Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk 2017 Wielkopolski Na Lata 2017 - 2023

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY GRODZISK 2017 WIELKOPOLSKI NA LATA 2017 - 2023

www.partners.org.plFundacja "Partnerzy dla Samorządu" ul. Grottgera 16/2, 60-758 Poznań, [email protected]

Fundacja Partnerzy dla Samorządu | www.partners.org.pltel.: +48 61 622 26 46, fax: +48 61 622 26 48

0| S t r o n a

Spis treści I. WPROWADZENIE ...... 3 II. OPIS POWIĄZAŃ PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI 4 II.1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SRK) ...... 4 II.2. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) ...... 4 II.3. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony. Miasta. Obszary Wiejskie (KSRR) ... 5 II.4. Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM) ...... 5 II.5. Narodowy Plan Rewitalizacji 2022. Założenia (NPR) ...... 6 II.6. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku ...... 6 II.7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego ...... 7 II.8. Strategia Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski 2016-2023 ...... 7 II.9. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski ...... 8 II.10. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2014- 2020 ...... 8 III. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE SŁUŻĄCA WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO (OZ) I OBSZARU REWITALIZACJI (OR) ...... 9 III.1. Ogólna charakterystyka gminy ...... 9 III.2. Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR) ...... 9 III.2.1. Wyznaczenie jednostek analitycznych (JA) ...... 9 III.2.2. Dobór wskaźników do analizy oraz zebranie danych ...... 15 III.2.3. Analiza pozyskanych danych ...... 17 III.3. Obszar zdegradowany (OZ) ...... 44 III.4. Obszar rewitalizacji (OR)...... 47 III.5. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji (OR) ...... 49 III.5.1. Ankietyzacja interesariuszy obszaru rewitalizacji (OR) ...... 49 III.5.2. Spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR) ...... 49 III.6. Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) .... 51 III.6.1. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze społecznej (sfera priorytetowa) ...... 51 III.6.2. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze gospodarczej ...... 52 III.6.3 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze środowiskowej ...... 52 III.6.4 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej ...... 52 III.6.5 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze technicznej ...... 52 III.6.6 Lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) ...... 53 IV. WIZJA STANU OBSZARU REWITALIZACJI (OR) PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI ...... 54

1| S t r o n a

V. CELE REWITALIZACJI ORAZ KIERUNKI DZIAŁAŃ ...... 55 VI. PROJEKTY/PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNE ...... 56 VI.1 Podstawowe projekty rewitalizacyjne ...... 56 VI.2. Pozostałe przedsięwzięcia rewitalizacyjne ...... 70 VI.3. Projekty zintegrowane ...... 72 VII. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW/PRZEDSIEWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH ...... 72 VII.1. Komplementarność przestrzenna ...... 72 VII.2. Komplementarność problemowa...... 73 VII.3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna ...... 73 VII.4. Komplementarność międzyokresowa ...... 73 VII.5. Komplementarność źródeł finansowania...... 74 VIII. INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE W ODNIESIENIU DO PROJEKTÓW/PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYCJNYCH ...... 74 IX. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO (SOOŚ)...... 80 X. USPOŁECZNIENIE PROGRAMU REWITALIZACJI ...... 80 X.1. Diagnozowanie ...... 80 X.2. Programowanie ...... 81 X.3. Wdrażanie oraz monitorowanie programu rewitalizacji ...... 81 XI. SYSTEM WDRAŻANIA, MONITOROWANIA ORAZ SPOSÓB MODYFIKACJI PROGRAMU REWITALIZACJI 81 Spis tabel ...... 84 Spis rycin ...... 84

2| S t r o n a

I. WPROWADZENIE Rewitalizacja obszarów zdegradowanych to najbardziej kompleksowa odpowiedź na degradację społeczną, gospodarczą, przestrzenną, techniczną i środowiskową polskich gmin. Jest ona zagadnieniem, które przez długie lata nie było uregulowane prawnie, co było jednym z głównych przeszkód prowadzenia działań w zakresie odnowy społeczno-gospodarczej obszarów zdegradowanych. Obecnie kwestie merytoryczne związane z rewitalizacją regulują: Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacjioraz Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. Program rewitalizacji jest zasadniczym dokumentem służącym planowaniu i realizacji procesu rewitalizacji. Ma on charakter „strategii rewitalizacji”, w której dokonuje się pogłębionej diagnozy stanu obszaru rewitalizacji oraz planuje i koordynuje działania służące osiągnięciu wizji stanu obszaru po rewitalizacji. Służy również koordynacji działań rewitalizacyjnych z szeregiem innych dokumentów uchwalonych przez gminę. Gmina Grodzisk Wielkopolski otrzymała dofinansowanie projektu pt. „Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Grodzisk Wielkopolski na lata 2013-2023”, w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020, w oparciu o umowę o udzielenie dotacji celowej zawartąz Samorządem Województwa Wielkopolskiego. Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Grodzisk Wielkopolski na lata 2013-2023, przyjętego uchwałą nr XXXII/ 231/2013 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 12 września 2013 r. sprowadza się do opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023. Dokument przygotowany został zgodnie z wymogami określonymi w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014- 2020 oraz Zasadach programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, przyjętych przez Zarząd Województwa Wielopolskiego. Tło informacyjne oraz dotychczasowe działania rewitalizacyjne prowadzone przez gminę wskazywałobowiązujący programrewitalizacji z 2013 roku. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 kompleksowo, i w sposób zaplanowanyprzedstawia sposób rozwiązywania problemów występujących na obszarze rewitalizacji (OR) wyznaczonym na terenie gminy. Podstawę prawną uchwalenia programu stanowi Ustawa z dnia 8 marca 1990 r.o samorządzie gminnym.

3| S t r o n a

II. OPIS POWIĄZAŃ PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI II.1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SRK) SRK, określając wizję rozwoju kraju do roku 2020, wskazuje, że jednym z obszarów oddziaływań są problemy związane z postępującymi procesami degradacji miast i obszarów wiejskich. W tym zakresie SRK rekomenduje podjęcie działań służących zatrzymaniu procesów marginalizacji na obszarach tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze i pobudzeniu zdolności do rozwoju dzięki kompleksowym działaniom rewitalizacyjnym. Dokument wskazuje, że procesy marginalizacji są najsilniej skoncentrowane terytorialnie na peryferyjnych obszarach wiejskich, na obszarach, które tracą dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze (dzielnice miast, obszary poprzemysłowe i inne tereny zdegradowane), obszarach przygranicznych czy o niskiej dostępności transportowej. Ograniczaniu tych procesów służyć mają spójne działania rewitalizacyjne, których efektem będzie lokalizacja nowych funkcji, ożywienie i dywersyfikacja gospodarcza i jednoczesna poprawa sytuacji społecznej. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023, a w szczególności jego kompleksowość i spójność zaplanowanych działań rewitalizacyjnych, jest zgodny z zapisami określonymi w SRK, wskazanymi w Obszarze strategicznym III. Spójność społeczna i terytorialna, Cel III.1. Integracja społeczna, Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych oraz Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. II.2. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) KPZK 2030 jako jeden z obszarów interwencji identyfikuje obszary z koncentracją problemów rozwojowych, tj.: obszary degradacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej, na których występują problemy związane z niskim poziomem przedsiębiorczości, bezrobociem, niską jakością infrastruktury, depopulacją oraz często występującą koncentracją patologii i ubóstwa. KPZK 2030 dedykuje tym obszarom kierunek działań: „Wspomaganie spójności w specyficznych obszarach problemowych – w tym: Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów zdegradowanych i miast”, którego celem jest przywrócenie obszarom zdegradowanym funkcji administracyjnych, społecznych i gospodarczych oraz stworzenie warunków sprzyjających ich powtórnemu zagospodarowaniu, inwestycjom infrastrukturalnym oraz wsparciu zasobów ludzkich i przedsiębiorczości. W KPZK 2030 sformułowano także pewne wskazania dotyczące działań na poziomach regionalnym i lokalnym, dotyczące wyznaczenia w planach zagospodarowania przestrzennego województw obszary, które na poziomie lokalnym powinny zostać objęte kompleksowymi programami rewitalizacji/restrukturyzacji oraz regionalnymi programami inwestycyjnymi, wpisującymi się w strategię rozwoju danego miasta i w strategię rozwoju województwa. Realizacja w gminie Lokalnego Programu Rewitalizacji oparta została na ogólnych zasadach polityki przestrzennej przyjętych w KPZK 2030 tj. zasada zrównoważonego rozwoju, racjonalności ekonomicznej, preferencji regeneracji (odnowy) nad zajmowaniem nowych obszarów pod zabudowę, przezorności ekologicznej oraz kompetencji ekologicznej.

4| S t r o n a

II.3. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony. Miasta. Obszary Wiejskie (KSRR) KSRR w zakresie budowania spójności terytorialnej i przeciwdziałania marginalizacji obszarów problemowych identyfikuje cel szczegółowy: „Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze”, adresowany do obszarów miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze, do których, w przypadku województwa wielkopolskiego, zalicza się: Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów Wlkp. i Piłę. Stwierdza również, że działania adresowane do obszarów zdegradowanych powinny być w szczególności ukierunkowane na wspieranie jakości kapitału ludzkiego, modernizację struktury gospodarczej, poprawę jakości i dostępności infrastruktury technicznej oraz modernizację i rozwój obiektów użyteczności publicznej. Działania rewitalizacyjne powinny być prowadzone na podstawie lokalnych programów rewitalizacji, które będą uwzględniać określone krajowe wytyczne i standardy. Wskazuje także m.in. na konieczność promowania projektów i inicjatyw opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym.Tym samym, opracowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 wyczerpuje pierwszy warunek, a wyodrębnione w jego ramach cele odpowiadają kierunkom wytyczonym w KSRR 2010-2020, w szczególności: celu 1.2.3. Rozwijanie potencjału rozwojowego i absorpcyjnego obszarów wiejskich, 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego, 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze.

II.4. Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM) Dokument adresowany jest w szczególności do miast i ich obszarów funkcjonalnych. Działania w obszarze rewitalizacji określone zostały w ramach celu szczegółowego: „Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich”. Celem polityki miejskiej w zakresie rewitalizacji wg KPM jest wypracowanie i wdrażanie skutecznych mechanizmów koordynowania i integrowania zadań i działań różnych podmiotów, w tym prywatnych, w przygotowaniu i prowadzeniu kompleksowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. KPM określa również definicję i ogólny zakres programu rewitalizacji, wskazując, iż ma to być opracowany i uchwalony przez samorząd lokalny wieloletni program działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennej i technicznej, zmierzający do wyprowadzenia określonych obszarów ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. KPM wskazuje także zadania samorządu województwa w zakresie wspomagania procesów rewitalizacyjnych i udzielania wsparcia merytorycznego realizującym je podmiotom. Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023 odpowiada tym wymaganiom formułując cele swojej interwencji w obrębie wszystkich 4 wskazanych w KRM sfer.

5| S t r o n a

II.5. Narodowy Plan Rewitalizacji 2022. Założenia (NPR) Z uwagi na konieczność podjęcia wielosektorowego i bardziej zintegrowanego wysiłku na rzecz wyprowadzania zestanów kryzysowych obszarów zdegradowanych podjęto próbę wypracowania pakietu rozwiązań systemowych dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce – w tym celu opracowano Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji, w ramach którego określono podstawowe założenia NPR oraz koncepcję jego zakresu. NPR stanowić będzie szeroko rozumianą wykładnię dla prowadzenia procesów rewitalizacyjnych jako działań kompleksowych i zintegrowanych. Głównym celem NPR będzie poprawa warunków rozwoju OZ w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. W swoich założeniach, NPR promuje pełniejsze, całościowe rozumienie rewitalizacji, która wykracza poza prowadzenie przedsięwzięć związanych z modernizacją w wymiarze infrastrukturalnym. Rewitalizacja w nowym rozumieniu stanowi zespól skoordynowanych i skoncentrowanych tematycznie i terytorialnie działań prowadzonych kompleksowo; zakłada skoncentrowane wysiłki wielu podmiotów na rzecz wyprowadzenia ze stanu kryzysowego danego obszaru, obejmującego interwencję w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzennej oraz kulturowej.Cele i kierunki zaplanowanych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023 interwencji, odpowiadają zaleceniom NPR, przez skupienie się na kapitale ludzkim (kierunek działań 1.1., 1.2., 1.3.), rozwoju przedsiębiorczości (2.1.) oraz działaniach przestrzennych, przekładających się na poprawę miejsc użyteczności publicznej i infrastruktury rekreacyjnej (4.1., 4.2.). II.6. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku W zaktualizowanej w 2012 roku Strategii wojewódzkiej jako jedną ze słabych stron województwa wskazano istnienie obszarów i miast wymagających rewitalizacji oraz dużą powierzchnię terenów zdegradowanych. Wśród zagrożeń odnotowano natomiast marginalizację obszarów i ośrodków o niższej konkurencyjności, a także grup o najniższym wykształceniu, upośledzonych pod względem społecznym, fizycznym i psychicznym, wzrost patologii społecznych, liczne grupy i środowiska zagrożone wykluczeniem. W celu przeciwdziałania procesom degradacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej, w Strategii określono działania służące wsparciu terenów wymagających restrukturyzacji, odnowy i rewitalizacji (cel operacyjny 5.4.). Działania w tym zakresie realizowane są w ujęciu terytorialnym – adresowane są do obszaru problemowego „Miasta i inne obszary tracące dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze”, który wyróżnia się na tle województwa wielkopolskiego koncentracją problemów gospodarczych o charakterze strukturalnym i niekorzystnych zmian na lokalnych rynkach zatrudnienia. Działania naprawcze koncentrują się zwłaszcza na rewitalizacji terenów poprzemysłowych, powojskowych, poeksploatacyjnych, pokomunikacyjnych i powydobywczych oraz dzielnic miast będących w zastoju. Wymaga to budowy kompleksowych programów odnowy obejmujących inwestycje w infrastrukturę techniczną i społeczną, projektów aktywizacji gospodarczej czy edukacyjnej.Lokalny

6| S t r o n a

ProgramRewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 wypełnia nie tylko cel operacyjny 5.4, ale także cele: 2.5. Ograniczanie emisji substancji do atmosfery, 7.3. Promocja przedsiębiorczości i zatrudnialności i wzrost bezpieczeństwa powodziowego, 8.1. Wzmocnienie aktywności zawodowej, 8.5. Wzmacnianie włączenia społecznego, 8.9. Ochrona zasobów, standardów i jakości życia rodziny i 9.5. Budowa regionalnych systemów zabezpieczania i reagowania na zagrożenia. II.7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego przyjęty w 2010 roku jest jednym z trzech dokumentów, razem ze Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. i Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym, które wyznaczają główne kierunki rozwoju województwa. Opracowanie przedstawia podstawowe priorytety planistyczne dla kształtowania rozwoju przestrzennego Wielkopolski w takich aspektach jak: ochrona przyrody, transport i infrastruktura oraz rozwój osadnictwa. Działania wyznaczone na poziomie regionalnym są realizowane lokalnie także przez samorządy. Projekty Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski odnoszą się do ogólnych koncepcji zawartych w Planie, a w szczególności do polityki wspierania rozwoju społeczno-gospodarczego m.in. poprzez promowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz oddolnych inicjatyw, działania zmierzające do poprawy standardów życia mieszkańców oraz inwestowanie w kapitał ludzki ukierunkowane na wzrost kompetencji. Program Rewitalizacji wskazuje również na działania, które zostały uwzględnione w Planie, jako poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody, ochrona zasobów i przywracanie walorów środowiska, a także zachowanie, wzbogacenie lub odtworzenie różnorodności biologicznej i krajobrazowej. II.8. Strategia Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski 2016-2023 Dokumentem planistycznym określającym kierunki rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski jest Strategia Rozwoju Gminy na lata 2016-2023. Stanowi ona kompletny plan określający główne, długofalowe cele oraz wskazujący działania, które powinny być podjęte, aby te cele zostały osiągnięte. Strategia zawiera wizję Gminy, opartą na 5 podwalinach: prężnie rozwijającej się lokalnej gospodarce; bezpiecznym i spokojnym życiu w aktywnej społeczności; wysokiej estetyce zagospodarowania przestrzeni o czystym środowisku; bogatej oferty kultury, sportu i rekreacji; nowoczesnych placówkach oświatowych. W ich ramach sformułowano 3 cele strategiczne:

Rozbudowa infrastruktury technicznej na terenie Gminy Rozwój infrastruktury i usług społecznych Wspieranie rozwoju gospodarczego Gminy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 jest zbieżny z w/w dokumentem, wytyczając swoje cele w obrębie wskazanych do realizacji celów ze Strategii oraz obranej misji.

7| S t r o n a

II.9. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski Gmina Grodzisk Wielkopolski posiada aktualne Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski, przyjęte ze zmianą Uchwałą nr XLVI/313/2014 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 28 sierpnia 2014 r. Studium jest jednym z podstawowych, obligatoryjnym dla jednostki, dokumentów planowania strategicznego, określającym politykę przestrzenną gminy, a także jest podstawą do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które nie mogą naruszać jego ustaleń. W dokumencie nie wskazano, obszarów dysfunkcyjnych, w szczególności zdegradowanych oraz wymagających rewitalizacji. Rekomenduje się dostosowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy do ustaleń Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023. II.10. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2014-2020 Uchwałą nr XLVIII/327/2014 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 6 listopada 2014 r. została przyjęta Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2014-2020. Strategia ma nakreślać kierunki polityki społecznej, jej priorytety oraz ogólne działania mające na celu połączenie programów instytucji, organizacji i administracji wokół problemów społecznych występujących lub mogących wystąpić w przyszłości na terenie gminy. Jest ona dokumentem otwartym, podlegającym ewaluacji i monitoringowi. Autorzy Strategii sformułowali misję opartą na zintegrowaniu społecznym, podnoszeniu jakości życia mieszkańców i stwarzaniu im możliwości rozwoju. Niniejszy dokument Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski jest zbieżny ze Strategią przede wszystkim w odniesieniu do celu strategicznego: Przeciwdziałanie ubóstwu, bezrobociu i bezdomności oraz zapobieganie ich skutkom. W obydwu dokumentach wskazano na konieczność prowadzenia działań na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych i dotkniętych ubóstwem.

8| S t r o n a

III. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE SŁUŻĄCA WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO (OZ) I OBSZARU REWITALIZACJI (OR) III.1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Grodzisk Wielkopolski leży w zachodniej części woj. wielkopolskiego, przy drodze krajowej nr 32 Stęszew – Wolsztyn, w odległości ok. 50 km od centrum Poznania. Grodzisk Wlkp. jest siedzibą władz powiatowych obejmujących gminy: Granowo, Grodzisk Wlkp., Kamieniec, Rakoniewice i Wielichowo. Z gminą Grodzisk Wlkp. sąsiadują w/w gminy wchodzące w skład powiatu grodziskiego oraz 2 gminy z powiatu nowotomyskiego: Opalenica i Nowy Tomyśl. Gmina Grodzisk Wlkp. jest gminą średniej wielkości, zajmuje obszar o powierzchni 134,5 km² (miasto – 6,4 km²) w tym: grunty orne - 67,7 km², co stanowi 50,3% powierzchni gminy, sady i ogrody - 0,8 km², co stanowi 0,6% powierzchni gminy, łąki i pastwiska - 10,6 km², co stanowi 7,6% powierzchni gminy, lasy - 41,9 km², co stanowi 31,2% powierzchni gminy oraz pozostałe tereny - 13,5 km², co stanowi 13,5% powierzchni gminy. Na sieć osadniczą gminy składają się: miasto Grodzisk Wlkp. oraz 24 wsie, w tym 17 wsi sołeckich. Wiodące funkcje dla miasta i wsi gminy Grodzisk Wlkp., ustalone na podstawie wielkości zatrudnienia w poszczególnych działach gospodarki, to: miasto - funkcja przemysłowa oraz obsługa ludności całej gminy i powiatu, wieś - funkcja rolnicza i leśnictwo. Obecnie zarysowuje się tendencja do zmiany wiodącej funkcji we wsiach Albertowsko i Rojewo na funkcję rekreacyjną. Na koniec 2016 r. gmina Grodzisk Wlkp. liczyła 19 296mieszkańców, w tym: miasto –14 146 mieszkańców, co stanowi 73% ogółu ludności gminy oraz wsie –5 150 mieszkańców, co stanowi 27% ogółu ludności gminy. III.2. Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR) Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR), stanowi istotę diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie. Diagnoza, w tym wyznaczenie OZ i OR przeprowadzone zostały zgodnie z wymogami określonymi w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 oraz Zasadach programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, przyjętych przez Zarząd Województwa Wielopolskiego. Poniżej zaprezentowano kolejne etapy wyznaczania obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR): III.2.1. Wyznaczenie jednostek analitycznych (JA) Punktem wyjścia do wyznaczenia jednostek analitycznych (JA) była analiza: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski, w tym obrębów geodezyjnych, w ramach, których znajdują się poszczególne jednostki osadnicze, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, granic okręgów wyborczych oraz map ewidencyjnych gminy.Po szczegółowej analizie ww. dokumentów, na potrzeby diagnozy, wyznaczone zostały jednostki analityczne, które obejmują obszaryzamieszkałe, wewnętrznie spójne ze względu na funkcję terenu, fizjonomię terenu (układ przestrzenny i charakter zabudowy) oraz intensywność użytkowania. Stanowią one niepodzielne obszary, zamieszkałe przez nie mniej niż 1% i nie więcej niż 10% ogółu mieszkańców gminy. Wyjątek stanowi

9| S t r o n a

jednostka analityczna JA1-ZOM, którą zamieszkuje nieco ponad 10% ogółu mieszkańców gminy. Ponadto osobną jednostkęanalityczną wyznaczono dla Grodziskiej Strefy Przemysłowej,gdzie w jedynym budynku mieszkalnym mieszkają 24 osoby. Ostatecznie, na potrzeby diagnozy gmina podzielona została na 16jednostek analitycznych (JA)o wyodrębnionych funkcjach: zamieszkałe obszary miejskie - ZOM (11 jednostek), zamieszkałe obszary wiejskie - ZOW(4 jednostki) oraz obszar przemysłowy - P (1 jednostka) Szczegółowe dane dotyczące wyznaczonych jednostek analitycznych (JA) przedstawia Tabela 1. Tabela 1. Szczegółowe dane dotyczące wyznaczonych jednostek analitycznych (JA)

JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na POWIERZCHNIA 31.12.2016 r.

L.P SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW KM2 % POWIERZCHNI . GMINY GMINY ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 1,40 1,04 1. JA1-ZOM 2018 10,46 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 0,12 0,09 2. JA2-ZOM 592 3,07 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 3. JA3-ZOM 1082 5,61 1,44 1,07 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 4. JA4-ZOM 1365 7,07 3,85 2,87 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 5. JA5-ZOM 1214 6,29 0,04 0,03 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 6. JA6-ZOM 1383 7,17 0,09 0,07 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 7. JA7-ZOM 1330 6,89 2,10 1,56 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 8. JA8-ZOM 1298 6,73 0,37 0,28 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 9. JA9-ZOM 1385 7,18 3,50 2,61 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 10. JA10-ZOM 1319 6,84 3,96 2,95 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 11. JA11-ZOM 1160 6,01 0,46 0,34 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 38,36 28,58 12. JA12-ZOW 1129 5,85 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 26,89 20,04 13. JA13-ZOW 1291 6,69 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 30,86 22,99 14. JA14-ZOW 1375 7,13 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 19,95 14,86 15. JA15-ZOW 1331 6,90 WIEJSKIE JEDNORODZINNA GRODZISKA STREFA 0,82 0,61 16. JA16-P PRZEMYSŁOWA 24 0,12 PRZEMYSŁOWA

19296 100,0 134,21 100,0 Źródło: opracowanie własne

10| S t r o n a

Rycina 1 przedstawia podział gminy na jednostki analityczne (JA) Rycina 1. Podział gminy na jednostki analityczne (JA)

11| S t r o n a

Charakterystyka wyznaczonych jednostek analitycznych (JA): JA1-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:11 Listopada,15 Sierpnia, 15 Lipca, 27 Grudnia, Aleja 18 - Latków, Atletyczna, Grodziskich Kosynierów, Hokejowa, Kajakowa, Kusocińskiego, Łyżwiarska, Malinowskiego, Narciarska, Nowaczyka, Olimpijska, Piłkarska, Powstańców Chocieszyńskich, Słowiańska, Spokojna, Sportowa, Tenisowa, Wioślarska, Zbożowa oraz Żeglarska. Na terenie jednostki znajdują się domy jednorodzinne budowane w latach 70 – tych i 80 – tych poprzedniego wieku oraz nowe osiedle domków jednorodzinnych, budowane na przestrzeni ostatnich lat. W obrębie jednostki mieści się największy zakład pracy w Grodzisku Wielkopolskim - Groclin spółka akcyjna - lider w produkcji poszyć samochodowych, wiązek kablowych oraz szaf sterowniczych, stadion piłkarski z zapleczem hotelowo- medycznym oraz budynek Ośrodka Pomocy Społecznej. JA2-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą ulice: Chopina oraz Szkolna. Na terenie jednostki znajdują się 14bloków wielorodzinnych wchodzących w skład Spółdzielni Mieszkaniowej w Grodzisku Wielkopolskim. Osiedle posiada własną kotłownię gazową. Bloki mieszkalne zostały wybudowane w latach 1966 – 1974. Ich stan techniczny jest dobry. W skład jednostki wchodzi Przedszkole Gminne im. Krasnala Hałabały oraz Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Polskich Olimpijczyków. JA3-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: 1 Maja, Działkowa, Jałowcowa, Kilińskiego, Kwiatowa, Nowe Osiedle, Nowy Świat, Robotnicza, Sienkiewicza, Sosnowa, Strzelecka, Świerkowa, Waryńskiego oraz Wierzbowa. Na terenie jednostki znajdują się głownie bloki oraz domy wielorodzinne o stanie technicznym wymagającym interwencji oraz zwarta zabudowa domów jednorodzinnych z lat 70 – 90 XX wieku. Na obszarze znajduje się także targowisko miejskie i ogródki działkowe. JA4-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:Błotna, Bukowska, Cmentarna, część Europejskiej, Leśna, Mikołajczyka, Młyńska, Nowotomyska, Rolna, Słocińska, Szubianki, Wesoła, Winna, Wspólna oraz Zdrojowa. Obszar posiada dominującą jednorodzinną zabudowę mieszkaniową. Na niektórych ulicach mieszczą się domy wielorodzinne oraz kamienice prywatne wymagające remontu. W obszarze mieszczą się także pawilony handlowo – usługowe, zabytkowy budynek Poczty Polskiej, apteka, banki i przychodnie lekarskie, a przy ulicy Mikołajczyka dwa duże zakłady pracy.W rejonie ulicy Winnej prężnie rozwija się budownictwo wielorodzinne typu developerskiego. JA5-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzi Os. Wojska Polskiego 1-16. To obszar 16 – u bloków Spółdzielni Mieszkaniowej w Grodzisku Wielkopolskim, wybudowanych w latach 1980 – 1997. Teren posiada własną kotłownię gazową. Bloki posiadają cztery kondygnacje, bez windy. Są sukcesywnie modernizowane, z naciskiem na termomodernizację. Budynki mieszczą się w

12| S t r o n a

otoczeniu dobrze utrzymanej zieleni, z wkomponowanymi w przestrzeń parkingami i pawilonami handlowo – usługowymi. JA6-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzi Os. Wojska Polskiego od nr 17 do końca. Obszar kolejnych 39 budynków mieszkalnych, z czego znaczną część stanowią bloki wielorodzinne. Ich budowa przypada na lata 1998 -2016. Oprócz bloków mieszczą się tu domy jednorodzinne, w ścisłej zabudowie. Ta część osiedla posiada kilka kotłowni gazowych. Na obszarze występują także pawilony handlowo – usługowe, centrum medyczne, kościół parafialny i przedszkola prywatne. JA7-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: Aleja Magnoliowa, Czereśniowa, część Europejskiej,Głogowska Graniczna, Jabłoniowa, Kąkolewska, Morelowa, Orzechowa, Słoneczna, Śliwkowa, Wiatrakowa oraz Wiśniowa. Obszar w przeważającej większości zabudowany domami jednorodzinnymi, pobudowanymi w latach 80 –tych i 90 – tych XX wieku. W Alei Magnoliowej pobudowano dwa budynki wielorodzinne typu developerskiego.Przy ul. Kąkolewskiej mieści się zakład pracy specjalizujący się w stolarce okiennej i drzwiowej. JA8-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:Drzymały, Łamana, Łąkowa, Majkowskich, Słomińskiego, Słowackiego oraz Zbąszyńska. Obszar w przeważającej większości zabudowany jest domami jednorodzinnymi z lat 80 –tych i 90 – tych XX wieku. Na obszarze znajdują się także prywatne gabinety lekarskie i pawilony handlowe. JA9-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:Dolna, część Europejskiej, Gnińska, Górna, Kobylnicka, Końcowa, Ławy, Mokra, Nowa, Osiedle Piaski, Piaskowa, Prosta, Składowa,Strumykowa, Środkowa, Wielichowska, Wypoczynkowa oraz Zielonogórska. Obszar składający się w większości z przyłączonych do miasta obszarów wiejskich. Dominuje zabudowa jednorodzinna, są także 3 bloki wielorodzinne należące do Spółdzielni Mieszkaniowej w Ptaszkowie. Na terenie obszaru znajduje się Szkoła Podstawowa nr 4 oraz kompleks hotelowy z salami fitness i basenem. JA10-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:27 Stycznia, Bernarda, Boczna, część Europejskiej, Gołębia, Kasztanowa, Kraszewskiego, Kościańska, Kościelna, Krzywa, Księdza Tuszyńskiego, Mickiewicza, Ogrodowa, Poznańska, Przykop, Rakoniewicka, Ratuszowa, Sadowa, Stary Rynek oraz Staszica. Obszar grodziskiej starówki, z centralnie położonym starym rynkiem. Zabudowa stara, w większości kamienice, wymagające renowacji. Na terenie obszaru znajduje się dawny park krajobrazowy z połowy XIX wieku, obecnie funkcjonujący jako park miejski. Park rozciąga się wokół zabytkowego dworu. Jego osią jest zachowana częściowo aleja grabowa będąca pozostałością wcześniejszego założenia barokowego z 2 poł. XVIII w. W parku znajduje się duży staw o pow. 1,36 ha. przez który przepływa Letnica. Rosną tutaj głównie graby, klony, lipy i olsze, ale także dęby i cisy w tym ok. 20 okazów o pomnikowych rozmiarach. Na zachodnim

13| S t r o n a

krańcu parku zachowała się barokowa rzeźba żołnierza rzymskiego sprzed 1775 r. z herbem Łodzia i Pilawa. Park jest wpisany do rejestru zabytków miasta Grodziska Wielkopolskiego. W budynku dworu mieści się siedziba Muzealnej Izby Tradycji Ziemi Grodziskiej. JA11-ZOM –jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:3 Maja, Garbary, Kolejowa, Kręta, Krótka,Mossego, Parkowa, Plac Powstańców Wielkopolskich, Plac Świętej Anny, Polna, Półwiejska, Przemysłowa, Szeroka, Wawrzyniaka, Więzienna, Zielona, Żwirki I Wigury, Żwirowa oraz Żydowska. Kolejny obszar starego miasta. Zabudowa zwarta, składająca się w większości z kamienic i budynków wielorodzinnych. Część z nich wymaga renowacji, większość znajduje się pod opieką wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obszar, w którym znajduje się szereg instytucji państwowych i samorządowych (Sąd Rejonowy, Starostwo Powiatowe, szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne), kościoły i placówki handlowe. Znajduje się tutaj także obszar ok. 2800 m² z budynkami po browarze grodziskim. Budynki te stanowią własność prywatną. JA12-ZOW – jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie:Albertowsko, Czarna Wieś, Kąkolewo oraz Rojewo. Teren jednostkiskładający się głównie z zabudowy jednorodzinnejoraz gospodarstw indywidualnych. Występują tutaj także pojedyncze bloki popegeerowskie. JA13-ZOW – jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Borzysław, Lulin, Ptaszkowo, Snowidowo oraz Woźniki. Teren jednostkiskładający się głównie z zabudowy jednorodzinnejoraz gospodarstw indywidualnych. Występują tutaj także pojedyncze bloki popegeerowskie. We wsi Ptaszkowo znajduje się nowoczesny budynek Wiejskiego Centrum Kultury i Sportu, który został oddany do użytku w 2008 roku oraz budynek Zespołu Szkół im. Jana Pawła II, które dzięki wsparciu z EFRR w ramach WRPO, w roku 2017 przejdzie kompleksową modernizację energetyczną. We wsi Snowidowo od 2009 roku działa druga w Polsce Odazotownia Gazu Ziemnego. JA14-ZOW – jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Biała Wieś, Chrustowo, Kobylniki, Młyniewo, Lasówki, Sworzyce oraz Zdrój. Teren jednostkiskładający się głównie z zabudowy jednorodzinnej oraz gospodarstw indywidualnych. W Białej Wsi znajdują się: ubojnia żywca wieprzowego oraz ferma norek. Od czerwca 2014 we wsi działa klub Diamond - najnowocześniejszy tego typu obiekt w zachodniej Wielkopolsce. We wsi Lasówki znajduje się wydzielone z terenu leśnego założenie parkowe (12,20 ha) z ponad 100-letnim drzewostanem, w tym kilkoma pomnikowymi drzewami. Uchwałą Rady Miasta i Gminy z dnia 5 listopada 1991 obszar ten uznano za chroniony. W jego obrębie zachowała się eklektyczna willa, a właściwie dworek myśliwski z lat ok. 1880 - 1890 zbudowany dla Heidrów. Dalej na zachód położona jest duża szkółka leśna.W Zdroju znajdował się najstarszy dom wiejski w Wielkopolsce, pochodzący z 1607 roku, a w czerwcu 1990 roku przeniesiony do skansenu w Dziekanowicach. Tu 13 września 1857 roku urodził się Michał Drzymała. Fakt ten upamiętnia kamień z tablicą metalową, położony niedaleko gospodarstwa, w którym Drzymała przyszedł na świat. We wsi ma siedzibę Grodziska Fabryka Wyposażenia Wagonów „Growag”, znajduje się tu także kompleks rekreacyjno-sportowy z nowoczesną strzelnicą i wigwamem. W Zdroju działa od 15 marca 2007 roku Ludowy Klub Piłkarski Inter Zdrój.

14| S t r o n a

JA15-ZOW – jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Grąblewo, Kurowo oraz Słocin. Teren jednostkiskładający się głównie z zabudowy jednorodzinnej, gospodarstw indywidualnych oraz pojedynczych bloków popegeerowskich. Na terenie wsi Słocin znajduje się szkoła podstawowa, ucząca dzieci w klasach 1-3, oddział przedszkolny, remiza strażacka wraz z świetlicą wiejską oraz zakład produkujący meble. JA16-P - Grodziska Strefa Przemysłowa. Obszar obejmuje swoim zasięgiem ulice: Fabryczną, Towarową, Spedycyjną, Gorzelnianą oraz Magazynową, na którymzlokalizowane są przedsiębiorstwa z branży między innymi przetwórstwa spożywczego, chłodni oraz stolarki PCV. W strefie funkcjonuje także gorzelnia, gdzie produkowany jest surowy spirytus zbożowywedług tradycyjnych receptur. Na ulicy Gorzelnianej znajduje się jeden budynek zamieszkały przez 4 rodziny. Obszar GSP to teren o powierzchni 35 ha położony przy drodze nr 32 Poznań - Zielona Góra oraz przy obwodnicy miasta. III.2.2. Dobór wskaźników do analizy oraz zebranie danych Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych obejmuje analizę wszystkich sfer, tj. sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej dla całego obszaru gminy oraz pogłębioną diagnozęobszaru rewitalizacji. Aby określić występowanie oraz intensywność poszczególnych negatywnych zjawisk w wyznaczonych wcześniej jednostkach analitycznych (JA), należy zastosować odpowiedni dobór wskaźników do analizy. Zasady programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, wskazują przykłady negatywnych zjawisk społecznych i współwystępujących negatywnych zjawisk w sferach: gospodarczej, środowiskowej,przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej wraz z ich wyszczególnieniem stanowiącym rekomendowane wskaźniki niezbędne do przeprowadzenia kompleksowej diagnozy gminy. Na potrzeby opracowania niniejszego dokumentu skorzystano z rekomendowanych wskaźników do analizy oraz utworzona została lista jednostek i instytucji, do których zwrócono się z prośbą o przekazanie danych, z uwzględnieniem podziału na wyznaczone wcześniej jednostki analityczne (JA). Szczegółowe dane dotyczące wybranych wskaźników do analizy oraz źródła danych przedstawia Tabela 2.

Tabela 2.Dane dotyczące wybranych wskaźników do analizy oraz źródła danych

SFERA SPOŁECZNA L.p. Zjawisko Wskaźnik do analizy Źródło danych Powiatowy Urząd 1. Bezrobocie Liczba osób bezrobotnych Pracy w Grodzisku Wlkp. Ośrodek Pomocy Liczba osób pobierających zasiłki (pomoc 2. Społecznej finansowa i rzeczowa) Ubóstwo w Grodzisku Wlkp. 3. Liczba osób pobierających zasiłki stałe Ośrodek Pomocy

15| S t r o n a

Społecznej w Grodzisku Wlkp. Komenda 4. Przestępczość Liczba przestępstw stwierdzonych Powiatowa Policji w Grodzisku Wlkp. Niska aktywność Urząd Miejski 5. Frekwencja w wyborach społeczna w Grodzisku Wlkp. Liczba uczniów szkół podstawowych Niski poziom Urząd Miejski 6. i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, edukacji w Grodzisku Wlkp. w tym nieukończenie szkoły SFERA GOSPODARCZA Niski poziom Liczba podmiotów gospodarczych na 100 7. CEIDG, KRS przedsiębiorczości mieszkańców SFERA ŚRODOWISKOWA Liczba gospodarstw domowych z Zagrożenie dla GPK sp. z o.o. 8. nierozwiązanym problemem odprowadzania środowiska w Grodzisku Wlkp. ścieków bytowych SFERA PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNA Niewystarczająca GPK sp. z o.o. 9. infrastruktura Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej w Grodzisku Wlkp. techniczna Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca Urząd Miejski 10. Niewystarczająca zamieszkania w Grodzisku Wlkp. infrastruktura Dostępność obiektów sportowych (hal lub Urząd Miejski 11. społeczna boisk lub basenów itp.) do w Grodzisku Wlkp. 1 km od miejsca zamieszkania Niski poziom Dostępność przystanku komunikacji publicznej Urząd Miejski 12. obsługi (PKP lub PKS lub komunikacja miejska) do 1 km w Grodzisku Wlkp. komunikacyjnej od miejsca zamieszkania SFERA TECHNICZNA Zdegradowane Liczba obiektów budowlanych, technicznie Urząd Miejski 13. w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym obiekty w Grodzisku Wlkp. stanie technicznym budowlane Źródło: opracowanie własne

16| S t r o n a

III.2.3. Analiza pozyskanych danych Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, skalę negatywnych zjawisk określają wybrane do analizy wskaźniki opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju wybranego do analizyobszaru lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju obszaru, w odniesieniu do wartości odpowiednich wskaźników dla poziomu całej gminy (wartości referencyjne). W oparciu o powyższą zasadę dokonana została analiza pozyskanych danych na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ). Poniżej przedstawiono szczegółowy opis przeprowadzonej analizy w poszczególnych sferach. Sfera społeczna Wartości wskaźników przedstawiających: liczbę osób bezrobotnych, liczbę osób pobierających zasiłki w formie pomocy finansowej i rzeczowej, liczbę osób pobierających zasiłki stałe, liczbę przestępstw stwierdzonych oraz liczbę uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły, dotyczą 2016 roku. Wartość wskaźnika: frekwencja w wyborach, dotyczy wyborów prezydenckich i parlamentarnych, które odbyły się w 2015 roku. Na podstawie pozyskanych danych ilościowych, obliczono skalę występowania danego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (wartość wskaźnika dla jednostki) oraz skalę występowania danego zjawiska kryzysowego dla obszaru całej gminy (wartość wskaźnika dla gminy), stanowiącą wartość referencyjną. Jeżeli skala zjawiska kryzysowego (wartość wskaźnika) w danej jednostce analitycznej przekraczała lub była niższa (tylko w przypadku frekwencji wyborczej) od wartości referencyjnej uznawano, że wskaźnik ma „wartość kryzysową”. Ostatecznie, ze względu na szczególne i wyjątkowe znaczenie kwestii społecznych w procesie rewitalizacji, zaobszary kryzysowe w sferze społecznej uznane zostały te jednostki analityczne, które charakteryzowały się przynajmniej trzema wskaźnikami o „wartościach kryzysowych”, spośród sześciu wybranych do analizy. Wskazuje to na swoistą i uzasadnioną „wrażliwość”, jaką kierowano się podczas diagnozowania zjawisk kryzysowych w tej sferze. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznejto: JA4-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOM, JA14-ZOW oraz JA15-ZOW. Szczegółowe dane dotyczące wartości referencyjnych oraz „wartości kryzysowych” wskaźników wybranych do analizy przedstawia Tabela 3.

17| S t r o n a

Tabela 3. Dane dotyczące wartości referencyjnych oraz „wartości kryzysowych” wskaźników wybranych do analizy

L.p. Opis wskaźnika do Wartość referencyjna wskaźnika do „Wartość kryzysowa" analizy analizy wskaźnika do analizy Odsetek osób Liczba zarejestrowanych osób 476 bezrobotnych w danej bezrobotnych w 2016 r. jednostce analitycznej Odsetek osób bezrobotnych 1. w stosunku do liczby w stosunku do liczby mieszkańców 2,5 % Wartość powyżej 2,5 % mieszkańców danej gminy w 2016 r. jednostki analitycznej w 2016 r. Odsetek osób Liczba osób pobierających zasiłki 576 . pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) (pomoc finansowa w 2016 r. 2. i rzeczowa) w 2016 r. Odsetek mieszkańców gminy w danej jednostce pobierających zasiłki (pomoc 3,0 % Wartość powyżej 3,0 % analitycznej finansowa i rzeczowa) w 2016 r. w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej Odsetek osób Liczba osób pobierających zasiłki 83 pobierających zasiłki stałe w 2016 r. stałe w 2016 r. Odsetek mieszkańców gminy 3. w danej jednostce Wartość powyżej 0,4 % pobierających zasiłki stałe analitycznej w 2016 r 0,4 % w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej Odsetek przestępstw Liczba przestępstw stwierdzonych 432 stwierdzonych na terenie miasta w 2016 r. w 2016 r. w danej Odsetek przestępstw 4. jednostce analitycznej stwierdzonych w odniesieniu do 2,24 % Wartość powyżej 2,24 % w stosunku do liczby liczby mieszkańców gminy mieszkańców danej jednostki analitycznej Frekwencja Frekwencja w wyborach 5. w wyborach w danej w gminie 49,6 % Wartość poniżej 49,6 % jednostce analitycznej Odsetek uczniów szkół Liczba uczniów szkół 19 podstawowych podstawowych i gimnazjalnych bez i gimnazjalnych bez promocji do promocji do klasy klasy wyższej, w tym nieukończenie wyższej, w tym szkoły w 2016 r. 6. nieukończenie szkoły w Odsetek wszystkich uczniów szkół Wartość powyżej 1,0 %. 2016 r. w danej podstawowych jednostce analitycznej i gimnazjalnych bez promocji do 1,0% w stosunku do liczby klasy wyższej, w tym nieukończenie uczniów szkoły w 2016 r. zamieszkujących daną jednostkę analityczną Źródło: opracowanie własne

18| S t r o n a

Tabela 4 prezentuje wartości wskaźników wybranych do analizy w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 4.Wartości wskaźników wybranych do analizy w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach analitycznych.

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW

ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- -

- - - -

- -

------Lp. -

JA16

JA5 JA8

JA1 JA JA3 JA4 JA6 JA7 JA9

JA10 JA11

JA13 JA14 JA15 JA12 Wskaźnik Odsetek osób bezrobotnych

w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby 1. 2,0 2,4 2,1 2,8 1,6 2,1 2,1 2,1 1,8 3,3 3,1 3,5 2,7 3,2 2,6 0 mieszkańców danej jednostki analitycznej w 2016 r.- (%) Odsetek osób pobierających

zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) w 2016 r. w danej 2. 1,2 1,2 2,5 3,2 1,2 1,8 2,8 1,8 3,2 3,6 5,0 5,2 3,0 5,0 4,2 0 jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Odsetek osób pobierających . zasiłki stałe w 2016 r. w danej jednostce 0,1 0,2 0,5 0,6 0,2 0,1 0,4 0,2 0,4 0,8 0,9 1,2 0,3 0,5 0,3 0 3. analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r. w danej jednostce 1,9 0,8 4,1 1,9 1,1 0,9 1,1 2,6 4,3 5,9 2,9 1,2 1,5 2,0 0,7 12,5 4. analitycznej

w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Frekwencja 5. w wyborach 56,95 56,95 52,88 52,88 57,80 57,80 54,90 54,90 44,89 49,15 49,15 41,41 42,31 38,46 38,46 44,89 w danej jednostce analitycznej – (%) Odsetek uczniów szkół

podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do 0,4 0,0 1,0 0,0 0,0 1,6 1,5 0,8 0,0 1,7 3,1 0,0 2,7 2,3 0,0 0 19| S t r o n a

klasy wyższej, w tym

6. nieukończenie szkoły w 2016 r. w danej jednostce analitycznej

w stosunku do liczby uczniów zamieszkujących daną jednostkę analityczną - (%) Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako √ √ √ √ √ √ √ √ kryzysowa w sferze społecznej

Źródło: opracowanie własne

20| S t r o n a

Rycina 2 przedstawia odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r. Rycina 2. Odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r.

21| S t r o n a

Rycina 3 przedstawia odsetekmieszkańców gminy pobierających zasiłki w 2016 r. Rycina 3. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki w 2016 r.

22| S t r o n a

Rycina 4 przedstawia odsetekmieszkańców gminy pobierających zasiłkistałe w 2016 r. Rycina 4. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłkistałe w 2016 r.

23| S t r o n a

Rycina 5 przedstawia odsetekprzestępstw stwierdzonych w 2016 r. Rycina 5. Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r.

24| S t r o n a

Rycina 6 przedstawiafrekwencję w wyborach w gminie w 2015 r. Rycina 6. Frekwencja w wyborach w gminie w 2015 r.

25| S t r o n a

Rycina 7 przedstawiaodsetek uczniów bez promocji do klasy wyższej w 2016 r. Rycina 7. Odsetek uczniów bez promocji do klasy wyższej w 2016 r.

26| S t r o n a

Rycina 8 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej. Rycina 8. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej.

27| S t r o n a

Sfera gospodarcza Dla określenia skali negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej wybrano wskaźnik obrazujący liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców. Źródłem pozyskania danych była Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) oraz Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). Dane pochodzą ze stycznia 2017 roku. Na podstawie pozyskanych danych, w pierwszej kolejności obliczono liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców w gminie, stanowiącą wartość referencyjną, która wynosi 8,00. W dalszej kolejności określono liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców w poszczególnych jednostkach analitycznych. W przypadku, gdy poziom ten w danej jednostce analitycznej był niższy od wartości referencyjnej uznawano ją za obszarkryzysowy w sferze gospodarczej. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej to: JA2-ZOM, JA3-ZOM, JA5-ZOM, JA6-ZOM, JA8-ZOM, JA9-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW orazJA15-ZOW. Tabela 5 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 5. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach analitycznych.

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- -

- - -

- -

------

JA16 JA8

JA5

JA1 JA JA3 JA4 JA6 JA7 JA9

JA10 JA11

JA13 JA14 JA15 Lp. Wskaźnik JA12

Liczba podmiotów 1. gospodarczych na 9,3 3,7 7,1 9,4 5,8 6,1 10,5 7,6 6,5 12,3 18,8 4,5 5,7 6,3 4,0 41,6 100 mieszkańców Jednostka analityczna (JA) √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ oznaczona jako kryzysowa w sferze gospodarczej Źródło: opracowanie własne

28| S t r o n a

Rycina 9 przedstawia liczbę podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców (styczeń 2017r.) Rycina 9. Liczba podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców (styczeń 2017 r.)

29| S t r o n a

Rycina 10 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej. Rycina 10. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej.

30| S t r o n a

Sfera środowiskowa Wartości wskaźnika przedstawiającego liczbę gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych (brak podłączenia do zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej lub brak przydomowej oczyszczalni ścieków lub brak ekologicznego zbiornika bezodpływowego ścieków), dotyczą 2016 roku. Na podstawie pozyskanych danych ilościowych, obliczono skalę występowania tego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (wartość wskaźnika dla jednostki) oraz skalę występowania zjawiska kryzysowego dla obszaru całej gminy (wartość wskaźnika dla gminy), stanowiącą wartość referencyjną,która wynosi 18,8 %. Jeżeli skala zjawiska kryzysowego (wartość wskaźnika) w danej jednostce analitycznej przekraczała wartość referencyjną uznawano, że wskaźnik ma „wartość kryzysową”. Ostatecznie, zaobszary kryzysowe w sferze środowiskowej uznane zostały te jednostki analityczne, które charakteryzowały się wskaźnikiem o „wartości kryzysowej”. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej to: JA4-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW, JA15-ZOW oraz JA16-P. Tabela 6 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 6. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach analitycznych.

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- -

- - -

- -

------

JA16 JA8

JA5

JA1 JA JA3 JA4 JA6 JA7 JA9

JA10 JA11

JA13 JA14 JA15 Lp. Wskaźnik JA12

Odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem 1. odprowadzania 6,0 0,0 10,8 20,9 0,0 0,2 10,3 0,3 16,5 8,5 1,1 92,1 40,3 78,7 27,6 100,0 ścieków bytowych w danej jednostce analitycznej w stosunku do łącznej liczby gospodarstw domowych danej jednostki analitycznej w 2016 r. - (%) Jednostka analityczna √ √ √ √ √ √ (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze środowiskowej Źródło: opracowanie własne

31| S t r o n a

Rycina 11 przedstawiaodsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych w 2016 r. Rycina 11. Odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowychw 2016 r.

32| S t r o n a

Rycina 12 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej. Rycina 12. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej.

33| S t r o n a

Sfera przestrzenno – funkcjonalna Według Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, negatywne zjawiska w sferze przestrzenno – funkcjonalnej dotyczą m.in. niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną oraz niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej. Dla zobrazowania powyższych zjawisk dobrane zostały odpowiednie wskaźniki, które pozwoliły na ocenę skali kryzysu. Należą do nich: dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej, dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania, dostępność obiektów sportowych (hal lub boisk lub basenów itp.) do 1 km od miejsca zamieszkania oraz dostępność przystanku komunikacji publicznej (PKP lub PKS lub komunikacja miejska) do 1 km od miejsca zamieszkania. W oparciu o powyższe wskaźniki dokonano oceny dostępności infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Jeżeli przedszkola, obiekty sportowe lub przystanki komunikacji publicznej nie były dostępne w granicach badanej jednostki, a znajdowały się w sąsiedniej jednostce analitycznej i odległość do nich nie przekraczała odpowiednio 0,5 km i 1 km to uznawano, że dostępność została zachowana (dane dotyczą 2016 r.). Ostatecznie, ze względu na pozytywny obraz gminy w tej sferze, zaobszary kryzysowe w sferze przestrzenno – funkcjonalnej uznane zostały te jednostki analityczne, w których dostępność nie została zachowana wprzynajmniej dwóch dziedzinach,spośród czterech wybranych do analizy. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno – funkcjonalnej to: JA3-ZOM, JA7-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW oraz JA16-P. Tabela 7 prezentuje dostępność infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w sferze przestrzenno – funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 7. Dostępność infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w sferze przestrzenno – funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach analitycznych

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- - -

- -

------

2 3

JA16 JA9

JA6

JA1 JA JA JA4 JA5 JA7 JA8

JA10 JA11 JA12

JA14 JA15 Lp. Wskaźnik JA13

Dostępność zbiorczej 1. sieci kanalizacji T T N N T T T T T T T N N N T T sanitarnej Dostępność T T N T T T N T N T T N N N T N 2. przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania Dostępność obiektów 3. sportowych (hal lub T T T T T T T T T T T T T T N T boisk lub basenów itp.) do 1 km od miejsca zamieszkania Dostępność przystanku T T T T T T N T T N T T T T T N komunikacji 4. publicznej (PKP lub

34| S t r o n a

PKS lub komunikacja miejska) do 1 km od miejscazamieszkania Jednostka analityczna (JA) √ √ √ √ √ √ oznaczona jako kryzysowa w sferze przestrzenno - funkcjonalnej Źródło: opracowanie własne

35| S t r o n a

Rycina 13 przedstawiadostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej. Rycina 13. Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej.

36| S t r o n a

Rycina 14 przedstawiadostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania. Rycina 14. Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania.

37| S t r o n a

Rycina 15 przedstawiadostępnośćobiektów sportowych do 1 km od miejsca zamieszkania. Rycina 15. Dostępność obiektów sportowych do 1 km od miejsca zamieszkania.

38| S t r o n a

Rycina 16 przedstawiadostępnośćprzystanku komunikacji publicznej do 1 km od miejsca zamieszkania. Rycina 16. Dostępność przystanku komunikacji publicznej do 1 km od miejsca zamieszkania.

39| S t r o n a

Rycina 17 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno - funkcjonalnej. Rycina 17. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno – funkcjonalnej.

40| S t r o n a

Sfera techniczna Sfera techniczna dotyczy w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym. Dla zobrazowania powyższego zjawiska wybrany został wskaźnik: liczba obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym. Na podstawie pozyskanych danych, w pierwszej kolejności obliczono odsetek liczby obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym w odniesieniu do łącznej liczby obiektów budowlanych w gminie, stanowiący wartość referencyjną, która wynosi 2,1 %. W dalszej kolejności określono skalę występowania tego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (dane dotyczą 2016 r.). W przypadku, gdy skala zjawiska w danej jednostce analitycznej przekraczała wartość referencyjną uznawano ją za obszar kryzysowy w sferze technicznej. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej to: JA3-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW oraz JA16-P. Tabela 8 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 8. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach analitycznych

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- -

- - -

- -

------

JA16 JA8

JA5

JA1 JA JA3 JA4 JA6 JA7 JA9

JA10 JA11

JA13 JA14 JA15 Lp. Wskaźnik JA12

Odsetek liczby obiektów budowlanych, 1,7 0,0 2,4 1,4 0,0 0,0 1,2 0,0 3,3 6,5 2,7 2,9 2,8 1,4 2,1 100

1. w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym - (%) Jednostka analityczna (JA) √ √ √ √ √ √ √ oznaczona jako kryzysowa w sferze technicznej Źródło: opracowanie własne

41| S t r o n a

Rycina 18 przedstawia odsetek obiektów budowlanych w złym stanie technicznym. Rycina 18. Odsetek obiektów budowlanych w złym stanie technicznym.

42| S t r o n a

Rycina 19 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej. Rycina 19. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej.

43| S t r o n a

III.3. Obszar zdegradowany (OZ) Sposób wyznaczania obszaru zdegradowanego (OZ) określają Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. Zgodnie z Wytycznymi, delimitacja obszaru zdegradowanego jest ściśle powiązana z pojęciem stanu kryzysowego. Rewitalizacja stanowi bowiem proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych w sposób kompleksowy. Obszar będący wstanie kryzysowymnatomiast charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej. Identyfikacja stanu kryzysowego pozwala określić obszar zdegradowany (OZ). Na podstawie przeprowadzonej analizy pozyskanych danych, wyznaczono obszar zdegradowany (OZ) w gminie Grodzisk Wielkopolski, który obejmuje następujące zamieszkałe jednostki analityczne (JA): JA4-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOWoraz JA15-ZOW.Wskazane jednostki charakteryzują się koncentracją negatywnych zjawisk społecznychprzy jednoczesnym występowaniu negatywnych zjawisk w co najmniej jednej z pozostałych, analizowanych sfer.Szczegółowe dane dotyczące występowania negatywnych zjawisk w analizowanych sferach przedstawia Tabela 9. Tabela 9. Szczegółowe dane dotyczące występowania negatywnych zjawisk w analizowanych sferach

Nazwa jednostki

analitycznej (JA)

ZOM ZOM

ZOW ZOW ZOW ZOW

Z0M Z0M

ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM ZOM

- -

- - -

- -

------

JA16 JA8

JA5

JA1 JA JA3 JA4 JA6 JA7 JA9

JA10 JA11

JA13 JA14 JA15 Lp. JA12 Obszary kryzysowe OBSZARY 1. KRYZYSOWE W SFERZE SPOŁECZNEJ OBSZARY 2. KRYZYSOWE W SFERZE GOSPODARCZEJ OBSZARY 3. KRYZYSOWE W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ OBSZARY KRYZYSOWE 4. W SFERZE PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNEJ OBSZARY 5. KRYZYSOWE W SFERZE TECHNICZNEJ Jednostka analityczna (JA) √ √ √ √ √ √ √ √ oznaczona jako obszar zdegradowany (OZ) Źródło: opracowanie własne

44| S t r o n a

Szczegółowe dane dotyczące zamieszkałych jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru zdegradowanego (OZ) przedstawia Tabela 10. Tabela 10. Szczegółowe dane dotyczącezamieszkałych jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru zdegradowanego (OZ)

JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na POWIERZCHNIA 31.12.2016 r.

L.P. SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW KM2 % POWIERZCHNI GMINY GMINY ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 1. JA4-ZOM 1365 7,07 3,85 2,87 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 2. JA9-ZOM 1385 7,18 3,50 2,61 MIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 3. JA10-ZOM 1319 6,84 3,96 2,95 MIEJSKIE WIELOROZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 4. JA11-ZOM 1160 6,01 0,46 0,34 MIEJSKIE WIIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 5. JA12-ZOW 1129 5,85 38,36 28,85 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 6. JA13-ZOW 1291 6,69 26,89 20,04 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 7. JA14-ZOW 1375 7,13 30,86 22,99 WIEJSKIE JEDNORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 8. JA15-ZOW 1331 6,90 19,95 14,86 WIEJSKIE JEDNORODZINNA

10 355 53,66 127,83 95,51 Źródło: opracowanie własne

45| S t r o n a

Rycina 20 przedstawia wyznaczony obszar zredagowany (OZ)w gminie Grodzisk Wielkopolski. Rycina 20. Wyznaczony obszar zredagowany (OZ) w gminie Grodzisk Wielkopolski

46| S t r o n a

III.4. Obszar rewitalizacji (OR) Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, w ramach obszaru zdegradowanego (OZ), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację, biorąc pod uwagę także szczególną koncentrację negatywnych zjawisk, wyznacza się obszar rewitalizacji (OR). Obszar rewitalizacji (OR) nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. Może on stanowić część lub całość obszaru zdegradowanego (OZ). Dla obszaru rewitalizacji (OR)sporządza się program rewitalizacji. Kierując się powyższymi zapisami Wytycznych oraz w wyniku przeprowadzonej diagnozy wyznaczono obszar rewitalizacji (OR) w gminie Grodzisk Wielkopolski, który obejmuje następujące jednostki analityczne (JA): JA10-ZOM oraz JA11-ZOM. Wyznaczony obszar, o łącznej powierzchni 4,4 km2, stanowi3,3 % powierzchni gminy i jest zamieszkiwany przez 2 479 osób, co stanowi12,9 % ogółu mieszkańców gminy. Uzasadnieniem dla wskazania jednostek analitycznych: JA10-ZOM oraz JA11-ZOM jako wymagających rewitalizacji jest fakt, że obszary te w sposób znaczący cechują się wysokim stopniemdegradacji w sferach: społecznej i technicznej w porównaniu do innych obszarów gminy oraz stanowią fragmenty jej terytorium mające istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gminy Grodzisk Wielkopolski.Formalnie, istotność tych obszarów dla rozwoju gminy wynika z zapisów Strategii Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2016-2023. W dokumencie tym, założone cele, programy oraz projekty wskazują na potrzebę prowadzenia komplementarnych działań, w tym potrzebę rewitalizacji, w szczególnościna obszarach dysfunkcyjnych, pokrywających się terytorialnie z wyznaczonymi jednostkami analitycznymi JA10-ZOM oraz JA11-ZOM, stanowiącymi wyznaczony obszar rewitalizacji (OR)w gminie. Szczegółowe dane dotyczące jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) przedstawia Tabela 11. Tabela 11. Szczegółowe dane dotyczącejednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR)

JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na POWIERZCHNIA 31.12.2016 r.

L.P. SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW KM2 % POWIERZCHNI GMINY GMINY ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 3. JA10-ZOM 1319 6,84 3,96 2,95 MIEJSKIE WIELORODZINNA ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIESZKANIOWA 4. JA11-ZOM 1160 6,01 0,46 0,34 MIEJSKIE WIELORODZINNA

2 479 12,85 4,42 3,29 Źródło: opracowanie własne

47| S t r o n a

Rycina 21 przedstawia wyznaczony obszar rewitalizacji (OR) w gminie Grodzisk Wielkopolski. Rycina 21. Wyznaczony obszar rewitalizacji (OR)w gminie Grodzisk Wielkopolski

48| S t r o n a

III.5. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji (OR) Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych obejmuje także pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji. Po przeprowadzanych konsultacjach społecznych opracowanej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie oraz wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR), szczegółowo opisanych w Rozdziale X. Uspołecznienie programu rewitalizacji, przeprowadzono pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji (OR), która miała na celu poznanie przyczyn powstawania negatywnych zjawisk oraz skutków jakie wywołują, a także analizę lokalnych potencjałów wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR). Do badań wykorzystano narzędzia będące jednocześnie dojrzałymi formami partycypacji społecznej, tj.ankietyzację interesariuszyobszarurewitalizacji (OR) oraz spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR). III.5.1.Ankietyzacja interesariuszy obszaru rewitalizacji (OR) W ankietyzacji uczestniczyli interesariusze z obszaru rewitalizacji (OR), tj. mieszkańcy, przedstawiciele podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, przedstawiciele organizacji pozarządowych, przedstawiciele klubów sportowych, przedstawiciele władzy publicznej, a także pracownicy Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Badanie ankietowe odnosiło się do poszczególnych sfer, tj. społecznej (traktowanej w sposób priorytetowy), gospodarczej, technicznej, środowiskowej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Pytania miały na celu poznanie przyczyn negatywnych zjawisk w poszczególnych sferach, skutków jakie wywołują, a także określenie lokalnych potencjałów wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) w gminie. Wnioski wynikające z ankietyzacji przedstawiono w punkcie III.6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR). III.5.2. Spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR) W spacerze studyjnym wraz z konsultantami Fundacji uczestniczyli przedstawiciele władzy publicznej (urzędnicy gminni), a także przedstawiciele mieszkańców obszaru rewitalizacji. Uczestnicy wizytowali wszystkie ulice, wchodzące w skład obszaru. Głównym celem wizji lokalnej było uzyskanie pełniejszej wiedzy, dotyczącej sfery technicznej wyznaczonego obszaru dysfunkcyjnego, w tym układu komunikacyjnego, stanu dróg, chodników i oświetlenia, stanu budynków mieszkalnych i obiektów budowlanych, lokali użytkowych oraz zagospodarowania miejsc publicznych. Na miejscu zastanawiano się także nad przyczynami i skutkami, jakie wywołuje degradacja techniczna obiektów i przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji. Wnioski wynikające z odbytego spaceru studyjnego przedstawiono w punkcie III.6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR).

49| S t r o n a

Fot.1. Budynek dworca kolejowegoul. Kolejowa Fot.2. Budynek dworca kolejowego ul. Kolejowa

Fot.3. Urząd Miejski ul. Stary Rynek Fot.4. Urząd Miejski ul. Stary Rynek

Fot.5.Park Miejski w Grodzisku Wlkp. Fot.6. Park Miejski w Grodzisku Wlkp. ul. 27 Stycznia ul. 27 Stycznia

50| S t r o n a

Fot.7. Kompleks basenów w Grodzisku Wlkp. Fot.8.Kompleks basenów w Grodzisku Wlkp. ul. Zbąszyńska ul. Zbąszyńska

III.6. Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych określone zostały na podstawie sporządzonej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR), w tym w szczególności w oparciu o wnioski wynikające z pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji (OR). Poniżej zaprezentowano charakter potrzeb rewitalizacyjnych w poszczególnych sferach oraz lokalne potencjały wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR).

III.6.1. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze społecznej (sfera priorytetowa)  Zmniejszeniebezrobocia (przyczyna zjawiska: niski poziom edukacji, brak ofert pracy, brak przygotowania zawodowego,niechęć pracodawców do zatrudniania niedoświadczonych pracowników, skutek: wysokiodsetek osób pozostających bez pracy)  ograniczenie ubóstwa (przyczyna zjawiska:uzależnienia,choroba,brak pracy, niepełnosprawność, niskie emerytury i renty, niechęć do podejmowania pracyskutek: wysoki odsetek osób pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) oraz zasiłki stałe)  eliminacjaprzestępstw oraz aktów wandalizmu (przyczyna zjawisk:brak pieniędzy, bezrobocie, spożywanie alkoholu, wpływ otoczenia, brak monitoringu, skutek:wysoki odsetek przestępstw stwierdzonych, pojawiające się akty wandalizmu, kradzieże i włamania)  poprawa poziomu edukacji (przyczyna: brak świadomości oraz odpowiedniej opieki rodziców, skutek: wysoki odsetek uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym niekończących szkoły)

51| S t r o n a

 zwiększenie aktywności fizycznej oraz poziomu integracji mieszkańców (przyczyna zjawiska:zbytniska świadomość społeczna, wpływ nowoczesnych środków komunikacji będący konkurencją dla bezpośrednich kontaktów międzyludzkich, skutek:zbyt mała aktywność fizyczna, niezadowalający poziom integracji mieszkańców) III.6.2. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze gospodarczej  ograniczenieproblemów drobnego handlu (przyczyna zjawiska:ekspansja sieci i centrów handlowych, skutek:likwidacja małych punktów handlowych, niższe dochody małych punktów handlowych),  aktywizacja działań wspierających rozwój i promocję lokalnej przedsiębiorczości (przyczyna zjawiska: ograniczone działania gminy promujące lokalną przedsiębiorczość, skutek:słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw),  zwiększenie dostępności lokali użytkowych do wynajęcia przez przedsiębiorców (przyczyna zjawiska:niska podaż lub niezadowalający stan techniczny lokali użytkowych, skutek:wysokie czynsze najmu, ograniczone możliwości rozwoju przedsiębiorczości). III.6.3 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze środowiskowej  poprawa złej jakości powietrza (przyczyna zjawiska: domostwa opalane paliwem stałym, niska świadomość społeczna, skutek: zanieczyszczenie powietrza) III.6.4 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej  utworzenielub modernizacja miejsc związanych z rekreacją wodną (przyczyna zjawiska: brak dostępności naturalnych akwenów wodnych w gminie,brak środków finansowych w budżecie gminy,skutek: brak kąpieliska miejskiego, zdegradowany technicznie i funkcjonalnie kompleks otwartych basenów) III.6.5 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze technicznej  modernizacja oraz zmiana funkcjibudynku dworcakolejowego (przyczyna zjawiska:były budynek PKP pełniący tylko funkcję dworca kolejowego, skutek:budynek w złym stanie technicznym, niewykorzystane powierzchnie, niska estetyka wizualna),  remont oraz modernizacja obiektów użyteczności publicznej (przyczyna zjawiska: brak środków finansowych w budżecie gminy, skutek:niewykorzystane i niefunkcjonalne powierzchnie, zły stan techniczny, niska estetyka wizualna).  zmiana zagospodarowania oraz zmiana funkcji przestrzeni publicznej (przyczyna zjawiska:zakończenie działalności gospodarczej – budynki po byłym browarze, brak środków finansowych w budżecie gminy, ograniczone środki finansowe podmiotów prywatnych, skutek:zdegradowane technicznie fragmenty obszaru rewitalizacji (OR), niewykorzystana przestrzeń, niska estetyka wizualna),

52| S t r o n a

 modernizacjabudynków komunalnych (przyczyna: brak środków finansowych w budżecie gminy, skutek:złe warunki mieszkaniowe, wysokie koszty utrzymania, dekapitalizacja składników majątku, niska estetyka wizualna budynków). III.6.6 Lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR)  atrakcyjna lokalizacja fragmentu terytorium gminy stanowiącego wyznaczony obszar rewitalizacji (OR) – centrum życia społeczno-gospodarczego gminy  dogodny układ komunikacyjny oraz dostępność komunikacyjna  dostępność instytucji kultury,  istnienie podmiotów gospodarczych tworzących miejsca pracy,  szeroka oferta usług dla ludności (centrum gminy),  wysoka aktywność społeczna.

53| S t r o n a

IV. WIZJA STANU OBSZARU REWITALIZACJI (OR) PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI Wizję stanu obszaru rewitalizacji (OR) po przeprowadzeniu rewitalizacji można zdefiniować jako stan docelowy, do jakiego dąży się w wyniku realizacji programu rewitalizacji gminie. Innymi słowy jest to swoista „fotografia” (obraz) obszaru po zakończeniu procesu rewitalizacji w przyjętym horyzoncie czasowym. W przypadku niniejszego dokumentu jest to rok 2023. Wizja określona została w oparciu o wyniki przeprowadzonej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie. Wizja stanu obszaru rewitalizacji (OR) brzmi: Obszar po przeprowadzonym procesie rewitalizacji w 2023 roku będzie miejscem o znacznie niższym poziomie bezrobocia, ubóstwa oraz przestępczości wśród mieszkańców, z warunkami pozwalającymina rozwój działalności lokalnych przedsiębiorców, w szczególności drobnego handlu. Sposób zagospodarowania oraz wysoka jakość przestrzeni publicznej wpłyną także na poprawę warunków życia mieszkańców.

54| S t r o n a

V. CELE REWITALIZACJI ORAZ KIERUNKI DZIAŁAŃ Cele rewitalizacjiprzedstawione w niniejszym dokumencie powiązane są ściśle z wnioskami wynikającymi z części diagnostycznej oraz wynikają z wizji stanu obszaru rewitalizacji (OR) po przeprowadzeniu rewitalizacji, stanowiącej rdzeń opracowania. Cele rewitalizacji służą hierarchizacji działań w odniesieniu do wskazanych potrzeb rewitalizacyjnych. Do poszczególnych celów przypisano kierunki działań odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym. Uprzednio przeprowadzona diagnoza uwidoczniła także złożoność problemów występujących w poszczególnych sferach na obszarze rewitalizacji. W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017 - 2013sformułowano następujące cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań:

KIERUNEK DZIAŁAŃ 1.1. Aktywizacja osób bezrobotnych i dotkniętych ubóstwem

CEL 1. Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego KIERUNEK DZIAŁAŃ 1.2. Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa publicznego

KIERUNEK DZIAŁAŃ 1.3. Wsparcie rodzin w procesie wychowawczym

CEL 2. Rozwój lokalnej KIERUNEK DZIAŁAŃ 2.1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości przedsiębiorczości, w szczególności w sferze handlu i usług

CEL 3. Poprawa jakości KIERUNEK DZIAŁAŃ 3.1. Poprawa jakości powietrza środowiska naturalnego

KIERUNEK DZIAŁAŃ 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności publicznej CEL 4. Modernizacja infrastruktury gminnej KIERUNEK DZIAŁAŃ 4.2. Modernizacja infrastruktury rekreacyjnej

55| S t r o n a

VI. PROJEKTY/PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNE Program rewitalizacji powinien zawierać listę planowanych, podstawowych projektów rewitalizacyjnych, tj. takich, bez których realizacja założonych celów rewitalizacji oraz przypisanych im kierunków działań nie będzie możliwa. W programie rewitalizacji należy ująć także charakterystykę pozostałych, uzupełniających rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych tj. takich, które ze względu na mniejszą skalę oddziaływania trudno zidentyfikować indywidualnie, a są oczekiwane ze względu na realizację celów programu.Ponadto, jeżeli zidentyfikowane potrzeby rewitalizacyjne wymagają komplementarnych i skoordynowanych działań, dla których uzasadniona jest realizacja co najmniej dwóch projektów finansowanych ze środków jednego, dwóch lub trzech funduszy europejskich (EFS, EFRR lub Fundusz Spójności), w programie rewitalizacji ująć należy także projekty zintegrowane. VI.1 Podstawowe projekty rewitalizacyjne Poniżej, w formie tabelarycznej przedstawiono listę podstawowych projektów rewitalizacyjnych.

PROJEKT 1.1.1.

Tytuł projektu Program aktywizacji osób bezrobotnych Sfera Społeczna oddziaływania Komplementarność Projekt 2.1.2. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek działań 1.1. Aktywizacja osób bezrobotnych i dotkniętych rewitalizacyjnych ubóstwem Podmiot Organizacja pozarządowa realizujący projekt Podmioty Gmina Grodzisk Wlkp. współpracujące Lokalizacja Obszar rewitalizacji projektu Szacowana wartość 10 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródła finansowania EFS, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2023 projektu Opis/zakres Uruchomienie zgodnie z zasadami gminnego programu współpracy z realizowanych organizacjami pozarządowymi działań, zmierzających do wsparcia

56| S t r o n a

zadań i aktywizacji osób bezrobotnych. Program będzie miał charakter długofalowy. Prognozowane Zmniejszenie odsetka osób długotrwale bezrobotnych rezultaty Sposób oceny Sprawozdania organizacji pozarządowej rezultatów Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wlkp.

PROJEKT 1.1.2.

Tytuł projektu Gminny program wyjścia z ubóstwa Sfera Społeczna oddziaływania Komplementarność Projekty: 1.1.1., 2.1.2. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek działań 1.1. Aktywizacja osób bezrobotnych i dotkniętych rewitalizacyjnych ubóstwem Podmiot Organizacja pozarządowa realizujący projekt Podmioty Gmina Grodzisk Wlkp. współpracujące Lokalizacja Obszar rewitalizacji projektu Szacowana wartość 10 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródła finansowania EFS, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2023 projektu W rezultacie przeprowadzonego konkursu dotacji dla organizacji Opis/zakres pozarządowych zostanie wyłoniony podmiot, który przeprowadzi realizowanych analizę potrzeb, a następnie opracuje i wdroży program wyjścia z zadań ubóstwa mieszkańców obszaru rewitalizacji, dotkniętych tym problemem. Prognozowane Zmniejszenie odsetka osób ubogich rezultaty Sposób oceny Sprawozdania organizacji pozarządowej rezultatów Sprawozdania Ośrodka Pomocy Społecznej w Grodzisku Wlkp.

57| S t r o n a

PROJEKT 1.2.1.

Tytuł projektu Rozbudowa miejskiego systemu monitoringu wizyjnego

Sfera Techniczna, społeczna oddziaływania Komplementarność Projekty: 1.2.2., 4.1.4., 4.2.1. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek działań 1.2. Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa rewitalizacyjnych publicznego Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Policja współpracujące Lokalizacja Obszar rewitalizacji projektu Szacowana wartość 100 tys. PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2020 projektu Opis/zakres Instalacja kolejnych kamer cyfrowego systemu monitoringu realizowanych wizyjnego na obszarze rewitalizacji zadań Prognozowane Poprawa poziomu bezpieczeństwa publicznego, w tym rezultaty zmniejszenie liczby przestępstw oraz aktów wandalizmu Sposób oceny Raporty Policji rezultatów

58| S t r o n a

PROJEKT 1.2.2.

Tytuł projektu Akcja „Bezpieczne miasto”

Sfera Społeczna oddziaływania Komplementarność Projekty: 1.2.1., 4.1.4., 4.2.1. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek działań 1.2. Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa rewitalizacyjnych publicznego Podmiot Policja realizujący projekt Podmioty Gmina Grodzisk Wlkp. współpracujące Lokalizacja Obszar rewitalizacji projektu Szacowana wartość 60 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródła finansowania Środki Policji, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2023 projektu Opis/zakres Zwiększenie liczby patroli Policji, w szczególności w weekendy oraz realizowanych podczas imprez gminnych zadań Prognozowane Poprawa poziomu bezpieczeństwa publicznego, w tym zmniejszenie rezultaty liczby przestępstw oraz aktów wandalizmu Sposób oceny Raporty Policji rezultatów

59| S t r o n a

PROJEKT 1.3.1.

Tytuł projektu Program „Świadomy Rodzic”

Sfera oddziaływania Społeczna

Komplementarność Projekty: 1.3.2., 4.2.1. problemowa Projektzintegrowany ☒TAK ☒ NIE Kierunek działań Kierunek 1.3. Wsparcie rodzin w procesie wychowawczym rewitalizacyjnych Podmiot realizujący Organizacja pozarządowa projekt Podmioty Gmina Grodzisk Wlkp. współpracujące Lokalizacja projektu Obszar rewitalizacji Szacowana wartość 20 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródło finansowania EFS, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2023 projektu w latach Program będzie realizował cele edukacji społecznej, ukierunkowanej na pozyskanie kompetencji społecznych przez Opis/zakres rodziców dzieci z terenu obszaru rewitalizacji. Kompetencje realizowanych zadań społeczne będą pogłębiane w kierunku świadomości roli edukacji oraz praktycznych umiejętności pomocy dzieciom w systematycznej nauce. Prognozowane Poprawa wyników nauczania i zmniejszony odsetek uczniów rezultaty (efekty nieuzyskujących promocji do kolejnej klasy realizacji projektu) Sposób oceny Sprawozdania z placówek oświatowych na terenie gminy rezultatów

60| S t r o n a

PROJEKT 1.3.2.

Tytuł projektu Program „Nie nudzę się po szkole”

Sfera oddziaływania Społeczna Komplementarność Projekt: 1.3.1., 4.2.1. problemowa Projekt ☒TAK ☐NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 1.3. Wsparcie rodzin w procesie wychowawczym rewitalizacyjnych Podmiot realizujący Gmina Grodzisk Wlkp. projekt Podmioty Kluby i stowarzyszenie sportowe współpracujące Kompleks otwartych basenów, ul. Zbąszyńska, Grodzisk Wlkp. – poza obszarem rewitalizacji Lokalizacja projektu UZASADNIENIE: projekt służy bezpośrednio realizacji: Celu 1Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego, Kierunku Działań 1.3. Wsparcie rodzin w procesie wychowawczym Szacowana wartość 30 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródło EFS – realizacja zajęć dla dzieci i młodzieży z obszaru rewitalizacji finansowania Środki własne gminy – realizacja zajęć dla dzieci i młodzieży z projektu innych obszarów gminy Okres realizacji 2019-2023 projektu w latach Program będzie obejmował zajęcia rekreacyjno-sportowe na Opis/zakres basenie oraz boiskach, położonych na terenie obiektu. Będą one realizowanych zadań organizowane zarówno w czasie roku szkolnego (popołudnia i weekendy), jak i w okresie wakacyjnym (półkolonie). Zagospodarowanie wolnego czasu dzieci i młodzieży – aktywne zajęcia na terenie kompleksu będą alternatywą dla biernego spędzania czasu po szkole, w dni wolne oraz w wakacje. Tym Prognozowane samym będą one elementem, wspierającym proces wychowawczy rezultaty (efekty oraz przyczynią się do zwiększenia aktywności fizycznej oraz realizacji projektu) poziomu integracji mieszkańców i przez to będą odpowiedzią na zidentyfikowane w wyniku pogłębionej diagnozy potrzeby rewitalizacyjne w sferze społecznej. Sposób oceny Raport z realizacji zajęć rezultatów

61| S t r o n a

PROJEKT 2.1.1.

Tytuł projektu Analiza sfery handlu i usług na obszarze rewitalizacji

Sfera oddziaływania Gospodarcza, społeczna

Komplementarność Projekt: 2.1.2. problemowa Projekt zintegrowany ☐TAK ☒ NIE

Kierunek działań Kierunek 2.1.Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w rewitalizacyjnych szczególności w sferze handlu i usług

Podmiot realizujący Gmina Grodzisk Wlkp. projekt Lokalni przedsiębiorcy, Podmioty Klub Przedsiębiorców Powiatu Grodziskiego, Cech Rzemiosł współpracujące Różnych, Powiatowe Zrzeszenie Handlu i Usług

Lokalizacja projektu Obszar rewitalizacji

Szacowana wartość 20 tys. PLN projektu Planowane źródło finansowania Środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018 projektu w latach

Przeprowadzenie analizy sfery handlu i usług na obszarze Opis/zakres rewitalizacji w celu ocenyobecnej sytuacji drobnych realizowanych zadań przedsiębiorców i identyfikacji faktycznych potrzeb mieszkańców

Prognozowane Zdobycie pełnej, aktualnej wiedzy na temat podaży i pobytu na rezultaty (efekty poszczególne rodzaje handlu i usług na obszarze rewitalizacji realizacji projektu)

Sposób oceny Przyjęcie dokumentu i wynikających z niej wniosków przez Gminę rezultatów oraz lokalnych przedsiębiorców

62| S t r o n a

PROJEKT 2.1.2.

Tytuł projektu Program wspierania i promocji lokalnej przedsiębiorczości

Sfera oddziaływania Gospodarcza

Komplementarność Projekty: 2.1.1., 1.1.2. problemowa Projekt zintegrowany ☐TAK ☒ NIE

Kierunek działań Kierunek 2.1.Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w rewitalizacyjnych szczególności w sferze handlu i usług

Podmiot realizujący Gmina Grodzisk Wlkp. projekt Lokalni przedsiębiorcy, Klub Przedsiębiorców Powiatu Podmioty Grodziskiego, Cech Rzemiosł Różnych, Powiatowe Zrzeszenie współpracujące Handlu i Usług

Lokalizacja projektu Obszar rewitalizacji

Szacowana wartość 30 tys. PLN projektu Planowane źródło finansowania Środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2019 projektu w latach Przygotowanie kompleksowego programu wspierania lokalnych firm, zawierającego różnorodne formy pomocy i promocji Opis/zakres przedsiębiorczości (np. wprowadzenie konkursów celowych na realizowanych zadań pożądane rodzaje działalności, udostępnianie na wynajem zasobu gminnych lokali użytkowych, ulgi, dialog ze środowiskiem przedsiębiorców, materiały reklamowe, udział w targach, itp.).

Prognozowane Rozwijanie przez gminę aktywnej, konsekwentnej polityki rezultaty (efekty zrównoważonegorozwoju przedsiębiorczości realizacji projektu)

63| S t r o n a

Ewidencja działalności gospodarczej (zwiększenie liczby podmiotów Sposób oceny gospodarczych na obszarze rewitalizacji) rezultatów Wyniki badania satysfakcji przedsiębiorców i mieszkańców

PROJEKT 3.1.1.

Tytuł projektu Projekt „Czyste powietrze”

Sfera Środowiskowa, społeczna oddziaływania Komplementarność Projekt 1.3.1. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek działań 3.1.Poprawa jakości powietrza rewitalizacyjnych Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Szkoły w Grodzisku Wlkp., organizacje pozarządowe współpracujące Lokalizacja Obszar rewitalizacji projektu Szacowana wartość 10 tys. PLN rocznie projektu Planowane źródła finansowania WFOŚiGW,środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018 i 2021 projektu Spotkania informacyjno-edukacyjne z mieszkańcami obszaru Opis/zakres rewitalizacji mające na celu uświadomienie im szkodliwości wpływu realizowanych niskiej emisji na zdrowie i życie ludzkie zadań Akcje informacyjne i konkursy w szkołach Prognozowane Poprawa parametrów jakości powietrza rezultaty Podniesienie świadomości ekologicznej osób z obszaru rewitalizacji

Sposób oceny Raporty jakości powietrza rezultatów

64| S t r o n a

PROJEKT 4.1.1.

Jedna przestrzeń wiele możliwości. Adaptacja budynku dworca Tytuł projektu kolejowego w Grodzisku Wielkopolskim na cele kulturalne Sfera Społeczna, funkcjonalno-przestrzenna, techniczna oddziaływania Komplementarność Projekt 4.1.2. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Grodziska Biblioteka Publiczna współpracujące Lokalizacja JA 11-ZOM, ul. Kolejowa 18 projektu Szacowana wartość 4,2 mln PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018 projektu Opis/zakres Adaptacja budynku po byłym dworcu PKP w Grodzisku realizowanych Wielkopolskim na potrzeby Grodziskiej Biblioteki Publicznej zadań Prognozowane Liczba osób korzystających z obiektu rezultaty Wzrost zatrudnienia

Sposób oceny Sprawozdania z działalności Grodziskiej Biblioteki Publicznej rezultatów Badanie opinii korzystających z oferty Biblioteki

65| S t r o n a

PROJEKT 4.1.2.

Remont pomieszczeń Grodziskiej Orkiestry Dętej w Grodzisku Tytuł projektu Wielkopolskim Sfera Społeczna, techniczna oddziaływania Komplementarność Projekt 4.1.1. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Grodziska Orkiestra Dęta współpracujące Lokalizacja JA 11-ZOM, ul. Kolejowa 12 projektu Szacowana wartość 1 mln PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2019 projektu Opis/zakres Modernizacja wnętrza budynku Centrum Kultury, tj. pomieszczeń realizowanych Grodziskiej Orkiestry Dętej, które nie było remontowane od lat 70. zadań XX w. Zwiększenie udziału mieszkańców w ofercie CK w wyniku zrealizowanego remontu oraz poprawy oferty. Prognozowane Wzrost odwiedzających w stosunku do stanu przed remontem i rezultaty reorganizacją CK Wzrostliczby członków GOD Wzrost poprawy oceny oferty kulturalnej CK Sposób oceny Sprawozdania z działalności CK rezultatów Badanie opinii uczestników CK

66| S t r o n a

PROJEKT 4.1.3.

Poprawa jakości świadczonych usług poprzez adaptację Tytuł projektu pomieszczeń strychu i piwnicy Urzędu Miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim Sfera Społeczna, techniczna oddziaływania Komplementarność Projekt 2.1.2. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty

współpracujące Lokalizacja JA 10-ZOM, ul. Stary Rynek 1 projektu Szacowana wartość 950 tys. PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018-2019 projektu Opis/zakres Remont pomieszczeń piwnicy oraz strychu w zabytkowym XIX realizowanych wiecznym miejskim ratuszuw celu poprawy świadczonych usług zadań Prognozowane Poprawa świadczonych usług z zakresu administracji publicznej rezultaty Poprawa dostępności budynku Wzrost liczby obsługiwanych klientów w stosunku do stanu przed remontem Wzrost liczby pracowników UM o dwa etaty Sposób oceny Protokół odbioru rezultatów Badanie opinii korzystających z usług UM

67| S t r o n a

PROJEKT 4.1.4.

Tytuł projektu Rewitalizacja parku miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim

Sfera Społeczna, przestrzenno-funkcjonalna, techniczna oddziaływania Komplementarność Projekty: 1.2.1., 1.2.2, 4.1.1., 4.1.2. problemowa Projekt ☐TAK ☒ NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Centrum Kultury Rondo współpracujące Lokalizacja JA 10-ZOM, ul. 27 Stycznia projektu Szacowana wartość 1 mln PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2019 projektu Opis/zakres Rewitalizacja parku miejskiego wraz z XIX wiecznym pałacem, realizowanych zwiększenie oferty kulturalno-rozrywkowej dla mieszkańców i zadań turystów Prognozowane Wzrost dostępności do kultury rezultaty Wzrost turystów przybywających do miasta Poprawa jakości funkcjonowania organizacji pozarządowych poprzez zapewnienie im bazy lokalowej w pomieszczeniach pałacu Protokół odbioru Sposób oceny Badanie opinii członków NGOs rezultatów Badanie opinii mieszkańców i turystów

68| S t r o n a

PROJEKT 4.2.1.

Rewitalizacja kompleksu otwartych basenów w Grodzisku Tytuł projektu Wielkopolskim Sfera Społeczna, przestrzenno-funkcjonalna, techniczna oddziaływania Komplementarność Projekty: 1.2.1., 1.2.2., 1.3.1. problemowa Projekt ☒TAK ☐NIE zintegrowany Kierunek działań Kierunek 4.2. Modernizacja infrastruktury rekreacyjnej rewitalizacyjnych Podmiot Gmina Grodzisk Wlkp. realizujący projekt Podmioty Kluby i stowarzyszenie sportowe współpracujące ul. Zbąszyńska, Grodzisk Wlkp. - projekt zlokalizowany poza obszarem rewitalizacji UZASADNIENIE: projekt służy bezpośrednio realizacji: Celu 4Modernizacja infrastruktury gminnej, Kierunku Działań 4.2. Modernizacja infrastruktury rekreacyjnej Na terenie gminy brak jest naturalnych akwenów wodnych, które mogłyby służyć rekreacji. Z drugiej strony zlokalizowany w gminie Lokalizacja kompleks otwartych basenów jest zdegradowany technicznie i projektu funkcjonalnie, przez co całkowicie nie spełnia potrzeb mieszkańców w tym zakresie. W wyniku przeprowadzonej pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji wskazano na potrzebę modernizacji tego obiektu. Mimo lokalizacji poza obszarem rewitalizacji obiekt ten będzie służył także jego mieszkańcom i dlatego istnieje uzasadniona potrzeba realizacji przedmiotowego projektu. Szacowana wartość 8 mln PLN projektu Planowane źródła finansowania EFRR, środki własne Gminy projektu Okres realizacji 2018 projektu Opis/zakres Modernizacja istniejących 3 otwartych basenów wraz z zapleczem realizowanych sanitarnym i gastronomicznym, remont miejsc rekreacji, placów zadań zabaw, boisk do gier zespołowych

69| S t r o n a

Wzrost oczekiwanej liczby korzystających z obiektu (mieszkańców i Prognozowane turystów) rezultaty Wzrost zatrudnienia

Sposób oceny Sprawozdania z działalności Ośrodka Sportu i Rekreacji rezultatów Badanie opinii korzystających z oferty sportowo-rekreacyjnej

VI.2. Pozostałe przedsięwzięcia rewitalizacyjne Poniżej, w formie tabelarycznej przedstawiono listę pozostałych przedsięwzięć rewitalizacyjnych.

PRZEDSIĘWZIĘCIE 1 Nadawanie podwórkom i bezpośredniemu otoczeniu miejsc Opis typu zamieszkania przyjaznego charakteru i zapewniania ich przedsięwzięcia funkcjonalności Sfera Społeczna, funkcjonalno-przestrzenna, techniczna oddziaływania Kierunek działań Kierunek działań 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Lokalizacja Obszar rewitalizacji Opis Przedsięwzięcia ma na celu poprawę jakości i dostępności przestrzeni publicznych, w tym ograniczenie ruchu kołowego, redukcję hałasu i zanieczyszczeń, a także poprawę jakości zieleni w celu przywrócenia atrakcyjności tych miejsc pieszym użytkownikom miasta. Inwestycje tego rodzaju będą obejmowały zarówno place, skwery, ulice o zmniejszonym ruchu, jak i przestrzeni parkowej.Realizowane będą też działania, mające na celu zwiększenie dostępności przestrzeni publicznych, szczególnie dla osób starszych i dzieci. Należy uwzględnić w nich odpowiednio zaprojektowaną zieleń oraz miejsca rekreacji i wypoczynku, a także dbać o dobór elementów małej architektury, zgodnych z charakterem i historią okolicy. Zwiększenie ilości i jakości przestrzeni publicznych w Grodzisku Prognozowane Wlkp., poprawa ich dostępności i atrakcyjności dla różnych grup rezultaty społecznych

70| S t r o n a

PRZEDSIĘWZIĘCIE 2 Opis typu Urząd przyjazny przedsiębiorcom przedsięwzięcia Sfera Gospodarcza oddziaływania Kierunek działań Kierunek działań 2.1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w rewitalizacyjnych szczególności w sferze handlu i usług Lokalizacja Obszar rewitalizacji Opis Celem przedsięwzięcia jest podniesienie jakości usług administracyjnych istotnych dla prowadzenia działalności gospodarczej świadczonych przez gminę Grodzisk Wielkopolski, poprzez wdrożenie w JST rozwiązańpoprawiających efektywność zarządzania usługami w obszarach: podatki i opłaty lokalne oraz zarządzanie nieruchomościami.Realizacja projektu umożliwi elektronizację procesuświadczenia usług publicznych, podniesienie poziomu kompetencji kadr i wdrożenie rozwiązań zarządzania w JST,poprawiających jakość obsługi i dostęp do usług administracji orazinformatyzacji w obszarach istotnych dla prowadzenia działalności gospodarczej, tj.: podatki i opłaty, zarządzanie nieruchomościami. W wyniku realizacji projektu wzrośnie poziom innowacyjności JST oraz polepszy się sprawność administracyjna i nastąpi Prognozowane poprawajakości i efektywności postępowań administracyjnych, rezultaty zwłaszcza w odniesieniu do usług realizowanych na rzecz przedsiębiorców.

PRZEDSIĘWZIĘCIE 3 Opis typu Poprawa bazy lokalowej opieki społecznej i rozwój oferowanych przedsięwzięcia usług Sfera Techniczna, społeczna oddziaływania Kierunek działań Kierunek działań 4.1. Modernizacja obiektów i miejsc użyteczności rewitalizacyjnych publicznej Lokalizacja JA10-ZOM, ul. Rakoniewicka 16 Opis Przedmiotem projektu jest rozbudowa budynku Ośrodka Rehabilitacyjnego Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym przy ulicy Rakoniewickiej 16. Dzięki realizacji projektu nastąpi poprawa warunków lokalowych uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej, mających na celu stymulację rozwoju psychoruchowego, intelektualnego oraz społecznego uczestników.

71| S t r o n a

Prognozowane Lepsze warunki lokalowe w obiekcie Ośrodka rezultaty

VI.3. Projekty zintegrowane Poniżej przedstawiono informację odnośnie projektu zintegrowanego. Integracja dotyczy projektów: nr 4.2.1. Rewitalizacja kompleksu otwartych basenów w Grodzisku Wielkopolskim i nr 1.3.2. Program „Nie nudzę się po szkole”. Na rok 2018 planowana jest modernizacja kompleksu otwartych basenów, natomiast w latach 2019-2023 będą realizowane działania „miękkie” dla dzieci i młodzieży, obejmujące zajęcia rekreacyjno-sportowe na basenie oraz boiskach, położonych na terenie obiektu. Integracja polega na tym, że realizacja projektu 1.3.2. jest niemożliwa bez wcześniejszej realizacji projektu 4.2.1.

VII. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW/PRZEDSIEWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020narzucają obowiązek ujęcia w programie rewitalizacji mechanizmów zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniamiróżnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji w następującychwymiarach: przestrzennym, problemowym, proceduralno - instytucjonalnym, międzyokresowym oraz źródeł finansowania. Komplementarność projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych na potrzeby opracowania programu rewitalizacji należyrozumieć jakowzajemnedopełnianie sięinterwencji prowadzące do osiągnięcia wcześniej wyznaczonych celówrewitalizacji. W Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 zapewniono komplementarnościprojektów rewitalizacyjnych we wszystkich wymaganych w Wytycznych wymiarach. VII.1. Komplementarność przestrzenna Komplementarność przestrzenna oznacza konieczność wzięcia pod uwagę podczas tworzenia i realizacji programu rewitalizacji wzajemnych powiązań pomiędzy projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi zarówno realizowanych na obszarze rewitalizacji, jak i znajdujących się poza nim, ale oddziałujących na obszar rewitalizacji. Zapewnienie komplementarności przestrzennej projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych ma służyć temu, by program rewitalizacji efektywnie oddziaływał na cały obszarrewitalizacji (nie punktowo, w pojedynczych miejscach), poszczególne projekty rewitalizacyjne wzajemnie się dopełniały przestrzennie oraz by zachodził między nimi efekt synergii. Ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 projekty rewitalizacyjne oddziaływać będą na cały obszar rewitalizacji dzięki ich

72| S t r o n a

równomiernemu, przestrzennemu rozłożeniu oraz wzajemnemu „przestrzennemu dopełnianiu się”. Zachowanie komplementarności przestrzennej wykazano w Rozdziale VI. „Projekty/ przedsięwzięcia rewitalizacyjne”, w tabelach przedstawiających szczegółowe informacje o projektach, w wierszu „Lokalizacja projektu”wskazując konkretne miejsce realizacji projektów na obszarze rewitalizacji. VII.2. Komplementarność problemowa Komplementarność problemowa oznacza konieczność realizacji takich projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych, które będą się wzajemnie dopełniały tematycznie sprawiając, że program rewitalizacji będzie oddziaływał na obszar rewitalizacji we wszystkich niezbędnych aspektach (społecznym, gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym oraz technicznym). Zapewnienie komplementarności problemowej ma przeciwdziałać fragmentacji działań (np. tzw. „rewitalizacji technicznej”, czy „rewitalizacji społecznej” – określeń często błędnie stosowanych) koncentrując uwagę na całościowym spojrzeniu na przyczyny kryzysu obszaru rewitalizacji. Poszczególne projekty rewitalizacyjne, ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023, uzupełniają się tematycznie oraz oddziaływują na obszar rewitalizacji we wszystkich niezbędnych sferach, tj., społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej. Zachowanie komplementarności problemowejwykazano w Rozdziale VI. „Projekty/ przedsięwzięcia rewitalizacyjne”, w tabelach przedstawiających szczegółowe informacje o projektach, w wierszu „Komplementarność problemowa” wskazując na powiązania opisywanych projektów z innymi, konkretnymi projektami programu rewitalizacji. VII.3. Komplementarnośćproceduralno-instytucjonalna Komplementarność proceduralno – instytucjonalnaoznacza konieczność takiego zaprojektowania systemu zarządzania programem rewitalizacji, który pozwoli na efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji oraz wzajemne uzupełnianie się i spójność procedur.Dla zapewnienia komplementarności proceduralno-instytucjonalnej niezbędne jest osadzenie systemu zarządzania programem rewitalizacji w przyjętym przez daną gminę systemie zarządzania w ogóle. Zachowanie komplementarności proceduralno- instytucjonalnej wykazano w Rozdziale XI. System wdrażania, monitorowania oraz sposób modyfikacji programu rewitalizacji. VII.4. Komplementarność międzyokresowa Komplementarność międzyokresowa sprowadza się do zachowania ciągłości programowej polegającej na kontynuacji lub rozwijaniu wsparcia z polityki spójności w latach 2007-2013. Ujęte w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 projekty rewitalizacyjne stanowią kontynuację lub rozwinięcie projektów zrealizowanych w ramach polityki spójności w latach 2007-2013.

73| S t r o n a

Poniżej wykazano, które projekty rewitalizacyjne stanowią kontynuację lub rozwinięcie projektów zrealizowanych w ramach polityki spójności w latach 2007-2013:  Projekt 1.1.2. Gminny program wyjścia z ubóstwa stanowi rozwinięcie zrealizowanego przez gminę w latach 2009-2013 projektu pt. „Rozwój umiejętności szansą realizacji twojego planu życia” (PO KL 2007-2013)  Projekt 4.1.1. Rewitalizacja parku miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim stanowi rozwinięcie zrealizowanego w 2014 roku przez gminę projektu pt. „Poprawa przestrzeni publicznej poprzez aranżację skweru w rejonie ulicy Chopina w Grodzisku Wielkopolskim” (PROW 2007-2013).  Projekt 4.1.1. Rewitalizacja parku miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim stanowi rozwinięcie zrealizowanego w 2014 roku przez gminę projektu pt. „Poprawa przestrzeni publicznej poprzez doposażenie obiektów infrastruktury pełniącej funkcje użyteczności publicznej w rejonie ul. Szerokiej i Placu św. Anny w Grodzisku Wielkopolskim” (PROW 2007-2013).

VII.5. Komplementarność źródeł finansowania Komplementarność źródeł finansowania, w kontekście polityki spójności w latach 2014- 2020, oznacza, że projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne, wynikające z programu rewitalizacji opierają się na konieczności umiejętnego uzupełniania i łączenia wsparcia ze środków EFRR, EFS i FS z wykluczeniem ryzyka podwójnego dofinansowania. Komplementarność źródeł finansowania oznacza także zdolność łączenia prywatnych i publicznych źródeł finansowania projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Planowane główne źródła finansowania poszczególnych projektów rewitalizacyjnych ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017 - 2023 przedstawiają się następująco: a. EFRR: Projekty: 1.2.1., 4.1.1., 4.1.2., 4.1.3., 4.1.4. b. EFS: Projekty: 1.1.1., 1.1.2., 1.2.1., 1.3.2. c. Środki własne Gminy: Projekty: 1.3.1., 2.1.1., 2.1.2. d. Środki krajowe: Projekt1.2.2. e. WFOŚiGW: Projekt 3.1.1.

VIII. INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE W ODNIESIENIU DO PROJEKTÓW/PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYCJNYCH Ramy finansowe powinny wskazywać potencjalne źródła finansowania, z których mogą być pozyskane środki na realizację projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych z indykatywnymiwielkościami środków finansowych z różnych źródeł. Podstawą do określenia

74| S t r o n a

ram finansowych powinny być: zakres przedmiotowy i podmiotowy poszczególnych projektów/

75| S t r o n a

Przedsięwzięćrewitalizacyjnych, horyzont czasowy obowiązywania programu orazprzegląd instrumentów realizacyjnych występujących na szczeblach lokalnym, regionalnym oraz krajowym. Indykatywne ramy finansowe projektów rewitalizacyjnych ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 przedstawia Tabela 12.

Tabela 12. Indykatywne ramy finansowe projektów rewitalizacyjnych ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023

L.p. Nazwa projektu Zakres przedmiotowy projektu Podmiot Zakres Szacunkowy Planowane rewitalizacyjnego rewitalizacyjnego realizujący czasowy koszt źródło finansowania Uruchomienie zgodnie z zasadami gminnego programu współpracy z Projekt 1.1.1. Program organizacjami pozarządowymi Organizacja 10 tys. PLN EFS, środki 1. aktywizacji osób działań, zmierzających do wsparcia 2018-2023 pozarządowa rocznie własne Gminy bezrobotnych i aktywizacji osób bezrobotnych. Program będzie miał charakter długofalowy. W rezultacie przeprowadzonego konkursu dotacji dla organizacji pozarządowych zostanie wyłoniony podmiot, który przeprowadzi Projekt 1.1.2. Gminny Organizacja 10 tys. PLN EFS, środki 2. analizę potrzeb, a następnie 2018-2023 program wyjścia z ubóstwa pozarządowa rocznie własne Gminy opracuje i wdroży program wyjścia z ubóstwa mieszkańców obszaru rewitalizacji, dotkniętych tym problemem Projekt 1.2.1. Rozbudowa Instalacja kolejnych kamer Gmina Grodzisk EFRR, środki 3. miejskiego systemu cyfrowego systemu monitoringu 2018-2020 100 tys. PLN Wlkp. własne Gminy monitoringu wizyjnego wizyjnego na obszarze rewitalizacji

76| S t r o n a

Zwiększenie liczby patroli Policji, w Środki Policji, Projekt 1.2.2. Akcja Gmina Grodzisk 60 tys. PLN 4. szczególności w weekendy oraz 2018-2023 środki własne „Bezpieczne miasto” Wlkp. rocznie podczas imprez gminnych Gminy Program będzie realizował cele edukacji społecznej, ukierunkowanej na pozyskanie kompetencji społecznych przez rodziców dzieci z terenu obszaru Projekt 1.3.1. Program Gmina Grodzisk 20 tys. PLN EFS, środki 5. rewitalizacji. Kompetencje 2018-2023 „Świadomy Rodzic” Wlkp. rocznie własne Gminy społeczne będą pogłębiane w kierunku świadomości roli edukacji oraz praktycznych umiejętności pomocy dzieciom w systematycznej nauce. Program będzie obejmował zajęcia rekreacyjno-sportowe na basenie oraz boiskach, położonych na Projekt 1.3.2. Program „Nie terenie obiektu. Będą one Gmina Grodzisk 30 tys. PLN EFS, środki 6. 2019-2023 nudzę się po szkole” organizowane zarówno w czasie Wlkp. rocznie własne Gminy roku szkolnego (popołudnia i weekendy), jak i w okresie wakacyjnym (półkolonie). Przeprowadzenie analizy sfery handlu i usług na obszarze Projekt 2.1.1. Analiza sfery rewitalizacji w celu oceny obecnej Gmina Grodzisk Środki własne 7. handlu i usług na obszarze 2018 20 tys. PLN sytuacji drobnych przedsiębiorców Wlkp. Gminy rewitalizacji i identyfikacji faktycznych potrzeb mieszkańców Projekt 2.1.2. Program Przygotowanie kompleksowego Gmina Grodzisk Środki własne 8. wspierania i promocji programu wspierania lokalnych 2019 30 tys. PLN Wlkp. Gminy lokalnej przedsiębiorczości firm, zawierającego różnorodne

77| S t r o n a

formy pomocy i promocji przedsiębiorczości (np. wprowadzenie konkursów celowych na pożądane rodzaje działalności, udostępnianie na wynajem zasobu gminnych lokali użytkowych, ulgi, dialog ze środowiskiem przedsiębiorców, materiały reklamowe, udział w targach, itp.). Spotkania informacyjno- edukacyjne z mieszkańcami obszaru rewitalizacji mające na WFOŚiGW, Projekt 3.1.1. Projekt celu uświadomienie im Gmina Grodzisk 10 tys. PLN 9. 2018 i 2021 środki własne „Czyste powietrze” szkodliwości wpływu niskiej emisji Wlkp. rocznie Gminy na zdrowie i życie ludzkie Akcje informacyjne i konkursy w szkołach Projekt 4.1.1. Jedna przestrzeń wiele Adaptacja budynku po byłym możliwości. Adaptacja dworcu PKP w Grodzisku Gmina Grodzisk EFRR, środki 10. budynku dworca 2018 4.200 tys. PLN Wielkopolskim na potrzeby Wlkp. własne Gminy kolejowego w Grodzisku Grodziskiej Biblioteki Publicznej Wielkopolskim na cele kulturalne Modernizacja wnętrza budynku Projekt 4.1.2. Remont Centrum Kultury, tj. pomieszczeń pomieszczeń Grodziskiej Gmina Grodzisk EFRR, środki 11. Grodziskiej Orkiestry Dętej, które 2018-2019 1 mln PLN Orkiestry Dętej w Wlkp. własne Gminy nie było remontowane od lat 70. Grodzisku Wielkopolskim XX w. 12. Projekt 4.1.3. Poprawa Remont pomieszczeń piwnicy oraz Gmina Grodzisk 2018-2019 950 tys. PLN EFRR, środki

78| S t r o n a

jakości świadczonych usług strychu w zabytkowym XIX Wlkp. własne Gminy poprzez adaptację wiecznym miejskim ratuszu w celu pomieszczeń strychu i poprawy świadczonych usług piwnicy Urzędu Miejskiego w Grodzisku Wielkopolskim Rewitalizacja parku miejskiego Projekt 4.1.4. Rewitalizacja wraz z XIX wiecznym pałacem, Gmina Grodzisk EFRR, środki 13. parku miejskiego w zwiększenie oferty kulturalno- 2019 1 mln PLN Wlkp. własne Gminy Grodzisku Wielkopolskim rozrywkowej dla mieszkańców i turystów Modernizacja istniejących 3 Projekt 4.2.1. Rewitalizacja otwartych basenów wraz z kompleksu otwartych zapleczem sanitarnym i Gmina Grodzisk EFRR, środki 14. 2018 8 mln PLN basenów w Grodzisku gastronomicznym, remont miejsc Wlkp. własne Gminy Wielkopolskim rekreacji, placów zabaw, boisk do gier zespołowych Źródło: opracowanie własne

79| S t r o n a

IX. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO (SOOŚ). Obowiązek przeprowadzenia SOOŚ nakłada Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Określa ona rodzaje dokumentów, dla których wymagane jest przeprowadzanie oceny oraz zasady jej przeprowadzania lub odstąpienia od niej. W opinii organu przygotowującego projekt Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023, nie stanowi on dokumentu wymagającego przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, ponieważ realizacja postanowień dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko, na podstawie art. 57 ust. 1 pkt 2 zwrócono się z prośbą do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniuo uzgodnienie braku konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023”. Zgodnie z art. 49 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,przedstawiono stosowne uzasadnienie w tym zakresie.W przedmiotowym przypadku odstąpienie to zostało uzgodnione ze wskazanymi wyżej organami.

X. USPOŁECZNIENIE PROGRAMU REWITALIZACJI Obowiązek uspołecznienia programu rewitalizacji wynika z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020.Partycypacja społeczna musi zostać uwzględniona na każdym etapie prac nad programem (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie oraz monitorowanie). X.1. Diagnozowanie Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych w gminie Grodzisk Wielkopolski miała na celu wyznaczenie obszaru zdegradowanego (OZ) oraz obszaru rewitalizacji (OR). Po przeprowadzeniu diagnozy i wyznaczeniu obszaru rewitalizacji (OR) przeprowadzone zostały konsultacje społeczne dokumentu w oparciu o uchwalę Rady Gminy w sprawie prowadzenia konsultacji społecznych, podjętą na podstawie art. 5a Ustawy o samorządzie gminnym, w następujących formach: zbierania uwag w wersji papierowej lub elektronicznej do opracowanej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminieoraz wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR), 2 spotkańz mieszkańcami dotyczących opracowanej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie oraz wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) oraz punktu konsultacyjnego w urzędzie miejskim. W wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych nie wpłynęły żadne uwagi oraz propozycje odnośnie opracowanej diagnozy czynników

80| S t r o n a

i zjawisk kryzysowych w Gminie Grodzisk Wielkopolski, w szczególności dotyczące wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR). X.2. Programowanie Ważnym elementem opracowania projektu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023 było aktywne uczestnictwo społeczności lokalnej. Projekt programu poddany został konsultacjom społecznym w oparciu o uchwalę Rady Gminy w sprawie prowadzenia konsultacji społecznych, podjętą na podstawie art. 5a Ustawy o samorządzie gminnym, w następujących formach: zbierania uwag w wersji papierowej lub elektronicznej do opracowanego projektu programu, 2 spotkań z mieszkańcami dotyczących opracowanego projektu programu oraz punktu konsultacyjnego w urzędzie miejskim. W wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych wpłynęły/nie wpłynęły żadne uwagi oraz propozycje odnośnieopracowanego projektu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023. X.3. Wdrażanie oraz monitorowanie programu rewitalizacji Partycypacja społeczna uwzględniona została również w procesie wdrażania oraz monitorowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017- 2023. Powołany został Zespół ds. Programu Rewitalizacji,składający się z szerokiego grona osób reprezentujących różne dziedziny aktywności zawodowej i społecznej, którego zadaniem jest zarządzanie całym procesem rewitalizacji w gminie, w tym wdrażanie oraz monitorowanie programu. Więcej informacji na temat umocowania prawnego, składu oraz kompetencji Zespołu przedstawiono w kolejnym Rozdziale.

XI. SYSTEM WDRAŻANIA, MONITOROWANIA ORAZ SPOSÓB MODYFIKACJI PROGRAMU REWITALIZACJI Wieloaspektowość procesu rewitalizacji wymaga osadzenia rewitalizacji w ogólnym systemie zarządzania rozwojem gminy oraz określenia kluczowych elementów jakimi są: system wdrażania, monitorowania i modyfikacji programu rewitalizacji. Umożliwia toz jednej strony skuteczną i efektywną realizację programu, z drugiej strony natomiast pozwala na optymalne wykorzystanie środków finansowych w celu zmaksymalizowania spodziewanych efektów. Ponadto, kompleksowy monitoring zapewnia również odpowiednią ocenę aktualności dokumentu oraz stopnia jego realizacji. Program rewitalizacji powinien być dokumentem „żywym”,podstawowym planem działania, wyznaczającym kluczowe kierunki rewitalizacji wskazującym sposoby osiągania założonych celów. Aby zaakceptowane przez radę gminy zapisy programu były realizowane, niezbędny jest organ odpowiedzialny za kompleksowy proces zarządzania procesem rewitalizacji. Ze względu na istotność programu rewitalizacji dla rozwoju gminy, podobnie jak ma to miejsce wprzypadku Strategii Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2016-

81| S t r o n a

2023,organem tym jestBurmistrz Grodziska Wielkopolskiego, który realizował będzie powyższe zadania za pośrednictwem Zespołu ds. Programu Rewitalizacji. Zespół ten będzie zarządzał całym procesem rewitalizacji w gminie, tj. wdrażaniem, monitorowaniem oraz przygotowaniem niezbędnych modyfikacji dokumentu.Członkowie Zespołu reprezentują różne dziedziny aktywności zawodowej i społecznej oraz posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie, co gwarantuje sprawne i kompleksowe zarządzanie procesem rewitalizacji w gminie, w szczególności wdrażanie programu rewitalizacji. Całość prac zespołu koordynuje Koordynator ds. Rewitalizacji będący jednocześnie przewodniczącym zespołu. Kluczowym elementem kompleksowego zarządzania procesem rewitalizacji w gminie jest system monitorowaniarewitalizacji. Zasady programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+wskazują, jak należy monitorowaćrealizację uchwalonego programu rewitalizacji. Stosując się do zapisów tam przedstawionych, system monitorowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017 – 2023 przedstawia się następująco i dotyczynastępujących płaszczyzn: a. monitorowania podstawowych parametrów programu na etapie przyjęcia oraz późniejszych jego aktualizacji (m.in. ludność, powierzchnia oraz przestrzenny obraz obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, lista projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych zapisanych w programie wraz z podaniem szacowanych kosztów oraz przewidywanych rezultatów, ramy finansowe programu wraz z prognozowanym montażem finansowym), b. monitorowania stopnia realizacji celów określonych w programie (co najmniej raz na dwa lata), c. monitorowania skutków realizacji programu, poprzez analizę poziomu wskaźników wykorzystywanych na etapie delimitacji obszaru rewitalizacji – wskaźniki stanu kryzysowego(co najmniej raz na dwa lata od momentu przyjęcia dokumentu do końca okresu obowiązywania), d. bieżącego monitorowania poziomu wdrażania programu - aktualizowana na bieżąco będzie lista przyjętych w programie przedsięwzięć podstawowych i uzupełniających ze statusem: „zakładane do realizacji”, „w trakcie realizacji” lub „zrealizowane”, w zależności od aktualnego postępu rzeczowego, wraz z podaniem poniesionych kosztów, montażu finansowego, a także ewentualnych rezultatów ich wdrożenia – efekty rzeczowe. Monitorowanie ww. płaszczyzn, prowadzone przez Zespół ds. Programu Rewitalizacji, sprowadzać się będzie m.in. do przygotowania w cyklach minimum dwuletnich sprawozdań/raportów z realizacji programu, służących ocenie jego aktualności, stopnia skuteczności i efektywności przyjętych działań rewitalizacyjnych. Zgodnie z zapisami Zasad programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, sprawozdania/raporty, zawierające m.in. informacje w zakresie wskaźników stanu kryzysowego, postępu rzeczowego i finansowego projektów rewitalizacyjnych oraz stopnia realizacji celów określonych

82| S t r o n a

w programie, przekazywanebędą do Departamentu PolitykiRegionalnej UMWW w Poznaniu,co dwa lata, począwszy od początku 2018 roku (kolejne na początku 2020, 2022 i 2024 roku). Podstawą opracowania sprawozdań/raportów z realizacji programu będzie „Formularz efektów monitorowania programów rewitalizacji”, stanowiący Załącznik nr 4. do Zasad programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+. W wyniku kompleksowego monitorowania rewitalizacji, zmieniających się uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oraz zgłaszanych potrzeb, może zaistnieć potrzeba modyfikacji zapisów programu rewitalizacji, w szczególności dotyczących projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Za przygotowanie niezbędnych modyfikacji programu odpowiedzialny jest organ wykonawczy gminy – Burmistrz Grodziska Wielkopolskiego,któryprzy udziale Zespołu ds. Programu Rewitalizacji, oceni zasadność oraz możliwość wprowadzenia korekt. W przypadku uznania korekt za zasadne, Zespół zastosuje procedurę wprowadzania zmian, tożsamą z procedurą przy tworzeniu programu, w szczególności uwzgledniającą dojrzałe formy partycypacji społecznej oraz strategiczną ocenę odziaływania na środowisko.

83| S t r o n a

Spis tabel Tabela 1. Szczegółowe dane dotyczące wyznaczonych jednostek analitycznych (JA) ...... 10 Tabela 2. Dane dotyczące wybranych wskaźników do analizy oraz źródła danych ...... 15 Tabela 3. Dane dotyczące wartości referencyjnych oraz „wartości kryzysowych” wskaźników wybranych do analizy ...... 18 Tabela 4. Wartości wskaźników wybranych do analizy w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach analitycznych...... 19 Tabela 5. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach analitycznych...... 28 Tabela 6. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach analitycznych...... 31 Tabela 7. Dostępność infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w sferze przestrzenno – funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach analitycznych ...... 34 Tabela 8. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach analitycznych ...... 41 Tabela 9. Szczegółowe dane dotyczące występowania negatywnych zjawisk w analizowanych sferach ...... 44 Tabela 10. Szczegółowe dane dotyczące zamieszkałych jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru zdegradowanego (OZ) ...... 45 Tabela 11. Szczegółowe dane dotyczące jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) ...... 47 Tabela 12. Indykatywne ramy finansowe projektów rewitalizacyjnych ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2017-2023 ...... 76

Spis rycin Rycina 1. Podział gminy na jednostki analityczne (JA) ...... 11 Rycina 2. Odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r...... 21 Rycina 3. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki w 2016 r...... 22 Rycina 4. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki stałe w 2016 r...... 23 Rycina 5. Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r...... 24 Rycina 6. Frekwencja w wyborach w gminie w 2015 r...... 25 Rycina 7. Odsetek uczniów bez promocji do klasy wyższej w 2016 r...... 26 Rycina 8. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej...... 27 Rycina 9. Liczba podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców (styczeń 2017 r.) ...... 29 Rycina 10. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej...... 30 Rycina 11. Odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych w 2016 r...... 32 Rycina 12. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej...... 33 Rycina 13. Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej...... 36 Rycina 14. Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania...... 37 Rycina 15. Dostępność obiektów sportowych do 1 km od miejsca zamieszkania...... 38 Rycina 16. Dostępność przystanku komunikacji publicznej do 1 km od miejsca zamieszkania...... 39 Rycina 17. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno – funkcjonalnej. . 40 Rycina 18. Odsetek obiektów budowlanych w złym stanie technicznym...... 42

84| S t r o n a

Rycina 19. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej...... 43 Rycina 20. Wyznaczony obszar zredagowany (OZ) w gminie Grodzisk Wielkopolski ...... 46 Rycina 21. Wyznaczony obszar rewitalizacji (OR) w gminie Grodzisk Wielkopolski ...... 48

85| S t r o n a