Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Załącznik Nr 1 do Uchwały nr 9/II/2018 Rady Gminy Świercze z dnia 29 listopada 2018 r. WÓJT GMINY ŚWIERCZE

S T U D I U M UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIERCZE POWIAT PUŁTUSKI, WOJ. MAZOWIECKIE

CZĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Opracowanie Zmienionego Studium Opracowanie pierwotne Studium Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK Mazowieckie Biuro Plan. Przestrzennego Pracownia Autorska Zbigniew Sokołowski i Rozwoju Regionalnego w Warszawie Oddział Terenowy w Ciechanowie Zmianę Studium opracował Zespół: Dyrektor mgr Barbara Buczek Główny projektant Główny projektant mgr inż. arch. Zbigniew Sokołowski mgr inż. arch. Stanisław Korpanty – uprawnienia: do proj. w planowaniu przestrzennym nr 516/88 – członek b. Izby Urbanistów Wa-292 Projektant: inż. Tomasz Sokołowski Urbanista uprawniony z art.5, ust.4 Ust. o pizp  Współpraca:  PRZESTRZEŃ - Pracownia Projektowa s.c. mgr inż. Beata Andrzejewska mgr. Inż. arch. kraj. Małgorzata Hoser

Pułtusk - Świercze 2014 - 2018r.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 1 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. WSTĘP Uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy stanowią merytoryczną podstawą dla określenia kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

1.1. Cel i zakres opracowania

Pierwotne Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze zostało sporządzone na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym. W myśl tej ustawy celem studium jest określenie polityki przestrzennej gminy z uwzględnieniem uwarunkowań, celów i kierunków polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa. Podstawowymi zadaniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są:  rozpoznanie aktualnej sytuacji gminy, istniejących uwarunkowań oraz problemów związanych z jej rozwojem,  stworzenie podstawy do koordynacji planów miejscowych i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,  promocja gminy. Podstawę do podjęcia prac nad zmianą obowiązującego studium stanowi uchwała Nr 143/XXV/09 Rady Gminy Świercze z dnia 30 kwietnia 2009 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze mająca na celu przygotowanie dokumentu odpowiadającego wymogom ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity . Dz.U. z 2012 poz. 647 z późn. zm.). Sporządzenie studium podzielono na dwa etapy opracowania: I. Określenie uwarunkowań rozwoju gminy na podstawie analiz i studiów czynników mają- cych wpływ na gospodarkę przestrzenną, dokonanych po zebraniu materiałów wyjściowych, II. Sformułowanie celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy do uchwalenia, po uzyskaniu opinii stosownych organów, przez Radę Gminy. Niniejsze opracowanie jest wynikiem pierwszego etapu prac i stanowi diagnozę stanu zagospodarowania przestrzennego gminy ze wskazaniem na problemy, ograniczenia i prefe-rencje rozwoju w sferach: ekologicznej, gospodarczej, społecznej, kulturowej oraz komunikacji i infrastruktury technicznej. Integralną część opracowania stanowi mapa w skali 1:10 000, obrazująca uwarunkowania przestrzenne na obszarze gminy.

1.2. Informacje ogólne o gminie Świercze położona w zachodniej części powiatu pułtuskiego

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO zajmuje 93,04 km2 co stanowi 11,22 % ogólnej powierzchni powiatu. Gminę zamieszkuje 4.772 mieszk., tj. 9,5 % ogólnej liczby ludności powiatu (3 miejsce pod względem zaludnienia wśród 7 gmin powiatu) i ok. 0,1 % ludności województwa mazowieckiego. Gmina Świercze graniczy z pięcioma gminami: Gzy, Winnica (powiat pułtuski), Nasielsk (powiat nowodworski) oraz Nowe Miasto (powiat płoński) i Sońsk (powiat ciechanowski).

W granicach gminy znajduje się 28 sołectw. Największą pod względem zaludnienia miejscowością są Świercze, które liczą 1085 mieszkańców. Poza Świerczami największą ilość mieszkańców posiadają: Strzegocin – 367, Kowalewice Włościańskie - 260 i Prusinowice – 241. Gmina leży w zasięgu oddziaływania miast: Pułtuska - odległość ośrodka gminnego od miasta wynosi ok. 25 km, Ciechanowa ok. 30 km, Płońska ok. 28 km. Zewnętrzne komunikacyjne powiązania zapewniają drogi wojewódzkie nr 632 i 620 oraz magistralna linia kolejowa E - 65 relacji Warszawa - Gdańsk.

Wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych. Wynika to z dotychczasowego charakteru zagospodarowania terenu gminy jak również z uwarunkowań sprzyjających rozwojowi tej funkcji.

2. ŁAD PRZESTRZENNY - STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO ORAZ WYMOGI JEGO OCHRONY Ład przestrzenny w gminie tworzony jest poprzez realizację miejscowych planów zagospo- darowania przestrzennego oraz, w przypadku ich braku - decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy.

2.1. Analiza miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wydanych decyzji oddziaływujących na tworzenie ładu przestrzennego w gminie. 2.1.1. Plany miejscowe. aktualnie gmina Świercze nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla całej Gminy Świercze W oparciu o ustawę z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym, która obowiązywała od dnia 01 stycznia 1995 roku do dnia 31 grudnia 2003 roku, zostały uchwalone miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze – zmiany obowiązującego wówczas planu:  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze ( Świercze-Siółki ) zmiany planu, uchwała Nr 224/XXXX/02 Rady Gminy Świercze z dnia 10 października 2002 roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze ( Wyrzyki ) zmiany planu, uchwała Nr 225/XXXX/02 Rady Gminy Świercze z dnia 10 października 2002roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze ( Świercze, Gołębie, Klukowo, Ostrzeniewo ) zmiany planu, uchwała Nr 226/XXXX/02 Rady Gminy Świercze z dnia 10 października 2002roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze ( Świercze, Brodowo, , Chmielewo, Gaj, Godacze, Klukowo, Klukówek, , Kowalewice Włościańskie, Ostrzeniewo, Prusinowice, , Strzegocin, , Świercze-Siółki, Świeszewko, Wyrzyki ) zmiany planu, uchwała Nr 228/XXXX/02 Rady Gminy Świercze z dnia 10 października 2002roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (Klukówek, Kowalewice Włościańskie, Prusinowice, Strzegocin, Świeszewko ) zmiany planu - uchwała Nr

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 3 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 17/III/03 Rady Gminy Świercze z dnia 13 lutego 2003 roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ( Klukowo ) zmiany planu - uchwała Nr 18/III/03 Rady Gminy Świercze z dnia 13 lutego 2003 roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ( Sulkowo ) zmiany planu - uchwała Nr 19/III/03 Rady Gminy Świercze z dnia 13 lutego 2003 roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ( Gołębie ) zmiany planu - uchwała Nr 20/III/03 Rady Gminy Świercze z dnia 13 lutego 2003 roku,  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ( Bruliny ) zmiany planu - uchwała Nr 21/III/03 Rady Gminy Świercze z dnia 13 lutego 2003 roku,

W oparciu o ustawę z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, uchwalono:  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejscowości Świercze zatwierdzony uchwałą nr 80/XIV/07 Rady Gminy Świercze z dnia 06 grudnia 2007 roku (Dz.Urz. Woj. Mazowieckiego Nr 38, poz.1369, z dnia 25 marca 2007 r.)  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu oczyszczalni ścieków dla gminy Świercze położonego na gruntach wsi Ostrzeniewo zatwierdzony uchwałą nr 80/XIV/07 Rady Gminy Świercze z dnia 06 grudnia 2007 roku (Dz.Urz.Woj. Mazowieckiego Nr 38, poz.1369, z dnia 25 marca 2007 r.)

2.2. Realizacja zainwestowania na podstawie obowiązujących przepisów doty- czących zagospodarowania przestrzennego W latach 2004-2011 w gminie Świercze wydano 292 decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dotyczących:  zabudowy mieszkaniowej (budowa, rozbudowa, modernizacja) - 191,  budynków gospodarczych ( garaże, budynki inwentarskie) -77,  obiektów produkcyjnych - 8  obiektów usługowych - 16,  inwestycji infrastruktury technicznej - 30. Wydane decyzje (poza decyzjami dotyczącymi infrastruktury technicznej), w układzie przestrzennym, dotyczyły obiektów (wg funkcji), przedstawionych w poniższym zestawieniu: Lp. Miejscowość Zabudowa Budynki Obiekty Obiekty Ogółem mieszk. gospodarcze produkcyjne usługowe 1. Brodowo 15 6 21 2. Bruliny 10 1 1 12 3. Bylice 1 2 3 4. Chmielewo 6 2 8 5. 1 2 3 6. Gaj 5 4 9 7. Gąsiorowo 1 2 2 5 8. Gąsiorówek 2 3 5 9. Gołębie 5 5 10. Godacze 1 3 4 11. Klukowo 9 1 10 12. Klukówek 14 1 15 13. Kosiorowo 3 5 1 9 14. Kościesze 5 6 1 12 15. Kowalewice N. 7 4 11

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 4 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 16. Kowalewice Wł. 16 3 1 1 21 17. Ostrzeniewo 8 8 18. Prusinowice 12 4 3 19 19. Stpice 3 1 4 20. Strzegocin 23 4 6 33 21. Sulkowo 2 3 5 22. Świercze 15 6 2 23 23. Świercze-Siółki 2 1 3 24. Świerkowo 7 3 3 13 Lp. Miejscowość Zabudowa Budynki Obiekty Obiekty Ogółem mieszk. gospodarcze produkcyjne usługowe 25. Świeszewko 7 6 1 1 15 26. Świeszewo 2 2 27. Wyrzyki 7 4 11 28. Wyrzyki-Pękale 2 1 3 OGÓŁEM 191 77 8 16 292

Powyższe dane wskazują, że najwięcej (ok. 58 %) decyzji dotyczyło budownictwa mieszkaniowego i obiektów gospodarczych (budynki inwentarskie, gospodarcze, garaże - ok.39 %), zaś jedynie śladowa ilość decyzji dotyczyła obiektów usługowych i produkcyjnych (odpowiednio 2,5 i 0,5 %). Rozmieszczenie inwestycji na obszarze gminy wskazuje na koncentrację lokalizacji inwestycji w ośrodku gminnym (36 % obiektów) oraz w Strzegocinie (9 %) i w Kowalewicach Włościańskich (6,6 % obiektów).

Decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego dotyczyły następujących zadań: . w roku 2007: - linia napowietrzna NN w miejscowości Świercze, - sieć wodociągowa w miejscowości Chmielewo, Sulkowo, Strzegocin, - urządzenie publicznego terenu zieleni uporządkowanej w Gaju, - budowa zbiornika przeciwpożarowego o pojemności ok. 1600,00 m3 o wzmo- cnionych brzegach w miejscowości Godacze, - budowa zbiornika przeciwpożarowego o pojemności ok. 1200,00 m3 o wzmo- cnionych brzegach w miejscowości Gaj, - przebudowa drogi wojewódzkiej nr 620 relacji Nowe Miasto-Przewodowo w miejscowości Strzegocin na odcinku od km 14+865 do km 15+331 wraz z przebudową istniejącego układu skrzyżowania z drogą powiatową nr 07747 (na skrzyżowanie z wyspą centralna i ruchem okrężnym) oraz budową zatok autobusowych w miejscowości Strzegocin, . w roku 2008: - linia napowietrzna SN 15 kV oraz stacja transformatorowa w miejscowości Klukówek, - przebudowa linii elektroenergetycznej NN wraz z oświetleniem ulicznym w miejscowości Strzegocin, - linia napowietrzna NN przewodem typu ASXSn oraz złącza kablowego typu ZK 1a+1p w miejscowości Świeszewko . , w roku 2009:

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 5 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - sieć wodociągowa w Klukowie i Brodowie - przebudowa drogi powiatowej nr 2422W, Nasielsk-Strzegocin-Szyszki-Gołymin na odc. Chmielewo Strzegocin od km 5+000 do km 10+801 (Chmielewo, Kowalewice Włościańskie, Strzegocin ), - linia napowietrzna nn w Brodowie, - budowa zbiornika wodnego o pow. ok. 1600 m2 o wzmocnionych oraz wydzielenie fragmentu działki nr 76 w miejscu istniejącej drogi gospodarczej z przeznaczeniem na drogę gminną w miejscowości Godacze.

. w roku 2010: - linia kablowa NN w Strzegocinie, - linia napowietrzna NN oraz budowa słupów z oprawami oświetleniowymi w miej-scowości Świeszewo, - budowa zbiornika wodnego o pow. ok. 2,92 ha i pojemności ok. 53 tys. m3 z przeznaczeniem na cele przeciwpożarowe, retencyjne i sportowo-rekreacyjne w miejscowości Gaj, - budowa parkingu z kostki brukowej o powierzchni ok. 400 m2 w Prusinowicach, - budowa sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej w Prusinowicach, - linia kablowa NN, budowa słupów wraz z oprawami oświetleniowymi w Strzegocinie, - linia napowietrzna NN w Prusinowicach, . w roku 2011: - linia kablowa NN w Klukówku, - linia napowietrzna SN, stacja transformatorowa i linia napowietrzna NN w Dziarnie, - linia kablowa NN w Strzegocinie,

3. STAN I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 3.1. Zasoby i warunki środowiska 3.1.1. Geomorfologia Obszar gminy Świercze położony jest w makroregionie Nizina Północnomazowiecka, w południowo – zachodniej części jednostki fizyczno-geograficznej (mezoregionu) zwanej Wysoczyzną Ciechanowską. Kształtowała się ona głównie pod wpływem procesów akumulacji lodowcowej w czasie recesji ostatniego lądolodu stadiału Wkry zlodowacenia środkowopolskiego. Powstały wtedy zasadnicze elementy dzisiejszej rzeźby terenu, w tym silnie zdenudowana wysoczyzna morenowa zajmująca przeważającą część powierzchni gminy. Wieś gminna położona jest w obrębie kulminacji tej wysoczyzny. Najwyższy punkt – rzędna 158 m n.p.m. znajduje się we wschodniej części wsi. Stąd teren obniża się w kierunku północnym do około 152,5 m n.p.m. Obniżenie w kierunku południowo – zachodnim – do ca 148 m n.p.m. w rejonie dolinki erozyjno - denudacyjnej rzeki Turki wypełnia piaszczysty sandr o urozmaiconej powierzchni, utworzony jako szlak odpływu wód roztopowych z przed czoła lądolodu do Kotliny Warszawskiej. W obrębie wysoczyzny morenowej i sandru występuje również szereg mniejszych form:

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 6 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  wypukłych: - moreny czołowe o wysokościach do 15 m i stromych zboczach - spadki do 15o, występujące głównie w południowej i środkowej części wysoczyzny, - ozy – wydłużone południkowo formy o wysokościach do 10-15 m i spadkach 5 - 20o, występujące w zachodniej części gminy, - kemy –wzgórza o wysokościach do 10 m i zboczach 10-15o,

 wklęsłych: - zagłębienia wytopiskowe - obszerne, różnego kształtu zagłębienia o płaskim dnie i głębokościach 3-8 m, - dolinki erozyjno - denudacyjne o zróżnicowanej głębokości i spadkach poprzecznych do 100, powstałe najpóźniej w trakcie tworzenia się sieci odpływu powierzchniowego. W obrębie tych form wyróżnia się większe dolinki cieków stałych, które wytworzyły płaskie dna (taras zalewowy) oraz okresowe lub suche dolinki.

3.1.2. Budowa geologiczna Obszar gminy pokryty jest utworami czwartorzędowymi o miąższości dochodzącej do 70 m, należącymi do zlodowacenia środkowopolskiego. Na powierzchni dominują gliny oraz gliny piaszczyste morenowe będące efektem deglacjacji frontalnej lądolodu fazy nasielskiej stadiału Wkry. Równocześnie powstały zbudowane z piasków i żwirów moreny czołowe, ozy i kemy oraz piaski lodowcowe z głazami w strefie czołowo-morenowej. W środkowej i południowej części gminy utworzyło się zastoisko, gdzie osadzały się mułki. W późniejszym etapie deglacjacji, gdy lądolód znajdował się na północ od analizowanego terenu, sypany był sandr zbudowany z piasków wodnolodowcowych. Po całkowitym zaniku lądolodu rozpoczął się proces erozji i denudacji. Z tego okresu pochodzą piaszczyste pokrywy eluwialne pochodzące z rozmycia glin zwałowych oraz deluwia na stokach. Najmłodsze osady powstały w holocenie – torfy, namuły i piaski aluwialne, wypełniające obniżenia i dolinki. Wieś gminna Świercze położona jest na falistej wysoczyźnie morenowej, zbudowanej z gliny zwałowej stadiału północno-mazowieckiego (Wkry). Miąższość tej serii lodowcowej wynosi kilka metrów. Poniżej zalegają utwory lodowcowe i wodnolodowcowe oraz zastoiskowe, starszych stadiałów zlodowacenia środkowopolskiego i zlodowacenia południowopolskiego (krakowskiego). W profilu czwartorzędu o miąższości 84 m (studnia koło szkoły), który w tym miejscu nie został przewiercony, przeważają gliny zwałowe. Utwory przepuszczalne, tworzące warstwy wodonośne, występują nielicznie i na znacznej głębokości. Utwory czwartorzędowe o miąższości miejscami przekraczającej 100 m podścielają utwory trzeciorzędowe: - pliocenu o zmiennej miąższości - ze względu na zaburzenia glacitektoniczne strop tych utworów może być wymieszany z leżącymi wyżej osadami czwartorzędowymi. W profilu pliocenu występują przede wszystkim iły pstre oraz piaski drobne i mułki, stanowiące cienkie przewarstwienia i soczewki, - miocenu - piaski i iły z wkładkami węgla brunatnego - miąższość do 40 m,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 7 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - oligocenu – piaski, muły i iły o miąższości do 40 m. Sumaryczna miąższość utworów trzeciorzędowych wynosi ok. 150 m, z kolei strop utworów mezozoicznych znajduje się na głębokości ok. 250 m a ich spąg na głębokości ok. 2700 m.

3.1.3. Szata roślinna – lasy i zadrzewienia Na obszarze opracowania tereny lasów i zadrzewień zajmują 974 ha co stanowi 10,5 % powierzchni gminy, wobec wskaźnika lesistości w powiecie pułtuskim – 18,8%. W strukturze władania dominują lasy prywatne - 67%, które obejmują rozdrobnione zalesienia oraz fragmenty większych kompleksów, w sąsiedztwie których występują najuboższe kompleksy glebowe. Lasy państwowe o powierzchni 315 ha, zarządzane są przez Nadleśnictwo Pułtusk. Należą do nich dwa zwarte kompleksy: Uroczysko Kacperowo i Strzegocin z drzewostanem starszym (w wieku powyżej 60 lat). Dla zapewnienia warunków odnowy i równowagi ekologicznej rolniczych terenów nizinnych, tereny zadrzewień i leśne powinny stanowić ponad 15% powierzchni. Planowane dolesienia na powierzchni ca 820 ha zwiększą lesistość do 18,6%. Wskazane są dolesienia zmierzające do zagospodarowania obszarów mało korzystnych dla rolnictwa. Większe zwarte kompleksy leśne występują w zachodniej części gminy w rejonie wsi Świeszewko i Klukówek oraz w środkowo-wschodniej części gminy w rejonie Prusinowic i Strzegocina. Pierwszy z wymienionych kompleksów jest fragmentem większego sięgającego gminy Nowe Miasto, natomiast drugi jest odizolowany i nie kontaktuje się bezpośrednio z innymi kompleksami leśnymi. Pozostałe lasy zajmują niewielkie powierzchnie i występują w postaci płatów porozrzucanych wśród pól głównie w rejonie wsi Kowalewice i Stpice. Największy udział lasów w powierzchni ogółem (powyżej 10%) występuje w następujących sołectwach: - Klukówek (49,6%), - Świeszewko (22,9%), - Stpice (21,4%), - Strzegocin (21,1%), - Wyrzyki-Pękale (11,4%), - Prusinowice (10,7%), - Kowalewice Włościańskie (10,1%).

Najmniejszy udział lasów w powierzchni ogółem (poniżej 3%) występuje w sołectwach: - Świercze-Siółki (0,7%), - Klukowo (1,1%), - Gąsiorowo (1,7%), - Świeszewo (2,2%%), - Gaj (2,5%), - Gąsiorówek (2,5%) - Świerkowo (2,6%), - Bylice (2,9%). Przeważająca część lasów posiada drzewostan sztucznie wprowadzony, typu jednowiekowych i jednowarstwowych monokultur, wśród których dominują

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 8 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO drzewostany sosnowe. Gatunkami uzupełniającymi są: brzoza, dąb, grab i olcha. Drzewostan pochodzący z naturalnego odnowienia występuje na siedliskach podmokłych oraz sporadycznie jako domieszka w starszych kompleksach leśnych. Wiek drzewostanu nie przekracza na ogół 60 lat – są to głównie młodniki, drągowiny i młode drzewostany w wieku nieprodukcyjnym. W krajobrazie gminy dominują pola uprawne oraz zabudowa zwarta i rozproszona wraz z towarzyszącą jej zielenią: rośliny uprawne, ozdobne i zbiorowiska chwastów ruderalnych. W obrębie gminy Świercze funkcjonuje system powiązań przyrodniczych bazujący na dwóch podstawowych elementach:  kompleksach leśnych i zadrzewieniach stanowiących rejony swobodnej migracji faunistycznej,  dolinkach bocznych oraz obniżeniach i zagłębieniach bezodpływowych umożliwiających lokalne migracje faunistyczne oraz powiązania obiektów przyrodniczych w skali miejscowej. Ciągi te łączą się z ciągiem powiązań przyrodniczych o znaczeniu krajowym (wg koncepcji ECONET) funkcjonującym w dolinie Wkry oraz z ciągiem powiązań o znaczeniu międzynarodowym w dolinie Narwi i Wisły. 3.1.4. Gleby Większość gleb na terenie gminy wytworzona jest z glin zwałowych moreny dennej w różnym stopniu spiaszczonych. Gleby wytworzone z piasków całkowitych stanowią ok. 25%. Typologia gleb jest mało zróżnicowana, przeważają gleby brunatne wyługowane i gleby bielicowe. Miejscowo w dnach dolin występują czarne ziemie zdegradowane. W układzie przestrzennym gminy poszczególne typy gleb wykazują znaczne przemieszanie. W zachodniej części gminy przeważają bielice na piaskach gliniastych płytko podścielonych gliną. Obszary w części wschodniej, południowej i środkowej to mozaika gleb bielicowych i gleb brunatnych wyługowanych wytworzonych z piasków jak i glin piaszczystych. Pod względem przydatności rolniczej przeważają (ok. 47% pow. gruntów ornych) gleby bardzo dobre i dobre zaliczane do kompleksu 2-go(pszenny dobry), 4-go (żytni bardzo dobry) i 8-go (zbożowo-pastewny mocny) i skupione są w środkowo-zachodniej i północno- wschodniej części gminy (Bylice, Wyrzyki, Świercze, Ostrzeniewo, Gołębie, Dziarno, Kosiorowo). Mniejsze izolowane płaty takich gleb występują również w rejonie wsi: Świerkowo, Bruliny, Godacze i Brodowo. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klasy IIIa , IIIb i IVa. Są to przeważnie gleby strukturalne o dobrze wykształconym poziomie próchnicznym, zasobne w składniki pokarmowe oraz posiadają w miarę prawidłowe stosunki wodne. Stanowią podstawową bazę dla produkcji rolnej gminy. Gleby zaliczane do kompleksów 5-go(żytni dobry), 6-go (żytni słaby) i 9-go(zbożowo- pastewny słaby) zajmują ok. 45% gruntów ornych i występują na pozostałym obszarze gminy. W klasyfikacji bonitacyjnej zaliczane są do klasy IVa , IVb i V. Gleby te są dość wrażliwe na suszę, mają często słabą zdolność zatrzymywania wody, są mniej zasobne w składniki pokarmowe oraz lekkie do uprawy mechanicznej. Do głównych roślin uprawnych należą tu żyto, ziemniaki oraz niektóre warzywa, a także przy odpowiedniej agrotechnice jęczmień i niektóre odmiany pszenicy. Gleby słabe jakościowo należące do kompleksu 7-go (żytni bardzo słaby) zajmują ok. 8% pow. gruntów ornych ( głównie VI klasa bonitacyjna) i występują w postaci niewielkich izolowanych płatów w rejonie wsi : Gaj, Klukówek, Świeszewko, Prusinowice, Dziarno,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 9 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Chmielewo i Sulkowo. Obszary takich gleb są rolniczo mało przydatne. Wskazane jest tu utrzymanie ekstensywnego poziomu produkcji rolnej lub zmiana przeznaczenia na cele nierolnicze – zalesienia. W dolinach cieków i zagłębieniach bezodpływowych występują czarne ziemie zdegradowane wytworzone najczęściej na piaskach naglinowych oraz płytkie gleby pobagienne. Grunty te użytkowane są jako trwałe użytki zielone. Pod względem przydatności rolniczej zaliczane są głównie do kompleksu 2z – użytki zielone średnie.

3.1.5. Wody powierzchniowe Pod względem hydrograficznym cały analizowany obszar znajduje się w dorzeczu Narwi – prawobrzeżnego dopływu rzeki Wisły. Zachodnia i południowa część gminy odwadniana jest przez dopływy Wkry, natomiast północna i wschodnia część za pośrednictwem Przewodówki i Niestępówki bezpośrednio do Narwi. Z niewielkiego – północnego i środkowego fragmentu gminy wody powierzchniowe odprowadzane są za pośrednictwem Kolnicy do rzeki Sony – lewobrzeżnego dopływu Wkry. Jest więc obszar gminy Świercze nie tylko terenem wododziałowym, ale jednocześnie źródliskowym dla licznych cieków biorących początek w tym rejonie. Większość cieków powierzchniowych to przekształcone antropogenicznie strumienie naturalne oraz rowy melioracyjne. Naturalny charakter zachowały na przeważającej długości rzeki Turka i Kolnica. Przez teren wsi gminnej przebiega lokalny wododział, oddzielający zlewnię Niestępówki (dopływ Narwi) oraz zlewnię Sony (dopływ Wkry). Cieki stałe nie przepływają przez teren miejscowości Świercze, natomiast w zachodniej części wsi, w obniżeniu doliny tworzą się cieki okresowe. Większość rzek – poza lewobrzeżnym dopływem Wkry – rzeką Turką została zakwalifikowana do rzek o ograniczonych zasobach nie gwarantujących w pełni pokrycia potrzeb wodnych. Przeciwdziałać (lub zmniejszać) deficytowi wód powierzchniowych może retencja. Zespół Rzeczoznawców SIiTWiM w opracowaniu z 1989 r. “Weryfikacja zabudowy rzek i magazynowanie wód powierzchniowych dla pokrycia potrzeb wodnych użytkowników na terenie woj. ciechanowskiego” wskazywał na potrzebę realizacji dużego zbiornika wodnego Kościesze na rzece Kolnicy.

3.1.6. Wody podziemne Na terenie gminy Świercze wody podziemne rozpoznane zostały w utworach trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Wśród osadów trzeciorzędowych warstwy wodonośne występują w utworach:  oligocenu – z uwagi na niewielką miąższość piasków wodonośnych zalegających na głębokości 250 – 270 m i ich niskie parametry filtracyjne wydajność tego poziomu jest niewielka. Woda z tego poziomu charakteryzuje się dobrą jakością,  miocenu - poziom ten występujący na głębokości 210 – 240 m charakteryzuje się znaczną wydajnością, lecz woda nie nadaje się do picia z uwagi na brunatne zabarwienie pyłem węglowym. Podstawowe znaczenie dla zaopatrzenia w wodę mają czwartorzędowe poziomy wodonośne. Z rozpoznania warunków hydrogeologicznych wynika, że na terenie gminy

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 10 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Świercze w większości występują korzystne warunki zaopatrzenia w wodę tj. są możliwości uzyskania wydajności z pojedynczego otworu w wysokości 40 – 100 m3/godz. Niekorzystne warunki występują w rejonie Klukowo – Świeszewko - Świerkowo oraz Kościesze – Gaj - Wyrzyki tj. w zachodniej i północnej części gminy. Potencjalne wydajności pojedynczych studni 2- 10 m3/godz. a nawet poniżej 2 m3/godz. wskazują na deficyt wód podziemnych. Najbardziej wydajny poziom wodonośny związany jest z występowaniem osadów rzecznych w kopalnej dolinie na głębokości 50 – 70 m. Wydajność płytszych warstw wodonośnych jest niższa, a ich przestrzenne rozmieszczenie jest stosunkowo słabo rozpoznane z uwagi na nieliczne udokumentowane wiercenia.

3.1.7. Klimat Warunki klimatyczne gminy Świercze nie różnią się zasadniczo od sąsiednich terenów. Dobre warunki klimatyczne dotyczą wysoczyzn: w ciepłej porze roku temperatury średnie przekraczają 130 a średnie miesięczne temperatury i maksymalne dobowe wskazują na bardzo korzystne warunki termiczne w ciągu całego roku. Wartość średniej temperatury dla najchłodniejszego miesiąca lutego wynosi – 3,70C, natomiast dla najcieplejszego miesiąca lipca osiąga 17,90C.

Doliny rzek stanowią natomiast typowe obszary akumulacji i zalegania chłodnego powietrza oraz występowania częstych inwersji termicznych. Niezależnie od powietrza chłodnego zalegającego w dolinach następuje akumulacja zimnych mas z terenów wyżej położonych, które jako cięższe grawitacyjnie zsuwają się po zboczach z górnych odcinków dolin. Spływ najintensywniej odbywa się wzdłuż lokalnych obniżeń cieków. W związku z dużą wilgotnością często występują mgły mające bardzo niekorzystny wpływ na warunki klimatyczne: skracają czas promieniowania słonecznego, utrudniają promieniowanie oraz rozpraszają zanieczyszczenia. Obszary położone poza dolinami rzek oraz terenowymi obniżeniami o zwierciadle wód gruntowych zalegającym poniżej 2 m, dostatecznie przewietrzane charakteryzują się dobrymi warunkami klimatu lokalnego. Opady na terenie gminy należą do najniższych w Polsce – roczna suma opadu atmosferycznego wynosi 495 mm. Na omawianym terenie przeważają wiatry z kierunków zachodnich, osiągające zwłaszcza zimą największe prędkości – do 6,4 m/sek. Średnie prędkości wiatru (łącznie dla wszystkich kierunków) wynoszą od 3,2 m/sek. w październiku do 5,0 m/sek. w styczniu.

3.1.8. Surowce mineralne Obszar objęty opracowaniem nie należy do zasobnych w surowce mineralne i nie ma do tej pory udokumentowanych zasobów złóż. Na terenie gminy występuje obecnie tylko jedno złoże kruszywa naturalnego – piasku ze żwirem o zasobach zarejestrowanych – złoże Prusinowice. Jest to złoże pochodzenia czwartorzędowego o formie pokładowej i jednym pokładzie. Eksploatowane jest okresowo w małych ilościach. Zasoby geologiczne tego złoża wynoszą 57 tys. ton i zasoby przemysłowe 47 tys. ton (wg Bilansu Kopalin z 31 XII 1994 roku). Jest to złoże niekolizyjne z ochroną środowiska, perspektywiczne dla rozwoju gminy. Piaski różnych frakcji mogące mieć zastosowanie jako materiał budowlany i drogowy występują głównie na sandrze w zachodniej części gminy oraz w obrębie kemów. Miąższość i jakość ich są zmienne i mogą być eksploatowane na potrzeby lokalne. Z kolei piaski ze żwirami (pospółki) występują w pojedynczych wzgórzach ozów i moren czołowych i należą

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 11 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO do różnych frakcji. Są one przeważnie zapylone i zaglinione. Mogą być zastosowane na potrzeby lokalne do produkcji wyrobów betonowych oraz dla drogownictwa. Na analizowanym obszarze w końcu 1995 roku zinwentaryzowano łącznie 7 punktów eksploatacji odsłonięć kopalin pochodzenia czwartorzędowego w miejscowościach: - Godacze - piasek różnoziarnisty (w przewadze drobnoziarnisty), - Strzegocin - piasek różnoziarnisty oraz piasek ze żwirem, - Prusinowice - piasek różnoziarnisty ( w przewadze drobnoziarnisty), - Świeszewko - piasek różnoziarnisty (w przewadze gruboziarnisty), - Świerkowo - pospółka, piasek różnoziarnisty, - Chmielewo - piasek drobnoziarnisty. Obecnie prowadzona jest eksploatacja piasku różnoziarnistego w Świeszewku, w po- zostałych punktach eksploatacja nie jest prowadzona. Kopaliną są głównie czwartorzędowe piaski różnoziarniste ze żwirem i domieszką otoczaków, wykorzystywane dla potrzeb budownictwa indywidualnego i drogownictwa. Część wyrobisk poeksploatacyjnych została samoistnie porośnięta krzewami i zalesiona, na części została przeprowadzona rekultywacja w kierunku rolnym. Na obszarze gminy są trzy rejony prognostyczne dla kruszywa naturalnego (Świerkowo, Świeszewko i Wyrzyki) oraz jedno dla iłów w rejonie wsi Godacze. Iły przydatne dla wyrobów ceramiki budowlanej występują prawdopodobnie jako większe soczewki wśród występujących na terenie gminy dużej ilości mułków zastoiskowych. Na wyznaczonych obszarach prognostycznych powinny być prowadzone prace mające na celu udokumentowanie tych złóż oraz wykazanie opłacalności ich eksploatacji.

