&PM KA HERSEPREEMMHQ
RA E,s0E,OE, OPOIIES
SO1111ARNES7 ASSITZFAME 1 EE232'N1133ERG
TLUDIZIFS=
voogyge&P ger vernalkog vega e venkftlea 1591jP 441 e agasgsil
INIC ©IR LIM "EAETEC IN 1 111 1,02IF IE
NAMONAIE, OrlEATIGIE
gea de ° °
IFAMITUTEllvir IE=TIRIE IEN WYBIEBEGlIZTEK
ema olne
IRAN= AZEIKAANS1 IUNIEVIMS=1111
PROMOTOR: DR. P. W. LIEZETTETERG
MEDEPROMOTOR: PROF. D. GELDENHUM ERRENNING
My diepe erkentlikheid en dankbaarheid kom my Skepper toe wat my op qevorderde leeftyd die qesondheid, lewenskraq en helderheid van verstand gequn het om hierdie studie te onderneem en te vol tooi en my ook, so qlo ek, deur sy Gees die nodiqe insiq toebedeel het.
Pesondere erkenning en dank kom my promotor, dr. P. N.
Liebenberq, toe wat my as vriend en mentor tot die s tudi e oorreed en my deurcaans byqestaan het met lei ding en hulp.
Tesame met my mede-promotor, prof. D. Geldenhuys, het hulle my telkens na die akademiese wog teruggebring. Dok aan prof. Gel denhuys opregte waarderinq vii ewewigtige voorligting en bemoediging.
Ten slotte my' waarderinq aan my. vrou Kobie vir haar onvermoeide ywer met die versamelinq van koerantknipsels wa t, arias die leser ui t die bronnelys kan aflei, 5i belangrike komponent van my navorsinq uitqemaak het.
Dit is my inniqe hoop dat hierdie proefskri f Yn bydrae sal lewer tot Yn saak wat my na aan die hart lif;.
Johann S Liebenberq.
September 2000.
ABSTRACT
AFRIKANER SELF-DETERMINATION:
STRATEGIC OPTIONS
The new constitutional dispensation which came into
being in 1994 rendered the Afrikaner people politically
powerless in a numerically black dominated one-man-one-vote-
winner-takes-all system. In the face of a state policy bent
on nation building and averse to minority rights, the need
for a strategy to recapture their right to self-determination
arises.
Self-determination may vary from corporate/cultural
rights to internal autonomy, to complete political
independence in a sovereign territorial state. With self-
determination in one form or another as objective, the next
question is whether the Afrikaner has the will to survive.
The Afrikaner is a divided people and the will to reassert
itself seems dormant. However, there are increasing signs of
a reawakening nationalism. Part of a strategy for self-
determination should therefore be directed at reviving and
mobilising the Afrikaner's will and ethnic patriotism.
Economic empowerment is also necessary as part of the means
to enforce its will and achieve its objectives.
Strategy is largely based on values. An analysis of
African and Western orientated Afrikaner values reveals
serious differences in, inter alia, reality, economic and
religious perceptions. This can become a motivating force for
reasserting Afrikaner self-determination.
Strategy entails imposing one's will on an adversary. No
strategy is needed where there is no resistance or opposition.
There are a variety of options for exerting coercion in order to force the opposition to comply with a freedom movement's demands for self-determination. A number of options can be proffered. Not all are equally appropriate or politic. Circumstances should dictate the choice. Some of these options are:
The so-called soft option. This entails convincing the opponent that it would be also in his own interest to accede to the freedom movement's demands and, conversely, to his detriment to oppose those demands.
The psychological or propaganda option, using methods of psychological persuasion to undermine the opposition's morale and encourage one's own people. It also serves to mobilise international opinion . which is becoming more sympathetic to ethnic demands for self-determination.
The cybernetic option, utilising information technology and cyberspace as a weapon against the opposition and to enhance one's own organisation and empowerment.
Physical violence as used by revolutionary forces, urban guerillas and other terrorists. This could be counter productive because innocent people are often targeted and even killed.
These options may be exercised individually or in conjunction with each other. INHOUDSOPGAWE HOOFSTUK 1 INLEI0ING0000001:10100 00E1000 000000000 00:30000 1
Taak- en probleemstellinq 1
Strateqie in tersaaklike verband...... 2
Selfbeskikkinq in internasionale verband 3
Die Afrikaner as volk ...... ...... 4
Die kwessie van waardes 5
Opsies (middele en metodes) tot beskikkinq
van 'n politiek ontmaqtiqde volk ......
Etniese opstand en qeweld 7
Die volkstaat-opsie 8
Gevolqtrekkinqs en riqlyne 8
HOOFSTUK 2 STRATEGIE IN TERSAAKLIKE VERBAND...... 9
(Volkstrateqie oftewel versetstrateqie)
Inleidinq
Begrippe
Wat is strateqie'" 12
Die staat 14
Die volkswil 18
Middele en vermn6 19
Strateqie en die benuttinq van kennis 20
Doel en doelstellinqs 21
Bykomende aspekte 22
Slotsom 23
Volkstrateqie 23
HOOFSTUK 3 SELFBESKIKKING AS GRONDWETLIKE REGg
(Internasionale voorbeelde) ...... 26
Inleidinq .0 0 0 0 -110 0 ..... 26
Die fenomeen van ethnns 27 (Z1
Die idee van die staaf 29
Korporatiewe en kulturele selfbeskikkinq 36
Enkele voorbeelde 37
Belqie/Brussel 37
Belqie/die staat 39
Estland UUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUU ...... 40
Myanmar... UUUUU UUUUUUUUUUUU ...... 42
Kroasie 43
Ciprus 45
Interne territoriale selfbeskikkinq 46
Kanada (Quebec) 47
50
Die Duitssprekende minderheid 52
Brussel 53
Switserland 54
Spanje 55
Suid-Tirool 56
Die Russiese Federasie UUUUUUUUUU 50
Ciprus 59
Soedan 61
Niqerie UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU ...... UUUUU 62
Palestina 63
Sri Lanka 65
Owerheidsweerstand teen selfbeskikkinq 65
Rusland: Tsjetsjnja en die Wolqa-Duitsers 66
Maleisie 68
Oos-Timor 69
Afrika ...... onannumenalsm..a““aavvn70 Afskeidinq as finale vorm van
selfbeskikkinq ...... 72
Bangladesh 73
Eritrea 74
Singaginer 79
Slotsom 76
HOOFSTUK 4 DIE AFRIKANER AS VOLK...... 81
Inleiding 81
Internasionale beskouinge 82
Volk: maatsztawwe en kenmerke 84
Alqemeen 94
Onderwys 95
Portret van die Afrikaner vandaq 98
Demoqrafiese besonderhede 101
Ber0ePe0 ..... 170000,700 ...... aneamoon103
Afrikaner in die ekonomie 103
Landbou 106
Onderwys UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU ...... UUUUU 107
Taalstatistieke 110
Afrikaanse qedrukte media, sirkulasie en
leserstal 110
Misdaad 111
Politick 112
Die volkswil as deurslaqqewende faktor in
strategic, UUUUU 00 UUUUUUU UUUUUUUU 00000000000118
Cline se formule...... OOOOO ...... 120
Volkswil en die Afrikaner 125
Slotsom OOOOO 1%7,2 HOOFSTUK 5 WAARDES: AFRIKAAN EN AFRIKANER ...... 134
Inleidinq 134
Waardes en strategic? 134
Een nasie: is dit haalbaar? 136
Volk en nasie, nasiebou, nasievorming en
nasiewording...... 138
Twee botsende kulture 140
Die Afrikaner en ander kulture 140
Waardes en nasiewording...... 142
Akkommodasie versus dwang ...... 144
Godsdiens/religie 148
Die belanqrikheid van voorvadergeeste 154
Skuldbesef en verantwoordelikheid.... 160
Gemeenskap 161
Maatstawwe 164
Konflikhanterinq en ooreenkomsgebondenheid.169
Sosio-ekonomiese kultuur 174
Misdaadbeskouinqe...... 176
Slotsom 177
HOOFSTUK 6 KONVENSIONELE 179
Inleiding 179
(1) Die regsopsie:die recite wat die
Grondwet bied, geld vir alle volksgroepe 180
Inleidinq 180
Funksie en samestelling van die howe 181
Organisasies vir qedingvoering en
monitering 184
Kontrole, toegang en die req op billike
verhrinr 185 t .D
Oorkoepelende orqanisasie ...... 187
Onpartydiqheid en doeltreffendheid van die reqstelsel 188 positiewe uitsprake en optredes 191
Wat is billike diskriminasie?...... 192
Kultuurradse as instrumente vir selfbeskikkinq en binne die bestel 194
Inleiding 194
Motivering 195
Artikel 185 van die Grondwet...... 197
Omskrywing 198
Kultuurrade, samestellinq en funksies 201
P1aaslike en provinsiale vlak 202
Op nasionale vlak 206
Kooptiewe maq en kennismaq 208
Inleidinq 208
Saqte opsies en die Afrikaner-situasie 208
Kooptiewe maq 209
Inliqtinq en kennis 215
Inliqtinq 216
Kennis 217
Aanwendinq 219
Alliansievorminq 219
Reqstreekse kommunikasie met die massas 222
Strydqebiedkennis ...... opens" ...... aamos223
Kennis-delinq 223
K u1tuur ...... 000000000000 ...... 00[100224
Presisie-trefkrag
Intelligensie 225 S l 0 t SOM ...... — ......
HOOFSTUK 7 DIE SIELKUNDIGE OPSIE...... 231
Inleidinq 231
Omskrywinq 232
Bestek
Missie
Toepassinq 237
Kenmerke van die sielkundige ':'psie 238
Funksies 238
1) Konsolidasie van volksqennte 239
27 BeInvloedinq van ander
bevolkingsgroepe 240
Vervreern die opponent van sy
bondgenote 242
Om die opponent se wil tot stryd
t o ondermyn ..... ...... 243
Elemente 244
Geloofwaardiqheid ...... ...... 244
Sekuriteit 245
Slntsnm 245
HOOFSTUK 8 HARDE OPSIESg DIE KUBERNETIESE OPSIE
EN NIE—DODELIKE WAPENS...... 248
Inleidinq...... ...... 248
1) Kubernetiese middele 249
Netwerk-konflik 252
Swerminq 254
V oorbeelde...... Et 11.13 .0- 9 9 -9 -9 9 9 0 -9 9 -r■ .255-
Die Midde-Ooste 255 /)
Osama bin Laden 256
Informasietegnologie 258
'n Terroristiese oorlogsparadigma 260
2) Nie-dodelike wapens 263
Inleiding 264
Doel en definisies van nie-dodelike
wapens 264
Verskillende soorte nie-dodelike
wapens 267
Aanwending 271
Sl otsom...... UUUUU UUUUUUU UUUUUUUUU 273
Kubernetiese terrorisme 273
Nie-dodelike wapens 274
HOOFSTUK 9 DIE REWOLUSION@RE OPSIE EN STEDELIKE
TERREUR------277
Inleiding 277
Doel 277
(arC1 99,P9 ?VD 999999APP99999P9997999999999999 278
Terrorisme 279
Middele en metodes van die stedelike
terroris 282
Ondermyning van die veiligheidsmagte 283
Gewapende propaganda ...... 283
Ontvoering en afdreiging ...... 284
Onluste en stakings...... 285
Stedelike geweld:beperkte potensiaal 286
(i) 'n Kwesbare teiken 286
Tegniese
W aPenS ...... UOUCOUOUODUOUOUVORUPOU13289 tf
Skietgroepe 290
Logistiek 290
Tegniek 291
Die stedelike guerilla se aanvanklike
voorspronge 292
Opsomming 293
Kubernetiese terrorisme...... 293
Nie-dodelike wapens 294
(III) Rewolusion@re oorlogvoering en
stedelike terreur...... 295
Slotsr.m 296
HOOFSTUK 10 DIE VOLKSTAATOPSIE...... 299
Inleiding 299
Volk en nasie 299
Selfbeskikking 300
Die internasionale regsposisie 300
S A Grondwet en selfbeskikking 305
Die volkstaatraad 307
Die ANC/SAKP-regering en 'n volkstaat 310
Werksaamhede van die VSR 313
Die VSR se potensiele volkstaatgebiede 314
Noordwes-Kaap 315
Die Bosveld-gebied 317
Oos-Transvaal (Mpumalanga),,,,,,,,,,,,,,,,,318
Die Pretoria-Centuriongebied 319
Slotsom 322
HOOFSTUK 11 GEVOLGTREKKINGS EN RIGLYNE...... 325
1. Strategie ...... 0 IS IT Cr 0 CI 0
2. Volk 326 Vorms en voorbeelde van
selfbeskikkinq 327
Waardes 333
5, Beroep op die Nnwe 333
6. Kultuur 334
7, Sielkundige opsie...... 335
8. Kooptiewe metodes 337
9, Rewo1usion@re oorloqvoerinq 338
10. Volkstaat 340
Aanbevelinqs 342
Bronnelys 946 1
HOOFSTUK 1
XNLEIDING
Taak- en probleemstelling
Die selfbeskikkinqsreq van volke en qroepe vorm vandag
'n belangrike deel van die internasionale qesprek oor mensereqte. Dit is veral die geval in die liq van die w@reldwye ontwakinq van etniese nasionalisme en qevolqlike aandranq om erkenning van selfbeskikking, selfs op onafhanklikheid.
Mensereqte-leerstellinqs het die klem aanvanklik eensydiq op individuele regte qeplaas. Dit blyk dat die liberale Westerse menseregtelike beskouing van individuele regte nie genoeg is om groepreqte ook te beskerm nie. Die erkenning van kollektiewe regte is ewe belanqrik.
Dit is teen hierdie agtergrond dat ook die Afrikaner se situasie ten opsiqte van die erkenning van kollektiewe regte vir selfbeskikking gesien moet word.
Die Afrikaner het Suid-Afrika sedert Uniewording en tot
1994 alleen of in koalisie met ander partye en qroepe reqeer.
Hy het egter nie net oor homself regeer nie, maar ook oor andertaliges en ander volke. Poqinqs om aan swart volke onafhanklikheid of selfreqerinq in hulle tuislande asook eie plaaslike regering in swart woonbuurte te gee en om Indi6rs en Kleurlinqe in eie rade in die Driekamerparlement te akkommodeer, het nie qeslaaq pie. In die verKiesinq- van April
1994 het die ANC/SAKP/COSATU-bondqenootskap 'n oortuiqende oorwinning behaal en politieke beheer oor qeheel Suid-Afrika, tuislande inkluis, oorqeneem. Die Afrikaner het 'n staatlose volk qeword in die opsiq dat hy alle effektiewe politieke maq in die nuwe staatsbestel verloor het. Hy het nie net politieke beheer oor Suid-Afrika verloor nie, maar ook selfbeslissingsreg oor homself, oor sy selfbeskikkinq dus.
Soos later aangetoon sal word, is dit nie vir alle Afrikaners
'n probleem nie. Sommige vereenselwig hulle oenskynlik met die nuwe bedeling. Ander sou tevrede wees met kulturele selfbeskikking, terwyl nog ander na 'n eie, onafhanklike territoriale gebied streef. Afrikaners in hierdie proefskrif verwys na blanke, Afrikaanssprekende lede van die Suid-
Afrikaanse bevolkinq. Op die begrip Afrikaner sal later breedvoeriger inqeqaan word.
Die taakstelling van hierdie proefskrif is om ondersoek in te stel na die moontlikhede en metodes waarvolgens the
Afrikaner sy selfbeskikkingsreg oor homself kan herwin, m.a.w. 'n volkstrateqie.
Die wetenskaplike metodologie wat gevolg word is n kombinasie van die histories beskrywende metode qeqrond op literatuurstudie, plus persoonlike onderhoude en statistiese qeqewens. Dit behels ook in 'n mate die vergelykende en empiriese metodes.
Te opsiqte van volkstrateqie word na die volgende aspekte gekyk:
1. Strategie in tersaaklike verband (hoofstuk 2)
Hier word gelet op die aard, omvanq en doel van -stratellie.
Dit omvat aspekte SOOS die rol van die staat; of 'n 3 orqanisasie of struktuur daarqestel kan word wat die rol van die staat t.o.v. strategie kan vervul, d.w.s. O M vir 'n
"staatlose volk" soos die Afrikaner as substituut vir die op te tree. Dit beteken 'n organisasie of struktuur wat in die afwesigheid van 'n eie staat en regering as koordinerende liggaam vir 'n volk kan optree ten opsiqte van beleidsbepaling, strategiese beplanning en die uitvoerinq daarvan.
Een van die tersaaklike vrae is dus of daar iets soos 'n volkstrateqie kan wees, of 'n volk wat nie oor homself regeer nie, wel 'n strategie kan ontwikkel en ten uitvoer bring.
Nog aspekte wat by 'n volkstrateqie in berekening qebrinq moet word, is: die volkswil as bepalende faktor; middele en vermoe; die metodoloqie van die kennisfaktor, d.w.s. die aanwending van kennis ter bereiking van spesifieke doelwitte; en bykomende ooqmerke van strategie.
2. Selfbeskikking in internasionale verband (hoofstuk 3)
Daar word aandag gegee aan die verskynsel van etniese nasionalisme soos dit sigself w@reldwyd openbaar in aansprake wat wissel van kulturele selfbeskikking tot volkome onafhanklikheid.
Inleidend word na die verskynsel van ethnos qekyk, na die aard van selfbeskikking en na Barry Buzan (1991:70-76) se idee van die staat. Dit is belangrik omdat selfbeskikking, in welke vorm ookal, net binne staatsverband kan qeskied. Buzan wys egter daarop dat daar nie n enkelvoudige definisie moontlik is wat vir alle state geldig is nie.
Daarop volq ontledende voorbeelde van die verskillende vorme van selfbeskikking, naamlik korporatiewe selfbeskikking, kulturele selfbeskikking, interne territoriale selfbeskikking en ten slotte afskeiding as finale vorm van selfbeskikking. Uiteraard moet owerheidsweerstand teen grondwetlike selfbeskikking ook in die opsiq in berekeninq qebrinq word. As qevolg van 'n debat wat in Afrikanerkrinqe ontstaan het, word 'n verskil tussen korporatiewe en kulturele selfbeskikking qetref. In die geval van korporatiewe selfbeskikking vind toepassing van bo na onder plaas. Sou die 'n bestaande struktuur (korpus) argumentsonthalwe as 'n verteenwoordiqende Afrikaner-hoofraad erken word, dan sou daar van bo af na onder streeks- en daarna plaaslike gemeenskapsrade onder sy leiding en qesaq tot stand qebrinq word. In die geval van kulturele selfbeskikking vind die proses van Under na bo plaas. Daar word by plaaslike kultuurrade begin, wat tot streeksrade en uiteindelik tot 'n oorkoepelende Afrikanerraad lei.
Omdat korporatiewe/kulturele selfbeskikking in hierdie stadium na 'n praktiese opsie vir die demoqrafies verspreide
Afrikaner lyk, word redelik vollediq daarop ingegaan.
3. Die Afrikaner as yolk (hoofstuk 4)
Dit gaan in hierdie hoofstuk oor die vraag of die
Afrikaner 'n volk is, of bloot 'n minderheidsgroep, en waarom die verskil van belang is.
In die verband word onder meer aandag aan die volgende aspekte gegee:
@ Die internasionale beskouln4 t-o-v. die reqte van volke versus minderhede. Maatstawwe wat aandui of 'n qroep/qemeenskap op volkskap aanspraak kan maak en hoe dit van toepassinq, al dan nie, op die Afrikaner is.
Volkswordinq by die Afrikaner.
Uitsprake deur geskiedkundiges, volkekundiqes en volksdiqters t.o.v. die Afrikaner se volkskap.
Portret van die Afrikaner vandag.
4. Die kwessie van waardes (hoofstuk 5)
Waardes speel 'n bepalende rol in strateqie. Daar word dus ingegaan op die rol van waardes in strategiese beplanning, die uitwerking van diepgaande waardeverskille op die stabiliteit van die staat en na die waardeverskille tussen hoofsaaklik die Afrikaan en die Afrikaner in Suid-
Afrika. Dit beteken nie dat die ander, nie-
Afrikanerminderhede, as onbelangrik beskou word nie, ook nie dat daar van die standpunt uitgegaan word dat daar nie ook etniese verskille tussen swart groepe is nie. Dit gaan hier egter spesifiek om die Afrikaner se situasie vis-a-vis die swart getallemeerderheid wat oor die politieke maq beskik en tesame daarmee ook bepalend t.o.v. ander terreine optree.
5= Opsies (middele en metodes) tot beskikking van 9 n politiek
ontmagtigde volk (hoofstukke 6, 7, 8 & 9)
In hoofstukke 6, 7, 8 en 9 word opsies nagegaan wat deur etniese groepe wat om selfbeskikkinq stry, aangewend word. Al die metodes word nie noodwendiq as toepaslik vir die
Afrikaner in sy eie strewe beskou nie. Sommiqe is meer en ander minder geskik terwyl daar die is wat selfs teenproduktief kan wees.
Die middele wat in hierdie hoofstukke bespreek word, is
middele wat w@reldwyd algemeen deur etniese qroepe aangewend
word om onsimpatieke owerhede te oorreed of te dwing tot
erkenning van hulle selfbeskikkinqsreq, ook om internasionele
erkenning te wen.
Die modus operandi wat deur etniese groepe by wyse van
verset qevolq word, wissel van oorreding tot geweld. Die
moderne volkereq erken geweld slegs in besondere
omstandiqhede as regmatig, veral ten opsiqte van
selfverdediging. Booysen (1997:11) wys egter daarop dat die
Verenigde Nasies wel erkenning daaraan verleen dat geweld
aangewend kan word om selfbeskikking te implementeer. Ook
Ratner (1996:619) sil-7; in die verband: "As for ongoing attempts
at secession or dissolution, international law does not
forbid the use of force in civil disputes, although aspects
of jus in hello (die reg wat in die geval van oorloq geld)
apply to internal wars." (Beklemtoninq byqevoeq).
Daar word na nie-qewelddadiqe metodes gekyk, naamlik die
regs-medium, d.w.s. die moontlikhede om binne die bepalings
van die Suid-Afrikaanse qrondwet en ander wette deur middel
van die howe te beding; die skepping van kultuurrade om
selfbeskikking binne die bestaande bestel te bewerkstellig; sielkundige beinvloedinq (hoofstuk 7) wat onder meer p
propaganda en publisiteit staatmaak om idees oor te dra; en
koOptiewe mag en kennismag wat op oorreding deur klem op
qemeenskaplike belang en die effektiewe aanwending van
inligting berus. 6. Etniese opstand en geweld (hoofstuk 9)
Terrorisme is 'n vry universele deel van etniese
konflik. Horowitz (1985gxi) sil; van etniese konflik: "The
importance of ethnic conflict, as a force shaping human
affairs, as a phenomenon to be understood, as a threat to be
controlled, can no longer be denied. Ethnicity has fought and
bled and burned its way into public and scholarly
consciousness." Volciens Isaacs (1975:3) het etniese geweld, oftewel terrorisme en die teenstand daarteen, in die eerste
dertig jaar nA die Tweede WEIreldoorloq reeds die lewe van meer as tien miljoen mense qeeis, baie meer as die totale aantal slagoffers van die oorloq.
Die driehoek van etniese konflik, geweld en stryd om selfbeskikking, is derhalwe deel van die hedendaagse w@reldtoneel en kan nie qeignoreer word nie.
In hierdie hoofstuk word na verskillende manifestasies en metodes van terreur qekyk. Omdat die inligtingsrewolusie
00k P n omwentelinq in die w@reld van die terroris aan die ver oor saak is, word in die eerste deel van die hoofstuk aan
die inliqtincistegnoloqie se rol in terrorisme aandag qeqee.
Uit hierdie deel word dit duidelik dat ook die terroris
hom tot metodes begin wend waarin hy onder qeqewe omstandighede qewelddadiqe lewensverlies van slagoffers begin
vermy. In die verband word die aanwending van nie-dodelike wapens in oenskou geneem, hoewel dit sover vasgestel kon word
nog nie Op noemenswaardiqe skaal deur terroristeqroepe
gebruik word nie.
Ten slotte word tradisionele terrorisme, rewolusionZre
oorloqvoerinq en stedelike terreur met spesiale verwysing na Carlos Mariqhella behandel.
Die volkstaat-opsie (hoofstuk 10)
Die kwessie van 'n eie geoprafiese volkstaat vir die
Afrikaner word hier onder die loep qeneem. Daar word op die
internasionale regsposisie inqeqaan, die Suid-Afrikaanse
grondwetlike bepalings rakende selfbeskikking, die
totstandkoming en werksaamhede van die Volkstaatraad, die
houdinq van die ANC/SAKP-reqerinq jeens 'n volkstaat en ten slotte die gebiede wat deur die Volkstaatraad as potensiele volkstaatqebiede geldentifiseer is en hulle haalbaarheid as
'n volkstaat of substreke van 'n volkstaat.
Gevolgtrekkings en riglyne (hoofstuk 11)
In die slothoofstuk word na aanleiding van die voorafgaande gevolgtrekkings uitqestippel en
riglyne/aanbevelings aan die hand gedoen vir 'n strategie wat
aangewend kan word ter bereiking van die doel van daardie
Afrikaners wat na selfbeskikking in die een of ander vorm strewe.
Daar word nou oorgegaan tot hoofstuk 2 waarin aandaq aan die wese van strategie gegee word en ook aan die kwessie van
'n volkstrateqie. 9
HOOFSTUK 2
STRATEGIE XM TERSAAKLIKE VERBAND
(Volkstrategie oftewel versetstrategie)
Strategy has to do with victory. It
aims to give its user supremacy over
a hostile enemy, supremacy over eco-
nomic hardship, supremacy over dis-
unity. - Copley.
Although insight is not the whole of
knowledge, it is one of the compo-
nents of knowledge. - Carigue.
Inleiding
Hierdie studie gaan ':.or strategic, spesifiek 00r 'n strategic vir Afrikaner-selfbeskikkinq binne die Suid-
Afrikaanse staatkundige bestel sots dit na April 1994
gestalte qekry het.
Dit is noodsaaklik om die studiegebied heel aan die
begin duidelik af te baken sodat nie-tersaaklike aspekte -
ten opsigte van die studieveld nie die benadering verwar
nie. Ten eerste word na die begrippe selfhandhawinq en
selfbeskikking qekyk.
Begrippe
Die HAT (Schoonees 9 2961273) beskryf handhaaf ender meer as "Jou staande hou op die plek en in .die posisie- waa-rin jy
jou bevind, jou laat geld, laat erken In pregnante 1L1
gebruik Afrikaans as jou moedertaal die ereplek gee, dit uit
beginsel gebruik en verdedig, veral teenoor die wat sy regte misken, die beginsels v/d Afrikaanse kultuur laat geld, in
stand hou." Selfhandhawing kan dus vir die doeleindes van
hierdie proefskrif omskryf word as handhawing deur Afrikaners
van Afrikaners se kulturele en eiesoortiqe materiele regte en
belange met die middele en vermoens tot hulle beskikking. Ten
einde verwarring te voorkom, word die term selfbeskikking egter gebruik om ook selfhandhawing/selfseqqenskap aan te
dui.
Die begrip selfbeskikking is alqemeen bekend in die staatkunde. Die HAT (Odendaal, 19813g952) beskryf selfbeskikkingsreg as "die reg om oor die eie lot te beslis,
by. van 'n yolk om self be bepaal watter regering dit wil
hg". Van Dale (Kruyskamp 1982g2201) beskryf "selfgovernment"
as "zelfbestuur in beperkte zin, t.w. het in eigen kring mogen treffen van bestuursmaatregelen onder een hoger oppergezag". In hierdie proefskrif slaan dit op albei
betekenisse, naamlik op selfbestuur in beperkte mate onder
die hoer gesag van die nasionale regering, maar ook Op
selfbeskikkinq in 'n eie geografiese gebied en die req om 'n eie regering daar te stel.
Selfbeskikking is nie 'n enkelvoudiqe begrip nie, maar bestaan uit vele fasette en is vir 'n verskeidenheid toepassings vatbaar. Liebenberg (1996:3) wys daarop dat
territoriale, interne selfbeskikkinq die alqemeenste en bekendste vorm van selfbeskikking is Dit kom voor as deelstate van 'n federasie en streke bin-na 'n unit'e're staatsvorm. Dit kan in sommige gevalle ook politieke 11
soewereiniteit en sesessie impliseer, iets wat eqter dikwels
deur die sentrale regering teengestaan word.
Daarteenoor is selfbeskikking op 'n nie-territoriale
qrondslaq volgens Liebenberg meer individueel van aard. Dit word qewoonlik van toepassing gemaak op groepe wat
territoriaal verspreid woon. Dit word ook korporatiewe of
kulturele selfbeskikking genoem en bied aan die indiwidu 'n sosio-politieke identiteit en verskeidenheid van regte, magte
en bevoeqdhede op qrond van sy lidmaatskap van 'n
korporatiewe/kulturele qroep. (Die proses van korporatiewe selfbeskikking geskied vanaf n oorhoofse raad/korpus na
onder, in kulturele selfbeskikking geskied die proses van onder af totdat dit op 'n oorhoofse, verteenwoordigende raad uitloop.) Linder (1994g165) meen dat korporatiewe/kulturele
selfbeskikking vreedsame naasbestaan tussen kulturele minderheidsciroepe binne dieselfde territoriale qebied
moontlik maak.
Enersyds sou korporatiewe selfbeskikking die Afrikaner,
vanwee sy demografiese verspreiding (Hermann, 1998:1, 9, 10),
se behoefte aan selfbeskikking en selfhandhawing wel in 'n
hoe mate kan bevrediq. Andersyds is daar, soos aangetoon sal
word, egter n vryheidstrewe by 'n bepaalde segment van
Afrikanerdom wat nie anders as deur sesessie en
soewereiniteit tevrede gestel sal word nie.
Die afbakening van die studiegebied vereis as aanvang 'n
uiteensetting van wat strategie behels, met inagneming van
die Afrikaner se posisie in die nuwe staatkundige bestel. In
die proses moet 'n verskeidenheid aspekte van di-e-
Afrikanerdom (vgl hoofstuk 4 oor die Afrikaner as volk) en sy 1:Z
omstandighede in berekening gebring word. Strategie moet naamlik na die volk in die totaliteit van sy aard en omstandighede kyk. Dit moet die sielkundige, geestelike, geografiese, ekonomiese, politieke en alle ander tersaaklike eienskappe en omstandighede van die volk in berekening bring, ook sy qeskiedenis. Terselfdertyd gaan dit nie om 'n studie van hierdie aspekte as sodanig nie, maar wel oor watter bydrae elkeen van hulle tot 'n uitvoerbare strategie kan maak.
Hierdie hoofstuk handel dus kortliks oor die aard, omvanq en doel van strategic, en verwante onderwerpe soos die
rol van die staat; 'n substituut vir die staat, dit wil s@ 'n organisasie of struktuur wat in die afwesigheid van 'n eie staat en regering as koordinerende liggaam vir 'n volk kan optree ten opsiqte van beleidsbepaling, strategiese beplanning en die uitvoering daarvan. In die geval van die
Joodse volk, byvoorbeeld, het die Sioniste-federasie die rol vervul. 'n Afrikanerraad kan ook moontlik so 'n rol vervul
(kyk hoofstuk oor kultuurrade). Nog aspekte wat by 'n volkstrategie in berekening gebring moet word, is die volkswil as bepalende faktor; middele en vermoe; die metodoloqie van die kennisfaktor, d.w.s. die aanwending van kennis ter bereiking van spesifieke doelwitte; en bykomende ooqmerke van strategie.
Wat is strategie?
Die woord strategie is aan die Griekse woord strategos ontleen, wat veldheer beteken. Dit die 1::uns van die- generaal om die oorlog te wen, hoewel skermutselings, gevegte 13 en selfs veldslae verloor kan word. Met verloop van tyd, en veral na die Tweede W@reldoorlog, het dit 'n veel omvattender
beqrip geword en 'n onderwerp van uitgebreide studie. Bowenal
is dit nie meer die taak of kuns van 'n enkele bevelvoerder
nie. Trouens, die bevelvoeder is vandag meer die uitvoerder as die bepaler van strategie. Die politici (meer as dikwels
deur tegnokrate en selfs wetenskaplikes beinvloed) stel die doelwitte en die bevelvoerder moet dit uitvoer. Ook beslaan
dit 'n veel wyer gebied as net die milit@re. Ons leef ook in
die era van die siviele stratege, politici, tegnokrate,
ekonome, ens.
Brodie (1973, 452) beskryf strategie as 'n "how to do it
study, a guide to accomplishing and doing it efficiently".
Die belangrike vraag is dan ook: hoe kan die Afrikaner dit
doen? Hoe kan hy homself binne die raamwerk van die nuwe omstandiqhede handhaaf, sy volkswaardes soos identiteit,
taal, kultuur, qodsdiens, e.d.m. beskerm en bevorder; hoe kan
hy hom homself binne die raamwerk van globalisering ekonomies
bemagtig? Ten slotte, hoe kan hy strategies gesproke die
nodiqe dwanq uitoefen sodat sy reg op selfbeskikkinq erken word en hy ook effektief op die well na 'n eie, soewereine volkstaat geplaas word? Dwang is immers vo-1 essensiele
komponent van strategie, soos deur alle strategiese denkers erken. As dit wat bereik wil word, strydloos en sonder
teenstand beskikbaar is, dan is strategie immers ook onnodig.
Soos Brodie (1973, 452) en ander tereg opmerk, is
strategie bowe-al daadgerig. Dit is die moderne ekwivalent van wat in die sewentiende en agttiende.eeu the ragione di stato of raison d'etat_genoem word. Dit is, volgens Craig en 19.
Gilbert (in Du Toit 1990: 17), "the rational determination of a nation's vital interests, the things that are essential to
its security, its fundamental purposes in its relations with other nations and priorities with respect to goals".
'n Strateqie vir selfbeskikkinq vir die Afrikaner is dus daadgerig. Dit veronderstel aktiewe en dinamiese optrede op
'n verskeidenheid terreine, maar saamgesnoer deur n oorhoofse kombinasie van riqlyne om lets te verwesenlik en dit doeltreffend te doen.
Die staat
Konvensionele strategie is daarop gemik om die staat te beskerm en sy belanqe te bevorder. Kyk ons na die definisies en omskrywings van hierdie strategie, val dit dadelik op dat die staat dan ook 'n sentrale rol speel.
Trouens, die daarstelling en uitvoerinq van strategie word as
'n funksie van die staat beskou. Aron (1969g7) omskryf dit as
"the conduct of states towards other states". Liebenberg (in
Du Toit 1990g41) verwys daarna as die qekoOrdineerde, stelselmatige, soepele en selektiewe aanwending "van
dwangmiddels uit die somtotaal van 'n staat se vermoe.'
Trager (datum nie vermeldg 53) sien dit as deel van staats-of regeringsbeleid "having as its objective the creation of national and international political conditions".
'n Besonder omvattende verwoordinq van wat strategie behels, vind ons in Du Toit (1990g22) se definisie wat om daardie rede hier vollediq aangehaal word:
"Nasionale strategie het te doen met dle hoorjs-te belange- -
van die staat en word deur die uitvoerende apparaat van die lb staat bedryf. Dit omvat die geheel van die intellektuele poging wat deur die staat bestee word aan sy binnelandse en buitelandse beleid ter behoud van sy voortbestaan. Dit verg dus 'n denkproses geriq op die bereikinq van Pn doel ter voldoeninq aan nasionale veiliqheidvereistes deur die uitoefeninq van dwanq met gebruikmaking van die daartoe qeskikte middele. Alhoewel nie 'n wetenskap in die sin van Pn natuurwetenskap nie, verq dit 'n intellektuele dissipline van die hoogste vlak waardeur die denkproses wat ter oplossing van die probleem ingesit word, met raadpleging van alle
relevante kundigheid, ordelik, omvattend, rasioneel, objektief, perseptueel is en soos die kuns van strategic vereis, ruimte laat vir die ontwikkelinq van nuwe idees en die betree van nuwe paaie."
Hierdie omskrywinq omvat alle aspekte van 'n strategic vir Afrikanerselfbeskikkinq. Een aspek is egter buite bestek van Afrikanerstrateqie in sy huidige omstandighede. Du Toit veronderstel 'n staat (let maar op hoe dikwels hy daarna verwys) en 'n regering om namens die bevolking, die burgery, op te tree. 'n Regering beskik oor wye magte: hy kan 'n weermag op die been bring en in stand hou, sy onderdane selfs verplig om te qaan veg; hy bepaal beleid (en dwing dit af) t.o.v. veiliqheid, ekonomie, binne- en buitelandse beleid en hy kan die nodiqe geld om dit te finansier, deur belastings
invorder en deur internasionale lenings bekom. Daarbenewens veronderstel 'n staat 'n geografiese gebied met bepaalde grense wat beveilig en verdedig kan word en wat
internasionale legitimiteit kan verkry (Buzan 19912,132)-
Toe Du Toit hierdie definisie uitgewerk het, was die Afrikaner nog in effektiewe beheer van die land en kon die regering van die dag met al die staatsmiddele tot sy beskikkinq strategie beplan en uitvoer. Die pendulum het, sover dit die Afrikaner betref, sedertdien egter heeltemal na die ander kant toe qeswaai.
Afrikaners wat ten qunste van soewereine selfbeskikking, d.w.s. 'n eie staat is, verkeer dus in die situasie dat hulle, in soverre dit eie, nasionale strategie betref, n ' volk sonder n eie regering of 9 n eie geografies omgrensde staat is Maar selfs ook die Afrikaner wat bereid is om binne die bestaande staatkundige bestel te bly, het min indien eniqe politieke bedingingsmaq. Afrikaners se invloed in die Parlement en provinsiale wetqewers op die landsregering, moet nie buite rekening gelaat word nie. Dit is egter nie sodaniq dat dit n strategie-funksie kan uitoefen nie, al kan dit 'n bydrae tot Afrikanerstrateqie lewer. Eers wanneer die sentrale regering voor voldonqe eie strukture deur Afrikaners te staan kom, en hy na verteenwoordigende segsmanne sock, sou hy hom tot sodanige verkose Afrikaners kon wend om deur hulle met die Afrikaner in gesprek te tree.
Die Afrikaner moet hom dus tot versetstrategie wend, die soort strategic wat in minder of meer gesofistikeerde mate deur volksgroepe soos die Baske, die Koerde, die Dos-
Timorese, die TsjetsjniCrs en ander in hulle stryd om selfbeskikking toegepas word.
In 'n onderhoud (15 Februarie 2000) het P W Liebenberg daarop gewys dat selfs 'n groot mate van interne selfbeskikking 'n volk dikwels nie bevredig nie. Met 17 verwysing na die Skotte se volgehoue stryd om selfbeskikkinq het 'n mnr Anderson van die Scottish Office in Edinburgh aan hom gesZ;:
"Once a people has set its foot on the path of self- determination, its wets the appetite."
Die Baske is 'n qoeie voorbeeld van 'n yolk wie se strewe na qroter onafhanklikheid juis deur die bereiking van interne selfbeskikking aangewakker word. Hoewel hulle reeds
'n baie qr oos,f mate van interne selfreqerinq afgedwing het, is
'n kernqroep nie daarmee tevrede nie. Hulle het onlanqs weer begin bomme (1 0 0 i en eis algehele onafhanklikheid (Beeld
2000.02.14E4).
Die uiteindelike vraag is dan: kan daar wel so iets soos
'n volkstrategie wees, sonder dat die betrokke qroep beheer oor die regering van die land het? (Vir 'n omskrywing van wat met nvolk" bedoel word, kyk hoofstuk 4).
Vir 'n antwoord op hierdie vraag moet na ander staatlose volke of volke wat as minderheidsqroepe binne 'n staat of state woon en wat deur n meerderheid regeer word, gekyk word. So is daar byvoorbeeld die Tamils van Sri Lanka, die
Palestyne, die Koerde. Hierdie groepe is egter wel in geografiese gebiede saamqetrek. Uit die Afrikaner se oogpunt kan veral op die sukses van die Jode in Diaspora en vc5Or die totstandkoming van die staat Israel gelet word.
Die vereiste is dan dat daar 'n organisasie, verkieslik
'n sentrale orcianisasie, moet bestaan wat die volk se vermoens kan mobiliseer, strategie beplan en toepas. Die
Sioniste-federasie en die Joodse Raad vanAfqevaardiqdes- het hierdie rol met groot sukses vir die Jode vervul, maar daar is ook die Tamil-tiere, die Palestynse Bevrydingsorganisasie en, les bes, die African National Congres/SA Kommunistiese
Party wat daarin geslaag het om , die politieke mag in Suid-
Afrika oor te neem. Al hierdie organisasies het daarin qeslaaq om wel 'n volkstrateqie daar te stel en te volq, sonder dat hulle die staatsmasjinerie tot hulle beskikking gehad het.
So 'n organisasie moet die steun en lojaliteit van die meerderheid van die volk geniet, moet namens die volk kan optree en beding en moet deur die volk op 'n vrywillige grondslag gefinansier word. Dit bring ons by die volgende tersaaklike aspek van strategie, naamlik die volkswil.
Die volkswil
Miskien selfs die belanqrikste vraag is of die Afrikaner die wil tot selthandhawing en selfbeskikking het. Garnett
(1970g3) verklaar dat dit wat die uiteindelike deurslaq in 'n konflik gee, is nie wie reg is nie, maar "whose will is going to prevail".
Daardie wil is onontbeerlik vir 'n strategie om te slaag. Daarsonder beteken die gedugste middele en vermo6ns niks. Die nasionale wil, siT. Du Toit (1990g23), is die fondament waarop die nasionale strategie geformuleer en suksesvol deurgevoer word. Clausewitz (datum nie vermeldg345-
346) verklaar dat as jy jou vyand wil oo rwin, moet jy jou poging daartoe meet aan die krag van sy (vyand se) weerstand wat uitgedruk kan word as die produk van twee onafskeibare faktore: die totale middele tpt sy beskikking en die Rrag vari sy wil. 19
Tereq s@ Cline (1975g98) dat "a nation with no strategy at all and no will whatsoever could hardly exist." Hy beskou wil dan ook as die belangrikste enkele komponent in sy bekende formule, t.w. Pp = (C + E + M) x (S + W), d.i.
Perceived Power = (Critical Mass + Economic Means + Military
Potential) multiplied by (Strategy + Will (In hoofstuk 4 word spesifiek na die kwessie van die volkswil na aanleiding van Cline se definisie qekyk.)
In hierdie opsiq is van belang aspekte soos hoe die volk van homself rekenskap gegee het in sy geskiedenis tydens bedreigings vir sy voortbestaan; die mate van kulturele
integrasie van die yolk; die kwaliteit en effektiewe mag van sy leierskap en welke mate Afrikaners 'n volkstrategie as tersaaklik vir die volk se nasionale belang beskou; hoeveel waarde hy aan etnisiteit, taal, godsdiens, waardes en aan sy geskiedenis heq; en, les bes, manifestasies van verset teen onderdrukkinq en verontregting.
Middele en vermoe
Volgens Clausewitz (1980g 12) is sukses in die konflik, naas die wil, afhanklik van die totale middele wat aangewend word, en natuurlik hoe doeltreffend dit ingespan word. Die
Israeli's, self meesters in die kuns van strategie, beskryf dit as "the science and art of employing political, economic, psychological and military force ... to afford the maximum support to adopted policies in peace and war" (Du Toit,
1990g12).
As ons volk in die plek van staat in Du Toit se definisie stel, dan kom aspekte in die spel soos die Afrikaner se ekonomiese, politieke en (potensiele) milit@re bronne, teqnoloqiese ontwikkelinq, sy finansi6le krag, nasionale of volksolidariteit, die kwaliteit van sy leierskap en weereens die nasionale gees en wil van die volk om sy doelstellinge te verwesenlik en sy doelwitte te bereik.
In die qeval van die Afrikaner is daar ook ander belangrike middele tot sy beskikking wat aangewend kan word in sy strewe na selfbeskikking, naamlik die Grondwet met sy
Handves van Menseregte en ook ander wetqewinq, die nasionale en internasionale houdinq t.o.v. minderhede, die qeleenthede wat sy deelname aan die nasionale, streeks- en plaaslike regerings hom bied.
Strategie en die benutting van kennis
'n Verskeidenheid terreine k om o nder die loep, byvoorbeeld die ekonomie, aspekte van die qeskiedenis,
kultuur, onderwys, kibernetiese teqnoloqie e lf a tl Dit is qevolqlik belangrik dat die regte verhoudinq tussen strategic
waaroor die studie gaan - en die kennisterreine uitqeklaar word.
Die verhoudinq tussen strategie en kennis bestaan kortliks daarin dat strategiese denke alle tersaaklike vorme van kennis benut as middele ter verwesenliking van die doel wat bereik wil word. Dit gaan in die strategic - en in die tersaaklike hoofstukke in hierdie studie - dus nie om kennis van die betrokke studieveld as sodanig nie, maar wel om die benutbaarheid daarvan in die Afrikaner se strewe na selfbeskikking. Dit omvat die geleidelike proses van kennisverkryginq en hoe om die onderskeie elemente daarvan aan te wend ter verwesenlikinq van die beoogde doelwitte. So byvoorbeeld is die h oo fstukke oor kuber-insurqensie en nie- dodelike wapens, nie voorskriftelik nie maar bloot aanduidings van wat beskikbaar is en voorbeelde van hoe dit aangewend kan word.
Een van die eksponente van die wisselwerking tussen strategie en kennis, Carigue (1978:96), identifiseer die volciende terreine:
@ Metodologie natuurlike tale (Afrikaans, Engels,
Xhosa ens) en kunstale (wiskunde, rekenaar-programmering, stelsel-ontleding teorie-voorspelling); geskiedenis, ekonomie, politiek, bioloqie (genetika), filosofie (loqika, analise, etiek, religie, ens), fisika en chemie (energie- stelsels, ekologie, fisiese en menslike geografie); milit@re faktore (vergelykbare militgre organisasies, verdediging- stelsels, militgre tegnologie).
Dit is dus nie 'n geval van l'art pour 1Part soos in die kunste nie, maar kennis ter wille van toepassinq. Carique
(1978:75) verwys daarna as ontwikkelde kennis, way of studying certain problems so as to increase knowledge about them, as well as to improve 'capacity' to act on these same problems".
Doel en doelstellings
Grafies sou die bodemlyn van 'n driehoek die doelwitte aandui, die boonste spitspunt die doel terwyl die doelstellinqs op die as I@ wat die driehoek in sy middel horisontaal verdeel.
Strategie is inqestel op die verwesenliking van 'n strateqiese doel en daaruit-vloeiende doelstellinqs. Soos
Brodie s@, "a guide to accomplishing something and doing it efficiently".
Strategie in tersaaklike verband stel selfbeskikking binne die heersende bestel, maar ook in soewereine verband, as doelwitte. Elke onderafdelinq het egter ook sy eie doel en doelstellinqs, soos byvoorbeeld in onderwys: die handhawing van Christelik-qeori6nteerde onderwys met
Afrikaans as onderriqmedium en met behoud van standaarde.
Bykomende aspekte
Hoewel die aspek van qewelddadiqe stryd nie buite rekening gelaat kan word nie, gaan strategie nie net oor oorloq, in welke vorm ookal, nie. Strategie gaan egter wel altyd om konflik, deur "two opposing wills" (Beaufre,
1965D21-23). Garnett (1975E4) wys daarob dat die behoud van vrede 'n essensiele doelwit van strategie is: "However,
though strategy is more about peace than it is about war, it is generally recognised that if we fail to manage the former,
then some thought must be given to surviving the latter."
Strategie gaan ook om dwang, soos Du Toit (1990222) dit stel: ... die bereiking van Pn doel ... deur die uitoefeninq van dwang met die gebruikmaking van die daartoe geskikte middele". Dwangmiddele is egter nie tot qewelddadigheid beperk nie. Voorlopig kan na wetlike middele, ekonomiese druk, belastinqboikot, diplomatieke druk en dies meer verwys word. Liddell Hart (19742322) s@: "Fighting power is but one of the instruments of grand strategy - which should take account of and apply the power or financial pressure, of diplomatic pressure, of commercial pressure, and, not least 23 of all, ethical pressure, to weaken the opponent's will A good cause is a sword as well as armour." Selfs lydelike verset kan onder sekere omstandighede effektief wees, soos
Mahatma Gandhi bewys het.
Strategie is op oorwinninq gerig. Dit rig sig egter nie net na buite, na die vyand nie, maar ook na binne, na die volk self. "It aims to give its user supremacy over a hostile enemy, (maar ook) supremacy over economic hardship, over disunity" (Copley: in Du Tait 1990215). Copley se stelling is van besondere toepassing op die Afrikaner in die lig van sy verarming deur reqstellende aksie en sy verdeeldheid (vgl hoofstuk 4 oor die Afrikaner as volk en ook oo r die volkswil van die Afrikaner). Benewens 'n strategic vir selfbeskikking moet daar dus ook 'n strategic t.o.v. Afrikanerverdeeldheid en toenemende Afrikanerarmoede wees. Daar moet m.a.w. 'n volkstrategie wees wat al hierdie aspekte in berekening bring.
Slotsom
Volkstrategie
"Volkstrategie is ten nouste die beskerming en instandhouding van volksveiligheid, -waardes en -vermoens, volksbelange en volkswil" (Jordaan,1999g4). Die doel kan omskryf word as die mobiliserinq van die volkswil om sy voortbestaan, selfverwesenliking en selfbeskikking te verwerklik.
Ten einde 'n volkstrateqie vir die Afrikaner te ontwikkel, moet 'n aantal aspekte in berekening qebring word. :Z4
Ten eerste moet die strategiese terreine bepaal word en op 'n belanqrikheidsorde besluit word. Die strategiese vermoens van die eishebbers moet bereken word en strategiese doelstrukture qeformuleer word.
Inherent aan die strategie is die strukturering van doel, doelstelling en doelwit wat proporsioneel tot die volk se strategiese vermoens is Omdat strategie essensieel soepel moet wees om veranderende omstandighede te akkommodeer, is dit nodiq dat so 'n doelstruktuur gereeld hersien en aangepas word. Dit kan nie riqied wees nie.
Die doelstruktuur moet ook doelstellinqs en doelwitte t.o.v. verskillende tersaaklike terreine daarstel. Terreine wat in hierdie stadium qeidentifiseer kan word is die van die volkswil, die kultuur, die sosio-ekonomiese gebied en die veiliqheidsterrein. Volgens Jordaan (1999:4) dien die qodsdiens-kulturele/lewens-en w@reldbeskoulike terrein as uitqanqspunt.
Hierdie is prim@r 'n agtergrondshoofstuk ten opsiqte van die res van die studied Dit het 'n kort uiteensetting gebied van wat onder strategie verstaan moet word en wat nie en dit aan die Afrikaner qeknoop.
Voorts het dit die soekliq op verskillende aspekte van strategie laat val:
@ Afrikaners wat ten gunste van volwaardiqe selfbeskikking, dow.s. 'n eie staat is moet derhalwe 'n substituut in die plek van 'n eie regering daarstel wat die rol van die staat in strateclievorminq en -toepassing kan vervul.
@ Die wil van 'n volk is 'n deurslaqqewende faktor in 25
die suksespontensiaal van 'n strateqie.
Strateqie is nie moontlik sonder 'n waardebepaling van beskikbare middele en vermoens nie, eie vermo6nsontledinq, opqeweeq teenoor 'n bedreiqingsanalise. Strateqie is ook die kuns om die beskikbare middele met optimale effek aan te wend ter verwesenliking van die doelwitte.
Strateqie bestryk 'n bree kennisveld, maar dit gaan nie om die kennis as sodaniq nie, maar om die aanwending daarvan om die nodiqe dwang op die opponent toe te pas.
'n Voorvereiste vir strategie is die duidelike identifisering van die doelwitte wat bereik wil word. In hoofstuk word ingegaan op die kwessie van selfbeskikkinq as 'n qrondwetlike reg, met verwysing na internasionale voorbeelde. HOOFSTUK 3
SELFBESKIKKING AS GRONDMETLIKE REGg
HNTERNASIONALE VOORBEELDE
Inleiding
In hierdie hoofstuk word gelet op die verskynsel van etniese nasionalisme soos dit siqself w@reldwyd openbaar in aansprake wat wissel van kulturele selfbeskikking tot volkome onafhanklikheid.
Inleidend word op die verskynsel van ethnos gelet, op die aard van selfbeskikking en op Barry Buzan (1991:70-76) se idee van die staat. Dit is belangrik omdat selfbeskikking, in welke vorm ooka 1, net binne staatsverband kan qeskied. Buzan wys egter daarop dat daar nie 9 n enkelvoudiqe definisie moontlik is wat vir alle state geldig is nie.
Daarop volq ontledende voorbeelde van die verskillende vorme van selfbeskikking, naamlik korpo ratiewe/kulturele selfbeskikking, interne territoriale selfbeskikking en ten slotte afskeiding as finale vorm van selfbeskikking. Aandag word ook gegee aan die verskynsel van owerheidsweerstand teen grondwetlike selfbeskikking.
Liebenberg Conderhoud 1999) wys daarop dat daar in
Afrikanerverband 'n onderskeid tussen korporatiewe en kulturele selfbeskikking gemaak word. Daar is 9 n verskeidenheid Afrikaner-kultuurorqanisasies, korpusse.
Tesame is hulle ingeskrewe ledetal eqter waarskynlik te beperk om verteen woo rdigend van die Afrikanervolk_ te wees..
Die gedagte om een of 'n kombinasie van sodaniqe organisasies in 'n nasionale Afrikanerraad te omskep, kan volgens
Liebenberq dus nie deug nie. Die alternatief is die
stelselmatige totstandkoming van kultuurrade, beginnende op
plaaslike vlak, dan op streekvlak totdat deurgewerk is tot
nasionale vlak. Hierdie rade moet gekies word volgens 'n eie
kieserslys waarop mense wat aan bepaalde Afrikanerkriteria
ten opsigte van dings, soos etnisiteit, kultuur en
selfbeskikkinqstrewe voldoen, om registrasie aansoek kan
doen. Sodaniqe rade, en ook so 'n nasionale raad, sal dan wel verteenwoordiqend van die Afrikanervolk wees, aldus
Liebenberq.
Omdat korporatiewe/kulturele selfbeskikking in hierdie stadium na 'n praktiese opsie vir die demografies verspreide
Afrikaner lyk, word redelik volledig daarop ingegaan.
Die fenomeen van ethnos
Die einde van die twintigste eeu word gekenmerk deur 'n opstuwinq van etniese nasionalisme, die dranq na en aanspraak op selfgeldinq en selfbeskikking by volks- en etniese groepe binne multinasionale nasiestate. Maritz (1996:123) verwys
daarna as die fenomeen van ethnos, van volke en etniese qroepe. Liebenberq (1996:1) s@ dan ook tereg dat die
Afrikaner se volksbewussyn en selfbeskikkingstrewe nie enig en uniek is nie.
Terwyl die einde van die Koue Oorloq die verbrokkelinq
ingelui het van nasiestate wat onder kommunistiese bewinde saamgesnoer was, sou dit verkeerd wees om die opwelling van volksbewussyn en die drang tot selfbeskikking te beskou as_
'n fenomeen wat uitsonderlik tot hierdie era is. Kaltefleiter (1996:22) wys daarop dat die reg tot selfbeskikkinq al sedert na die Eerste We'reldoorlog onbetwiste erkenning in die internasionale req qeniet. Selassie (1996:98) voer dit nog verder terug, naamlik na die Verligtinq. Hodgkin (1956:17) beskou die opkoms van Afrikanasionalisme as " the final stage in a chain-reaction, deriving its operative ideas originally from the French Revolution - the doctrine of the
Rights of Man integrated as the Rights of Nations."
Ook die Afrikaner se selfbeskikkingsdrang het nie ewe skielik na die bewindsoorname van die ANC/SAKP ontstaan nie.
Daarvan getuig sy hele qeskiedenis, die Groot Trek, die kortstondige bestaan van klein republiekies soos Swellendam,
Graaff-Reinet en Stellaland, die qroter republieke van
Natalia, die Vrystaat en Transvaal (ZAR), twee vryheidsoorloe, die 1914-rebellie en sy volqehoue politieke strewe na 'n republiek, selfs nA Uniewordinq.
Terselfdertyd is dit net enkele van die w@reld se qroot verskeidenheid volke gegun om as homogene groep binne eie territoriale grense soewereiniteit oo r hulleself uit te oefen sonder om die strewes en waardes van ander volk- of etniese groepe in aanmerkinq te hoef neem. Die geskiedenis het grense getrek met 'n totale onverskilliqheid jeens volke, sonder inagneming van wie by wie h oo rt. Dit geld nie net vir Afrika met sy erfenis van koloniale grense nie, maar ook vir Europa.
Die 750 miljoen Europe6rs wat tussen die Atlantiese
Oseaan en die Uralgebergte woo n, is onderverdeel in 70 aparte volke wat egter in net 36 state woo n (Pan 1996:40). Die implikasie is duidelik, naamlik dat meer as eeo volk dieselfde staat deel. (Die nege mini-staatjies met bevolkings van minder as 'n halfmiljoen word buite rekeninq qelaat.)
Hierdie samesnoering van verskillende etnisiteite binne dieselfde landsgrense en onderhoriq aan 'n regering waarin nie almal verteenwoordig is of kan wees nie, is die oorsaak van oorloe, opstande en rewolusies. Isaacs (1975:3) bereken dat etniese konflik tussen 1945 en 1975 meer as 'n miljoen
lewens geeis het. Horowitz (1985:xi) wys daarop dat dit sedertien ernstig in omvang toeneem.
Dat etnisiteit in state met gemengde bevolkings steeds
'n bron van konflik is, blyk ook uit die feit dat daar aan die begin van 1993 36 interne oorlo6 en gewapende opstande
gewoed het, benewens konflikgebiede en 26 spanningsgebiede, d.w.s. waar dit op daardie stadium nog nie
tot volskeepse opstand en geweld ontwikkel het nie.
(Mechtersheimer, 1993:132).
Liebenberg (1996:iii) beskou die etniese aandrang op selfbeskikking en pogings om dit te akkommodeer as middelpuntvliedende en middelpuntsoekende kracite. Waar die
regering van 'n multinasionale staat etno-kulturele groepe se
aanvanklik redelike versoeke om selfbeskikkende akkommodasie
onderdruk, word dit 9 n middelpuntvliedende kraq wat tot
opstand en gewelddadige sesessie kan lei. Daarteenoor kan
simpatieke pogings om die selfbeskikkingsdrang deur tydige
qrondwetlike en ander aanpassings te akkommodeer, dikwels tot
skikkings lei wat die groep of groepe tevrede stel.
Die idee van die staat
Soos reeds op gewys kan selfbeskikking, in welke vorm
ookal, net binne staatsverband geskied. 'n Geoqrafiese basis is 'n fisiese gegewe vir 'n staat.
Op siqself vorm dit egter nie 'n staat nie. Daar is ook die noodsaaklike instellings wat dien as apparatuur om die staat te bestuur, wat vir die handhawing van wet en orde, van binnelandse veiligheid en beskerming teen buitelandse
bedreiging verantwoordelik is. Hoe noodsaaklik hierdie
funksies ookal is, verklaar dit nog nie wat 'n versamelinq mense binne 'n geografiese gebied saambind tot 'n sosio-
politieke entiteit wat sodanige funksies noodsaaklik maak
nie.
Buzan (1991:70-76) sZ1 die twee bepalende faktore ten opsiqte van die idee van die staat is die nasie en wat hy
noem orqaniserende ideoloqiee. Hoewel hy deurgaans die term
nasie gebruik, is dit uit die verband duidelik dat hy wel
onderskei tussen nasie as 'n etnies-homogene yolk en nasie as
'n bevolking saamqestel uit twee of meer volke of etniese
qroepe. Hy onderskei dan ook tussen die volgende vier
modelle, afhangende van die bevolkinqsamestellinq van die
staat:
1. Die nasiestaat. Dit is volqens Buzan die oervorm van
die staat waar die nasie staatvorminq voorafqaan. Die staat
ontstaan dus as n uitvloeisel van die nasie OM in die
funksionele behoeftes van die qemeenskap te voorsien. Hoewel
die skrywer hier die term nation gebruik, dui dit op 'n
homogene volk. Die doel van die staat is om die volk te
beskerm en uitdrukking aan die nasionale identiteit te pee.
Daar is 'n intieme en hegte verband tussen staat en volk, nie
net as bevestiqinqyan eie identiteit in die internasionale
arena nie, maar ook heg genoeg sodat dit interne rewolusies kan oorleef soos Frankryk aan die einde van die aqtiende eeu en selfs neerlae en besetting deur ander volke, soos Japan nA die Tweede W@reldoorloq en Frankryk tydens die Tweede
W@reldoorloq. Selfs by homogene volke bestaan daar egter groeperinge en subnasionalismes, soos byvoorbeeld die Beiere en Pruise in Duitsland.
2. Die staat-nasie. In hierdie geval is dit die staat wat die nasie, bestaande uit 'n verskeidenheid volksgroepe, saambind. Frankryk is veral 'n qoeie voorbeeld. Die staat- nasie ontstaan qewoonlik wanneer 'n verskeidenheid etniese gemeenskappe, afkomstig van elders, hulle in 'n onbevolkte of swak bevolkte gebied vestig. Die staat ontstaan om hierdie veelvolkiqe immigrantegemeenskap saam te bind en in hulle staatkundiqe behoeftes van bestuur, ordelikheid, beskerming en dies meer te voorsien. Die staat genereer mettertyd 'n mate van eenvormiqheid ten opsiqte van taal, kultuur, tradisies, 'n regstelsel en so meer. So ontstaan daar dan metterwoon 'n mate van 'n nasionale identiteit. Voorbeelde hiervan is die Verenigde State, Australie en sommiqe Latyns-
Amerikaanse state. Hoewel die verskillende bevolkinqsqroepe
'n mate van eie identiteit kan behou, is dit in kulturele onderworpenheid aan die oorhoofse nasionaliteit.
In baie Asiatiese en Afrikalande waar 'n erfenis uit hulle koloniale verlede 'n verskeidenheid volksqroepe geografies saamgrens, word die staat-nasie aangegryp in n poqinq om die etniese identiteite te oorbruq, met minder sukses. Die immigrante-groepe is reeds uit hulle stamlande ontwortel en in 'n nuwe territorium ontstaan daar 'n behoefte_ aan staatvorming. Waar daar egter gevestigde etniese qroepe N.J
bestaan met qevestiqde eie identiteite in erkende territoriums, is die kanse op sukses aansienlik minder. Dit behels qewoonlik poqinqs om bestaande identiteite uit te wis deur 'n proses van nasiebou, waarin 'n geheel nuwe identiteit geskep moet word, of 'n meerdere qroep pooq om die res te absorbeer. Die bloedige woelinqe in lande soos Nigeri6 en die voormaliqe Belgiese Kongo toon hoe moeilik hierdie proses is.
Tog word met 'n mate van reg aanqevoer dat hedendaagse nasiestate soos Frankryk en Japan self die resultaat van 'n eeuelange proses van nasievorminq is.
Die deelnasie-staat. In hierdie geval is een nasie onderverdeel in twee of meer state, soos die Koreane, die
Chinese en die Vietnamese en Duitsers voor hereniqing.
(Hierdie model geld nie volke wat as minderhede in verskeie state woon, soos die Koerde, nie. 'n Variasie is waar daar wel 'n nasiestaat bestaan, maar waar 'n aansienlike minderheid van die volk buite sy grense as minderhede in ander state woon.)
'n Kenmerk van hierdie verdeelde volkstate is die sterk drang tot hereniging wat tot mededinging en ondermyning van mekaar se legitimiteit kan lei, soos in die geval van the twee Koreas, China en Taiwan en die twee Vietnams voor 1976.
Die multivolk-staat, of soos dit in die ou Suid-
Afrikaanse politieke terminoloqie bekend gestaan het, die
veelvolkige staat. Hierdie is verreweg die mees algemene model. Dit is daardie state wie se bevolkings uit twee of meer qrootliks vollediqe volke binne dieselfde landsgrense bestaan.
Dit is nodiq om hier eers kortliks stil te staan by die onderskeid tussen nasie as 'n politieke begrip en volk as 'n etno-kulturele begrip.
Volgens Maritz (1997z3-6) is die algemene kenmerke van die verskynsel volk/ethnos taal, kultuur, grondgebied, qeloof in 'n gemeenskaplike afstamminq, bloedband en qemeenskaplike vertolking van die verlede. "Volke is historiese groothede waarin daar Pn samevallinq bestaan van verskeie primordiale verbande soos kultuurverband, rasverband, interpretasie van die verlede en van die totale omqewinq, en lojaliteit jeens
bepaalde gebied, vaderlandsverband." 'n Volk is onskeidbaar verbonde met die geskiedenis van die groep mense wat hulleself as sodanig identifiseer. 'n Volk kan ook versprei in verskillende state bestaan, soos byvoorbeeld die
Jode.
Nasie as 'n politieke begrip veronderstel 'n groep mense wat aan dieselfde of aan verskillende volksgroepe kan behoort, maar binne een geografies-omqrensde gebied saamwoon en politiek deur 'n regeringstruktuur saamgebind word. Buzan
(199n70-107) verwys na die verskillende soort state wat ontstaan het na qelanq van hulle bevolkinqsamestellinq, maar wys ook op die saambindende funksie van die staat as 9 n ordende en beskermende struktuur vir die nasie binne sy gebied.
Dit is juis die veelvolkige state wat in hierdie era die meeste aan etniese spanninqe, rewolusies en verbrokkeling onderhewiq is. Suid-Afrika, met sy onqeveer elf uitkenbare en afsonderlike volksgroepe, is 'n tipiese voorbeeld, maar die ou USSR en Joedo-Slawie is die opsidtelikste.voorbeelde waar dit tot bloedvergieting en verbrokkelinq lei. "34
Buzan onderverdeel hierdie model in wat hy noem
federatiewe state en imperiale state.
Federatiewe state is nie noodwendiq net die soos die
Verenigde State wat 'n federale struktuur het nie, maar waar afsonderlike volke toeqelaat en aanqemoedig word om hulle eie
identiteite na te streef. Daar word qepooq om die staat so te struktureer dat nie een van die komponente-volke die hele struktuur oorheers nie. Die Suid-Afrikaanse beleid van afsonderlike ontwikkeling het, in teorie altans, hierdie
model naqestreef, dit selfs gedeeltelik verwesenlik. Kanada
is 'n voorbeeld van hierdie veelvolkige model, terwyl
Brittanje, Nieu-Seeland en Indie qedeeltelik op hierdie lees
qeskoei is
Die inherente swakheid van die federatiewe staat is dat
dit nie altyd deur 'n gemeenskaplike nasionalisme saamqebind word nie, maar eerder op rasionele cironde soos gemeenskaplike
ekonomiese en sekuriteitsbelanqe as saambindende faktore moet staatmaak. Die onderskeie nasionalismes kan n middelpuntvliedende kraq word, soos trouens in die geval van
Joeqo-Slawie gebeur het, met bloediqe qevolqe. In Brittanje
laat die Skotse en Walliese nasionalismes hulleself al meer
geld, terwyl die Franstaliges van Quebec ook al sterker van
die sentrale staatsgesag af wegbeur
In Suid-Afrika het die teenoorqestelde gebeur omdat die
beleid van afsonderlike ontwikkeling as verdelend, onderdrukkend en diskriminerend deur die nie-blanke volke ervaar is. Dit het 'n drang na 'n gemeenskaplike nasionalisme
geskep, met seksies van die blanke Afrikaner- en Zoeloevolke wat daarteen in opstand kom. Suid-Afrika het dus oorqeqaan tot wat Buzan noem 'n imperiale staat.
Imperiale state is die waarin een van die volke binne die staat die staatstrukture tot sy eie voordeel oo rheers. In
Suid-Afrika se qeval kan in hierdie opsig wel van 'n nasie gepraat word omdat die ANC/SAKP-reqerinq by die skrywe hiervan nog die oorweldiqende steun van die bree swart massa geniet, hoewel die Xhosa-invloed baie sterk in die organisasie is. Ander voorbeelde is die Groot Russe in die
Tsaristiese en Sowjet-state, die Punjabis in Pakistan, die
Tutsis in Burundi en die Amharas in Ethiopie (Buzan,
1991g76).
Suid-Afrika is op die oomblik 'n tipiese voorbeeld van die imperiale staat in die opsiq dat die heersersqroep met sy
nasiebouproqram probeer om die ander nasionalismes in n enkele qeafrikaniseerde nasie te absorbeer en dit sodoende
in 'n nasiestaat te probeer omskep.
Die imperiale staat se stabiliteit hang van die dominante groep se vermoe om beheer te behou af. Dit kan deur
binnelandse teenstand en opstand of ook deur buitelandse
inmenqinq, of albei, verswak word, in so 'n mate dat die hele struktuur verbrokkel, soos in die qeval van Joeqo-Slawie en die ou Sowjet-unie.
Uit bostaande is dit duidelik dat daar 'n verskeidenheid vorme van selfbeskikking bestaan en dat ook kombinasies van vorme mao ntlik is, soos in die qeval van Belqie en Ciprus.
Daar word nou oorqeqaan daartoe om van die belangrike variasies te bespreek. Korporatiewe en kulturele selfbeskikking
Die woord korpus dui op die menslike liqgaam (Van Dalen
1976s1 244), ook in oordraqtelike betekenis op die individu.
So kry ons woorde soos korps/kor pus, synde 'n groep individue met eenderse belange of verbintenis en korporatief/korporatiewe as aanduidende byvoeglike naamwoord en korporatisme, synde die verskynsel van samesnoering op grond van qemeenskaplikhede.
Soos reeds aangedui is interne selfbeskikking meesal geografies omgrens, d.w.s. die betrokke volksgroep is binne
Pn bepaalde gebied gekonsentreer en vorm dan daar ook Of 'n homogene bevolking, Of minstens 'n oorwigtige meerderheid.
Daar is egter state waar 9 n volksgroep so verspreid onder die res van die bevolking en deur die land heen woon dat selfbeskikking volgens geografiese gebied nie in hulle geval moontlik is nie. Dit is by uitstek ook die geval met die Afrikaner in Suid-Afrika. Indien die betrokke groep ten spyte van hulle verspreidheid deur 'n uitkenbare eie kultuur saamgebind word, geld Kriek (1992z22) se beskouing dat die staat in so 'n geval nie bloot uit 'n versameling individue bestaan nie, maar eerder n samestelling van verskeie kulturele minderheidsgroepe is Deurdat hy deur middel van korporatiewe selfbeskikking eie instellings verkry, kan so 'n
verspreide groep seggenskap oor sake kry wat sy besondere
identiteit en lewenswyse raak.
As die lede van die groep sO verspreid woon dat
geografiese inhoud selfs nie in beperkte en in sommige
gevalle glad nie moontlik is nie, bly net kulturele selfbeskikking oor. In die geval van kulturele/korporatiewe /
selfbeskikking kan die instellings soms wel 'n beperkte geografiese inslag h@.
Waar selfbeskikking op geografiese gebied en grense gegrond word, gee dit dikwels tot dispute, botsinqs en spanninge aanleiding. Geografiese gebiede binne 'n staat is selde etnies volkome homoqeen en mense migreer ook na ekonomies voorspoedige dele, ongeag etnisiteit. Friedrich
(1975s223) meen dat korporatiewe selfbeskkinq die probleem van gebiedsafbakening geheel en al uitskakel, maar gee tog toe dat besluite wel vergemaklik word waar daar minstens 'n mate van geografiese konsentrasie van die minderheidsgroep bestaan. Ook Liebenberg meen dat kulturele/korporatiewe selfbeskikking juis dan ten beste werk as elke kultuurgroep binne 'n samelewing oor sy eie munisipale en plaaslike owerhede beskik, terwyl Kriek (1992s23) aanvoer dat 'n qelyke verdeling van produksiefaktore tussen die verskillende kultuurgroepe noodsaaklik vir maatskaplike, ekonomiese en
politieke harmonie is Linder (1994s165) gaan akkoord met
Friedrich. Volqens hom maak kulturele/korporatiewe selfbeskikking juis vreedsame deurmekaar-bestaan van kulturele minderheidsgroepe moontlik.
Enkele voorbeelde
Etelgi/Brussel
In die Belgiese hoofstad het ons 'n situasie waar daar nie gebiedskeiding tussen die twee verskillende kultuurgroepe
is nie. Vlaminge en Walloniers woondeurmekaar in dieselfde stad, selfs in dieselfde woonbuurte. Die Walloniers, wat 81 38 persent van die stad se bevolkinq uitmaak, het nie werklik beskerming nodig nie, maar het tog ook die behoefte, net soos die 19 persent Vlaminqe, om ten opsiqte van sekere aangeleenthede in eksklusiewe assosiasie met hulle eie qroep te verkeer. Daar is gevind dat vrede en harmonie bevorder word deurdat elke qroep die reg en strukture gebied word om oor sake wat sy kulturele identiteit raak, te beskik. Die antwoord is gevind in die daarstelling van kultuurrade wat binne die regeringstrukture met spesifieke magte beklee is en bepaalde funksies uitoefen (Kriek, 1992z23).
