze Tel.: +49(0)5251. 88 29 80 ners van Paderborn en haar bezoekers zijn de geheim van goed bier; hoe komen de gaten tot een van de belangrijkste pre-romaanse [email protected] Europese kloostercultuur. De vaste en wisse- Im Aatal 3 langs de oever van het stuwmeer is erg po- Krummes Haus [email protected] 33181 Bad Wünnenberg bijvoorbeeld een Lippisch meierhof uit de bewonderen. Een fascinerende belevenis zijn Openingstijden zandsteen-formatie door de eeuwen heen en paderbronnen een oase van rust, midden in en de aroma in de kaas? Waarom smaakt de kloosters en groeide van benedictijnenabdij in www.stiftung-kloster- lende tentoonstellingen laten verschillende pulair bij wandelaars, skaters en fietsers. Een 32760 Detmold www.paderborn.de dalheim.lwl.org Duitsland 16de eeuw, het woonhuis van de Joodse de vogelshows. Met adembenemende mano- April – okt, dagelijks 10 – 18 uur worden sporen getoond die talrijke onbekende de binnenstad. De zes paderbronnen worden Westfaalse beenham zo bijzonder gekruid; de middeleeuwen uit tot belangrijk politiek, aspecten van het leven in de kloosterorde wandelpad brengt de natuurliefhebber langs Duitsland Openingstijden Tel.: +49(0)2953 / 99 880 Bezoekersadres / nov – maart zie: Bezoekersadres / Bezoekersadres Openingstijden Tel.: +49(0)5231. 70 60 familie Uhlman uit de jaren ‘30 en een euvres vliegen de verschillende roofvogels vlak kunstenaars in de rotsen achterlieten. Ook heel April – oktober gevoed door meer dan tweehonderd bronnen wat onderscheidt een roggebrood van alle cultureel en religieus centrum van Europa. zien – van het dagelijks leven van de nonnen [email protected] het leefgebied van damherten, rood wild en www.lwl-freilichtmuseum- Informatie www.externsteine-info.de Informatie Slot Corvey Di – zo 10 – 18 uur, gesloten op www.bad-wuennenberg.de tankstation uit de jaren ‘60. Bovendien zijn er boven de hoofden van de bezoekers en landen indrukwekkend is het kruisafneming-reliëf wat Ma – vrij 10 – 18 uur, Za 10 – 16 uur tussen het winkelcentrum en de Kaiserpfalz andere broden?” De spannende geschiedenis Bijna 200 jaar geleden viel de voormalige ri- maandag (Behalve op feestdagen) en monniken tot aan de politieke, economi- oerossen. Het blote-voeten-pad loopt over detmold.de Adlerwarte Berlebeck Rondleidingen Westfalen Culinarium 37671 Höxter verschillende werkplaatsen te bewonderen daarna keurig op de vuist van de valkenier. ontstaan is rond 1150. Het is een van de eerste November – maart en tussen de stadsbibliotheek en de Dom. Per van de Westfaalse specialiteiten worden tot jksabdij in handen van de hertogelijke familie het hele jaar geopend (Met sche en religieuze ontwikkelingen in Europa, Met het openbaar vervoer houten bruggen over de Aa, dwars door de Hangsteinstraße, April – okt, zon,- en feestdagen Lange Straße 12 Duitsland Openingstijden Ma – vrij 10 – 17 uur, Ta 10 – 14 uur uitzondering van 24, 25 en 31.12.) Bonefeld bus 410 (Paderborn) met een nog compleet origineel en volledig parkeerplaats Adlerwarte Hier ervaart men allerlei wetenswaardigheden 11 uur en op aanvraag. Start en belangrijkste christelijke monumentale plas- seconde gulpt hier zo’n vijfduizend liter water 33039 Nieheim leven gewekt door de uitgebreide multimedia Von Rabitor. Sindsdien dient Corvey als slot. die veelvuldig werden beïnvloed door het beek en zorgt voor een ideale combinatie van April – okt, di – zo en Informatie over rondleidingen: Informatie of S80 (Paderborn) halte 32760 Detmold Duitsland Met het openbaar vervoer functionerend interieur. Zo is het interieur over de leefgewoontes van de roofvogels, de vanaf het informatiecentrum tieken in Noordwest-Europa. In het moderne www.paderborn.de/fuehrungen uit de grond – genoeg om veertig badkuipen tentoonstellingen. Hier ontdekt men waarom Kulturkreis Höxter-Corvey GmbH De roerige geschiedenis van Corvey is terug te klooster. De belangrijkste bezienswaardigheid Schäferstraße plezier en gezonde Kneipp-behandelingen. feestdagen 9 – 18 uur Duitsland Tel.: +49(0)5274. 8304 Vanaf centraal station Paderborn van een fotograaf, een smid, een bakker en soortbescherming en de werkzaamheden van de informatiecentrum direct naast de Externsteine mee te vullen. Dit maakt het centrum van het bierbrouwen in de middeleeuwen als Tel.: +49(0)5271. 69 40 10 vinden in de architectuur en de kunstwerken. is het klooster zelf. Het complex is in barokke In het Avonturenpark Aatal is via een groot Tel.: +49(0)5231. 