3.2. Jakość podstawowych elementów środowiska 3.2.1. Stan czystości wód podziemnych Koncepcja monitoringu zwykłych wód podziemnych zakłada tworzenie sieci krajowej, regionalnych i lokalnych. Jedynie w ramach monitoringu krajowego badana jest jakość wód na terenie gminy Świercze. Badania wykonywane przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie dotyczyły jakości wód gruntowych w studni gospodarczej w Ostrzeniewie. Głębokość stropu warstwy wodonośnej wynosi 4,7 m. Badane ujęcie wody znajduje się w obrębie obszarów zabudowanych. Od roku 1995 obserwuje się pogorszenie jakości tych wód z II klasy w latach 1991-1994 do parametrów III klasy czystości. Tak poważne zanieczyszczenie płytkich warstw wodonośnych jest konsekwencją niewłaściwej gospodarki ściekowej. Klasa III jest najniższa w klasyfikacji (nie wyróżnia się wód pozaklasowych). W przypadku stwierdzenia w wodzie stężeń wyższych niż określone dla klasy III, wody klasyfikuje się do tej klasy. W bliskiej odległości od południowej granicy gminy, w ramach monitoringu krajowego badana była jakość wód wgłębnych ujęcia komunalnego w Nasielsku. Występują tu wody w utworach czwartorzędowych. Głębokość stropu warstwy wodonośnej wynosi 61,5 m. W rejonie ujęcia są grunty rolne i pojedyncze gospodarstwa. W latach 1991-1998 stwierdzono II klasę czystości, co odpowiada średniej jakości. Z przytoczonych danych wynika, że najniższą jakość wód podziemnych stwierdza się w wodach pierwszego poziomu wodonośnego. Potwierdzają ten fakt również badania prowadzone przez wojewódzkie i terenowe służby sanitarne. Niską jakość wód stwierdzono w obrębie obszarów, gdzie zwierciadło wody zalega płytko pod powierzchnią terenu oraz na terenach zabudowanych. Ponieważ korzysta z tego poziomu znaczna ilość użytkowników

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 12 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obszaru zlewni w sposób bezpośredni oraz pośrednio poprzez zasilanie głębszych poziomów, jego stan czystości jest bardzo ważny. Źródłami zanieczyszczeń wód mogą być nieszczelne szamba, niewłaściwa lokalizacja studni względem szamb, przecieki do studni kopanych, spływ nawozów z pól oraz zanieczyszczenia punktowe w wyniku działalności gospodarczej.

3.2.2. Stan czystości wód powierzchniowych Na terenie gminy żadna z rzek nie została objęta badaniami kontrolnymi stanu czystości wód. Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, czy zakładana dla wszystkich rzek płynących w obrębie gminy – II klasa czystości jest zachowana.

3.2.3. Stan czystości gleb Najmniej zdegradowanym elementem środowiska naturalnego gminy są gleby. Gleby należy w większości uznać za bardzo kwaśne ( pH < 4,6 ) lub kwaśne ( 4,6 – 5,5 ). Zawartość kadmu, miedzi niklu, ołowiu i cynku kształtują się na niskim poziomie i nieprzekraczaną zawartości dopuszczalnych, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku ( Dz. U. Nr 165, poz. 1359 ) w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Gleby posiadają warunki do produkcji żywności o wysokich parametrach jakościowych

3.2.4.Warunki aerosanitarne Na terenie gminy nie są prowadzone pomiary zanieczyszczenia powietrza (stężenie m.in. związków siarki i azotu). Do źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza o lokalnym, ograniczonym zasięgu należą paleniska indywidualne oraz środki transportu. Na pogorszenie warunków aerosanitarnych wpływają również zakłady produkcyjno-usługowe. Mają one niewielki zasięg oddziaływania i nie stanowią dużego zagrożenia dla środowiska. Nie zaobserwowano również szkodliwego wpływu miasta Nasielska na stan higieny atmosfery, ponieważ obszar koncentracji źródeł emisji zanieczyszczeń znajduje się w znacznej odległości od południowej granicy gminy Świercze.

3.3. Obszary i obiekty chronione 3.3.1. Użytek ekologiczny Rozporządzeniem Wojewody Ciechanowskiego nr 12/96 z dnia 30 października 1996 roku (Dz. Urzędowy Woj. Ciechanowskiego nr 30 z dnia 12 listopada 1996 r.) uznany został za podlegający ochronie użytek ekologiczny o powierzchni 1,49 ha (w powiecie pułtuskim jest 10 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 10,4 ha). Użytek ten stanowi lokalną ostoję zwierzyny zapewniającą schronienie, lęgowiska dla ptactwa oraz pożywienie. Położony jest w środkowo-wschodniej części gminy, na gruntach wsi Strzegocin, w leśnictwie Świercze oddz. 98g. Objęty ochroną teren – cenny przyrodniczo i krajobrazowo, jest w przeważającej części podmokły i niedostępny. Brak możliwości uprawy oraz innego wykorzystania gospodarczego sprawił, że pozostał w stanie zbliżonym do naturalnego.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 13 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3.3.2. Parki podworskie Na terenie gminy występują cenne, wielogatunkowe zespoły roślinności drzewiastej wymagające szczególnej ochrony w miejscowościach:  Bruliny,  Gąsiorówek,  Kowalewice Włościańskie,  Strzegocin, Dwa parki podworskie z XIX wieku znajdujące się w miejscowościach: Kowalewice Włościańskie o powierzchni 4,4 ha i Strzegocin o powierzchni 8 ha uznane w 1976 roku za zabytkowe chronione na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) i pozostają pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Pozostałe parki nie posiadają określonego statusu prawnego, część z nich może być uznana za zabytkowe lub wiejskie, część z racji znacznego zniszczenia drzewostanu pozostanie zadrzewieniami.

3.3.3. Pomniki przyrody Elementami wzbogacającymi krajobraz i podlegającymi ochronie są pomniki przyrody żywej (pojedyncze drzewa, grupy drzew) oraz pomniki przyrody nieożywionej (głazy narzutowe). Obiekty te występują w różnych rejonach gminy, w większości wchodzą w skład drzewostanów parkowych. Wszystkie pomniki przyrody mają dużą wartość przyrodniczą, są znaczącymi elementami krajobrazu wsi oraz terenów rolnych. Na terenie gminy Świercze pomniki przyrody występują w miejscowościach:  Strzegocin (teren parku) - jesion wyniosły - wys. 28 m, - dąb szypułkowy - wys. 23 m, - lipa drobnolistna - wys. 28 m,  Gaj (teren parku) - jesion wyniosły - wys. 18 m,  Bruliny (teren parku) - 8 lip drobnolistnych - wys. 19 m,  Strzegocin (przed kościołem) - 2 lipy drobnolistne - wys. 19 m,  Świerkowo (teren dawnego parku) - 2 egz. białodrzewu - wys. 21 m,  Świerkowo (teren parku) - klon srebrzysty - wys. 19 m,  Gaj (na skraju byłego wyrobiska) - głaz narzutowy - obw. 933 cm. 3.3.4. Lasy ochronne Na terenie gminy Świercze lasy ochronne występują w środkowej części gminy w Leśnictwie Świercze, Uroczysku Strzegocin. Są to lasy położone w obrębie wododziału między zlewnią rzeki Sony a Niestępówki, pełniące funkcje wodochronne m.in. regulują spływy powierzchniowe i sprzyjają retencji wód. Są to również lasy o wysokich walorach przyrodniczych. 3.3.5. Chroniona zlewnia rzeki Narwi Przeważająca część powiatu pułtuskiego objęta jest szczególną ochroną ze względu na ujęcie powierzchniowe wody w Wieliszewie dla mieszkańców Warszawy. Obszar ten

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 14 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obejmuje fragment zlewni rzeki Narew. Wschodnia część gminy Świercze leżąca w zasięgu zlewni chronionej tej rzeki powinna być objęta szczególną troską w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, hodowli, utylizacji odpadów, chemizacji i stosowania środków ochrony roślin. Zgodnie z Zarządzeniem Prezesa Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej z dnia 15.02.1972r. (M.P. Nr 15, poz. 103), dla rzeki Narwi płynącej w obrębie dawnego woj. ciechanowskiego zakłada się I klasę czystości. 3.3.6. Strefy ochronne ujęcia wody w Klukówku

Ujęcie wody zlokalizowane na terenie wsi Klukówek składa się z 2 studni głębinowych. Studnia nr 1 o głębokości 58 m odwiercona została w 1993 roku, natomiast nr 2 o głębokości 60 m - w 1978 roku. Do eksploatacji ujmowana jest woda z utworów czwartorzędowych z II warstwy wodonośnej, która z uwagi na znaczną miąższość i odizolowanie od utworów powierzchniowych (30-metrową warstwą izolacyjną w postaci utworów nieprzepuszczalnych – gliny) posiada charakter użytkowy. Nawiercone zwierciadło wody ujmowanego poziomu wodonośnego występuje na głębokości 32 m (30 m), jest pod ciśnieniem hydrostatycznym i stabilizuje się na głębokości 15,32 m (13,75 m). Zasoby eksploatacyjne ujęcia wody zostały zatwierdzone decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie nr 37/93 z dnia 21.10.1993 roku w ilości 76 m3/h przy depresji 4 m. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 05.11.1991 r. ujęcie wody wymaga ustanowienia strefy ochronnej bezpośredniej i pośredniej (zewnętrznej i wewnętrznej). Teren ochrony bezpośredniej obejmuje studnię wraz z terenem przyległym o szerokości 10 m. Teren ochrony pośredniej wymiarowany jest 30 – dniowym (wewnętrzny) i 25 letnim (zewnętrzny) czasem dopływu wody do ujęcia. Obliczony w operacie wodnoprawnym - blisko 30 letni czas migracji zanieczyszczonych wód przez strefę aeracji (2 m żwirów i 30 m gliny) wskazuje, że dla tego ujęcia wody nie należy wyznaczać terenu ochrony pośredniej. Zgodnie z decyzją nr OSL.I.6210.129-1/96 z dnia 23.10.1996 Urząd Wojewódzki w Ciechanowie ustanowił strefę ochrony sanitarnej pośredniej zewnętrznej o promieniu 150 m z zakazem lokalizacji obiektów uciążliwych pod względem sanitarnym, m.in. cmentarzy, wysypisk, oczyszczalni ścieków, stacji paliw, ferm chowu zwierząt itd.

3.4. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej. 3.4.1. Jakość użytków rolnych Zintegrowany wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej obliczony przez IUNG Puławy (uwzględniający ocenę punktową gleb, rzeźby terenu, agroklimatu i warunków wodnych) wynosi dla gm. Świercze 65,4 punktów (w skali 100-punktowej), wobec wskaźnika najwyższego w powiecie pułtuskim 72,6 pkt. dla gm. Gzy oraz najniższego po 49,4 pkt. dla gm. Obryte i Zatory Miernikiem przydatności rolniczej gruntów jest również klasyfikacja bonitacyjna. Strukturę jakości gleb wg klas bonitacyjnych przedstawia poniższe zestawienie: Grunty orne Użytki zielone Klasy Klasy Struktura% Struktura % bonitacyjne bonitacyjne I - II - I – II -

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 15 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO IIIa 1,8 IIIb 10,7 III 7,3 IV a 33,4 IV b 25,3 IV 65,7 V 18,1 V 25,2 VI 10,3 VI 1,8 VIz 0,4 VIz 0,0 Gmina Świercze charakteryzuje się glebami dobrymi jakościowo. Grunty orne dobre i średnie jakościowo zaliczane do klas III-IV stanowią ok. 71% ogółu gruntów ornych (średnio w powiecie pułtuskim ok. 64%). W układzie przestrzennym gminy najkorzystniejsza dla rolnictwa struktura gruntów ornych (80 – 90% kl. III-IV) występuje w rejonie wsi Dziarno, Kosiorowo, Świercze, Kościesze, Klukowo, Bylice, Gąsiorowo i Świercze-Siółki. W sołectwach: Brodowo, Klukówek i Prusinowice gleby słabe jakościowo kl. V – VI zajmują ok. 60% gruntów ornych. Struktura użytków zielonych wg klas bonitacyjnych odznacza się przewagą łąk i pastwisk dobrych jakościowo ok. 71% to kl. III-IV. Takie użytki zielone dominują w sołectwach: Bruliny, Bylice, Dziarno, Gąsiorowo, Gąsiorówek, Godacze, Klukowo, Kosiorowo, Sulkowo, Świercze, Świercze-Siółki, Świeszewko, Świeszewo, Świerkowo, Wyrzyki i Wyrzyki-Pękale. Użytki zielone słabe jakościowo (przewaga kl. V-VIz) występuje w sołectwach: Gaj, Chmielewo, Klukówek i Ostrzeniewo. Przestrzenne zróżnicowanie jakości terenów użytkowanych rolniczo wskazuje, że skupiska gleb najbardziej przydatnych dla produkcji rolnej występują w środkowo-zachodniej i północno-wschodniej części gminy. Gleby słabe jakościowo w postaci niewielkich izolowanych płatów skupione są rejonie wsi: Gaj, Klukówek, Świeszewko, Prusinowice, Sulkowo, Dziarno i Chmielewo. Gleby te o niskiej efektywności dla produkcji rolnej mogą być w pierwszej kolejności wykorzystane na cele nierolnicze, najlepiej pod zalesienie. Łączny obszar gruntów podlegający ochronie z mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych obejmuje 5 562 ha tj. ok. 71% użytków rolnych, w tym: - grunty orne zaliczane do I-IV klasy bonitacyjnej - 4 437 ha tj. ok.57 % użytków rolnych, - łąki i pastwiska na glebach pochodzenia organicznego (1 125 ha zaliczane do kl. III-IV). 3.4.2. Struktura użytkowania gruntów Ważnymi elementami dla określenia rozwoju rolnictwa oraz przestrzennego rozmieszczenia potencjałów produkcyjnych są formy użytkowania gruntów, własności użytków rolnych i struktura indywidualnych gospodarstw rolnych.

Trwałe formy użytkowania gruntów w granicach administracyjnych gm. Świercze wg stanu na 31.12.2011 r. przedstawia zestawienie :

Wyszczególnienie Powierzchnia ha Struktura % 1. Użytki rolne 7 702 82,5 2. Grunty pod lasami i zadrzewieniami 974 10,4 3. Grunty pod wodami 45 0,5 4. Tereny komunikacyjne 229 2,5 5. Tereny osiedlowe 309 3,3 6. Tereny różne i nieużytki 78 0,8

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 16 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Powierzchnia ogółem 9 337 100

Gmina odznacza się stosunkowo wysokim udziałem użytków rolnych (ok. 82,5%), wobec średniego w powiecie pułtuskim - ok. 70% oraz stosunkowo niskim udziałem gruntów pod lasami i zadrzewieniami – 10,4% (powiat - 18,8%).

Struktura użytkowania gruntów wskazuje na dominującą rolę produkcji rolnej w strukturze gospodarczej gminy. Wykorzystanie gruntów na cele rolnicze jest zróżnicowane przestrzennie. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów poszczególnych sołectw wynosi od ok. 45% we wsi Klukówek do ok. 94% we wsi Gołębie, co wynika głównie z rozmieszczenia terenów leśnych i zadrzewionych. Tereny użytkowane rolniczo zajmują 7 702 ha, co stanowi ok. 82,5 % ogólnej powierzchni gminy. 3.4.3. Struktura użytków rolnych przedstawia się następująco:

Wyszczególnienie Powierzchnia Struktura % ha gmina powiat pułtuski - grunty orne 5 889 76,5 76,5 - sady 146 1,9 1,1 - łąki 419 5,4 14,8 - pastwiska 1 248 16,2 7,6 Użytki rolne razem 7 702 100,0 100,0

W strukturze użytków rolnych dominują grunty orne ok. 76,5% użytków rolnych. W poszczególnych sołectwach udział gruntów ornych w użytkach rolnych jest mało zróżnicowany od 61,2% we wsi Brodowo do ok. 86% we wsi Gaj, zależny głównie od ilości i rozmieszczenia trwałych użytków zielonych. W gminie Świercze udział trwałych użytków zielonych w powierzchni użytków rolnych wynosi ok. 21.6% (średnio w powiecie pułtuskim - ok.22%) i jest zróżnicowany w układzie przestrzennym gminy od ok. 10% we wsi Klukowo, Klukówek do ok. 36% we wsi Brodowo. Największe kompleksy użytków zielonych (26 - 36% uż. rol.) występują w rejonach wsi: Brodowo, Sulkowo, Ostrzeniewo, Wyrzyki natomiast najmniej (poniżej 15%) w sołectwach Gaj, Gołębie, Klukowo, Klukówek, Kościesze, Świeszewo. Udział sadów w strukturze użytków rolnych jest stosunkowo wysoki 2,4%, wobec 1,1% średnio w powiecie pułtuskim. Są to głównie sady przydomowe nie mające większego znaczenia w towarowej produkcji sadowniczej.

3.4.4. Melioracje Na obszarze gminy Świercze na koniec 2011 r. zostało zmeliorowane 1 774ha użytków rolnych, w tym 1 575 ha gruntów ornych i 199 ha użytków zielonych. Stopień zaspokojenia potrzeb wynosił 23,7 % użytków rolnych (na gruntach ornych – 24,2 % a na użytkach zielonych – 20,4%) i był niższy niż średnio w skali powiatu pułtuskiego – 47,9% użytki rolne (grunty orne – 51,7% użytki zielone – 29,2%). Użytki rolne wymagające zabiegów melioracyjnych obejmują powierzchnię 5 782 ha, w tym grunty orne – 4 314ha, użytki zielone – 1 468ha.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 17 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3.4.5. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych Według danych spisu rolnego 2010 r. na obszarze gminy było 541 indywidualnych gospodarstw rolnych (o pow. powyżej 1 ha). Średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa wynosiła w gminie 13,6 ha (w tym 10,0 ha użytków rolnych) i była wyższa niż średnio w powiecie pułtuskim 11,4 ha, jak i w woj. mazowieckim – 8,4 ha. Poniższe dane (struktura obszarową gospodarstw rolnych w gm. Świercze wg danych spisu rolnego 2010 r.) wskazują, że na obszarze gminy przeważają gospo- darstwa małe i średnie o powierzchni do 10 ha, które stanowią ok. 55,2% ogółu gospodarstw (powiat ok. 58,5%). Gospodarstwa duże i bardzo duże o powierzchni ponad 15 ha stanowią ok. 26,4 %, wobec ok. 19,1% średnio w powiecie pułtuskim i ok. 8 % w woj. mazowieckim.

Grupy Liczba obszarowe Struktura% gospodarstw gospodarstw gmina powiat pułtuski do 1 ha 19 3,4 4,6 1 - 5 ha 144 25,7 27,5 5 - 10 ha 165 29,5 31,0 10 - 15 ha 84 15,0 17,8 15 i więcej 148 26,4 19,1 Razem 560 100,0 100,0

W porównaniu do danych spisu rolnego 2002 r. na terenie gminy liczba indywidualnych gospodarstw ( o pow. powyżej 1 ha) zmniejszyła się z 658 w 2002 r. do 541 w 2010 r. W tym samym okresie znacznie zmniejszyła ilość gospodarstw rolnych (o pow. do 1 ha ) z 166 do 19. Zmiany ilości i struktury obszarowej gospodarstw w latach 2002 - 2010 przedstawia poniższe zestawienie: Grupy obszarowe 2002r. 2010r. gospodarstw Liczba Liczba Struktura gospodarst gospodarst Struktura% % w w do 1 ha 166 20,1 19 3,4 1 - 5 ha 200 24,3 144 25,7 5 -10 ha 178 21,6 165 29,5 10 - 15 ha 140 17,0 84 15,0 15 ha i więcej 140 17,0 148 26,4 Razem 824 100,0 560 100,0

Powyższe dane wskazują na znaczny wzrost udziału gospodarstw dużych obszarowo o pow. powyżej 15 ha z ok. 17 % w 2002 r. do 26,4 % w 2002 r przy jednoczesnym zmniejszeniu się udziału gospodarstw małych o pow. do 1 ha o ok. 16,7%.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 18 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Dane spisu rolnego 2010r. informują, że w indywidualnych gospodarstwach rolnych zamieszkuje 2 817 osób, z czego pracę wyłącznie w swoim gospodarstwie deklarują 960 osób tj. ok. 34% (powiat pułtuski – ok. 37%).

3.4.6. Główne kierunki produkcji rolnej Na terenie gm. Świercze w produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, które zajmują ok. 75% powierzchni zasiewów. W grupie roślin zbożowych ok. 41% stanowią tzw. zboża intensywne – pszenica, jęczmień, pszenżyto (średnio w powiecie pułtuskim ok. 25%) Rośliny przemysłowe i rzepak zajmują ok. 10,7 % pow. zasiewów natomiast ziemniaki stanowią zaledwie ok. 2,2 % ogółu upraw. Uprawy roślin pastewnych, które zajmują ok. 12,1 % powierzchni zasiewów, stanowią uzupełnienie naturalnej bazy paszowej dla produkcji zwierzęcej. W produkcji zwierzęcej przeważa chów bydła i trzody chlewnej. Stan pogłowia zwierząt gospodarskich wg spisu rolnego 2010 r przedstawiał się następująco: - bydło ogółem – 4 745 szt., w tym krowy – 2 390 szt. - trzoda chlewna – 3 435 szt. Obsada zwierząt na 100 ha użytków rolnych wynosiła: bydło – 142 szt. (powiat pułtuskim - 156 szt.), trzoda chlewna – 196 szt. (powiat – 116 szt.). Wielkości te świadczą o wyższym poziomie produkcji zwierzęcej , szczególnie w zakresie chowu trzody chlewnej niż średnio w powiecie pułtuskim. Gmina Świercze odznacza się średnio intensywną produkcją zwierzęcą i roślinną. Produkcję zwierzęcą jako dominujący kierunek zadeklarowało ok. 24% gospodarstw indywidualnych, a mieszaną (roślinną i zwierzęcą) - ok. 41% gospodarstw rolnych. Na terenie gminy nie występuje w skali masowej specjalistyczna produkcja rolna. Do głównych działalności w tym zakresie należy produkcja drobiu. Ogólna powierzchnia kurników wynosi ok.3 662 m2 . Na terenie gminy występuje produkcja ogrodnicza pod osłonami w tunelach foliowych o łącznej powierzchni ok. 3,1 tys.m2 .

3.4.7. Obsługa rolnictwa  Zaopatrzenie w środki do produkcji rolnej (nawozy, pasze, środki ochrony roślin) prowadzą prywatne jednostki gospodarcze (Strzegocin, Świercze )  Skup surowców rolniczych prowadzony jest głównie przez zakłady przetwórcze. Mleko skupują mleczarnie w Ciechanowie, Winnicy, Wyszkowie bezpośrednio z gospodarstw lub poprzez istniejące zlewnie mleka. Żywiec wieprzowy i wołowy zbywany jest przez rolników do Zakładów Mięsnych zlokalizowanych w sąsiednich gminach.  W zakresie mechanizacji prac polowych występują różne formy usług sąsiedzkich. Według danych spisu rolnego 2010r.gospodarstwa indywidualne są stosunkowo dobrze wyposażone w ciągniki i sprzęt rolniczy. Około 90 % gospodarstw posiada ciągnik (średnio w gminach powiatu pułtuskiego - 60%).  Obsługę weterynaryjną dla obszaru całej gminy pełnią prywatne lecznice weterynaryjne w Świerczach i Gołębiach.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 19 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Głównym ośrodkiem skupiającym usługi dla rolnictwa jest wieś gminna Świercze. Rolnicy korzystają również z usług zlokalizowanych na terenie miast Pułtuska, Nasielska oraz gminy Sońsk. Na terenie gminy nie występują przeszkody w zakresie organizacji punktów obrotu produktami rolniczymi, jak i punktów zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej.

3.5. Zagrożenia dla elementów środowiska przyrodniczego oraz wymogi ochrony  Przekształcanie rzeźby terenu w wyniku eksploatacji kruszywa naturalnego metodą odkrywkową. Na terenie gminy znajdują się czynne i potencjalne wyrobiska kruszywa naturalnego.  Drenujący wpływ zbiorników wód powierzchniowych w wyeksploatowanych wyrobiskach piasku i żwiru.  Zajmowanie terenów o naturalnej rzeźbie na potrzeby osadnictwa i infrastruktury technicznej, budowa nasypów i wykopów przy realizacji dróg, infrastruktury technicznej oraz budynków mieszkalnych (związane często z tym wyrównywaniem deniwelety terenu).  Nielegalne wydobywanie piasku i żwiru na lokalne potrzeby mieszkańców.  Środki ochrony roślin i nawozy wypłukiwane z terenów pól uprawnych (głównie związki azotu i fosforu), dotyczy to terenów, gdzie dominuje rolniczy sposób zagospodarowania terenu; przyjmuje się, że około 50-60% zanieczyszczeń wód w bilansie ogólnym pochodzi ze źródeł obszarowych.  Negatywne oddziaływanie obiektu emitującego uciążliwości przekraczające granice działki właściciela tego obiektu z wyjątkiem inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej.  Lokalizacja przedsięwzięć mogących spowodować przekroczenie standardów jakości środowiska oraz zagrożenie funkcjonowania lokalnych ekosystemów, a także zagrożenie dla zdrowia ludzi w obrębie terenów zamieszkania (nie dotyczy inwestycji celu publicznego: drogi i infrastruktura techniczna.  Odprowadzanie do wód powierzchniowych i gruntu ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych.  Zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego tzn. smary, oleje oraz substancje przedostające się do atmosfery, które opadają na ziemię i rośliny, a następnie są wypłukiwane do gleby i dostają się do wód gruntowych i powierzchniowych. Dotyczy to przede wszystkim rejonu dróg wojewódzkich.  Nieprzestrzeganie stref ochrony bezpośredniej (10 m) oraz ograniczeń w gospodarowaniu na obszarze strefy ochrony pośredniej ustanowionej dla studni stanowiących ujęcia wód komunalnych.  Brak rozwiązań technicznych ograniczających uciążliwość akustyczną dróg wojewódzkich od terenów chronionych (zabudowy mieszkaniowej lub innej zabudowy gdzie na stałe przebywają ludzie) oraz lokalizowanie zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi w odległości mniejszej od zewnętrznej krawędzi jezdni które to odległości określają przepisy odrębne.  Nieprzestrzeganie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w stosunku do poszczególnych rodzajów terenów które to wielkości określają przepisy odrębne.  Brak systemów komunikacji rowerowej wzdłuż dróg publicznych o znaczym natężeniu ruchu pojazdów mechanicznych.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 20 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  Wyłączanie nowej zabudowy mieszkaniowej w promieniu 100 m od oczyszczalni ścieków w Ostrzeniewie.  Zgodnie z Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych i Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dn. 25.08.1959r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze wokół istniejących cmentarzy w miejscowościach Klukowo i Strzegocin należy utrzymać strefy sanitarne, w obrębie których obowiązują przepisy ww. aktów prawnych.  Urządzenia wytwarzające pola elektromagnetyczne; stacje bazowe telefonii komórkowej i przekaźnik łączności w Świerczach.  Występowanie linii wysokiego i średniego napięcia (oddziaływanie elektromagnetyczne).

4. ŚRODOWISKO KULTUROWE - STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ORAZ WYMOGI JEGO OCHRONY Najstarsze ślady osadnictwa człowieka na obszarze dzisiejszej gminy Świercze odnaleziono w Bylicach, jest to rdzeń mikrolityczny datowany jako mezolityczny (ok. 5 tys. lat p.n.e.). Ślady starożytnego osadnictwa znajdowano również w drodze powierzchniowych badań archeologicznych w Wyrzykach, Klukowie, Gaju, Prusinowicach, Strzegocinie, Świeszewie, Brulinach. Domniemywać zatem należy, iż sieć osadnicza na omawianym terenie rozwijała się podobnie jak w innych rejonach Mazowsza. Osiedlały się tutaj kolejno plemiona związane z kulturami: ceramiki grzebykowej, amfor kulistych, i ceramiki sznurowej. Plemiona te pod wpływem przybyszów z południa zapoznawały się z hodowlą zwierząt i uprawą roli, co doprowadziło do osiadłego trybu życia. W wyniku napływu z południa, na przełomie I i II wieku p.n.e., wyrobów z miedzi (ozdoby narzędzia, broń) pojawią się one i na Mazowszu, mimo że używano tutaj jeszcze długo narzędzi kamiennych. W tym czasie (ok. 1700r. p.n.e.) na omawianym terenie żyły grupy ludzi związane z tzw. kulturą trzciniecką. Około 1200r. p.n.e. na obszarze całej Polski zaczyna się rozwijać kultura łużycka (Gaj, Bylice). Ludność zamieszkująca te tereny zajmowała się hodowlą, rybołówstwem i uprawą roli. Swych zmarłych chowała na cmentarzyskach płaskich w grobach jamowych wkopanych w ziemie, niekiedy okładanych kamieniami. Kultura wczesnej epoki żelaza (550-120 r. p.n.e.) charakteryzowała się oczywiście pojawieniem się wyrobów z żelaza ale również wznoszeniem przez miejscową ludność małych osiedli obronnych dla grup złożonych z najwyżej pięciu rodzin. Osiedla te, w formie grup półziemianek otoczonych wałem kamienno-ziemnym, funkcjonowały do około I w. p.n.e.. W II w.p.n.e. pojawia się na Mazowszu kultura przeworska, wiązana ze starożytnymi Słowianami-Wenedami, znanymi z przekazów rzymskich. Ludność ta grzebała swych zmarłych w grobach ciałopalnych wyposażonych w przedmioty codziennego użytku, ozdoby, broń. Głównymi dziedzinami gospodarczymi było rolnictwo i hodowla, ale również i rzemiosło, a w tym hutnictwo – świadczą o tym odkryte prymitywne piece do wytopienia żelaza z rudy darniowej. Upowszechnienie umiejętności obróbki żelaza w pocz. I w. p.n.e. przyniosło upowszechnienie narzędzi żelaznych a co za tym idzie wzrost produkcji rolnej i hodowli oraz rozwój różnych rzemiosł. Również rozwój kontaktów handlowych (bursztyn) z bardziej rozwiniętym południem był przyczynkiem do rozwoju rzemiosła i handlu. Ślady po osadach

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 21 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO z tego okresu, zwanego okresem wpływów rzymskich, stwierdzono w Świeszewie, Bylicach, Wyrzykach, Klukowie, Klukówku, Gaju, Godaczach, Prusinowicach, Sulkowie i Strzegocinie. Okres wczesnośredniowieczny to upadek organizacji plemiennych i wielki regres gospodarczy (upada handel wymienny i dalekosiężny). W V wieku upada produkcja garncarska oparta na kole szybkoobrotowym, produkcja ozdób brązowych, upada szklarstwo. Głęboki regres nie sięgnął jedynie wytwórczości produkującej na rynek lokalny. Od VI w. w rolnictwie coraz częściej używa się okutych żelazem pługów i bron. W tym okresie odżywają organizacje plemienne, które będą początkowym stadium organizacji państwa, czego dowodem jest pojawienie się, otoczonych pierścieniowatym wałem, grodów obronnych, obok których lokowano osady podgrodowe. Ślady osady z tego okresu zwanego kulturą prapolską stwierdzono w Brulinach. Przełomem w dziejach tego okresu było wprowadzenie chrześcijaństwa, co wiązało się ze zmianą m.in. pochówków – zgodnie z zaleceniami Kościoła zmarłych nie palono, a jamę grobową okładano kamieniami. Do grobów jednak, zgodnie z pogańskim zwyczajem, wkładano broń, ozdoby i przedmioty codziennego użytku. Ślady osadnictwa z tego okresu znaleziono w Prusinowicach (X w.), Klukówku (XI w.), Świeszewie (XII w.). Omawiany teren należał od XI w. do diecezji płockiej. Początki organizacji parafialnej sięgają XII w. lub początku XIV w. (Klukowo XIV w., Gąsiorowo 1385r. do 1847 r. obecny kościół z 1792r. pełni rolę kościoła filialnego, Strzegocin 1906r. – jako kontynuacja parafii w Gąsiorowie). Około 1672r. F. Bieliński, miecznik koronny sprowadził z Sokołowa słynący łaskami obraz Matki Bożej, który został ulokowany w drewnianej kaplicy. W 1682r. kaplicę przejęli Jezuici z Pułtuska, jednak po dwóch latach zrezygnowali z niej. Następnie przez sześć lat w Strzegocinie rezydowali Dominikanie. Od 1690r. obsługę duszpasterską sprawowali Bernardyni, którzy w 1693r. utworzyli tu stałą rezydencję. W 1744r. rozpoczęto budowę murowanego kościoła i klasztoru. W 1864r. klasztor uległ konfiskacie, w 1906r. utworzono parafię.

4.1.1. Wykaz stanowisk archeologicznych obszar nr 46-64

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura Wczesne 1 Kościesze 32 osada średniowiecze- polska nowożytność Epoka brązu, późne łużycka, 2 Gaj 33 osada średniowiecze, polska nowożytność Epoka brązu, wczesne łużycka, 3 Gaj 34 osada średniowiecze, polska nowożytność wczesne 4 Bylice 35 osada średniowiecze polska 194/79- 5. Kościesze 881/70WA cmentarzysko XI w polska obszar nr 47-63

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 22 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura 1 Klukówek 4 41 osada średniowieczna staropolska obszar nr 47-64

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura wczesne średniow 1 Bylice 6 ślad osadniczy XV – XVI w. łużycka ślad osadniczy mezolit 2 Bylice 7 ?, polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy 3 Bylice 8 wczesne średniow. polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy wczesne średniow 4 Bylice 9 polska osada XV – XVIII w. ślad osadniczy wcz. Średni 5 Bylice 10 polska osada XVI – XVII w. wczesne średniow. 6 Bylice 11 ślad osadniczy polska XVI – XVII w. ślad osadniczy wczesne średniow 7 Bylice 12 polska osada XVI w. 8 Bylice 13 osada XV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow 9 Bylice 14 polska osada XVI w. 10 Bylice 15 osada XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 11 Bylice 16 polska osada XVI – XVI w. ślad osadniczy wczesne średniow. 12 Bylice 17 polska osada XVI – XVII w. 13 Bylice 18 ślad osadniczy XIII – XIV w. polska starożytność 14 Bylice 19 ślad osadniczy ?, polska XVI – XVII w. 15 Bylice 20 ślad osadniczy wczesne średniow polska 16 Bylice 21 ślad osadniczy XIV – XV Iw. polska 17 Bylice 22 osada starożytność łużycka ? starożytność 18 Bylice 23 ślad osadniczy łużycka, późne średniow. polska wczesne średniow 19 Wyrzyki 24 ślad osadniczy polska XVI – XVII w. wczesne średniow polska 20 Wyrzyki 25 osada XV – XVII w ślad osadniczy wczesne średniow 21 Wyrzyki 26 polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy starożytność 22 Wyrzyki 27 osada wczesne średniow ?, polska osada XV – XVII w. ślad osadniczy starożytność 23 Wyrzyki 28 osada wczesne średniow ?, polska osada XIV/XV– XV w. 24 Wyrzyki 29 ślad osadniczy XVII – XVIII w. polska 25 Wyrzyki 30 osada XV – XVI w. polska ślad osadniczy X – XII w. 26 Wyrzyki 31 polska osada XVI – XVII w. 27 Wyrzyki 32 osada XV w. polska 28 Wyrzyki 33 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 29 Klukowo 34 ślad osadniczy starożytność ?, polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 23 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO wczesne średniow XVI – XVII w. 30 Klukowo 35 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska XIII – XIV w. polska 31 Klukowo 36 osada XIV – XV w. wczesne średniow polska 32 Klukowo 37 ślad osadniczy XIV – XV w. XVII – XVIII w 33 Klukowo 38 ślad osadniczy XVI w. polska 34 Klukowo 39 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 35 Klukowo 40 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 36 Klukowo 41 ślad osadniczy XVI – XVI w. polska 37 Klukowo 42 ślad osadniczy XVII w. polska starożytność 38 Klukowo 43 ślad osadniczy XV Iw. ?, polska 39 Klukówek 44 ślad osadniczy XV – XV w. polska 40 Klukówek 45 ślad osadniczy XI – XIII w.; XV w. polska wczesne średniow. 41 Klukówek 46 osada polska XVI – XVII Iw. 42 Gaj 47 osada XV – XVIII w. polska ślad osadniczy starożytność łużycka ?, 43 Gaj 48 osada XV – XVIII w. polska ślad osadniczy starożytność ?, polska 44 Gaj 49 wczesne średniow. osada XV – XVII w. 45 Gaj 50 osada XVI – XVII w. polska 46 Gaj 51 osada XV – XVII w. polska 47 Gaj 52 osada XIV – XVI w. polska 48 Gaj 53 ślad osadniczy XV – XV w. polska wczesne średniow. polska 49 Gaj 54 ślad osadniczy XV – XVII w. 50 Godacze 55 ślad osadniczy XV w. polska 51 Godacze 56 ślad osadniczy XV w. polska 52 Godacze 57 ślad osadniczy XVII w. polska 53 Godacze 58 ślad osadniczy XIV w. polska 54 Godacze 59 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 55 Godacze 60 osada XV – XVIII w. polska 56 Godacze 61 osada XV – XVI w. polska wczesne średniow. polska 57 Godacze 62 ślad osadniczy XIV w. XVI – XVII w. 58 Godacze 63 Osada wczesne średniow. polska ślad osadniczy XVI – XVI w. 59 Prusinowice 64 ślad osadniczy XIV w. polska 60 Prusinowice 65 ślad osadniczy XV w. polska wczesne średniow. polska 61 Prusinowice 66 ślad osadniczy XV – XVI w. wczesne średniow. polska 62 Prusinowice 67 ślad osadniczy XV – XVI w. 63 Prusinowice 68 ślad osadniczy XIV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 64 Prusinowice 69 polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy starożytność ?, polska 65 Prusinowice 70 wczesne średniiow. osada XIV – XVI w. 66 Prusinowice 71 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 24 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 67 Prusinowice 72 ślad osadniczy XV – XVI w. polska XIII w. 68 Prusinowice 73 ślad osadniczy polska XIV w. 69 Prusinowice 74 osada XVI – XVI Iw. polska 70 Prusinowice 75 osada XVI w. polska 71 Prusinowice 76 ślad osadniczy XV – XV Iw. polska 72 Prusinowice 77 osada X – XI w. XV – XVI w. polska 73 Prusinowice 78 osada XI – XVIII w. polska XII – XIII w. 74 Prusinowice 79 osada polska XIV – XVI w. 75 Prusinowice 80 osada XV – XVII w. polska ślad osadniczy XIV w. 76 Prusinowice 81 polska osada XV – XVI w. ślad osadniczy XII – XIII w. 77 Prusinowice 82 polska osada XV – XVII w. 78 Prusinowice 83 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 79 Prusinowice 84 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 80 Prusinowice 85 ślad osadniczy XVI w. polska 81 Ostrzeniewo 86 osada XVI – XVII w. polska wczesne średniow. 82 Ostrzeniewo 87 osada polska XVI – XVII w. 83 Sulkowo 88 osada XV – XVI w. polska 84 Sulkowo 89 ślad osadniczy XV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 85 Sulkowo 90 polska osada XV – XVII w. 86 Sulkowo 91 osada wcz. średn. – XVII w. polska wczesne średniow. 87 Sulkowo 92 osada polska XV – XVI w. 88 Sulkowo 93 osada XIV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 89 Sulkowo 94 polska osada XIV – XV Iw. ślad osadniczy wczesne średniow. 90 Sulkowo 95 polska osada XV – XV w. 91 Sulkowo 96 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 92 Sulkowo 97 osada XIV – XVII w. polska 93 Sulkowo 98 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 94 Sulkowo 99 ślad osadniczy XV – XVII w. polska 95 Sulkowo 100 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 96 Sulkowo 101 ślad osadniczy XVI w. polska 97 Sulkowo 102 ślad osadniczy XVI w. polska 98 Sulkowo 103 osada XVI – XVII w. polska 99 Sulkowo 104 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 100 Sulkowo 105 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 101 Sulkowo 106 ślad osadniczy XIII w. XIV – XV w. polska 102 Sulkowo 107 ślad osadniczy XV – XVI w. polska wczesne średniow. 103 Sulkowo 108 ślad osadniczy polska XVI w. 104 Sulkowo 109 osada XV – XVII w. polska wczesne średniow. 105 Sulkowo 110 ślad osadniczy polska XV – XVI w. 106 Sulkowo 111 ślad osadniczy XIV w. XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 107 Sulkowo 112 polska osada XV – XVI Iw.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 25 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 108 Sulkowo 113 osada XVII – XVIII w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 109 Sulkowo 114 polska osada XVI w. ślad osadniczy Starożytność 110 Dziarno 115 osada wczesne średniow. ?, polska ślad osadniczy XIV – XV w. 111 Kościesze 116 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska wczesne średniow. 112 Strzegocin 117 ślad osadniczy polska XV – XVI w. 113 Strzegocin 118 osada XV – XVII w. polska ślad osadniczy Starożyt./wcz. średn. ?, polska 114 Strzegocin 119 osada XVI – XVIII w. 115 Strzegocin 120/47-64 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 116 Strzegocin 121/47-64 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 117 Strzegocin 122/47-64 osada XVI – XVII w. polska ślad osadniczy wcz. średn. 118 Strzegocin 123/47-64 polska osada XV – XVIw. 119 Strzegocin 124/47-64 osada XVI – XVII w. polska 120 Strzegocin 125/47-64 ślad osadniczy XVII – XVIII w. polska 121 Strzegocin 126/47-64 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 122 Strzegocin 127/47-64 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 123 Strzegocin 128/47-64 ślad osadniczy XV w. polska 124 Strzegocin 129/47-64 ślad osadniczy XVI w. polska 125 Strzegocin 130/47-64 ślad osadniczy XVI w. polska 126 Strzegocin 131/47-64 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 127 Strzegocin 132/47-64 ślad osadniczy XV w. polska Osada wcz. średn. 128 Bylice 133/47-64 polska ślad osadniczy XVI – XVII w. obszar nr 47 – 65

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura 1 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 2 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 3 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XIV – XVI w. polska 4 Gąsiorówek 47-65 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 5 Strzegocin 15 ślad osadnictwa epoka brązu łużycka 6 Strzegocin 1 ślad osadnictwa XIV- XVII polska 7 Brodowo Kuce 2 osada XIII-XVII w polska obszar nr 48 - 63

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura ślad osadniczy starożytność 1 Świeszewo 13/48-63 ?, polska osada wczesne średniow. 2 Świeszewko 14/48-63 ślad osadniczy Starożytność ? 3 Bruliny 15/48-63 ślad osadniczy Starożytność ? 4 Bruliny 16/48-63 osada XIII – XIV w. polska ślad osadniczy Starożytność 5 Bruliny 17/48-63 ?. polska osada XIV – XV w. Osada wczesne średniow. polska 6 Świeszewo 18/48-63 ślad osadniczy nowożytność

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 26 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 7 Świeszewo 19/48-63 osada XII – XIII w. polska okres wpł. rzym. 8 Świeszewo 20/48-63 osada ?, polska wczesne średniow. 9 Świeszewo 21/48-63 osada okres wpł. rzym. ? 10 Bruliny 23/48-63 ślad osadniczy starożytność ? 11 Bruliny 24/48-63 ślad osadniczy starożytność ? 12 Świerkowo 25/48-63 osada XIV, XV, XVI w. polska obszar nr 48 - 64

Lp nr stanowiska Miejscowość typ stanowiska kultura . na obszarze chronologia 1 Chmielewo 4 osada XII-XIII w. polska 2 Chmielewo 5 osada XII-XV w. polska 3 Chmielewo 6 osada XIII-XV w. polska wczesne 4 Chmielewo 7 osada polska średniowiecze osada wczesne polska 5 Chmielewo 8 średniowiecze, XIV-XV w. osada polska 6 Stpice 9 XII-XIII w. osada starożytność, łużycka?, 7 Chmielewo 10 wczesne polska średniowiecze osada V okres epoki polska 8 Świeszewo 17 brązu, średniowiecze 9 Gołębie 24 osada XIV-XVIII w. polska 10 Gołębie 25 osada starożytność ? epoka brązu – epoka żelaza, łużycka, 11 Gołębie 26 osada wczesne średniowiecze, polska nowożytność okres wpływów 12 Bruliny 27 osada rzymskich, ?, polska XIII-XIV w. 13 Świercze 28 osada XIII-XIV w. ?, polska IV okres epoki łużycka, 14 Gołębie 29 osada brązu , XV-XVII w. polska starożytność XV- 15 Ostrzeniewo 30 osada ?, polska XVI w. 16 Gołębie 31 osada XIII-XIV w. polska Okres wpływów 17 Gołębie 32 osada ?, polska rzymskich, XIV w. Wczesne 18 Gołębie 33 osada średniowiecze, XIV- polska XVI w. Starożytność, 19 Gołębie 34 osada wczesne ?, polska średniowiecze Okres wpływów 20 Stpice 37 osada rzymskich, XI-XIV ?, polska w.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 27 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 21 Stpice 38 osada XII-XIII w. polska 22 Ostrzeniewo 39 ślad osadnictwa XIII-XIV w. polska 23 Stpice 41 ślad osadnictwa XIII w. polska 24 Stpice 48 osada XII-XIII w. polska 25 Stpice 49 osada XI-XIII w. polska Wcz.średniowiecze, 26 Stpice 50 osada polska XIV-XV w. wczesne 27 Stpice 51 osada średniowiecze, polska XIV-XV w. 28 Ostrzeniewo 52 osada XII-XVI w. polska 29 Ostrzeniewo 53 osada XII-XVII w. polska wczesne 30 Stpice 54 osada polska średniowiecze 31 Chmielewo 57 ślad osadnictwa starożytność ? Kowalewice 32 60 ślad osadnictwa XIII-XIV w. polska Włoś. 33 Chmielewo 62 ślad osadnictwa starożytność ? W szeregu miejscowości gminy jest sporo obiektów wartych zachowania i ochrony. Jedynie niewielka ich część jest wpisana do rejestru zabytków a większość z nich to budynki mieszkalne z okresy przełomu wieku XIX i XX. Wypierane są one stopniowo przez nową zabudowę często dysharmonizującą krajobraz. Jest to szczególnie szkodliwe w miejsco- wościach o cennych historycznie układach przestrzennych. Do takich w gminie możemy zaliczyć jednak jedynie Strzegocin.

4.1.2. Obiekty wpisane do rejestru zabytków

Miejscowość Obiekt nr rej. okres powstania Zespół kościoła filialnego p.w. św. Mikołaja: XVIIIw. 1 Gąsiorowo - kościół drewniany A-127 z dn. 02.04.1962 r. 1792 r. - dzwonnica drewniana 1887-1889 - drzewostan na cm. przykośc. A-324 z dn. 2 Gąsiorówek Park podworski (pozostałość) 07.04.1998 r. koniec XIXw. dwór murowany (ruina) 3 Klukowo A-256 z dn. 1923 r. (spłonął VIII 1990r.) 14.01.1992 Cmentarzysko A-194/79-881/70WA z 4 Kościesze wczesnośredniowieczne dn. 30.11.1970 XI w. Zespół podworski: XIX w. 5 Kościesze A-32 z dn. 13.02.2003 r. - dwór murowany poł XIX w. Aleja kasztanowcowa z 6 Kościesze brukową nawierzchnią A-33 z dn. 13.02.2003 r. XIX-XX w. 1912 r. 7 Kowalewice Park podworski A-171 z dn. Włościańskie 01.03.1976 r. koniec XIX w. Zespół klasztorny pobernardyński: 8 Strzegocin - Kościół p.w. Matki Boskiej, A-115 z Szkaplerznej, murowany dn.19.03.1962 r. 1740 r. - klasztor murowany XVIIIw. Zespół podworski: A-172 z dn. 9 Strzegocin - dwór murowany, 01.03.1976 r. XIX w.3 ćw. XIXw. - park krajobrazowy (pozost.) XIX w.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 28 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 4.1.3. Obiekty nieruchome znajdujące się w ewidencji zabytków (Wojewódzkiej (WEZ) i Gminnej (GEZ). Wojewódzka Ewidencja Zabytków i Gminna Ewidencja Zabytków obejmują: stanowiska archeologiczne wymienione w punkcie 4.1.1., obiekty wpisane do Rejestru zabytków wymienione w punkcie 4.1.2, oraz poniżej wymienione obiekty nieruchome znajdujące się poza Rejestrem. Obiekty nieruchome znajdujące się poza Rejestrem o Bruliny: - Pozostałości parku dworskiego z k. XIX w., - Budynek mieszkalny nr 11, mur./drewn. z ok. 1930 r. o Klukowo: - cmentarz parafialny rzymsko – kat. z I poł. XIX w., o Kowalewice Włościańskie: - dwór murowany z 1912 r., o Strzegocin: - dom nr 73, drewniany z 1 ćw. XX w.  dom nr 38 drewniany ok. 1900 r.  kapliczka przydrożna z XVIII w.,  cmentarz parafialny rzymsko-kat. z 1 poł. XX w.

o Świercze:  ul. Pułtuska, dom nr 32 drewniany z 1 ćw. XX w., o Wyrzyki:  Wiatrak drewniany z 1 ćw. XX w.

4.1.4. Parki zabytkowe

Miejscowość rodzaj parku nr rej. zabytków okres powstania Bruliny podworski XIXw. Gaj podworski XIXw. Gąsiorówek podworski 415/98 XIXw. Kościesze podworski XIXw. Kowalewice podworski 156/76 XIXw. Włościańskie Strzegocin podworski 157/76 XIXw.

4.1.5. Cmentarze

Miejscowość Wyznanie Rok budowy najstarszego nagrobka Gąsiorowo - przykościelny - rzym. kat. 1869r. Klukowo - przykościelny - rzym. kat. - 1842r. paraf. - rzym. kat. Strzegocin - paraf. - rzym. kat. 1904r.

Przez teren gminy przebiega historyczny trakt, szlak komunikacyjny Nasielsk - Pułtusk przez Strzegocin i Gąsiorowo.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 29 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 4.1.6. Miejsca pamięci Na terenie gminy znajdują się następujące miejsca pamięci:  Prusinowice - miejsce upamiętniające 18 żołnierzy poległych w dniu 17. 08.1920 r.  Klukówek – upamiętnione miejsce mordu dokonanego przez okupanta hitlerowskiego w dniu 4 listopada 1944 r.(Kacperowo), Miejsca te mają charakter punktowy i nie mają wyznaczonych stref ochronnych.

5. SYSTEMY KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

5.1. Komunikacja 5.1.1. Powiązania komunikacyjne. Gmina Świercze położona jest na trasie przebiegu magistralnej linii kolejowej E 65 Warszawa - Gdańsk pomiędzy Nasielskiem, oddalonym ok. 11 km a Ciechanowem w odległości ok. 26 km. Podstawowe zewnętrzne powiązanie komunikacyjne uzupełniają drogi wojewódzkie nr 632 i 620, łącząc gminę z oddalonym ok. 28 km Płońskiem (drogą krajową nr 7) i Pułtuskiem (drogą krajową nr 61) - ok. 25 km. Komunikację z terenami gmin sąsiednich oraz główne powiązania wewnętrzne uzupełnia sieć dróg powiatowych, stanowiąc wraz z drogami wojewódzkimi nadrzędny układ powiązań drogowych.

5.1.2. Nadrzędny układ komunikacyjny. Droga wojewódzka nr 632 Płońsk - Nowe Miasto - Nasielsk - Marki, przebiegająca przez teren gminy na długości ok. 1,8 km oraz droga nr 620 Nowe Miasto - Świercze - Strzegocin - Przewodowo Parcele (14,5 km) stanowią powiązania regionalne, prowadzą ruch głownie tranzytowy o charakterze gospodarczym. Według danych generalnego pomiaru ruchu w 2010r, średni dobowy ruch pojazdów samochodowych na przebiegającym przez teren gminy odcinku drogi nr 632 wynosił 2365 pojazdów na dobę a drogi nr 620 - 1182 pojazdów na dobę i wykazywał tendencję wzrostową. Droga wojewódzka nr 620 stanowi oś komunikacji kołowej w gminie, przebiega przez wsie: Klukówek, Klukowo, Świercze, Prusinowice, Sulkowo, Strzegocin, Kosiorowo i Gąsiorowo. Droga w złym stanie technicznym, o nie normatywnej szerokości, wymaga modernizacji z częściową zmianą przebiegu trasy. Podobnie jak droga nr 632 przebiegająca przez Świerkowo, posiada nawierzchnię utwardzoną bitumiczną, wymagającą prowadzenia bieżących prac utrzymaniowych a docelowo modernizacji i przystosowania do wymaganych parametrów technicznych.

5.1.3. Drogi powiatowe Sieć dróg powiatowych na terenie gminy stanowią drogi o łącznej długości ok. 46,8 km:

- nr 3403W Pułtusk-Bulkowo-Skórznice-Gąsiorowo (dł. na ter. gminy ok. 1,0 km) - nr 3044W Nowe Miasto - Kałęczyn (dł. ok. 1,3 km) - nr 2421W Nasielsk - Gąsocin - Ciechanów (dł. ok. 7,3 km)

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 30 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - nr 2423W Nasielsk-Prusinowice - Kościesze -Strzegocin (dł. ok.14,4 km) - nr 2422W Nasielsk - Strzegocin - Szyszki-Gołymin Ośrodek (dł. ok. 9,3 km) - nr 3418W Kowalewice Włościańskie.- Gnaty Lewiski (dł. ok. 2,3 km) - nr 3419W Kowalewice Włościańskie - Gołębie (dł. ok. 6,1 km) - nr 3420W Klukowo - Świerkowo (dł. ok. 5,1 km) - nr 1821W Gąsiorowo – Winnica (dł. ok. 1,0 km) Drogi powiatowe w ok. 60% posiadają nawierzchnię utwardzoną – bitumiczną, a w ok. 33% nawierzchnię żwirową. W znacznym stopniu nie spełniają wymogów technicznych dróg V klasy, głównie ze względu na zbyt wąskie jezdnie i brak poboczy. Układ nadrzędny dróg obsługuje prawie wszystkie miejscowości w gminie. Drogi gminne o łącznej długości ok. 107 km, stanowią uzupełnienie układu drogowego. Obsługują przede wszystkim zabudowę kolonijną oraz stanowią połączenia między wsiami i ułatwiają dojazdy do użytków rolnych. Są to drogi w większości nieutwardzone: 81 km - gruntowe i żwirowe a 26 km - drogi o nawierzchni utwardzonej - bitumicznej. Obszar gminy należy do stosunkowo słabo obsłużonych komunikacyjnie - wskaźnik gęstości dróg gminnych o nawierzchni utwardzonej wynosi 28 km/100 km2 . Na terenie gminy funkcjonują trzy punkty sprzedaży paliw (ON, Pb i LPG ): w Świerczach, Strzegocinie i Świerkowie. W zakresie komunikacji zbiorowej, głównymi przewoźnikami są: MOBILIS Sp z o.o., SANIMAX obsługujący większość miejscowości gminy. Gminę, na długości ok. 7,2 km przecina magistralna linia kolejowa E 65 Warszawa – Gdańsk z przystankiem osobowym w Świerczach. Linia kolejowa ma duże znaczenie dla gminy z uwagi na dobre powiązanie z ośrodkami miejskimi, w tym z Warszawą oddaloną o ok. 65 km.

5.2. Elektroenergetyka Zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców na terenie gminy, odbywa się z GPZ 110/15 kV w Nasielsku, zasilanego napowietrznymi liniami przesyłowymi WN 110 kV Dębe – Nasielsk oraz Nasielsk – Ciechanów, z GPZ 110/15 kV w Pułtusku, zasilanego napowietrznymi liniami przesyłowymi WN 110 kV Maków – Pułtusk oraz Pułtusk - Serock. Linia Nasielsk – Ciechanów przebiega na obszarze gminy na długości ok. 6,0 km przez obszar wsi: Gołębie, Bruliny, Klukowo, Klukówek i Wyrzyki. Energia elektryczna rozprowadzana jest do odbiorców poprzez rozdzielczą sieć linii napowietrznych średnich napięć 15 kV oraz stacje transformatorowe 15/0,4 KV i sieć odbiorczą niskiego napięcia 230/400 V. Dostawy energii elektrycznej pokrywają zapotrzebowanie odbiorców na terenie gminy. Działania Operatora sieci elektroenergetycznej polegają przede wszystkim na utrzymaniu ciągłości dostaw energii, konserwacji linii i urządzeń, rozbudowie sieci w rejonie skupisk odbiorców. Sieć przesyłowa i dystrybucyjna podlega bieżącej eksploatacji, modernizacji oraz budowie i rozbudowie.

5.3. Gazownictwo Przez obszar gminy nie przebiega sieć gazowa i obecnie mieszkańcy gminy korzystają z gazu bezprzewodowego butlowego propan - butan. Najbliższe gazociągi mogące posłużyć jako baza do gazyfikacji zlokalizowane są w miejscowości Nasielsk oraz Winnica.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 31 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W zakresie zamierzeń inwestycyjnych teren Gminy Świercze nie jest ujęty w planie rozwoju Mazowieckiej Spółki Gazownictwa. Gazyfikacja obszaru gminy Świercze przez MSG będzie możliwa jeśli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki budowy odcinków sieci gazowych. W przypadku braku możliwości budowy odcinków sieci gazowych, zgodnie z art. 7 pkt. 1 Ustawy Prawo Energetyczne, gazyfikacja gminy może być realizowana na warunkach określonych w odręb- nych umowach zawartych pomiędzy przedsiębiorstwem gazowniczym a odbiorcą. Konieczne jest opracowanie studium gazyfikacji gminy, w oparciu o które może być opracowany projekt sieci rozdzielczej średniego ciśnienia zaopatrującej odbiorców na terenie gminy.

5.4. Telekomunikacja Obiekty i urządzenia telekomunikacyjne na terenie gminy są własnością Telekomunikacji Polskiej S.A. Obszar gminy obsługuje automatyczna centrala cyfrowa w Świerczach. Obecnie kablowa sieć telefoniczna, która poprzez automatyczną centralę w Świerczach umożliwia obsługę abonentów w większości wsi w gminie. Miejscowości: Gołębie, Stpice, Kościesze, Dziarno i Gąsiorówek objęte są radiowym systemem dostępu abonenckiego na bazie stacji radiolinii w Świerczach. Sieć ta posiada ogromne możliwości dostępu do Internetu. W zakresie telefonii komórkowej na terenie gminy działają dwie stacje bazowe: Centertel w Świerczach i T-Mobile w Klukówku. Dostęp do Internetu udostępnia lokalna firma (Telefonia Mazowiecka RAXEL) posiadająca na terenie gminy swoje przekaźniki umożliwiające dostęp bezprzewodowy.

5.5. Gospodarka wodno – ściekowa i komunalna 5.5.1. Zaopatrzenie w wodę Pierwszy, najpłytszy poziom wód gruntowych stanowiący źródło wody dla licznych studni kopanych, to na przeważającej części terenu płytkie wody przypowierzchniowe występujące w piaskach, soczewkach piaszczystych wśród glin morenowych oraz pod postacią sączeń śródglinowych. Poziom ten występuje na głębokości od poniżej 1 m do kilkunastu metrów pod powierzchnią terenu. Są to wody gruntowe charakteryzujące się występowaniem swobodnego zwierciadła (lokalnie napięte) i z niewielką wydajnością zależną od wykształcenia litologicznego i miąższości warstwy nawodnionej. W związku z płytkim występo- waniem wody gruntowej, brakiem warstwy izolującej na znacznej powierzchni (północna i środkowa część gminy) oraz pogarszającym się stanem sanitarnym, poziom ten nie nadaje się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby bytowo-gospodarcze.

Obecnie ponad 90% ludności gminy Świercze korzysta z wodociągu sieciowego o łącznej długości ok. 150 km. Gminę obsługują następujące wodociągi:  Wodociąg “ŚWIERCZE” – bazujący na ujęciu składającym się z 2 studni wierconych o głębokościach 90 i 88 m i zatwierdzonych zasobach w wysokości 45 m3/h. Wodociąg długości 6,9 km zaopatruje w wodę miejscowość gminną (woda dostarczana jest do blisko 200 odbiorców).  Wodociąg “KLUKÓWEK” – mający ujęcie wody z dwóch studni o głębokościach ok. 85,0 m i o zatwierdzonych zasobach Q=76,0m3/h oraz stacji uzdatniania wyposażoną w mieszacz wodno-powietrzny, filtr ciśnieniowy i pompownię strefowa II stopnia; wodociąg obsługuje

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 32 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO wsie: Klukówek, Klukowo, Bruliny, Świercze, Świeszewo, Świeszewko, Świerkowo, Gołębie, Świercze-Siółki, Ostrzeniewo, Stpice, Chmielewo, Kowalewice Nowe, Kowalewice Włościańskie, Brodowo, Strzegocin, Sulkowo, Prusinowice, Bylice, Dziarno, Gaj, Gąsiorowo, Gąsiorówek, Godacze, Kosiorowo, Kościesze, Wyrzyki-Pękale, Wyrzyki, Adamowo w gminie Nowe Miasto i Kałęczyn oraz część wsi Cichawy w gminie Sońsk;  z wodociągu Gzy -. część wsi Kościesze.  Dla pojedynczej, rozproszonej zabudowy rolniczej, znajdującej się poza zasięgiem istniejących systemów wodociągowych, korzystającej z wody dobrej jakości ze studni indywidualnych oraz dla której doprowadzenie sieci wodociągowej jest ekonomicznie nieuzasadnione, pozostawia się zaopatrzenie w wodę na bazie indywidualnych ujęć wody.  Wody powierzchniowe mogą być wykorzystywane jedynie dla potrzeb rolnictwa oraz gospodarczych w tym dla potrzeb rekreacji. 5.5.2. Odprowadzenie ścieków Przeważająca ilość ścieków bytowo-gospodarczych powstająca na terenach wiejskich gromadzona jest w osadnikach bezodpływowych, skąd wywożona jest wozami asenizacyjnymi do oczyszczalni w Ostrzeniewie. Gminna oczyszczalnia ścieków w Ostrzeniewie o przepustowości 450 m3 na dobę. Oddana do użytku na przełomie 2012 i 2013 roku. W pierwszym etapie sieć kanalizacji sanitarnej obejmie 64 budynki położone w Świerczach i Prusinowicach. W kolejnym etapie 121 gospodarstw domowych i obiektów użyteczności publicznej zostanie przyłączonych do sieci kanalizacji w latach 2013 – 2014. W dalszych etapach rozbudowy sieć kanalizacji obejmie poza miejscowością gminną Prusinowice, Sulkowo, Strzegocin, Kowalewice Włościańskie, Kowalewice Nowe, Brodowo, Chmielewo, Ostrzeniewo, Klukowo, Klukówek. Pozostałe tereny rozproszonej zabudowy przewidziane są do budowy oczyszczalni przydomowych. 5.5.3. Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami jest jednym z najważniejszych problemów ekologicznych. Jest to spowodowane stale zwiększającą się masą powstających odpadów i nie wystarczającym ich gospodarczym wykorzystaniem. Szacuje się, że odpady komunalne stanowią blisko 50% ogólnej ilości odpadów. Ocenia się, że w gminie Świercze powstaje rocznie ok. 715,8 Mg odpadów. Obecnie odpady z gminy Świercze wywożone są specjalistycznym sprzętem na komunalne wysypisko odpadów w Płocochowie gm. Pułtusk. Od 1 lipca 2013 roku gmina przejęła obowiązki z zakresu odbioru odpadów komunalnych. Wszyscy mieszkańcy zostali objęci systemem zbiórki odpadów komunalnych. Planowane jest utworzenie Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na terenie gminy, również w formie mobilnej.

6. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW - CZYNNIKI DEMOGRAFICZNO - SPOŁECZNE ORAZ GOSPODARCZE 6.1. Osadnictwo W granicach gminy znajduje się 28 sołectw. Sołectwa według liczby mieszkańców przedstawia poniższe zestawienie:

Jednostki sieci osadniczej Liczba Struktura Liczba Struktura wg liczby mieszkańców miejscowości % ludności % do 30 1 3,6 32 0,7

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 33 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 51 - 100 5 17,6 614 12,9 101 - 200 16 57,2 1749 36,6 201 - 300 4 14,4 925 19,4 301 - 400 1 3,6 367 7,7 powyżej 400 1 3,6 1085 22,7 O G Ó Ł E M 28 100,0 4 772 100,0

Sieć osadnicza gminy pod względem zaludnienia jest rozdrobniona, około 78,6% jednostek osadniczych, to miejscowości małe o zaludnieniu do 200 mieszkańców. Do największych pod względem zaludnienia należą: Świercze (1085 osób), Strzegocin (367), Prusinowice (241) i Kowalewice Włościańskie (260). Rozmieszczenie przestrzenne ludności kształtuje się następująco: stan na 31.12.2011 r. Powierzchnia Gęstość zaludnienia Miejscowość Liczba ludności ogółem w ha) (w km2) Brodowo 143 349,9 41 Bruliny 221 526,1 42 Bylice 92 296,3 31 Chmielewo 118 414,5 28 Dziarno 89 293,3 30 Gaj 108 275,3 39 Gąsiorowo 89 249,9 36 Gąsiorówek 62 170,1 36 Godacze 129 370,7 35 Gołębie 104 369,3 28 Klukówek 163 401,7 41 Klukowo 203 296,6 68 Kosiorowo 149 351,6 42 Kościesze 182 476,2 38 Kowalewice Nowe 129 264,2 49 Kowalewice Wł. 260 293,8 88 Ostrzeniewo 105 358,2 29 Wyrzyki-Pękale 32 129,3 25 Prusinowice 241 425,8 57 Sulkowo 122 299,7 41 Stpice 52 242,1 21 Swierkowo 143 257,1 56 Strzegocin 367 878,7 42 Świeszewo 75 264,3 39 Świeszewko 88 224,8 43 Świercze 1085 272,8 397 Świercze-Siółki 67 195,3 34 Wyrzyki 154 420,1 37

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 34 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

O G Ó Ł E M 4 772 9367,7 51

Gęstość zaludnienia gminy wynosi ok. 51 osób/km2 i jest wyższa od średniej gęstości zaludnienia (terenów wiejskie powiatu pułtuskiego – 40 osoby/km2 ).

6.2. Zagadnienia demograficzne Według danych Urzędu Statystycznego w Ciechanowie na koniec 2011 roku gmina Świercze liczyła 4 772 mieszkańców, co stanowi około 9,5 % ludności powiatu pułtuskiego i około 0,1 % ludności województwa mazowieckiego. Pod względem wielkości zaludnienia gmina należy do większych w powiecie pułtuskim i najgęściej zaludnionych. Wskaźnik gęstości zaludnienia - 51 osoby/km2 jest znacznie wyższy od średniego dla terenów wiejskich powiatu pułtuskiego (40 osób/km2). Wśród mieszkańców gminy przeważają mężczyźni, którzy stanowią 50,4 % całej populacji gminy (2 404). Przewaga ta nie jest jednak tak znaczna , jak średnio na terenach wiejskich powiatu. Na 100 mężczyzn w powiecie przypada średnio 98 kobiet, zaś w gminie – 98,5 . Ruch naturalny w gminie w latach 2004-2011 kształtował się następująco (według danych Urzędu Statystycznego w Ciechanowie):

Ludność Rok Mężczyźni Kobiety O s o b y ogółem Przyrost Urodzenia Zgony naturalny 2004 4 885 2 467 2 418 26 29 -3 2005 4 832 2 442 2 390 42 57 -15 2006 4 850 2 453 2 397 54 49 5 2007 4 840 2 444 2 396 45 50 -5 2008 4 824 2 428 2 396 64 70 -6 2009 4 806 2 415 2 391 54 60 -6 2010 4 801 2 410 2 391 44 45 -1 2011 4 772 2 404 2 368 54 58 -4

W okresie 2004-2011 przyrost naturalny w gminie obniżył się prawie 2 -krotnie.

Poziom migracji w gminie również znacznie się obniżył, co obrazuje następujące zestawienie

Saldo Napływ migracyjny Odpływ migracyjny Rok migracji o s o b y 2004 42 30 12 2005 47 88 -41 2006 79 59 20 2007 64 71 -7 2008 56 64 -8 2009 41 56 -15 2010 63 61 2 2011 24 42 -18

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 35 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Gmina jest terenem odpływowym, wymeldowania z gminy z pobytu stałego przewyższają zameldowania na pobyt stały (ujemne saldo migracji).

Struktura wieku mieszkańców gminy na tle powiatu pułtuskiego według podstawowych grup wiekowych przedstawia się następująco: G r u p a w i e k u G m i n a P o w i a t o s o b y % o g ó ł e m Przedprodukcyjna ( 0 - 17 lat) 1 055 22,1 23,6 - produkcyjna (18 - 59 lat kobiety 2 990 62,7 63,5 18 - 64 lata mężczyźni) - poprodukcyjna ( 60 i > kobiet65 i > mężczyźni ) 727 15,2 12,9 OGÓŁEM 4 772 100,0 100,0

Struktura ludności według wieku mająca reperkusje na kształtowanie się struktur społeczno - ekonomicznych przedstawia się następująco: G r u p a w i e k u o s o b y % Wiek przedprodukcyjny 1055 22,1 0 - 2 lata 151 3,2 3 - 6 212 4,4 7 - 14 455 9,5 15 - 17 237 5,0 Wiek produkcyjny mobilny 1905 39,9 18 - 44 lata kobiety 918 19,2 18 - 44 lata mężczyźni 987 20,7 Wiek produkcyjny niemobilny 1085 22,8 45 - 59 lat kobiety 440 9,2 45 - 64 lata mężczyźni 645 13,6 Wiek poprodukcyjny 727 15,2 60 lat > kobiety 506 10,6 65 lat > mężczyźni 221 4,6 O G Ó Ł E M 4772 100,0

6.3. Rynek pracy Liczba pracujących w gospodarce narodowej na koniec 2011 roku wg sekcji Polskiej Klasyfi- kacji Działalności (bez indywidualnych gospodarstw rolnych) przedstawiała się następująco: Wyszczególnienie podmioty % Pracujący ogółem w tym: 194 100,0 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 22 11,4 Działalność produkcyjna 18 9,3 Budownictwo 35 18,0 Handel i naprawy 54 27,8 Transport, składowanie i łączność 13 6,7 Pośrednictwo finansowe 6 3,1 Administracja i usługi wspierające 2 1,0 Obsługa nieruchomości i firm 1 0,5

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 36 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Edukacja 6 3,1 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 7 3,6 Pozostała działalność usługowa 30 15,5 Aktywność ekonomiczną ludności w rolnictwie przedstawia poniższe zestawienie: (wg danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 r.)

W y s z c z e g ó l n i e n i e o s o %b y Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego 3 320 100,0 Ludność ogółem w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego 2 492 75,1 Pracujący ogółem 1 747 100,0 w tym :  w swoim gospodarstwie rolnym 1 409 80,7 z tego : - wyłącznie 1 378 78,9 - głównie 31 1,8

 poza swoim gospodarstwem rolnym 338 19,4 z tego : - wyłącznie 74 4,2 - głównie 264 15,2 Bezrobotni 15 0,5 Bierni zawodowo 318 9,6

Współczynnik aktywności zawodowej w rolnictwie (liczony w stosunku do ludności w wieku 15 lat i więcej) w gminie wynosi około 85%. Szacuje się, że ogólna liczba pracujących w rolnictwie (wyłącznie w indywidualnych gospodarstwach rolnych) i działach pozarolniczych w gminie wynosiła około 2 000 , co oznacza wskaźnik aktywności zawodowej ok. 75 % (liczony do ludności w wieku produkcyjnym). Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec 2011 roku wynosiła 371 osób, w tym 184 kobiety (49,6 % ).Rozmiary bezrobocia w gminie w latach 2004-2011 przedstawia poniższe zestawienie:

Lata Liczba zarejestrowanych bezrobotnych 2004 433 2005 389 2006 346 2007 304 2008 226 2009 300 2010 342 2011 371

Natężenie bezrobocia w gminie słabnie, ale nadal pozostaje na wysokim poziomie, wyższym niż notowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Pułtusku. Świadczy o tym wskaźnik bezrobocia (liczony w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym), który dla gminy wynosi

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 37 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 12,59 %, a dla powiatu - 13,68 %. Zmiany rozmiarów bezrobocia w wybranych kategoriach bezrobotnych w 2011 roku w stosunku do roku poprzedniego przedstawia tablica na stronie następnej.

Liczba Dynamika W y s z c z e g ó l n i e n i e bezrobotnych XII’2010 = 100,0 XII’2010 XII’2011 Bezrobotni ogółem 342 371 108,5  kobiety 161 184 114,3  mężczyźni 181 187 103,3 Bezrobotni absolwenci - szkół wyższych 22 23 104,5 Bezrobotni absolwenci – policealne i średnie 61 66 108,2 zawodowe Bezrobotni absolwenci - średnie ogólnokształcące 40 38 95,0 Bezrobotni absolwenci - zasadnicze zawodowe 108 121 112,0 Bezrobotni absolwenci - gimnazjalne i poniżej 111 123 110,8 Bezrobotni z prawem do zasiłku 65 63 96,9 Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 mies. 79 70 88,6 Bezrobotni absolwenci pozostający bez pracy 2 0 0 powyżej 12 miesięcy - wyższe Bezrobotni absolwenci pozostający bez pracy 8 8 100 powyżej 12 miesięcy- średnie zawodowe Bezrobotni absolwenci pozostający bez pracy 7 7 100 powyżej 12 miesięcy – średnie ogólnokształcące Bezrobotni absolwenci pozostający bez pracy 3 9 300 powyżej 12 miesięcy – zasadnicze zawodowe Bezrobotni absolwenci pozostający bez pracy 5 14 280 powyżej 12 miesięcy – gimnazjalne i poniżej

Strukturę wieku bezrobotnych zarejestrowanych na koniec 2011 roku przedstawia poniższa tablica:

Ogółem W i e k b e z r o b o t n y c h Ogółem % 2010 2011 2010 2011 Liczba bezrobotnych ogółem 342 371 100,0 100 w tym w wieku: 18 - 24 90 92 26,3 24,8 25 - 34 87 107 25,4 28,8 35 - 44 62 72 18,1 19,4 45 - 54 61 63 17,8 17,0 55 - 59 23 20 6,7 5,4 60 - 64 19 17 5,6 4,6

Wśród bezrobotnych dominującą grupę stanowią roczniki 18 - 44 lata (73,0 %). Jest to grupa najbardziej mobilna, o największej aktywności zawodowej, największej częstotliwości tworzenia gospodarstw domowych i największych potrzebach mieszkaniowych. Jedną z najbardziej niebezpiecznych cech bezrobocia jest długi czas bierności zawodowej spowodowanej niemożnością podjęcia pracy. Bezrobocie w gminie ma wciąż

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 38 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO charakter długotrwały. Na koniec 2011 r. ponad rok pozostawało bez pracy ponad 18 % bezrobotnych (70 osób) .

6.4. Infrastruktura społeczna Oświata i wychowanie

Wychowanie przedszkolne Na terenie gminy ( na koniec 2011 roku) liczba dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat) wynosiła 212, z tego dzieci w wieku 6 lat stanowiły około 22,6 % (tj. 48). W gminie funkcjonowały (stan na dzień 30.09.2011 r.) 3 placówki wychowania przedszkolnego - są to oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych w miejscowościach: Świercze, Świeszewo, Strzegocin. Ogółem uczęszczało do nich 75 dzieci. Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych.

Miejscowość Uczniowie Oddziały Nauczyciele pełnozatrudnieni Świercze 45 2 2 Świeszewo 10 1 1 Strzegocin 20 1 1

W Świerczach od połowy stycznia 2012 roku funkcjonuje niepubliczne przedszkole „ Akademia Malucha”, do którego uczęszcza 15 dzieci.

Szkolnictwo podstawowe W roku szkolnym 2010/2011 na terenie gminy funkcjonowały 3 szkoły podstawowe w miejscowościach: Świercze, Świeszewo i Strzegocin. Do szkół tych uczęszczało 381 uczniów i zatrudniały one 40 nauczycieli na pełnych etatach.

Pomieszczenia Nauczyciele Miejscowość Uczniowie do nauczania pełnozatrudnieni Oddziały Świercze 239 10 21 13 Świeszewo 49 6 7 7 Strzegocin 93 8 12 7 R A Z E M. 381 24 40 27

Szkolnictwo gimnazjalne

Na terenie gminy funkcjonuje jedno gimnazjum w miejscowości Świercze, do którego w roku szkolnym 2010/2011 uczęszczało 220 uczniów i zatrudnionych było 13 nauczycieli w pełnym wymiarze godzin. Stan techniczny budynków szkolnych jest bardzo dobry. W 2006 roku zakończona została budowa nowoczesnego kompleksu szkolnego w Świerczach obejmującego szkołę podstawową, gimnazjum, pełnowymiarową halę sportową, blok żywieniowy, kort tenisowy. Przy szkole podstawowej w Świeszewie dobudowano salę sportową i boisko wielofunkcyjne, a przy szkole podstawowej w Strzegocinie salę sportową i boisko ziemne.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 39 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ochrona zdrowia Obsługę ludności gminy w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej zapewnia Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „ MEDICAL WEST” z Ciechanowa zatrudniający 2 lekarzy i 7 pielęgniarek. Zakład prowadzi również w budynku w Strzegocinie gabinet rehabilitacyjny zatrudniający 5 osób. Usługi stomatologiczne świadczy gabinet dentystyczny DENTIN zatrudniający jednego stomatologa. Zakłady funkcjonują w budynkach będących własnością Gminy w dobrym stanie technicznym. Dostępność do leków zapewnia Apteka usytuowana również w budynku stanowiącym własność Gminy.

Pomoc społeczna W 2011 roku ze świadczeń pomocy społecznej przyznanych w ramach zadań zleconych i zadań własnych (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę i źródło finansowania) skorzystało w gminie 1273 osoby, co stanowi 28,55 % mieszkańców gminy. W stosunku do roku poprzedniego oznacza to spadek o 91 osób (tj. ca %).

Środowiskową pomocą społeczną objętych było 435 rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, w których wystąpił jeden z podanych powodów:  bezrobocie - 133 rodziny (460 osób)  bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodar- stwa domowego - 22 rodziny (81 osób)  długotrwała choroba - 142 rodziny (280 osób)  niepełnosprawność - 21 rodzin (29 osób)  potrzeba ochrony macierzyństwa - 2 rodziny (14 osób)  rodziny niepełne - 7 rodzin (19 osób)  rodziny wielodzietne - 9 rodzin (44 osoby). Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zatrudnia 6 pracowników i 4 opiekunki. Na terenie gminy brak jest domu pomocy społecznej.

Handel i gastronomia

Według stanu na koniec 2011 roku na terenie gminy funkcjonowało 34 punkty sprzedaży detalicznej. Struktura sieci handlowej według specjalizacji branżowej, zatrudnienie oraz powierzchnia sprzedażowa (w m 2) kształtowała się następująco: WYSZCZEGÓLNIEN SPECJALIZACJA BRANŻOWA IE OGÓŁE OGÓLNO- OGÓLNO- PALIW POZOSTA M SPOŻ. BUDOWLAN A ŁE E - liczba sklepów, 34 19 3 3 9 stacji benzynowych - liczba pracujących 50 28 6 6 10

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 40 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - pow. sprzedaż. 2875 1402 1043 - 430 (w m2) Na jeden sklep w gminie przypada 140 osób (powiat pułtuski – 103). Rozwój sieci handlowej w obecnych warunkach zależy głównie od inicjatywy istniejących i potencjalnych właścicieli. Na terenie gminy funkcjonują 2 placówki gastronomiczne: - „Młyn Gąsiorowo”, - Bar “KEBAB" w Świerczach.

Kultura W gminie brak jest Gminnego Ośrodka Kultury. Świetlice wiejskie funkcjonują w miejscowościach: Chmielewo, Gaj, Gąsiorowo, Strzegocin i Kowalewice Włościańskie. Ponadto w miejscowościach: Świercze, Dziarno, Świeszewko są remizy OSP. Gminna Biblioteka Publiczna mieści się w kompleksie oświatowym w Świerczach. Obiekty sakralne (kościoły) znajdują się w Klukowie, Strzegocinie i Gąsiorowie. Na terenie gminy działa Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów „ Świerczewianka”. Celem stowarzyszenia jest podejmowanie działań na rzecz wspierania społecznej aktywności mieszkańców gminy.

Mieszkalnictwo

Zasoby mieszkaniowe zamieszkałe w gminie na koniec 2011r. wynosiły – 1411 mieszkań (5192 izby).

Warunki mieszkaniowe na tle powiatu obrazują następujące wskaźniki:

WYSZCZEGÓLNIENIE GMINA POWIAT PUŁTUSKI Przeciętna pow. użytkowa 79,17 78,86 mieszkania w m 2 Przeciętna liczba izb w mieszkaniu 3,68 X Przeciętna liczba osób/ mieszkanie 3,38 3,09 Przeciętna liczba osób /izbę 0,92 X Przeciętna pow. użytkowa 23,4 25,54 mieszkania / osobę w m² Warunki mieszkaniowe są ściśle skorelowane m.in. ze stanem technicznym zasobów mieszkaniowych. Szacuje się, że ok. 8 % zasobów w gminie zostało wybudowanych przed 1945 r. Ponadto około 20 % ogółu zasobów mieszkaniowych znajduje się w budynkach o palnym materiale ścian kwalifikujące się do wymiany.

Zasoby mieszkaniowe według form własności kształtują się następująco:

wyszczególnienie miejscowość liczba mieszkań % własność komunalna: 22 1,6 Świeszewo 3 Gąsiorowo 3 Świercze 11 Strzegocin 5

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 41 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO własność prywatna wszystkie 1389 98,4 Ogółem 1411 100,0

Ruch budowlany w gminie jest słaby o czym świadczą liczby mieszkań nowo wybudowanych i oddanych do użytku w latach 2004-2011:

Powierzchnia użytkowa w m 2 Rok Izby Mieszkania ogółem na 1 mieszkanie 2004 6 45 1134 189,0 2005 2 10 286 143,0 2006 5 25 413 82,6 2007 7 41 1260 180,00 2008 10 52 1312 131,2 2009 7 56 1565 223,6 2010 9 49 952 105,8 2011 10 58 1184 118,4

7. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA (W TYM WYSTĘPOWANIE NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH) Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia mogą być spowodowane klęska żywiołową. Według Ustawy z dn. 18.04.2002r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558) klęską może być katastrofa naturalna lub awaria techniczna. Do czynników naturalnych mogących wywołać katastrofę naturalną należy zaliczyć m.in.: zalewy powodziowe lub susze - na terenie gminy nie zostały zidentyfikowane obszary zagrożone występowaniem zalewów powodziowych. Według Ustawy Prawo Wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm., art. 79.2) dla potrzeb planowania ochrony przed powodzią dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej sporządza studium ochrony przeciwpowodziowej, ustalające granice zasięgu wód powodziowych o określonym prawdopodobieństwie występowania powodzi oraz kierunki ochrony przed powodzią, w zależności od sposobu zagospodarowania terenu oraz ukształtowania tarasów zalewowych, terenów depresyjnych i bezodpływowych (dla rzek przepływających przez gminę Świercze nie sporządzono ww. „Studium…”). Na terenie gminy występują jedynie obszary o stosunkowo wysokim poziomie wody gruntowej grożącej okresowym lokalnym podtapianiem przez wody rz. Turki, a dotyczy to ogródków działkowych i parku w Brulinach oraz pojedynczych zabudowań położonych wzdłuż cieku w Klukówku. Na terenie gminy nie występuje zagrożenie erozją wodną (w tym osuwiska); na obszarach o naturalnym ukształtowaniu terenu nie zaobserwowano występowania takich ruchów, na terenie gminy Pewnym zagrożeniem dla mieszkańców nie tylko terenów położonych wzdłuż magistralnej linii kolejowej Warszawa – Gdynia może być realizacja projektu znacznego podniesienia

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 42 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO prędkości eksploatacyjnej tej linii zwłaszcza w kontekście opieszałości i ograniczeń w realizacji skrzyżowań bezkolizyjnych z drogami na terenie gminy.

8. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY Analiza uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych dotychczasowego zagospodarowa- nia przestrzennego gminy pozwala na określenie czynników sprzyjających jej rozwojowi:  położenie gminy w zasięgu oddziaływania aglomeracji warszawskiej (przy korzystnym położeniu na trasie magistralnej linii kolejowej E 65) oraz ośrodków powiatowych (Ciechanów i Pułtusk),  wykształcony, w sposób zapewniający dobre powiązania wewnętrzne, układ komunikacji dróg publicznych,  możliwość aktywizacji gospodarczej terenów położonych wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 620 oraz planowanej nowej drogi wojewódzkiej łączącej Warszawę z Ciechanowem przez Nasielsk – Chmielewo – Prusinowice – Gaj –Sońsk; (zgodnie z MPZP Województwa Mazowieckiego)  możIiwość aktywizacji gospodarczej terenów położonych w rejonie przystanku i linii kolejowej,  aglomeracja warszawska – jako chłonny rynek zbytu produktów rolnych,  warunki sprzyjające w specjalizacji gospodarstw rolnych w: o uprawach roślin tzw. intensywnych (buraki cukrowe, rzepak, pszenica, jęczmień) na obszarach gleb bardzo dobrych i dobrych jakościowo (środkowa i północna część gminy), o produkcji zwierzęcej - głównie hodowla bydła mlecznego (bliskość mleczarni w gm. Winnica, użytki zielone - ok. 21 % użytków rolnych),  korzystne warunki dla lokalizacji zakładów przetwórstwa rolno - spożywczego oraz małych przetwórni bezpośrednio w gospodarstwach rolnych,  stosunkowo czyste i mało przekształcone środowisko naturalne, (nie zdegradowane gleby, dobre warunki aerosanitarne, brak obiektów szczególnie uciążliwych dla środowiska) stwarzające korzystne warunki środowiskowe dla produkcji żywności o wysokich parametrach jakościowych w gospodarstwach ekologicznych w powiązaniu z agroturystyką,  korzystne uwarunkowania dla realizacji zbiornika wodnego „Kościesze” i „Gaj” - możliwość zasadniczego podniesienia walorów krajobrazowych i re- kreacyjnych obszaru oraz zwiększenia zasobów dyspozycyjnych wód powierzchniowych,  potencjalne możliwości wykorzystania zasobów kruszyw naturalnych jako czynnika aktywizacji , (szczególnie rejon wsi Godacze)  możliwość wzrostu poziomu zaspokojenia potrzeb telekomunikacyjnych mieszkańców gminy na bazie automatycznej centrali telefonicznej w Świerczach

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 43 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO (realizacja nowych sieci) i w systemie radiowego dostępu abonenckiego oraz w systemach telefonii komórkowej. Możliwości rozwoju gminy Świercze zostały zarysowane w oparciu o analizę szans i zagrożeń wynikających z uwarunkowań zewnętrznych oraz słabych i mocnych stron uwarunkowań wewnętrznych. Na następnej stronie przedstawione zostało syntetyczne zestawienie najważniejszych wniosków wynikających z przeprowadzonych analiz.

Uwarunkowania zewnętrzne

S z a n s e Z a g r o ż e n i a  przyspieszenie tempa wzrostu  trwanie tendencji recesyjnych m.in. w gospodarczego i korzystnej wyniku spowolnienia reform koniunktury gospodarczej m.in. na i niekorzystnej sytuacji na rynkach skutek reform i poprawiającej się międzynarodowych),

sytuacji na rynkach  wolne tempo przemian i procesów międzynarodowych, modernizujących rolnictwo,

 położenie w bliskości miast:  brak wypracowanych systemowych Warszawa, Ciechanów i Pułtusk, przy rozwiązań promocji samozatrudnienia, tranzytowym szlaku kolejowym z kreowania i monitoringu przedsięwzięć Warszawy w kierunku Gdyni, wspomagających małą i średnią  przyspieszenie modernizacji i przedsiębiorczość,

restrukturyzacji rolnictwa w związku  słabe bezpośrednie powiązania drogowe uczestnictwem Polski w UE, z Warszawą,

 wprowadzanie systemów  położenie w obszarze deficytu wody wspomagania rozwoju małych i śred- powierzchniowej. nich przedsiębiorstw,  kontynuacja reform samorządowych,  położenie w otoczeniu obszarów o dużych wartościach przyrodniczych i rekreacyjnych. Uwarunkowania wewnętrzne Uwarunkowania wynikające z istniejącego zainwestowania (osadnictwo)

M o c n e s t r o n y S ł a b e s t r o n y

 tendencja wzrostowa działalności  Stosunkowo niska intensywność inwestycyjnej w gminie, działalności inwestycyjnej w gminie,  znaczny udział budynków w dobrym  braki w zakresie dostępności stanie technicznym, komunikacyjnej terenu,  wykształcony układ ośrodka  brak wyraźniejszych ośrodków koncen- gminnego i Strzegocina. trujących podstawowe usługi we wsiach,

Uwarunkowania wynikające z cech środowiska przyrodniczego i kulturowego

M o c n e s t r o n y S ł a b e s t r o n y

 stosunkowo duży potencjał przyrodniczy,  zanieczyszczenie wód  dobry stan środowiska w znacznej części gminy, powierzchniowych  zróżnicowany krajobraz, spowodowane m.in.  atrakcyjna rzeźba terenu, brakiem kanalizacji w znacznej liczbie sołectw,  znaczna powierzchnia lasów, do których został  obecność złóż kruszyw naturalnych, doprowadzony wodociąg,  M abrysatra kcyjne– Zakład dla Projektowania rekreacji –obszary PUŁTUSK powyrobiskowe 2009 – 2013, 2018  możliwość wystąpienia  brak terenów zagrożonych powodzią oraz 44 osuwisk na terenach naturalnych form terenu zagrożonych osuwaniem poeksploatacyjnych; się mas ziemnych,  duża liczba stanowisk  duża liczba stanowisk archeologicznych archeologicznych Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Uwarunkowania wynikające ze stanu infrastruktury technicznej

M o c n e s t r o n y S ł a b e s t r o n y  wystarczające zasoby wodne ujęć wody,  Wątpliwy stan techniczny zbiorników na  dobry stan techniczny urządzeń nieczystości płynne, wodociągowych,  niski stopień wykorzystania paliw  rozbudowywana sieć wodociągowa, ekologicznych w gospodarstwach  oczyszczalnia ścieków, indywidualnych,  plan rozbudowy sieci kanalizacyjnej,  brak sieci gazu ziemnego  zorganizowany system neutralizacji odpadów komunalnych,  znaczny stopień telefonizacji gminy,  rozwinięta sieć energetyczna, pokrycie zapotrzebowania odbiorców  możliwość zaopatrzenia w gaz ziemny ziemnego. Uwarunkowania wynikające z dostępności komunikacyjnej

M o c n e s t r o n y S ł a b e s t r o n y  historyczne tradycje powiązań  problem utrzymania dotychczasowej komunikacyjnych w skali kraju i regionu, infrastruktury komunikacyjnej na  istniejąca infrastruktura drogowa, niezbędnym poziomie technicznym,  położenie gminy przy magistrali kolejowej  brak dogodnego połączenia drogowego z E-65 o znaczeniu krajowym, Warszawą,

 stosunkowo dobry stan dróg w części  przebieg kolejowego ruchu tranzytowego północnej gminy, przez środek gminy,

Uwarunkowania wynikające z zasobów społeczno-gospodarczych i warunków życia ludności

M o c n e s t r o n y S ł a b e s t r o n y  znaczny (ponad 64,7 %) udział ludności  ujemny przyrost naturalny w wieku produkcyjnym, w gminie o tendencji spadkowej,  znaczny (22,1 %) udział ludności w wieku  ujemne saldo migracji, przedprodukcyjnym,  ucieczka młodych ludzi do miasta,  znaczny udział gleb o wysokich klasach  znaczna liczba bezrobotnych (ok. bonitacyjnych, 73% ogółu w wieku 18 -44 la t),  ugruntowana produkcja zwierzęca oparta  niska siła nabywcza ludności, głównie na hodowli bydła i trzody chlewnej,

Jako najważniejsze czynniki determinujące możliwości rozwoju gminy należy uznać: dobre połączenia komunikacyjne z innymi regionami, stosunkowo dobre warunki glebowo-rolnicze oraz stosunkowo wysoką w skali regionu jakość środowiska przyrodniczego i kulturowego. Szanse rozwojowe gminy Świercze należy wiązać głównie z rozwojem rolnictwa, funkcji

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 45 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obsługi mieszkańców gminy oraz obsługi transportu, m.in.: wzdłuż magistrali kolejowej E-65, z rozwojem małej i średniej przedsiębiorczości, szczególnie związanej z produkcją żywności, a także funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych.

9. STAN PRAWNY GRUNTÓW Stan władania użytków rolnych oraz ich strukturę wg głównych grup użytkowników przedstawia poniższe zestawienie:

Powierzchnia Struktura Wyszczególnienie ha % 1. Indywidualne gospodarstwa rolne 7 680 97,9 2. Lasy państwowe 6 0,1 3. ANR 46 1,6 4. Pozostałe grunty własności publicznej i społecznej 32 0,4 Razem 7 702 100,0

Dominującą formą własności jest sektor gospodarki indywidualnej, do którego należy ok. 97,9% użytków rolnych w gminie.

10. OBIEKTY I TERENY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH

10.1. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody Na terenie gminy Świercze występują następujące formy ochrony przyrody podlegające ochronie na podstawie Ustawy o ochronie przyrody:  pomniki przyrody wymienione w rozdziale 2.2;  użytek ekologiczny w sołectwie Strzegocin. Ponadto wyznaczono szereg drzew o wysokich walorach krajobrazowych wskazanych do zachowania (rys. 2.).

10.2. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska na terenie gminyŚwiercze

Studium sporządzane jest zodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r.prawo ochrony środowiska, a zwłaszcza z przepismi zawartymi w art. 71 i 72 (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz 1232) Według art.135 ustawy Prawo ochrony środowiska, na podstawie wniosków wynikających z postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko lub przeglądu ekologicznego, wojewoda lub rada powiatu wokół takich obiektów jak: oczyszczalnia ścieków, składowisko odpadów komunalnych, kompostownia, trasy komunikacyjne, linie i stacje elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne tworzy obszar ograniczonego użytkowania.

10.3. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy Prawo wodne Według ustawy Prawo wodne celem ochrony wód jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód, biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na obszarach zalewowych. Ochrona wód polega na unikaniu, eliminacji i ograniczeniu zanieczyszczania wód oraz zapobieganiu

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 46 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody albo naturalnych poziomów zwierciadła wody. Zgodnie z ww. Ustawą wokół ujęć wód podziemnych i stacji uzdatniania wód wyznacza się strefę ochrony bezpośredniej oraz w zależności od potrzeb strefę ochrony pośredniej (jeżeli jest to uzasadnione lokalnymi warunkami hydrogeologicznymi, hydrologicznymi i geomorfologicznymi). Powyższa ustawa określa zasady ochrony wód powierzchniowych i podziemnych w rozdziale 1, działu III. Teren ochrony bezpośredniej ujęcia wód podziemnych obejmuje grunty, na których jest usytuowane ujęcie wody oraz otaczający je pas gruntu o szerokości od 8 m do 10 m przy studniach wierconych, licząc od zarysu budowli i urządzeń służących do poboru wody. Są to tereny ogrodzone, wyłączone z jakiegokolwiek użytkowania. Zgodnie z Ustawą Prawo wodne wokół ujęć wód podziemnych i stacji uzdatniania wód: w miejscowościach: Świercze i Klukówek należy przestrzegać rygorów określonych dla ustanowionych/planowanych stref ochronny bezpośredniej. Na terenie stref ochrony bezpośredniej oraz ochrony pośredniej obowiązują przepisy ustawy Prawo Wodne art. 53 i 54.

10.4. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych Na obszarze gminy Świercze zgodnie z Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 03.02.1995r. (Dz.U. Nr 16, poz. 78, z późn. zm)..ograniczaniu przeznaczania gruntów na cele nierolnicze i nieleśne podlegają:  użytki rolne klasy III (pochodzenia mineralnego i organicznego), – wymagają uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi,  lasy należące do Skarbu Państwa - wymaga uzyskania zgody właściwego ministra do spraw środowiska, pozostałe grunty leśne – wymagają uzyskania zgody marszałka województwa. Gospodarka leśna na terenach leśnych jest prowadzona zgodnie z zasadami proekologicznej gospodarki leśnej według planu urządzania lasów, a ponadto:  dopuszcza się zwiększenie lesistości na terenach gleb niskich klas bonitacyjnych oraz nieużytkach zgodnie z Ustawą o lasach z dnia 28.09.1991r. (Dz.U. Nr 101, poz. 444, z późn. zm., art.14) oraz przepisami odrębnymi;  zachowuje się szczególną ochronę lasów wyznaczonych decyzją Ministra, na terenie leśnictwa Świercze i Uroczysko Strzegocin, w obrębie wododziału między zlewniami Sony i Niestępówki, pełniące funkcje wodochronne (m.in. regulują spływy powierzchniowe i sprzyjają retencji wód);  Strefa ochrony zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych za wyjątkiem niezbędnych działań związanych z budową lub modernizacją infrastruktury komunikacyjnej i technicznej. Tereny lokalnych wyrobisk piasku i żwiru powinny podlegać rekultywacji na cele rolnicze, leśne, wodno-leśne lub rekreacyjno-usługowe zgodnie z Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 03.02.1995r. (Dz.U. Nr 16, poz. 78 wraz z późn. zm.). 10.5. Pasy ograniczonego użytkowania wzdłuż linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia Zgodnie z Rozporządzeniem MŚ z dn. 30.10.2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektroenergetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz.U. z 2003r. Nr 192, poz. 1883) wokół obiektów wytwarzających promieniowanie w odpowiednich odległościach nie powinny zostać przekroczone dopuszczalne poziomy promieniowania niejonizujacego. W ww. Rozporządzeniu określone zostały szczegółowe zasady przeprowadzania pomiarów kontrolnych promieniowania, od

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 47 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO których zależne jest ustanowienie wielkości strefy, na terenie której powinien obowiązywać zakaz lokalizacji budynków przeznaczonych na pobyt ludzi. Wokół linii wysokiego i średniego napięcia istnieją pasy ograniczonego użytkowania ze względu na ochronę przed oddziaływaniem elektromagnetycznym. Dla przewodów WN 110kV wskazane jest wprowadzenie pasa ograniczonego użytkowania o szerokości 20,0 m od osi linii bez prawa do zabudowy.

10.6. Strefy ochronne wokół stacji bazowych telefonii komórkowej Strefy ochronne wokół stacji bazowych telefonii komórkowej mieszczą się w granicach działek, będących własnością operatorów sieci. Obszar strefy ochronnej jest ogrodzony i nie powinny na jego terenie przebywać osoby nieupoważnione. 10.7. Na mocy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych Zgodnie z Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych i Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dn. 25.08.1959r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze; wokół istniejących cmentarzy należy utrzymać strefę sanitarną. Zgodnie z „§ 3. ww. rozporządzeniem:  pkt 1. Odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego, zakładów przechowujących artykuły żywności oraz studzien, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m; odległość ta może być zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone.  pkt 2. Odległość od granicy cmentarza ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych, służących jako źródło zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia i potrzeb gospodarczych, nie może być mniejsza niż 500 m.” Na terenie gminy znajdują się cmentarze czynne w miejscowościach Klukowo i Strzegocin.

10.8. Na mocy ustawy o lasach Ustawa o lasach z dnia 28.09.1991r. (Dz.U. Nr 101, poz. 444, z późn. zm., art.14) oraz przepisy odrębne dopuszczają zwiększanie lesistości na terenach z glebami o niskich klasach bonitacyjnych oraz na nieużytkach.

10.9. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Wartości kulturowe gminy chronione są na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, 10, poz. 48, z późn.i zmianami) i pozostające pod nadzorem Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na terenie gminy Świercze ochronie na podstawie w/w ustawy podlegają obiekty objęte Gminną Ewidencją Zabytków : Stanowiska archeologiczne wymienione p rozdz. 4.1.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków w Gąsiorowie, Gąsiorówku, Klukowie, Kościeszach, Kowalewicach Włościańskich i Strzegocinie. Parki zabytkowe w Brulinach, Gąsiorówku, Kowalewicach Włościańskich, Strzegocinie Cmentarze w: Gąsiorowie, Klukowie, Strzegocinie.

Miejsca pamięci w Prusinowicach i Klukówku.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 48 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Szczegółowy wykaz obiektów chronionych na podstawie w/w ustawy przedstawiono w rozdziale 4.

11. OBSZARY NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH Na terenie gminy Świercze nie występują naturalne zagrożenia geologiczne.

12. UDOKUMENTOWANE ZŁOŻA KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH Obszar objęty opracowaniem nie należy do zasobnych w surowce mineralne i nie ma do tej pory udokumentowanych zasobów złóż. Na terenie gminy występuje obecnie tylko jedno złoże kruszywa naturalnego – piasku ze żwirem o zasobach zarejestrowanych – złoże Prusinowice. Jest to złoże pochodzenia czwartorzędowego o formie pokładowej i jednym pokładzie. Eksploatowane jest okresowo w małych ilościach. Zasoby geologiczne tego złoża wynoszą 57 tys. ton i zasoby przemysłowe 47 tys. ton (wg Bilansu Kopalin z 31 XII 1994 roku). Jest to złoże niekolizyjne z ochroną środowiska, perspektywiczne dla rozwoju gminy. 12.1. Kopaliny. Udokumentowane złoża kruszywa naturalnego występują na obszarze górniczym Świeszewko; dla złoża Świeszewko została wydana koncesja eksploatacyjna złoża Świeszewko przez Starostę Pułtuskiego dnia 06.02.2006 r. (decyzja nr RLO.6320-18-1/05/06 ważna była do dnia 31.12.2012r). Wnioskowane są nowego obszary eksploatacji kruszywa naturalnego położone:  w miejscowości Świerkowo (działki geod. o numerach: 123/2, 124/1 i 125/1 o łącznej powierzchni ok. 9,0 ha;  w miejscowości Bruliny – działki nr: 115,122 i 123;  w miejscowości Chmielewo – działka nr 186 o pow. 2,0 ha;  w miejscowości Prusinowice – działka nr 142/1 o pow. 7,74 ha;  w miejscowości Świeszewko – działki nr: 8, 10/1, 10/3, 14/1 i 21/1. 12.2. Wody podziemne Na terenie gminy Świercze wody podziemne rozpoznane zostały w utworach trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Wśród osadów trzeciorzędowych warstwy wodonośne występują w utworach:  oligocenu – z uwagi na niewielką miąższość piasków wodonośnych zalegających na głębokości 250 – 270 m i ich niskie parametry filtracyjne wydajność tego poziomu jest niewielka. Woda z tego poziomu charakteryzuje się dobrą jakością,  miocenu - poziom ten występujący na głębokości 210 – 240 m charakteryzuje się znaczną wydajnością, lecz woda nie nadaje się do picia z uwagi na brunatne zabarwienie pyłem węglowym. Z rozpoznania warunków hydrogeologicznych wynika, że na terenie gminy Świercze w większości występują korzystne warunki zaopatrzenia w wodę tj. są możliwości uzyskania wydajności z pojedynczego otworu w wysokości 40 – 100 m3/godz. Niekorzystne warunki występują jedynie zachodniej i północnej części gminy w rejonie Klukowo – Świeszewko - Świerkowo oraz Kościesze – Gaj – Wyrzyki. Potencjalne wydajności pojedynczych studni 2- 10 m3/godz. a nawet poniżej 2 m3/godz. wskazują na deficyt wód podziemnych. Najbardziej wydajny poziom wodonośny związany jest z występowaniem osadów rzecznych na głębokości 50 – 70 m. Wydajność płytszych warstw wodonośnych jest niższa, a ich

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 49 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO przestrzenne rozmieszczenie jest stosunkowo słabo rozpoznane z uwagi na nieliczne udokumentowane wiercenia

13 TERENY GÓRNICZE WYZNACZONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH obszaru górniczego Świeszewko, dla złoża Świeszewko została wydana koncesja eksploatacyjna złoża Świeszewko przez Starostę Pułtuskiego dnia 06.02.2006 r. (decyzja nr RLO.6320-18-1/05/06) i jest ona ważna do dnia 31.12.2012r.

14 ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH .. Aktualnie, poza modernizacją magistrali kolejowej E-65 brak jest programów wynikających z polityki przestrzennego zagospodarowania kraju dotyczących gminy Świercze. Z zakresu inwestycji o randze wojewódzkiej proponowane są obwodnice w Świerczach i Strzegocinie w ciągu drogi wojewódzkiej nr 620 oraz jest nowa droga wojewódzka łącząca Warszawę z Ciechanowem przez Nasielsk ( której orientacyjny przebieg jest zgodny z MPZP Województwa Mazowieckiego). Do obszarów oraz obiektów będących przedmiotem inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym należą: o obiekty wpisane do rejestru zabytków, o tereny zabytkowych parków podworskich, o stanowiska archeologiczne, o pas przebiegu planowanego gazociągu wysokiego ciśnienia, o linii elektroenergetycznej 110 kV, o planowane obwodnice na drodze wojewódzkiej nr 620 w Świerczach i Strzegocinie, o pasy dróg wojewódzkich nr 620 i 632, o tereny zamknięte kolei (linia magistralna E-65).

15. OBSZARY ZAGROŻONE POWODZIĄ I OSUWANIEM SIĘ MAS ZIEMNYCH. Na terenie gminy Świercze nie wyznaczono terenów bezpośredniego i potencjalnego zagrożenia powodziowego. Jedynym ewentualnym zagrożeniem o charakterze lokalnego podtopienia może być rz. Turka w stosunku do ogródków działkowych i parku w Brulinach i pojedynczych zabudowań w Klukówku.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 50 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2013, 2018 51 Załącznik Nr 3 do Uchwały nr 9/II/2018 Rady Gminy Świercze z dnia 29 listopada 2018 r. WÓJT GMINY ŚWIERCZE

S T U D I U M UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIERCZE POWIAT PUŁTUSKI, WOJ. MAZOWIECKIE (Z M I A NA)

CZĘŚĆ II

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO TEKST JEDNOLITY

Opracowanie Zmienionego Studium Opracowanie pierwotne Studium Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK Mazowieckie Biuro Plan. Przestrzennego Pracownia Autorska Zbigniew Sokołowski i Rozwoju Regionalnego w Warszawie Oddział Terenowy w Ciechanowie Zmianę Studium opracował Zespół: Dyrektor mgr Barbara Buczek Główny projektant Główny projektant mgr inż. arch. Zbigniew Sokołowski mgr inż. arch. Stanisław Korpanty – uprawnienia: do proj. w planowaniu przestrzennym nr 516/88 – członek b. Izby Urbanistów Wa-292 Projektant: inż. Tomasz Sokołowski Urbanista uprawniony z art.5, ust.4 Ust. o pizp Współpraca: PRZESTRZEŃ - Pracownia Projektowa s.c. mgr inż. Beata Andrzejewska mgr. Inż. arch. kraj. Małgorzata Hoser

Pułtusk - Świercze 2014 - 2018r. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO S p i s t r e ś c i: WPROWADZENIE ………………………………………………………………….…..…....3 I. MOŻLIWOŚCI I SZANSE ROZWOJU GMINY……………………………...…………5

II. IDENTYFIKACJA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW ROZWOJU ……………….5

1. Problemy przyrodnicze i ekologiczne …………………………………………...... 6 2. Problemy środowiska kulturowego………………………...……………….....…...... 6 3. Problemy społeczne ………………………………………………………...……...... 6 4. Problemy strukturalne ………………………………………………..………..……....6 5. Problemy w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej ………...... …...... 7 III. CELE ROZWOJU GMINY……………………………………………..………….……...7

IV. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO …………………….….8

1. Struktura funkcjonalno- przestrzenna oraz kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy i w przeznaczeniu terenu ………………………...... …8 2. Główne kierunki i wskaźniki zagospodarowania i użytkowania terenów w strefach funkcjonalno-przestrzennych, w tym tereny wyłączone spod zabudowy oraz obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji …...... 13 3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego………………….……………….……...... …17 4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej ……………...... 19 5. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ...... 28 6. Kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej...... 30 7. Obszary, na których będą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym …...... ……..…...... 38 8. Obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospoda rowania przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania…...... 39 9. Obszary zagrożone powodzią i osuwaniem się mas ziemnych ………...... 40 10. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny ...... 40 11. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych ...... 40 12. Granice terenów zamkniętych i ich stref ………………………………...... …..40 V. PODSUMOWANIE ORAZ SYNTEZA USTALEŃ ZMIANY STUDIUM I UZASADNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ………………………....………41

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 2

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WPROWADZENIE Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze zostały opracowane jako drugi etap prac nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Merytoryczną podstawą określenia kierunków zagospodarowania przestrzennego było szczegółowe rozpoznanie stanu istniejącego (I etap prac) i wynikających stąd uwarunkowań dalszego rozwoju, które zidentyfikowano w podziale na: - inspirujące rozwój (zbiór czynników i zjawisk pozytywnych), których wykorzystanie jest podstawą rozwoju obszaru, - ograniczające rozwój przestrzenny (problemy rozwoju), których likwidacja stanowi warunek pozytywnych przekształceń zachodzących w przestrzeni.

Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym, która stanowiła formalną podstawę opracowania zmienianego studium, określono: . obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczególnych, . lokalne wartości zasobów środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiskowe, . obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej; w tym wyłączone z zabudowy, . obszary zabudowane ze wskazaniem terenów wymagających przekształceń i rehabilitacji . obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, w tym przewidziane do zorganizowanej działalności inwestycyjnej, . obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową wynikającą z potrzeby zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, . kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, . obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania, . obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z polityki zagospodarowania przestrzennego kraju. Zgodnie ze zmienioną ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagos- podarowaniu przestrzennym, która stanowi formalną podstawę opracowania niniejszego studium, określono:  kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów,  kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy,  obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego,  obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,  kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej,  obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 3

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych,  obszary, dla których gmina zamierza sporządzić zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,  kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej,  obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych,  obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny,  obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych,  obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji,  granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych. Dla czytelniejszego wydobycia wprowadzonych zmian, w tekście projektu Studium wyróżniono: Tekst usunięty z pierwotnej wersji studium przyjętej Uchwałą Nr 155/XXIX/2001 Rady Gminy Świercze z dnia 12 lipca 2001 r (podwójne przekreślenie) Tekst wprowadzony Uchwałą Nr 241/XXXII//2014 Rady Gminy Świercze z dnia 28 sierpnia 2014 r. - czcionką czarną pochyłą (kursywą). Tekst wprowadzony Uchwałą Nr 107/XIX/2016 Rady Gminy Świercze z dnia 8 września 2016 r. - czcionką pochyłą, (kursywa) kolor czerwony. Ostatnia wersja przedkładana do uchwalenia będzie traktowała niniejsze Studium jako nowy dokument z nowym jednolitym tekstem i rysunkiem. Integralną częścią niniejszej zmiany Studium jest:  TEKST JEDNOLITY Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze, cz. I - Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze (zał. nr 1);  JEDNOLITY RYSUNEK (mapa gminy) w skali 1:10 000 - uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. (zał. nr 2);  TEKST JEDNOLITY Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze, cz. II - Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze, (zał. nr 3);  JEDNOLITY RYSUNEK (mapa gminy) w skali 1:10 000 - kierunki zagospo- darowania przestrzennego, (zał. nr 4);  Fragment rysunku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze - Kierunki zagospodarowania przestrzennego (część obrębu Klukowo) - rysunek w skali 1:10000, (zał. nr 4a);  Fragment rysunku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze - Kierunki zagospodarowania przestrzennego (część obrębu Prusinowice) - rysunek w skali 1:10000, (zał. nr 4a);  UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ i SYNTEZA zmienionych ustaleń w Zmianie Studium (zał. nr 5);  ROZSTRZYGNIĘCIE O SPOSOBIE ROZPATRZENIA UWAG wniesionych do wyłożonego do publicznego wglądu projektu Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze. (zał. nr 6).

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 4

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I. MOŻLIWOŚCI i SZANSE ROZWOJU GMINY Analiza uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych dotychczasowego zagospodarowa- nia przestrzennego gminy pozwala na określenie czynników sprzyjających jej rozwojowi:  położenie gminy w zasięgu oddziaływania aglomeracji warszawskiej (przy korzystnym położeniu na trasie magistralnej linii kolejowej E 65) oraz ośrodków powiatowych (Ciechanów i Pułtusk),  wykształcony, w sposób zapewniający dobre powiązania wewnętrzne, układ komunikacji dróg publicznych,  możliwość aktywizacji gospodarczej terenów położonych wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 620 oraz planowanej nowej drogi wojewódzkiej łączącej Warszawę z Ciechanowem przez Nasielsk – Chmielewo – Prusinowice – Gaj – Sońsk; trasę przebiegu tej drogi uzgodniono w siedzibie MZDW w Warszawie w jesieni 2011 r.  możIiwość aktywizacji gospodarczej terenów położonych w rejonie przystanku i linii kolejowej,  aglomeracja warszawska – jako chłonny rynek zbytu produktów rolnych,  warunki sprzyjające w specjalizacji gospodarstw rolnych w: o uprawach roślin tzw. intensywnych (buraki cukrowe, rzepak, pszenica, jęczmień) na obszarach gleb bardzo dobrych i dobrych jakościowo (środkowa i północna część gminy), o produkcji zwierzęcej - głównie hodowla bydła mlecznego (bliskość mleczarni w gm. Winnica, użytki zielone - ok. 21 % użytków rolnych),  korzystne warunki dla lokalizacji zakładów przetwórstwa rolno - spożywczego oraz małych przetwórni bezpośrednio w gospodarstwach rolnych,  stosunkowo czyste i mało przekształcone środowisko naturalne, (niezdegra- dowane gleby, dobre warunki aerosanitarne, brak obiektów szczególnie uciążliwych dla środowiska) stwarzające korzystne warunki środowiskowe dla produkcji żywności o wysokich parametrach jakościowych w gospodar- stwach ekologicznych w powiązaniu z agroturystyką,  korzystne uwarunkowania dla realizacji zbiornika wodnego „Kościesze” i „Gaj” - możliwość zasadniczego podniesienia walorów krajobrazowych i re- kreacyjnych obszaru oraz zwiększenia zasobów dyspozycyjnych wód powierzchniowych,  potencjalne możliwości wykorzystania zasobów kruszyw naturalnych jako czynnika aktywizacji (szczególnie rejon wsi Godacze)  możliwość wzrostu poziomu zaspokojenia potrzeb telekomunikacyjnych mieszkańców gminy na bazie automatycznej centrali telefonicznej w Świerczach (realizacja nowych sieci) i w systemie radiowego dostępu abonenckiego oraz w systemach telefonii komórkowej.

II. IDENTYFIKACJA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW ROZWOJU Szczegółowe rozpoznanie stanu zagospodarowania przestrzennego i możli- wości rozwoju, przeprowadzone w ramach I etapu opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze - studium uwarunkowań przestrzennych, pozwala na identyfikację głównych problemów mających wpływ na sposób zagospodarowania przestrzennego gminy.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 5

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Są to problemy:  przyrodnicze i ekologiczne,  społeczne,  strukturalne,  środowiska kulturowego,  w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej.

1. Problemy przyrodnicze i ekologiczne.  niski stopień lesistości - 9,7 % (kraj - 28,1 %) przy jednoczesnym rozdrobnieniu i rozproszeniu kompleksów leśnych sprzyjające przesuszaniu gleb,  słabo wykształcony system powiązań przyrodniczych (korytarzy ekologicznych) głównie w rejonach cieków wodnych oraz gleb słabych jakościowo,  nie rozwiązana do końca gospodarka ściekowa gminy –– oczyszczalnia ścieków jest w trakcie budowy sieć kanalizacji sanitarnej w trakcie budowy,  brak zorganizowanego systemu usuwania odpadów komunalnych,  konieczność przestrzegania zasad gospodarowania na terenach chronionych (parki podworskie, użytek ekologiczny, lasy ochronne, strefy ochrony sanitarnej ujęć wody, zlewnia chroniona) oraz wokół obiektów prawnie chronionych (pomniki przyrody) przy jednoczesnej potrzebie rozwoju działalności gospodarczej.

2. Problemy środowiska kulturowego.  trudności w zachowaniu i ochronie obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz postulowanych do ochrony,  niski stopień zachowania historycznych układów przestrzennych oraz szlaków (traktów) historycznych,  niski stopień potrzeba zachowania reliktów kultury i własności szlacheckiej w postaci założeń podworskich, jako przykładów dawnego typu osadnictwa i rodzaju gospodarki rolnej,  brak określenia (i realizacji) standardów w zakresie zabudowy (szczególnie w miejscowościach o historycznych układach i dobrze zachowanym krajobrazie), zarówno w sensie kształtu, jak i technologii budowania,  niska atrakcyjność miejsc i obiektów o wartościach kulturowych,  problemy z zachowaniem i ochroną zabytków sztuki ludowej (chaty wiejskie), krzyże i kapliczki przydrożne) oraz gromadzeniem i ochroną zabytków ruchomych.

3. Problemy społeczne.  znaczne bezrobocie - ok. 300 osób, przy dużym udziale (powyżej 52%) pozostających bez pracy dłużej niż rok i bez prawa do zasiłku (powyżej 77% ) oraz dotyczące grupy osób w wieku mobilnym 18-44 ( 87%),  postępująca pauperyzacja ludności gminy - ponad 25 % mieszkańców korzysta ze świadczeń pomocy społecznej.

4. Problemy strukturalne.  niedostateczny poziom wyposażenia jednostek osadniczych w infrastrukturę społeczną i techniczną, przy jednoczesnym rozdrobnieniu sieci osadniczej,  niedostosowana baza techniczna szkół do wymogów wprowadzanej reformy oświaty,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 6

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  niska aktywność gospodarcza oraz mała liczba podmiotów gospodarczych  - niedobór terenów (będących własnością komunalną) wyposażonych w od- powiednią infrastrukturę techniczną o właściwej lokalizacji dla realizacji celów publicznych,  relatywnie stara struktura zasobów mieszkaniowych (ok.2o 10 % mieszkań w budynkach o palnym materiale ścian, z których 16 % wybudowano przed 1945 r.), wymagających wymiany, modernizacji,  niski stopień wyposażenia mieszkań w urządzenia sieciowe zwłaszcza w ka- nalizację i brak zaopatrzenia w gaz),  brak zakładów przetwórstwa rolno - spożywczego powoduje, że rolnictwo gminy jest przede wszystkim dostawcą surowców dla zakładów lokali- zowanych poza granicami gminy,  słabo wykształcone „otoczenia rolnictwa”, niezbędne do obsługi i funkcjono- wania wsi (hurtownie, magazyny skupujące produkty rolnicze, giełda towarowa, drobne zakłady przetwórcze),  mało korzystna struktura obszarowa gospodarstw indywidualnych - przewaga (ok. 60%) gospodarstw małych i średnich obszarowo o powierzchni do 10 ha, dla uzyskiwania wysokiej efektywności ekonomicznej przy obecnej strukturze upraw,  ograniczone możliwości rozwoju agroturystyki, wynikające z niskiego standardu zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej.

5. Problemy w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej.  mało korzystne położenie gminy w układzie dróg kołowych - droga wojewódzka 620, stanowiąca podstawowe połączenie zewnętrzne gminy ma mniejszą rangę niż droga wojewódzka 619, która natomiast ma mniej- sze dla gminy znaczenie za względu na peryferyjny przebieg przez jej teren,  niedoinwestowanie w zakresie dróg – niska jakość pod względem parametrów technicznych: stanu technicznego, nawierzchni, szerokości jezdni i poboczy, nośności i inne,  docelowa modernizacja i przystosowanie magistralnej linii kolejowej E 65 do szybkości 200 km/godz. ograniczy możliwości przekraczania komunika- cyjnego w poziomie terenu tej linii, co w wielu przypadkach utrudni też gospodarkę rolną na terenach sąsiadujących z magistralą kolejową.  brak koncepcji gazyfikacji gminy i oddalenie od sieci gazowych,  zorganizowany system odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków w trakcie realizacji.

III. CELE ROZWOJU GMINY. Cele rozwoju gminy wynikają ze wskazanych możliwości i problemów rozwoju gminy jak również z kierunków polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Rozwój rejonu powinien polegać na pełnym zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej, przy jednoczesnym zrównoważonym zagospodarowywaniu terenów. Jako wiodące cele rozwoju gminy można przyjąć:  wzrost aktywizacji gospodarczej gminy poprzez: o rozwój małych zakładów produkcyjnych, o rozwój lokalnego rynku pracy, o rozwój funkcji rekreacyjno - wypoczynkowych i ich obsługi ,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 7

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO o promocję gminy (jej możliwości, szans rozwoju),  poprawa jakości życia mieszkańców poprzez o wzrost podaży miejsc pracy, o poprawę warunków zamieszkania, o zapewnienie odpowiedniego standardu usług,  ochrona i racjonalne kształtowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego poprzez: o zachowanie i wspomaganie istniejących wartości środowiska przyrodniczego tj. obszarów najcenniejszych pod względem przyrodni- czym i krajobrazowym, o wzmocnienie funkcji ekologicznej obszaru gminy poprzez zwiększenie powierzchni lasów i zadrzewień, o ochronę starodrzewu i rewaloryzację zabytkowych układów parkowych, o poprawę jakości wód powierzchniowych do parametrów klasy VI i częściowo V), o ograniczenie antropopresji, poprzez:  systemowe rozwiązania gospodarki wodno-ściekowej (w tym oczysz- czalnie przydomowe),  rozwój kotłowni olejowych i gazowych na gaz płynny propan-butan oraz wykorzystanie alternatywnych źródeł energii (elektrownie wiatrowe, ogniwa fotowoltaniczne, biogazownie), o ochronę gleb dobrych przed przeznaczeniem na cele nierolnicze oraz przed degradacją - przeciwdziałanie zjawiskom stepowienia i erozji wietrznej (fitomelioracja, zwiększenie retencji), o racjonalne wykorzystanie surowców mineralnych z jednoczesną rekultywacją terenu po ich wydobyciu - przywróceniem wartości użytko- wych terenom zdegradowanym w wyniku ,,samowolnej” eksploatacji surowców mineralnych; o wprowadzanie zadrzewień śródpolnych i renaturalizacja obszarów leśnych (wprowadzanie różnorodności gatunkowej drzew w miejsce leśnych monokultur), o łagodzenie konfliktów wynikających z rożnych sposobów użytkowania terenów (tworzenie zadrzewień kurtynowych wokół dużych obiektów inwentarskich, stacji benzynowych, ciągów komunikacyjnych), o utrzymanie i rewaloryzację zasobów materialnych dziedzictwa kulturowego, przez pozyskanie nowych właścicieli dla wszystkich obiektów zabytkowych; rozwój i usprawnienie systemów komunikacji i infrastruktury technicznej poprzez: o uzupełnienie sieci drogowej oraz podniesienie poziomu stanu technicznego i parametrów użytkowych dróg i ulic, o realizację programu gazyfikacji gminy; kształtowanie ładu przestrzennego poprzez: o uporządkowanie zabudowy jednostek osadniczych, o wyeliminowanie konfliktów wynikających z różnych sposobów użytkowaniaterenów.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 8

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO IV. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. Struktura funkcjonalno- przestrzenna oraz kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy i w przeznaczeniu terenu. 1.1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna

W strukturze wewnętrznej gminy, po uwzględnieniu lokalnych zróżnicowań przestrzennych wynikających z uwarunkowań przyrodniczych, społeczno- ekonomicznych i techniczno-infrastrukturalnych, predyspozycji funkcjonalnych oraz roli obszaru w rozwoju gospodarczym gminy, wyodrębniono strefy funkcjonalno - przestrzenne:  Strefa A - rozwoju rolnictwa, w oparciu o tereny o najwyższym (w skali gminy) potencjale rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obejmująca większość obszaru gminy - - północną, centralną i południowo - zachodnią jego część.  Strefa B - rozwoju funkcji leśno - rolnych i rekreacyjno – wypoczyn- kowych, w oparciu o tereny charakteryzujące się mniej korzystnymi uwa- runkowaniami glebowymi rolniczej przestrzeni produkcyjnej ale posiadające spore walory przyrodniczo - krajobrazowe. W strefie B wyróżniono 2 podstrefy: o B1 - południowo - wschodnia część obszaru gminy - strefa terenów rolnych, lasów i dolesień, o B2 - zachodni skraj gminy - strefa lasów i dolesień oraz terenów rolnych.  Strefa C – rozwoju funkcji osadniczych (Centralna Strefa Rozwoju Urbanizacji) wyodrębniona w oparciu o kryteria wynikające z nasilających się procesów koncentracji ludności i zagospodarowania pozarolniczego).

1.2. Główne kierunki zagospodarowania przestrzennego w strefach funkcjonalno – przestrzennych.

1.2.1. Zasadnicze kierunki zagospodarowania przestrzennego i główne działania w wydzielonych strefach przedstawiają się następująco:

Strefa A - rozwoju funkcji rolniczych - optymalizacja zagospodarowania przestrzennego obszaru dla jego wykorzystania na te cele przy założeniu pełnej zgodności zagospodarowania z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego. Główne kierunki działań w tej strefie:  ochrona terenów o najwyższych wartościach bonitacyjnych gleb przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze (ograniczanie rozpraszania zabudowy),  racjonalne wykorzystanie walorów agrotechnicznych dla rozwoju i unowo- cześniania produkcji rolnej z uwzględnieniem istniejących specjalizacji gospodarstw, tradycji upraw i wykształconych kierunków produkcji rolnej,  tworzenie warunków dla lokalizacji zakładów przetwórstwa rolno- spożywczego oraz punktów zbytu surowców rolniczych,  wprowadzanie zadrzewień przydrożnych i śródpolnych celem utrzymania i poprawy warunków agroklimatycznych,  tworzenie warunków (podnoszenie standardu wyposażenia mieszkań) dla rozwoju agroturystyki,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 9

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  wprowadzanie nowej roślinności, modyfikującej stosunki mikroklimatyczne i hydrologiczne oraz przeciwdziałających degradacji gleb,  ochrona dolin rzecznych i obniżeń terenowych (ciągi ekologiczne, układy wentylacyjne i odwadniające) poprzez pozostawienie tych terenów w dotychczasowym użytkowaniu jako łąki i pastwiska, wolnych od poprzecznych przegród utrudniających ich przewietrzanie oraz sprzyjających tworzeniu się lokalnych zastoisk chłodnego i wilgotnego powietrza,  zwiększenie atrakcyjności turystycznej obszaru poprzez realizację zbiornika wodnego na rzece Strudze Kolnica w rejonie wsi Kościesze oraz zbiornika w rejonie miejscowości Gaj,  rozbudowa systemów infrastruktury technicznej w celu podniesienia standardu istniejącej zabudowy oraz zapewnienia odpowiedniego wyposażenia infrastrukturalnego terenów projektowanych do zabudowy,  racjonalne wykorzystanie surowców mineralnych z równoczesną rekultywacją terenu w kierunku określonym w projekcie gospodarowania złożem, aż do całkowitego wyeksploatowania złoża.

Strefa B (B1 i B2) - rozwoju funkcji leśno - rolnych i rekreacyjno - wypoczynkowych - wykorzystanie walorów krajobrazowo - przyrodniczych do rozwoju funkcji rekreacyjno - wypoczynkowych przy zachowaniu funkcji rolniczej i leśnej obszaru. Główne kierunki działań w tej strefie:  zapewnienie optymalnych warunków dla funkcjonowania przyrody poprzez utrzymanie istniejących ciągów ekologicznych stanowiących lokalne ostoje faunistyczne,  ochrona wód powierzchniowych i gruntowych przed zanieczyszczeniem związkami pochodzącymi z działalności rolniczej oraz przed migracją zanieczyszczeń z wylewiska,  zwiększenie walorów przyrodniczych terenu poprzez prowadzenie zalesień w strefie wododziałowej oraz w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących już powierzchni leśnych przeznaczając na ten cel grunty nieprzydatne dla rolnictwa (nieużytki, enklawy leśne) oraz takie, na których produkcja rolna jest nieopłacalna (grunty najsłabsze jakościowo – kl. VI i VIz),  zalesianie gleb najsłabszych jakościowo,  optymalne wykorzystanie walorów agrotechnicznych dla rozwoju produkcji rolnej,  preferowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego i produkcji “zdrowej żywności”  ochrona gruntów o najwyższych wartościach bonitacyjnych przed zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne,  tworzenie warunków do wprowadzania funkcji uzupełniających względem rolnictwa – agroturystyka, małe zakłady usługowe lub przetwórcze. Strefa C - rozwoju funkcji osadniczych (Centralna Strefa Rozwoju Urbanizacji) – intensyfikacja zagospodarowania nierolniczego obszaru w celu jego wykorzystania dla koncentracji ludności pozarolniczej przy założeniu pełnej zgodności zagospodarowania z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 10

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Główne kierunki działań w tej strefie:  Preferencje dla rozwoju funkcji pozarolniczych (przemysł, przetwórstwo rolno-spożywcze, usługi społeczne i bytowe obsługujące gminę);  zapewnienie optymalnych warunków życia mieszkańców przy zachowaniu warunków dla właściwego funkcjonowania środowiska przyrodniczego poprzez utrzymanie i zapewnienie warunków dla funkcjonowania istniejących ciągów ekologicznych;  ochrona wód powierzchniowych i gruntowych przed zanieczyszczeniem związkami pochodzącymi z działalności rolniczej i pozarolniczej;  ochrona dolin rzecznych i obniżeń terenowych (ciągi ekologiczne, układy wentylacyjne i odwadniające) poprzez pozostawienie tych terenów w dotychczasowym użytkowaniu jako łąki i pastwiska, wolnych od wszelkiej zabudowy;  wprowadzanie zalesień oraz zadrzewień (przydrożnych), modyfikujących stosunki mikroklimatyczne i hydrologiczne,  tworzenie warunków dla lokalizacji: zabudowy mieszkaniowej (głównie pozarolniczej), zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, punktów zbytu surowców rolniczych, przemysłu, rzemiosła produkcyjnego i usługowego, usług społecznych, infrastruktury technicznej i komunikacyjnej;  podnoszenie standardu wyposażenia mieszkań;  rozbudowa systemów infrastruktury technicznej w celu podniesienia stan- dardu istniejącej zabudowy oraz zapewnienia odpowiedniego wyposażenia infrastrukturalnego terenów projektowanych do zabudowy, 1.2.2. Kierunki rozwoju założone w procesie zmiany Studium są w dużej części kontynuacją wcześniejszej polityki przestrzennej określonej w Studium. Zmierzają one do:  utworzenia nowych terenów zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej,  utworzenia nowych terenów zabudowy usługowej, jak również terenów produkcji i przetwórstwa rolnego;  rozwoju turystyki na terenach o dużych walorach przyrodniczych w północnej części gminy (Sulkowo), w części zachodniej gminy (Klukówek, Wyrzyki) oraz w południowo-wschodniej części gminy (Brodowo, Chmielewo, Ostrzeniewo, Stpice) m.in. poprzez utworzenie obszarów zabudowy letniskowej oraz wytyczenie szlaków pieszych i rowerowych;  utworzenia terenów sportu i rekreacji oraz zieleni urządzonej,  podjęcia działań zmierzających do pełnej obsługi terenów zabudowanych przez infrastrukturę techniczną,  wyznaczenia terenów przeznaczonych pod obiekty i urządzenia obsługi ko- munikacji samochodowej,  tworzenia harmonijnych form zagospodarowania na terenach zabudowanych,  kontynuacji działań zmierzających do poprawy stanu dróg gminy,  kontynuacji działań zmierzających do ochrony walorów przyrodniczych i kulturowych gminy;

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 11

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  wskazania obszarów powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych oraz terenów rekultywacji w kierunku leśnym (wodno-leśnym), a także wyznaczono tereny pod zbiorniki wodne o funkcji przeciwpożarowej i rekreacyjnej w miejscowościach: Bruliny, Gaj, Godacze, Klukówek, Ostrzeniewo, Świerkowo oraz zbiornika wodnego „Kościesze 1.2.3. Obszary zabudowane  największe skupiska zabudowy mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, produkcyjnej i zagrodowej występują w miejscowościach: Świercze, Strzegocin, Kowalewice (Włościańskie i Nowe), Prusinowice;  największy ruch budowlany występuje w miejscowościach: Świercze, Klukowo, Prusinowice, Strzegocin, Brodowo;  w istniejących obiektach o funkcji mieszkaniowej lub zagrodowej przewiduje się możliwość ich przebudowy i rozbudowy oraz lokalizacji funkcji usługo- wych nieuciążliwych dla środowiska, a niezbędnych dla obsługi ludności,  Przewiduje się utrzymanie i poprawę standardów techniczno-użytkowych istniejącego zainwestowania, a w szczególności: o podnoszenie standardów, racjonalizacji intensywności zabudowy i zagospodarowania osiedli mieszkaniowych i terenów o funkcjach usługowo-produkcyjnych wraz z ich technicznym wyposażeniem; o zachowanie warunków ochrony przyrodniczo-kulturowej, uwzględnianie charakteru układu urbanistycznego i zabudowy zabytkowej przy wymianie obiektów, lokalizacji nowych i wprowadzania różnych form zagospodarowania terenu, o wprowadzanie zieleni w rejonach szczególnego jej niedostatku, przede wszystkim wokół obiektów usługowych na większych działkach produkcyjnych i funkcjach uciążliwych, o w przypadku lokalizacji działalności usługowo-produkcyjnych ustala się zasadę, że uciążliwość zawiera się w granicach działki. 1.2.4. Obszary przeznaczone pod zabudowę Na rysunku Studium wskazano tereny przeznaczone pod zabudowę, określające kierunki rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych. W zależności od pełnionej funkcji i przewidywanego zagospodarowania wskazano tereny zabudowy:  mieszkaniowo - usługowej przewidywane dla realizacji, głównie zabudowy mieszkaniowej, z możliwością lokalizacji urządzeń usługowych i drobnych zakładów produkcyjnych nieuciążliwych dla środowiska, a niezbędnych dla obsługi ludności;  produkcyjno-usługowej - przeznaczone pod lokalizację bądź rozbudowę zakładów produkcyjnych, składów i magazynów oraz urządzeń infrastruktury technicznej i innych obiektów obsługi ludności i rolnictwa, wymagających przed lokalizacją pozytywnej opinii sanitarnej lub oceny oddziaływania na środowisko. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest lokalizowanie funkcji mieszkaniowej dla właścicieli obiektów działalności gospodarczej;  usługowej - z przeznaczeniem na realizację urządzeń usługowych z dopuszcze- niem powiązania z zakładami produkcyjnymi nieuciążliwymi dla środowiska, w tym obsługi komunikacji drogowej. Dopuszcza się na ich terenach jako towarzyszącą funkcję mieszkaniową

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 12

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  letniskowej przewidywane dla realizacji głównie indywidualnego budownictwa letniskowego z możliwością lokalizacji obiektów turystycznych ogólnodostępnych, 1.2.5. W zmienianym Studium wskazano nowe tereny zabudowy, m.in.:  mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami oraz zagrodowej z usługami,  letniskowej oraz mieszkaniowej i letniskowej  usługowej, w tym usług publicznych,  usług, produkcji,  sportu i rekreacji oraz zieleni urządzonej,  obiektów i urządzeń infrastruktury wodociągowej, kanalizacyjnej i gminnej infrastruktury technicznej,  obiektów i urządzeń obsługi komunikacji samochodowej;

1.2.6. Studium dopuszcza przeznaczenie pod zabudowę innych (poza wyżej wskazanymi), terenów, pod warunkiem spełnienia wymogów wynikających z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i niesprzeczności z uwarunko- waniami przestrzennymi, a mianowicie:  we wszystkich jednostkach osadniczych dopuszcza się realizację zabudowy mieszkaniowej lub mieszkaniowo - usługowej na wolnych działkach w ciągach istniejącej zabudowy o analogicznej funkcji,  uzupełnianie i kontynuacja rozplanowania przestrzennego zabudowy może następować pod warunkiem zachowania istniejącej linii zabudowy, charakteru i gabarytów sąsiedniej zabudowy, z uwzględnieniem występowa- nia obiektów chronionych i dostosowanych do skali tradycyjnego budownictwa,  należy ograniczyć zabudowę na terenach przyległych do dróg wojewódzkich i powiatowych na odcinkach obecnie wolnych od zabudowy,  pod nową zabudowę przeznacza się obszary nie zainwestowane, a określone do zabudowania w miejscowych planach opracowanych po 1 stycznia 1995r.,  w pierwszej kolejności pod zabudowę należy przeznaczyć tereny, które objęte zostały miejscowym planem zagospodarowania i w stosunku, do których zostały przeprowadzone czynności formalne związane ze zmianą przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne,  zagospodarowanie rekreacyjne w postaci indywidualnego budownictwa letniskowego powinno być realizowane na terenach o glebach słabych jakościowo i wyposażonych w niezbędne urządzenia infrastruktury tech- nicznej (energia elektryczna, wodociąg sieciowy, kanalizacja, utylizacja odpadów);  zabudowa na terenach wyznaczonych w Studium może być realizowana indywidualnie lub w sposób zorganizowany,  realizacja zadań związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej może odbywać się w ramach wyznaczonych terenów mieszkaniowo- usługowych, w pierwszej kolejności stanowiących własność gminy.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 13

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 2. Główne kierunki i wskaźniki zagospodarowania i użytkowania terenów w strefach funkcjonalno-przestrzennych, w tym tereny wyłączone spod zabudowy oraz obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji. 2.1. Podstawowe kierunki zagospodarowania przestrzennego i główne działania w wydzielonych strefach przedstawiają się następująco: 2.1.1. Strefy A - rozwoju funkcji rolniczych - optymalizacja zagospodarowania przestrzennego obszaru dla jego wykorzystania na te cele przy założeniu pełnej zgodności zagospodarowania z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego. 2.1.2. Strefa B (B1 i B2) - rozwoju funkcji leśno - rolnych i rekreacyjno – wypoczynkowych - wykorzystanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych do rozwoju funkcji rekreacyjno - wypoczynkowych przy zachowaniu funkcji rolniczej i leśnej obszaru. 2.1.3. Strefa C - rozwoju funkcji osadniczych (Centralna Strefa Rozwoju Urbanizacji) – intensyfikacja zagospodarowania nierolniczego obszaru w celu jego wykorzystania dla koncentracji ludności pozarolniczej przy założeniu pełnej zgodności zagospodarowania z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego 2.2. Podstawowe wskaźniki zagospodarowania i użytkowania terenu. Na terenie gminy Świercze, w strefach A, B1 i B2 oraz C wyznaczono następujące tereny:  RMU – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz zagrodowej z możliwością lokalizacji usług (w budynkach mieszkalnych lub zabudowie towarzyszącej), w tym usług publicznych o uciążliwości nie wykraczającej poza granice własności oraz z możliwością lokalizacji zieleni urządzonej,  MNL – tereny zabudowy letniskowej oraz mieszkaniowej i letniskowej, z możliwością lokalizacji usług o uciążliwości nie wykraczającej poza granice własności w budynkach mieszkalnych lub zabudowie towarzyszącej,  U – tereny usług, w tym usług publicznych,  P – tereny usług, produkcji, składów i magazynów,  PG – tereny powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych,  US – tereny sportu i rekreacji oraz zieleni urządzonej, sportu i rekreacji  IT – tereny obiektów i urządzeń infrastruktury wodociągowej, kanalizacyjnej i gminnej infrastruktury technicznej,  orientacyjny przebieg planowanej drogi wojewódzkiej Warszawa – Ciechanów wg uzgodnień z MZDW w jesieni 1011 r.,  KK – tereny kolei (linia magistralna),  ZC – tereny cmentarzy,  ZPZ – tereny zabytkowych parków podworskich,  WST – zbiorniki wodne o funkcji przeciwpożarowej i rekreacyjnej. Dla wyżej wymienionych terenów, z wyłączeniem wprowadzonego terenu powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych PG-2, dopuszcza się adaptację istniejącej zabudowy, budowę nowych obiektów budowlanych oraz przebudowę istniejących, w tym dotyczących zabudowy zagrodowej w kierunku zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Dla zabudowy RMU i MNL dopuszcza się możliwość lokalizacji zabudowy towarzyszącej – budynków garażowych i gospodarczych oraz

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 14

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO usług nieuciążliwych. Na terenie PG-2 dopuszcza się wyłącznie realizację obiektów kubaturowych, urządzeń komunikacyjnych oraz urządzeń pomocniczych bezpośrednio związanych z eksploatacją kopalin. Na wyznaczonych terenach preferuje się:  formę architektoniczną budynków dostosować do krajobrazu i otaczającej zabudowy,  minimalną powierzchnię terenów biologicznie czynnych w powierzchni każdej działki dla: o RMU – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna: w strefie A - 50%, w strefach B – 60%; w strefie C – 45% – zabudowa zagrodowa: w strefie A i C – 40%, w strefach B – 50%; o MNL – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna: w strefie A – 60%, w strefach B - 70%, w strefie C – 50%; – zabudowa letniskowa: w strefie A – 70%, w strefach B – 80% o U, P: w strefach A i C – 15%, w strefach B – 35%; o IT – 20% o US – 50%.  maksymalną wysokość budynków dla: o RMU – zabudowa mieszkaniowa – do dwóch kondygnacji nadziemnych (do okapu) plus poddasze użytkowe, zabudowa gospodarcza – do 6 m (do okapu) nad poziom terenu. o MNL – zabudowa mieszkaniowa – do dwóch kondygnacji nadziemnych (plus poddasze użytkowe), letniskowa – do dwóch kondygnacji nad- ziemnych w tym poddasze użytkowe; wysokość towarzyszącej zabudowy gospodarczej parterowej – maksymalnie 8,0 m (do okapu) nad poziom terenu; o U, P, WOH, US, IT, KS – 10-12 m, za wyjątkiem obiektów sakralnych i konstrukcji telekomunikacyjnych: 15 m;  geometrię dachu: o RMU, MNL – zabudowa mieszkaniowa i letniskowa – dachy dwu – lub o o wielospadowe o nachyleniu połaci 30 – 45 ; o o o budynki gospodarcze i garażowe: dachy o nachyleniu połaci 0 – 45 ;  minimalną powierzchnię nowotworzonych działek budowlanych dla: o RMU – nowa zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna wolnostojąca: w strefach A i C – 800 m2, w strefach B – 1000 m2; – nowa zabudowa zagrodowa: w strefie A – 1000 m2, w strefach B – 1200 m2 o MNL – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna wolnostojąca: w strefach A i C – 1000 m2, w strefach B –1200 m2;  minimalną szerokość frontu nowo wydzielanych działek budowlanych dla: o RMU – pod zabudowę mieszkaniową wolnostojącą – 20 m, dla zabudowy usługowo-mieszkaniowej i usługowej – 25 m o MNL – pod zabudowę mieszkaniową wolnostojącą: – 20,0 m a działek dla zabudowy usługowo-mieszkaniowej i usługowej – 25,0 m

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 15

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  Dopuszcza się: o możliwości rozszerzenia terenu siedlisk rolniczych poza wyznaczony teren RMU, na sąsiednie tereny rolnicze; o możliwość realizacji obiektów usługowych i produkcyjnych o uciążliwości nie wykraczającej poza granice dysponowanego terenu; o na terenach U i P dopuszcza się możliwość realizacji zabudowy mieszkaniowej dla właściciela.  Zabrania się: o grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości nie mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar; o stosowania ogrodzeń przekraczających wysokość: 1,7 m, z zakazem stosowania ogrodzeń wykonanych z prefabrykowanych elementów betonowych co najmniej od strony dróg publicznych i w lasach.  Ustala się następujące minimalne odległości zabudowy: o od korony rowów melioracyjnych – 3 m. o od linii brzegowej naturalnych cieków wodnych – 20 m; o od ściany lasów – zgodnie z przepisami odrębnymi; o dla terenów zabudowy położonych wokół terenu kolei (KK) - zgodnie z przepisami odrębnymi;  wskaźniki parkingowe; dla wszystkich terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, zagrodową, letniskową bądź usługową ustala się wymóg spełnienia na każdej działce budowlanej poniższych wskaźników parkingowych; o minimum 2 miejsca parkingowe na każdej działce budowlanej przezna- czonej pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną lub zagrodową, o minimum 2 miejsca parkingowe na każdej działce budowlanej przezna- czonej pod zabudowę letniskową, o minimum 3 miejsca parkingowe na każde 100 m2 powierzchni użytkowej usług, o minimum 2 miejsca parkingowe na 100m2 powierzchni biurowej.

2.3. Obszarami wyłączonymi spod zabudowy są:  tereny istniejących lasów ochronnych, pozostałe lasy i zadrzewienia oraz tereny planowanych dolesień,  tereny rolne i nieużytki czasowo podtapiane wodami opadowymi,  tereny wyznaczone jako tereny rekultywacji w kierunku leśnym (wodno- leśnym),  tereny zlokalizowane w obszarze występowania udokumentowanego złoża kruszywa naturalnego oraz terenów górniczych, z dopuszczeniem do realizacji na wprowadzonym terenie PG-2 wyłącznie obiektów kubaturowych, urządzeń komunikacyjnych oraz urządzeń pomocniczych bezpośrednio związanych z eksploatacją kopalin.  tereny w strefach technicznych towarzyszących kolei, liniom elektroenergetycznym wysokiego i średniego napięcia, gazociągowi wysokiego ciśnienia oraz w 50-cio metrowych strefach ochronnych wokół cmentarzy.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 16

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 2.4. Obszary przekształceń, rehabilitacji i rekultywacji stanowią wyznaczone w miejscowościach: Bruliny, Chmielewo, Prusinowice, Świeszewko, Świerkowo; tereny rekultywacji w kierunku leśnym (wodno-leśnym) po zakończeniu eksploatacji surowców naturalnych.

3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego 3.1. Na terenie gminy Świercze występują obszary i obiekty objęte ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody: użytek ekologiczny o powierzchni 1,49 ha położony w środkowo-wschodniej części gminy, na gruntach wsi Strzegocin, w leśnictwie Świercze oddz. 98g (Rozporządzenie Wojewody Ciechanowskiego nr 12/96 z dnia 30 października 1996 r.), 3.2. pomniki przyrody (Uchwała Nr 171/XXX/09 Rady Gminy Świercze z dnia 29 kwietnia 2009r dane uaktualnione – stan 2012 r.Tab .nr 1.

Lp. Lokalizacja Opis - dane uaktualnione – stan 2012 r. 1. Strzegocin - teren parku Jesion wyniosły obwód: 445 cm, wysokość: 28 m Dąb szypułkowy obwód: 465 cm, wysokość: 23 m Lipa drobnolistna: obwód: 207 cm, 245 cm, 265 cm, 345 cm – obwód dwóch pni; wysokość: 28 m 2 Gaj - teren byłego parku na Jesion wyniosły skłonie w kierunku płd.-wsch obwód: 493 cm, wysokość: 18 m 3. Bruliny - teren parku na pn.-zach. 8 lip drobnolistnych (tworzą krąg); obw.: krańcu obiektu od 200 cm do 260 cm, wysokość: 19 m 4. Strzegocin - przed wejściem do 2 szt. lipy drobnolistne kościoła obwód: 540 cm i 450 cm, 5. Świerkowo - teren parku nad 2 szt. białodrzewu stawem i na skraju drzewostanu obwód: 510 cm, 380 cm, wysokość: 21 m 6. Świerkowo - teren dawnego parku Klon srebrzysty w odl. 30 m od drogi Nasielsk – obwód: 480 cm, wysokość: 19 m Nowe Miasto 7. Gaj – teren byłego wyrobiska Głaz narzutowy obwód 933 cm, W stosunku do pomników przyrody zakazuje się:  niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu - drzew;  wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;  uszkadzania i zanieczyszczania gleby;  dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;  wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;  zmiany sposobu użytkowania ziemi;  umieszczania tablic reklamowych, ogłoszeń, napisów i innych znaków nie związanych z ochroną tych obiektów. Ponadto w Studium proponuje się objęcie ochroną planistyczną wyznaczonych na rysunku Studium drzew o wysokich walorach krajobrazowych.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 17

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3.3 Obszary i obiekty objęte ochroną na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: parki dworskie w miejscowościach: Kowalewice Włościańskie (nr rej. A-171) i Strzegocin (nr rej. A-172) pochodzące z XIX w. chronione na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, 10, poz. 48, z późn. zmianami); ponadto pod względem roślinności wyróżniają się w gminie również parki dworskie w miejscowościach: Bruliny i Gąsiorowo. W związku z powyższym zainwestowanie na tych terenach wymaga uwzględnienia obecności istniejącego drzewostanu.

3.4. Obszary i obiekty objęte ochroną na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Grunty rolne szczególnie wysokich klas bonitacyjnych, chronione na podstawie ustawy z dnia 03.02.1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 16, poz. 78 (z późniejszymi zmianami). 3.5. Inne obszary chronione.  Na terenie Gminy został wyznaczony System Przyrodniczy Gminy (SPG) w celu ochrony funkcjonowania przyrodniczego – hydrologicznego, klimatycznego i biolo- gicznego. Na obszarze SPG funkcji przyrodniczej podporządkowane są inne funkcje – takie jak produkcja rolnicza i leśna. Obszar SPG został wyodrębniony w oparciu o tereny lasów oraz dolin cieków wodnych i jest powiązany z terenami o wysokich walorach przyrodniczych poza obszarem gminy; na terenie SPG wskazuje się: o pozostawienie obszarów w dotychczasowym ekstensywnym użytkowaniu, w tym zakaz lokalizowania nowych terenów zabudowy, za wyjątkiem niezbędnej infrastruktury technicznej oraz terenów komunikacji, o zakaz naruszania walorów przyrodniczych i krajobrazowych, o zakaz naruszania stosunków wodnych służących dalszemu odwodnieniu tych terenów, likwidacji wszelkich zbiorników wodnych, o zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, w tym wydobywania kopalin, za wyjątkiem terenów eksploatacji kruszywa naturalnego wyznaczonych na rysunku Studium, prac związanych z realizacją niezbędnej infrastruktury technicznej oraz terenów komunikacji, o w obrębie dolin rzecznych wskazane jest zachowanie istniejących łąk i pastwisk z zadrzewieniami, o tereny leśne powinny być rozbudowywane o nowe obszary lasów, z nimi sąsiadujące, o zakaz lokalizacji tablic reklamowych.  lasy ochronne (wodochronne) występują w środkowej części gminy w Leśnictwie Świercze, Uroczysku Strzegocin. Są to lasy położone w obrębie wododziału między zlewnią rzeki Sony i Niestępówki,  W celu ochrony stanu ilościowego wód powierzchniowych i podziemnych wskazana jest budowa nowych i odbudowa istniejących obiektów hydrotechnicznych służących małej retencji. Istnieją potencjalne możliwości poprawy bilansu wodnego poprzez m.in. budowę zbiornika retencyjnego na rzece Kolnicy w rejonie miejscowości Kościesze.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 18

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3.6. Ochrona przed uciążliwościami – emisją zanieczyszczeń, hałasu i drgań, promieniowaniem elektromagnetycznym, Zakłada się:  przestrzeganie zasady ograniczającej uciążliwość obiektu do granic działki właściciela tego obiektu (nie dotyczy inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej);  zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących spowodować przekroczenie standardów jakości środowiska oraz zagrożenie funkcjonowania lokalnych ekosystemów na terenie SPG, a także zagrożenie dla zdrowia ludzi w obrębie terenów zamieszkania. Zakaz ten nie dotyczy inwestycji celu publicznego takich jak drogi i infrastruktura techniczna;  zakaz odprowadzania do wód powierzchniowych i gruntu ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych;  zachowanie stref ochrony bezpośredniej (10 m) oraz bezwzględnym przestrzeganiu zasad gospodarowania w strefie ochrony pośredniej ustanowionej dla studni stanowiących ujęcia wód komunalnych;  wprowadzanie rozwiązań technicznych ograniczających uciążliwość akustyczną dróg wojewódzkich od terenów chronionych (zabudowy mieszkaniowej lub innej zabudowy, gdzie na stałe przebywają ludzie) oraz ograniczenie lokalizowania zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi w odle- głości minimalnej od zewnętrznej krawędzi jezdni – wg przepisów odrębnych;  dopuszczalny poziom hałasu w środowisku w poszczególnych rodzajach terenów musi być zgodny z przepisami odrębnymi. Zaliczenie do terenów chronionych powinno nastąpić na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;  w celu zmniejszenia uciążliwości związanej z hałasem komunikacyjnym rozwój systemów komunikacji rowerowej wzdłuż dróg publicznych;  niewprowadzanie nowej zabudowy mieszkaniowej w promieniu 100 m od oczyszczalni ścieków w Ostrzeniewie;  zgodnie z Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych i Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dn. 25.08.1959r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze wokół istniejących cmentarzy w miejscowościach Klukowo i Strzegocin należy utrzymać strefy sanitarne, w obrębie których obowiązują przepisy ww. aktów prawnych;  stosowanie stref ochronnych wzdłuż linii wysokiego i średniego napięcia ze względu na ochronę przed oddziaływaniem elektromagnetycznym. Dla przewodów WN 110kV wskazane jest wprowadzenie pasa ograniczonego użytkowania o szerokości 20,0 m, zaś dla linii średniego napięcia 7,5m.

4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej 4.1. Wartości kulturowe gminy chronione są na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw 15.02.1962 roku o ochronie dóbr kultury i muzeach (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, 10, poz. 48, z późn.i zmianami) i pozostające pod nadzorem Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 19

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 4.1.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków (Tab. nr 2) Miejscowoś ć Obiekt nr rej. okres powstania Zespół kościoła filialnego

p.w. św. Mikołaja: XVIIIw. 1 Gąsiorowo - kościół drewniany A-127 z dn. 02.04.1962 r. 1792 r. - dzwonnica drewniana 1887-1889 - drzewostan na cm. przykośc. A-324 z dn. 2 Gąsiorówek Park podworski (pozostałość) 07.04.1998 r. koniec XIXw. dwór murowany (ruina) 3 Klukowo A-256 z dn. 1923 r. (spłonął VIII 1990r.) 14.01.1992 Cmentarzysko A-194/79-881/70WA z 4 Kościesze wczesnośredniowieczne dn. 30.11.1970 XI w. Zespół podworski: 5 Kościesze - dwór murowany A-32 z dn. 13.02.2003 r. XIX w. - pozostałości parku poł XIX w. Aleja kasztanowcowa z 6 Kościesze brukową nawierzchnią A-33 z dn. 13.02.2003 r. Zespół podworski: XIX-XX w. Kowalewice A-171 z dn. 7 Włościańskie - dwór murowany 01.03.1976 r. 1912 r. - park koniec XIX w. Zespół klasztorny pobernardyński:

8 Strzegocin - Kościół p.w. Matki Boskiej, A-115 z Szkaplerznej, murowany dn.19.03.1962 r. 1740 r. - klasztor murowany XVIIIw. Zespół podworski: - dwór murowany, XIX w. 9 Strzegocin A-172 z dn. - czworak murowany, 01.03.1976 r. 3 ćw. XIXw. - park krajobrazowy (pozost.) XIX w. W stosunku do obiektów wpisanych do rejestru zabytków:  obowiązuje ochrona: historycznego układu zagospodarowania przestrzeni, podziałów parcelacyjnych, historycznego sposobu zabudowy posesji, historycznych nawarstwień kulturowych pod współczesną powierzchnią gruntu, układu zieleni, ukształtowania terenu,  obowiązuje bezwzględny priorytet wymogów konserwatorskich; wszelkie zamierzenia inwestycyjne i prace remontowe prowadzone w granicach strefy ochrony konserwatorskiej wymagają uzgodnienia i uzyskania warunków oraz wytycznych konserwatorskich Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,  gabaryty i charakter nowej zabudowy w strefie ochrony konserwatorskiej powinien być dostosowany do skali urbanistycznego zespołu zabytkowego oraz posiadać cechy rodzimej architektury, z zastosowaniem wytycznych i postulatów służb konserwatorskich;  Wszelkie remonty winny być wykonywane z zastosowaniem tradycyjnych materiałów (kamień, cegła, drewno, dachówka ceramiczna); nowe realizacje powinny nawiązywać do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie sytuacji, skali, bryły, podziałów architektonicznych oraz być indywidualnie analizowane i zatwierdzane przez odpowiednie służby Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków;  Wszelkie zmiany planowane na podstawie dokumentacji projektowej w obrębie strefy ochrony konserwatorskiej wymagają uzgodnienia ze służbami Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na etapie zgłoszenia zamia- ru budowy i prowadzenia robót budowlanych lub uzyskiwania pozwolenia na budowę.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 20

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  obowiązuje zakaz wprowadzania nowych dominant architektonicznych w polu ekspozycji i widoku na przedmiot podlegający ochronie konserwatorskiej,  obowiązuje zakaz lokalizacji obiektów wielkogabarytowych i obiektów o funkcjach uciążliwych. 4.1.2. Obiekty nieruchome znajdujące się w ewidencji zabytków (Wojewódzkiej (WEZ) i Gminnej (GEZ). Wojewódzka Ewidencja Zabytków i Gminna Ewidencja Zabytków obejmuje obiekty wpisane do Rejestru zabytków (tabela nr 2), oraz poniżej wymienione obiekty nieruchome znajdujące się poza Rejestrem oraz stanowiska archeologiczne wymienione w tabeli Nr 3: o Bruliny:  Pozostałości parku dworskiego z końca XIX w.,  Budynek mieszkalny nr 11, mur./drewn. z ok. 1930 r. o Klukowo:  cmentarz parafialny rzymsko – kat. o Kowalewice Nowe:  kapliczka przydrożna z 1 ćw. XX w. o Strzegocin:  dom nr 25, drewniany z ok. 1900 r.  dom nr 55, drewniany z 1 ćw. XX w.  kapliczka przydrożna z XVIII w.,  cmentarz parafialny rzymsko-kat. z 1 poł. XX w. o Świercze:  ul. Pułtuska, dom nr 32 drewniany z 1 ćw. XX w., o Świeszewo:  kapliczka przydrożna murowana z 1897 r., o Wyrzyki:  Wiatrak drewniany z XIX w. W stosunku do obiektów wskazanych do ochrony, a nie wpisanych do rejestru zabytków znajdujące się w ewidencji zabytków Wojewódzkiej (WEZ) i Gminnej (GEZ)ustala się obowiązek uzgadniania wymiany budynków w złym stanie technicznym oraz wszelkich prac remontowych dot. tych obiektów ze służbami Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 4.1.3. Stanowiska archeologiczne (Tab.nr 3). obszar nr 46-64

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura Wczesne 1 Kościesze 32 osada średniowiecze- polska nowożytność Epoka brązu, późne łużycka, 2 Gaj 33 osada średniowiecze, polska nowożytność Epoka brązu, wczesne łużycka, 3 Gaj 34 osada średniowiecze, polska nowożytność wczesne 4 Bylice 35 osada średniowiecze polska 194/79- 5. Kościesze 881/70WA cmentarzysko XI w polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 21

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obszar nr 47-63

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura 1 Klukówek 41 osada średniowiecze staropolska obszar nr 47-64

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura wczesne średniow 1 Bylice 6 ślad osadniczy XV – XVI w. łużycka ślad osadniczy mezolit 2 Bylice 7 ?, polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy 3 Bylice 8 wczesne średniow. polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy wczesne średniow 4 Bylice 9 polska osada XV – XVIII w. ślad osadniczy wcz. Średni 5 Bylice 10 polska osada XVI – XVII w. wczesne średniow. 6 Bylice 11 ślad osadniczy polska XVI – XVII w. ślad osadniczy wczesne średniow 7 Bylice 12 polska osada XVI w. 8 Bylice 13 osada XV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow 9 Bylice 14 polska osada XVI w. 10 Bylice 15 osada XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 11 Bylice 16 polska osada XVI – XVI w. ślad osadniczy wczesne średniow. 12 Bylice 17 polska osada XVI – XVII w. 13 Bylice 18 ślad osadniczy XIII – XIV w. polska starożytność 14 Bylice 19 ślad osadniczy ?, polska XVI – XVII w. 15 Bylice 20 ślad osadniczy wczesne średniow polska 16 Bylice 21 ślad osadniczy XIV – XV Iw. polska 17 Bylice 22 osada starożytność łużycka ? starożytność 18 Bylice 23 ślad osadniczy łużycka, późne średniow. polska wczesne średniow 19 Wyrzyki 24 ślad osadniczy polska XVI – XVII w. wczesne średniow polska 20 Wyrzyki 25 osada XV – XVII w ślad osadniczy wczesne średniow 21 Wyrzyki 26 polska osada XVI – XVII w. ślad osadniczy starożytność 22 Wyrzyki 27 osada wczesne średniow ?, polska osada XV – XVII w. ślad osadniczy starożytność 23 Wyrzyki 28 osada wczesne średniow ?, polska osada XIV/XV– XV w. 24 Wyrzyki 29 ślad osadniczy XVII – XVIII w. polska 25 Wyrzyki 30 osada XV – XVI w. polska ślad osadniczy X – XII w. 26 Wyrzyki 31 polska osada XVI – XVII w. 27 Wyrzyki 32 osada XV w. polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 22

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 28 Wyrzyki 33 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska starożytność 29 Klukowo 34 ślad osadniczy wczesne średniow ?, polska XVI – XVII w. 30 Klukowo 35 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska XIII – XIV w. polska 31 Klukowo 36 osada XIV – XV w. wczesne średniow polska 32 Klukowo 37 ślad osadniczy XIV – XV w. XVII – XVIII w 33 Klukowo 38 ślad osadniczy XVI w. polska 34 Klukowo 39 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 35 Klukowo 40 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 36 Klukowo 41 ślad osadniczy XVI – XVI w. polska 37 Klukowo 42 ślad osadniczy XVII w. polska starożytność 38 Klukowo 43 ślad osadniczy XV Iw. ?, polska 39 Klukówek 44 ślad osadniczy XV – XV w. polska 40 Klukówek 45 ślad osadniczy XI – XIII w.; XV w. polska wczesne średniow. 41 Klukówek 46 osada polska XVI – XVII Iw. 42 Gaj 47 osada XV – XVIII w. polska ślad osadniczy starożytność łużycka ?, 43 Gaj 48 osada XV – XVIII w. polska ślad osadniczy starożytność ?, polska 44 Gaj 49 wczesne średniow. osada XV – XVII w. 45 Gaj 50 osada XVI – XVII w. polska 46 Gaj 51 osada XV – XVII w. polska 47 Gaj 52 osada XIV – XVI w. polska 48 Gaj 53 ślad osadniczy XV – XV w. polska wczesne średniow. polska 49 Gaj 54 ślad osadniczy XV – XVII w. 50 Godacze 55 ślad osadniczy XV w. polska 51 Godacze 56 ślad osadniczy XV w. polska 52 Godacze 57 ślad osadniczy XVII w. polska 53 Godacze 58 ślad osadniczy XIV w. polska 54 Godacze 59 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 55 Godacze 60 osada XV – XVIII w. polska 56 Godacze 61 osada XV – XVI w. polska wczesne średniow. polska 57 Godacze 62 ślad osadniczy XIV w. XVI – XVII w. wczesne średniow. 58 Godacze 63 Osada polska ślad osadniczy XVI – XVI w. 59 Prusinowice 64 ślad osadniczy XIV w. polska 60 Prusinowice 65 ślad osadniczy XV w. polska wczesne średniow. polska 61 Prusinowice 66 ślad osadniczy XV – XVI w. wczesne średniow. polska 62 Prusinowice 67 ślad osadniczy XV – XVI w. 63 Prusinowice 68 ślad osadniczy XIV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 64 Prusinowice 69 polska osada XVI – XVII w. starożytność 65 Prusinowice 70 ślad osadniczy wczesne średniiow. ?, polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 23

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO osada XIV – XVI w. 66 Prusinowice 71 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 67 Prusinowice 72 ślad osadniczy XV – XVI w. polska XIII w. 68 Prusinowice 73 ślad osadniczy polska XIV w. 69 Prusinowice 74 osada XVI – XVI Iw. polska 70 Prusinowice 75 osada XVI w. polska 71 Prusinowice 76 ślad osadniczy XV – XV Iw. polska 72 Prusinowice 77 osada X – XI w. XV – XVI w. polska 73 Prusinowice 78 osada XI – XVIII w. polska XII – XIII w. 74 Prusinowice 79 osada polska XIV – XVI w. 75 Prusinowice 80 osada XV – XVII w. polska ślad osadniczy XIV w. 76 Prusinowice 81 polska osada XV – XVI w. ślad osadniczy XII – XIII w. 77 Prusinowice 82 polska osada XV – XVII w. 78 Prusinowice 83 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 79 Prusinowice 84 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 80 Prusinowice 85 ślad osadniczy XVI w. polska 81 Ostrzeniewo 86 osada XVI – XVII w. polska wczesne średniow. 82 Ostrzeniewo 87 osada polska XVI – XVII w. 83 Sulkowo 88 osada XV – XVI w. polska 84 Sulkowo 89 ślad osadniczy XV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 85 Sulkowo 90 polska osada XV – XVII w. 86 Sulkowo 91 osada wcz. średn. – XVII w. polska wczesne średniow. 87 Sulkowo 92 osada polska XV – XVI w. 88 Sulkowo 93 osada XIV – XVI w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 89 Sulkowo 94 polska osada XIV – XV Iw. ślad osadniczy wczesne średniow. 90 Sulkowo 95 polska osada XV – XV w. 91 Sulkowo 96 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 92 Sulkowo 97 osada XIV – XVII w. polska 93 Sulkowo 98 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 94 Sulkowo 99 ślad osadniczy XV – XVII w. polska 95 Sulkowo 100 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 96 Sulkowo 101 ślad osadniczy XVI w. polska 97 Sulkowo 102 ślad osadniczy XVI w. polska 98 Sulkowo 103 osada XVI – XVII w. polska 99 Sulkowo 104 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 100 Sulkowo 105 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 101 Sulkowo 106 ślad osadniczy XIII w. XIV – XV w. polska 102 Sulkowo 107 ślad osadniczy XV – XVI w. polska wczesne średniow. 103 Sulkowo 108 ślad osadniczy polska XVI w. 104 Sulkowo 109 osada XV – XVII w. polska wczesne średniow. 105 Sulkowo 110 ślad osadniczy polska XV – XVI w. 106 Sulkowo 111 ślad osadniczy XIV w. XVI w. polska

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 24

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ślad osadniczy wczesne średniow. 107 Sulkowo 112 polska osada XV – XVI Iw. 108 Sulkowo 113 osada XVII – XVIII w. polska ślad osadniczy wczesne średniow. 109 Sulkowo 114 polska osada XVI w. ślad osadniczy Starożytność 110 Dziarno 115 osada wczesne średniow. ?, polska ślad osadniczy XIV – XV w. 111 Kościesze 116 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska wczesne średniow. 112 Strzegocin 117 ślad osadniczy polska XV – XVI w. 113 Strzegocin 118 osada XV – XVII w. polska ślad osadniczy Starożyt./wcz. średn. ?, polska 114 Strzegocin 119 osada XVI – XVIII w. 115 Strzegocin 120/47-64 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 116 Strzegocin 121/47-64 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 117 Strzegocin 122/47-64 osada XVI – XVII w. polska ślad osadniczy wcz. średn. 118 Strzegocin 123/47-64 polska osada XV – XVIw. 119 Strzegocin 124/47-64 osada XVI – XVII w. polska 120 Strzegocin 125/47-64 ślad osadniczy XVII – XVIII w. polska 121 Strzegocin 126/47-64 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 122 Strzegocin 127/47-64 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 123 Strzegocin 128/47-64 ślad osadniczy XV w. polska 124 Strzegocin 129/47-64 ślad osadniczy XVI w. polska 125 Strzegocin 130/47-64 ślad osadniczy XVI w. polska 126 Strzegocin 131/47-64 ślad osadniczy XVI – XVII w. polska 127 Strzegocin 132/47-64 ślad osadniczy XV w. polska Osada wcz. średn. 128 Bylice 133/47-64 polska ślad osadniczy XVI – XVII w. obszar nr 47 – 65

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura 1 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 2 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XV – XVI w. polska 3 Gąsiorowo 47-65 ślad osadniczy XIV – XVI w. polska 4 Gąsiorówek 47-65 ślad osadniczy XIV – XV w. polska 5 Strzegocin 15 ślad osadnictwa epoka brązu łużycka 6 Strzegocin 1 ślad osadnictwa XIV- XVII polska 7 Brodowo Kuce 2 osada XIII-XVII w polska obszar nr 48 - 63

nr stanowiska Lp Miejscowość na obszarze typ stanowiska chronologia kultura ślad osadniczy starożytność 1 Świeszewo 13/48-63 osada wczesne średniow. 2 Świeszewko 14/48-63 ślad osadniczy starożytność 3 Bruliny 15/48-63 ślad osadniczy starożytność 4 Bruliny 16/48-63 osada XIII – XIV w. ślad osadniczy starożytność 5 Bruliny 17/48-63 osada XIV – XV w.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 25

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Osada wczesne średniow. 6 Świeszewo 18/48-63 ślad osadniczy nowożytność 7 Świeszewo 19/48-63 osada XII – XIII w. okres wpł. rzym. 8 Świeszewo 20/48-63 osada wczesne średniow. 9 Świeszewo 21/48-63 osada okres wpł. rzym. 10 Bruliny 23/48-63 ślad osadniczy starożytność 11 Bruliny 24/48-63 ślad osadniczy starożytność 12 Świerkowo 25/48-63 osada XIV, XV, XVI w. obszar nr 48 - 64

Lp nr stanowiska Miejscowość typ stanowiska kultura . na obszarze chronologia 1 Chmielewo 4 osada XII-XIII w. polska 2 Chmielewo 5 osada XII-XV w. polska 3 Chmielewo 6 osada XIII-XV w. polska wczesne 4 Chmielewo 7 osada polska średniowiecze osada wczesne polska 5 Chmielewo 8 średniowiecze, XIV-XV w. osada polska 6 Stpice 9 XII-XIII w. osada starożytność, łużycka?, 7 Chmielewo 10 wczesne polska średniowiecze osada V okres epoki polska 8 Świeszewo 17 brązu, średniowiecze 9 Gołębie 24 osada XIV-XVIII w. polska 10 Gołębie 25 osada starożytność ? epoka brązu – epoka żelaza, łużycka, 11 Gołębie 26 osada wczesne średniowiecze, polska nowożytność okres wpływów 12 Bruliny 27 osada rzymskich, ?, polska XIII-XIV w. 13 Świercze 28 osada XIII-XIV w. ?, polska IV okres epoki łużycka, 14 Gołębie 29 osada brązu , XV-XVII w. polska starożytność XV- 15 Ostrzeniewo 30 osada ?, polska XVI w. 16 Gołębie 31 osada XIII-XIV w. polska 17 Gołębie 32 osada Okres wpływów ?, polska rzymskich, XIV w. Wczesne 18 Gołębie 33 osada średniowiecze, XIV- polska XVI w. Starożytność, 19 Gołębie 34 osada wczesne ?, polska średniowiecze

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 26

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Okres wpływów 20 Stpice 37 osada rzymskich, XI-XIV ?, polska w. 21 Stpice 38 osada XII-XIII w. polska 22 Ostrzeniewo 39 ślad osadnictwa XIII-XIV w. polska 23 Stpice 41 ślad osadnictwa XIII w. polska 24 Stpice 48 osada XII-XIII w. polska 25 Stpice 49 osada XI-XIII w. polska wcz. średniowiecze, 26 Stpice 50 osada polska XIV-XV w. wczesne 27 Stpice 51 osada średniowiecze, polska XIV-XV w. 28 Ostrzeniewo 52 osada XII-XVI w. polska 29 Ostrzeniewo 53 osada XII-XVII w. polska wczesne 30 Stpice 54 osada polska średniowiecze 31 Chmielewo 57 ślad osadnictwa starożytność ? 32 Kowalewice 60 ślad osadnictwa XIII-XIV w. polska Włoś. 33 Chmielewo 62 ślad osadnictwa starożytność ?

Dla terenów położonych na obszarach stanowisk archeologicznych ustala się obowiązek:  uzgadniania decyzji o pozwoleniu na budowę ze służbami Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,  powiadamiania inwestorów o konieczności przeprowadzania: o archeologicznych badań wykopaliskowych - wyprzedzających planowane zmiany oraz inwestycje, o prac archeologicznych przy robotach ziemnych związanych z inwestycją i trwa- łym zagospodarowaniem terenu - z rygorem ich zmiany na archeologiczne badania wykopaliskowe, w przypadku ujawnienia w trakcie robót ziemnych - obiektów archeologicznych, wyprzedzających działania inwestycyjne, o zakres badań i prac archeologicznych wymienionych w pkt. 2 ustalają służby Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na etapie zgłoszenia zamiaru budowy i prowadzenia robót budowlanych lub uzyskiwania pozwolenia na budowę. 4.1.4. Zabytkowe parki podworskie (Tab. nr 4)

Miejscowość rodzaj parku nr rej. zabytków okres powstania Bruliny podworski XIXw. Gaj podworski XIXw. Gąsiorówek podworski 415/98 XIXw. Kościesze podworski XIXw. Kowalewice podworski 156/76 XIXw. Włościańskie Strzegocin podworski 157/76 XIXw.

Na terenach zabytkowych parków podworskich obowiązuje:  nakaz ochrony i zachowania istniejącego drzewostanu, w szczególności starodrzewu,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 27

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  nakaz uporządkowania przestrzennego i utrzymania obecnie istniejącego sposobu użytkowania,  zakaz lokalizacji obiektów kubaturowych,  wszelkie zmiany planowane na podstawie dokumentacji projektowej w obrębie obszaru objętego ochroną wymagają uzgodnienia ze służbami Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na etapie zgłoszenia zamiaru budowy i prowadzenia robót budowlanych lub uzyskiwania pozwolenia na budowę. 4.2. Do objęcia ochroną wskazuje się:  miejscowości o dobrze zachowanym historycznym układzie przestrzennym; w gminie Świercze miejscowością taką jest Strzegocin - działania inwestycyjne w Strzegocinie nie powinny zmieniać jego układu komunikacyjnego oraz charakteru zabudowy;  historyczny trakt komunikacyjny Nasielsk - Pułtusk przez Strzegocin i Gąsiorowo,  pozostałości po dawnych założeniach dworskich, które należy objąć ochroną dla zachowania tych jedynych już reliktów dawnej własności szlacheckiej (ziemiańskiej) oraz formy osadnictwa i gospodarki rolnej. Ich usytuowanie w powiązaniu z terenami atrakcyjnymi krajobrazowo i przyrodniczo, czy po prostu z terenami wsi, daje możliwość ich adaptacji, rewaloryzacji na cele usługowe i wypoczynkowe lub mieszkaniowe;  związane z historią regionu cmentarze oraz figurki i krzyże przydrożne, często oznaczające miejsca dawnych mogił (nie można zatem zmieniać ich usytuowania) wymagają dbania i ochrony, 4.3. Zasady obowiązujące przy planowaniu nowych inwestycji:  planowanie rozwiązań przestrzennych poszczególnych miejscowości winna uwzględniać ciągłość w kształtowaniu charakterystycznych dla nich parcelacji,  nowa zabudowa wiejska winna nawiązywać swym rozplanowaniem, skalą, materiałem i detalem do istniejącej w rejonie starej, tradycyjnej zabudowy;  zachowaną zabudowę historyczną należy adaptować na cele kulturowe, rekreacyjne, letniskowe czy usługowe. Nowa zabudowa mieszkaniowa winna być ograniczona w zasadzie do parterowej z poddaszem użytkowym.

5. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej W celu realizacji zadań związanych z kształtowaniem rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ustala się następujące kierunki i zasady związane z ochroną gleb oraz kompleksów leśnych: 5.1. Dla ochrony gleb oraz form geomorfologicznych położonych poza terenami zabudowanymi zakłada się ochronę i przeciwdziałanie ich degradacji zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi:  ochrona gleb powinna być zgodna z Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 03.02.1995r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1161). Ochronie podlegają grunty rolne klas bonitacyjnych I-III. Z tego względu w pierwszej kolejności można zmieniać przeznaczanie gruntów rolnych, niskich i średnich klas bonitacyjnych (IV, V i VI klasa bonitacyjnej) oraz nieużytków. Na gruntach klasy I-III zakazuje się wprowadzania zabudowy oraz zalesień;

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 28

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  dopuszcza się wprowadzanie zalesień na gruntach mineralnych klasy IV, V i VI na terenach oznaczonych na rysunku Studium jako tereny gruntów ornych o IV i niższych klas bonitacyjnych poza obszarami dolin cieków wodnych, w obrębie łąk i pastwisk oraz poza obszarami podmokłych zagłębień;  prowadzenie racjonalnej gospodarki na gruntach wykorzystywanych rolniczo, z ograniczaniem działań mających wpływ na przyśpieszoną erozję i wynikającą z tego degradację warstwy glebowej;  zachowanie istniejących lasów i zadrzewień lub uzupełnienie ich na terenach narażonych potencjalnie na erozję wodną i wietrzną;  zapobieganie procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych, powstającym w skutek działalności nierolniczej;  zachowanie torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych. 5.2. Na terenach rolnych w zakresie urządzeń melioracji wodnej ustala się:  obowiązek zapewnienia funkcjonowania istniejących urządzeń meliora- cyjnych pełniących funkcję odbiorników wód opadowych i roztopowych;  wydzielenie wzdłuż rowów melioracyjnych nieogrodzonych pasów technicznych wolnych od zabudowy i trwałych ogrodzeń o szerokości umożliwiającej dostęp do rowów w stopniu wystarczającym na ich konserwację;  zakaz odprowadzania do rowów melioracyjnych ścieków i innych zanieczyszczeń oraz ujmowania z nich wody;  zachowanie równowagi biologicznej i przyrodniczej przy wykonywaniu robót melioracyjnych i realizacji niezbędnych urządzeń melioracji wodnej;  przy realizacji wszelkich inwestycji na terenach zmeliorowanych, przed realizacją nowych inwestycji, należy uwzględnić istniejące urządzenia melioracyjne pod nadzorem Wojewódzkiego Zarządu Melioracji Wodnych. 5.3. Ochrona kompleksów leśnych powinna być zgodna z przepisami odrębnymi, w tym Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 03.02.1995r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1161). Gospodarka leśna na terenach leśnych jest prowadzona według planu urządzania lasów zgodnie z zasadami proekologicznej gospodarki leśnej, a ponadto:  dopuszcza się zwiększenie lesistości na terenach gleb niskich klas bonitacyjnych oraz nieużytkach zgodnie z Ustawą o lasach z dnia 28.09.1991r. (Dz.U. Nr 101, poz. 444, z późn. zm., art.14) oraz przepisami odrębnymi;  zachowuje się szczególną ochronę lasów wyznaczonych decyzją Ministra, na terenie leśnictwa Świercze i Uroczysko Strzegocin, w obrębie wododziału między zlewniami Sony i Niestępówki, pełniące funkcje wodochronne (m.in. regulują spływy powierzchniowe i sprzyjają retencji wód);  Studium nakłada obowiązek ochrony zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych za wyjątkiem niezbędnych działań związanych z budową lub modernizacją infrastruktury komunikacyjnej i technicznej. 5.4. Tereny lokalnych wyrobisk piasku i żwiru powinny podlegać rekultywacji na cele rolnicze, leśne, wodno-leśne lub rekreacyjno-usługowe zgodnie z Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 03.02.1995 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1161).

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 29

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 5.5. Przemysłowa hodowla i chów zwierząt oraz drobiu. Na obszarze całej gminy Świercze zakazuje się lokalizacji nowych inwestycji związanych z chowem i hodowlą zwierząt oraz drobiu o przemysłowym charakterze produkcji.

6. Kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej. 6.1. Komunikacja. 6.1.1. W pierwszym etapie zakłada się:  modernizację magistrali kolejowej E-65 i dostosowywanie jej do prowadzenia ruchu o prędkości 200 km/h) i zapewnienie dogodnego sposobu przekraczania linii kolejowej przez pojazdy i ludzi, przede wszystkim w rejonie miejscowości gminnej;  modernizację i sukcesywną poprawę jakości i stanu technicznego głównych dróg na terenie gminy:  dróg wojewódzkich: - nr 632 Płońsk - Nasielsk – Marki (Warszawa), - nr 620 Nowe Miasto – Strzegocin – Przewodowo Parcele (Pułtusk), (poszerzenie drogi, poprawa geometrii i parametrów technicznych – dostosowanie do parametrów drogi głównej, wybudowanie obwodnic: w Świerczach i Strze-gocinie oraz przebudowa skrzyżowań z drogami powiatowymi),  dróg powiatowych stanowiących szkielet układu komunikacyjnego gminy i tworzących ważne powiązania zewnętrzne:  nr 1821W Gąsiorowo – Winnica, kl. Z;  nr 2421W Nasielsk – Klukowo - Gąsocin – Ciechanów , kl. Z;  nr 2422W Nasielsk – Strzegocin – Szyszki - Gołymin Ośrodek, kl. Z;  nr 2423W Nasielsk – Prusinowice – Kościesze – Strzegocin, kl. Z;  nr 3420W Klukowo – Świerkowo, kl. Z;  nr 3044W Nowe Miasto - Kałęczyn, kl. L;  nr 3419W Kowalewice - Gołębie, kl. L. (zmiana przebiegu.)  obsługę komunikacyjną nowo wyznaczanych terenów rozwojowych (głównie w miejscowości gminnej) odbywać się będzie przy ograniczeniu ilości włączeń komunikacyjnych do drogi wojewódzkiej, poprzez realizację zbierających ruch ulic lokalnych. 6.1.2. W drugim etapie przewidziana jest:  budowa nowego połączenia Warszawy z Ciechanowem – drogi wojewódz- kiej przez Nasielsk, Prusinowice, Gaj, Sońsk (przebieg trasy tej drogi dokonano w uzgodnieniu z MZDW w Warszawie, w jesieni 2011 r.).  weryfikacja kategoryzacji dróg gminnych - pozostawienie w tej kategorii dróg powiązań miejscowości między sobą oraz z siecią dróg układu nadrzędnego; przesunięcie do kategorii dróg wewnętrznych ciągów komunikacyjnych stanowiących połączenia z terenami użytków rolnych i lasami,  sukcesywna modernizacja i poprawa jakości i stanu technicznego dróg powiatowych, gminnych i lokalnych,  urządzanie ulic wiejskich - sukcesywna poprawa parametrów technicznych- i ruchowych ulic wiejskich oraz podnoszenie poziomu bezpieczeństwa komunikacyjnego szczególnie na ciągach ulic o największym natężeniu ruchu,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 30

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO przenoszących ruch tranzytowy, np. poprzez działania zmierzające do uspokojenia ruchu, jak też poprawy warunków bezpieczeństwa ruchu pieszego z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych oraz ruchu rowerowego;  budowa chodników i miejsc parkingowych w rejonie obiektów usługowych.  realizacja ścieżek i tras rowerowych na kierunkach szczególnie intensywnie wykorzystywanych przez rowerzystów oraz w celu powiązań z terenami atrakcyjnymi krajobrazowo i pod względem rekreacyjnym oraz do turystyczno- rekreacyjnej penetracji tych terenów. Ścieżki rowerowe powinny być prowadzone zwłaszcza wzdłuż:  drogi wojewódzkiej nr 620 w kierunku Nowego Miasta i nowej drogi wojewódzkiej z Warszawy przez Nasielsk do Ciechanowa;  dróg powiatowych nr: - 2422W Nasielsk – Strzegocin, - 2421W Nasielsk – Gąsocin, - 2422W Strzegocin - Gołymin Ośrodek, - 2423W Nasielsk – Prusinowice, - 1821W Gąsiorowo – Winnica, - 3420W Klukowo – Świerkowo;  dróg gminnych i lokalnych w relacjach: - Klukówek – Bruliny, - Wyrzyki – Świercze, - Wyrzyki - Godacze - Prusinowice - Strzegocin - Kosiorowo – Gąsiorowo, - Strzegocin – Brodowo. 6.2. Gospodarka wodno – ściekowa 6.2.1. Zaopatrzenie w wodę W zakresie zaopatrzenia w wodę sytuacja w gminie przedstawia się zadawalająco. Niemal 100 % ludności gminy objętych jest dostawą wody z sieci o łącznej długości ok. 150 km; są to:  2 sieci wodociągów mających ujęcia na terenie gminy Świercze: o (Wodociąg: "ŚWIERCZE",– bazujący na ujęciu składającym się z dwóch studni wierconych o głębokościach 90,88 m i zatwierdzonych zasobach Q=45 m3/h., obsługuje miejscowość Świercze i część wsi Wyrzyki, o wodociąg "KLUKÓWEK" – mający ujęcie wody z dwóch studni o głębokościach ok. 85,0 m i o zatwierdzonych zasobach Q=76,0m3/h oraz stacji uzdatniania wyposażoną w mieszacz wodno-powietrzny, filtr ciśnieniowy i pompownię strefowa II stopnia; wodociąg obsługuje wsie: Klukówek, Klukowo, Bruliny, Świercze, Świeszewo, Świeszewko, Świerkowo, Gołębie, Świercze Siółki, Ostrzeniewo, Stpice, Chmielewo, Kowalewice Nowe, Kowalewice Włościańskie, Brodowo, Strzegocin, Sulkowo, Prusinowice, Bylice, Dziarno, Gaj, Gąsiorowo, Gąsiorówek, Godacze, Kosiorowo, Kościesze, Wyrzyki-Pękale, Wyrzyki (nadmiar wody wodociągu „Klukówek" zaopatrzy w wodę mieszkańców wsi Cichawy i Kałęczyn w sąsiedniej gminie Sońsk) oraz Adamowo w gminie Nowe Miasto;  z wodociągu Gzy -. część wsi Kościesze.  Dla pojedynczej, rozproszonej zabudowy rolniczej, znajdującej się poza zasięgiem

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 31

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO istniejących systemów wodociągowych, korzystającej z wody dobrej jakości ze studni indywidualnych oraz dla której doprowadzenie sieci wodociągowej jest ekonomicznie nieuzasadnione, pozostawia się zaopatrzenie w wodę na bazie indywidualnych ujęć wody.  Wody powierzchniowe mogą być wykorzystywane jedynie dla potrzeb rolnictwa oraz gospodarczych w tym dla potrzeb rekreacji.

6.2.2. Gospodarka ściekowa Uregulowanie gospodarki ściekowej stanowi podstawę rozwoju cywilizacyjnego gminy i pozwoli na dalszy rozwój jej gospodarki bez szkodliwego oddziaływania na środowisko naturalne. Obecnie ścieki bytowo-gospodarcze w większości gospodarstw domowych gromadzone są w lokalnych zbiornikach i wywożone do punktu zlewnego oczyszczalni w Ostrzeniewie. W celu uregulowania gospodarki ściekowej na terenie gminy Świercze ustala się:  potrzebę tworzenie skutecznego zorganizowanego systemu odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków, który powinien w I etapie objąć miejscowość gminną oraz wsie położone w środkowej części gminy;  wskazuje się na potrzebę budowy i rozwoju sieci kanalizacyjnej umożliwiającej odprowadzenie ścieków z terenów o zwartej zabudowie do projektowanej oczyszczalni ścieków;  zaleca się, aby zasięg poszczególnych systemów kanalizacji ściekowej odpowiadał zasięgom właściwych systemów zasilania wody.  Wskazana jest analiza techniczno-ekonomiczna w celu określenia racjonalności rozbudowy oczyszczalni „centralnej” wobec alternatywy realizacji małych oczyszczalni ścieków, obsługujących poszczególne rejony gminy.  obiekty, zlokalizowane poza obszarami zwartej zabudowy wsi powinny być wyposażone w miejscowe urządzenia do oczyszczania ścieków (na obszarach charakteryzujących się dobrą izolacyjnością gruntową warstw wodonośnych) lub w zbiorniki bezodpływowe.  gromadzone w bezodpływowych zbiornikach ścieki powinny być wywożone docelowo tj. po zamknięciu wylewiska w Klukówku, wozami asenizacyjnymi do punktu zlewnego najbliższej oczyszczalni ścieków. Gospodarka ściekami będzie prowadzona w oparciu o opracowaną Koncepcję projektową techniczno – technologiczną sanitacji gminy Świercze, która:  w pierwszej kolejności proponuje rozbudowę sieci kanalizacyjnej dla miej- scowości gminnej Świercze oraz wsi położonych w środkowej części gminy;  przewiduje objęcie siecią kanalizacji sanitarnej o łącznej długości (bez przyłączy) 37,19 km ok. 2500 osób zamieszkałych w miejscowościach o największej gęstości zaludnienia oraz 500 osób przebywających czasowo w zabudowie letniskowej;  zakłada odprowadzanie ścieków do centralnej oczyszczalni mechaniczno – biologicznej z trzecim stopniem oczyszczania likwidującej znaczne ładunki zanieczyszczeń, zlokalizowanej w Ostrzeniewie (rejonie miejscowości gminnej), ze zlewni zasiedlonej przez większość mieszkańców gminy,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 32

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  pozostała ludność zasiedlająca miejscowości o niższej gęstości zaludnienia i zabudowę rozproszoną zostaną obsłużone poprzez systemy indywidualne, z wykorzystaniem oczyszczalni przydomowych;  na terenach nie objętych systemem kanalizacji sanitarnej niezbędne jest uporządkowanie gospodarki ściekowej poprzez: o egzekwowanie szczelności zbiorników bezodpływowych - szamb (do których odprowadzone są ścieki), opróżnianych okresowo z dowożeniem do punktów zlewnych oczyszczalni, o budowa oczyszczalni przydomowych za terenach o udokumentowanych, korzystnych warunkach gruntowo-wodnych;  ścieki i odpady pochodzące z produkcji rolnej (hodowlanej) będą neutralizo- wane z wykorzystaniem płyt gnojowych i szczelnych zbiorników na gnojówkę;  wody opadowe z działek budowlanych należy odprowadzać do gruntu w gra- nicach działki, zaś z terenów dróg publicznych i z powierzchni utwardzonych terenów usługowych - do gruntu i rowów melioracyjnych pod warunkiem podczyszczenia ścieków zgodnie z przepisami odrębnymi. Ilość wód deszczowych odprowadzanych do gruntu nie może przekroczyć jego chłonności. 6.3. Gospodarka odpadami stałymi. Wg szacunków na terenie gminy Świercze powstaje rocznie ok. 400 Mg odpadów. Obecnie większość odpadów stałych z gminy Świercze wywożona jest specjalistycznym taborem na komunalne składowisko odpadów w Płocochowie na terenie gm. Pułtusk prowadzone przez PPUK w Pułtusku. Aktualnie tylko około 60% gospodarstw domowych ma podpisane umowy na wywóz odpadów. W związku z zaistniałą sytuacją konieczne jest:  zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62 poz. 628) oraz jej nowelizacją Dz.U. z 2010 r, Nr 185 poz. 1243), podjęcie planowych działań zmierzających do zapobiegania powstawania odpadów, ograniczenia ich ilości i negatywnego wpływu na środowisko, unieszkodliwianie ich jak również zapewnienie odzysku surowców wtórnych,  sporządzenie i wdrożenie gminnego programu gospodarki odpadami,  prowadzenie na terenie całej gminy, w miejscach do tego wyznaczonych, selektywnej zbiórki odpadów, poprzez ustawienie w rejonach zamieszkałych zestawu pojemników do selektywnej zbiórki odpadów,

6.4. Elektroenergetyka Energia elektryczna, na teren gminy Świercze, dostarczana jest z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego z GPZ 770/75 kV w Nasielsku, zasilanego napowietrznymi liniami przesyłowymi WN 110 kV Dębe-Nasielsk oraz Nasielsk- Ciechanów, z GPZ 110/15 kV w Pułtusku, zasilanego napowietrznymi liniami przesyłowymi WN 110 kV Maków - Pułtusk oraz Pułtusk - Serock za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej SN i nN oraz stacji transformatorowymi 15/0.4 kV. Sieć przesyłowa i dystrybucyjna wymaga i podlega bieżącej eksploatacji, modernizacji oraz budowie i rozbudowie z powodów wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną gminy w celu zaspokojenia tych potrzeb. Na terenie Gminy Świercze istnieje też stacja rozdzielcza Polskich Kolei Państwowych zasilająca trakcję kolejową Stacja zasilana jest dwoma, wzajemnie uzupełniającymi się. magistralami SN (3xAF1120) wyprowadzonymi z GPZ Nasielsk.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 33

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Linie stanowią wlasnośó PKP. W pasach technologicznych linii elektroenergetycznych warunki lokalizacji wszelkich obiektów należy uzgadniać z właścicielem linii, nie należy lokalizować budynków mieszkalnych lub innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi, pod linią nie należy sadzić roślinności wysokiej, wszelkie zmiany w kwalifikacji terenu w obrębie pasa technologicznego linii i jego najbliższym sąsiedztwie należy zaopiniować przez właściciela linii. W celu właściwego funkcjonowania urządzeń i sieci elektroenergetycznych wprowadza się nakaz przycinania drzew i krzewów rosnących pod liniami elektroenergetycznymi oraz dopuszcza się skracanie wysokości lub usuwania drzew i krzewów pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi na terenie obszarów chronionych. Wprowadza się zakaz nasadzeń pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi drzew i krzewów tych gatunków, których naturalna wysokość może przekraczać 3 m. 1. Zasilanie odbiorców będzie realizowane z sieci elektroenergetycznych napowietrzno-kablowych 0,4 kVi 15kV. 2. Zasilanie odbiorców z istniejącej sieci elektroenergetycznej napowietrznej przewidzieć w pasach drogowych, liniach rozgraniczających lub po terenach prywatnych z uwzględnieniem zachowania odpowiednich odległości od obiektów budowlanych i urządzeń uzbrojenia terenu. 3. urządzenia liniowe w postaci Unii napowietrznej i kablowej należy lokalizować w pasach drogowych, liniach rozgraniczających lub po terenach prywatnych w sposób 4. W przypadku przewidywanego wzrostu zapotrzebowania mocy, należy przewidzieć miejsca na lokalizację sieci transformatorowych SN/nN, w wykonaniu napowietrznym lub budynkowym, w zależności od zapotrzebowania mocy oraz możliwości terenowych, uwzględniając najdogodniejszy dojazd. 5. Zaleca się lokalizację nowych stacji transformatorowych napowietrznych lub budynkowych w pasach drogowych, liniach rozgraniczających lub na działkach prywatnych po uzyskaniu zgody właściciela terenu. 6. Powiązania sieci elektroenergetycznej z istniejącą infrastrukturą energetyczną realizować na podstawie odrębnych projektów technicznych, których realizację należy dokonać w oparciu o warunki przyłączenia wydane przez przedsiębiorstwo energetyczne na wniosek podmiotu przyłączanego. 7. Przebudowa istniejącej infrastruktury energetycznej koliduja_cej z projektowanymi obiektami może być zrealizowane przez właściciela sieci, tj. przedsiębiorstwo energetyczne na wniosek i koszt podmiotu, który o tę zmianę występuje, po zawarciu stosownej umowy o przebudowę linii lub urządzeń. 8. Zaleca się zapewnienie służebności przesyłu/gruntowej pod istniejącymi lub projektowanymi urządzeniami elektroenergetycznymi. Lokalizacja dodatkowych stacji transformatorowych nie wymaga zmiany ustaleń planu. 9. Przy występujących skrzyżowaniach należy opracować profile skrzyżowań nowej budowli z sieciami elektroenergetycznymi i uzyskać akceptację przedsiębiorstwa energetycznego oraz dla linii 110kV dokonać pomiarów oddziaływania pola elektroenergetycznego. 10. Należy stosować następujące strefy ochronne dla linii 110m KV, SN inN: - dla linii napowietrznych: 110kV 15,0m od osi 15 kV 7,5 m od osi 0,4kV 1,5modosi - - dla linii kablowych: 110kV 1,5modosi

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 34

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 15kV 1,5 m od osi 0,4 kV 1,0 m od osi 11. Dopuszcza się zmniejszenie stref ochronnych z uwzględnieniem powszechnie obowiązujących norm, przepisów i zasad branżowych po uzgodnieniu indywidualnych przypadków z przedsiębiorstwem energetycznym. Na terenie miejscowości Gołębie, Wyrzyki, Bruliny, Świeszewo i Świeszewko istnieją potencjalne warunki dla lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz ogniw fotowoltaicznych. Dopuszcza się lokalizację tych obiektów po przeprowadzeniu postępowania zgodnego z przepisami odrębnymi. Należy zachować dopuszczalne odległości zbliżeń turbin wiatrowych do istniejących sieci napowietrznych (pas techniczny, w jakim nie może znaleźć się jakikolwiek element turbiny, w szczególności jej łopaty. Oś symetrii pasa wyznaczają słupy linii napowietrznej):  dla linii niskiego napięcia (do 1 kV) - pas techniczny dla istniejącej linii jednotorowej - 20 m, dla linii dwutorowej - 25 m,  dla linii średniego napięcia (do 45 kV) - pas techniczny dla istniejącej linii jednotorowej - 25 m, dla linii dwutorowej - 30 m,  dla linii wyższych napięć (powyżej 45 kV) - odległość końca łopaty turbiny od istniejącej linii wyposażonej w tłumiki nagrań powinna być > 1D od skrajnego przewodu linii (gdzie D jest średnicą okręgu zataczanego przez łopaty turbiny), dla linii niewyposażonej w tłumik drgań -> 3D od skrajnego przewodu linii. Przyłączenie projektowanych farm wiatrowych i fotowoltaicznych będzie mogło nastąpić na podstawie określonych przez OPERATORA sieci dystrybucyjnej warunków przyłączenia, po zrealizowaniu umowy o przyłączenie. W przypadku występowania kolizji projektowanych urządzeń z istniejącymi urządzeniami elektroenergetycznymi należy wystąpić do właściwego terenowo OPERATORA sieci dystrybucyjnej z wnioskiem o określenie warunków przebudowy sieci. Zakres przebudowy zostanie określony w warunkach przebudowy sieci wydanych przez Operatora, o które należy wystąpić przed rozpoczęciem prac projektowych. Koszty przebudowy ponosi Wnioskodawca tj. Inwestor budowy za pośrednictwem linii średniego napięcia (l5kV) wyprowadzonych z głównych punktów zasilania (GPZ 110/15 kV/kV) w Pułtusku i Nasielsku. Wymaga ona częściowej modernizacji oraz rozbudowy, zwłaszcza sieci niskich napięć (w tym kablowych) oraz systemu stacji transformatorowych 15 / 0,4 kV w celu podniesienia niezawodności układu i ograniczenia spadków napięć. Głównym zadaniem w tym zakresie jest konieczność rozbudowy sieci średniego i nis- kiego napięcia w miejscowościach: Świercze i Świerkowo. Sytuacja ta wynika z pla- nowanego przesyłu większych mocy w tym rejonie oraz zaniżonych przekrojów sieci. Dla sieci średniego napięcia przewiduje się ich stopniowe modernizowanie z sukcesywnym zwiększaniem przekrojów przewodów i stosowaniem na terenach zadrzewionych linii izolowanych. Na terenie gminy Świercze istnieje też stacja rozdzielcza Polskich Kolei Państwowych zasilająca trakcję kolejową. Stacja zasilana jest dwoma, wzajemnie uzupełniającymi się, magistralami SN (3xAFl 120) wyprowadzonymi z GPZ Nasielsk. Linie stanowią własność PKP. W pasach technologicznych linii elektroenergetycznych warunki lokalizacji wszelkich obiektów należy uzgadniać z właścicielem linii, nie należy lokalizować budynków

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 35

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO mieszkalnych lub innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi, pod linią nie należy sadzić roślinności wysokiej, wszelkie zmiany w kwalifikacji terenu w obrębie pasa technologicznego linii i jego najbliższym sąsiedztwie należy zaopiniować przez właściciela linii. Działania Zarządcy sieci muszą być skupione na przebudowie i rozbudowie sieci średnich i niskich napięć (w tym kablowych) oraz rozwoju systemu stacji trans- formatorowych 15/0,4 kV w celu zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną, podniesienia niezawodności systemu i ograniczenia spadków napięcia. W celu właściwego funkcjonowania urządzeń i sieci elektroenergetycznych wprowadza się nakaz przycinania drzew i krzewów rosnących pod liniami elektroenergetycznymi oraz dopuszcza się skracanie wysokości lub usuwania drzew i krzewów pod napo- wietrznymi liniami elektroenergetycznymi na terenie obszarów chronionych. Wprowadza się zakaz nasadzeń pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi drzew i krzewów tych gatunków, których naturalna wysokość może przekraczać 3 m. Przebudowa sieci, modernizacja oraz budowa nowych stacji transforma- torowych powinna wynikać z bieżących potrzeb rozwoju sieci SN i NN wywołanych zużyciem urządzeń oraz wzrostem zapotrzebowania na moc przez potencjalnych odbiorców, przy czym:  stacje transformatorowe na terenach otwartych winny być realizowane jako stacje nasłupowe lub wolnostojące kioskowe, zaś w zabudowie zagęszczonej jako wbudowane lub kontenerowe;  sieć niskiego napięcia powinna być budowana, rozbudowywana i moder- nizowana głównie jako sieć napowietrzna izolowana, a w przypadku zagęszczonej zabudowy jako sieć kablowa;  sieć oświetleniowa powinna być budowana i rozbudowywana jako sieć kablowa i napowietrzna izolowana; przewiduje się stosowanie opraw oświetleniowych energooszczędnych. 6.5. Ciepłownictwo. Potrzeby w zakresie ciepłownictwa na terenie gminy Świercze zaspakajane są w oparciu o:  lokalne kotłownie węglowe i olejowe;  indywidualne źródła i urządzenia grzewcze na paliwa stałe (węgiel, odpady drzewne i drewno), paliwa ciekłe i gazowe (olej opałowy, gaz płynny LPG) oraz elektryczne urządzenia grzewcze. Działania podejmowane w zakresie ciepłownictwa winny zmierzać do zmniejszenia kosztów wytwarzania energii cieplnej, zmniejszenia strat na przesyle a jednocześnie zmniejszenia ilości zużywanej energii cieplnej. Mając na względzie również poprawę stanu środowiska naturalnego oraz podniesienie standardu życia mieszkańców gminy Świercze przyjmuje się następujące kierunki działań:  preferowanie wysokosprawnych, zautomatyzowanych źródeł ciepła w kotłowniach lokalnych (osiedlowych i zakładowych) oraz w indywidualnych systemach grzewczych,  przeprowadzanie systemowych modernizacji i wymian kotłowni węglowych na kotły ogrzewane gazem płynnym, olejem opałowym bądź energią elektryczną, paliwem stałym o niskiej zawartości siarki lub korzystania z odnawialnych źródeł energii: wody, słońca, wiatru, ziemi,  ocieplanie istniejących budynków i propagowanie budowy domów energooszczędnych,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 36

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  preferowanie i zachęty do stosowania w nowej zabudowie, do celów ogrzewania, ekologicznych czynników grzewczych: gazu ziemnego, oleju opałowego, energii elektrycznej, paliw stałych o niskiej zawartości siarki lub korzystania z odnawialnych źródeł energii: wody, słońca, wiatru, ziemi. Dobre usłonecznienie terenu Mazowsza stwarza warunki do przeanalizowania możliwości zastosowania kolektorów słonecznych do indywidualnej produkcji ciepła na cele przygotowania ciepłej wody użytkowej. Może to być opłacalne również do zasilania obiektów kąpielowych i sportowych. 6.6. Gazownictwo.  W zakresie gazownictwa działań zmierzających do gazyfikacji gminy poprzez opracowanie koncepcji programowej gazyfikacji gminy w oparciu o gazociąg wysokiego ciśnienia relacji Płońsk - Olsztyn (DN 200 i DN 400) i zaopatrzenie gminy Świercze w gaz z terenu gminy Ojrzeń lub z gazociągu Pułtusk – Nasielsk oraz na bazie gazu płynnego propan-butan.  Działania winny być prowadzone w dwóch etapach:  w pierwszym etapie gazyfikacji - zakłada się realizację (w ramach wspólnej inwestycji z gminami sąsiednimi - Sońsk i Gzy) odcinka gazociągu wysokiego ciśnienia zasilającego stację redukcyjno - pomiarową I-go stopnia oraz budowę samej stacji w centralnym rejonie gminy, np. w rejonie Świercz lub Strzegocina,  drugim etapem gazyfikacji będzie realizacja rozdzielczej sieci gazowej średniego ciśnienia do odbiorców, zgodnie z opracowaną wcześniej koncepcją, W strefie technicznej wokół gazociągu wysokiego ciśnienia nie należy lokalizować budynków mieszkalnych lub innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi, nie należy również sadzić roślinności wysokiej. 6.7. Telekomunikacja. Na terenie gminy Świercze działa sieć telefonii przewodowej, w oparciu o centralę telefoniczną w Świerczach, zapewniająca warunki dla aktywizacji działalności gospodarczej oraz poprawy warunków zamieszkania; praktycznie cała gmina znajduje się również w zasięgu wszystkich działających w Polsce operatorów sieci telefonii komórkowej - W zakresie telekomunikacji bezprzewodowej na terenie gminy działają dwie stacje bazowe telefonii komórkowej: w Świerczach (Centertel), a także w Klukówku - (T-Mobile); w Świerczach zlokalizowana jest wieża stacji przekazującej sygnały radiowe i telewizyjne. Zakłada się:  dalszy wzrost dostępności telefonów dla mieszkańców gminy.:  dalszy rozwój przewodowej sieci abonenckiej,  pełną dostępność do łączy telekomunikacyjnych, rozwój sieci teleinformatycznych; dla zwiększenia dostępności sieci internetowej i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, wskazuje się rozwój szerokopasmowego dostępu do Internetu, urządzenie ogólnodostępnych kawiarenek internetowych, rozwój sieci bezprzewodowych - budowę systemu nieodpłatnego dostępu do Internetu - np. za pomocą sieci Hotspotów.  rozwój radiowego systemu dostępu abonenckiego na terenach bez przewodowej sieci telekomunikacyjnej zwłaszcza dla rozproszonej, zabudowy kolonijnej w miejscowościach: Gołębie, Stpice, Kościesze, Dziarno, Gąsiorówek i Brodowo na bazie istniejących automatycznych centrali telefonicznych.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 37

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  rozbudowę i modernizację infrastruktury światłowodowej i objęcie całej gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym połączonym z systemami sieci wojewódzkiej i krajowej z zachowaniem w lokalizacji wymogów ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych;  rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych przewodowych i bez- przewodowych stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i regionie; Wskazuje się na potrzebę docelowej likwidacji telekomunikacyjnych linii napowietrznych. 7. Obszary, na których będą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym. Aktualnie brak jest programów wynikających z polityki przestrzennego zagospo- darowania kraju dotyczących gminy Świercze.  Obszary oraz obiekty, będące przedmiotem inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponad lokalnym: o obiekty wpisane do rejestru zabytków, o tereny zabytkowych parków podworskich, o stanowiska archeologiczne, o obszary obejmujące tereny realizacji zabezpieczeń związanych z bezpośrednią ochroną związaną z zagrożeniem powodzią, o pas przebiegu planowanego gazociągu wysokiego ciśnienia, o linii elektroenergetycznej 110 kV, o planowane obwodnice na drodze wojewódzkiej nr 620 w Świerczach i Strzegocinie, o pasy dróg wojewódzkich nr 629 i 632, o orientacyjny przebieg planowanej drogi wojewódzkiej Warszawa – Ciechanów (uzgodniony z MZDW w jesieni 2011 r.) o tereny kolei (linia magistralna).  Cele publiczne o znaczeniu lokalnym będą realizowane głównie na terenach stanowiących mienie gminy lub powiatu, W przypadku zainteresowania innymi terenami uzyskane one zostaną w drodze zakupu lub wymiany na mienie będące w posiadaniu gminy. W Studium wyznaczono następujące obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: o tereny istniejących i planowanych usług publicznych, o tereny cmentarzy, o teren urządzonej zieleni publicznej, o zbiorniki wodne o funkcji przeciwpożarowej i rekreacyjnej w miejscowościach: Bruliny, Gaj, Godacze, Klukówek, Ostrzeniewo, Świerkowo oraz zbiornika wodnego „Kościesze o tereny ujęć wody, o teren przepompowni wody, o teren oczyszczalni ścieków (z punktem zlewnym), o tereny przepompowni ścieków, o bazowe telefonii komórkowej, o drogi powiatowe, o główne drogi gminne, publiczne parkingi i ścieżki rowerowe;

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 38

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO o oraz pozostałe obszary niezbędne do rozbudowy i przebudowy sieci elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia, sieci gazowych średniego i niskiego ciśnienia, sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, dróg gminnych i powiatowych oraz ścieżek rowerowych 8. Obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospodaro- wania przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania. Na terenie gminy Świercze obowiązują:  zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze dla terenów w miejscowości Świercze Siółki – uchwała nr 224/XXXX/02 z dnia 10 października 2002 r. . [Dz. U. W. M. Nr 27, poz. 765 z dn. 28.01.2003 r.];  zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze dla terenów w miejscowości Wyrzyki – uchwała nr 225/XXXX/02 z dnia 10 października 2002 r. [Dz. U. W. M. Nr 27, poz. 766 z dn. 28.01.2003 r.];  zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze dla terenów w miejscowościach: Gołębie, Klukowo, Ostrzeniewo, Świercze – uchwała nr 226/XXXX/02 z dnia 10 października 2002 r. [Dz. U. W. M. Nr 27, poz. 767 z dn. 21.01.2003 r.];  zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze dla terenów w miejscowościach: Świercze, Brodowo, Bruliny, Chmielewo, Gaj, Godacze, Klukowo, Klukówek, Kosiorowo, Kowalewice Włościańskie, Ostrze- niewo, Prusinowice, Stpice, Strzegocin, Sulkowo, Świercze Siółki, Świe- szewko, Wyrzyki – uchwała nr 228/XXXX/02 z dnia 10 października 2002 r. [Dz. U. W. M. Nr 27, poz. 768 z dn. 18.01.2003 r.];  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze – zmiany planu w miejscowościach: Klukówek, Kowalewice Włościańskie, Prusinowice, Strzegocin, Świeszewko – uchwała nr 17/III/03 z dnia 13 lutego 2003 r. [Dz. U. W. M. Nr 117, poz. 2848 z dn. 30.04.2003 r.];  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze – zmiana planu w miejscowości Sulkowo – uchwała nr 19/III/03 z dnia 13 lutego 2003 r. [Dz. U. W. M. Nr 117, poz. 2850 z dn. 30.04.2003 r.];  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze – zmiana planu w miejscowości Gołębie – uchwała nr 20/III/03 z dnia 13 lutego 2003 r. [Dz. U. W. M. Nr 117, poz. 2850 z dn. 30.04.2003 r.];  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze – zmiana planu w miejscowości Bruliny – uchwała nr 21/III/03 z dnia 13 lutego 2003 r. [Dz. U. W. M. Nr 117, poz. 2852 z dn. 30.04.2003 r.];  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejscowości Świercze. [Dz. U. W. M. Nr 38, poz. 1369 z dn. 25.03.2008 r.].  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla części wsi Klukówek – uchwała nr 212/XXXIV/2018 Rady Gminy Świercze z dnia 10 kwietnia 2018 r [Dz. U. W. M. 2018.4944 z dn. dnia 7 maja 2018 r.] Dla następujących terenów gmina sporządza:  miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części miejscowości Klukowo,  zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości Świercze w zakresie zmiany przeznaczenia części działki o numerze ewidencyjnym 3/5,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 39

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Dla terenów wskazanych w studium pod zabudowę, wynika obowiązek opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - przepis szczególny - ustawa z dnia 16 grudnia 1994 r. (z późniejszymi zmianami) o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Obowiązku takiego nie ma w przypadku terenów dla których nie jest wymagana zgoda lub które już wcześniej uzyskały zgodę na przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na inne cele nierolnicze i nieleśne.

9. Obszary zagrożone powodzią i osuwaniem się mas ziemnych. Na terenie gminy Świercze nie wyznaczono terenów bezpośredniego i potencjalnego zagrożenia powodziowego. Jedynym ewentualnym zagrożeniem o charakterze lokalnego podtopienia może być rzeka Turka w stosunku do ogródków działkowych i parku w Brulinach i pojedynczych zabudowań w Klukówku, 10. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny. W Studium określono tereny, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny. Zostały one oznaczone na rysunku studium jako tereny powierzchniowej eksploatacji kruszyw naturalnych. Dotyczy to:  obszaru górniczego Świeszewko, dla złoża: Świeszewko; koncesja eksplo- atacyjna złoża Świeszewko została wydana przez Starostę Pułtuskiego dnia 06.02.2006 r. (decyzja nr RLO.6320-18-1/05/06) i jest ona ważna do dnia 31.12.2012r.  wnioskowanego nowego obszaru eksploatacji kruszywa położonego na terenie miejscowości Świerkowo (działki geod. o numerach: 123/2, 124/1 i 125/1 o łącznej powierzchni ok. 9,0 ha;  wnioskowanego przeznaczenia nowych terenów na cele eksploatacji kruszywa: o w miejscowości Bruliny – działki nr: 115,122 i 123; o w miejscowości Chmielewo – działka nr 186 o pow. 2,0 ha; o w miejscowości Prusinowice – działka nr 142/1 o pow. 7,74 ha oraz – działka nr 134/5 o pow. 3,00 ha; o w miejscowości Świeszewko – działki nr: 8, 10/1, 10/3, 14/1 i 21/1.

11. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych. Na ternie gminy znajdują się następujące miejsca pamięci:  Prusinowice - miejsce upamiętniające 18 żołnierzy poległych w dniu 17 08.1920 r..  Klukówek – upamiętnione miejsce mordu dokonanego przez okupanta hitle- rowskiego w dniu 4 listopada 1944 r.(Kacperowo), Miejsca te mają charakter punktowy i nie posiadają wyznaczonych stref ochronnych.

12. Granice terenów zamkniętych i ich stref. W gminie Świercze tereny zamknięte występują jako pas terenów z urządze- niami kolejowymi, należący do PKP, położony wzdłuż magistrali kolejowejE-65

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 40

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO V. PODSUMOWANIE – UZASADNIENIE PRZYSTĄPIENIA DO ZMIANY STUDIUM, ORAZ SYNTEZA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ I USTALEŃ PRZYJĘTYCH W ZMIENIONYM STUDIUM Podjęcie uchwały Nr 143/XXV/09 Rady Gminy Świercze z dnia 30 kwietnia 2009r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze wynikało z konieczności dostosowanie zapisów Studium (...) do wymogów obecnie obowiązujących przepisów prawnych (ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm. oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. Nr 118, poz. 1233)), a także dostosowania do nowych potrzeb kształtowania polityki przestrzennej gminy powstałych w czasie, jaki upłynął od 2001r. Potrzeba przystąpienia do sporządzenia Zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze wynikało także z potrzeby uwzględnienia wniosków społeczeństwa zmierzających do umożliwiania podjęcia szeregu inwestycji związanych z koniecznością zmiany przeznaczenia terenu. Przyjęte w niniejszym Studium rozwiązania oraz wprowadzone zmiany w odniesieniu do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze przyjętego uchwałą z dn. 12 lipca 2001r. Rady Gminy Świercze nr 155/XXIX/2001 i opracowanego na podstawie aktualnie nieobowiązującej już ustawy z dnia 07.07.1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 89, poz. 415) wynikają m.in. z:  obowiązku obligatoryjnego opracowania dot. środowiska, określonego, w ustawie Prawo ochrony środowiska z dn. 27.04.2001r. (Dz.U. z 2001r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) Tytuł I, Dział VII, art. 72, ust. 4 i 5, a dotyczącego opracowania ekofizjograficznego. – sporządzone zostało w 2009 r. w zakresie określonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 09.09.2002r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz.U. z 2002r. Nr 155, poz. 1298);  zmiany zakresu studium, formy oraz procedur formalnych określonych w ustawie z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zmianami oraz w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28.04.2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. nr 118, poz. 1233);  zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego uchwalonej w 2001r. oraz w Aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 z 2006r.;  ustaleń zawartych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego uchwalonym w 2004r. oraz uzgodnień z MZDW w Warszawie;  zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Gminy Świercze na lata 2002 – 2015,  zapisów zawartych w Planie rozwoju lokalnego Gminy Świercze na lata 2004 – 2006 i 2007 – 2012.;  zapisów zawartych w programie Ochrony Środowiska dla gminy Świercze w latach 2004 – 2011,

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 41

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO  zapisów zawartych w koncepcji projektowej techniczno – technologicznej sanitacji gminy Świercze;  zapisów zawartych w projekcie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło. energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Świercze  ustaleń zawartych w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego miejscowości Świercze. (Dz. U. W. M. Nr 38, poz. 1369 z dn. 25.03.2008 r.).  innych aktualnie obowiązujących (znowelizowanych) uwarunkowań prawnych. W zmienianym Studium wprowadzono ponadto korekty wynikające ze zmiany sytuacji prawnej m.in. zmiany ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ustawy o ochronie przyrody, uchwaleniem ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wniesiono również poprawki wynikające z nowych wniosków organów i instytucji, W ustaleniach zmienionego Studium uwzględniono także większość złożonych wniosków przez społeczeństwo, umożliwiając - po opracowaniu planów miejscowych, podjęcie działań inwestycyjnych. Określono też zasady ładu przestrzennego poprzez ustalenie wskaźników zabudowy i zagospodarowania przestrzeni. Wprowadzono również zmiany związane z możliwością uzyskania nowych złóż kruszywa naturalnego na terenie gminy. Studium nakłada ponadto obowiązek stosowania przepisów odrębnych w zakresie:  ochrony przyrody, poprzez uwzględnienie w planowanym zagospodarowaniu i użytkowaniu istniejących i planowanych form ochrony przyrody,  ochrony zasobów środowiska, w tym ochrony zasobów wód podziemnych i po- wierzchniowych (m.in. zachowanie stref ochronnych wokół ujęć wód podziemnych), stanu czystości powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem oraz promieniowaniem elektromagnetycznym (zachowanie strefy technicznej wokół linii wysokiego napięcia 110kV), a także ochrony gleb, rzeźby terenu i kompleksów leśnych;  zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej;  ochrony obiektów zabytkowych, obiektów będących w Gminnej Ewidencji Zabytków i ochrony krajobrazu kulturowego. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze utrzymuje się istniejącą, wykształconą już strukturę funkcjonalno- przestrzenną gminy. Tworzą ją dwa zasadnicze obszary: strefa A – rozwoju rolnictwa, w oparciu o tereny o najwyższym potencjale rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obejmująca większość obszaru gminy - północną, centralną i południowo - zachodnią jego część. Strefa B - rozwoju funkcji leśno - rolnych i rekreacyjno - wypoczynkowych, w oparciu o tereny charakteryzujące się mniej korzystnymi uwarunkowaniami glebowymi rolniczej przestrzeni produkcyjnej ale posiadające znaczne walory przyrodniczo – krajobrazowe; w strefie tej wyodrębniono ze względu na dominację funkcji 2 podstrefy: B1 - południowo - wschodnia część gminy - strefa terenów rolnych, lasów i dolesień, B2 - zachodni skraj gminy - strefa lasów i dolesień oraz terenów rolnych.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 42

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Strefa C – rozwoju funkcji osadniczych (Centralna Strefa Rozwoju Urbanizacji w oparciu o nasilające się procesy koncentracji ludności i zagospodarowania pozarolniczego). Wyodrębniono te strefy biorąc w szczególności pod uwagę czynniki determinujące możliwości dalszego rozwoju takie jak: wysoką w skali regionu jakość środowiska przyrodniczego i kulturowego, dobre połączenia komunikacyjne ze stolicą województwa (kraju) oraz powiatu, a także rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, szczególnie związanej z produkcją żywności oraz potencjalny rozwój rekreacji związanej z wypoczynkiem w ogólnie dostępnych ośrodkach, pensjonatach, na własnych działkach rekreacyjnych i w gospodarstwach agroturystycznych. Zmieniając Studium uwzględniono również obowiązujące przepisy odrębne oraz dokumenty o znaczeniu ponad lokalnym i lokalnym. Na obszarze gminy Świercze, w Studium wyodrębniono także tereny o dominującej funkcji i zróżnicowanej polityce zagospodarowania przestrzennego. Są to tereny:  związane z pobytem i obsługą ludności: o tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz zagrodowej z możli- wością lokalizacji usług (RMU) o – tereny zabudowy letniskowej oraz mieszkaniowej i letniskowej(MNL),  usługowe (U);  usługowo-produkcyjne: o usługowo-produkcyjne – P; o powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego – PG.  sportu i rekreacji oraz zieleni urządzonej, sportu i rekreacji – US;  zabytkowych parków podworskich – ZPZ,  gospodarki komunalnej i jej obsługi technicznej – IT,  tereny kolei (linia magistralna) – KK,  cmentarzy - ZC;  zbiorników wodnych o funkcji przeciwpożarowej i rekreacyjnej – WST (w miejscowościach: Bruliny, Gaj, Godacze, Klukówek, Ostrzeniewo, Świerkowo);  rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej: o tereny lasów i zadrzewień; o tereny rolne. Wyznaczono również obiekty liniowe:  drogi: o wojewódzkie (nr 620, 632 i orientacyjną trasę projektowanej drogi: Warszawa - Nasielsk – Ciechanów), o powiatowe, o gminne, o ścieżki rowerowe;  główne ciągi infrastruktury technicznej: o linia energetyczna wysokiego napięcia – 110kV, o magistrale wodociągowe, Studium, mimo iż nie jest aktem prawa miejscowego, jest dokumentem niezbędnym do opracowania planów miejscowych, zaś jego aktualność jest konieczna, bowiem

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 43

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świercze KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO przesądza o przyjętych kierunkach rozwoju gminy. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dn. 27.03.2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym istnieje obowiązek braku sprzeczności rozwiązań wszystkich projektów planów miejscowych wykonywanych na bazie tej ustawy z ustaleniami uchwalonego Studium. W zmienionym Studium wyznaczono:  obszary rozmieszczenia celu publicznego o znaczeniu lokalnym;  obszary lub obiekty, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny;  obszary, dla których gmina zamierza sporządzić mpzp lub zmiany mpzp, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne,  obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji.  tereny zamknięte Na terenie gminy Świercze, wobec niewystępowania takich, nie wyznacza się:  obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych;  obszarów i stref związanych z pomnikami zagłady; upamiętnione miejsca mają charakter punktowy;  innych obszarów problemowych.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2009 – 2012 i 2017– 2018 44

Załącznik Nr 5 do Uchwały nr 9/II/2018 Rady Gminy Świercze z dnia 29 listopada 2018 r. WÓJT GMINY ŚWIERCZE

Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świercze

UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ W ZMIANIE STUDIUM ORAZ SYNTEZA ZMIENIONYCH USTALEŃ.

DOKONANYCH na podstawie uchwały Nr 107/XIX/2016 Rady Gminy Świercze z dnia 8 września 2016 r. Niniejszy dokument dotyczy zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze zatwierdzonego Uchwałą Nr 241/XXXII//2014 Rady Gminy Świercze z dnia 28 sierpnia 2014 r.

Niniejsza Zmiana Studium przygotowana została na podstawie Uchwały Nr 107/XIX/2016 Rady Gminy Świercze z dnia 8 września 2016 r. Rada Gmina Świercze świadoma, że obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte Uchwałą Nr 241/XXXII//214 Rady Gminy Świercze z dnia 28 sierpnia 2014 r. wymaga aktualizacji, z uwagi na ograniczone aktualnie środki finansowe w budżecie gminy podjęła uchwałę o cząstkowej Zmianie Studium w zakresie wynikającym z najpilniejszych potrzeb. Bezpośrednim powodem przystąpienia do przeprowadzanej zmiany studium jest konieczność zmiany kierunków zagospodarowania terenów obejmujących istotne dla gminy inwestycje związane z uporządkowaniem i rozwojem terenów działalności gospodarczej w gminie oraz umożliwienie dla części obrębu Klukowo sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, którego potrzebę sporządzenia wnioskowała lokalna społeczność.

Celem niniejszej Zmiany Studium jest więc działanie zmierzające w kierunku zrównoważonego rozwoju Gminy Świercze poprzez umożliwienie podjęcia działań

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2017- 2018 1 gospodarczych związanych z nowym źródłem dochodów dla gminy, jakim jest nowy teren eksploatacji kruszywa przy równoczesnym wprowadzeniu zakazu lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, jakimi są niewątpliwie hodowla zwierząt i drobiu o przemysłowym charakterze. Zakres punktowej Zmiany Studium określony w uchwale intencyjnej dotyczy:  w obrębie Prusinowice - wprowadzenie nowego terenu powierzchniowej eksploatacji kruszyw naturalnych;  w obrębie Klukowo - przywrócenie funkcji rolniczej na terenie oznaczonym jako tereny usług, produkcji, składów i magazynów;  wprowadzenie zapisu w tekście zakazującego na terenie gminy lokalizacji nowych inwestycji chowu i hodowli zwierząt o przemysłowym charakterze produkcji. Granicami zmiany studium objęto więc tereny:

o - w obrębie Prusinowice – działki nr 142/1 o pow. 7,74 ha oraz – działki nr 134/5 o pow. 3,00 ha; o w obrębie Klukowo - zmianę przeznaczenia dwóch terenów usług, produkcji, składów i magazynów na przeznaczenie rolnicze; Z uwagi na treść intencyjnej Uchwały Nr 107/XIX/2016 Rady Gminy Świercze z dnia 8 września 2016 r. dla terenów objętych Zmianą Studium zachodzi potrzeba przeanalizowania szeregu zagadnień, określonych w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 730 ze zm.) celem określenia ich udziału w zmianie studium. Przeanalizowano więc zagadnienia dot. ­ kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikające z audytu krajobrazowego; ­ kierunków i wskaźników dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny przeznaczone pod zabudowę oraz wyłączone z zabudowy; ­ obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; ­ obszarów oraz zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; ­ kierunków rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; ­ obszarów, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; ­ obszarów, na których rozmieszczone będą inwestycje o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami, o których mowa w art. 48 ust. 1; ­ obszarów, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2017- 2018 2

obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszarów przestrzeni publicznej: ­ obszarów, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w tym wymagające zmiany przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne; ­ kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; ­ obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych; ­ obiektów lub obszarów, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny; ­ obszarów pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. nr 41, poz. 412 z późn. zm.); ­ obszarów wymagające przekształceń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji; ­ obszarów zdegradowanych; ­ granic terenów zamkniętych i ich stref ochronnych; ­ obszarów funkcjonalnych o znaczeniu lokalnym, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie; ­ obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odna- wialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kV, a także ich strefy ochronne; ­ obszarów, na których przewiduje się lokalizację obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2. Uzyskane w wyniku przeprowadzonej analizy wnioski dot. zakresu zmiany studium oraz zakres zmian przyjęty w procesie przygotowywania tej zmiany w świetle uchwałą intencyjną Nr 107/XIX/2016 Rady Gminy Świercze z dnia 8 września 2016 r. stwierdzają, że proponowany zakres zmian studium nie dotyczy terenów zabudowy mieszkaniowej i tylko w niewielkim stopniu dotyczy terenów usługowych, magazynowych i produkcyjnych.

W związku z powyższym nie zachodzi potrzeba przeprowadzania bilansu terenu, a także analiz demograficznych oraz społeczno-ekonomicznych. W wyniku powyższego dokonano zmian w tekście: Kierunki zagospodarowania prze- strzennego gminy Świercze; obejmują one: . w rozdziale IV.10- Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny, w punkcie dotyczącym wnioskowanego przeznaczenia nowych terenów na cele eksploatacji kruszywa - dodanie dwóch działek w obrębie Prusinowice oraz uszczegółowienie zapisów dotyczących możliwości zabudowy na terenach powierzchniowej eksploatacji kruszywa i aktualizację istniejącego terenu górniczego zgodnie z opinią Wyższego Urzędu Górniczego w Warszawie. . w problematyce dotyczącej obszarów, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2017- 2018 3

plany zagospodarowania przestrzennego, w tym obszarów wymagające zmiany prze-znaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne – dodanie sporządzanych nowych miejscowych p.z.p.; a mianowicie: . w problematyce dotyczącej kierunków i zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej –w rozdziale 5: dodano akapit zakazujący na obszarze całej gminy Świercze lokalizacji nowych inwestycji związanych z chowem i hodowlą zwierząt oraz drobiu o przemysłowym charakterze produkcji. Zmiany na mapie: Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze obejmują: . w obrębie Klukowo - zmianę przeznaczenia terenów usług, produkcji, składów i magazynów na przeznaczenie rolnicze; . w obrębie Prusinowice – dodanie na części terenu oznaczenia powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Powyższe zmiany wprowadzono w TEKŚCIE JEDNOLITYM: Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze; oraz na RYSUNKU JEDNOLITYM: Kierunki zagospodaro- wania przestrzennego gminy Świercze w skali 1:10 000

Zmianę studium opracowano zgodnie z wymogami art. 10 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1073, ze zmianami), z uwzględnieniem zobowiązania wynikającego z przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023), z tym, że na podstawie wniosków z przeprowadzonej analizy nie dokonano bilansu terenów i nie określono maksymalnego zapotrzebowania gminy na tereny budowlane.

Mabrys – Zakład Projektowania – PUŁTUSK 2017- 2018 4

Załącznik Nr 6 do Uchwały nr 9/II/2018 Rady Gminy Świercze z dnia 29 listopada 2018 r.

Rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag wniesionych do wyłożonego do publicznego wglądu projektu Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze. WYKAZ UWAG ZGŁOSZONYCH NA PODSTAWIE ART. 11 PKT 11 USTAWYZ DNIA 27 MARCA 2003 R. O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM DO WYŁOŻONEGO PROJEKTU ZMIANY STUDIUM

Lp. Data Nazwisko i Treść uwagi Oznaczenie Ustalenia projektu Rozstrzygnięcie Wójta Gminy w Rozstrzygnięcie Rady Gminy załącznik Uwagi wpływu imię, nieruchomości, której planu dla sprawie rozpatrzenia uwagi do uchwały nr 9/II/2018 z dnia 29 uwagi nazwa jednostki dotyczy uwaga nieruchomości, listopada 2018 r. organizacyjnej i adres której dotyczy zgłaszającego uwagi uwaga

uwaga uwaga nie- uwaga uwaga nie uwzględniona uwzględniona uwzględniona uwzględniona

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

------

W czasie wyłożenia do publicznego wglądu w dniach od 28 czerwca 2018 r. do 19 lipca 2018 r. projektu Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świercze wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, w czasie dyskusji publicznej nad przyjętymi w projekcie zmiany studium rozwiązaniami, która została zorganizowana w dniu 06 lipca 2018 r. w siedzibie Urzędu Gminy w Świerczach oraz w terminie 21 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia projektu studium tzn. do dnia 10 sierpnia 2018 r. DO PROJEKTU ZMIANY STUDIUM NIE WPŁYNĘŁY ŻADNE UWAGI. - W związku z powyższym nie zachodzi konieczność rozstrzygania o sposobie rozpatrzenia uwag.

Wójta Gminy Świercze