Die reg op die daarstelling van kultuurrade vorm deel van die Belgiese grondwet en hulle funksionele terreine word in artikel 127 omskryf as:
handhawing en bevordering van eie taal;
eie radio- en televisiedienste;
biblioteke;
steun vir 'n eie geskrewe pers;
kulturele erfenis, museums en ander kulturele en
wetenskaplike instellinqs;
die kunste;
beskikkinq t.o.v. eie jeugsake;
voorskoo lse onderrig en daqsorqsentrums;
verdere onderriq en paraskolastiese opleiding;
ontspanninq en toerisme;
bevordering en opleiding van navorsers;
intellektuele, morele en sosiale opleiding
(Liebenberg, 1996:5).
Kulturele/korporatiewe selfbeskikking SQ0S in die stad
Brussel toegepas, is daar tot feitlik sy voile konsekwensies
ontwikkel. Ons vind egter ook variasies daarvan in die res
van Ben:lie, ook in lande soos Estland, Ciprus en Myanmar.
Belgib/die staat
Die Belgiese bevolkinq bestaan uit drie
kultureel-etniese gemeenskappe, naamlik Vlaminge, Franse en
Duitsers. Hulle is qrotendeels in aparte gebiede
qekonsentreer en geniet in die ' opsiq territoriale
selfbeskikking, waarop later onder daardie hoof teruggekeer
sal word. In sommmiqe gevalle is daar kleiner
qebiedskonsentrasies, gewestes genoem, van qroepe binne n
qemenqde gemeenskap. Daar word dus onderskei tussen gewestes
wat plekqebonde kulturele selfbeskikking het, en qemeenskappe
wie se lidmaatskap kultuur- en persoonsqebonde is
Laasgenoemde het in die hervorminqsproses van 1970
selfbeskikkingsreg ontvanq ten opsiqte van bepaalde kulturele
sake. Dit sluit in beskerminq, handhawing en bevorderinq van
die eie op die gebied van moedertaal, onderwys, skone kunste,
radio en televisie, biblioteke en toerisme.
Die aansienlike uitbreiding van selfbeskikking op
gemeenskapsvlak drie en twintig jaar later kan as 'n
aanduiding van die stelsel se sukses gereken word.
Gemeenskapsoutonomie is verbreed om eie beslissingsgesag
t.o.v. kultuursake, omvattende onderwysaanqeleenthede en
selfs welsyn en qesondheid binne nasionale norme te omvat. In
die geval van Vlaamse Gewestes en Gemeenskap berus die gesag
om wette t.o.v. kulturele of korporatiewe sake te maak by die
Vlaamse Raad en die toepassing daarvan by die Executive- Die
Gewestes het op die koop toe uitsluitlike beskikking oor 40
qebiedsake soos ruimtelike beplanning, omqewingsbewarinq,
behuising, water, ekonomiese, energie- en arbeidsbeleid
(Volkstaatraad-publikasie ISBN 0-620-20604-7g5-6).
Estland
Kulturele/korporatiewe selfbeskikkinq was ook die antwoord vir die akkommodasie van die kulturele behoeftes van die Russiese en ander minderheidsqroepe in Estland, nadat di6 staat sy onafhanklikheid in die vroeq negentigerjare herwin het. Ook in hierdie geval word dit in die nuwe qrondwet inqeskryf en maak artikel 4 van die Wet op Kulturele
Outonomie vir Nasionale Minderhede vir die daarstelling en beoefening van die volgende regte voorsiening:
etniese orqanisasies;
kulturele en opvoedkundiqe instellings;
samesnoerende optredes tussen kulturele, opvoedkundiqe
en volksinstellinqs;
kulturele tradisies en qodsdienstiqe gebruike;
moedertaalqebruik, soos wat dit moontlik gemaak word
binne die Taalwet se algemene bepalings.
inligtingverspreiding in moedertaal;
eie taalpublikasies (DSO-besprekinqsdokument,
1994:30).
Artikel 5 van die Wet op Kulturele Outonomie vir
Nasionale Minderhede noem die volgende as die belanqrikste doelwitte:
Om fasiliteite vir moedertaalonderriq te orqaniseer en
toe te sien dat hulpbronne wat vir hierdie doel_
voorsien word, na behore aangewend word; Om kultuurinstellinqs vir nasionale minderhede daar te
stel; hulle bedrywighede te orqaniseer, asook die
behartiging van volkskulturele aangeleenthede;
Om toe te sien dat nasionale minderhede se reg om
kultuurinstellings in belang van hulle volkskultuur te
stig, gehandhaaf word;
Beheer oo r die toepassinq van wette wat binne hulle
reqsverband val.
Die inwin en beskikbaarstelling van die nodige geld,
beurse en meriete-toekenninqs wat nodig is orn
nasionale minderhede se belange op kulturele en
opvoedkundige gebiede te bevorder. Finansiering is natuurlik ono ntbeerlik vir die uitoefeninq van kulturele outonomie. In die geval van Estland word vir drie bronne voorsieninq gemaak, naamlik in die
staatsbegroting, uit plaaslike owerheidsbegrotings vir opvoeding, kulturele en maatskaplike sorginstellings en uit eie bronne soos lidmaatskapgelde, donasies en skenkings deur buitelandse orqanisasies (ingevolge artikel 27 van die Wet op
Kulturele Outonomie vir Nasionale Minderhede).
Mense van 'n nasionale minderheid wat kulturele outonomie wil 1-1Z;, moet hulle by die betrokke Nasionale
Register vir hulle volksgroep laat registreer. Die volkskulturele gemeenskappe berei self hierdie Registers voor. Wie lid wil word, moet sy aansoek om voorlegging aan die sentrale regering by sy eie volkskultuur-vereniqing
indien. Artikel 11 van die Wet op Kulturele Outonomie bepaal dat die kultuurraad die nasionale minderheid se beherende _ orqanisasie t.o.v. alle tersaaklike kultureel outonome 41- instellings uitmaak.
In Estland stel die nasionale minderhede die kultuurrade saam, terwyl dit in Belqi6 die hooftaalqroepe se verantwoordelikheid is. Die ooreenkomste en verskille in die twee lande se benadering illustreer die aanpasbaarheid by verskillende omstandiqhede van kulturele/korporatiewe selfbeskikking. Omdat omstandighede in geen twee lande presies ooreenstem nie, is juis daardie aanpasbaarheid van besondere belanq.
Myanmar
Selfreqerinq op plaaslike vlak, onderqeskik aan die sentrale owerheidsgesaq, vorm die sluitsteen van die huidige regeringstelsel van die eertydse Birma. Die qrondwet van 1974 bepaal die qebiedsindelinq soos volq:
landelike nedersettings as landelike streke;
wyke as dorpe;
landelike streke en dorpe as dorpsgebiede;
dorpsgebiede as state of afdelinqs;
state en afdelinqs as die staat (DSO-
besprekinqsdokument, 1994:34-35).
Uit bostaande is dit al duidelik dat selfbeskikking in
Myanmar nie soseer op korporatiewe lees qeskoei is nie, maar wel qebiedsgebonde is Dit bevat nietemin wel elemente van kulturele/korporatiewe selfbeskikking, sops byvoorbeeld dat buurtrade uit verskeie groeperinqs kan bestaan, groeperinqs wat binne 'n gebied na almal wat in die betrokke raad verteenwoordiq word, se belanqe omsien.
Die terreine waarop selfbeskikking uitgeoefen word, dui ook daarop dat dit sterk qebiedsgeriq is Dit omvat onder meer (DSO-besprekinqsdokument, 1994:36):
ekonomiese en sosiale aangeleenthede;
regspleging;
plaaslike veiligheid, verdediqinq, instandhoudinq van
die reg;
solidariteit van die nasionale rasse en die bewaring,
beskerming en bevorderinq van hulle tradisionele
kulture;
publieke administrasie;
die aanwys van leiers op verskillende terreine wat in
noue voeling met die inwoners moet optree om sodoende
doeltreffende gemeenskapsdeelname by bedrywighede van
openbare belang te verseker;
beskerming, organiserinq en aanmoediqinq van mense in
die betrokke gebied om hulle pligte doeltreffend na te
kom;
daarstelling en uitvoerinq van ekonomiese skemas;
opstel en koardinerinq van die jaarlikse eie
begroting;
bewaring, beskerming en ontwikkelinq van die omqewinq.
Kroasie
'n Opvallende kenmerk van qrondwetlike bepalings wat etniese en kulturele verskeidenheid erken, is dat die fokus basies op dieselfde terreine val. So maak ook die qrondwet van die Republiek van Kroasie voorsieninq dat die kulturele outonomie van nasionale en etniese qemeenskappe deur the _ volgende regte beskerm word, nl: die reg op ' n eie 44
identiteit, kultuur, qeloof, openbare gebruik van hulle moedertaal, die reg op eie onderwys en op vrye, individuele lidmaatskap van 'n minderheidsgroep.
Die grondwet maak dus nie net vir omskrewe indiwiduele recite voorsiening nie, maar spesifiek ook vir groepsreqte.
Die groepe-samestellinq van die bevolkinq kry ook erkenning en word spesifiek omskryf as synde Serwiers, Moslems,
Slowene, Tsjegge, Italianers en Hongare.
Kroasie se nasionale simbole en embleme word in die grondwet omskryf, maar minderheidsgroepe het die reg om daarbenewens hulle eie embleme en simbole te qebruik, soos byvoorbeeld in munisipale en ander gebiede wat deur 'n groep regeer word. Soos in die geval van ander state word die reg op literatuur en letterkunde in eie taal nie net erken nie, maar moet die sentrale regering en waar moontlik ook plaaslike owerhede bydra tot die finansiering daarvan. Dit geld ook die finansiering van outonome kultuur-vereniqings.
Die grondwet en aanvullende tersaaklike wette maak vir die beskerming van die land se totale kultuur-historiese erfenis van alle groepe voorsieninq, onder meer deur die reg op kultuurqebonde onderwys.
Die parlement, regering en ander wetgewende liqqame word proporsioneel tot die bevolkingsgroepe saamqestel. Groepe wat
8 persent en meer van die totale bevolkinq uitmaak, kry verteenwoordiging in verhouding tot hulle eie qetalle. Groepe wat minder as 8 persent uitmaak, is 'n gesamentlike verteenwoordiging van 5 in die eerste huis van die parlement en op proporsionele verteenwoordiging op plaaslike vial< geregtiq. As 'n etniese of nasionale gemeenskap, of 'n minderheidsciroep, meer as 50 persent van die spesifieke munisipaliteit of streek se bevolking uitmaak, kry hulle
spesiale proporsionele outonome selfregeringstatus
(Liebenberg, VSR-publikasie RP 137, 199603).
'n Munisipaliteit wat deur selfbeskikkende qroepe regeer word, beskik oor eieSOOrtide magte in die VOrM van uitvoerende, wetgewende en regsprekende strukture en finansiele magte t.o.v. lewensvatbare inkomstebronne.
Ook in hierdie geval word territoriale en kulture1e/korporatiewe selfbeskikking qepaar.
Ciprus
Interne selfbeskikking qeqrond op gebiedskeiding en territoriale homogene konsentrasies kan bydra om te verhoed dat antagonisme en wantroue tussen qroepe tot openlike botsing en selfs geweld ontwikkel. Kulturele/korporatiewe selfbeskikking, waar mense van verskillende etniese, kulturele en volkekundiqe afkoms deurmekaar in dieselfde woo nbuurte, munisipaliteite en streke woon, vereis egter onderlinge welwillendheid, vertroue, verdraagsaamheid en gewilligheid om saam te werk. Daarvan getuig die mislukking van die poqinq om die Griekse en Turkse volksgroepe van
Ciprus deur kulture1e/korporatiewe selfbeskikking te akkommodeer.
Kraqtens die grondwette van 1960 en 1963 sou daar op sentrale vlak 'n enkelkamer vir gemeenskaplike aangeleenthede wees en twee kommunale kamers vir eiesoortiqe sake. Dit herinner aan Suid-Afrika se driekamer-parlement waarin daar _ ook voorsieninq vir gemeenskaplike en eie sake gemaak is Die 46
grondwet het die kommunale kamers se bevoeqdhede verskans ten
einde te verhoed dat inbreuk daarop gemaak word. Hierdie
bevoeqdhede het op taal, kultuur, onderwys, qodsdiens en
persoonlike outonomie betrekking qehad (Friedrich, 19752126).
Die qrondwet het vir aparte kieserslyste vir Grieke en
Turke voorsieninq gemaak en waarvolgens verteenwoordiqers vir
die kommunale kamers verkies is Sake van algemene, nasionale
belang is by wyse van gesamentlike sittings in die enkelkamer
qehanteer. Verteenwoordiging in die Parlement was 70:30
verhoudelik tot die Griekse en Turkse bevolkings
onderskeidelik. 'n Kompenserende vetoreg is egter aan die
Turke toeqeken en hulle kon en het ook dikwels sake van
algemene belang qeveto. Hierdie rigiede stelsel het qr ootliks
bygedra om die onderlinqe wantroue te verskans en die stelsel
te laat misluk. Die antagonisme tussen die qroepe,
gestimuleer deur hulle twee moedervolke, het die
tegemoetkoming en verdraaqsaamheid wat kulturele/korporatiewe
selfbeskikking nodiq het om te kan werk, onm oo ntlik gemaak.
(Liebenberg, VSR-publikasie 137/199629)
Hnterne territoriale selfbeskikking
Tussen korporatiewe en kulturele selfbeskikking, wat in
die voorafqaande gedeelte behandel is, en alqehele
onafhanklikheid in 'n eie geografiese gebied, of gebiede, is
interne territoriale selfbeskikking. Soos uit die benaming
afgelei kan word, dui dit op gebiedsgebonde selfbeskikking,
maar dan as deelstate in 'n federasie en as provinsies en/of
streke binne 'n unit@re staat. Dit is ook die mees algemene
vorm van selfbeskikking. Vervolqens sal internasionale voorbeelde soos Kanada
(Quebec), Belqie, Switserland, Spanje, Italie (Suid-Tirool), die Russiese Federasie, Ciprus, Soedan, Nigerie, Israel en
Sri Lanka bespreek word.
Kanada (auctbec)
Kanada het in 1867 'n federasie geword, hoofsaaklik as
'n uitvloeisel van die Franse minderheid se sterk etniese, kulturele en taalbewustheid. Quebec, voor 1763 bekend as Nuwe
Frankryk, is een van Kanada se wootste provinsies (1 540 000 vk km) met 'n bevolking van 6 540 000 van wie. slegs 17 persent Engelssprekend is (The Hutchinson Encyclopedia,
1990gS29). Frans is die enigste amptelike taal en sowat 90 persent van Franse Kanadese woon hier. In 1970 kom die separatistiese Front d'Liberation Quebec in verset en in 1976 kry die sesessie-beweging nuwe momentum met die bewindsaanvaarding van die Parti Quebecois onder Rene
Levasque.
Op die Parti Quebecois se aandranq op radikale groter selfbeskikking vir Quebec stem die kiesers op 20 Mei 1980 in
'n referendum oor Levasque se voorgestelde "soewereiniteits- verhoudinq". Die Kanadese eerste minister blokkeer Levasque egter met 'n belofte van 'n hernieude federalisme en die nee- stem wen.
Die aanvanklike poqinqs tot konstitusionele hervorminq misluk egter en Quebec verwerp die konstitusionele pakket waarop die federale regering en provinsiale premiers in 1981 ooreenkom. Na implementering die volqende jaar, wend Quebec hom tot die Hooqqereqshof, maar die besluit hy moet hom by die meerderheidsbesluit berus.
Die Parti Quebecois verset hom teen die nuwe Grondwet, maar 'n openlike breuk word afgeweer deurdat Robert Bourassa se Liberale Party die provinsiale verkiesinq van Desember
1985 wen. Sy regering bereik in 1987 'n kompromis bekend as
die Meech Lake-ooreenkoms met die federale regering
(Liebenberg, 19960.2-13). Toepassing ly egter weens tegniese
redes skipbreuk en die krisis eskaleer.
Toe dit teen 1991 lyk asof eensydige afskeiding deur
Quebec onafwendbaar word, kom die federale regering met die
Special Joint Committee on a Renewed Canada om voorstelle vir
moontlike cirondwetlike veranderinge te ondersoek. Die se verslaq die volgende jaar dien as grondslag vir samesprekings
tussen die provinsiale reqerinqs en gebiede (territories) en
lei tot die sogenaamde Charlotte Town Accord. Die akkoord bepaal spesifiek dat voorsiening vir erkenning van Quebec se eiesoortigheid asook van sy bevolkinq se regte deur middel van 'n herverdeling van funksies en bevoeqdhede o p provinsiale en federale vlak gemaak sal word,
Die sesessiepartye verower weer in 1994 die bewind en verloor 'n referendum oor afskeiding in 1995 met 'n skrale 50
000 stemmed Die afskeidingsbeweging gaan egter voort met sy stryd om sesessie en in die liq daarvan.is 'n uitspraak van die Kanadese Hooqqereqshof in 1998 van belanq. Die federale regering het die hof naamlik in September 1996 om n
regsmening oor eensydige afskeiding deur Quebec genader (Tam,
1998E6).
Hoe belangrik die Hoocigereqshof die saak cipag het _blyk. onder meer uit die feit dat hy 'n voile twee jaar daaroor besin het alvorens hy sy uitspraak qelewer het.
Die hof het sy bevindinqs uit sowel 'n binnelandse as 'n internasionale perspektief gegee. Daar is verklaar dat as 'n onbetwiste meerderheid van Quebec se bevolkinq hulle in 'n referendum ten gunste van afskeiding uitspreek, dit die demokratiese regsgeldigheid van Quebec se afskeidinqs- inisiatief sal bevestig.
In so 'n geval, meen die hof, moet al die betrokke partye onderhandelinqs oor die voorwaardes van afskeiding aanknoop.
'n Presedent is sodoende geskep waardeur die demokratiese wil van 'n qroep mense wat 'n eie, afsonderlike kultuur en sosiale perspektiewe deel, die reg het om oor afskeiding van Kanada te onderhandel.
Hierdie reg word in Kanadese federalisme weerspieel want dit impliseer 'n wederkerige pliq op alle deelnemers in die federasie om 'n wettige inisiatief wat die qrondwetlike bestel wil verander, te bespreek.
Kragtens die beginsel van federalisme en die regsoewereiniteit (die rule of law) kan die demokratiese wil van 'n duidelike meerderheid in Quebec egter nie die regte van ander provinsies en die federale regering ophef nie. Daar sal onderhandel moet word om die belange en regte van al die deelnemers, sowel binne as buite Quebec, in berekening te bring.
So gesien, beteken dit dat die hof nie Quebec se summiere reg tot afskeiding onvoorwaardelik erken nie. Dit bevestig nietemin die reg om te onderhandel as 'n vnnrwaarde vir 'n moontlike afskeidinqs -oo reenkoms. '30
Afskeiding kan net deur n qrondwetlike amendement qeproklameer word en dit nadat ooreenkoms bereik is
Die stryd van die Quebecois om selfbeskikking toon maar te duidelik hoe moeilik dit vir 'n bevolkingsgroep of minderheid binne die grense van 'n groter nasionale eenheid is om sy onafhanklikheidstrewe te verwesenlik, selfs waar die groep, soos in Quebec se geval, binne 'n eie geografiese gebied gekonsentreer en daar in die meerderheid is, selfs ook wat sy taal en kultuur aanbetref radikaal van die res van die bevolking verskil. Die uitspraak van die Kanadese
Hooggereqshof dui ook daarop dat selfs 'n volstrekte meerderheidstemming in 9 n referendum hulle qrondwetlik nie die reg tot summiere afskeiding bied nie, slegs die verpligtinq op die federale regering plaas om met hulle daaroor te onderhandel.
Die Franse Kanadese se volgehoue strewe na afskeidinq toon ook dat 'n ruim mate van interne streeksoutonomie soos
Quebec wel geniet nie noodwendiq alle selfbeskikkingbehoeftes bevredig en politieke stabiliteit verseker nie.
Federalisme pas hom egter ook by verskillende omstandighede aan en daar is wel gevalle waar dit tevredenheid en harmonie bring.
Beigi
Die Belgiese staatsbestel is hooqs ingewikkeld, maar dit werk omdat die Beige, ondanks hulle taal- en kultuurverskille, na diepciewortelde konflik die nodige verdraagsaamheid en welwillendheid ontwikkel het om vir mekaar ruimte te gun waarin verskillende qroepe hulle eie kan handhaaf en teen oorheersinq deur die andere beskerm word.
Ook is die etniese verskille nie so qroot dat dit naasbestaan onmoontlik maak nie. Naasbestaan bly dan ook 'n kernvereiste en werklikheid in 'n land van verskeidenheid as selfbeskikking gerealiseer moet word. Die Belgiese stelsel is al beskryf as 'n verskuiwinq van 'n eens qedesentraliseerde unit@re staat na sentrifugale federalisme (Alen, 199027-8).
Belt:lie is in vier taalstreke verdeel, t.w. 'n Vlaamse en
Franse streek, die Duitse streek en die tweetalige Brussel.
In drie taalstreke is selfbeskikkinq op territoriale basis gevestig, terwyl ons in Brussel korporatiewe sowel as 'n mate van territoriale selfbeskking kry.
Die geografiese omvanq van die taalstreke is byna dieselfde as die van die Gewestes, maar tog met kenmerkende verskille. Die Franse taalstreek bestaan uit die vier Waalse provinsies Hainaut, Luxemburg, Namur en Luik, uitqesonder die
Waalse Brabant en die plaaslike Duitssprekende gemeenskappe; die Duitse Geweste omvat nege plaaslike gemeenskappe in die provinsie Luik. Die tweetalige streek van Brussel bestaan uit negentien plaaslike gemeenskappe van die metr upu- - litaanse gebied van Groter Brussel. Die Nederlandssprekende streek beslaan die vier Vlaamse provinsies, t.w. Antwerp, Wes-
Vlaandere, Oos-Vlaandere en Limburg, plus die Vlaamse Brabant
(Alen, 1990:10).
Kragtens die qrondwet vorm die Vlaamse Raad die gesamentlike parlement van die Vlaamse Gemeenskap en die
Vlaamse Geweste. Van die 124 lede word 118 .regstreeks verkies. Ses afgevaardigdes verteen woo rdiq Brussel. Aan 52
Franse kant is daar 'n Franse Gemeenskapsraad en 'n Waalse
Gewesteraad en 19 verkose lede om Franstaliqe Brussel te verteenwoordiq. Die Vlaamse Raad en die Franse
Gemeenskapsraad reqeer per dekreet. Benewens streeksaangeleethede soos onderwys, kultuur, gesondheid en welsyn, behartig hulle ook sake soos samewerking tussen
Gemeenskapsrade, internasionale samewerking en verdrae.
Befondsing van Gewestelike uitgawes kom uit Federale subsidies en lenings, eie belastinqs en betaling vir spesiale
dienste en skenkinqs. Die Gemeenskappe se begrotings word
gefinansier deur radio- en televisiebelasting en BTW vir onderwys wat in verhouding tot die leerlingtal toeqes@ word
(Liebenberg 1996z5)
Die Duitssprekende minderheid
Die Raad vir die Duitstalige Kultuurgemeenskap is eers
in 1970 vir die klein gemeenskap van ongeveer 68 500 mense
inqestel. Duits is as die amptelike taal van die smal gebied van 100 km by 10 tot 20 km erken. Die volksqroepie, wat
hulleself as Duitssprekende Beige beskou, besluit sedertdien self oor hulle eie kultuursake.
In 1984 met die instelling van die Raad vir die
Duitstalige Kultuurgemeenskap is aan hulle aandrang op groter uitvoerende gesag qehoor qeqee. Deur die Raad vir Duitstalige
Kultuurgemeenskap het hulle selfbeskikkinqsbevoeqdhede t.o.v.
sake soos kultuur, onderwys en opvoedinq, qesondheid en welsynsdienste verkry. Die Raad vir Duitstalige
Kultuurgemeenskap kan selfs ooreenkomste met ander lande
sluit. Die raad bestaan uit 25 verkose lede. Die Raad vir Duitstaliqe Kultuurqemeenskap beskik oor vier bronne van finansierinq. Hy kan die Belqiese
Ryksbegroting met bepaalde uitgawes debiteer en ontvanq ook
'n proporsionele deel van sekere ryksbelastings en -heffinqs.
Hy kan lenings op die kapitaalmark aangaan, maar die sentrale regering staan nie vir hom borg nie. Vir die res kan hy sy finansies aanvul deurdat sy gemeenskap vir bepaalde dienste aangeslaan word en ook deur skenkings en ander vrywillige bydraes.
KoOrdinasie tussen die drie taalgemeenskappe onderlinq en tussen hulle en die Ryksreqerinq geskied deur middel van kommissies waarop almal verteenwoordig is. 'n Raad van State bedien die streeksowerhede van advies en monitor ook dekrete sodat die streke nie op mekaar of op die Ryksregering se terrein oortree nie. 'n Arbitrasiehof is in 1983 in die lewe geroep (Liebenberg 1996218).
Brussel
Die wyse waarop kulturele/korporatiewe selfbeskikking aan die Vlaamse en Walloniese gemeenskappe in Brussel verleen word, is reeds bespreek. Brussel is die hoofstad van Belqie, van die streek Vlaandere en ook van die Europese Unie en as sodanig een van die mees kosmopolitiese stede in Europa. As streek beskik hy oor dieselfde magte as ander streke, behalwe dat hy deur ordonnansies regeer. Ordonnansies is nie aan die
Arbitrasiehof nie, maar aan die qewone howe onderworpe vir hersiening (Liebenberg, 1996214-18).
Dit is opvallend dat Belqie deurqaans 'n pragmattese. benadering ten opsiqte van interne territoriale selfbeskikking volg. Dit is juis hierdie pragmatiese
benadering wat maak dat die Grondwet ook daarop cieriq is om wisselende behoeftes te akkommodeer. Maqdelinq en ewewiq vorm die sleutel-elemente en wetgewing Op federale,
gewestelike en qemeenskapsvlak het dieselfde reqskraq.
Gelykberegtiging is dus 'n voorvereiste.
Kenmerkend van die Belgiese stelsel is dat gesamentlike en qemeenskaplike belanqe eers bepaal word nadat ciroepreqte
toegeken is Die klem val ook op instellings en nie op die
indiwidu nie.
Switserland
Switserland, verdeel in 26 kantonne elk met soewereine
jurisdiksie, kan cleocirafies 30 keer in Suid-Afrika inpas
(Hutchinson 1990:1041 & 1081). Met 'n BNP van ± R562,2 miljard oftewel ± R85,854 per kop is sy 6,8 miljoen inwoners van die voorspoediqste en die rykste ter w@reld.
Elke kanton het sy eie cirondwet, reqstelsel en
hofprosedure en moet wet en orde in sy eie qebied handhaaf.
Kantonne implementeer statute met staatsqesaq in hulle
gebiede, besluit afsonderlik oor die verhoudinq tussen kerk en staat en het volkome hoewel beperkte interne en eksterne verantwoordelikhede. Hulle hef eie belastinqs.
Die kantonne is vir polisie, qesondheid, onderwys,
kultuur, behuising, beplanning en die toepassinq van federale
standaarde t.o.v. omqewingsbewarinq verantwoordelik. Elke
kanton het sy eie taalbeleid.
Die federale regering se qesaqsqebied omvat verdedibln11,
buitelandse beleid, welsynsorg, padverkeer, energie, ekonomie, handel en nywerheid (Liebenberg 1996:20-22).
Switserland is 'n voorbeeld van hoe 'n verskeidenheid eiesoortiqe vorme van outonomie, en dus van streeksverskille,
binne die raamwerk van 'n federasie qeakkommodeer kan word.
Spanje
Die Spaanse federasie word betreklik algemeen as 'n
geslaagde voorbeeld van streeks/provinsiale outonomie beskou.
Dit toon ook die kenmerke van 'n federasie soos deur Kriek
(1992:8) omskryf. Federasie in die praktyk maak volgens hom voorsieninq vir 'n kontraktuele, institusionele raamwerk vir
betrekkinge tussen volksgroepe, qemeenskappe, stede,
provinsies, kantons, kolonies en state. Samewerking tussen
die verskillende entiteite word op so 'n wyse bewerkstelliq
dat dit die individuele outonomie van elk van die betrokke entiteite bewaar. Dit beteken onder meer dat alle entiteite
nie oor dieselfde kam qeskeer word nie, maar dat elkeen se outonomiteit ooreenkomstiq eie omstandiqhede en aard
daargestel word.
NA die dood van gen1 Francisco Franco is Spanje deur 'n sterk en selfs gewelddadige oplewing van etniese selfbeskikkingstrewes gekenmerk, veral van die Baske, maar
ook van die Katelane en Andelusiers. Die verlening van
interne territoriale selfbeskikking aan hulle het gewis 'n
matigende invloed op die afskeidingsbewegings qehad. Of dit
tot durende vrede en politieke stabiliteit sal lei, sal die
tyd leer. Trouens, die Baskiese opstandsbeweging, ETA
(EUskadi ta Asktasuna wat beteken Vir Baskiese volk en
vryheid) het onlangs weer begin bomme gooi in 'n hervatting van die stryd om alqehele onafhanklikheid (Beeld 2000=02.14.)
Dit bevestiq, soos in hoofstuk 2 ook aangetoon, dat die verlening van interne territoriale selfbeskikking nie noodwendiq altyd 'n temperende invloed op afskeidingsbewegings het nie. Soms dien dit juis om die aptyt vir meer te wek en tot radikaler eise aanleidinq te gee.
Die Spaanse grondwet baken nie spesifieke magte en bevoeqdhede van die onderskeie provinsies af nie (VSR- dokument 137,1996g23). Sodoende word 'n rigiede federale staatsvorm vermy. Die grondwet maak net vir spesifieke prosedures voorsieninq waarvolgens outonome streke tot stand kan kom. Om die omvanq van maqte en bevoeqdhede van die provinsies te bepaal, word asimmetrie tussen hulle toegelaat.
Die reg tot outonomie is nie tot historiese streke van
Euskadi (Baske), Galasie en Kataloni6 beperk nie, maar geld vir die voile spektrum van streke/provinsies.
Die Baske en die Katelane vorm die welvarendste deel van die bevolkinq. Hulle geniet 'n ruim mate van interne territoriale selfbeskikking, waaronder eie skole, radio, televisie en kultuurvryheid. Hulle mag ook lenings aanqaan.
Suid-Tirool
Suid-Tirool, op die Italiaans-Oostenrykse wens en tans as die Outonome Provinsie van Bolzano/Bozen bekend, was aanvanklik deel van Oostenryk. Die wye prim@re wetgewende bevoegheid wat die gebied na 'n lang stryd om selfbeskikking verkry het, cletuiq van die mate waarin die internasionale qemeenskap, soos ook in die geval van Kosowo, sy invloed ten gunste van interne selfbeskikking vir minderheidsgroepe in 'n multinasionale staat laat geld. In die qeval van Oos-Timor het die Verenigde Nasies die inwoners se stryd om herwinninq van hul onafhanklikheid qesteun. Dit illustreer eqter ook die onwilliqheid van 'n nasionale reqerinq van so 'n staat om aan sulke eise toe te gee. Dit het sowel internasionale druk as aktivistiese geweld qekos om die Italiaanse regering tot instemming te dwing.
Suid-Tirool is een van die 92 provinsies van die
Italiaanse Republiek. Sy bevolking van 450 000 is 68% Duits,
28% Italiaans en 4% Ladin.
, n Ooreenkoms waarvolgens Suid-Tirool outonomie sou geniet, is in 1946 tussen Italie en Oostenryk gesluit. Italie het egter van die bepalings afqewyk deur Suid-Tirool met
Trentino in een provinsie te verenig en waar Italianers 'n tweederde meerderheid had. Hiermee was nOq die Duitsers, nOq die Ladinsprekendes gediend.
Dit het tot 'n geskil tussen Oostenryk en Italie gelei en tot 'n versoek deur die Vereniqde Nasies aan Italie om die geskil met Oostenryk vreedsaam te besleg. Eers nadat Suid-
Tiroolse aktiviste aanvalle op verskillende teikens qedoen het, is 'n verteenwoordiqende kommissie van negentien deur
Italie aanvaar. Die qevolg was "die Pakket" vir Suid-Tiroolse selfbeskikking wat stuksgewys van 1971 tot 1992 toeqepas is
(Liebenberg 1996:23).
'n Opvallende kenmerk van die Suid-Tiroolse geval was volt:lens Luyt (1997:17) die verenigde front wat voorqehou is.
Nie net is daarin geslaag om die Duitssprekendes in een politieke beweging saam te snoer nie, _maar selfs die
Ladinsprekendes is in die beweging betrek. Die Suid-Tiroolse 58
Volksparty verteenwoordiq onqeveer 90 persent van Duits- en
Ladinsprekendes in die provinsie. In alle onderhandelinqe is die party as die legitieme verteenwoordiqers van die mense van Suid-Tir oo 1 qesien en aanvaar. Daar is uit een mond met een stem gepraat en onderhandel.
Suid-Tirool beskik daarvolgens 00r volle prim@re wetgewende bevoeqdheid ten opsiqte van kultuur, beplanning en opriqtinq van qeboue, beskerming van die omqewinq, tuisnywerhede, staatsbehuising, kermisse en markte, myne,
landbou en bosbou, jag en hengel, toerisme en die hotelbedryf, openbare welsyn, beroepsopleidinq, kindertuine en ander (Pan, 1996%9). Daarbenewens beskik die Suid-Tiroolse
owerheid oor gedeeltelike of sekond@re magte t.o.v. onderwys, plaaslike polisi6rinq, handel en nywerheid, vakleerlingskap, qesondheid en hiqi6ne, sport en ontspanninq, watersake e.d.m.
Van besondere belang is dat die eise om sesessie ook
feitlik verdwyn het, wat volgens Pan (1994g2) bewys dat 'n bevredigende vorm van interne selfbeskikking die beste metode
is om afskeiding te voorkom. Daarenteen lei weerhoudinq van
interne selfbeskikking dikwels tot politieke onstabiliteit en
qeweld.
Die Russiese Federasie
Die verbrokkelinq van die ou Unie van Sowjet
Sosialistiese Republieke en die sesessie van etlike van die gebiede word tereg beskou as 'n bewys dat nasionalisme en etnisiteit en die gepaardqaande drang na selfbeskikking ten spyte van langdurige onderdrukking bly voor_tlee_f,
Die Tsaristiese regerings het 'n doelbewuste beleid van russifikasie jeens die meer as honderd volke en volksgroepe
binne die ryk qevolq. Die USSR onder kommunistiese bewind het
"vollediqe soewereiniteit" en selfs die reg tot afskeidinq in
die grondwet erken, maar in die praktyk het die
qesentraliseerde staatstruktuur 'n onderdrukkende diktatuur
qehandhaaf.
Die Russiese Federasie wat die USSR opqevolq het,
bestaan uit 21 republieke, 6 gebiede, 42 streke, die afsonderlike stedelike gebiede van Moskou en St Petersburg,
die outonome Joo dse streek en 10 outonome gebiede. Die
selfbeskikkinqsreq van die inwoners van al hierdie gebiede word uitvoeriq in die grondwet omskryf en gewaarborq deur strukturele en prosesreqtelike bepalinqs. (Konsep-grondwet
van die Russiese Federasie, Engelse vertaling soos op 13
November 1992 in Strasbourg aan die Europese Kommissie vir
Netregtelike Demokrasie voorge1g.)
Artikel 114 van did. grondwet groot klem op die outonomie van selfregerende territoriale qemeenskappe. Hulle magte en verantwoordelikhede omvat onder meer plaaslike
begrotinqs en belastings, eiendomsake, ekonomiese, maatskaplike en kulturele aangeleenthede, asook omgewingsbewaring op plaaslike vlak. Sentrale en streekregerings kan hulle eie beqrotinqs bedryf.
Ciprus
Soos reeds vroeer op gewys is, het pogings tot kulturele/korporatiewe selfbeskikkinq in Ciprus misluk.
Hierdie sogenaamde "eiland van haat" se twee bevolkinqsqroepe
is eenvoudiq te verskillend en op 15 November 1982 het qebiedskeidinq tot stand qekom deurdat die Turkse leier Rauf
Denktash die noordelike deel eensydiq onafhanklik verklaar het. Die de facto-verdeling van 1974 en die skeidinq waarop die Turkse minderheid al sedert 1955 aandrinq, het met die totstandkominq van die Turkse Republiek van Noord-Ciprus 'n voldonqe feit qeword. Daardeur is ook die Britse pogings om die eiland met sy onafhanklikheid in 1960 as 'n eenheidstaat te behou, verydel (Beeld 1999.07.2027).
Terwyl die Grieke al van voor die Eerste 1.4@reldoorloq af op eenheid met Griekeland (enosis) aandring, het die Turke op
hulle beurt eenwordinq met Turkye of minstens volkome gelykheid vir albei groepe qe6is.
Liebenberq (1996:25) verwys na Ciprus as 'n voorbeeld van "die wesenlike rol wat etnisiteit in die w@reldpolitiek speel; die inherente drang by enige volksqroep tot die
handhawing van sy eie identiteit en tot politieke selfbeskikkinq".
Die geskiedenis van Ciprus toon die onhaalbaarheid daarvan om volksqroepe wat etnies en kultureel te uiteenlopend is, met qrondwetlike en ander dwang tot saambestaan in 'n eenheidstaat te probeer saamsnoer.
Kragtens die Britse grondwet sou Ciprus 'n Griekse president en 'n Turkse vise-president h@. Die wetgewende vergadering sou verhoudelik tot die bevolking uit 70 persent Griekse en
30 persent Turkse verteenwoordiqers bestaan. Daar sou n grondwetlike hof wees en afsonderlike gemeenskapsrade vir
Grieke en Turke. Verdeling van die eiland in twee state is spesifiek verbied.
Die konflik het eqter voortgeduur, volqehoue t-J onderhandelinqe ten spyt en nOg die qrondwet, nog qevestiqde belange kon qebiedskeidinq verhoed.
Soedan
Benewens etniese verdeeldheid is daar in die Soedan die
bykomende faktor van geloof. Die noordelike, hoofsaaklik
Arabiese qedeelte, is Moslems, die suidelike provinsies, met
'n hoofsaaklik swart bevolkinq, is oorwegend aanhangers van
die Christelike qeloof. Die bloediqe burgeroorloe het tot 'n
einde gekom toe 'n federale regeringsvorm in 1974 kraqtens
die Addis Ababa-verdraq van 1972 ingestel is. Daarvolgens is
die drie suidelike provinsies onder 'n verkose Uitvoerende
Streekraad saamqesnoer met 'n eie parlement, uitvoerende
qesaq en staatsdiens, met gesag oor onderwys, qesondheid, maatskaplike sorq, kultuursake en streekontwikkelinq. Die
Nasionale Verqaderinq van Soedan kon die grondwet net wysiq met 'n meerderheid van 75% en nA 'n referendum in die suide.
Spanning en bloedverqietinq het afgeneem en die suidelike
provinsies het hulle eis om afskeiding laat vaar as qevolq van verteenwoordiqinq Op nasionale vlak en interne selfbeskikking.
Toe die nasionale regering eqter op toenemende skaal op
provinsiale selfbeskikking inbreuk maak, het hernieude onrus en geweld uitqebreek. Poqinqs om dit te besweer deur vyf nuwe
streke te skep, het nie geslaag nie. Selfbeskikkingstrewes
het nuwe momentum verkry en gelei tot drie
bevrydingsbewegings, naamlik die Sudan People's Liberation
Movement, Sudan People's Army en die Liberation Front for
Southern Sudan (Liebenberg 19S6s41-47). Terwyl die verlening van interne territoriale selfbeskikking dus die aandrang op sesessie en ook die geweld getemper het, was die aftakeling daarvan verantwoordelik dat dit opnuut en ook met ciroter intensiteit hervat het. Teen einde Mei 2000 het die burgeroorloq steeds voortgewoed sonder dat daar enige deurbraak was in mediasiepoqinqs onder leiding van Kenia, waarby ook oud-president Jimmy Carter van die VSA betrokke is (2000:Afrika-instituut).
Nigerib
Die federasie wat in 1960 met onafhanklikheid in Nigerib geskep is, was volgens Thomas-Wooley en Keller (1994:416) die qevolq van "mutual suspicions and fears of domination among
Nigerian groups". Daardie wederkerige wantroue en vrese het sedertdien sodaniq onder die land se nacienoeq 250 etniese groepe (± 100 miljoen mense met sowat 200 tale) toegeneem dat die land sedertdien feitlik gedurig deur burcieroorloq geteister word. Een van die bloediciste en sekerlik berugste was die opstand van Biafra se Ibo's. Genl Ibrahim Babangida, wat genl Sani Abacha in 1985 opqevolq het, was Nigeri6 se negende milit@re diktator sedert die eerste milit@re staatscireep in 1966 deur genl Agniil Ironsi (Beeld
1998.07.11g7u Rapport 2998.06.14o7). Nicieri6 is in 1963 in vier streke verdeel, wat deur genl Yakubu Gowon na twaalf uitgebrei is in 'n poqinq om die federale stelsel te herstel en die disintegrasie van die federasie te verhoed.
NA die verkiesing van 1979 is daar na 'n burgerlike reqerinq teruggekeer (Thomas-Wolley en ; 1993g49). Elke streek het 'n wetqewende verqaderinq qekry. 'n Uitvoerende qoewerneur is vir elke deelstaat in vooruitsiq gestel, asook 'n wye lys aangeleenthede waaroor die streeksregerings die mag sou beskik. Die poqing tot 'n burgerlike reqerinq is egter op 31 Desember 1983 deur n bloedlose staatsgreep omvergewerp. Die getal deelstate is inmiddels na 30 vermeerder, maar skerper eenheidsmaatreels ingestel om die krag van die sterker etniese qroepe teen te werk. Federalisme het in die stof gebyt en die gedagte van 'n eenheidstaat het na vore qetree. Voorsiening vir interne territoriale selfbeskikkinq van etniese minderhede word egter in hoe mate gekwalifiseer deur duidelike v oo rskrifte om lojaliteit aan die sentrale regering te verseker. Volt:lens Reyntjens (1993g38) blyk dit duidelik uit die qrondwet dat staatseenheid en die beginsel dat een qroep nie oor 'n ander sal heers nie, voorkeur bo selfbeskikking van volksgroepe geniet. Die grondwet slaaq egter nie daarin om die oorheersinq van die noordelike streke oor die res te voorkom nie. Dit lei Liebenberg (1996g29) tot die gevolgtrekking dat 'n qrondwet bl oot 'n stuk papier bly as daar nie 'n ruime mate van politieke volwassenheid en 'n kultuur van aanvaarding van verskille bestaan nie. Palestina Poqinqs om die Palestyne as deel van die breer pan- Arabiese strewe te sien en Israel se aanvanklike weierinq om hulle as n eie volksqroep te erken, het misluk. Die Palestyne se verbete stryd om erkenning en selfbeskikking, aanvanklik by wyse van terrorisme maar sedert 1988 merendeels 64 deur onderhandeling met behulp van internasionale simpatie en bemiddeling, het vruqte afqewerp. Hulle req op selfbeskikkinq is deur VN-resolusies 242 en 338, die Madrid-konferensie van 1991, die Oslo-akkoord van 1993 en die daaropvolgende Kairo- en Washington-akt.::00 rde effektief erken (Tibi, 1996:87). Israel moes, hoewel skoorvoetend, bevoegdhede t.o.v. die volgende aan 'n tot stand qekome Palestynse owerheid toeken: onderwys en opleiding; openbare werke; toerisme; telekommunikasie; handel en nywerheid; beplanning; landboup bevolkingsreqistrasie; behuising; parke; argeoloqie, water en riolering; vervoer; natuur- en ompewingsbewarinqp elektrisiteit; versekerinqp pos- en telegraafwese; qodsdienstiqe aangeleenthedep pensioene; gesondheid; direkte belasting; indiensneming; tesourie en 'n eie polisiemaq van 12 000 man. Met die Wyerivier-akkoord van 23 Oktober 1998 (The Citizen 19'98.10.26:7) het die Palestynse selfbeskikkingsreg ook territoriale beslag qekry. Met pres. Bill Clinton van die VSA as qasheer en fasiliteerder, het pres. Jasser Arafat van die Palestynse Nasionale Owerheid en premier Benjamin Netanjahoe van Israel 'n oo reenkoms van "grond in ruil vir vrede" aanqeqaan. Daarvolgens het Israel onderneem om 40 persent van die Jordaniese Wesoewer en 60 persent van die Gazastrook aan die Palestyne oor te dra in ruil vir 'n onderneming om terroristiese aanvalle op Israel te staak. Hierdie verdraq was veronderstel om die weq vir 'n uiteindelike onafhanklike Palestynse staat te baan. Finale skikking en ooreenkoms is by die skrywe hiervan (Maart 2000)- nog nie bereik nie. 65 Sri Lanka Interne territoriale outonomie is nie altyd die antwoord nie. 'n Voorbeeld daarvan is die Tamils van Sri Lanka (voorheen Ceylon). Die verskille hier is op taal en godsdiens gem-0nd, maar ook op 'n ontwikkelinqsqapinq. Die Singaleessprekende meerderheid, wat ook die politiek dominante qroep is, is oorwegend Bhoeddiste. Die Tamilsprekendes wat in die noordooste gekonsentreer is, is feitlik deurgaans Hindoes en is ten opsiqte van sake soos onderwyspeil en ekonomiese ondernemerskap die res van die bevolkinq voor. Hulle beheer ook die ekonomie. Geweld het reeds in 1956 ontbrand met die totstandkoming van die Tamil United Liberation Front wat op 'n onafhanklike Tamilstaat (Eelam genoem) aandring. Die sentrale reqerinq se pogings om die rebelle met milit@re qeweld te onderdruk, versterk sleqs die wil tot weerstand by die Tamils. Die afwenteling van aansienlike streekmagte na agt provinsies, waaronder die noordoostelike Tamilgebied, het nie die Tamils tevrede gestel nie. Hulle dring onvoorwaardelik op sesessie aan. Volt:lens Liebenberq (2996230) illustreer die situasie in Sri Lanka die trauma wat by 'n qroep ontstaan wat - volqens hulle siening - opofferings moes maak. Dit toon ook dat, veral in so 'n geval, interne territoriale selfbeskikking hulle nie tevrede stel nie. Owerheidsweerstand teen selfbeskikking ■■■ Nadat internasionale voorbeelde van korporatiewe en bb interne territoriale selfbeskikkinq bekyk is, word nou oorqeqaan tot voorbeelde waar owerhede yolks- en minderheidsqroepe se selfbeskikkingstrewe misken en selfs doelbewus onderdruk. Dit word qedoen deur nasiebouproqramme, wapengeweld en selfs met internasionale steun. Tersaaklike voorbeelde is Rusland teenoor sy Duitssprekende minderheid en Tsjetsjnja, Maleisie, Oos-Timor, Guiana, asook verskeie Afrikastate. Daar word ook na die jonqste voorbeeld, naamlik die Kosoware van Serwie, gekyk waar die internasionale steun by die rebelle 1@, en na die Koerde van Turkye. Rusland: Tsjetsjnja en die Wolga-Duitsers 'n Stryd wat in bloediqheid sommige van die ergste in die w@reld ewenaar, woed by die skrywe hiervan tussen die Russiese weermag en die Tsjetsjeense rebelle. Hoewel dit nA die verbrokkeling van die Sowjet-unie waarvan dit deel was - op die spits qedryf is, voer die Tsjetsjeners hulle stryd teen Russiese oorheersinq na die Tsaristiese era teruq. Dit is betekenisvol dat hulle hulle taal en kultuur deur langer as 'n eeu in stand qehou het. Hulle eis nou onvoorwaardelike onafhanklikheid. Rusland beskou die gebied egter as 'n integrale deel van die Russiese grondgebied. Die provinsie Tsjetsjnja se strategiese belangrikheid is een van die redes vir die onversetlike Russiese weiering om Tsjetsjeense poqinqs tot sesessie te erken. Die Tsjetsjeners se ekonomiese welvarendheid en hulle beweerde misdadiqe sindikaatbedrywighede in Moskou en ander qroot Russiese stede dra tot Russiese wrewel by Die Tsjetsjeners is, von:tens 6/ Liebenberg (1996g35), vasberade om hulle onafhanklikheidstryd voort te sit, ondanks die groot Russiese oormaq en hulle qroot lewensverlies. Die qroot Duitse minderheid is minder militant en daar is ook 'n geskiedenis van qroter verdraaqsaamheid tussen hulle en die regering in Moskou. Nietemin weier Moskou volstrek toestemming dat hulle die ou Republiek van Wolqa herstel, selfs as 'n federale deel van Rusland. Duitse immigrante het hulle in die agtiende en begin neqentiende eeu op Tsaristiese uitnodiging in die ylbewoonde gebied van die Wolqa-steppe naby die dorp Saratow gevestiq. In 1924 het Lenin ingestem tot die totstandkoming van die ekonomies welvarende Republiek van Wolqa as deel van die USSR en met Duits as amptelike taal. NA die Duitse inval in 1941, is die republiek deur Stalin ontbind, 'n qroot aantal Duitsers qedeporteer en die res 00 r die hele Sowjet-unie versprei. Hulle het hulle burgerregte verloor. Duitse opvoedkundiqe inrigtings, media en museums is qesluit. Die Russiese Duitsers beskou die Wolqa egter steeds as hulle kultuursemtrum en dring voortdurend aan op herstel van die Wolga-republiek. In 'n volkstemminq nA die verbrokkeling van die USSR het sestig persent van die Wolga-Duitsers ten gunste van die herinstelling van die republiek gestem, maar pres. Boris Jeltsin het beslis dat dit nie voldoende is nie. Die Wolga-Duitsers self is verdeeld. Sommiqe sou met kulturele selfbeskikking tevrede wees, maar die meerderheid dring aan op territoriale selfbeskikking (Liebenberg 1996g24). 68 Maleisi@ Etniese konflik in Maleisi6 spruit uit mededinging tussen twee etniese qroepe en ook uit doelbewuste pogings tot etniese onderdrukkinq. Vier van die 13 deelstate in die federasie het nie seggenskap in die verkiesing van die monarq, qenoem die Yang di Pertuan Acionq, nie. Hulle is Malakka, Pinang, Sabah en Sarawak, al vier nie-Maleisies en nie-Islamities. Die neqe Maleisiese state het erflike sultans as staatshoofde, die ander vier qoewerneurs wat deur die Agong aangewys word. Al die state het eie grondwette en wetgewende liqqame met seggenskap oor nie-federale sake (Esman, 1972E36). Die meerderheidsgroep is Maleiers (55%), qevolq deur Chinese (34%). Tamilsprekende Indi6rs maak 10% van die bevolkinq uit. Die inheemse Ibans is wel 30% van Sarawak se bevolkinq, maar vorm slegs 1% van die bevolking in qeheel en voel hulleself veronreg en onderdruk. Die armer Maleisiese meerderheid het die balans tussen hulleself en die ekonomies vooruitstrewende Chinese met tipiese "regstellende aksie" probeer bewerk. Maleisies het die enigste ampstaal geword. Engels is plek-plek geduld, maar Chinees en Tamil het geen erkenning verkry nie. Maleiers het voorkeur gekry t.o.v. skole, handelslisensies en permitte en selfs universiteitstoelating is von:lens 'n kwotastelsel beheer, ten gunste van Maleiers. Dit het in 1969 tot etniese opstande qelei wat die regering tot talle hervormings qenoop het, maar Maleiers geniet steeds bevoorreqtinq. Etniese konllik_duur voort soos- blyk uit nuusberigte uit die qebied en in koerante qepubliseer (Time, 1999.09.20:22-28). Oos-Timor Die bevrydingstryd van Oos-Timor het begin met die gewelddadige verowering van die eiland deur pres. Suharto van Indonesie in 1976. Sowat 'n derde ( 4. 300 000) van die inwoners het al die lewe in die stryd teen die Indonesiese magte gelaat (Mail & Guardian, 26 Mei - 1 Junie 1995). Die Verenigde State, Brittanje en Australie se simpatie om ekonomiese en ander redes by Indonesie. Die feit dat die Verenigde Nasies konsekwent geweier het om die Indonesiese besetting van Oos-Timor te erken, het die staatjie en sy inwoners aanvanklik niks in hulle stryd qehelp nie (Mail & Guardian, 30 Jun-S Jul 1995 8-14 Des 1995). By die skrywe hiervan (Maart 2000) het die situasie egter drasties verander. Onder druk van Portugal, die Verenigde State en die Verenigde Nasies het die Indonesiese president, B J Habibie, en sy regering ingestem tot 'n referendum waarin die Oos-Timorese kon stem vir of teen onafhanklikheid. Die referendum is aan die begin van September 1999 gehou en die VN se monitorspan het op 4 September 1999 aangekondig dat die verkiesing regverdig was en dat 78,5% ten gunste van onafhanklikheid en afskeiding gestem het. Tydens en na die verkiesing het Indonesiese milisie in Oos-Timor (vermoedelik met oogluikende goedkeuring indien nie in regstreekse opdraq nie van Djakarta) 'n veldtoq van geweld en intimidasie teen die Oos-Timorese gevQer waarin honderde mense vermoor en huise afgebrand is Selfs lede van die VN- / missie is vermo0 r en ander as gyselaars aangehou. Die vraaq het toe ontstaan wat die internasionale qemeenskap gaan doen om te sorg dat qevolq gegee word aan die uitslag van die referendum (Beeld, The Citizen, The Star ea gedurende laaste week van Augustus en eerste week van September 1999) . Op 9 Desember 1999 het die hoof van die VN-missie, Ian Martin, aan die nuusagentskap Reuters qes@ daar sal nie toegelaat word dat die pro-Indonesiese milisie se bloediqe intimidasie-veldtog die oorganq na onafhanklikheid in die wiele ry nie. "It (onafhanklikheid) will come to fruition, the United Nations and the world community are committed to this", het hy aan Reuters gest', ( The Citizen 1999.09.10:15). Afrika Die koloniale moo ndhede het staatsgrense getrek sonder om hulle enigsinds te steur aan die bestaande gebiedsgrense tussen volke en etniese qroepe. Sodoende is volksgroepe eenvoudig territoriaal in twee of meer verdeel. Dit bly steeds vir Afrika n ontwriqtende en konflik-skeppende erfenis. Mense is saamqesnoer wat nie saam hoort nie en mense wat saamhoort, kunsmatig by verskillende state inqedeel. Die gevolq is feitlik nimmereindigende etniese botsinqs en poqinqs deur die invloedrykste en sterkste qroepe om ander te onderdruk. Dit lei volqens Reyntjens (1993:38) tot bloediqe opstand en onderdrukkinq en eenpartystate. Afrika het hom tot die idee van nasiebou en van die nasiestaat gewend om die probleem van etniese groepe se aanspraak op selfbeskikking te probeer omseil. In die praktyk lei dit daartoe dat die qroep wat qetalleqewys of andersins 71. die sterkste is, die res oorheers. Die eenheid van die staat word, soos Reyntjes (199338) aantoon, dikwels in die grondwet verskans, byvoorbeeld Angola (art. 4, 1975), Liberie (art. 5, 1984) Ghana (seksie 7,1, 1979) en ander. Die wyse waarop Afrikastate hulle uit vrees vir verbrokkeling nA onafhanklikheid so naarstig by die kunsmatige koloniale grense hou, veroorsaak dat etniese recite, belanqe en strewes geringskat word. Dit lei tot meesal vrugtelose pogings om die grense met bloed te hertrek. Voorbeelde wat in die ooq spring, is onder meer: Die ou Belgiese Kongo, nou as die Demokratiese Republiek van die Kongo bekend. Dit het in 1960, gelyktydiq met onafhanklikheid, met die gewelddadige sesessiepoqing van Katanga begin, 'n gedwonge en tydelike stabiliteit onder gen1 Mobutu Sese Seko ervaar en is by die skrywe hiervan onder pres. Laurent Kabila weereens die toneel van etniese burgeroorloq. Die sogenaamde tussenmeerse state, Oeganda, Rwanda en Burundi, waar die oorspronklike ryke in die wedloop om Afrika qesneuwel het. Die sogenaamde Lord's Resistance Army sny slaqoffers se lippe, neuse en ore af en dwing honderde kinders om die wapen teen die Oegandese regering op te neem. Hutu-bendes in Rwanda en Burundi voer 'n veldtoq van volksmoord en brand Op die platteland (The Citizen 1998.12.2B:15). Somalie waar die pogings om al die etniese groepe binne een staat tot een nasie saam te snoer, misluk het en waar daar (The Citizen 1998.2228.0.5) nag—geen einAe insig is in die stryd tussen bloeddorstige oorlogfaksies nie. / @ Liberie waar openlike burgeroorloq tussen die afstammelinge van Amerikaanse slawe en die inheemse meerderheid heers en 'n federale grondwet nie daarin qeslaaq het om die toenemende etniese verbrokkelinq en bloedverqietinq te voorkom nie. Onlangs nog was daar beriqte oor die wyse waarop kinders as soldate in die burgeroorloq qebruik is (Beeld, 1999.11.24213). @ Nes-Sahara wie se sowat 164 000 inwoners hulle met verbete bloedigheid teen Morokkaanse pogings tot inlywing en oorheersing verset (VSR-Publikasie ISBN 0-620-20604-7). Afskeiding as finale vorm van selfbeskikking Afskeidinq van kolonies uit die ou ryke geniet internasionale sanksie. In teenstelling daarmee wissel die houdinq van die internasionale gemeenskap en indiwiduele reqerinqs jeens etniese aanspraak Op territoriale selfbeskikking van onverskilliq tot vyandid. Dieselfde state wat hulleself SOMS deur gewelddadiqe opstand en met internasionale steun van die koloniale owerheid se heerskappy bevry het, bedryf dieselfde oorheersing oor etniese groepe binne hulle qrense. Voorbeelde daarvan is in die v oo rafqaande afdelings behandel. Geo-etniese sesessie vind volt:lens Liebenberg (1996g51) plaas wanneer die inwoners binne 'n spesifieke gebied self besluit om af te skei van die gebied waarin hulle woon met die doel om 'n nuwe staat te stig of by 'n bestaande ander staat aan te sluit. "Dat territoriale integriteit op hierdie grondslaq hoer cjeaq word as se“beskikking, blyk uit ..„_ verydelde poqings tot afskeiding deur (byvoorbeeld) die Anja- 73 rebelle in Suid-Soedan; die lbo-volksproep van Biafra in Nigerie; die Katangese rebellies in die Shaba-provinsie van Zaire en die Konfederasie van Suidelike State tydens die Amerikaanse burgeroorlog." By hierdie voorbeelde kan ook die van die Koerde in Turkye se onderdrukte pogings om afskeiding gevoeg word. Die Kosoware het wel die steun van die internasionale qemeenskap (die EU, NAVO, die VSA en selfs die VN) in hul stryd teen die Serwiers qeniet. Nietemin was die beste waartoe die Amerikaanse minister van buitelandse sake, Madeleine Albright, in Februarie 1999 in Rambouillet ingestem het selfregering vir Kosowo (Time 1999.03s31). Onder die skaars voorbeelde van geslaagde sesessie is Bangladesh, Eritrea en Sinqapoer. Bangladesh Die gemeenskaplike Islamitiese geloof was nie voldoende binding om die bevolkinqs van Oos- en Wes-Pakistan in 'n eenheidstaat saamqesnoer te hou nie. Etniese en kulturele verskille en ekonomiese verontregting van Oos-Pakistan deur hulle westelike landgenote het 'n deurslaggewende sesessie- faktor qeword. Die Oos-Pakistaniers is Indies/Asiaties qebonde, terwyl die Wes-Pakistaniers Persies/Arabies verwant is Eersgenoemde praat Bengaals, die ander Urdu. Ekonomiese faktore het egter die finale botsinq veroorsaak. Wes-Pakistan het die ooste qedomineer en veral ekonomies uitgebuit. In die sestiqerjare het Oos-Pakistan 70% van die staat se totale buitelandse valuta -verdien, maar slegs 30% terug ontvanq. As gevolg daarvan en ander / ekonomiese diskriminasie teen Oos-Pakistan was Wes-Pakistan se streeksinkomste 25% hoer, groeikaers 2% hoer en per capita inkomste 100% hoer. Die Oos-Pakistanse Awami Liqa-party het die 1970- verkiesinq gewen met 'n manifes waarvolgens Pakistan 'n federasie sou word en waarin die twee deelstate veral volkome ekonomiese selfbeskikking sou kry. Die federale regering sou net vir verdediging en buitelandse sake verantwoordelik wees. Die Wes-Pakistaniers het die bewindsveranderinq met 'n politieke slenter verhoed en die weermaq het in 1971 'n skrikbewind in Oos-Pakistan qevoer. Die Indiese weermag het in simpatie met die Oos-Pakistaniers tot die stryd toeqetree en die stryd binne dertien dae beslis. Oos-Pakistan het as 'n nuwe staat, Bangladesh, tot stand qekom en CIOU internasionale erkenning verkry (Liebenberg, 1996E52-53). Eritrea Ethiopi6 en Eritrea was onder Italiaanse bewind as twee aparte kolonies geadministreer. Na die bevryding van Ethiopie in 1941 het daar 'n internasionale toutrekkery ontstaan oar wat van Eritrea sou word. Ethiopie het die stryd gewen met die VN-besluit in 1952 dat die qebied deel van 'n Ethiopiese federasie met plaaslike selfbestuur sou wees. Uitgeweke Etritrese Moslemleiers stig in 1958 die Eritrese Bevrydinqsfront (EBF) in Eqipte. Na die mislukking van onderhandelinqe en veral na die inlywing van Eritrea tot 'n blote veertiende provinsie, verbind die EBF nom tot gewelddadige bevryding van sy land. Die VN het hom buite die 75 geskil qehou met die standpunt dat hy nie in die interne aangeleenthede van Ethiopi6 as 'n lidstaat wil inmeng nie, maar die territoriale integriteit van state respekteer (Habselassie, 1996:120). Deur die jare van stryd wat qevolq het, het die EN- Eritrea stuksgewys verower en ook toenemende steun van Moslemstate in die Horinq van Afrika en die Arabiese w@reld verkry. Die omverwerpinq van die Mengistu-bewind in 1991 het ook daartoe gelei dat Eritrea daarin slaag om die Ethiopiese juk af te gooi. In Mei 1993 word sy soewereiniteit deur die Verenigde Nasies erken. Dit het egter 'n kwarteeu van qewelddadiqe stryd qekos (Liebenberg, 1996:53-55). Singapoer Hierdie eilandstaatjie van 618 km 2 en 2,5 miljoen mense van wie 80% in die stad Singapoer woon (Genlustreerde Mreldatlas 1988:104), is 'n bestaande bewys dat daar nie minimumvoorwaardes ten opsiqte van territoriale en bevolkingswootte vir soewereiniteit geld nie. Dit is terselfdertyd een van die qroo tste en florerendste handelsentrums in die Ooste (Liebenberg, 1996g55). Sinqapoer het sy onafhanklikheid in 1959 van Brittanje ontvang en onder Britse druk in 1963 met die Maleisiese skiereiland qefedereer. Hy het hom egter twee jaar later aan die federasie onttrek, hoofsaaklik vanwe6 etniese redes en ekonomiese uitbuiting deur die Maleiermeerderheid. In teenstelling met Maleisie waar Maleiers 55% en Chinese 34% van die bevolkinq uitmaak, is die Chinese met bykans 80%-in- Sinqapoer ver in die meerderheid bo die sowat 14% Maleiers en /b 8% Indiers. In 'n artikel oor etniese stuwings om onafhanklikheid noem McGeary (Tims 1999.03.080.8-21 ) onder die opskrif Who gets to take a shot at nationhood? onder meer die volciende faktore: "The decision is usually rooted in geopolitics, not morality. NO GO Neither the intensity nor the legitimacy of a group's bid guarantees success. No international support, no plan to govern and no time to plead your case, mean no state R LOCATION Distance from Washington is relevant but cuts both ways. Fighting in Europe's backyard helps the Kosovars but hurts the Kurds. Living far from the Nest deprives the oppressed East of active foreign support (situasie het verander JSL), but in Sri Lanka the secessionist Tamil Tigers wage their war without interference TELEVISION It is not necessarily the legitimacy of a group's claim as much as the telegenic horror of its suffering that gains the combination of sympathy and anxiety crucial to independence ... GOOD GUYS VS BAD GUYS You have to be seen as the good guys in your struggle. This is not a guarantee, the Ibo's in Biafra were regarded as victims, yet the world refused them statehood." Slotsom a) Korporatiewe en kulturele selfbeskikking. Pn Aantal afleidings kan uit die voorafgaande vo0 rbeelde van 77 kulturele/korporatiewe selfbeskikking qemaak word, naamlik: Dit kan as alternatief dien in gevalle waar gebiedsgegronde selfbeskikking vir homoqene bevolkingsgroepe vanwee bevolkingsverspreiding nie moontlik is nie. Dit kan ook aanvullend tot gebiedsgegronde selfbeskikking wees. Kulturele/korporatiewe selfbeskikking vereis dat die sentrale owerheid afstand doen van bepaalde beskikkingsmagte ten gunste van etniese/kulturele bevolkingsgroepe. Die betrokke qroepe verkry dan beskikkingsreg oor bepaalde eie sake, soos taal, godsdiens, kultuur, tradisionele regering, persoonlike outonomie en soortqelyke identiteitsgebonde aangeleenthede. Sodaniqe magte moet qrondwetlik verskans wees. Die toegesegde magte moet in alle gevalle binne die raamwerk van die sentrale grondwetlike bepalings uitgeoefen word. Hierdie regte is op al die lede van n groep van toepassinq, ongeag waar hulle woon. Hulle kan, net soos die homogene inwoners van 'n geografiese gebied, strukture daarstel en verteenwoordigers kies wat die beslissingsmagte namens hulle kan uitoefen. Onderlinge verdraagsaamheid en welwillendheid tussen groepe is noodsaaklik vir kulturele/korporatiewe selfbeskikking om te kan slaaq. Lidmaatskap van qroepe en deelname aan strukture moet vrywillig wees, gegrond op indiwiduele .ident-ifikas.i-e- met die groep. Eie kieserslyste of registers kan daargestel word om lidmaatskap van die qroep te omgrens en verkiesing van verteenwoordigers asook qeldigheid van aansprake op groepsregte te fasiliteer. Korporatiewe of kulturele selfbeskikking kan dus 'n metode wees om aan die onderskeie volksgroepe die reg, geleentheid en strukture te bied om oor hulle eie kultuurbelanqe te beskik. Kultuurrade en/of buurtrade kan as die nodiqe strukture dien. Die behoefte daartoe bestaan by die skrywe hiervan veral by sommige Afrikaners. Dit is eqter nie uitgesluit dat dit as reaksie op die ANC/SAKP-beleid van geprogrammeerde nasiebou ook by ander volksgroepe sal ontstaan nie. Volgens Liebenberq (1996:11) is daar egter ander Afrikaners wie se behoefte aan selfbeskikking net binne 'n qrondwetlike bedeling wat vir interne territoriale selfbeskikkinq voorsiening maak, bevrediq sal kan word. b) Interne territoriale selfbeskikking. Daar is duidelik nie 'n algemeen qeldende formule offi etniese aspirasies vir selfbeskikking te hanteer en akkommodeer nie. Sommiqe yolks- en kultuurqroepe is patrioties-lojaal aan die qemeenskaplike vaderland en skikking kan deur vreedsame bedinging bereik word. Ander kan net deur algehele onafhanklikheid tevrede gestel word en is daar 'n qeskiedenis van qeweld. In Afrika spruit die botsinqs, deurqaans gewelddadig, hoofsaaklik uit weerstand teen magshandhawinq. 'n Pragmatiese benadering wat met die eie omstandiqhede en kulture rekening hou en waar die oplossinq van kulturele selfbeskikking tot afskeiding wissel, lyk na die aangewese benaderinq. Oor die algemeen kan qes@ word dat stabiliteit en 79 vrede deur die akkommoderinq van etniese aspirasies bevorder word, terwyl onderdrukkinq daarvan feitlik deurgaans tot geweld lei. Owerhede se weerstand teen grondwetlike selfbeskikking- strewes. Uit die voorqaande blyk dit dat die afdwing en selfs gewelddadige handhawing van 9 n eenheidstaat as metodes van nasiebou teenproduktief is. Terselfdertyd illustreer die genoemde voorbeelde hoe onwilliq heersende regerings oor 'n staat met 'n pluralistiese bevolkinq is om erkenning aan die verskillende yolks- en kultuurqroepe se strewe na selfbeskikking te gee. Sesessie as finale vorm van selfbeskikking. Sesessie vind selde sonder bloedige stryd plaas. Dit het ook nie veel kans om te slaaq sander invloedryke buitelandse steun nie. Terselfdertyd wys dit ook dat volksgroepe wat voel dat hulle verontreg, verdruk en ekonomies uitgebuit word, dikwels bereid is om die wapen teen die staat op te neem en dat die lede van daardie volk bereid is om die hooqste prys vir vryheid te betaal. Ten spyte van die volkereqtelike erkenninq wat aan selfbeskikking verleen word, is sentrale regerings selde bereid om dit sonder stryd toe te staan. Internasionale organisasies bely wel die reg van selfbeskikking en selfs soewereiniteit, maar was in die verlede in die praktyk nie baie genee om hulle steun aan 'n spesifieke geval te verleen nie. Die gebeure in Kosowo en Oos-Timor kan aandui dat daar in hierdie opsig 'n klimaatsverandering begin plaasvind. Daar moet eqter op qewys word dat baie internasionale reg-_kertners nie die reg van etniese selfbeskikking erken nie. 80 In die volgende hoofstuk word clekyk na die Afrikaner, sy herkoms en hedendaacise omstandighede en inciesteldhede. 81 HOOFSTUK 4 DIE AFRIKANER AS VOLK Ek kom mm yin Pn yolk te pleit wat klein naas al die volke staan - dat hulle naam nie sal verklink en tot die stiltes gans verciaan. NP van Wyk Louw, Die Dieper Reg Inleiding Hierdie hoofstuk handel oor die vraaq of die Afrikaner 'n volk is, of bloot 'n minderheidsqroep en waarom die kwessie hier van belanq is In die verband word onder meer aandag aan die volgende aspekte qeqee: Internasionale beskouinqe t.o.v. die reqte van volke versus minderhede, ook nasionale minderhede in onderskeidinq van ander minderhede. Maatstawwe wat aandui of 'n qroep/qemeenskap op volkskap aanspraak kan maak en hoe dit van toepassinq, al dan nie, op die Afrikaner is Volkswordinq by die Afrikaner. Uitsprake deur qeskiedkundiqes, volkekundiges en volksdiqters t.o.v. die Afrikaner se volkskap. Portret van die Afrikaner vandaqt Demografiese besonderhede Beroepe Die Afrikaner in die ekonomie Landbou Onderwys Taalstatistieke Afrikaanse qedrukte media Misdaad Politiek Slotsom Internasionale beskouinge Die debat oor die Afrikaner se volkskap is van onlancise oorspronq. Na die Vrede van Vereeniging in 1902 was daar by vriend en vyand, asmede onder Afrikaners self, nie twyfel dat hulle 'n volk is nie. Digters, skrywers, politici en ander het konsekwent na die Afrikaner as 'n volk/nasie verwys (volk en nasie is destyds, veral deur Afrikaners self, na willekeur as wisselvorme qebruik, meermale na qelanq van rymvereiste). Dit is egter opmerklik dat daar sedert 1994 al meer na die Afrikaner as 'n minderheidsqroep verwys word, deur die reqerende ANC/SAKP, maar ook deur sommiqe in Afrikanerqeledere self. Dit is natuurlik so dat Afrikaner- aansprake op selfbeskikking minder meriete sou 1-1Z; indien hy nie as 'n volk nie, maar bloot 'n minderheidsqroep behandel kan word (Vgl Thornberry 1989s881). Die vraag of die Afrikaner 'n volk is, of bloot 'n minderheidsqroep, is derhalwe van meer as akademiese belanq. Dit hou mensreqtelike, politieke, ekonomiese, kulturele en staatkundige implikasies in Dit kan in bedinging om hierdie reqte 'n bepalende oorweqinq word, ook ten opsigte van die Afrikaner se eie oortuiqinq van sy aansprake se reqmatiqheid. 83 Kraqtens internasionale beskouinq is minderhede op bepaalde kulturele toeqewinqs binne 'n staat qereqtiq. Hulle kan op sy beste vir beperkte vorme van selfreqerinq in aanmerking kom. Trouens, Thornberry (1989s881) verklaar dat Artikel 27 van die Vereniqde Nasies se Handves van Burqerlike en Staatkundiqe Reqte van 1966 nie meer impliseer as net dat owerhede verdraagsaamheid moet betoon, dat minderhede se kulturele en qeloofslewe nie ontwriq moet word nie. Selfs so is owerhede nie verplig om aan eise om selfreqerinq te voldoen nie. Terwyl hedendaaqse Wes-Europese grondwette en interstaatlike verdrae soms verder qaan t.o.v. minderheidsregte, is dit ewe waar dat Thornberry se stellings nog in baie state van toepassing is. Die bloediqe stryd tussen Rusland en die Tsjetnjnja-rebelle, die onverdraagsaamheid van sentrale regerings teenoor minderhede in lande soos Zimbabwe, Irak, Rwanda, Burundi en selfs Suid- Afrika toon dat die meerderheidsregerings ongenee is om of hulle maqte Of territorium af te staan. 'n Volk, daarenteen, is volqens sommiqe kenners op onafhanklikheid en selfs afskeidinq qereqtig (Thornberry 1991g867-889). Dit is korrek dat sowat 160 van die 185 VN- lidstate vandag veelvolkiq is en dat die getal state tot honderde kan vermeerder as elke yolk sy eie staat opeis. Die w@reld beleef tans twee groot strominge, naamlik sogenaamde qlobaliserinq en terselfdertyd fragmentering. Hierdie twee kraqte loop skynbaar tegelyk en parallel. Liebenberg (1996siii) skryf dat die w@reldpolitiek deur veral twee kraqte qekenmerk word, naamlik middelpuntvl_iedende en middelpuntsoekende. Op die ooq af lyk dit na twee teenoorgestelde tendense, maar as dit betyds en korrek qehanteer word, is dit eerder aanvullend as afbrekend. Waar die drang na selfbeskikking by etno-kulturele qroepe onderdruk word, lei dit tot radikaliserinq van die situasie. Aanvanklik redelike versoeke verhard tot ekstreme eise en polarisering. Waar dit eqter tydig deur aanpassings ondervang word, lei dit dikwels tot 'n gevoel van veiligheid en geborgenheid eie kultuur en waardes by die betrokke groepe. Terwyl daar dus nie twyfel oor die Afrikaner se aanspraak op kulturele regte met alles wat dit omvat (kyk hoofstuk oor kultuurrade) kan wees nie - ook nie kragtens hoofstuk 2 van die Suid-Afrikaanse Grondwet nie kan sy aanspraak op volkstaatskeppinq net internasionale erkenning afdwing as hy homself as 'n volk erken kan kry. Volk: Maatstawwe en kenmerke Die Afrikaner is demografies oor die land versprei en juis dit word as teenargument vir 'n volkstaat aangevoer. Booysen (1997g3) keer die argument eater om met sy stelling dat 'n volk op 'n territorium geregtig is. Hy s@: "Territoriale selfbeskikking word vandag as die minimum vorm van selfbeskikking beskou waarop 'n minderheidsvolk geregtig Ratner (1996g90) skryf daaroor: "International law now accepts, at a minimum, that long-term inhabitants of a territory have rights that can override the claims of governments. Those inhabitants have valid concerns as part of the general population. Indeed, by virtue of their unique 8b attachment and historic claims to lands, they are entitled to a special voice in the strategy for self-determination. By implication, this would include the size and shape of entities resulting from that process." Gebiedsvorminq kan ook 'n proses wees wat konsentrasieqebiede, substreke en provinsies met meerdere maqte kan insluit. In hierdie opsig verwys Maritz (1995E5) daarna dat grense primZ;r sosiaal van aard is - dit kan 'n geografiese dimensie maar dit is nie 'n voorwaarde nie. Die belangrike is dat afstand tussen "ons" en "hulle" in etnies-psigiese sin deur sosiale grense qeskep en gehandhaaf word. Hierdie afstand tussen die Afrikaner en sowel die Britse as Afrikakomponente van die Suid-Afrikaanse bevolking, word deur Dreyer (1974g40, 41, 42, 44) geskiedkundige erkenning qeqee met sy stelling dat "die Afrikaner glo dat die trek nog voortgaan, die Beloofde Land nog voor is, die roeping volvoer moet word." Hy wys daarop dat namate die qroot Engelse kulturele en wapenoormag in bedreiqinq toeqeneem het, die Afrikaner in dieselfde toenemende mate aan sy eiendomlike bly vaskleef het ter wille van sy voortbestaan as volk. As die Afrikaner nie, soos Maritz (1976E112) en ander skrywers volkwees beskou, 'n sosio-kulturele eenheid en daarby ook 'n intensioneel-politieke eenheid is nie, sou hy nie so verbete die stryd om volksbehoud deur sy hele bestaan heen qevoer het nie. Sommige volkskenmerke is aanduibaar. 'n Volk verteen woo rdiq 'n proses van menslike ordeninq . waarin daar samevalling van 'n minimum hoeveelheid primordiale verbande uitkenbaar is Daaronder is ras, taal, kultuur, qeloof en 'n qemeenskaplike bloed- en historiese verband. Die Afrikaner voldoen aan al hierdie eise, ook t.o.v. sy Calvinistiese godsdiensbeskouing. Engelbrecht (1974g51) verwys na die "oorvloediqe qetuienis" in alle dokumente oor Afrikanergeskiedenis van sy Calvinistiese qeloof en lewenshouding. Dit is so dat Afrikaners nie almal tot die drie Protestantse, Calvinistiese kerke, t.w. die Ned. Geref., Hervormde en Gereformeerde kerke behoort nie, dat baie van hulle tot die charismatiese kerke, die Metodiste en selfs aan die Katolieke Kerk, behoort. Daar is ook eqter 'n afsplitsinq uit die sogenaamde susterkerke na die Afrikaanse Protestantse Kerk wat teoloqies en polities meer konserwatief is Tog behoort nog 1 961 068 aan die drie susterkerke, volgens die SAIRR (1997E22). Hermann (1998E1) stel die Afrikanerbevolkinq op 3 100 000, onder wie sowat 600 000 skoolqaande kinders. Dit beteken dat die meerderheid Afrikaners steeds aan die vier Calvinistiese Afrikaanse kerke behoort. Engelbrecht (1974g51) meen dat die Calvinisme so deel van die Afrikaner se lewensbeskouing is dat selfs ongelowige Afrikaners se lewe qrootliks daardie riglyne volq. Kirby (1993g341-344), president van die Internasionale Vereniging van Juriste, is dikwels met die probleem om tussen volk en qroep te onderskei, qekonfronteer wanneer hy in internasionale dispute oor selfbeskikking en afskeiding moet arbitreer. Hy het 'n lys van vier maatstawwe aan die hand gedoen om te bepaal wat 'n volk is Sy maatstawwe toon besondere ooreenkoms met die van Maritzen . ander skrywers_oox_ die onderwerp: Identiteit ten opsiqte van qeskiedenis, taal-, etniese of godsdienstige aanhorigheid, ekonomiese of lewensbeskoulike verbintenis. Genoeqsame qetalle om in volkereqtelike verband as 'n volk qereken te kan word. Die volk moet vir die gemeenskap van state beduidend wees t.o.v. getalle. Die wil om as aparte yolk beskou te word. In hierdie verband s@ Larour-Gayet (1977s204) dat daar - soos hy dit stel - by die Boere 'n dwingende begeerte is "to make themselves different from others". Ook Coetzee (19782243) wys daarop dat die opvallende verskille ten opsigte van taal, kultuur, godsdiens en lewenswyse tussen die "Boere" en die Britte grootliks daartoe bygedra het dat die Afrikaner homself as apart, anders en as 'n yolk in eie reg ervaar het. Trouens, die poqings van lord Charles Somerset en ook die van Alfred Milner na die Tweede Vryheidsheidsoorlog om hom tot assimilasie te dwinq, het juis veroorsaak dat die grense van sy etniese identiteit verhard het. Formele instellings om aan daardie wil uitdrukking te gee. Verskeie skrywers, onder wie Jooste (1996g59-60), beskou die felt of 'n groep sigself as apart van ander sien, as 'n bepalende faktor (die qewraakte woord "apartheid" getuig van die Afrikaner se wil om homself te onderskei en te skei van ander volksgroepe met wie hy assimilasie onversoenbaar vind). Hierdie bewussyn van die "eie" teenoor "ander" kan by tye vervaag na die onderbewussyn, veral as daar nie 'n persepsie van bedreiging is nie. Dit is wat ook in die jongste verlede in 'n mate met die Afrikaner qebeur het. Vanweb. sy dominante politieke posisie sedert veral 1966 toe die reqerende Nasionale Party op sy sterkste was, moes die Afrikaner deur sy regerende politieke arm, die Nasionale Party, verantwoordelikheid vir alle volksgroepe en minderhede in die land aanvaar. Sy meerderheid in die verkiesings was so volkome dat dit die moontlikheid dat 'n opposisieparty die reqerinq oorneem, laat verdwyn het. Hy kon dus nie Langer, soos in 1948 die geval was, Afrikanerbelange verteenwoordiq, soms selfs ter uitsluitinq van die van ander volksgroepe nie. In die proses het die ontwikkeling van gekleurde qroepe en die toenemende teqemoetkominq teenoor Engelssprekendes 'n groep wat, terloops, hulleself nooit as 'n eie volk beskou het nie - die klem weggeneem van die Afrikaner se volksbelange en sy vryheidsdrang. Trouens, Bruwer (1996gonderhoud) meen dat die Afrikaner altyd in twee verdeel was, naamlik 'n yolk met 'n onblusbare vryheidstrewe en 'n minderheidsqroep (hy noem hulle Kaapse Afrikaners) wat gewillig onder 'n nie- Afrikanerbewind inval, solank hulle toegelaat word om hulle taal en kultuur te handhaaf. Ook Van Jaarsveld (1978g111) wys daarop dat in die Kaapkolonie van die 19e eeu Under Engelse bewind, daar meestal van Suid -Afrikaners gepraat is. Daarteenoor is die term volk konsekwent in die Boere- republieke gebruik, by "Read des Representanten van het Volk", "Volksverciadering", "Volksraad" en dies meer. Giliomee (1995g1-3) meen egter dat Afrikaners in hierdie eeu nie soseer na onafhanklikheid gestreef het nie. Hulle was meer ingestel op die behoud van outonomie oo r hulle kulturele en gemeenskapsake en nie juis op die verkryging van 'n LTJ eksklusiewe geografiese qebied nie. Die rede is voor die hand liqqend. In 1910 het 'n verenigde Suid-Afrika tot stand gekom en die Afrikaner het die land sedertdien geregeer, tot in 1994, soms alleen, soms saam met lede van die Engelssprekende gemeenskap en altyd met die nie-blanke in 'n onderhorige posisie. So het dr Malan in 1948 ignoratio e/enchi verklaar: "Nou behoort Suid -Afrika weer aan ons", bedoelende aan die Afrikaner. Vir bykans 80 jaar was daar nie 'n werklike, selfs voorsienbare bedreiging vir Afrikaner-heerskappy nie. Gevolqlik is daar nie qevoel dat die yolk se identiteit onder druk was nie. Die "Swart gevaar" het tot die Nasionale Party se oorwinnings van 1948 en veral 1953 byqedra. Die apartheidsbeleid en die Nasionale Party se onaantasbare politieke heerskappy binne die destydse bestel, het bygedra tot 'n feitlik blinde qeloof in die regering en die leiers. Die "Roomse gevaar" en selfs die sogenaamde "Geel gevaar" was meer akademies as werklik. Later het die kommunistiese gevaar en die slaqspreuk van "tota/e aanslaq" gedien om die Afrikaner agter die Nasionale Party gemobiliseerd te hou. Beperkinqs op die media het die publiek in die duister qehou oor wat werklik aan die gebeur is, sowel in die swart qemeenskappe as aan en oorkant die grense. Dit het 'n valse gerustheid qeskep. Afrikaners het oor die lenqte en breedte van die land versprei en daar was nie 'n dwingende motivering om geografies te konsolideer nie. Daarbenewens was Afrikaners, uit die aard van hulle ontstaans- en vormingsgeskiedenis, nog _ altyd onderling verdeeld, selfs ook t.o.v. hulle siening oor hulleself as volk. Selfs poqings om die tuislandqebiede te konsolideer is deur Afrikaners gefrustreer, onder meer deur die Herstigte Nasionale Party wat boere beinvloed het teen poqinqs om grond vir tuislandkonsolidasie uit te koop. So het die volksqevoel dan ook sluimerend qeraak, het selfs diegene wat dit probeer benadruk het, in politieke onguns beland. Die volksqevoel kan soms dormant wees, maar dit kom egter weer sterk op die voorgrond sodra die volk onder druk qeplaas word, soos tans die geval is Dan vind dit gestalte in kulturele, maatskaplike, ekonomiese en ander instellings wat belanqe op die lewensgebiede dien. Hoewel 'n volk dus vanuit 'n bepaalde kulturele stelsel ontwikkel, kan verset teen 'n stelsel wat hy as onderdrukkend en diskriminerend ervaar (verengelsing, verontregting van die qrensboere, ens) volgens Anderson (1983214-16) 'n sterk stimilus wees in 'n minderheidsqroep se proses van volkswordinq. 'n Tersaaklike voorbeeld is die wyse waarop die Britse anneksasie van Transvaal (1877-1881) 'n sterk samehoriqheidsqevoel en opwellinq van nasionalisme onder Afrikaners in sowel die Republieke as die Kaapkolonie tot qevolq gehad het (Kotzeg d.n.v. ig501). Verset teen Engelse oorheersinq en poqinqs om Afrikaners te verengels het 'n belangrike rol gespeel in hulle bewuswordinq daarvan dat hulle apart van ander volke en qroepe is, met eie, unieke kenmerke van taal, godsdiens, kultuur, e.d.m.. Manifestasies hiervan is onder meer die Groot Trek, die twee vryheidsoorloe, die rebellie van 1914, die Ossewa Brandwaq-beweqinq voor en tydens die Tweede. W@reldoorloq. Die Britse anneksasie van Basoetoland (1869), 'J 1 die wederregtelike Britse besitname van die Diamantvelde en die reeds genoemde anneksasie van Transvaal was van die belangrike qebeure wat tot verset en bewuswording van eie volkskap gelei het en van 'n vyandige "ander" instansie, naamlik Britse imperialisme (Scholtz2 Ontwikkeling van die politieke denke van die Afrikaner, Deel III—VI). Dit strook met Anderson (1983214-16) se waarneming dat volkskap ook ontstaan as reaksie teen 'n ander kultuurqroep. Maritz (1976g4) s@ dat die identiteitsbewussyn van 'n eenheid in recistreekse verband staan met die graad van druk wat ander eenhede daarop plaas t.o.v. van bronne en qeleenthede, dus bestaansruimte. Volgens Jooste (1996259-60) het 'n minderheid 'n yolk geword wanneer dit gekenmerk word deur 'n bewussyn van identiteit, durende wil om dit te handhaaf, en verweefde maatskaplike, ekonomiese en staatkundige ordeninq waarin wil en identiteit tot uitdrukking kom. Dit is nie moontlik om 'n spesifieke tydstip uit te kies as die oomblik van volkswordinq van die Afrikaner nie. Dit was 'n qeleidelike proses wat teruggevoer kan word na 1657 toe die eerste nege Vryburgers in Jan van Riebeeck se termyn as goewerneur aan die Kaap begin boer het. Giliomee (1996, onderhoud) meen nou wel dat Afrikanerdom eers tydens die Tweede Vryheidsoorloq tot 'n volk met 'n gemeenskaplike geskiedenis gesmee is Daarna, volgens hom, is volkswordinq verder deur die prosesse van industrialisasie, politieke eenwording en staatsvorming bevestig. Hy erken egter ook dat die belangrikheid van vroe6re v oo rvalle van_ _ verset en beroepe op volkskap nie geignoreer kan word nie, hoewel dit ook nie oorskat moet word nie. Die proses van volkswording en die toenemende bewussyn daarvan onder Afrikaners strek dus wel ver teruq. Connor (1990227) se gevolgtrekking dat outonomie en onafhanklikheid liewer as deel van 'n immerdurende proses gesien moet word, geld ook vir die Afrikaner se volkswording. Die volksgedaqte loop soos 'n draad deur Afrikanergeskiedenis. By wyse van voorbeelde kan die volgende genoem word: Die term Afrikaner - om die burgers van die Nederlandse amptenary en van die nie-blanke bevolkinq te onderskei - word al deur Adam Tas en sy makkers gebruik (Van der Merwe 1945s88). Die Kaapse Patriotte van die laat 1770's en vroee 1780's praat van hulleself as "ons Afrikaners" (Giliomee 1995211). Die burgers van die Republieke van Graaff-Reinet en Swellendam (1795) verwys na hulleself as Afrikaners en as "die volk". Hulle onderskei hulleself ook deur die gebruik van Afrikaans as omgangstaal (Giliomee 1995g1G). Coetzee (19782238) wys daarop dat Van Riebeeck en die VOC allermins bedoel het om 'n "volksplanting" aan die Kaap te vestiq. "But that is exactly what happened. A new group consciousness did appear, and the Afrikaner stepped onto the stage of history." Die Afrikaner verkeer vandag onder presies daardie soort druk wat die volksbewussyn volgens Maritz (197624, 5) skerp aanwakker. Hy verkeer onder druk t.o.v. sy qodsdiens, veral in die skole. Daar word welvoorsiening qemaak vir _ godsdiensonderrig, maar die benadering is dat die kind, van sy eerste skooljaar af, aan die verskillende qodsdienste wat in Suid-Afrika voorkom, onder meer Islamisme en tradisionele Afrika-reliqie, blootqestel moet word en dan self moet kies (Roeping & Riglyne, 1999.0821-10). Daar is ook 'n seksie binne die nasionale en provinsiale onderwysdepartemente en selfs in teoloqiese krinqe wat meen dat sodaniqe blootstellinq tot 'n nuwe en eie Suid-Afrikaanse qodsdiens moet lei, net soos die beleid van nasiebou tot 'n nuwe nasie met 'n Afrika-qeori6nteerde kultuur en reliqie moet lei (Kruger 199523, 4, 5, 8, 9 en verder). So lets is teenstrydig met die Christelike lewensbeskouinq en waardestelsel waartoe die meeste Afrikaners nog behoort, selfs diegene wat die postmodernistiese beskouing bó die streng Calvinisme verkies. Ook die afskaffing van die doodstraf en die wettiging van aborsie op aanvraag word deur baie Afrikaners aangevoel as synde in stryd met hulle religieuse waardestelsel. Daarbenewens beskou sommiqe Afrikaners, soos die reqspeleerde, Potqieter (19892386-395) van Pretoria, die mensereqte-filosofie soos vervat in die Grondwet van 1996, as 'n humanistiese filosofie wat die mens as individu en sy recite prioriteit verleen en wat nie met die mens/God- verhoudinq soos in die Bybel qeopenbaar, strook nie. By die skrywe hiervan is daar by feitlik alle belanqrike Afrikaner- en Afrikaanse instansies soos die Afrikanerbond, Afrikaanse Sakekamers, die Eenheidsgroep, die SA Onderwysersunie en sy filiale, die SA Stiqtinq vir Onderwys en Opleiding, eertyds Afrikaanse universiteite, die Junior Rapportryers, die Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniqinqs, die Mynwerkersunie, die Stiqtinq vir Afrikaans, die ATKV en ander, selfs by sekere politieke partye, die oortuiging dat die ANC/SAKP-bewind besig is om Afrikaans doelbewus uit te faseer. As 'n uitvloeisel van transformasie gaan daar baie swart leerlinge wat Engels as onderriqtaal verkies na Afrikaanse skole. Sodaniqe skole is dan wetlik verplig om Engels as onderriq-medium in te voer. Weens tekort aan geld om genoeg onderwysers aan te stel, verengels hierdie skole geleidelik, soms QOU. (Mondstuk 1999.082 1-3). Dieselfde gebeur by Afrikaanse universiteite en technikons. Die SA Stigting vir Onderwys en Opleiding reik op 7 Julie 1997 'n mediaverklaring uit onder die opskrif: "Afrikaans -Pn onbeskaamde aanslaq teen die spreektaal van die meerderheid mense in Suid-Afrika." In stadsrade, provinsiale rade en die Parlement word Afrikaans toenemend uitgefaseer, trouens op alle vlakke van die owerheidsektor. Die SABC, wat ook sy Afrikaanse benaming SAUK afgeskaf het, bied 'n minimum Afrikaanse programme aan. In die sakew@reld toon selfs tradisioneel Afrikaanse korporasies 'n voorkeur vir Engels, terwyl die Engelstalige sakev&reld, histories traag om Afrikaans te akkommodeer, Afrikaanse klante, klil6nte en pasi6nte eenvoudiq die rug toekeer as hulle nie Engels wil of kan praat nie. Getalle-oorwiq speel uiteraard 'n belangrike rol. Die volgende koerantberiqte ('n seleksie uit veel meer) bied 'n bevestiging van die aanslag op Afrikaans: Algemeen "Die kortwiek van Pn moedertaal, eksplisiet of met suikerklontjies in die riet soos die ANC dit doen ... is Yn aan bande 10' van jou reg op vollediqe en verantwoordelike burgerskap" - Breyten Breytenbach (Beeld 1999.03.16s3). "Te maklik word oor Afrikaans die man qespeel, nie die bal nie. Wie hom oor Afrikaans uitlaat, word dikwels aanqeval oor sy of haar politiek, verlede, herkoms of motiewe" - Johan de Wet, redakteur (Rapport 1999.08.15E10). Onderwys "Een van die qrootste bekommernisse ander Afrikaanssprekendes is die toekoms van Afrikaans in skole" - hoofartikel (Beeld 1998.05.13). "Indien enkelmediumonderriq (lees Afrikaansmedium) afqeskaf word, beteken dit nie sleqs 'n drastiese afskalinq van Afrikaans-moedertaalonderriq nie, maar kan dit vervolqens uitloop op Enqelsmedium-onderriq" - prof. P. H. Zietsman (Rapport 1999.03.21g19). "Die mediese fakulteite van die Universiteit van Stellenbosch en van die Universiteit van Pretoria het qister (deur die ANC) in die parlement onder skoot qekom omdat hulle hoofsaaklik Afrikaans as onderriqmedium qebruik" -(Beeld 1999.08.17g8). Wat taalrelinqs (t.o.v. universiteite) betref, was die reqerinq se optrede in die verlede van so 'n aard dat dit inderdaad realisties is om op enige lewensterrein die erqste van hom te verwag" - prof Jaap Steyn (Beeld 1999.03.08g9). "Unisa se amptelike taal voortaan Engels" - (Rapport 1999.03.07s15). Die bestuur van die Kolleqe vir Onderwysopleidinqjn Pretoria het sonder eniqe onderhandelinqs die voertaal van die kollege in Engels verander" (Beeld 1997.07.08:6), "Universiteite druk Afrikaans weer uit" - (Rapport 1998.10.18E2). Afrikaans a fgeska f by Venda-universiteit" -(Beeld 1998.10.21E4). Verontregting van Afrikaans "Verontregting van Afrikaans (deur die SABC) maak van demokrasie 'n kluq" - prof Jaap Steyn (Beeld 1999.05.31g9). Staatsinstellings "Die Regerinq wil Afrikaans as verslagtaal in die howe afskaf" - (Rapport 1999.10.24g17). "Nuwe aanslag op taal (in die howe) pla FAR . " - (Rapport 1999.10.3128). "Taalregte: staatsdiens die grootste skender" -(Rapport 1999.9.5g10). "Dit is dan te hope dan daar onder Mbeki 'n einde sal kom aan die aftakelinq van Afrikaans wat so 'n neqatiewe kenmerk van die Mandela-bewind was" - prof. Jaap Steyn (Beeld 1999.06.21E9). "Herrie oor opgawestate slegs in Engels uitgestuur word" - (Beeld 1999.07.23E7). "Afrikaans kry knou oor Akpol-projek" (Beeld 1999.07.23E7; 199904248) Taalraad skop vas oor Engels in parlement" -(Rapport 1998.02.15E6). "Die Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad beskou sake soos die verengelsing van die Vrystaat se naam selfs as bewys_dat di reqerinq 'n Pfyn berekende plan' bedryf om die land in die rigting van eentaligheid te dwing" hoofartikel (Beeld 1997.06.06s10). "Poskantoor se amptelike sakegebruikstaal nou Engels" -(Beeld 1998.05.12s8). "Telkom adopts English as official language" --(The Citizen 1998.05.29). "The decision of the Land Bank that English would in future be its official language, for internal and external purposes, ran in the face of the fact that the majority of its clients were Afrikaans, the Freedom Front said yesterday" -(The Citizen 1997.11.28211). Op ekonomiese gebied is 'n deel van die Afrikaner besig om te verarm, soos later aangetoon sal word. Hy word deur reqstellende optrede uit die staatsdienste qedruk. Arbeidswette soos die Net op Gelyke Indiensneming en die Net op Arbeidsverhoudinge met hulle bepalinqs van indiensneminq volgens bevolkinqsamestellinq, kan dit vir die Afrikaner en ander blankes toenemend moeilik en selfs onmoo ntlik maak om 'n eie saak te bedryf of selfs om in die private sektor werk te kry. (Vergelyk in hierdie opsiq ook ontledings van die implikasies van hierdie wette deur onder meer die SAIRR se publikasie Fast Facts van Mei, September en November 1999.) Grondhervorminqswette en wette wat die boer aan dikwels onbillike eise van sy werkers uitlewer, tesame met geleidelike uitfaserinq van die presumpsie van onskuld soos aangetoon deur Jeffery (1998g3), plaas ook hierdie deel van die Afrikanerqemeenskap onder druk. Dit bring mee dat baie Afrikaners voel dat hulle hulle ook nie meer tot die howe kan wend nie. 'Jb Die effek van dit alles is dat daar toenemende tekens van verset en van konsolidasie in die Afrikanerqemeenskap ontstaan. Die belangrikste toets is egter of 'n groep of gemeenskap sigself as 'n volk beskou, oncleaq met welke maatstawwe hy deur volkekundiqes en ander gemeet word. Hieroor lewer die Afrikaner se geskiedenis (soos reeds met voorbeelde aangetoon) en veral sy letterkunde ondubbelsinniq uitspraak. Die digter N P van Wyk Louw noem sy koorspel Die Dieper Req (1978) "Pn spel van die oordeel oor Pn volk". Vroeere Afrikaanse digters het volk en nasie as wisselbegrippe beskou. In Diqters uit Suid - Afrika (Pienaars1947) verskyn talle qediqte wat die Afrikaner as volk/nasie aanspreek, byvoorbeeld: Jan Cilliers (Pienaar, 1947g36)g Daar's 'n nasie te lei ... Daar's 'n yolk te leer (Komaan!). C Louis Leipoldt (Pienaar, 1947s79)z Die yster het qloeiend 'n merk vir die eeue gebrand op ons yolk (In die Konsentrasiekamp). C J Langenhoven (Pienaar, 1947s146)g Jou volk nie goed qenoeq? (Aan die Renegaat). Theo Wassenaar (Pienaar, 1947s230)g Sod het bepaal ons moet 'n nasie wees (By die Mylpaal). Afrikaner-qeskiedskrywers, onder hulle die na wie in die loop van hierdie hoofstuk verwys is praat konsekwent van die Afrikaner as 'n volk. Portret van die Afrikaner vandag Die verlede is belanqrik, maar die hede belanqriker. Dit qaan op stuk van sake oor 'n strategie vir die hedendaaqse Afrikaner in sy heersende omstandiqhede. Daarom is dit belanqrik om na die Afrikaner te kyk soos hy nou daar uitsien. Daar kan min twyfel wees dat die Afrikaner onder druk verkeer. Sommiqe wetqewinq maak dit toenemend moeiliker vir die verwesenliking van Afrikaner-selfbeskikkinq. Dit geskied veral kraqtens die artikels in die Grondwet wat diskriminasie veroorloof om, s oos dit gestel word, qelykheid op alle terreine te bewerkstellig. Op 'n perskonferensie in Pretoria het Dullah Omar, destyds nog minister van justisie, dit verlede jaar so qestel: "To create equality, the notion of a minimalist state is totally inappropriate. We need a government that is interventionist and which has real power to address the massive inequalities" (Fast Facts, SAIRR, Junie 1998). Mnr. Steve Tshwete, destyds minister van sport en ontspanninq, het die ANC-beleid by 'n ander geleentheid met die woorde qedefinieer: "There is going to be interference in every sphere of life in South Africa" (Fast Facts, SAIRR, November 1998). Die beoogde Wetsontwerp op die Bevorderinq van Gelykheid dek feitlik elke lewensterrein, soos indiensneming, onderwys, qesondheid, private klubs, assosiasies, vennootskappe, die media, pensioene, aftree-annuiteite, die bankwese en eiendom. Ander wetgewing wat inteqrasie afdwing en alles aan die formule onderwerp dat dit "die samestelling van die bevolking" moet weerspieel, is onder meer die SA Skolewet, die Wet op Verdere Onderwys en Opleiding, die Wet op 1VV Nasionale Onderwys, die Kieswet, die Wet op Arbeidsbetrekkinqe, die Wet op Bejaardes, die Witskrif oor Transformasie in die Staatsdiens, en dies meer. 'n Verdere tendens in wetgewinq is dat die onus toenemend op die beskuldigde geplaas word om sy onskuld te bewys. "Bit by bit," s@ die bekende navorser en skrywer van The Truth About the Truth Commission, Anthea Jeffery, "the presumption of innocence is being removed from key areas of our law ... It reverses the onus of proof in each instance ... In so doing it undermines a cardinal principle of justice -- the presumption of innocence until guilt is proved" (Fast Facts, SAIIR, Mei 199S.) Die implikasie is kommerwekkend, naamlik dat dit vir die Afrikaner al moeiliker word om hom tot die regsprosesse en die howe te wend in sy strewe om erkenning van sy selfbeskikkinqsreq. Sou die ANC/SAKP-regering sy beleid en wetgewinq tot voile konsekwensies voer, kan dit die Afrikaner se opsies tot twee reduseer: Hy moet inskakel by die qedwonge proses van akkulturasie en Afrikaniserinq, deel van die re6nboognasie word; Of hy moet hom tot versetstrategie wend. Dit beteken onder meer verset in verskillende vorme, om dwanq op die Regering uit te oefen. Onderstaande is, tensy anders vermeld, gegrond op 'n referaat deur Hermann (1998: 1-16). Die gegewens is volqens hom gegrond op statistieke uit verskeie bronne en aannames uit statistieke wat "meesal alleen as aanduidings gesien moet word". 1 0 1 1. Demografiese besonderhede Die Afrikanerbevolkinq in Suid-Afrika beloop tans sowat 3 100 000 mense. Dit is 60% van die blanke bevolking van sowat 5 100 000 of 6% van die totale bevolking. Hulle is von:lens benaderde syfers van die Statistiek SA (SSA) soos volq oor die land versprei: Wes-Kaap 520 000 (177.); Oos-Kaap 180 000 (67.); Vrystaat 310 000 (10%); Natal 200 000 (77.); Noord-Kaap 100 000 (3%); Noordwes 200 000 (7%); en die res van die gewese Transvaal 1 500 000 (50%). Sowat 89% Afrikaners is verstedelik. Slegs sowat 350 000 woon op die platteland. Die Afrikaner se qetalle is aan die afneem weens 'n negatiewe qeboortesyfer. Die totale fertiliteitsyfer het op 1,948 teen 1985-90 reeds tot onder die verplasings- of instandhoudinqskoers van 2,1 qedaal (Hermann 1998s2). Die Afrikanerbevolkinq het vanaf 536 000 in 1904 tot 3 037 700 in 1996 gegroei met 'n qeprojekteerde 3 257 700 in 2004. Die bevolking het slegs in drie jare 'n groei van meer as 2% qetoon, naamlik 2,50% in 1911 (net na Uniewordinq); 2,20% in 1926 (tydens die eerste Nasionale Party-regering); en 2,20% in 1951 (kort na die Nasionale Party-oorwinninq in 1948). In 1936, aan die einde van die Depressie en die drooqte, was die groeikoers 1,75. In 1991 het dit tot 1,02 gedaal en in 1996 tot 0,80. Volgens Sadie se projeksies sal dit tot 0,06 in die jaar 2016 daal. Gedurende die vyf jaar tot 1998 het die manlike komponent van die bevolking met 140 verminder en het net die vroulike bevolking vermeerder. Sadie wyt die 11) .,::: dalende qeboortesyfer aan die ekonomiese onsekerheid onder die nuwe politieke bedelinq. Von:lens Mostert en Van Tonder (Hermann, 199823) kan die bevolking tot 1 700 000 in 2037 en 700 000 teen die middel van die twee en twintiqste eeu daal. Dit beteken von:lens Hermann die Afrikaner het dan effektief van die toneel verdwyn. 'n Analoqie met die klein qetalle van die Indi6rbevolkinq is nie qeldiq nie omdat laasgenoemde 'n konsekwente positiewe qroei toon vergeleke by 'n neqatiewe groeikoers by die Afrikaner. Die qetalle-afname kan net qestuit word as die kindertal tot 3 of 4 per qesin vermeerder. Terwyl 34,9% van die Afrikanerbevolkinq in 1950 onder 14 jaar was, het dit in 1991 tot 24,2% gedaal en sal dit na skatting in 2016 slegs 17,2% wees. Daarteenoor het die bevolking van bo 65 van 5,4% in 1970 tot 8% in 1991 en volgens projeksie tot 13,5% in 2016 qestyq. Dit beteken dat daar tussen tans en die jaar 2016 ongeveer 200 000 meer bejaardes en 100 000 minder kinders sal wees. Luidens Suid-Afrikaanse statistiek woon tussen 12 per sent en 20 persent van alle Suid-Afrikaners met tersi@re opleidinq moontlik reeds00 rsee, aldus die navorsinqsverslaq Brain Drain: New Data van die Universiteit van Kaapstad. Luidens Suid-Afrikaanse statistieke het 82 811 mense tussen 1989 en 1997 die land permanent verlaat, maar die navorsers het gevind die syfers is 233 609 (Beeld 1999.12.18g5). Onder hulle is baie Afrikaners. Afrikaners wat die land verlaat is uit die aard van die saak meesal brofessionele en hooq gekwalifiseerde mense._ _ 103 Beroepe Vonlens die Sentrale Statistiekdiens (soos aangehaal deur Hermann 1998g4 - 5) is daar onqeveer 1 400 000 ekonomies aktiewe Afrikaners op die volgende terreine: toesighouers, myn- en fabriekswerkers 120 000; ambagsmanne 225 000; klerke en verkope 540 000; vervoer, aflewerinq 40 000; professioneel, tegnies 220 000; bestuur en administrasie 120 000; boerdery 60 000; onqespesifiseer 75 000. In die professies is daar 48 000 onderwysers, 2 400 tegniese kolleqe-dosente, 2 100 onderwyskolleqe-dosente, 3 400 technikon-dosente, 6 000 universiteitsdosente, 8 000 medici, 2 500 tandartse, 9 000 ingenieurs en 18 000 ingenieurstegnici. In die staats- en staatsverwante dienste werk waarskynlik 300 000 Afrikaners, oftewel 21% van die 1 400 000 wat ekonomies aktief is Laasgenoemde syfer toon ook hoe kwesbaar die Afrikaner is ten opsiqte van die reqerinq se regstellende optrede. Afrikaner in die ekonomie Von:lens die Afrikaanse Handelsinstituut behoort tussen 15 000 en 20 000 van die sowat 250 000 besighede in die land aan Afrikanerbelange (Hermann 1998g5). Onder die 200 qrootste besighede op die Johannesburgse effektebeurs het 32 'n Afrikaanse aqtercirond. Genoteerde werklike Afrikanerbesighede is min. Swartes se ekonomiese bemaqtiqinq, aktief deur die qroot bankqroepe gesteun, is wat cienoteerde besighede betref, besig om Afrikaners verby te steek. Hulle beheer reeds 5% van die bates op die Johannesburgse Effektebeurs in 26 maatskappye en het 'n belangrike aandeel in nog 48 ander. 104 Daar word tans sowat 20 swart bemaqtiqingstransaksies per maand qesluit. Afrikaners se bydrae tot die Bruto Binnelandse Produk is waarskynlik tussen 20% en 25%. In die vroee sesticierjare het Afrikaners onqeveer 10% van die ekonomie beheer en dis von:lens Hermann vandaq "waarskynlik nie veel meer nie". Afrikaners betaal waarskynlik tussen R20 miljard en R25 miljard van die totale R67 miljard aan persoonlike belastinci. Die qemiddelde maandelikse verdienste van Afrikaners word op ongeveer R6 500 gestel, hoewel ±10%, meesal vroue, in 1995 minder as R1 500 per maand verdien het. Bereken aan die hand van die Arbeidsmark-kommissie se syfers kan Afrikaner- werkloosheid op tussen 150 000 en 200 000 gestel word, d.w.s. 12% tot 15%. Die Afrikaner is baie sterk in middel- en senior bestuur verteenwoordiq. Die Wet op Beroepsgelykheid, wat werkgewers tot 'n vyfjaarplan van regstellende optrede verpliq, gaan die Afrikaner en ander blankes eqter ernstig raak. Veral jonqmense sal baie moeilik goeie poste kry. Aan die positiewe kant word selfs cies@ dat Afrikaanssprekendes 'n oorheersende rol in die sakew@reld speel. Volciens AMPS (All Media Products Survey) se 1997- syfers beloop hulle gesamentlike jaarlikse inkomste R93,8 miljard teenoor die Enqelssprekende groep se R88,7 miljard (SakeRapport 1998.10.04E3). Hulle is ook die bedrywigste op die aandelebeurs en is ciroot qebruikers van finansi6le dienste (SakeRapport 1998.02.08E6). Die welvarendheid geld waarskynlik 'n bevoorregte minderheid. Die negatiewe teenkant sien daar heelwat anders uit. Hermann (1998E15) s@ die uitrangering van Afrikaners uit zoo beskermde poste sal vanselfsprekend op die kort en medium termyn neqatiewe gevolge hg. Volgens Dries Bruwer, oud- voorsitter van die Transvaalse Landbou-unie, het minstens 50 000 Afrikaners teen April 1997 reeds hulle werk weens reqstellende optrede verloor. Kragtens projeksies kan tot • 500 000 oor 'n tydperk van vyf jaar so geraak word (The Citizen 1997.04.14E17). Verarminq onder Afrikaners, grootliks aan regstellende optrede toeqeskryf, neem kommerwekkende afmetinqs aan, veral sedert 1995. Dit herinner aan die vroeb jare dertig se depressie (Rapport 1998.02.08E2). 'n Ondersoek deur die koerant het op "ontstellende qevalle van werkloosheid, prostitusie en jammerlike armoede" afgekom, selfs van Afrikanerouers wat hulle dogters as prostitute strate toe stuur sodat daar "brood op die tafel kan wees". 'n BBC-verslaggewer, Fergal Keane, het die Afrikaner in 'n televisieprogram "'n yolk wat verdwyn" genoem, mense met die onmiskenbare reuk van verslaan te wees. Hulle word deur die swartes verag en die wit liberaliste is te besig om hulle eie rykdom te beskerm. Die armblankes het geen politieke leiers om hul saak te stel nie (soos aangehaal in Rapport 1998.02.01E27). Die versorging van bejaardes in ouetehuise het deur die drastiese vermindering van staatsubsidies "by 'n kruispad gekom' (Rapport 1997.10.05E12u 2000.01.30E2u Beeld 1999.04.16E9; The Citizen 1999.12.03E4) "Ons moet so spoedig moontlik op ons eie bene kom," Hermann "-vergeet van aanhoudende vertoe tot die regering, en in die Jig van bogenoemde 'n staat binne 'n staat vorm: eie 10b besiqhede, eie onderwys, eie qesondheidsdienste, eie plaaslike bestuur, eie veiliqheidsdienste, ens. "Alles moet sover moontlik op 'n winsbasis qedoen word, wear nodiq qesteun deur eie, vrywilliqe belastinq ... Die Afrikaner het nie net 'n politieke probleem nie, maar veel eerder 'n ekonomiese probleem en dit sal veral vorentoe baie siqbaar en voelbaar word." 4. Landbou Volgens die Suid-Afrikaanse Landbou-unie is onqeveer 83% van die land se 60 000 blanke boere Afrikaanssprekend (Hermann 1998:7). Van die 60 000 blanke boere is daarom sowat 50 000 Afrikanerboerp. Om en by 16 000 van die totale soo 000 plaasarbeiders is blank. Hoewel die Afrikaner dus steeds sterk verteenwoordiq is in die landbou (± 50 000), is die tyd van qroot qetalle ryk boere verby. Talle voer 'n opdraande stryd en sekwestrasies is alqemeen. Bruto inkomste uit boerdery beloop R33 miljard, d.w.s. R666 000 per boer. Afrikaners se boerderybates was in 1997 ± R73 miljard met 'n skuldlas van ± R17 miljard. Daar was teen die einde van 1997 250 kooperasies met 'n omset van R24 miljard per jaar. Tesame met die Landboubemarkinqsrade het dit 'n belangrike ekonomiese kraqpunt in die landbou qevorm. Die rade is eater aan die einde van 1997 afgeskaf terwyl die kooperasies uit vrees vir nasionalisasie van reserwes en vir die nuwe kooperasiewet haastig na maatskappye oorskakel. Teen April 1998 het 40 reeds oorqeskakel en was nog 40 in die proses van or.:) rskakelinq. Dit moet, volqens Hermann (199828), 107 onvermydelik daartoe lei dat die boere qrootliks beheer van kooperasies verloor. Boere is in die nuwe bestel ook veel meer aan ekonomiese siklusse blootqestel. Die ciroot staatsuitqawes aan opheffinq van agtergeblewenes laat ook min simpatie en finansible hulp uit die staatskas vir klimaatqeteisterde boere oor. Op die koop toe bemoeilik wette soos die op arbeidsverhoudinqe, basiese diensvoorwaardes, verblyfreg en water sake qrootliks vir die boer. Die regering se grondhervormingsbeleid waardeur grond na swart boere oorgedra word, sal in die komende jare die Afrikaner se bodemreg ernstig aantas. 5. Onderwys Afrikaners is oor die alqemeen akademies goed bekwaam, met ± 800 000 qematrikuleerdes, 250 000 diploma-houers en 200 000 gegradueerdes (Sentrale Statistiekdiens 1997). Die toestand kan in die toekoms ernstig verswak Afrikanerkinders op skool is verreweg in die minderheid, naamlik tussen 550 000 en 600 000 teenoor 'n miljoen Kleurlinge en 10 miljoen swartes in 1998. Swart kinders neem met 17 000 per jaar toe, blankes neem af met 9 000. Prof Sadie (Hermann 199828) meen dat onderriq in Afrikaans uiteindelik onuitvoerbaar sal word. Daar is volgens die Independent School Council of SA 800 private skole, waaronder slegs enkeles Afrikaans. Daar is wel meer as 40 Christelike Volkskole en 'n cierincie aantal ander Afrikaanse private skole. 1UU Die voldende tabelle toon die studentesamestelling, Indibrs uitclesluit, teen die einde van 1997 in die tradisioneel Afrikaanse en enkele ander universiteite (Edusource 1997)g BEVOLKINGSAMESTELLXNG VAN SEKERE UNIVERSITEXTE 1997 UNIV. DLANVES % SWART % I LEUPLING % TOTAAL OVS 6 226 66 2 749 29 475 5 9 509 POTCH. 7 490 75 2 210 22 266 3 9 963 PRETORIA 19 163 76 5 21 240 1 25 183 RAU 9 385 40 12 748 55 ,543 23 199 STELLENB. 12 888 82 713 5 1 884 12 15 663 WITS 8 816 52 5 563 33 323 2 17 013 KAAPSTAD 8 142 53 4 060 27 2 096 14 15 296 Daar is ± 75 000 Afrikaanse studente. Die totale getal studente is 368 000 van wie 190 000 (52%) swart. DIE AANTAL EN PERSENTASIE BLANKES AAN DIESELFDE UNIVERSITEITE 1990 1993 UNIV. 1990 1993 109 OVS 8 975 97 8 205 91 POTCH. 8 279 96 8 405 87 PRETORIA 22 811 99 20 941 94 RAU 8 491 94 Nie beskikbaar nie STELLENB. 13 083 95 13 144 92 WITS 13 814 76 12 252 68 KAAPSTAD 9 795 72 9 :2-3 :2 65 Totale aantal studente 302 041. Die studentesamestellinq aan technikons (Indiers nie aanqedui) het reeds meer verander, soos in die onderstaande tabel aangetoon. STUDENTESAMESTELLING AAN SOMMIGE TECHNIKONS 1997 TECH BLANKES % SWART KLEURLING % TOTAAL OVS 2 616 39 3 861 57 276 4 6 768 P.E. 3 145 37 4 263 50 1 017 12 8 538 VAALDPIEH.2 994 26 8 220 71 152 1 11 510 zzo PRETORIA 8 210 48 8 337 49 232 1 16 977 KAAP 5 620 57 1 521 15 2 562 26 9 916 Totale studente 193 700; totaal Afrikaans 35 000; totaal swart 121 209 = 63%. Die persentasie blankes was in 1990 soos volg: OVS 97,6%; P.E. 76,3%; VAALDRIEHOEK 92,7%; PRETORIA 97,5%; KAAP 88,5%. Totale getal studente: 84 388. Die getal blanke studente by tradisioneel Afrikaanse universiteite het tussen 1990 en 1997 met 3 439 (6%) gedaal en by oorweqend Afrikaanse technikons met 2 681 (13%). By Wits was die daling 36%, by Kaapstad 17% en Vrystaat 30%. Taalstatistieke (Sadie, 1996) Huistaal: Afrikaans as huistaal 5 752 000; Engels 3 436 700; Swart tale 27 831 700; ander 715 900. Projeksie 2011: Afrikaans 6,7 miljoen; Engels 4,0 miljoen. Taalvaardigheid (1991): Afrikaans 15 189 400; Engels 15 073 100. Persoonlike inkomste (as 'n persentasie van die totaal vir die bevolking) volgens huistaal: Afrikaans 36,5; Engels 34,2; Swart 26,5; ander 2,8. Laasgenoemde statistiek kan volgens Sadie as optimisties gesien word. "Die eniqste wesentlike qevaar is 'kernrot' Afrikaners wat hulle moedertaal minaq om politiek-korrek en die nuwe regerinq ter wille te wees." Afrikaanse gedrukte media, sirkulasie en leserstal (NPU) 111 Koerante per uitgawe (leserstal in hakies): Rapport 377 000 (1 580 000); Die Burger 80 000 (240 000); Volksblad 30 000 (120 000); Beeld 100 000 (480 000). Tydskrifte per uitqawe: De Kat (maandeliks) 21 857; Finansies & Tegniek (weekliks) 24 503; Huisgenoot (weekliks) 487 978; Insig (maandeliks) 7 977; Keur (weekliks) 61 771; Landbouweekblad (weekliks) 49 410; Rooi Rose (twee-weekliks) 128 095; Sarie (twee-weekliks) 178 914; Stywe Lyne (maandeliks) 25 950. Dit is, sgi Hermann (1998:12), duidelik dat die invloed en rol van 'n paar van hierdie publikasies betekenisvol is Die qehalte en inhoud van die Afrikaanse publikasies weerspie61 waarskynlik die belanqstellinq van die Afrikaanse lesers. 8. Misdaad Die misdaad-milieu is ook vir die Afrikaner, as deel van die totale bevolking, tersaaklik. Hy bevind hom in 'n onvriendelike, gevaarlike omqewinq met al die implikasies wat dit inhou. Vanaf 1994 tot 1997 is daar volgens die South African Institute of Race Relations (SAIIR) 103 839 moorde in Suid- Afrika gepleeg, 24 588 in 1997 (1998:29). Die aantal moorde per 100 000 van die bevolkinq in verskillende provinsies vir 1997, was: Oos-Kaap 64,2; Vrystaat 44,4; Gautenq 76,1; KwaZulu/Natal 67,8; Mpumalanqa 38,9; Noordwes 38,0; Noord-Kaap 71,6; Noordelike Provinsie 16,9; Wes-Kaap 80,2; RSA 56,9. Von:lens die amptelike verslaq vir Januarie tot Junie qevorm word nie (Onderhoud Liebenberg, 2000). Die sterk steun vir selfbeskikking blyk wel uit 'n meningspeiling tydens die laaste ses maande van 1998 wat deur Opdatum Opnames namens die Volkstaatraad qedoen is en deur prof. Lawrence Schlemmer vertolk (Beeld 1999.03.12E4). Daaruit blyk dit dat meer as 75% van alle Afrikaanssprekendes in die drie uitqekose qebiede in Pretoria, Mpumalanqa en die Noordelike Provinsie "die reg van Afrikaners om op selfbeskikking in die een of ander vorm aanspaak te maak", steun. Die opname is op taalgrondslag qedoen en ras of etnisiteit is nie in aanmerkinq qeneem nie. Dr. Steyn Steenekamp van Opdatum Opnames het toegegee dat daar min qekleurdes tussen die respondente kan wees en dat die prentjie anders kan lyk indien 'n soortqelyke peiling in die Wes-Kaap qedoen word. Die belanqrikste bevindings is Meer as 70% van alle Afrikaanssprekendes wat ondervra is, steun die beqinsel van gebiede in die land waar Afrikaners 'n groot mate van kulturele selfbeskikking, insluitende onderwys, kan Di6 selfbeskikking is nie op 'n onafhanklike volkstaat gegrond nie, maar selfbeskikking binne die grense van Suid-Afrika. Amper 'n derde het qeen twyfel oor hulle steun vir selfbeskikking nie en minstens nog 'n derde sal dit steun indien 'n verskeidenheid probleme uitgestryk kan word. Minder as 'n vyfde van alle respondente sien die toekoms as positief; meer as die helfte is baie swartqallig. Net 7,7% van die respondente is tevrede met die 1 1b voortbestaan nie. Hulle is besorg daaroor dat hulle wil om hulleself te bevry van apartheid, hulle aanvaarding van onderhandeling as die wyse waarop hulle ideaal bereik kan word, hulle instemminq om mag oor te gee en aan demokratiese prosesse deel te neem, nie op die wyse wat deur die Ak koord (Accord,1994) beoog word, beloon is nie. Die Akkoord is 'n ooreenkoms wat voor die verkiesing in 1994 tussen die Vryheidsfront, die Nasionale Party en die ANC aangegaan is en waarin voorsiening qemaak word dat Afrikaners hulle vir selfbeskikking mag beywer. Hulle qlo dat hulle, ingevolge verskeie internasionale konvensies, baie VN-resolusies en -verklarings, en die internasionale reap op eksterne selfbeskikking geregtiq is Dit beteken ander meer dat hulle deur die reboring en die internasionale gemeenskap qemagtig moet word om * te begin am hulle eie sake te bestuur, hulle eie besluite te neem en hulle eie ontwikkeling te beheer; en * hulle internasionale status oareenkomstig die vertolkings van die VN- en ander verdrae te kies. Volgens Jooste (199729) is die vernaamste kwessie in di6 verband die implementering van selfbeskikking op so 'n wyse dat dit "die drie miljoen Afrikaners, verdeeld soos wat hullo is in hulle sieninqs van betrekkinge tussen hulle en die staat, in staat sal stel om hulle ideaal van konstruktiewe deelname aan ontwikkelinq, vrede en sekuriteit in Suider- Afrika te bereik". Hermann (1998g16) meen die Afrikaner se huidige situasie_ is vergelykbaar met 'n oorlogstoestand, 'n oorlewingstryd. 1 1 b Regs of links, verliq of verkramp is volqens hom nie ter sake nie, wel laertrek teen die bedreiqinge. "Die situasie waarin Afrikaners hulleself bevind, is baie netelig. Hierdie situasie het myns insiens nie net ontwikkel as gevolq van die huidige politieke situasie nie. Trouens die huidige situasie help dalk om ons me oop te maak, benadruk die noodsaak van Pn ideaal, 'n visie, 'n plan, 'n strategie en dwing ons om te vra: Naarom is ons hier? Nat is ons roeping?" Die uitslag van die 1999-verkiesinq het nie die twee politieke partye wat selfbeskikking voorstaan, bequnstiq nie. Die Vryheidsfront het drie en die Afrikaner-eenheidsbeweging een setel in die Nasionale Vergadering verower (The Citizen, 1999.06.18s2). Dit is algemeen as 'n aanduiding beskou dat die Afrikaner nie in selfbeskikking belangstel nie, dat die volkswil nie daar is nie. Altesame 172 847 Afrikaners het eqter wel vir selfbeskikking qestem. Die volkswil word dikwels deur 'n kern-minderheid verteenwoordiq en as daardie qroep suksesse behaal, groei dit stelselmatig om so 'n kernqroep. Na aanleiding van 'n opname wat hy besig was om in opdrag van die Vryheidsfront te doen, het Schlemmer (onderhoud 1999g11g22) die volgende ontledinq van Afrikanerinqesteldhede soos deur die verkiesing geopenbaar, gegee: Groep een: 'n Klein maar invloedryke groepie, veral Afrikaanse akademici en beroepsmense, asmede die wat in regeringsdiens aanbly, het die nuwe bestel aanqeqryp en eintlik 'n baie doelbewuste aanpassing qemaak. Onder hulle is van die geesdriftiqste ondersteuners van die nuwe bestel. Groep twee: Hulle is die grootste enkele groep en \ A ,• • , 2)1' • '.. :.: ;•:.t4 . .1 , \ • ,-;•:" • - , sib • Z: r..) 1.7 f:,•) f 9:7 , , srli N • ''1,11.'"'"7 ,F0,' ;•'' I r!-- )V Z7, 1-S:./.•• t. r i .k „ .20 91 ,1 i'f• 1 ".:•E (.7.; i i.77;.- ; 21 --o-Lsh...L f7.)(-1 n b b .•• t-; !....; ; 1F41!F ,T*. • • `..17 n • (.1 CA; •'•.' • • 1 • ,q. • r. . Z•V 2 1 :4: [!eeeT,. t - : : •V`7' i . • 1 ' 7: C. -2 i.J, ^ - )e . • 1.-;: — • r : 11/ aanvaar die nuwe bestel met neutrale emosies, as't ware met passiewe cielatenheid. Hulle het probleme met misdaad, hoe belastings, swak administasie e.d.m., maar voel dat so bale foute onder apartheid gemaak is dat niks beter verwaq kan word nie. Hulle ondersteun nie die bestel nie, maar beskou hulleself as 'n minderheidsqroep wat nie op 'n beter posisie aanspraak kan maak nie en soek na maniere om skadebeheer toe te pas. Hulle het vir die Demokratiese Party qestem, nie omdat hulle hom as 'n alternatiewe regering sien nie, maar wel as 'n effektiewe opposisie wat hulle frustrasies verwoord. Hierdie ciroep is, soos die Jode, Grieke en ander minderheidsqroepe in die land, sterk toeqewyd aan hulle taal, kultuur, qodsdiens e.d.m. Hulle verwaq nie dat hulle kultuurbelange in die huidiqe opset spesiale bevoordelinq moet kry nie, maar wel dat hulle toegelaat moet word om dit te beoefen en dat nie teen hulle gediskrimineer moet word nie. Derde groep: Hulle bestaan uit baie skakeringe. Onder hulle is diegene wat die politieke opset aanvaar maar 'n positiewer gesindheid op amptelike vlak jeens hulle taal en kultuur wil h@. Hulle staan vir veel sterker qelykbereqtiqinq vir taal, onderwys, kultuur. 'n Tweede faksie binne die qroep eis bogenoemde, maar ook veel meer. Hulle maak aanspraak op effektiewe maqdeling, op binnelandse selfbeskikkinq. Die derde deel bestaan uit wat Schlemmer noem "Pn kermis van gesindhede" wisselend van voorstanders van interne territoriale selfbeskikking tot volkstaters, van diegene wat wil onderhandel tot die wat met fisieke weerstand dreiq. Hulle ly aan geweldicie frustrasies en baklei onder mekaar. Hulle het nie 'n strategie nie en is nie bewus van die leemte nie omdat daar sedert 1948 nog nooit 'n Afrikanerstrategie oor selfbeskikking bestaan het nie. Die regering het alles vir hulle besluit en alles qedoen. Vierde groep, nl. die jeuq. Hulle sluit diegene tussen 15 tot 24 in en wil as Afrikaners ook deel van die nasionale jeug wees. Hulle wil "cool" en "with-it" wees. Deel van die Afrikaner se probleem, aldus Schlemmer, is dat hy te goed aangepas het by die na-oorloqse (1902) situasie en te voorspoediq geword het. Dit was ook die qeval met die Skotte, wat nou vind dat hulle hulle eie kultuur verloor het. Die Iere, daarenteen, wat swaar gekry het, meer teen gediskrimineer is en aan armoede onderworpe was, het hulle eie kultuur behou. Die volkswil as deurslaggewende faktor in strategie Wanneer daar oor 'n strategic vir Afrikaner- selfbeskikking besin word, is miskien die belanqrikste vraag of die Afrikaner die wil tot selfbeskikking het. Die beste strategic en die mees formidabele vermoens word kragteloos en dus nutteloos as die wil om homself te handhaaf en vir sy ideale en recite te stry, ontbreek. Sekere stellings en aanhalings word onder hierdie hoof herhaal terwille van samehang en die belangrikheid van die onderwerp. Garnett (1970z3) verklaar dat dit wat die uiteindelike deurslaq in 'n konflik gee, is nie wie reg is nie,_ maar "whose will is going to prevail". Die nasionale wil, s@ Du Toit (1990:23), is die fondament waarop die nasionale strateqie geformuleer en suksesvol deurqevoer word. Clausewitz (datum nie vermeld:345 — 346) verklaar dat as jy jou vyand wil oorwin, moet jy jou poqinq daartoe meet aan die krag van sy weerstand. Daardie vyandelike weerstand kan uitgedruk word as die produk van twee onafskeibare faktore: die totale middele tot sy beskikking en die krag van sy wil. Kirby (1993E341 - 344), president van die Internasionale Vereniqinq van Juriste, is dikwels met die probleem om tussen volk en groep te onderskei, qekonfronteer wanneer hy in internasionale dispute oor selfbeskikkinq en afskeiding moet arbitreer. Hy het 'n lys van vier maatstawwe aan die hand gedoen om te bepaal wat 'n volk is. Opvallend is die nadruk wat hy op die belangrikheid van die wil om as aparte volk beskou te word, plaas. Tereg s@ Cline (1975E98) dat "a nation with no strategy at all and no will whatsoever could hardly. exist." Wil is egter nie 'n losstaande komponent in die volkpsiqe nie. Dit is nie iets wat op sy eie kan bestaan nie. Dit is onlosmaaklik gekoppel aan en afhanklik van dinge soos die volk se waardes, sy verbondenheid met sy geskiedenis, sy etniese samehorigheidsqevoel en les bes, sy leierskap en die wyse waarop doelwitte, strewes en ideale wat in korrelasie met sy identiteit en kultuur is, helder en duidelik deur sy leierskap vir hom uitgestippel word. Met ander woorde, die volkswil is van qeinspireerde leierskap en aangrypende doelwitte afhanklik. 1 Cline se formule Daar word eers ingegaan op die plek wat die wil in Cline se formule vir waargenome maq. inneem. Daarna word op verbandhoudende aspekte van Afrikaner-volkswil qelet. In sy boek World power asessment. A calculus of strategic drift, maak Cline van 'n algebraiese formule qebruik wat soos volq lui: Pp = E M) X ng 14) Pp = Perceptive Power C = Critical Mass, i.e. Population and Territory E = Economic Capability M = Military Capability S = Strategic Purpose W = Will to Pursue National Strategy. Woordeliks uitqespel, lui dit dan soos volq: Maqspersepsie is gelyk aan die som van die kritieke massa, d.i. bevolking plus territoriale gebied, ekonomiese en milit@re vermo6 vermeniqvuldig met die som van strategiese doelbewustheid en die wil om nasionale strategic na te streef. Eintlik is dit ook wat Clausewitz bedoel as hy praat van die produk van twee onafskeibare faktore: die totale middele tot sy beskikking en die krag van sy wil. Cline pas sy formule op state en interstaatlike verhoudings toe. Dit is egter in verskeie opsiqte ewe toepaslik op volke en etniese groepe wat binne veelvolkiqe of pluralistiese state om selfbeskikking beding. Wat vir die nasiestaat in verhouding tot ander state geld, kan in belangrike aspekte ook geld vir volksqroepe onderlinq en die magsewewig tussen 'n etniese groep of yolk in 'n veelvolkige 121 of pluralistiese staat en die sentrale regering. Dit sou ook geld in die qeval van die tirannie van die meerderheid, d.w.s. waar 'n klein volkie politiek staatloos is omdat 'n qroot andersoortiqe kulturele en rasse-meerderheid demokratiese verwisseling van regering onmoontlik maak. Dit is ook belangrik om uit te wys dat dit wat Cline "national purpose" oftewel nasionale doelbewustheid noem, juis ten nouste saamhang met doelwitte wat deur strategie bepaal word. Vandaar die belanqrikheid van strategie naas wil in die formule. Doelwitte en strewes waarmee die volk nie kan vereenselwig nie, is eerder teenproduktief. Daarteenoor is dit wat spontane aanklank by die volk vind, 'n dinamiese dryfveer om die nasionale wil tot 'n deurslaqqewende faktor te aktiveer. Die volkswil moet op die verwesenliking van positiewe ideale, strewe, en doelwitte ingestel wees. Om uit vrees en met selfbeskerminq as doelwit op te tree, werk teenproduktief. Dit spreek uit die volgende stelling van Cline (1977:9), naamlik: "A nation must not become mesmerized by the power potential of an adversary. An obsessive preoccupation with hostile governments can lead to error, either through exaggerated fear of the dangers they present or through anxiety to placate them." Dit is uiteraard 'n voordeel as 'n minderheidsvolk in 'n gekonsolideerde territorium saamgetrek is Dit hoef egter nie deurslaggewend te wees nie en is in alle qeval 'n gegewe wat deur menslike optrede verander kan word. Cline (1997:15) stel dit so: "Human beings are generally more important than land in most cases, since they are mobile and vocal and can bring their enterprises to bear on other human beings." Die bepalende faktor is dus menslike optrede wat deur doelstelling en wil - of die gebrek daaraan bepaal word. Wat dus ookal die somtotaal van die eerste drie elemente van die Cline-formule, die finale berekening sal gewysig word deur die doeltreffendheid van nasionale strategie6 en nasionale wil, s@ hy. 'n Volkswil is uiteraard net moontlik mits die betrokke groep homself as 'n volk ervaar en definieer. Hieraan gee Cline erkenninq wanneer hy s@ dat 'n qroep mense 'n volk of nasie vorm omdat hulle benewens hulle individuele doelwitte in die lewe, oorkoepelende qemeenskaplike strewes deel. Nie almal in 'n nasie/volk hoef met al hierdie breer doelstellings akkoord te qaan nie, maar daar is 'n algemene riqtinq of neiging merkbaar in elke gemeenskap, of dit nou duidelik qeartikuleer is of nie. Die meeste nasionale doelwitte het met huishoudelike sake soos die verdelinq van rykdom en die ewewig tussen owerheidsgesag en burgerlike vryheid te make. Strategie kan soms niks meer wees nie as bloot 'n gedragspatroon wat die algemene kulturele norme van die gemeenskap weerspieel. In tye van opstand en oorloq is dit egter deeqlik qeartikuleer. 'n Nasie/volk kan in die toepassing van sy beleid en nastrewing van sy doelwitte Of doeltreffend Of onbeholpe wees, "depending on the political will of the people as expressed in their national decision-making". Die nasionale 1:23 wil kan 'n besondere strategic verenigd en geesdriftig steun, of dit kan traag en onseker wees. "The degree of energy and coherent behavior in a body politic is the main cause of its success or failure" (1977:97). Die leiers van die volk speel ook 'n belangrike rol. Cline s@ dat die vasberadenheid van die nasionale wil deels daarvan afhang of strategiese doelwitte wyslik qeformuleer en effektief verduidelik is in terme van nasionale belanq. Hierdie formulering en verduideliking van strewe en strategic is uiters belangrik en is die funksie van 'n regering of ander organisasie wat verteenwoordiqend van die volk is Daar is 'n wederkerige verhouding tussen die volkswil en die drie materiele komponente van effektiewe mag, naamlik kritieke massa, ekonomiese en milit@re vermoe. Cline (1977:97) verduidelik dat waar die effektiewe wil teenwoordiq is, dit 'n vermeniqvuldigende uitwerking op die ander elemente van nasionale vermoe het. Geld die teenoorqestelde egter, as die nasie/volk strategies verward is en daar 'n willoosheid bestaan om 'n beleid te volg, verswak dit die waarde en trefkrag van die ander elemente ooreenkomstiq. In 'n hipotetiese geval waar die waarde van S + W = 0 is, sal 'n zero vermeniqvuldiqer 'n zero Pp gee, ongeag hoe groot die ander potensiele vermoens ook mag wees. Enigiets maal nul is niks. "A nation with no strategy at all and no will whatsoever could hardly exist. " (1977g75) Daar kom egter tye in die lewe van enige volk dat hy mank gaan aan 'n verwarring van strategiese doel of 'n ■.■ verswakkinq van die nasionale wil. Dan kan die 1 :4:4 vermeniqvuldiqer selfs 'n neqatiewe qetal wees, wat beteken dat die totale vermo6 soos deur Cline se formule uitqedruk, ook 'n neqatiewe faktor kan wees. Gestel C + E + M = 6 en S + W = -1, dan word die yolk se totale vermoe tot -6 qereduseer. Wanneer 'n yolk in 'n magspel betrokke raak, of met 'n ander staat Of 'n sentristiese nasionale regering in 'n veelvolkiqe staat, is die daadkraqtiqe handhawinq van gestrenge standaarde noodsaaklik. Selfbeskikking gaan dikwels ook juis om die handhawing van eie standaarde. Cline (1977:123) benadruk dat die waardebepaling van die twee eindfaktore, d.i. wil plus strategic, qeheel en al kwalitatief is, eerder as presies en kwantitatief. Dit sou onproduktief wees om die waardes wat daaraan toeqeken word in detail te probeer beskryf en verdediq. Die belangrikheid van die volkswil blyk ook uit die qevolqtrekkinq wat Cline uit sy vergelykende studie van state op c-0nd van sy formule maak. Hy s'E4 onder meer: "The striking fact that emerges ... is that national purpose and national will make a critical difference in the relative power of nations" (1977:125). Dit blyk besonderlik in die qeval van state soos Iran, Taiwan en Israel wat in weerwil van die qroot druk waaronder hulle verkeer, oorleef en selfs presteer. Daarteenoor het die politieke malaise wat deur Watergate en Vietnam veroorsaak is, gemaak dat die Verenigde State se nasionale veiligheidsraad en die noodsaaklike korrelasie tussen president en kongres 'n tydperk van weifeling en gebrek aan doelqeriqte strategic ten opsigte van internasionale beleid deurgegaan het. Volkswil en die Afrikaner In die liq van die voorqaande kan nou waardebepalend op die kwessie van die volkswil by die Afrikaner ingeqaan word. In hierdie opsiq is van belang aspekte soos of die Afrikaner homself as 'n volk ervaar; hoe hy as volk van homself rekenskap gegee het in sy geskiedenis tydens bedreigings vir sy voortbestaan; die mate van kulturele integrasie van die yolk; die kwaliteit en effektiewe maq van sy leierskap; en in hoe 'n mate Afrikaners 'n volkstrateqie as tersaaklik vir die yolk se nasionale belang beskou; hoeveel waarde hy aan etnisiteit, taal, godsdiens, waardes en aan sy geskiedenis heg; en, les bes, manifestasies van verset teen onderdrukkinq en verontregtinq. Soos qesien is, speel die wyse waarop 'n volk sy verlede en homself as yolk ervaar, volqens Cline 'n belangrike rol in die volkswil. Ten opsiqte van die Afrikaner s@ Du Toit (2000:336) 'n nuwe Afrikaner-nasionalisme behoort (leen hedendaaqse nasionalisme sonder meer na te boots nie. Eie geskiedenis moet tesame met huidiqe omstandighede in ag geneem te word. Die nuwe Afrikaner-nasionalisme, s@ hy, is die produk van sy volledige Europese geskiedenis (2000:363). Onder sommige qeskiedskrywers is daar konsensus dat die Afrikaner hom al lank as 'n afsonderlike yolk ervaar. In hierdie verband s@ Lacour-Gayet (1977:204) dat daar soos hy dit stel - by die Boere 'n dwingende beqeerte is "to make themselves different from others". Ook Coetzee (19782243) wys daarop dat die opvallende verskille ten opsigte van taal, J. kultuur, qodsdiens en lewenswyse tussen die "Boere" en die Britte qrootliks daartoe byqedra het dat die Afrikaner homself as apart, anders en as 'n yolk in eie reg ervaar het. Trouens, die poqinqs van lord Charles Somerset en ook die ná die Tweede Vryheidsoorloq om hom tot assimilasie te dwing, het juis veroorsaak dat die grense van sy etniese identiteit verhard het. Skrywers onder wie Jooste (1996s59-60), beskou die feit of 'n qroep sigself as apart van ander sien, as 'n bepalende faktor (die gewraakte woord "apartheid" getuig van die Afrikaner se wil om homself te onderskei en te skei van ander volksgroepe met wie hy assimilasie onversoenbaar vind). Jooste vind aanklank by Cline met sy siening dat die volksqevoel soms dormant kan wees, maar dat dit weer sterk op die voorgrond kom sodra die volk onder druk geplaas word, soos tans die qeval is Dan vind dit gestalte in kulturele, maatskaplike, ekonomiese en ander instellings wat belange op die lewensgebiede dien. Hoewel 'n volk dus vanuit 'n bepaalde kulturele stelsel ontwikkel, kan verset teen 'n stelsel wat hy as onderdrukkend en diskriminerend ervaar (verengelsinq, verontregting van die grensboere, ens) von:lens Anderson (1983:14-16) 'n sterk stimulus wees in 'n minderheidsqroep se proses van volkswordinq. 'n Tersaaklike voorbeeld is die wyse waarop die Britse anneksasie van Transvaal (1877-1881) 'n sterk samehoriqheidsqevoel en opwellinq van nasionalisme onder Afrikaners in sowel die Republieke as die Kaapkolonie tot qevolq gehad het (Kotze: d.n.v. 1:501). Verset teen Engelse oorheersinq_ en poqingsom Afrikaners te verengels het 'n belangrike rol qespeel in hulle bewuswording daarvan dat hulle apart van ander volke en qroepe is, met eie, unieke kenmerke van taal, qodsdiens, kultuur, e.d.m. Manifestasies hiervan is onder meer die Groot Trek, die twee vryheidsoorlo6, die rebellie van 1914, die Ossewa Brandwag-beweging gedurende die Tweede We'reldoorloq. Die Britse anneksasie van Basoetoland (1869), die wederregtelike Britse besitname van die Diamantvelde en die reeds genoemde anneksasie van Transvaal was van die belanqrike qebeure wat tot verset en bewuswordinq van eie volkskap qelei het en van 'n vyandige "ander" instansie, naamlik Britse imperialisme. (Scholtz: Ontwikkeling van die politieke denke van die Afrikaner, Deel III-VI). Dit strook met Anderson (1983:14-16) se waarneming dat volkskap ook ontstaan as reaksie teen 'n ander kultuurqroep. Hierdie afstand tussen die Afrikaner en sowel die Britse as Afrikakomponente van die Suid-Afrikaanse bevolking, asook die Afrikaner se wil tot selfbeskikking, word deur Dreyer (1974:40, 41, 42, 44) qeskiedkundiqe erkenninq qeqee met sy stelling dat "die Afrikaner glo dat die trek nog voortqaan, die Beloofde Land nog voor is, die roeping volvoer moet word." Die wil van die Afrikaner blyk ook daaruit dat namate die groot Engelse kulturele en wapenoormaq in bedreiqinq toeqeneem het, die Afrikaner in dieselfde toenemende mate aan sy eiendomlike bly vaskleef het ter wille van sy voortbestaan as volk. As die Afrikaner nie, soos Maritz (1976:112) en ander skrywers volkwees beskou, 'n sosio-kulturele eenheid en daarby ook 'n intensioneel-politieke eenheid is nie, sou hy nie so verbete die stryd om volksbehoud deur sy hel. e bestaan _ heen qevoer het nie. J. Die vraaq is natuurlik waar die Afrikaner vandaq staan. Cline meen, sxoos reeds qesien, dat 'n volk se wil en waardes sterker na vore kan kom as hy onder druk verkeer. Die Afrikaner verkeer tans in so 'n situasie. Du Toit (2000:339) wys byvoorbeeld daarop dat die verkiesingsuitslaq van 1999 onteenseglik getoon het dat Suid-Afrika 'n volwaardige eenparty-oorheerste partystelsel betree het wat hoegenaamd nie voorsieninq maak vir sinvolle inbind van minderhede in 'n waarlik pluralistiese demokratiese bestel nie. Soos reeds op gewys meen Hermann (1998g16) dat die Afrikaner se huidige situasie verqelykbaar is met 'n oorlogstoestand, 'n oorlewingstryd. Regs of links, verliq of verkramp is volqens hom nie ter sake nie, wel laertrek teen die bedreiginge. Daar is oak reeds vermeld dat die uitslag van die 1999- verkiesing nie die twee politieke partye wat selfbeskikking voorstaan, bequnstig nie. Die Vryheidsfront het drie en die Afrikaner-eenheidsbeweging een setel in die Nasionale Vergadering verower (The Citizen, 1999.06.18g2). Dit is algemeen as 'n aanduiding beskou dat die Afrikaner nie in selfbeskikkinq belangstel nie, dat die volkswil nie daar is nie. In die lig van wat Cline s@ kan dit eqter ook vertolk word as 'n aanduiding dat die leiers nie die ideale, doelwitte en strewes vir die volk helder en oortuigend genoeg uitstippel nie. Dit is ook die mening van Du Toit (2000:339, 342, 351). Hy meen nuwerwetse demokratiese waardes het nou die bondgenoot van minderhede, ook van die Afrikaner qeword. Dit is noodsaaklik dat minderhede hierdie wending moet begryp 1 'J en hulle aspirasies baie duidelik kan artikuleer binne hierdie paradigma. Die derduisende Afrikaners wat die huidiqe bestel maar net gelate aanvaar is volgens hom qewoon die gevolq van politieke rolspelers se versuim om die werklikhede van Suid-Afrika genoegsaam cinder hulle aandag te bring en alternatiewe op die tafel te plaas. 'n Nuwe Afrikaner- nasionalisme moet veral vertroue aan sy ondersteuners gee dat hulle in hierdie era met qemak die morele hoe qrond kan bestyg en dit kan bly beset. Daar sou aancievoer kon word dat die 172 847 Afrikaners wat vir genoemde twee partye gestem het, 'n kern-minderheid is wat, soos oms gebeur, die volkswil verteenwoordiq. Sou die organisasies wat hulle verteenwoordig, suksesse behaal, kan dit volgens Cline wees dat hulle steun stelselmatig sal toeneem. Liebenberg tonderhoudg 2000.02.14) vertel dat 'n mnr Anderson van die Scottish Office in Edinburgh tydens 'n gesprek oor die Skotse selfbeskikking-beweging die volgende veelseggende opmerkinq gemaak het: "Once a people has set its foot on the path of self- determination, it wets the appetite." Volgens Schlemmer Conderhoud 1999g11g22) kan Afrikaners op grond van die verkiesingsuitslae s oos volq ingedeel word Groep eeng 'n Klein maar invloedryke groepie, veral Afrikaanse akademici en beroepsmense, asmede die wat in regeringsdiens aanbly, het die nuwe bestel aangegryp en eintlik 'n baie doelbewuste aanpassinq qemaak. Onder hulle is van die geesdriftigste ondersteuners van die nuwe bestel. Groep twee: Hulle is die qrootste enkele groep en aanvaar die nuwe bestel met neutrale emosies, as't ware met 130 passiewe cielatenheid. Hulle het probleme met misdaad, hoe belastinqs, swak administasie e.d.m., maar voel dat so baie foute onder apartheid qemaak is dat niks beter verwag kan word nie. Hulle ondersteun nie die bestel nie, maar beskou hulleself as 'n minderheidsqroep wat nie op 'n beter posisie aanspraak kan maak nie en soek na maniere om skadebeheer toe te pas. Hulle het vir die Demokratiese Party gestem, nie omdat hulle hom as 'n alternatiewe regering sien nie, maar wel as 'n effektiewe opposisie wat hulle frustrasies verwoord. Daar is reeds op gewys dat hierdie groep, nes die Jode, Grieke en ander minderheidsqroepe in die land, sterk toegewyd aan hulle taal, kultuur, qodsdiens e.d.m. is. Hulle verwag nie spesiale bevoordelinq vir hulle kultuurbelanqe nie, net dat hulle sonder diskriminasie toeqelaat moet word om dit te beoefen. Groep drieg Hulle bestaan uit baie skakeringe. Onder hulle is diegene wat die politieke opset aanvaar maar 'n positiewer gesindheid op amptelike vlak jeens hulle taal en kultuur het. Hulle staan vir veel sterker qelykbereqtiqinq vir taal, onderwys, kultuur. 'n Tweede faksie binne die qroep eis bogenoemde, maar ook veel meer. Hulle maak aanspraak op effektiewe magdeling, op binnelandse selfbeskikking. Die derde deel bestaan uit wat Schlemmer noem "'n kermis van qesindhede" wisselend van voorstanders van interne territoriale selfbeskikking tot volkstaters, van diegene wat wil onderhandel tot di6 wat met fisieke weerstanddreiq, Hulle ly aan qeweldiqe frustrasies en baklei onder zuz mekaar. Hulle het nie 'n strategie nie en is nie bewus van die leemte nie omdat daar sedert 1948 nog nooit 'n Afrikanerstrateqie oor selfbeskikking was nie. Die reqerinq het alles vir hulle besluit en alles qedoen. Groep vier nl. die jeuq. Dit sluit diegene tussen 15 tot 24 in en wil as Afrikaners ook deel van die nasionale jeuq wees. Hulle wil "cool" en "withit" wees. Deel van die Afrikaner se probleem, aldus Schlemmer, is dat hy te qoed aanclepas het by die na-oorloqse (1902) situasie en te voorspoediq geword het. Dit was ook die geval met die Skotte, wat nou vind dat hulle hulle eie kultuur verloor het. Die Iere, daarenteen, wat swaar gekry het, meer teen gediskrimineer is en aan armoede onderworpe was, het hulle eie kultuur behou. Die volksqevoel, die gevoel van qebondenheid aan 'n eie groep is eqter steeds teenwoordig. Verskeie empiriese studies het aangetoon dat etniese identifiserinq besonder sterk onder Afrikaners is (Bornman 1988, Van Dyk, 1988). Volqens Bornman (2000:23) is daar aanduidinqs dat hierdie identifiserinq met die eie etniese groep sedert 1994 selfs sterker geword het. Dit blyk uit onqepubliseerde data van opnames wat deur Bornman vir die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsinq qedoen is. "Daar kan min twyfel bestaan dat Afrikaners, volciens Kymlicka (1995) se onderskeidinq tussen verskillende vorms van diversiteit, as 'n nasionale groep getipeer moot word. Afrikaners is 'n selfbewuste qemeenskap wat qebaseer is op historiese lotsverbondenheid, 'n gemeenskap met 'n eie taal en kultuur wat reeds lank voor 1948 beskik het oor Pn wye reeks kulturele, sosiale en politieke instellinqs wat hulle qroepsidentiteit ondersteun het." Du Toit (200:363) meen die politiek-kulturele uitdagings vir die Afrikaner is so prominent en gebiedend dat dit, net soos vir soor tqelyke etniese gemeenskappe in Westerse lande, as genoegsame binding behoort te kan dien. Dit is onnodig om strydpunte soos aborsie, die doodstraf, Sondaqsport en publikasievryheid in die debat te bring. As Cline se gevolgtrekking ten opsigte van die Verenigde State in die periode na Vietnam met toepassing op die Afrikaner geparafraseer kon word, sou dit min of meer soos volq lui: "Die beste wat vandaq verwaq kan word, is dat die Afrikanervolk se politieke qemoedstoestand onqeduriq en Afrikaners veerkragtig is Dit skep 'n milieu wat siq leen tot die formulerinq van 'n redelike strateqie en die opbou van 'n konsensus ter steun daarvan. As dit qebeur, sal Afrikanermag weer tot hoLi vlakke styq. Volksideale en volkswil is die deurslaqqewendste faktore ten opsigte van maqsbepalinq. Die qroot maqspotensiaal van die Afrikaner kan net ten voile verwesenlik word as sy politieke leierskap vereniq is en sy nasionale veiligheidstrateqie, doelwitte en strewes, kristalhelder uitqestippel word." Slotsom Getallegewys is die Afrikaner 'n klein volkie, volgens Hermann (1998:1) slegs sowat 3 100 000. Hy is tans weer, soos dikwels in die verlede in tye van krisis, ernstig _ ■.■ verdeel. Daar kan egter nie twyfel bestaan dat die meerderheid hulleself as 'n volk beskou nie, al was die volksbewussyn nie altyd ewe sterk nie. Sy wording, sy geskiedenis, sy taal en kultuur plaas hom afsonderlik van die ander volksqroepe in die land, ook van die Engelssprekende qemeenskap wat hulleself nie as 'n afsonderlike Suid- Afrikaanse volk sien nie. En les bes, herhaalde pogings om hom met die magtige Engelse volkskultuur te integreer, het op die rotse van sy verbete weerstand skipbreuk gely. Terselfdertyd is dit duidelik dat die Afrikaner homself vandag in 'n beleerde posisie bevind, maar dat hy onderling uiters verdeeld is. In die woorde van Hermann (1998g16), hy bevind homself in 'n netelige situasie. Dit is belangrik dat die aanduidings daar is dat die oorgrote meerderheid Afrikaners wel ten gunste van selfbeskikking in die een or ander vorm is, al is dit nie in die 1999-verkiesingsuitslae weerspie61 nie. 'n Ernstige bedreiging vir die Afrikaner se voortbestaan as volk, l@ eqter in eie midde, naamlik die skrale bevolkingsaanwas wat sy getalle erg verminder. As dig? tendens voortduur, sal hy effektief self-volksmoord pleeg. Wat die volkswil aanbetref, is daar aanduidings dat die Afrikaner toenemend volksbewus word, dat hy wel tekens toon dat die volkswil besig is om te ontwaak, maar dat onderlinge verdeeldheid daardie wil tot selfbeskikking nog grootliks verswak. Vervolgens word op die aspek van etniese/volks-waardes ingegaan met spesifieke verwysing na die Afrikaner en die swart Afrikamens. HOOFSTUK 5 WAARDESs AFRIKAAN EN AFRIKANER Inleiding In hierdie hoofstuk word qekyk na die rol van waardes in strateqiese beplanning, die uitwerkinq van diepgaande waardeverskille op die stabiliteit van die staat en na die waardeverskille tussen hoofsaaklik die Afrikaan en die Afrikaner in Suid-Afrika. Dit beteken nie dat die ander, nie- Afrikanerminderhede, as onbelanqrik beskou word nie, ook nie dat daar van die standpunt uitqeqaan word dat daar nie ook etniese verskille tussen Swart groepe is nie. Dit gaan hier egter spesifiek om die Afrikaner se situasie vis-a-vis die Swart getallemeerderheid wat oor die politieke mag beskik en daarmee saam ook bepalend t.o.v. ander terreine optree. Waardes en strategie Die belandrikheid van waardes as deel van strateqiese beplanning word algemeen deur kenners benadruk. Du Toit (1993g23, 24) verwys na nasionale waardes as "daardie mees fundamentele beqinsels en instellinqs waarop die voortbestaan van 'n land gebaseer is". Ten opsiqte van die rol wat dit in strateqiese beplanning speel, benadruk hy dat nasionale belanqe nie 'n doel op sigself is nie, maar "dien as 'n skakel tussen fundamentele waardes en die tegnieke van nasionale veiliqheidsoperasies". Strategiekundiges soos Trager (1970:36) beskou die beskerminq van nasionale waardes selfs as die belangrikste zuo raison d'etre vir strateqie. Du Toit (1993:23) beweer dat as die leiers nie "in staat is om die waardes wat die volk as nasionale waardes aanvoel, as sodaniq te identifiseer en te beskerm nie", die nasionale wil disintegreer. Strategiese beplanning moet nie net op die beskerming van eie nasionale waardes inqestel wees nie, maar ook die ander party se waardestelsels moet in berekening gebring word. Die wootskeepse qlobaliserinq van die ekonomie het sakelui baie bewus hiervan qemaak. Groot korpo rasies wat takke in ander lande stig, het gevind dat daardie buitelandse takke eenvoudiq misluk as dit nie die plaaslike kultuur en waardes in aanmerkinq neem by die vervaardiging en bemarking van hulle produk nie. Abshire (1982:99, 100) s@ dat van die ernstigste mistastings in die Vietnam-oorloq te wyte was aan "facile efforts to apply mechanically American concepts of democracy and selfdetermination to a distinctly different culture". Waardes het ook 'n invloed op die politieke, ekonomiese en maatskaplike stabiliteit van 'n staat. Buzan (1991:96-107) onderskei daarvolgens tussen sterk en swak state. Sterk state is daardie wat 'n homogene of geredelik kultureel versoenbare bevolkinq het. Hoe meer uiteenlopend die etniese en kultuurverskille en qevolqlik die waardestelsels van die onderskeie bevolkinqsqroepe binne 'n staat, hoe swakker is so 'n staat. As die verskille te onversoenbaar is, kan die spanninge tussen die qroepe onderlinq en tussen qroepe en die staat dermate vermenigvuldig dat dit tot qewelddadiqe opstand en selfs tot verbrokkeling van die staat kan ten nasie: Is dit haalbaar? Kan daar in Suid-Afrika 'n nuwe nasie, 'n reenbooqnasie, tot stand kom wat ook die Afrikaner insluit? Is sodaniqe akkulturasie tussen die Afrikaner en die swartman moontlik? Hierby moet in gedagte qehou word dat die ANC se jeuqvleuel by qeleentheid beswaar qemaak het teen selfs die term reenbooqnasie omdat dit volqens hulle die akkommodasie van verskeidenheid impliseer, terwyl dit gaan om Afrikanisering, die skepping van 'n enkele kultuur (Beeld 1997.07.12g2) Dit is opmerklik dat ANC-leiers sedertdien wegskram van die term reenbooqnasie en die klem op een nasie en by implikasie akkulturasie laat val. Terwyl pres. Thabo Mbeki die qedaqte aan 'n volkstaat en Afrikanerselfbeskikking verwerp (vgl hoofstuk 8), laat hy en ander ANC-leiers die klem toenemend daarop val dat die Afrikaner by die eon nasie-konsep moet inskakel. In 'n toespraak voor die Afrikanerbond in Pretoria (Beeld 1999.07.28E1) het hy onder meer cles@ die Afrikaner moet besef hulle is nie anders nie, maar is deel van 'n totale sosiale beweging na die qeintegreerde ontwikkeling van Suid- Afrika en Afrika. Hy het, volgens &Bead, beklemtoon dat Afrikaners Afrikane is Die enigste manier waarop die 21e eeu "die eeu van Afrika sal wees, is as ons almal as Afrikane saam optree vir Pn Suid-Afrika..." Hy het ook gevra: "Ran die Afrikaanse gedagtegang hervorm en verbreed word om 'n integrerende deel van die proses van Afrika-renaissance te word —.2" In die Parlement het hy onder meer qes@ (Beeld 1999.07.01g2)g "Die waarheid oar die Suid-Afrikaanse 137 werklikheid moet bevry word van beanqste konsepte van wie en wat die Afrikaner is." In 'n artikel in The Citizen (1999.03.24) skryf Malusi Giqaba, president van die ANC Youth League, onder meer: "Yes, young Afrikaners do have a future, a bright future, as new Afrikaners in a new South Africa ... This future lies ... within a prosperous and united South African nation." Oud-pres Nelson Mandela het by geleentheid, voordat die term rebnboognasie in onquns beland het, qes@ Afrikaners is onafskeidbaar deel van die reenbooqnasie (Beeld 1997204.1621). In 'n toespraak by RAU het hy die qedaqte dat Afrikaners deel van die nuwe nasie en die nuwe identiteit moet word so uitgedruk (Beeld 1997.06.1227) "Ek huiwer am te maklik te praat van 'die Afrikaners' ... Al hoe meer en meer mense uit die Afrikaanse gemeenskap is besiq am hul te bevry van die beperkende omskrywings wat daarop gemik was om hulle politiek en kultureel gevange te hou, afgesonderd van en in stryd met hul landgenate ..." Die enkele uitsprake waarna hier verwys is - en veel meer kan ter stawing aangehaal word - dui op wat Swart leiers binne die ANC in gedagte het, ook t.o .v. die Afrikaner, al word daar soms kwalifiserend en versigtigheidshalwe na eie taal en kultuur verwys. Die vraag is dan of die Westers-qeori6nteerde Afrikaner as volk assimileerbaar is in 'n nuwe geafrikaniseerde nasie, soos dit waarna die ANC strewe. Dit geld nie net die toekoms van die Afrikaner nie, maar ook van qeheel Suid-Afrika. As die antwoord ja is, kan daar 'n nuwe nasie tot stand kom. Is die antwoord nee, gaan Suid- zuu Afrika 'n toekoms van etniese stryd teqemoet, moo ntlik nie net tussen Afrikaner en swartman nie, maar selfs ook tussen Swart etniese qroepe. Hier gaan dit egter om die vraag of dit vir die Afrikaner as volk moontlik is om met die kultuur van Afrikanisme te assimileer. Die antwoord op die vraag hang ten nouste saam met die kwessie van waardes en dit is waarom dit in hierdie hoofstuk qaan. Maritz (1992:148) s@ tereg met verwysinq na die bevolkinqsverskeidenheid van Suid-Afrika dat "die natuurlike binding van taal en kultuur wat dikwels die hoeksteen van nasieskap is, ontbreek by ons. Daarom sal ons swaar moet steun op die ander hoeksteen - die van gemeenskaplike waardes en ideale". Die vraag is dan juis of daar wel sodaniqe gemeenskaplike waardes en ideale tussen Afrikaan en Afrikaner bestaan om as "ander hoeksteen" te dien. Volk en nasle, nasiebou, nasievorming en nasiewording Alvorens tot 'n ontledinq van waardes oorqeqaan word, moet duidelikheidshalwe na enkele betrokke begrippe gekyk word. Maritz (1992:149) tref die volgende onderskeid tussen volk en nasie: Volk dui volqens hom op 'n etnies-kulturele eenheid (ethnos) wat deur gemeenskaplikheid van taal, 'n gemeenskaplike historiese bewussyn, werklike of vermeende gemeenskaplike afstamming, simbole, nasionalisme ens ingebind word. 'n Volk is dus nie sinoniem met 'n ras nie en ook nie diselfde as 'n nasie nie. 'n Nasie - in teenstelling met 'n ras, bevolkinq of volk - is nie denkbaar en bestaanbaar sonder die staat nie. 'n nasie "bestaan uit mense ('n bevalking) op 'n afqebakende grandgebied ander gesag van Pi, staat". Kulturele eenheid of diversiteit is dus ontersaaklik vir nasieskap, "alhoewel dit in praktyk 'n gewigtige faktor in die vorminq/bou van 'n nasie is in die sin dat daar by alle kultuur-/etniese elemente in die staat Pn bereidheid moet bestaan am die partikuliere identiteite en belange in harmonie te bring met die oorkoepelende (nasionale) identiteit en belange". Hy voeg daaraan toe dat sou daar by 'n aantal segmente nie 'n bereidheid tot identifikasie met die nuwe politieke struktuur-konstruksie wees nie, kan die proses van nasievorming/nasiebou stol en die staat laat disintegreer. Die vraag waaraan in hierdie hoofstuk aandaq gegee word, is dan ook juis of sodaniqe harmonie tussen Afrikaan en Afrikaner moontlik is en of die moo ntlikheid van disintegrasie qroter is (Vir 'n bespreking oor die Afrikaner as volk, sien hoofstuk 3.) Nasiewording kan as 'n natuurlike proses beskryf word waar verskillende volksqroepe oor 'n periode heen as't ware saamgroei as gevolg van gedeelde lojaliteite, waardes en dies meer. Nasiebou, soos dit deur die ANC-regering beooq word, behels 'n beleid wat met doelbewuste staatsaksie verwesenlik wil word. Wat Maritz (1992g152) van die vorige bestel des@ het, geld veel meer vir die ANC-regering, naamlik dat dit uit owerheidsuitsprake (en optrede) blyk dat die staat as meganisme vir die vorminq van 'n nuwe Suid-Afrikaanse nasie beskou word. (Vergelyk in die verband ook wetgewing soos in 140 hoofstuk 8 bespreek.) Twee botsende kulture In Suid-Afrika is hoofsaaklik twee groot kulture saamgetrek, t.w. die Afrikaan-kultuur met sy wortels in Swart Afrika en die Blanke Afrikanerkultuur wat wel Afrikaqebonde is, maar veral ook sterk in die Europese kultuur gewortel is Dit gaan hier nie om minderwaardigheid by die swartman of meerderwaardigheid by die witman - of omgekeerd - aan te toon nie. Dit wil suiwer aan die hand van kenners die verskille - en waar dit geld ooreenkomste uitwys en daaruit die tersaaklike versoenbaarheid/onversoenbaarheid aflei. Die Afrikaner en ander kulture Waardeverskille was deur die geskiedenis heen 'n belangrike faktor in die volkerestryd in Suid-Afrika. Die tweede en finale Britse besetting van die Kaap in 1806, skryf Carstens en Grobbelaar (1988:10), was die voortsetting van 'n kultuur- en belangebotsing wat die hele 19e eeu in Suider- Afrika sou oorheers. Vir die Afrikaner het dit uitgeloop op twee van die grootste krisisse in sy volksbestaan, nl die Groot Trek en die Tweede Vryheidsoorlog. Met Uniewordinq is Suid-Afrika onder Britse druk geopolities saamqesnoer. Die 20e eeu was die era van Blanke politieke beheer, hoofsaaklik deur die Afrikaner, en waartydens die Swart bevolkinq sig teen wil en dank aan Blanke waardes moes onderwerp. In die verbygaan is dit goed om daarop te let dat ook die nasiewordingsbeleid van gen1 J C Smuts en genl J B M ■.■ Hertzoq nie geslaag het nie. Smuts wou dit deur wat genoem is 141 'n konsiliasiebeleid doen. Soos gen1 Louis Botha dit qestel het: " 't Doel is verder om hier 'n grote natie te ontwikkelen, die haar plaats met ere kan innemen in de rij der zusterstaten van't Britse Rijk" (Scholtz, 1979s117). Die totstandkominq van die Nasionale Party in 1914 was in wese 'n opstandsbeweging teen hierdie beleid. Maar selfs Hertz Coq wou sowel die Engelssprekendes as die Afrikaners saamsnoer onder die naam Afrikanernasie: "Vir Hertzoq het hierdie woord (Afrikaner) toegewydheid aan en opregtheid teenoor Suid- Afrika te kenne qeqee. Enqelssprekendes wat Suid-Afrika as hul eniqste qeboorteland aanvaar het, kon as Afrikaners beskou word" (Le Roux et al 1987:298). Die Afrikaner het in albei gevalle teruggedeins vir nasiewording omdat dit ook hier sou beteken dat hy sy identiteit sou moes prysgee en in 'n qroter, sterker kultuur opqeneem word. Ten spyte van 'n mindere mate van akkulturasie, het ook die Afrikaan tydens die lang tyd van Blanke oorheersinq in die algemeen sy tradisionele waardes, kultuur en denkpatrone behou, waartoe die beleid van segregasie en afsonderlike ontwikkelinq 'n bydrae gelewer het. Die huidige politieke oorwig van die swartman in 'n Suid-Afrika wat, volgens die Grondwet "een, soewereine, demokratiese staat" is, hou die moontlikheid van 'n veel ernstiger kultuur- en belangebotsing as die van die negentiende eeu in Die waardeverskille tussen veral Afrikaner en Afrikaan is naamlik veel qroter as die tussen Afrikaner en Brit. Daarby kom ook onderlinqe belanqebotsinq en magstryd tussen Swart bevolkinqsqroepe self, soos tussen die Xhosa-qeori6nteerde ANC en die 7oeloe-_ qeorienteerde IVP (Vq1 in die verband onder meer Jeffery (1997:774) oor die qeweld in KwaZulu/Natal. Alhoewel dit ook 'n stryd tussen ANC-Zoeloes en IVP-Zoeloes is, verwys Jeffery na die aanduidinqs dat Transkei as 'n "springboard" gebruik is vir die aanslaq op die IVP en na insypelinq van MK-Xhosas na KwaZulu.) Pres Paul Kruger het reeds in 1882 met verwysing na "Naturellen-politiek" profeties ges@: "Iedereen (die sig) in de moeilijkhede van dit vraaqstuk indenkt, zal het zeker met mij eens zijn, als ik dien man voor den qrootsten weldoener van Zuid-Afrika verklaar, die een voldoende oplossing daarvan qeeft. Die man zal mischien nog geboren moeten warden. " (Le Roux et al, 1987:364). Die verkiesing van 28 April 1994 en Suid-Afrika se nuwe grondwet is 'n manifestasie daarvan dat segregasie en afsonderlike ontwikkeling soos dit sedert 1910 deur Blanke regerings toeqepas is, nie in die praktyk geslaag het nie. Die ideaal van een Suid-Afrikaanse nasie leef egter voort, nou meer ambisieus as ooit. Na Hertzoq en Verwoerd se skeidingsbeleid is dit nou die ANC/SAKP en sy leiers wat nasiewording wil probeer bewerkstelliq. Waardes en nasiewording Die kwessie van waardeverskille is allesbehalwe teoreties. Waardes laat sig op sowel staatkundige vlak as in die daaglikse lewe geld, en wel op alle terreine. Waardes, kultuur en denkpatrone kan nie tot kultuurorganisasies soos byvoorbeeld 'n maandelikse byeenkoms van Rapportryers vir 'n ete en 'n toespraak beperk word nie. Dit bepaal mense se optrede jeens mekaar en dit vorm die riglyne waarvolgens die 143 heersersqroep die staat, sy wetqewinq en sy optrede jeens sy burgers struktureer. (Vergelyk in die opsig ook Buzan 1991E35-50). Jooste (1977E314-315) wys daarop dat mense met 'n eenderse waardesisteem en qeloofsoortuiqinq se beskouinq van die lewe en die w@reld op die een lewensgebied na die ander afgedruk word. Op die wyse ontstaan 'n vervlegte, stabiele ordening wat doeltreffend funksioneer na die mate waarin eenderse waardes en norme konsekwent op die verskillende lewensgebiede gevestig raak. Maar as mense met teenstrydige qeloofsoortuiqinqs en waardesisteme in een gebied saamlewe, lei dit tot botsinqs en onderlinqe stryd wat nasiewordinq vertraaq of heeltemal kan verydel. As die verskille nie baie qroot is nie, kan dit tot kompromiee lei. As die verskille daarenteen fundamenteel van aard is, is dit geneig om op regstreekse stryd en uitwissing uit te loop, soos in Bosnie en elders die geval is Die probleem kan ook as etno-psiqoloqies beskou word: as verskillende ento- kulturele qroepe wil saamwees, verklein hulle die verskille - en as hulle nie wil saamwees nie, verwoot hulle dit. Baie hang enter ook af van die aard van die verskille. Die omvang en eskalasie van geweld in Suid-Afrika (Beeld 98.05.26E1 en 98.05.27E1) en die toenemende botsinqs tussen die Afrikaner en die owerheid op terreine soos onderwys (Vgl Mondstuk Mei 1998E1, 2, 37), taal (Mulder: 98E19), arbeidsregulering (Vgl by Finansies & Tegniek 1998.03.27E66, 67u en 1998.04.10E1, 32) en grondbesit (Vgl by Rapport 1997.12.02, Beeld 1998.02.23, 1998.04.25) laat min twyfel oor die onversoenbaarheid van diepliggende waardeverskille. Dit vorm 'n bedreiging, nie net vir die indiwidu nie, maar vir die voortbestaan van die Afrikaner as volk. Akkommodasie versus dwang In 'n veelvolkiqe opset is dit eintlik onvermydelik dat die heersersgroep sy eie waardes en kultuur in die land se wetqewinq en die wyse waarop hy regeer, beslag sal laat kry. Die Europese moondhede het dit in hulle kolonies gedoen en die Russe het dit in die verskillende Sowjet-republieke qedoen. Die Afrikaner het dit beslis qedoen in die deel van Suid-Afrika wat hy vir sy eie heerskappy toeqeeien het, dikwels teen ernstige protes van die Engelssprekende deel van die bevolkinq en selfs van sy eie andersdenkendes. Dink maar aan die Sondagwette, die publikasiewet, die verbod op qemenqde huwelike en dies meer. Meer nog: vanuit Westerse ooqpunt word mense se ontwikkelinq gemeet aan die mate waarin hulle aan Westerse waardes en standaarde voldoen. Dit is een van die kenmerke van die Westerse mens dat hy homself oortuiq dat ontwikkeling deur sy eie waardes en waarneming van die werklikheid begrens word en dat "ontwikkelinq" ook inhou om ander tot sy eie waardes en denkpatrone te bekeer. Hoe ontoepasbaar hierdie uitqanqspunt is, blyk onder meer uit Swart aspirasies vir wanneer hulle die regering van 'n land oorneem. Die Swart perspektief blyk uit die uitsprake soos die van twee Swart leiers uit 'n voriqe era. Op 20 April 1976 verklaar Matanzima (1976280), destydse eerste minister van Transkei, dat Suid-Afrika nie 'n naturellevraagstuk het nie, maar 'n wit probleem. "/t is the White group which_hasto come to terms - sometimes agonisingly - with a world that is 145 overwhelmingly Black, Brown or Yellow!" Met sy bewindsaanvaardinq in Zimbabwe waarsku Robert Mugabe die Blanke minderheid onomwonde: omdat die swartman nou in beheer is, sal die Blanke hulle by die swartman se kultuur en waardes moet aanpas (SAUK-nuusberig2 15 April 1980). Uitsprake deur huidige leiers soos Mandela en Mbeki waarna elders verwys is, bevestig die benaderinq. Die strekking is duidelik: dit is die Blanke wat, volgens Swart beskouing, sal moet bes gee waar daar 'n botsinq van waardes, kultuur en denkpatrone binne 'n nasiestaat in een geografiese gebied ontstaan, soos trouens die Blanke voorheen van die swartman verwag het. Hierdie is ook nie maar net twee terloopse opmerkinqs deur Swart leiers nie. Mindere leiers en Swart joernaliste wat hulle hand op die Swart gemeenskap se pols het, straal dieselfde sentimente uit. Gegewe die ewe stork aandranq van die Afrikaner op die handhawing van sy eie waardes, word dit 'n versoekinq om te dink aan 'n onstuitbare mag wat 'n onbeweeqlike voorwerp tref. Talle Afrikanerleiers op kulturele, politieke en selfs ekonomiese qebied het deur die jare heen die Afrikaner se yolks-, identiteits- en kultuurqebondenheid benadruk. Azapo se destydse president, Jerry Mosala (1993.05.12g6), dis hooq tyd dat Blankes onomwonde vertel word wat vir hulle onder Swart meerderheidsregering wag. "Our people must fight with all means necessary to take power and to rule their country, to rule their land, to rule their economy, to rule their culture, on their own terms" (beklemtoning bygevoeq). le4b Hierteenoor laat Viljoen (1978E58-64) juis die klem op die afsonderlikheid van die Afrikaner as bepaalde volk val. "Afrikaanssprekendes is nie bloot mense wat Afrikaans praat nie. Afrikaners is mense wat deel in al die kenmerke van die Afrikanervolk, van Yr) eie kultuur ...". Een van sy kenmerke is sy strewe om sy identiteit te handhaaf en te bewaar, selfs in die toekoms uit te bou. Aggrey Klaaste (14 Mei 1993E8), destydse redakteur van Sowetan, s@ die Swart bevolking moet die grondslaq van 'n nuwe Suid-Afrikaanse nasie vorm. "We have not been able to impress our ideas on Afrikaners or other white rightwingers. But we will" (eie beklemtoninq). Ewe vasbeslote, volgens Viljoen (1978E58-64), is die Afrikaner as konserwatiewe beqinselmens om nie maklik prys te gee wat hy as sy eie beskou nie. Dit spreek ook uit wyle dr D F Malan se alomgeldende stelling vir konserwatiewe Afrikanerdom: "As skepper en beskermer van ons eie nasieskap het die Afrikanerdom honderdmaal meer reg om 'n eenheid te wees en as 'n eenheid op te tree as eniqe ander seksie" (Pienaar et al 1964E40-41). Of dr H F Verwoerd (Pelzer 1964E590)s "Ons moet in staat wees om as een volk te kan deel in mekaar se erfqoed." Swart ongeduld met Afrikaner-aandrang op selfbeskikking en behoud van eie waardes, blyk ook uit onder andere Jon Owelane (4 Julie 1993E8) se stellinq: "If anyone still has doubts about the underlying cause of the White problem in this country, they need only look ... at the multiparty talks ... The petulant and thoroughly spoilt nature of people_like_ Langley (van die RP) best exemplifies the heart of the White 14/ problem." Let daarop dat Owelane, net soos Matanzima, die saak as 'n "Wit probleem" beskryf, in teenstelling met die Blanke se "Swart gevaar"-siening. Sowel die ooreenkomste wat, hoofsaaklik tussen die NP en ANC, op Kemptonpark bereik is as die daaruitvloeiende grondwet, is op die veronderstellinq van nasiewordinq binne afsienbare tyd gegrond. Die geskiedenis in Suid-Afrika weerspreek egter hierdie Swart en Blanke verwagtinge wat in sommiqe kringe gehuldiq word. Dreyer (1977:44) wys daarop dat die ontmoetinq tussen Afrikaner en Afrikaan, net soos tussen Afrikaner en Brit, juis eersgenoemde se bewussyn van eie identiteit as volk verstewig het. Bedreig deur die oormaq van qetalle, soek die Afrikaner sy behoud in die sluit van eie geledere. "Hier, nog meer as in die geval van die verhouding tot die Engelse, is die oorloper 'n verworpeling." Aan Swart kant was Blanke oorheersinq hier en elders 'n belangrike motiverinq vir Swart nasionalisme en Swart bewussyn. Vermeende of werklike "collaborators" is selfs met die halssnoermetode om die lewe gebring. Binne die OAE was verset teen Suid-Afrika dikwels die enkele saambindende faktor. Van Jaarsveld (1977g238-239) voorsien dat prognoses soos die van prof Dreyer Kruger (Rapport, 1976.08.1g11) naamlik dat die Afrikaner deur integrasie tot ondergang qedoem is - deur die tyd verkeerd bewys sal word. Ondanks talle soortqelyke doemv oo rspellinqs uit die 19e eeu, s@ Van Jaarsveld, is die Afrikaner na 320 jaar nog daar, "hoe verstedeliking hom ookal beinvloed en vermink het ... As Calvinis qaan hy as stadsmens die toekoms tegemoet met die wete: God regeer." En ewe sterk is volgens Van Jaarsveld die Afrikaner se oortuiging dat dit God se wil is dat hy wat hier as Blanke yolk ontstaan het, homself moet reqeer. Enersyds is daar derhalwe sterk aanduidings, veral van die ANC/SAKP-regering, om sy eie waardes en aspirasies te laat geld. Andersyds is daar die ewe sterk Afrikanerstrewe tot selfbeskikking en handhawing van eie waardes, soos dit uit sy geskiedenis blyk. By die skrywe hiervan word 'n persepsie deur die media voorqehou asof die Afrikaner sy wil tot weerstand verloor het. Dit is egter nie die geval nie, soos die bestaan van aksies soos Afrikaner 2000, die Koordinerende Raad vir Boere-Afrikaners (Korba), AVSTIG, die Oranjewerkers, Radio Pretoria, Dinkskrum vir Afrikanerstrateqie vir 2000 Plus en ander blyk. Die feit dat hierdie orqanisasies min vermeldinq in die media kry, maak hulle nie ontersaaklik nie. Godsdiens/Religie "Niemand kan die mens verstaan sonder om die gelowe van die mensdom te verstaan nie," st'; Ninian Smart, skrywer van die boek Religious Experience. Dit geld ook vir die mense van Suid-Afrika. Die gesaghebbende Nederlandse woo rdeboek Van Dale (Kruyskamp, 1982) tref 'n mate van onderskeid tussen godsdiens en religie. Dit definieer eersgenoemde onder meer as "dienst, vereering van God ... het geheel der plechtigheden en leerstellingen die de vorm van godsvereering van een yolk, een sekte, een kerkgenootschap, geloof, belijdenis." Dit slaan dus in 'n hoe mate op die uiterlil geformuleerde leerstellinqs. Religie is omvattender en dieper en word beskryf onder meer as : "geloofsleer, een bep. systeem van godsdienst; godsdienstige overtuiging. G v d Leeuw: de religie heeft haar goddelijke keerzijde hier in het geloof." Religie vorm derhalwe die grondslag van 'n mens, 'n qemeenskap, 'n volk se waardes. Waardes is abstrakte beqinsels wat konkretiseer na belange en dit bepaal op sy beurt doel (strategies), doelwit (operatief) en doelstelling (takties). Dit is dus moontlik dat iemand die Christelike qodsdiens bely en in 'n mate selfs beoefen, maar dat sy ware menswees steeds in 'n ander, tradisionele qodsdiens uiting vind. Dit is bekend as sinkretisme. Wat 'n mens is - en dit geld ook die volk waartoe hy behoort - word gevolglik bepaal deur die godsdiens/religie wat hy bely. "Wat die volk dink oor sy eie ontstaan en bestaan, oor die skepping, oor die hiernamaals, dit bepaal watter soort volk ons het, dit bepaal die aard van daardie volk se kultuur, dit is sy lewenstyl" (Coetzee 1969g32). (Verdelyk in die opsig ook uitsprake oor die Afrikaner se Calvinistiese opvattinqe deur die volgende: De Klerk, 1986o115D Schutte 1969g203D Dreyer 1977239-40.) Dit geld miskien nog meer vir die Afrikaan van wie Mbiti (19S0g1) s@: "Religion permeates into all departments of life so fully that it is not easy or possible to isolate it." Religie bepaal die waardestelsel waaraan 'n mens homself en ander meet, wat die koers vir sy eie strewe aandui. Dit geld selfs in die geval van 'n ateis en 'n ongelowige. 1n0 Ateisme en agnostisisme is op siqself vorme van reliqie. Dit volq dus dat religie 'n beslissende invloed kan h@ waar gemeenskappe, groepe of volke dieselfde geografies- staatkundige gebied bewoon, temeer so as die demoqrafiese verspreiding, soos in die Afrikaner se geval, meesal nie geografies omgrens is nie. Dit geld ook vir Katolieke en Protestante in Noord-Ierland, vir Palestyne en Jode in Israel. Reliqieuse homoqeniteit beteken dat mense t.o.v. hulle waardestelsel in harmonie met mekaar is en as sodaniq moet dit bevorderlik vir vrede wees. Maar juis omdat dit so 'n lewensindringende deel van menswees is, kan dit tot qroot konflik en geweld lei. Voorbeelde hiervan is die Middeleeuse Christelike kruistoqte teen Islam, die heersende stryd tussen fundamentalistiese Sjilte en die Sunni in die Midde-Ooste, die bloedige afskeidinq van Islamitiese Pakistan van hoofsaaklik Bhoeddistiese Indie, en ander. Waar godsdiensverskille ook nog met etniese/nasionalistiese verskille saamval (Bosnie-Herzogovinia Christelik versus Moslem) word gewelddadige konflik in die afwesiqheid van 'n sterk outokratiese regering 'n sterk waarskynlikheid. Statisties is Suid-Afrika 'n oorwegend nominaal Christelike land en beskou 66,4 persent van sy mense hulleself as Christene (RSA Sentrale Statistiekdiens: 1991). Tingle (1992:6) stel dit selfs so hoog soos 77 persent en meen die vlak van opreqte toewyding en gel oof is hier baie hoer as in feitlik enige Europese land. Daar is egter ook menings dat die algemene voorkoms van geweld, moord en doodslag, verkragting, korrupsie, rassehaat, egskeidings, kindermishandeling, qesinsmoorde edm daarop dui dat die praktiese deurwerkinq van Suid-Afrikaners se qeloofsverbintenis ver te kort skiet. Die feit dat soveel die Christelike qodsdiens as 'n addisionele qodsdiens beskou, kan ook 'n rol speel. Mazrui (1980E64-55) wys daarop dat die Afrika-Moslem of -Christen steeds ook sy tradisionele Afrikareliqie aanhanq: "Every African Muslim has four religions: Islam, Christianity, Judaism and the legacy of his ancestors." In die mate wat die Christelike qodsdiens 'n qemeenskaplike waarde verteenwoordiq, kan dit 'n saambindende faktor wees. Terselfdertyd moet eqter rekeninq qehou word met onderlinqe verskille: enersyds die Westers-qeorienteerde en analities-denkende Calvinistiese Afrikaner as meerderheid van die Blanke bevolkinqsdeel; en daarteenoor die invloed van die Afrikamens se eie en unieke reliqie op sy Christelikheid en die invloed van kommunistiese en bevrydinqsteoloe op die kerke en hulle leer waar die meeste Swart Christene 'n qeestelike tuiste vind. Veral moet die invloed van die Afrikaan se tradisionele qodsdiens in aanmerkinq geneem word. Geloof is standhoudender as praktyke en die gekerstende Afrikaan is dikwels Sondag 'n Christen, terwyl hy die ander ses dae van die week sy tradisionele qeloof uitleef, met behoud van sy verbondenheid met magie, voorvadervererinq e.d.m. (Mbiti, 1990: 3,4, 268). Hoe groot die kloof in hierdie opsig tussen Afrikaan en Westerlinq is, word benadruk deur Mbiti se verwerping van laasgenoemde se bekering tot Afrikaqelowe en deur Van Niekerk (1992:112) se klem op die feit dat Swart verset nie net teen die onreqis wat deur Blankes qepleeq is nie, maar "teen die Westerse wet-81d self: daardie verskriklik aantreklike manier van lewe, wat so hardvoqtig en veeleisend kan wees". Omdat ontwikkelinqe by die skrywe hiervan daarop dui dat dit die konserwatiewe, behoudende Afrikaner is wat in opstand teen die verqestaltinq van Swart politieke en kulturele oorheersinq kom, word hoofsaaklik op die teenstelling tussen Christen-Afrikaan en Afrikaner-Calvinis qekonsentreer. Afrikaan en Afrikaner het dit gemeen dat albei in God qlo as die Skepper en Opperwese. Die geskerstende swartmens - en hy is volgens beskikbare statistiek in die meerderheid - hou in sy lewe meer rekening met God as wat byvoorbeeld die geval by die voor-Christelike Xhosa was t.o.v. sy gel oof in Qamatha/um-Dali (die skepper). Dit verteenwoordiq 'n verskuiwinq vanaf die magiese orientasie na die religieuse, maar, soos Pauw (1975:313, 314) en Mbiti (1990:268) tereg op wys, bly dit 'n beperkte verskuiwinq. In teenstelling met die Calvinisme vir wie alles in sy Godsvertroue wortel (Kestell 1935:v), is die magiese steeds 'n sterk komponent van die Afrikaan se religie in die vorm van 'n sterk qeloof in toordery en heksery, in voorvaderqeeste-rituele. Dit spreek uit gebede en rituele en teenmaatrebls teen bose magte wat vir siekte en teenspoed geblameer word. Vir die Westerling met sy analitiese, loqiese denke is die twee onassimileerbaar. Dit is eater kenmerkend van die Afrikaan dat die teenstrydighede in hierdie assimilasie van Christelikheid en Afrikatradisie hom nie pla nie. Dit is nie altyd moontlik om die verskille tussen die Afrikaner en die Afrikaan se religie-belewenis te kontrasteer ■■■ nie. Vergelykings kan dikwels nie getref word nie omdat die 1 Westerlinq en die Afrikaan se beskouinqe en belewinqe soms nie soseer uiteenlopend nie as verbandloos parallel is, eersgenoemde loqies-denkend en empiries qeqrond, die ander bewus van 'n onsiqbare werklikheid agter die empirie. Terwyl die Judaisme as 'n Midde-Oosterse godsdiens 'n sterk mistiese inslag het, kom die rasionele invloed van die Griekse filosofie reeds sterk na yore in die beredeneerde briewe van die apostel Paulus. By die Westerling het die Christelike qodsdiens onder die invloed van die Verligting veral in die Protestantisme 'n sterk verredeliking onderqaan. Naas sy erkenniq van God se vermoe om wonderwerke te verrig, staan ook die Calvinis se beredeneerde beskouinq van die natuurwette waardeur God orde handhaaf. In soverre dit die misterieuse, die empiries onverklaarbare aanbetref, is daar veel in die Bybel, veral in die Ou Testament, waarby die Afrikaan met sy qeloof in die onsigbare en onverklaarbare, aansluiting kan vind. In teenstelling met die Mediterreense voor-Christelike politeistiese godedom toon die Afrikaan se monoteistiese tradisie-qeloof in 'n Opperwese as skepper van alles 'n raakpunt met die Calvinistiese Afrikaner. Sy daaglikse w@reld is egter met voorvader- en ander geeste bevolk, almal aardqebonde. Siekte, teenspoed, dood en ander kwaad word deur geeste veroorsaak. Medikasie is noodhulp wat die simptome genees, die ekwivalent van 'n aspiriene wat die pyn verdoof, maar nie die oo rsaak verwyder nie. Vir genesing moet die netwerk van tradisie en die harmonie in die gemeenskap wat op ander maniere versteur is, herstel word (Booth 1989:1576- 161). Die belangrikheid van voorvadergeeste In skerpe teenstellinq met die Afrikaan se anderse ingesteldheid teenoor die waarneembare werklikheid, bely die Calvinisme - wat ten qrondslaq van die Afrikaner as volk se lewensbeskouinq en w@reldbeskouinq l@ - as grondbeqinsel dat "8sd bo alles verhewe is, bokant elke mens. Sod is soewerein. Uit Hom, deur Hom en tot Hom is alle dinge" (Kestell 1935: iii). Die Westerse Calvinis erken die bestaan en invloed van die Bose, maar dan uit 'n heel ander perspektief as die Afrikaan. Calvinis en Xhosa, Blanke Westerse Afrikaner en Afrikamens qlo albei aan die voortbestaan van die siel na die dood. "Death to the Xosas does not, indeed, mean extinction. The soul lives on" (Soga 1931g318). Ook Mbiti (1990g4) s@ dat, sover hy kon vasstel, alle Afrikagemeenskappe in lewe na die dood qlo. Maar hier vurk die Afrikareligie en die Afrikanerreliqie weg van mekaar. Die voorvaderqeeste is nie na 'n hemelse dimensie verplaas nie, maar bly aardqebonde en speel 'n belangrike rol in die lewe van die stam en indiwidu. Die kontinuiteit van die familie word in die regstreekse wisselwerkende kontak tussen die nog lewende en die voorvaderqeeste bewaar. Die lewendes sien om na die ontslapenes se behoeftes en laasgenoemde straf eersgenoemde se tekortkominge met teenspoed, siekte en dood, in welke geval die voorvaderqeeste gepaai moet word. Maar, s@ Mbiti (1990s4), hierdie geloof in lewe na die dood, is nie (soos wel die geval by die Blanke Christen is) op die hoop op 'n beter lewe in die hiernamaals inqestel nie, "To live here and now is the most important concern of African religious activities and beliefs. There is little, if any, concern with the distinctly spiritual welfare of man apart from his physical life." Die Blanke soek die oorsaak van siekte in empiriese en verklaarbare verskynsels, vasstelbare fisieke en sielkundige afwykings wat deur wetenskaplike metodes genees kan word. Die Calvinis skakel nie geloofsgenesing uit nie, maar dan as 'n uitsonderlike ingryping deur God self in antwoord op qebed. By die Afrikaan dui siekte volgens Pauw (1975o323) op versteurde verhoudinqs met die voorvaderqeeste of word andersinds aan 'n towenaar of heks toeqeskryf, die gevolg van jaloesie. Die religieuse vind immer 'n onvermydelike neerslag in die praktiese. Vir die Calvinis geld die Woord van God, die Bybel, as die maatstaf op alle lewensterreine, in die kerk, die parlement, die politieke vergadering, op die gebied van onderwys, kuns, maatskaplike kwessies en ook selfs op die slagveld (Vgi Du Toit 1935g39), al kan dit dan nie altyd in volkomenheid uitgeleef word nie. By die Afrikaan is die invloed van v00 rvaderqeeste voorop. Van Niekerk (1992:103) noem onder meer die feit dat die gang van die oorlog in Rhodesie in 1972 qeswaai is toe die senior stamgeeste deur die qeestemediums begin opdrag gee het dat die mense by die stryd betrokke moot raak. Apia vind regverdiging vir sy moorde op Blankes in die geloof dat die fbadimo' (voorvaderqeeste) kwaad is omdat Blankes die qrond besit wat aan Swartes behoort en waarin die voorvadergeeste rus. Dit vind ook neerslag in die huidige politieke situasie in Suid-Afrika, soms selfs opsiqtelik: Op 'n vergadering in 1;:lb Soweto moes mnr Roelf Meyer, 'n lidmaat van die Calvinistiese NG Kerk, hom politiek-onthalwe aan 'n tradisionele Swart plecitigheid onderwerp om die voorvadergeeste te laat weet dat daar nou vrede tussen Swart en wit in Suid-Afrika is (Beeld, 1994.02.0223). Sanqomas het by die qeleentheid 'n qeslaqte boerbok se gal oor Meyer se hare gedrup en in sy handpalms en arms qevryf. Kinders van Swart NG lidmate, kinders van die NG Sondaqskool en katkisasie, verbrand 'n ou vrou omdat hulle haar as 'n heks beskou (Van Niekerk 19920,03). Die sinkretistiese benadering kan ook gesien word in die feit dat die SARK, waarvan die NG Kerk in Afrika (nou opqeneem in die Verenigende Gereformeerde Kerk) lid was, regverdiqinq vir terroristiese geweld, moord op onskuldiqe en weerlose mense, in sy eiesoortiqe vertolkinq van die van die Bybel qevind het(Vgl Nollers1981u Johansons19755 Van Niekerk01992 & 1996). Dit is natuurlik dat 'n heersersqroep in die meeste gevalle daarna sal streef om die ganse samelewing aan homself en sy waardes gelyk te maak en, ten einde dit te realiseer, ook na onbelemmerde mag sal streef. Die aanduidings hiervan is veelvuldig, maar ter illustrasie kan die volgende aangehaal word: @ "Nat die saak in Suid-Afrika 'n spesiale kleur gee, is dat daar reeds gepraat word van 'n tirannie van die meerderheid. Dit verwys na die ANC se bykans onaanvegbare posisie van politieke dominasie en sy minagting van sekere minderheidsbelanqe." Deon Geldenhuys in 'n artikel in Rapport 1998.05.17. @ (Gewese) "Mpumalanqa Premier Matthews Phosa yesterday threw his weight behind calls to amend the constitution if the African National Congress wins a two-thirds majority in the 1999 elections ... it was necessary to either strengthen or amend portions of the constitution to speed up transformation in the army, intelligence services, police and judiciary, he said" (The Citizen 1998.05.12s2). "Die uitlatinq van mnr Kgalema Motlanthe, ANC- sekretaris-generaal, dat die ANC 'n tweederdemeerderheid wil he sodat hy Ponbelemmer deur beperkings' kan regeer, is gister skerp in die parlement aangeval. Motlanthe wil cinder meer he die samestelling van demokratiese waghond- instellings, soos die regbank, moet in die Grondwet hersien word ...". (Beeld 1998.05.06). "Suid-Afrika beweeg na vier jaar onder ANC-bewind al hoe nader aan 'n eenpartystaat Dit is die sieninq van mnr Joel Barkan, 'n senior lid van die US Institute of Peace." OTeeld 1998.04.29213). "The ANC has every right to ... question the ownership patterns in the media, or the racial and gender composition of the senior editorial and management echelons of the media." (Motlanthe in 'n artikel in The Citizen 1998.04.08g6). "Strong warnings that the ANC's aim of a two-thirds majority in the 1999 general election ... could be the forerunner of ?unbridled majoritorianismP yesterday came from the National Party and Democratic Party." (The Citizen 1998.05.04). Die gelykmaak van die speelveld 'n vereiste deur die ANC qeformuleer - het waarskynlik dieper betekenis as wat 1nd baie Blanke Afrikaners daaraan qeheq het. Die Blanke het sy eie waardes afgedwing terwyl hy Suid-Afrika reqeer het, onder meer omdat hy qeqlo het en steeds glo dat dit die vereiste vir ontwikkelinq is Hy het die Afrikaan aan sy Westerse reg- en administratiewe stelsel onderwerp, hom tot sy qeloof, ekonomie en ander waardes probeer bekeer. Die huidiqe oorheersend Swart regering probeer nou dieselfde doen. Wally Serote, destyds die ANC se hoof vir kultuursake, het dit bale duidelik benadruk dat sy orqanisasie hom ten doel stel om 'n "eiesoortige Suid-Afrikaanse kultuur" te skep (Beeld 1994.02.07g3, 11). En hoewel hy lippe-erkenning aan kultuur- en taalverskille gee, s@ hy in dieselfde asem dat almal moet aanvaar dat daar veranderinge sal kom: kultuurorqanisasies soos by Rapportryers en Jong Dames Dinamiek, sal nie qeduld word nie omdat hulle nie inklusief is nie; simbole en monumente wat nie vir almal (d.w.s. vir die Swart bevolkinq) aanvaarbaar is nie, sal mee weqqedoen word. (Vergelyk in hierdie verband ook uitsprake deur Carrim (1997g5), Moosa (1996), Asmal (1996z6) en ander en regeringslede soos na verwys in hoofstuk 6). Nog 'n voorbeeld is die witskrif van Junie 1998 oor uitsaaiwette wat ten doel het om qemeenskapsradio's aan geografiese grense onderworpe te maak en nie meer aan belangegroepe nie. Dit sal beteken dat 'n stasie soos Radio Pretoria nie langer landwyd vir die Afrikanergemeenskap as geheel kan dien nie, maar verplig sal word om die kultuurbelanqe van al die qemeenskapswoepe binne 'n bepaalde geografiese gebied, by Gauteng, te dien. Die uiteinde hiervan kan net wees dat Afrikaans deur Engels verdring word en dat daar nie 'n radio of koerant meer is wat 1.59 slegs die Afrikaner dien nie, omdat hy verpliq word om ook die Swart meerderheid te dien. Uiteraard word Afrikaans en Afrikanerbelange onderqeskik. Uit Beeld se onderhoud met Serote blyk twee kenmerkende aspekte van Swart denkpatrone: dat die Afrikaan, in teenstelling met die Afrikaner, nie 'n probleem het om teenstrydige beskouinge te huldig nie, t.w. vryheid van kultuur en dwanq tot konformasie; en dat hy hom, ook teenstellend met die Blanke, nie aan vasgelegde wette, konstitusies en ooreenkomste qebonde ag nie. Hy het dit (help) opstel en kan dit verander of opskort namate dit hom by spesifieke geleenthede of op bepaalde qebiede nie pas nie. (Vql ook Van Niekerk 1992: 24-34). Ons vind die neerslaq van Swart religie vandag ook oral in die politiek. So byvoorbeeld baseer koninq Zwelinthini (1994;1) sy aanspraak op grond en selfbeskikking vir die Zoeloes op "sacred vows to my royal ancestors". In 1994 verduidelik 'n Zoeloe-akademikus dat die voorvaderqeeste in KwaZulu onder die grond leef en daarom kan die grond nie prysqeqee word nie. In die Botshabelo-stadion maan Nelson Mandela staatsamptenare om "die base geeste van apartheid" uit hulle koppe te kry (Beeld 1994.02.07s2). Apla-maqte vind hulle reqverdiqinq vir hulle moorde op Blanke sagte teikens in die voorvaderqeeste se aandrang dat grond aan die swartmense terugbesorg moet word (Beeld 1994.02.07). Die Calvinis aanvaar die wonder as 'n spesiale en uitsonderlike ingryping van God en hy erken ook die bestaan van die onsiqbare. Maar hy erken ook die natuurwet, die_ empiries vasstelbare kousale verband tussen dinge as die wyse waarop God "volkome orde" handhaaf (Rossouw 1935g180, 185). Die swartman is veel sterker op die onsiqbare inqestel, nie as 'n ingryping van God nie, maar as duister en onsiqbare maqte. Hulle oorheers sy lewe. Hy qlo daar is sterk magte, s@ Van Niekerk (1992g104), wat nie deur wetenskaplike ondersoek in die weep gekry kan word nie. Die wetenskap soek slegs na die sigbare, die empiries-kontroleerbare, en dis net 'n klein deeltjie van die werklikheid "Ons Nederduitse kerke, ons Romeins-Hollandse reqstelsel, ons Europese onderwys, ons hele Westerse benadering tot die lewe het nog amper niks beqryp van Afrika se qeesteswgreld nie'. Die Afrikaner-Calvinis wend hom reqstreeks tot God. Vir die swartman staan voorvaderqeeste tussen hom en God en hy wend hom in die eerste plek tot hulle, selfs al aanbid hy Sondaq in die NG of Anglikaanse Kerk. Skuldbesef en verantwoordelikheid Die verskil in religie tussen die Afrikaner-Calvinis en Afrikaan spreek n@rens duideliker as uit hulle onderskeie benaderings tot skuld en verantwoordelikheid vir jou eie dade en teenoor ander. Kenmerkend en onafskeidelik van sy qeloofsbeskouinq is die qelowiqe Afrikaner se aanvaarding dat hy skuldig voor God is, in sonde ontvanq en qebore. Daarop berus trouens die hele Christelike leer en qeloof. "Die Genadeverbond is die rede van bestaan en voortbestaan van die Christendom ... Die toestand van die mensdom maak die Genadeverbond noodsaaklik. As daar geen sonde was nie, as die mens van sy God nie afqedwaal het en homself en sy naqeslaq aan dood en verderf 161 ten prooi qeqee het nie, sou dit, menslikerwys qesproke, nie nodig qewees het, dat ons Here Jesus mens qeword het en vir ons gesterf het nie." (Kikillus 1935:136). Samehangend hiermee is ook die Calvinis, trouens die Westerling in die algemeen, se veranf-woo rdelikheidsin. Kestell (19352iv) verwerp sowel fatalisme as indifferentisme: "Die Calvinis verqeet nie dat die mens Pn verantwoordelike wese is nie". Die mens moet dus ook verantwoordelikheid vir sy dade aanvaar, nie net voor God nie, maar ook voor die aardse qesaq wat deur God ingestel is Hierteenoor staan die Afrikamens se religie waarvolqens alles altyd iets of iemand anders se skuld is Dit is 'n wydverspreide denkpatroon in Afrika, sil; Van Niekerk (2992:104), dat as daar iets verkeerd gaan, is iemand, onsigbare magte, daarvoor verantwoordelik. Die meeste Swart stamme, skryf Soga (1931g149-150), dra geen kennis van die Drie-Eenheid of van Satan as die meester van kwaad nie. En hoewel kerstening hierdie kennis gebring het, dra die Afrikaan se optrede dikwels nog die stempel van sy eie religie. Tradisionele genesers werk met die veronderstellinq dat een of ander persoon altyd die oorsaak is van enige teenspoed. As iemand teenspoed kry, is dit omdat iemand anders bose kragte teen hom in werking gestel het. Die een wat teenspoed veroorsaak, moet dan qestraf word (Van Niekerk 1992:76-77, Pauw 1975:315). Gemeenskap Terwyl die Westerling sterk indiwidualisties is (die Universele Handves van Menseregte is grootliks op indiwiduele 1 regte ingestel, hoewel dit ook sosialistiese groepreqte erken), het die gemeenskap in die Afrikareliqie die hooqste waarde. Die doel van die religie is om menslike waardes in die gemeenskap te bevorder. Kotze (1993g1 ev) se uitgangspunt dat "collective consciousness" die qevolq van sy armoede en ander omstandighede onder apartheid is, word deur ander kenners soos Mbiti (1990, in geheel), Van Niekerk (1992, in geheel), Pauw (1975, in geheel) ea weerspreek. Hulle stel dit duidelik dat die Afrikaan se qemeenskapqebondenheid 'n inherente eienskap is wat ook met sy religie verband hou. Hoeseer dit nie net 'n verskil in qodsdiensbeskouincie is nie, maar inherent uiteenlopende denkpatrone tussen die Afrikamens en die Westerling verteenwoordiq, kan afgelei word uit die feit dat die voor-Christelike rasionele Griekse wysgere Plato (428-347 VC) en Aristoteles (384-322 VC) al die onderskeid tussen 'n onvolmaakte aardse bestaan en 'n volmaakte dimensie getref het: Plato met sy beeld van die aardse bestaan as onvolmaakte beelde van die volmaakte werklikheid en Aristoteles met sy leer van 'n natuurstrewe na volmaaktheid (Ebenstein 1969g1-111). Hierdie filosowe het veral tydens die Renaissance 'n aansienlike invloed op die Christelike religie uitqeoefen. Terwyl die Westerse Christelike godsdiensbegrip en dus ook die van die Afrikaner, hiernamaals gerig is (die Genadeverbond is immers op hemelse saligheid qeriq: vgl Kikillus 1935:163-172), is die Afrikamens se qodsdiensbeskouinq meer prakties aardgerig, nl die bevorderinq van die belange van die gemeenskap. "There are 1 ti,..11 those, especially among the urban Xhosa, who regard, or used to regard themselves as Christians, who show particular concern with salvation in the fields of politics and economics through pragmatic political measures" (Pauw 19752313, 314). In Afrikareliqie is qodsdiens nie op 'n volmaakte hiernamaalse lewe geriq nie, maar, s@ Mbiti (199024, 5), die aardse, die teens woo rdiqe vorm die belangrikste onderwerp van reliqieuse aktiwiteite: "Man's acts of worship and turning to God are pragmatic and utilitarian rather than spiritual and mystical". So word die Christelike qeloof 'n middel tot 'n aardse doel, word dit feitlik aardgebonde gemaak, ooreenkomstiq die religie van die Afrikaan. Volgens 'n opname onder politieke partye in Suid-Afrika deur die blad Barometer (1993.05214-15.) meet die Swart partye en die SAKP die kerk se rol aan sy praktiese bydrae tot hervorming, opheffing van die qemeenskap en uitskakeling van diskriminasie en onreqverdigheid. Die Blanke partye daarenteen sien die kerk se belangrikste funksie as die verkondiqinq van die Evarmelie en die Christelike waardes. Christus self word in die Swart teoloqie veraards tot 'n vryheidsveqter. Eerw Shaw (1993219) s@ biskop Desmond Tutu "turns Christ into the first freedom fighter and revolutionary. His resurrection is merely that which brings about the myth of an utopian New World Order in much the same way as Chris Hani is now supposed to be resurrected in the spirit of the revolution". 1b4 Maatstawwe Een van die probleme in die bre6 Suid-Afrikaanse qemeenskap is dat Afrikane as Swart Afrikamense en Afrikaners as Blanke Westers-georienteerde mense in vele opsiqte met diametraal teenoorqestelde maatstawwe meet. Uit voorqaande beskouinqe oor waardes blyk 7 n paar aspekte wat in die heersende omstandighede van tersaaklike belang is Die onderskeie denkpatrone by Westerling (Afrikaner in besonder) en Afrikaan is onder die belangrikste. Benewens aan (Christelike) godsdiens, sonde- en skuldbesef, gee dit beslag aan beskouinge t.o.v. meriete, besluite, ekonomie en rykdom, kinders en gemeenskap en grondverdeling, wet en orde, en die regstelsel. Volgens De la Rey (1993g7), hooqleraar in sielkunde aan die Universiteit van Pretoria, verskil swartmense en Blankes sielkundig van mekaar en leef hulle hulle hartseer en emosie verskillend uit. Blankes het 'n interne lokus van kontrole, wat beteken dat hulle veranf_woo rdelik voel vir hulle eie toekoms en sake verstandelik beredeneer. (Sien ook Kotze (1974) "probleem- oplossend" [werkers] versus "situasie-belewent" [Afrika]). Swartmense handhaaf 'n fatalistiese lewensuitkyk en qlo dat maqte en kragte buite hulleself hulle beheer. Swartmense is op die kommunale ingestel en leef hulle emosies binne groepsverband uit. Om die rede is hulle ook besonder vatbaar vir massa-emosie. As dit by meriete kom, is daar 'n radikale verskil tussen die Westerse en die Afrika-denkpatrone, verskille wat nie deur beskouinqe soos die van Kotze (1993: in geheel) oor qroepsbewussyn as gevolg van armoede, verklaar kan word nie. lbt) Skole, kolleqes en universiteite het veral sedert die Swart jeuqopstandsjaar 1976 by herhaling te make qehad met eise deur leerlinge en studente dat diegene wat gedruip het ook deurgesit moet word, dat qeskorste studente en diegene wat nie hulle finansiele en ander verpligtinge nagekom het nie, wel toeqelaat moet word. "Ek het die eerste keer begin vermoed dat daar by ons en die studente verskillende denkpatrone funksioneer nA herhaalde beskuldigings deur studente wat nie qeslaaq het nie dat die betrokke dosent hulle laat druip het omdat hy die student of studente om een of ander rede haat" (Van Niekerk, 1992g24, 31-32). Die kloof tussen Blanke en Afrikadenke spreek maar te duidelik uit een van hulle se protesbetooq aan sy dosent omdat hy gedruip het: "I am already made to perceive the Ministry of God as a Ministry of suffering ... has it not been enough ... that I have been able to withstand the tests of suffering and therefore proved spiritual maturity to can serve ... Or do you still feel in your capacity that I am still far from being well cooked and palatable on/to your taste buds?" (Van Niekerk 1992232). Dit gaan vir hierdie teoloqiese student dus nie -soos algemeen deur Blanke Westerse studente aanvaar word -om die meriete van sy eksamenantwoorde nie. Ander maatstawwe geld. Hierdie verskynsels was nie beperk tot die Swart universiteite en die apartheidsera nie. Dosente aan "Blanke" universiteite wat 'n toeloop van Swart studente in die transformasieproses ervaar, ondervind die unieke Afrikabenaderinq ten opsiqte van al die voorqaande as 'n qereelde, amper daaglikse, deel van dit waarmee hulle te 1bb kampe het (Onderhoude dosente Maritz en Liebenberg 1999). Dieselfde eise t.o.v. toelatinq en slaag is tydens die Swart studente-opstand in Augustus/September 1993 aan die Universiteit van die Witwatersrand qestel. Dit qaan eqter veel verder as eise dat 7 n student toecielaat moet word omdat hy wil inskryf, oncleag sy kwalifikasies; en dat hy moet slaaq omdat hy die vereiste tydsduur aan die universiteit deurgebring het, oncleaq sy akademiese non-prestasie. Dit qaan om die herstrukturering van die hele akademiese gemeenskap om by Afrika-waardes en maatstawwe aan te pas. "The main content of our campaign," Ramaite (Beeld, 1993.05.26s24), destyds nasionale president van Sasco, "was and still is the transformation of the University of the Witwatersrand into an institution that reflects the values and aspirations of the community it is supposed to serve." Dieselfde eise word steeds gestel en deur die owerhede qesteun ten opsigte van al die Afrikaanse universiteite, technikons en ook skole. Dit is deel van die sogenaamde transformasieproses. Die inrigtings moet t.o.v. hulle studente, dosente en administratiewe samestelling ras-en getallegewys die land se bevolkingsamestelling weerspie61. Administratiewe bekwaamhede, akademiese standaarde en finansiele implikasies - Westerse maatstawwe van meriete -word geignoreer (The Citizen 1993.07.2803). Dit is 'n voorspel van wat later landsbeleid sou word dat die ANC/SAKP/COSATU-alliansie destyds sy steun aan die Swart Witsstudente toeqes@ het (Business Day 1993.09.01s1). Want dit is meer as 'n sosio- ekonomiese doelstellinq van die ANC/SAKP dat die bevolkingsamestel1ing van Suid-Afrika in alle organisasies lb/ weerspieel moet word. Dit is ook 'n gerectiqheidsbeqinsel. Na aanleiding van 'n treinongeluk in Natal eis Mandela (Beeld 1994.03.17o4) op qrond daarvan dat die masjinis Wit en die slagoffers Swart was, dat die geregtelike ondersoek na die ongeluk deur 'n paneel van persone qedoen moet word wat "verteenwoordiqend van die mense van Suid-Afrika is". Dit kos nie 'n rekenkundige om op qrond van bevolkingsamestelling uit te werk dat Afrikanisering die noodwendige gevolg van die beginsel van proporsionele samestelling moet wees nie. Die nie-Westerse qereqtiqheidsbeqinsel spreek ook uit ander qevalle: Popo Molefe dreig dat die ANC tussenbeide sal tree as die polisieman van Bophuthatswana wat twee gewonde AWB-lede koelbloedig doodqeskiet het, in hegtenis geneem word, want hy het volgens die ANC ter verdediging van ongewapende burgerlikes opgetree (Beeld 1994003.17s1). Die ANC-tak Orlando-Oos petisioneer om die onmiddellike vrylating van 19 beskuldigdes wat op aanklagte van treingeweld teregstaan (The Citizeh 1994.02.11z13). (Vir 'n verdere uiteensetting van die ANC/SAKP se juridiese beskouings, sien ook hoofstuk 6 oor die reqsopsie vir Afrikanerselfbeskikking.) Let daarop dat Westers-aanvaarde meriete en maatstawwe in nie een van die gevalle die grondslaq van die eise vorm nie, ook nie in die geval van Mandela nie. Hy stel nie bekwaamheid en onbevooroordeeldheid as vereiste vir die kommissie van ondersoek na die treinramp nie. Trouens, hy impliseer juis bevoor oo rdelinq. Daar word in die Bophuthatswana-geval nie rekening qehou met die feit dat die AWB-manne qewond, weerloos en onqewapend was nie; of dat daar in die eise t.o.v. die Orlando-beskuldigdes op daardie stadium nog geen getuienis van skuld of onskuld aangebied was nie. Ander maatstawwe geld. So ook byvoorbeeld kan die normale regsproses omver gewerp word deurdat volgens die nuwe stelsel twee nie-regs-assessore die beslissing van die regs- gekwalifiseerde voorsitter kan omverwerp. Die kloof tussen Blanke en Swart denke blyk uit veroordelende kommentaar uit Blanke 00 rd. Linscott (1993:10) beskou die Swart studente se optrede en eise as ironies. Die grootste verloorders is die studente self. Dit wat hulle eis, voltooi eintlik dr H F Verwoerd se werk, omdat hulle die standaard van universiteite en skole wil verlaag om hulle eie agtergeblewe standaarde te pas. Die geldigheid van Linscott se opmerking word deur die afgelope paar jaar se swak matriekuitslae bewys. Prof. Charlton (Beeld 1993.09.06s10), destydse rektor van die Universiteit van die Witwatersrand, benadruk die teenstellende Blanke maatstawwe deur in 'n onderhoud met 'n koerant te protesteer dat die universiteit immers "nie iemand kan toelaat wat nie gaan deurkom nie". In 'n hoofartikel ontleed Beeld (1993.09.06g6) die logiese (Blanke) konsekwensies van Sasco se eise: "Om die tersigre inricitinqs te dwinq om binne 'n kort tyd kunsmatiq die samestellinq van die qemeenskap te weerspieel, sal die universiteite qroot qetalle nie-kwalifiserende studente moet inskryf met 'n verlaqinq van akademiese standaarde as waarskynlikste qevolq.' The Star (1993.09.21E14) beskryf dit as 'n "culture of entitlement" want in teenstelling met Blanke merietebeskouinge, naamlik dat betaal moet word vir dit wat 'n mens kry, ook vir dienste soos universiteitsonderrig, huur, e.d.m. eis Swart woonbuurtbewoners dit as 'n skenkinq van die staat; en as hulle dit nie kry nie, wend hulle hulle tot diefstal in die oortuiqinq dat dit hulle toekom. Nepotisme en korrupsie is nie onbekend in Westerse regerings nie, ook nie in Afrikanerregerings soos die van die ou Nasionale Party en selfs van die ou Boererepublieke nie. Natuurlik hou Westerlinge ook nie altyd woord nie, staan nie altyd by hulle besluite nie, omseil die qrondwet edm, maar dit word dan algemeen vertolk as iets wat nie so hoort nie. In die Swart gemeenskap is dit egter jets wat verdedig en regverdig word. Van Niekerk (1992g38-39) wys daarop dat die qrondliqqende uitgangspunte oo r wat reg en verkeerd is, verskil. Konflikhantering en ooreenkoms-gebondendheid Konflikte en oo reenkomste vorm 'n integrale deel van enige gemeenskap, tussen indiwidue, groepe, tussen die staat en sy burgery. Konflikvermyding is 'n universele manier om botsings en geweld te voorkom. Westerse diplomasie, interstaatlik, intergroeplik en tussen indiwiduele burgers, is al tot 'n fyn kuns ontwikkel. Op voetsoolvlak word dit ook genoem die vermoe om met mense te werk. Grondliqqend tot die soort konflikvermydinq (of ontlontinq) is om deur kompromie ooreenkoms te bereik en dat die betrokke partye hulle aan die ooreenkoms hou. Verbreking van die ooreenkoms verplaas die probleem terug in die konfliksituasie. Die Afrikaan het ook 'n tradisie van konflikvermydinq, maar sy wyse van optrede verskil van die van die Westerling. 1 /0 (Vq1 in die verband Soga, Van Niekerk, Mbiti en Rossouw na wie reeds herhaaldelik verwys is). Laasgenoemde se waardestelsel vereis van hom om sy woord gestand te doen en hom aan die ooreenkoms te hou. Die Afrikaan het 'n feitlik teenoorgestelde benaderinq. Suid-Afrikaanse Blankes, en die inheemse Afrikaner in besonder, is bekend met die Afrikaan se manier om te siri; wat hy dink die aangesprokene wil hoor, sonder dat die spreker werklik bedoel wat hy s@. Op die manier vermy hy konflik en word die harmonie tussen geselsgenote nie versteur nie syns insiens. As die aangesprokene 'n mede-Afrikaan is, verstaan hulle mekaar, maar waar dit 'n oninqewyde Westerling is, kan dit tot wantroue en selfs konflik lei. Dit is veral die qeval as 'n Afrika-owerheid op die wyse teenoor 'n Westerse minderheidsgroep optree met beloftes en versekerings wat nie bedoel en derhalwe nie nagekom word nie. Dit geld vir die Afrikamens ook t.o.v. van beloftes en ooreenkomste waar die een party net instem om die onmiddellike harmonie te bewaar. Uitstel tot afstel vorm 'n belangrike aspek van hierdie konflikhanterinq. Soga s@ 'n skoonpa sal byvoorbeeld vir sy skoonseun 'n bok vra om te slag en skoonseun sg; ja seker. Maar die bok word nooit gelewer nie en elke keer as die skoonpa daarna verneem, word hy 'n verskoning aanqebied. Eindelik besef hy die belofte was nooit bedoel nie. Maar hy verkwalik nie die skoonseun nie, want op die manier is konfrontasie vermy. Dis die aanvaarde manier van optrede. Dit is reeds uit hierdie eenvoudiqe voorbeeld duidelik dat daar 'n verskil is in die waarde wat 'n Westerling Afrikaan aan sy woord heq. In die tradisionele 1/1 Afrikanerqemeenskap word 'n man se woord as sy eer beskou en word hy ooreenkomstig geoordeel. Die Afrikaan is veel pragmatieser in die opsiq en beskou 'n onderneminq wat hy gegee het, 'n reeling qetref of 'n grondwet nie as bindend wanneer hy deur omstandiqhede qekonfronteer word wat die handhawing daarvan vir hom of sy gemeenskap onqemaklik of nadelig maak nie. Hier moet in ag geneem word dat dit die beskouinq van die hele gemeenskap weerspieel en dat die Afrikaan in sy eie gemeenskap nie vir sodaniqe verbreking verkwalik word nie. Van Niekerk (1992g24-28) noem voorbeelde waar 'n studenteraad, 'n kuratorium-kommissie en selfs die NGKA reels, besluite, ooreenkomste en in die sinode se qeval selfs sy eie grondwet na willekeur verander en selfs tydelik opqeskort het ten einde besluite en optredes deur te voer wat nie daarmee strook nie. Die argument was altyd dieselfde: Dit is ons grondwet, reels, ens. Ons het dit opgestel en daarom kan ons dit verander of selfs oortree as ons wil. Van Niekerk kom tot die gevolgtrekking dat die Afrikaan hom nie deur Of sy woord, of 'n oo reenkoms, Of selfs 'n grondwet qebonde ag nie. "Dit dui op 'n patroon. Mense voel nie gebind deur hul eie besluite nie." Eweneens het die Afrikaan dus nie 'n probleem om teenstrydiqe uitsprake oor dieselfde saak te maak nie, want (lister en vandag se omstandighede verskil. Dit qaan vir hom bloot om welke argument die beste by die tyd en geleentheid pas. Hierdie ingesteldheid is nie tot die tradisionele landelike Afrikaan beperk nie. Dit manifesteer sigself qereeld in die uitsprake en optrede van gesofistikeerde Swart regeringslede. 'n Voorbeeld hiervan is die uitsprake van ANC- leiers oor die slagspreuk "Kill the Boer, kill the farmer". Westerse denke laat nie ruimte vir twyfel dat hierdie kreet, waarmee skares opgesweep word, deel vorm van die veldtoq waarin talle boere op hulle plase ver moo r is nie. Toe die ANC die wind van openbare mening van voor begin kry oor die kreet, volg daar onder meer die volgende uitsprake: Eers verbied die ANC se hoofbestuur verdere gebruik van die kreet, maar laat na om te s@ of hy gaan optree teen van sy leiers en volgelinge wat die verbod iqnoreer. 'n Brief aan die pers deur Peter Mokaba (The Saturday Star 1993.06.15:18), destyds president van die ANC se jeuqvleuel, bied 'n voorbeeld van hierdie neiging tot teenstrydige argumente. Mokaba se argumente weerspreek mekaar: die kreet is volgens hom deur guerillavegters in die bos ontwikkel, vegters wat boere op plase met landmyne en AK- 47's aangeval het. Toe die boere selfbeskermingsmaatreels tref, word hulle volqens Mokaba verdedigers van apartheid. Maar die kreet was nooit letterlik bedoel nie en Blankes moenie die land verlaat nie ... al word hulle op plase, in kroee en restaurante, in hulle huise en op die oop paaie vermoor op 'n wyse wat die kreet op die letterlikste wyse volvoer. Die protes teen die kreet is iemand anders se skuld. Hoe onloqies en teenstrydig dit die Blanke tref, blyk uit die reaksie van Zanner (1993g8), 'n Engelse geestelike en direkteur van die Church of the Nazarene se Afrikastreek, daarop. "Is this type of illogical reasoning, as used by Mr Mokaba, what the new South Africa has to look forward to? Is his the kind of substandard rationale indicative of accepted l /3 leadership within the ANC?" Die verskil tussen Swart en Westerse denke spreek wel duidelik uit die twee briewe. Dit is nodiq om in hierdie stadium te wys op die invloed wat die kommuniste in die regering het. Nie alle optrede tot gelykmaking, akkulturasie en algehele oorheersinq is aan Swart religie en waardes te wyte nie. Die kommunistiese filosofie speel ook 'n rol, ook in die opsiq dat dit opportunisme en teenstrydigheid terwille van doelmatigheid aanwend. Die belangrikste kommunistiese credo is immers dat enigiets wat die kommunisme bevorder, nie net geoorloof is nie, maar ook wenslik. Die feit is egter dat Afrikapersepsies en Marxistiese beskouinge oor sake soos kultuur, ekonomie en eiendomsbesit mekaar besonder goed aanvul. Die ANC, wie se leiers uit sowel Afrikaniste as kommuniste bestaan, het ook nie 'n probleem daarmee dat sy leiers mekaar weerspreek om verskillende qehore na die mond te praat nie: Op dieselfde dag dat Tokyo Sexwale, destydse Oosrandse leier en latere premier van Gautenq, hom voor 'n Blanke qehoor verbind om toe te sien dat die moordkreet qestaak word, verklaar Mokaba aan 'n Swart qehoor dat hy beslis nie hierdie "warcry" sal laat vaar nie (The Star 1993.06.1723)o En enkele dae later verklaar Sexwale (Beeld 1993.06.27g1) "Ons hoef nie verskoninq te vra as iemand doodqemaak word nie". Hierdie uitspraak illustreer ook wat, soos voorheen aangedui, Pauw (1975) s@, nl dat daar by die swartman 'n gebrek aan sonde-en skuldbesef is Hierdie is maar 'n enkele voorbeeld. Teenstrydige 1/4 uitsprake oor Afrikaans, die Afrikaner, 'n volkstaat, is oorbekend en kan tot oormaat van bewys uit koerantberiqte gestaaf word. Dieselfde geld ook teenstrydige optrede, soos byvoorbeeld die regering se makro-ekonomiese beleid bekend as GEAR wat 'n vrye markstelsel en Pn soepele arbeidsbedeling voorskryf, maar weerspreek word deur wette soos die op qelyke indiensneming en regstellende aksie wat presies die teenoorqestelde uitwerking het, naamlik om entrepreneurskap, werkskepping en ekonomiese qroei te strem (vgl onder neer Finansies & Tegniek 1998.06.0S). In teenstelling met sy aandranq op vrede en uitqesproke kommer oor geweld, verseker Mandela 'n skare in Galeshewe, Kimberley, op 16 Mei 1993 dat hy die ANC-jeuq, juis die gewelddadige, militante vleuel van die ANC, van wapens sal voorsien, mits hulle by Umkhonto we Sizwe aansluit (The Citizen 1993.05.1Sg17). Harry Gwala, destyds voorsitter van die ANC se tak in die Natalse Middellande, doen 'n beroep op die SA Students Congress om te leer hoe om vuurwapens te hanteer vir qeval hulle deur die loop van 'n geweer moet onderhandel (The Citizen, 1993.05.2024). Sosio-ekonomiese kultuur Die waarde wat die Afrikaan aan harmonieuse gemeenskapsverhoudinge heg, sou onder gegewe voorwaardes as 'n positiewe faktor in die nuwe Suid-Afrika gereken kon word. Sy strewe na vrede, harmonie en eensgesindheid deurspek volgens Pauw (1975g325), Soqa (1931g317) en Mbiti (1990E10, 38, 64) ook sy godsdienstige belewenisse, sy preke, qebede en _ qetuienisse. Enersyds gaan dit om integriteit, 1 RD onpartydiqheid, qasvryheid en sosiale samesyn. Besondere waarde word aan "ubuntu" (menslikheid) qeheq. Dit impliseer karaktertrekke sops minsaamheid, qoedhartigheid, nederiqheid, respek en liefde. Dit is egter juis hierdie hoe waarde wat aan harmonie in die qemeenskap qeheq word, wat tot 'n verskil in ekonomiese benadering tussen Westerling en Afrikaan lei. Die Afrikaner, as Westerse nasaat, is prestasie- qeorienteerd. Maar in die Afrikaanqemeenskap "wealth in excess of the normal was frowned upon, so that a man whose wealth became too conspicuous was in danger of being suspected of sorcery or witchcraft ... the values our Xhosa Christian informants associate with the ancestor cult are still those of normality rather than excellence" (Pauw 1975g325). Die Afrikaan (uitsonderinqs daargelaat) beskou rykdom qrootliks nog as gegewe bates van vaste omvanq wat reqverdiq/pelykop onder die gemeenskap verdeel moet word, oftewel wat aan die qemeenskap in geheel behoort. Rykdom kan derhalwe ook net op een manier vermeerder word, naamlik om te vat van wat aan ander behoort. Dit blyk onder meer uit dokumente soos die ANC se Vryheidsmanifes (Suid-Afrika se rykdom behoort aan al sy mense), uit sy aandrang op regstelling soos vervat in sy dokumente oor Herstrukturering en Ontwikkeling waarvan The Star (1994.01.15z1) onder meer s: "The ANC's ... reconstruction and development programme ... asks wealthy South Africans to finance part of the organisation's ambitious plan to tackle poverty and deprivation". Die beskouinge strook ook met die opvattinq dat rykdom net vermeerder kan word deur dit van ander af te neem en by jou eie te voeq, hetsy deur verowerinq of ander 1. fb metodes. Die Westerse invloed het egter ook in 'n mate 'n verskuiwing in die geledere van die Afrikaan meegebring t.o.v. sy opvatting van rykdom en prestasie. Hunter (19612136), Vilikazi (1975g123), Mbiti (1990g219) en ander wys daarop dat 'n nuwe reeks waardes in dele van die Swart gemeenskap tot stand kom en uitinq vind in by godsdiens en onderwys wat toeqespits word op die voordele van Westerse ekonomiese waardes. Inkhosi Mangosuthu Buthelezi en die Inkatha-Vryheidsparty staan byvoorbheeld al dekades lank vir 'n vrye ondernemingstelsel. Die ANC se Heropbou- en Ontwikkelingsprogram (HOP) is (in teorie) 'n voorbeeld van die kompromie tussen verwerwing en verdeling van rykdom (Veiliqheidsfokus 1994:1-30). Volgens Liebenberq (onderhoud Johannesburg 1994.05.17) vind ons in plekke soos Soweto die opkoms van 'n Swart Yuppie-kultuur waarvan selfone, duur motors, duur pakke klere en duur Italiaanse klere en besoeke aan die "regte" klubs en restaurante 'n kenmerk is Daar is dus enersyds 'n oorvleuelinq van Westerse en Afrika-beskouinqe t.o.v. rykdom, maar ook steeds qroot verskille, veral op voetsoolvlak. Die plundery wat gereeld tydens massa-optredes en onluste voorkom, asook die motorkapinqs, transitorooftogte edm, is krimineel, maar bevat ook 'n element van die beskouinq dat dit geregverdig is om van die Blankes te vat omdat hulle "te veel" het en die Swartes te min. Misdaadbeskouinge In sommiqe opsiqte is die tradisionele stam-Afrikaan se l/ / sieninq van misdaad die teenoorqestelde van die van die Westerling. Meintjies (1971g7) voer aan dat die Swartman diefstal nie as 'n misdaad beskou nie, maar eerder as 'n qeval van waar diegene wat min het, hulleself aan die qoedere van die wat baie het, help. Volciens Swart beskouinq "theft was not a crime as long as the thief was not caught in the act, and thus it was rather a test of cunning and daring." Daar kan wel qevra word hoe toepaslik dit op motorkapers en transitorowers is. Soqa (1931g360) tref eqter 'n onderskeid tussen ontfutseling en veediefstal. "The difference in favour of the raider and cattle lifter is that they steal to rear stock (uku-fuya), and become owners. In short they are laying the foundations of a stable property ." Dit strook ook met die Afrikaan se situasionele belewing van skuldqevoel waarna vroeer verwys is. Slotsom Nasiewording kan net moontlik wees waar die onderskeie qroepe voldoende gemeenskaplike waardes of die persepsie hieroor het om met mekaar te intecireer. Die qeskiedenis het getoon dat dit misluk as 'n doelqeriqte staatsbeleid, byvoorbeeld in die Sowjetunie, Joeqo-Slawie, Ethiopie en Soedan. In al hierdie lande het die verskillende volksgroepe waardegewys selfs meer qemeenskaplik gehad as die Afrikaner en die Afrikaan. In Suid-Afrika is daar 'n waardekloof tussen die Westers-qeorienteerde Blanke Afrikaner en die Swart Afrikaanmeerderheid wat moeilik versoenbaar lyk. Een van die twee sal sy identiteit moet prysqee en opqaan in die ander. 1/u So iets het selfs in die qeval van die Skotte, Engelse en Walliesers nie qebeur nie. Die Blanke Afrikanervolk kan nie deel word van 'n nuwe nasie met waardes wat so onversoenbaar anders is sonder om sy identiteit en eie waardes prys te gee nie. Wat van groot belanq is, is die persepsie dat dit onversoenbaar is Emosie en qeloof is net sulke potente kraqte soos rede en rasionale loqika. Waardes neem 'n belanqrike plek in strategic in, want strategie is, benewens ander doelwitte, ook daarop bereken om die eie waardes te beskerm. Waardes speel ook 'n belanqrike rol in die bepaling van doelwitte. 'n Etniese heersersqroep probeer qewoonlik om die pluralistiese bevolkinq te hegemoniseer, onder meer deur minderheidsgroepe se waardes, taal, kultuur te onderdruk en sy eie af te dwing (Horowitz 19435: 196-200). 'n Minderheidsgroep sal dus op sy beurt dwang moet uitoefen as teenvoeter om sy eie kultuur en ander waardes erken te kry. Dwang is dan ook 'n inteqrale deel van strategie. Gevolglik moet daar qekyk word na middele waardeur dwang op die opponent/vyand uitgeoefen kan word. In hoofstuk 6 word sekere konvensionele middele behandel. 179 HOOFSTUK 6 KONVENSIONELE OPSIES Inleiding In hoofstukke 6 tot 9 word sekere opsies nageqaan wat deur etniese groepe wat om selfbeskikking stry, aangewend kan word. Al die middele word nie noodwendig as toepaslik vir die Afrikaner in sy eie stryd bepleit nie. Sommiqe is meer en ander minder of moontlik glad nie vir hom qeskik nie. Die Afrikaner is byvoorbeeld nie die soort mens wat hom geredelik tot qeorqaniseerde fisiese geweld teen onskuldiqe mense wend nie. Die middele wat in hierdie hoofstukke bespreek word, is middele wat alqemeen deur etniese groepe aangewend word om onsimpatieke owerhede te oorreed of te dwing tot erkenning van hulle selfbeskikkingsreg, ook om internasionele erkenning te wen. Die modus operandi wat deur etniese groepe in opstand qevolq word, wissel van oorredinq tot geweld. Die moderne internasionale reg erken geweld slegs in besondere omstandighede as regmatig, veral ten opsiqte van selfverdediqinq. Booysen (1997:11) wys eqter daarop dat die Verenigde Nasies wel erkenning daaraan verleen dat geweld aangewend kan word om selfbeskikking te implementeer. Ook Ratner (1996g619) s@ in die verband: "As for ongoing attempts at secession or dissolution, international law does not forbid the use of force in civil disputes, although aspects of jus in hello (die reg wat in die qeval van oorlog deldI _ apply to internal wars" (beklemtoninq byqevoeq). 180 In hierdie hoofstuk word na nie-gewelddadige opsies gekyk, naamlik die reqsopsies, d.w.s. die moontlikhede o (1) binne die bepalinqs van die Grondwet en ander wette deur middel van die howe te beding; die skepping van kultuurrade om selfbeskikking binne die bestaande bestel te bewerkstellig; en kooptiewe mag en kennismag wat op oorredinq deur klem p qemeenskaplike belang en die effektiewe aanwendinq van inligting berus. Cl) Die regsopsieg Die regte wat die Grondwet bied, geld vir alle volksgroepe Laws are the very bulwarks of liberty. They define man's rights, and stand between and defend the individual liberty of all - G Holland Mhere the law ends, tyranny begins. - George Chapman Anleiding Alle Afrikaners wat verkies om in hulle oorspronklike vaderland te bly, woon vandag binne die territoriale gebied en onder die staatkundige gesag van die Suid-Afrikaanse staat. Selfs indien en nadat 'n eie geografiese volkstaat gevestig is, sal 'n groot deel, minstens aan die begin die qrootste deel, binne hierdie geografiese grense en onder hierdie regerende qesaq val. Die reqstelsel met die beroep op die howe wat hy bied, is in 'n demokratiese land een van die doeltreffendste maniere vir 'n volksgroep en sy behorende indiwidue om rag geregtigheid vir hulleself af te dwinq. Afhangende van die 181 integriteit van die howe en die juridiese personeel, kan dit 'n qeduqte middel bied om owerheidspoqinqs tot miskenning van 'n minderheidsvolk se reqte te bestry. In hierdie hoofstuk word daar qekyk na die howe en hulle funksie, na die Grondwet en sy toepassing op die reqstelsel, en na die reqstelsel as sodaniq as 'n instrument waardeur 'n etniese groep sy reg tot selfbeskikking kan verwesenlik. Dit word egter beklemtoon dat hierdie nie 9 n regskundige ontleding is nie. So jets val nie binne die bestek van hierdie proefskrif nie. Die doel van hierdie hoofstuk is dus om in bree trekke aan te dui hoe 'n etniese groep sy reqsopsie kan uitoefen as deel van sy strategie vir selfhandhawing binne die heersende bestel. In die hoofstuk oor die moontlikheid van 'n volkstaat word ook na die reqsposisie in daardie verband qekyk. Funksie en samestelling van die howe Die funksie van die howe as onafhanklike staatsorgane word soos volq deur Rautenbach & Malherbe (19962219) beskryf "Reqsprekende qesaq is die bevoeqdheid om 'n qeskil op te los dear te bepaal wat reg is en hoe om 'n qeskil op te los dear te bepaal wat die reg is en hoe om dit op die qeskil toe te pas." Dit volq dus dat die howe ook net in terme van die bepalinqs van die reg kan optree, hoewel daardie bepalings dikwels ruimte vir vertolkinq en toepassing bied. Dit kan derhalwe ook nie die enkel-middel wees vir die verwesenlikinq van selfbeskikking nie, al hou dit belangrike moontlikhede in Onder die voriqe bedeling was die Parlement, d.w.s. die 182 wetgewer, oppermagtig. Hy kon - en het - wette na willekeur uitgevaardig, gewysig, herroep of vervanq. Die howe se funksie was beperk tot vertolking en toepassing van die wet. In teenstelling daarmee bepaal Artikel 2 van die huidige Grondwet dat "this Constitution is the supreme law of the Republic" (1996g5) - alle wette of optrede wat strydiq is daarmee, is ongeldig. Die Grondwet maak dus voorsiening daarvoor dat die Grondwetlike Hof enige wet of owerheidsoptrede wat in stryd daarmee is, ongeldig kan verklaar. 'n Grondwet is in die eerste plek 'n riqlynige dokument, waarborge en verskansings ten spyt. Dit bevat noodwendige en moontlik ook opsetlike vaaghede en selfs teenstrydighede. Dit is onder meer die taak van die Grondwetlike Hof om in sy uitsprake en beslissings proter duidelikheid te skep en daarmee praktiese beslag aan die Grondwet te gee. Die noodsaaklikheid van die Grondwetlike Hof as instansie om duidelike en omlynde beslag aan die Grondwet se alqemene beginsels te gee, blyk uit die feit dat uitsprake sedert sy inwerkingtreding tot Julie 1997 meer as 5 000 bladsye in Butterworth (1977) se periodieke regspublikasie oor die Grondwet beslaan. Minstens 35 wetsbepalings is in die tydperk deur hom ongeldig verklaar. Hoeseer die lede van die reqbank onpartydigheid en regverdigheid ookal nastreef, bly dit waar dat geen mens volkome objektief kan wees nie. Vertolking word onvermydelik deur politieke, kulturele, religieuse en selfs etniese persoonlikhede van regters beinvloed veral waar dit juis om aangeleenthede qaan waar die Grondwetlike Hof deur sy 1.83 uitsprake presedente en meer konkrete omlyning moet skep. Derhalwe bied die Grondwet nie 'n absolute waarborq dat hy altyd reg sal laat qeskied ooreenkomstiq die qroep of persoon wat sig daarheen wend se waardes en opvattinqs van req en onreg nie. Hiermee moet ook rekening qehou word, veral in die liq van die feit dat aanstellings op die regbank en in die Departement van Justisie von:lens regeringsbeleid die bevolkingsamestelling moet weerspie61. Desnieteenstaande bly die Grondwet en die howe in die j algemeen 'n aanwendbare middel om vir red en geregtigheid, ook ten opsigte van groepsidentiteit, te beding. Howe in Suid-Afrika sit nie in isolasie nie en uitsprake word ook deur van die land en die w@reld se mees gedugte reqskundiges aan qetuienis en beredenering qemeet. Dit bied 'n belanqrike forum om druk op die regstelsel en die Regering uit te oefen deur onaanvaarbare wetgewing en regterlike uitsprake aan die groot klok te hang. Dit kan veral as teenvoeter dien vir afwykings van die beproefde regsre61s, soos dat die bewyslas by die staat berus en dat hofbevindings streng ooreenkomstiq bewese getuienis moet qeskied. Die voorwaarde is natuurlik dat buitelandse reaksie Suid-Afrika wel as druk op die owerhede en die regbank bereik. Daarvoor is onder meer alternatiewe media nodiq wat nie so sterk aan owerheidsdruk onderhewiq is nie en dus meer vryelik oor neqatiewe buitelandse reaksie kan beriq. Sodaniqe druk kan ook uitqeoefen word deur briewe van protes aan die Minister van Justisie en selfs lede van die regbank deur sowel binnelandse as buitelandse qesiene reqsinstansies. Howe en regters is ook nie bo kritiek, as 'n vorm van 184 openbare kontrole, verhewe nie, ten spyte van bepalinqs rakende minagting van die hof. Minagting van die hof is nie 'n instrument ter beskerminq van regters se fyngevoeligheid nie. Dit gaan oor die publiek se belanqe. Daarbenewens geld immuniteit teen siviele qedinge vir reqsprekende beamptes slegs waar hulle te goedertrou opqetree het. Waar kwaadwilliqe motief bewys kan word, kan so 'n beampte aanspreeklik gehou word (Rautenbach & Malherbe 1996:240). Al wat hiermee des@ wil word, is dat die regstelsel enersyds 'n middel bied om vir selfbeskikking te beding. Terselfdertyd is daar ook middele tot teenverweer waar regspraak as bevooroordeeld en onsimpatiek ervaar word. Organisasies vir gedingvoering en monitering Organisasies soos die Stigting vir Gelykheid voor die Reg, die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Onderwysreg en Beleid (Savob) en andere, asmede akademiese regsgeleerdes kan derhalwe baie doen deur die noukeurige monitering van hofsake en deur van hierdie req van gefundeerde kritiek gebruik te maak waar 'n saak uitqemaak kan word dat bepaalde groepsbelange in die algemeen of 'n indiwidu se belanqe in 'n hofsaak verontreg is Dit kan benewens ander geoorloofde optrede veral ook o nder die buitelandse Westerse media en regspubliek se aandaq gebring word ten einde druk op die owerheid en die regbank uit te oefen. Die noodsaaklikheid vir noukeuriqe monitering van sowel hofgedinge as staatsoptrede rakende menseregte word ook deur die Stigting vir Gelykheid voor die Reg hekteatoon—Die nevaar ontstaan, word ges@, dat nuwe patrone en gebruike 185 bevestig word in omstandiqhede waar daar qeen beswaar teen wantoepassinqs geopper word nie. Wantoepassinqs van die qrondwetlike beqinsels word dan 9 n aanvaarbare qebruik en gewoonte. "Die probleem a a is telkens nie dat die qrondwetlike raamwerk onvoldoende beskerminq bled nie, maar dat die toepassing van die qrondwetlike beqinsels van qelykheid veel te wense oorlaat" (Nuusbrief Stigting vir Gelykheid voor die Reg.1977:3). Kontrole, toegang en die reg op billike verhoor Howe en reqters is ook deur die stelsel van appel en hersiening van beslissinqs aan qereqtelike kontrole onderworpe. Die Grondwetlike Hof is die hoogste hof rakende alle qrondwetlike aangeleenthede. Die Hooqste Hof van Appel bled die hooqste beroep in alle aangeleenthede, grondwetsake uitqesluit. Dan volq hoe howe, landdroshowe, spesiale howe wie se jurisdiksie inqevolge parlement@re wette bepaal word, soos waterhowe, onderhoudshowe en kinderhowe (Grondwet 1996, hoofstuk 8). Die req op billike verhoor word tweemaal in die Handves van Recite genoem. Daarbenewens word meer as twintig reqte in verband met aspekte van 'n billike verhoor uitdruklik qewaarborq. Rautenbach & Malherbe (1996E223) s@ die begrip billike verhoor is "omvattende beqrip wat nie beperk is tot die reqte wat uitdruklik qewaarborg word nie". Dit het al byna aksiomaties geword dat req en clereqtiqheid net vir diegene wat die duur reqskostes kan bybrinq, beskore is. Waar 'n groep aan toenemende verarminq 186 blootqestel word, onder meer weens indiensneminqs- diskriminasie teen sy lede, vererger hierdie probleem. Artikel 35 (3q) van die Grondwet maak egter voorsieninq dat die staat reqsverteenwoordiqinq moet voorsien vir diegene wat dit nie kan bekostig nie. Sodanige regsverteenwoordiging is egter afhanklik van wat die staat kan bekostiq. In November 1999 het die nuwe aangewese voorsitter van die Regshulpraad, regter Mahomed Naysa, erken dat die raad ten bedrae van R428 miljoen in die skuld is Die reqerinq het in daardie stadium 'n bykomende R107 miljoen bewillig om die raad in staat te stel om voort te gaan met sy werk (The Citizen 1999.11.4g1). Staatsreqshulp vir die wat nie die reqskoste kan bybrinq nie, is dus teoreties en selfs ook prakties beskikbaar, maar aan allerlei faktore onderhewiq. Vir diegene wat hulle om die handhawing van hulle groepreqte soos vervat in die Grondwet, na die hof wil wend, moet staatsregshulp egter tog maar as tweedebeste beskou word. Die beste reqsverteenwoordiqinq sal hulle onwaarskynlik beskore wees. In Desember 1999 het regter-president M. D. J. Steenkamp qes@ die reqspleqinq in Suid-Afrika is onder groot druk (Beeld 1999.12.4g4). Hy het onder meer verwys na ministeriele uitsprake dat die howe die openbare mening in ag moet neem en ook na wetqewinq wat die bewyslas op die beskuldigde plaas. Hy het egter veral kommer uitgespreek oor beooqde wetgewing wat 'n tribunaal daar wil stel om regters te verhoor met wie se bevindings die owerhede nie genoee neem nie. Dit moet hier baie duidelik gestel word dat waar dit by 187 selfbeskikkinq en oor reg en gereqtiqheid kom, kan dit nie net om die elite van 'n volksgroep gaan nie. Kulturele regte, waaronder ook selfbeskikkingsregte, kan nie vir indiwidue geld nie, maar kom die volksgroep as geheel toe. 'n Belanqrike aspek van die Grondwet vir alle indiwidue en qroepe is die bepaling in artikel 38 dat 'n pers oon of organisasie namens 'n ander persoon of organisasie mag optree. Individue en orqanisasies kan hulle dus oor mede- volksqenote ontferm. Dit is belanqrik dat verantwoordelikheid vir volksgenote aanvaar word, want as 'n enkeling of 'n groepskomponent onderqaan, raak dit die hele volk se reqte. Oorkoepelende organisasie Om die howe en die Grondwet ten voile te benut, is 'n oorkoepelende organisasie nodig, en fondse. So 'n organisasie sal groter invloed kan uitoefen, doeltreffender beding vir fondse en ook meer gedug wees ten opsigte van reqsqedinqe as blote individue. Die gedagte word ook as noodsaaklik deur Malherbe (1997, onderhoud) onderskryf. Daarvoor is die steun van groot sakeonderneminqs en by uitstek sakegroepe van die eie groep nodiq. Simpatieke buitelandse bronne kan ook vir geld ontqin word. So byvoorbeeld het die rewolusioniste in Suid-Afrika talle hofsake met geld uit die buiteland gevoer, ten spyte daarvan dat die reqerinq van destyds sodaniqe buitelandse befondsinq verbied het. Strateqie en metodes wat in die verlede suksesvol deur die ANC/SAKP in sy "struggle" aangewend is, kan ook met qoeie qevolq ter verwesenlikinq van selfbeskikking aangewend word. Dis goeie strateqie vir 'n 188 bokser om sy opponent te uitoorl@ deur juis die opponent se eie teqniek teen hom te qebruik. 'n Persoon of instansie is dikwels veral kwesbaar teen sy eie strateqie. Wat ook nodiq is, is eie reqscieleerdes wat bereid is om binne perke - hulle dienste gratis aan te bied, onder meer deur die daarstellinq dwarsdeur die land van n reqsadviesdiens vir volksqenote. Onpartydigheid en doeltreffendheid van die regstelsel Die Suid-Afrikaanse Grondwet bevat 'n algemene bepalinq dat die regsprekende qesaq onafhanklik, onpartydiq en slegs aan die Grondwet en req onderworpe is. Statutr maq geen persoo n en qeen staatsorqaan met die werksaamhede van die howe inmeng nie. Die req plaas ook 'n pliq op die owerheid om howe en ander tribunale in te stel en vir hulle behoorlike funksionerinq voorsieninq te maak. Rautenbach en Malherbe (1996g222) verklaar tereg dat indien hierdie reelinqs ontoereikend is, die req op vrye toeclanq tot die howe aancietas word. By die skrywe hiervan heers daar toenemende kommer in sowel regs- as lekeqeledere oor hierdie aspekte van onpartydiqheid, beinvloedinq en oor die doeltreffendheid van die regstelsel soos dit deur die owerheid daargestel en bestuur word. Ruimte-onthalwe word met enkele tersaaklike voorbeelde volstaan. Die feit dat die owerheid voorspraak maak vir openbare druk p die howe, is een van die sake wat kommer wek. Op 21 Mei 1997 sZ; die vorige minister van justisie, mnr Dullah Omar, op 'n beraad in Gautenq dat veranderings in die 189 reqstelsel beooq word om die howe meer sensitief vir die openbare qevoel te maak (Beeld 22.5.1997g9). Dit beteken dat reqsprekende beamptes hulle in hulle uitsprake en vonnisse nie net deur die qetuienis moet laat lei nie, maar openbare simpatie of antipatie jeens die beskuldigde in berekening moet bring. Dit sou beteken dat die regbank n swart volksdiqter wat op verskeie moordklaqte teregstaan, toeqeefliker moet behandel op grond van betogings buite die hof wat sy qewildheid betuiq. Terselfdertyd sou dan van die regbank verwaq word om ontoegeefliker teen 'n blanke wat 'n swart kind met 'n weqskram-koe61 getref het, op te tree omdat 'n woedende skare met plakkate sy kop eis. Dit is 'n uiters qevaarlike pad, want as dit tot konsekwensies deurqevoer word, is daar net 'n qraadverskil tussen die gereqshof in Suid-Afrika en die infame volkshowe van die Volksrepubliek van China na die rewolusie. Tog vind die qedaqte selfs by sommige reqsqeleerdes aanklank. So byvoorbeeld verklaar prof Christoff Heyns van die Universiteit van Pretoria se Sentrum vir Mensereqte volgens 'n beriq dat daar niks is wat appolreqters verhinder om hulle aan die openbare mening te steur nie want die Grondwet moet in die liq van die wil van die samelewing vertolk word (Rapport 30.6.1996219). Prof. Alfred Cockrell van die Fakulteit Reqte aan die Universiteit van die Witwatersrand spreek tereg sy kommer uit dat die hof by tye staatmaak op "rE4nbooq - reqsqeleerdheid". Regters wat gewoond was om met "formele rede te werk, moet nou fsubstantiewe redes' in die vorm van morple en poLitieke waardes in ag neem" (Beeld 7.6.1996g13). Regter Rex van 190 Schalkwyk het bedank omdat, volgens hom, kommentaar soos die van min. Omar oor die leqitimiteit van die reqbank, die howe se qesaq ondermyn deurdat dit reqspersoneel onder politieke druk plaas (Beeld 7.9.96211). Die regbank en die regstelsel as qeheel se doeltreffendheid - en onpartydiqheid - is ewerediq met die qehalte van die amptenary wat dit bedien. Trouens, artikel 174 van die Grondwet kwalifiseer die bepaling dat die juridiese personeel die land se rasse- en qeslaq-samestellinq moet weerspieel, met die vereiste dat aanstellings mans of vroue moet wees wat behoorlik qekwalifiseerd en ook andersins geskik is vir die pos. In die opsig is dit bemoedigend dat die hof bevind het dat daar teen 'n aantal manlike blanke staatsaanklaers op grond van ras en geslag qediskrimineer is deurdat 'n swart vrou sonder die nodiqe kwalifikasies of ervaring bo hulle bevorder is (Beeld 5.3.9724). Minder bemoedigend is eqter die feit dat die hoofbestuur van die ANC daarop ciereageer het met 'n eis om wetqewinq wat verbied dat meriete die bepalende faktor in aanstellinqs moet wees. Hierdie inqesteldheid t.o.v. reqstellende aksie ten alle koste en oncleaq meriete, het wel 'n uitwerkinq op Suid- Afrika se reqstelsel. Dr Jan D'Oliveira, prokureur-qeneraal van Transvaal, sZ.', in 'n jaarverslaq die reqspleqinq in die land is besiq om in duie te stort (Beeld 27.5.9621). Die rede daarvoor blyk uit 'n beriq in The Saturday Star (10.5.1995E1) oor die onbevoeqdheid en korrupsie onder lede van die polisiemaq en hofpersoneel. Enersyds wek die toestand kommeroor die regverdiaheid wat van die stelsel verwag kan word. Andersyds bied dit egter 1 9 1 wel 'n geleentheid vir 'n bepaalde volksgroep om selfs in samewerking met ander volksgroepe wat ook deur so 'n stelsel benadeel word - 'n aggressiewe en dinamiese veldtoq te voer, in die media, in die howe self, in die buitelandse media en met uitqenooide internasionale waarnemers. Daar kan teen uitsprake geappelleer word, kragtens die bepalings van die Grondwet selfs sake teen die regering aanhangiq qemaak word omdat die juridiese stelsel in sy geheel, onbevoegde polisiewerk inkluis, nie die burgers van Suid-Afrika die reg en geregtigheid laat toekom wat die Grondwet hulle waarborg nie. Deur sy departemente Justisie en Polisie se ondoeltreffendheid, oortree die owerheid inderdaad die Grondwet. Dit is ook tersaaklik t.o.v. selfbeskikking in soverre dat so 'n situasie dit moeiliker maak om t.o.v. groepregte te beding. Gebrekkige handhawing van die reg en van wet en orde bied terselfdertyd motivering vir eie selfbeskikking, ook in die opsig. Terselfdertyd benadruk die situasie weereens die noodsaaaklikheid vir kundige en doeltreffende regsverteenwoordiging wanneer 'n beroep op die howe qedoen word. Dit is verkieslik dat die betrokke aansoeker(s) sover MOO ntlik self vir behoorlike dossiere en bewysstukke moet sorq. Trouens, met onbevoeqde hofpersoneel kan doeltreffende kundigheid en voorbereiding aan sy kant die applikant juis in litigasie begunstig. Positiewe uitsprake en optredes Aan die positiewe kant moet gewys word op uitsprake soiDs die ten qunste van twee Afrikaanse skole van Sundra (The 192 Citizen 3.5.1997:8); die reeds qenoemde uitspraak ten qunste van die aanklaers; verskeie uitsprake wat onwettiqe stakinqs verbied of andersins ongeldiq verklaar; die Pretoriase Hooqqereqshof wat die blanke belastingbetalers qelyk qeqee het in hulle stryd om gelykberegtiging met swart inwoners; en dies meer. Waar die reqbank effektief en reqsqeldiq optree, bied dit dan ook 'n doeltreffender middel tot regte-bedinging deur 'n volksgroep. 'n Indringende ontleding van die qrondwetlike bepalinqs om Afrikaanse enkelmediumskole te reqverdiq, is deur Malherbe (1997:95 - 99) qedoen. Dit is 'n reqsredenasie wat met vruq in qedinqe oor skole qebruik kan word. Wat is billike diskriminasie? Dit is reqslui se taak om die Grondwet en ander wetqewinq te ontleed met die ooq op die maksimum voordeel vir etniese/kultuur-qroepe om qereqtelike bereqtiqinq te verseker. Van besondere belang in hierdie opsig is Artikel 9 (3) en (4) van die Grondwet. Daarin word bepaal dat nag die staat, n6q die indiwidu onbillik teen enigiemand mag diskrimineer op grond van ras, geslag, taal en dies meer. Dit impliseer dus dat die Grondwet wel iets soos billike diskriminasie erken. Trouens, Artikel 9 (2) van die Grondwet bevestig dit soos volq: "Ten einde die bereikinq van gelykheid te bevorder, kan wetqewende en ander maatreels qetref word wat ontwerp is vir die beskerminq of ontwikkelinq van persone of kateqoriee persone wat deur onbillike diskriminasie benadeel is (Wet 108 van 15186g7)._ Dit is 'n onbetwisbare feit dat daar teen die Afrikaner 193 Cook teen die blanke in die alqemeen) qediskrimineer word op grond van onder meer ras, kleur, taal en kultuur, en in die liq van bedenkinge oor Kurrikulum 2005 moontlik selfs godsdiens. Dit is diskriminasie as, byvoorbeeld, 'n Afrikaanse onderwysinrigting deur oorladinq met swart studente/skoliere wat Engels verkies, verpliq word om sy onderriqmedium te verander. Dit is onbetwiste diskriminasie as Afrikaners in die staatsdienste, maar selfs ook in die private sektor hulle werk verloor of bevordering verbeur ten behoewe van minder verdienstelike ander qroepe. As daar na die howe geqaan word, is 'n kardinale vraag of dit 'n qeval van billike diskriminasie is, ook of die reqstellende aanstellinqs verband hou met die qrondwetlike bepalings oor bevoeqdheid, geskiktheid, arbeid e.d.m. Essensieel kom dit dus neer op die vraag wat as billike diskriminasie beskou kan word. By die skrywe hiervan was hierdie saak vir sover bekend nog nie na behore tot in die Grondwetlike Hof getoets nie. Die gevolg is dat regstellende aksie na willekeur en eie goeddunke in die staatsdiens en die private sektor toeqepas word. Malherbe (1997) het in 'n onderhoud ook die noodsaaklikheid beklemtoon dat organisasies en regslui hulleself op hooqte stel van al die recite vervat in die Grondwet, veral die in die Handves van Regte, en van hulle implikasies. Hy meen die Grondwet bied ruim geleentheid vir 'n volksqroep om hom teen onregmatige diskriminasie te verweer, om handhawing van sy groepregte af te dwinq en dat selfs territoriale beregtiging nie deur die Grondwet verbiad word nie (Artikel 235). 194 Wat nodiq is, is 'n reeks toetssake waartydens al hierdie aspekte uitqeklaar kan word en waardeur die howe, die '3rondwetiike Hof in besonder, spesifieke riqlyne in die opsig kan neerl'es. (2) Kultuurrade as instrumente vir selfbeskikking binne die bestel Die dag sal kom dat daar 9 n net van Afrikaanse kultuurorganisasies uitgestrek l waarin elke Afrikaner, van die geringste tot die hoogste, betrokke sal wees wat waarskynlik sterk sentraal saamgesnoer sal wees en soos 9 n piramiede sal oploop tot sy spits, en waarin alle belange van die Afrikaner as 9 n aparte groep verteenwoordig sal wees. Dit is 'n toekomstige ontwikkeling wat los staan van alle politieke oorwegings en wat alleen deur die volk se wil om te bestaan, bepaal sal word. - N P van Wyk Louw Kultuurleiers sonder kultuur, Februarie 1939. Inleiding Ni@rens in sy qediqte en qeskrifte was hierdie groat digter meer profeties as toe hy bykans sestiq • aar qelede die noodsaaklikheid van so 'n netwerk van kultuurrade vir die Afrikaner voorsien het nie. Daar word vervolgens na die moontlike strukturerinq daarvan qekyk. Dit word ingelui met 'n kort motiverinq van kultuurrade as 'n instrument vir selfbeskikkinq binne die soqenaamde 195 reenboognasie-bestel, qevolqdeur 'n bespreking van tersaaklike aspekte van Artikel 185 (1) (c) van die Grondwet wat onder meer die skeppinq van kultuurrade voorsien. Daarna word die begrip kultuur kortliks bespreek. Die eintlike onderwerp volq dan, naamlik moontlike riglyne en funksies van kultuurrade op plaaslike, provinsiale en nasionale vlak. Motivering Daar is deur die jare heen veel qeskryf en qedebatteer oor Afrikaneridentiteit en Afrikanerkultuur. Opvallend in al hierdie qeskrifte is die aanvoelinq van die skrywers dat die Afrikaner vir sy oorlewinq as yolk qrootliks op handhawing van sy kultuur aangewese sal wees. So byvoorbeeld waarsku Grobbelaar (1974g48) dat assimilasie met 'n ander volksgroep of -qroepe en die skeppinq van 'n nuwe kultuur, 'n eksperiment is wat nie weer later onqedaan gemaak kan word as dit 'n mislukking blyk te wees nie. "Ek meen dat die finale 'redding' daarin 10 dat die Afrikaner voortdurend sy volkskultuurbande van qeloof, taal en nasionalisme doelbewus so versterk dat hy steeds Pn betekenisvolle rol in sy vaderland kan bly speel, wat ookal op politieke gebied qebeur". 'n Volk wat soewereine mag binne 'n eie, homogene geografies begrensde staat uitoefen, geniet ook die hooqste en finale vorm van selfbeskikking. Die Afrikaner, wat demoqrafies verspreid oor die land woon as 'n etniese en politieke minderheid, moet sy kultuur en alles wat daarmee gepaard gaan teenoor 'n mededingende meerderheid handhaaf. 196 Terselfdertyd bied kulturele strukture deur hom qeskep, 'n instrument waardeur hy by verstek aan 'n eie geografiese meerderheidsqebied, selfbeskikking op 'n verskeidenheid terreine kan afdwinq en handhaaf. Volgens Liebenberq (1997:1) beteken kulturele selfbeskikking "'n tipe nie-territoriale kulturele federalisme waarin onderskeibare kultuurqroepe saam woon, maar afsonderlik verantwoordelikheid vir bepaalde statut@r omskrewe sake aanvaar". Opsommend kan qes@ word dat die Afrikaner, vanwee sy geografiese verspreidheid, sy qetalle-minderheid en die owerheidsbeleid wat alle yolks- en kultuurgroepe in Suid- Afrika wil saamsnoer binne een, geafrikaniseerde reenbooqnasie, nie 'n ander keuse het as om homself te handhaaf en sy identiteit te bewaar deur middel van kulturele outonomie nie. Kulturele selfbeskikkinq kan op die duur ook 'n bydrae tot geografiese selfbeskikkinq lewer. Dit handhaaf identiteit sodat die volk nie verswelq word in nuwe onomkeerbare eksperiment nie, dit bevorder eie seqqenskap oor eie sake, skep sterk strukture en werk noodwendiqe geografiese konsentrasie in die hand. Liebenberq (1997:5) wys tereg daarop dat volkstaatbou afhanklik is van die morele en materiele steun van die bree Afrikanerpubliek. Dit kan net verwesenlik word as die Afrikaner in verstrooiinq kulturele selfbeskikking soos in hierdie hoofstuk gesien, kan handhaaf. Strukture waardeur sodaniqe kulturele selfbeskikkinq bedinq en gehandhaaf kan word, is eqter 'n belangrike voorvereiste. Kultuurrade bled sulke strukture en vermy_op ci_iela.tcle die slaqqat van qebieds- en wensafbakeninq en qepaardqaande 197 konflikpotensiaal. Artikel 185 van die Grondwet Artikel 185 (1) (c) maak voorsiening vir die daarstelling van 'n kommissie vir die bevorderinq en beskerminq van die reqte van kultuur-, godsdiens- en taalqemeenskappe. Die implikasies vervat in die bepalings daarvan, is al deur verskeie simposiums behandel. Hier word die aandag kortliks op enkele tersaaklike aspekte qevestiq. Die belanqrikste hiervan is artikel 185 (1)(c) wat vir die instellinq van kultuurrade voorsieninq maak. Dit is eqter belangrik om op die implisiete voorbehoude van die bewoording te let. Die "instellinq of erkenning" word aan aanbeveling deur die kommissie onderhewig qemaak. Boos die res van die artikel, is alles onderhewig aan "nasionale wetqewing" wat by die skrywe hiervan nog in die proses van hersieninq en herformulering was Ten slotte laat die bewoording "in kultuur-of ander raad of rade" ruimte vir meervoudiqe vertolkinq. Die implisiete voorbehoude in die bewoording vervat is nie toevallig nie. Dit blyk uit die voorqaande klousule (1)(c) wat die bevordering van nasionale eenheid onder kultuur-, godsdiens- en taalgemeenskappe as oogmerk van die Kommissie stel. Segsmanne wat die regering verteenwoordiq het dit dan ook op verskeie simposiums en konferensies sterk beklemtoon dat nasiebou die qrondliqqende grondwetlike beginsel van die Kommissie moet en sal wees - Moosa (1996), Carrim (19975), _ Alexander (1996g1), Asmal (1996g6) en ander. Dit het Jooste 198 (19972.2.2) laat opmerk dat nasiebouproqramme as doelbewuste regeringsbeleid volgens die qeskiedenis en wetenskaplike navorsing maar weinig sukses behaal het. Artikel 185 is eqter in hierdie opsiq nie tot enkelvoudige vertolkinq beperk nie. Die uitdruklike verwysinq na kultuurrade en na beskerminq van die recite van kultuurqemeenskappe, saamgelees met ander grondwetlike bepalings soos Artikel 235 (erkenning van taal en kultuur), 231 tot 234 (erkenning van die Internasionale Reg wat eweneens minderhede se taal en kultuur beskerm), 30 tot 31 (req van vrye assosiasie) leen sip tot 'n vertolkinq wat sterk ten qunste van die beskerming en handhawinq van minderheidsrecite spreek. Daar is in elk geval niks in die Grondwet of ander wetgewing wat die sticiting en funksionering van kultuurrade belet of kan belet nie. Trouens, hoofstuk 2 van die Grondwet is baie uitdruklik oor die req om verenigings en organisasies t.o.v. qemeenskaplike belanqe te stig en te bedryf. Omskrywing Postma (1989:77) gee die betekenis van die Latynse woord cultor aan as onder meer landbouer, terwyl cultura en colere onderskeidelik en onder meer landbou en gewas-verbouing beteken (Chambers, 1988g346). Verskeie woordeboeke (Van Dale 1976, WAT Deel VIII 1991, Oxford Paperback 1988, Chambers e.a.) ken aan die woord kultuur sowel 'n materiele as 'n qeestelike betekenis toe. Grobbelaar (1974z6) beskryf dit dan ook as "al die stoflike en qeestelike_ dinge wat die mens_. skep", terwyl Liebenberg (1997:2.1) praat van "die somtotaal 199 van menslike aktiwiteit soos gegrondves in en geriq deur fn bepaalde religieuse onderbou". Kultuur het 001< sowel 9 n universele as 'n yolks- konnotasie. Die w@reld se beroemde kunstenaars (Goethe, Shakespeare, Tsjaikovsky, Beethoven, Wagner, Joan Sutherland, Rembrandt, Michael Angelo, e.d.m.) behoort in die eerste plek tot hulle eie onderskeie volke se kultuurerfenis, maar word ook universeel waardeer en beoefen. Dieselfde geld vir wetenskaplikes (Copernicus, Pasteur, Einstein), filosowe (Plato, Descartes, Karl Barth) en qeestelikes (Luther, Calvyn, Billy Graham). Die wetenskap en tegnologie het, veral in hierdie era van elektroniese kommunikasie, w@reldbesit geword. Binne volksverband omvat en oorkoepel kultuur, soos reeds aangedui, alle fasette van die volkslewe, ook die politiek wat vir die doel van hierdie hoofstuk eqter tersyde qelaat word. Dit qaan hier eqter spesifiek oor Afrikanerkultuur. Skrywers soos Grobbelaar (1974g 21), Dreyer (1979g40), Engelbrecht (1979g51), Potclieter (1974g87) en ander is dit almal eens dat die Christelike geloof, Calvinisties qesien, 'n bepalende kultuuraspek op alle qebiede van die volkslewe is. Dreyer beweer dat dit selfs die ongelowiqe Afrikaner se lewe en denke beinvloed. Hy haal Paul Kruger aan, n.a.v. artikel 8 van die ZAR-grondwet: "Let nu op dat artikel, waar het ons henen wijst. Het wijst ons naar Gods Woord. Het volk eischt de meest mogelijke maatschappelijke vrijheid, maar gegrond op Gods Woord." Terselfdertyd is sy kultuur bodemgebonde. "As die Afrikaner 'Die Stem' sing," 5@ *7.00 Potqieter (19742137), "sing hy van dinge wat tot hom en hom alleen spreek. Want dit is dinqe uit sy bodem, en die Afrikaner is die produk van daardie bodem." Die bodem is deel van sy geestelike lewe en sy stoflike bestaan. Waar dit hier om die aanwending van kultuur as 'n instrument vir selfbeskikkinq qaan, en waar dit dan poog om die volk daardeur saam te snoer in 'n gesamentlike poqing, kan ten slotte veral drie aspekte in qedaqte gehou word, naamlik: Die mens se kultuur kom eers tot volle ontplooiinq wanneer hy in 'n sosiale verband saam met sy medemens lewe (Grobbelaar, 1974214); en twee uitsprake van Louw (19862 74), t.w. "Ons kultuur (kan) nooit die van honderd jaar qelede, nie eens die van veertig of van tien jaar gelede OR wees nie (hoewel daar 'n sekere kontinuiteit is)... elke geslag Afrikaners is net so unmittelbar Z Gott', het. net soveel die pliq om uit eie krag kultuur te skep as enige voorafqaande qeslag". Die heersende omstandighede stel ook sy eie eise aan die Afrikanerkultuur. "Die kern en die bronaar van die kultuur is die vryheid en as die kloppende lewe van daardie vryheid deur enige organisasie (ook deur die staat) geknel word, sal die kultuur self sterwe, of hy sal die bande verbreek." Dit is inderdaad ons hedendaagse omstandiqhede. Kultuurrade, soos hierna voorqestel, sal derhal.we op. bree bestaansterrein funksioneer met insluiting van die 201 somtotaal van Afrikaner-aktiwiteite. Kultuurrade, samestelling en funksies Kultuur, soos hierbo omskrywe, oorspan die yolk op alle terreine, maar terselfdertyd verskil omstandiqhede, behoeftes en potensiaal van qemeenskap tot qemeenskap, onderling en oorhoofs, op plaaslike en provinsiale vlak en ook ten opsiqte van die nasionale vlak. Soos Aron (1969:7) tereq opmerk: "Strategic thought draws its inspiration each century or rather at each moment in history from the problems which events themselves pose." Want ons het hier dan ook met kultuur as 'n middel in die aanwendinq van strategie te make. Die benadering met betrekking tot funksies en magte en bevoeqdhede moet derhalwe soepel wees ten einde die hoogs moontlike beweegruimte te laat op die vlak naaste aan die mense wat deur die kultuurrade gedien word. Liebenberg (1991) beklemtoon in sy definisie van strategie tereg die noodsaaklikheid van soepelheid oftewel aanpasbaarheid by veranderende omstandiqhede, vyandelike teenstrategie en dies meer. In die liq van bogenoemde volq hier 'n groslys van funksies, maqte en bevoeqdhede wat as riqlyn deur elke kultuurraad qebruik kan word, ooreenkomstiq sy eie behoeftes en omstandiqhede. Dit sluit ook as 'n moontlikheid in die verskillende middele tot dwang en verset wat in hierdie hoofstuk en in hoofstukke 7,8 en 9 bespreek word. Besonderhede kan slegs deur afsonderlike rade self uitgewerk word. Omdat daar soveel oorvleuelinq is, word plaaslike en provinsiale funksies onder een hoof aangebied en daarna slegs 202 bykomende provinsiale aspekte. Plaaslike en provinsiale vlak Beskerming en bevorderinq van Afrikaans binne die kultuurraad se gesagsgebied. Die koordinering van organisasies en strukture binne die gebied wat met Afrikaanse taalaangeleenthede gemoeid is. Bevordering van die beeldende en uitvoerende kunste deur middel van, onder meer, die inbinding en koordinering van organisasies wat hulle vir die kunste beywer. Sang- en musiekfeeste, kunswedstryde, uitstallinqs en aanmoedigingspryse kom in hierdie verband na yore. Waar sodanige pogings te duur en omvangryk vir 'n plaaslike raad is, kan dit in samewerking met ander plaaslike kultuurrade aangepak word. Die beheer oor en bedryf van museums, argiewe, monumente, standbeelde, slagvelde en begraafplase van belang vir die plaaslike/provinsiale Afrikanergemeenskap, in onderhandeling met die plaaslike/provinsiale owerheid en ander tersaaklike instansies. By talle dorpe het daar byvoorbeeld tydens die Tweede Vryheidsoorlog kleiner gevegte en skermutselings plaasgevind. Dit is vir die plaaslike Afrikanerqemeenskap van belang, maar kan nie in belangrikheid met byvoorbeeld die slag van Magersfontein of Spioenkop vergelyk nie. Die instelling van plaaslike, streeks- en provinsiale radiodienste en die instandhoudinq daarvan. Die benutting van die elektroniese kommunikasiemedia, byvoorbeeld Internet, vir onderlinge kommunikasie en kommunikasie na buite, selfs ook 203 na die buiteland. Die totale of qedeeltelike verantwoordelikheid vir of beheer oor biblioteke, insluitende die biblioteekbeleid, die opstel van die begrotinq en die boeke-aankope. Die mate van beheer wat oor biblioteke op die plaaslike/provinsiale vlak uitqeoefen word, sal natuurlik afhanq van die persentasie wat die Afrikaanstaliqes van die totale bevolkinq van die betrokke qemeenskap uitmaak. Afrikaner-kultuurrade behoort ten minste beheer oor die becirotinqsqedeelte vir die aankoop van Afrikaanse literatuur en die bestaande Afrikaanse boekery te h@. Die opstel, byhou en bevordering van 'n plaaslike/provinsiale Afrikaanse kultuuralmanak. Hierdie Afrikaanse kultuuralmanak moet die feesdae en belanqrike qebeurtenisse vir die Afrikaner in geheel aandui, maar aangevul word met die herdenkinq van qebeure van meer plaaslike en/of streekbelanq. Betrokkenheid by opvoedinq en opleiding op clie plaaslike/provinsiale vlak. Dit sluit die bevorderinq in van private skole vir Afrikanerkinders en betrokkenheid by staatskole waarin daar 'n beduidende persentasie Afrikanerkinders is Die totstandbring van daqsorqsentrums vir die babas van werkende Afrikanermoeders asook Afrikaner- kleuterskole. Geldelike hulp deur middel van beurse en lenings aan Afrikaner-leerlinge en aan universiteits-, kolleqe-, en technikon-studente uit die eie kontrei. Hulp en onderskraging aan Afrikaner-onderwysers, soos byvoorbeeld aanvanklike indiens-opleidinq. Betrokkenheid by plaaslike/provinsiale 204 jeugaangeleenthede deur ondersteuninq aan die plaaslike/provinsiale Afrikanerjeuq. Die lewerinq van tersaaklike maatskaplike dienste aan volksgenote op die plaaslike/provinsiale vlak deur middel van qesins-, kinder-, bejaarde- en gestremdesorq in oorleg met die plaaslike/provinsiale owerheid en die provinsiale kultuurraad. Die organisering en bevordering van volwasse onderwys en toepaslike heropleidinq van werklose volwasse Afrikaners. Die opstel en byhou van 'n register van werklose Afrikaners met hul kundiqheidsvelde, telefoonnommers en ander tersaaklike besonderhede met die cog op indiensneminq. Die opstel en byhou van 'n register van Afrikaanse sake-onderneminqs en professionele lui soos dokters, tandartse en prokureurs in die plaaslike/provinsiale gemeenskap en die opskerping van volksqenote om die betrokke ondernemings en praktyke te ondersteun, mits hulle mededingende diens lewer. Die bevordering van lewenskragtige Afrikaanse sakekamers ter bevordering van Afrikaner- sakebedrywiqhede. Die organisering van huis- en haardbeskerming deur middel van buurt- en plaaswagte en pogings om die plaaslike/provinsiale polisiereserviste-eenhede en kommando's met Afrikaners te beman. Die opskerping van Afrikaners om 'n leidende rol in die plaaslike/provinsiale polisie- qemeenskapsentra te speel. Die organisering van Afrikaner-belastingbetalers om aktief by plaaslike/provinsiale belastingbetalers-verenig.ings betrokke te raak en waar dit nog nie bestaan nie, sodanige 205 verenigings gestig te kry. Die opskerpinq van plaaslike medici o m , waar moontlik, eie klinieke en private hospitale met bekostiqbare tariewe op die been te bring waar behandeling en versorging deur volkseie personeel kan qeskied. Deur staatshospitale in Afrikaner-konsentrasiegebiede met Afrikaner-personeel te beman. Op hierdie en ander maatskaplike diensgebiede is vrywilliger-diens deur volksgenote 'n bykomende noodsaaklikheid, om koste te besnoei. Die bevordering van Afrikanerkonsentrasies in sekere woongebiede in stede en dorpe en provinsiaal ook in landbougebiede sodat aanspraak op sekere regte in sulke "meerderheidsgebieden gemaak kan word. Die opstel en byhou van 'n register van plase wat aan Afrikaners behoort en/of deur Afrikaners bewoon word. Wyk hoofstuk 4 oor Afrikaner-konsentrasie). Die bevordering van eie sport deur middel van, onder meer, die saambinding en koordinering van Afrikaanse skole en ander sportliqqame op die plaaslike/provinsiale vlak. Aandag kan gegee word aan die organisering en aanbieding van eie sportbyeenkomste, waar moontlik ook in samewerking met naburiqe kultuurraadgebiede. Deurlopende skakeling met die politieke verteenwoordigers in die plaaslike/provinsiale regering. Geskil- en dooiepunt-beslegting. Wanneer 'n geskil of dooiepunt tussen 'n plaaslike kultuurraad en 'n plaaslike owerheid ontstaan, word dit verwys na 'n paneel saamgestel deur die provinsiale kultuurraad in oorleg met die provinsiale ministerie van plaaslike bestuur. 206 Die deurlopende skakelinq met die verteenw oo rdigers van politieke partye waarin die Afrikaner verteenwoordiq is, asook ander partye in die plaaslike/provinsiale wetqewer. Die bevorderinq van toerisme en besoeke aan die dorp/stad/provinsie deur spesifiek die Afrikaner O m kultuurskatte en terreine van Afrikaner-historiese waarde aan Afrikaners en ander bekend te stel. 22. Die provinsiale kultuurrade hou op qesette tye skakelinqs- en inligtingsbyeenkomste in sleutelsentra in die betrokke provinsies waarheen die plaaslike kultuurrade genooi word en wat ook deur individuele lede van die publiek byqewoon kan word. Op nasionale vlak Die Nasionale Afrikaner-kultuurraad verteenwoordiq die Afrikaner se kulturele, opvoedkundige, maatskaplike, ekonomiese, veiligheids- en territoriale belanqe op die hooqste regeringslvak. Die betrokke raad skakel deurlopend op die hooqste vlak met die tersaaklike minister en sy mees senior amptenare, asook met die verteenwoordiqer van die tersaaklike politieke party. Die Nasionale Afrikaner-kultuurraad behartiq al die funksies wat op die plaaslike en provinsiale vlak genoem is op die nasionale vlak, maar meer bykomende funksies. Die betrokke raad bestudeer onder meer alle tersaaklike konsep- wetgewing van die nasionale parlement en maak aanbevelings oor die betrokke konsep-wetgewinq vanuit 'n Afrikaner- belange-oogpunt. ■.■ 3. Die Raad bring wanpraktyke met betrekkinq tot die 207 selfbeskikkingsreg van die Afrikaner en gevalle van diskriminasie onder die aandaq van die Kommissie vir die Bevorderinq en Beskerminq van die Reqte van Kultuur-, Godsdiens- en Taalqemeenskappe vir moontlike deurvoerinq na die Mensereqtekommissie of die Konstitusionele Hof. Die Raad beveel ook verteenwoordigers aan om namens die Afrikaner op die bogenoemde kommissie te dien. Die Raad skakel met die Pan Suid-Afrikaanse Taalraad (PANSAT) en met ander kultuurrade wat 'n belanq by die Afrikaanse taal het. Die Nasionale Afrikaner-kultuurraad beywer hom spesifiek vir die opriqtinq van nuwe en/of die instandhoudinq en uitbouinq van bestaande Afrikaner-tersi@re inriqtinqs. Die Nasionale Afrikaner-kultuurraad beywer hom vir die opriqtinq van 'n Afrikaner-televisiediens en as dit reeds bestaan vir ondersteuninq en mede-instandhoudinq daarvan. Die opstel en populariserinq van 'n Afrikaner- selfbeskikkinqsmanifes asook 'n Afrikaner-kultuuralmanak. Die internasionaliserinq van die Afrikaner- selfbeskikkinqsaak deur middel van skakelinq met qroepe wat hulle oorsee vir selfbeskikkinq beywer, die bywoninq van internasionale byeenkomste in hierdie verband, die re61 van selfbeskikkinqsimposia en -werkswinkels in Suid-Afrika, die publiserinq van verslae en memoranda en die insleutel van alle relevante selfbeskikkinqlisteratuur in verband met die Afrikaner op die Internet. Konflik- en dooiepunt-besleqtinq in qevalle van qeskille tussen provinsiale owerhede en provinsiale kultuurrade in oorleq met die ministerie van provinsiale 308 aandeleenthede. (3) Kooptiewe mag en kennismag Inleiding Die strateqie van wat genoem word saqte opsies rus op twee pilare, naamlik inliqting wat die deur tot kennis open, en ko6psie, wat vereis dat ander instansies in situasie- alliansies betrek word deur hulle van qemeenskaplike ;Deland te oortuiq, deur oorredinq, beinvloedinq of andersins. Dit sluit ook in intelliqensie, 'n spesifieke aspek van inligtinq wat vir sowel harde as saqte opsies aanqewend kan word. Harde opsies wissel van dwang deur opdraq tot dwanq deur qeweld of ander middele wat op oorwinning en kapitulasie berus. Daar word nou na die aard van saqte opsies, die onderliqqende vereistes, voor- en nadele, toepassinq en sover moontlik die toepaslikheid op die Afrikaner se situasie, qekyk. Terwyl die strateqie van saqte opsies reeds erkenninq geniet as 'n alternatief of aanvullinq van harde opsies in interstaatlike verhoudings, moet dit in die Afrikaner se qeval herlei word tot verhoudinqs tussen qemeenskappe en volksgroepe onderlinq en tussen hulle en die regering van die land. Daar sal derhalwe gekyk word na die saqte opsie, na inligting en kennis en na strategiese intelliqensie. Sagte opsies en die Afrikaner-situasie Mag word deur die WAT (1996g47) omskryf as onder meer 209 dwingende invloed, die vermo6 om groot invloed uit te oefen, om jou wil af te dwinq, om baie te bewerkstelliq. Die sagte opsie is, net soos die harde opsie, daarop bereken om ander instansies - korporasies, qemeenskappe, volke, state ens. tot instemming met jou eie wil en doelwitte te bring, maar dan deur middel van 'n verskeidenheid oorredinqsvorme en nie deur geweld nie. Die Afrikaner kan sy vaardighede gebruik om sy posisie in Suid-Afrika te beveilig. Ten spyte van alles beskik hy oor sagte mag wat nuttig en selfs noodsaaklik vir Suid-Afrika is Gevolqlik behoort die Afrikaner nie net verdra te word nie, maar ook goed behandel te word om te keer dat hy nie weggelok word na ander lande nie. Die vraaq is of sagte mag, teqniese vaardighede, werklik bewustelik aangewend moet word vir selfbeskikking. Kooptiewe mag Kooptiewe mag, ook qenoem sagte mag, word deur Nye (1997g166) omskryf as dit "which occurs when one country gets other countries to want what it wants." In teenstellinq met harde mag-strateqie wat daarop ingestel is om die opponent se wil tot weerstand te knak, vereis sagte maq-strateqie beinvloedinq van die ander party om dieselfde te wil as wat die proponerende party wil. Oorgeplaas op die Afrikaner in sy huidiqe situasie sou dit beteken om ander instansies, les bes die reqerinq van die dag, daartoe te beinvloed om dit wat die Afrikaner wil hg , ook te beskou as dit wat by sy eie strewe en belange inpas. Die positief qehoorsame kind is nie die een wat uit 210 vrees vir straf of selfs uit blote onderdaniqheid na sy ouers en onderwysers luister nie, maar optree uit die oortuiqinq van die waardes en voorkeure waarin hulle hom opqevoed het. Deur die eeue heen het volke en qemeenskappe daardie leiers qevolq wat die strewes en idees waarmee hulle graag vereenselwig het, aan hulle voorgehou het, of hulle mee besiel het. Een van die beste voorbeelde is die briljante beqrafnis-toespraak waarmee Perikles die Atheners tot patriotisme en stryd opgevorder het (Thucydides 1972g143 - 151). Binne Afrikanerverband staan veral uit gen1 J B M Hertzoq se oproep "Suid-Afrika Eerste" en dr D F Malan se leuse "Glo in jou God, qlo in jou yolk, cilo in jouself." Laaspenoemde twee het die Afrikanervolk aanqeqryp juis omdat dit so treffend in die Afrikaner se omstandiqhede van die tyd qeanker was. Dit het die volk se diepste behoefte en verlange verwoord. Uit die aard van die saak kan nie-Afrikanerqemeenskappe en -instansies nie in dieselfde mate deur sulke slaqspreuke qeinspireer word nie. Om hulle samewerkinq te verkry is dit nietemin nodiq dat hulle qemotiveer sal word om dit wat in Afrikanerbelang is, ook te sien as synde in hulle eie belanq. Harde mag word bepaal deur 'n land, yolk of qemeenskap se milit@re en ekonomiese vermob, sy bruto nasionale produk, bevolkingsgetalle, qeoqrafie Saqte maq wat ander instansies oorreed om uit oortuiqinq en eie begeerte te volq, liewer as om deur harde mag qedwinq te word om bes te gee, berus op minder tasbare bronne, soos kultuur, ideoloqie en institusies. Waardes en denkpatrone speel ook 'n belangrike rol. 211 Een van die Afrikaner se kernprobleme is antaganisme van ander partye, die recierinq, swartmense, selfs die buiteland en die qepaardqaande ontkenninq van sy volksreqte. Die qevolq van die wyse waarop die Waarheids- en Versoeninqskommissie te werk qaan, versterk die antipatie teen die Afrikaner. So byvaorbeeld skryf Steyn (Beeld 21.09.9829)s "Nanneer dus (deur die WYK) verklaar word dat apartheid 'n misdaad teen die mensdom was, word deur middel van die ou en bedenklike praktyk van skuld deur assosiasie gesuggereer dat dit gerig was op die uitwissing van 'n groep, in die qeval swart mense. "Hiermee sou, veral in die skoolqeskiedenisboeke van die toekoms, 'n ewiqe smet qeplaas word op dieqene wat die misdrywe sou begaan het - misdrywe waaraan die konnotasie van qaskamers en konsentrasiekampe kleef. En daar word reeds qesufwereer dat die Afrikaners kollektief vir die qroepsmoord aanspreeklik qehou word." Die WVK is ook uit verskeie oorde verwyt dat hy, pleks van versoening teweeg te bring, rasseverhoudinge verhard het, ander meer deur persone soos Esterhuyse van Stellenbosch, Du Plessis politieke konsultant, Welsh van die Universiteit van Kaapstad en Shebane van Wits (Rapport 1996g11.01g21). 'n Probleem van verhaudinqe, soos hierdie, kan moeilik met harde mag te bowe gekom word, behalwe deur algehele oorwinninq en dan sal dit inqesteldhede jeens die Afrikaner eerder verhard. As hy egter daarin kan slaag cum ander instansies daartoe te beweeg am sy strewe na 'n eie volkstaat, sy req am sy eie taal, kultuur, onderwys e.d.m. te handhaaf, as legitiem te 212 aanvaar, sal die weerstand teen sy poqings om dit te verwesenlik ooreenkomstiq afneem. Trouens, as die Afrikaner kan veroorsaak dat die ander qroepe in Suid-Afrika, selfs moontlik die ANC/SAKP wat dit toenemend onmoontlik vind om die eenheidstaat te regeer, 'n Afrikanervolkstaat kan aanvaar as bevorderlik vir politieke stabiliteit, ekonomiese groei en dus ook vir voordeel op persoonlike vlak, sal dit meebrinq dat hulle hom volq, pleks van weerstaan. Dan sal hy self ook minder hoef te verander en aan te pas. Kwaliteit van leierskap is sowel binne Suid-Afrika as internasionaal 'n determinante faktor. Die Afrikaner se sukses ten opsiqte van die aanwendinq van die kooptiewe opsie sal baie afhanq van die kwaliteit van sy leierskap en die vertroue wat hy daardeur inboesem. Die Afrikaner as groep beskik reeds oor die vermoe om 'n eie staat te bestuur. Daar moet egter ook op gewys word dat 'n volkstaat die slaqoffer van sy eie sukses kan word deurdat dit ander volksqroepe daarheen lok. Die volkstaat sal homself wel met harde mag moet beskerm, maar ook deur die uitvoer van sacite mag, van kennis en vaardiqhede. Dit geld ook op internasionale qebied. Dit is vir die Afrikaner noodsaaklik om die internasionale antipatie wat oor baie jare heen met effektiewe propaganda teen hom bewerkstellig is, in positiewe simpatie te omskep. Sagte mag kan 'n belangrike bydrae hiertoe lewer deur buitelandse sakelui en politici te oortuiq dat dit in hulle belang is om sy strewe na selfbeskikking te steun en selfs mee te doen aan instellinqs deur hom daargestel. So byvoorbeeld sou dit die Afrikanersaak bevorder as 213 buitelandse sakelui oorreed kan word om deel te neem aan 'n instituut vir belegging in Afrikaneronderneminqs omdat dit ekonomiese en politieke stabiliteit in die land kan bevorder. Sodaniqe stabiliteit is 'n vereiste vir buitelandse beleggings se veiligheid en winsmoontlikhede. 'n Bydrae tot Afrikanerbemagtiging op ekonomiese qebied help om Afrikaner- ontevredenheid en die MOO ntlikheid van opstand te besweer. Net so kan deelname aan 'n orqanisasie wat boere op plase teen moordenaars beveilig, tot die stabiliteit bydra wat buitelandse beleggers wat in landbou-implemente spesialiseer, bevoordeel. Sagte mag skakel nie die nodigheid vir harde mag uit nie, maar tegnologie, opleiding en ekonomiese groei e.d.m. neem betekenisvol toe as magsfaktore in bedinging vir gemeenskaplike belanq. Daartee noor neem die belangrikheid van aspekte soos geografiese ligging, bevolkinq en grondstowwe af (Nye 19972154). Strategic vir die gebruik van sagte mag, verskil van strategic t.o.v. van harde mag. Om te slaag moet strategic soepel wees, moet dit sowel kontinuiteit as verandering in berekening bring. Aanpassing is dus nodiq. Die mag van die sagte opsie is gesetel in die vermoe om die ingesteldheid en optrede van ander qemeenskappe teenoor die eie te verander. Dus, die bepalende vraaq is in watter mate die eie daarin kan slaag om die politieke omgewing in Suid-Afrika te beheer en om ander groepe, organisasies en, les bes, die ANC/SAKP te kry om te doen wat hy, die Afrikaner, wil h@. Terwyl die ANC/SAKP ideologies qedrewe is tot 'n eenheidstaat_en skepping van 'n gemeenskaplike ge-afrikaniseerde Suid- 214 Afrikaanse kultuur, bly sy groot probleem die werkloosheid en armoede onder die swart massas. Die strateqiese vraaq is dan of hy oorreed kan word dat dit in sy eie belanq is om ten opsiqte van die Afrikaner qroter selfbeskikking te qedooq as hy daardeur Afrikaner-kundigheid en vermoens as vennoot in sy stryd teen armoede en werkloosheid kan kry, wat dan kan bydra om ontevredenheid en selfs 'n moontlike teenrewolusie onder sy eie mense te besweer. Seqsmanne van die ANC/SAKP het self al by herhalinq sodaniqe beroep op die Afrikaner gedoen, soos byvoorbeeld mnr Nelson Mandela by geleentheid in die Groote Kerk, Kaapstad: "If there is one message I would leave you, it is that Afrikaners have a unique role to play in the continued development of our country ... Your experience and knowledge are crucial in that process of reconstruction." (The Citizen 08.02.1999212. Vgl ook The Citizen 01.07.199628u SakeBeeld 14.02.199729u Rapport 05.04.199821; ea) Daar moet 'n duidelike becirip wees van die verskil tussen mag oor ander gemeenskappe soos in die ou bedeling, en uitkomsgebaseerde maq. Die Afrikaner is minder qoed qeplaas as in die verlede om sy doelwitte eensydig af te dwinq. Sy situasie is egter nie eniq in die opsig nie. Ou patrone verbrokkel. Die We'reld - en gemeenskappe des te meer - het interafhanklik geword t.o.v. ekonomie, kommunikasie en menslike aspirasies. Afrikaner-politici uit die voriqe bedeling het ciereeld die interafhanklikheid van Suid- en Suider-Afrikaanse volke en volksgroepe benadruk (Geyser, 19772237; Botha, 19812163), Teenstellend daarmee het hulle egter qrootliks die 215 tradisionele patroon van eensydiqe optrede en besluitneminq, van afdwinqinq deur harde qesaq, qehandhaaf. Interafhanklikheid het in die nuwe bedelinq 'n veel groter werklikheid qeword, veral in di6 opsig dat die Afrikaner nie meer in beheer is nie. Hy is getallegewys in die minderheid en sonder staatsmaq en -qesaq om sy wil eensydig af te dwinq. Hy moet dus ander maniere vind om sy wil te laat se6vier. Sagte mag skakel nie die aanwending en noodsaaklikheid van ander opsies uit nie. Veral moet in berekeninq qebrinq word dat interafhanklikheid nie eensqesindheid beteken nie. Dikwels berus dit op ongelyke wederkerige afhanklikheid t.o.v. aanqeleenthede soos - in Suid-Afrika se geval - wet en orde, ekonomiese bemaqtiqinq, dienstebemaqtiqinq en pes- en siektebestrydinq. Inligting en kennis Die Afrikaanse segswyse "kennis is mag" het in strategiese taal 'n nuwe betekenisdimensie qekry. Dit kan bes met die woord "kennismaq" vervanq word en bestryk as sodaniq sowel die terrein van die saqte as die harde opsie. Carique (1978g865' sien ook hoofstuk 2 oor strategie in tersaaklike verband) wys daarop dat hoewel strategie inderdaad die hele terrein van kennis bestryk, dit op die benuttinq daarvan vir die bereiking van bepaalde doelwitte toeqespits is Vir die doeleindes van strateqie word dan ook onderskeid getref tussen inliqtinq en kennis. Eersgenoemde dui op die beskikbare volume kennis, laasgenoemde op die aanwendi_ng, 216 Inligting Met req kan qes@ word dat inliqtinq vandaq die universele qeldstelsel is Meer inliqtinq is oor die afqelope dertiq jaar qeproduseer as in die voorafqaande 5 000 jaar (Hubbard, 1996g20). Kenners soos Hubbard en Rademeyer meen dat die totale volume inliqtinq waaroor die mensedom beskik in die onmiddellike toekoms elke sewe jaar sal verdubbel, veral danksy die elektroniese tecinoloqie. Simbolies van die elektroniese eeu was die Britse afskeid van Morsekode met die laaste aftik van die sekondes van die jaar 1997 (Rademeyerg199828). Dit is toe amptelik vervang met die Global Distress and Safety Systems (GPOSS) wat van satellietkommunikasie qebruik maak. Ongeklassifiseerde inliqtinq oor elke denkbare onderwerp is vryelik beskikbaar op byvoorbeeld die Internet wat toegang tot die w@reld se beste biblioteke en feitlik alle ander bronne van inliqtinq bied. Soos Raath (1998g31) tereq opmerk, elektroniese kommunikasie en inliqtincistecinoloqie "maak nie net van die wgreld 'n klein 'dorpie' nie, maar kan ook die wese van feitlik alle sake-onderneminas en die vermoe van regerings om te beheer en te belas, drasties beinvloed". Verteenwoordiciers van die drie reuse van die rekenaarw@reld - Intel, Compaq en Microsoft - werk aan 'n nuwe soort modem vir persoonlike rekenaars waarmee dertiq keer vinniqer as bestaande modems met die Internet qekoppel kan word. Dit sal die spoed van deursette deur modems vir tuisqebruik van 52 000 bis per sekonde versnel na 1,5 miljoen bis per sekonde (Greylingg1998g5). 'n Enkele plaaslike voorbeeld (ter illustrasie) is die :217 Suid-Afrikaanse Landbou-unie se besluit om, in samewerkinq met al sy affiliasies, 'n omvattende Internet-tuisblad daar te stel wat as poort kan dien vir die kanalisering van soveel moontlik navrae, inligting en sakeqeleenthede. Mnr Dries Bruwer, voormaliqe president van die Transvaalse Landbou- unie, het tydens die stiqtinq van 'n nuwe organisasie, Trust teen Misdaad, ook qes@ gevorderde kommunikasiemiddels behoort net so 'n deel van 'n Suid-Afrikaanse plaaswerf te wees as trekkers en vee (Rapport 24.05.1998,117). Dit kan ook 'n rol speel in 'n sekuriteitsnetwerk vir boere wat by die skrywe hiervan die teiken van sowel peorganiseerde as lukrake aanvalle is Die Afrikaner het natuurlik nie naastenby 'n monopolie op inligting nie en daar kan selfs pogings aangewend word om sy toeqanq daartoe te belemmer. Hy sal dus sy vindingrykheid, vernuf en avontuurlus moet qebruik. Hy kan hom eqter ook op instansies soos Taiwan en in konserwatiewe Britse, Europese en Amerikaanse krinqe beroep. Kryqkor het byvoorbeeld essensiele tegniese inligting deur persoonlike kontak tussen wetenskaplikes bekom. Wetenskaplikes deel qraaq hulle kennis. Kennis Kennis is mag, eers wanneer dit uit die massa inligting wat beskikbaar is, tot bruikbaarheid gedistilleer is Om aanwendbare kennis uit die stortvloed van beskikbare inligting te distilleer, is juis een van die probleme wat die strategiese denker van vandag konfronteer. Die Britse sielkundige en skrywer Lewis (Bird, 1996g42 het dit moo.i raakqevat toe hy qes@ het inligting is die gruis in die 218 prospekteerder se sif en kennis is die qoudklonte of diamante wat hy daar uitwas. Inliqtinq t.o.v. terreine oor 'n bree spektrum is nodiq, want die land, oftewel volksgroep in Suid-Afrika se geval, wat die voorspronq in die inliqtinqsrewolusie het, sal ook die werklike mag kan uitoefen (Nye & Owen, 1996g20). Die Afrikaner het bykomend egter ook kennis/inligting nodig oor die waardes, denkpatrone en kultuur van Afrikamense, nie net die wat die land regeer nie, maar 00 k die wat in situasiegeriqte alliansies betrek kan word. Dit geld ook t.o.v. kennis oor die kommuniste binne en buite die reqering. Alvorens inligting dus bruikbaar is, moet dit eers inqesamel, qesorteer en qeprosesseer word tot kennis wat toepaslik aangewend kan word op 'n spesifieke situasie, probleem, bedreiging e.d.m.. Die bepalende faktor, soos Schultz (Liebenberg, 1995211) tereq si-3, is mensekwaliteit, of soos Chenq (1997z20) dit uitdruk: "Een masjien kan die werk van vyftig qewone mense doen, maar qeen masjien kan die werk van een mens met buitenqewone vermoens doen nie." Die elektronika wat toecianq tot die oseaan van inligting bied, die rekenaar in besonder, is net so goed soos die mens wat daarmee werk. Daarom het die Afrikaner in sy stryd om oorlewinq ook kundige mense nodiq wat die nodiqe goudklonte, toepaslike kennis, uit die inligting tot sy beskikking kan was en vir gebruik aan die leiers en beplanners op die verskeidenheid terreine oo rhandiq. Insamelaars van inligting is daar genoeq in die vorm van rekenaarkundiqes. Verwerkers van inligting tot kennis is nie so_volop nie, want hulle_moet ook vertroud met die spesifieke terrein van aanwending wees. 219 Aanwending Die effektiewe aanwendinq van kennis, qedistilleer uit inliqtinq, op tersaaklike situasies en omstandighede, is een van die qeduqte middele wat die strateqie die Afrikaner bled om selfbeskikkinq te beding en ook om 'n positiewe rol in die land te speel. Die belanqrikheid van teqnoloqie, onderwys en opleiding, en institusionele soepelheid neem in hierdie inliqtingseeu toe t.o.v. magsbepaling, terwyl aspekte soos geografie, bevolking en grondstowwe se belanqrikheid afneem, maar nie verdwyn nie (Nye & Owen, 1996g22). Kennismag kan dus bydra om die skaal in die Afrikaner se guns te laat swaai, veral waar hy ten opsigte van die ander faktore kort stokkie trek. Onderstaande is van die belanqrikste terreine wat hulle tot die aanwending van kennis leen: Alliansievorming Vir alle praktiese doeleindes het die Afrikaner hierdie land vanaf 1910 tot 1994 regeer en beheer. Hy beskik dus oor 'n ryke agtergrond van ervaring wat hom die natuurlike koalisieleier in die land kan maak, mits hy deurlopend van die nodige situasiegeriqte kennis voorsien word en die wil het om dit aan te wend. Wilsbalans is ewe belangrik as maqsbalans wanneer dit om oorredinq en dwang qaan. Die Afrikaner moet weer die leiding in Suid-Afrika oorneem, maar nou op 'n ander manier as deur politieke mag in 'n minderheidsregerinq. Sy krag l'J; in kennis en ervaring en in eenheid, al is dit die eenheid van 'n doelgeriqte, besielde en vasbeslote groep, en nie van die volk as geheel nie. Die 220 ou ZAR-leuse "eendraq maak maq" is steeds van kraq. Alliansies kan op verskillende qebiede t.o.v. verskeie sake en met wisselende vennote vir die bereiking van selektiewe doelwitte gevorm word. Die sleutelfaktor is gemeenskaplike belange t.o.v. die besondere gebied en/of doelwit. Dit veronderstel weer die reeds qemelde sagte opsie- strateqie om ander partye te oortuig dat dit wat jy wil, hy ook wil. Die moontlike vennote is alle ander politieke partye, volksqroepe, professionele en besigheidsorganisasies, nie- regeringsorqanisasies, trouens enige instansie met wie daar op 'n spesifieke tydstip en t.o.v. 'n besondere doelwit qemeenskaplike wil en belanq gevind kan word. Dit kan selfs die ANC insluit indien daar by die reqerinq die wil gewek kan word om die Afrikaner se hulp te aanvaar t.o.v. landsadministrasie. 'n Goeie voorbeeld van 'n qeleentheid vir alliansievorming het sig jUiS by die skrywe hiervan voorqedoen. Dit was naamlik die algemene misnoe6 met die swak matriekuitslae van 1997. Al die opposisiepartye, al die onderwysers- en studente-organisasies, insluitende die ANC- qesinde SADOU en SASO, was in opstand teen die nasionale en provinsiale onderwysdepartemente. Dit was 'n goeie geleentheid om al of die meeste van hierdie instansies saam te snoer in 'n qesamentlike front teen die owerhede. Ten spyte van onderlinge verskille is daar qenoeq gesamentlike belang t.o.v. van qoeie en korrupsievrye administrasie, diensvoorwaardes, dissipline op onderwysers en leerlinqe e.d.m. om 'n situasiegeriqte alliansie te gevorm 221 het wat effektiewe dwanq op die onderwysowerhede en die reqerinq in die alqemeen sou kon uitqeoefen het. Die qeleentheid het verlore qeqaan omdat daar nie in Afrikanergeledere die nodiqe eenheid, doelqeriqtheid, wil en situasiegerigte kennis was om dit te benut nie. Met spesifieke en dominante situasiegerigte kennis en omstandiqheidsbewustheid (Nye & Owen 1996:27) van die instrominq van onwettiqe immigrante, van sindikate en ander misdaadorganisasies (Vql. o.m. die volgende publikasies van die Instituut vir Veiligheidstudies: SADC AND SUB-REGIONAL SECURITY, 1998; SECURITY IN AFRICA, 1998; WEAPONS FLOWS IN ZIMBABWE, MOZAMBIQUE AND SWAZILAND, 1999) , siektes soos malaria, veesiektes soos bek-en-klouseer, Lan Afrikanerorqanisasies op die verskillende terreine leiding neem en alliansie met tersaaklike instansies vorm vir vroeqtydiqe waarskuwinq en bestrydinq. Geqewe omvattende en tersaaklike kennis van die betrokke gemeenskappe en hulle leiers, van die geografie, die onderliggende qeskille e.d.m. Lan 'n gepaste Afrikanerorqanisasie met betrokke instansies soos Inkatha, plaaslike gemeenskappe en faksies en selfs die ANC veiliqheidsdialooq aanknoop (Jeffery, 1997). Dit is sodaniqe kennis wat die Amerikaners in staat qestel het om 'n handhaafbare wapenstilstand in Bosni6 te bewerkstelliq. Hoewel situasiegerigte alliansies t.o.v. van tyd en doelwit beperk is, kan dit op die duur welwillendheid jeens die Afrikaner skep, vertroue in hom herstel en hom aanvaarbaar en selfs qesoq maak as koalisievennoot. - Regstreekse kommunikasie met die massas Selfbeskikking, selfs oorlewinq, vir die Afrikaner is op die duur onmoontlik as die massas van die ander volksgroepe hom vyandiq qesind is Regstreekse kommunikasie met die swart - en ander - bevolkingsgroepe is gevolglik noodsaaklik om hulle welwillendheid te wen, hulle beskouinge te beinvloed en haatpropaganda teen die Afrikaner teen te werk. Hulle kan ook bewus qemaak word van die regering se administratiewe onvermoe, die korrupsie, nepotisme en selfverryking van die ANC/SAKP-elite. Hierdie is dalk makliker gesTi as qedoen, maar dit is nie 'n rede om dit nie te doen nie. Trouens, die felt dat ander volksgroepe so afsydiq en selfs soms onsimpatiek jeens die Afrikaner staan, maak so 'n poging des te meer noodsaaklk. Pamflette en radio-uitsendings is die aangewese media om die swart volksgroepe te bereik (vergelyk in die verband ook wat hieroor des@ is t.o.v. die sielkundiqe opsie in hoofstuk 7). Kritiek op die regering en die propagering van alternatiewe politieke beleid is gewettigde en qeoorloofde optrede in 'n demokrasie, ook kragtens die grondwet van 1996. Terwyl Engels die stedelike swartes se belangrikste kommunikasietaal is, sal swart tale groter trefkrag onder die plattelandse swart bevolking h@. Die Voice of America saai byvoorbeeld in 48 tale uit en het 'n luisteraarstal van tien miljoene meer as CNN wat net in Engels uitsaai. Weer eens is aanwendbare kennis 'n voorvereiste vir sukses, kennis van die tale, van die idioom, die kultuur en denkpatrone van swartmense. Strydgebied-kennis 'n Kennisvoorspronq op die opponent en ook op qeteikende potensiele vennote ten opsiqte van die situasie, bied wat in strategiese taal bekend staan as "battlespace knowledge" en "battlespace awareness" (Nye & Owen, 19S6g23). Dit veronderstel strydqebied-kennis, of slaqveld-kennis, intensiewe en omvattende inligting t.o.v. alle aspekte van die situasie misdaadbendes, instrominq van onwettiqe immigrante uit buurstate, die bedreiging van malaria en cholera van oor die grense, onderwys, mediese dienste, ens. Uit daardie inligting word kennis gedistilleer wat nodig is om 'n strategic van optrede daar te stel. Kennis - deling Hierdie kennis moet met alliansievennote gedeel word, ten einde groter vertroue, beter begrip van die situasie en derhalwe doeltreffender samewerking van hulle kant te verkry. Hierdie kennisdeling is deel van die strategic om hulle oor te haal tot dieselfde wil. Dit moet in n gees van samewerking geskied, nie van arrogansie van meerdere teenoor mindere nie, hoewel meedeling van kennis nie meedeling van bronne en metode hoef in te sluit nie. Dit is nie meer 'n wit/swart stryd in Suid-Afrika nie. Ander faktore kom in die spel en dit is noodsaaklik dat die Afrikaner sover moontlik voorkom dat sy stryd om selfbeskikking 'n persepsie herskep as sou dit stryd tussen swartmense en Afrikaners wees. Dit moet steeds vermy word Ofl) die ANC/SAKP as politieke organisasie met swartmense as sodanig te vereenselwiq. Om situasiekennis met ander groepe te deel, moet hulle 224 ook by voorkennis van krisisse en probleme betrek word. Dit kan tot gesamentlike optrede om dit by voorbaat af te weer, lei, tot al die alliansievennote se voordeel. Kultuur Die wyse waarop die Britte en die Franse hulle kultuurstempel op hulle koloniale gebiede afgedruk het en die inslag wat Amerikaanse kultuur op ander nasies het, dui op die waarde van kultuurbeinvloedinq om ander volke en qemeenskappe oor te haal tot 'n gemeenskaplike qeteikende wil. Ook die Afrikaner is aan die Vereniqde State se vermoe om te beinvloed blootqestel. Dit lok mense fisies, tw om na die VSA te emigreer. (Geldenhuys, onderhoud 1998). Daar bestaan 'n qroot kloof tussen die Westers- georienteerde Afrikanerkultuur en die Afrika-geori6nteerde kultuur van ons swart volke, ook t.o.v. reliqie, waardes, werklikheidspersepsie en denkpatrone (Van Niekerk, 1992). Tog, die Afrikaner is van Afrika, uit Afrikabodem en sy kultuur is nie suiwer Westers nie, maar adem ook 'n Afrikaqees. Daar bestaan wel 9 n rapport met die ander Afrikamense waarin Europe6rs nie kan deel en ook nie verstaan nie. Die omqekeerde geld ook. Die Afrikaner kan dus ook 'n belangrike begripsbrug tussen hierdie twee uiteenlopende kulture wees. Die Afrikaner kan egter net 'n bepalende invloed uitoefen as hy optree as 'n qekonsolideerde, waarneembare entiteit met 'n eie identiteit. Dan kan hy selfs met transformasie help, Bonder om egter deel van 'n amorfe qe- Afrikaniseerde re6nb oo qnasie te word. Sou laasgenoemde s.J qebeur, sal die Afrikaner ook alle invloed en mag tot beinvloedinq verloor. Presisie - trefkrag Kennismaq is, soos al qesZI, net so toepaslik op saqte mag as op harde mag, ook op milit@re vermoens. In kryqskundiqe terminoloqie is ISR die akroniem vir "intelligence collection, surveillance and reconnaissance". Die Milit@re Woordeboek SA Weermaq gebruik die term inligtingskringloop. Dit omvat die stappe waardeur inliqtinq versamel word, tot intelliqensie (toepasbare kennis) omskep en vir aanwendinq beskikbaar qestel word. Gevorderde C41 verwys na teqnoloqiee en stelsels t.o.v. rekenaar-verwerkinq, bevelstruktuur, beheer en kommunikasie (Nye & Owen, 1996g23). Die formidabele potensiaal van die presisiemag waarmee die moderne tegnologie 'n weermaq toerus, blyk uit die wyse waarop dodelike missiele met qroter spoed oor langer afstande en met fynpresisie die teikens qetref het. Strateqie moet ook vir die finale opsie voorsieninq maak en ook daar is die kanse van die party wat die kennisvoorspronq het, die beste op oorwinninq. Intelligensie Intelligensie word meesal gelyk gestel aan spioenasie, oftewel dan inligting wat deur middel van spioenasie verkry word, hoewel 'n groot deel ook uit overte bronne kom. Ook hierdie bedryf het hooqs teqnoloqies geword. Dit is noodsaaklik vir die harde opsie van geweldda d ige stryd terwyl dit in die uitoefeninq van die sagte opsie soms op dwang en 226 afpersinq, eerder as op alliansievorminq en qemeenskaplike voordeel, geriq is. Bozeman (1992g1) s@ daarvan: "Intelligence in its derivative political sense is a component of statecraft that centers upon the need of one politically unified community . to have reliable information, knowledge or 'intelligence? about other societies." Hierdie definisie kan feitlik net so op die Afrikaner se situasie oorqeplaas word as in berekening qebrinq word dat die Afrikaner as gemeenskap hom binne 'n verskeidenheid ander qemeenskappe bevind. "Simunyane" ('ons is een') is 'n wens, nie 'n realiteit in Suid-Afrika nie. Die land se burger- qemeenskap is moreel en polities te verdeeld en in konflik vir die staatkundige eenheidsbestel om effektiewe orde en veiliqheid vir sy diverse bevolkinqsqroepe te verseker. Ten opsiqte van die staat is dit 'n qeval van die Afrikanerqemeenskap vis - a - vis die sentrale, provinsiale en plaaslike reqerinqs van wie die meeste deur 'n enkele politieke party beheer word wat antaqonisties teenoor die Afrikaner se strewe na volksidentiteit en seqqenskap oor eie sake staan. S.K. (1965gxxi) omskryf dit as "the knowledge which our higly placed civilians and military men must have to safeguard the national welfare .. As an activity it is the pursuit of a certain kind of knowledge; as a phenomenon it is the resultant knowledge." As die woord "national" met Afrikanerqemeenskap vervang word, kan dit ook op die Afrikaner van toepassing gemaak word. Die verskil tussen kennis vir die kooptiewe opsie en 227 strateqiese intelliqensie kom duidelik na vore in S.K. (1965:xv) se stellinq dat dit bruikbare kennis is wat lewensbelanqrik vir "nasionale oorlewing" is. Vir diegene wat insien dat dit vir die Afrikaner inderdaad ook 'n saak van oorlewing is, is intelliqensie in hierdie sin noodsaaklikheid vir aqqressiewe offensiewe en defensiewe aanwendinq. Dit is die soort kennis waarsonder geslaagde optrede nie moontlik is nie. Funksionele kennis kan derhalwe in Afrikanerverband 'n tweelediqe doel dien. Die een spruit uit eie beweqinq, is positief gerig op die bevordering van 'n beter, meer stabiele Suid-Afrikaanse bestel, die ander 'n defensiewe beleid gerig op die verydeling of minstens weerstand teen beleidsrigtings en optrede wat die Afrikaner se nasionale veiligheid bedreiq. Dit moet dus kennis wees wat qevare en aanslae vooruit kan sien en omvattend, akkuraat en betyds clenoeq wees om as 'n basis vir teenaksie te dien. Die aksie self moet daarop gerig wees om die teenstander se wil en vermoe te ondermyn en die wil en vermoe van die Afrikaner en sy alliansievennote te versterk. Om funksioneel te wees moet strateqiese inliqtinq kennis lewer van die opponent se strateqiese statuur, van sy spesifieke swakhede en tot welke teenaksie hy hom sal wend. Intelliqensie in hierdie verband is dus meer aggressief van aard, maar sluit nie kooptiewe aksie uit nie. Slotsom 228 Regsopsie. Die slotsom wat hierdie aspek betref, is dat die howe, oftewel beroep op die req, 'n belanqrike en qeduqte middel bied om groepreqte binne die bestaande bestel af te dwinq. Alhoewel daar kommer oordie onafhanklikheid en doeltreffende funksionerinq van die regbank bestaan, bly dit steeds aan spesifieke qrondwetlike bepalings onderworpe. Trouens, die qebreke/vooroordele in die juridiese stelsel kan op sigself 'n onderwerp vir nasionale en internasionale agitasie wees. Benutting van die qrondwetlike bepalings en toevluq tot die howe, kan egter nie die taak van enkelinqe wees nie. 'n Oorkoepelende organisasie is nodig wat befondsinq, moniterinq, regsadvies en instelling van litigasie kan beheer, koordineer en befonds. Kultuur. Kultuur, identiteit en waardes is so intiem verbonde by 'n volk, ook by die Afrikaner soos uit die werke van verskeie skrywers blyk, dat kultuurbehoud aan oorlewinq en kultuurverlies aan uitwissing gelyk qestel kan word. Vir die Afrikaner is selfbeskikinq en selfhandhawing sinoniem met oorlewing en derhalwe onafskeidbaar met kultuurhandhawinq. Terselfdertyd bied kultuur, qesien as verteenwoordiqend van die hele spektrum van geestelike en materi6le volksbedrywiqheid, ook 'n strategiese middel of instrument om selfbeskikking binne die qemeenskaplike Suid-Afrika af te dwing en te handhaaf. Dit bied 'n teenvoeter vir akkulturasie. Om kultuur doeltreffend as 'n strateqiese middel aan te wend, verg die skepping van interaksion@re kultuurrade op 229 plaaslike, provinsiale en nasionale vlak. Hierdie rade moet aanpas by die betrokke qemeenskappe se omstandiqhede en behoeftes. Soepelheid in teenstellinq met riqiditeit is derhalwe Pn vereiste. Dit is hooqs onwaarskynlik dat die ANC/SAKP-regerinq die daarstelling en veral funksionering van Afrikanerkultuurrade sonder weerstand sal qedooq. Dit druis trouens in teen die owerheidsbeleid van nasiebou. Soos op ander terreine van selfbeskikkinq sal 'n mate en vorm van dwang uitqeoefen moet word. Kooptiewe opsie. Samevattend kan ges@ word dat die kooptiewe opsie besonder qeskik is vir aanwending deur die Afrikaner, juis omdat hy omrinq van ander volke en qemeenskappe leef, geografies tussen hulle verspreid is en bale qemeenskaplike belanqe deel. Die kooptiewe opsie is geriq op meer of minder duursame alliansies met ander groepe, situasieqebonde t.o.v. van spesifieke qemeenskaplike belanqe en doelwitte. Die koOptiewe opsie is ook belangrik omdat dit vir die Afrikaner welwillendheid en agting onder ander qroepe kan skep, juis omdat hy hulle tot aanvaardinq van dit wat hy wil as dit wat ook in hulle belang is, oorreed. Die voorvereiste is die omvattendste moontlike inligtinq t.o.v. van elke situasie, omstandigheid en doelwit, ook oor sowel opponente as werklike en potensi6le alliansieqenote. Terselfdertyd sluit die saqte opsie nie harde opsies uit nie, kan dit egter wel waardevolle aanvullinq wees. Inligting en kennis as strateqiese intelliqensie met die 00Q op dwanqopsies is derhalwe net so belangrik soos kennis gerig op -230 alliansievorminq en oorredinq. Ten slotte moet wel daarop qewys word dat qebrek aan inliqtinq en toepaslike kennis rampspoedige qevolqe kan Binne Afrikanerverband het die gebrek aan voorbereiding, en dus aan inligting en kennis met toepaslike doelwitte en strategie tot politieke kapitulasie qelei, soos maar te duidelik uit die geskrifte van Sparks (1994) en Waldmeir (1997) blyk. In die volqende hoofstuk sal sielkundiqe beinvloedinq behandel word as 'n belangrike strateqiese middel ter bereikinq van qestelde doelwitte, naamlik selfbeskikking vir 'n minderheids-volksqroep binne 'n meerderheidsamelewinq. 231 HOOFSTUK 7 DIE SIELKUNDIGE OPSIE Power values are those that determine the extent to which men can influence the actions of others and avoid unwanted interference by others in their own actions. - Ted Gurr, Why men rebel Inleiding Sielkundige beinvloedinq is 'n belanqrike strateqiese middel ter bereikinq van qestelde doelwitte, naamlik selfbeskikkinq vir 'n minderheids-volksqroep binne 'n meerderheidsamelewinq. Daar sal qekyk word na wie die teikens van 'n sielkundiqe opsie is, ook die mate waarin die teikengroepe se waardes in berekeninq qebrinq moet word. Vervolqens sal die verskillende aspekte van die sielkundige opsie in oenskou geneem word, naamlik: Bestek Missie: strateqiese oorloqvoerinq, taktiese oorloqvo erinq, konsoliderende oorloqvoerinq. Toepassinq: overte en koverte aanwending, grys, wit en swart opsie. Kenmerke van sielkundiqe opsie: onafhanklike aanwending; aanpasbaarheid; koste; kontinuiteit; intelliqensie. Funksies: om die opponent se wil te ondermyn, om sy kwesbaarhede te teiken; die andervolkiqe bevolkinqsqroepe se welwillendheid en steun te wen; om 232 die opponent van sy bondqenote te vervreem; om die eie kamp te konsolideer. * Elemente: geloofwaardigheid; veiligheidsoorweqinqs. Hoewel nie uitsluitlik nie, volq die indelinq van bogenoemde in hoofsaak die van n vertroulike en andnieme dokument. Die dokument berus eqter in ho6 mate op die werk van die Chinese strateeq Shenq (1962) na wie ook verwys word. Omskrywing In strateqiese terme word normaalweq van sielkundiqe oorlog qepraat. Die benaminq word vermy omdat oorloq nie die eniqste omstandigheid is waar dit van toepassinq qemaak kan word nie. Derhalwe word die term sielkundiqe opsie verkies en qebruik. Aanhalinqs en verwysings word ooreenkomstiq aanclepas. Om dieselfde rede word ook nie die term vyand qebruik nie, maar liewer opponent. Die sielkundiqe opsie is dan ook nie beperk tot die opponent nie. Ook die bre6 andersvolkiqe qroepe en die eie volksgenote self word in die visier qebrinq, sowel offensief as positief beinvloed. Met dit in qedaqte kan die sielkundiqe opsie dan omskryf word as 'n vorm van optrede om die opponentnent sielkundiq te oorwin deur middel van propaganda en ander aksies (Anoniem II:1). Dit is enersyds reqstreeks daarop gemik om die opponent se wil te ondermyn, die bree bevolking se steun en welwillendheid te wen en die eie se wil, selfvertroue en selfrespek te stimuleer, en ook om die ander bevolkingsgroepe se welwillendheid,_ vertroue en steun te wen- Die sielkundiqe opsie werk met idees, hoofsaaklik '"? oorgedra deur woor de. Dit is 'n magtige middel, want, soos Lawrence (1963g198) tereg s@, dit is .0 an influence, an idea, a thing intangible, invulnerable, without front or back, drifting about like a gas". estek Die bestek van 'n sielkundiqe opsie is omvattend en totaal. Missie Dit kan onder drie hoofde ingedeel word, naamlik die strategiese aspek, die taktiese faktor en konsolidasie van suksesse. a) Strategies is die sielkundige opsie 'n langtermyn en volgehoue projek wat die politieke, ekonomiese, kulturele en onderhandelingsterreine bestryk. Dit teiken die opponent se amptenary en is gerig op oorreding en akkumulerende effek. In rewolusion@re strategie is dit ook bekend as die oorlog van die vlooi. Die sterker teenstander kan nie trompop geloop word nie, hy moet uitgeput word. Een vlooi maak kwalik indruk op 'n bond, 'n paar maak dat hy op ongemaklike plekke jeuk en as daar uiteindelik genoeg vlooie op hom is om hom daq en nag te treiter, put dit hom totaal uit (A X1123). Sun Tzu, die bekende Chinese strateeg, het 'n honderd jaar voor Christus al des@ dat om die vyand te onderwerp sonder geweld, is die toppunt van vindingrykheid. Dit vereis dat sy strategie ondermyn word (Griffith, 19G5g72). Die finale doelwit is die verwesenlikinq van nasionale aspirasies, binne die parameters van hierdie studie die verwerklikinq van effektiewe 234 selfbeskikkinq op plaaslike, provinsiale en nasionale vlak, ook, waar dit tersaaklik is, uiteindelik ten opsiqte van 'n eie geografiese qebied. Ten opsiqte hiervan kan die volqende doelwitte onderskei word: Definierinq, vertolkinq en propagering van die eie beleid, mikpunte en doelwitte in die strewe na behoud, uitlewinq en bevordering van volksidentiteit, van sy kultuur en alles wat dit omhels (vergelyk afdeling oor kultuurrade). Die propagerinq van die eie politieke ideale deur dit sterk onder sowel volksqenote as ander qroepe se aandag te bring; ook riqlyne vir die verwesenlikinq van daardie politieke doelwitte, veral vir die herstel van outonomie t.o.v. kulturele en politieke uitlewing. Om verdeeldheid en onderlinqe wantroue binne die opponent se qeledere te bevorder en qevolqlike disinteqrasie vir eie voordeel te benut. Om die opponent se amptenary te demoraliseer, sy leierskap en doeltreffendheid te ondermyn veral ten opsiqte van sy implementering van sy opsie teen die proponent; om 'n gevoel van defaitisme by hulle te skep. Dit is nie in die Afrikaner se belang om die staatsdiens en die land nog ondoeltreffender te maak nie. Dit kan wel nut h@ om bogenoemde twee punte spesifiek ten opsiqte van die owerheid se houdinq jeens die Afrikaner te beinvloed. In die mate wat verdeeldheid t.o.v. die houding jeens die Afrikaner qeskep kan word en amptenary te demoraliseer t.o.v. optrede teen die Afrikaner of handhawing van anti-groepreqte - wetqewinq, kan dit wel nut h@. Om die samewerking en morele steun te wen van 235 buitelandse instansies wat die opponent nie goedgesind is nie. Om taktiese sielkundige optredes te steun. b) Takties spits die sielkundige opsie sig toe p offensiewe wat op 'n spesifieke situasie, omstandigheid of doelwit gerig is en vir die duur van so 'n operasie toeqepas word. Die doel is om die opponent se amptenary en indien moontlik ook van sy eie lede qeestelik te ontwapen en hulle te beinvloed om bes te gee. Eensinnigheid van doel en enkelvoudiqe bevelvoering is belangrik. Die volgende doelwitte kan t.o.v. 'n taktiese opsie uitgesonder word: Om die opponent in sy offensief te demoraliseer ten einde sy wil om te veg te knak. Om enige onderlinqe verdeeldheid in die opponent se qeledere uit te buit om sy qesaq te ondermyn en horn te verswak. Maritz (onderhoud 1998) wys daarop dat teleurstelling met die owerheid se onvermo6 om sy beloftes van 'n beter lewe vir sy ondersteuners na te kom, uiteindelik tot ontnugtering by hulle moet lei. Om eie operasies/offensiewe op ander terreine te steun met 'n gepaardgaande sielkundige opsie. Om die opponent se volgelinge te oortuiq van die wysheid en voordeliqheid ook vir hulle van die Afrikaner se ooqmerke, m.a.w. dat wat in die eie se belang is, eintlik ook in hulle belang is. In Suid-Afrikaanse verband gesien is dit waarskynlik die moeilikste vanwee die verskillende denkpatrone, waardestelsels en kulture waarna voorheen verwys is. Dit moet verkieslik ook in die taal en idoom wat vir die teikengroepe verstaanbaar en aanvaarbaar is, qedoen word. 236 Maritz (onderhoud 1998) s@ dat as die Afrikaner die voorbeeld kan stel deur vir homself die etnies-kulturele asemhalinqsruimte te skep, ook t.o.v. sy ekonomiese en milit@re vermoens en buitelandse steun kry soos Nederland en Belqie wat nou al begin belang stel in Afrikaans se behoud, kan hy ook swart bewuswording stimuleer. * Om die opiponent en sy volgelinge se selfvertroue te ondermyn deur by wyse van propagering en publikasie te beklemtoon hoe formidabel die proponent se maq is, soveel so dat qetalle nie so oorheersend as maqsfaktor is as wat alqemeen aanvaar word nie. Genl Constand Viljoen, icier van die Vryheidsfront, wys daarop dat die dae van qetallepolitiek iets van die verlede is, dat invloed en mag in qekonsolideerde groepsverband gevind moet word, sowel op etniese as op belancleprondslaq (Viljoen, toespraako 1998). Ook Sun Tzu het al besef dat daar wel 'n alternatief vir qetalle is Getalle op siqself bied von:lens hom nie maqsvoo rdeel nie. Die knap strateeg behoort die opponent te kan oormeester sonder milit@re qeweld en wat daarmee qepaard gaan. Morele, intellektuele en omstandiqheidselemente is belangriker as qetalle (Griffiths 1965gx). Konsolidasie van verowerde terreine is belangrik. Dit geld t.o.v. qedeeltelike of gehele plaaslike outonomie, eie strukture soos skole, klinieke en ambulanse, sekuriteitsdienste en enige erkenning t.o.v. selfbeskikking wat van die owerheid deur onderhandeling of dwanq verkry is deur die uitoefeninq van eniqe van die opsies wat in hierdie qeskrif behandel is Dit beteken die mobi 1 iser inq van mannekraq, konsekwente en effektiewe uitoefeninq van verkre6 237 qesaq, doeltreffende administrasie en dies meer. Dit beteken konsolidasie van lojaliteite. Tersaaklike doelwitte is onder meer: Om doeltreffende samewerkinq van eie volksqenote i n die qebiede te wen, maar ook die van ander volksqroepe. Om effektiewe teenvoeters op te werp teen geruqte en kwaadwilliqe propaganda en daardeur wantroue teen te werk, eerstens onder eie andersdenkende volksqenote, maar ook onder ander volksqroepe in 'n multi-etniese samelewinq. Om ten eerste te werk vir die daarstellinq en handhawinq van eie strukture vir onderwys en ander kulturele instellinqs. Effektiewe administrasie kan ook ander volksqroepe se vertroue wen, veral as die hand na hulle uitgereik word om ook hulle met hulle administratiewe probleme te help. Om toe te sien dat administratiewe beleid en requlasies wyd en deeqlik bekend qestel en met bevoeqdheid en simpatie toeqepas word. Toepassing Wanneer dit by toepassinq van die sielkundiqe opsie kom, word breedweq tussen openlike of overte operasies en bedekte of koverte operasies onderskei. Die Taiwannese intelliqensiediens verdeel die koverte opsie in qrys en swart operasies en verwys na overte operasies as wit operasies (Anoniem IIg4). Die koverte operasies geskied indirek, bronne word beskerm, inliqtinq word dikwels verkry van agente wat die opponent se orqanisasies qeinfiltreer het, of wat vir die 23e eie saak qewen is Die overte opsie word openlik bedryf, trouens die . bedoelinq is juis OM soveel mense moontlik so aanhoudend moontlik te bereik ten einde die doeltreffendste moontlike beinvloedinq te bewerkstelliq. Dit is nie 'n lig wat onder 'n maatemmer weqqesteek word nie, maar wat so wyd moontlik oopvlek en bekendstel, onderskeidelik die neqatiewe van die opponentnent en die positiewe van die eie. Inligtinq word aan bekende bronne en persoonlikhede qekoppel en so volgehou moontlik versprei. Kenmerke van die sielkundige opsie Die sielkundiqe opsie is besonder qepas vir 'n minderheidsqroep wat teenoor die qetalle-oorwiq van 'n meerderheidsqroep te staan kom, ook in die geval waar die eie qroep nie net getallegewys klein is nie, maar ook nie oor substansible finansi6le en ander bronne beskik nie. Die sielkundige opsie is betreklik ekonomies, maar volgens die Taiwannese (Anoniem IIs6) uiters doeltreffend omdat dit die maksimum effek behaal teen minimale koste en die minimum vyandiqe weerstand uitlok. Die koste van 'n pamflet of 'n uitsendinq kan diwidende lewer ver buite verhoudinq tot die koste. Daarteenoor vereis dit wel besondere intellektuele vermoens, want "oorwinning 1g in wysheid, eerder as in militgre maq" (Anoniem IX26). Dit kan egter net slaaq as 'n langdurige, volgehoue proses. Funksies Soos reeds op qewys is die doelwit van 'n sielkundiqe 233 opsie om die opponent se wil te ondermyn, om die simpatie van die massas te wen en ook om die eie volksqenote se wil tot weerstand en selfvertroue te stimuleer. Dit vereis bepaalde optrede wat in die strateqie van die sielkundiqe optrede as funksies bekend staan. 1) Konsolidasie van eie volksgenote. Om as 'n geslaagde opsie uitqeoefen te word, word die sielkundige opsie qelyktydiq sowel na binne as na buite qeriq. Dit is nie genoeg om die opponent se moreel te ondermyn nie. Die eie moreel word ook met 'n positiewe opsie qestimuleer om lojaliteit, patriotisme en qeloof in die eie toekoms te bevorder. Dit word gedoen deur suksesse te beklemtoon, veral waar die opponent se korrupsie, wanadministrasie, onbevoeqdhede en diskriminasie nie net aan die kaak qestel word nie, maar hy deur hofqedinqe, en/of publisiteit of ander middele qedwinq word om sy besluite, wetqewinq en optredes in hersieninq te neem. Dit versterk die eie qroep se mense in hulle wil om voort te qaan met die stryd en hulle qeloof in uiteindelike oorwinninq, terwyl dit die opposisie se wil na binne en sy beeld na buite aftakel. 'n Beeld van sukses kan ook wankelmoediqes, twyfelaqtiqes en onverskilliges inspireer om agter die leiers in te val en by die stryd in te skakel. Daarbenewens is dit ook belangrik dat eie volksqenote oortuiq word van die regverdigheid van hulle saak en strewe. Tesame met die ervarinq van onderdrukkinq en oortuiqinq van die opponent se diskriminasie en onreqverdigheid, vorm dit 'n belanqrike komponent in die wil tot verset. 240 2) Beinvloeding van ander bevolkingsgroepe Hoewel qetalle nie noodwendiq deurslaqqewend is t.o.v. middele en strateqie wat behandel word nie, bly qetalleoorwiq van die ander bevolkingsgroepe 'n faktor wat in berekening qebrinq moet word. Die sielkundige opsie leen hom ook daartoe om welwillendheid vir die eie en sy saak onder die ander qroepe te skep en hulle van die onwenslikheid van owerheidsoptrede te oorreed. Daardie denkpatrone en waardes is bepalend vir die wyse waarop die ander bevolkingsgroepe met die middele en metodes van die sielkundige opsie benader word. Gurr (1970:25) sgi onder meer die volqende00 r die belangrikheid van waardes: "Power values are those that determine the extent to which men can influence the actions of others and avoid unwanted interference by others in their own actions." Dit is egter qeen maklike taak nie, gesien die diepgaande verskille in kultuur, religie, denkpatrone en waardes (vgl Liebenberg 1994, hoofstuk 4; ook Van Niekerk, 1992 en 1996). Oor 300 jaar en deur qenerasies van blanke oo rheersinq heen en deur oordra van inliqtinq van qeslaq tot geslag is die swartman qelaai en belaai met wantroue jeens die blanke (Maritz, onderhoud 1998). As die blanke hom wil oortuiq van die noodsaak van erkenning van eie taal en kultuur, van handhawing van volks-en territoriale identiteit, is sy spontane reaksie agterdog dat die blanke hom daarmee weer wil om die bos lei. Ook, omdat hulle eie politieke bedeling, vermoens en teqnieke nie teen die blanke se_kolonial_isasie en _ - oorheersinq bestand was nie, vertrou hy nie sy eie 241 tradisionele waardes as hy homself wil handhaaf nie. Sy qemene deler, aldus Maritz, is ras. Net tyd, qlo Maritz, sal by hom die besef bring dat kultuur belanqriker is as ras, namate hy aqterkom dat wit oorheersing eenvoudiq deur swart oorheersing vervanq is Met die reqte benaderinq kan hierdie proses aangehelp word, moontlik by wyse van koverte aksie of met swartmense as bron. Shenq (1962g3) verwys ook hierna as hy s@ dat deur van 'n verskeidenheid metodes qebruik te maak en dit aan te vul met organisasietaktiek en propaganda, kan die sielkundige opsie die bevolkinq en opponent bereik en veroorsaak dat hulle 'n sielkundiqe denkveranderinq onderqaan. Dit is een van die doeltreffendste maniere van politieke oorlogvoering. Dit kom dus daarop neer dat gepooq word om die ander bevolkingsgroepe te oortuiq dat dit wat in die eie se belang is, ook vir hulle die weg na ware verwesenliking is. Maritz (1998, onderhoud) stel dit so: "As in hierdie land die Afrikaner die voorbeeld kan stel deur vir homself die etnies- kulturele asemhalingsruimte te skep, ook ten opsigte van sy ekonomiese en militgre vermoens en buitelandse steun kry soos Nederland en Belgie wat nou al begin werk vir Afrikaans se behoud, kan hy ook swart bewuswording stimuleer." Nog 'n funksie is om die bevolkinq van die regering se wandade, misdadigheid en onvermoens te oortuiq (Anoniem IIg7). Marighella noem dit senuwee-oorloq en sZI een van die doeltreffende metodes is "exploiting by every means possible the corruption, the errors, and the failures of the government and its representatives, forcing them into demoralizing explanations and justifications in the very. mass 242 communications media they maintain under censorship" (Moss, 1971:36). Dit is volt:lens hom 'n aqqressiewe tegniek, wat op regstreekse en onreqstreekse wyse van die massamedia qebruik maak, asook van die riemtelegram-tegniek om die reqerinq te demoraliseer en te diskrediteer. Hierdie soort opsie kan eqter teenproduktief wees, selfs die teenoorqestelde uitwerkinq MI as die qevolq wat beooq word, soos byvoorbeeld kritiek op ministers en hoe amptenare wat laat kom of nie opdaaq vir afsprake nie. Die Afrikamens se idee van tyd en stiptelikheid verskil byvoorbeeld ingrypend van die van die Westerling. Mbiti (199005 - 27) wys daarop dat die enigste werklike tyd vir die Afrikamens Zamani, oftewel verlede tyd is en dat hy probleme met vooruitbeplanning het; ook dat sy reliqie alle aspekte van s y daaqliks lewe reqeer. "Africans are notoriously religious" (Mbiti, 1990:1) en dis noodsaaklik dat dit in berekening qebrinq moet word in hedendaaqse terreine soos ekonomie, politiek, onderwys, e.d.m. 3) Vervreem die opponent van sy bondgenote Lass (1975:106) wys daarop dat die politieke stryd teen die owerheid nooit defensief gevoer kan word nie Handers is die stryd verlore voordat daarmee begin is". Offensiewe aksie is dus noodsaaklik om aan te pas by offensiewe, strategiese ooqmerke. Die opponent se tydelike bondqenootskappe met ander lande, maar ook met binnelandse organisasies is een van die belanqrike terreine waar die sielkundiqe opsie met_ aanvallende inisiatiewe qevoer kan word om hom te isoleer. :243 Dit is aksiomaties dat 'n land se buitelandse verhoudinqe nie op vriendskap nie, maar op belanqe berus. Dit geld ook vir politieke partye, in en buite regering. Belange oorvleuel eqter nooit algeheel nie. Daar is altyd kompromisse en teenstrydighede wat deur die eie qroep uitqebuit kan word om vervreemding tussen die opponent en sy bondgenote te bewerkstelliq (Anoniem IIg7). Een metode is om dit onder sodanige bondqenote se aandag te bring dat hulle, teenstrydig met hulle eie belanqe, deur die opponent gebruik word vir sy eie doeleindes. Marighella (1971214) propageer dat verklarinqs waarin die opponent se wandade aan die kaak gestel en gekritiseer word op 'n qereelde grondslag aan instansies soos die volgende gerig word: buitelandse ambassades, die Vereniqde Nasies, die Vatikaan en ander kerklike instansies, die internasionale juridiese kommissie en menseregte-organisasies. Dit is ook nodiq om sodaniqe instansies daarvan te oortuiq dat die stryd sal voortduur en selfs tot qeweld kan eskaleer indien nie aan die eie qroep se regmatige aansprake toegegee word nie. 4) Om die opponent se wil tot stryd te ondermyn Dit is daarop gerig om die opponent se selfvertroue en sy wil om teenstand te bied, te vermurwe. Die doel is om die opponent sielkundig aan te tas en so sy wil om te veq te breek en gevolglik sy organisasie tot 'n val te bring (Sheng, 1962g4 - 5), om te veroorsaak dat sy volgelinge 'n sielkundiqe denkverandering onderqaan. So 'n opsie is daarop qemik om die opponent e amptenary_ te laat voel dat hulle in 'n onregverdige stryd qebruik word, 244 dat hulle aan die kant van onreq en onderdrukkinq staan en dit teen 'n instansie wat in werklikheid vir die verwesenlikinq van 'n lofwaardiqe ideaal stry wat in almal se belang is Daarmee saam moet hulle oortuig word dat daar geen einde aan die interne verdeeldheid en stryd van die opponente-alliansie is nie, en dat hulle uiteindelik die lydende party van hierdie onderlinqe struwelinge gaan wees. Ook h6lle toekoms sal in gedrang kom, eerstens vanwee die opponent se onbekwame administrasie, en tweedens vanwee die eie groep se onvermydelike oorwinninq. 5. Elemente i) Geloofwaardigheid As die opponent, sy bondqenote, die bevolkinq in die alqemeen en ook die eie volksgenote nie qlo wat hulle verkondig word nie, is die stryd inderdaad by voorbaat verlore. Dit is dus essensieel dat geloofwaardigheid qevestiq en volqehou word. Daarom kan in hierdie opsig nie akkoord qeqaan word met Mariqhella se stellinq dat die doel van die senuwee-oorloq is om opsetlike onwaarhede ten opsiqte van die opponent te versprei nie (Moss, 197123G). Dit kan net teen die eie groep boemerang en sy saak verswak. Dit tipeer hom as onbetroubaar. Geloofwaardigheid, veral ook in die liq van die reeds genoemde kultuur- en denkverskille in Suid-Afrika en die diep qewortelde wantroue in die blanke, kan nie oornag geskep word nie. Dit sal, soos Maritz (1998sonderhoud) tereq_ s@, sleqs met verloop van tyd en nie net deur die woord nie, maar ook 245 deur voorbeeld en daad, kan qeskied. Sheng (1962g5) wys daarop dat terwyl dit 'n lanqduriqe en volgehoue poqinq verg om geloofwaardigheid te vestig, dit met 'n enkele stukkie valse propaganda of belofte wat nie nagekom word nie, ja met 'n enkele pamflet, vernietig kan word. ii) Sekuriteit Terwyl die eie groep sy waarneembare krag en suksesse moet publiseer en beklemtoon, moet noodsaaklike vertroulikheid qeskied ten opsiqte van sy werklike vermodns en middele waarmee hy be-cog om die opponent te verras en in die verleentheid te stel. Dit geld ook vir sy strategie, vir beplanninq van verrassinqsaanslae en dies meer. Slotsom Sielkundiqe beinvloedinq is 'n belanqrike strateqiese middel ter bereikinq van qestelde doelwitte, naamlik selfbeskikking van 'n minderheids-volksqroep binne 'n meerderheids-samelewinq. Die sielkundige opsie is nie tot die opponent beperk nie. Ook die bred andersvolkiqe qroepe en die eie volksgenote word in die visier qebrinq. Die sielkundige opsie is daarop geriq om die opponent sielkundig te oorwin deur middel van propaganda en ander aksies. Dit is enersyds regstreeks daarop gemik om die opponent se wil te ondermyn, die bred bevolkinq se steun en welwillendheid te wen en die eie se wil, selfvertroue om selfrespek te stimuleer, en ook om die ander groepe_ se welwillendheid, vertroue en steun te wen. 246 Strategies is dit 'n langtermyn en volgehoue projek wat die politieke, ekonomiese, kulturele en onderhandelingsterreine bestryk. Die teiken is onder andere die opponent se amptenary en is gerig op oorreding en akkumulerende effek. Die opponent se tydelike bondqenootskappe met ander lande, maar ook met binnelandse orqanisasies, is een van die belangrike terreine vir sielkundiqe ondermyningsaksies. Takties spits die sielkundiqe opsie siq toe p offensiewe wat op 'n spesifieke situasie, omstandigheid of doelwit cleric' is en vir die duur van so 'n operasie toegepas word. Konsolidasie van verowerde terreine is belangrik. Dit geld t.o.v. qedeeltelike of qehele plaaslike outonomie, eie strukture soos skole, klinieke en ambulanse, sekuriteitsdienste en enige erkenning t.o.v. selfbeskikking wat van die owerhede deur onderhandeling of dwanq verkry is In die toepassing word van sowel overte as koverte operasies gebruik qemaak. Kovert word bronne van inligting beskerm en ook ander sake waarvan die kennis tot die opponent se voordeel kan wees. Overte operasies is op openbare beinvloeding gerig. Geloofwaardigheid is 'n onontbeerlike element van die sielkundige opsie. Disinformasie het 'n plek, maar moet uiters versigtig gehanteer word. 'n Enkele stukkie valse propaganda of belofte wat nie naqekom word nie, is genoeg om 'n langdurige poging om gel oo fwaardigheid te vestig, te vernietiq. - Die sielkundiqe opsie is besonder qepas vir 'n 247 minderheidsgroep wat teenoor die cletalle-oorwid van 'n meerderheidsgroep te staan kom, ook in die geval waar die eie groep nie net getallegewys klein is nie, maar ook nie oor substansi6le finansiele en ander bronne beskik nie. Dit behaal maksimum effek teen minimale koste en ontlok die minimum vyandige weerstand. Sacite middele is selde voldoende om 'n owerheid te dwing om aan 'n klein volksgroep of etniese minderheid se aanspraak op selfbeskikkingsregte toe te gee. In die volgende hoofstuk val die klem op wat genoem kan word harde middele. Dit wissel van tradisionele terrorisme tot elektroniese oorlocivoering. 248 HOOFSTUK 8 HARDE OPSIESg DIE KUBERNETIESE OPSIE EN NIE-DODELIKE WAPENS Xnleiding Geweld is 'n vry universele deel van etniese konflik. Horowitz (1985:xi) s@ van etniese konflik: "The importance of ethnic conflict, as a force shaping human affairs, as a phenomenon to be understood, as a threat to be controlled, can no longer be denied. Ethnicity has fought and bled and burned its way into public and scholarly consciousness." Volgens Isaacs (1975:3) het etniese geweld en die teenstand daarteen, in die eerste dertiq jaar n6 die Tweede W@reldoorlog reeds die lewe van meer as tien miljoen mense geois. Etniese konflik en die stryd om selfbeskikking is derhalwe deel van die hedendaagse w@reldtoneel en kan nie geignoreer word nie. In hierdie hoofstuk word na verskillende manifestasies en metodes van dwang deur harde middele qekyk. Omdat die inliqtingsrewolusie besig is om ook 'n omwenteling op die gebied van harde dwang te veroorsaak is word in die eerste deel van die hoofstuk aan die inligtingstegnologie se rol in terrorisme aandag Uit hierdie deel word dit duidelik dat ook die vryheidsvegter hom tot metodes begin wend waarin hy onder gegewe omstandighede gewelddadige lewensverlies van slaqoffers begin vermy. In die verband word na die aanwending_ van nie-dodelike wapens qekyk, hoewel dit sover vasgestel kon 249 word nog nie op noemenswaardige skaal deur terroristegroepe gebruik word nie. 1) Kubernetiese niddele "The CIAPS covert action plan Com van joegoslawiese president Slobodan Milosevic ontslae to raak) has its exotic aspects. Agency computer hackers will try to disrupt MilosevicPs private financial transactions and electronically drain his overseas bank accounts." Tearing down Milosevic. Time, 1999.07.12E21. "A sneak attack on America's computer infrastructure could bring the country to its knees in less than an hour" - Jim Wilson, Information Warfare, in Popular Mechanics, 1999.03.01. "I discovered that information warfare was already a reality ... This is the world of the cyberknight ... of new weapons such as microwave canons, plasma guns and fire ants. It is a place where dominance of the battle space is created not by bullets but by bits and bytes" - James Adamss The next world war. 1999020 Die inligtingsrewolusie laat h om o-p al le terreine geld, individueel, korporatief en die staat in sy verskeidenheid cipsette waarvan die defensiewe en offensiewe milit@re sektor eniqe ander in belangrikheid minstens ewenaar. Die inligtingsrewolusie is egter 'n voortvloeisel van die kubernetiese, tegnologiese oftewel rekenaar-rewolusie. Dit spoel ook na die terrein van die vryheidsveqter, die insurgent en die etniese opstandsbeweqing oor _en wel met_ verreikende gevolge. Navorsers op die gebied wys daarop dat 250 die toename in die verskeidenheid organisasie-netwerke 'n omvattende omwentelinq in terroristiese strydvoerinq tot gevolg het (Arquilla ea, 1999g39). Die ooqmerke van terrorisme kan breedweg onder drie hoofde ingedeel word, naamlik (a) as n wapen van die swakke in sy stryd teen 'n oormag, (b) vir die vryheidsvegter om sy identiteit te laat geld deur aandag op homself te vestig, en (c) as 'n metode van radikales om die bestaande orde te vernietig en 'n nuwe orde uit die chaos te skep. Dis nie waterdigte kompartementerinq nie, want oorvleuelinq en ineenvloeiinq is algemeen. As 'n wapen van die swakke is dit onder meer 'n praktiese strategie vir etniese minderheidsqroepe op die bereiking van spesifieke doelwitte soos qroter selfbeskikking of sesessie geriq. Die beweegredes wat vryheidsvegters motiveer bly konstant, maar hulle operasionele metodes hou tred met veranderende tye en omstandighede, ook met die inlicitingsrewolusie. Navorsers van 'n Amerikaanse milit@re projek oor terrorisme tipeer wat hulle die "nuwe terrorisme" noem onder drie hoofde (Arquilla ea 1999g41), naamlik: * Organisasie. Die omgrensde groep, vertikaal saamgebind onder 'n enkele sterkman-leier (Jasser Arafat, PBO), word in 'n netwerk van gedesentraliseerde, meer horisontale, trans-nasionale orqanisasies saamgebind deur 'n kubernetiese inligtingsnetwerk (Hamas en die Osama bin Laden-groep). * Doktrine en strategie. Inligtingstegnologie bied vryheidsvegters nuwe en groter vermo6ns. Dit kan enersyds die 251 vorm van aanvalle op milit@re installasies en personeel aanneem. Andersyds kan dit vir stelselmatiqe ontwriqtinq van rekenaarstelsels op die weermaq, landsadministrasie en nywerheidswese aangewend word. Dit kan selfs die vorm van 'n nasionale aanslaq aanneem. * Tegnologie. Vryheidsveqters-organisasies (of enkelinqe) kan qevorderde inliqtingstegnoloqie offensief aanwend vir vernietiging en ontwriqtinq, defensief as 'n netwerk vir eie gebruik, of deur instandhouding van die "vyand" se stelsels wanneer hulle dit vir eie doelwitte kan infiltreer en aanwend. Terrorisme is vandag endemies in die w@reld, onder meer vanwee die opvlamminq van etniese nasionalisme en gepaardgaande onderdrukkinq van minderheidsgroepe in state met heterogene bevolkinqs. Van Creveld (1996:58) skryf hiervan onder meer: "In today's world the main threat to many states ... comes from small groups and other organizations which are not states. Either we make the necessary changes, or ... the modern world will lose all sense of security and will dwell in perpetual fear." 'n Verdere qevolq van die inliqtinqsrewolusie tesame met die neiging tot losser, minder hierarqiese orqanisasie is dat dit kleiner terroristegroepe en selfs enkelinge in staat stel om oor 'n afstand toe te slaan. Deskundiges soos Shubik (1997g399 - 414) en Hoffman (1997g97-104) is dit eens dat vryheidsvegters hulle toenemend op inliqtinds- en kommunikasiestrukture sal toespits, en wel met dodelike effek. Laqueur (1996g35) en Littleton (1995) wys daarop dat vryheidsveqters ook die kanale van inliqtingstrukture en veral die media vir eie doeleindes benut. Laqueur skryf onder meer: "If the new terrorism directs its energies toward information warfare, its destructive power will be exponentially greater than any it wielded in the past -- greater even than it would be with biological and chemical weapons." Die kubernetiese netwerk met sy strukture van inliqtinq en kommunikasie word dus 'n al belanqriker faktor in konflik in die alqemeen, maar veral ook by vryheidsveqters- orqanisasies. Laasgenoemde sal hulle onder meer tot die media wend om sielkundiqe druk op die qemeenskap, die veiligheidsmagte en die owerheid te plaas en die se gevoel van veiliqheid te ondermyn. Netwerk - konflik Arquilla ea (1999g46) onderskei tussen kuberoorloq (cyberwar) as inliqtinqsqeorienteerde milit@re oorloqvoerinq en netwerk - konflik (netwar), nie-milit@re vorms van konflik wat meer op die gemeenskap qeriq is. Albei verwys eqter na 'n omvattende benadering tot konflik wat orqanisasie, doktrine, strategie, taktiek en teqnoloqiese innovasies vir sowel offensiewe as defensiewe optrede insluit. Netwerk-oorloq is die vryheidsveqters-metode van konflik van die toekoms, soos reeds toegepas word deur organisasies soos die Midde-Oosterse Hamas, Mexiko se Zapatistas en die Amerikaanse Christian Patriot-beweginq. (Netwerk-konflik is ook die gebied van die internasionale misdaadsindikate, soos die Triades en. die Amerikaanse Gangsta Disciples,'n onderwerp wat egter buite '7'53 die bestek van hierdie proefskrif val.) Dit is by uitstek ook die aksievorm wat toenemend deur etno-nasionalistiese bewegings verkies word. Netwerk-konflik is dus meesal tussen 'n opstandsciroep en die staat. Die aksie varieer bale. Dit is soms op vernietiqinq qemik, soms op ontwriqtinq, ook op albei. Die kuboteure (cyboteurs) neem die plek van tradisionele saboteurs in Protacioniste bestaan uit 'n aantal diverse, verspreide "nodes" wat deur 'n stel idees en belange saamqesnoer word en deur 'n socienaamde "alle-kanaaln-netwerk met mekaar verbind is (Evan 1972 en Lipnack & Stamps, 1994:51-78). 'n Veelheid leiers vervanq die tradisionele patroon van 'n enkele, sentrale leierskap of bevelvoerende hoofkwartier en wat as die hart van die orcianisasie cieteiken kan word. Besluitneming en optrede is qedesentraliseer. Plaaslike inisiatief en outonomie speel 'n belangrike rol. Samehorigheid berus op gemeenskaplike beginsels, belange, doelwitte en veral 'n oorkoepelende doktrine of ideologie. Riglyne vir aksie en qebiedsafbakeninq vorm die cirondslaq vir besluite en skakel die nodiqheid vir 'n hierarqie uit. Dit is wat Beam (1992:32) noem "leaderless resistance" en vind veral aanklank by ekstreem regse blanke maq-ciroepe soos die in die Verenigde State. Die netwerk-model is ook bekend as SPIN, d.i. segmented, nplycentric, ideologically integrated network". Gerlach (1987:115) beskryf die akroniem soos volq: "By segmentary I mean that it is cellular, composed of many different groups ... By polycentric I mean that it has many different leaders or centers of direction ... By 254 networked I mean that the segments and the leaders are integrated into reticulated systems or networks through various structural, personal and ideological ties. Networks are usually unbounded and expanding ... This acronym (SPIN) helps us to picture this organization as a fluid, dynamic, expanding one, spinning out into mainstream society Dit is belangrik om daarop te let dat netwerk-konflik nie 'n blote Internet-aanslag ter uitsluiting van konvensionele kommunikasiemetodes is nie. Die "qeveqte" vind ook nie net in die kuberruimte of die inliqtingsfeer plaas nie. Die uitslaq, s@ Kneisel (199Sgongenommerd) sal steeds deur wat in die "werk/ike wgreld" plaasvind, bepaal word. Swerming Die swerminqstaktiek is formidabel vir sowel aanval as verdediqinq. Dit qeskied deurdat die verspreide nodes (rekenaareenhede) van 'n netwerk vanuit verskeie riqtinqs tegelyk, vinniq en steelsqewys op 'n teiken toesak. Dit moet vinnig kan saamsnoer en uiteen spat om weer vir 'n hernieude aanslag te qroepeer en die vyand te "bombardeer". 'n Goed qestruktureerde netwerk, veral as dit die vermo6 tot interaksie het, reageer soos 'n kraqtiqe veer onder aanval. Omdat daar nie n qesentraliseerde hoofbevel en beheer is nie, is dit soos die mitoloqiese veelkoppiqe Hidra. Aanvallers slaaq qewoonlik net daarin om dele van die netwerk te teiken. Terwyl die aanvaller onder die indruk kan verkeer dat hy die netwerk vernietig het, kan dit inderdaad herqroepeer vir 'n verrassinqsaanval. Dit is kenmerkend van vryheidsveqters om verdediqinq in aanval te omskep, dikwels in die naam van selfverdediging, wat sake vir die opponent bemoeilik. Die kuber-guerilla is ook qeskool daarin om verdediging en aanval te vermenq met 'n gevolglike verwarrende kombinasie van strategie en taktiek op verskillende operasievlakke. Hierdie kombinasie van aanval en verdediging maak dit ook moeilik vir die owerheid om vas te stel of hy met die polisie, die weermaq of intelligensie moet terugslaan. Die guerilla se aksie oorskry alle grense, sy dit geografies, juridies, die tussen staat en gemeenskap, burgerlikes en veiligheidsmagte, wettig en onwettig, geveg en vrede. Die guerilla beweeg juis in die grys gebiede waar die qesagslyne mekaar kruis. Die geordende staatstelsel word hierdeur verwar en onkant betrap (Arquilla ea 1999g34). Wie ookal eerste daarin slaaq OM p n netwerk te vervolmaak, het 'n qeduqte voorspronq. In hierdie aanvangsdekades van die inligtingsera is dit meesal die vryheidsvegters en aktiviste (Berger, 19982 ongenommerd). Voorbeeldeg Die Midde-Ooste Die Midde-Oosterse terroristebeweqings bied van die tersaaklikste voorbeelde van netwerk-konflik. Dit is veral jonger en meer aktiewe groepe wat hulleself tot soepeler en gedesentraliseerde netwerke wend. Hulle is nie meer finansieel van state s oos Sirie, Libie en Iran afhanklik nie, maar kry hulle geld uit private bronne. Die verskillende individue en subgroepe qebruik die inligtingstegnologie sowel 256 om met mekaar te skakel as vir aktiewe aanslae op state. Hulle besluit ook self oor taktiese aanvalle en ander optrede (Combs, 1997g99-119). Die aktiefste vryheidsvegters-bewegings is dan ook hierdie nuwe en minder hi6rargiese groepe soos die Hamas, die Palestynse Islamitiese Jihad, Hizbullah, Algerie se Gewapende Islam-groep, die Egiptiese Islamgroep en die beruggeworde Osama bin Laden se Afghan-Arabiere. Die nuwe qroepe druk die ou qenerasie hierargiese, staatsgeborqde guerilla-groepe al meer op die aqtergrond. Laasqenoemde se metodes het verouderd geraak en word deur strateqiee vervang wat op die inligtings-era se tegnologie geskoei is (Office of the Coordinator for Counterterrorism, 1997). Osama bin Laden Die Afqhaanse qroep Osama bin Laden, is waarskynlik een van die beste voorbeelde van die nuwe generasie terroristeqroepe. Osama bin Laden is 'n Saudi-entrepreneur wat homself in 'n hooqs gerekenariseerde bergvesting in Afghanistan verskans (Gertz, 199G). Hy word beskou as die meesterbrein wat in 1992 operateurs gestuur het om 'n hotel in Jemen waar Amerikaanse soldate sou oornaq, te bombardeer, agter 'n sameswerinq sit wat president Bill Clinton van die VSA in 1994 in die Filippyne en pres. Hosni Mubarak van Eqipte in 1995 wou vermoor. Daar word ook vermoed dat hy vir die ontploffinqs in 1995 en 1996 in Saudi Arable waarin 24 Amerikaners gedood is, verantwoordelik was (Weiner, 1998, New York Times). Hy word ook beskou as die brein aqter die bomontploffinqs in Amerikaanse ambassades in Kenia en 257 Tanzani6 in 1998 waarin 260 mense qedood is (Constable 1998 9 Washington Post). Die Afghan-Arabiere is deel van 'n netwerk betreklik outonome qroepe, 'n soort internasionale vryheidsveqters- internet (Ottaway 1996225). Hulle word deur private bronne qefinansier. Hulle 1 oo ds dikwels eie projekte om geld te qenereer. Die skatryk Osama bin Laden, wat sy rykdom en organisatoriese kundigheid ten behoewe van 'n internasionale alliansie van Islamitiese ekstremiste aanwend, het veral na die bomontploffinqs in Amerikaanse Afrika-ambassades die berugste w@reld-vryheidsveqter qeword. Sy kerngroep, Al - Oaeda (Die Basis) voer selde self aanvalle uit en tree eerder as 'n koordinerende orqanisie op teen wat hulle as bedreigings vir Islam beskou. In sy oorloqverklarinq teen die Verenigde State in 1996 word verklaar dat die jihad (heilige oorloq) deur losse, ligte en hooqs mobiele magte qevoer sal word met guerillataktieke (Beirut Al - Diyar y 1996). Bin Laden is die kernfiguur wat die Afghan-Arabiere finansier en hy gee ook soms opdrag vir operasies. Die meeste qroepe wat onder hom sorteer, tree egter onafhanklik op. Kenmerkend van die Bin Laden-beweging is sy vermo6 om operasies vinnig van een w@relddeel na 'n ander oor te plaas. Dit was, na gelang van omstandighede, by operasies in Alqerie, Egipte, Somalie en selfs in China betrokke, dikwels in samewerking met plaaslike orqanisasies. Hierdie vermo6 om vinnig en onverwags oor lang afstande toe te slaan, maak hom onvoorspelbaar en moeilik om te teiken. Veral kenmerkend is sy gebruik van inliqtingstegnoloqie. 258 Informasietegnologie Informasie- of inliqtingstegnoloqie is n bemaqtiqingsfaktor vir genetwerkte terroristeqroepe. Dit is 'n veelkantiqe instrument en vryheidsveqters wat hulle tot netwerk-konflik wend, benut dit nie net as 'n wapen nie, maar ook om hulle eie orqanisasies te koppel, hulle bedrywiqhede te help koOrdineer en ondersteun. Arquilla ea (1999g64) noem drie hipoteses wat met die toenemende gebruik van inliqtingstegnoloqie in die orqanisasie vir netwerk-konflik verband hou, naamlik: Hoe intensiewer vryheidsvegters hulleself in 'n netwerk organiseer, hoe meer leun die qroep op inliqtingstegnoloqie in sy besluitneminqsprosesse. Die toenemende qevorderde ontwikkeling in inliqtingstegnoloqie vergemaklik sake vir qenetwerkte vryheidsveqters-organisasies. Die rede is dat inliqtinq vinniger, qoedkoper, met groter sekuriteit en groter veelsydigheid vloei. Namate terroristeqroepe leer om inliqtingstecinoloqie vir besluitneming en ander orqanisasie-doeleindes te benut, word dit waarskynliker dat hulle dieselfde teqnoloqie ook as 'n aanvalswapen sal qebruik om te vernietig of te ontwriq. Navorsing, onder meer deur die Amerikaanse RAND Corporation, dui daarop dat die aktiefste en mees qedesentraliseerde terroristegroepe inliqtinqsteqnoloqie qebruik om hulle bedrywighede te koOrdineer en propaganda en ideoloqie te versprei (Arquilla ea.1999266). Die teqnoloqiese instrumentasie en kennis wat hulle in die proses_bekom, word ook deur multi-netwerke vir offensiewe doeleindes aangewend. 259 Teqno-terrorisme maak van satelliet-kommunikasie, e-pos en die w@reldwye Web qebruik. Bin Laden, byvoorbeeld, sit soos 'n spinnekop binne 'n reuse-web in sy afgele6 bergvesting in Afghanistan. Hy is daar met 'n kompleks van rekenaars, kommunikasie-toerustinq en 'n maqdom diskette vir databewarinq toegerus (al - Ouds alvArabi 1996g4). Die Aqhan - Arabiere en ander orqanisasies in sy netwerk ruil inligting uit met behulp van die W@reldwye Web, e-pos en elektroniese bulletins sonder groot gevaar dat hulle deur teenterroristiese instansies onderskep kan word. Die Palestynse qroep Hamas het selfs aktiviste in die Verenigde State wat operasies en ander aktiwiteite vanuit qewone huisvertrekke beplan. Hulle qebruik die Internet vir die uitruil van operasionale inligting, e-pos om hulle bedrywighede in die Gasastrook, die Wesoewer en in Libanon te koOrdineer (Tel Aviv IDF Radiog13.10.1996). Hulle het gevind dit is feitlik onmoontlik om die vloei en inhoud van Internet - verkeer doeltreffend te monitor (Tel Aviv Havaretz, 3.2.99g1). Terroristeqroepe qebruik rekenaars en diskette met instruksies vir die maak van bomme en om inligting aan lede in ander lande te verskaf. Hizbullah beskik oor drie W@reldwye Web-plekke vir propaganda-verspreiding, naamlik www.hizbollah.orq. vir sy mediakantoor, www.mogawama.orq. om sy aanvalle op Israeli-teikens vir die buitew@reld te beskryf en www.almanar.rom.16. vir die verskaffing van nuus en inliqtinq (Al-manar Television World Wide Webcast, 19.2,98). 260 Pn Terroristiese oorlogsparadigma Daar is drie onderskeibare terroristiese paradiqmas, naamlik dwanq-diplomasie, terreur as oorloq, terreur as die heraut van 'n sogenaamde nuwe w@reld. Aldrie metodes is so oud soos terrorisme self, wat op sy beurt terugstrek tot waar die geskiedenis aqter die voortyd verdwyn. Dwanqdiplomasie is daarop gemik om ander te oorreed. Die modus operandi sluit simboliese geweld, afdreiging en dreiqemente in Die Joodse Sicarii Selote het dit al in die eerste eeu na Christus teen Rome qebruik (George 1994s75). Die oorloqsparadiqma kom in swang wanneer n swakker groep sig nie in regstreekse konfrontasie met die regeringsmagte kan handhaaf nie en sy toevluq tot asimmetriese geweld neem. Die strategiese doelwit is om skade te doen in wat die vryheidsvegters as 'n volgehoue oorloq beskou (Carr, 1996s23). Hulle kan selfs kernwapens in die proses qebruik. Die terroristiese oorloqsparadiqma sal na verwagting toeneem namate die inliqtincistegnoloqie verder ontwikkel, veral deur socienaamde "staatlose" qroepe wat om selfbeskikkinq en 'n grondgebied veg. Deur die vyand se rekenaarstelsels te saboteer, kan 'n hele land lamciel@ word. Die nuwe w@reld-paradiqma word hoofsaaklik by sekere fanatieke qodsdiensciroepe qevind. Dit streef na 'n finale, qewelddadiqe kataklismiese rewolusie wat alles sal vernietiq ter voorbereiding van 'n nuwe en herbore w@reld. Hulle sal meer geredelik as die ander bereid wees om wapens van massa- vernietiging (WMV) te gebruik indien hulle dit kan bekom (Laqueur, 19965 Hoffman, 1998). Die paradiqmas het nie met verl oo -p van eeue verander 261 nie, die metodes wel in verhoudinq tot die ontwikkelinq van meer qesofistikeerde tegnologie. Dit beweeg dus ook die kubernetiese era binne met die aanwendinq van "kubotasie" waardeur kuber-vryheidsvegters - en enkelinge inligtings- infrastrukture teiken. Dit is egter nie tot ontwrigting en vernietiging beperk nie. Die netwerk-konflik is ook 'n oorloq van idees. Benewens die gewelddadige en vernietiqende dade van kuberterreur, dring vryheidsvegters ook strukture binne en bekom waardevolle vertroulike en strategies sensitiewe inligting wat hulle terselfdertyd vir eie doeleindes gebruik deur dit met propaganda en disinformasie te laai. Arquilla ea (1999:72) s@ die oorlogsparadigma is in die lig van die inligtingsrewolusie die tersaaklikste en qevaarlikste vanuit 'n milit@re ooqpunt. "Indeed, if terrorists perceive themselves as warriors, they may be inclined to target enemy military assets or interests." Wilson (1999:58) wys daarop dat sodra 'n "kubersoldaat" deur die elektroniese versperring van 'n geteikende instansie gebreek het, hy 'n telekommunikasiestelsel ewe qemaklik kan manipuleer asof hy 'n lid van die rekenaar-instandhoudinqspan is. Die kuberruimte, d.i. die rekenaars en die kommunikasiestelsels wat hulle koppel, waaronder Internet, is die "slaqveld" van kubernetiese oorlogvoering. Aanvalle geskied met die spoed van liqstrale en vinniger as 'n qedaqte. Wie eerste aanval, wen. Teenaksie is feitlik onmoontlik. Wilson (1999:58) verduidelik dit so: "In a physical battle, combatants move at the speed dictated by their weapons. In the IN (Information Warfare) 262 battlefield what might have transpired in weeks on the ground, is compressed into minutes. Programs that probe for modems or passwords that allow access to a system, operate faster than humans can think. As soon as they spot a way in, the cyber warriors who have mounted the attack, need to act before their raid has been detected by anti-hacking programs." Die beste, trouens die enigste effektiewe verdediqinq, is om eerste aan te val. "A sneak attack on America's computer infrastructure could bring the country to its knees in less than an hour . Armed men hastily key secret codes into computers. Seconds later cities go black as power grids collapse. Tourist-filled jumbo jets collide in midair. Chemical plants release clouds of toxic gas," aldus Wilson. Dis nie n oordrywinq nie, ook nie alarmisties nie. Adams (1999:3) skryf onder meer: "The enemy will be different. No longer will it be the simple armed terrorist with an AK-47 or the Semtex bomb ... the new threat will be groups who will bond in cyberspace and attack using the new weapons of war: viruses, bugs, worms and logic bombs." Hy meen dat 'n vryheidsvegter met 'n qesofistikeerde mini- rekenaar die Vereniqde State sou kon laml@. Inliqtinq-terrorisme (information - terrorism) is von:lens Devost (1999:1) n belanqrike onderdeel van inliqtinqs- oorlogvoerinq. Dit bied nuwe qeleenthede en moontlikhede vir vryheidsvegters. Daarbenewens is die oorspronq van "suiwer" inliqtingsterrorisme waarskynlik die moeilikste om op te spoor en na teruq te slaan (Devost et alg1999g2). Kupperman (1989g26) wys daarop dat inliqtinqs-teqnoloqie 263 'n betreklik doedkoop maar hoogs effektiewe wapen in die hande van vryheidsvedters is Hy noem voorbeelde soos kommersile vliedtuie, gaspyplyne, elektriese kracinetwerke, marine-olieinstallasies en rekenaars waarin staats-- of korporatiewe inligting gehou word as van die teikens wat baie kwesbaar vir sabotasie is. Die gevolge daarvan as hulle vernietid word, is veel omvandryker as die deldelike waarde van die teiken. Die kuberterroris is dus ook 'n kuberverspieder of kuberkraker, meer aldemeen bekend onder sy Amerikaanse benamind "hacker". Sy eerste taak is om toedang tot die vyand se stelsel te verkry, om in te breek. Inligting hieroor is vryelik beskikbaar. "Posted on the Web," s@ Radcliff (1S97s36), "are enough pages documenting custom-made hacker tools and procedures to wallpaper the Pentagon. They may contain step-by-step instructions on how to break into a Cisco router, or how to exploit ActiveX through its Red Button test tool, or an easy way to gain root through old send-mail programs, or how to disable a Web server in minutes with e-mail bombs U New viruses are popping up so fast that virus scanners can't hope to keep up with them ... every company using the Web - especially those with significant trade secrets or IT assets is probably under constant attack from a range of sources, including foreign governments, industrial spies . terrorists ..." 2) Nie-dodelike wapens Dis beter om gewelddadig te wees as daar geweld in ons harte is as mm 9 n jas van vrede aan te 264 trek om ons impotensie te bedek. - Mohandas Gandhi Met geweld kan Pr' mens paleise verwoes, maar selfs nie nn varkhok opbou nie. - Greurlich. Inleiding In hierdie afdeling word gekyk na die moontlikhede wat nie-dodelike wapens kan hied. Die volgende temas word behandel: Doel en definisies van nie-dodelike wapens. Nie-dodelike wapens as alternatief vir konvensionele wapens. Aanwending: voor- en nadele. Lys van soorte nie-dodelike wapens. Doel en definisies van nie-dodelike wapens 'n Effe inqewikkelde maar tog effektiewe omskrywinq vind ons by Kokoski (1994:369). Von:lens hom is nie-dodelike wapens "those the purpose of which is detrimentally to effect either personnel or equipment with the result that they are less able to perform adequately the tasks to which they are assigned while at the same time minimising unintended collateral damage". Dit dui dus op wapens wat sowel mense as hulle toerustinq/wapens effektief maar tydelik kan immobiliseer, hoofsaaklik sonder lewensverlies en sonder permanente skade aan toerusting en omgewing. 'n Verslaq deur die RAND Corporation (Frost en Shipbaugh, 1994:3) sluit hierby aan met die stellinq dat dit qaan om stelsels "that can incapacitate an adversary's 26:5 capability', terwyl dood en verwondinq van sowel opponente as onskuldiqe omstanders sover moontlik vermy word, asmede beskadiqinq van die omqewinq. Die doel is om die opponent buite aksie te stel sonder om bloedvergieting en vernietiging van omgewing soos geboue, winkels ens. te veroorsaak. Terselfdertyd is selfs die gebruik van nie-dodelike wapens nooit 'n waarborg van algehele vrywaring teen onqevalle nie. Edward Liszka (Sakebeeld 4, 23.6.98), direkteur van die nuwe Instituut vir Nie-dodelike Verdediqingstegnoloqie aan die Universiteit van Pennsylvania in die VSA, gevorderde onskadelike wapens kan teen 2003 in gebruik wees, maar sal nie konvensionele wapens vervang nie. Die Amerikaanse vloot finansier navorsing en gebruik kundiges van die instituut om wapens wat deur onafhanklike maatskappye ontwikkel word, te evalueer. 'n Nie-dodelike landmyn kan voor 2001 beskikbaar wees. Navorsers wil ook nuwe maniere vind om motors en vraqmotors tot stilstand te bring, soos byvoorbeeld mikroqolwe om die enjin te laat stol. Christopher Lamb, wat met beleid en beplanning t.o.v. spesiale operasies en lae intensiteit-konflik in die Amerikaanse departement van verdediging belas was, belig veral die onderskeid tussen konvensionele, tradisionele wapens en nie-dodelike wapens. Die eerste deel van sy definisie kom ooreen met die van Kokoski en Frost, maar die tweede deel handel oor die kontras in doel en aanwending tussen nie-dodelike en konvensionele wapens: "Unlike weapons that permanently destroy targets through blast, fragmentation, or presentation, non72ethai weapons have relatively reversible effects on targets and/or 266 are able to discriminate between targets and non-targets in the weapon's area of impart" (Lamb, 1995g1). Dit is natuurlik so dat konvensionele wapens nie noodwendiq net aangewend kan word om te dood en te vernietiq nie, maar ook met die ooq op tydelike uitwerkinq. Die qevolge duur nietemin langer en die omkeerbaarheid is minder haalbaar. Die kwalitatiewe verskille tussen konvensionele en nie-dodelike wapens, soos die omvang van skade en die duur en omkeerbaarheid van effekte is dus 'n belanqrike faktor. Die minderheidsgroep deel dieselfde grondgebied en permanente skade aan sy ekonomie en strukture is dus ook tot sy nadeel, hoewel dit in bepaalde omstandiqhede wel nodig mag wees ter bereiking van 'n belangriker doel, naamlik die bestendiqinq van die land se ekonomie en administrasie. Eweneens sou dit teenproduktief wees om op te tree op 'n wyse en met qevolqe wat die haat en weerstand van ander volksgroepe wek. Strategie moet juis op die teen oo rqestelde ingestel wees en daarom is tydelike buite aksie-stellinq en omkeerbaarheid 'n meer positiewe weg as permanente vernietiqinq. Die aard en uitwerking van nie-dodelike wapens is dan ook daarop ger i q om die vyand sonder doodslag en bloedverqietinq te oorweldiq en sy eie dodelike wapens buite aksie te stel. Sodoende word sowel sy personeel as sy wapens tydelik geneutraliseer (Morris, Morris & Baines, 1995g24). Hoewel diegene met 'n qeesdrif eie aan idealiste nie- dodelike wapens as die finale alternatief in defensiewe en offensiewe aksie sien, sal hulle waarskynlik nie die qebruik van dodelike wapens qeheel-en-al kan uitskakel ni_e. Tog is Alexander (Aftergood, 199521) korrek dat dit 'n rewolusionre 267 nuwe konsep binnedra in aggressiewe konfrontasie. Dit het 'n potensiaal as defensiewe middel wat die vermo6 het om die opponent ook op ander terreine van konfrontasie te immobiliseer en hom strategies te verlam. Nie-dodelike wapens word dus deur twee belangrike eienskappe qekenmerk. Eerstens is daar hulle fisiese eienskappe, naamlik dat hulle ontwerp is om nie lewensverlies of permanente verwonding te veroorsaak nie. Tweedens verteenwoordiq hulle n rewolusion@re nuwe benadering en potensiaal ten opsiqte van veral defensiewe konfrontasie, maar kan hulle in bepaalde omstandighede 66k offensief aangewend word. Verskillende soorte nie-dodelike wapens Onderstaande is 'n lysvan nie-dodelike wapens wat vollediqheidshalwe net so aangehaal word. Dit moet egter beklemtoon word dat nie al hierdie wapens Of bekombaar Of geskik is vir doeleindes waarvoor dit deur organisasies of indiwidue aangewend kan word nie. Soort Beskryving Dperasies Teiken Lasers High-energy Destroy optical Vehicle or aircraft AM sensors mounted Low-energy Flash-blind people, Hand-held, vehicle AM/ disable optical & aircraft-mounted AP sensors Pulsed- Produce high-pres- Vehicle- or air- AM chemical sure shock wave craft-mounted Optical munitions Unj-directi-Onal - Flash-blind Artillery- or air- AP launched Isotropic Flash-blind Artillery- or air- AP 268 launched Pulsing light Disorientate Vehicle-mounted AP Acoustic In frasound Disorientate Vehicle-mounted AP beam Disrupt AN material structures Bullet/pulse Physical force Vehicle-mounted AP weapon Micromave Repeat pulse Disrupt electronic Vehicle & AM equipment airborne Cruise missiles AM Single pulse/ Short-out power EMP generation Se elec- tronic equipment Chemicals Fuel/combustion Degrade fuel in Direct deployment by AM modifiers aircraft, tanks etc military personnel Super- Degrade materials Direct/air- AM corrosives/ launched supercaustics EMbrittling Degrade/crack Direct/mortar/ AM materials artillery Superadhesi ves Produce rapid Artillery/ vehicle/ AM adhering of materials aircraft Superlubricant Produce loss of anti-traction traction AM Foams Sticky and/or dense Vehicle mounted AP Calmatives/ Affect human Direct/ incapacitants behaviour vehicle-mounted? AP Biological Biodeterio- Degrade materials Direct/ AM ration vehicle-mounted Others Direct/ AP./ Entanglers Trap vehicles/ (nets, cables, personnel vehicle mounted AM chains etc.) Conductive Short-out electri- Cruise missile/ other AM ribbons or cal systems, power- guided missiles wires generation equipment Conductive Ditto AN/ AP particles 269 Stun weapons Variety of hand- Direct AP held electrical stunners Bullets Wooden, rubber, etc Direct/vehicle mounted AP Computer virus Alter or crash Direct/network AM computer programs Disinformation Political propa- Broadcasts/ AP /deception ganda leaflets, etc Obscurants Obscure sensors and Vehicle/ AP/AM vision (smoke-like aircraft substances) Optical Materials painted Direct/ small arms AM coating on optics, windows * AM: Anti-Materie, AP: Anti-Personeel. * Lys ontleen aan Lewer & Schofield 1997:8-9. Die Engelse terminologie is behou ter wille van uitkenbaarheid en duidelikheid. Die tabel dui al die belangrike nie-dodelike wapens aan, met uitsonderinq van die kubernetiese en psiqoloqiese middels wat elders behandel word. Adams (1999g157-178) wy 'n hele hoofstuk aan die ontwikkelinq en qebruik van hierdie soort wapens deur die Amerikaanse weermaq. Vir bale van hierdie wapens is swaar wapentuiq soos vliegtuie en tenks nodiq. Die Amerikaanse weermaq is eqter besiq met verfyning sodat baie daarvan met draagbare wapens soos qewere en handlanseerdes afgevuur kan word. Adams noem cinder meer die volciende, insluitende bioloqiese en chemiese wapens wat 'n vyand tydelik buite aksie stel, sonder om permanente beserings te veroorsaak: * Verskeie projektiele soos harde rubberkoe61s, klein bomvormiqe koeels met agter-vinne vir akkuraatheid en 'n seilsakkie vol staalballetjies wat die liqqaam met 'n skok tref sonder om ernstiqe wonde te veroorsaak, _ * Pepersproei wat oleoresin capsicum bevat. Dit word uit 270 sterk chili vervaardiq en neem al meer die plek van traanqas in Slaapmiddels. Dit bestaan uit pyltjies wat met qewone wapens afgevuur kan word en met fentanyl qelaai is. DMSO (dimetiel sulfokside) word by lucire6linq-stelsels ingevoer of as 'n bin@re qranaat op skares afclevuur. Helder, flitsende qekleurde liqte kan op 'n frekwensie inqestel word wat die vyand disori6nteer en mislik maak. Dit kan selfs epileptiese aanvalle veroorsaak. Spesiale brille beskerm dieciene wat dit aanwend. Akoestieke wapens wat subsoniese klank op die vyand afvuur wat sy inciewande laat vribreer sodat hy vomeer en beheer oor sy maagaksies verloor. Dit kan ook deur 'n hand- lanseerder afilevuur word. "You don't need any more enemies than you already have," st'; maj. Gene Apicella van die VSA se marinekorps ter verdediqinq van die aanwending van nie-dodelike wapens. (Adams 1998g159). "Every person that dies leaves behind someone who loves them. Therefore by killing someone you have made more enemies." Daar is egter reeds op qewys dat die moontlikheid van dood en permanente beserinqs nie qeheel-en-al deur die aanwending van sogenaamde nie-dodelike wapens uitgeskakel kan word nie. Die verskil is eqter dat konvensionele wapens primgir op dood, permanente besering en vernietiqinq cleriq is, terwyl nie-dodelike wapens juis bedoel is om dit te vermy. Waar dit wel plaasvind, is dit dus nie opsetlik nie en teenstrydiq met die bedoelinq. Terselfdertyd sal dit moeilik, indien nie onmoontlik nie, wees waar daar 'n qedranq van 271 mense is om die wapens suiwer op voorwerpe te teiken. Dit geld veral die qebruik van anti-materie-wapens. In hierdie opsig is dit ook van belang dat internasionale mensereqte- statute sterk daarteen qekant is dat wapenaanwending voor die voet qeskied en onnodiqe lyding aan veral onbetrokke mense veroorsaak. Terwyl sommiqe van die minder gesofistikeerde wapens soos skokstokke en gaspistole vryelik beskikbaar is, kan bekombaarheid van die meer qesofistikeerde wapens teen massa- optrede byvoorbeeld, probleme oplewer. Die vervaardiging en verspreidinq van sommige soorte nie-dodelike wapens kan teenstrydiq met bestaande ooreenkomste t.o.v. wapenbeheer en - verspreidinq wees (Lewer & Schofield, 1997g13-14). Aanwending Die Amerikaanse inmenging om vrede en orde in Somalie te herstel tel nou nie juis onder die land se klinkende suksesse nie, maar sekere nie-dodelike wapens is wel daar uitgetoets en effektief bevind. Aggressiewe skares is byvoorbeeld onder beheer gebring met skuimkanonne wat 'n sF f oor skares spuit wat hulle tydelik op die grond vaslym. Nie-dodelike ammunisie soos hout- of harde spons-koeels is ook qebruik om mense buite aksie te stel met beserinqs wat niks ernstiger is as pynlike kneusplekke nie (Lewer & Schofield, 1997g17). Tydens die Golfoorloq het die Amerikaners relatiewe sukses qehad met presisie-lansering van missiele wat bedoel was om onbemande geboue en toerusting te vernietig. Die missiele het hou vir hou op teiken getref, maar waen gebrekkige intelligensie was die teikens nie altyd onbeset 272 nie. Dieselfde het met die NAVO-aanvalle op Kosowo qebeur (Time Arnie 28,1999). Dit qaan hier om wat die Amerikaners met die akroniem OOTW beskryf, oftewel "operations other than war". Die aqt doktrin@re stelreels wat deur Barry et al (1994E50) aan die hand qedoen word met betrekking tot OOTW en die qebruik van nie-dodelike wapens in soverre dit op spesifieke qevalle van toepassinq gemaak kan word, is Nie-dodelike wapenmiddele kan qroter dwangkrag aan onderhandelinqe en ekonomiese aksies verleen ter bereikinq van politieke en ander doelwitte. Nie-dodelike wapens kan veral doeltreffend wees in omstandiqhede wat die minimum kollaterale skade en onqevalle van nie-betrokkenes vereis. Aanvalle op die qroep en die indiwidu kan met nie- dodelike wapens beantwoord word, byvoorbeeld boere, of indiwiduele huisbewoners. Nie-dodelike wapens het inherente eienskappe van sinerqisme, veeldoeliqheid en diskresie. Nie-dodelike aksie sal op sy doeltreffendste wees as dit teen die opponent se "swaartepunt" qemik word en wel op Pn vinniqe, besliste en qekonsentreerde wyse. Boos die qeval met diplomasie en ekonomiese aksie, sal nie-dodelike middele ten beste aangewend kan word as deel van 'n koalisie- of vennootskapspoqinq. As nie-dodelike aksie doeltreffend in die vroe stadium van 'n konflik toegepas word, kan dit bydra om die risiko van eskalasie te temper. Nie-dodelike middele kan binne Pn qeqewe operasie 273 kovert, overt of in kombinasie aancjewend word. In offensiewe operasies kan dit gebruik word om tussenbei strydende faksies te kom en hulle uitmekaar te dryf, soos in die geval van kampusonluste. Dit sluit ook in skarebeheer en onlusbeheer. Dit kan aanvullend by die kuberopsie gebruik word vir die ontwrigting van milit@re logistiek, kommunikasiestelsels, kragvoorsiening, vervoer en ander infrastruktuur. Dit kan eweneens in korrelasie met die kuberaksie gebruik word om propaganda en disinformasie te versprei. Lewer en Schofield (1997g58) noem ook ander aanwendinqs, soos byvoorbeeld om wapens van massavernietiging buite aksie te stel; om nie-vegtendes te ontruim; om noodleniqings- operasies te beskerm; om dwelmbekampinq-operasies te steun. Dit kan ook gebruik word om die opponent se beweeglikheid te saboteer, soos om spykerkettinqs oor die pad te sit wat sy voertuie se bande penetreer. Dit kan aangewend word vir grensbeskerming, byvoorbeeld deur boere, beskerming van eie qeboue en strukture soos skole, klinieke e.d.m. deur byvoorbeeld skuimversperrings, mikroqolf-stelsels en ander. Slotsom 1) Kubernetiese terrorisme Politieke terrorisme is die stelselmatige aanwending van werklike of dreigende fisieke geweld vir die bereiking van 'n politieke doelwit. Dit is daarop geriq om 'n algememe klimaat. van vrees te skep, 'n gemeenskap te destabiliseer en sodoende 274 die openbare mening en regeringsbeleid te beinvloed. Inligtingstegnologie bied die vryheidsvegter 'n formidabele nuwe wapen wat hy aanvallend en destruktief kan aanwend. Terselfdertyd gebruik hy dit ook as 'n middel om sy eie, interne orqanisasie doeltreffend te struktureer. Kubernetiese oorlogvoering kan dodelik en vernietigend wees, in die nie-bloedige sin. Daar is nie 'n moontlikheid van onmiddellike teenaksie nie. Wie eerste slaan, wen. Daarbenewens is terroristiese kubernetiese netwerke moeilik om op te spoor en nog moeiliker te vernietiq. Navorsinq dui daarop dat kubernetiese terrorisme die rigting is wat die nuwe terroristiese orqanisasies inslaan. Die hierargiese model is aan die verdwyn en word vervang deur losser qroepe en individue wat hoofsaaklik op eie inisiatief optree, hoewel hulle deur 'n oorhoofse organisasie en qemeenskaplike doelwitte en doktrines saamgesnoer word. 2) Nie-dodelike wapens Waar 'n volksqroep dit wil vermy O m hom tot gewelddadige verset en, indien moontlik, bloedvergieting te wend in sy stryd om selfhandhawing en selfbeskikking, moet hy hom noodwendig tot ander middele wend. Dit geld veral waar die situasie ontstaan waarin hy homself fisiek moet beskerm en ook waar hy genoop word om op aanvaarbare nie-gewelddadige maniere druk en dwanq toe te pas op 'n regerinq wat hom effektief onsimpatiek gesind is in sy strewe na behoud van sy volksidentiteit. Soos ook die qeval met ander middele wat behandel worth ?, bied nie-dodelike wapens nie die allerantwoord nie. Dit kan 275 egter wel met qoeie qevolq in spesifieke omstandighede en vir selektiewe doeleindes aangewend word. Die voordele daarvan is dat dit dood en permanente verminkinq vermy, dat dit teen sowel personeel as toerusting aangewend kan word, kovert en overt, of in kombinasie, na qelanq van omstandighede en onder spesifieke omstandighede kan voorkom dat iemand wat hom teen 'n verdagte verset, weens manslag of moo rd in die hof moet verskyn. Dit het ook die voordeel dat dit kan bydra tot 'n positiewe beeld van die minderheidsgroep in die buitew@reld, naamlik as iemand wat qeweld tot feitlik die uiterste toe vermy, in teenstellinq met die owerheid en ook as kontras met die qewelddadiqe en vandalistiese optrede van andervolkiqes wat hulle wil op 'n verskeidenheid qebiede afdwinq. Probleme met die gebruik van nie-dodelike wapens is bekombaarheid en ook internasionale wapenverbod-ooreenkomste. Dit is ook duidelik dat 'n orqanisasie nodig is om die wapens enigsins op effektiewe skaal te qebruik. Dit beteken egter nie dat dit ook op indivuduele skaal aangewend kan word nie. Nietemin kan dit 'n belangrike strategiese toevoeqinq tot beskikbare middele wees. Omdat die kubernetiese teqnoloqie en nie-dodelike wapens hulle leen tot 'n versetstryd wat qrootliks sonder bloedverqietinq en eiendomvernietiting kan qeskied, kan dit doeltreffende middele wees indien 'n volk in n minderheidsituasie hom tot fisieke verset moet wend. Hoe dit aangewend moet en kan word, sal deur 'n verset-taakgroep of - qroepe uitqewerk moet word. Die aanwending sal ooreenkomstig die beginsels van strategie met soepelheid aangepas moet word 276 by omstandiqhede en beskikbaarheid. In die volgende hoofstuk word aandaq aan rewolusion@re oorloqvoerinq en stedelike terrorisme qewy, met besondere verwysinq na Mariqhella se plan vir stedelike guerilla- oorloqvoerinq. 277 HOOFSTUK 9 DIE REWOLUSION@RE OPSEE EN STEDELIKE TERREUR Though strategy is more about peace than it is about war, it is generally recognised that if we fail to manage the former, then some thought must be given to surviving the latter (Garnett, iTs4. Contemporary Strategy, Londen 1975) Inleiding Rewolusion@re oorloqvoerinq en terrorisme gaan dikwels hand aan hand, hoewel nie noodwendig nie. Terrorisme kan beskryf word as een van die middele wat in rewolusion@re oorloqvoerinq deur die insurgente-magte aangewend word. In hierdie afdeling sal eerstens na rewolusion@re oorloqvoerinq gekyk word en dan in meer besonderhede na terrorisme, ook stedelike guerilla-oorloqvoerinq soos deur Carlos Mariqhella uiteengesit. Rewolusion@re oorloq, in teenstelling met die onmiddellikheid van 'n rewolusie en 'n staatsgreep, is 'n proses. Volgens Lass (197523S) loop dit gewoonlik op 'n uitgerekte interne stryd uit en neem die omvanq toe namate die stryd vorder. Ook Van Der Waals (1990s37) beskryf dit as 'n eskalerende en uitgerekte stryd. Cooml Die doel van rewolusion@re oorlog word volgens Liebenberg (Klasaantekenings 11993) deur die volgende metrides bereik2 278 Die politieke mobilisasie van die bevolkinqsmassa Die stigting van ondergrondse en subversiewe orqanisasies Die bedryf van propaganda en indoktrinasie Die betrokkenheid van die rewolusion@re by die plaaslike bevolking Die vermyding van kontak met die veiligheidsmagte deur die rewolusion@r. Die skep van interne konflik. Rewolusion@re oorloqvoerinq neem die vorm van 9 n qewelddadiqe stryd tussen 'n nie-regeringsgroep en n regering aan. Die rewolusion@res se doel is om die bestaande regering met al die middele tot sy beskikking omver te probeer werp. Die stryd kan om beheer oor die hele landsqebied, of, soos in die geval van die Albaniers van Serwi6, oor Pn deel van die qebied, die provinsie Kosowo in hierdie qeval, qaan. Dit eskaleer gewoonlik tot Pn vorm van totale oorloq. Die omvanq neem toe namate die stryd vorder. Die insurgensie word deur 'n interne groep of groepe qeloods wat hoofsaaklik op die massa, of Pn spesifieke deel van die bevolkinq, soos byvoorbeeld die Tamilbevolking van Sri Lanka CVanniasingham2 19 80,25) se simpatie steun. Insurgensie is volt:lens O'Neil (1S74:4) "a type of war in which a non-governmental group seeks to replace government authority in all or part of a territory by first gaining control of the pppulation_through. a combination of propaganda appeals, political-adMinistrative 279 activity, terrorism, guerilla warfare and, in some cases, conventional warfare." Rewolusiongre oorloq is meer as net die aanwending van geweld deur die opstandelinqe. Dit kombineer milit@re, politieke, ekonomiese, sosiale, kulturele en psiqoloqiese elemente tot 'n volkome qeintegreerde en doeltreffende wapen. Dit ontwikkel tot 'n selvormiqe insurgensie waartydens die rewolusion@re maqte stelselmatig opqebou word (Vgl Lass 1975239). Die bevolking is volqens Sarkesian (19752viii) sowel die akteurs as die teikens. Fall (R9642210) bied die volgende definisie aan, n12 "RN = & P, or 'revolutionary warfare (RN) equals guerilla warfare (6) plus political action (P). This formula for revolutionary warfare is the result of the application of guerilla warfare methods to the furtherance of an ideology or a political system." Rewolusion@re oorlogvoerinq neem deesdae veral dikwels die vorm van die opstand van 'n etniese minderheid teenoor 'n meerderheidsregering aan. Thompson (1970s5) sien dit as n tipe oorloq wat 'n "small, ruthless minority" in staat stel om die mag deur geweld en op ongrondwetlike wyse oor te neem. Dit hoef egter nie altyd "ruthless" te wees nie. Terrorisme Terrorisme kan omskryf word as die stelselmatige aanwending van intimidasie vir politieke doeleindes. Lenin het dit kernagtig opgesom met die stellinqg Die doel met terrorisme is om te terroriseer (Moss, 19752475). Uit 'n milit@re ooqpunt beskou voer die terroriste en 280 die guerillas 'n veldtog van treitering en uitputtinq teen meerderwaardige konvensionele magte en teen die burgerlike bevolking. Hulle grondliggende oogmerk is nie net beheer van die gebied nie, maar beheer oor mense se denke, die verowering van mense se qesindhede. Hulle is in wese politieke partisane. Hulle sukses word nie soseer aan die wen of verloor van botsinqs met die veiliqheidsmaqte qemeet nie. Hulle werklike doel is om hulle boodskap oorqedra te kry, om die moraal van die veiligheidsmagte te ondermyn. Sukses word qemeet aan die mate waarin hulle daarin slaag om die bevolkinq te oortuiq dat die stelsel met sy wet en orde besig is om in duie te stort. Terroristiese orqanisasies soos die Irgun en die Stern- bende in Palestina en EOKA in Ciprus het daarin geslaag om die koloniale moondheid (Brittanje) te oortuiq om liewer te onttrek omdat die koste van volqehoue stryd teen die politieke terroriste 6 hooq is Hulle strewe was om buitelandse hulp en steun te genereer deur w@reldwye publisiteit vir hulle saak en om debat binne Brittanje self te genereer (Moss, 1975g475). Grivas (FoRsy, 29640204) het dit so gestel: "Die Britte moet sander verposinq getreiter en aanqeval word totdat hulle deur middel van internasionale diplomatieke druk vanuit die Vereniqde Nasies daartoe qedwinq word am die Ciprus-probleem te ondersaek en dit in ooreenstemming met die wense van die Cipriotiese nasie en die hele Griekse yolk te besleq" (Eie vert.) Binne 'n onafhanklike staat kan die guerUla-maote terreur defensief gebruik om die status quo te handhaaf teen ef4:-J1J 1);INsTsNl nay polblDv e ;:alf:Noup sib oib q'F , S1'Srt pam olsnolansvno :)ckbaf:sNDsm flf/ N•odod 1s7f skn ai ANsalpso obnedpilbnoNq olluK pr I oib ,eAnob sa ezmem Noo Nssdod Naam . e±n bsidob gib r! ,29 1,1 ni ai olfuH .obsdbniaop se segsm nav pni -iowoNv nfi..w sib nas Noseoa sin b .:oo asaAue elluX sAsililon In loomsp ozl. qamebisdoilisv sib :910 epni7od n:;v 1;.o(Nnv me 00A sl aNbegNoo ciaAabood ellud !sob sAilNow onymNobno elgamebiedpiliqv sib nbv :A7,CNOM mo rsfAe niNsab esllud slam 61b nGs . ,J1-1J;(v.; nied obNo no low \te lom ioelsle oft) lab piulNoo ol onAVovod ekub ni cc' oi sib no n+,pNI ?"'D2 aolesainspNo oaoilak7oNNsT mc' easfeop ni.15ab lcd eulgi0 ni ANO -3 no anileslag Newsil mo biulNoo GS. (stnaSliNa) bisdbnoom oisino!oA oib sib neol byNla ouodoplov nsv sleoA sib labmo -AoNJ1no rn::' eaw swolle £31 1;H .ri good ej' olakNoNNel eu!:wbfoNgw Nero sl nusla no clfud eabna:lolimd Ilea eLna;iliN erPid Is:Job no no Ass ollud Niv “.7_aoM) Nosse o ;!olaso 6e. lib Isd (Mac.P=Z21t ou-DEo -D oLxv\ tylow ic,voot. no *.ylb o .Asktam-Ail,ib nam mo trin,4) pM%4bso floob , Jarit.D -At Inimmonfn :,o- -stoo ni itneJ oi7j) "Doleod 1 -13 C. oib i4Ssple sAidlnadtanc n g snnie Isadhnsd aulala Ih cnn Aiu -id3p Isienolob •H:71 281 die poqinqs van Pn regering om 'n nuwe bedeling te skep, of teen 'n invaller van buite. Dit kan ook of fensief teen 'n bestaande regering aangewend word om die demokratiese of ook soms outorit@re staatsinstellings te ondermyn en die weg vir magsoorname deur 'n outoritgire beweging voor te berei. Pn Voorbeeld van defensiewe terrorisme was die Narodniks in die tyd van Tsaristiese Rusland wat die heersersklas wat hulle magte misbruik, met sluipmoorde qeintimideer het. Uruguay se Tupamaros het tot die offensief oorgegaan deur hulle land se demokratiese instellings te ondermyn en burger oorloq te veroorsaak deur die polarisasie van politieke magte (Sarkesian, 29752 47S). Die normale reaksie op terrorisme is een van afkeer. Daarom is dit vir die terroris noodsaaklik om die bevolkinq daarvan te oortuiq dat sy optrede meer is as blote willekeurige kriminele aanslae of die dade van 'n fanatieke kantgroepie, as hy die steun van die massas wil wen. Gevolqlik gaan hulle qewoonlik uit hulle pad om hulle qewelddade in 'n gunstige liq te stel. In Latyns-Amerika het hulle baie selektief te werk gegaan deur leiers en installasies te teiken wat hulle voor die bevolking met die onderdrukkende stelsel kon vereenselwiq (Moss, 2975247). Die terroris saai soms wel skade, verminking en dood sonder aansiens des persoons. Dit geskied egter qewoonlik onder 'n ander volksgroep as sy eie en wat die oorheerser verteenwoordig. So het die IRL (Ierse Republikeinse leer) in Januarie 1939 begin om bomme in stasieqeboue, kraqsentrales, openbare posbusse, bioskope, poskantore, openbare toilette, winkels en telef.00 nhokkies te plant. Dit het in hierdie geval .f. ,),I M0 prib':)'( n' n' tokr:ris Jia crw n' :100 '.3inFri'fli0 sib no bow bnswonnsi, pni .',oesN obrisf.6 nib no nvn -yobno sJ 27)nifI0S2114sIn 91 -.orw bnip7Jwsd oNgli-roJm;:. n' cib eow swoiansIsb ry bfryariNooV n° Jsw asfAcc1 ,71r1 sib low bnslemq snsitekwsa .i . riry ni Son .IsshkmilnYon sbloonqimIc Jen 9 -Aim -rdin slpsn niImn osi-Tnp-ioo leicnstto sib loJ Sod co -Yon:IT:gm -I :7Y/ \I: :;1 no nyn -labno oz apnWslani scsils -lAomsb oa bns! sN!JK gAsIJiroq nsv oib -rust) •s•n-i-7)o•v73v el b(ilNoor ,; y:-.; gEWI ,Flisi2s.;]Na2) Tlpsm -tssAls nsv ngs ai ommkNo .y/s1 qo ok(iAnol s1:7snon OC 1.1ni•lovsd gkb no AkiAsseboon eiloNNuS sib ikv lib ci molvsU ci cs ci Igen obs -vJqo yc Isb cimlloo n1 sAgilsnr.t n' f;;; ,/ sbib iib o sslegni, slonitTON%4 spAN!Jol.,DWw .ns ,) liw sem s Pb nov nmet,7 sib yn es ,_oc!so -vpns . ! sIlmn mo bsq Jim AkInoowsp 91!md nzsp Ailpfov Sor n I .Isle oJ pil orijonup n ni sbsbblnwnr: ns cs1 1JcDb nszbsp sj leilAs.Fse sisd nUun ;''om pniAlovsd sib loov 0.7 Kuri Jsw no::S •J -,sk2k:j1sz:=1i ,272o1) piwIsz,:nsolsv noJ locIeSn Tt:vsAAmNb1r7jno mo ,:Jt rt pniAninNnv Alc: low anon. Ji.GG2 f'7).t(i 'tern boiAssp SiU esb ang;.nnss -.sa -Iged'ioo sib Isw no o.ks 2 ns 1eoJnz ov ')nn n senisildmciaq A91 sib 1TH oe .bkb .loz)wncv ni n:r93d ece o-Isfinsqo ,sloInsAF!od ,TqoAsokd .1nslo 282 eqter qeboemeranq omdat die tyd geheel ongele6 was Die Britse regering moes vanaf September 1939 sy volle aandag aan die Duitse opmars in Europa gee en die IRL is hardhandig en effektief deur toegespitse polisie-optrede die nek inqeslaan (Coogan, 1970:150-173). Mense kom nie in opstand omdat hulle arm en aqterlik is nie. Hulle kom in verset wanneer hulle bewus is of bewus gemaak word van hulle armoede en verontreqtinq. Gurr (1970:R3, 2,4) stel dit so: "Relative deprivation is defined as a perceived discrepancy between men's value expectations and their value capabilities. Value expectations are the goods and conditions of life to which people believe they are rightfully entitled ... The three stages in the process of political violence - those in which discontent is generated, politicized, and actualized in political violence - are each dependent on the preceding one." Opstand neem verskillende vorme aan, soos onluste, politieke stakings, studentebetogings en ghetto-onluste. Terrorisme is eqter 'n minderheidstegniek en Fanon (1970:74) motiveer die geweld wat dit meebring soos volq: "At the level of individuals violence is a cleansing force. It frees the native from his inferiority complex and from his despair and inaction; it makes him fearless and restores his self-respect." Middels en metodes van die steds2ike torroris Die stedelike guerilla maak van hoofsaaklik vier middele gebruik, naamlik ondermyning van die veiliqheidsmaqte; 283 gewapende propaganda; politieke ontvoering en afdreiging; en onluste en stakings. Ondermyning van die veiligheidsmagte. Alle geslaagde rewolusies is deur demoralisering en ondermyning van die weermag en polisie voorafgegaan. Lenin het dit as 7 n onontbeerlike voorwaarde vir 7 n suksesvolle stedelike opstand beskou. "Unless the revolution assumes a mass character and affects the troops, there can be no question of a serious struggle" (Lenin 29670274). Dit was egter nooit in Suid- Afrika die geval nie, behalwe t.o.v. intimidasie van swart polisiemanne. Die stedelike guerilla-groep is uiteraard nie teen die veiligheidsmagte opgewasse in regstreekse konfrontasie nie. Daarom wend hulle hulle tot hoofsaaklik twee ander metodes. Die een is om by wyse van propaganda 'n beroep op individuele soldate en polisiebeamptes as sogenaamde 7 broeder-werkers' te doen. Dit word aangevul deur selektiewe terrorisme en treitering, waaronder sluipmoorde op uitgesoekte offisiere lojaal aan die regering. Sewapende propaganda. Moss (29750490) omskryf dit as "the attempt to prove to the people, through successful military actions, that the government is weak and the guerillas are strong". Aangesien die gewone media - koerante, tydskrifte, radio en televisie - normaalweg nie bereid of toegelaat is om die guerilla se boodskap te verkondig nie, word van wat as 'alternatiewe media' bekend geword het, gebruik qemaak. Dit sluit in vlugskrifte wat in die nag onder die bevolkino_ versprei word, 'n opstandskoerant waar moontlik, asook 'n eie 284 radiosender. Guerillas sal ook 6f met die werkers se qoedqesindheid Of eenvoudiq deur qewelddadiqe intimidasie - van tyd tot tyd op openbare versamelplekke soos werker- kantiene of bioskope toesak en opswepende toesprake hou. (iii) Ontvoerthg an afdreiging. Ontvoerinq en die afdreiging wat daarmee gepaard qaan, is een van die querillagroep se dwinqendste middele. Ten eerste besorq dit baie publisiteit aan die insurgente, nie net binnelands nie, maar w@reldwyd. Bykomend tot die afkeriqe publisiteit wat op ontvoering volg, kry die terroriste geleentheid om hulle politieke saak te stel. Dit is die een omstandiqheid wat die media nuuswaardig vind om die guerillas se beskouinge, doelstrewes en veral die motivering van hulle saak te publiseer. Tweedens word dit gebruik om die ontvoerde se lewe en vrylating aan te bied in ruil vir die vrylating van politieke gevangenes, meesal lede van of simpatiseerders met die guerillas. Die slaqoffer is by voorkeur iemand soos 'n ander land se ambassadeur wat die regering in 'n ernstige diplomatieke verleentheid plaas. Op die wyse word ook dispute onderling in die regering, maar ook tussen die regering en ander lande qeskep. Op die wyse word die regering se gesag en aansien ondermyn wat tot sy uiteindelike onqewildheid by die bevolking en sells sy val kan lei. Namate terroriste sukses met ontvoerinqs behaal, word die eise ook inflasionisties. Die Brasiliaanse regering moes 15 politieke qevangenes vrylaat aslosprys vir 'n Amerikaanse ambassadeur. Toe die insurgente die Switserse ambassadeur 285 ontvoer, het die prys tot 70 qestyq. Die Tupamaros het verder qeqaan. Hulle het qevind dat hulle die regering beter kan verneder en meer eise kan afdwing deur hulle qevangenes, onder wie 'n Britse ambassadeur, 'n aantal vooraanstaande mense en 'n persoonlike vriend van die president, vir tot aqt maande aan te hou (Vgh Moss, RS752491). Hulle het ook bevind dat hulle saak beter gedien word en daar minder afkeer aan hulle optrede kleef as hulle die slaqoffers qoed behandel en uiteindelik wel in qoeie gesondheid vrylaat. Die slaqoffers se eie getuienis van hulle qoeie behandeling is positiewe propaganda vir die guerillas. (iv) Onluste en stakings. Benewens die ontwriqtinq wat dit veroorsaak, dien onluste en stakings ook om nouer bande tussen die bevolkinq, of daardie deel wat by hulle aansluiting vind, en die terroristiese organisasie te smee. Deur naamlik van ontevredenheid en griewe van die bevolkinq gebruik te maak om hulle tot massa-optoqte, vandalisme en konfrontasie met die veiligheidsmagte op te vorder, kry die die terroriste die beeld van kampveqters van die onderdruktes/ontevredenes. In Ierland in 1970 het die IRL die Britse troepe liewer as die Protestantse bevolkinq vir geweld geteiken en die algemene openbare antipatie teen hulle uitqebuit. Gevoelens is teen die troepe opgesweep en vyandige skares is met brandbomme en spykerbomme bewapen. Die opqesweepte massas het qrootskeepse brandstiqtinq en vandalisme op eiendom gepleeg (Mosssa9752491). Die ANC/SAKP het 'n veldtoq van effektiewe massa-aksie in die tydperk tussen 1990 en die finale Kemptonpark- 286 ooreenkoms qevoer. Onder aanvoerinq van Cosatu is landwye stakings, boikotte en massabetoginqs gehou (SAXRR, 2993g339, 340, 562). Aziz Pahad (29912157) skryf in die verband: "In this final phase of strategic counter-offensive we are pursuing the enemy not with military but with political weapons, mainly mass action to strengthen our negotiating position ... mass action has become our cultural weapon." Ten spyte daarvan dat dit as 'n kulturele wapen beskryf word, is die veldtog deur qrootskeepse vernietiging van eiendom, intimidasie en geweld gekenmerk. Wie nie met geesdrif wou deelneem nie, moes dit deur vrees doen, opgevorder deur intimidasie en geweld. Stedelike geweld: Beperkte botensiaaR Stedelike geweld is 'n middel met moontlikhede vir die guerilla, maar dit het ook besliste beperkinqe. (A) 9 n Kwesbare teiken. Die moderne stad is 'n ingewikkelde organisme wat van 'n verweefde tegnoloqiese netwerk vir sy vlot funksionerinq afhanklik is. Tot hede het insurgentegroepe nog nie daarin qeslaag om n moderne Westerse stad met teqnologiese terrorisme lam te nie, selfs om die vervoer- en kommunikasiestelsels effektief te saboteer nie. Programmatiese sabotasie van noodsaaklike dienste is egter 'n wesentlike moontlikheid. Trouens 'n swart Amerikaanse ekstremistegroep, die Revolutionary Action Movement (RAM), het dit as 'n teoretiese program uitqewerk. Volqens hulle leier, Robert Williams, se redenasie werk die stad soos 'n IBM-masjien en sy_swakheid 1:e7 _ in sy kompleksiteit. Dit kan maklik qesaboteer word bloot "by nsv 10b00 arn0::111 ,2.c:'1 ,710 ,CCS:CPet ,254IAE) nor i ou1 iirt fle cll -SIDA!Gd L, t-is9v Oib ni bFfibq 7zistA ,ot.c oarAtA 1E,,n's. *t v\ I4 111:A tAtivs Ion Now.Y7In o .At ns6trancylIF,. --,AnacIA e' S.rcui luo nolt -Lwa naf.Bm ,ote 1\022 ,3d noqmv c210 -tulfmA n' as Iib 1:Lb tqsv -::b o .jytla noT 0.fonoio nsv 93cis)eA2JooN Nuob bo .Sbj.v PY UOV t.t -ibaeog Jam in et.) .A .IsmnoAop bEswob no el:iud);Wi - --;;Job -tob -tovopq oloob aoc%v men 3'- ib &DOM q 0,kq ci:Dondoeh „biewup ne ciasbimilck Easienslo( elAlegsE tb10 -„40p oilebsz)2 eih NiV sbodAillnoom 7■ om Xebb:im n' ai b!ownp eAilohole .opni),Noqub 9 .,2kkud :too Jon z i NL)f..A1 c,J.Y.kvp n bs .S. a onlehom o.t(I .noAket olsdoovN 1-10 (i) oanipolonpoj 9bi. e9w -tov n' nsv Ztr..W nmF2inspNo obJAAiwebni 1- 9r4 oh ,7n0:2k lifAnnrils oniNonoiaAnv Jolv yu N XV •lowjen on -lohom ii c,io nsefesb niNasb sin pon ocisoNgr,)Inewitiuus. g!ez ( 9212i -to -viol easigofonbol bsj. a r;)aNelaoW vioo(slaoiasAinummoA no -190VICV gib m':' oA.k.f.Asabonn nsv eiz2slocise s eoi. ismm5lo oIg ,oin n' ai olaneih ,cloolgsJaimo .1Ii72As eansAi -iomA n 2 ar= ,7., -17 epeileed n' E25 *od ,(HA2) tnemovoV. J-lodo'r-; 70:Ind c.w7;foV .ANoweN- iu ya r; , ) ng bs;'Ej 402-) n.::rlyos -:)7---f " .A:)k.2 ±lov AitAsm nr,A VP 287 putting something in the wrong place" (Stanford, 1870g37). Op qrond daarvan redeneer Williams dat qesofistikeerde strukture met primitiewe middele gesaboteer kan word. RAM se teorie maak vir drie afdelings voorsieninqg 'n gewapende selfverdedigingseenheid wat openlik en binne die wet optree, soos byvoorbeeld 'n buurtwag; ondercirondse guerilla-eenhede wat tydens onluste teen die polisie ontplooi word; onafhanklike "brandspanne" wat vir "programmatiese sabotasie" verantwoordelik is Lede van hierdie spanne sal hulleself as 'qematiqdes' of 'patriotte' voordoen ten einde terreine van sensitiewe sekuriteit binne te dring. Williams was oortuiq dat 'n minderheid 'n geslaagde rewolusie kan uitvoer mits hulle nnr die tegniese vermoe beskik om omvangryke skade aan te rig (Williams 1965). Sy aksieplan vir stedelike terrorisme was dat openbare vervoer- en kommunikasiestelsels eerste onder sk oot kom, qevolq deur willekeuriqe aanvalle op staatsgeboue en milit@re installasies. Sabotasiegroepe moet paniek onder die bevolkinq saai deur chaos te veroorsaak op 'n verskeidenheid maniere, soos om brande te stig, verkeer tydens spitstyd te ontwriq deur spykerstroke by padkruisings te l@, en dies meer. Die kwesbaarheid van terroristeciroepe is dat die openbare meninq sodaniq teen hulle kan draai dat dit hulle as't ware ontman. Die openbare mening, veral in Westerse gemeenskappe, is oor die algemeen afkerig jeens terrorisme en sy verdraagsaamheid jeens geweld en sabotasie beperk. Daarteenoor is die terroristeciroep meesal verteenwoordidend van 'n radikale etniese of sosiale minderheid. .(7Ez0V2.f. Nol- nE.JE) ni lesnsuel nsvl. r.,ab q0 .11Not nnA . :e (zWodr,a17) eSobbkm ewek:L,:mkNq ;tem o'lJlAmNle “viinqkrNv 7?;,7rifE-Jbla uiNb NAV AEWFA1 E)10m 1;e M'7 ALEnego lsw bic)dc17);7:pnt:i.thebNevIloa obm:naw9 n' (i QpaidNuud r' o d''ovd ecoo zot,; eib rc“.6 Enoby lsw eborinos - nlIkNup oRlanoNpleb (ki b .fou look-Ono oi2k::og okb nool ee9.;11.;mmsNpo'N" ;k7A4 "srmi:;f1Ebrin ,:d" eAklAndlso Ise ennscia eibNein nsv obel oei AklebNoowzknENev n eiPn :'oJba. (.)Elne ri nooh -:oov g elloillaq' lo ar, !ieecilud oenk .lb e ennld lieJiNuAse oweklion)r2 nsv on kmulcuel s'lesntenn n bienNebnicr n' !3t:) giulloo mo %Ii>leed etomNev: seeknbcyj 9th 'IOC! 9.Hud elkm 'ff1.0%/Zki!AJ nalcleiaAs y2 .(EZel el nss _)AvNbnavmo - 190VNOV 9Nsdnu-qo lsb 2r.t1 9ifiviloN191 oAkic;h , xv ?lovop ,moA looAa Nebno eleNeo eloe19129iesA!Almo%4 n9 e:loducelasIR CV.7 slisvnss 1 -:nk%!loved okb Nebno Aoknnq ocleoNbeszdse neskosidr_z, ,eN9tnam b::ednebieARNev n' go AnseNoo ,:ev ol aosdp Nusb isr7,L1 ONwloo el bylelkg2 anebyl flp7)o•Nov el chnsld mo eon eoib '19 QUA el yd 9AccIl2NeAqe? ek17: ek sls.9.-)NgoiNoNN ,31 nav biod -fnadLewl eka oilud "j';) lab .kcc'b iir elturi mool pin; pninom -3Nc,enno ni laNev g pinknnm srysdnc.)qo ei0 .nsmIno n .lsw arios-1;. 2 kb Noo ei ,cqn:AF)Acamc.::,2 oieslodn no blower) er:ost. bkod nNbNov (z2 1;=. s:E.n1 geoNeel, , i -toNNol i 5 olsAkbs . ( n' 288 Daniel-Cohn Bendit, leier van die studente-onluste in die laat sestiqerjare in Europa, het egter gemeen so 'n qroep kan wel die vonk verskaf wat 'n brand van alqemene rewolusie in 'n ontwikkelde nywerheidsgemeenskap kan aansteek ( i2 endit 8SS8g25S). Hy het tot die qevolqtrekkinq gekom omdat die studente-onluste qevolg is deur die vorminq van stakingkomitees en besetting van fabrieke deur ontevrede werkers. Die bondqenootskap tussen die radikale studente en die werkers was egter van korte duur. Toe die regering met 'n aantal beperkte ekonomiese toegewings vorendag kom, het die werkeropstand verkrummel. Ook die studente-opstand het in duie gestort omdat dit nie die steun van die massas gehad het nie. Slegs waar 9 n guerillabeweging hierdie steun kan monster, het hy 'n moontlikheid om te slaaq. Dit kan hy ook net vermag mits hy die massa, of minstens die bevolkinqsdeel wat hulleself onderdruk voel, kan oortuip dat daar nie 'n alternatief vir radikalisme en geweld is om grondwetlike en politieke hervorming bewerkstellig te kry nie. Tom Hayden, een van die stigters van die Amerikaanse Students for a Democratic Society-beweging, argumenteer egter dat stedelike guerillas wel 'n onomkeerbare politieke polarisasie kan veroorsaak. Namate onderdrukkinq toeneem, eskaleer ook die rewolusion@re situasie, dermate dat die owerheid agter sy eie lemmetjiesdraad-versperrinqs inqeperk word (Hayden iSS9g14, 26). Moss (1975g502) gaan akkoord hiermee. Terroriste self is selde indien ooit die volvoerders van rewolusie. Hulle dien as katalisators wat konsensus vernietiq4 _politieke_ - verdelinqslyne tot onversoenbaarheid verhard en 'n politieke nsv ,Jiboog ndoCI - loinLn q00%1D ni s -Ist.N(ppilee ztE, s.! nib 9n7,.)msplo n5v bn5 -Jd n lsw Is -AD -coy Anov £)ib low n5:: AsmIenso neA qsAanenspEibtodNowyn obL -)AAiwIno r ni oib l5hmo moAep pni*AoNlplovsp sbb lqn yH .LLEs0e3e/ f167 elb Ri (..);;'eolno - otenc7.bul -, q-ioNvoz:no* 'web sAsi -td5i' nsv gnillopnd nu .F:nol,tmoApnAAsi)i% no ennbul2 eirftb5 .1 oib no?;1 griAeoonopbnod sie .2 .1sANn;,1 ' loci) pniNp31 eib eoT ..4uub elNrJA n5v le;';po enw aNcIANc-:-4 sib sib -,;. ed ,moA p5bnoNov apniwspool sesimonoAo olAloged g5lnoo ni srsd- bn5lecio-9lnabule sib Ao0 olgmmuNA -Inv rI h5nep 2522:i'm nib n5v nuole eib sin lib lobmo 1Nol72e. simb cr.:: nuela elbond pnipoworinfleup n' 'fsnw angle .u;:n nzA .posle ol mo biedAillnoom n' yd len oelnom anotanim Io ,seasm sib yr! 2:kim pLmNov If:•q ' nil - 55b Ish piul -foo nsA ,Isov AulbNehno 11o2eliud low sAllowbno -lp m': ai b!oweg no smail5Aibol Niv n ysiA el pilislaAlewed pnimNovIon senssA - eA sib nGv a:op I ;r sib n5v nee ,nobyrAl 4)0T ••D .;selnomurpfs atytrit'e, oAoilklog eNsdleoAmono c-i ow eslliNsup sAivoe, J5h pniAAL.rib*lebno .A552Noo'(ev nEil eien c2iNs1:7.q. 16b cl:BM'fSh SNNIII12WOWSVI ekb Ao ,-? -tosinAo ANqopni apniNlqw.i -rov - bz5NbesiOommol A y2 NolpL; bhen .19wo .(43/ ,Ageael nebymK) hi 1- lo eleiNoN'isT ceemloid bNooAAs nr,op (CV) ii r:ov aNb .lcsvlov sib z;'6..o nbru;7 opEz,s einv .2urrioenoA ZifSW nc.9 11 -156Nev t121-issdnoe -,ovno J'.'z orp<5.-nnfieh-fv 289 ontploffinq veroorsaak. So gesien kan hulle wel, selfs in Westerse gemeenskappe, die gevaarlikste faktor in 'n situasie van etiese verdeeldheid of politieke oorheersinq word. Marighella (1975:507-530) se gids vir stedelike guerilla-oorlogvoering is by alle studente van rewolusion@re oorlogvoering en strategie bekend. 