47171 Met het openbaar vervoer Met het openbaar vervoer [email protected] met bus 482 Richting Lichtenau- Met het openbaar vervoer [email protected] een molenaar te zien. In de tuinen, die naar [email protected] vogelopvang. Zowel in het interactieve museum Vanaf station Horn-Bad Meinberg is duidelijke en overzichtelijke informatie te Vanaf station Paderborn de stad (150.000 inwoners) tot het sterkste www.kasesemuseum.de vrouwenwerk werd gezien, terwijl de vrou- Tijdens rondleidingen genieten de bezoekers Dalheim tot aan Dalheim-Mitte. stijl opgetrokken, en omvat ook oudere aantal bomen een klimparcours uitgezet. Bus 701 (Berlebeck) of 703 (Hid- met bus 782 richting Detmold tot www.schloss-corvey.de historisch voorbeeld zijn ontworpen, groeien www.adlerwarte-berlebeck.de als langs het natuurpad, maken bezoekers op verkrijgen over verschillende archeologische, lijn 2,4,8,9 tot aan Rathausplatz brongebied van Duitsland. Het snel stro- Openingstijden wencafés toen uit den boze waren. In Menne’s van de mystieke pre-romaanse fresco en de Ma – vrij: heen 10:55 / 11:55 uur bouwstijlen, zoals in de gotische kerk en de Kinderen vanaf 5 jaar kunnen hier veilig naar desen) vanaf station Detmold Externsteine; April – oktober tijdens Openingstijden April – okt, woe – zo 10 – 18 uur. Openingstijden terug 15:42 uur tot halte Freilichtmuseum oude cultuurgewassen, die elders al lang in verschillende manieren kennis met de wereld weekenden ook met cultuur-historische en natuurkundige onderzo- mende water drijft niet alleen talrijke molens Nieheimer Schaukäserei komt de bezoeker pracht van een barokke residentie. De parti- kruisgang. De barokke tuinen zijn opnieuw de top klimmen. Vanaf het hoogtepunt van de Begin maart tot begin november Groepsaanvragen ook buiten Mei – sept, dagelijks 10 – 18 uur Za/zo/feestdagen: heen 10:10 / vergetelheid zijn geraakt. Bovendien draagt van de roofvogels. In de speeltuin kunnen de de toeristenbus 792, eken. Tijdens een wandeling langs de imposante aan, maar is ook onmisbaar bij de productie nog meer te weten over kaas en ook het culiere bibliotheek behoort, met ruim 74.000 aangelegd. Vroeger waren deze alleen voor de tocht brengt een 500 meter lange kabel- dagelijks 9.30 – 17.30 uur openingstijden mogelijk april + okt, di – zo 10 – 18 uur 13:10 uur terug 16:15 / 19:15 uur het museum van het district Westfalen-Lippe kinderen ravotten en op het overdekte pano- www.naturparkbus.de stenen, proeven bezoekers de geheimzinnige van het Paderborner brood en het beroemde unieke Sackmuseum van de bewonersvereni- Openbare rondleidingen za, zo boeken, tot een van de grootste in Duitsland. kanunniken toegankelijk; tegenwoordig kan baan de bezoekers weer naar beneden. Een Vogelshows (LWL) bij aan het actief onderhouden van ramaterras kan men heerlijk ontspannen. Hier sfeer. Tevens genieten zij van de rust in dit Paderborner bier. In het stadscentrum vloeien Met het openbaar vervoer ging is een bezoekje waard. Daarna is het tijd en feestdagen 11 en 15 uur De bibliotheek deed vroeger dienst als werk- iedereen genieten van de prachtige bloemen kanotochtje over het ‘kleine broertje’ van het Begin maart tot begin november Vanaf station Steinheim / Westf. zeldzame dierenrassen, zoals de Senne- dagelijks 11 + 15 uur genieten grote en kleine bezoekers van een beschermd natuurgebied. Na een korte klim de stromingen samen tot de rivier de Pader. om te genieten van al dat lekkers; dat kan in Met het openbaar vervoer plaats van de dichter August Hoffmann von en geneeskrachtige planten. stuwmeer zorgt voor de nodige afwisseling. bus 575 tot aa Nieheim Kornhaus. Station „Höxter-Rathaus“, beperkt paarden, het Siegerländer runderras en de betoverend uitzicht over het Teutoburgerwoud. heeft men een schitterend uitzicht vanaf de top Deze rivier mondt al na vier kilometer bij Slot het restaurant Meilenstein. Fallersleben. Corvey is goed op weg om door Wie ondertussen honger heeft gekregen, kan Met het openbaar vervoer Vanaf station Bad Driburg bus busverkeer tot aan halte „Corvey“; Lippe-ganzen. Op het museumterrein van Vanaf station Detmold van een van de rotsen. Ook biedt het panorama- Neuhaus uit in de Lippe en is zo de kortste 583 tot aan Nieheim Kornhaus Alternatief is de taxi of een de UNESCO tot werelderfgoed uitgeroepen te terecht in het „Aatal Haus“ voor een lekker ruim 90 hectare, zorgen drie herbergen buslijn 701 (de bus vertrekt elk platform op het gradeerwerk een schitterend rivier van Duitsland wandeling langs de Wezer: worden. De beslissing wordt verwacht in 2014. kop koffie met Kuchen. voor een historische sfeer en een eigentijds kwartier resp. half uur) uitzicht over het kuurpark en de historische ca. 30 minuten (2 km) culinair genot. architectuur van het kuuroord. Gesponsord door: