Jan Burlikowski

KRONIKA powiatu brzeskiego 1974-1975

TOM 4

BRZESKO 2009 © 2009 Copyright ZETO SA

Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved.

Żadna część tej publikacji nie może być powielana, ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.

Na okładce: widok karty tytułowej rękopisu.

Wydawca: ZETO SA 33-100 Tarnów, ul. Urszulańska 25

Przygotowanie tekstów i skanowanie zdjęć z oryginałów: ZETO SA

Korekta językowa: Danuta Borowiec

Opracowanie graficzne i druk: Brzeska Oficyna Wydawnicza, 32-800 Brzesko, ul. Czarnowiejska 1

ISBN 83-89364-31-X (komplet) ISBN 83-89364-35-2 (tom 4) Od Wydawców

Za zgodą Urzędu Miejskiego w Brzesku – właściciela praw autorskich – przedstawiamy Państwu tom IV unikalnego dzieła, jakim jest 6 tomów „Kronik Powiatu Brzeskiego” autorstwa Jana Burlikowskiego. Spodziewamy się, że zawarty w „Kronikach” materiał służyć będzie studentom i ludziom z obowiązku zajmującym się historią Ziemi Brzeskiej, ale przede wszystkim mieszkańcom Powiatu Brzeskiego, którym droga jest historia ich rodzinnych stron.

Tom IV „Kronik Powiatu Brzeskiego” Jana Burlikowskiego wydany został dzięki pomocy finansowej

gminy Brzesko

Słowo wstępne kronikarza

W chwili, gdy na ostatniej stronie tego tomu Piechowiczowi, przewodniczącemu Komisji Plano- napisałem słowo „koniec”, zakończyłem rów- wania Gospodarczego Prezydium PRN, a ostatnio nocześnie pewien etap swojej pracy nad KRO- Urzędu Powiatowego, gdyż z materiałów i opra- NIKĄ powiatu brzeskiego. Słowo to oznacza cowań tej Komisji wiele bowiem korzystałem. też zakończenie kroniki tego ogniwa admini- Dziękuję też pozostałym kierownikom Wydzia- stracji, które na skutek zmian administracyjno łów, również z ich opracowań przygotowanych na – terytorialnych z dniem 31 maja 1975 roku sesje PRN i posiedzenia Prezydium zaczerpnąłem przestało istnieć. Dlatego też postanowiłem rok wiele cennych materiałów i informacji. Dziękuję 1975 potraktować znacznie szerzej. Oprócz zwy- magistrowi inż. Pawłowi Żakowi za udostępnienie kłych kronikarskich zapisów opracowałem dane mapek powiatu i gmin. Składam także serdeczne opisowe i cyfrowe o stanie powiatu w ostatnim podziękowanie plastykowi Januszowi Pacewiczowi roku jego istnienia a także rozwój i osiągnię- za bezinteresowne zdobienie winietami wszyst- cia powiatu w okresie 30-lecia PRL. Wydaje mi kich dotychczas napisanych tomów, jak również się, że kiedy to podstawowe do tej chwili ogniwo mistrzowi introligatorskiemu Antoniemu Herber- administracji przestało istnieć i przeszło do histo- towi za fachową, staranną oprawę poszczególnych rii, materiały powyższe mogą być kiedyś ciekawą tomów. Dziękuję fotografikowi Halinie Madej za lekturą. Ze względów praktycznych osiągnięcia rzetelne i terminowe wykonanie odbitek ze zro- 30-lecia wydzieliłem w osobny tom, zatytułowany bionych przeze mnie zdjęć. „Brzeskie trzydziestolecie” Obecnie rozpocząłem pracę nad KRONIKĄ Oddając kolejny, ostatni tom KRONIKI pragnę powiatu od 1945 do 1959 roku, mam nadzieję, że serdecznie w tym miejscu podziękować wszystkim, gdy zdrowie i siły dopiszą mi oraz nadal spotykać którzy pomogli mi w tej pracy, Przede wszystkim się będę z pomocą życzliwych tej sprawie osób zaś serdecznie dziękuję magistrowi Wacławowi – także i to zamierzenie zdołam zrealizować. Notatka prasowa w „Gazecie Krakowskiej” Kronikarz Jan Burlikowski

„Terenowy radiowęzeł w Brzesku poprzez 4,5 tys. Drugą, prawdziwą pasją Jana Bulikowskiego głośników emituje codziennie dwa 15 – 20 minu- jest prowadzenie dokumentacji wydarzeń z terenu towe programy, informując o najważniejszych powiatu, czego wynikiem jest pokaźnych rozmia- faktach i wydarzeniach z życia powiatu. Aktualne rów kronika za okres lat 1960-66, stanowiąca uni- komunikaty, sprawozdania z sesji RN, audycje kalny przyczynek do historii ziemi brzeskiej i ko- z okazji ważnych rocznic i świąt, cykle tematyczne palnię informacji dla przyszłych historyków tych popularyzujące piękno regionu, koncerty życzeń itp. stron. Na bieżąco skrupulatnie zbiera materiały do Duszą radiowęzła, głównym autorem i spike- następnego tomu swej kroniki, od zbierania mate- rem jest Jan BURLIKOWSKI, którego odwiedzi- riałów i pisania tekstów począwszy, a skończyw- liśmy w ciasnej, dość prymitywnie wyposażonej szy na przyklejaniu zdjęć i wycinków prasowych, siedzibie radiowęzła – w piwnicy Urzędu Powia- wszystko wykonuje sam. towego. Mimo odpowiedzialnej pracy zawodowej Za zasługi w pracy zawodowej i niezwykłą pasję (kierownik Wydziału Administracyjno – Praw- działacza, Jan Burlikowski, odznaczony został nego), licznych obowiązków społecznych i rodzin- wieloma odznaczeniami państwowymi i społecz- nych, przez 20 lat swego małżeństwa z brzeskim nymi m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, radiem – z zapałem godnym prawdziwego hob- Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski bysty – zrealizował i przeprowadził ponad 5 tys. i Medalem 30-lecia PRL. Trudno zmierzyć odzna- audycji. Z dumą opowiada dziś o zrealizowanych czeniami sympatię, jaką się cieszy wśród miesz- cyklach audycji związanych z historią i tradycjami kańców Brzeska. Obecnie jest już na emeryturze, regionu brzeskiego jak: „Piękno ziemi brzeskiej”, poświęcając jeszcze więcej czasu swej wielkiej pasji „Dokumenty naszej przeszłości”, „Niektóre nazwy – pasji pracy społecznej”. miejscowości i obiektów fizjograficznych w powie- cie brzeskim”, „Ludzie ziemi brzeskiej”. Oczywi- ście sam był inicjatorem i autorem tych audycji. Jerzy Sadecki

Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Zmiany strukturalne i organizacyjne w radach narodowych Zgodnie z ustawami z dnia 22 listopada 1973 r. o zmianie Konstytucji PRL i ustawy o radach narodowych, z dniem 1 stycznia 1974 roku nastą- piły doniosłe zmiany strukturalne i organizacyjne organów rad narodowych. Terenowymi organami administracji państwo- wej oraz organami wykonawczymi stali się wojewo- dowie, prezydenci lub naczelnicy miast, naczelnicy powiatów, dzielnic i naczelnicy gmin. Prezydia rad narodowych odtąd reprezentują radę na zewnątrz, ustalają projekty rocznych planów pracy rady narodowej, przygotowują i zwołują sesje rady naro- dowej, organizują działalność komisji itp. Naczelnik powiatu swoje zadania wykonuje przy pomocy Wydziałów, a mianowicie: 1. Biura Ogólno-Organizacyjnego 2. Powiatowej Komisji Planowania 3. Wydziału Finansowego 4. Wydziału Oświaty i Wychowania, Kultury, Kultury Fizycznej i Turystyki 5. Wydziału Spraw Wewnętrznych 6. Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu

Naczelnik Miasta Adam JAKUBOWSKI

7. Wydziału Gospodarki Przestrzennej, Komu- nalnej, Ochrony Środowiska i Komunikacji 8. Wydziału Handlu, Przemysłu i Usług 9. Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej 10. Wydziału Zatrudnienia i Spraw Socjalnych 11. Powiatowej Komendy Straży Pożarnych

Pierwszym naczelnikiem powiatu Brzesko mianowany został dotychczasowy Przewodniczący Prezydium PRN – Jan Szczepaniec. Pierwszym naczelnikiem miasta Brzeska mia- nowany został Adam Jakubowski, dotychczasowy kierownik Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Brzesku. Prace związane z działalnością Powiatowej Rady Narodowej oraz jej komisji wykonuje powo- łane w tym celu Biuro Powiatowej Rady Narodo- wej. Na kierownika Biura powołany został dotych- czasowy sekretarz Prezydium PRN – Henryk Płaneta. Pierwszym wice-naczelnikiem powiatu został mgr inż. Józef Rosa, z wykształcenia inżynier rolnik. Urodzony 24 czerwca 1935 r. w Szczu- rowej, zamieszkały w Dębnie. Jest więc naszym krajanem. Przed powołaniem na to stanowisko pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym Siedziba Miejskiej Rady Narodowej i Urzędu Miejskiego w Brzesku w Dębnie na stanowisku zastępcy dyrektora.

11 Jan Burlikowski

Zmiany strukturalne – pełne zagospodarowanie parku miejskiego i organizacyjne w mieście Brzesku z budową muszli koncertowej na występy zespołów, Z dniem 1 stycznia 1974 roku w Brzesku, jedynym – zagospodarowanie szklarni miejskiej i po- mieście w powiecie brzeskim, nastąpiły zmiany większenie terenów zielonych, strukturalne i organizacyjne. Pierwszym naczel- – kontynuacja budowy szpitala, aż do jej zakończenia. nikiem miasta zgodnie z nowymi przepisami Miasto stawia sobie i inne, bardzo ambitne został Adam Jakubowski. Jest synem Michała zadania, jak na przykład: stała troska o estetyczny i Bronisławy, urodzony dnia 10 grudnia 1935 wygląd miasta, czystość ulic i placów, odnawia- roku. Odbywa zaoczne studia administracyjne nie fasad kamienic bez zacierania ich secesyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu wystroju, zwiększenie powierzchni zieleńców Jagiellońskiego. W roku 1965 wybrany został na i kwietników, zadrzewianie placów i ulic. stanowisko przewodniczącego Prezydium Miej- Władze miasta widzą możliwość wykonania skiej Rady Narodowej. W roku 1968 przeszedł do tych ambitnych zamierzeń przy pomocy ludności, pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki która powinna pomagać w ramach organizowa- Komunalnej na stanowisko dyrektora. nych, z inicjatywy Komitetów Osiedlowych, czy- Od roku 1972 do 1973 był kierownikiem Miej- nów społecznych mieszkańców. skiego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej. Obszar miasta Brzeska wynosi 1.077,70 ha, Wyniki świadczeń na Narodowy w tym użytki rolne 739 ha, las 144 ha. Ludność Fundusz Ochrony Zdrowia w roku 1973 miasta wynosi 10.800 mieszkańców. Powiatowy Komitet Narodowego Funduszu Miasto posiada takie większe zakłady pracy jak: Ochrony Zdrowia dokonał podsumowania akcji Okocimskie Zakłady Piwowarskie, Fabryka Opa- zbiórkowej na rzecz Narodowego Funduszu kowań Blaszanych, Zakłady Naprawcze Taboru Ochrony Zdrowia w roku 1973. Samochodowego w budowie, Mieszalnia Pasz Na planowaną kwotę 2.032.000 zł., wpłynęło ogó- Treściwych w budowie, Przetwórnia Owocowo– łem 1.876.766 zł., to jest 92,4% planowanej sumy. Warzywna PZGS, a także takie większe instytucje Poszczególne grupy społeczne świadczyły następująco: jak: PZGS, WSS, Spółdzielnia Nowość, Obwodowy – pracownicy od wynagrodzeń za pracę na pla- Urząd Pocztowo–Telekomunikacyjny, Narodowy nowaną kwotę 800 tys. zł., wpłacili 1.051.918 zł., Bank Polski, Bank Spółdzielczy Oddział Banku to jest 131,5% planu rocznego, Rolnego, Warsztaty Terenowej Obsługi Samocho- – rolnicy na planowaną kwotę 900 tys. zł. wpła- dowej, Oddział Centrali Nasiennej, Powiatowa cili 671.154 zł., to jest 74,6%, Spółdzielnia Ogrodnicza. Na terenie Brzeska ma – wolne zawody na 3.000 zł wpłaciły 2.150 zł., też swoją siedzibę Gminna Spółdzielnia Samopo- co stanowi 73,3% planu, moc Chłopska Okocim – rzemieślnicy na planowaną kwotę 44 tys. zł. Miasto posiada dwie szkoły podstawowe, Tech- wpłacili 23.700 zł., to jest 54% planu, nikum Mechaniczno-Elektryczne, Technikum Eko- – prywatny handel i usługi na planowaną kwotę nomiczne, Liceum Ogólnokształcące,4 przedszkola. 15 tys. zł. wpłaciły 14.605 zł., co wynosi 97,3% planu, Instytucje socjalne to: Szpital Powiatowy oraz – spółdzielczość na planowaną kwotę przychodnie specjalistyczne i rejonowe, tworzące 200 tys. zł. wpłaciła 96.561 zł., to jest 48,5% planu, Zespół Opieki Zdrowotnej. – młodzież szkolna na planowaną kwotę 20 tys. zł. Sprawami komunalnymi zajmuje się Miejskie zebrała 16.427 zł., co stanowi 82% planu rocznego. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej z pod- Przyczyną niewykonania planu rocznego były ległymi zakładami jak: Zakład Gospodarki Miesz- przede wszystkim niskie wpływy od rolników. kaniowej, Zarząd Zieleni Miejskiej. Urządzenia Jedynie gmina Iwkowa wykonała plan w 105,8%. komunalne to niedawno zbudowany wodociąg, Pozostałe gminy świadczyły następująco: Dębno częściowa kanalizacja, gaz. 97,4%, Czchów 90,1%, Szczurowa 85,2%, Zakli- Przed władzami Brzeska stoją takie problemy jak: czyn 84,7%, Borzęcin 82,2%, Zabawa 73%, gmina – dalsza rozbudowa sieci wodociągowej i kana- Brzesko 77,7%, Gnojnik 59,1%, Wojnicz 51,3%, lizacyjnej, Szczepanów 47,5%, miasto Brzesko 47,2%. – budowa dalszych budynków mieszkalnych we Ze środków zebranych na Narodowy Fundusz wszystkich pionach tj. budynków spółdzielczych, Ochrony Zdrowia budowane są między innymi pionu rad narodowych, spółdzielni mieszkaniowej ośrodki zdrowia. Taki budynek jest potrzebny budownictwa domków jednorodzinnych i budow- w Szczepanowie, jednak tamtejsze społeczeństwo, nictwa indywidualnego, jak wynika z powyższych danych, nie wykazuje – uporządkowanie istniejących ulic i placów oraz pełnego zrozumienia dla tej sprawy. Odmiennie budowa nowych w związku z rozbudową miasta, jest w gminie Iwkowa, która posiada wspaniały – dokończenie budowy placu Kazimierza Wielkiego, budynek ośrodka zdrowia wybudowany niegdyś

12 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 staraniem tamtejszego społeczeństwa, a mimo to Przewodniczącym komitetu był Franciszek Woj- tamtejsza ludność docenia potrzebę budowy takich tas, który otrzymał Złotą Odznakę, najbardziej zaś obiektów także w innych gminach. czynnymi członkami byli: Jan Babło, Marian Maj, Franciszek Polak, Józef Dymon. Otrzymali oni Brzesku potrzebna jest placówka PKO Srebrne Odznaki. Kiedyś taka placówka istniała, została jednak zli- kwidowana. Od tego czasu obsługę PKO sprawuje Z kroniki żałobnej Urząd Pocztowy w Brzesku. Każdego dnia przed Dnia 25 stycznia 1974 roku w wieku lat 66 zmarł okienkiem Urzędu ustawiają się długie kolejki dla w Dębnie Józef Strada. Był emerytowanym dyrek- załatwiania formalności związanych z obrotem torem szkoły w Dębnie. Długie lata pracował w tej PKO. Powoduje to słuszne niezadowolenie posia- wsi i Jego staraniem wybudowany tam został daczy rachunków w PKO. Uruchomienie drugiego gmach drugiej w powiecie Szkoły-Pomnika Tysiąc- okienka również nie załatwiło sprawy, bo albo są lecia, imienia Tadeusza Kościuszki. Był znanym do obydwu kolejki, albo tylko jedno jest czynne. w powiecie działaczem społecznym, aktywnie pra- Interwencje różnych czynników w tej sprawie cował w Gromadzkim Komitecie FJN i w Związku w Oddziale PKO w Bochni nie dały spodziewa- Bojowników o Wolność i Demokrację. Był więź- nych wyników. Podobno lokal przydzielony PKO niem obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu przez Prezydium MRN nie odpowiada tej instytu- i Buchenwaldzie. Za zasługi w pracy wychowawczej cji i tak sprawa przewleka się z wielką szkodą dla i społecznej Józef Strada był odznaczony Krzyżem idei oszczędności. Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego. Polski Czerwony Krzyż pomaga ludziom starym Z działalności brzeskiej Przy Powiatowym Komitecie istnieje zespół sióstr organizacji ZBOWiD-u PCK. Zadaniem zespołu jest otoczenie systema- Istniejący na terenie naszego powiatu Oddział tyczną i całkowitą opieką ludzi niezdolnych do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację samodzielnego życia, przede wszystkim starszych, stale powiększa liczbę swoich członków. Jedynie samotnych. Zespół liczy w tej chwili 20 sióstr, które w latach 1971/72 przybyło 247 nowych członków. w roku 1973 przepracowały łącznie 11.700 godzin, W październiku 1973 roku, kiedy podsumowy- niosąc pomoc 42 samotnym chorym: w Brzesku, wano działalność organizacji na Zjeździe Powia- Okocimiu, Jadownikach, Czchowie, Zakliczynie towym Delegatów – organizacja ta liczyła już 651 i Zakrzowie. Praca sióstr pogotowia PCK zyskuje członków, w tym zwyczajnych 574. Oddział posiada coraz większą popularność, uznanie i sympatię koła w terenie, a do najlepiej pracujących należą wśród społeczeństwa. koła w Szczurowej, Iwkowej i Szczepanowie. Sam Zarząd Oddziału Powiatowego rozwija żywą 29 rocznica Wyzwolenia i wszechstronną działalność. Szczególnie aktywne Dnia 19 stycznia 1974 roku, w związku z 29 rocz- są komisje. Na przykład komisja ds. propagandy nicą wyzwolenia miasta i powiatu, odbyła się pod przewodnictwem Stanisława Musiała organi- w sali kina Bałtyk uroczysta akademia. Zagaił ją zowała spotkania aktywu z młodzieżą i starszym przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej, Lucjan społeczeństwem. W latach 1972/73 takich spotkań Popik, zaś okolicznościowy referat wygłosił naczel- było 270, w których uczestniczyło około 11tys. słu- nik miasta, Adam Jakubowski. Część artystyczną chaczy. Aktywiści ZBOWiD-u szczególnie gorąco o treści okolicznościowej dał zespół młodzieżowy witani byli przez młodzież harcerską na zorganizo- Technikum Rolniczego z Wojnicza oraz kapela wanych przez nią alertach, ogniskach harcerskich, ludowa z Jaworska. wieczornicach. Na dzień rocznicy Wyzwolenia miasto przy- Wysoko oceniana jest praca komisji histo- brało odświętny wygląd. Okolicznościową audycję rycznej, której przewodniczącym jest mgr Karol nadał Radiowęzeł Powiatowy. Bernacki. Dostarczyła ona cennych materiałów Odpowiednie uroczystości odbyły się również do książki wydanej przez Wydawnictwo Literac- na terenie powiatu m.in. w Szczurowej. Przy kie w Krakowie Stanisława Czerpaka i Tadeusza udziale ponad 300 osób odbyła się tam uroczysta Wrońskiego pt. „Upamiętnione miejsca walk i mę- akademia, podczas której członkom Społecznego czeństwa na terenie miasta Krakowa i wojewódz- Komitetu Budowy Domu Ludowego w Woli Prze- twa krakowskiego okresu lat II wojny światowej mykowskiej wręczono odznaki Za Zasługi dla 1939-45”. Został też opracowany album pamiąt- Ziemi Krakowskiej. Dom Ludowy w Woli Prze- kowy zatytułowany „Pierwsze dni wolności na mykowskiej został zbudowany w latach 1970-73 Ziemi Brzeskiej”, zawierający unikalne fotogra- dużym wysiłkiem miejscowego społeczeństwa. fie. Komisja ta współpracuje z Polską Akademią

13 Jan Burlikowski

Nauk, opracowując dla niej dane dotyczące tajnego sekstet z Łysej Góry w składzie: Maria Babiarska, nauczania w powiecie brzeskim. Komisja socjalno- Elżbieta Wąder, Stanisława Proczek, Krystyna bytowa starała się o skierowania na leczenie sana- Piaskowy, Zofia Koczowska i Jolanta Ćwik. toryjne, opiniowała zapomogi i wnioski o renty. Dodatkowo jury wyróżniło Lucynę Łazarczyk, W okresie sprawozdawczym przyznano 18 zapo- Elżbietę Domagałę i Kazimierza Grzybka oraz móg losowych na ogólną sumę 27 tys. zł. Innych duet Bogumiłę i Krystynę Kraj, zapomóg przyznano 52 na łączną sumę 64.700 zł. Bardzo licznie zebrana publiczność gorąco Mimo, iż sprawa rent jest trudna, Zarząd ubie- oklaskiwała wszystkich amatorów, wykonawców gał się o nie usilnie dla tych członków, którzy speł- piosenki radzieckiej. niali wymagane warunki. W roku 1972 takie renty przyznano 13 członkom. Pożyteczna działalność SKP ZBOWiD w Brzesku posiada licznych i ak- Zespół ds. Społecznych Komisji Pojednawczych tywnych działaczy wśród których należy wymie- Powiatowego Komitetu FJN dokonał podsumowa- nić przede wszystkim: Adama Dzierwę, prezesa nia działalności tych komisji w roku 1973. Oddziału od roku 1945, Stanisława Musiała, Wła- Obecnie działa w powiecie 16 SKP. W gminie dysława Myślińskiego, Wawrzyńca Witowskiego, Wojnicz działają 3 Komisje, podobnie w gminie wiceprezesów, sekretarza Romana Garbienia, Brzesko, w pozostałych gminach oraz w mieście skarbnika Władysława Karasia, a także aktywistkę Brzesku po 1. W ciągu całego roku do wszystkich Irenę Habryło, a nadto Rudolfa Burzyckiego płk lek. Społecznych Komisji Pojednawczych wpłynęło Waleriana Jaworskiego i mgr Karola Bernackiego. ogółem 536 spraw, w tym od obywateli 529, Sąd Powiatowy nadesłał 4, organa MO 3 sprawy. Naj- Pożary w roku 1973 więcej spraw rozpatrzyła SKP w Iwkowej – 107, Powiatowa Komenda Straży Pożarnych ogłosiła następnie w Szczurowej – 80, w Zabawie – 61, dane dotyczące pożarów w 1973 r. W tym czasie na w Zakliczynie – 58. W mieście Brzesku do SKP nie terenie całego powiatu było 68 pożarów. Spaleniu wpłynęła ani jedna sprawa. uległo 57 budynków, w tym 35 całkowicie. Straty Po przeprowadzaniu postępowania Komisje z tytułu pożarów wyniosły 2.170.800 zł. Najwięk- zdołały załatwić ugodowo 302 sprawy. Duży sukces sza liczba pożarów powstała w indywidualnych pod tym względem osiągnęła SKP w Szczurowej, gospodarstwach rolnych – 58, powodując straty na gdyż na 80 wszystkich spraw, zdołała doprowadzić 2.057 tys.zł. W porównaniu z rokiem 1972 liczba do ugody w 70 wypadkach, podobnie w Iwkowej na strat zmniejszyła się o około pół miliona zł., liczba 107 – 79 załatwiono ugodowo. pożarów zaś o 5. Mimo tej poprawy Powiatowa Najwięcej spraw, jakimi zajmowały się komisje Komenda nadal apeluje do wszystkich o przestrze- (bo około 90%), to różne nieporozumienia sąsiedz- ganie wszelkich przepisów przeciwpożarowych. kie na tle majątkowym na przykład: zaoranie mie- W związku z tym zapowiadane są kontrole we dzy, korzystanie bez zezwolenia z prywatnej drogi wszystkich gospodarstwach i zakładach pracy pod sąsiada, zacienianie pola przez drzewa sąsiada. względem zabezpieczenia przeciwpożarowego. W niektórych wypadkach, gdy strony nie chciały się pogodzić, a strona uważająca się za pokrzyw- Konkurs Piosenki Radzieckiej dzoną miała oczywistą rację – Społeczne Komisje 17 lutego 1974 r. w sali Powiatowego Domu Kul- Pojednawcze wydawały orzeczenia, do których tury w Jadownikach odbył się XIII Ogólnopolski strony najczęściej stosowały się. Konkurs Piosenki Radzieckiej (etap powiatowy). Były też wypadki rażącej krzywdy wyrządzonej Eliminacje wstępne odbyły się wcześniej w gmi- innym osobom. W tym wypadku SKP, oprócz obo- nach. Do konkursu powiatowego stanęło 22 soli- wiązku naprawiania krzywdy, orzekały także obo- stów i kilka zespołów. wiązek wpłacenia pewnej kwoty na cele społeczne, Po otwarciu konkursu przez wiceprzewodni- na przykład na odbudowę Zamku Warszawskiego. czącego Zarządu Powiatowego Towarzystwa Przy- Takich orzeczeń wydano 15. jaźni Polsko – Radzieckiej, Franciszka Dobrzań- skiego nastąpiły eliminacje, które miały wyłonić Zjazd Statutowy Delegatów TPPR najlepszych na konkurs wojewódzki. 20 lutego 1974 roku obradował w Brzesku Statu- Wśród solistów zwyciężyła już po raz trzeci towy Powiatowy Zjazd Delegatów Towarzystwa Wiesława Wojewoda, uczennica IV klasy Liceum Przyjaźni Polsko – Radzieckiej. Około 80 delega­ Ogólnokształcącego w Brzesku, drugie miejsce tów reprezentowało ponad 1.200 członków tej przyznano Lucynie Dernoga z Wojnicza, a trzecie masowej organizacji, zrzeszonych w kołach zakła- Krystynie Hanowskiej z Jadownik. dowych i terenowych w powiecie. W obradach, któ- Do eliminacji na szczeblu wojewódzkim, oprócz rym przewodniczył Franciszek Dobrzański, uczest- wyżej wymienionych solistek, wytypowano również niczył sekretarz KP PZPR Kazimierz Schütterly.

14 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Zarząd Wojewódzki TPPR reprezentował Edward to najwyższy budżet powiatu uchwalony po wojnie. Piecha. Na Zjazd przybył również przewodniczący Jest wyższy od zeszłorocznego prawie o 69.500 tys.

Powiatowego Komitetu FJN – Franciszek Bal. zł.. Zwiększone zostały wydatki bieżące o 32.734 Referat, przedstawiający pracę brzeskiej organi- tys. zł oraz inwestycyjne o 34.600 tys. zł. Ponad zacji TPPR, wygłosił wiceprzewodniczący Zarządu 3 mln zł. uchwalono też na kapitalne remonty. Powiatowego – Franciszek Zięcina. Z treści tego Dochody budżetu powiatu to przede wszystkim referatu wynikało, że praca Zarządu Powiato- środki wyrównawcze w postaci udziału w docho- wego i poszczególnych kół była bardziej ożywiona dach państwowych budżetu centralnego w wysoko- niż w poprzednich kadencjach. Przede wszystkim ści ponad 120 mln zł. oraz dodatki na inwestycje rad wzrosła poważnie liczba członków z 731 w roku narodowych w wysokości 80 mil zł. Dochody własne 1971 do 1275 na koniec 1973 r. Na terenie miasta budżetu powiatu wynoszą nieco więcej niż 90 mln zł. i powiatu działa obecnie 15 kół członków indywi- Kwota 190.782 tys. zł. zabezpiecza bieżącą dzia- dualnych oraz 10 kół zbiorowych. Tych ostatnich łalność rad narodowych, a więc wydatki na zarzą- przybyło w minionej kadencji 6. Oprócz tego w 40 dzanie takimi działami gospodarki narodowej jak: szkołach, średnich i podstawowych istnieją koła rolnictwo, przemysł, gospodarka komunalna i inne. szkolne Przyjaciół Związku Radzieckiego. Na ten cel przeznacza się 42.304 tys. zł. Najpoważ- Dużą popularnością cieszą się organizowane niejsza kwota budżetu bieżącego przeznaczona jest każdego roku konkursy amatorów wykonawców na utrzymanie szkół i innych placówek kulturalno- piosenki radzieckiej. Na przykład w roku ubiegłym oświatowych oraz na wydatki na cele socjalne, jak w eliminacjach poprzedzających konkurs powia- utrzymanie szpitala, ośrodków zdrowia i przy- towy uczestniczyło ponad 400 osób. chodni rejonowych. Łącznie na te cele budżet Ciekawą imprezą zorganizowaną przez ogniwa przewiduje 131.070 tys. zł. Utrzymanie admini- TPPR był udział młodzieży 45 szkół w konkursie stracji ma kosztować niewiele ponad 16 mln zł. plastycznym pod nazwą „Kopernik – Ciołkow- W dziale gospodarki narodowej największa ski – Gagarin”.25 najlepszych prac przesłano na pozycja przewidziana jest na rolnictwo – 11.788 wystawę wojewódzką, gdzie praca uczniów Liceum tys. zł., na utrzymanie Powiatowego Zarządu Dróg Ogólnokształcącego w Brzesku zdobyła I nagrodę. Lokalnych oraz na wydatki związane z jego działal- Dużym powodzeniem cieszył się festiwal filmów nością przewidziana jest kwota 13.650 tys. zł. Na radzieckich. W roku 1973 oglądało je 3.500 widzów. gospodarkę komunalną i mieszkaniową przewiduje Zorganizowano w roku ubiegłym wystawę się w tegorocznym budżecie 15.641 tys. zł. Uwzględ­ objazdową osiągnięć gospodarczych i kulturalnych nione są w tej pozycji również wydatki na obronę Związku Radzieckiego, która odwiedziła 11 miejsco- przeciwpożarową. Także w tym dziale uwzględ- wości na terenie powiatu. Członkowie kół TPPR przy niono kwotę 5 mln zł. na utrzymanie oddanego Browarze oraz przy PZGS prowadzą wymianę znacz- do eksploatacji wodociągu Łukanowice – Brzesko. ków pocztowych z zaprzyjaźnionymi osobami z te- Na szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie renu ZSRR. Poszczególne koła prenumerują prasę przeznacza się w budżecie kwotę 67.992 tys. zł. radziecką w ilości 884 egzemplarzy różnych tytułów. Odpowiednie kwoty zostały także zabezpieczone na W okresie ostatniej kadencji lektorzy TPPR utrzymanie przedszkoli oraz szkolnictwo zawodowe. wygłosili w klubach i świetlicach 90 prelekcji na Budżet na cele kulturalno-oświatowe wynosi tematy związane z Krajem Rad, organizowano sze- 4.100 tys. zł. Są to przede wszystkim wydatki na reg uroczystości rocznicowych. utrzymanie gminnych ośrodków kultury. W tej Zjazd dokonał wyboru nowych władz: przewod- kwocie mieszczą się też wydatki na utrzymanie niczącym Zarządu Powiatowego wybrany został i działalność Powiatowego Domu Kultury z sie- Henryk Płaneta – dyrektor Biura Powiatowej Rady dzibą w Jadownikach oraz na bibliotekę powia- Narodowej, przewodniczącym Komisji Rewizyjnej tową i biblioteki oraz punkty biblioteczne na tere- został Władysław Karaś – pracownik PZGS. nie powiatu i świetlice wiejskie. Łącznie takich W części artystycznej wystąpili laureaci XIII placówek w powiecie jest 88. Konkursu Piosenki Radzieckiej. Wydatki na bieżącą działalność służby zdrowia wyniosą w bieżącym roku ponad 51 mln. zł. Jest Plan gospodarczego rozwoju to kwota wyższa o prawie 11,5 mln zł. od kwoty powiatu i budżet na rok 1974 z roku poprzedniego. Zwiększona tak wydatnie W spóźnionym terminie, bo dopiero 21 lutego kwota na cele ochrony zdrowia pozwoli na przeję- 1974 r. Powiatowa Rada Narodowa w Brzesku cie do budżetu powiatu dotychczasowych spółdziel- uchwaliła plan gospodarczego rozwoju powiatu czych ośrodków zdrowia, a także na rozwinięcie i budżet na rok 1974. szerszej działalności przez Szpital Powiatowy, co Budżet na rok bieżący po stronie wydatków nastąpi po przeniesieniu szpitala do wyremonto- i dochodów zamyka się kwotą 291.472 tys. zł. Jest wanego, właściwego budynku.

15 Jan Burlikowski

Na kapitalne remonty przeznaczona jest kwota dzieci niż w roku 1973. Łącznie z przedszkoli korzy- 16.690 tys. zł. Na kwotę tę składają się wydatki na stać będzie 1.650 dzieci. Nadto planuje się zorgani- remonty kapitalne szeregu szkół, ośrodków zdro- zowanie 40 ognisk przedszkolnych dla 630 dzieci. wia, ulic, sprzętu drogowego itp. W szkolnictwie ogólnokształcącym planuje się Uchwalony przez Powiatową Radę Narodową przyjąć do klasy pierwszej 160 uczniów, to jest plan społeczno-gospodarczego rozwoju powiatu o 9,5% więcej. Łącznie w Liceum Ogólnokształcą- charakteryzuje się dużą dynamiką wzrostu zadań. cym kształcić się będzie 513 uczniów. W przemyśle terenowym wzrośnie bardzo Podstawowym zadaniem rolnictwa w roku poważnie wartość sprzedaży produkcji własnej. 1974 będzie utrzymanie i utrwalanie dotychczaso- Na przykład nastąpi wysoka dynamika w pionie wych pomyślnych tendencji rozwojowych. Zadania Centrali Spółdzielni Ogrodniczych. Osiągnięta ona w produkcji roślinnej są w znacznej mierze pod- zostanie dzięki zwiększeniu produkcji w Zakładzie porządkowane potrzebom produkcji zwierzęcej Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Dębnie. i w związku z tym główne zadanie w rolnictwie W pionie spółdzielni mleczarskich plan produk- stanowi zwiększenie produkcji zbóż i pasz. cji kształtuje się na poziomie 92,4% w porównaniu Plan gospodarczy zakłada zwiększenie z rokiem ubiegłym. Plan zeszłoroczny przekroczony powierzchni uprawy pszenicy o 16,9% oraz jęcz- został o około 13 mln. zł. Toteż w ciągu roku bieżą- mienia o 53,4%. Na glebach o niższej kulturze cego wykonanie planu w tym pionie będzie tak kory- dążyć się będzie do intensyfikacji upraw żyta gowane, aby została utrzymana dynamika wzrostu i owsa. W sumie w wyniku tych zmian produkcja na poziomie co najmniej 2% – to jest wysokości globalna zbóż powinna wzrosnąć o 6,1%. średniej wzrostu całego przemysłu terenowego. Rośliną wywierającą wpływ na wzrost pogłowia W roku 1974 planowany jest wzrost o około zwierząt hodowlanych są ziemniaki. Dotychczas 13% usług dla ludności. W zakresie usług przemy- wprowadzone odmiany ziemniaków pozwalają słowych dotyczy to przede wszystkim Brzeskich na wzrost produkcji towarowej, jednak z przy- Zakładów Przemysłu Terenowego, gdzie planuje czyn wadliwego nawożenia oraz z braku należytej się wzrost usług o około 62,5%. ochrony upraw przed szkodnikami i chorobami W obrocie towarowym przewiduje się dalsze osiągane plony nie są zadowalające. Ważne będzie utrzymanie tempa wzrostu dochodów ludności. również zadanie intensyfikacji produkcji pasz na Siła nabywcza na zakup towarów przez ludność gruntach ornych, a w związku z tym rozszerzać wzrośnie o około 8%, co znajdzie pokrycie w do- się będzie uprawa wysokobiałkowych pasz, to jest stawach towarów na rynek. Sprzedaż detaliczna koniczyny z trawami, lucerny, kukurydzy, bobiku kształtować się będzie na poziomie około 1.171 mln i mieszanek strączkowych. Zakłada się w dalszym zł. W celu dalszej poprawy poziomu i jakości usług ciągu wzrost uprawy warzyw, w sadownictwie zaś planowana jest na bieżący rok rozbudowa i mo- planuje się rozwój upraw zblokowanych. dernizacja istniejącej sieci detalicznej i zakładów Powyższe założenia realizować się będzie przy gastronomicznych. W pionie wiejskim oddanych pomocy rozprowadzania nawozów sztucznych zostanie do użytku 12 sklepów tj.: w Złotej, w Więc- w ilości 6.300 ton, co stanowi 110,4 kg na hek- kowicach, Biadolinach Radłowskich, Buczu, Przy- tar,8.100 ton wapna,1.160 ton kwalifikowanego borowie, Olszynach, Zawadzie Uszewskiej, Okoci- materiału siewnego zbóż odmian intensywnych miu, Niedzieliskach, Wał Rudzie, Woli Radłowskiej wysokoplennych i 2.816 ton ziemniaków sadzenia- i Rudym-Rysiu. Nadto jeden wiejski dom towa- ków, ponad 100 ton nasion roślin pastewnych. rowy w Szczurowej oraz trzy zakłady gastro- Dalsze zadania to: należyte zaopatrzenie w na- nomiczne: w Iwkowej, Jadownikach, Zabawie. siona roślin pastewnych, zwiększenie ilości demon- W dziedzinie oświaty i wychowania do głównych stracji łanowych uprawowych i odmianowych, zadań należy tworzenie warunków dla przeprowa- poszerzenie usług w zakresie rozsiewu nawozów dzenia reformy systemu edukacji. Plan zakłada, że i wapna, zorganizowanie konkursów łąkowych. liczba uczniów w szkołach podstawowych zmniej- W zakresie produkcji zwierzęcej planuje się szy się o 1,2%. Nastąpi jednak przyrost izb lekcyj- zwiększenie liczby gospodarstw podejmujących nych o 4, a wynika to z oddania nowego budynku produkcję młodego bydła rzeźnego o specjalnej szkolnego w Grabnie. Liczba oddziałów w szkołach jakości do 1.800 oraz rozprowadzenie cieląt na podstawowych wynosić będzie 825 to jest o 8,1% remont stada i wymianę ras – 900 sztuk. W za- więcej w stosunku do roku poprzedniego. Pozwoli kresie wzrostu pogłowia trzody chlewnej dążyć to na utrzymanie liczby 30 uczniów w oddziale, się będzie do osiągnięcia stanu pogłowia macior stosownie do wytycznych. do 4.900 sztuk, co da możność uzyskania około W miejscowości Łęki zdołano wygospodarować 59 tys. prosiąt. lokal na utworzenie przedszkola, a wychowaniem Jak wielką wagę przywiązuje się do rolnictwa, przedszkolnym zostanie objętych o 3,1% więcej może świadczyć fakt, że na inwestycje w rolnictwie

16 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 przeznacza się w planie na rok 1974 około 60% tym, zamkniętym i doraźną pomocą. W związku wszystkich nakładów inwestycyjnych. z tym z dniem 1 stycznia 1974 r. uległy likwidacji Na zadania melioracyjne przewiduje się 51.366 spółdzielnie zdrowia, obecnie działa 17 placówek tys. zł. W dalszym ciągu głównym kierunkiem lecznictwa otwartego. Nadto 3 punkty lekarsko- inwestowania w zakresie melioracji jest kontynu- dentystyczne,4 izby porodowe,6 punktów położ- owanie prac przy zabezpieczaniu powiatu przed niczych. W remontowanym szpitalu liczba łóżek powodzią. Budowane będą nowe oraz podwyższone zostanie zwiększona z 170 do 205. zostaną stare wały ochronne, na co przeznacza Plan inwestycyjny zakłada kontynuację budowy się 38.979 tys. zł. Pod względem rzeczowym plan szpitala powiatowego. Na ten rok limity i środki przedstawia się następująco: na ten cel wynoszą 25.800 tys. zł. W ramach tych – budowa wałów – 2,2 km, środków wybudowany zostanie hotel dla pielęgnia- – podwyższenie wałów – 6,6 km, rek oraz wykonane zostaną ławy pod główny budy- – drenowanie gruntów ornych – 501 ha, nek szpitala, ciągi kanalizacyjne oraz wodociąg. – zagospodarowanie pomelioracyjne użytków W Szczurowej trwa budowa ośrodka zdrowia. Na zielonych – 80 ha. zakupy inwestycyjne sprzętu medycznego przewi- W resorcie rolnictwa przewidziano także duje się 550 tys. zł. nakłady na budowę wodociągów wiejskich. W roku W dziale gospodarki komunalnej i mieszkanio- 1974 kontynuowana będzie realizacja wodociągu wej oddane zostaną w tym roku w powiecie miesz- lokalnego w Szczurowej kosztem 4.478 tys. zł przy kania w liczbie 455, w tym przy ulicy Browarnej udziale Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej, jako 150 mieszkań typu spółdzielczego. Na kapitalne zainteresowanej, w wysokości 2.791 tys. zł. W roku remonty budynków mieszkalnych plan przeznacza bieżącym zostanie zakończona budowa wodociągu 3.100 tys. zł, natomiast na kapitalne remonty urzą- Sufczyn – Łysa Góra, na co przeznacza się środki dzeń komunalnych kwotę 10.300 tys. zł. W ramach w wysokości 2.209 tys. zł. budownictwa komunalnego wspólnie z Okocim- Na elektryfikację wsi przeznacza się 20 tys. skimi Zakładami Piwowarskimi rozpoczęta zosta- zł. Światło elektryczne otrzyma 56 gospodarstw nie budowa oczyszczalni ścieków. Nadto w planie w przysiółkach Wielkie Drogi wsi Borzęcin oraz inwestycyjnym budownictwa mieszkaniowego rad Rogale i Domonic wsi Porąbka Uszewska. narodowych przyznane zostały limity i środki w wy- Plan gospodarczy uwzględnia w odpowiedni sokości 3.800 tys. zł na rozpoczęcie budowy bloku sposób również gospodarkę drogową. Zakłada się mieszkalnego przy ul. Obrońców Stalingradu. budowę 20 km dróg lokalnych o nawierzchni twar- W dziale kultura fizyczna i turystyka przewiduje dej, wyłącznie w ramach czynów społecznych, na co się, przyjmując dotychczasowy wzrost ruchu tury- przeznacza się także 20 mln zł. Modernizacją obję- stycznego, konieczność obsługi w roku 1974 – 50 tych zostanie 17 km dróg w tym 12 z równoczesną tysięcy turystów. Plan zabezpiecza więc podstawowe odnową. Pierwszeństwo będą miały drogi, po któ- środki niezbędne do wykonania tych zadań w zakre- rych kursuje PKS. Planuje się także odnowę 6 km sie rozwoju bazy materiałowej. W zakresie kultury dróg oraz budowę 4 mostów, jak również remont fizycznej wybudowane będzie boisko sportowe Gw noj- 4 mostów. Łącznie nakłady na budowę, moderniza- niku oraz kontynuowana będzie budowa sali gim- cję i utrzymanie dróg oraz mostów wyniosą 36.250 nastycznej przy szkole w Biadolinach Radłowskich. tys. zł. z czego 8.650 tys. zł. stanowić będą środki Plan inwestycyjny przewiduje szereg zadań budżetowe,5.050 tys. zł wyniosą dotacje na popie- natury inwestycyjnej m.in. w resorcie oświaty ranie czynów społecznych ludności,6.203 tys. zł. da przewidziano limity i środki na zakończenie fundusz gminny,4.500 tys. zł przeznaczone będą ze budowy szkoły podstawowej w Grabnie oraz pawi- środków na usuwanie skutków powodzi. lonu szkolnego w Wojniczu. Rozpoczęta też będzie W dziedzinie kultury i sztuki plan przewiduje budowa szkoły podstawowej w Rudzie Kameralnej. uruchomienie biblioteki w Maszkienicach, dwóch W zakresie ochrony przeciwpożarowej zakoń- świetlic: w Grądach Mokrzyskich i Woli Przemy- czona zostanie rozbudowa strażnicy Zawodowej kowskiej. Łącznie więc działalność kulturalno- Straży Pożarnej w Brzesku. oświatową w powiecie prowadzić będą: Powiatowy W resorcie gospodarki komunalnej pewne Dom Kultury z siedzibą w Jadownikach,10 gmin- środki zostały przeznaczone na finansowanie nie- nych ośrodków kultury, 40 bibliotek, 88 świetlic, których jeszcze uzupełnień przy budowie wodo- 23 kluby RUCH oraz 23 kluby Młody Rolnik. ciągu Łukanowice – Brzesko. Zakupi się dla bibliotek nowe książki za 15 tys. zł. W resorcie zdrowia, oprócz szpitala powiato- Kolejny dział to zdrowie i opieka społeczna. wego, realizowana będzie budowa 5 ośrodków Plan w tym zakresie koncentruje się na umacnia- zdrowia tj. w Zabawie, Olszynach, Gnojniku, Dęb- niu wprowadzonego w latach ubiegłych zintegro- nie, Szczepanowie. Ponadto rozpoczęta będzie wanego systemu zarządzania lecznictwem otwar- budowa dwóch aptek: w Czchowie i Iwkowej.

17 Jan Burlikowski

W resorcie kultury w roku 1974 zostanie działacze społeczni, między innymi: przewodni- zakończona nakładem 443 tys. zł. budowa domu czący Zarządu mgr inż. Paweł Żak, zastępca przew. ludowego w Biesiadkach. Jan Burlikowski oraz sekretarz Janina Grzesik. W ramach czynów społecznych i programu Do zeszłego roku praca tej organizacji opie- w tym zakresie prowadzona będzie budowa 11 rała się głównie na Zarządzie Oddziału w Brzesku domów strażackich tj. w Jasieniu, Maszkienicach, oraz na szkolnych kołach. Od listopada 1972 roku Strzelcach Wielkich, Porąbce Iwkowskiej, Biado- praca tej pożytecznej organizacji weszła na szer- linach Radłowskich, Perle, Wokowicach, Uszwi, sze tory. W listopadzie na sesji Powiatowej Rady Szczurowej, Czchowie, Łoniowej. Łącznie przewi- Narodowej, na którą zostali zaproszeni i zabierali duje się na to 3.800 tys. zł. głos działacze Ligi – Powiatowa Rada Narodowa W pionie rad narodowych przewiduje się roz- podjęła uchwałę zalecającą utworzenie w każ- poczęcie budowy budynku administracyjnego dla dej gminie koła LOP jako organizacji społecznej, Urzędu Gminy w Zakliczynie. której statutowym obowiązkiem jest ochrona Kosztem 1 mln. zł przewidziana jest budowa przyrody. Na mocy tej uchwały Zarząd Oddziału wodociągu dla Technikum Rolniczego w Wojniczu. Powiatowego LOP przy pomocy swego aktywu Inwestycje innych jednostek przedstawiają się zorganizował w 10 gminach koła, w skład któ- następująco: rych weszli m.in. agronomowie i inni pracownicy Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa otrzy- służby rolnej, nauczyciele, rolnicy, leśnicy i pra- mała na budowę trzech bloków mieszkalnych przy cownicy instytucji gminnych. Koła te zostały oto- ulicy Browarnej w Brzesku kwotę 20 mln zł. Da to czone staranną opieką. Przydzielono im materiały 150 izb mieszkalnych. PZGS będzie realizował pięć informujące o formach działalności Ligi Ochrony zadań inwestycyjnych: budowę wiejskiego domu Przyrody a działacze powiatowi LOP uczestniczyli towarowego w Szczurowej, magazynu wyrobów w posiedzeniach, wygłaszali prelekcje na tematy gotowych i wytwórni wód gazowanych w Brzesku, związane z ochroną przyrody. Nowe Zarządy magazynu hurtowych artykułów przemysłowych gminne LOP wyposażono w potrzebne im druki, i otaczarni żwiru, a nadto kosztem ponad 16 mln zł. instrukcje i foldery informacyjno-propagandowe. będzie realizował budowę 12 sklepów wiejskich i ma- Członkom wydano legitymacje. Zarządy Gminne gazynów oraz trzech pawilonów gastronomicznych. LOP samodzielnie przeprowadziły akcję zalesia- Spółdzielnia NOWOŚĆ kontynuować będzie nia i zadrzewiania na swoim terenie. Działalność budowę pawilonu usług wielobranżowych kosztem Zarządów gminnych owocna była również i na 4.600 tys. zł. polu organizacyjnym. Dzięki temu, że do tych W planie centralnym kontynuować się będzie zarządów weszło szereg nauczycieli wzrosła liczba w roku 1974 na terenie Brzeska budowę Zakładu szkolnych kół LOP. Tylko w okresie II kwartału Naprawczego Taboru Samochodowego. Realizo- 1973 roku powstało ich 15, a 6 dotąd biernych, wana będzie w dalszym ciągu rozbudowa Fabryki zaktywizowało swoją działalność. Powołanie Opakowań Blaszanych oraz Okocimskich Zakła- gminnych zarządów przyczyniło się w znacznym dów Piwowarskich. stopniu do poszerzenia działalności tej pożytecz- nej placówki. Jest to bowiem organizacja, która Konkurs Gmina wobec stałego wzrostu zagrożenia przyrody i za- – mistrz gospodarności każenia środowiska człowieka, może wiele zdzia- Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu łać dla ochrony przyrody. ogłosił konkurs Gmina – mistrz gospodarności. Na jedenaście gmin w powiecie – do konkursu przystą­ Wybrano nowych sołtysów piło dziesięć gmin. Jedynie gmina Szczepanów nie W powiecie zakończona została kampania wybor- zgłosiła swego udziału w tym konkursie. Przebieg cza sołtysów i podsołtysów. Ogółem wybrano i wyniki konkursu będzie oceniał zespół ds. kon- 112 sołtysów i po raz pierwszy taką samą liczbę kursu powołany przez Powiatowy Komitet FJN. podsołtysów. Na sołtysów wybrano ponownie 96 Na czele zespołu stoi mgr Stanisław Maj, wice- dotychczasowych sołtysów, co świadczy o dużym naczelnik powiatu, kierownik Wydziału Rolnictwa, zaufaniu ludności, jakim cieszyli się ludzie spra- Leśnictwa i Skupu Urzędu Powiatowego. wujący dotychczas tę funkcję. Wśród wybranych Wraz z powyższym konkursem prowadzony na sołtysów jest 6 kobiet. będzie drugi konkurs pod nazwą Rolniczy czyn Zebrania wyborcze przerodziły się w ogólną XXX–lecia. debatę nad sprawami danej wsi. Ustępujący soł- tysi składali sprawozdania ze swej działalno- O działalności Ligi Ochrony Przyrody ści, a uczestniczący w zebraniach radni GRN, Od szeregu lat działa w Brzesku Liga Ochrony Przy- naczelnicy gmin i pracownicy administracji rody. W skład Zarządu Powiatowego wchodzą ofiarni gminnej informowali obecnych o najbliższych

18 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 zamierzeniach gospodarczych w gminie. Oma- Niebezpieczeństwo pożaru wiane też były zadania wynikające z konkursu Ponieważ miejscowa ludność na wiosnę ma w zwy- Gmina – mistrz gospodarności. Do konkursu czaju masowe wypalanie zeschłych traw, sitowia, tego przystąpiły wszystkie gminy powiatu brze- chwastów i zarośli, co stwarza duże niebezpieczeń- skiego z wyjątkiem gminy Szczepanów. Prawie stwo rozprzestrzenienia się pożaru na lasy i zabu- na każdym zebraniu miejscowa ludność deklaro- dowania – Powiatowa Komenda Straży Pożarnych wała udział w czynach społecznie-użytecznych, prowadzi szeroką akcję zmierzającą do zaniecha- szczególnie takich jak: budowa i remonty dróg, nia tego zwyczaju. Dokonuje się też przeglądu budowa remiz strażackich, zbiorników wodnych, zabezpieczenia przeciwpożarowego poszczegól- ośrodków zdrowia, aptek. Na przykład w gmi- nych gospodarstw. W wypadkach rażących uchy- nie Borzęcin podjęto czyny drogowe wartości bień, stosowane są kary grzywny. 800 tys. zł. zadeklarowano zwiększenie hodowli trzody chlewnej o 580 sztuk i bydła o 260 sztuk. Zjazd delegatów Młodzież LZS postanowiła przepracować 250 OSP powiatu brzeskiego dniówek przy budowie boiska, komitet rodziciel- Dnia 19 marca 1974 roku odbył się w Brzesku ski dokona ogrodzenia szkoły, a cała wieś zadba Zjazd delegatów Ochotniczych Straży Pożarnych o estetykę i porządek. W Iwkowej wartość czynu powiatu brzeskiego. Na Zjeździe podsumowano społecznego przy budowie apteki określono na dorobek ostatnich 4-ech lat oraz wytyczono kie- 100 tys.zł, w Wojakowej przy pomocy czynów runki działania na najbliższy okres. Członkowie 93 społecznych wybudowana zostanie remiza straży ochotniczych straży pożarnych działających w po- pożarnej, a w innych wsiach gminy Iwkowa pod- wiecie mają na swym koncie szereg osiągnięć. Na jęto wartościowe czyny drogowe. Podobne czyny szczególne podkreślenie zasługuje budownictwo społeczne dla uczczenia XXX-lecia PRL podjęte Domów Strażaka i przeciwpożarowego zaopatrze- zostały w innych gminach powiatu. nia wodnego oraz budownictwo dróg. W okresie 30 lat strażacy brzescy wybudowali ponad 40 Domów Postulaty i wnioski wyborców Strażaka i około 6 przeciwpożarowych zbiorników Prezydium Powiatowej Rady Narodowej na swoim wodnych. W ciągu ostatnich 4-ech lat wybudo- ostatnim posiedzeniu dokonało oceny sposobu wali Domy Strażaka w miejscowościach: Jastew, załatwiania postulatów i wniosków wyborców. Olszyny, Tworkowa, Wróblowice, Porąbka Uszew- Stwierdzono, że w czasie kampanii wyborczej do ska, Wola Dębińska, Wielka Wieś. Obecnie w bu- rad narodowych wysunięto 132 postulaty i wnio- dowie znajduje się 11 takich obiektów. ski, z tego 80 o charakterze inwestycyjnym, a 52 Dobrymi wynikami brzescy strażacy mogą się administracyjno-organizacyjnym. Te ostatnie, jako poszczycić również na odcinku współpracy z mło- nie wymagające nakładów finansowych zostały dzieżą. Rozwijający się przy jednostkach OSP ruch skierowane do właściwych organów i instytu- młodzieżowy, doprowadził do zorganizowania dru- cji do bezpośredniego załatwienia, natomiast 80 żyn żeńskich, męskich oraz harcerskich. Takich gospodarczych wymagało rzetelnego przeanalizo- drużyn działa w sumie ponad 60. wania, co do możliwości ich realizacji. Najwięcej, Miłym akcentem w czasie Zjazdu było wręcze- bo 30 postulatów dotyczyło budowy, modernizacji nie przez wicewojewodę krakowskiego, Zdzisława i remontu dróg lokalnych i mostów. Pod adresem Wójtowicza medali Za zasługi dla pożarnictwa resortu rolnictwa wysunięto tylko 6 postulatów, wyróżniającym się działaczom. Otrzymali je: Fran- ale niezmiernie kosztownych, nakłady bowiem na ciszek Stawarz z Zakrzowa, Bronisław Kosała – nie wymagają około 90 mln. zł. W zakresie oświaty Strzelce Wielkie, Józef Dudek – Żerków, Stanisław wysunięto 14 wniosków, pod adresem handlu Szczupak – Zakrzów, Władysław Stawarz – Dębina i usług wysunięto 12 postulatów o charakterze Łątowska, Franciszek Gawełda – Iwkowa. inwestycyjnym. Łącznie koszt realizacji wszyst- Wybrano nowe władze – prezesem Zarządu kich postulatów o charakterze gospodarczo-inwe- Powiatowego Związku Ochotniczych Straży Pożar- stycyjnym oszacowano na sumę 175.590 tys. zł. nych został ponownie Jan Szczepaniec – naczelnik Możliwości powiatu i gmin są jednak skrom- powiatu, a zastępcami – Karol Grochola – kierow- niejsze. Po przeanalizowaniu przyjęto do realizacji nik Inspektoratu PZU i Kazimierz Schütterly, 36 postulatów, których łączna wartość oceniona sekretarz KP PZPR. została na 68.440 tys. zł. W tej liczbie uwzględ- nione zostały prawie wszystkie postulaty z zakresu Posiedzenie Sekretariatu KW budowy i remontu dróg lokalnych, głównie dla- w Szczurowej tego, że miejscowa ludność zgłosiła wiele czynów 1 kwietnia 1974 r. w Szczurowej odbyło się wyjaz- społecznych, co pozwoli na znaczne powiększenie dowe posiedzenie Sekretariatu Komitetu Woje- zasięgu prac drogowych. wódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

19 Jan Burlikowski z udziałem gospodarzy powiatu i wszystkich gmin W celu popularyzacji treści uchwały VII Ple- wzorcowych z terenu województwa, a także kierow- num KC i wcielenia jej w życie odbyły się narady ników niektórych przedsiębiorstw współpracujących i spotkania wśród instancji partyjnych i organizacji z rolnictwem. Gmina Szczurowa jest jedną z sied- młodzieżowych. W ocenie Plenum KP popularyza- miu gmin wzorcowych na terenie województwa. cja idei uchwały przebiega zadowalająco, mimo to Przed obradami uczestnicy spotkania oprowa- wyniki jej realizacji pozostawiają wiele do życzenia. dzani przez naczelnika gminy, Mieczysława Doma- Jak stwierdzono, osiągnięcie pozytywnych gałę i I sekretarza KG PZPR, Antoniego Krupę, rezultatów w dziedzinie socjalistycznego wycho- odwiedzili kilka gospodarstw indywidualnych spe- wania zależy przede wszystkim od kwalifikacji cjalizujących się w hodowli zwierząt. Na przykład nauczycieli, od ich ideowo-politycznego przy- Franciszek Golonka, gospodarujący na 6 hektarach gotowania. Stąd też konieczny jest obowiązek utrzymuje m.in.7 sztuk bydła i 15 cieliczek. Józef powszechności zasady ustawicznego kształce- Gofron, właściciel 10 hektarowego gospodarstwa nia pedagogów. Wiele zależy od dobrych efek- specjalizuje się również w hodowli bydła. Każda tów współpracy rodziców z nauczycielami, gdzie z jego 6-ciu krów daje rocznie około 5 tys. litrów istotnym czynnikiem jest pedagogizacja rodziców. mleka. Józef Bartyzel wykorzystuje do maksimum Odpowiednio duży nacisk należy kłaść na oddzia- posiadaną ziemię oraz pomieszczenia gospodarskie, ływania na sferę emocjonalną młodzieży. co pozwala mu na hodowlę ponad 50 sztuk trzody. Ważną rolę w procesie wychowania młodzieży I sekretarz KW PZPR, Józef Klasa oraz inni przypisano organizacjom harcerskim działającym uczestnicy tego spotkania zapoznali się z osiągnię- obecnie w szkołach ponadpodstawowych, w któ- ciami najlepszej w województwie spółdzielni mle­ rych, jak wynika z badań ankietowych, poziom czarskiej – właśnie w Szczurowej. wiedzy społeczno-politycznej jest niski. Naczelnik gminy, Mieczysław Domagała przed- Po zakończeniu dyskusji i podjęciu stosownych stawił wizytującym osiągnięcia gminy. Z roku na wniosków Plenum przystąpiło do spraw kadro- rok rośnie tu produkcja rolna, przybywa gospo- wych. Na wakujące stanowisko sekretarza rolnego darstw specjalistycznych. W roku ubiegłym w KP wybrano Józefa Harafa, dotychczasowego zebrano tu prawie 28 q zbóż z 1 ha, ziemniaków nauczyciela w Państwowym Technikum Rolni- 230 q, łąki dały 80 q siana. Na 100 ha użytków rol- czym w Wojniczu. nych przypada 79 sztuk bydła i prawie 130 sztuk trzody chlewnej. Osiągnięcia te znacznie przekra- Plenarne posiedzenie Powiatowego czają średnią powiatową. Komitetu Frontu Jedności Narodu O wzrost produkcji rolnej i hodowli dba również Dnia 8 kwietnia 1974 r. obradował w Brzesku i Kółko Rolnicze w Szczurowej. Przystąpiło ono Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu. m.in. do stworzenia własnego ośrodka produkcji rol­ W obradach, którym przewodniczył Franciszek nej. Już niedługo w Szczurowej wznosić się będzie Bal, przewodniczący Komitetu, wziął udział sekre- nowe obiekty umożliwiające dalszy rozwój hodowli. tarz KP PZPR, Kazimierz Schütterly, wicenaczel- Będzie to obora na 1000 sztuk bydła, chlewnia na nik powiatu, Józef Rosa. Posiedzenie odbywało się 1000 sztuk trzody, brojlernia na 40 tys. kurcząt. wspólnie z Miejskim Komitetem FJN. Na obrady Niewątpliwie istotny wpływ na wzrost produk- przybyli również przewodniczący Gminnych Komi- cji rolnej w gminie posiadać będzie zmeliorowanie tetów FJN oraz aktyw powiatowy. na terenie gminy ponad 5 tys. hektarów użytków Tematem posiedzenia były aktualne zadania rolnych. Prace zostaną już wkrótce rozpoczęte. Frontu Jedności Narodu, obchody Święta Pracy Podkreślić należy zasługi gminnej służby rolnej 1 Maja oraz Dni Ziemi Brzeskiej. z kierownikiem Józefem Nowakiem na czele, która Aktualne zadania Frontu Jedności Narodu stale troszczy się o systematyczny wzrost produk- omówił sekretarz Powiatowego FJN – Jan Burli- cji rolnej i hodowli w szczurowskiej gminie. kowski. Najważniejsze z nich to zorganizowanie obchodów XXX-lecia Polski Ludowej w tym rów- Plenarne posiedzenie nież mobilizacja ludności do podejmowania i wy- Komitetu Powiatowego PZPR konania zobowiązań i czynów społecznych dla Dnia 4 kwietnia 1974 roku obradowało w Brze- uczczenia tego jubileuszu. Do tej pory zakłady sku plenarne posiedzenie Komitetu Powiatowego pracy w Brzesku i powiecie podjęły zobowiązania PZPR. Było ono poświęcone ideologicznym aspek- produkcyjne na około 23 mln zł., zaś ludność pod- tom pracy szkół powiatu brzeskiego w świetle tez jęła czyny społeczne, które szacuje się na około programowych VII Plenum KC PZPR. W obradach 50 mln zł. Szereg czynów już jest w realizacji. wzięli udział m.in. kierownik Wydziału Kultury, Inne zadania Frontu Jedności Narodu to kon- Nauki i Oświaty KW PZPR, Ireneusz Maślarz oraz kurs Gmina – mistrz gospodarności. Komitety kierownik Wydziału Rolnego KW – Karol Filek. terenowe FJN winny mobilizować ludność do

20 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 wykonania zadań przewidzianych w tym konkur- dwuletniej szkoły dokształcającej. Szczególne zapo- sie, co ma doniosłe znaczenie w dalszym podno- trzebowanie istnieje do takich zawodów: krawiec- szeniu poziomu życia gospodarczego, społecznego two męskie i damskie, szklarstwo, modniarstwo, i kulturalnego wsi brzeskiej. ciesielstwo, instalatorstwo sanitarne i grzewcze, Kolejne zadanie to pełna realizacja świad- instalatorstwo elektryczne, kominiarstwo, kowal- czeń na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. stwo, ślusarstwo, betoniarstwo, murarstwo, bla- Są gminy w powiecie, których ludność świadczy charstwo, malarstwo. na ten cel bardzo dobrze, ale są też takie gminy, Obecnie odczuwa się w powiecie duży brak rze- gdzie nie docenia się ważności tej doniosłej akcji, mieślników. dzięki której i na wsi brzeskiej ma się dźwignąć Werbunek uczniów do zawodów budowlanych na wyższy poziom opiekę zdrowotną. Równocze- prowadzi także Zarząd Budowlany Krakowskiego śnie Plenum wyraziło uznanie i podziękowanie Przedsiębiorstwa Budowlanego w Brzesku. tym wszystkim osobom, które w roku ubiegłym, a również i bieżącym wywiązały się z tego obywa- Przedświąteczne zakupy telskiego obowiązku. W tygodniu przedświątecznym można zauważyć Plenum zwróciło uwagę na potrzebę lepszego w Brzesku bardzo duży ruch w sklepach. Szcze- organizowania więzi posłów i radnych z wybor- gólnie duże ożywienie panuje w sklepach spo- cami, a w szczególności lepszego organizowania żywczych. Zaopatrzenie nie jest jednak najlepsze. spotkań. Powinne one być starannie przygoto- Szczególnie dają się odczuwać braki w zaopatrze- wane, tak aby mogły spełnić swoje zadanie. niu w mięso i wyroby wędliniarskie. Plenum zaleciło terenowym komitetom FJN dokonanie oceny pracy poszczególnych komite- Obchody 29 rocznicy Zwycięstwa tów i członków, zrezygnowanie z nieaktywnych W powiecie brzeskim w okresie od 5 do 20 maja członków i powołanie w skład komitetów takich odbywały się obchody 29 rocznicy Zwycięstwa. osób, którym będzie leżało na sercu dobro własnej W tym okresie odbywały się spotkania oficerów gminy i własnej wsi. Wojska Polskiego ze społeczeństwem oraz ze Komitety Powiatowy i Miejski zapoznały się starszą młodzieżą szkół podstawowych i śred- z planem obchodów Dni Ziemi Brzeskiej, które nich. W spotkaniach tych brali udział członkowie w tym roku odbędą się w dniach od 30 maja do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz 2 czerwca. Stosowny program obchodów został działacze Powiatowego Komitetu Frontu Jedno- zatwierdzony. ści Narodu. Oficerowie przypomnieli słuchaczom Następnie komitety zapoznały się z programem przebieg ostatniej wojny światowej, udział w niej obchodów Święta Pracy. Będzie ono obchodzone Wojska Polskiego oraz jego obecną rolę. Członko- w tym roku pod znakiem XXX-lecia Polski Ludo- wie ZBOWiD-u dzielili się ze słuchaczami wspo- wej. Również i ten program został zatwierdzony. mnieniami ze swego udziału w wojnie, a byli par- tyzanci opowiadali o tajnej walce z okupantem. Młodzieżowy czyn społeczny Główna uroczystość powiatowa odbyła się dnia Niedziela 7 kwietnia 1974 r. była dniem czynu 9 maja w Woli Stróskiej w lesie, gdzie w małym społecznego młodzieży Technikum Ekonomicz- budyneczku drewnianym mieścił się szpitalik party- nego w Brzesku. Młodzież ta pod kierownictwem zancki. Odsłonięta tam została umieszczona na budy- dyrektora Technikum, Jana Świątkowskiego pra- neczku tablica ku czci poległych tam partyzantów. cowała nad uporządkowaniem parku miejskiego. W tej uroczystości wzięli udział partyzanci Część młodzieży tego Technikum pracowała nato- batalionu AK operującego w tym rejonie a także miast przy budowie drogi na terenie przysiółka wsi licznie przybyła młodzież harcerska uczestnicząca Mokrzyska – Koziarni. Inicjatywa czynu wyszła od w zorganizowanym Zlocie szlakiem partyzantów. młodzieży zorganizowanej w kole ZMS działającym Uroczystość zagaił naczelnik gminy Zakliczyn, przy Technikum Ekonomicznym. Kazimierz Korman. Aktu odsłonięcia tablicy dokonał I sekretarz KP PZPR w Brzesku, inż. Nabór uczniów do nauki w rzemiośle Stanisław Maślak. Na tablicy znajduje się napis: Cech Rzemiosł Różnych w Brzesku prowadzi „W tym miejscu dnia 5.X.1944 r. z rąk hitlerow- intensywny nabór młodzieży do nauki w rzemio- skich barbarzyńców polegli na polu chwały lekarz śle. Nauka w rzemiośle trwa 3 lata i kończy się i pacjenci partyzanckiego szpitala: egzaminem czeladniczym. Uczeń kolejno w I, II 1. Władysław Mossoczy i III roku otrzymuje wynagrodzenie miesięczne 2. Franciszek Baca 260,380,600 zł. Istnieje możliwość otrzymania 3. N. Gajda stypendium. Uczeń pobiera naukę praktyczną 4. Władysław Chrzan w zakładzie rzemieślniczym, a nadto uczęszcza do 5. Franciszek Pitala

21 Jan Burlikowski

6. Franciszek Świerczek 7. N. Wolak 8. N. Gągelik 9. Bolesław Wołek 10. N.N.

Społeczeństwo Ziemi Zakliczyńskiej, 9 maja 1974 r.”

Po odsłonięciu tablicy zebrani uczcili chwilą milczenia poległych partyzantów. Następnie zapa- lono znicze i złożono kwiaty w szpitaliku oraz na stojącym obok pomniku i nieco dalej przy krzyżu, Pomnik poległych. w miejscu, gdzie zginął lekarz szpitala partyzanc- kiego, Władysław Mossoczy. Na kamiennym pomniku znajduje się napis: „1944. Tu polegli bohaterowie walcząc z hitle­ ryzmem o wolność. Cześć ich pamięci”. Na stojącym około 80 m dalej na dębowym krzyżu znajduje się tabliczka z napisem: „W tym miejscu 5.X.1944 r. poległ w walce z niemiecką SS śp. Władysław Mos- soczy, absolwent medycyny UJ, jako lekarz bata- lionowy Armii Krajowej”. Niżej rok postawienia krzyża: 1947. Wnętrze budyneczku jest puste. Znajduje się tam jedynie tablica z napisem: „Miejsce uświęcone męczeńską krwią Polaków walczących o wolność. Ministerstwo Kultury i Sztuki. Naruszenie obec- Domek-budka, gdzie mieścił się szpital partyzancki. nego stanu wzbronione.” W czasie tej uroczystości młodzież harcerska złożyła ślubowanie, a jeden z uczestników tego zgrupowania AK podzielił się ze zgromadzonymi swoimi wspomnieniami. W tym samym dniu przed uroczystościami w le- sie, w Zakliczynie w godzinach rannych odbyło się spotkanie partyzantów w ratuszu ze społeczeń- stwem oraz z młodzieżą w Szkole Zawodowej. Śpiewano pieśni partyzanckie, a byli partyzanci dzielili się swoimi wspomnieniami.

Dni Ziemi Brzeskiej Po raz pierwszy Dni Ziemi Brzeskiej zostały zor- ganizowane w roku 1971. Obchody zorganizo- wano w tym roku po raz trzeci. Tegoroczne Dni mają charakter szczególny, stanowią bowiem jeden z kulminacyjnych punktów programu obchodów trzydziestolecia naszej Ojczyzny. Ich celem jest ukazanie trzydziestoletniego dorobku naszego powiatu a także perspektyw, jakie otwierają się przed naszym powiatem w latach następnych. Patronat nad obchodami Dni Ziemi Brzeskiej objął I Sekretarz KP PZPR w Brzesku – Stanisław Maślak. Przebiegiem Dni kierował Powiatowy Komitet FJN wraz ze swymi terenowymi ogniwami. Głównym organizatorem była Powiatowa Rada Narodowa oraz Urząd Powiatowy. Miejsce, gdzie poległ lekarz batalionowy Władysław Mossoczy. Współorganizatorami Dni byli:

22 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

– Rada Powiatowa Federacji Socjalistycznych wie, Janusz Skórnóg, Janusz Pacewicz, Zbigniew Związków Młodzieży Polskiej, Szulc. Równocześnie o godzinie 14-tej w sali Bro- – Powiatowy Ośrodek Propagandy Partyjnej, waru Okocim, odbyła się sesja popularnonaukowa – Towarzystwo Miłośników Ziemi Brzeskiej, organizowana przez Zarząd Powiatowy TKKF, KP – Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej, PZPR, Rady Zakładowe Związków Zawodowych – Powiatowa Komisja Związków Zawodowych, i dyrekcje zakładów pracy na temat: „Człowiek – Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, w społeczeństwie socjalistycznym”. Odpowiedni – Powiatowy Dom Kultury w Jadownikach. referat wygłosiła: M. Stołowska, następnie wyświe- Obchody Dni Ziemi Brzeskiej rozpoczęły się tlono film produkcji polskiej „Perła w koronie”. dnia 30 maja i trwały do 2 czerwca 1974 r. Wcze- W tym dniu o godzinie 17-tej przeszedł uli- śniej odbyły się imprezy wprowadzające, a mia- cami miasta Brzeska pochód uczestników imprezy nowicie: od 3 maja do 3 czerwca wystawa książki folklorystycznej – pod hasłem „Ziemia Brzeska w ramach miesiąca kultury, oświaty, książki i prasy w muzyce i pieśni”. Po pochodzie odbył się kilku- w sali Powiatowego Ośrodka Propagandy Partyj- godzinny występ na placu Kazimierza Wielkiego. nej. Wystawa „Wyroby brzeskich zakładów pracy Występowały zespoły ludowe brzeskiego powiatu: w trzydziestoleciu” – sala Cechu Rzemiosł Różnych Zespół Regionalny Pieśni i Tańca Kamionka z Ły- – wystawiały tu swoje prace: Spółdzielnia Pracy sej Góry. Zespół Pieśni i Tańca Związku Nauczy- Trójnik z Wojnicza, Brzeskie Zakłady Przemysłu cielstwa Polskiego z Brzeska, Regionalny Zespół Terenowego, Spółdzielnia Pracy Kamionka z Łysej Bobowiacy z Jaworska, Zespół Regionalny z Woj- Góry, Technikum Ceramiczne i Zasadnicza Szkoła nicza i Folklorystyczny Zespół z Zakliczyna. Zawodowa z Łysej Góry. W sali Urzędu Miejskiego W godzinach popołudniowych we wszystkich w Brzesku wystawiały swoje prace: Fabryka Opa- Gminnych Ośrodkach Kultury odbyły się imprezy kowań Blaszanych, Okocimskie Zakłady Piwowar- inaugurujące Dni Ziemi Brzeskiej w gminach. skie, Zakłady Przetwórstwa Owocowego PZGS, 31 maja 1974 r. – dzień gospodarczych osią- Spółdzielnie Mleczarskie z terenu powiatu. Powyż- gnięć powiatu. O godz.14-tej w sali Browaru Oko- sze wystawy czynne były w okresie od 20 maja do cim odbyło się spotkanie ludzi „dobrej roboty”, 3 czerwca b.r. Były one licznie zwiedzane przez czołowego aktywu powiatu, robotników i rolników mieszkańców miasta i powiatu. z I sekretarzem KP PZPR, Stanisławem Maśla- 26 maja 1974 roku odbył się w Czchowie kiem. Temat spotkania brzmiał: „Osiągnięcia w Gminnym Ośrodku Kultury Dzień Działacza powiatu brzeskiego w trzydziestoleciu i jego per- Kultury. Wzięli w nim udział działacze kultury spektywy rozwojowe.” O godzinie 10-tej nastąpiło z terenu całego powiatu. otwarcie XIV Powiatowej Spartakiady Sportowej. W okresie od 25 maja do 28 maja 1974 r. odbył W Państwowym Technikum Rolniczym w Wojni- się X Alert Naczelnika ZHP pod hasłem: „Nasz czu nastąpiło otwarcie wystawy rolniczej „Nowo- Dom – Polska Ludowa”. Program przewidywał: czesność w rolnictwie”, a o godzinie 18-tej na zwiad trzydziestolecia, propagowanie idei – har- rynku w Wojniczu nastąpiło otwarcie Dni Wojni- cerstwo „matką” i budowniczym Socjalistycznej cza połączone z „żakinadą”. Ojczyzny, Polsce Ludowej alertowy czyn razem W godzinach wieczornych na terenie powiatu z przodownikami pracy. koła ZSMW zorganizowały ogniska o charakte- 30 maja – czwartek – pierwszy dzień obcho- rze wspomnieniowo-rozrywkowym – „Jak budo- dów Dni Ziemi Brzeskiej. O godz.10-tej nastąpiła wano socjalistyczną Ojczyznę”.1 czerwca 1974 r. inauguracja Dni. Odbyło się uroczyste posiedzenie nazwany został Dniem Młodości, Międzynarodo- Powiatowego i Miejskiego Komitetu FJN połączone wym Dniem Dziecka, Dniem Sportu Szkolnego. ze spotkaniem poselskim. Wzięli w nim udział O godzinie 10-tej nastąpiło otwarcie Spar- nadto przedstawiciele organizacji politycznych takiady szkół średnich, nadto na terenie całego i społecznych, członkowie Towarzystwa Miłośni- powiatu odbywały się imprezy sportowe, o godzi- ków Ziemi Brzeskiej, mieszkańcy miasta. Przemó- nie 15-tej w Wojniczu odbyła się III Konferencja wienia wygłosili: dyr. Biura PRN, Henryk Płaneta Regionalna koła PTTK. oraz wiceprzewodniczący Zarządu Towarzystwa O godzinie 15-tej przewidziany był przemarsz Miłośników Ziemi Brzeskiej – mgr Jan Makurat. barwnego korowodu młodzieży wszystkich szkół O godzinie 13-tej w sali konferencyjnej KP brzeskich, lecz z powodu deszczu został odwołany. PZPR, odbyło się otwarcie wystawy bibliograficz- Natomiast w Fabryce Opakowań Blaszanych nej „Literatura trzydziestolecia”, natomiast w sali odbył się Powiatowy Zlot Młodych Przodowników Powiatowego Domu Kultury w Jadownikach o go- Pracy i Nauki. dzinie 14-tej nastąpiło otwarcie wystawy prac 2 czerwca 1974 r. niedziela – Dzień Sportu, brzeskich malarzy. Prace swoje wystawiali: Jan Turystyki i Wypoczynku. Na stadionie OKS dal- Walatek, małżeństwo Zofia i Kazimierz Karwato- szy ciąg zawodów sportowych, podobne imprezy

23 Jan Burlikowski o charakterze gminnym zorganizowano w Szcze- panowie, Szczurowej, Zakliczynie, Czchowie, Zabawie, Dębnie. W Zaborowie o godzinie 14-tej odbyło się Powia- towe Święto Ludowe. W godzinach popołudniowych w Czchowie odbyło się zakończenie Dni Ziemi Brzeskiej.

Tradycyjne obchody Święta Ludowego 2 czerwca 1974 r. odbyły się tradycyjne obchody Święta Ludowego. Centralna uroczystość powia- towa w tym roku została zorganizowana w Zabo- rowie. Przybyli na nią przedstawiciele organizacji W inauguracji Dni Ziemi Brzeskiej wzięło udział kilka zespołów, i instytucji szczebla wojewódzkiego, powiatowego m.in. i Chór Związku Nauczycielstwa Polskiego. Dyryguje i gminnego, m.in. członek Egzekutywy KW PZPR, nauczyciel śpiewu w Liceum Ogólnokształcącym, mgr Wojnowicz. rektor UJ prof. Karaś, członek Plenum WK ZSL – Petlic, I sekretarz KP PZPR inż. Stanisław Maślak, przedstawiciel Urzędu Wojewódzkiego Zbigniew Stryczek, przedstawiciel WK SD, mgr Jerzy Majer. Powiatowy Komitet ZSL reprezento- wali: dr Franciszek Mleczko, prezes, Mieczysław Garlicki, wiceprezes, Bolesław Woda, sekretarz. Powiatowy Komitet SD reprezentował Jan Grech. Miejscowe władze reprezentowali: I sekretarz KG PZPR, Augustyn Krupa, prezes GK ZSL, Jan Głąb, naczelnik gminy, Mieczysław Domagała. Do licznie zebranych mieszkańców Zaborowa i okolicznych miejscowości przemówił prezes PK Zespół Pieśni i Tańca Związku Nauczycielstwa Polskiego. ZSL, dr Franciszek Mleczko. W czasie uroczystości dziesięciu działaczy, byłych partyzantów otrzymało Medale Zwycięstwa i Wolności. Część artystyczną dał zespół dzieci i młodzieży szkolnej z Zaborowa oraz Zespół Regionalny Kamionka z Łysej Góry. Uroczystość zakończyła zabawa ludowa. Wybranie Zaborowa na powiatową uroczystość Święta Ludowego nie było przypadkowe. Święto to w tym roku wypadło w jubileuszowym roku XXX- lecia Polski Ludowej. Na terenie Zaborowa istnieją duże tradycje ruchu ludowego w naszym powie- cie, a ponadto ta miejscowość może się poszczycić Zespół Gminnego Domu Kultury w Zakliczynie. dużymi osiągnięciami. Tu wybudowano pierwszą w powiecie i województwie krakowskim Szkołę – Pomnik Tysiąclecia, tu powstała Spółdzielnia Zdro- wia posiadająca nowy, piękny budynek, tu działa wiejski dom kultury, tu są bogate tradycje folkloru ludowego. Wybranie więc Zaborowa na powiatową uroczystość Święta Ludowego było słuszne.

Sukces naszych zespołów W pierwszych dniach czerwca 1974 roku w Tar- nowie odbył się III Festiwal Folklorystyczny Ziem Nizinnych, w których brały udział również zespoły z naszego powiatu. Jury Festiwalu pod przewod- nictwem prof. dra Romana Reifussa przyznało Zespół Pieśni i Tańca Związku Nauczycielstwa Polskiego główną nagrodę tej imprezy Pawie Pióro Zespo- z Brzeska. Kierownik zespołu, instruktor, choreograf Kalisińska łowi Pieśni i Tańca Bobowiacy z Jaworska gmina z Krakowa. Zespół jest laureatem Festiwalu w Tarnowie.

24 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

X Piłkarskie Mistrzostwa Świata 1974 roku Nie było to wydarzenie ściśle dotyczące naszego powiatu, postanowiłem jednak w KRONICE umieścić je ze względu na ogromne zaintereso- wanie tymi rozgrywkami społeczeństwa naszego powiatu, podobnie zresztą jak całej Polski i w ca- łego sportowego świata. X Piłkarskie Mistrzostwa Świata w Mona- chium do tego stopnia zainteresowały wszystkich, nawet takich, którzy z piłką nożną nie mieli nic wspólnego, a nawet nie znali zasad gry. Sukcesy, Zespół Pieśni i Tańca Bobowiacy z Jaworska w pochodzie przez jakie tam odnosiła polska piłka nożna, napawały ulice miasta. Kierownik zespołu Franciszek Baca, miejscowy rolnik wszystkich nas dumą i zadowoleniem. Ludzie (pierwszy od lewej). Zespół jest laureatem Festiwalu w Tarnowie. przeżywali ogromne emocje, nawet babcie patrzyły pilnie w telewizor, chociaż często nie miały poję- Dębno w grupie zespołów autentycznych, nato- cia, co się na boisku dzieje. Wystarczyło, że pol- miast Zespół Związku Nauczycielstwa Polskiego ska drużyna gra i wygrywa. Na czas transmisji z Brzeska otrzymał taką nagrodę w grupie zespo- telewizyjnych pustoszały całkowicie ulice miasta łów artystycznie opracowanych. a także wsi, wszyscy skupiali się przy telewizo- Cieszyć się należy, że w naszym powiecie znaj- rach, a każdy mecz był następnego dnia tematem dują się tak wybitne zespoły. Dodać też trzeba, że rozmów w biurach, zakładach pracy, w sklepach, w omawianym konkursie wzięło udział 14 zespołów. na ulicy. Mistrzostwami żyło całe społeczeństwo, miasto opanowała dziwna atmosfera, to podniece- Karczma Wiedeń nia, to niepewności, to radości z odniesionego zwy- Ostatnio w Brzesku przy ulicy Kościuszki, po lewej cięstwa. Nawet jedyna przegrana z drużyną RFN, stronie ulicy, przy wjeździe do Brzeska od strony specjalnie nikogo nie zasmuciła, rekompensatą Bochni został rozebrany budynek starej karczmy były bowiem sukcesy nad pozostałymi potęgami Wiedeń. Budynek ten, będący własnością pry- piłkarskimi świata. Po każdej strzelonej bramce watną, groził zawaleniem, a do remontu całkowi- przez polską drużynę rozlegał się z otwartych cie nie nadawał się. Jak się okazało, budynek ten okien na całe miasto okrzyk „jeeest” i wybuch w znacznej części został wybudowany z cegły suro- radości. Można więc śmiało powiedzieć, że dzięki wej, a więc nie palonej, nie mógł więc być trwały, naszej drużynie przeżyliśmy i my, ludzie naszego chociaż przetrwał przeszło sto lat. Dodać należy, powiatu, wraz z całą Polską niezapomniane emo- że w urzędowym spisie nazw miejscowości i obiek- cje. Kronikarz zapisał to wydarzenie, bo sam jest tów fizjograficznych w powiecie brzeskim, ta część też entuzjastą piłki nożnej. miasta Brzeska ma nazwę Pod Wiedniem. Niewąt- Wyniki gier naszej drużyny narodowej: pliwie wzięła swą nazwę od starej karczmy. Grupa IV Pod nietrwałymi murami starej karczmy znaj- 15.VI. Stuttgart dowały się obszerne, mocno sklepione piwnice. Polska – Argentyna 3:2/2:0/ Bramki strzelili dla Polski: Lato 2, Szarmach 1 19.VI. Monachium Polska – Haiti 7:0/5:0/ Bramki: Szarmach 3, Lato 2, Dejna 1, Gorgoń 1 23.VI. Stuttgart Polska – Włochy 2:1/2:0/ Bramki: Szarmach i Dejna po 1 26.VI, Stuttgart Polska – Szwecja 1:0/1:0/ Bramkę strzelił Lato. 30.VI. Frankfurt n/Menem Polska – RFN 0:1/0:0/ 6.VII. Monachium Polska – Brazylia 1:0/0:0/ Bramkę strzelił Lato. Budynek starej karczmy Wiedeń w Brzesku W ten sposób Polska zajęła III miejsce i zdobyła przy ul. Kościuszki. srebrny medal Mistrzostw.

25 Jan Burlikowski

Półroczny plan świadczeń Gnojnik 52%, na piątym gmina Czchów – 50,1%. na Narodowy Fundusz Pozostałe gminy i miasto Brzesko nie wykonały Ochrony Zdrowia półrocznego planu. Na szóstym miejscu w powie- Powiatowy Komitet Narodowego Funduszu cie znajduje się gmina Dębno – 44,2%, na siódmym Ochrony Zdrowia podsumował wyniki świadczeń Szczepanów – 38,75%, na ósmym gmina Wojnicz – na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia w okre- również 38,7%, na dziewiątym Zakliczyn – 36,1%, sie I półrocza 1974 r. Plan roczny wykonany został na dziesiątym miejscu gmina Zabawa – 27,4%, na ogółem w 52,5%. Na plan 2 mln zł. wpłynęła kwota jedenastym gmina Brzesko – 23,9% i na ostatnim 1.051.898 zł. Poszczególne grupy społeczne świad- miejscu w powiecie miasto Brzesko – 23,6%. czyły następująco: Jakkolwiek niewykonanie planów w niektórych – pracownicy od wynagrodzeń za pracę – gminach budzi uzasadniony niepokój działaczy 548.215 zł., co stanowi 60,9% planu rocznego, powiatowych, to jednak niepokój i zdziwienie doty- – wolne zawody wpłaciły kwotę 4.700 zł., to jest czyć musi takich gmin, jak na przykład Szczepa- 156,6% planu, nów, gdzie ze środków NFOZ ma być jeszcze w tym – rzemieślnicy – 12.875 zł. – 29,2% planu, roku rozpoczęta budowa ośrodka zdrowia. – prywatny handel i usługi – 6.110 zł. – 40,7% planu rocznego, Werbunek kobiet do pracy – młodzież szkolna 5.921,80 zł., to jest 23,7% Wydział Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Urzędu planu, Powiatowego prowadzi werbunek kobiet do pracy – rolnicy wpłacili kwotę 393.839 zł., co stanowi na terytorium Czechosłowacji w zakładach prze- 50% planu rocznego. mysłu tekstylnego. Przyjmowane są zgłoszenia Jeśli idzie o grupę rolników, to świadczenia kobiet, które ukończyły 18 lat. w tej pozycji wpływały od poszczególnych gmin bardzo nierównomiernie. Na pierwszym miejscu Ostrzeżenie wymienić należy gminę Iwkowa, gdzie plan został Do wszystkich gmin przekazane zostało oraz wykonany w 90%. Na drugim gminę Szczurowa wygłaszane jest przez Radiowęzeł Powiatowy – 77,2% planu, na trzecim Borzęcin – 67,2%, na ostrzeżenie przed kupnem i stosowaniem środka czwartym miejscu w powiecie znajduje się gmina muchobójczego o nazwie INSTOP produkcji cze-

26 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 chosłowackiej, tak zwanych „różowych płytek”. powiatu otrzymali wysokie odznaczenia pań- Stosowanie tego środka zagraża zdrowiu i życiu, stwowe i społeczne. szczególnie dzieci. Według ostrzeżenia posiadacze Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski tego środka winni niezwłocznie przekazać go do otrzymał Karol Grochola, a także mgr Stanisław Urzędów Gmin lub ośrodków zdrowia. Maj, wice-naczelnik powiatu, kierownik Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu Urzędu Powiato- Oddane do użytku inwestycje wego, major Adolf Dziuk, komendant powiatu MO, Z okazji zbliżającego się Święta Odrodzenia – XXX- Franciszek Moryl, Jan Warian – funkcjonariusze lecia Polski Ludowej w naszym powiecie nastąpiło MO. Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Zygmunt przekazanie do użytku szeregu inwestycji: Gągorowski, Tadeusz Kurowski, mgr Wacław Pie- – w Fabryce Opakowań Blaszanych oddano chowicz, mgr Wacław Trunów, kierownicy i pra- na 2 tygodnie przed terminem dalsze trzy taśmy cownicy Urzędu Powiatowego, Srebrne Krzyże automatyczne oraz stołówkę o łącznej wartości Zasługi otrzymali: mgr inż. Józef Rosa wice- 85 mln zł., naczelnik powiatu oraz Stanisław Wójcik, kierow- – przekazano do użytku po kapitalnym remon- nik Wydziału Handlu, Przemysłu i Usług. Brązowy cie kosztem około 11 mln zł. Szpital Powiatowy Krzyż Zasługi otrzymał Władysław Wszołek. Meda- w Brzesku, lami XXX-lecia udekorowani zostali: Franciszek – zmodernizowano drogę Wesołów – Stróże, Bal – przewodniczący PK FJN, Jan Burlikowski, długości 3,7 km, o wartości prawie 1.600 tys. zł, sekretarz tego Komitetu, autor kroniki, Mieczy- – oddano nową drogę Grabno – Łysa Góra dłu- sław Czarnecki, Jerzy Domin, Mieczysław Doma- gości 1 km, wartości około 1 mln zł., gała, Henryk Płaneta, ppłk Witold Kuchalski, – oddano w stanie surowym budynek socjalny Mieczysław Garlicki, Aleksander Lewicki, Antoni nowego szpitala powiatowego w Brzesku. Stasik, Tadeusz Paliński, Józef Sady, Józef Zdun. Wartość ogólna inwestycji oddanych na tego- Odznaki Złote Za Zasługi dla Ziemi Kra- roczne Święto Lipcowe wynosi około 100 mln zł. kowskiej otrzymali: Edward Banaś, Eugeniusz Szczególnie duże znaczenie posiada oddanie Golemo, Józef Grabowski, Zdzisław Czubak, Sta- do użytku wyremontowanego i rozbudowanego nisław Barański, Janina Hnatowicz, Władysław budynku Szpitala Powiatowego, dzieki czemu Malik, Władysław Piotrowski, Aleksander Matras, w sposób zasadniczy zmienią się na lepsze warunki Edward Szewczyk, Stanisław Urban, Jerzy Goćwin, leczenia chorych i pracy lekarzy oraz zatrudnio- Tadeusz Filip, srebrne zaś: Stanisław Czuba, nego tam personelu. Włodzimierz Gawenda, Jan Garlacz, Józef Haraf, Antoni Skóra, Jerzy Skórnóg, Edward Woźniak. Obchody Lipcowego Święta Dekoracja wszystkich wymienionych wyżej Podobnie jak na terenie całego naszego woje- odbywała się w sali Komitetu Powiatowego PZPR wództwa, wieczorem, w sobotę 20 lipca 1974 r. w Brzesku podczas uroczystego spotkania władz w licznych punktach naszego powiatu zapłonęły politycznych i administracyjnych z aktywem ogniska. Przy nich zgromadziła się młodzież oraz powiatowym. Do zebranych przemówił w serdecz- starsze społeczeństwo. Byli również obecni działa- nych słowach I sekretarz KP PZPR, Stanisław cze społeczni, weterani walk z okupantem, przed- Maślak, podkreślając w swoim wystąpieniu wielkie stawiciele władz politycznych i administracyjnych, osiągnięcia naszego powiatu oraz poważny wkład Frontu Jedności Narodu. w te osiągnięcia aktywu powiatowego zgromadzo- W Brzesku do zgromadzonych przy ognisku, nego na sali. W imieniu odznaczonych przemówił zorganizowanym obok szkoły Nr 1, przemówił mgr Stanisław Maj – wice-naczelnik powiatu, dzię- naczelnik powiatu, Jan Szczepaniec, nakreślając kując za wysokie odznaczenia i przyrzekając dal- w zwięzłych słowach drogę, jaką przeszedł nasz szą aktywną pracę zawodową i społeczną. powiat w ciągu trzydziestu lat, drogę od przedwo- W sobotę 20 lipca odbyło się też spotkanie dzia- jennego zacofania do obecnego wszechstronnego łaczy Frontu Jedności Narodu z władzami poli- rozwoju. Ze swoimi wspomnieniami z lat walki tycznymi i administracyjnymi powiatu, w czasie z okupantem podzielili się z zebranymi: przybyła którego odbyła się dekoracja tych działaczy odzna- z Krakowa b. łączniczka w AL oraz Karol Gro- czeniami państwowymi i społecznymi. chola, kierownik Inspektoratu PZU, znany dzia- Naczelnik powiatu, Jan Szczepaniec dokonał łacz społeczny. Część artystyczną przy ognisku dekoracji następujących działaczy: Stanisław Pro- zaprezentował zespół ludowy z Porąbki Uszewskiej kop z Rudy-Rysia otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi, oraz młodzież kolonijna. Medale XXX-lecia otrzymali: Waleria Goryl z Ty- Podobne ogniska odbyły się w poszczególnych mowej, Franciszek Beczwarzyk z Gwoźdźca, Zdzi- gminach naszego powiatu. W związku z XXX- sław Gajda z Poręby Spytkowskiej. Odznaki Za leciem Polski Ludowej liczni działacze z naszego Zasługi dla Ziemi Krakowskiej otrzymali: Józef

27 Jan Burlikowski

Ciaciura z Zaborowa, Józef Walczak z Kwikowa, nych i administracyjnych z aktywem gminnym, Jan Wojdak z Łęk. Odznaki Zasłużony działacz w czasie których działaczom złożono podziękowa- FJN otrzymali: Waleria Goryl z Tymowej, Bar- nia za ich pracę społeczną, przodującym rolnikom bara Stefańska z Brzeska, Kazimierz Schütterly, za ich osiągnięcia, wręczając im listy pochwalne Jan Burlikowski, Bolesław Mikołajczyk z Brzeska, i dyplomy. Piotr Figiel z Wesołowa, Kazimierz Gawełda z Iw- Jak doniosła prasa, podczas uroczystości w Kra- kowej, Jerzy Goćwin z Czchowa, Adam Laska z Ja- kowie do księgi zasłużonych dla województwa kra- sienia, Jan Marecik z Niedzwiedzy, Józef Piotrow- kowskiego zostało wpisane nazwisko Mieczysława ski z Zabawy, Henryk Płaneta z Brzeska,, Józef Domagały, naczelnika gminy Szczurowa. Sumara z Milówki, Władysław Toboła z Uszwi. W imieniu odznaczonych przemówił Jerzy W Fabryce Opakowań Blaszanych Goćwin, dziękując za przyznane odznaczenie i za- uruchomiono nowe linie produkcyjne pewniając że wszyscy odznaczeni dołożą wszelkich W Fabryce Opakowań Blaszanych w Brzesku starań, aby w dalszej pracy zawodowej i społecznej nastąpiło ostatnio uruchomienie dwu nowych linii nadal przodować. produkcyjnych. Wytwarzane są na nich opakowania Zaznaczyć należy z dużym zadowoleniem, że blaszane dla potrzeb przemysłu mięsnego i prze- podczas uroczystości w Belwederze mieszkaniec twórstwa owocowo – warzywnego. Zainstalowane Uszwi – Andrzej Basista, rzemieślnik, zastępca urządzenia są produkcji włoskiej. Montażu doko- przewodniczącego Gminnej Rady Narodowej nano w bardzo szybkim tempie. W montażu, oprócz w Gnojniku odznaczony został Krzyżem Kawaler- polskich, uczestniczyli również włoscy fachowcy. skim Orderu Odrodzenia Polski, natomiast w Sali Tempo instalacji urządzeń zadziwiło tych ostat- Senatorskiej na Wawelu wysokie odznaczenia pań- nich. Włosi stwierdzili, że jeszcze nigdy nie ucze­ stwowe otrzymali działacze z naszego powiatu: stniczyli w tak szybko przeprowadzonym montażu. Józef Szczerba, prezes Zarządu Powiatowego Nowo zainstalowane ciągi produkcyjne są Kółek Rolniczych – Złoty Krzyż Zasługi, Zbigniew zautomatyzowane, a po ich pełnym rozruchu zdol- Mazur z Czchowa – Srebrny Krzyż Zasługi, Józef ności produkcyjne Blaszanki wzrosną o przeszło Płachta z Brzeska – Medal XXX-lecia. 100 mln opakowań rocznie. Mimo tak pokaźnego W związku z XXX-leciem Polski Ludowej skoku produkcji, zatrudnienie zwiększy się jedynie załogi licznych zakładów pracy podjęły i realizują o 80 osób. W ramach przewidzianej rozbudowy cenne zobowiązania i czyny społeczne. Na przy- Blaszanki, rozpocznie się wkrótce montaż nowej kład załoga Zakładu Doświadczalnego AR pod- linii lakierniczej. jęła zobowiązanie zwiększenia produkcji rolnej o wartości 1679tys.zł oraz przepracowania przy Plenum KP PZPR budowie drogi i estetyzacji Zakładu 1 600 godzin. na temat rozwoju turystyki Rolnicy gminy Brzesko podjęli się wykonania sys- 25 lipca 1974 roku pod przewodnictwem I sekre- temem społecznym melioracji na terenie Jadow- tarza KP PZPR, inż. Stanisława Maślaka odbyło nik – na wartość 150 tys. zł. W trakcie realizacji się plenarne posiedzenie Komitetu Powiatowego jest budowa drogi na odcinku 2 km, budowa domu PZPR. Tematem obrad było zagadnienie rozwoju strażaka w Jasieniu. Na terenie tej gminy podjęto sportu i turystyki w powiecie brzeskim w świetle także inne liczne czyny w zakresie wzrostu pro- uchwał VII i XIII Plenum KC PZPR. Referat na dukcji roślinnej i zwierzęcej. ten temat wygłosił sekretarz KP Kazimierz Schüt- Cenne zobowiązania realizowane są na terenie terly. Oprócz członków KP w obradach wzięli gminy Szczurowa. Oprócz zobowiązań w zakresie udział przedstawiciele instytucji i organizacji zaj- produkcji rolnej i hodowlanej – zostały podjęte tam mujących się sprawami sportu i turystyki w po- i są realizowane czyny takie, jak: budowa i remont wiecie. Wydział Organizacyjny KW reprezentował dróg na odcinku 15 km, wykopanie rowów przy Daniel Czarnecki, Wojewódzki Komitet Kultury drogach długości 7 km, ukończenie i oddanie do Fizycznej i Turystyki – Włodzimierz Nowak. użytku 21 świetlic,12 zbiorników przeciwpożaro- Oto dane dotyczące sportu i turystyki w naszym wych, doprowadzenie linii telefonicznych do 2 wsi powiecie z materiałów przedstawionych Plenum. i inne. Zakłady pracy i instytucje społeczne podjęły W ostatnich trzech latach zanotowano wyraźne w tej gminie czyny wartości 1.300 tys. zł. Łącz- ożywienie w dziedzinie sportu i turystyki. Z inicja- nie wartość czynów na terenie gminy Szczurowa tywy instancji powiatowej powstały lub ożywiły wynosi ponad 5 mln zł. Podobne czyny społeczne swoją działalność różne instytucje zajmujące się podjęto również na terenie pozostałych gmin w na- sportem i turystyką a w szczególności: szym powiecie. – Towarzystwo Miłośników Ziemi Brzeskiej, Odnotować należy, że we wszystkich gminach które liczy 111 członków, w tym również liczną odbyły się spotkania miejscowych władz partyj- sekcję turystyki,

28 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

– Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Turystyczne wej,3 instruktorów turystyki wiejskiej,76 organiza­ z oddziałem w Brzesku, przedsiębiorstwo usłu- torów spartakiad i imprez masowych. gowe, popularyzujące dobre formy turystyki i po- LZS-y dysponują łącznie: jedną salą gimna- siadające na terenie miasta odpowiednio urzą- styczną przy Państwowym Technikum Rolniczym dzony lokal i roczny obrót blisko 3 mln zł, w Wojniczu, dwudziestoma boiskami piłki nożnej, – Zarząd Powiatowy PTTK, który skupia 10 kół trzydziestoma do piłki siatkowej, dwoma do piłki terenowych, powstały w roku 1973, dysponujący ręcznej, dwoma do piłki koszykowej oraz jednym własnym, chociaż skromnym lokalem i rozwijający kąpieliskiem w Biadolinach. coraz lepszą działalność, Szkolne koła sportowe pracują na terenie każ- – Ludowe Zespoły Sportowe, najliczniejsza dej ośmioklasowej szkoły. Wychowanie fizyczne, grupa jednostek sportowych w powiecie, działalno- stosownie do wieku dziecka, organizuje się rów- ścią których kieruje Powiatowe Zrzeszenie Ludo- nież w przedszkolach. Jego zasadniczym celem wych Zespołów Sportowych, jest prawidłowa postawa dziecka. Najważniejszymi – szkolne koła sportowe z Zarządem Powiatowym trudnościami w realizacji programu wychowa- Szkolnego Związku Sportowego, który jest głów- nia fizycznego wśród dzieci jest zbyt mała liczba nym organizatorem szkolnych imprez sportowych. placów zabaw i boisk oraz niedostateczne wypo- Sportami obronnymi zajmuje się Liga Obrony sażenie w sprzęt. Podobna sytuacja jest nie tylko Kraju, która posiada w Brzesku Zarząd Powiatowy. w przedszkolach, ale również w szkołach. Na 74 Oprócz Ludowych Zespołów Sportowych najlicz- szkoły podstawowe ośmioklasowe – 22 nie posia- niejszą organizacją sportową jest Okocimski Klub dają żadnego placu do ćwiczeń lub terenu pod Sportowy. Klub ten liczy 280 członków, w tym 120 budowę boisk. Tylko 6 szkół posiada sale gimna- zawodników i prowadzi zasadniczo cztery sekcje: styczne z prawdziwego zdarzenia, natomiast 22 piłka siatkowa kobiet i mężczyzn, piłka nożna, tenis szkoły posiadają sale zastępcze. Nie wszystkie ziemny i tenis stołowy. Sekcje te biorą udział w roz- posiadają też należyte wyposażenie. Dalsze braki grywkach sportowych mistrzowskich. Ogólnie jed- w sporcie szkolnym to zbyt mała ilość sprzętu nak, zarówno LZS jak i Okocimski Klub Sportowy sportowego oraz niepełna obsada stanowisk nie mają większych osiągnięć. Odczuwa się brak nauczycielskich wychowania fizycznego. działaczy sportowych, niedostateczna jest też kadra Sportem rekreacyjnym zajmują się na terenie instruktorska, istnieje duża płynność kadry zawod- miasta Ogniska Krzewienia Kultury Fizycznej, ników. Okocimski Klub sportowy posiada stadion, a na terenie powiatu LZS-y i LOK-i. W mieście basen kąpielowy, korty tenisowe oraz salę gimna- przy ZMS działa 5 ognisk w zakładach pracy. Ogó- styczną. Obiekty te służą nie tylko członkom Klubu łem tą formą sportu objęto około 500 pracowni- ale także korzysta z nich młodzież szkolna, pra- ków, z których najżywotniejsze jest ognisko przy cownicy innych oprócz Browaru, zakładów pracy, Związku Zawodowym Pracowników Państwowych sąsiednie Ludowe Zespoły Sportowe. W obiektach i Społecznych. Takie ogniska działają także przy OKS-u odbywają się imprezy sportowe szczebla Okocimskich Zakładach Piwowarskich, Fabryce powiatowego, wojewódzkiego a nawet central- Opakowań Blaszanych, PZGS, ZHP, KP MO. Sek- nego. Na przykład w 1973 r. odbywały się w nich cja kręglarska i strzelecka przy ognisku TKKF centralne zawody sportów obronnych, w roku w Okocimskich Zakładach Piwowarskich, stano- 1974 wojewódzkie manewry techniczno-obronne. wią czołówkę w tych dyscyplinach sportowych Boisko OKS jest mocno eksploatowane, a urzą- w województwie krakowskim. dzenie boiska treningowego natrafia na lekkie Duże osiągnięcia w dyscyplinach masowych przeszkody z powodu braku w pobliżu odpowied- sportów obronnych ma Zarząd Powiatowy Ligi niego miejsca. Obrony Kraju w Brzesku. W ciągu ostatnich Sportem kwalifikowanym zajmują się również trzech lat nasz powiat pod tym względem należy Ludowe Zespoły Sportowe. Są to przeważnie sek- do najlepszych w województwie. Przyczyniła się cje piłki nożnej i tenisa stołowego.29 zespołów piłki do tego ścisła współpraca z Powiatowym Komi- nożnej bierze udział w rozgrywkach mistrzowskich tetem Kultury Fizycznej i Turystyki. Dowodem rozmaitych klas, a w tenisie stołowym 45 zespołów. wysokiej oceny osiągnięć było powierzenie w roku Ogółem działa w powiecie 76 LZS-ów z 4.340 1973 Brzesku przez władze centralne organizacji członkami, w tym 1.095 kobiet. Urządzane są różne III Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży w Spor- zawody na szczeblu gminnym i powiatowym. Do tach Obronnych oraz wojewódzkich zawodów najaktywniejszych należą zespoły w Mokrzyskach, sportowych obronnych z udziałem zaproszonych Buczu, Przybysławicach, Biadolinach, Stróżach, reprezentantów Lipska z Niemieckiej Republiki Biskupicach Melsztyńskich, Zaborowie, Łękach. Demokratycznej. W ostatnich dwóch latach LZS-y przeszkoliły Turystyka jest jedną z najważniejszych dzie- 37 sędziów piłki nożnej,20-tu sędziów piłki siatko- dzin rekreacji. Powiat nie posiada wprawdzie

29 Jan Burlikowski potrzebnych środków finansowych na rozwój bazy a nawet centralnym. Potwierdzają to – piąte miej- turystycznej, jednak wiele się tu zrobiło, szczegól- sce w II Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży nie w pionie PZGS, który znacznie rozbudował bazę w Sportach Obronnych w 1973 roku i trzecie miej- żywieniową. Zbudowano m.in. restauracje-kawiar- sce w skali wojewódzkiej w biegach przełajowych nie w: Dębnie, Czchowie-Zaporze, Jadownikach, XXX-lecia PRL w maju 1974 roku. Melsztynie, Zakliczynie, a w budowie znajduje się Do dalszego rozwoju sportu wśród młodzieży restauracja w Iwkowej. Skromnie natomiast przed- szkolnej przyczyniły się organizowane masowo od stawia się w naszym powiecie baza noclegowa. Ogól- kilku lat szkolne spartakiady sportowe do szczebla nie miejsc noclegowych stałych, zarejestrowanych powiatowego włącznie, rozgrywki w grach zespoło- jest w powiecie 320, w tym w kwaterach prywatnych wych, tak zwane Międzyszkolne Ligi indywidualne w mieście Brzesku 120, w Czchowie 60. Odczuwa i drużynowe mistrzostwa powiatu. się brak hotelu w Brzesku. Baza noclegowa sezo- Plenarne posiedzenie Komitetu Powiatowego nowa, ogólnie dostępna, ogranicza się wyłącznie do PZPR w omawianej sprawie zakończone zostało ośrodka campingowego w Czchowie, gdzie znajduje podjęciem uchwały, której realizacja przyczyni się się 52 miejsc. Natomiast dużą bazą noclegową, ale do dalszego rozwoju sportu i turystyki w naszym zamkniętą, to jest ograniczoną do własnych pracow- powiecie. ników i ich rodzin, dysponują na terenie Czchowa- Zapory zakłady pracy i instytucje z całego kraju. Piękno Ziemi Brzeskiej Są to domki campingowe na ponad 700 miejsc. Radiowęzeł Powiatowy w Brzesku nadaje przez Począwszy od roku 1973 ruchem turystycznym okres wakacji specjalne audycje pod tytułem na terenie powiatu kieruje Oddział Wojewódz- „Piękno Ziemi Brzeskiej”. Mają one na celu zapo- kiego Przedsiębiorstwa Turystycznego w Brze- znanie ludności powiatu a także wczasowiczów sku. Oddział organizuje dalsze kwatery prywatne, i turystów z walorami turystyczno – krajoznaw- głównie w gminach Zakliczyn, Wojnicz i Iwkowa. czymi naszego powiatu, zabytkami i przeszłością W planach na przyszłość przewiduje się budowę na historyczną niektórych miejscowości. Autorem terenie powiatu dwóch moteli: jednego w Brzesku, audycji jest Jan Burlikowski, przewodniczący drugiego w Czchowie – Zaporze. Zarządu Towarzystwa Miłośników Ziemi Brzeskiej. Centralnym ośrodkiem turystyczno – wypo- czynkowym w naszym powiecie jest miejscowość Żniwa rozpoczęte Czchów. Znajdują się tam urządzenia sportowo- Pod koniec lipca rozpoczęły się w tym roku żniwa, rekreacyjne dla czynnego opóźnione około dwóch tygodni. Pierwsi z kosami wypoczynku: przystań i kąpielisko, boiska spor- wyszli na pola rolnicy gospodarujący na gruntach towe, parkingi. Odczuwa się natomiast brak pola piaszczystych, gdzie żyto wcześniej dojrzewa. namiotowego i dużego basenu kąpielowego. Rozpo- Pierwsze kopki skoszonego żyta pojawiły się na częto budowę mostu przez Dunajec (przez Zaporę), polach Warysia i Rudy-Rysia. Stopniowo prace co pozwoli na zagospodarowanie drugiej strony żniwne objęły tereny środkowej i północnej czę- zalewu czchowskiego. Celem najbliższych lat jest ści powiatu – w gminach Wojnicz, Dębno, Szcze- również zagospodarowanie turystyczne innych panów, Szczurowa. Początkowo weszły w użycie miejscowości naszego powiatu, posiadających duże kosy, potem w znacznym stopniu zaczęto stoso- walory wypoczynkowo – turystyczne i krajoznaw- wać sprzęt kółek rolniczych, snopowiązałki kół- cze jak: Zakliczyn, Iwkowa, Wojnicz. kowe z Wojnicza, Szczepanowa, Szczurowej oraz Duży wpływ na rozwój i umasowienie wycho- z Brzeska. Po raz pierwszy w naszym powiecie wania fizycznego, sportu i turystyki w szkołach na pola chłopskie w Szczurowej wjechał kombajn ma liczba wykwalifikowanej kadry instruktorskiej. zbożowy marki Bizon. Nie wszędzie jednak ma on Najlepszą sytuację pod tym względem mają szkoły zastosowanie, tegoroczne bardzo mokre lato nie w mieście Brzesku. Ogółem w powiecie pracuje pozwala ciężkiej maszynie pracować na podmo- 12 nauczycieli mających ukończoną Akademią kłych polach. Wychowania Fizycznego,24 nauczycieli po Stu- Pogoda jest bardzo zła, wciąż padają deszcze, dium Nauczycielskim ze specjalnością wychowa- z wielką trudnością zdołano zebrać cały areał, to nie fizyczne i 27 nauczycieli przygotowanych do tej jest 219 hektarów rzepaku i 420 ha jęczmienia ozi- specjalności. Liczba ta zapewnia obsadzenie tylko mego. Lekka poprawa pogody wypadła na początek 63 stanowisk nauczycieli WF w szkołach z progra- żniw, toteż rolnicy ciężko pracując starali się wyko- mem ósmej klasy i w szkołach średnich. Mimo to rzystać nieliczne słoneczne dni. Niestety pogoda praca szkolnych klubów sportowych poprawia się pogarszała się i już prawie do końca żniw była systematycznie, o czym świadczą wyniki osiągane zła. Żniwa przeciągały się. W pierwszym tygodniu w ostatnich latach przez młodzież szkolną naszego sierpnia obszar pod żytem skoszony został w około powiatu w zawodach na szczeblu wojewódzkim, 80%, a ogólnie wszystkie zboża w około 60%. Z po-

30 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 wodu ciężkiej, rozmokłej gleby a przede wszystkim przebywa na kolonii w Koszalinie. Łącznie na wyłożenia, rolnicy w około 80 procentach zmu- dwóch turnusach wypoczywa na terenie powiatu szeni są używać kos. Tam, gdzie jest to możliwe, brzeskiego ponad 5.000 dzieci i młodzieży. używa się maszyn żniwnych, nad stanem których Na kolonie przeznaczone zostały najlepsze czuwają 4 zespoły techniczne do napraw. Przygo- obiekty szkolne, położone w najładniejszych czę- towane są części zapasowe do maszyn. W ciężkich ściach naszego powiatu, m.in. w Czchowie, Fili- tegorocznych pracach żniwnych, bardzo zresztą powicach, Łysej Górze, Paleśnicy, Wojakowej, spiętrzonych, gdyż zboża w spóźnionym terminie Zakliczynie, Wielkiej Wsi, Wytrzyszczce, Jurko- rozpoczęły dojrzewanie równocześnie, rolnikom wie, Olszynach, Piaskach Drużkowie. W Brze- pomaga młodzież zgrupowana w Związku Socja- sku w Technikum Elektryczno – Mechanicznym listycznej Młodzieży Wiejskiej, jak również mło- umieszczona została kolonia młodzieży szkolnej dzież przebywająca na koloniach. Młodzież ZSMW pracowników kopalni węgla kamiennego w Sierszy. utworzyła specjalne brygady żniwne do pomocy Technikum Rolnicze w Wojniczu zajmuje młodzież tym rodzinom, które mają trudności w zbiorach. pracowników Ministerstwa Rolnictwa z Warszawy. Podkreślić należy inicjatywę Powiatowego Sztabu Chociaż pierwszy turnus, zakończony około 20 Wojskowego, który powołał brygadę samopomocy lipca miał zdecydowanie złą pogodę – młodzież spę- dla gospodarstw, szczególnie rodzin kombatanc- dziła czas na koloniach bardzo pożytecznie. Wiele kich i inwalidów wojennych. godzin – bo około 100 w każdym turnusie – prze- Trudne tegoroczne żniwa trwały prawie do widuje się na zajęcia ruchowe i gry sportowe. Na końca sierpnia. W ostatnim tygodniu tego miesiąca otwarcie turnusu i na jego zakończenie odbywają na obsianych zbożem 23.126 ha skoszono 21.820 się wieczornice z odpowiednim programem. Pod- ha czyli około 94% areału. Pogoda była w dalszym czas wycieczek, młodzież poznaje historię poszcze- ciągu bardzo kapryśna, a dnia 20 sierpnia nad połu- gólnych miejscowości i zabytki, których wiele znaj- dniową częścią powiatu przeszła burza gradowa, duje się na terenie naszego powiatu. Organizowane która spowodowała szkody w plonach, najwięk- są też spotkania z działaczami społecznymi, ostat- sze na terenie gmin: Zakliczyn, Dębno, Borzęcin. nio odbyły się spotkania z oficerami Wojska Pol- Mimo tak ciężkich żniw wielu rolników przystą- skiego. Program zajęć kulturalnych opracowany piło bezzwłocznie po zebraniu zbóż do podorywek jest pod kątem obchodów XXX-lecia Polski Ludo- i sadzenia poplonów. Zaorano do 24 sierpnia ponad wej, młodzieży ukazywany jest dorobek naszego 4 tys. ha, poplonami obsiano około 3 tys. ha. powiatu w tym okresie. W tej chwili najważniejszym zadaniem jest W czasie pobytu na koloniach młodzież wyko- zakończenie żniw i zwiezienie zboża do stodół. nuje szereg prac społecznie użytecznych, na przy- Padające deszcze jednak bardzo to utrudniają, kład pomagała w sianokosach, a obecnie pomaga a zboże gdzieniegdzie zaczyna porastać. w opóźnionych i bardzo ciężkich w tym roku żni- Przeciągający się w tym roku sprzęt zbóż zbiegł wach. Każda kolonia prowadzi specjalną księgę się z okresem przygotowania nowych siewów. czynów społecznych. Na pewno do przyjemnego Równocześnie rozpoczęto omłoty, które są pro- spędzenia czasu na koloniach przyczynia się bar- wadzone przy pomocy maszyn omłotowych i silni- dzo dobre wyżywienie. Dla młodzieży naszego ków spalinowych, względnie elektrycznych. Straże powiatu pozostającej poza koloniami, organizo- pożarne wydały odpowiednie zarządzenia, mające wane są pięciodniowe wycieczki do miast, głównie na celu przypomnienie rolnikom zasad bezpieczeń­ do Łodzi i Nowego Sącza. stwa ogniowego oraz nadzorują pod tym względem Nad wypoczynkiem dzieci i młodzieży w cza- prace omłotowe. cie wakacji czuwa Wydział Oświaty i Wychowania Urzędu Powiatowego w Brzesku. Kolonie letnie w powiecie Jak corocznie, również w tym roku na koloniach Z kroniki żałobnej letnich w naszym powiecie wypoczywa wiele Dnia 23 sierpnia 1974 roku po ciężkiej i długiej dzieci i młodzieży szkolnej z różnych stron kraju. chorobie zmarł w Brzesku w wieku lat 54 – wice- W tym roku tych kolonii jest 27, z tego 8 kolonii dyrektor oddziału Społem WSS w Brzesku – Jan dzieci z naszego powiatu – reszta z różnych miast Mikuliński. Polski. Mamy więc dzieci i młodzież z: Tarnowa, Zmarły był znanym i ofiarnym działaczem spo- Łazisk Górnych, Łodzi, Katowic, Nowej Sarzyny, łecznym, wiele lat pracował na tym odpowiedzial- Rogoźnika k. Będzina, Krakowa, Trzebini-Sier- nym stanowisku. Był odznaczony Złotym Krzyżem szy, Zabierzowa, Żagania, Gubina, Knurowa, War- Zasługi i odznaką Zasłużonego Działacza Ruchu szawy i Koszalina. Ulokowana w Dobrocieszy kolo- Spółdzielczego. nia młodzieży z Koszalina jest zorganizowana na Spółdzielczość brzeska straciła w Zmarłym nieod- zasadzie wymiany, dzięki czemu brzeska młodzież żałowanego współpracownika, a społeczeństwo mia-

31 Jan Burlikowski sta szlachetnego i powszechnie szanowanego czło- Z 75 lat życia Stanisława Sikonia, chłopa wieka, oddanego w zupełności idei spółdzielczości. z Wielkiej Wsi, autora książki „Ciernista droga”, Pogrzeb odbył się dnia 25 sierpnia o godz.15-tej co najmniej połowa to lata ofiarnej działalności na cmentarzu komunalnym w Brzesku. w ruchu ludowym: organizator strajków chłop- skich w Krakowskiem, działacz zakładający szereg Nowy rok szkolny kół Stronnictwa w latach międzywojennych na Podobnie jak w całym kraju, również w naszym terenie województw warszawskiego, kie1eckiego, powiecie, dzień 2 września był pierwszym dniem w latach wojny działacz ruchu oporu w szeregach nowego roku szkolnego 1974/75. Uroczysta inau- Batalionów Chłopskich. guracja powiatowa odbyła się w nowej szkole „Byliście zawsze wiernym synem ruchu ludo- zbiorczej w Zakliczynie z udziałem wizytatora wego” – napisał w swoim liście Marszałek Gucwa. Kuratorium mgr Stanisława Mitka, inspektora Stanisław Sikoń posiada liczne wysokie odzna- powiatowego Władysława Bodzionego oraz przed- czenia państwowe, a m.in. Krzyż Komandorski stawicieli władz gminnych. Orderu Odrodzenia Polski. W powiecie brzeskim naukę rozpoczęło 16.436 dzieci i młodzieży w szkołach podstawowych, Dożynki w powiecie brzeskim ponad 3 tys. zaś w szkołach ponadpodstawowych. „Plon niesiemy, plon, w gospodarza dom...”.W tym Po raz pierwszy progi szkolne przekroczyło w tym roku w pierwszej połowie września odbywały się roku 1.852 dzieci, to jest o 276 dzieci mniej niż w powiecie brzeskim dożynki. Ta pieśń dożynkowa w ubiegłym roku. W powiecie brzeskim w tej chwili rozległa się po raz pierwszy w Jadownikach, gdzie nauka odbywa się w 64 szkołach ośmioklasowych. zorganizowano także powiatową wystawę rolniczą, Wszystkie szkoły o 1 i 2 nauczycielach zostały prze­ w której wzięły udział obok kół gospodyń wiejskich, mianowane na punkty szkolne podległe gminnym prezentujących osiągnięcia rolników, również insty- szkołom zbiorczym. tucje współpracujące z rolnictwem. Swoje stoiska Z nowym rokiem szkolnym do dwóch istnieją- miały więc: Centrala Nasienna, Zakład Przetwór- cych już gminnych szkół zbiorczych – w Brzesku stwa Owocowo-Warzywnego PZGS, Okręgowa Spół- i Szczepanowie, doszły cztery dalsze: w Zakliczy- dzielnia Mleczarska, Zakład Unasienniania Zwie- nie, Wojniczu, Szczurowej i Czchowie. rząt z Zagórzyc, POM z Dębna. Swoje osiągnięcia Utworzenie gminnych szkół zbiorczych, odpo- w rolnictwie prezentował również na osobnym sto- wiednio zabezpieczonych pod względem pomocy isku Rolniczy Zakład Doświadczalny Okocim Aka- naukowych oraz kadry nauczycielskiej na właści- demii Rolniczej w Krakowie. wym poziomie jest pierwszym krokiem w realizacji Tegoroczne żniwa były bardzo ciężkie z powodu reformy szkolnictwa, zmierzającego do powszech­ ciągłych deszczów. Trzeba było wiele napracować nego wykształcenia młodzieży na poziomie średnim. się, aby nie zaprzepaścić owoców całorocznego trudu, ale trzeba też podkreślić ofiarną pracę Jubileusz działacza ludowego wszystkich bez wyjątku rolników a także instytu- Ostatnio prasa krakowska zamieściła zdjęcie oraz cji współpracujących z rolnictwem, dzięki którym wiadomość o jubileuszu znanego w powiecie brze- udało się te żniwa zakończyć pomyślnie. Rolnicy skim działacza ludowego z Wielkiej Wsi – Stani­ w naszym powiecie, w tym również w gminie Brze- sława Sikonia. sko mieli uzasadniony powód do dumy. Mówiła Stanisław Sikoń jest jednym z seniorów ruchu o tym naczelnik gminy, Helena Nędzowa, inaugu- ludowego na terenie województwa krakowskiego. rując obchód dożynkowy w Jadownikach. Mówił Urodzony 29 sierpnia 1899 roku ukończył właśnie o tym również gospodarz dożynek, mgr Stanisław 75 lat. Maj, wice-naczelnik powiatu, kierownik wydziału Z tej to okazji odbyło się w Wojewódzkim Komi- Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu Urzędu Powiato- tecie Zjednoczonego Stronnictwa ‘ wego, dziękując równocześnie rolnikom w gminie Ludowego spotkanie tyleż uroczyste, co ser- za ich trud i ofiarną pracę. deczne. Wincenty Zydroń, członek Naczelnego Do zaproszonych gości zbliżył się korowód Komitetu ZSL, wiceminister w Ministerstwie dożynkowy, a starosta dożynek wręczył gospoda- Przemysłu Spożywczego i Skupu przekazał Jubi- rzowi bochen chleba upieczony z tegorocznego latowi okolicznościowy list prezesa NK ZSL, Mar- ziarna oraz piękny wieniec dożynkowy uwity z róż- szałka Sejmu – Stanisława Gucwy. Zarówno Win- nych rodzajów zbóż z emblematem XXX-lecia Pol- centy Zydroń jak i Stanisław Gucwa są krajanami ski Ludowej. Tradycyjna uroczystość dożynkowa z ziemi brzeskiej. Stanisławowi Sikoniowi gratu- w Jadownikach, pierwsza w tym roku w powiecie, lacje i życzenia złożyli również: prezes WK ZSL a w szczególności powiatowa wystawa rolnicza, Władysław Cabaj i wicewojewoda krakowski dr była przeglądem osiągnięć rolnictwa brzeskiego Tadeusz Maj – też nasz krajan. w okresie XXX-lecia Polski Ludowej, owocem

32 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 pracy rolników i instytucji pomagających rolnikom – ośrodki zdrowia w liczbie 4 tj. Brzesko, Szczu- i świętem plonów uzyskanych w niezmiernie trud- rowa, Wojnicz i Zakliczyn, z tym że na terenie nych warunkach. I chociaż wszyscy rolnicy zasłu- Czchowa działał lekarz zatrudniony „na umowie”, żyli sobie na słowa szacunku i uznania, wymienić sprawujący opiekę zdrowotną nad tamtejszą lud- można tylko kilku przodujących rolników z terenu nością, jednak bez stałej placówki, gminy Brzesko: Wit Topolski i Stanisław Mila z Ja- – 6 aptek prywatnych: w Radłowie, Brzesku, downik, Władysław Mietła z Jasienia, Stefan Stus Czchowie, Wojniczu, Szczurowej, Zakliczynie. z Okocimia, Emil Tota z Poręby Spytkowskiej. W akcji zdrowotnej z wymienionymi wyżej placówkami współpracowały nadto: Towarzystwo 50-lecie OSP w Gosprzydowej Przeciwgruźlicze, Okręgowe Towarzystwo Rolni- Dnia 15 września 1974 roku Ochotnicza Straż cze oraz Polski Czerwony Krzyż. Pożarna w Gosprzydowej (gmina Gnojnik) obcho- Obszar powiatu był w tym czasie większy niż dziła swoje złote gody. Z tej okazji odbyły się tam obecnie, a mianowicie wynosił 853 km2, obec- uroczystości jubileuszowe, w czasie których naj- nie zaś wynosi 819 km2. Ludność w tym czasie bardziej zasłużonym strażakom wręczono odzna- wynosiła 111.504 osoby, w tym w mieście Brzesku czenia. Otrzymał je m.in. jeden z założycieli tej 3.593. Lekarzy w okresie międzywojennym było jednostki – Michał Gondek. Złoty Medal za zasługi ogółem 14, w tym 13 lekarzy medycyny i 1 lekarz dla pożarnictwa otrzymał Wojciech Obal, srebrne dentysta. Na 13 lekarzy medycyny 1 był tak zwany otrzymali: Józef Zając, Jan Wójtowicz, Szymon Gole­ „urzędowy”,1 z Ubezpieczalni Społecznej, a pozo- nic, brązowe otrzymali: Kazimierz Koper, Euge- stali praktykowali prywatnie.7-miu lekarzy praco- niusz Stochel, Michał Gondek, który też otrzymał wało na terenie miasta a 6-ciu na wsi. Położnych odznakę za wysługę 50 lat w OSP Gosprzydowa. było 42, techników dentystycznych 2, pielęgniarek Uroczystość jubileuszowa połączona była z wrę- 5,1 kontroler sanitarny,1 masażysta. Ogólna liczba czeniem jednostce sztandaru ufundowanego przez porad lekarskich była bardzo niska, wziąwszy miejscowe społeczeństwo. W uroczystości wzięli pod uwagę liczbę mieszkańców w poszczególnych udział przedstawiciele władz społeczno-politycz- okręgach zdrowotnych, na który składały się 2-3 nych powiatu i gminy oraz liczni mieszkańcy gminy. Najwięcej porad udzielał lekarz powiatowy. Gosprzydowej i okolicznych wsi. Na przykład w roku 1938 przyjął on około 3,5 tys. OSP w Gosprzydowej należy do najaktywniej- pacjentów. W pozostałych placówkach porad udzie- szych jednostek w powiecie. Wcześniej w czynie lano rocznie od 234 w Szczurowej do około 3 tys. społecznym wybudowano w tej wsi Dom Strażaka, w Zakliczynie. Przyczyną tak niskich wskaźników w którym znalazł pomieszczenie Klub Rolnika, porad lekarskich był niedostateczny stan liczbowy sklep wiejski oraz oczywiście sprzęt strażacki. kadry lekarskiej -lekarze w zasadzie pracowali po 3-4 dni w tygodniu w swoich okręgach, a przede Sesja Powiatowej Rady Narodowej wszystkim wysokie koszty leczenia prywatnego, na temat opieki zdrowotnej bowiem chorych ubezpieczonych było bardzo mało, 19 września 1974 r. obradowała Powiatowa Rada jako że liczba zatrudnionych była znikoma. Narodowa na temat opieki zdrowotnej, dalszego Złe zabezpieczenie opieki zdrowotnej nad lud- jej rozwoju oraz planów w tym zakresie. Obradom nością powiatu wynikało nie tylko z małej liczby przewodniczył zastępca Przewodniczącego – Karol zatrudnionych i ubezpieczonych, ale także przy­ Grochola. Obok radnych w obradach wzięli udział czyną była ogólna bieda, karłowate gospodarstwa przedstawiciele służby zdrowia z terenu całego nie przynosiły korzyści, dostarczały jedynie bardzo powiatu. Był też obecny dyrektor Wydziału Zdrowia małych ilości żywności, często nie wystarczającej Urzędu Wojewódzkiego – dr Wójcik. Urząd Powia- do wyżywienie wielodzietnych rodzin. Stąd wywo- towy reprezentował zastępca naczelnika powiatu dzące się niedożywienie zaważyło na stanie zdro- – mgr Józef Rosa. Obecny też był przewodniczący wotnym większości ludności powiatu. Zastrasza- Powiatowego Komitetu FJN – Franciszek Bal. jąco wzrastały zachorowania na choroby zakaźne. Obecnym na sesji przedstawiono stan służby Przykładem może być gruźlica, która szerzyła spu- zdrowia w powiecie, a także plan jej rozwoju do stoszenie wśród słabo odżywianej ludności i nie- roku 1990. skuteczność jej zwalczenia. Powyższe powody były Aby można było uzmysłowić sobie, jak wiele się przyczyną zmniejszenia odporności ludności na w dziedzinie zdrowia ludności zmieniło, konieczne jest niektóre choroby, czego skutkiem było wiele zgo- nawiązanie do okresu międzywojennego i lat okupacji. nów w latach 1941-1942, szczególnie na czerwonkę Opiekę zdrowotną nad ludnością powiatu w okresie i dur plamisty. Stan zdrowotny ludności w okresie międzywojennym sprawowały następujące placówki: wojny uległ dalszemu pogorszeniu. Odnośne dane – prywatny szpitalik zakładowy przy Browarze wskazują, że gdy w roku 1938 zgonów notowano w Okocimiu (barona J. Goetza) 1.606, w roku 1939 – 1.775, w roku 1940 – 1.759, to

33 Jan Burlikowski w roku 1941 już 1 801,1942 – 2.580, w roku 1943 działalność poradni ogólnych i specjalistycznych – 1.886, w roku 1944 – 1.949. Szczególnie wysoka w Brzesku, po przekazaniu służbie zdrowia daw- była śmiertelność wśród niemowląt: 1938 r. – nego budynku Prezydium PRN przy ul. Mickie- 302,1939 r. – 463,1940 r. – 407,1941 r. – 373,1942 r. wicza. Ostatnio wyremontowano kosztem 11 mln. – aż 547,1943 r. – 487,1944 r. – 539. W podanych zł. budynek Szpitala Powiatowego, przystąpiono liczbach nie uwzględniono strat wojennych i stra- do budowy nowego szpitala. Uruchomiono nowe ceń z rąk okupanta. apteki – w Brzesku, Borzęcinie, Łysej Górze. W okresie okupacji dzięki staraniom mieszkań- Każdego roku wzrastają liczby porad lekar- ców Brzeska, a przede wszystkim aktywnej części skich, szczególnie po objęciu pomocą lekarską lud- ludzi związanych ze służbą zdrowia, powstał szpital ności rolniczej, stale zmienia się na lepsze zaopa- epidemiczny dla Żydów w roku 1941, a od 1 stycz- trzenie i wyposażenie placówek służby zdrowia, nia 1942 r. szpital powszechny. Również w Zakli- corocznie zwiększane są środki finansowe przezna­ czynie uruchomiono szpital epidemiczny. Placówki czone na potrzeby służby zdrowia. te powstały w związku z epidemiami czerwonki Obecnie powiat podzielony jest na 20 rejo- i tyfusu plamistego, które to choroby zbierały nów leczniczych, w tym 17 ośrodków zdrowia i 3 śmiertelne żniwo wśród mieszkańców powiatu. punkty lekarskie. Natomiast w samym Brzesku Przypadków czerwonki notowano wtedy 1.521, działa łącznie z zakładami pracy 8 rejonów. w tym 432 zgony, tyfusu zaś 384, w tym 57 zgonów. Stan kadrowy służby zdrowia przedstawia się Wskutek przesiedleń stosowanych przez oku- następująco: panta albo ucieczek i ukrywania się na terenie – 55 lekarzy medycyny powiatu, wzrosła znacznie liczba lekarzy, było ich – 21 lekarzy dentystów już bowiem 42 oraz 2 lekarzy dentystów, nie wszy- – 20 farmaceutów scy jednak lekarze ujawniali swój zawód, bojąc się – 274 personelu średniego represji ze strony okupanta. Z chwilą wyzwolenia – 78 personelu niższego terenów Polski opuszczali oni nasz powiat, udając – 32 personelu administracyjnego się do swych właściwych miejsc zamieszkania. – 88 personelu gospodarczego i obsługowego Katastrofalny stan zdrowotny ludności w okre- sie wojny był wynikiem nie tylko ogólnej nędzy, Powyższe liczby wskazywałyby pozornie, że ale też nieludzkiego wyzysku stosowanego przez stan kadrowy jest dobry. Niestety – pod względem okupanta, systematycznego zastraszania ludno- kadrowym daleko nam jeszcze do stanu średniego ści, wpajania pijaństwa i degenerowano Polaków w województwie, a jeszcze dalej do stanu krajowego. innymi jeszcze metodami. Powojenna służba zdro- Dla lekarzy medycyny wskaźnik powiatowy wia stwierdziła, że gdy w roku 1938 u 45 poboro­ w stosunku do ludności wynosi 5,5%, podczas gdy wych stwierdzono niezdolność do służby wojsko- w województwie wynosi on 11,9%, w kraju zaś wej, to gdyby w roku 1944 porównać podobną 16%. Podobny stan jest w innych służbach zdro- kategorię ludzi, odsetek wynosiłby około 96. wia, jedynie poza wskaźnikiem położnych, który Stan zdrowia ludności w przededniu wyzwo- jest prawie równy wojewódzkiemu, a nieznacznie lenia był więc bardzo zły. Swoją działalność po nawet przewyższa krajowy. wyzwoleniu Brzeska służba zdrowia rozpoczęła W naszym powiecie odczuwa się szczególnie więc w oparciu o minimalną bazę. W okresie brak kadry specjalistów, a przede wszystkim leka- minionych 30-tu lat, po pokonaniu szeregu trud- rzy psychiatrów, neurologów i innych o wąskich ności, jak brak środków finansowych, bardzo zły specjalnościach. Odczuwa się też poważnie brak stan nielicznych obiektów służby zdrowia, trud- pediatrów. ności lokalowych i kadrowych, braków w zaopa- Główną przyczyną tych braków są trudności trzeniu w sprzęt i aparaturę medyczną, i sze- mieszkaniowe, zarówno w mieście, jak i na wsi. Sytu- regu innych trudności – brzeska służba zdrowia acja ta ulegnie stopniowej poprawie, gdy zostaną dopracowała się pięknych wyników. Uruchomiono wybudowane nowe budynki dla służby zdrowia, transport sanitarny, który w roku 1945 posiadał w których przewidziane jest zaplecze mieszkaniowe. jeden tylko samochód z demobilu, a dziś posiada Tymczasem placówki służby zdrowia mają poważną ich liczbę, utworzono Stację Sanitarno- nałożone poważne zadania, na przykład w roku Epidemiologiczną, rozbudowana została sieć wiej- 1974 przewiduje się udzielenie 405 tys. porad skich placówek służby zdrowia poprzez wybudowa- lekarskich, obsłużenie 205 łóżek szpitalnych i 39 nie nowych ośrodków zdrowia m.in. w Borzęcinie, w izbach porodowych, wykonanie 1.500 protez Czchowie, Jurkowie, Łysej Górze, Porąbce Uszew- dentystycznych, zaś w dziale pomocy doraźnej skiej, Wojniczu, Zaborowie, Zakliczynie, Iwkowej. wykonanie 1.273 dobo-karetek. Wskutek remontu Wynajęto budynki na pomieszczenia placówek lecz- szpital powiatowy miał wiele trudności w normal- niczych w Jadownikach, Olszynach, poszerzono nej pracy, ale posiadał też i osiągnięcia. Na przykład

34 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 w roku 1973 w szpitalu od honorowych krwiodaw- 306 próbek artykułów żywnościowych, wydano ców pobrano 297 litrów krwi. Szpital zajmuje jedną 47 decyzji, zastosowano 87 mandatów karnych. z czołowych lokat w województwie pod względem Starsi ludzie pamiętają nikłe początki Stacji wykorzystania jednego łóżka, osiągnął jeden z naj­ Pogotowia Ratunkowego, zwanej obecnie Działem niższych w województwie wskaźników zgonów, Pomocy Doraźnej. Dział ten w ciągu pierwszych biorąc pod uwagę proporcję łóżek w szpitalach. 5-ciu miesięcy 1974 r. miał 6.735 wyjazdów do Stan zdrowotny ludności powiatu brzeskiego chorych oraz 1.170 porad udzielonych w ambula- ulega stałej poprawie. Dowodem tego jest spadek torium. Są to poważne osiągnięcia tej instytucji, liczby zachorowań na niektóre choroby, jak na przy- mimo iż cierpi na brak kadr lekarskich. kład gruźlica, a przede wszystkim spadek wskaź- Do powyższych danych dodać należy jeszcze nika umieralności niemowląt. Według danych za działalność lekarską gabinetów przychodni przyza- rok 1972 wskaźnik ten wynosił w naszym powie- kładowych przy Browarze oraz Fabryce Opakowań cie 25,9 przy krajowym 28,6 i wojewódzkim 27,7. Blaszanych. Poradnia dla kobiet i matek z dziećmi Statystyczne ujęcie przyczyn zgonów ludności to dalsza, jakże owocna działalność służby zdrowia. powiatu wykazuje, że najczęstszą przyczyną są Należy wspomnieć jeszcze o opiece zdrowotnej nad choroby układu krążenia, a następnie nowotwory. dziećmi i młodzieżą w szkołach, a także funkcjono- Procentowo przedstawia się to następująco: waniu pracowni analitycznej i diagnostycznej, a bę- – choroby układu krążenia 45-51% dzie to pełny obraz działalności społecznej służby ogólnej liczby zgonów, zdrowia. Mimo kolosalnej poprawy bazy material- – nowotwory 13-19%, nej i stanu kadrowego, działalność służby zdrowia – pozostałe 42-30%, w tym gruźlica 3-4%. w powiecie nie stoi jeszcze na odpowiednim pozio- mie. W miarę przybywania inwestycji i powiększe- Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt nia stanu liczbowego lekarzy, w tym również spe- zmniejszenia się liczby zgonów na gruźlicę. cjalistów, stan ten będzie ulegał stałej poprawie. Służba zdrowia w naszym powiecie w zakresie Już obecnie można stwierdzić, jak olbrzymią walki z gruźlicą zdziałała wiele i to nie tylko pod pracę wykonuje służba zdrowia, szczególnie po względem lecznictwa, ale również pod względem objęciu opieką lekarską ludności wiejskiej. profilaktyki. Pomocne w walce z gruźlicą były sys- Na terenie powiatu, oprócz miasta Brzeska, tematyczne badania radio-katastralne ludności działa 20 ośrodków zdrowia, które w roku 1973 w kierunku wykrywania gruźlicy. Badaniom tym udzieliły łącznie 104.201 porad lekarskich ogól- poddawało się około 98% zobowiązanych, wzywa- nych, przyjęć u lekarzy dentystów było 36.798, nych do ambulansów rentgenologicznych. Wcze- ponad 5 tys. wizyt domowych, dokonano 19.596 sne wykrywanie gruźlicy przy pomocy tych badań zabiegów pielęgniarskich,4.676 oględzin pielę- ma kolosalne znaczenie w zwalczaniu tej choroby. gniarskich w domu chorego. Powiat brzeski, ubogi w latach przedwojennych, Przychodnie rejonowe w Brzesku przyjęły był siedliskiem tej choroby. Walka w tych warun- w ciągu roku 22.776 pacjentów, lekarze dentyści kach nie była łatwa. 5.650 pacjentów, wykonano 1.795 wizyt domo- Obecnie niepokojącym zjawiskiem jest fakt sta- wych, zabiegów pielęgniarskich 6.345, odwiedzin łego wzrostu liczby zachorowań na wirusowe zapa- pielęgniarskich w domu chorego było 1.446. Do lenie wątroby (żółtaczka). Wskaźnik zachorowań tego trzeba dodać przyjęcia pacjentów w porad- na tę chorobę posiada stałą tendencję wzrostową. niach specjalistycznych dla całego powiatu. Takich W roku 1970 wynosił on 17,4, w roku 1971 – 16,9, porad było 36.255. w roku 1972 już 22,2 zaś w roku 1973 kształtuje Stan lokalowy placówek służby zdrowia w po- się w wysokości 44,0 (422 przypadki). Służba zdro- wiecie nie jest jeszcze dobry. Dlatego też czyniono wia czyni wszystko, aby zwalczać tę chorobę. Nato- w przeszłości i czyni się nadal wiele starań o budowę miast obserwuje się w ostatnim okresie spadek nowych obiektów. Efektem tych starań są budowy: liczby zachorowań na kiłę wczesną – np. wskaźnik – szpitala powiatowego w Brzesku, największej ten za rok 1969 wynosił 6,5, zaś w roku 1973 – 3,1. i najważniejszej inwestycji służby zdrowia w powie- Zauważalny jest spadek liczby zachorowań na rze- cie, który ma być oddany do użytku w roku 1978, żączkę. Wyeliminowana została kiła wrodzona. – ośrodków zdrowia wraz z apteką w Szczuro- Stan sanitarny powiatu ulega systematycznej wej oraz Olszynach i Zabawie, poprawie. Przyczynia się do tego dobra działalność – w przygotowaniu są budowy ośrodków zdro- Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz wia w Gnojniku i Szczepanowie, aptek w Iwkowej komitetów higienizacji i estetyzacji. Jedynie tylko i Czchowie, w ciągu 5 miesięcy roku 1974 Stacja ta w ramach – przygotowana jest także budowa ośrodka nadzoru nad zakładami żywienia zbiorowego i żyw- zdrowia w Dębnie, gdzie sprawa przewleka się ności przeprowadziła 990 kontroli, pobranych zostało z braku właściwie przystosowanej dokumentacji.

35 Jan Burlikowski

Makieta nowego szpitala powiatowego w Brzesku.

Niektóre z tych obiektów budowane są ze środ- ków Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. Na ochronę zdrowia ludności, nie licząc wydat- ków inwestycyjnych i na remonty kapitalne, wydaje się z budżetu rad narodowych znaczne sumy. Na przykład w roku 1974 przewidziano na ten cel sumę 51.734 tys. zł. Do roku 1990 przewiduje się jeszcze budowę: – żłobka na terenie miasta Brzeska, – ośrodków zdrowia: w Biadolinach, Porąbce Iwkowskiej, Biesiadkach, Strzelcach, – budynków mieszkalnych dla pracowników służby zdrowia w Czchowie, Zakliczynie i Wojniczu, – bazy kolumny transportu sanitarnego w Brzesku, – rozbudowę bazy lokalowej Stacji Sanitarno– Budynek Szpitala Powiatowego w Brzesku przy ul. Kościuszki, Epidemiologicznej, przed wojną mieściło się tu Gimnazjum Państwowe. – aptek w Wojniczu i Zakliczynie, – ośrodków zdrowia w Paleśnicy i Filipowi- czach oraz w Czchowie, gdzie istniejący obecnie ośrodek zdrowia przeznaczony zostanie wyłącznie dla celów lecznictwa zamkniętego. Kilka zdań o stanie farmacji na terenie powiatu i planach w tym zakresie. Na terenie powiatu działa 8 aptek, to jest: w Brzesku 2, po jednej zaś w Borzęcinie, Łysej Górze, Szczurowej, Wojni- czu, Zakliczynie, Czchowie, a nadto 10 punktów aptecznych w placówkach służby zdrowia a mia- nowicie: w Szpitalu Powiatowym, Stacji Pogotowia Ratunkowego, Przychodni Rejonowej w Brzesku, Ośrodkach Zdrowia w Gnojniku, Iwkowej, Porąbce Uszewskiej, Olszynach, Zabawie, Zaborowie. Sieć ta nie jest jeszcze wystarczająca. Przewiduje się przy budowie ośrodków zdrowia w Gnojniku, Szczepanowie, Olszynach i Zabawie wygospoda- Budynek przy ul. Mickiewicza 15, gdzie obecnie mieszczą się rować pomieszczenia na punkty lekarskie, wybu- przychodnie obwodowe i rejonowe. Do roku 1968 siedziba dować nowe apteki w Czchowie, Iwkowej i Dębnie, Prezydium PRN, dawniej Wydziału Powiatowego i Rady w Szczurowej umieścić aptekę w nowo budującym Powiatowej. się ośrodku zdrowia.

36 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Właściwy budynek Ośrodka Zdrowia w Brzesku przy ul.1 Maja. Ośrodek Zdrowia w Szczepanowie w budynku prywatnym.

Szpital Powiatowy w Brzesku (w budowie). Ośrodek Zdrowia w Szczepanowie w budowie.

Dom Zdrowia w Borzęcinie. Ośrodek Zdrowia w Iwkowej.

Spółdzielnia Zdrowia, a później Ośrodek Zdrowia w Zaborowie. Ośrodek Zdrowia w Zakliczynie.

37 Jan Burlikowski

Apteka Społeczna w Czchowie w budynku prywatnym. Budynek Ośrodka Zdrowia w Porąbce Uszewskiej.

Budynek dla Apteki Społecznej w Czchowie w budowie. Budynek Ośrodka Zdrowia w Wojniczu.

Budynek Ośrodka Zdrowia w Szczurowej. Ośrodek Zdrowia w Czchowie.

Budynek Ośrodka Zdrowia w Jurkowie. Stacja Pogotowia Ratunkowego w Brzesku.

38 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Brzesko ma nowy plac targowy 24 września 1974 r. po raz pierwszy targ odbył się już na nowym, do tego celu przystosowanym placu. Usytuowany on został na wykupionych przez miasto gruntach prywatnych, w tyle za Ogrodem Jordanowskim. Dojazd od strony ulicy Obrońców Stalingradu. Dojście także od placu Kazimierza Wielkiego. Cały plac został utwardzony betonowymi pły- tami, a na nie położono pokrycie bitumiczne. Plac posiada wodę oraz urządzenia sanitarne. Jest wystarczająco rozległy na rozmieszczenie straga- nów oraz stoisk na wszelkiego rodzaju produkty Apteka w Brzesku. rolne i artykuły przemysłowe a także inne wyroby potrzebne ludności miejskiej i wiejskiej. Po urządzeniu tego placu i oddaniu go do użytku skończyły się utyskiwania zarówno wystawiających, jak i kupujących towary i artykuły rolne. Po zlikwidowaniu targów na placu Kazimie- rza Wielkiego inaczej zwanego rynkiem Siennym prowizoryczne targi odbywały się na bardzo szczu- płym placu przy bloku mieszkalnym PZGS na Placu Zwycięstwa, a częściowo na targowicy, gdzie wydzielono do tego celu odpowiednie miejsce. Do czasu przygotowania nowego placu targowego musiano więc znosić trudności i niewygody. Targi w Brzesku gromadzą sprzedających i ku- Apteka w Szczurowej. pujących nie tylko z terenu naszego powiatu, ale również z powiatów sąsiednich, a nawet z innych województw. Targi w Brzesku odbywają się jak dawniej we wtorki i piątki, z tym, że większy jest zawsze targ we wtorki. Konieczność urządzenia nowego placu targo- wego wynikła z tego powodu, że plac Kazimierza Wielkiego przebudowywany jest na plac, gdzie odbywać się będą manifestacje, zebrania i wiece pod gołym niebem. Na nowym placu targowym ustawione będą stałe stragany – budki poszczególnych gminnych spół- dzielni, w których sprzedawane będą wyroby tek- Punkt lekarski i dentystyczny w starym budynku Szkoły stylne, obuwie oraz stragany prywatne z wyrobami Podstawowej w Paleśnicy. galanteryjnymi. Nadto są sprzedawane wyroby wikliniarskie, drobne narzędzia rolnicze, wyroby drewniane gospodarstwa domowego, ludowe zabawki dla dzieci, powrozy, wyroby ceramiczne. Nadto oczywiście jarzyny, nabiał, jaja, w lecie jagody i grzyby, owoce, kwiaty, sadzonki roślin, pieczywo. Tu, jako osobliwość wyłącznie naszego powiatu, wymienić należy sprzedaż bułek zwanych „kukieł- kami” albo „uszwiankami”. Wypiekiem i sprzedażą tych „kukiełek” zajmowały się mieszkanki wsi Uszew w naszym powiecie. Dawniej sprzedawczyń było wiele, a „kukiełki” rozwożono po wszystkich okolicznych targach i jarmarkach oraz odpustach, teraz jest już tylko jedna gospodyni i sprzedaw- „Dziewczęta w bieli” – brzeskie pielęgniarki w pochodzie 1 Maja. czyni, która podtrzymuje tradycję tego pieczywa.

39 Jan Burlikowski

Plac Kazimierza Wielkiego w Brzesku nazywany też placem Sprzedaż wyrobów z wikliny. Siennym, gdzie odbywały się targi, obecnie w przebudowie na plac manifestacji.

Tymczasowy plac targowy urządzony przy bloku mieszkalnym Jedyna i zapewne ostatnia gospodyni trudniąca się wypiekiem PZGS przy Placu Zwycięstwa. Sceny targowe. Sprzedaż warzyw. i sprzedażą na targu „kukiełek” czyli „uszwianek”.

Sprzedaż kwiatów. Ogólny widok placu targowego.

Dodać należy, że dawniej place targowe w Brze- Sto lat Banku Spółdzielczego sku administrowane były przez władze miejskie, w Brzesku które pobierały od sprzedających i także od furma- 28 września 1974 roku Bank Spółdzielczy w Brze- nek specjalne opłaty targowe. Obecnie nowy plac sku obchodził setną rocznicę swego istnienia. Z tej targowy został oddany w administrację Gminnej okazji w Pawilonie okocimskim odbyło się uro­ Spółdzielni Samopomoc Chłopska Okocim w Brze- czyste posiedzenie władz Banku i jego działaczy sku. Spółdzielnia administruje placem i targowicą z udziałem zaproszonych gości. Na uroczystość na własny rachunek, pobierając od sprzedających na jubileuszową przybyli: wiceminister Przemysłu placu, furmanek i samochodów odpowiednie opłaty. Spożywczego i Skupu, mgr Wincenty Zydroń,

40 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 inż. Stanisław Maślak I sekretarz KP PZPR, Jan Szczepaniec naczelnik powiatu, prof. dr hab. Fran- ciszek Kolbusz – prezes Rady Naczelnej CZ SOP z Warszawy, mgr Jerzy Andrzejewski, dyr. Woj. Oddziału SOP w Krakowie, mgr Andrzej Gilarski, wiceprezes Centralnego Zarządu SOP, mgr Wła- dysław Widak, zastępca dyrektora Wojewódzkiego Oddziału SOP, mgr Edward Biernacki, sekretarz organizacji partyjnej przy Oddziale Wojewódzkim SOP, Zdzisław Doniec, naczelnik Oddziału Kre- dytów i Oszczędności WO SOP, mgr Mieczysław Batko, przew. Rady Oddziału Woj. SOP. W uroczystości wzięli też udział długoletni działacze Banku Spółdzielczego i podległych pla- Nowy plac targowy w Brzesku przy ul. Obrońców Stalingradu cówek z dyrektorem Adamem Dzierwą. Byli też podczas wtorkowego targu. przedstawiciele bratnich organizacji spółdzielczych współpracujących z Bankiem, a wśród nich Janina Hnatowicz – prezes Okręgowej Spółdzielni Mle- czarskiej w Brzesku, radna WRN, przew. Zarządu Pow. Ligi Kobiet. Byli obecni działacze SOP z te- renu województwa krakowskiego. Uroczystemu posiedzeniu przewodniczył inż. Kazimierz Brzeski, długoletni sekretarz Rady i członek Zarządu Banku. Referat, obrazujący rozwój Banku i jego dzia- łalność na przestrzeni stu lat, wygłosił dyrektor Banku – Adam Dzierwa. Bardzo serdeczne przemówienia powitalne, w których życzyli Jubilatowi dalszych wielu lat owocnej działalności, wygłosili: wiceminister mgr Sprzedaż jarzyn. Zydroń, wiceprezes Centralnego Zarządu SOP, mgr Gilarski, inż. Stanisław Maślak, I sekretarz KP PZPR. Z okazji setnej rocznicy Bank Spółdzielczy w Brzesku nagrodzony został Złotą Odznaką i dy- plomem Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej, którą wręczył naczelnik powiatu – Jan Szczepaniec. Pod- czas uroczystego posiedzenia szereg działaczy spół- dzielczych z terenu województwa krakowskiego udekorowano wysokimi odznaczeniami lub wyróż- niono okolicznościowymi medalami i dyplomami. Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Pol- ski otrzymali: Stanisław Dej – dyrektor Banku Spółdzielczego w Andrychowie, Zdzisław Gruber – dyrektor Banku w Suchej Beskidzkiej, Jan Mar- Sprzedaż powrozów i uprzęży. tyka – dyrektor Banku w Jordanowie. Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Władysław ności społecznej Franciszka Stefczyka, założyciela Lichoń – kierownik Banku Spółdzielczego w Gdo- kas spółdzielczych, otrzymali – wiceminister Win- wie, Józef Pietrucha – kierownik Banku w Łuko- centy Zydroń, I sekretarz KP PZPR inż. Stani- wicy, Józef Siudut – prezes Zarządu Banku Spół- sław Maślak, naczelnik powiatu Jan Szczepaniec, dzielczego w Borzęcinie. dyrektor Banku Spółdzielczego, Adam Dzierwa Brązowymi Krzyżami Zasługi udekorowano oraz zasłużeni działacze: inż. Kazimierz Brzeski, 9 osób. Pięciu działaczy z terenu województwa Stanisław Strączek z Okocimia, Jan Gurgul. otrzymało Medale XXX-lecia PRL. W czasie uroczystości jubileuszowej wystąpił Pamiątkowe medale wybite z okazji sesji z częścią artystyczną chór nauczycielski z Brze- naukowej, odbytej w czerwcu 1974 roku na Uni- ska oraz kapela ludowa z Jaworska. Uroczystość wersytecie Jagiellońskim, a poświęconej działal- zakończyło spotkanie towarzyskie.

41 Jan Burlikowski

Dzisiejszy Bank Spółdzielczy w Brzesku ma bogatą historię. Zachowane – chociaż nie w pełni – dokumenty wskazują na niejako cztery okresy jego działalności. Pierwszy okres obejmuje lata od założenia w roku 1874 do 1918. Na przestrzeni pierwszych 44 lat Towarzystwo Zaliczkowe, bo taką nazwę przyjął teraźniejszy Bank Spółdzielczy, działało w nie najlepszych warunkach, wprost nie sprzy- jających rozwojowi tej instytucji. Był to przecież okres pod zaborem austriackim. Okres drugi,21 lat, to działalność Banku od roku 1918 do wybu- chu drugiej wojny światowej w 1939 roku. Okres Maślnice, sita, krzesła, zabawki i inne wyroby z drewna. trzeci, to lata okupacji hitlerowskiej, okres stosun- kowo krótki, ale jakże tragiczny dla całego naszego narodu. I czwarty okres – po wyzwoleniu – obfi- tujący w wiele zmian organizacyjnych, prawnych i finansowych, okres pełnego rozwoju tej ważnej dla życia wsi placówki spółdzielczej. W roku 1947 następuje zmiana nazwy, dotych- czasową nazwę Towarzystwo Zaliczkowe zastępuje nazwa Bank Spółdzielczy. I chociaż w roku 1950 nazwę znowu zmieniono na Gminna Kasa Spół- dzielcza, to w roku 1960 przywrócono poprzednią nazwę Bank Spółdzielczy. Zmiany te nie miały wpływu na samą działalność Banku, placówka ta rozwijała się coraz bardziej, stając się już instytu- cją wprost niezbędną w życiu wsi brzeskiej. Tu sprzedaje się garnki gliniane i grabie. Reforma bankowa w 1949 roku dała podstawę do przejęcia agend nie tylko Towarzystwa Zalicz- kowego, ale także okolicznych kas Stefczyka, a w szczególności kas w Brzesku – Brzezowcu, Okocimiu, Jasieniu, Jadownikach, Szczepanowie, Uszwi, Gnojniku, Dębnie, Porąbce Uszewskiej, Gosprzydowej. W chwili zarejestrowania w Sądzie w Krakowie pod liczbą 349 – a miało to miejsce dnia 24 lutego 1874 roku – pełna nazwa Jubilata brzmiała: Towa- rzystwo Zaliczkowe w Brzesku, Spółdzielnia z Nie- ograniczoną Poręką. Siedzibą Spółdzielni według rejestracji jest miasto Brzesko, ulica Kościuszki. Obecnie Bank Spółdzielczy w Brzesku posiada Taczki, miotły brzozowe, zabawki drewniane, wyroby z wikliny. własny budynek przy ul. Kościuszki 3. Nierucho- mość ta została zakupiona w roku 1904 za 24.000 koron. Dochował się akt kupna-sprzedaży, doku- ment notarialny opatrzony numerem L.R.1583. Na akcie tym naklejony jest stempel wartości jednej korony z podobizną cesarza Austrii Fran- ciszka Józefa. Kontrakt ten zaczyna się od zda- nia: „Działo się w Galicji w Brzesku przed podpi- sanym notariuszem dnia 10 grudnia 1904 roku. Przede mną doktorem Stanisławem Wisłockim c. k. Notariuszem w Brzesku stają znani mi osobiście do działań prawnych zdolni, pani Ludwika z Pła- netów Bobakowa i jej syn pan Zygmunt Bobak, właściciele realności w Brzesku zamieszkali Tu sprzedawane jest obuwie, fartuszki i… no sam czytelniku widzisz co. – Wielmożny Roman Niwicki dyrektor Towarzy-

42 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 stwa Zaliczkowego w Brzesku zamieszkały i Wiel- Oto fragment tego sprawozdania: „W roku możny dr Kazimierz Baltaziński, właściciel dóbr ubiegłym agendy Towarzystwa znowu znacznie w Jasieniu, w Jasieniu zamieszkały, dwaj ostatni się zmniejszyły. Na ten stan wpłynął fakt dalszej jako dyrektorowie i firmanci Towarzystwa Zalicz- redukcji kredytu w Banku Gospodarstwa Krajo- kowego w Brzesku, imieniem tegoż Towarzystwa wego. Następnie wskutek alarmów wojennych, we działający – i zeznają wobec mnie następujący kon- wrześniu b.r. zostało dużo składek wycofanych; trakt kupna i sprzedaży.” i tak np. liczba członków z 2.141 w roku 1930 Należałoby przyjąć, że wyżej wymienione osoby zmalała do liczby 351. Wkłady te mimo usilnych reprezentujące b. Towarzystwo Zaliczkowe, były starań dyrekcji w bardzo małej mierze wróciły, współzałożycielami tej placówki, która swój statut gdyż w Brzesku są dwie kasy konkurencyjne, a to oparła na Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczko- PKO i KKO, które posiadają tak zwane bezpieczeń- wej kas Reiffeisena. W byłym zaborze austriackim stwo pupilarne i więcej zainteresownych do siebie istniał już bowiem ten typ kas. Twórca Kas Stef- ściągają. Mimo trudnego położenia Towarzystwo czyka – tak bardzo popularnych później w Galicji terminowo wypłaca wypowiedziane wkłady i ter- – założył pierwszą taką kasę w roku 1889 w Czer- minowo realizuje swe bankowe zobowiązania. Ze nichowie pod Krakowem. względów oszczędnościowych dyrekcja zreduko- Budynek Banku został w roku 1971 poddany wała personel biurowy o jedną siłę.” kapitalnemu remontowi, modernizacji pomiesz- I jeszcze jeden wyciąg z opisu do bilansu, na czeń biurowych, które równocześnie zostały dzień 31 grudnia 1944 roku: „rok sprawozdawczy wyposażone w funkcjonalne urządzenia biurowe, 1944 był dla Towarzystwa rokiem złym. Działa- a w najbliższym czasie zaczną funkcjonować nia wojenne dozwoliły na prawidłową działalność nowoczesne maszyny do księgowania, co znacznie tylko w połowie roku. W drugiej połowie tylko usprawni pracę. wegetowaliśmy. Pozbawieni przez wojska niemiec- Należy jednak zaznaczyć, że podczas remontu kie lokalu, a przez zajęcie całej kamienicy również budynek Banku został pozbawiony zewnętrznego ponieśliśmy straty w czynszach. Nie mając lokalu, wystroju secesyjnego, co spotkało się z protestem ograniczyliśmy się tylko do załatwiania bieżących części mieszkańców miasta. koniecznych spraw. Nastąpił spadek wkładów W pierwszych trzech okresach działalności byłe oszczędności, spadek udzielonych pożyczek”. Oczy- Towarzystwo Zaliczkowe nie miało należytych wiście okupantowi nie zależało na dobrej działal- warunków rozwoju i borykało się z wieloma trud- ności Towarzystwa – wręcz przeciwnie. nościami, głównie finansowymi. Ciekawy obraz dają liczby z działalności Banku Brak było własnych środków obrotowych na w latach 1925,1935,1945,1955,1965 i na dzień 30 działalność kredytową. Terenem działalności było czerwca 1974 r. [tabela poniżej]. miasto Brzesko, liczące w tym czasie niewiele Fundusze własne – podstawa prawidłowej dzia- ponad 2 tysiące mieszkańców. Później było nieco łalności Banku wynosiły odpowiednio: w roku lepiej, gdy teren działalności Towarzystwa rozcią- 1925 – 20 tys. zł.,1935 r. – 146 tys. zł.,1945 r. – 94 gnął się na cały powiat. Przez 70 lat działalności tys. zł.,1955 r. – 21 tys. zł.,1965 r. już 13.500 tys. byłego Towarzystwa nie zatrudniało ono więcej zł., w roku 1974 (na 30 kwietnia) – 53 mln zł. niż 3 pracowników. Istotą dobrej działalności Banku jest posiada- Szczególnie ciężkie dla Towarzystwa Zaliczko- nie własnych środków pieniężnych miejscowego wego były lata okupacji. Budynek zajęły władze pochodzenia, głównie wkładów oszczędnościowych okupacyjne, a działalność Towarzystwa ograniczała na działalność pożyczkową i inne cele płatnicze. Od się do ściągania udzielonych pożyczek, udzielania wielu lat Bank nie korzysta już z kredytów państwo- w miarę posiadania środków finansowych, głównie wych na te cele, posiadając w nadmiarze środki wła- pracownikom umysłowym i to w niewielkiej wyso- sne, a ten nadmiar w wysokości ostatnio 22 mln. zł kości pożyczek do 500 zł. Również w latach przed ulokował w NBP na korzystnym oprocentowaniu. drugą wojną światową na skutek kryzysu gospo- Ta owocna działalność jest wynikiem nie tylko darczego, działalność Towarzystwa została mocno sprawnego i mądrego kierownictwa Banku, ale też ograniczona. Można to łatwo wywnioskować ze pomocy, jaką Bank otrzymuje od władz politycz- sprawozdania do bilansu Towarzystwa Zaliczko- nych i administracyjnych powiatu a także wła- wego w roku 1938. snych władz zwierzchnich.

Lata 1925 1935 1945 1955 1965 1974 Liczba członków 1.450 1.939 504 3.000 6.400 5.400 Udzielone pożyczki 39 tys. 145 tys. 93 tys. 584 tys. 15.240 tys. 39 mln obroty 1.220 tys. 420 tys. 490 tys. 412 mln 1.340 mln 2.300 mln

43 Jan Burlikowski

Obecnie na terenie powiatu działa 7 banków Tak piękny i dynamiczny rozwój Banku Spół- spółdzielczych z tym, że największym jest właśnie dzielczego w Brzesku możliwy był dzięki stwo- Bank Spółdzielczy w Brzesku. Swoim działaniem rzeniu odpowiednich, korzystnych warunków obejmuje on teren 30 wsi i miasto Brzesko. Teren działalności dla tego rodzaju instytucji. Jest to ten zamieszkuje 45% ludności całego powiatu, zasługa również ofiarnych działaczy społecznych a więc około 45 tys. ludzi. i pracowników Banku. Takich działaczy i pra- Główna działalność Banku, to udzielanie poży- cowników Bank miał wielu. W okresie okupacji, czek dla rolnictwa, rzemiosła, obsługa ratalnej niezwykle trudnym dla Banku, a także w pierw- sprzedaży na zasadzie obowiązujących w tej mie- szych miesiącach po wyzwoleniu prawdziwym rze przepisów. Drugim kierunkiem działalności opiekunem i przyjacielem Banku Spółdzielczego jest prowadzenie wkładów oszczędnościowych był nasz krajan, obecny wiceminister Przemy- i w tym względzie Bank współdziała z 11 urzędami słu Spożywczego i Skupu, mgr Wincenty Zydroń, pocztowymi. Aktualnie Bank wydał ponad 6 tys. który bezinteresownie włożył wiele starań i pracy książeczek oszczędnościowych, na których człon- w utrzymanie, a później w rozwój tej placówki. kowie ulokowali ponad 53 mln zł. Jest to niewąt- Wielkie zasługi dla Banku posiada obecny jego pliwy wyraz zaufania, jakim oszczędzający darzą dyrektor – Adam Dzierwa, kierujący Bankiem po Bank Spółdzielczy. Z tego tytułu oszczędzającym roku 1947, znajdujący oprócz tego czas i siły na dopisano ponad 1.800 tys. zł. odsetek. Pod tym pracę społeczną w charakterze, poprzednio dłu- względem Bank Spółdzielczy w Brzesku zajmuje goletniego radnego Powiatowej Rady Narodowej, czołowe miejsce wśród podobnych Banków na a obecnie, radnego Miejskiej Rady Narodowej, pre- terenie województwa krakowskiego. Należy dodać zesa Zarządu Powiatowego Związku Bojowników do tego, że oszczędzający wylosowali ostatnio dwa o Wolność i Demokrację i członka wielu innych samochody i 2 ciągniki. organizacji społecznych. Bank Spółdzielczy w Brzesku prowadzi pełną Do dużego rozwoju Banku przyczynili się także obsługę kasową trzech Spółdzielni Samopomoc m.in.: Chłopska to jest: Dębno, Okocim, Szczepanów, – inż. Kazimierz Brzeski, od 1945 roku członek a nadto w zakresie obrotu pieniężnego z usług Zarządu tej Spółdzielni, wielce zasłużony również Banku korzystają: 31 kółka rolnicze i Powiatowa dla rozwoju rolnictwa w powiecie, Spółdzielnia Ogrodnicza, na rzecz której Bank – Jan Gurgul z Porąbki Uszewskiej, b. długo- organizuje każdego roku 8-10 punktów kasowych letni działacz Kas Stefczyka, pierwszy prezes Rady na okres skupu owoców i warzyw. Z usług Banku Banku, korzysta nadto 70 innych jednostek gospodarki – Jan Borecki z Brzeska – od kilku lat aktualny uspołecznionej i osoby prywatne. Bank prowadzi prezes Rady Banku, także obsługę finansową budżetów trzech gmin. – Stanisław Srączek z Okocimia, b. działacz kas Aby należycie wypełniać te zadania, Bank posiada Stefczyka, długoletni członek Rady Banku i prze- swe oddziały w Dębnie, Gnojniku, Szczepanowie wodniczący, który mimo swoich 90 lat nadal inte- oraz stały punkt kasowy przy GS Okocim. resuje się żywo tą placówką. Oprócz zwykłej działalności kredytowej i groma- – Jan Chmura z Uszwi, długoletni członek dzenia oszczędności Bank Spółdzielczy w Brzesku Rady, również jeden z nielicznych już działaczy b. rozwija działalność społeczno-wychowawczą. W tym kas Stefczyka, zakresie współpracuje z Towarzystwem Wiedzy – Kazimierz Wawryka z Jadownik, długoletni Powszechnej, pokrywając koszty prowadzonych sekretarz Rady, przez to Towarzystwo szkoleń i kursów oświatowych. – Stanisław Fikas, długoletni działacz spół- Od szeregu lat Bank patronuje organizowanym dzielczy, kierownik oddziału Barku Spółdzielczego co roku międzyszkolnym rozgrywkom w piłkę w Dębnie. nożną młodzieży szkół podstawowych o puchar Do rozwoju Banku Spółdzielczego w Brzesku Banku Spółdzielczego. Opiekuje się także 13 szkol- przyczyniły się także kobiety: nymi kasami oszczędności, co ma duże znaczenie – Aleksandra Bogusz, członek komisji i przewod- wychowawcze. Młodzież gromadzi każdego roku na nicząca zespołu pracy kobiet przy Radzie Banku, swoich książeczkach oszczędności na kwotę około – Zofia Barczak – kasjer od 1946 roku, odzna- 150 tys. zł uzyskaną ze sprzedaży makulatury, czona ostatnio za zasługi dla Banku – Medalem złomu, flaszek, nasion itp. Osobny bilans osiągnięć XXX-lecia PRL, posiada zespół pracy kobiet działający przy Radzie – Teresa Poręba, główna księgowa, długoletni Banku. Urządza on różnego rodzaju konkursy pracownik spółdzielczy, odznaczona Brązowym w zakresie uprawy warzyw, krzewów owocowych, Krzyżem Zasługi, uprawy doświadczalnych poletek, higienizacji wsi, – Stefania Boryczko, kasjerka w oddziale Banku kursów gotowania, szycia, kursów oświatowych. w Dębnie, mająca za sobą 22 lata wzorowej pracy,

44 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

– Janina Bączek, starsza księgowa, długoletnia wzorowa pracownica.

Aktualnie Bank Spółdzielczy w Brzesku zatrud- nia 25 pracowników umysłowych, wszyscy o wyso- kich kwalifikacjach i umiejętnościach. Jest jedną z 65 spółdzielni tego rodzaju w kraju, a drugą w naszym województwie, które obchodzą do roku 1975 sto lat swojej działalności. Po Banku w Dą- browie Tarnowskiej – założonym w roku 1870 – najstarszym w województwie krakowskim jest właśnie Bank Spółdzielczy w Brzesku. 100 lat Banku Spółdzielczego w Brzesku. Pierwsza i obecna siedziba IV międzynarodowy Banku Spółdzielczego przy ul. Kościuszki, po kapitalnym remoncie. plener malarski w Czchowie Od 18 września 1974 r. trwał IV międzynarodowy plener malarski w Czchowie. Wzięło w nim udział 26 malarzy artystów z Polski i z zagranicy. Dnia 9 września, w sali Powiatowego Domu Kultury w Ja- downikach, otwarto wystawę prac. Wybranie Czchowa na ten plener było wyróżnieniem tej pięknej i bardzo starej miejscowości o bogatej historii, a także jego najbliższych okolic, które są również bardzo piękne.

Nabór sióstr PCK Oddział Powiatowy Polskiego Czerwonego Krzyża prowadzi nabór sióstr PCK. Organizowany jest kurs 4-miesięczny po ukończeniu którego Zarząd Uroczyste jubileuszowe zgromadzenie władz i członków Banku PCK zapewnia pracę w Punkcie Opieki nad cho- w sali Pawilonu okocimskiego: przemawia mgr Andrzej Gilarski, rym w domu. Na kurs przyjmowane są kobiety wiceprezes Centralnego Zarządu Spółdzielni Oszczędnościowo w wieku od 18 do 55 lat, mogą być też rencistki. Pożyczkowych w Warszawie. Obok siedzi długoletni i bardzo zasłużony dla rozwoju Banku, jego dyrektor – Adam Dzierwa. XXX lat MO i SB 5 października 1974 roku, w sali kina Bałtyk, odbyła się uroczysta akademia z okazji XXX-tej rocznicy powołania Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa. Na akademię przybyło kierownic- two Komitetu Powiatowego PZPR z I sekretarzem Stanisławem Maślakiem, Powiatowego Komitetu ZSL z sekretarzem Bolesławem Wodą, przedstawi- ciele PK SK, Frontu Jedności Narodu, władz admi- nistracyjnych powiatu z naczelnikiem powiatu Janem Szczepańcem, kierownictwo Komendy Powiatowej MO z komendantem Dziukiem, przed- stawiciele Komendy Wojewódzkiej MO, zakładów pracy z Brzeska i powiatu, młodzieży oraz liczni Zgromadzenie prowadzi i przemawia członek Zarządu banku, mieszkańcy miasta Brzeska i powiatu. inż. Kazimierz Brzeski. Po jego prawej stronie, w okularach, Po zagajeniu akademii przez naczelnika Wincenty Zydroń, wiceminister Przemysłu Spożywczego i Skupu, powiatu, Jana Szczepańca, przemówienie okolicz- tutejszy krajan. Po lewej, I sekretarz KP PZPR, Stanisław Maślak. nościowe wygłosił I sekretarz KP PZPR Stanisław Maślak. Po nakreśleniu drogi, jaką przeszedł nasz Następnie odbył się podniosły moment dekora- naród w ciągu 30 lat oraz roli Milicji Obywatel- cji wysokimi odznaczeniami państwowymi. Krzyże skiej i Służby Bezpieczeństwa w utwalaniu władzy Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski otrzymali: ludowej oraz bezpieczeństwa i porządku publicz- por. MO Bronisław Krawczyk, ppr. rez. Franciszek nego, przekazał funkcjonariuszom MO i SB życze- Kociołek, st. sierż. Stanisław Bartosik, st. sierż. nia dalszej owocnej pracy oraz zdrowia i szczęścia Lucjan Maciaś, st. sierżant Mieczysław Miszczyk. osobistego i rodzinnego. Odznaki 20 lat w Służbie Narodu otrzymało 5

45 Jan Burlikowski

Jedno z Walnych Zebrań Statutowych członków (przedstawicieli) Ideę oszczędzania w Spółdzielniach Oszczędnościowo – Pożyczkowych SOP w Brzesku. Przewodniczący, dr Franciszek Mleczko, poseł (SOP) propaguje również młodzież szkolna. W propagandowym do Sejmu PRL. pochodzie młodzież szkolna w Borzęcinie Górnym. funkcjonariuszy MO. Brązowymi odznakami Za danych w nich nadziei i wypełnią swe obowiązki jak wzorową służbę w ochronie porządku udekorowa- najbardziej sumiennie. Z okazji XXX-tej rocznicy nych zostało 8-miu funkcjonariuszy MO. powołania MO i SB złożył także serdeczne życzenia Młodzież wręczyła odznaczonym kwiaty i zło- funkcjonariuszom MO, weteranom i ich rodzinom. żyła gratulacje. Na zakończenie części oficjalnej Zgodnie z programem obchodów XXX-tej rocz- przemówienie wygłosił komendant powiatu MO nicy MO i SB w ciągu października 1974 r. odbyły – Adolf Dziuk. Dziękując za pomoc i poparcie oraz się w Brzesku i powiecie różne imprezy. Kino zaufanie, jakie organa MO i SB otrzymują od partii Bałtyk wyświetlało filmy: „Milczące ślady”, „Rok i innych organizacji politycznych, od władz admini- pierwszy”, „Hasło Korn”, „Zbrodniarz, który stracyjnych i od społeczeństwa, zapewnił, że organa ukradł zbrodnię”, „Brylanty Pani Zuzy”. MO i SB swoją pracą i postawą nie zawiodą pokła- Dnia 6 października w Biadolinach Szlachec- kich na budynku stacyjnym PKP odsłonięto tablicę pamiątkową, a licznie zebrani mieszkańcy gminy Dębno, uczcili pamięć poległych w naszym powie- cie funkcjonariuszy MO.20 października odbyła się w Grabnie, gmina Wojnicz uroczystość nada- nia nowo zbudowanej szkole podstawowej imienia generała Franciszka Jóźwiaka, pseudonim Witold. W ciągu października zasłużeni funkcjona- riusze MO odbywali spotkania z młodzieżą szkół średnich oraz z pracownikami większych zakładów pracy na terenie miasta i powiatu. W dniach 11,12,13 października odbył się po raz trzeci tzw. rajd kwiatów po najpiękniejszych tere- nach turystycznych naszego powiatu zakończony w Czchowie. Rajd ten odbywał się pod hasłem „Funkcjonariusze MO i SB w służbie Narodu”.

Z działalności Powiatowego Domu Kultury Powiatowy Dom Kultury z siedzibą w Jadowni- kach rozwija coraz szerszą działalność. Ostatnio organizuje kursy języków: rosyjskiego, angiel- skiego, niemieckiego. Odpłatność za kurs wynosi 360 zł. – 64 godziny zajęć. Kursy prowadzone są w sali Domu Nauczyciela w Brzesku. Natomiast w Jadownikach prowadzony jest kurs tańca towa- rzyskiego – opłata za 30 godzin wynosi 80 zł. Pro- wadzona jest też sekcja rytmiki dla dzieci za opłatą 50 zł miesięcznie.

46 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Werbunek do prac wykopkowych Powiatowe zawody strzeleckie Dyrekcja Rolniczego Zakładu Doświadczalnego 20 października 1974 roku w Brzesku odbywały Akademii Rolniczej prowadzi akcję werbunkową się powiatowe zawody strzeleckie. Startowało 8 robotników do prac przy wykopkach. Oferuje drużyn z najlepszych kół przy zakładach pracy, wynagrodzenie w wysokości 15 zł. za godzinę plus a mianowicie: przy Browarze Okocim, Rolni- posiłek podczas pracy w polu. czym Zakładzie Doświadczalnym AR, Spółdzielni Nowość, Powiatowym Związku Kółek Rolniczych, Brzeska organizacja Ligi Ochrony Cechu Rzemiosł Różnych, Urzędzie Powiatowym Przyrody wzmacnia swoje szeregi w Brzesku, Wojewódzkiej Spółdzielni Transportu Brzeska organizacja LOP, świadoma swoich celów Wiejskiego oddział w Brzesku, a także przy Powia- i zadań wynikających ze stałego wzrostu zagro- towym Biurze Geodezji i Urządzeń Rolnych. żenia przyrody i środowiska człowieka – rozwija Mimo bardzo złych warunków atmosferycznych coraz szerszą działalność, tworząc nowe placówki zawody stały na dobrym poziomie. Pierwsze miejsce terenowe. Zarząd Powiatowy może pochwalić się zajęło Koło LOK przy Browarze i temu Kołu przy- w ostatnim roku sukcesami w zwiększaniu liczby padł puchar naczelnika powiatu. Drugie miejsce kół i członków. W chwili obecnej pożyteczną dzia- zajęła reprezentacja młodego Koła Ligi Obrony Kraju łalność w zakresie ochrony przyrody prowadzą: przy Urzędzie Powiatowym, a trzecie zajęło Koło 56 szkolnych kół liczących 4.430 członków a także LOK przy Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym. kilkanaście kół członków dorosłych. Szczególnie Indywidualnie zwyciężyła Irena Wojtas z Koła powitać należy z uznaniem utworzenie 10-ciu przy Browarze. Na wyróżnienie zasługuje 12-letni gminnych kół LOP. Jedynie tylko nie udało się do zawodnik Koła przy Rolniczym Zakładzie Doś­ tej pory zorganizować koła w gminie Brzesko oraz wiadczalnym AR – Wojciech Mayer, który ogólnie w samym mieście. Niektóre jednak koła nie przeja- zajął piąte miejsce na 24 startujących zawodników. wiają większej działalności. Do takich należą: Koło Wzorowym organizatorem zawodów było Koło LOP przy Wydziale Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu, LOK przy Urzędzie Powiatowym. Koło to rozwija przy Wydziale Oświaty, Wychowania i Kultury oraz się coraz lepiej dzięki dobrej pracy takich działaczy przy Wydziale Zagospodarowania Przestrzennego, jak: prezes Koła Tadeusz Babicz oraz mgr Paweł Urbanistyki i Komunikacji Urzędu Powiatowego. Żak, mgr Krężołek, mgr Bartosz. Brak w ogóle kół w zakładach przemysłowych naszego miasta i powiatu. A szkoda – bo więcej lub mniej, ale zawsze zakłady przemysłowe przy- czyniają się do zatruwania otoczenia i działalność LOP w takich zakładach byłaby bardzo pożyteczna. Nie mają też kół szkolnych niektóre szkoły zawodowe w mieście i powiecie. Tymczasem obser- wuje się, że część młodzieży szkolnej szkół zawodo- wych wykazuje brak większej troski lub całkowitą obojętność na sprawy ochrony przyrody. Nakazem chwili jest więc zorganizowanie takich kół w więk- szych zakładach pracy i w szkołach zawodowych. Najbliższym zadaniem Zarządu Powiatowego jest także inwentaryzacja drzew – zabytków przy- Powiatowe Zawody Strzeleckie w Brzesku. Drużyny na stanowisku. rody i pomników przyrody nieożywionej. Akcję tę zamierza się przeprowadzić przy pomocy szkol- nych i gminnych kół. Chodzi o wpisanie do reje- stru takich drzew, które według odpowiednich kryteriów są pomnikami przyrody, oznakowanie tych drzew i objęcie ich ochroną. Na konieczność taką wskazują także interwencje niektórych świa- domych obywateli przeciwko wycinaniu starych drzew, będących niewątpliwie pomnikami przyrody. W roku bieżącym na terenie powiatu brze- skiego, a mianowicie w miejscu zwanym Biała Góra w gminie Zakliczyn miała miejsce uroczy- stość wpisania do rejestru tysięcznego pomnika przyrody na terenie województwa krakowskiego Powiatowe Zawody Strzeleckie w Brzesku. Naczelnik powiatu, – 600-letniej lipy. Jan Szczepaniec wręcza puchar przechodni (fot. Paweł Żak).

47 Jan Burlikowski

dyma – kierownik USC w Brzesku, Zofia Jurgała – sekretarz gminy Brzesko, a także przedstawiciele Wydziału Zdrowia i Ośrodka Opieki Społecznej. Przybyli też przedstawiciele społeczeństwa Jadownik, uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 w Jadownikach. Wszyscy składali Jubilatowi ser- deczne życzenia dalszych długich lat życia w czer- stwym zdrowiu, a on sam dzielił się z obecnymi wspomnieniami ze swego życia. Były kwiaty i upo- minki, a podczas uroczystości przygrywała kapela ludowa Gminnego Ośrodka Kultury.

Wręczenie dyplomu drużynie Urzędu Powiatowego w Brzesku. Plenum KP PZPR Wręcza kierownik Biura Zarządu Powiatowego LOK. 29 października 1974 roku odbyło się plenarne (fot. mgr Paweł Żak). posiedzenie Komitetu Powiatowego Polskiej Zjed- noczonej Partii Robotniczej. Omawiano problemy związane z intensyfikacją produkcji rolniczej na terenie powiatu. Mimo nie sprzyjającej pogody rol- nicy powiatu brzeskiego uzyskali w tym roku dość wysokie plony zbóż. Oceniono, że najwyższą kul- turę rolną popartą odpowiednio dobrymi wynikami produkcyjnymi wykazują gminy: Dębno, Wojnicz i Zakliczyn. Są też i gminy, gdzie stan gospodarki rolnej nie może zadowolić, jak na przykład Zabawa i Czchów. Daleko jednak – jak oceniono – nawet najlepiej gospodarującym rolnikom do efektów, jakie uzyskało w tym roku Państwowe Technikum Rolnicze w Wojniczu. Jak stwierdzono podczas plenum, zbyt powoli przyjmują się jeszcze na wsi brzeskiej nowocze- sne formy gospodarowania. Korzystne zmiany w strukturze upraw, jakie są już widoczne a także pewne osiągnięcia w hodowli dowodzą, że podno- szenie produkcyjności gospodarstw jest na dobrej drodze, istnieją jednak przyczyny opóźniające ten proces. Jak dotąd na terenie powiatu istnieje dopiero 180 gospodarstw specjalistycznych, co jest ułamkiem procentu ogólnej liczby gospodarstw w powiecie. Zespołowym formom gospodarowania, uprawom blokowym stoi na przeszkodzie duże rozdrobnienie gruntów. Brak odpowiednich dróg dojazdowych, zbyt mało gruntów zmeliorowanych – to także powody zawężające znacznie możliwości korzystania ze sprzętu mechanicznego, co szcze- gólnie dało się odczuć w tym, tak bardzo mokrym, Setna rocznica urodzin roku. W czasie obszernej dyskusji omówiono pro- 26 października 1974 roku mieszkaniec Jadownik, blem właściwej obsługi rolników przez kółka rol- aktualnie najstarszy obywatel w powiecie – Jan nicze i SKR-y. Dotąd występuje powszechne zja- Mach, obchodził setną rocznicę swoich urodzin. wisko, że kołka rolnicze, koncentrując się głównie Urodził się dnia 26 października 1874 roku jako na transporcie, zaniedbują wykonywanie usług syn Mateusza i Marii Grzyb. Był stróżem szkolnym rolniczych. Postulowano także przyspieszenie w Jadownikach. Mimo podeszłego wieku trzyma procesu komasacji oraz domagano się bardziej się bardzo dobrze. W uroczystości jubileuszowej energicznego stanowiska władz gminnych wobec w domu Jubilata oprócz najbliższej rodziny wzięli rolników, z tych czy innych powodów, zaniedbują- udział przedstawiciele powiatu i gminy: zastępca cych gospodarkę. Krytyczne głosy wysuwano także naczelnika powiatu – mgr Józef Rosa, Jan Zachara pod adresem struktury zatrudnienia absolwentów – zastępca naczelnika miasta Brzeska, Anna Chu- szkół rolniczych.

48 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

57 rocznica Wielkiej Socjalistycznej do Mokrzysk przybył mgr Piechowicz, który przed- Rewolucji Październikowej stawił warunki i udzielał wyjaśnień. Wybrano 7 listopada 1974 roku w sali teatralnej Okocim- wtedy Komitet Gazyfikacji wsi Mokrzyska i oczy- skich Zakładów Piwowarskich odbyła się akade- wiście podjęto uchwałę w tej sprawie. mia z okazji 57 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej W skład Komitetu weszli: Tadeusz Koczwara Rewolucji Październikowej. – jako przewodniczący, Adam Chuchro jako sekre- Po części oficjalnej odbyła się część artystyczna tarz, Bronisław Koczwara – sołtys -jako skarbnik. w wykonaniu zespołu Powiatowego Domu Kultury. Podjęto też uchwałę, że gazyfikację wsi prze- Organizatorem akademii był Zarząd Powia- prowadzi się czynem społecznym. Udział w nim towy Towarzystwa Przyjaźni Polsko – Radzieckiej, zgłosiło około 200 mieszkańców wsi. którego przewodniczącym jest Henryk Płaneta, Założenia oraz dokumentację projektowo- dyrektor Biura Powiatowej Rady Narodowej. kosztorysową wartości 100 tys. zł. wykonano ze środków społecznych ludności, zaś kosztorys całej Pożary nadal niszczą dobytek inwestycji wynosił 3.300 tys. zł. Ludność zadekla- Mimo licznych akcji profilaktycznych i apelów kie- rowała udział po 4.100 zł. od jednego domu oraz rowanych przez Straże Pożarne do mieszkańców całą robociznę niefachową, a więc wykopy, zasypy- powiatu nadal stwierdza się wzrost liczby poża- wanie rowów, budowę budynku stacji redukcyjno rów. Główną ich przyczyną jest nieostrożność osób – pomiarowej. dorosłych i lekceważenie podstawowych przepisów Udział środków mieszkańców w stosunku do przeciwpożarowych. całej inwestycji został skalkulowany do wysoko- Ostatnio miały miejsce pożary: 16 października ści 50%. Pozostałe środki wieś otrzymała prawie w Rylowej, spaleniu uległ budynek mieszkalny,31 w całości od Okręgowych Zakładów Gazownictwa października w Woli Przemykowskiej spalił się w Krakowie. budynek mieszkalny i stodoła,18 listopada we wsi Dnia 7 listopada 1974 roku odbyła się w Mo- Wróblowice spaliły się dwie stodoły,21 listopada krzyskach uroczystość zapalenia znicza gazowego w miejscowości Łukanowice wybuchł pożar w Wy- i oddanie do użytku pierwszego etapu budowy gazo- twórni Mas Bitumicznych,25 listopada w miejsco- ciągu w Mokrzyskach. Połowa wsi otrzymała gaz. wości Perła spaleniu uległy: budynek mieszkalny, Uroczystość miała miejsce w miejscowej Szkole stodoła, budynek gospodarczy i inwentarski. Podstawowej a przybyli na nią: sekretarz KP Straże Pożarne, jak również powiatowa PZPR, inż. Stanisław Maślak, sekretarz PK ZSL, Komenda, stale wzywają mieszkańców powiatu do Bolesław Woda, pochodzący z tej wsi, przewodni- zachowania ostrożności i ścisłego przestrzegania czący Prezydium PRN Jan Szczepaniec, przewod- wszelkich przepisów przeciwpożarowych. niczący Powiatowej Komisji Planowania Gospodar- czego mgr Wacław Piechowicz oraz przedstawiciele Wieś Mokrzyska posiada gaz Okręgowych Zakładów Gazownictwa z Krakowa, Tak, jak to zwykle bywa, nawet wielkie rzeczy a także miejscowy Komitet Gazyfikacji i liczni mają swój skromny początek. Zaczęło się od tego, mieszkańcy Mokrzysk. że nauczycielka w Szkole Podstawowej w Mokrzy- Po części oficjalnej i zapaleniu znicza przed skach, Teresa Woda w rozmowie z mężem Bolesła- budynkiem szkoły odbyła się część artystyczna wem, ówczesnym inspektorem w Wydziale Orga- w wykonaniu młodzieży szkolnej. nizacyjno-Prawnym Prezydium PRN w Brzesku, W pierwszym etapie około 100 budynków otrzy- a późniejszym sekretarzem Powiatowego Komitetu mało gaz. Gaz otrzymała również szkoła, która ZSL w Brzesku, podsunęła myśl doprowadzenia równocześnie została zmodernizowana, otrzymu- do Mokrzysk gazu z pobliskiego Brzeska. Było to jąc ogrzewanie gazowe. w roku 1963. Projekt ten został przedstawiony prze- Inwestycję tę wykonywały dwa przedsiębior- wodniczącemu Prezydium PRN, Tadeuszowi Bały- stwa. Gazociąg średnioprężny, to jest od Brzeska sowi, który ustosunkował się do niego pozytywnie. do Mokrzysk na długości 5.300 m wykonany został Sprawę przejął w swoje ręce mgr Wacław Pie- przez Przedsiębiorstwo Instal Nowa Huta. Ciągi chowicz, przewodniczący Powiatowej Komisji niskoprężne oraz przyłącza domowe wykonało Planowania Gospodarczego w Prezydium PRN Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej z Brze- i bardzo serdecznie zajął się tą sprawą. Usta- ska, kierowane przez dyr. Karola Grocholę. Łącznie lono termin zebrania wiejskiego w Mokrzyskach położono około 16 tys. metrów bieżących rur w bar- na dzień 5 maja 1963 roku. Tak ważną bowiem dzo trudnych warunkach terenowych. Końcowy, sprawą należało zainteresować całą wieś. Był to drugi etap budowy przewidziany jest na rok 1977. okres obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego Przy gazyfikacji wsi Mokrzyska, oprócz człon- i w każdej wsi podejmowano czyny społeczne dla ków Komitetu i ludności, która świadczyła czyny uczczenia tego doniosłego Jubileuszu. Na zabranie społeczne zasłużyli się: Tadeusz Bałys, przewod-

49 Jan Burlikowski niczący Prezydium PRN, inż. Stanisław Maślak, Wizyta Marszałka Sejmu w naszym powiecie sekretarz KP PZPR, Bolesław Woda, sekretarz zakończyła się w Wojniczu, gdzie Marszałek i to- PK ZSL, mgr Wacław Piechowicz, przewodniczący warzyszące mu osoby obejrzeli wspaniale wyposa- Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego, żone sale Zespołu Szkół Rolniczych, internat i inne dr Stanisław Turlej, wiceprzewodniczący Woje- obiekty. Wizyta ta była tym bardziej sympatyczna, wódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego, mgr że Marszałek Sejmu przed blisko 40-tu laty uczęsz- Mieczysław Zachara, II-gi wiceprzewodniczący czał do tej właśnie szkoły, ucząc się jednak, w jakże Komisji Planowania Gospodarczego, obydwaj innych warunkach. Dzisiaj szkoła ta jest jedną tutejsi krajanie, mgr Hibner, wicedyrektor Okrę- z najnowocześniejszych w województwie. Utwo- gowych Zakładów Gazownictwa w Krakowie. rzone tutaj centrum szkolenia rolniczego pracuje na zasadzie eksperymentu i dobrze wywiązuje się Marszałek Sejmu, Stanisław Gucwa z zadań szkolenia młodych fachowców, nie tylko w powiecie brzeskim dla brzeskiego rolnictwa. 27 listopada 1974 roku przebywał w naszym powiecie Marszałek Sejmu PRL, poseł i krajan Ziemniaki gniją z ziemi brzeskiej – Stanisław Gucwa. Tegoroczne, bardzo mokre lato, a przede wszystkim W godzinach rannych Stanisław Gucwa wziął jesień, bardzo niekorzystnie wpłynęły na jakość udział w posiedzeniu Prezydium Powiatowego Komi- plonu ziemniaków. Opóźnione wykopki w bardzo tetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, następ- złych warunkach atmosferycznych pogorszyły nie zwiedził Fabrykę Opakowań Blaszanych, opro- ten stan. Bulwy były nadmiernie pokryte ziemią, wadzany przez dyrektora inż. Zenona Smolińskiego. rolnicy mieli trudności z należytym sortowaniem W godzinach południowych Marszałek Sejmu ziemniaków, a pośpiech w zwózce i bezpośrednie odbył w Brzesku spotkanie z aktywem społeczno – wsypywanie do kopców w tym stanie powodował, politycznym i gospodarczym. W spotkaniu uczest- że do zbiorów przedostały się ziemniaki nadgniłe. niczyli też: I sekretarz KW PZPR, Józef Klasa, W tym stanie rzeczy służba rolna w gminach zaleca prezes WK ZSL, Władysław Cabaj i wicewojewoda rolnikom przeglądnięcie kopców z ziemniakami krakowski, dr Tadeusz Maj. i podjęcie takich czynności, aby odpowiednio ziem- Dyskusję poprzedziła informacja I sekretarza niaki zabezpieczyć do przechowania przez zimę. KP PZPR, inż.Stanisława Maślaka o dorobku i pla- W związku z brakiem urodzaju ziemniaków nach rozwoju powiatu. Naczelnicy gmin i obecni na a także warzyw i owoców są trudności w zaopa- tym spotkaniu działacze oraz przodujący rolnicy trzeniu się ludności miejskiej w te płody rolne mówili o trudnościach i przeszkodach, jakie hamują a ich ceny są dość wysokie. szybki rozwój rolnictwa, wskazując na konieczność przyspieszenia melioracji gruntów, budowy wodo- Powołanie komisji przewidzianych ciągów, na brak drobnego sprzętu gospodarskiego. w kodeksie pracy Wspomniano także o tym, że złe drogi nie pozwa- W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia lają na zastosowanie dużych maszyn rolniczych. 1975 r. Kodeksu pracy – Powiatowa Rada Narodowa Do problemów tych nawiązał w swym wystą- na ostatniej sesji powołała dwie komisje: Powia- pieniu Marszałek Sejmu, Stanisław Gucwa, wska- tową Komisję Odwoławczą i Powiatową Komisję zując równocześnie, jak w przyszłej pięciolatce, Rozjemczą. W skład Powiatowej Komisji Odwo- dzięki wyjątkowo dużym nakładom finansowym ławczej wchodzi 10 członków wybranych spośród na rolnictwo będzie można rozwiązywać zamierze- kandydatów przedstawionych przez Powiatową nia w rolnictwie. Podkreślał też, że w kierownic- Radę Związków Zawodowych. Przewodniczącym twie politycznym istnieje świadomość trudności tej Komisji został sędzia mgr Edward Szczepanik. i problemów dotyczących rolników, co dało począ- W skład Powiatowej Komisji Rozjemczej tek decyzji o wysokich nakładach finansowych wchodzi 15 osób wybranych spośród kandyda- i dużych inwestycjach przygotowywanych na wsi. tów zgłoszonych przez Powiatową Radę Związ- Wszystkie te zamierzenia mają przyspieszyć pro- ków Zawodowych oraz naczelnika powiatu. dukcję żywności. I sekretarz KW PZPR, Józef Klasa przedsta- 25 lat Towarzystwa Wiedzy wił zasadnicze kierunki rozwoju województwa Powszechnej w Brzesku krakowskiego w zakresie rolnictwa, budownictwa W bieżącym roku Towarzystwo Wiedzy Powszechnej mieszkaniowego, usług, oświaty i opieki zdrowot- w Brzesku obchodzi 25-lecie swego istnienia. Począ- nej, lepszego zaopatrzenia rynku nie tylko w arty- tek działalności TWP w województwie krakowskim kuły spożywcze lecz również przemysłowe, które i w naszym powiecie datuje się od roku 1951. Pierw- potrzebne są do rozwoju produkcji rolnej i ułatwią szym organizatorem TWP w naszym powiecie był życie mieszkańcom wsi. mgr Stanisław Maj, który pełnił wtedy obowiązki

50 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 kierownika grupy prelegentów do 1955 r. a w latach uchwał KC oraz Krajowych Zjazdów TWP. Oprócz 1956 do 1963 był prezesem Zarządu Powiatowego tematyki społeczno-politycznej w prelekcjach poru- TWP. Następnie prezesem do 1970 roku był Franci- szano sprawy fachowe i inne, na które istniało zapo- szek Bal, a od roku 1970 do chwili obecnej prezesem trzebowanie społeczne. Dobór tematów był uzależ- jest ppłk WP Eugeniusz Bogusz. Obowiązki sekre- niony od zainteresowania ogólnego i środowiskowego. tarzy pełnili kolejno: inż. Zbigniew Wyszyński, Jan Odczyty prowadzone były w 25 klubach RUCH, w 20 Burlikowski, Bolesław Mikołajczyk, mgr Jan Maku- klubach Młodego Rolnika, w świetlicach środowisko- rat i od 1970 do chwili obecnej Wawrzyniec Witow- wych i przyzakładowych oraz w szkołach średnich. ski. Funkcja sekretarza jest bardzo ważna, gdyż Ogółem, w ciągu 25 lat działalności brzeskiego właśnie on jest organizatorem całej działalności. TWP, wygłoszonych zostało 4.754 odczyty, w tym Pierwsze lata działalności TWP w naszym powie- 625 społecznie, to jest nieodpłatnie. Wzięło w nich cie były trudne, wymagały dużo poświęcenia ze udział ogółem 131.600 osób. Najniższa frekwen- strony prelegentów z uwagi na brak środków komu- cja wahała się w granicach 12-15 osób, najwyższa nikacyjnych i bardzo złych dróg, które utrudniały wynosiła 85 obecnych na odczycie. prelegentom dotarcie do poszczególnych miejscowo- Tematyka odczytów była następująca: ści w powiecie. Często prelegenci pieszo, w trudnych społeczno-polityczna 49% warunkach atmosferycznych, poruszając się złymi rolnicza 19% drogami, musieli pokonywać znaczne odległości. techniczna 6% Ludność była chłonna wiadomości z różnych prawnicza 9% dziedzin życia, w tym czasie bowiem środki maso- medyczna 4% wego przekazu nie były jeszcze zbyt rozwinięte, na historyczna 13% przykład radio i telewizja. W roku oświatowym 1974/75 nastąpił spadek W pracy TWP pomagały prelegentom i Zarzą- liczby Uniwersytetów Powszechnych w stosunku dowi takie instytucje jak Gminne Spółdzielnie do roku poprzedniego z 10 do 5 ze względu na Samopomoc Chłopska, Przedsiębiorstwo Ruch, przejęcie prowadzenia niektórych UP dla rodziców Wydział Oświaty Prezydium PRN oraz Społeczny przez Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej. Komitet Przeciwalkoholowy. Była to pomoc finan- Natomiast wzrosła liczba stałych punktów odczy- sowa na opłacenie kosztów podróży prelegentów towych w ramach Akcji młodzież z 9 do 19. oraz ich skromne wynagrodzenia. Obecnie liczba członków Towarzystwa Wiedzy Zarząd Powiatowy TWP współdziałał ściśle z or- Powszechnej w Brzesku wynosi 60. ganizacjami politycznymi i społecznymi jak: KP PZPR, PK ZSL, Związek Socjalistycznej Młodzieży Sesja Powiatowej Rady Narodowej Wiejskiej, z którymi organizowano masowe akcje w sprawie uchwalenia planu odczytowe związane z rocznicami, ważniejszymi gospodarczego i budżetu na rok 1975 wydarzeniami w kraju oraz z Dniami Ziemi Brzeskiej. Dnia 30 grudnia 1974 roku obradowała Powiatowa Wiele pracy TWP poświęcili również kierownicy Rada Narodowa. Głównym przedmiotem obrad był stałych placówek to jest Uniwersytetów Powszech- plan gospodarczego rozwoju powiatu oraz budżet na nych, stałych punktów odczytowych a także kie- rok 1975. Te ważne dokumenty, stanowiące podstawę rownicy tzw. „Akcji młodzież”. dalszego społecznego, gospodarczego i kultural- W toku swej działalności Zarząd Powiatowy TWP nego rozwoju naszego powiatu, zostały uchwalone. nawiązał bezpośredni kontakt z Północną Grupą Budżet powiatu, stanowiący finansowe zabez- Wojsk Radzieckich z okazji rocznicy Armii Radziec- pieczenie planu gospodarczego, zawiera po stronie kiej, Zwycięstwa nad faszyzmem, a także z przed- wydatków i dochodów kwotę 324.851 tys. zł. W sto- stawicielami Demokratycznej Republiki Wietnamu, sunku do roku poprzedniego jest wyższy o 33.379 Konga i Finlandii. Spotkania z wyżej wymienionymi tys. zł. W budżecie przewiduje się na: przedstawicielami odbyły się w Browarze Okocim, – wydatki bieżące 215.912 tys. zł., to jest Zaborowiu, Liceum Ogólnokształcącym w Brze- o 25.130 tys. zł. więcej niż w roku 1974, sku a także w miejscowościach: Bucze, Bielcza, – kapitalne remonty 17.035 tys. zł., to jest o 345 Wokowice, Poręba Spytkowska. Spotkania te cie- tys. zł. więcej niż w roku poprzednim, szyły się dużym powodzeniem i liczną frekwencją. – inwestycje 87.604 tys. zł., to jest o 7.604 tys. zł. Tematem prelekcji TWP w okresie 25-lecia ist- więcej, nienia i działalności tej organizacji były zagadnienia – dotacje na czyny społeczne ludności 4.300 tys. zł., związane z rocznicami 10-lecia,25-lecia i 30-lecia to jest o 300 tys. zł. więcej niż w roku 1974. PRL, Ludowego Wojska Polskiego, z rocznicami Jak wynika z powyższych danych, najpoważniejszy oswobodzenia ziemi brzeskiej, zwycięstwa nad faszy- wzrost nakładów nastąpi na działalność bieżącą, a więc zmem i innymi. Program działalności brzeskiego na finansowanie już działających instytucji szczebla TWP wypływał także z uchwał Zjazdów PZPR, powiatowego i gminnego. Ten wzrost wydatków znaj-

51 Jan Burlikowski duje uzasadnianie we wzroście zadań rzeczowych, W dziale rolnictwa budżet powiatu przewiduje zabezpieczeniu podwyżek płac w resorcie oświaty, wydatki w wysokości 12.694 tys. zł. W stosunku do zdrowia, administracji w urzędach gmin i miasta. roku 1974 suma ta jest wyższa o 906 tys. zł. Oczy- Wydatki na poszczególne działy gospodarki wiście jest to kwota na zadania bieżące, nie obej- narodowej przedstawiają się następująco: szkolnic- mująca inwestycji. Zwiększenie wydatków pozwoli two ogólnokształcące i wychowanie – budżet na ten ma dodatkowe zatrudnienie 5 pracowników służby cel wynosi 75.718 tys. zł. i jest większy o 7.926 tys. rolnej w gminach oraz pokrycie wydatków związa- zł. od budżetu w roku poprzednim. Ta podwyżka nych z utworzeniem stanowiska geodety powiato- przeznaczona będzie na zwiększony fundusz płac, wego. W tym dziale przewidziano również kwotę zwiększenie dotacji na przedszkola, zwiększenie 1.179 tys. zł., na zalesianie gruntów i na dokar- środków na dowóz dzieci do szkół zbiorczych, na mianie zwierząt leśnych. dożywianie dzieci w świetlicach przy szkołach zbior- W zakresie transportu i łączności wydatki wyno- czych, na pomoce naukowe, inne różne wydatki. szą 20.880 tys. zł. W porównaniu do roku poprzed- Przybyły też dwa nowe zadania: utworzenie w Brze- niego nastąpił tu wzrost o 7.230 tys. zł. Za tę kwotę sku podstawowego studium zawodowego, którego będzie wykonywał swe zadania Powiatowy Zarząd zadaniem będzie stworzenie pracownikom zatrud- Dróg Lokalnych a w szczególności przeprowadzi nionym w różnych gałęziach gospodarki narodowej on modernizację 8 km dróg,12 km dróg równocze- warunków do ukończenia nauki w zakresie pro- śnie odnowi, na 6 km ułożona zostanie nawierzch- gramu szkoły podstawowej oraz utworzenie w Brze- nia tłuczniowa, na 5 km nastąpi modernizacja sku przy Wydziale Oświaty i Wychowania Zarządu nawierzchni bitumicznej, a na 7 km regeneracja Ekonomiczno – Administracyjnego, którego zada- takiej nawierzchni. Ponadto w ramach usuwania niem będzie wykonywanie na rzecz szkół i placówek skutków powodzi kwotę 5.900 tys. zł. zaplano- oświatowo-wychowawczych zadań administracyjno- wano na budowę mostów w Czchowie i Łoniowej. gospodarczych i finansowych. Zwiększona kwota na Wydatki na zadania gospodarki komunalnej przedszkola pozwoli m.in. na uruchomienie nowego i mieszkaniowej wyniosą 13.537 tys. zł. Niewielki przedszkola w Strzelcach Małych a także przekwa- wzrost wydatków w tym dziale, bo tylko o kwotę lifikowanie z 5-cio godzinnego na 9-cio godzinne 376 tys. zł., dotyczy przede wszystkim zwiększonego przedszkoli w Zaborowie, Uszwi oraz w Iwkowej. funduszu płac dla czterech zakładów gospodarki Wydatki na kulturę i sztukę wynosić będą 4.700 komunalnej, to jest w Czchowie, Zakliczynie, Wojni- tys. zł. Pozwolą one na bieżącą działalność insty- czu i Szczurowej a także pokrycia kosztów większej tucji kulturalno-oświatowych w powiecie oraz na ilości punktów oświetlenia ulicznego w tych i innych zakup książek do Biblioteki Powiatowo – Miejskiej, miejscowościach. W budżecie tym mieści się też wyposażenie biblioteki i świetlicy w Biesiadkach, kwota 3.409 tys. zł. na ochronę przeciwpożarową. a także na zakup eksponatów do izb regionalnych Planowane wydatki na administrację wynoszą oraz przyszłego muzeum ziemi brzeskiej. Odpo- w budżecie kwotę 17.347 tys. zł i są wyższe o 1.134 wiednio zwiększone środki otrzyma także Powia- tys. zł. w stosunku do roku 1974 – przede wszyst- towy Dom Kultury oraz Gminne Ośrodki Kultury. kim przewidziane są na pokrycie wydatków wyni- Wydatki na ochronę zdrowia wyniosą 57.884 tys. kających z regulacji płac pracowników gminnych. zł. I w tej pozycji nastąpił wzrost wydatków w sto- Wydatki na kapitalne remonty wynoszą w bu- sunku do roku poprzedniego o 6.778 tys. zł. Zabez­ dżecie 17.035 tys. zł. Przeznaczenie tej kwoty jest pieczy to wydatki rzeczowe przyjętych przez budżet następujące: 700 tys. zł. na remont samochodów państwa w roku 1974 Spółdzielni Zdrowia, a także ciężarowych w Powiatowym Zarządzie Dróg Lokal- pokrycie zwiększonych kosztów leczenia chorych nych, w dziale gospodarki komunalnej i miesz­ w szpitalu, zwiększonej liczby porad lekarskich oraz kaniowej 7.500 tys. zł. na kapitalne remonty ulic dopłaty do leków. Wzrosły też wydatki na fundusz w mieście, na remonty ulic w Zakliczynie 1.150 płac w związku z dodatkowym zatrudnieniem 13 tys. zł., w Wojniczu 540 tys. zł., w Szczurowej 850 pielęgniarek oraz 3 magistrów farmacji. Odpowiedni tys. zł., w Czchowie 650 tys. zł. oraz na kapitalne fundusz przewidziano też na dodatkowe zatrudnie- remonty budynków mieszkalnych Spółdzielni nie: 2 lekarzy w szpitalu,4 etaty średniego perso- Mieszkaniowej 1.400 tys. zł. W tym dziale i w su- nelu medycznego i 4 etaty dla Gminnych Ośrodków mie ogólnej mieści się także kwota 3.700 tys. zł. na Zdrowia. Jeśli idzie o pomoc społeczną, to wydatki usuwanie skutków powodzi. na ten cel zwiększone zostały o 1.105 tys. zł. i wyno- W zakresie oświaty za kwotę 2.400 tys. zł. prze- sić będą w roku 1975 sumę 6.046 tys. zł. Wynika to prowadzone zostaną remonty szkół w Łysej Górze, z ustawowego podwyższenia zasiłków dla ubogich. Gwoźdźcu, Olszynach; remonty przedszkoli w Iw- Wydatki na rozwój kultury fizycznej i turystyki kowej, Łoniowej oraz zakupiona zostanie doku- wynoszą 790 tys. zł., w tym dotacja dla Powiato- mentacja budowy szkół. wego Zrzeszania LZS 160 tys. zł.

52 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Na kapitalne remonty w dziale ochrony zdrowia cyjne, remontowe i porządkowe wartości 39.436 tys. przeznaczona jest kwota 1.400 tys. zł. Za tę sumę zł. Na popieranie czynów społecznych przyznana będą remontowane: Ośrodek Zdrowia w Czcho- została dotacja państwa w wysokości 4.300 tys. zł., wie oraz filia Szpitala Powiatowego w tej miejsco- – w resorcie komunikacji planuje się budowę wości, a także przychodnia obwodowa, budynek 18 km dróg o nawierzchni twardej. Wartość tych administracyjny Szpitala Powiatowego, jak rów- robót ocenia się na 21.800 tys. zł. Realizacja tych nież adaptacja budynku mieszkalnego przy ulicy czynów w dużym stopniu zależy od postawy zain- Ogrodowej w Brzesku, który był pomieszczeniem teresowanej ludności, a na ich poparcie przewiduje zastępczym dla szpitala na czas jego remontu. się odpowiednie dotacje, Dochody budżetu powiatowego wynoszą – w resorcie zdrowia kontynuowana będzie 324.851 tys. zł. z tego dochody własne wynoszą budowa ośrodków zdrowia w Olszynach oraz aptek 96.758 tys. zł, reszta to jest 228.093 tys. zł. to w Iwkowej i Czchowie. Wartość tych prac wyniesie środki wyrównawcze, w tym udział w budżecie 3 mln zł. centralnym 138.239 tys. zł., dotacja na inwestycje – w resorcie oświaty kontynuowana będzie budowa 87.604 tys. zł. i dotacja celowa 2.250 tys. zł. sali gimnastycznej w Biadolinach Radłowskich, Na zadania inwestycyjne w planie gospodarczego – w resorcie kultury budować się będzie świe- rozwoju powiatu i budżetu na rok 1975 przewi- tlicę w Sterkowcu, domy ludowe w Biadolinach dziano nakłady i środki w wysokości 97.806 tys. zł. Szlacheckich i Kopaczach Wielkich. Prowadzić W zakresie rolnictwa przewidziano zadania się będzie prace przy rozbudowie domu ludowego melioracyjne a w szczególności drenowanie grun- w Szczepanowie oraz sali kinowo-widowiskowej tów ornych na terenie gminy Dębno na obszarze w Czchowie. Wartość tych prac wyniesie około 488 ha, a na terenie Jasienia na obszarze 137 2.452 tys. zł., ha. Obwałowanie rzek Wisły, Uszewki, Grabki, – ponadto prowadzone będą w ramach czynów Dunajca, Kisieliny – 11,13 km, zagospodarowanie społecznych remonty placówek kulturalno-oświa- użytków zielonych pomelioracyjne metodą pełnej towych w: Okocimiu, Zakliczynie, Rząchowej, uprawy na obszarze 67 ha. Na te cele przeznacza Strzelcach Małych i Gnojniku, się kwotę 59.810 tys. zł. Na elektryfikację wsi prze- – w resorcie ochrony przeciwpożarowej kon- znaczono limity i środki w wysokości 5.663 tys. zł., tynuować się będzie budowę trzynastu domów w ramach których energię elektryczną uzyskają strażaka: w Jasieniu, Czchowie, Perle, Łoniowej, przysiółki wsi Słona, Faliszowice, Wróblowice, Uszwi, Porąbce Iwkowskiej, Wojakowej, Woko- Wesołów, Tworkowa i Wytrzyszczka. wicach, Szczurowej, Biadolinach Radłowskich, Na budownictwo mieszkaniowe rad narodo- Marcinkowicach, Woli Radłowskiej i Filipowicach. wych przeznacza się kwotę 10.357 tys. zł., to jest Łączne nakłady na te cele określa się na sumę na budowę budynku mieszkalnego przy ulicy 3.578 tys. zł., Obrońców Stalingradu. – w zakresie kultury fizycznej i sportu prowa- W resorcie zdrowia na rok 1975 przeznaczono dzić się będzie budowę gminnych ośrodków sportu kwotę 19.100 tys. zł. na budowę nowego szpitala w Gnojniku i Jadownikach oraz kapitalne remonty powiatowego w Brzesku. Podjęto w związku z tym boisk szkolnych w Mokrzyskach oraz Łysej Górze. decyzję o utworzeniu specjalnej grupy robót z od- Oto zadania inwestycyjne innych jednostek, to rębnym kierownictwem dla nadrobienia opóźnień jest poza radami narodowymi: w planie central- zaistniałych na tej budowie. nym nakłady koncentrować się będą głównie na W resorcie oświaty i kultury przewidziano dal- kontynuacji budowy Zakładu Naprawczego Taboru sze prowadzenie budowy szkoły w Rudzie Kame- Samochodowego oraz Wytwórni Pasz w Brzesku. ralnej, na co przeznacza się kwotę 2.876 tys. zł. Ponadto w dalszym ciągu realizować się będzie Z rezerwy wojewódzkiej przewidziane jest prowa- rozbudowę: Fabryki Opakowań Blaszanych, dzenie w roku 1975 takich inwestycji jak: budowa oczyszczalni ścieków w Brzesku, Przedsiębiorstwa domu nauczyciela w Zakliczynie, pawilonu szkol- Budownictwa Rolniczego, stacji wysokiego napięcia nego w Wojniczu, budowa nowego obiektu dla w Brzesku oraz w Biadolinach. Przystąpi się też gminnej szkoły zbiorczej w Zabawie -Wał Rudzie. do budowy pawilonu handlowego Centrali Rybnej, Ponadto w podobnym trybie realizowane będą który będzie zlokalizowany w Brzesku – Słotwi- budowy ośrodków zdrowia w Zabawie, Szczepano- nie. W spółdzielczości priorytet otrzymają obiekty wie, Dębnie i Gnojniku oraz budynku administra- handlowe i usługowe, m.in. rozpoczęta zostanie cyjnego Urzędu Gminy w Zakliczynie. budowa Spółdzielczego Domu Handlowego WSS Inwestycje przy pomocy czynów społecznych zain- w Brzesku, kontynuować się będzie budowę pawi- teresowanej ludności przedstawiają się następująco: lonu usług wielobranżowych Spółdzielni Nowość – zakłada się, że w roku 1975 w ramach czynów w Brzesku, przystąpi się także do budowy zajezdni społecznych będą realizowane zadania inwesty-

53 Jan Burlikowski wraz z zapleczem dla Wojewódzkiej Spółdzielni naszego powiatu. Planuje się zwiększenie liczby Transportu Wiejskiego w Brzesku. gospodarstw specjalizujących się w hodowli młodego W planie gospodarczego rozwoju powiatu na bydła rzeźnego, poprawę warunków pomieszczenio- rok 1975 szczególna uwaga zwrócona zostanie na: wych, w tym rozprowadzenie przez kółka rolnicze – utrzymanie wysokiej dynamiki gospodarczej 90 szałasów i odhodowania 5.000 sztuk tuczników powiatu we wszystkich kierunkach, w ramach letniego tuczu trzody chlewnej. Ogól- – umocnienie równowagi gospodarczej szczególnie nie, jeśli idzie o trzodę chlewną dążyć się będzie do w zatrudnieniu, a następnie równowagi rynkowej, uzyskania stanu pogłowia macior 4.800 sztuk, co – rozbudowę bazy materialno-technicznej, powinno dać w skali powiatu 59 tys. sztuk prosiąt, – dalszą poprawę efektywności gospodarowania, z czego 48.700 przeznaczonych będzie do tuczu. – dalszą oszczędną gospodarkę środkami • Plan gospodarczy w zakresie dróg lokalnych finansowymi. przewiduje 42.270 tys. zł., z tego środki budżetowe Plan gospodarczy bieżący w poszczególnych dzie- 14.800, fundusz gminny 800 tys. zł., wartość czy- dzinach działalności przedstawia się następująco: nów społecznych 21.200 tys. zł. i środki na usuwa- • przemysł terenowy – sprzedaż wyrobów wła- nie skutków powodzi. snej produkcji i usług w przemyśle terenowym • gospodarka komunalna – w roku 1975 pla- w roku 1975 osiągnie wartość 384,9 mln zł. to jest nuje się oddanie do użytku 120 mieszkań. Oddany o 9,9% więcej niż w roku poprzednim. Podkreślić zostanie do użytku budynek mieszkalny nr 6 na należy, że w roku 1974 przybył nowy zakład pracy Osiedlu Browarna oraz budynek mieszkalny przy w pionie przemysłu terenowego – Chemiczna Spół- ulicy Obrońców Stalingradu. dzielnia Pracy Termut w Zakliczynie. Wartość usług • W resorcie oświaty i wychowania rok 1975 dla ludności świadczonych przez jednostki gospo- będzie dalszym etapem wdrażania w życie reformy darki uspołecznionych osiągnie wartość 17,4 mln systemu edukacji narodowej. Plan zakłada, że zł., to jest o 15,2% więcej niż w roku ubiegłym. liczba uczniów w szkołach podstawowych zmniej- Pomimo tego zapotrzebowanie ludności na róż- szy się o 1,9%, z tym, że spadek ten dotyczy głównie nego rodzaju usługi nie będzie zaspokojone, głów- wsi, gdzie zaznacza się odpływ ludności do miast. nie ze względu na braki materiałowe i kadrowe. Wzrośnie liczba uczniów w szkołach zbiorczych, co • Obrót towarowy – biorąc pod uwagę dalszy wiąże się z uruchomieniem od 1 września b.r. nowej wzrost siły nabywczej ludności zakłada się, że gminnej szkoły zbiorczej w Dębnie. Wzrośnie liczba obroty handlu detalicznego i gastronomii osiągną przedszkoli poprzez uruchomienie nowych, a to w 1975 roku 1.319 mln zł, to jest o 10,8% więcej. w Rudym – Rysiu, Jaworsku i Woli Przemykow- • Nastąpi dalsza rozbudowa oraz moderni- skiej. Łącznie w przedszkolach znajdzie się 1.855 zacja sieci handlowej i gastronomicznej. Pion dzieci to jest o 6% więcej niż w roku poprzednim. PZGS w miejsce małych sklepów odda do użytku 9 • W dziale kultury przewiduje się obok inwe- nowych pawilonów handlowych a także bar w Go- stycji omówionych poprzednio, bieżące utrzymanie sprzydowej i restaurację w Iwkowej. 10 gminnych ośrodków kultury, których działal- • rolnictwo – podstawowym zadaniem w roku ność nadzorować będzie Powiatowy Dom Kultury 1975 jest dalszy rozwój produkcji roślinnej i zwie- z siedzibą w Jadownikach oraz 4l bibliotek posiada­ rzęcej. Nastąpi dalszy wzrost obszarów pod uprawę jących łącznie 210 tys. tomów. pszenicy o 4,8% i jęczmienia o 14,9%. Dla wyrówna- • W dziale zdrowia zakłada się zwiększenie nia bilansu pasz zwiększać się będzie uprawy poplo- liczby hospitalizowanych osób oraz bardzo wydatne nów ozimych i ścierniskowych, a także zwiększać zwiększenie liczby udzielonych porad lekarskich. się będzie takie uprawy jak: koniczyn z trawami, Placówki służby zdrowia otrzymają dodatkowo lucerny, kukurydzy, koniczyny perskiej oraz bura­ 27 etatów. Zwiększona zostanie liczba doraź- ków cukrowych. Wzrośnie też areał uprawy roślin nej pomocy lekarskiej, świadczonej przez Zakład przemysłowych, a więc buraków cukrowych, rze- Pomocy Doraźnej (byłe Pogotowie Ratunkowe). paku o 31%, tytoniu o 17%. Nastąpi dalszy wzrost Tak przedstawia się plan gospodarczego rozwoju uprawy warzyw. Rozwijać się będzie uprawę warzyw powiatu oraz budżet na rok 1975. Jego pomyślna szklarniowych – przyspieszonych, zwłaszcza w tu- realizacja ma zapewnić dalszy rozwój naszego nelach foliowych. Aby osiągnąć postęp w rolnic- powiatu we wszystkich dziedzinach, z wielkim twie, rozprowadzi się odpowiednią ilość nawozów pożytkiem dla mieszkańców. Aby został on w pełni sztucznych, tak aby ich zużycie wynosiło 76,7 kg na zrealizowany, zależy to nie tylko od rad narodo- 1ha użytków rolnych, zaś wapna 148,9 kg. Rozpro- wych i ich organów wykonawczych, ale także od wadzi się 1.450 ton kwalifikowanego ziarna siew- całego naszego społeczeństwa, od instytucji i orga- nego,3.500 ton ziemniaków sadzeniaków, ponad nizacji, od zakładów pracy, od wszystkich miesz- 130 ton nasion pastewnych. Produkcja zwierzęca kańców powiatu, niezależnie od tego, kto gdzie stanowić będzie w dalszym ciągu gałąź rolnictwa pracuje, jaki ma zawód i jakie zajmuje stanowisko.

54

Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Brzesko w XXX rocznicę Wyzwolenia już zakłady, że powstają nowe zakłady, powiat nasz 16 stycznia w sali obrad Powiatowej Rady Naro- zakłada dalszy rozwój nowoczesnego rolnictwa dowej odbyła się uroczysta sesja Powiatowej i związanego z nim przetwórstwa rolnego. I tego i Miejskiej Rady Narodowej oraz Powiatowego nowoczesnego rolnictwa objawy już są widoczne. i Miejskiego Komitetu FJN. Po odegraniu hymnu Wokół istniejących już zakładów w tym charakte- państwowego przez orkiestrę i zagajeniu przez rze jak: Gospodarstwo Doświadczalne Akademii przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej, Rolniczej, Technikum Rolnicze w Wojniczu, Ośro- I sekretarza KP PZPR, inż. Stanisława Maślaka, dek Rolny Kółek Rolniczych w Szczurowej, działa okolicznościowe przemówienie wygłosił wice- w powiecie kilkanaście zespołów specjalizujących naczelnik powiatu, mgr Józef Rosa. W tym wystą- się w hodowli bukatów, trzody chlewnej i drobiu, pieniu przedstawił osiągnięcia naszego powiatu kilka zespołów uprawy roślin, sześć zespołów w okresie XXX-lecia PRL. łąkarskich, sześć sadów zblokowanych, ponad 80 W czasie sesji 45 działaczy politycznych, spo- zespołów maszynowych. łecznych i gospodarczych otrzymało przyznane Tym też problemom poświęcona była dyskusja, im przez Radę Państwa Medale XXX-lecia. M.in. w której zabierało głos 17 delegatów i zaproszo- odznaczeni zostali: Marian Cichostępski, sekre- nych gości. Zwracając uwagę na potrzebę poprawy tarz KP PZPR, Czesław Sysło, kierownik Powiato- działalności instytucji pracujących na rzecz wsi wego Ośrodka Propagandy Partyjnej, Adolf Dziuk, i rolnictwa, podkreślano potrzebę ideowo – organi- komendant powiatowy MO, Jan Borecki, działacz zacyjnego umocnienia partii w terenie. Wprawdzie FJN, Wacław Piechowicz, przewodniczący Powiato- w okresie ostatniej kadencji przyjęto w szeregi wej Komisji Planowania Gospodarczego. Uroczystą partyjne prawie 570 kandydatów, ale za mało było sesję zakończono odegraniem Międzynarodówki. wśród nich przodujących rolników, zaangażowa- Tego dnia w godzinach popołudniowych odbyło nych w sprawy produkcji mieszkańców wsi. się spotkanie młodzieży z aktywem powiatowym. Dynamiczny rozwój ziemi brzeskiej, nakreślony Miejscem spotkania było Technikum Mecha- w programie powiatowej organizacji partyjnej niczno-Elektryczne. Do zebranej młodzieży prze- – stwierdził w swym wystąpieniu II sekretarz KW mówił ppłk Sady. Omówił on historię czynu żoł- PZPR, Andrzej Czyż – winien postępować w pa- nierskiego od powstania Armii Polskiej w ZSRR rze z podnoszeniem świadomości społecznej jej poprzez wyzwolenie ziemi polskiej aż do zakończe­ mieszkańców, umocnieniem szeregów partyjnych nia szlaku bojowego w Berlinie w braterskim i kształtowaniem moralności jej członków. Ocenia- współdziałaniu z Armią Radziecką. jąc pozytywnie pracą brzeskiej powiatowej organi- Na zakończenie spotkania młodzież zaprezen- zacji partyjnej, zwrócił uwagę na potrzebę dalszego towała udany występ artystyczny, tematycznie zacieśniania więzi ze społeczeństwem i rozwijania związany z walką o narodowe i społeczne wyzwo- twórczej krytyki, a także na konieczność konse- lenie oraz z braterstwem i przyjaźnią narodów kwentnego przestrzegania realizacji uchwał par- Polski i ZSRR. tyjnych. W obradach konferencji uczestniczyli Z okazji XXX-tej rocznicy Wyzwolenia w szko- także: członek KC PZPR, Jadwiga Bielowa oraz łach, klubach i świetlicach odbyły się okoliczno- inspektor KC Tadeusz Domański.133 delegatów ściowe poranki i wieczornice. W związku z tymi reprezentujących różne środowiska wybrało nowe obchodami miasto Brzesko przybrane zostało władze powiatowej instytucji partyjnej. Na pierw- i udekorowane flagami narodowymi, czerwonymi szym plenarnym posiedzeniu, któremu przewod- i niebieskimi flagami pokoju. niczył członek Egzekutywy KW Stanisław Opałko, wybrano 13 osobową Egzekutywę oraz Sekretariat. XVI Konferencja I sekretarzem KP PZPR w Brzesku został Sprawozdawczo-Wyborcza PZPR wybrany ponownie Stanisław Maślak, II sekreta- 18 stycznia 1975 roku obradowała w Brzesku XVI rzem również ponownie został Marian Cichostępski, Powiatowa Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza sekretarzami zaś zostali: Józef Haraf i Czesław Sysło. Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W obra- Wybrano też delegatów na konferencję woje- dach uczestniczyli m.in. II sekretarz KW PZPR, wódzką, a m.in. I sekretarza KP Stanisława Andrzej Czyż, członek Egzekutywy KW, naczelny Maślaka, kierownika Wydziału Organizacyjnego dyrektor Tarnowskich Zakładów Azotowych, Sta- KW Stanisława Nowaka, przewodniczącego Zarządu nisław Opałko i kierownik Wydziału Organizacyj- Wojewódzkiego ZSMW, Władysława Plewniaka. nego KW, Stanisław Nowak. Szeregi brzeskiej organizacji partyjnej liczą Referat sprawozdawczy wygłosił I sekretarz KP 3.324 członków. Liczba kandydatów wzrosła o 305 PZPR, Stanisław Maślak. Stwierdził on, że mimo, osób. Największy odsetek wśród członków partii iż w powiecie pojawił się szereg nowych zakładów stanowią robotnicy, niewiele mniejszy pracow- produkcyjnych, że stale rozbudowują się istniejące nicy umysłowi, a niespełna czwartą część tworzą

57 Jan Burlikowski rolnicy. Wśród kandydatów połowa to młodzież, się, że poszczególne grupy społeczne świadczyły na rekrutująca się przeważnie z szeregów ZMS ten cel następująco: i ZSMW. Z okazji obrad XVI Powiatowej Konferen- – pracownicy od wynagrodzeń za pracę wpłacili cji Sprawozdawczo-Wyborczej Gazeta Krakowska kwotę 1.202.365 zł., co stanowi 133,6% planu rocznego, z dnia 17 stycznia całą ostatnią stronę poświęciła – rolnicy wpłacili kwotę 667.584 zł., co wynosi naszemu powiatowi. 83,4% planu, Obrady Konferencji zbiegły się w czasie z ob- – wolne zawody 4.900 zł., co równa się 163,6% chodami XXX-tej rocznicy wyzwolenia powiatu. planu, Dziennik Polski zamieścił z tej okazji całą kolumnę – rzemieślnicy 41.569 zł. – 94,4% planu, pt. „Brzeskie XXX-lecie”. „Zbudzone z letargu” – prywatny handel i usługi 12.910 zł., to jest – to tytuł pierwszej notatki o Brzesku w chwili jego 86% planu rocznego, wyzwolenia, o osiągnięciach w okresie XXX-lecia, – spółdzielczość 121.147 zł. – to jest 60,5% a także o problemach miasta, które dokonało dużego planu, skoku naprzód, ale także posiada nadal swoje tro- – młodzież szkolna – 21.181 zł., co wynosi ski i kłopoty. Następny artykuł mówi już o konkre- 84,6% planu, tach. Jego tytuł „Zaczyn”. Tym zaczynem począt- – z różnych źródeł uzyskano 2.056 zł., to jest kującym rozwój przemysłu brzeskiego jest Browar 70% planu rocznego. Okocim, największy jak dotąd zakład produkcyjny W sumie na Narodowy Fundusz Ochrony Zdro- Brzeska. Ten pierwszy w historii miasta zakład wia w roku 1974 wpłynęła kwota 2.073.712 zł., co przemysłowy stał się kuźnią fachowych kadr dla stanowi 103,7% planu rocznego. brzeskiego przemysłu – stwierdza autor artykułu. Tak więc plan roczny został wykonany, ale „Start w niepodległość” – to tytuł kolejnego tylko dzięki społecznej postawie pracowników artykułu.1.870 dni trwała niemiecka okupacja zakładów pracy Brzeska i powiatu. Natomiast Brzeska. Po wojnie policzono straty – były one zawiodła pozycja świadczeń od rolników. Przede wielkie wśród ludności miasta, straty materialne wszystkim zadecydowała o tym duża nierówność okazały się też ogromne. Następnie artykuł przy- w świadczeniach w poszczególnych gminach. Plan pomina dni wyzwolenia, pierwsze władze miasta roczny wykonały w powiecie tylko dwie gminy: i powiatu i pierwsze jej poczynania. Borzęcin 112,1%, Iwkowa 104%. Bardzo blisko W kolejnym artykule pt. „Credo – pasja” czy- planu były gminy: Szczurowa 98,8%, a w następ- tamy: „Największe znaczenie w życiu dla Jana nej kolejności: Czchów – 96,2%, Dębno – 95,5%, Nalepy z Brzeska ma dobra, solidna praca. Trzeba miasto Brzesko 90%, gmina Gnojnik 88,2%, gmina cenić takie życiowe credo, nie ma jeszcze za wielu Zakliczyn -77,4%, gmina Wojnicz – 67%, gmina zwolenników. Od razu zabrał się za projektowa- Zabawa – 66,2%, Szczepanów 56,1% i gmina nie budowli. Jeszcze przed wojną zaprojektował Brzesko na ostatnim miejscu w powiecie – 42,6% budynki szkół”. Następnie autor wylicza budynki, planu rocznego. Szczególny niepokój budzić musi jakie projektował bohater artykułu w powiecie, postawa rolników w gminie Szczepanów, gdzie a jest ich sporo. właśnie przystąpiono do budowy ośrodka zdrowia, W artykule pt. „Ludzie będą najważniejsi” tak bardzo tej gminie potrzebnego, budowanego autor pisze m.in.: „Plany perspektywiczne kreślą zresztą z Narodowego Funduszu Ochrony Zdro- wizję miasta dwukrotnie większego niż obecnie. Ma wia. Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, to być miasto przede wszystkim czyste, dużo czyst- pod którego patronatem prowadzona jest ta akcja, sze niż obecnie, znikną ostatnie rudery, powstaną wyraził gorące podziękowanie wszystkim, którzy nowe obiekty handlowe. Zbiorowy wysiłek władz wywiązali się z patriotycznego obowiązku i wnieśli i kierownictw zakładów pracy powinien wreszcie swoje świadczenia na ten cel, jak również osobom, doprowadzić do budowy domu kultury, ale takiego które pracowały społecznie przy akcji zbiórkowej. z prawdziwego zdarzenia. I ludzie, przede wszyst- Zaznacza się, że świadczenia na Narodowy Fun- kim grupa ludzi mających coś do powiedzenia dusz Ochrony Zdrowia są dobrowolne i polegają w mieście, energiczni, zgodni, wiedzący czego chcą jedynie na zrozumieniu wszystkich obywateli, któ- i czego się od nich oczekuje, ci będą najważniejsi”. rzy doceniają cel, na jaki środki te są przeznaczone. Brzeska strona w „Dzienniku Polskim” zawiera też kalendarz najważniejszych wydarzeń w życiu Zakończenie konkursu powiatu od dnia wyzwolenia po ostatni rok. „Rolniczy czyn XXX-lecia” Na rok 1974 został ogłoszony Rolniczy czyn XXX- Świadczenia na Narodowy Fundusz lecia. Konkurs ten wiązał się swymi zadaniami Ochrony Zdrowia w roku 1974 z konkursem Gmina – mistrz gospodarności. Podsumowane zostały wyniki zbiórki na Narodowy Do tych konkursów zgłoszone zostały wszystkie Fundusz Ochrony Zdrowia w roku 1974. Okazuje gminy w powiecie, z wyjątkiem gminy Szczepanów.

58 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Konkurs Rolniczy czyn XXX-lecia ogłoszony został wzrosła znacznie towarowość tej wsi, aktywizacja z inicjatywy KW PZPR, natomiast konkurs Gmina życia społeczno – gospodarczego, wyrażająca się – mistrz gospodarności ogłosił Ogólnopolski Komi- w chętnym i masowym czynie społecznym na rzecz tet Frontu Jedności Narodu. swojego środowiska, podnoszeniu zawodowych 4 lutego w Komitecie Wojewódzkim PZPR kwalifikacji rolniczych oraz w usprawnieniach odbyło się spotkanie przodujących rolników w gospodarstwach. Do wyżej omówionych osią- i przedstawicieli instytucji pracujących dla wsi. gnięć w rolnictwie należy dodać czyny społeczne Było to zarazem podsumowanie Rolniczego czynu mieszkańców tej wsi, jak wybudowanie remizy XXX – lecia. W wyniku zrealizowanych w roku strażackiej, w której mieści się też klub Młody ubiegłym zobowiązań konkursowych nastąpiło Rolnik (wartość tego czynu wycenia się na 1.300 zwiększenie skupu żywca i mleka, pełniejsze tys. zł.), wybudowanie drogi długości 1.300 m, zagospodarowanie ziemi, zwiększono powierzch- a ogólna wartość tych prac wynosi 358 tys. zł. nię zasiewów jęczmienia i pszenicy, wybudowano Ponadto zorganizowano dwa zespoły rolników nowe drogi, domy kultury, przedszkola i remizy, indywidualnych, nastawionych na opas młodego poprawił się poziom życia. Toteż spotkanie w Ko- bydła rzeźnego, powstały 4 gospodarstwa specja- mitecie Wojewódzkim było okazją do uhonorowa- listyczno-hodowlane. Do najaktywniejszych rolni- nia najlepszych, którzy swoją pracą przyczynili się ków w tej wsi należą: Eugeniusz Stępek, Tadeusz do zwiększenia produkcji rolnej. Ulanecki, Ernest Galas, Władysław Bujak, Kazi- W spotkaniu tym wzięli udział także rolnicy mierz Pawłowski, Stanisław Migdał. i przedstawiciele naszego powiatu. Poszczególne Oprócz nagrodzonej pierwszą nagrodą wsi Wró- gminy naszego powiatu brały bowiem udział blowice, nagrody indywidualne przyznane zostały w konkursie. Za najlepszą wieś w całym woje- dwóm wzorowym rolnikom w naszym powiecie. wództwie krakowskim uznano wieś Wróblowice Otrzymali je: Eugeniusz Kolak, rolnik z Biskupic w naszym powiecie, w gminie Zakliczyn. Nagrodę, Melsztyńskich (gmina Czchów), gospodarujący na w sumie pół miliona złotych, przyjęli gospodarze 5,29 ha, w tym 2,05 ha dzierżawy. Specjalizuje się gminy i wsi: naczelnik gminy, Jan Korman, sołtys w hodowli trzody chlewnej, wybudował chlewnię wsi Wróblowice, Eugeniusz Stępek i przewodni- typu duńskiego, w roku 1974 hodował 40 tuczni- czący Wiejskiego Komitetu FJN, Zofia Pawłowska. ków, w tym roku docelowo pragnie hodować 200 Kilka zdań o tej wsi. Zamieszkuje ją sztuk. Osiąga wysokie plony zbóż – 28 q żyta z 1 617 mieszkańców, w tym około 300 osób będących ha,30,5 q pszenicy i 35 q jęczmienia i owsa. Sto- w wieku produkcyjnym pracuje w rolnictwie, nato­ suje 347 kg nawozów mineralnych na 1 ha. Józef miast 145 pracuje poza rolnictwem. Ogólny obszar Staśko, rolnik z Borzęcina gospodaruje na 8 ha, wsi wynosi 513,52 ha, z czego na użytki rolne wybudował specjalny budynek typu duńskiego, przypada 445,45 ha, gospodarstw rolnych jest 135, w roku 1970 wyhodował 70 bekonów, w roku 1975 średnio na gospodarstwo przypada 3,30 ha użytków liczbę tę zamierza podnieść o 20 sztuk. Jest człon- rolnych. Najwięcej, bo aż 89 to gospodarstwa od 2 kiem Komisji Rolnej Gminnej Rady Narodowej. do 5hektarów. Do dnia 31 grudnia 1954 roku wieś Wróblowice należała do powiatu tarnowskiego. Działalność Społecznych Komisji Udział wsi Wróblowice w konkursach Gmina Pojednawczych – mistrz gospodarności i Rolniczy czyn XXX-lecia Zespół ds. Społecznych Komisji Pojednawczych zmobilizował mieszkańców wsi do jeszcze większej przy Powiatowym Komitecie Frontu Jedności intensyfikacji produkcji rolnej oraz jeszcze aktyw- Narodu dokonał ostatnio oceny rocznej pracy Spo- niejszego włączenia się w życie społeczne własnego łecznych Komisji Pojednawczych. środowiska. W roku 1974 nastąpił wzrost obsady Rok 1974 był bardzo owocny i skuteczny bydła na 100 ha użytków o 10 sztuk, to jest do w działalności tych komisji, a jest ich 14. Do tych 72,1, wzrost obsady trzody chlewnej na 100 ha komisji wpłynęło ogółem 603 sprawy. W 90% były z 96,6 do 101 sztuk, wzrost areału obsianego jęcz- to sprawy nieporozumień sąsiedzkich na tle mająt- mieniem o 12%, to jest z 17,59 do 19,60 ha, wzrost kowym. W poszczególnych gminach liczba spraw powierzchni pod warzywami i sadami z 1,47 ha do przed komisjami przedstawiała się różnie. Najwię- 9,93 ha, wzrost plonów podstawowych zbóż z 21 q cej, bo 109 spraw rozpatrzyła Społeczna Komisja do 24 q z 1ha. Nastąpił poważny wzrost w skupie Pojednawcza w Szczurowej, następnie w Iwkowej mleka oraz żywca bydlęcego i wieprzowego. – 77 spraw, w Gnojniku – 62 sprawy, w Dębnie i Za- Zaangażowanie społeczne mieszkańców Wró- kliczynie po 60, w Szczepanowie i Zabawie po 54, blowic szło w dwóch kierunkach działalności: w Wojniczu 48, w Czchowie 43, w gminie Brzesko wprowadzenie nowoczesnych form gospodaro­ 26, a najmniej w mieście Brzesku bo tylko 2 sprawy. wania w rolnictwie poprzez koncentrację, koope- Również bardzo różnie przedstawia się liczba rację i specjalizację produkcji, w wyniku czego spraw zakończonych ugodą. Pod tym względem

59 Jan Burlikowski zdecydowanie przoduje SKP w Szczurowej, gdzie Wspólne Plenum KP PZPR i PK ZSL na 109 spraw aż 97 udało się załatwić drogą ugody. 20 lutego 1975 roku odbyło się w Brzesku wspólne Świadczy to o wysokim stopniu zaufania do tam- plenarne posiedzenie Komitetu Powiatowego tejszej SKP, o jej autorytecie, a także chęci stron PZPR i Powiatowego Komitetu ZSL. Poświęcone do polubownego załatwienia sporu. W innych gmi- ono było omówieniu problemów związanych z dal- nach procent ugodowo załatwionych spraw waha szą intensyfikacją rolnictwa w naszym powiecie. się około liczby 50. Ogółem na 603 sprawy wnie- W posiedzeniu wzięli udział m.in. sekretarz KW sione do wszystkich komisji,309 zdołały załatwić PZPR, Marian Smuga i wiceprezes WK ZSL, Tade- drogą ugody. Oznacza to, że w tylu wypadkach usz Gruszka. zwaśnione strony zrozumiały, że lepsza „słomiana Jak wynika z referatu przedstawionego przez zgoda niźli złoty proces”. Dzięki polubownemu sekretarza KP PZPR, Józefa Harafa powiat załatwieniu zdołano zażegnać kosztowne i uciąż- brzeski rozwijać będzie swe rolnictwo w oparciu liwe procesy sądowe, względnie dotkliwe postę- o nowy, dostosowany do naszego powiatu, podział. powania karno-administracyjne przed Kolegiami Powiat mianowicie podzielony zostanie na trzy Orzekającymi. O doniosłej roli Społecznych Komi- rejony, w których szczególny nacisk położy się na sji Pojednawczych może świadczyć fakt, że aż w 43 specjalizację. I tak – część północna powiatu sta- wypadkach Komisjom przekazały do załatwie- nowić będzie bazę hodowlaną, centralna część spe- nia sprawy takie instytucje, jak: Sąd Powiatowy, cjalizować się będzie w hodowli trzody chlewnej Prokuratura, Kolegium Orzekające względnie i w warzywnictwie, natomiast w południowej czę- organa MO. Do dobrej pracy Społecznych Komisji ści rozwijać się będzie przede wszystkim sadownic- Pojednawczych przyczynił się instruktaż i pomoc two i hodowla. prawna, jakiej udzielali im pracownicy prokura- Sporo miejsca w dyskusji zajęły sprawy zwią- tury, sądu, a także członkowie Zespołu d/s Społecz- zane z zagospodarowaniem gruntów do tej pory nych Komisji Pojednawczych. niewłaściwie lub w ogóle nie zagospodarowanych. Poruszono także inne sprawy związane z dalszym Szczurowa otrzymała rozwojem produkcji rolnej. M.in. rolnik ze Stróż, wiejski dom towarowy Jan Kłusek mówił o konieczności budowy i moder- W lutym oddano do użytku w Szczurowej wiejski nizacji dróg lokalnych. Brak dobrych dojazdów do dom towarowy, wybudowany w pionie PZGS. Jest niektórych pól stanowi skuteczną zaporę w postę- to pierwszy duży obiekt handlowy w tej części pie mechanizacji rolnictwa, zwłaszcza w podgór- powiatu. Kosztował przeszło 4 mln zł. Dom otrzy- skiej części powiatu. Dyrektor Technikum Rolni- mał nazwę Perła. Posiada stoiska z artykułami czego w Wojniczu, dr inż. Jan Adamczyk poruszył gospodarstwa domowego, konfekcją, obuwiem, sprawę typowych projektów budownictwa indywi- galanterią oraz artykułami elektrotechnicznymi. dualnego inwentarskiego, stwierdzając, że powinny Po uruchomieniu Perły, baza handlowa w gminie się one cechować nie tylko dobrą funkcjonalnością, Szczurowa, uległa wyraźnej poprawie. Jednak do ale także niską ceną. stanu odpowiadającego potrzebom jeszcze daleko. Wspólne obrady plenarne cechowała duża tro- Przewiduje się dobudowanie skrzydła, które będzie ska o dalszy rozwój rolnictwa w naszym powiecie. przeznaczone na stoiska z artykułami spożywczymi. Prace mają się rozpocząć w roku przyszłym. Zazna- 57 rocznica powstania czyć należy, że gmina Szczurowa jest jedną z sied- Armii Radzieckiej miu gmin wzorcowych na terenie województwa 57 rocznica powstania Armii Radzieckiej była krakowskiego. Oddanie do użytku domu towaro- obchodzona w tym roku wyjątkowo uroczyście. wego to, miejmy nadzieję, początek innych inwe- Rocznica ta zbiega się w tym roku z 30 rocznicą stycji, takich, jakie przystoją gminie wzorcowej. wyzwolenia ziemi polskiej spod hitlerowskiej oku- pacji. W Brzesku i powiecie w związku z tym zor- Tragiczna śmierć w Brzesku ganizowano podniosłe obchody. Dnia 12 lutego w bardzo wczesnych godzinach ran- 23 lutego w godzinach rannych delegacje nych na ulicy Kościuszki w Brzesku pod kołami samo- ZBOWiD-u i młodzieży złożyły kwiaty i wieńce chodu ciężarowego zginął mgr Edward Szewczyk. na cmentarzu wojskowym oraz na symbolicznej Tragicznie zmarły był długoletnim prezesem mogile Nieznanego Żołnierza. Następnie, w sali Sądu Powiatowego w Brzesku. Pełnił też funkcję Fabryki Opakowań Blaszanych, odbyło się uro- społeczną przewodniczącego Zespołu d/s Społecz- czyste posiedzenie Towarzystwa Przyjaźni Pol- nych Komisji Pojednawczych przy Powiatowym sko-Radzieckiej, na które przybyli przedstawiciele Komitecie FJN. Tragiczna śmierć mgr Edwarda organizacji politycznych i społecznych, urzędów Szewczyka poruszyła do głębi społeczeństwo i instytucji. Okolicznościowe przemówienie o hi- naszego miasta, wywołując powszechny żal. storycznej roli Armii Radzieckiej w zwycięstwie

60 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 nad faszyzmem, wkładzie Związku Radzieckiego Powyższy bilans wykazuje ukierunkowanie i bohaterstwie Armii Radzieckiej w walkach produkcji rolnej powiatu i w tej sytuacji ujemny o wyzwolenia naszej Ojczyzny – wygłosił ppłk bilans zbożowy jest zjawiskiem naturalnym. Może WP Sady. Wyświetlony został film radziecki pt. być zlikwidowany dopiero po osiągnięciu wydaj- „Wyzwolenie”. ności czterech podstawowych zbóż w granicach W dniach 21-23 lutego we wszystkich gminach co najmniej 30-32 q/ha, co planuje się osiągnąć odbyły się koncerty, wieczornice, w szkołach sto- w roku 1980. Planowany na lata 1976 – 80 wzrost sowne apele i pogadanki. W licznych szkołach areału uprawy warzyw, pozwoli na osiągnięcie peł- zorganizowano wystawy fotograficzne poświę- nej samowystarczalności powiatu pomimo wzro- cone Armii Radzieckiej i walkom w okresie II stu spożycia. Dotychczas bowiem, niektóre asor- wojny światowej. W bibliotekach zorganizowano tymenty są sprowadzane na teren powiatu, celem wystawy książek polskich i radzieckich o tematyce pełnego pokrycia zapotrzebowania ludności. wojennej. Stosunki demograficzne Sesja Powiatowej Rady Narodowej Powiat brzeski obejmuje obszar 820 km2, a gę- na temat programu rozwoju stość zaludnienia wynosi 126 osób na 1 km2. Jak gospodarki żywnościowej na powiat, w zasadzie rolniczy, jest to liczba bar- 27 lutego 1975 roku obradowała Powiatowa Rada dzo wysoka i świadczy o dużym rozdrobnieniu Narodowa. Zasadniczym tematem obrad był pro- gospodarstw, jak również o niskim dotychczas gram rozwoju gospodarki żywnościowej w powie- stopniu mechanizacji. Bilans siły roboczej za rok cie brzeskim. Program ten na rok 1975 i lata 1974 wykazuje, że w rolnictwie na terenie powiatu 1976 – 1980 przedstawił naczelnik powiatu, Jan zatrudnionych było 38 tys. osób, co w przelicze- Szczepaniec. Został on następnie uchwalony przez niu na 100 hektarów użytków rolnych daje 60 Powiatową Radę Narodową, a przedstawia się osób, podczas gdy średnia krajowa wynosi poniżej następująco. 30 osób. W latach 1975 -1980 nie nastąpią w tej Charakter produkcji rolnej oraz możliwości pro- dziedzinie większe zmiany. Wzrośnie wprawdzie dukcyjne rolnictwa uzależnione są przede wszyst- liczba ludności zatrudnionej w przemyśle i usłu- kim od warunków glebowych i klimatycznych gach, ale nie w takim stopniu, by nastąpiły istotne oraz struktury gospodarstw. Duże rozdrobnienie zmiany w strukturze zawodowej ludności. Rol- gospodarstw oraz zagęszczenie ludności wpływa nictwo pozostanie w dalszym ciągu głównym źró- na to, że mimo stosunkowo dobrej wydajności, dłem utrzymania dla większości ludności powiatu produkcja towarowa rolnictwa w powiecie nie jest brzeskiego. Powiat dysponuje pewnymi rezerwami duża. Główną gałęzią produkcji rolnej w powiecie siły roboczej w rolnictwie, które w miarę postępu jest hodowla, która daje 80% produkcji towarowej. mechanizacji winny przechodzić do innych dzie- Stwarza to taką sytuację, że przy nadwyżce pro- dzin gospodarki poza rolnictwem lub znaleźć duktów zwierzęcych, mamy ujemny bilans zbo- pełne zatrudnienie w gospodarce rolnej, poprzez żowy w granicach 10-12 tys. ton w skali rocznej. jej intensyfikację. Winna się ona odbywać poprzez Niewystarczająca w stosunku do potrzeb jest specjalizację produkcji, organizowanie różnych produkcja warzyw przy równoczesnej nadwyżce form kooperacji i gospodarki zespołowej oraz owoców, szczególnie w latach dobrego ich urodzaju. wprowadzenie do struktury zasiewów bardziej Bilans ważniejszych artykułów w powiecie intensywnych upraw, co równocześnie zwiększy brzeskim: dochód z jednostki powierzchni.

Rozchody Bilans produkcja Artykuły globalna Razem Rolne ton potrzeby na sprzedaż Nadwyżki Niedobory gospodarcze

Zboże i przetwory zbożowe 57.536 20.850 47.550 68.400 – 10.864

Warzywa 6.366 1.893 3.740 5.633 733

Mleko 83.885 12.000 28.000 40.000 43.885

61 Jan Burlikowski

Warunki glebowe i klimatyczne największy odsetek użytków rolnych w stosunku Przeważającym typem gleb na terenie powiatu do ogólnej powierzchni oraz najwyższy w struk- brzeskiego są gleby brunatne, bielicowe, w mniej- turze użytków rolnych odsetek użytków zielo- szym stopniu natomiast mady i gleby górskie. nych. W rejonie tym na wysokim poziomie posta- Jakość gleb regionu brzeskiego charakteryzuje wiona jest hodowla bydła mlecznego oraz trzody następujący udział gleb w poszczególnych klasach chlewnej typu bekonowego. Słabo rozwinięte jest gruntów ornych: tu warzywnictwo, a produkcja sadownicza nie odgrywa w zasadzie żadnej roli, ograniczając się powierzchnia w ha % powierzchni ogółem do sadów typu przydomowego, nastawionych na Klasa I 503 1,1 samozaopatrzenie ludności. Prowadzone w tym Klasa II 2.389 5,2 rejonie kompleksowe prace melioracyjne, mające Klasa IIIa 4.476 9,8 na celu zabezpieczenie powodziowe i regulacje Klasa IIIb 6.254 13,7 stosunków wodnych zakończone zostaną do roku Klasa IVa 12.662 27,7 1980, co stworzy korzystne warunki do dalszej Klasa IVb 8.072 17,6 intensyfikacji produkcji rolnej, a w szczególności Klasa V 9.568 21,0 do pełnego zagospodarowania użytków zielonych, Klasa VI 1.758 3,9 które stanowić będą bazę do dalszego rozwoju Razem 45.680 100 hodowli bydła mlecznego i opasowego. 2. Rejon obejmuje gminy: Brzesko, Gnojnik, Średnia temperatura roczna, wynosząca prze- Dębno, Wojnicz. Jest to rejon przejściowy od nizin- ciętnie w okresie kilku lat od +9° w północnej czę- nej północnej części powiatu do części południowej ści powiatu do +6,5° w południowej górskiej części, – podgórskiej. Charakteryzuje się lekko falistym jest korzystna dla produkcji roślinnej i zwierzęcej. ukształtowaniem terenu i posiada korzystne Średnia roczna suma opadów waha się od warunki dla rozwoju sadownictwa i warzywnictwa 550 mm w północnej części powiatu do 700 mm oraz dla rozwoju hodowli. W rejonie tym w ostat- w części południowej. Zróżnicowanie fizyczno-geo- nich latach nastąpił znaczny rozwój sadownictwa graficzne powiatu brzeskiego warunkuje w poważ- (powstały m.in. dwa sady zblokowane w Dębnie nym stopniu zróżnicowanie gospodarcze i stanowi i Łysej Górze) oraz rozwój warzywnictwa łącznie podstawę określenia kierunków specjalizacji pro- z produkcją szklarniową. Środkowy rejon będzie dukcji rolnej w poszczególnych rejonach. stanowił w przyszłości bazę surowcową dla prze- Ze względu na warunki naturalne, najlepsze mysłu przetwórczego, ponieważ obok rozbudowy warunki do produkcji roślinnej posiada północna Zakładu Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego nizinna część powiatu, środkowa i południowa część w Brzesku planuje się budowę nowego zakładu natomiast do produkcji sadowniczo-warzywniczej. tego rodzaju na terenie gminy Dębno. Wszystkie zaś wymienione rejony posiadają rów- 3. Rejon górzysty – obejmuje gminy: Zakliczyn, nocześnie korzystne warunki dla rozwoju hodowli. Czchów, Iwkowa, posiada korzystne warunki dla Największy odsetek gruntów zalesionych znaj- rozwoju sadownictwa oraz hodowli bydła i owiec. duje się w południowej części powiatu, gdzie znaj- Warunki glebowe oraz wysoka stosunkowo ilość dują się rejony o dużych walorach zdrowotnych opadów pozwalają na uzyskanie dużych plonów i turystycznych, jak okolice Czchowa i Zakliczyna. z użytków zielonych oraz z upraw roślin pastew- nych. Perspektywiczny plan rozwoju rolnictwa Rejony produkcji rolnej w powiecie przewiduje ukierunkowanie tego Warunki glebowo-klimatyczne oraz ukształtowa- rejonu na intensywny rozwój sadownictwa i wa- nie terenu stworzyły w powiecie brzeskim trzy rzywnictwa, w dolinie Dunajca łącznie z produkcją naturalne rejony rolnicze charakteryzujące się warzyw szklarniowych oraz hodowli owiec i bydła odmiennymi kierunkami produkcji: ze szczególnym uwzględnieniem bydła opasowego. 1. rejon nizinny – północna część powiatu Rejon ten wykazuje najwyższy w powiecie stopień 2. rejon przejściowy – środkowa część powiatu zalesienia (ponad 30%), posiada również korzystne 3. rejon górzysty – południowa część powiatu warunki dla rozwoju ruchu turystycznego. Wymienione wyżej rejony różnią się między sobą kierunkami i poziomem produkcji rolnej Na terenie powiatu znajduje się ogółem 22.960 w zależności od warunków glebowych, klimatycz- gospodarstw rolnych, których struktura wielkości nych, położeniem w stosunku do sieci komunika- przedstawia się następująco: cyjnej oraz tradycji w stosunku do określonych kierunków produkcji roślinnej i hodowli. Poniżej 2 ha 2-5 ha 5-7 ha 8-10 ha 10 i więcej ha 1. Rejon nizinny – obejmujący gminy Szczu- 9.844 10.580 1.789 602 145 rowa, Zabawa, Szczepanów i Borzęcin posiada

62 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Lp. Gmina Obszar [ha] Nazwa jednostek, które zagospodarują ziemię 1 Brzesko 300 RZD Akademii Rolniczej 2 Borzęcin 380 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Borzęcin 3 Czchów 320 Międzykółkowa Baza Maszyn 4 Dębno 350 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Dębno 5 Gnojnik 330 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Gnojnik 6 Iwkowa 230 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Iwkowa 7 Szczepanów 290 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Przyborów 8 Szczurowa 430 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Szczurowa 9 Wojnicz 350 Państwowe Technikum Rolnicze w Wojniczu 10 Zabawa 200 Spółdzielnia Kółek Rolniczych Wał-Ruda 11 Zakliczyn 450 Spółdzielnia Produkcyjna Filipowice Razem 3.630 ha

wyszczególnienie planowano ha wykonano ha 1975 1980 Ogólna powierzchnia użytków rolnych 59.200 58.040 15.783 57.650 Powierzchnia zasiewów 43.900 41.588 41.400 41.300 Zboża ogółem 25.000 23 223 22.700 22.600 w tym pszenica 12.000 10.495 11.000 12.000 Jęczmień jary 2.800 2.610 4.000 5.000 Rośliny przemysłowe 862 761 1.030 1.400 ziemniaki 8.000 7.604 7.600 7.200 pastewne 8.500 4.427 8.430 8.300 w tym kukurydza 400 440 750 2.200 Warzywa 500 486 500 800

Struktura wieku właścicieli gospodarstw jednostki gospodarki uspołecznionej a także przez wymienionych wyżej: przodujące gospodarstwa indywidualne. Program do lat 30 od 30 – 59 60 i wyżej przejmowania ziemi na własność państwa i jedno- 15% 55% 30% stek gospodarki uspołecznionej z różnych tytułów oraz jej zagospodarowanie w latach 1975 – 1980 Obserwuje się gwałtowny odpływ ludności ze wsi przedstawia się następująco: [tabela powyżej] do miast, a zwłaszcza młodzieży. Jest ona zachę- Zakłada się też, że część przejętej ziemi zosta- cona perspektywą lepszego zarobku w zawodach nie również przekazana rolnikom indywidualnym pozarolniczych niż w drobnych gospodarstwach, do czasowego zagospodarowania na podstawie opuszcza je pozostawiając tam starych rodziców. umów o dzierżawę. Proces starzenia się właścicieli przybiera na sile, Już obecnie blisko 30% indywidualnych gospo- Zadania w zakresie produkcji darstw pozostaje we władaniu właścicieli w wieku roślinnej w latach 1975 oraz 1976-80 60 i więcej lat, w tym 1.480 jest bez następców prawnych, blisko 1.000 jest zagrożonych upad- Struktura zasiewów kiem, a ponad 200 zarejestrowano jako ekonomicz- Planowane zmiany w strukturze zasiewów nie zaniedbane. Problem ten ulegnie rozwiązaniu, przedstawiają się następująco: [tabela powyżej] względnie złagodzeniu w drodze przejęcia znacznej Jak wynika z powyższej tabeli, w latach 1975 ilości ziemi na własność państwa i jednostek gospo- – 80 planuje się zmiany w strukturze zasiewów, darki uspołecznionej za renty i spłaty pieniężne. zmierzające do intensyfikacji produkcji rolnej. Bardzo korzystne warunki, jakie obecnie stwo- W zakresie tym winien zwiększyć się obszar rzyło państwo dla rolników przekazujących gospo- uprawy pszenicy, jęczmienia jarego, kukurydzy darstwa rolne, a zwłaszcza te o małej powierzchni, i roślin przemysłowych oraz warzyw. Zwiększe- jednak powyżej 2 ha, daje gwarancję, że wielu nie obszaru uprawy wymienionych roślin winno wysłużonych rolników samorzutnie przekaże swe nastąpić kosztem obszaru żyta, owsa i ziem- gospodarstwa państwu w najbliższych latach. Pod- niaków. Odnośnie ziemniaków, znaczny spadek jęcie tego zagadnienia nie miałoby sensu, gdyby powierzchni uprawy powinien zostać zrekompen- przejęta ziemia pozostawała niezagospodarowana. sowany poważnym wzrostem wydajności ziem­ Zostanie ona racjonalnie zagospodarowana przez niaków oraz uprawy poplonów.

63 Jan Burlikowski

Plony ważniejszych roślin W zaplanowanych nasadzeniach sadów zbloko- Przewidywane średnie plony w q/1 ha wanych 80% stanowić będą sady jabłoniowe, zaś 1974 1975 1980 pozostałe 20% wiśniowe, śliwkowe, czereśniowe. Zboże 23,6 26 32 Obok zespołowych form produkcji ogrodniczej w tym pszenica 25,3 25,5 35 przewiduje się rozwój specjalizacji w gospodar- jęczmień 27 27,5 33 stwach indywidualnych. Plan rozwoju gospodarstw ziemniaki 104 200 230 specjalistycznych w produkcji ogrodniczej przed- Buraki cukrowe 271 380 410 stawia się następująco: Siano łąkowe 69 70 80 1974 1975 1980 Zadania te powinny być zabezpieczone przez 71 90 300 pełną realizację planów nasiennych, łącznie z wprowadzeniem do uprawy intensywnych wyso- W roku 1980 na plan 300 gospodarstw specja- koplennych odmian, chemizację rolnictwa oraz listycznych zakłada się 180 gospodarstw warzyw- rozszerzenie usług świadczonych na rzecz rol- niczych i 70 szklarniowych. Globalna produkcja nictwa przez instytucje obsługujące rolnictwo, owoców na terenie powiatu winna przedstawiać a w szczególności kółka rolnicze. się następująco – w tys. ton:

Ogrodnictwo 1974 1975 1980 Ważnym zagadnieniem gospodarczym na tere- 3,78 11 15 nie powiatu jest rozwój ogrodnictwa, które ze względu na sprzyjające warunki glebowo-klima- Jednym z bodźców rozwoju sadownictwa na tyczne winno być poza hodowlą, drugą wiodącą terenie powiatu będzie kontraktacja wieloletnia gałęzią produkcji rolnej w środkowej i południowej oraz zabezpieczenie fachowej pomocy instrukta- części powiatu. żowej ze strony instytucji kontraktującej. Następ- nym czynnikiem będzie rozwój przemysłu prze- Sadownictwo twórczego na terenie Brzeska i Dębna, którego Struktura i planowany rozwój sadownictwa zapotrzebowanie na surowce do produkcji winno w tys. sztuk być pokryte dostawami z terenu powiatu. Bardzo korzystne warunki istnieją na terenie powiatu, dla Ogółem zdolnych do owocowania plantacji krzewów jagodowych i truskawek. Pla- Gatunek 1974 1975 1980 nuje się poważny rozwój produkcji w tym zakre- jabłonie 175 185 270 sie poprzez rozbudowę dotychczasowej bazy pro- grusze 33 34 36 dukcyjnej w środkowej części powiatu w rejonach śliwy 145 155 180 Porąbki Uszewskiej, Dołów, Łysej Góry, Maszkie- wiśnie 22 25 30 nic i poszerzenia tej bazy przede wszystkim w kie- czereśnie 38 40 50 runku południowym na teren gminy Gnojnik, inne 21 21,5 22 Czchów, Wojnicz. Razem 434 460,5 529 Plan nasadzeń krzewów jagodowych i truska- wek na lata 1975-1980 przedstawia się następu- Obok zwiększenia ilości drzew owocowych na jąco (w ha): terenie powiatu prowadzone będą prace zmie- rzające do przebudowy struktury sadownictwa Gatunek/lata 1974 1975 1980 poprzez zakładanie sadów intensywnych, nasta- Agrest 30 35 50 wionych na produkcję towarową owoców o dużej Porzeczka czarna 115 140 380 wartości handlowej, a w szczególności organizowa- Porzeczka kolorowa 50 55 150 nia sadów zblokowanych w środkowej i południo- Truskawki 170 230 260 wej części powiatu, które to rejony będą specjali- zowały się w tym kierunku produkcji. Program rozwoju sadów zblokowanych w latach 1975-80 Na terenie powiatu brzeskiego istnieją już przedstawia się następująco: rejony, gdzie warzywnictwo odgrywa poważną rolę w produkcji rolnej. Jest to rejon Brzeska z oko- 1974 1975 1980 licznymi wsiami oraz Czchowa, Dębna i Wojnicza. Wymienione rejony posiadają dogodne warunki Ilość sadów komunikacyjne oraz rozbudowane punkty skupu. [ha] [ha] [ha] zblokowanych Ilość Ilość Obszar Obszar Obszar Powiat w zakresie produkcji warzyw posiada nad- 4 41,3 6 62,15 14 150 wyżki w ogórkach, pomidorach i burakach ćwikło-

64 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 wych, które po zaspokojeniu potrzeb miejscowych, Przewiduje się, że potrzeby powiatu w bieżącej dostarczane są na potrzeby przemysłu przetwór- pięciolatce w zakresie dostaw nasion roślin motyl- czego. Kapusta zajmuje wysoki procent w uprawie kowych i pastewnych zostaną pokryte w całości. na potrzeby własne. Zmiany w strukturze wzrostu produkcji Ochrona roślin warzywniczej powinny kształtować się w kierunku Uzyskanie większej produkcji rolnej zgod- zwiększenia ilości warzyw smakowych. Planuje nie z założeniami planowanymi wymagać będzie się zwiększenie obszaru uprawy warzyw z 500 ha równocześnie właściwego zabezpieczenia stanu w roku 1974 do 800 ha w roku 1980, co przy zakła­ zdrowotnego roślin, co w skutkach gwarantuje danym wzroście plonu średnio 30 do 40% z jed- odpowiedni poziom plonów. Stąd też zachodzi nostki powierzchni, powinno zabezpieczyć potrzeby konieczność rozszerzenia stosowania zabiegów ludności oraz zakładów przetwórczych w zakre- fitosanitarnych. Nastąpi zdecydowany postęp sie zapotrzebowania na surowce do produkcji. w zakresie chemicznego odchwaszczania upraw. W latach 1975 – 1980 chemiczną walkę z chwa- Nawożenie stami prowadzić się będzie na 50% powierzchni Zakładane w planach na lata 1975 do 1980 upraw zbożowych. Wprowadzone zostaną herbi- plony roślin uprawnych wymagają w pierwszym cydy w celu odchwaszczania ziemniaków i buraków rzędzie poważnego wzrostu nawożenia. Plan zuży- pastewnych na 30% powierzchni uprawnej, zaś cia nawozów mineralnych i wapna nawozowego powierzchnia uprawna buraków cukrowych objęta w latach 1975 do 1980 przedstawia się następująco tym będzie w całości. Ponadto w towarowych w kg NPK na 1ha użytków rolnych: uprawach warzywnych i sadowniczych herbicydy stosowne będą na całej powierzchni Opis 1973/74 1974/75 1979/80 Wskaźnik wzrostu uprawnej. Obok szerokiego stosowa- Nawozy mineralne 112,2 127 220 196,1 nia herbicydów rozszerzony zostanie Wapno nawozowe 162,4 150 243,8 150 zakres zwalczania chorób grzybowych, bakteryjnych, m.in. ziemniaków na Realizacja tych zadań będzie wymagać dużego 20% powierzchni uprawnej. wysiłku, szczególnie ze strony służby rolnej, insty- Dla zapewnienia realizacji powyższych zadań tucji świadczących usługi na rzecz rolnictwa oraz zwiększone zostaną dostawy środków chemicznych aparatu handlu. Zakłada się wysiew mechaniczny, o 50%, to jest do 300 ton w 1980 roku. Zabiegi obejmujący wszystkie gminy i wsie na terenie ochronne prowadzone będą głównie aparaturą powiatu, w roku 1980 przynajmniej 80% ogól- ciągnikową, znajdującą się w kółkach rolniczych nej masy nawozów mineralnych oraz 90% wapna i ich spółdzielniach. Aparatura ta zwiększy się nawozowego. Zakłada się również rozbudowę z 51 sztuk do 150 sztuk w roku 1980. Zabiegi che- powierzchni magazynowej łącznie z mechaniza- miczne prowadzić będą zakłady chemiczne przy cją prac w zakresie załadunku i wyładunku masy spółdzielniach kółek rolniczych. Łącznie w roku towarowej w powiązaniu z bezpośrednimi dosta- 1980 zakłady te przeprowadzą zabiegi ochronne wami do wsi i gospodarstwa. i chemiczne na powierzchni 13.800 ha.

Nasiennictwo Produkcja zwierzęca Wieloletni program nasienny, obejmujący Powiat brzeski posiada odpowiednie warunki wszystkie gminy i wsie na terenie powiatu naturalne dla rozwoju produkcji zwierzęcej, odgrywa poważną rolę w zadaniach dalszego roz- zwłaszcza bydła, trzody chlewnej i drobiu, w połu- woju produkcji rolnej. Ze względu na małe moż- dniowej części powiatu także owiec. Trwałe użytki liwości materiału siewnego na terenie powiatu, zielone stanowią 26% użytków rolnych. Odpo­ plan nasienny opiera się w zasadzie na dostawach wiednie ich zagospodarowanie oraz intensyfikacja nasion i sadzeniaków z innych terenów. Odnowę uprawy roślin pastewnych i poszerzenie areału materiału prowadzić się będzie w rotacji 4-letniej. uprawy poplonów pozwoli na zabezpieczenie bazy Roczne dostawy w tonach obrazuje tabela: paszowej dla planowanego wzrostu pogłowia zwie- rząt gospodarskich. gatunek 1974 1975 1980 pszenica 335 335 380 żyto 245 245 246 jęczmień 253 230 330 owies 402 250 200 ziemniaki 3.432 2.866 2.866

65 Jan Burlikowski

Pogłowie zwierząt

Rodzaj zwierząt 1974 1975 1980 Wysokość wzrostu bydło ogółem 46.424 46.500 58.000 124,7 w tym krowy 32.600 33.300 33.000 99,0 trzoda chlewna 44.630 44.800 57.000 127,4 w tym maciory 4.479 4.800 5.200 108,7 owce 2.166 2.500 4.500 180,0 konie 8.026 8.000 7.800 97,5 drób 360.324 380.000 580.000 152,6

Obsada zwierząt na 100ha użytków zielonych W latach 1975 – 80 główna uwaga będzie zwró- (w sztukach) cona na pełne zabezpieczenie materiałów budow- Rodzaj zwierząt 1974 1975 1980 lanych i kredytów na budowę dużych obiektów bydło 76,4 80 100 produkcyjnych, zespołowych i indywidualnych trzoda chlewna 73 77 100 gospodarstwach specjalistycznych nastawionych owce 4 4 7 na produkcję towarową. konie 14 14 14 Plan skupu produktów zwierzęcych w latach 1975 – 80 w porównaniu z rokiem 1974 przedsta- wia się następująco: W latach 1975 – 1980 obok wzrostu ilościowego planuje się również wydatną poprawę jakości wyszczególnienie jedn. miary 1974 1975 1980 pogłowia zwierząt i jego produkcyjności. Nastąpi żywiec wieprzowy tona 4.595 4.270 5.900 to w wyniku kontynuowania wymiany rasy bydła żywiec wołowy tona 3.333 2.840 3.400 czerwono-polskiej na nizinną czerwono-białą żywiec drobiowy tona 57 77 200 i czarno-białą w rejonie środkowym i południo- mleko tys. litrów 27.969 30.700 44.800 wym powiatu drogą wprowadzenia ras czystych wełna tona 7,5 7 11 i inseminacji; nasycenia terenu wartościowym jaja mln. sztuk 12,8 13,8 18,5 materiałem hodowlanym oraz poprawy żywienia i pielęgnacji zwierząt. Zadania w zakresie inwestycji w rolnictwie Produkcyjność inwentarza w stosunku rocznym Nakłady inwestycyjne planu terenowego w la- tach 1976 – 80 w porównaniu z latami 1972 -75 Rodzaj 1974 1975 1980 przedstawiają się, następująco [w tys. zł.] mleko/krowa/1 sztuka 2.460 2.600 3.000 jaja/drób/1 sztuka 120 130 150 Nakłady 1972 – 75 1976 – 80 wełna/owca/1 sztuka 3,8 2,9 3,5 Ogółem 199.386 468.500 w tym melioracja 182.004 394.000 elektryfikacja 7.500 25.000 W zakresie zabezpieczenia bazy paszowej wodociągi 10.082 46.500 planuje się w latach 1975-80 pełne zagospoda- Budownictwo lecznic 1.500 3.000 rowanie użytków zielonych, zwiększenie areału poplonów letnich i ozimych do 10,7 tys. ha w roku 1975 i 12.800 ha w roku 1980. Produkcja kiszo- W ramach tych nakładów planuje się: nek winna osiągnąć w 1980 roku 150 tys. ton tj. – w zakresie melioracji ukończone zostaną około 35 ton na jedną dorosłą sztukę bydła. W celu prace związane z zabezpieczeniem przeciwpo- poprawy warunków zoohigienicznych zakłada wodziowym powiatu przez budowę, względnie się w latach 1975-80 dalszy wzrost budownictwa podwyższenie wałów Dunajca, Wisły, Uszwicy, inwentarskiego. Uszewki i Gróbki,

1974 1975 1980 Rodzaj budynku ogółem w tym zespoł. ogółem w tym zespoł. ogółem w tym zespoł. obory 290 2 320 7 330 10 chlewnie 52 4 60 3 61 4 owczarnie 2 - 5 4 5 4 brojlernie 6 1 5 3 4 4 razem 350 7 380 17 400 22

66 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

– wybudowane zostaną suche zbiorniki retencyjne W ramach środków na budownictwo planuje na rzece Uszwicy i uregulowane zostanie koryto na się budowę lecznicy weterynaryjnej w Dębnie. długości 14 km, wykonane zostaną kompleksowe Nakłady inwestycyjne Spółdzielni Produkcyj- prace odwadniające na terenie gminy Szczurowa, nej Pokój w Filipowicach planowane są na kwotę – w zakresie „doelektryfikacji” przeprowadzone 14 mln zł. W ramach tych nakładów zostanie w la- zostaną prace mające na celu tzw. elektryfika- tach 1976 – 1980 wybudowany budynek admini- cję przysiółków i pojedynczych gospodarstw oraz stracyjno-socjalny oraz chlewnia. modernizację sieci w gminach: Dębno, Zabawa, Zakliczyn, Szczepanów, Czchów i Szczurowa, Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu – w zakresie zaopatrzenia wsi w wodę w ramach artykułami rolnymi planowych nakładów inwestycyjnych wybudowane Wzrost produkcji rolnej, a w szczególno- zostaną wodociągi doprowadzające wodę do 1480 ści hodowlanej i owocowo – warzywnej wymaga gospodarstw we wsiach: Wojnicz, Dębno, Porąbka sprawnego jej odbioru od producenta, jak również Uszewska, Doły, Łoniowa, Niedźwiedza, Łopoń, przetworzenia na miejscu części tych produktów, Biadoliny Radłowskie i Szlacheckie. W ramach a przede wszystkim tych, które nie znoszą dalekiego tych nakładów wybudowane zostaną także: transportu lub transport ten nie jest opłacalny. • magazyn zbożowy GS w Dębnie, W zakresie przetwórstwa produktów rolnych • magazyn nawozowy w Szczurowej, planuje się: • punkty skupu żywca w Iwkowej i Okocimiu, – rozbudowę i modernizację Zakładu Przetwór- • skład węglowy w Wojniczu, stwa Owocowo-Warzywnego PZGS w Brzesku. Pla- • powiatowa zbiornica surowców wtórnych nowane nakłady na ten cel wyniosą do roku 1980 w Brzesku, – 14 mln zł. W wyniku tego wartość produkcji • zakłady masarskie w Wojniczu i Zakliczynie, wzrośnie z 35.700 tys. zł. w roku 1974 do 74.500 • piekarnie w Iwkowej i Szczepanowie, tys. zł. w roku 1980, przy równoczesnym podnie- • ośrodki usługowe w Szczurowej i Zakliczynie, sieniu jakości wyrobów; m.in. zostanie urucho- • zakłady gastronomiczne w Wojniczu, Gnoj- miona produkcja przetworów warzywno-mięsnych, niku, Borzęcinie i Szczurowej, – w pionie spółdzielczości ogrodniczej planuje • hala targowa w Brzesku, się w latach 1976 – 1980 budowę nowego zakładu • pawilony handlowe w Dębnie, Borzęcinie, przetwórstwa owocowo – warzywnego w Dębnie, Szczepanowie, – w pionie spółdzielczości mleczarskiej planuje • dom towarowy w Wojniczu, się rozpoczęcie w latach 1976-1980 budowy dużego • budynek handlowo – administracyjny PZGS zakładu mleczarskiego na terenie Brzeska o zdolno- w Brzesku, ści przerobowej ponad 200 tys. litrów mleka na dobę, • punkty skupu Powiatowej Spółdzielni Ogrod- – w zakresie rozbudowy i modernizacji zaplecza niczej w Wojniczu, Sufczynie, Tworkowej, obrotu produktami rolnymi i zaopatrzenia lud- • przechowalnia owoców w Brzesku w pionie PSO. ności planuje się w latach 1975-80 inwestycje na łączną sumę 163 mln zł. Na terenie Szczurowej wybudowana zostanie w ramach inwestycji przemysłu tytoniowego baza Program rozwoju jednostek gospodarczych skupu surowca tytoniowego kosztem 7 mln. zł., która kółek rolniczych w latach 1975 – 1980 obsługiwać będzie teren powiatów Brzesko i Bochnia. Ważne znaczenie dla dalszego rozwoju hodowli W roku 1974 działalność gospodarczą na tere- będzie miała budowana w ramach planu centralnego nie powiatu prowadziło 61 jednostek, w tym 47 na terenie Brzeska – mieszalnia pasz treściwych. Kółek Rolniczych,5 SKR i 9 MBM. W roku 1975 zorganizowano dalsze 3 Spółdzielnie, w skład któ- Założenia w zakresie zaopatrzenia powiatu rych weszło 10 Kółek, w roku 1976 zakłada się w artykuły do produkcji rolnej w latach 1975 – 1980 zorganizowanie dalszych 3 Spółdzielni. Tak więc

Wykonanie Plan Założenia do roku asortyment jedn. miary 1974 1975 1980 Maszyny rolnicze mln. zł. 41.833 42.500 50.000 Węgiel i koks tona 43.500 45.000 50.000 Pasze treściwe tona 8.100 8.600 10.000 Cement tona 27.500 28.000 35.000 Materiały ścienne tys. szt. ceg. 20.300 20.500 30.000 Eternit m2 100 100 250 Wyroby hutnicze, metalowe mln. zł 44.500 40.000 55.000

67 Jan Burlikowski od 1976 roku w każdej gminie działać będzie Spół- dzielnia Kółek Rolniczych. Ogółem jednostki kółkowe dysponowały w roku 1974 majątkiem wartości 120 mln zł. W roku 1975 zakłada się osiągnięcie 180 mln, do roku 1980 – 468 mln zł. Przewidywany stan ważniejszych maszyn przedstawia się następująco:

Przewidywane Lp. Nazwa maszyny 31.12.1974 1980 31.12.1975 1 Ciągniki ogółem 359 440 1.200 2 w tym w zespołach użytkowników 82 120 300 3 Samochody od 0,7 tony 23 32 70 4 Ładowacze 22 34 80 5 Rozrzutniki obornika 22 32 120 6 Sieczkarnie polowe - 1 7 7 Ścinacze zielonek Orkan 2 8 30 8 Kosiarki rotacyjne 3 8 70 9 Kosiarki ciągnikowe 75 90 180 10 Kombajny zbożowe Bizon Sup. 1 5 30 11 Wiązałki ciągnikowe 55 80 240 12 Prasy zbierające - 4 20 13 Młocarnie 238 260 280 14 Opryskiwacze ciągnikowe 49 67 220 15 Rozsiewacze nawozów i wapna 46 58 120 16 Kopaczki elewatorowe 56 76 150 17 Kombajny buraczane - 1 8 18 Kombajny ziemniaczane - - 10 19 Kolumny parnikowe 5 7 15 20 Suszarnie do zbóż i siana - - 2 21 Sadzarki do ziemniaków 24 34 80 22 Przyczepy ciągnikowe 253 520 1.000

Nakłady inwestycyjne budowlane do roku 1980 wyniosą około 200 mln zł. Zakłada się m.in. wybu- dowanie: – 11 warsztatów remontowych wartości 30 mln zł., – 10 magazynów środków ochrony roślin – 1 mln zł., – 5 odchowalni piskląt – 1,5 mln zł., – 1 suszarni pasz – 25 mln zł., – 1 bukaciarni – 15 mln zł., – 3 brojlerni – 7 mln zł., – 2 owczarni – 3 mln zł., – 3 chlewni – 4,5 mln zł., – 1 tartaku – 15 mln zł., – 13 budynków mieszkalnych – 24 mln zł., – 5 magazynów nawozowych – 1 mln zł.

Plan usług – wartość w tys. zł.

Wykonanie Wskaźnik wzrostu Usługi w latach Plan 1975 Plan 1980 w 1974 1975 1980 1975 Usługi ogółem 75.700 100.000 330.000 131 431 330 W tym usługi dla rolnictwa 50.100 73.000 223.000 146 446 305

68 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Jak wynika z powyższych liczb, osiągnięty roczny wzrost usług wyniesie 25%, będą to głów- nie usługi mechanizacyjne prac polowych, chemi- zacyjne, dostawa środków produkcji, remontowo – budowlane, naprawa sprzętu.

Plan usług chemizacyjnych jednostek kółek rol- niczych w latach 1975-1980 Wskaźnik wzrostu j e d n o s t k a 1974 wy- 1 9 7 5 1975/1974 1980/1874 1980/1975 wyszczególnienie 1980 miary kon. plan Ochrona roślin ha 1.667 3.780 13.800 226 827 365 Wysiew nawozów tona 828 2.700 5.600 326 676 207 Wysiew wapna tona 4.101 7.500 10.200 182 248 136

Produkcja rolna w ramach SKR W roku 1974 działało 9 Zespołów Młodego Rol- W roku 1974 kółka dysponowały obszarem nika z liczbą 78 uczestników. W latach 1975 – 80 33 ha użytków rolnych, w 1975 r. przewiduje się planuje się zorganizować 25 Zespołów liczących powiększyć obszar gruntów w zespołowym użytko- ok.350 uczestników. waniu o około 200 ha. W roku 1980 ogólny obszar Szkoła Powiatowa – Centrum Kształcenia Rol- użytków rolnych zagospodarowanych przez kółka niczego w Wojniczu planuje następujące jednostki rolnicze wyniesie 2.000 ha. W zespołowych gospo- programowe: 5-letnie Technikum Rolnicze będzie darstwach SKR, głównie w gminach: Szczurowa, istniało do czerwca 1976 roku, trzyletnie Techni- Szczepanów, Borzęcin, Gnojnik prowadzona będzie kum Rolnicze na podbudowie szkół zasadniczych hodowla bukatów, bydła mlecznego, drobiu (broj- będzie kontynuowane systemem dwustopnio- lery, nioski), trzoda chlewna, owce. wym. Od września 1975 r. zostanie uruchomione wieczorowe Technikum Rolnicze jednostopniowe. Stan pogłowia w roku 1980 winien wynieść: W dalszym ciągu będzie prowadzony wydział Bukaty 500 szt. Trzoda chlewna 10.000 szt. kształcenia zaocznego, w ramach którego będą Krowy 300 szt. Roczna prod. brojlerów 135.000 szt. prowadzone następujące jednostki programowe: Owce 600 szt. Kury nioski 5.000 szt. 3,5 letnie Technikum Rolnicze dwustopniowe,3,5- letnie Technikum Telewizyjne dwustopniowe. Odchów piskląt Przy Szkole Powiatowej Centrum Kształcenia Rolniczego prowadzona jest Zasadnicza Szkoła Zespołowe odcho- Rolnicza jednostopniowa, od września 1975 r.

walnie 1974 1975 1980 uruchomiona będzie jeszcze 2-letnia Zasadnicza 16 sztuk 20 sztuk 25 sztuk Szkoła Mechanizacji Rolnictwa i Zaoczna Zasadni- cza Szkoła Rolnicza. Od września 1976 r. planuje pisklęta 39.600 42.500 70.000 się uruchomianie Zasadniczej Szkoły Ogrodniczej. Szkoła Powiatowa prowadzi na terenie powiatu Przewiduje się także, w oparciu głównie o po- 8 Zasadniczych Szkół Rolniczych, a mianowicie: siadane użytki zielone na terenie Szczurowej, pro- w Borzęcinie o nastawieniu ogrodniczym, w Brze- wadzenie produkcji suszu, począwszy od 1978 r. sku o nastawieniu ogrodniczym, w Czchowie o na- w ilości 4.000 ton rocznie dla potrzeb hodowlanych stawieniu gospodarczym, w Gnojniku o nastawie- ośrodków rolnych oraz jako komponent dla mie- niu ogólno-rolniczym, w Łoniowej o nastawieniu szalni pasz w Brzesku. ogólno-rolniczym, w Wał-Rudzie o nastawieniu chowu zwierząt, w Wojakowej o nastawieniu Oświata rolnicza ogrodniczym, w Zaborowiu o nastawieniu ogólno- W roku 1974 przy Powiatowym Związku Kółek rolniczym. Rolniczych w Brzesku działało 46 Zespołów Przy- W roku 1976 planuje się zorganizować Zasad- sposobienia Rolniczego w tym: I stopnia z liczbą niczą Szkołę Gospodarczą w Zakliczynie i Zasadni- 83 uczestników,15 II stopnia z liczbą 112 uczestni- czą Szkołę Mechanizacji Rolnictwa w Dębnie oraz ków i 21 III stopnia z liczbą 200 uczestników. Zasadniczą Szkołę Rolniczą o nastawieniu chowu W latach 1975 – 80 planuje się zorganizować zwierząt w Przyborowie. Szkoły zasadnicze śro­ 65 Zespołów Przysposobienia Rolniczego z liczbą dowiskowe będą zmieniać specjalizację w zależno- około 700 uczestników. ści od potrzeb środowiska.

69 Jan Burlikowski

Doskonalenie zawodowe rolników Zespoły Podstawą działalności w zakresie podnoszenia kwa- lifikacji zawodowych rolników na terenie każdej wyszczególnienie 1974 1975 1980 gminy będzie opracowanie i konsekwentne realizo- Zespoły ogółem 18 28 104 wanie gminnych programów rozwoju oświaty rol- w tym: hodowlane 8 12 30 niczej i upowszechniania postępu w rolnictwie na sady zblokowane 4 6 14 lata 1976-80. Programy te obejmować będą wszyst- łąkarskie 6 6 20 kie formy kształcenia i dokształcania zawodowego uprawowe - 4 40 rolników. W latach 1972-75 prowadzono szkolenia specjalistyczne rolników w oparciu o cztery zasad- nicze cykle szkoleniowe a mianowicie: intensyfika- Organizowanie gospodarstw specjalistycznych cji chowu i hodowli bydła, intensyfikacji produkcji oraz zespołów winno odbywać się zgodnie z rejoni- trzody chlewnej, intensyfikacji produkcji zbożowej, zacją produkcji rolnej na terenie powiatu. intensyfikacji bazy paszowej. Gospodarstwom specjalistycznym i zespołom Szkoleniami tymi objęto łącznie około 14,5 tys. należy zabezpieczyć w pierwszej kolejności mate- rolników. Rozwijająca się specjalizacja i koopera- riały budowlane, kredyty oraz środki potrzebne do cja produkcji rolnej wymaga przygotowania rol- produkcji. ników do nowoczesnych form produkcji i nowych Zadania produkcyjne i wskaźniki wzrostu technologii produkcji. W dalszym ciągu prowadzić w programie winny być traktowane jako zada- się będzie szkolenia specjalistyczne w grupach, nia minimalne i należy dążyć do ich korekty przy szkolenia praktyczne, pokazy itp. dostosowane opracowywaniu planów rocznych i ich realizacji. do poziomu i potrzeb rolników oraz specjalizacji Wokół realizacji tych zadań należy mobilizować w danym rejonie. szeroki aktyw społeczno-polityczny i gospodarczy Kursy kwalifikacyjne, dające rolnikom przygo- na szczeblu powiatu, gminy i wsi, aby w pełni zre- towanie niezbędne do prowadzenia gospodarstw, alizować zadania postawione przez VI Zjazd Partii powinni w latach 1975-80 ukończyć wszyscy rol- i XV Plenum KC PZPR. nicy w wieku do 45 lat. Po dłuższej dyskusji powyższy program Powia- W celu umożliwienia zdobycia kwalifikacji towa Rada Narodowa uchwaliła jednomyślnie. zawodowych rolnikom, którzy nie mają ukończonej Obradom przewodniczył I sekretarz KP PZPR, szkoły podstawowej, organizowane będą w miarę przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej – inż. potrzeb podstawowe szkolenia rolnicze. Zastosowa- Stanisław Maślak. W obradach wzięli udział m.in. nie różnych form oświatowych, obejmujących zasię­ członek Prez. WRN prof. Franciszek Kopeć, poseł giem prawie wszystkich rolników – producentów na Sejm PRL z naszego okręgu wyborczego, Adolf oraz zastosowanie nowych metod szkoleniowych Ojczyk, przewodniczący Powiatowego Komitetu i środków dydaktycznych, powinno wydatnie pod- FJN, Franciszek Bal. Na obrady przybyli też naczel- nieść poziom zawodowy rolników i przyczynić nicy gmin oraz kilkunastu przodujących rolników się do zwiększenia produkcji rolnej w powiecie. z terenu powiatu. M.in. zabierał głos prof. Franci- Jednym z podstawowych warunków wzro- szek Kopeć. Jego wystąpienie z wielką uwagą zostało stu produkcji rolnej, a w szczególności produkcji wysłuchane, było bowiem bardzo interesujące. towarowej jest specjalizacja, jak również organizo- wanie zespołów produkcyjnych, które przy znacz- Przeludnienie wsi i rozdrobnienie gospodarstw nym rozdrobnieniu gospodarstw są jedyną formą dawniej ogromne, dziś znaczenie zmalało dzięki umożliwiającą mechanizację prac i stworzenie rozwojowi przemysłu i odpływowi ludności, zwłasz- nowoczesnych metod produkcji. Rozwój tych form cza młodzieży ze wsi. Charakterystyczne wciąż dla produkcji przedstawia zestawienie gospodarstw powiatu rozdrobnienie i szachownica pól: specjalistycznych:

wyszczególnienie 1974 1975 1980 ogółem 278 311 685 w tym hodowla bukatów 70 74 150 krów mlecznych 106 121 300 tuczników 43 70 1.500 warchlaków 24 28 50 owiec 10 12 45 kur niosek 21 22 50 brojlerów 2 4 10 Okolice Tymowej.

70 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Okolice zabytkowego zamku w Dębnie.

Kontrasty… kontrasty… w pewne rejony powiatu zdecydowanie wkroczył traktor, w innych pracuje się przy pomocy koni, ale są jeszcze takie rejony, gdzie do ciężkich prac polowych zaprzęga się krowy.

Konna uprawa gleby – orka i bronowanie.

Krowy w jarzmie pracują jeszcze w górskich rejonach naszego powiatu, przede wszystkim w Paleśnicy, Dzierżaninach, Rudzie Kameralnej, Borowej, Czchowie, gminie Iwkowa. Czy w tym wypadku można mówić o dobrej uprawie gleby i równocześnie wydajności mleka? Na szczęście i tam wkracza powoli mechanizacja i wnet krowy staną się tym, czym powinny – dostarczycielkami mleka. Konna uprawa gleby – siew siewnikiem.

71 Jan Burlikowski

Maszynowa uprawa gleby przy pomocy ciągnika. Siew ręczny z płachty.

Przygotowanie gleby pod siew przy pomocy traktora.

Orka traktorowa.

72 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Kupno traktora przez indywidualnego rolnika nie jest takie łatwe, dlatego niektórzy rolnicy „sfabrykowali” sobie ciągniki wg własnego pomysłu. Ciągnik Stanisława Żurka z Brzeska.

Strachy na wróble z różnych stron naszego powiatu. Te najgroźniejsze odstraszają wrony i kruki od nasion i świeżych sadzonek kukurydzy.

73 Jan Burlikowski

Strachy na wróble.

74 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Był czas, kiedy polowe prace mechaniczne trzeba było usilnie propagować. Urządzane były konkursy orki traktorowej, na które zapraszało się rolników. W konkursach brali udział traktorzyści POM i kółek rolniczych. Na zdjęciach taki konkurs w roku 1964.

Komisja konkursowa.

Nagrodę wręcza przewodniczący Prezydium PRN – Tadeusz Bałys. W środku organizator konkursu inż. Kazimierz Brzeski.

Komisja konkursowa.

Pokaz pracy pierwszej żniwiarki z ciągnikiem POM.

75 Jan Burlikowski

Pejzaż pożniwny na tle zabytkowego Czchowa.

Teraz na polach widzi się coraz więcej traktorów. Przy ich pomocy orze się, sieje, kultywatoruje, czy też bronuje. Wozi się nawóz naturalny albo sztuczny, zwozi plony i materiały. Na polach pracują ciągniki Państwowego Ośrodka Maszynowego, Międzykółkowych Baz Maszynowych oraz coraz więcej prywatnych, często własnej konstrukcji. Pszenica „chroniona” przez stracha na wróble dojrzewa pod Brzeskiem.

Pejzaż przedżniwny w okolicy Tymowej.

76 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Prace żniwne. Sierpy już dawno wyszły z użycia, lecz kosa jest nadal powszechnie używana i niezbędna tam, gdzie zboże zostało powalone. Kopki żyta na polach pod Brzeskiem.

Żniwa to okres najważniejszych i najcięższych prac polowych. Tym bardziej, że wieś brzeska starzeje się coraz bardziej. Do prac stają często ludzie starsi, jak to widać na zdjęciu ze strony poprzedniej. Wielu mężczyzn pracuje w różnych zakładach pracy poza terenem powiatu. Stąd coraz częściej za kosę chwytają młode kobiety i doskonale sobie radzą, jak widać na zdjęciu.

77 Jan Burlikowski

Po skoszeniu należy pole zagrabić, aby żaden kłos nie został zmarnowany.

Brak rąk do pracy powoduje, że coraz szerzej stosowane są na polach brzeskich maszyny konne i motorowe. Kosiarki konne i snopowiązałki ciągnikowe prywatne oraz Państwowego Ośrodka Maszynowego i Kółek Rolniczych. Rok 1974 można uważać za historyczny pod tym względem. W tym roku po raz pierwszy wjechał na pola szczurowszczyzny kombajn żniwny Bizon, własność Kółka Rolniczego w Szczurowej. Bizon pracował też w tym roku na innych polach na terenie powiatu i zyskał sobie powszechne uznanie. Niewątpliwie maszyn tych Żniwa na polach pod Brzeskiem. przybywać będzie coraz więcej.

78 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Dożynki w Zakliczynie, starosta i starościna dożynek wręczają Ludowy obrzęd dożynkowy w Strzelcach Wielkich. Dziewczęta bochen chleba gospodarzowi dożynek, którym jest sekretarz KW w strojach ludowych niosą wieniec dożynkowy, obok kroczy PZPR, krajan z ziemi brzeskiej, mgr Andrzej Czyż. starosta dożynek.

Ludowy obrzęd dożynkowy w Strzelcach Wielkich. Dziewczęta w strojach ludowych niosą wieniec dożynkowy, obok kroczy Dożynki w Jadownikach, dożynkowe dary niosą członkowie starosta dożynek. tamtejszego zespołu ludowego Jadowniczanie.

Po zakończeniu żniw w całym powiecie odby- się ręcznymi, a później młocarniami napędzanymi wają się ludowe obrzędy dożynkowe. Przy trady- motorami spalinowymi. W ten sposób organizo- cyjnym śpiewie pieśni obrzędowej „Plon niesiemy, wane były po wojnie omłoty we wszystkich wsiach. plon, w gospodarza dom” drużyny dożynkowe wrę- Prywatni właściciele motorowych młocarń otrzy- czają wieniec dożynkowy oraz bochen chleba, upie- mywali zezwolenia na omłoty, ale musieli się sto- czony z tegorocznego zboża, gospodarzowi dożynek. sować do wcześniej uchwalonego przez wieś planu Omłoty… dawniej młócono zboże cepami. Była omłotowego. Zadania te przejęły z czasem kółka rol- to bardzo ciężka praca, gospodarz zajmował się nią nicze. W miarę postępu elektryfikacji wsi, motory całą niemal zimę, trochę zboża „wymłóciły” myszy, spalinowe zostały wyparte przez motory elek- resztę on. Potem bogatsi gospodarze posługiwali tryczne. Młocarnie i motory elektryczne zaczęli też

79 Jan Burlikowski

Obrzęd dożynkowy w Szczepanowie. Wieniec dożynkowy na wozie w otoczeniu banderii konnej.

Omłoty u rolnika indywidualnego Antoniego Pięty w Porąbce Omłoty na wspólnym klepisku przy ul. Piaskowej w Brzesku. Uszewskiej.

Omłoty na takim klepisku w Okocimiu. Maszyny kółek rolniczych Kopanie ziemniaków przy pomocy koparki i ciągnika, zbieranie w tych miejscowościach. ziemniaków ręczne. nabywać do własnych gospodarstw również rolnicy Podobnie, jak przy wiosennych pracach polo- indywidualni. W niektórych miejscowościach orga- wych, jak też i żniwnych, również przy pracach nizowano tzw. wspólne klepiska. Były to wyzna- jesiennych coraz szerzej stosowana jest mecha- czone miejsca, gdzie ustawiano kółkową młocar- nizacja. Na przykład przy zbiorze ziemniaków, nię i tam rolnicy zwozili snopy zboża do omłotu, chociaż i tu spotyka się jeszcze tradycyjne, ale nie oczywiście wg z góry ustalonego kalendarza. przestarzałe sposoby.

80 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Obok, na sąsiednim polu kopanie ręczne kopaczkami (motykami, hakami), zbieranie ręczne do koszyków. Zdjęcia robione na polach Jadownik.

Zbiór ziemniaków na polach w okolicy Czchowa. Koparka ciągniona przez konie, zbieranie ręczne. Przy takiej koparce należy zaraz ziemniaki pozbierać, gdyż następny jej przejazd zasypuje poprzednio wydobyte ziemniaki.

Transport płodów rolnych odbywa się przy pomocy krów jako siły pociągowej, ale tylko w górskich rejonach powiatu, w pozostałych najczęściej końmi.

Na zdjęciu maszynowe kopanie ziemniaków na polach wsi Bucze. Maszyna kółka rolniczego ma tę zaletę, że wydobywa na wierzch ziemniaki dość szerokim pasmem i nie muszą być zaraz zbierane, nie grozi im przysypanie ziemią przy kolejnym, następnym przejeździe.

81 Jan Burlikowski

Coraz więcej widzi się w transporcie rolniczym ciągników z wozami lub przyczepami kółek rolniczych lub POM a także prywatnych, chociaż jest ich jeszcze mało.

Bardzo pracochłonna jest uprawa buraków. Ręczne pielenie i okopywanie buraków przy pomocy kopaczki w Maszkienicach.

Rolnicy brzescy doceniają wpływ właściwego stosowania nawozów sztucznych na wysokość plonów. Zużycie nawozów na 1ha użytków rolnych stale wzrasta. Właśnie jeden z rolników wyładowuje przywieziony z Gminnej Spółdzielni nawóz. Na terenie powiatu coraz więcej uprawia się warzyw pod Rolnicy nasi korzystają też z traktorowych rozsiewaczy wapna szkłem. Najwięcej szklarni wybudowano w części południowej kółek rolniczych. powiatu, w okolicy Czchowa. Na zdjęciu Czchów i Wojakowa.

82 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Na terenie powiatu powstają gospodarstwa hodowlane. Budują okazałe i dobrze urządzone obory. Obora na 60 bukatów w gospodarstwie Bolesława Duca w Jadownikach

W północnej części powiatu rolnicy kontraktują i uprawiają Taka sama obora w gospodarstwie Władysława Bujaka tytoń. Na zdjęciach suszenie tytoniu w Woli Przemykowskiej. w Wróblowicach.

Zasadniczą pomoc w mechanizacji rolnictwa udzielają Gospodarstwo hodowlane Władysława i Józefa Ruczajów indywidualnym rolnikom kółka rolnicze i POM. Baza Kółka w Gnojniku z nowoczesną oborą na 40 bukatów. Rolniczego w Gnojniku.

Filia Państwowego Ośrodka Maszynowego z Dębna w Szczurowej – Włoszyn. Pole obsiane kukurydzą na paszę.

83 Jan Burlikowski

Hodowli bydła mlecznego sprzyja dobrze zorganizowana spółdzielczość mleczarska. Na zdjęciu Zakład Mleczarski Spółdzielni w Szczurowej.

Jedno z gospodarstw specjalizujących się w hodowli trzody chlewnej.

Hodowli bydła mlecznego sprzyja dobrze zorganizowana spółdzielczość mleczarska. Na zdjęciu Zakład Mleczarski Spółdzielni w Szczurowej. Lecznica w Szczurowej.

Dużą rolę w podnoszeniu produkcji rolnej spełniają kursy dla rolników, Szkoły Przysposobienia Rolniczego, a przede wszystkim Technikum Rolnicze w Wojniczu. Wiedza rolnicza staje się niezbędna w nowoczesnym prowadzeniu gospodarstw. Lekcja w Technikum Rolniczym prowadzona przed dyrektora dr Jana Adamczyka

Lecznica w Czchowie.

Każda gmina posiada zorganizowaną fachową służbę rolną, W północnej części powiatu znajdują się doskonałe warunki do której zadaniem jest troska o rozwój rolnictwa i hodowli hodowli ptactwa domowego, w tym gęsi i kaczek. Na zdjęciach w gminach. W każdej gminie jest tzw. agronomówka. Na zdjęciu gęsi i kaczki na błoniach we wsi Zaborów. agronomówka w Szczepanowie.

84 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Dzień Kobiet trzeniu w niektóre artykuły pierwszej potrzeby Podobnie, jak na terenie całego kraju – w powiecie a także o konieczności usprawnienia handlu. brzeskim w sposób niezwykle podniosły przebiegały Dawały przykłady swoich osiągnięć w miejscach obchody Dnia Kobiet. W roku bieżącym ten dzień swej działalności, a także przytaczały opinie osób miał szczególną wymowę, odbywał się bowiem przybyłych z zagranicy, bardzo pozytywnie ocenia- w ramach Światowego Roku Kobiet, ogłoszo- jących nasz narodowy dorobek. Przedstawicielki nego przez Organizację Narodów Zjednoczonych. kół gospodyń wiejskich deklarowały swój aktywny W dniach 6,7,8 marca w licznych zakładach udział w staraniach władz o dalsze podniesienie pracy na terenie całego powiatu odbyły się spo- produkcji rolnej i hodowlanej. Każda obecna na tkania kierownictw zakładów, organizacji poli- spotkaniu kobieta otrzymała pamiątkową tacę tycznych i zawodowych z kobietami tam pracują- wyprodukowaną przez Fabrykę Opakowań Bla- cymi. Otrzymały one kwiaty, serdeczne gratulacje szanych specjalnie z okazji Międzynarodowego i życzenia. W niektórych zakładach pracy kobiety Roku Kobiet. otrzymały pamiątkowe tace wyprodukowane przez Fabrykę Opakowań Blaszanych specjalnie na tę Konkurs Piosenki Radzieckiej uroczystość. W sobotę,8 marca, delegacja kobiet 9 marca w Powiatowym Domu Kultury w Jadow- z powiatu brzeskiego w liczbie 26 wzięła udział nikach odbyły się eliminacje Konkursu Piosenki w uroczystej akademii w sali Teatru im. Juliusza Radzieckiej. Tegoroczne eliminacje poprzedzone Słowackiego w Krakowie. Dnia l5 marca z okazji zostały prawie trzymiesięcznym okresem konsul- Międzynarodowego Roku Kobiet i Dnia Kobiet tacji prowadzonych przez kwalifikowanych muzy- w sali KP PZPR odbyło się spotkanie władz poli- ków. Ostatecznie na finałowym koncercie w Jadow- tycznych i administracyjnych naszego powiatu nikach zwyciężyła Lucyna Łazarczyk – uczennica z aktywem kobiecym miasta i wsi. W spotkaniu Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku, drugie tym wzięli udział m.in. I sekretarz KP PZPR, inż. miejsce przypadło Bożenie Migdał z Państwowego Stanisław Maślak, sekretarz KP ZSL, Bolesław Technikum Rolniczego z Wojnicza, a trzecie Kazi- Woda, przewodniczący Powiatowego Komitetu mierzowi Grzybkowi z Zespołu Szk6ł Elektryczno- FJN, Franciszek Bal, wice-naczelnik powiatu, mgr Mechanicznych z Brzeska. W kategorii zespołów inż. Józef Rosa, prezes Zarządu Powiatowego Kółek pierwsze miejsce zajął sekstet z Technikum Cera- Rolniczych, Józef Szczerba. W spotkaniu uczestni- micznego z Łysej Góry kierowany przez Józefa czyła przewodnicząca Zarządu Powiatowego Ligi Wróbla, drugie miejsce wywalczył duet Bogumiła Kobiet, Janina Hnatowicz, działaczki tej orga- i Krystyna Krajówne z Liceum Ekonomicznego nizacji oraz kół gospodyń wiejskich, radne, dzia- w Brzesku, trzecie miejsce zajął duet wokalny łaczki społeczne różnych instytucji i organizacji. Barbara Pościńska i Barbara Janicka z Gminnego Do zebranych kobiet przemówił I sekretarz KP Ośrodka Kultury w Czchowie. Wyróżniono Wła- PZPR. W wystąpieniu przypomniał zgromadzo- dysławę Dudę z Borzęcina i Jacka Mazura oraz nym osiągnięcia kobiet w XXX-leciu PRL, zasługi zespół jazzowy z Czchowa. w rozwoju naszej Ojczyzny a także zdobyte prawa. Omówił także zadania, jakie ma powiat w związku Konkurs Rolniczy czyn XXX-lecia z programem rozwoju rolnictwa i gospodarki żyw- Zespół ds. Konkursu Gmina – mistrz gospodarno- nościowej oraz doniosłą rolę kobiet w pomyślnym ści Wojewódzkiego Komitetu FJN dokonał podsu- zrealizowaniu tych zadań. W imieniu władz poli- mowania konkursu Rolniczy czyn XXX-lecia, który tycznych i administracyjnych powiatu i Frontu to konkurs wiązał się swoimi zadaniami z Ogólno- Jedności Narodu przekazał zgromadzonym na polskim Konkursem Gmina – mistrz gospodarno- sali i wszystkim kobietom powiatu brzeskiego ser- ści. Oto dane dotyczące wyników konkursu w na- deczne podziękowanie za dotychczasowy wkład szym powiecie. pracy oraz życzył im wszelkiego szczęścia osobi- Realizacja zobowiązań odnośnie zwiększenia stego a także dalszych osiągnięć w pracy zawodo- areału upraw: uprawę pszenicy zwiększono o 1.627 wej, gospodarczej, rodzinnej oraz społecznej. ha, jęczmienia o 779 ha, roślin pastewnych o 306 W swobodnej dyskusji, jaka się następnie ha. Dużą dynamikę rozwoju obserwujemy również wywiązała, kobiety mówiły o potrzebie stałego w hodowli bydła. Planowano zwiększyć pogłowie podnoszenia świadomości politycznej i społecznej bydła o 2.116 sztuk, a zwiększono o 2.521 sztuk. kobiet, o konieczności przestrzegania ładu i po- Zobowiązania zwiększenia pogłowia trzody chlew- rządku w gospodarstwach i wsiach, o dalszych nej wynosiły 3.670 sztuk, a zwiększono o 2.521, staraniach w kierunku zwiększenia produkcji rol- pogłowie owiec – plan zakładał zwiększenie o 114 nej i hodowlanej, o potrzebie usprawnienia pracy sztuk, a zrealizowano 148 sztuk, liczba drobiu wg kółek rolniczych, aby lepiej wykonywały usługi zobowiązań miała być zwiększona o 10.290 sztuk, dla rolnictwa. Mówiły też o brakach w zaopa- a zwiększono o 16.690 sztuk.

85 Jan Burlikowski

Zobowiązania dotyczące zwiększenia dostaw brzeskiego. Mówi się o utworzeniu nowych woje- produktów rolnych zostały zrealizowane jak wództw, w tym w Tarnowie, do którego Brzesko następuje: mleko – zobowiązania wynosiły 920 tys. i cały powiat mają być przydzielone. Nie trzeba litrów, skupiono zaś 507.100 litrów, mięso – zobo- dodawać, że wśród pracowników Urzędu Powiato- wiązania 539 ton, skupiono 124 ton. Niezrealizo- wego zapanowało duże zaniepokojenie. wanie niektórych pozycji było wynikiem niezbyt dobrych urodzajów, jakie mieliśmy w roku 1974 Ruch przedświąteczny – szczególnie dotyczy to pasz i okopowych. W Brzesku, w sklepach i na ulicy, panuje ożywiony Na wyróżnienie w realizacji czynu zasługują ruch w związku z zakupami przedświątecznymi. rolnicy: Eugeniusz Kolak z Biskupic Melsztyń- Odczuwa się braki w zaopatrzeniu, przede wszyst- skich, Józef Staśko z Borzęcina, Ryszard Kna- kim mięsa i wyrobów wędliniarskich. Znacznie pik z Lusławic, Jan Kiełbasa również z Lusławic, podrożały jarzyny – na przykład pietruszka kosz- Andrzej Kubala z Maszkienic. tuje 30 zł. za kilogram. Zapewne przyczyną tego Wiele zakładów rolnych i instytucji obsługują- jest nieurodzaj jarzyn w roku ubiegłym. cych rolnictwo podjęło także i wykonało zobowią- zania na XXX – lecie. Ogólna wartość czynów zre- Pierwszomajowe obchody w Brzesku alizowanych przez PZGS, POM, PSO, PZUZ, OSM Tegoroczne obchody Święta Pracy w Brzesku – wynosi 2.667 tys. zł. W ramach wyżej podanej miały przebieg imponujący. W przeddzień, w sali kwoty Państwowy Ośrodek Maszynowy w Dębnie Komitetu Powiatowego PZPR, odbyło się spotka- przyjął do realizacji, poza planem, budowę buka- nie czołowego aktywu powiatowego z członkami ciarni we wsi Wróblowice. Obiekt ten został już Egzekutywy KP. W spotkaniu tym wziął również oddany do użytku. Spośród pracowników POM na udział wicewojewoda krakowski, dr Tadeusz Maj. wyróżnienie zasługują Zenon Gomularz, Włady- Do zebranych przemówił I sekretarz KP PZPR, sław Gurgul, Wacław Frycz. inż. Stanisław Maślak. Złożył on serdeczne podzię- Centrala Nasienna w Brzesku w ramach czynu rol- kowanie aktywowi w imieniu Egzekutywy, stron- niczego przeprowadziła prace porządkowe przy swo- nictw politycznych, Frontu Jedności Narodu, ich magazynach wartości 10 tys. zł. Załoga Powiato- Powiatowej Rady Narodowej i Urzędu Powiato- wej Spółdzielni Ogrodniczej wykonała czyn XXX-lecia wego całemu aktywowi oraz rodzinom. Po tym wartości 43 tys. zł. W czynie tym wyróżnili się: Broni- wystąpieniu piękny pokaz regionalny dał Zespół sław Sumara, Adam Nowak, Janina Łanocha. Powia- Pieśni i Tańca Kamionka z Łysej Góry. towy Związek Gminnych Spółdzielni i podległe mu 1 maja na placu Kazimierza Wielkiego zebrały jednostki wykonały czyn XXX-lecia wartości 684 tys. się olbrzymie tłumy pracowników brzeskich zakła- zł. Przeprowadzono prace przy budowie drogi w Bo- dów pracy, młodzieży szkół zawodowych, średnich rzęcinie a także betoniarskie, niwelacyjne, porząd- i podstawowych, członków różnych organiza- kowe. Spośród pracowników PZGS wyróżnić należy: cji i miejscowej ludności. Krótkie przemówienie Mieczysława Draguna, Jana Jurka oraz prezesa pierwszomajowe wygłosił I sekretarz KP PZPR, Edwarda Barnasia i wiceprezesa Henryka Świerczka. Stanisław Maślak. Przekazał on pozdrowienia od Pokaźną kwotę stanowią również zobowiązania instytucji politycznych, Frontu Jedności Narodu zrealizowane przez Państwowy Zakład Unasien- i władz powiatowych dla społeczeństwa całego niania Zwierząt, Rolniczy Zakład Doświadczalny powiatu, dla robotników, rolników, kobiet, dla pra- Akademii Rolniczej, Okręgowe Spółdzielnie Mle- cowników administracji gospodarczej i państwo- czarskie w Brzesku i Szczurowej. wej, dla nauczycielstwa i młodzieży, dla organów Globalna wartość czynów społecznych zrealizo- MO i służby bezpieczeństwa, dla lekarzy i pracow- wanych w roku 1974 na terenie powiatu brzeskiego ników służby zdrowia, dla wszystkich pracujących. wynosi 53.703 tys. zł. Na tę kwotę składają się Następnie zebrani na placu wysłuchali z wielką czyny: drogi publiczne – 34.700 tys. zł., rolnictwo uwagą przemówienia przez radio I sekretarza KC – 500 tys. zł., gospodarka komunalna – 3 mln zł., PZPR, Edwarda Gierka. oświata – 700 tys. zł., kultura – 2 mln zł., ochrona Z kolei ruszył olbrzymi pochód, który przeszedł zdrowia – 2,5 mln zł., pozostało – 10 300 tys. zł. Tak ulicami miasta, manifestując przed trybuną usta- więc Rolniczy czyn XXX–lecia mimo ciężkich warun- wioną na placu Generała Świerczewskiego. Na ków atmosferycznych przyniósł naszemu powia- trybunie zajęli miejsca przedstawiciele organizacji towi i społeczeństwu nowe dodatkowe wartości. politycznych, władz administracyjnych, działacze polityczni i społeczni, gospodarczy, przodujący Pogłoski o likwidacji powiatu robotnicy i rolnicy. W trzeciej dekadzie marca 1975 r. rozeszły się Pochód otwierała liczna grupa członków w sposób błyskawiczny pogłoski o likwidacji Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, wszystkich powiatów, w tym również powiatu kolejno młodzież szkół wszystkich typów, pracow-

86 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

1 maja 1975. Poczty sztandarowe w pochodzie.

W pochodzie członkowie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Więźniowie obozów koncentracyjnych w obozowych pasiakach na czele.

W pochodzie brał udział Zespół Kamionka z Łysej Góry. W roli Lajkonika artysta plastyk, Bolesław Książek. Plakaty 1 Majowe.

87 Jan Burlikowski

cje młodzieży harcerskiej złożyły kwiaty na mogile Nieznanego Żołnierza oraz na grobach poległych i symbolicznej mogile pomordowanych w obozach koncentracyjnych. W związku z trzydziestą rocznicą Zwycięstwa na terenie powiatu, w niektórych zakładach pracy oraz w szkołach odbywają się spotkania oficerów Wojska Polskiego z pracownikami i uczniami. Spo- tkania takie rozpoczęły się dnia 26 kwietnia i po- trwają do dnia 15 maja. Dnia 26 kwietnia odbyły się spotkania takie w Szkołach Podstawowych nr 1 i 2 w Brzesku Wiec 1 Majowy na placu Kazimierza Wielkiego. oraz w Szkołach Podstawowych w Szczepanowie, Borzęcinie, Szczurowej, Mokrzyskach, Zabawie, nicy brzeskich zakładów pracy, zamykała kolumna Iwkowej, Czchowie, Gnojniku, Zakliczynie, a także samochodów Ochotniczych Straży Pożarnych. w Fabryce Opakowań Blaszanych i w Kamionce Szczególnie pomysłowo i imponująco przedsta- w Łysej Górze. wiały się kolumny młodzieży Szkół Podstawowych Kolejne spotkania odbyły się w Liceum Ogól- nr 1 i 3, a także szkół średnich, a przede wszyst- nokształcącym, w Zespole Szkół Mechaniczno kim młodzież Zespołu Szkół Zawodowych. – Elektrycznych, Liceum Ekonomicznym, w Tech- Po zakończeniu pochodu na placu Kazimierza nikum Rolniczym w Wojniczu oraz w Mechanicz- Wielkiego odbyły się pokazy regionalnych i es- nej Szkole Rolniczej w Zakliczynie. tradowych zespołów z terenu miasta i powiatu. Oficerom Wojska Polskiego towarzyszą Pogoda była niepewna. w spotkaniach członkowie brzeskich organizacji Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Trzydziesta rocznica Zwycięstwa a także przedstawiciele Powiatowego Komitetu Podobnie, jak w całym naszym kraju, również FJN. Wszędzie te spotkania odbywają się w miłym w powiecie brzeskim odbywały się podniosłe uro- i serdecznym nastroju, oficerowie przyjmowani są czystości związane z obchodami XXX-lecia Zwy- kwiatami, a młodzież występuje z odpowiednimi cięstwa. Od 26 kwietnia do 17 maja odbywały się recytacjami i piosenkami. w szkołach, a także w niektórych większych zakła- dach pracy spotkania oficerów Wojska Polskiego O działalności brzeskiego oddziału z młodzieżą i pracownikami. Towarzyszyli im PTTK w Brzesku działacze ZBOWiD-u i Frontu Jedności Narodu. Brzeski oddział Polskiego Towarzystwa Tury- 8 maja, w sali kina Bałtyk, odbyła się okoliczno- styczno – Krajoznawczego powstał w dniu 28 paź- ściowa akademia. Po odegraniu hymnu narodowego dziernika1973 roku na zjeździe założycielskim, i zagajeniu przez I sekretarza Miejskiego Komi­ zwołanym przez grupę działaczy z Brzeska i z te- tetu PZPR, Romana Garbienia odbyła się dekora- renu powiatu. Swoją działalność oddział oparł na cja odznaczeniami państwowymi byłych członków dziewięciu, istniejących dotychczas na terenie ruchu oporu i działaczy ZBOWiD-u. Krzyż Kawa- powiatu kołach PTTK. Podlegały one do tej pory lerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymali: Irena Oddziałowi Powiatowemu w Tarnowie i z chwilą Habryło, Florian Filip, Władysław Skrzyński i mgr powołania oddziału w Brzesku, zostały one przez Karol Bernacki, wszyscy z Brzeska. Jedna osoba Tarnów przekazane do Brzeska. otrzymała Krzyż Partyzancki, a 49 osób odznaczo­ Na Zjeździe założycielskim powołano 15 – oso- nych zostało Medalem Zwycięstwa i Wolności. bowy skład Zarządu oddziału,5-cio osobową Komi- Okolicznościowe przemówienie podczas akade- sję Rewizyjną oraz 5-cio osobowy Sąd Koleżeński. mii wygłosił działacz ZBOWiD-u, Błażej Palej. Prezesem Zarządu został Tadeusz Luszowski. Od Część artystyczną, na którą składał się montaż tego czasu do maja b.r. Zarząd odbył 14 posiedzeń, słowno-muzyczny, dała młodzież Zespołu Szkół w tym 4 z udziałem przewodniczących kół tere­ Mechaniczno – Elektrycznych. nowych. Tematem tych posiedzeń była analiza W tym dniu na symbolicznej mogile Niezna- realizacji programu działania oraz omawiane były nego Żołnierza złożono od społeczeństwa miasta aktualne problemy. wieńce i kwiaty. Powołane zostały komisje, a w szczególności: W dniu następnym na placu Kazimierza Wiel- 1. Komisja Turystyczno – Krajoznawcza – prze- kiego młodzież harcerska zakończyła okoliczno- wodniczący K. Jakubowski ściowy alert. Odbył się uroczysty apel, następnie 2. Komisja Turystyki Górskiej – przewodni- młodzież przemaszerowała przez miasto. Delega- czący Sławomir Chruściel

88 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

3. Komisja Opieki nad Zabytkami i Ochrony nowego Koła w Zakliczynie oraz zakładowego przy Przyrody – przewodniczący Jan Królikiewicz Okocimskich Zakładach Piwowarskich. Zwiększyła 4. Komisja Narciarska – przewodniczący Jan się też liczba członków Towarzystwa.0d chwili Piotrowski założenia Oddziału przyjęto 92 nowych człon- 5. Komisja Młodzieżowa – przewodniczący mgr ków. Z nich zorganizowano Koła przy Technikum Teresa Czeczot Ceramicznym w Łysej Górze oraz Osiedlowy Klub Komisja Turystyczno – Krajoznawcza zapro- PTTK przy Spółdzielni Mieszkaniowej w Brzesku. gramowała i przeprowadziła takie imprezy turys­ Z inicjatywy Zarządu Oddziału powstał Klub tyczne jak: Złaz Gwiaździsty z okazji Dni Ziemi Seniora PTTK, którego przewodniczącym jest oficer Brzeskiej, rajd pieszy szlakami partyzantów oraz I Armii Wojska Polskiego, uczestnik walk na szlaku III Jesienny Rajd Kwiatów. Imprezy te organi- bojowym Lenino-Berlin, ppłk Rudolf Burzycki. zowane były przy ścisłej współpracy z Komendą Oddział PTTK w Brzesku współpracuje z Za- Hufca ZHP oraz Zarządem Powiatowym Federacji rządem Powiatowej Spółdzielni Mieszkaniowej Związków Młodzieżowych. Komisja ta także ogło- oraz z Komitetem Osiedlowym Nr 2. Pozwoliło to siła konkurs z Okazji Międzynarodowego Roku na uzyskanie lokalu dla oddziału na Osiedlu Ogro- Ochrony Zabytków pod hasłem „Szlakami Zabyt- dowa. W ten sposób działalność oddziału została ków Ziemi Brzeskiej”. Dużym osiągnięciem tej zauważona przez społeczeństwo miasta w wyniku Komisji jest zorganizowanie kursu przewodników czego do organizacji wstąpiło dalszych 40 osób. górskich i terenowych, w wyniku czego powstało Utworzony w ten sposób Klub Osiedlowy PTTK w ramach tej Komisji Koło Przewodników. nakreślił swój plan działania, w którym przewi- Ważnymi osiągnięciami w swej pracy może dział konkurs pod hasłem „Turystyczna sobota”. poszczycić się również Komisja Opieki nad Zabyt- Ma on na celu zabezpieczenie w pełni organizacji kami i Ochrony Przyrody. Komisja ta systematycz- wypoczynku w dni wolne od pracy. Spółdzielnia nie, co kwartał, organizuje wyjazdowe posiedzenia, Mieszkaniowa zabezpieczyła dla potrzeb oddziału gdzie na miejscu stwierdza stan obiektów zabytko- dwa lokale na osiedlu Browarna. Daje to możność wych, jak to miało miejsce w Wojniczu, Zakliczy- poszerzenia działalności oddziału PTTK w Brze- nie, w Czchowie, a o swoich uwagach informuje sku, który zakłada na przyszłość umocnienie kół wojewódzkiego konserwatora zabytków w Krako- terenowych, tworzenie izb regionalnych w różnych wie. Dużym osiągnięciem tej komisji jest zorga- miejscowościach powiatu, organizowanie rajdów nizowanie i stałe wzbogacanie w eksponaty Izby turystycznych celem lepszego poznania regionu, Regionalnej w Wojniczu, która odwiedzana jest roztoczenie większej opieki nad zabytkami znaj- przez licznych turystów. Komisja przygotowała też dującymi się na terenie naszego powiatu. wystawę fotograficzną Zabytków Ziemi Brzeskiej. Komisja Narciarska przygotowała wielką O brzeskich strażach pożarnych imprezę z okazji otwarcia wyciągu narciarskiego Tydzień Ochrony Przeciwpożarowej, który odby- na Górę Panieńską w Wielkiej Wsi koło Wojnicza. wał się w maju br. skłania do omówienia działal- Lekka zima bez śniegu 1974/75 nie pozwoliła zre­ ności tych wielce zasłużonych dla powiatu jedno- alizować tego ambitnego zamierzenia. stek. Znane są one nie tylko z wielu społecznych O pracy Komisji Młodzieżowej świadczy liczba inicjatyw, ale także zajmują przodujące miejsce we młodzieży biorącej udział w imprezach turystycz- współzawodnictwie prowadzonym w skali ogólno- nych, jak też systematycznie zwiększająca się wojewódzkiej. Dokonane ostatnio podsumowanie liczba szkolnych kół PTTK. Poważnym również wyników współzawodnictwa za rok ubiegły także osiągnięciem tej Komisji jest zorganizowanie wypadło pomyślnie. Powiat brzeski zajął trzecie i przeprowadzenie kursu Przodowników Turystyki miejsce, natomiast w rywalizacji prowadzonej Pieszej, który pomyślnie zakończyło 12 osób. pomiędzy gminami drugie miejsce zajęła gmina Na odcinku wydawniczym należy zanotować Dębno, a trzecie gmina Brzesko. We współzawod- ukazanie się, w roku 1974, ciekawej pozycji pt. „25 nictwie punktuje się wyniki badań operacyjnych, lat Meblo – Artyzmu”, pod redakcją Jana Królikie- działalność profilaktyczną, kontrolę bezpieczeń- wicza, działacza PTTK. stwa przeciwpożarowego a także budowę zbiorni- Do najbardziej aktywnych kół należą: Koło ków wodnych dla celów pożarnictwa. W tym roku PTTK im. Seweryna Goszczyńskiego w Wojniczu, powstaną dalsze zbiorniki: w Marcinkowicach, Szkolne Koła przy Liceum Ogólnokształcącym Lewniowej i Wróblowicach. i Technikum Mechaniczno-Elektrycznym oraz Na zakończenie Tygodnia Ochrony Przeciwpo- Zakładowe Koło przy Fabryce Opakowań Blasza- żarowej odpowiednie imprezy odbyły się w miej- nych. Inne koła pracowały raczej słabo. scowości Olszyny, gmina Wojnicz. Głównym punk- Celem pracy Zarządu było umocnienie tych tem tej powiatowej imprezy było otwarcie Domu właśnie kół. Nastąpiło więc reaktywowanie tere- Strażaka wzniesionego w czynie społecznym

89 Jan Burlikowski przez tamtejszą ludność. Inicjatorem i motorem powiecie. Zgromadziło się tam ponad 10 tys. ludno- wszelkich poczynań była jednostka OSP z Olszyn. ści. W odświętnie udekorowanym parku ustawiono Szczególnie chlubnie przy budowie wyróżnili się: obszerne podium, na którym zajęły miejsca liczne naczelnik OSP – Gostek, jej prezes Sady oraz poczty sztandarowe. Miejscowa orkiestra dęta gra Waśko. Wartość tego obiektu szacuje się na blisko hymn narodowy i chłopski. Uroczystość otwiera 1,5 mln zł. Oprócz garaży oraz zaplecza operacyj- prezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego nego dla straży znajduje się tam poczta, świetlica, Stronnictwa Ludowego, Władysław Cabaj, pod- a w przyszłości znajdzie pomieszczenie także biblio­ kreślając rangę tegorocznego Święta Ludowego, teka. W czasie tej uroczystości zasłużonym straża- obchodzonego w 80-tą rocznicę powstania zorgani- kom wręczono odznaczenia korporacyjne. W części zowanego ruchu ludowego i 30-tą rocznicę zwycię- artystycznej wystąpiły zespoły młodzieżowe. stwa nad faszyzmem. Prezes Cabaj wita następnie Jednostki OSP na terenie powiatu brzeskiego przybyłych gości, wśród nich znajdują się m.in. pre- znane są z inicjatyw społecznych. W tej chwili zes NK ZSL, Marszałek Sejmu, Stanisław Gucwa, w budowie znajduje się jedenaście obiektów, w któ- członkowie Egzekutywy KW PZPR z I sekretarzem rych oprócz pomieszczeń dla straży znajdą również Józefem Klasą, wojewoda krakowski, Wit Drapich, miejsce placówki handlowe lub kulturalne. Dwa przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu FJN, z nich, to jest domy strażaka w Strzelcach Wiel- poseł Józef Zagórzański, przedstawiciele organiza- kich oraz Maszkienicach, przekazane zostaną do cji młodzieżowych i społecznych stopnia wojewódz- użytku już niebawem. kiego. Udział biorą przedstawiciele organizacji poli- tycznych innych powiatów, przybyli też konsulowie Obchody Święta Ludowego ZSRR, USA i Francji. Powiatowa instancja par- 18 maja 1975 r. odbywały się w powiecie, podobnie tyjna reprezentowana była przez członków Egze- jak w całym naszym kraju, tradycyjne uroczystości kutywy z I sekretarzem KP PZPR, Stanisławem Święta Ludowego. Główna uroczystość na skalę Maślakiem, Powiatowy Komitet ZSL reprezento- wojewódzką odbyła się w Szczurowej w naszym wali liczni jego członkowie z prezesem dr Francisz- kiem Mleczką i sekretarzem Bolesławem Wodą. Dłuższe okolicznościowe przemówienie wygło- sił marszałek Sejmu, Stanisław Gucwa. Nakreślił w nim historię walk ludowych na tym terenie, zwra- cając uwagę na ogromny trud działaczy chłopskich w kształtowaniu i wprowadzaniu w życie ideałów nowej, sprawiedliwej Polski. Znając wysiłek zbrojny naszego narodu i wspominając miliony ofiar dru- giej wojny światowej, trzeba uczynić wszystko, aby utrzymać pokój na świecie. Obecna rzeczywistość polskiej wsi jest w dużej mierze zasługą tysięcy bojowników ruchu ludowego, żołnierzy BCH i wszy­ stkich tych, którzy w trudnych latach powojennych podjęli trud zagospodarowania ziemi. Obecnie przed rolnictwem stoją niezwykle trudne zadania w zakresie gospodarki żywnościowej. Ich sprawna realizacja pozwoli z roku na rok czynić pracę rol- nika bardziej efektywną. Naszą troską jest, aby warunki życia na wsi i w mieście były zbliżone do siebie. Jest to cel realny i będziemy go w stanie zre- alizować – powiedział Stanisław Gucwa, podkreśla- jąc jeszcze, że Święto Ludowe jest również świętem sojuszu robotniczo-chłopskiego. Marszałek Sejmu powiedział jeszcze, że jest mu szczególnie przy- jemnie uczestniczyć w obchodach Święta Ludo- wego właśnie na ziemi brzeskiej, wśród krajanów. Z kolei I sekretarz KW PZPR, Józef Klasa dzię- kując rolnikom, kobietom wiejskim i młodzieży za niezwykle ofiarną pracę i trud, podkreślił szcze- gólne zasługi weteranów ruchu ludowego, któ- rzy nie tylko walczyli, ale także przygotowywali młodych do życia i pracy w wolnej ludowej Polsce.

90 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Awans społeczny i ekonomiczny polskiej wsi jest sukcesem całego kraju i był on możliwy dzięki ścisłej współpracy PZPR i ZSL. Prowadzone obec- nie prace przy reformie administracji będą miały niebagatelne znaczenie dla wsi. Głównym celem reformy jest bowiem lepsze rozwiązanie wszyst- kich ważnych dla rolników spraw. Uroczystą część Święta Ludowego kończy Mię- dzynarodówka. Na scenę wchodzą artyści scen kra- kowskich ze słowno-wokalnym programem oko- licznościowym. Z kolei rozpoczyna się urzekający barwą i młodzieńczą werwą popis ludowych zespo- łów regionalnych. Szczególnie podobały się występy zespołu Sędzioły z Żywca oraz zespołu Lachy z No- wego Sącza. Były też występy innych zespołów ludowych, również pięknie reprezentujących się. Na terenie parku rozstawiono liczne pawilony gastronomiczne i spożywcze. Dom Książki wysta- wił ostatnie nowości wydawnicze, jako że równo- Zagaja uroczystość prezes WK ZSL, Władysław Cabaj. cześnie trwają Dni Oświaty Książki i Prasy. Na szczurowskich błoniach odbywały się liczne imprezy sportowe. W Szczurowej był też etap koń- cowy zlotu turystów motorowych, w którym wzięło udział ponad 200 uczestników z całego wojewódz- twa. Pogoda była bardzo piękna.

Święto Ludowe w Szczurowej 1975 r.

Przemówienie wygłasza I Sekretarz KW PZPR w Krakowie, Józef Klasa. Przemawia Marszałek Sejmu PRL, Stanisław Gucwa.

Zaproszeni goście, biorący udział w uroczystości, m.in. prezes NK ZSL, Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa, I sekretarz KN PZPR, Józef Klasa, wojewoda krakowski, Wit Drabich, wicewojewoda, dr Tadeusz Maj, prezes WK ZSL, Władysław Cabaj, prezes PK ZSL, dr Franciszek Mleczko.

91 Jan Burlikowski

Poczty sztandarowe na trybunie podczas uroczystości. Występują artyści scen krakowskich.

Marszałek Sejmu, Stanisław Gucwa wita się z krajanami. Zespół Lachy z Nowego Sącza.

Pierwszy od lewej, poseł, przewodniczący Wojewódzkiego Zespół Sędzioły z Żywca. Komitetu FJN w Krakowie, Józef Zagórzański, drugi, prezes Powiatowego Komitetu ZSL w Brzesku, dr Franciszek Mleczko.

Ludowy zespół z Grobli, powiat bocheński. Występom artystycznym przyglądają się zaproszeni goście…

92 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

…oraz tłumy przybyłych do Szczurowej uczestników Święta Ludowego.

Jubileusz okocimskiego Browaru Okocimskie Zakłady Piwowarskie obchodziły w dniu 24 maja 1975 r.130-lecie swego istnienia. W pierwszych latach swego istnienia Browar ten dawał zaledwie 5 tysięcy hektolitrów piwa rocznie. W roku 1954 po raz pierwszy przekroczono w do- stawach pół miliona hektolitrów. W ostatnim dwu- dziestoleciu produkcja stale wzrasta. Dziś Browar to potężny zakład, największy w naszym powiecie, produkujący nie tylko na potrzeby krajowe ale także wysyłający piwo za granicę. Okocimski Bro- war ma kilka filii, w Krakowie i Grybowie, a także produkcję Pepsi-coli w Nowej Hucie. Okocimskie Zakłady Piwowarskie znajdują się w stałej rozbudowie. Przybywa obiektów służących produkcji, przybywa także pomieszczeń i urządzeń socjalnych. Ostatnio bardzo ważnym zadaniem inwestycyjnym jest rozbudowa oczyszczalni ście- ków, gdyż istniejąca już nie wystarcza. Wartość tej inwestycji sięga 100 mln zł. W niedługim cza- sie przystąpi się do rozpoczęcia kolejnych zadań: Wprowadzone ostatnio do produkcji nowe gatunki piwa do budowy zakładu transportu, a także montażu okocimskiego. nowej linii rozlewniczej o zdolności 700 tys. hekto- litrów wraz z magazynem. Jest to konieczne, gdyż W związku ze stworzeniem coraz lepszych już obecnie produkcja piwa wynosi milion hektoli- warunków pracy, opracowaniem nowych techno- trów. Rozbudowane zostaną także warzelnia i wy- logii, jakość piwa ulega znacznej poprawie. Na 8 dział fermentacji. gatunków okocimskiego piwa 6 posiada znak jako-

93 Jan Burlikowski

ści, dwa nagrodzone są znakiem Q, cztery zaś kra- Poszczególne gminy świadczyły następująco jowym znakiem najwyższej jakości. Dwukrotnie (świadczenia rolników) na międzynarodowych targach piwa w Brukseli, okocimski wyrób – pełne jasne, otrzymał medale. Plan Wykonanie W roku 1964 brązowy, w roku ubiegłym zaś złoty. w zł w zł Z okazji jubileuszu w Browarze odbyło się oko- 1. Borzęcin 70.000 50.455 72,1% licznościowe zebranie załogi i zaproszonych gości. 2. Brzesko 70.000 28.639 40,9% Przybyli m.in. wiceminister przemysłu spożyw- 3. Czchów 60.000 11.319 18,8% czego i skupu Stanisław Ochab, dyrektor naczelny 4. Dębno 90.000 66.849 74,2% Zjednoczenia Przemysłu Piwowarskiego Adam 5. Gnojnik 70.000 61.368 87,7% Łukomski, sekretarz Zarządu Głównego Związku 6. Iwkowa 40.000 9.937 25% Zawodowego Pracowników Przemysłu Spożyw- 7. Szczepanów 30.000 7.948 26,4% czego i Cukrowniczego, Zofia Kargul. Przybyli 8. Szczurowa 110.000 93.791 85,2% też przedstawiciele Browarów Poznania, Tych 9. Wojnicz 100.000 25.748 25,7% i Żywca. Powodem uroczystego zebrania był nie 10. Zabawa 55.000 25.764 47% tylko jubileusz. Po podsumowaniu wyników współ- 11. Zakliczyn 90.000 28.862 32% zawodnictwa w Zjednoczeniu Przedsiębiorstw 12. Brzesko – miasto 15.000 9.014 60,1% Piwowarskich okazało się, że Okocimskie Zakłady Piwowarskie zajęły w nim I miejsce. Z tego powodu przekazany został załodze Browaru sztandar prze- Według kolejności miejsc: 1 Gnojnik,2 Szczu- chodni ministra przemysłu spożywczego i skupu. rowa,3 Dębno,4 Borzęcin,5 Brzesko – miasto,6 Drugi sztandar pozostanie w zakładach na stałe, Zabawa,7 Brzesko,8 Zakliczyn,9 Szczepanów,10 został bowiem ufundowany przez Zarząd Główny Wojnicz,11 Iwkowa,12 Czchów. Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Od roku 1973, to jest od pierwszego roku wpro- Spożywczego i Cukrowniczego dla Rady Zakłado- wadzenia Narodowego Funduszu Ochrony Zdro- wej Browaru Okocim. wia, do chwili zakończenia działalności powiatu, to Podczas tej uroczystości 13 pracowników otrzy- jest do 31 maja 1975 r. na ten cel wpłynęła kwota mało srebrne odznaki Zasłużonego Działacza 4.951.444 zł. Związku Zawodowego PPSiC. Na zakończenie uroczystego zebrania wystąpiły zespoły artystyczne: Kamionka z Łysej Góry oraz Wykaz instytucji stopnia własny zespół Browaru. powiatowego według stanu na dzień 31 maja 1975 roku

Wyniki zbiórki na Narodowy 1. Powiatowa Rada Narodowa – organ władzy Fundusz Ochrony Zdrowia w roku państwowej, w skład której wchodzi 70 radnych. 1975 na dzień 31 maja, to jest na Przewodniczący inż. Stanisław Maślak, I sekre- koniec istnienia powiatu tarz KP PZPR. Siedziba: Brzesko, ulica Głowac- kiego 51. Plan roczny ustalony został na 2.100.000 zł. 2. Komisje Powiatowej Rady Narodowej w licz- Wykonanie na dzień 31 maja 1975 r. wynosiło bie 5, do poszczególnych dziedzin działalności 1.000.966 zł., co stanowi 47,6%. Powiatowej Rady Narodowej. Powoływane przez PRN. Przewodniczący Komisji wchodzą w skład Poszczególne grupy społeczne świadczyły nastę- Prezydium PRN. Organy pomocnicze PRN. pująco:

Plan w zł. Wykonanie w zł. Pracownicy od wynagrodzeń za pracę 1.010.000 542.559 53,7% Rolnicy 800.000 419.276 52,4% Związki twórcze i wolne zawody 3.000 525 17,5% Rzemieślnicy 52.000 10.000 19,2% Członkowie zrzeszeń prywatnych handlu i usług 10.000 2.500 25% Spółdzielnie, organizacje 200.000 20.699 10,3% Młodzież szkolna 25.000 5.407 21,8%

94 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

3. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – 13. rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny przewodniczący inż. Stanisław Maślak, organ orga- Karniowiec, Dział Upowszechnienia Postępu Rol- nizujący pracę PRN i koordynujący prace Komisji. niczego, Terenowy Punkt Informacyjny w Brze- 4. Urząd Powiatowy w Brzesku – naczelnik sku, ulica Słowackiego 5l. Kierownik mgr inż. Sta- Urzędu, Jan Szczepaniec. Organ zarządzająco nisław Bartecki – zadania: szkolenie, wdrażanie – wykonawczy. W skład Urzędu wchodzą Wydziały i podnoszenie wiedzy rolniczej, kwalifikacji służby dla kierowania poszczególnymi zadaniami Urzędu. rolnej itp. Podległy bezpośrednio Karniowicom Naczelnik Powiatu – organ administracji państwo- lecz koordynujący swą pracę z Wydziałem Rolnic- wej stopnia powiatowego. Siedziba: Brzesko, ul. twa i Leśnictwa Urzędu Powiatowego. Głowackiego 51, gmach biurowca. 14. Powiatowe Przedsiębiorstwo Gospodarki 5. Powiatowy Zarząd Dróg Lokalnych – pod- Komunalnej, siedziba: Brzesko, ul. Ogrodowa, kie- lega naczelnikowi powiatu, posiada własną sie- rownik inż. Benedykt Rajca. Koordynacja i nadzór dzibę na tzw. Brzezowcu. Kierownik – inż. Alek- nad działalnością tego rodzaju przedsiębiorstw sander Korol. Do zadań należy prowadzenie prac w terenie: Brzesko, Zakliczyn, Czchów, Szczurowa, przy budowie, kapitalnych remontach, moderniza- Wojnicz. cji i remontach zwykłych dróg i mostów lokalnych 15. Powiatowa Spółdzielnia Pracy Nowość na terenie powiatu. w Brzesku, tymczasowa siedziba: ul. Ogrodowa. 6. Powiatowy Zakład Weterynarii – kierownik Instytucja Spółdzielcza, której zadaniem jest pro- lek. wet. Antoni Stasik. Opieka weterynaryjna nad wadzenie punktów usługowych dla ludności na zwierzętami, w tym również nadzór nad działalno- terenie powiatu. Prezesem jest Józef Górski. ścią lecznic na terenie powiatu. Siedziba: Brzesko, 16. Powiatowe Przedsiębiorstwo Gospodarki ul. Mickiewicza. Komunalnej, obecna nazwa Przedsiębiorstwo Budow- 7. Powiatowy Inspektorat Statystyczny – Brze- nictwa Komunalnego, siedziba własna: ul. Głowac- sko, ulica Głowackiego 51, kierownik mgr Marian kiego, dyrektor inż. Marian Kurtyka. Zadania: pro- Buczyński. Zadaniem Inspektoratu było prowadze- wadzenie prac budowlanych i większych remontów nie prac statystycznych na zlecenia GUS na tere- na terenie powiatu. Podległe naczelnikowi powiatu. nie powiatu, spisów narodowych i rolnych itp. 17. Powiatowy Sztab Wojskowy – Brzesko, 8. Powiatowy Zarząd Wodnych Melioracji, ulica Okocimska 44, teren działalności: powiat podległy naczelnikowi powiatu, siedziba: Brzesko, brzeski. ulica Głowackiego 51, kierownik mgr inż. Stani- 18. Powiatowa Komenda Milicji Obywatelskiej sław Łucki, zadania: organizowanie i nadzoro- – Brzesko ul. Okocimska, komendant powiatowy wanie wykonawstwa prac melioracyjnych, zago- mjr Adolf Dziuk, teren działalności: powiat. spodarowanie użytków zielonych, pomelioracyjne 19. Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni obwałowania rzek. Samopomoc Chłopska w Brzesku, ulica Obrońców 9. Powiatowe Biuro Geodezji i Urządzeń Rol- Stalingradu. Instytucja spółdzielcza, organizująca nych – kierownik inż. mgr Paweł Żak. Siedziba: i koordynująca działalność Gminnych Spółdzielni, Brzesko ulica Głowackiego 51. Prowadzenie spraw w tej chwili 10-ciu – Okocim z siedzibą w Brzesku, własnościowych gruntów, ewidencji, uwłaszczeń, Szczepanów, Szczurowa, Borzęcin, Zabawa, Woj- pomiarów na zlecenia indywidualne. nicz, Dębno, Zakliczyn, Czchów, Iwkowa: Spół- 10. Biuro Usług Projektowych – kierownik inż. dzielnia zbytu i skupu. Prezes Edward Barnaś. Michał Mikuliński, siedziba: Brzesko, ulica Gło- 20. Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa wackiego 51. Zadania: opracowywanie, adaptacja – instytucja spółdzielcza, Brzesko, ulica Ogro- projektów budowlanych dla ludności, upowszech- dowa. Prezes Jerzy Majdyś. Zadania: budownic- nianie projektów typowych itp. two mieszkaniowe, spółdzielcze na terenie miasta 11. Powiatowa Komenda Straży Pożarnych i powiatu. – posiada własną siedzibę wraz ze strażnicą Zawo- 21. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemio- dowej Straży Pożarnej w Brzesku, przy ulicy Sol- logiczna – Brzesko ul. Waryńskiego 6, kierownik skiego. Komendant kpt. Jan Blicharz. Zadanie: lek. Andrzej Małysa. Nadzór sanitarny nad tere- ochrona przeciwpożarowa i działania przy innych nem całego powiatu w placówkach handlowych, klęskach żywiołowych na terenie powiatu. Podlega usługowych, żywienia zbiorowego itp. naczelnikowi powiatu. 22. Powiatowa Spółdzielnia Ogrodnicza – 12. Powiatowa Stacja Kwarantanny i Ochrony instytucja spółdzielcza, prezes Andrzej Żabiński, Roślin – siedziba: Brzesko ul. Głowackiego 51, siedziba: plac Żwirki i Wigury. Instytucja organi- kierownik mgr inż. Elżbieta Makurat. Zadania: zująca uprawę, skup i sprzedaż warzyw i owoców organizowanie ochrony roślin przed szkodnikami na terenie powiatu. i chorobami na terenie powiatu. Podlega naczelni- 23. Powiatowa Kolumna Transportu Sanitar- kowi powiatu. nego w Brzesku, ulica Waryńskiego. Kierownik

95 Jan Burlikowski

Kazimierz Malaga. Zadania: transport chorych, 38. Powiatowy Dom Kultury – siedziba materiałów i zaopatrzenia sanitarnego. Jadowniki, kierownik Marian Skoczylas, podlega 24. Pogotowie Ratunkowe – Brzesko, ul. Wydziałowi Oświaty i Wychowania i naczelnikowi Waryńskiego. Kierownik – lek. Golarz. Zada- powiatu. nia: udzielanie pomocy w nagłych wypadkach na 39. Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej terenie powiatu. Podległe Zespołowi Opieki Zdro­ Partii Robotniczej – I sekretarz, inż. Stanisław wotnej. Maślak, II sekretarz, Marian Cichostępski, sekre- 25. Szpital Powiatowy w Brzesku, ul. tarz, Czesław Sysło, sekretarz, Józef Haraf. Sie- Kościuszki, dyrektor lek. Skóra. Teren działania: dziba – budynek własny: Brzesko, pl. Kazimierza powiat. Filia w Czchowie. Podległa Zakładowi Wielkiego. Opieki Zdrowotnej. 40. Powiatowy Komitet Zjednoczonego Stron- 26. Sąd Powiatowy w Brzesku, ulica Kościuszki. nictwa Ludowego – Brzesko, ul. Głowackiego, pre- Teren działania: powiat. Prezes Sądu – stanowisko zes dr Franciszek Mleczko, sekretarz urzędujący nie obsadzone. Bolesław Woda. 27. Prokuratura Powiatowa – Brzesko ul. 41. Powiatowy Komitet Stronnictwa Demokra- Kościuszki. Prokurator powiatowy mgr Józef tycznego – Brzesko, ulica Ogrodowa, prezes mgr Sępek. Teren działania: powiat. Jerzy Mayer. 28. Państwowe Biuro Notarialne – Brzesko, 42. Związek Młodzieży Socjalistycznej – Zarząd ulica Kościuszki. Teren działania: powiat. Powiatowy – Brzesko, pl. Kazimierza Wielkiego, 29. Państwowy Zakład Ubezpieczeń – Brzesko, przewodniczący Włodzimierz Gawenda. ulica Kościuszki. Kierownik Karol Grochola. Pro- 43. Związek Socjalistycznej Młodzieży Wiej- wadzi ubezpieczenia przymusowe i dobrowolne. skiej Zarząd Powiatowy w Brzesku (pl. Kazimierza Teren działania: powiat. Wielkiego). 30. Obwodowy Urząd Pocztowo – Telekomu- 44. Federacja Socjalistycznych Związków Mło- nikacyjny – Brzesko, ul. Kościuszki. Dyrektor dzieży, Zarząd Powiatowy Brzesko, plac Kazimie- Edward Woźniak. Nadzór nad wszystkimi urzę- rza Wielkiego, przewodniczący Jerzy Kociołek. dami pocztowo-telekomunikacyjnymi na terenie 45. Liga Kobiet, Zarząd Powiatowy w Brzesku powiatu. (pl. Generała Świerczewskiego) – przew. Janina 31. Narodowy Bank Polski, Oddział w Brze- Hnatowicz. sku – dyrektor mgr Józef Czarnik, teren 46. Związek Nauczycielstwa Polskiego – Zarząd działania: powiat. Oddziału Powiatowego, przewodniczący dr Jan 32. Powiatowo-Miejska Biblioteka Publiczna, Adamczyk, plac Kazimierza Wielkiego. Siedziba kierownik Maria Pawlik, sprawy czytelnictwa na – budynek własny. terenie powiatu. Siedziba: Brzesko, ul. Puszkina 4. 47. Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej 33. Biblioteka Pedagogiczna – Brzesko, plac Zarząd Powiatowy w Brzesku – przewodniczący Gen. Świerczewskiego, kier. Golonka Adela. Teren Henryk Płaneta, siedziba w budynku Urzędu działalności: powiat. Powiatowego. 34. Bank Rolny – Brzesko, plac Żwirki i Wi- 48. Towarzystwo Miłośników Ziemi Brzeskiej, gury, dyrektor Zdzisław Czubak. Pomoc finansowa przewodniczący Jan Burlikowski, siedziby własnej w postaci kredytów dla rolnictwa. Teren działania: nie posiada. powiat. 49. Powiatowy Związek Kółek Rolniczych – 35. Brzeskie Zakłady Przemysłu Terenowego Zarząd Powiatowy, prezes Józef Szczerba, posiada – przedsiębiorstwo podległe naczelnikowi powiatu. siedzibę własną przy ulicy Brzezowieckiej. Inspi- Wykonywanie usług meblowo – budowlanych, pro- ruje, koordynuje i kontroluje działalność kółek rol- dukcja mebli i stolarki budowlanej. Brzesko, ulica niczych na terenie powiatu. Dzierżyńskiego 11. Dyrektor mgr Jerzy Fijałkowski. 50. rada Powiatowa Ludowych Zespołów Spor- 36. Cech Rzemiosł Różnych – Brzesko, ul. towych – Brzesko, ul. Kościuszki, prezesem jest Ogrodowa. Teren działania: powiat brzeski. Star- Stanisław Migdał, dyrektor szkoły w Morzyskach. szy Cechu – Szal, kierownik biura Marian War- Koordynuje i pomaga w pracy ludowych zespołów chał. Organizowanie działalności rzemieślniczej sportowych na terenie powiatu. na terenie powiatu, szkolenie uczniów itp. Zrzesza 51. Liga Obrony Kraju – Brzesko, ul. prywatnych rzemieślników. Kościuszki, prezes Zarządu Powiatowego – Miro- 37. Centrala Nasienna Oddział w Brzesku sław Chmielewski, kierownik Biura Włodzimierz – dyrektor Mirosław Chmielewski. Brzesko, ul. Niemczyk. Bierze udział w przygotowaniu samo- Kościuszki 4. Prowadzi zadania z zakresu wymiany obrony, szkoli kierowców samochodowych. nasion, kwalifikacji nasion, plantacji nasiennych. 52. Powiatowa Rada Związków Zawodowych, Teren działania: powiat brzeski. siedziba: Brzesko ul. Głowackiego 51, budynek

96 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Urzędu Powiatowego. Przewodniczący: Władysław 64. Kolegium do Spraw Wykroczeń – działa Seibier, sekretarz urzędujący Tadeusz Luszowski. przy naczelniku powiatu. Przewodniczący Zyg- Zadanie: koordynacja działalności związków bran- munt Gągorowski, kierownik Wydziału Spraw żowych na terenie powiatu. Wewnętrznych Urzędu Powiatowego. Siedziba: 53. Związek Bojowników o Wolność i Demo- Urząd Powiatowy. Rozpatruje i orzeka w sprawach krację – Zarząd Powiatowy w Brzesku – plac Kazi- karno-administracyjnych. Członkowie z wyboru mierza Wielkiego, prezes Adam Dzierwa. Skupia dokonywanego przez Powiatową Radę Narodową. działalność kilku kół w powiecie. 65. Komisja Społeczno – Lekarska do spraw 54. Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu leczenia alkoholików. Przewodniczący lek. Jan – siedziba: budynek Urzędu Powiatowego, przewod- Nowicki. Rozpatruje wnioski o leczenie alkoho- niczący Franciszek Bal, sekretarz Jan Burlikowski. lików – przymusowe otwarte lub w zakładach 55. Polski Czerwony Krzyż Zarząd Powia- zamkniętych. Teren działania: powiat, siedziba: towy w Brzesku, siedziba: ul. Mickiewicza, prezes Urząd Powiatowy. Zarządu dr Zbigniew Karski. 66. Powiatowy Komitet Przeciwalkoholowy 56. Polski Komitet Pomocy Społecznej – sie- w Brzesku. Własnej siedziby nie posiadał. Prze- dziba: Brzesko, ul. Mickiewicza, przewodniczący wodniczący Mieczysław Garlicki, sekretarz Mie- Zarządu Powiatowego Karol Grochola. czysław Kawa. Prowadził działalność przeciwalko- 57. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Zarząd holową na terenie miasta i powiatu. Powiatowy, siedziba Urząd Powiatowy, przewod- 67. rada Zakładowa Związku Zawodowego niczący Henryk Płaneta. Organizuje opiekę nad Pracowników Państwowych i Społecznych. Prze- dziećmi w różnych formach np. prowadzi przed- wodniczący Henryk Grzegorczyk. Skupiała wszyst- szkole w Ogrodzie Jordanowskim, na okres letni kich pracowników Urzędu Powiatowego oraz urzę- dziecińce w powiecie, różne imprezy dla dzieci. dów miejskiego i gminnych. Siedziba w Urzędzie 58. Liga Ochrony Przyrody – Zarząd Powia- Powiatowym. towy w Brzesku, siedziby własnej nie posiada, cza- 68. Komitet Redakcyjny Radiowęzła w Brze- sowo w pokoju przedszkola TPD w Brzesku, prze- sku, powołany w 1953 roku dla opracowywania wodniczący mgr inż. Paweł Żak. i nadawania audycji lokalnych w radiowęźle tere- 59. Związek Inwalidów Wojennych PRL – nowym. Posiada studio w budynku Urzędu Powia- Zarząd Powiatowy w Brzesku – ul. l Maja, teren towego. Stronę techniczną zabezpiecza Nadzór działania: powiat. Telekomunikacyjny w Brzesku. Przewodniczący 60. Zjednoczony Związek Emerytów, Renci- Komitetu od 1956 r. do 197l r. Stanisław Kuli- stów i Inwalidów, Zarząd Powiatowy w Brzesku, nowski, od 1971 r. do chwili obecnej Henryk Pła- siedziba: ul. l Maja, teren działania: cały powiat. neta, dyrektor Biura Powiatowej Rady Narodowej. 61. Powiatowy Komitet Narodowego Funduszu Sekretarzem i lektorem od 1955 r. do chwili obec- Ochrony Zdrowia – kontynuator dawnego Powia- nej jest Jan Burlikowski. Program jest nadawany towego Komitetu Budowy Szkół i Internatów. codziennie o różnych porach, ustalonych przez Gromadzi środki na budowę ośrodków zdrowia Polskie Radio. Ostatnio w godzinach od 19.45 do i innych tego rodzaju obiektów z dobrowolnych 20.oo. W zasięgu radiowęzła pozostaje 40 miejsco- świadczeń ludności. Przewodniczący Henryk Pła- wości o liczbie 4,5 tys. głośników. Tematy audycji: neta, dyr. Biura PRN. wszystkie aktualne sprawy powiatu: gospodarcze, 62. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych socjalne, kulturalne, polityczne, ważniejsze wyda- – Zarząd Oddziału Powiatowego, skupia wszystkie rzenia. Szczególnie szeroko potraktowana jest Ochotnicze Straże Pożarne z terenu powiatu. Pre- tematyka pracy rad narodowych. zes Karol Grochola. 69. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Kra- 63. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej – Zarząd joznawcze oddział w Brzesku. Przewodniczącym Powiatowy w Brzesku. Prezes Zarządu ppłk WP Zarządu jest Tadeusz Luszowski. Oddział posiada Eugeniusz Bogusz, sekretarz Wawrzyniec Witow- lokal przy ulicy Browarnej. Teren działania: ski, obydwa stanowiska społeczne. TWP siedziby powiat brzeski. Posiada kilka kół w terenie, a naj- własnej nie ma. Prowadzi od 25 lat akcję odczy- bardziej żywotne jest Koło PTTK w Wojniczu im. tową na terenie całego powiatu poprzez własnych Seweryna Goszczyńskiego. Cel: propagowanie prelegentów na tematy polityczne, społeczne, turystyki, znajomość zabytków i historii powiatu gospodarcze i kulturalne. Instytucja ta nie posiada brzeskiego, w tym zakresie współpracuje z Towa- swoich placówek w gminach. Prowadzi też tak rzystwem Miłośników Ziemi Brzeskiej. zwane Uniwersytety Społeczne. Są to wybrane 70. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Tury- w powiecie punkty ze stałymi słuchaczami i pre- styczne Oddział w Brzesku – posiada własny lokal legentami wypowiadającymi się na określone przy placu Karola Świerczewskiego. Kierowni- tematy. kiem jest Anna Herbert. Organizuje na zamówie-

97 Jan Burlikowski nia zbiorowe i indywidualne wycieczki na terenie wynosi średnio 220 dni, a początek robót polowych całego kraju, zapewnia wyżywienie, noclegi, prze- przypada na drugą dekadę marca. Południowa wodników. Teren działania: powiat brzeski. część powiatu należy do XIX dzielnicy klimatycz- 71. Komornik Sądu Powiatowego w Brzesku nej podkarpackiej, wysokość opadów kształtuje się – Ignacy Kłusek, siedziba: budynek Sądu Powia- tu w granicach 600-800 mm. Okres wegetacyjny towego, wykonywanie wyroków Sądu w sprawach trwa 200-220 dni. Roboty polowe rozpoczyna się cywilnych. tu w III dekadzie marca a nawet w I dekadzie kwietnia. Powiat brzeski – Położenie Średnia temperatura maksymalna dla całego i środowisko geograficzne, powiatu wynosi 19,9° C, a minimalna 8,8° C. Śred- warunki klimatyczne, geologiczne, nia ilość dni z temperaturą poniżej 0° C waha się wodne i glebowe w granicach od 100 do 115 dni rocznie. Utworzony w roku 1867 powiat brzeski w wo- Z warunkami geologicznymi wiążą się dość jewództwie krakowskim, graniczy od zachodu bogate i różnorodne bazy surowców budowlanych, z powiatem bocheńskim, od strony południowo jak: żwir, piasek, kamień oraz ilaste ceramiki – zachodniej z limanowskim, od południa z po- budowlane. Są też inne surowce jak: ruda żelaza, wiatem nowosądeckim, od wschodu z powiatem sól, gaz ziemny, lecz nie są eksploatowane z uwagi tarnowskim, od północy z powiatem Dąbrowa na niezbyt duże zasoby tych złóż. Z tego też Tarnowska, od północnego zachodu za Wisłą z po- powodu nie są eksploatowane źródła wód mineral- wiatem Kazimierza Wielka w województwie kielec- nych, głównie na terenie Słonej i Bieśnika. kim. Położony jest w północno – wschodniej części Północna część powiatu pod względem geolo- woj. krakowskiego. gicznym należy do kotliny Sandomierskiej. Domi- Powiat brzeski zajmuje 5,3% powierzchni nują tu iły mioceńskie i twory związane z krakow- województwa krakowskiego i pod tym względem skim zlodowaceniem. Południowa część powiatu znajduje się na piątym miejscu wśród siedemna- leży w strefie fliszowej Pogórza Wielickiego. Na stu powiatów województwa. Sąsiedztwo powiatów jej powierzchni przeważają gliny zwietrzeli- nowosądeckiego i limanowskiego, jak też walory nowe napływowe ilasto – piaszczysto – lessowate. geograficzne południowej części powiatu brzeskiego Fragmentarycznie i na niewielkich obszarach powodowały, że powiat zaczął ostatnio odgrywać występują żwiry, piaski, gliny rzeczne oraz pia- znaczną rolę w organizacji ruchu turystycznego. ski wydmowe. Wzdłuż wszystkich rzek, zarówno Przechodząca przez całą szerokość powiatu nizinnych jak i górskich karpackich występują brzeskiego droga państwowa E – 22 Kraków-Prze- mady, piaski i żwiry rzeczne. myśl, a także równolegle linia kolejowa, dzielą Powiat brzeski nie należy do powiatów zasob- powiat na dwie części – północną i południową, nych w wodę zdatną do użytku. Rzeka Wisła, zamy- zdecydowanie różniące się od siebie. kając północną granicę powiatu na długości 14 km, Część północna obejmuje znaczny obszar niziny nie jest dotąd wykorzystana dla celów gospodar- nadwiślańskiej oraz lewoboczną nizinę dolnego czych. Przecinająca nasz powiat rzeka Uszwica biegu Dunajca. Część ta ma charakter wybitnie zaopatruje w wodę przemysłową jedynie Okocim- nizinny, gdyż poza pasem wzniesień na obszarze: skie Zakłady Piwowarskie. Jest poniżej Browaru Mokrzyska, Szczepanów, Sterkowiec, Wola Dębiń- rzeką silnie zanieczyszczoną, mimo oddania do ska, Perła i Łopoń, reszta obszaru tworzy równinę. użytku w roku 1967 oczyszczalni ścieków. W części Zupełnie inny krajobraz przedstawia część południowej powiatu, od Czchowa do Wojnicza, na południowa, pofałdowana wzgórzami dochodzą- długości 18 km przepływa rzeka Dunajec, która na cymi na terenie Jadownik – Bocheniec do 400 m tym odcinku jest wolna od zanieczyszczeń. n.p.m. oraz w Iwkowej, wzgórze Spilówka do Spływ wody odbywa się za pośrednictwem 516 m n.p.m., między Tropiem (powiat Nowy wymienionych rzek i większych ścieków, ukierun- Sącz), a Wytrzyszczką wpływa w granice powiatu kowanych rzeźbą terenu i płynie przeważnie z po- Dunajec, który wraz z zalewem czchowskim two- łudnia na północ. Wisła i Dunajec oraz pozostałe rzy bardzo malowniczą dolinę. mniejsze rzeki: Uszwica, Grabka, Uszewka i Ki- Obydwie te części powiatu oddzielone są od sie- sielina w czasie większych opadów zagrażają wyle- bie wąskim pasem Rynny Podkarpackiej przebie- wami na obszarze ich zlewni. Szczególnie duże gającej wzdłuż linii kolejowej Bochnia – Tarnów, niebezpieczeństwo powodzi stwarza rzeka Duna- którą określamy jako środkową część powiatu. jec w rejonie doliny zakliczyńskiej, pomimo istnie- Klimat powiatu nie jest jednolity. Północna jących dwóch zbiorników wodnych – w Czchowie część powiatu należy do XV i XVI dzielnicy klima- i Rożnowie. Olbrzymie szkody wyrządza Uszwica tycznej Polski, gdzie suma rocznych opadów waha na obszarze Uszwi i Gnojnika i jej prawobrzeżne się w granicach 700-750 mm. Okres wegetacyjny dopływy – Wróblówka w Borzęcinie i Struga

98 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4 w Kwikowie i Zaborowie. Uszewka i potok Stawi- najliczniejsze zaludnienie: gmina ska występują ze swego koryta niemal co roku. Brzesko 171osób/1 km2 Powiat brzeski charakteryzuje się dość dużą przeciętna dla powiatu 117osób/1 km2 różnorodnością gleb. W wyższych partiach Pogó- przeciętna dla województwa 144 osoby/1 km2 rza występują gleby gliniaste średnie, średnio-głę- przeciętna dla kraju 105 osób/1 km2 bokie i głębokie oraz gleby gliniaste ciężkie śred- 3. Liczba ludności w mieście 10.800 nio-głębokie powstałe ze zwietrzenia skał fliszu 4. Liczba ludności na wsi 85.311 karpackiego, łupków i piaskowców o lepiszczu ila- 5. Utrzymujących się z rolnictwa 51,7% stym. Gleby te są trudno przepuszczalne, zwięzłe, 6. Ze źródeł pozarolniczych 48,3% ciężkie w uprawie. Na tych obszarach wymagają 7. Przyrost naturalny 11,8 (w roku 1960 – 14), drenowania, zwłaszcza w niższych partiach. Na wyżej o 0,8 od średniej wojewódzkiej glebach tych przeważa uprawa roślin mniej wraż- 8. Miasto 1 liwych na zwięzłe i wilgotne gleby, jak żyto, ziem- 9. gmin 11 niak, motylkowe oraz drzewa owocowe. 10. Wsi 112 Niższe partie Pogórza pokrywają gleby pyłowe 11. Sołectw 113 i lesso – odporne głębokie i na glinie, a już od gra- nic gminy Czchów i Iwkowa lessy całkowite, miej- scami przechodzące w lessy próchniczne. Gleby te II. Przemysł i zatrudnienie ulegają łatwej erozji i w zasadzie nadają się pod wszystkie uprawy rolne. 1. Liczba zakładów przemysłowych na terenie Gleby lekkie, położone na zachód od wsi powiatu 14 Mokrzyska i Szczepanów, posiadają stosunkowo Okocimskie Zakłady Piwowarskie wysoki poziom wody gruntowej i wykorzystane są Fabryka Opakowań Blaszanych w Brzesku pod uprawy żytnio-łubinowe i na pastwiska. Zakłady Naprawcze Taboru Samochodowego Najlepszymi glebami na obszarze płaskowyżu w Brzesku – w budowie są piaski gliniaste powstałe z gliny zwałowej. Przy Wytwórnia pasz treściwych Bacutil w Brzesku odpowiedniej kulturze rolnej osiąga się na tych gle- – w budowie bach średnie plony wszystkich roślin uprawnych. Zakład Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego Osobną grupę stanowią gleby zalegające na w Brzesku terenach dolin rzecznych. W górnych biegach Zakłady Ceramiczne Kamionka w Łysej Górze Dunajca i Uszwicy występują mady średnie/ Meblo – Artyzm w Wojniczu pyłowo-ilaste/zaliczone do II i III klasy użytków Zakład Mleczarski w Szczurowej ornych. Zakład Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego Tarasy najmłodsze posiadają gleby zalewowe w Dębnie utworzone z kamieni i żwirów zamulonych frak- Brzeskie Zakłady Przemysłu Terenowego cją pyłową i falistą. Są one wykorzystywane na w Brzesku pastwiska i uprawę wikliny. Znaczne obszary Zakład Tworzyw Sztucznych TERMUT w Za- rozległych tarasów Wisły, dolnego biegu Dunajca kliczynie i Uszwicy to mady o właściwej strukturze nadające Zakład Betoniarski w Zakliczynie się pod wszelkie uprawy. Zakład Doskonalenia Rzemiosła w Czchowie Użytkowanie terenu przedstawia się następu- Zakład Produkcji Wyrobów Gumowych Spół- jąco: gospodarstwa indywidualne zajmują 78,4% dzielni Nowość w Brzesku ogólnego obszaru powiatu i 95,8% powierzchni 2. Liczba zatrudnionych w przemyśle na tere- użytków rolnych w powiecie, odgrywają więc decy­ nie powiatu (33% kobiet) 3.372 dującą rolę w brzeskim rolnictwie. 3. Udział powiatu w globalnej produkcji woje- wództwa w latach 1960 – 1970 – wzrost o 520,7% Powiat brzeski w liczbach W latach 1970 – 1973 wzrost o 152% (przyjmu- jąc rok 1970 za 100) I. Obszar, ludność, podział administracyjny 4. Wartość globalnej produkcji przemysłu brze- skiego (1973 r.) 1.363 mln zł. 1. Powierzchnia geodezyjna powiatu 81.937 ha 5. Wartość produkcji eksportowej naszego 2. Ludność wg stanu na 31 XII 1973 r. 96.111 powiatu w zł dewizowych (1973 r.) 6.700 tys. zł. w tym: kobiet 51.699 6. Liczba osób zatrudnionych w gospodarce mężczyzn 44.412 uspołecznionej na terenie powiatu i poza powia- na 100 mężczyzn przypada 116 kobiet tem łącznie (1973 r.) 13.400 najsłabsze zaludnienie: gminy Borzęcin w tym kobiet 5.700 i Zabawa 73osoby/1 km2

99 Jan Burlikowski

III. rolnictwo Technikum Mechaniczno – Elektryczne w Brze- sku 1. Powierzchnia użytków rolnych 58.579 ha 6. Szkoły zawodowe 6 W tym grunty orne 43.932 ha Zawodowa Ekonomiczna w Brzesku, Mecha- 2. Przeciętna wydajność czterech podstawo- niczno-Elektryczna w Brzesku, Zasadnicza Szkoła wych zbóż z 1ha 24,5 q Mechanizacji Rolnictwa w Zakliczynie, Zasadnicza 3. Ziemniaków 160 q Szkoła Rolnicza w Wojniczu, Zasadnicza Szkoła 4. Buraków cukrowych (powyższe dane Rzemiosł Artystycznych w Łysej Górze, Szkoła z 1973 r.) 330 q Zawodowa przy Zakładzie Doskonalenia Rzemio- 5. Liczba zwierząt domowych (hodowlanych) sła w Czchowie Bydła 44.643 sztuki, tj.72,2 szt. na 100 ha 7. Liczba młodzieży w szkołach zawodowych Trzody chlewnej 44.787 sztuk, tj.76,4 szt. na i średnich około 3.400 100 ha 8. Liczba internatów przy szkołach średnich Owiec 2.156 sztuk, tj.3,7 szt. na 100 ha i zawodowych 6 Koni 8.199 sztuk, tj.13,9 szt. na 100 ha 9. Liczba uczniów korzystających z interna- 6. Uregulowanych rzek i potoków 136,4 km tów 1.000 7. Wałów ochronnych 95,4 km 10. Liczba nauczycieli w szkołach podstawo- 8. Zagospodarowanych użytków zielonych wych 1.061 5.280 km 11. Liczba przedszkoli 47 9. Zmeliorowanych gruntów ornych 18.058 12. Liczba dzieci w przedszkolach 2.000 ha 13. Szkoła i internat oraz Zakład Specjalny dla 10. Zelektryfikowanych wsi (wszystkie) 112 dzieci w Złotej 11. Lecznic weterynaryjnych 6 14. Dom Dziecka w Jasieniu 12. Agronomówek 10 13. Wodomistrzówki 3 V. Zdrowie 14. Kółek rolniczych 101 15. Majątek trwały kółek rolniczych, wartość 1. Szpital Powiatowy w Brzesku z drugim na 1973 r. 105.680 tys. zł oddziałem wewnętrznym w Czchowie 16. Baza maszynowa kółek rolniczych: trak- 2. Ośrodki Zdrowia: Brzesko, Gnojnik, Iwkowa, torów 300 wraz z pełnymi zestawami maszyn Jurków, Czchów, Zakliczyn, Wojnicz, Porąbka rolniczych,51 snopowiązałek,228 młocarni i wiele Uszewska, Łysa Góra, Dębno, Szczepanów, Szczu- innych maszyn rowa, Zaborów, Borzęcin, Olszyny, Zabawa, Jadow- 17. Państwowy Ośrodek Maszynowy w Dębnie niki, Paleśnica razem 18 i filie w Wesołkowie i Szczurowej 3. Apteki: Brzesko 2, Borzęcin, Łysa Góra, 18. Zużycie nawozów sztucznych w roku Szczurowa, Wojnicz, Czchów, Zakliczyn razem 8 1972/73 na 1ha użytków rolnych czystego skład- 4. Punkty apteczne przy placówkach służby nika NPK 92,7 kg zdrowia 10 19. roczne zużycie środków chemicznych do 5. Przychodnie specjalistyczne w Brzesku dla walki ze szkodnikami i chorobami roślin, śred- całego powiatu nio 220 ton 6. Przychodnie Zakładowe: Zakłady Piwowar- 20. Spółdzielnia Produkcyjna w Filipowicach skie, FOB i PKP 3 21. Lasów na terenie powiatu ogółem (18,8% 7. Stacja Pogotowia Ratunkowego w Brzesku ogólnej powierzchni) 15.455 ha 8. Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brze- sku IV. Oświata i wychowanie 9. Kolumna Transportu Sanitarnego w Brze- sku 1. Liczba szkół podstawowych 90 10. Lekarzy medycyny 55 W tym z 8 klasowym programem nauczania 11. Lekarzy dentystów 21 70 12. Farmaceutów 20 2. Liczba izb lekcyjnych 508 13. Pielęgniarek 145 3. Liczba szkół zbiorczych gminnych 6 14. Inny personel średni medyczny 129 4. Liczba dzieci i młodzieży w szkołach podsta- 15. Personel niższy 78 wowych 16.435 16. Personel administracyjny 32 5. Liczba szkół średnich 5 17. Personel gospodarczy i usługowy 88 Liceum Ogólnokształcące w Brzesku, Liceum 18. Zakład Specjalny dla kobiet w Stróżach, Ekonomiczne w Brzesku, Technikum Ceramiczne gmina Zakliczyn w Łysej Górze, Technikum Rolnicze w Wojniczu,

100 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

VI. Komunikacja VIII. Kultura fizyczna i turystyka

1. Drogi w powiecie brzeskim ogółem 768 km 1. Okocimski Klub Sportowy przy Zakładach 2. Drogi państwowe o nawierzchni twar- Piwowarskich w Brzesku dej 236 km 2. Stadion OKS w Brzesku 3. Drogi lokalne 532 km 3. Hala sportowa w Brzesku 4. Drogi lokalne o nawierzchni twar- 4. Basen kąpielowy i korty tenisowe w Brze- dej 288 km sku W tym o nawierzchni bitumicznej 72 km 5. Sale gimnastyczne przy szkołach w powiecie 5. Na 100 km2 przypada dróg lokalnych o na- 10 wierzchni twardej 35 km 6. Boisk sportowych ogółem 65 6. Mostów ogółem na terenie powiatu 71 7. Ludowe Zespoły Sportowe, ogółem na tere- 7. Wybudowano mostów w okresie powojen- nie powiatu 76 nym łącznej długości 919 mb. 52 członków 4.340 8. Stacje kolejowe: Brzesko-Okocim, Biado- w tym kobiet 1.095 liny 2 8. Szkolne Kluby Sportowe – ogółem 59 9. Przystanki kolejowe: Sterkowiec, Jasień w tym w szkołach podstawowych 51 Brzeski 2 członków około 3 tys. 10. Komunikacja PKS, kursów 200 9. Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej 11. Dzienny przewóz pasażerów przez PKS przy zakładach pracy ognisk 5 średnio 5.500-6.500 członków około 500 12. Pojazdów mechanicznych w powiecie zare- 10. Wyciąg narciarski na Panieńską Górę jestrowanych 6.346 w Wielkiej Wsi w tym ciężki tabor samochodowy 1.172 11. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Kra- 13. Placówek pocztowych w powiecie 30 joznawcze Oddział w Brzesku oraz Koła PTTK W tym na wsi 27 w Wojniczu, OZPS i Liceum Ogólnokształcącym 14. Zainstalowanych aparatów telefonicznych 12. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Tury- 1.285 styczne Oddział w Brzesku W tym na wsi ponad 500 13. Ośrodek Sportów Wodnych LOK w Czcho- wie 14. Domy wypoczynkowe Wędkarza i Prokura- VII. Kultura tury Wojewódzkiej w Czchowie 15. Domki campingowe w Czchowie – Zapora 1. gminne Ośrodki Kultury 10 około 200 2. Powiatowy Dom Kultury z siedzibą w Ja- 16. Znakowane szlaki turystyczne 4 downikach 3. Wiejskie Domy Kultury: Jadowniki, Szczu- IX. gospodarka komunalna i mieszkaniowa rowa, Zaborów, Borzęcin, Marcinkowice, Iwkowa, Wola Przemykowska, Pojawie, Dołęga 9 1 . Liczba mieszkań na terenie 4. Świetlice 80 powiatu 25.533 5. Kluby Ruch i Rolnik 20 izby 69.642 6. Kina stałe 6 w tym na wsi 61.119 7. Biblioteki Publiczne, w tym Powiatowo- 2. Wskaźnik zagęszczenia na 1 izbę osób 1,4 Miejska 40 przed wojną 3 8. Punkty biblioteczne 93 3. Ulice w Brzesku ogółem 38 km 9. Liczba książek w bibliotece i punktach 205 w tym o nawierzchni ulepszonej 23 km tys. 4. Sieć wodociągowa Brzesko – Łysa Góra W tym na wsi ponad 180 tys. – Iwkowa 10. Liczba pism codziennych i czasopism roz- 5. Sieć gazowa Brzesko – Jadowniki – Wojnicz chodzących się w powiecie – – Łysa Góra – Mokrzyska rocznie około 3 mln 6. Kanalizacja – Brzesko 11. Liczba zarejestrowanych telewizorów 7. Komunikacja Miejska na trasach: Dworzec 9.300 PKP – Browar, Jadowniki – Brzesko – Jasień, w tym na wsi 6.200 Mokrzyska – Brzesko – Poręba Spytkowska, Dwo- 12. Liczba aparatów radiowych 8.500 rzec PKP – Kopaliny W tym na wsi 6.400 8. Łaźnia Miejska w Brzesku 9. Prania chemiczna w Brzesku

101 Jan Burlikowski

10. Zakład Gazu Bezprzewodowego w Brzesku 18. Młyny motorowe prywatne: Wojkowice, 11. Zakład Zieleni Miejskiej w Brzesku Zaborów, Kąty, Wojnicz, Łoniowa 5 12. Zakład Pogrzebowy w Brzesku 19. Tartaki motorowe prywatne: Maszkienice, 13. Cmentarz komunalny w Brzesku Czchów, Szczurowa, Kąty, Zakliczyn, Łęki, Gnoj- 14. Stacje PKP – Brzesko, Biadoliny, przy- nik, Przybysławice 8 stanki – Jasień Brzeski, Sterkowiec 15. Stacja PKS – Brzesko, plac Żwirki i Wigury, XI. Bezpieczeństwo przeciwpożarowe około 200 kursów autobusowych we wszystkich kierunkach 1. Powiatowa Komenda Straży Pożarnych 16. Cegielnia w Jasieniu, cegielnia w Brzesku, w Brzesku cegielnia mienia wiejskiego w Szczurowej 2. Zawodowa Straż Pożarna w Brzesku 3. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych X. Handel i usługi w Brzesku 4. Ochotnicze Straże Pożarne w Brzesku i po- 1. Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni wiecie w liczbie 95 Spożywców Oddział w Brzesku 5. Liczba członków OSP 2.500 2. Wojewódzka Spółdzielnia Spożywców 6. Samochodów pożarniczych 40 Oddział w Brzesku 7. Motopomp 105 3. gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłop- 8. Domów Strażaka i remiz 90 ska 10 9. Nowych Domów Strażaka i remiz wybudo- 4. Powiatowa Spółdzielnia Owocowo-Warzyw- wanych po wojnie 46 nicza 10. Zbiorników przeciwpożarowych wybudo- 5. Księgarnie Domu Książki: Brzesko, Woj- wanych po wojnie 51 nicz, Zakliczyn 11. Wartość czynów społecznych ludności 6. Zakłady Radiowo – Telewizyjne, sklep przy budowie obiektów dla straży pożarnych oko- w Brzesku ło 30 mln zł. 7. Foto-Optyka, sklep w Brzesku 8. Placówek handlowych na terenie Powiat brzeski przestał istnieć powiatu 550 Dzień 31 maja 1975 r. był ostatnim dniem istnie- w tym uspołecznionych 527 nia powiatu brzeskiego. Z dniem 1 czerwca 1975 r. 9. Zakładów gastronomicznych na terenie powiat został zniesiony, podobnie jak wszystkie powiatu inne powiaty na terenie całego kraju, a jego tereny uspołecznionych 36 w całości zostały włączone do województwa tar- prywatnych 8 nowskiego. 10. Obroty handlu uspołecznionego w roku Zadecydowały o tym ustawy Sejmu PRL o zmia- 1973 przekroczyły 1 miliard zł. nie Konstytucji, o dwustopniowym podziale admi- w zakładach gastronomicznych 101 mln zł. nistracyjnym, o zmianie ustawy o radach naro- 11. Młyny prowadzone przez Gminne Spół- dowych i ustawa o utworzeniu urzędu Ministra dzielnie w Sufczynie, Gnojniku, Wesołkowie, Brze- Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony sku, Borzęcinie razem 5 Środowiska z dnia 28 maja 1975 roku. 12. Wszelkiego rodzaju punkty usługowe w mieście i na terenie powiatu łącznie 650 Krótka historia powiatu w tym zakłady uspołecznione 91 Po pierwszym rozbiorze Polski terytorium obec- reszta zakłady rzemieślnicze indywidualne nego powiatu brzeskiego razem z całą Galicją zna- 13. Produkcja wikliniarska systemem chałup- lazło się pod panowaniem austriackim. Od 1982 niczym na terenie Woli Przemykowskiej roku tereny te weszły w skład cyrkułu bocheń- 14. Piekarnie: WSS Brzesko, GS Jadowniki, skiego, obejmującego łącznie 13 miast, dwa mia- Dębno, Szczurowa, Przybysławice, Doły, Tymowa, steczka,517 wsi, zamieszkałego przez 151.200 Zakliczyn, Borzęcin 9 ludzi. Późniejsze wypadki rewolucyjne w Galicji 15. Wytwórnie wód gazowanych: WSS Brze- i wydarzenia międzynarodowe skłoniły cesarza sko, GS Brzesko, Iwkowa 3 do wielu zmian politycznych i administracyjnych. 16. Punkty usługowe różnych branż Galicji nadano autonomię, podzielono ją na dwa ponad 650 okręgi – krakowski i lwowski oraz 68 powiatów, w tym uspołecznionych 91 a w wśród nich brzeski i czchowski. W roku 1867 reszta indywidualni rzemieślnicy zlikwidowano cyrkuły i zmniejszono liczbę powia- 17. Zakłady Mleczarskie: Szczurowa, Przyby- tów, a z brzeskiego, czchowskiego i wojnickiego sławice, Doły, Tymowa, Zakliczyn 5 utworzono jeden z siedzibą w Brzesku, położony

102 Kronika powiatu brzeskiego (1974-1975) – tom 4

Pieczęcie i pieczątki ostatnich władz powiatowych

bardziej w centrum tego regionu i blisko nowo Ze wszystkimi pracownikami prowadzone są przez zbudowanej linii kolejowej. W tym czasie, aż do naczelnika powiatu z udziałem sekretarza POP roku 1935 powiat dzielił się na miasto, miasteczka oraz przewodniczącego Rady Zakładowej Związku i gminy jednowioskowe. Od dnia 1 kwietnia 1935 Zawodowego Pracowników Państwowych i Spo- roku gminy jednowioskowe połączono i na terenie łecznych indywidualne rozmowy na temat przej- powstały gminy zbiorowe wielowioskowe w liczbie ścia do pracy w radach narodowych innych stopni, 11. Poszczególne wsie stały się gromadami. Dnia 1 względnie w innej instytucji. Pracownikom: kobie- stycznia 1955 roku powstały, w miejsce gmin zbio- tom od 55 lat i mężczyznom od 60 lat proponuje rowych, gromady jedno lub kilkuwioskowe w licz- się przejście na emeryturę, część pracowników bie 40-tu.W następnych latach kolejno znoszono znajdzie zatrudnienie w Urzędzie Wojewódzkim niektóre gromady, aż w końcu ich liczba spadła do w Tarnowie, przede wszystkim posiadający wyż- 20. Z dniem 1 stycznia 1973 roku powstało z po- sze wykształcenie i stosunkowo młodzi, część wrotem 11 gmin i tak jest do chwili obecnej. Jeśli przejdzie do pracy w Urzędzie Miejskim w Brze- idzie o granice powiatu – w zasadzie są takie, jakie sku i w gminach na terenie powiatu. Trzeba przy- były w chwili jego utworzenia w roku 1867, z ma- znać, że ze strony władz istnieje duża troska, aby łymi zmianami. Jeszcze przed wojną do powiatu te przejścia do pracy w innych instytucjach odbyły tarnowskiego przyłączona została duża wieś Bogu- się na warunkach dla danego pracownika najbar- miłowice. Po wojnie odpadł Radłów i Biskupice dziej korzystnych. Niemniej jednak dojeżdżanie do Radłowskie, które weszły w skład powiatu tar- pracy matek posiadających małe dzieci jest bar- nowskiego, zaś z Tarnowa przyłączono do powiatu dzo kłopotliwe, a miejscowy Urząd Miejski może brzeskiego wsie Jamna i Wróblowice. zatrudnić tylko kilka osób, toteż nie obyło się bez Od końca marca 1975 roku, wiadomo było, żalu i łez. chociaż nieoficjalnie, o zniesieniu powiatów i po- 1 czerwca 1975 roku powiat przestał istnieć. większeniu liczby województw. Prace przygoto- W pięknym i okazałym nowym budynku Urzędu wawcze trwały już od tego czasu. Poszczególne Powiatowego pracownicy, którzy jeszcze pozostali, jednostki stopnia powiatowego, a w szczególności przystąpili do uporządkowania akt i przekazania Rady Narodowej i jej Wydziałów przygotowywały ich do Archiwum Państwowego w Bochni. Tablice się do przekazania gminom, względnie Urzędowi informacyjne wewnętrzne i zewnętrzne zostały Wojewódzkiemu tych spraw, które tam przecho- zdjęte. Już w pierwszych dniach czerwca niektórzy dzą. W tym czasie Urząd Wojewódzki w Tarnowie pracownicy byłego Urzędu Powiatowego przeszli oficjalnie podjął również prace organizacyjne. do pracy w innych urzędach i instytucjach, pozo- Bardzo ważnym problemem są sprawy kadrowe stali przejdą w ciągu miesiąca. a więc odpowiednie rozmieszczenie pracowników Budynek powoli zamiera. W tej chwili nie wia- zniesionego Urzędu Powiatowego. Ogółem w Urzę- domo, na jakie cele będzie on przekazany, jakie dzie Powiatowym w Brzesku wraz ze wszystkimi instytucje znajdą w nim pomieszczenie. Był on podległymi jednostkami zatrudnionych jest około bowiem projektowany i zbudowany dla potrzeb 200 osób, w tym w samej administracji 117 osób. Urzędu Powiatowego i trzeba przyznać, że do tego W znacznym procencie, bo około 70 są to kobiety. celu nadawał się znakomicie. Dużym udogodnie-

103 Jan Burlikowski niem dla pracowników była znajdująca się w bu- Powiat brzeski, podobnie jak wszystkie powiaty dynku stołówka, w której za 10 zł można było spo- w naszym kraju, na skutek zmian w podziale żyć obiad. administracyjnym przestał istnieć. Odtąd kronikę Utworzony w roku 1867 powiat brzeski szcze- działalności i osiągnięć tego terenu pisać już będą gólny rozwój osiągnął w ostatnich latach powo- gminy i województwo. Oby osiągnięcia te były jennych. Zmiany ustrojowe, polityczne i społeczne jeszcze większe i bogatsze. Niech rozwija się nadal zaistniałe po wyzwoleniu oraz rzetelna i uczciwa nasza piękna ziemia brzeska, a jej mieszkańcom praca tysięcy mieszkańców powiatu przyczyniły niech żyje się jeszcze lepiej i jeszcze dostatniej. się do jego rozwoju we wszystkich gałęziach gospo- darki narodowej, oświaty i kultury, do podniesie- nia poziomu życia i zasobności jego mieszkańców. KONIEC

104