7 n Verhandeling oor die onderwerp sou dan ook onvollediq wees sonder verwysing daarna. Onderstaande is 'n sinoptiese weerqawe. Die stedelike guerilla moet gemaklik onder die bevolkinq kan leef. Hy moet daarop bedag wees dat hy nie as 'n vreemdelinq in die daaqlikse lewe uitstaan nie. Tegniese voorbereiding. Die stedelike guerilla se tegniese voorbereidinq is daarop toegespits om alles te omvat van sy fisiese gereedheid tot opleiding in en kennis van n verskeidenheid beroepe en vaardighede, veral handvaardige vermoens, soos: 'n verskeidenheid veqmetodes, van aanval tot selfverdediging; oorlewing in die strydgebied, "streetwise"; bestuur van verskeie soorte voertuie, hantering van vliegtuie, motorbote, seilbote; tegniese kennis van motors, radio, telefoon, elektrisiteit, elektronika; topoqrafiese inligtinq en vaardighede; kennis van chemie, alternatiewe medisyne; hantering van wapens en plofstowwe. Wapens. Die stedelike guerilla gebruik ligte wapens wat maklik vervang, gekoop, ter plaatse qemaak of (meesal) van die vyand afgevat kan word. W- 'ir:0 -4:3 7r .Lyloo p71T-Jari100 0+.0i/n.00I bi9dhlo911-tev C.V? WA, NiV F2p Se (0E2-WZgETe) .61M ■IrA o -fgnoiFulowoN no ,/ 91nobula offs yd 3.t[p pnif9bned .19V n' .bnoAcN1 sipols no ini -lor.vpo.T .400 vwv -fohnou n9sw faiboilovne; Aoo r2sh uoal. cricybrc: .0WEr)(2)W 923J:ltioniR n' ei obnsor;a ..robD Nobno Aif,Aom90 loom ollklomp oAlsbo .s2f2 oiG n' ZJ5. 9in '.(1 ,f3t). enow pobod d. 9cm -el .1091 .oin nosloJiu owo.F saAlipooll ni oeonp9i.c offi .lur2 oflsXobs-gte .pnibieNed-foov carpi :ovmo eollo m3 elicv2upool clo ./ssb pn:zbieN9d-roov nsv einnoA no 2i pnibielgo Jol bi:Bdb991r3n 92eizi. oplo-fosvhnori ,obonpiblsov no ocisoNed bkodnobioAeN:3v ;eooe ,an4jom-lov Isvnss nsv 2 eubo ig9v- b:cdno5ioAe-rsv n' D ignipibobNv':/9;1 C 1 9,7j7.w*991e." ,bsid9pbyN2 ni plliwolNoo nE,v pniN9Snod ,9Aurt-foQv sl-f000 oi9Anov nsv ;ozy'odlioe 0-3rJd%oslo:.) “j:ulrinjv ,nool9fo:;. g oThal 2:''m nov eknnoA geo.knnoa ;nAinoldAsio .9-bodpibinov n9 pn2loUnk, s:,-79oltol:?oclol qonyeb9m owfAlsnofs ,olmodp nr.v a,i.nnoA 0 .9ww0.r.c4 no ensclow nov mni-IcJIno /Y4 i'jCW ozC'dj Abm.:4ni.; oxU .ensite3 0 3r, : -A1FID g2r-J3 NOJ. ;100CA'Al ,poovlsv f ■ . b 290 Die stedelike guerilla moet bowe-al 'n uitstekende skut wees, want dit is 'n vereiste vir sy soort qeveqvoerinq. Sy raison dPetre, die basiese toestand waarin hy optree en oorleef, is om te skiet. Stedelike guerilla-oorloqvoerinq behels onkonvensionele qeveqvoerinq op kort afstand, dikwels baie kort. Om te oorleef moet hy eerste skiet en raak skiet. Hy durf nie ammunisie mors nie, want dis skaars en moet spaarsaam gebruik word. Hy kan ook nie sy ammunisie vinnig aanvul nie want hy is lid van 'n klein qroepie wat elkeen op sigself aangewese is Skiet en skerpskutterkuns is die stedelike guerilla se water en lug. Deur homself as skerpskutter te vervolmaak, omskep hy homself tot 'n spesiale soort stedelike guerilla, 'n kategorie van enkelingvegters wat onontbeerlik in qeisoleerde aksies is Skietgrospe. Die stedelike guerilla moet in klein groepe van nie meer as vier of vyf nie, qeorganiseer wees. Dit staan as skietqroepe bekend. 'n Skietspan bestaan uit minstens twee skietproepe, geskei en afqeslote van ander skietoproepe, deur een of twee persone beheer en qekoordineer. Guerilla-aksies word deur die skietwoep beplan en uitgevoer. Hulle verkry en bewaak wapens, bestudeer en korriqeer hulle eie aksies. Logistiek. Die stedelike guerilla, wat met niks begin en aan die begin geen steun het nie, se loqistiek bestaan uit onder meer: meganisasie, geld, wapens, ammunisie, plofstowwe. Dit, plus voertuie, moet deur nonteieninqu bekom word. Hy moet banke en arsenale beroof en plofstowwe en ammunisie vat waar hy ookal kan Onteiening is die eerste stap in die .f.i. -J, fis•j..'' £. .1 ,z:fa .pniNoovDgvoo 2 Niv n 1.tb 0.nsw np ogN1qo 4 e nilsnw lonsLool sesiosd -.1n1. ; oovr2olloo-sfliNoup :32 i2 9S. MO ei floA go gni':oovpovsp sisno;:onsynoAno 7 , f1:.1dod 4.6f.2) .Y no *siA2 oSalog yd 'sof.Noo EIZi m0 SEIOM no ?EA' et) Snsw ,oin elom oieinumms 1 . flub yH skiTinumms v gin Aoo nzA yH mf7, r, aNnr:xie oo nosAlo Isw sigooNp n:sefA n' nny b±f rI frinw nin fuvnss enuANoluA2qNsA no JeE.! .2i opownpnss F?iT, 1- 19L2M0fi WOO 3).0: no .NC: . FJW sa raff,oup nfrode n SoS Ifoemod yd qoAamo ,Asnmloyloy oz■ Noz:72.q .loAa aN ,i ,, JpnvpniisAno n6v ollopolsA n SNoo Ei eseAs obNeoloeisp flY AilNoodlnono. Jsw gqsoNp loom si.Nloup olifebola gia .crlgoNessiAe 1(1 .egow Ngoal. nsblogp ,sin iyy c. No,ky ci f001 sin nsv bngAed L.ntyDoNNII . ,gqgoNoloble sowl TneJenim JA,o nss Sagd- i7v,ywatsi.Va n' •o•l lo nnq Nucb ,ogooNdlokAa Nobns nr,v '::I p ri e::'.3172 olognibNooAog no Nour4 cC gnoF2Nol. rg osfqod gsolpSniA 'cub b"ow ene:::-lis:Nou ng I,Jabulaod ,engLlsw Asswod no y-flov olluH .No 7)vopSiu- ois o:Jud niped aAin trSqd ,effi7oup sAAlohsle ook*ai2oi nc,;,Sed Ag.k12iF;of oe ,nj:n :ort nnoS7:, noop nFogd ore::m . nris g enocinw yH 0 NOW m::cAca eiSOM oiiscv ..11;7: ginumms no ,:oS&;oic4 no SISASF2 no oAn ,Ic3 nJaN,o oi6 pningSnO 291 organisering van sy logistiek, wat op sigself qewapen en permanent mobiel van aard is Tegniek. Algemeen gesproke is tegniek die kombinasie van metodes wat iemand aanwend om enige aksie uit te voer. Die guerilla se aksie is guerilla- en sielkundige oorlogvoering. Sy tegniek behels vyf basiese komponente: Een deel hou verband met die besondere kenmerke van die situasie. Dit is 'n aggressiewe tegniek, offensief van aard. Defensiewe aksie beteken die dood vir die guerilla. Hy word deur die vyand in 'n skietkonfrontasie oortref, beskik nie oor sy opposisie se bronne of mannekrag nie en kan homself nie teen 'n gekonsentreerde aanval deur die veiligheidsmagte verdedig nie. Dit is waarom die guerilla se stedelike tegniek nooit permanent kan wees nie, nnnit 'n permanente basis verdedig of op enige plek stelling inneem met die doel om dit teen offensiewe aanval te verdedig nie. 'n Ander deel hou verband met die vereistes wat deur hierdie kenmerke qenoodsaak word, naamlik 'n reeks aanvanklike voorspronqe waarsonder die stedelike guerilla nie sy doelwitte kan verwesenlik nie. Dit is 'n tegniek van aanval en terugval waardeur hy uitwissinq van sy maqte verhoed. Nog 'n deel het op bepaalde doelwitte in die aksies wat die guerilla inisieer, betrekking. Dit is 'n tegniek gemik op die ontwikkeling van guerilla-oorlogvoering. Die funksie is C1 M die vyandelike magte uit te put, te demoraliseer en die aandag weg te lei van die landelike guerilla-oorlog. (d) 'n Deel hou verband met die tipes en kenmerkende 11o-:35tryv? :16V JPONEM .19G sib Asknpol Ei neT;;isniA 0:1EknoT ol Ofli 9:1f?.*E-, SPirt9Ci bnownns bnnwok :;. ew goibnWleke no -nIiklemb ek skes 9P golnonogmo seokend skripel \2 n5v -_,)';emng>! g-iabnoeed ekb lem bruAlsv r.:k)r1 no77. (n) nsv Iskar:c- To ,Aoknpez.'I 3.Jek,:3es .lnps n' ok .gke5m . gib yH okb NiV boob sib neAeled ±i: li cwekercTuU rb%:no A. bleed skesIno-noAlokAe n' ni bnrffy okh mush bNc ,w. ns gin ps.;Aennam To snno%d ge \ze oin sib -web Isvnns sb .lso -Oneanno;:: n' noel gin Ik-stip sib mo -'fnsw nein elbeb -lov gJgnmabkgdpkIkov n Jioon ,oin esgw nnA lnonerloci Aelnpel sAilobszt mogonk Aofq opino ro pibeb -yev eke5d orionwloc! gin p Jv el invnns sweser --)1To nes1 .11b mo foOr Jsm -tmob lsw esleigyAv gib lem bnsdlov nor'! 'cob stsbnA ((i) Aos-f n' Ailmssn ics Anri:ebooncp mAlgaInc .:1 glfl aAkIrbg;;. a IsbnoeNssw epnr.:.1qeNoov a::UjAnnvn55 n5v Asknbsl n' 21 IkU rein AtInseewlov n::4 slliwIcob sJp6m v72 nav pniaeiwIku yd -:uelp5Gw Invpu -yel no Inv!ic,3 .bg.DANov eois skb nk •z,kwIaob shisnged go led lasb n° poM (:J) n' ei li0 pnk -,MaNled , -fgoke ' ii 5Ilk -Ns)u (:):b siC ,pnk - igovpoo-1>!Zk791Jp nnv rink.!sAAiwS- no csW:mml i;c tyjjn:47r4-ci eAkIebnnvy skb m':' ei;;JT n5v r11:-.)w tanbnci. ekb ng 7;4J J-gc::1 sib Ism bnzl‘fsv uor. Isoti r (n 292 aksies van die stedelike guerilla. (e) ;n Ander deel het op die wyse waarop die guerilla sy besondere aksies uitvoer, betrekkinq. Die stedelike guerilla se aanvanklike voorsprongs Die dinamika van stedelike guerilla-oorloq 1Z1 in die stedelike guerilla se gewelddadige botsing met die owerheid se veiligheidsmagte. In hierdie botsinq is die veiligheidsmagte die sterkere. Die guerilla, hoewel die swakker mededinger, is nietemin die aanvaller. Sy aanvanklike voordele is Hy moet die vyand met verrassingsaanvalle takel. Hy moet die gevegsterrein beter as die vyand ken; die omgewing is sy beste bondqenoot en hy moet dit soos die palm van sy hand ken. Hy moet oor qroter beweeglikheid en spoed as die polisie en ander veiligheidsmagte beskik. Daarvoor is nodig: meganisasie; kennis van die omgewing; onderbreking of opskorting van die vyand se kommunikasiekanale en vervoer; ligte wapens. Sy inligtingsdiens moet beter as die van die vyand wees. Hy moet in beheer van die situasie wees en so Pn sterk vasbeslotenheid en doelgerightied aan die dag lg "dat almal aan ons kant daardeur besiel word en nooit daaraan dink am te huiwer nie, terwyl die vyand aan die ander kant oorbluf en onmagtiq is om te reageer" egarighella 1975g527; eie vert.) Die soorte aksies wat die stedelike guerilla kan J.cA3? (3b. 72:.b FiJib go lud .. :.10 000v.kk: i.- JjeAr, ono!(/ oAilAnsvnss 02 afilivame o;]ilasla o:c11 nt ,131 sAtIola nay sAtinnib jI bisd -lswo sb J. . om piaz!, od .:3g.kb5bblowoi; oe Oflt .lpup at vi Aod nI .olor.mubiariuiv o otb Isw•od ,slItIsup 0 1B t3 c-)Ib .NolIsvns sib ntmostn ospntbsbom )A1W gal slob/oov 3AtIAnsvns5 ‘te —1. 0A1;. 3115vns6oqnteesNiov J9M bn5yv oth loom \'H oTh ins: oth es Islod nis1Nolepsys? sib Isom v.-' (a 9ib 2002 6'n *som yd ns loonsobnod o*esd yn. t opil4E-0Ao h ri i y ii F: as b9:717.;:p ns hisriAlpawsri Isztolp N'.7770 100M 'el (7:, ritbon et -roov'rsza .AiAesd sz4larnnhtsittqiIiev no pniAoldNobno otb n3v ainnA zosentvm -I:soy-ray (IS alsns:istasAinummoA oa brilwy si;:) rr,v pnilNoAoqo .vnnquA., fLzkp.;:: brr,v Dit_■ nsv oib es -foJsd yEl (h n oe no essw uiPc.ulte sth nsv 7oonc-Jd ((.1 p5h sth n5s boiJApilopIsob no btodnalolesticr3e nr.s-t5E,,t - rzf-Jn h -Aou Isi2n6 Nusti-lT,sb trira .A nno nty,]) c:o -tTionr, sib n2F, tmis\o/ lyNaNnt Nwit,37% els ItTE:E7e/ c7,1191/01,E,M) a;k mo ;DA okb 9;t-fr? 293 uitvoer, sluit die volgende in: Aanrandinqs en aanvalle; strooptoqte en indringing; besettings; lokvalle; straat-taktieke; stakings en werk- onderbrekings; drostery, afleidingsaanvalle; inbeslagneming, onteiening van wapens, ammunisie en plofstowwe; bevryding van gevangenes; teregstellings; ontvoerings; sabotasie; terrorisme, qewapende propaganda; senuwee-oorloq. Opsomming Ci) Kubernetiese terrorisma Politieke terrorisme is die stelselmatige aanwending van werklike of dreigende fisieke geweld vir die bereiking van 'n politieke doelwit. Dit is daarop gerig om 'n algemene klimaat van vrees te skep, 'n gemeenskap te destabiliseer en sodoende die openbare mening en regeringsbeleid te beinvloed. Inligtingstegnologie bied die terroris 'n formidabele nuwe wapen wat hy aanvallend en destruktief kan aanwend, maar ook vir doeleindes van sy eie orqanisasie. Kubernetiese terrorisme is dodelik en vernietiqend. Daar is nie 'n moontlikheid van onmiddellike teenaksie nie. Wie eerste slaan, wen. Daarbenewens is terroristiese kubernetiese netwerke moeilik om op te spoor en nog moeiliker te vernietiq. Navorsing deur die RAND Corporation en ander dui daarop dat kubernetiese terrorisme die rigting is wat die nuwe orqanisasies inslaan. Die Hierargiese model is aan die verdwyn en word vervang deur losser qroepe en individue wat hoofsaaklik op eie inisiatief optree, hoewel hulle deur 'n aU2 liolo na v.)(fnvr, f, is 2i.7flii! na apniAnle znifnwklf ietylionnd manonSesdni 011bvn1.E)2Prib,isf1r, ,y .v72ciNb E!nkby. -lvad quwwo Seolq- nP ,enuclw nnv :!aiz:25.1odse Qrfenl: .1novino PrW .nolNoo - sowunon inhowicv.70J1 obnum:AJno on gnimuer40. 3M/'o 1 ceeilorrloduA (A) nnibnownab opilnmislale oj.,b ni sme -/o -: No -1 991:;. !: 1(Y1 ' nnv nnilioN .ad nib -;iv blo‘,erl a peit. obnaniultb h:.) QA:hiAlaw. op 1r n g co pi!Nop .liwlaob abnnoboe rip al qz,A.--2nnomop ii qo1a eon -;v nEv .boolvnYod al bialslepni -Ja9a -r nn uninom olbanuclo oib sz-fsdnb.7.mlol' n' lib bokd eipolone9nipilni 0Answnsr, nisA la::1AuNlest: no bn -AIsvnns yd ;rw ioq n w ukvn nniallo sAo ye ni,v eabnkfoob -i0E0 brio i zftknoV nn Ailsbob 9f1V?i'fON''f9:J 020i0onsdii.1 ,j7n aleAsna!DI eiLfobbimnt_ , nnv bindn:7)om Ii Okfl 2. oes,k1of .rel ai 7,nawencd -is&C ,nnf3L , cr;'nua -falifioom non no -loope 9s• mo !?.r:cfm ox iin;ov kEb 'iabof5 nA noileNcolc0 CMA: 71 okb Nunb 2k of:!") 0m3kNONNO0 uouinNodiJA t)t-) aj:b IPbom aiU .or,GYun ,zi.):!vrbnx ocool9 ennvuv b . tow ' Iswed nis no 294 oorhoofse orqanisasie en qemeenskaplike doelwitte saamqesnoer word. (ii) Mie-dodslike wapens Waar 'n volksqroep dit wil vermy om hom tot terrorisme en, indien moontlik, tot bloedverqietinq te wend in sy stryd om selfhandhawing en selfbeskikkinq, moet hy hom noodwendiq tot ander middele wend. Dit geld veral waar die situasie ontstaan waarin hy homself fisiek moet beskerm en ook waar hy genoop word om op aanvaarbare nie-gewelddadiqe maniere druk en dwang toe te pas op 'n regering wat hom effektief onsimpatiek gesind is in sy strewe na behoud van sy volksidentiteit of ander identiteit. Soos ook die qeval met ander middele wat behandel word, bied nie-dodelike wapens nie die allerantwoord nie. Dit kan egter wel doeltreffend in spesifieke omstandiqhede en vir selektiewe doeleindes aangewend word. Die voordele daarvan is dat dit dood en permanente verminking vermy, dat dit teen sowel personeel as toerusting aangewend kan word, kovert en overt en in kombinasie na gelang van omstandighede en onder spesifieke omstandiqhede kan voorkom dat iemand wat hom teen 'n verdagte verset, weens manslag of moord in die hof moet verskyn. Dit het ook die voordeel dat dit kan bydra tot 'n positiewe beeld van die minderheidsqroep in die buitew@reld, naamlik as een wat geweld tot feitlik die uiterste toe vermy, in teenstellinq met die owerheid en ook as kontras met die qewelddadiqe en vandalistiese optrede van andervnikiqes_wat• hulle wil op 'n verskeidenheid gebiede afdwing. 9 ....4 .7:0 9murl n9 92 .tood'ioo sAkIsbzh9I1 (ii) Soi med yarrev fiw S.rb qsow:FFAlov n' YE' ni onow pniSsiDlovbsoEd ,AWvocm neibni 0-10 f ! .H:vlsoboon mod yd opn,k;U4iAesdl. fsa QW:wsriens-iso Eith -rnsw IS19V b(C11 ;t £(1 .brvriw olebbm rrSo:k yd '15EM nc m .igAsd -J'eom Auicll :2gemod yd ;;Lrfb snibebblswod-sin esmdNenvnss qo mo doong mod Jsw pni-coesN qo anq eJ ,3ort unswb ne ;Inv buodod sn swertl. yo ni a; bnieso Acilnqmicno Nebns 'Op liolilnbicAlov fbnfAsd lsw ciIbb km lebnz Sum Inveg sib ::.or cooe ne in bloowtnn-folts sib sin anoqnw gliisbob-ein iv no Absdpihrml??mo nk bnel'fiegob fcpw .bNow bnetnns aebnkeIsob swe.1/4Ao.f.sa sz!- nsnnmInq no boob :!ib Snb r2k nsv .yon glgbloov siG .F.'72;9110271 10W02 finD1 Sib Sii,b &niAnkm .lsv en eicsn:4d;.tol ni ns .1(ovo ri 1 -levoA h W nnA gA.GCtiam .lebno ng sbodpibnslamo nnv nof). engow c;')Ersfov eSnbNsv n noeS mod Isw Llnisi Inb moANocw r.,1 onyAalv Sso( od si ni bloom 1. o pisfa13 nsl Sib rzb focthNoov gib 'fro hi -(! oib ni qo'rpabied':mb7i2m gTh nny bieed OWDiJ1,7?C0 ':l eSp -voiJ gib Ai.i.Ske Sr)',6 t!owsp Snw n '.' o cs Ailcf;sr.n nn'iz,noA Aoo ns- gib Ism oni.F. 1 nnv sho-ISqo nagitoifsbimv ri r, 295 Probleme met die gebruik van nie-dodelike wapens is bekombaarheid en ook internasionale wapenverbod-ooreenkomste. Dit is ook duidelik dat buite indiwiduele gebruik om n orqanisasie nodig is om die wapens enigsins op effektiewe skaal te gebruik. Nietemin kan dit 'n belanqrike strategiese toevoeqinq tot beskikbare middele wees. (iii) RewoRusiongre cornogvoering en stedelike terreur. Rewolusion@re oorlogvoerinq en terrorisme gaan dikwels hand aan hand, hoewel nie noodwendiq nie. Terrorisme kan beskryf word as een van die middele wat in rewolusion@re oorloqvoerinq deur die insurgente-magte aangewend word. Rewolusion@re oorloqvoerinq neem die vorm van n qewelddadiqe stryd tussen 'n nie-reqerinqsqroep en 'n regering can Die rewolusion@res se doel is om die bestaande regering met al die middele tot sy beskikking omver te probeer werp. Die doel kan ook meer beperk wees, naamlik om nie die regering omver te werp nie, maar om hom tot toegewings te dwinq. Die stryd kan cm beheer oor die hele landsgebied, of, soos in die geval van die Albaniers van Serwie, oor 'n deel van die qebied, die provinsie Kosowo in hierdie geval, qaan. Dit kan ook om die denke van die bevolkinq qaan. Dit eskaleer qewoonlik tot 'n vorm van totale oorloq. Terrorisme kan omskryf word as die stelselmatiqe aanwending van intimidasie vir politieke doeleindes. Lenin het dit kernaqtiq opgesom met die stellinq: Die doel met terrorisme is om te terroriseer (Mossi„ 2975:475). Uit 'n milit@re ooqpunt beskou voer die terroriste en 2 . 1ef!1::4 nsv emefd -D -f" eir6(noi mo AiL,N6:Jr ACIO q': 19 znecAr-,w sib 2.1c, p!,,bon siasoicmufo :1 i'ufic3p o/ pnipeoveol ez?eipolca n' .j2b i!nA .aaeu e.F.ebbim lo/ sAilabee na EmiwsovpoINclo eNf3nci.. aElowa2 (iii) nt- sp emaiw'cvez. ne pnimovpo.f. -1c..) ns - ! osAn Dibnewboon n 1 ,-;weol bru,ic:v,s oipulowel ni JEIV; o'r.mbbm nz,v nee rs bNow briewpqjci. I (Jib Nueb enileovro nE:v mNov nib mesn pniNeovpol -too eNTinokoulown ' ne n' noaaml by - 2 eT!ibGbb!ewsp eib wo Inob ea c,o -rgnoiouioweN siU .r.sn 070'fepe': ej N9VMO pniAA1A2ed /o5. elc;bbim eib lam rints:,c:: -.1 A'reqed ,feem aig .criew MOH ma Nf-4.71 coew el -Invmo eib eth lDc 'loaded no nr,,A bw7la eiC 4- niwb el cJpc iwsuef.A. onv IUEd okb nEw eib n '':' boidonnhur! ii .r ouo.pc1)1 nib ,baidep sib nrw n' -foo ,6u -EnF3 nr:v oAnati aib m':' Aoo fit:A zJ Q nbep ,lavep rmsp pniAictv rmv MNOV n' /ol AiinfLowa -leefsAas liV eni/i--msele sib ty/Aamo nbA onoj-lo -1 -loY r;eJ .ceebnieKsob eA -Jilifoq prO.buewcr:, s lec)t t1(1 - ?i,;.1 1..s.)12 sib / ,3ro moL,c; tg::InAnA -';ev! ..(EVEWt 922oN) eib 700V uoAc:Al W 296 die guerillas 'n veldtoq van treitering en uitputtinq teen meerderwaardige konvensionele maqte. Stedelike geweld is 'n middel met moontlikhede vir die guerilla, maar dit het ook besliste beperkinge. Die moderne stad is 'n inqewikkelde orqanisme wat van 'n verweefde tegnologiese netwerk vir sy vlot funksionering afhanklik is Tot hede het insurgentegroepe nog nie daarin geslaag om 'n moderne Westerse stad met tegnologiese terrorisme lam te lg nie, selfs om die vervoer-en kommunikasiestelsels effektief te saboteer nie. Slotsom In die ouer, Westerse state soos Italie, Switserland, Belqie en, les bes Brittanje, word etniese konflik toenemend deur onderhandelinqe en die toekenninq van 'n mindere of meerdere mate van selfbeskikkinq en selfseggenskap opqelos. In die Derde W@reld veral - maar soms ook in die Weste, soos in die qeval van Ierland, die Baske en Oos-Europa vorm rewolusiongre oorloq en terreur part en deel van etniese konflik. Terwyl terrorisme en rewolusion@re oorloqvoerinq in die verlede altyd bloediq en vernietigend was - en dit steeds is! - begin terroriste hulle toenemend tot nie-dodelike metodes wend. Een rede is dat afkeer 'n vry alqemene reaksie van die gemeenskap op fisies-qewelddadiqe terreur is, qrootliks omdat die terroris se slagoffers dikwels onskuldiqe mense, selfs vroue en kinders is Dit is belangrik, want om die plaaslike en internasionale gemeenskap se simpatie te wen, is rt noodsaaklike aspek van die etniese insurgent se strategiese . 17: ' f C"•171? oth :;. 9m iobbim ii i bXouog ik ol. 21i2od mom ri I c :iv 1.614 ow,enopin obloA .Aiwonni n' al bst3 enl -.)bom renoxaAnol f;olv ..‘ze iv ANo -onn eooipoYonw)J nj:Nasb ein pon ognoNpelnenNuan obori ;i. o7 oli)olongel em bala eoluS'3W riiNhom n' ?,b mc ,oir msf. eloelstaolasAmmY m:r7;7. e8 ,1:n1:1Nme J. . w2 oalo;.laoW c NeMr: olb nt bn.:Jmenool. 9oeints bNow eee C9i no 6infoR i:D 319bn n' nsv ,r,?innoAeo olb no ::;)nlY.bnsr;Nobno qi:ioriopon v nu pniAAtAandUs:-a nay crInb ,somm ,eS'aeW okb ri m.:2 'u crn bfel'DU obNoe sgolm:.:•200 ne oAane oib ,bnalNsI v svou :)into nsv f.esb no 6c.4 NJe -fNoJ no oNgn .)iaillowD7 . 1s pr:iNc.;-:+vnof.loo zmeiloNNFI:; !Aw . loT nr) - osw bniLpie. ei.nv no oboo:r.d bvo lfr, ohn!Nzv :ebe-4em eA:..febob - o bnomoneol offun ninod - eA:b nsv es91 onnoblo v. .lv n Nr-,oAl'a tab al o:-ko . f nu:7i ,ei oSbobhle;f92 - en::efl. no qaAone')avT nen enibYPAoro ajowA.kb 2 -tiopn.r.3 9a ailo -f ,lc s7,:r.L1 eAils.trl mo Inbw ,j'iNnnr, fed ai Sia j 2N9lmi7 A 3i J enco einnonn•: (3; -e =,.3e::pozfs -rz ne Inop - uani oenknto okb ncv :.l : 4--h 297 doelwitte. Sommiqe Suid-Amerikaanse groepe het gevind hulle bereik meer deur 'n prominente gyselaar lank aan te hou, maar qoed te behandel as om hom om die lewe te bring. Veral qoeie behandeling wen vir hulle welwillendheid. Nie-dodelike wapens en veral die inliqtinqsrewolusie bied aan die opstandsgroepe metodes om hulle vyand met qroter veiligheid vir hulleself en hoofsaaklik sonder bloedvergietinq selfs oor groot afstande aan te val en sy strukture buite aksie te stel. Daar is aanduidinqs dat inliqtingstegnoloqie 'n al qroter rol by terreur speel, soos uit die internasionale netwerk van die Afghaanse terreur-baas bin Laden blyk. Terwyl terrorisme miskien in die rigting van minder bloedverqietinq beweeg, skakel dit hoegenaamd nie die faktor van intimidasie uit nie. Die doel van terrorisme bly steeds om te intimideer. Met behulp van die inliqtingstegnoloqie kan die terroristeqroep egter makliker tot 'n vorm van rewolusion@re oorloqvoerinq oorskakel en selfs wen, omdat die teqnoloqiese middele hom opqewasse teen die oormaq van die staat se veiligheidsmagte kan maak. Die stryd kan ook met korter duur volvoer word. Geweld, soos deur rewolusion@res en terroriste gebruik, sou teenproduktief vir die Afrikaner werk. Om met bogenoemde soort wapengeweld stryd te voer en veral wanneer dit onskuldige slaqoffers eis, sal hom die onmin van die internasionale gemeenskap op die hals haal. Dit sal ook die moontlikheid om binnelandse vennote onder andervolkiqe groPpe te wen, verydel. Ten slotte sal dit ook vervreemding in eie '`f C.! 13. 1,1 hr Jan 90 (:.:3 0 P :. , • -? ri 5';)or ,uod sl r:Bs :n 1. Efionimr-) 1q o' Numb -4 ,3f;1 1513V p r el suo/ mib mo mod mo .n(i1)CI obiodbnaJliwiob ellbd -fiv new 7,nil3hn5dod ;)bloweNnqniipilni m2b Islov na i: ;) j•m bnEvv ollbd m': ,R,') boJen oflooNpahn5 :iaqo. m)..b nbs boi:d - ;:Thnou AO:scaTood no n• isv eJ rss obnsJels JooNb io:24/oa oliloigN(LvboX ei ofeJa mia .As elAmd Nbol-fol \ozi vifo'p Is n' 7“.polonpojer.pliJpiini eanssdplA ofb n5v ::! .1mJJ. Rn elEnoiebn -folni 9Lh jin .Avrd n ,.LbrA nig n5v pniJbi -1 oib n. noiJeim 9MeiNONNO;) i oib n;f1 'Ims5nepsod Jib loAs:Aa ,bmewed poiJRiplevoolfi \Od n5v Imob oiU .3:Kri Jib oiedbAmilni n5v gib nsv ciibriod m-fov n' ;*17:1 (Ct'pcJ2.t 'fc')f eib 2 nRw elfRa 09 .EA5ACN)0 griY9OVID01"100 gt7, pLm. c. ,:% Rib n3a1 :,).iswooqo mod :7)1b; ..m j .ael :!oo nsA b\oti,2 9ia E p(m2bisi1o.kIkey oa Issla %7;ovIr.)v. .ynnb YON';OS no 2R-iThoiablt4mN -web ripfst,;oD :,bmrlDnopo lop) fac3 NkV leiJAmboNqnooJ uoe IoRnnsw fs-fev no V(1; 7' hVNi.,7 ;ASW7V10W..)W nsv nimno more In 9 0 a -v.)1zia liU qG clegRmsb c_D:cLnooLrn .1R6no gonnov c!zhns!,2nnid. mo or7.kbr49 ,1';w‘:ev :kb :5a doT R1 298 kring meebring. Daar is Afrikaners vir wie selfbeskikking onlosmaaklik aan "n eie, vrye staat gekoppel is. Derhalwe word die opsie van 9 n Afrikanervolkstaat in die voldende hoofstuk bespreek. 0E2 • -■ I d I :d (3iv ei tcs:ow c)yNv. 9j:0 dflJn1.7, o6 o'onFsgloy eiL 299 HOOFSTUK 10 DHE YOLKSTAAT-OPSIE een volk, een vaderland, een burgerskapp een vlag, een volkslied, een onverdeelde trou en liefde, &en volkome, onbetuisbare en eie vryheid - dr D F Malan, Afrikaner-volkseenheid. 9 n leder nasie het syn LAND One moon op Afrikaanse strand; vir one is dear g 9n beter grond op al die uye uereld rondo - A Pannevis eag Die Afrikaanse Vonslied. XnLeidiiabgl In hierdie hoofstuk word na die kwessie van 'n eie gecigrafiese volkstaat vir die Afrikaner qekyk. Daar word op die internasionale reqsposisie ingegaan, die Suid-Afrikaanse grondwetlike bepalings rakende selfbeskikkinq, die totstandkominq van die Volkstaatraad, sy werksaamhede, die houdinq van die ANC/SAKP-reqerinq jeens 'n volkstaat, en ten slotte die gebiede wat deur die Volkstaatraad as potensiele volkstaatgebiede geIdentifiseer is en hulle haalbaarheid as 'n volkstaat of substreke van 'n volkstaat. Volk en nasie Die onderskeid tussen yolk en nasie word in Engels deur die terme a people en nation weergeqee. Die twee woorde word in albei tale egter dikwels met mekaar verwar en in die geval van Engels beteken people ook mense, hoewel die meervoud, 01 AUT2 7.00H 31290-TAAT2AJOV 3IU Titt Oanc-A-14 nt eAl.ov rtt :%) 009 c-t /Jo-0 ,2bissb-iswno ncbt ,ItsAlaAiov 7 U .yb - IDIGIAN0,4 ski cxs fn'tF,daiwIscklo ,cato.Alsw .biodrommeAIov-vsnEAiNIA -1151s CMPO t7AA 7A -clan v0. Vona-lta cmra-ma.Ai-tIA go noow -er,0 klcvaN n'v -ttBmb mi zmo siU gso oivennaci A - JuloN hIsNsAA s\04 Is go .bsileAloV oa,rissAi-OA gnibAolni: nsv sieesmA sib sn Au;ood s.kbNoid nI go b-fow -ronsAillA n.kb e;sszkaAf.ov roes:Os-ft:loop sansEAk -IIA-biu2 sib ,ns!Lpopn* siai72ociapsN of3no).P6nNDn. sib ,pni ....1 AiAJ7sdlEsa sbn ,AAs1 z.,.?nifsgsd Sai;i ,T)bStIMK5E0A'VW ya ,bss -OostaAfoV sfrAj NEN PfliMObr1607■ no g lcn:'}eAlov n enssc„ • uni:-(opoN-qAA3\WA 7)Th :::11snsloc; :3sr-2AloV s?lo -wob sw sbdop oib s14 -DL? sflud ns slioid(::9Jr,vz,nAlov .1sslAlov n' ci5v sAe -Oodue lo zkri,77/eAiov ci (7,1E,E• 13 AfoV '11 ,S1', 721opnal ni bNow n17.2an no .Alcs.; bl:seNebno b -low oiU..,7,s7,?sp-ts;ow nciKtFzn no 7'ArAo.7,v) Uln ,D;k Jsysp n.k no '-3v --:ssAom :kom Nq;;'0 ,4cp 4 [Di JO'?' nib ecwiori g oecial nrn1s7Isd "!f"-' 300 peoples normaalweq wel na volke en nie na nasies nie, verwys. In albei qevalle word die begrip yolk dus soms ook met die term nasie aanqedui, soos in die ou volkslied hierbo aangehaal. Tensy anders vermeld, dui die term yolk in hierdie hoofstuk en ook in die proefskrif in geheel op 'n etnies homogene gemeenskap. Die woord nasie is 'n politiek- staatkundiqe begrip wat op 'n veelvolkiqe gemeenskap in een staatsverband saamgebind dui, soos byvoorbeeld in die Verenigde State. Dus, die Amerikaanse nasie, maar die Afrikanervo/k, die Duitse, of Franse vo/k. Waar die nasie ook een yolk is, is die staatsvolk ook die nasie. Selfbeskikking Selfbeskikking word deur Luyt (199 i:t s2) as 'n twintigste eeuse begrip beskryf wat volgens Umozurike (1972s3) van die neqentiende eeuse filosof iese begrip "selbstbestimmungsrecht" afqelei is Dit kan vir sowel volk as nasie geld, t.w. "... het recht van iedere natie of deel van een natie om over haar eigen lot te beschikken" (Rosthof 1951g2). Die internasionane regsposisie Die internasionale req is pertinent en duidelik ten opsiqte van 9 n Vo lk se red op selfbeskikkinq. Die International Covenant on Civil and Political Rights, Deel 1, artikel 1 (1) (Sieghart 19 Z 5:179) wat op 30 Oktober 1994 ook deur Suid-Afrika onderteken is, stel dit soos volq: "All peoples have a right to self-determination; by virtue of that right they freely determine their political status, and freely pursue their economic, social and cultural 10 Zr! OS S:!."-..; S:1 .f.Y31.4 sib Aoo ETO0 PUi) qiNpod oib b-iow 011:3VALD nl od -;sin goi.f.pAlov u,7) oib ni 2000 miosn mNDJ fiJI iIJL biomNsv oNshns \4ensT .1stAcjImr.:5 n‘ oo issnsp ni LtNAa'isoNg oih ni Aoo no Aolalood sihNokd r oi oiaz,n h':oow oD3 .q5Aensomop onspomod ecOns nos ni qsAensump obiAfovisov n' a':' *sw oF2ihnliTh sib ni blooNoov\M 200r2 ,kuh hniclopmsr, hnsd-toven Nnsm senssAiNomA oih uC.o/s1P (1.n(:) ,W Aoo EO:asn sib NnsW sensN1 to ,selima oib ,r 3. .siesn sib Aoo oih ei g oi A.E:ov n•o pnilAiAesdIgna nv Z2C, (tgeeet) z?\ord 'web bNow gnAb!escrtfol7 :ub nr,v o .:LiNnsomU onsqlov Jsw tvlAe , d 9r/r)0 qiNpod seoitoeoliI oeuou ,:..6ns!now2n 11 ,blo? okenn 25 Alov f.ewoe NiV ztia .ei Ision'ts -;E,aT\ mo nso tAriN ''* c, sitsn ±i nsv td -3 ,7x1 'socA (sex 'orfloo2) "noA .AINIErk sieieocjapsN olsnoier,n1sInk OffG nol Aifeblub ns floni:Nsti ex esN sinnoiesnNoS . ni ,R,ka .pniAAe3dUse co p.o .1 Alov n' nr,v nOgiqo ,1 isF20 hns !ivi'D no d'nc,novo0 fbmniz47,nlo:j'n7. Aoo E.t od0 O go lsw (e'cl:ESSI INsdpoiR) (1) plov eoo , ib Iola ,ei noAolNobno sAiN:()-tOJC ot ztArai-t Togfsd 1M" snim.st N.7,M tst-t "to bps cou-tmck 3C)1 development." Sieghart (1985:162) wys spesifiek daarop dat "peoples" hier nie na individue nie, maar na volke verwys. Ook die African Charter (1981:art 20[1]) sEl in die verband: "All peoples have a right to existence. Thy shall have an unquestionable and inalienable right to selfdeterminatiom. They shall freely determine their political status and shall pursue their economic and social development according to the policy they have freely chosen." Die African National Congress is versigtiger en verwys slegs na mense se regte in sy handves (AMC FREEDOM CHARTER 11955), naamlik: "All people shall have equal rights to use their own language and to develop their own folk culture and customs." Daar word nietemin minstens by implikasie wel erkenning aan kulturele selfbeskikking verleen. 'n Vollediger omskrywing as die hierbo 00r wat selfbeskikking behels, word deur Jacobs (2.98729) aangedui as "die reg van 'n volk om sy eie politieke, kulturele, ekonomiese en maatskaplike orde self te bepaal en om oor sy eie sake sy eie besluite, sander inmenging deur ander volke of voorskrifte deur hoer gesaginstellings, te neem ... en sodanige besluite binne sy eie jurisdiksiegebied toe te pas of af te owing". Dit moet reeds duidelik wees dat selfbeskikking nie noodwendiq soewereine onafhanklikheid beteken nie, maar dat dit ook in federale verband kan bestaan (kyk hoofstuk oor selfbeskikking in eksterne verband). Kotze en Van Wyk (1986:109) koppel dit egter wel deur te verklaar: "Die (algifiSe!') vwv eAlov ,7)in eubAvami nn on ni 't732 UtAOS. 1-11:4:18e1) Nel -IcA3 nn .aiNWt eib AmsdNov lindu icc„cy:Jnsti .g.s B zl.sitoto'-7314 1!A” sCcS:AAKM- tc3 K .,:na 1:137:? bns sLdt-,noitzupnu -andt svOsiristut NO.ss -01 Ordz?. tnsmiloyqo irzi:poa bnn :?icw.)nc3s "unezeod -:) nvnd \csd71 AJ:E.3V no -iegilpielev i-22owno0 Ir>noiloM nfip:r.l?A oiG 93T:;?AH3 MOG339-1 3MA) aevbnnd \42 ni elpnl ea can= nn Of2T!'.2 174 atdTaiN Inups syzd 11P" 9,16N nwo c\olsv ,Sca bnn nwr5 TikenA2ipmk anolankm nmoc.kn LINCI NE18(1 "zam7:,tai.I .D rE1 3V nniAAkAoedlloc? eloNulIPJA nnn pcithcoNr:) zl- •w "f00 odleid 8)1b E713 NepibelloV n 1 as iub9en50, cegTseR) odoDaL -fusb blow g eleded pnlAAiAaeci 7;1.51e ,sAsitilotA sis .A1;,A.Jv n 1 nny nitl" \ia -101-J iv: ns si '(Isa strio LE:AiKu,sltns,m viLL cElscAvi)cmi-As trtinnmn'y. -,sbnoa 7As Nt.o. ,D1c? (1.V.2r)51 srxt bsithn)sictav ro sn7ad ic ryliAAIAeedtfoa Inh anew AAtAbk:b oboa3 .1 alon in neAeled bLy3dA2fAncollEno Ofli!ON ,IWCIOR 10,7t4-WA:01) Auood A‘v!) nanleed Aoi) ?ffJ . -inV no bsloN sviNeloA9 n pn.i.AA.kAancF:5:-o e -web ow Nolp7 kh r;r4oA teol:aect) 302 primgre doelstelling van nasionalisme is die verkryging van politieke onafhanklikheid deur 'n samelewing, met ander woorde om dit te vrywaar van politieke oorheersing on te omvorm in 'n soewereine staat, ten einde die beginsel van politieke selfbeskikking te verwesenlik." Nasionalisme, onafhanklikheid en selfbeskikking word ook deur Hutchinson en Smith (1994:4) qelyk qestelt "Nationalism was, first of all, a doctrine of popular freedom and sovereignty. The people must be liberated that is, free from any external constraint; they must determine their own destiny and be masters in their own house; they must control their own resources; they must obey only their own Pinner' voice 171717 they must be gathered together in a single historic territory, a homeland." Die vereistes vir staatskap is volgens Booysen (1997t9) "redelik onbetwisbaar". 'n Staat bestaan von:lens Harris (1991'0102) uit 'n bevolkinq wat 'n bepaalde territoriale gebied bewoon en deur 'n eie recierinq met die nodige nasionale en internasionale bevoeqdheid reqeer word. Die vereistes vir 'n onafhanklike staat is dan ook dat hy nie net effektiewe beheer oor sy eie qebied moet uitoefen nie, maar ook deur ander state en veral deur die internasionale qemeenskap erken word. Die internasionale reg en die internasionale qemeenskap kan nie state skep nie, kan slegs erkenning gee of weier. Die proses waardeur state ontstaan het deur dekolonialiserinq is vrywel voltooi. In die huidige era ontstaan nuwe state meesal deur afstigting en erkenning hang in die reel daarvan af hoe suksesvol die sesessioniste is "Quite apart from the s .x.'71 al nsJ. yila - tnmn -loo nmv i Xü ti'tO no,4 ioz oits c3t,n'y_o not Onmla clnie-tc:.7 n 1 76. I(i\ Z. ".Ali,neaeosq el clni .VA::7toiso iS rz pniAALAuedi'leu., no bi:(i.11AilAnf-iritano ;:i.etoTp >l on (t.., :.G4e01) dlime no nontdDtmli iiob co y 'c enilt73ob m "Ao ta-in ,emu CLC k botm-teda sy:), eintonq L.n67 .\(lnv)In-swvoa V‘nm m7tbee xprz so-0 ,n1 nslc, -tioOtt ni a-tetat -YAN .,)t1 bnm \tnilaub mso c)nim-letc,Yo taum ,t723tAl vle.3-tuoae .1 -11.sdt lo-ttno:)zuvs. tAt lum W:11QN/ ti: 1 "ti'nOtt VJA-V) "AanctIomoTA octoti-vlot 711 -iotair\ 7.A.JAnzl m NeiAisylot no:Ryo:J6 oneplov qictr:Gto /iv asilie .‘;ev OkU ivicQlov nroci tr.1.1E3 n' efii. iNot.k77e1 oblsagod r' Inw gn2tAloved n tiu (01:!et7q) epit;n oio tem gni/spo-: o.i /mob ne noo -::nd trjkckm /germ/ biedhpeovod nc; Jen ri yd i713 loo nr.b ci 16n:}a oAilAntAVIBno n' 'iv osteiv notstAu loom beidon otc Noodod sffinnn/s4'ni sib /meb islev no SAZirill Nebn5 -meb Aoo .bow cIi gr,Aoresmop qr,Ai-Ta.-7.;mop ozb (19 go/ elf3noifenn/olnk lo eeg gn2rinoA':e Rpole nLA “Din qoA2 st8:1c onk/qaiTLi,incloAsb /met t(.3 raF,Stelflo stEtte /usbN5y3u rr =OM ststo ovum nrotno sNe soibiLid OD nI .±oollov P)!) ,,! .-;v ncw/nra. b OK) :::.: pnnn pnj:nnoA ,:e r. iiJp:t .ot T000.seo2 1j 'Y . 303 argument about the meaning of self-determnination, state practice shows that international responses to secession are determined, as a rule, by whether the separatists succeed or fail ... As long as a secessionist movement has not succeeded in realizing its aim, it is generally regarded as a domestic matter, even when it has invoked the international right of self-determination" (Schachter aSS521 4). Die implikasie is duidelik. Die internasionale gemeenskap kan nie aan 'n volksciroep of etniese cfroep staatkundige erkenning gee of 'n reqerinq/staat beveel om 'n territoriale gebied daaraan toe te staan nie, hoewel die req tot opstand, selfs qewelddadiqe opstand, as toelaatbaar beskou word. Eers wanneer 'n opstand geslaag het, m.a.w. wanneer die afstigting en territoriale, staatkundige beheer 'n voldonge feit qeword het, kan die internasionale gemeenskap, by monde van die Verenigde Nasies, erkenning verleen. So 'n beslissing is egter nie vanselfsprekend nie. Hoewel Taiwan aan al die vereistes voldoen, weier die VN sy erkenning. Die internasionale gemeenskap het wel in die vorm van die Noord-Atlantiese Verdraqsorcianisasie in Serwie ingegryp vanwee die staat se aanslag teen die Kosowo- Albaniers. Desnieteenstaande is erkenning van soewereine onafhanklikheid van Kosowo qeweier. Daar is uitdruklik bepaal dat Kosowo steeds 'n provinsie, dus territoriaal en staatkundig deel van Serwie, bly (Beeld aSSS.04.062,13), ten spyte van die betrokke bevrydingsbeweging se aandrang op sesessie. Die voorheen rigiede grense tussen 'n staat se binnelandse optrede en die nie-inmenqingsreq deur die aanc_opas -A tE.Mt EtWO7VE S —M5'“:\ stAt -trtt:-9em sq.ci 0-)scOxxis19t, a-A c .ixv-wsm t7Anr.:ia z2c, pnol z4 ic T Dlt%mtz aa ky-.,3tria‘r)1 ai ti ,ma uvti ii IcAsitn'tstni bs-Acrvn'i n:.c tvnctu see/ unsituliw;stsN7t- s/15noionn-fs*ni ei0 L : ei si2k3Aildmi 9iG sasinOs lo cleo'fpeAtov n ns6 sin ncA dnAen9(w9p o' me:.' imoved lsfiJa\pnilspe.y o' -o e9p pninnuAls spir:3nuAo e::)-1 sib lewsod ,ein nrsle el so* nr,..tr,bb buidep c4)IniNo11 .1-fsj -In5d*P,blonl as ,bni5leclo eplbbbfsweb bncloqo Jol ,Ind pf5n172ep bn5Jeoo n' -loonnsw .bNow usqoc-:d ugibnuASnrale ,olniNoli1191 no pniSpilo1n oth .1sonnnw sib np3A ,Jod blowsp *191 epnobEov n' ,es1op4 sbpincrloY sib nv sbncm x0 ,gbAens-pmb bneAs .Nolleenbv sin Nelpu oi pnhi, oilesd n' se .ne9X-Inv t'!V sib '1919W ,nsobKov F!s/almisv sib X6 ns8 nswibT loweoH arlov eb ni Kew Jed qi-Aannemeg elsnoioanloni siG .prinnes ni einboinspNoepb-iblrLY eib nbv sib nos* el&nEs eo S. bn6. 0 otb clyNqspni:, 1NOWSc.)0 nbv pnInne::!le oi sbn:7,nleno'sinusU 2k Issa .Noiswne ow.poo:%: riL)V biedAilflubdibno 2IJh : sionivcIn n' zbo9z)2 owoe&:. : J. Eb nuz., bles2) Nti:d R WN'KJ, nrw Josb nit.:(5M? pn:BNbnfsb ea pniewedpnibv.Nved 9AAoNled sib nbv slw:o n' nssdNoov siU oT-17.pnipnemn2 -sin sib ns obnNlqo sz)bn..,L.-„notc! 304 internasionale gemeenskap, is besig om te vervaaq. Die internasionale gemeenskap maak wel by wyse van mensereqte- tribunale, menseregte-deklarasies en selfs by wyse van milit@re ingryping soos in die geval van Kosowo (201dstone, 1999) vir ingryping van buite in 'n staat se huishoudelike sake voorsieninq. As dit egter by staatsreqtelike erkenning kom, reageer die VN meesal net op voldonqe situasies en dan ook oo reenkomstig en met inagneming van sy lede se wil en wense. Daar is egter uitsonderinqs, soos die geval van Taiwan, wat in weerwil van nie-erkenning tog 'n hoe mate van de facto-erkenninq qeniet. Tog het die internasionale gemeenskap, te wete die VN, die VSA en Portugal in die geval van Oos-Timor, 'n stap verder gegaan deur Indonesie deur druk te dwing om 'n referendum in Oos-Timor toe te laat waarin die inwoners tussen selfreqerinq en volkome onafhanklikheid kon kies (laseld G. asssoos.o7). Die implikasie is dat die internasionale gemeenskap Oos-Timor wel as 'n soewereine staat sal erken, trouens vir hom die geleentheid geskep het om daartoe te besluit. Ook die internasionale sanksieveldtog teen Suid-Afrika was 'n geval van inmenging in 'n land se huishoudelike sake en 'n ingryping in sy soewereiniteit. Die aandrang deur 'n volksgroep binne 'n bestaande veelvolkige staat op selfbeskikking in die vorm van 'n eie staat is uiteraard in botsinq met die betrokke staat se onafhanklike soewereiniteit, soos deur die internasionale gemeenskap erken. Luyt (199385) wys daarop dat state 'n internasionaal erkende reg het om hulle territoriale en staatkUndiqe integriteit te verdediq. Dit geld nie net ten opsigte van aanslae van buite nie, maar ook vir insurgensie, gy.c.ad .r.ivrion;c1F.4p nsv savw 1st-) AsoTo clEnsamap 1:,;lol2so -faz[n i. 1-;1W 9,71VW yd afga no a'af,.islAgb-oleoNoanom olsnudi';1 nolcccEoe) owoaoA nnv Isvep Gib ni 2''() pniqvieni ,=)13no7laiun 92 lsnla n' ni clgLid nsv pnirlyN9ni 7 e:7eA 1,;!ninn9ANo 9ilF0bo'rannle '.d Nolgo ar, a .,!c7o n,71.) no caelorwlie spnobloy go lcn fsaagm W} gib NoupLo'f ,mo no Liu sz?, gbol ■te nsv gnimgripsni lgm no pilamoAnog'ioo Ao nEv Ssvog gib ecloz2 ,cpni -lobnoe1i1J Ng1bg ai Nsr:Xi v alm or n eol pninng+19-gin nsv livr7gow ni JEw ,nswiT glsnoiasn';elni gib or boT .loingp pninnsA/o-(31 (svmq gib ni Inpu1No9 N9 ACV oth ,!/3V gib olow ol ,cp--Aonocmgo AH -lb 'nigh oieonobnI Nuob nszpop .yoblev cisle n g lomiT-23 nsy r0.1sow 'sft 91 9:7:4 1G1t)lT-200 mubnolgIgN n' (10 bniwb t.ogdAilAnsdi. sno emolov no pni'repErCi- lop nseeml allonouni EA. giasAilqmi giO .c\-o.eo.eeet .a blosE) anj. a-(awaoa n' es low 'onmiT-eo0 qs1c2nggmcp oXenoi4isnNeoloi st3n dg -Aagp bicdloolsb oib mod liv anguol ,nDANn 1V)2 Onszt'a qoiblova!eAniLe- 0UnoiesnNo1ni sib .1iWacd gl oi 5 io bru.,1 n' ni bnig2nomni nry n' arm sigol .linz!'inisletloo2 NCO ni pnigyNgni n' no pAz:a sAilOzmodc..i!,1d n' unnl vr,00srgeAKov n' 'web pfIsNbnr,a clU n' nriv mlov sib ni pnlAAlAcgadllse go 'e:74E.' oplliovd7y3v 1s.74;? s:-.NoNd.aC sib 6. -ml pAkozi'ori Lrinn -vnS. / ii : I ':'± i'toci I alb 'fiJob F:ooL, sAllAncno ' o J. . 5.ka z)ab clo .v7,Qh 2Nod (z%Beat) lyuj ongANg qs .Aanc;=r4 mo fti poN abnsA-fo Isr,rolasnNolni na.: 'JON blap opibn wiv ::!oo iccm,qin cz k.i1 sv osi.E2n;:,r ,:1;11.2uo 305 binnelandse opstand en poqinqs tot sesessie. Pogings tot afstigting loop derhalwe qewoonlik p qewelddadiqe binnelandse stryd uit. "Dit is ... die sentrale probleem en dilemma waarin elke minderheidsvolk en -groep wat op sesessie aandrinq ham bevind. Dit kom dus daarop neer dat alle state Pn qemeenskaplike belanq het in die bevegting van aansprake op selfbeskikkinq wat die nasionale eenheid van state in die alqemeen bedreiq." Hy verklaar voorts: "Indien die Afrikaner selfbeskikkinq en derhalwe ook dalk sesessie nastreef, moet daar besef word dat hy in die eerste instansie op homself aangewese is. Die Afrikaner moet deur politieke, ekonomiese en selfs militgre maq die ewewiq in Suid-Afrika in sy guns probeer manipuleer" (Luyt, 1998:6). S A Grondwet en senfbeskikking Die Suid-Afrikaanse Grondwet bevat verskeie bepalings rakende kulturele selfbeskikkinq en qroepreqte. Groepreqte word in Artikels 31, 38 en 39 in beginsel erken. In Artikels 185 en 186 word voorsiening gemaak vir 9 n kommissie vir die bevorderinq van kultuur-, godsdienstige en taalgemeenskappe. Daar dien eqter op gelet te word dat terwyl die bepaling oor selfbeskikkingsgerigtes in Afrikanerkringe as s, "voertuiq vir groeps- en kultuurreqte" (Vryheidsfrorot:1996) vertolk word, die klem in ANC-kringe op die aspek van nasionale eenheid (Art 185glEb3) geplaas word (vgl. referate gelewer op die konferensie °or die kommissieg1997) Die beginsel van selfbeskikkinq word by wyse van toelating en in versiqtiqe en onuitdruklike bewoordinq in 101 1) 1'.),1iixr! opibr,bblowee oo Ailnoowon goof pnileilp ns n1r.'iInna calb tiu" .liu oto tM qtno -w- Alovz&oisA -Itnim nA -1z.ak4 Tz,mmst st . S. c N trc:JA cc qr.. no,EJ nsNiçn nc\ c)nrsl.rA ni nIcaiza nt:Yq bismAns trA4 " i S'ttlr1 çcçc- cY0c. golNoov Nsr.sHNov Va:asd nrci,rA.1 Inom 0.750-tIaan Tizaam Mcnb -Aoo owirmA-isb nn Unamod oto sinvmtani ficAn 2.:NInn no caaF3imono t ,F1cm -tna,A1-01C4 " . ksslAlgin6m -oandoNo, \ce ni ni giA,)own c)113 cv .(a:e2ex nni:-.1Ai:4Esdlo2 no lowbnoN2 A 2prO1zood eisA2 .1ev Isved lowbno-ria onsLAAIIA-biu2 ox0 rolee'rgoolb no pniAAfAociii. fom efotrlAwi obwiAnN nY. .noAlo forin.kpod ni ec no Of:; eloA:!1. Nn ni b . ;ow r I.V mop oninoka'roov b%ow L9I no of?1eiloth;.)bop n;,v pni -loovod - foo orrIE,godOkb ivw101 lob b-row 96' telop go c3fio 1- : sib icU n' as opnisnsAk -v3. A ni eoleiNsgapnLdAzdli (2eenlrio'v/2bAsriv. IN) nn -acT -11%4 ,o15nok2n nsv Aow„in Ah o opni-rA-:1MA ii m91 :4 ogb go -towolse .1@v) tNow osslqop (Ed]/CS (X7Celzoiaokm7Ao sib NCO otEo -)!olno s2- yd b .low oniAAiAasAllic nnv loianpod ( ,) n criih-rDot,od o A.k(::q.prbliuno. 00 nol,liallov 306 Artikel 235 erken: "Die Suid-Afrikaanse bevolkinq as qeheel se req op selfbeskikkinq soos in hierdie Grondwet verqestalt, belet nie, binne die raamwerk van die req, die erkenning nie van die konsep van die reg van eniqe qemeenskap wat 'n qemeenskaplike kultuur- en taalerfenis deel, op selfbeskikkinq binne 'n territoriale entiteit in die Republiek of op enige ander wyse, soos deur nasionale metgewing bepaal" (beklemtoning bygevosg). Die kwalifiserende bepalings in hierdie artikel verdien aandag. Die reg van 'n gemeenskap op 'n qemeenskaplike kultuur- en taalerfenis en selfbeskikkinq binne n territoriale gebied word nie spesifiek erken nie. Die Grondwet, soos dit daar staan, "be/et" dit by wyse van negatiewe bewoordinq wel nie. Die bepaling is ook nie sleqs aan die Grondwet onderworpe nie, maar ook aan "nasionale wetqewinq". Net soos in die qeval van artikel 185 is daar dubbelsinnighede en vaaqhede oor erkenninq van qroepsreqte t.o.v selfbeskikking inqebou wat meer as een vertolking moontlik maak. Dit is duidelik dat die wetqewer, synde die ANC/SAKP, 'n bale teensinnige en betwisbare toeqewinq maak. Trouens, hy hou juis die deur oop vir 'n vertolking wat die toeqewinq kan dwarsboom. Die betekenisvolste kwalifikasies in hierdie opsiq is artikel 9 (2) wat spesiale wetgewing en maatreels magtig vir die bevoordelinq van "kategoriegi persone wat deur onbillike diskriminasie benadeel is"; en artikel 9 (3) wat by implikasie vir "billike" diskriminasie voorsieninq maak. fisANs vniUlasd.11Pu rit 071,71N JIZ nrw cmnid rzA 11 41' rno.c..A.', ic )1t rti ucc ,77 .11:7# ;V: • ,i ni iiptitnn sI=oitmn Nusb (.\o .AcAldmo,o .(ppovspyd Iwiinotav:DIAed) "Isatr3d pntvx: 47..tv 'nibcv sAbNeid ni e2nilLiod nbnoNseitAlz,w! sie nAifq6A,,?nosmon rig go cizAanoofficEr n nnv prIN ' non id gniAA1ApdtloF? no zino1 Nelar:31 nc -NmuluA 1j.0 .ein nsANs Asliasga sin bNiw tsidop niv Eri, VO yd lib "Iplcw1" 11 /5 J* 'unt ib 2002 S'ewbno ,fF) oin .Aoo ai gnilnqed sie .ein low p:IihNoowed owsiew:A; nrin loc. Nasm ,ein sqlowlebno oib nnc., NErh ai E81 foAk's Itypp sib ni aooc slwlageong nsv gninnts Noo obQriennv ns otodcinnle3uddDb eniAlol-rov nos 25 cm 15w uolopni gniAAiAaoda sib bnva ,Nowegz'kpw sib 15b Ailobiub lie .Anfr) Ailz;nu-a Pr] £)3C' sIsdaiwod no soinnionsoI oisd ni ,rDIA2\0! sib ;;,,17, n' Niv goo Nus:th sib olaloveinsoled Pie .moodeNzwb coA oniwrDT;nol pgiu-.;p1slw GILiauge tSW CS7) e ai OF,go oibNoiA nEov oni/eble ,oved sib NiV gilgsm 2lo2%lir3r,m "z‘i S.Pbr?-.nstl sAsAlid;Ao a:LnimiNAe:r.b "oAKj.j:d" liV siezAilnmi yd lnw (s) e 307 Die Vonstaatraad Die Volkstaatraad (VSR) het amptelik in Junie 1994 tot stand gekom kragtens Artikel 184A(2) van die Tussentydse Grondwet van die RSA (Met 200 van 1993). Sy doelstellings het behels (Le Roux 1SS9s byRae CM /. DM met inagneminq van die bepa1inqs van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (1993) en van die Grandwet1ike Beqinsels, ondersoek in te ste1, aanbeve1inqs te maak en die owerheid, die Grondwet1ike Verqaderinq, die Kommissie vir Provinsia1e Aanqe1eenthede en ander be1anghebbendes met raad en in1icitinq te bedien oor se1fbeskikkinq in die algemeen en oor die verwesen1ikinq daarvan in 'n volkstaat vir Afrikaners. 2% Die Vo1kstaatraad dien in die a1qemeen as 'n grondwetlike meganisme om voorstanders van die qedaqte van 'n volkstaat in staat te stel am die inste11inq van so 'n staat qrondwetlik na te streef. Die bewo0 rdinq van die opdrag is belangrik omdat dit die perke van wat die VSR kan vermag, duidelik uitstippel. Hy kon ondersoek instel en die owerheid daarvolgens van inligting bedien en, ten slotte aanbeve1inqs doen. Hoe die Raad voorstanders met hierdie maqteloosheid in staat kon stel om die instelling van 'n volkstaat grondwetlik na te streef, is nie duidelik nie. Die VSR het oor geen eie maqte van implementering beskik nie en sy aanbevelings was aan geen afdwingende bepaling qekoppel nie. Dit sou dus d.m.v. 'n volkstaatqesinde politieke party en buite-parlementre organisasies moes geskied. b:-.. --IztsslaAloV siC jol einut ni Ai!ocqu,r, Ion (Rev: ,iG s .zfbv. :knsFanY o.d2 nr.v (SZ)A81 !uAil -1A 7c1s .,'; 9GIA no:!?,p flortlasb \#.R .CEE0/ rmv (30 JTAD A21 b r;o,v Jst-3r0 :(3 salvd teeet nuo51 sA) cludst1 tuO:Ino -ib sib t-my apnUin7od nE,N t1 'SL n7,-4 no .T.,(?.1) .AokIducko'A olb nEw ,Ita ot ni Aooa-i63no C3S sy:AUts, ,bisc\-\owo nu Ar.)Elm c acAnilo,qudnr, siaa .x.mmcA ,zni -lobox.os'4 no sky:\eOnnols'i?naP1 n\ w.‘ Aa.::61S.oa -Aoo nc.:ibod ot cAnitpilni no ‘c35-A tom n - cr: c.ci9i lva ,ioo no nrs?.molrl) cnib '%iv tv.,taAlov aE, noomoplr, ni noib 3E.A-Atmr,vNa .AIo'q (:)1(1 a - tobccta --toow mo omaAnap:Lm sAiltowilnoNT). yAo Iota ot tc.sta ni trnp,tm -Alov c nEm cw\ All.tu,dono-m tBsAa O nv,v ANnnnis.i el palhqs s'kb nnib';oc:wr Gfn nr,A v:11 Ailebiub g esralsv nwl :ARV sibsInc-: ry oNsq bnxIpkiJli r:nv J:nTFIlov-msb boriNowo ri Ic.t9cloa-ino sib .9;7J7r1 .nuob ax:IniloystAr\s szkz;. ola ,no nnbsd fro 1::1,13 no z;'ssle ni bisrlaoo!olpm oibNc.did Isr; 2 .vsbn -loov r lso-fle E.,)1 Axowbnolp Imnalov n nnv pni!Arni sib ')iD nnop -::7.) s Sur/ 92V siC .ain 1iA-:?jib sin nsop fincl cm:-) npnisysdnE, rvx-) sin 1]: ;k7.)2c1. Inni-mSnwlsfami n' .v.m.b c2f.1:; S. kU .sin IsqqoAc. onilcxW. ch ri iq i:filoq rloom 308 Trouens, volqens die Akkoord van 23 April 1994 sou selfbeskikkinq en 'n volkstaat self aan "substansigile bewese steun" deur die kiesers onderworpe wees. Die tersaaklike bepalings van die ooreenkoms lui soos volq (Re Roux 2999: Bylae A)g 1. Die partye (d.w.s. die Vryheidsfront, die African National Congress en die Nasionale Party, destyds nog die reciering) kom ooreen om, deur Pn proses van onderhandelinq„ die qedaqte van Afrikanerselfbeskikkinq, insluitende die begrip van Pn volkstaat, aan te spreek; Die partye kom verder ooreen dat hulle, terwyl hierdie sake oorweeg word, nie die moontlikheid van plaaslike en/of streeks en ander vorms van uitlewinq van selfbeskikkinq buite rekening sal laat nie Hierdie oorweqinq sal sake insluit soos: 3. 1. 1 substansiele bewese steun vir die qedaqte van selfbeskikkinq, insluitende die begrip van Pr? volkstaat Die partye kom verder ooreen dat in die nastrewe van 3.1.1 hierbo, ondersteuninq vir die qedaqte van selfbeskikkinq in 'n volkstaat deur kiesersteun van partye wat 'n spesifieke mandaat vir die bereiking van 'n volkstaat najaaq, aanqedui sal moet word. Hoeveel as "substansigile bewese steun" beskou sou word en hoeveel kiesersteun 'n mandaat sal verteenwoordiq, word nie gespesifiseer nie, ook nie wie as arbiter sal optree nie. Hoe dit ookal sy, die verkiesingsuitslag van 1999 het -- wat ookal die rede nie uitslae opgelewer wat as bewese •sv b -looAAA gib ,.anouo-a nss 1- 192 n' oiC scpow .v....thrio aNneolA eth ";tuT,t tE-eel xmo9 oi) ploy z':"- ci iul mi:GAnso --:oo oib raw aenilboo :(A 9SgV!E nsj:NIA oib OnG .ItahoriNtlV gib .2.w.h) nicsit; o oit ab .02:3b 001s9 uib no aeolono0 rLnoilsM asao -ArA n 1 -cust oTit.) nc,lo'too mo .A (2nkN000-i sib sit ,nilstnlitno ql - mood sit otnstiuIani Oss-tua st ccIA1 ,tz,ot2IoN4 n 1 ,,s116 tEh nss -ioo mo.A clx. F.,rA rzia .fa biskil;inoon sib sin ,t -low -loo qniwitiu nv;v am -Ifx4 ns 72*.As':3.1tu 1r,\ns n.Ailzmuidq S7,72 pn 1 s*ilw‘ .47.2.00a tiulani Koa tniw,aw . 00, .Z stiaots.io sib -Al.,/ nu .% 0Z, nsv sib stnisAuni ,pniMti*asq'itsz?. tm,tu -Alcw nE,\/ ss'ttz?.F.,n sib VI tdo nscs-too -1E;b-c ,3y sit F:)ninustalno 'olst tszlIaos4 ni c)ib tE,5tnzsm 71 .-AcosAL72scla n 1 -h -Arz%-) t'7;c3M imbsrg1F,tI ,pran sta .Alo,J y.cwv b-f17, w u':'2 ucG!i:?od "nt:.stz,1 sasusd ntiYvent ,,-,Mduz?" 26 loovcctA ,pkb ,:ooww:sol ,, nv ,(n.; L7 6cbnr. n n; oi I 1oovco;1 n t; 'iqo as 3lw )!oc, ,oin -" eE,21 r:sv qib lib oc'H ragYod l;,w Nnvoloboo c-1.112liu 309 kiesersteun gereken kan word nie. Die twee partye wat 'n mandaat vir selfbeskikkinq en 'n volkstaat as hulle verkiesinqsplatform qekies het, kon tesame nie oortuigende steun kry nie. S6 het hulle gevaar (The Citizen, 1999.0Solzo2)s Provinsie Wyhendsfront Afr-senheidsheweging KwZ/Natal 8645 5773 Oos-Kaap 7267 3593 Nrdelike Prov 10723 6604 Gauteng 45750 11448 Noordwes 17936 6618 Noord-Kp 5446 1722 Mpumalanga 18897 4429 Vrystaat 22996 4392 Wes-Kaap 6393 2851 Totale 144053 47430 Groottotaal 191483 Genl Constand Viljoen, leier van die Vryheidsfront, het destyds geargumenteer dat die 640 000 stemme wat die VF in 1994 op hom verenig het, as voldoende bewese steun gereken moes word. Die uitslag van die 1999-verkiesing dui juis daarop dat selfbeskikkingsgesindes ontnugter was met die resultate t.o.v. selfbeskikking sedert 1994. Daar kan wel gevra word of die ANC nie doelbewus die selfbeskikkingspoqings gefrustreer het nie, juis om so 'n ontnuqterinq in die hand te werk. Uit 'n totaal van sowat 3 100 000 miljoen Afrikaners 1 C (Opdatum-opname) van wie minstens 1 90 miljoen maar waarskynliker 2 miljoen stemilereqtiq is, het dus minder as t. nl Jp; . ,Asn b-row ii: :.l fl I QV F 113 unkAAiAasW;is nbcts;.?;otloo sAn 9(117;72(4 no A. Ocrl ariollnIem?nic.c..3iA-vDv nckLi3 AT) -wrwsp q:flud led 60 .ein y' .1 11uDt.7 gf.,rAl.;30.e2e2 nniFiewedebisdnae-NIA InnNIabiedylV Dkanivolc? ceEs P, 083 C.S;C'Oi vofq stt oa\-a pw-A. ; m3E1 staa ace7t u3ublc,!fi SSX am,a qA-b/oofil e24, \TM GnnEar,:muqM aeeRs: :nstaysIV taa2 cPca tir5tY:1-rie CEVV , EEW4q or2loT ca, /e/ /csri000.1a (Alb nEw ,neotliV bnE4ano0 Xnoa c7 V e.kb JEW ommete 000 O4.,.a. c).13 teb --,)utnemmpw.y)p obvtoeb .19A -clop niy-74a -1-:ewc3d obnuoblov aze ,tsd glmo -iov mod qo 47cfe iub pn22ek ;. iNev-2eet sib nrw pr,letiu c.0 bcw 20Gra efll -6'em 2sw. ,totpuntno EflliniecgepniAA.kAosd'Unn Isb cik7-wob It3t.) nnA YriSa „peel t'ich32 .v.n.t eib 2,Jwodgc.3013 eAr OLIA sib lo (1' rrct (3iut egnip0ci2niAconlf.32 '3Z bnEd eib ; .! neot rs.c;': 200 00 1 rwc nzv 15stot nq tiU cç r2n ,ntenim OTW nsv (cmGngo-ni;ts:rt- S) -feonkm qtr?:. -41::ps-c)pmele nootlim 310 200 000 hulle steun aan die volkstaatgesinde partye qeqee. Daar kan egter wel geredeneer word dat minstens 7 n halfmiljoen, of dalk meer, selfbeskikkinqsqesindes 'n wegblystem uit protes of ontnugtering aangeteken het. Die ANC/SAKP-regering en 9 n volkstaat Te oordeel aan uitsprake wat in die ANC/SAKP se eerste regeringstermyn deur van sy leiers gemaak is, was die orqanisasie van meet af teen die qedaqte van 9 n volkstaat qekant. Dit is meesal aan voorqeqewe gebrek aan bewese steun en aan ewe voorqeqewe onduidelikheid oor wie en wat 'n Afrikaner is, qekoppel. Mnr. Nelson Mandela het, terwyl hy nog president was, by meer as een geleentheid aangedui dat die ANC/SAKP nie tot 'n Afrikanervolkstaat sal instem nie. In 'n tipiese uitspraak in 'n toespraak by die Ho6rskool Garsfontein, Pretoria, het hy verklaar dat hy nie aan regse Afrikanerleiers 'n volkstaat kan gee nie deur as verskoning aan te voer dat hulle nie sou weet wat in Afrikanerqeledere aangaan nie of wat die definisie van 'n Afrikaner is nie (Beeld 1993.10.26g2). Die ANC/SAKP-reaksie op die uitslag van die 1999- verkiesing was dus voorspelbaar. Hulle kon dit aandien as bevestiging van die redes vroeer deur hulle aangevoer om 'n volkstaat te weier. Pres. Thabo Mbeki het onder meer in die Nasionale Vergadering ges@ geen politieke party het die eksklusiewe req om oor Afrikaners te praat nie (Beeld 2999.07.02)o Hy het sy verwerping van 'n Afrikanervolkstaat en van ander vorme van Afrikanerselfbeskikking onder meer soos volq gestel (aseld 1999,07.02)g "Koppe moet uit die sand OIC 9s..,:q sbncsoloslelov sib rss nuole slfun 000 Oc... n' anoloim c=,!3 ' -:-.7:w NosnobsNop iqw NsIgn noA 'H ,%s W 2bniaubegniANI*77)-f,iloe ,-:som ::Lib I'D ,nook,limlY,,,n wi noAelopnos pn2 .1olponlno lo eAciNg. .J. :n ins;,eiew IsslaVov ng ns emi-osgsl-clAne\CAn miU 11-399 (-1AA.0\0:4A oib ni low olsNileliu nss losh7oo o7 t) esw Assmop algiei nov njoh nymN3apniNo9oN soleAlov n' nsv sInsbop oib nool is Isom n!v (Jiasein•o niJole oeowed nos As ,:dob swoonloov IE loessm ai *i(1 .lnsop n' Isw no E., :ko ':c'o bisdAiYobinbno owspoploov ews n51 tls ,*od slobnsM noefoM .NnM .S.scicioAsp ,ei IsnoAi ,iV) lob iwboonss biodlnusIon 1:so as Nonm yd c 26W Insbiaold ';:;(7An ni loo :°'ssI71A2r.ovNensAiNIA n' Jo* sin cINAEAIM' oib fGo>1:.2No1- sib vd .1o3Nde90l. n ni Asolgeliu s;aoill n' sapoN noo sin yd lEb -'or).(Asv Nut Ion nollolslq ,nicCrnoi4-io0 brino:4:7!Nov Es -web sin Itib noA J:1 Icy n' cyffilsoNsno:liNIA ni S'FAJ IcoW 'Joe cin offiud :cb loov el tor. ek Nonz,AiNiA n' nov ;2':w io es?,n rlsr:43nr,s .cs:gaa.ol.eee! bInE;2) -eeet sib nov pslaz!. iu f, )ib GO 9i2AFiEn -RAAO\OMA U.k0 Lis nuibnc;o lih noA si2JAH .Nni7JiarieNoov aub ei,w pnieoi:.1Nov ' Noovspnoo of ILO -web l&soNv eobeN oib nsv gnirlauvBd st r1. Isca 7ohno tri 1:40; ndzdT .20'19 .13iSW E)Zi' Iso',yeAlov ?OD yeNsci oAoilidcq nesp fi'eop nni ,:sbogNoV Jlonoicr,A bleeE) oxn IsoNg c .‘? N!DO MO swnianlAo;o A[ovIsnoAllin n' nv Iditqlsulav ye lod .(/0.W.C2.2/ nov em71.7A, NE7bn ny sd,qd-A" Q(lo.vo,eeet bl=a) i92irT:;:'DV 311 kom. Die waarheid oor die Suid-Afrikaanse werklikheid moet bevry word van beangste konsepte van wie en wat die Afrikaner is Ek sal nie akkoord qaan met die valse stellinq dat die Afrikanervolk fn eksklusiewe terrein vorm wat qereserveer is vir politieke organisasies wat hulself aanstel as verteenwoordiqer van die Afrikaner nie." Mbeki het sedertdien (in Julie en Augustus 1999) in gesprekke met Afrikaner- organisasies soos die Afrikanerbond (AB), die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (FAK) en die Afrikaanse Taal-en Kultuurvereniginq (ATKV) die klem daarop laat val dat die Afrikaner deel van die Suid-Afrikaanse nasie is en dat hy sy bydrae kan en moet lewer tot die ontwikkeling van geheel Suid-Afrika, tot opheffing van die agtergeblewenes en tot die bou van 'n Suid-Afrikaanse nasie (vg11. berigte in Beeld, The Citizen en Rapport van Julie en Augustus 2999). So het hy byvoorbeeld aan die Afrikanerbond ges'& die Afrikaner is nie anders nie, maar is deel van 'n totale sosiale beweging na die geintegreerde ontwikkelinq van Suid-Afrika en Afrika. "Goeie Afrikaners" moet ook "qoeie kamerade" wees. Die herdenking van die Tweede Vryheidsoorloq durf nie kunsmatige grense laat voortbestaan "wat sommiqe van ons daaqliks kan definieer as moderne uitlanders" nie. In die Parlement het clen1 Constand Viljoen, leier van die Vryheidsfront, die ANC vir die VF se swak vertoning qeblameer. Die ANC het die selfbeskikkingsidee ondermyn, het hy ges@ (Beeld 1999.07.02g2). Alhoewel dit nie as die alleroorsaak aangedien kan word nie, steek daar baie waarheid in Viljoen se beskuldiqinq. ANC/SAKP-leiers het nie net, soos reeds aangedui, die qedaqte s:J1 -:)1%A ne• si ..mksano .A staqns7,nd b -•;c:A4 -ovsd s"nb• tAninst CISOtmm sin la,a Aa 1 -Asn,osas-Isq swsloulAzrAs (-..)\/ -A ,nnr.:,-AiNV2■ istan c'nr) asiaraeins -• \/ noibJlobee jcul ".sin -AsnuAi-CNCA sib nuv torn oAAo .-;r1F2op iii (eeet awtekspuA no o;_:11jt ni) oieoNcbol ekb ,(GA) bnodNen5AINIA sib aooa ookaninp1,77 no•1551 sank,nAiNIA sib no (NA) erylipinoNovNulAlluA ear:oo ;:iNM. sib Jcb Inv jE)Si clolf5Eb me.(:: oth ,VNTA) flnininuNov-wW2fuN 2 Vi 15b (10 ai spinn se(tAiNIA-b;:uP sib n5v foub loonog nov priloAAiwtno oib Nowsl Joom no nnA obNb\r.d nu aonswoldoplolilL pit) n5v pnMorigo Joz'f ern- ,bEssE nk sJONed .Ipv) oia5n oen5s ,,AiNtA-bima ric ni5v d z;' , A 02 .(eeet 2ulz1TLA (19 e11JL nov .);cq:755 nn nn=i1i3 oin al gib ciasp bnodNonsAlNIA sib nr:r.: blosdNoovvd sl pn::w-wn0 olsiooc2 olz,ztoS- ng nay Issb e N;inm abno At . TA no zA,:'(A-bime rriv T:Anils*Aiwinc; sb-tssipsnIsrA sib siG .72sow Aoo I•om "7,4.1 -nm%'ANIA f-.:0J:7.mr7nuA- 1Nub golNoo&bini:\4NV obsowi oih nnv pni -)ncgri n5v 'tflkia" ns5lcodS'Nov oc.) " -L.-isbnslt ,w-)otHV briziancO I nop S'srl ;Mstw.A .Inq nib nK 7V o Niv 3vn sL, b ,;:loNlab!,orkfW- oh :P21 .mymNobn;:. scbiobniAAiAaotn}foa sib 7';06 OM ciU ,4=AnJdop .(S'zie.\-0.2■32/ blesG) v. ri;! nofrhubnoo f3lapNrlo ,:ollf.:, sib a on lib IounA ,pn:Obaud ea nno;;IiV ni bioriNi7,5w frnM 1s5b etb ,imhs@no5 abo ,3N aoca Jon Ori or1 asinfF;i-rIA 312 van 'n volkstaat voortdurend verwerp en selfs verkleineer nie. Die orcianisie het as regering ook in gebreke gebly om, soos die Akkoord bepaal, plaaslike, streeks- "en ander vorme van uitlewing van selfbeskikking" te bevorder. Trouens die Regering is besig om stelselmatig deur na deur vir Afrikaner- selfbeskikking met wetgewing toe te maak. In die proses wend hy hom veral tot die artikels in die Grondwet wat diskriminasie veroorloof om, soos dit gestel word, gelykheid op alle terreine te bewerkstellig. Op 'n perskonferensie in Pretoria het mnr. Dullah Omar, destyds nog minister van justisie, dit in Mei verlede jaar so qestel: "To create equality, the notion of a minimalist state is totally inappropriate. We need a government that is interventionist and which has real power to address the massive inequalities" (Fast Facts, SAHRR, Jamie 1SSS). Mnr Steve Tshwete, destyds minister van sport en ontspanning, het die ANC-beleid by 'n ander geleentheid met die woorde qedefinieer: "There is going to be interference in every sphere of life in South Africa" (Fast Facts, SAIRR, Movamber 1SSB). Die beooqde wetsontwerp op die bevordering van gelykheid dek feitlik elke lewensterrein, soos indiensneming, onderwys, gesondheid, private klubs, assosiasies, vennootskappe, die media, pensioene, aftree-annuiteite, die bankwese en eiendom. Die wetgewing sal voor Februarie 2000 qepromulgeer word. Ander wetgewing wat integrasie afdwing en alles aan die formule onderwerp dat dit "die samestelling van die bevolkinq" moet weerspieel, is onder meer die SA Skolewet, n6v v 1dsp s:):JNs 9 fl. Aor. p1li-1ups-1 jsd siain6s w c.cL" -i2*.3s-rJa q s>lifsfr, c fsnqsd bwoAAA sib eco:2 0* S.' a nth fAnivItAm /iv •lusb r4i1nmisalc*e mo naL7ed ei cni ,vvs51. esE2o'1q fr.C") ni oj s:J1 7niwoOsw pni>HiAncdt!:oe Iswbno-r0 cib ni elqAilo±b Jol vd biedAyisb g b-row Islase Jib aocse ,(fl o .lool':orofuv siennimsb .g!ife-A*tolosd ol (.)1 .b CI ds,(luti .Nnm led niNct.Tryq n sken9Now!z? ,;(3 CIO 6 sbsf.lsv xN n± Jib g oicqJcnik, nzv -19Jeinim non J.2byh i211c,minimB J nolon 1. tc.,M 'cic-:1111criSVUPB sc:In vAs1 NAIT,-,1ot T.10.1 c,i Sc.srl .(see2ni.iL 291(2 eRlus9) "1.2s1-1s6mTAnn nnv -roJcinim ebyIeEib wrh ovs12 nN ofr, hisdlnoslop -fsbns ng yd bisIsd-OHA T)ib JTAA opninnc,cloJno tNosinisb ob%c.w snrAa, N....1(nvT) ni cat vAnicw.i zi .(9eei NnsvoW ,51P31A2 g el:)n-1 12c) 'i-{\ riOurA?. ni nsv vAvsi'istviovc6 qt7.1 cl)p000d eiG vicio ,pnimsnensghni. ,nioNloSansw)K sAls AifOis4 Asb (icy.,..4aloonnov q eskenioonen ,actu!A sJsr.viNg ns seswAnsd sib ,sJisJiunnE,-.co1J1 ,nibs;7) %sonlumolgsp 00W: eiNsuldT11 -foov 117,3 pniu7rjlsw oiQ sib 1:654 eslIn ns piliotIn i2c-;NpoJni Yi-A-) FlriwsrOt1 N9bHA i ■ . rik,.., nn:Yoesm.Lr sib" Jib Onh 0,1 ,7;v7sbno 9.r.-(7,'r '.A::1 "lefa lcbno 2i ,I69icieNT',sw :(7)o-v1 "TIn'Al-sd 31.3 die Wet op Verdere Onderwys en Opleiding, die Met op Nasionale Onderwys, die Kieswet, die Wet op Arbeidsbetrekkinge, die Net op Bejaardes, die Witskrif oor Transformasie in die Staatsdiens, en dies meer (Fast Facts 1SS Z s2,45 Desember 1SSSo2 Jamie 1SS1326, 7, 8; Mei 199801; November 1SS Z g1-5u November RSSSE1.0 Desember 1SSSg2, 5 ). Viljoen het dus heeltemal gelyk as hy die ANC/SAKP- regering daarvan beskuldig dat hulle troubreuk ten opsiqte van die Akkoord van 1994 gepleeg het. Herksaamhede van die VSR Van die VSR se finale aanbevelinqs aan die Nasionale Vergadering het derhalwe ook weinig tereqqekom, ook van Mbeki (destydse adjunk-president) se versekering by sy inhuldiging dat die ANC nie die begeerte het om aan Afrikaners voor te skryf waarna hulle mag streef (le Rouxs1SSS214). Trouens, dit is te betwyfel of dit ooit enige bestudering en oorweqinq werd geag is Dit is egter nie te sg dat die VSR 'n nuttelose bestaan qehad het nie. Inteendeel, daar is waardevolle navorsinq oor selfbeskikking in al sy verskeidenheid aspekte qedoen en qedokumenteer. Hierdie publikasies is in beperkte oplaag beskikbaar. Dit sal, sodra die Afrikaner oor sy verslaenheid gekom het en bewus word van die knyptang van qedwonqe akkulturasie waarin hy beland het, uitnemende inligting, argumentasie en koersaanduidende inligting in sy stryd om selfbeskikking, ook territoriaal, bied. Hierdie navorsinq en aanbevelings is, benewens die 71 CD r217) .LIREVN Ckf. elpsi .lanm ?Eh no,Fmoik17:tss=71 cik ,1sM ;E) v a5e2e2 nfrnuir. 01:6?e2 ladmoasfi ON,SI:BeeR LiNt7A ,eee Isdr,oa= Q2aCeeR NodnovoA ;E-1:C2e! Nodmovc91 “sSeat -9 ;AA2VIIVA. oAb yd ao Ayfop Ismolfood euh nnricUIV AusIduolzt sflud Jab pibluAasA nayNsab Ad posit:lop .P.001 nay bNooAAA sib nav o.kb nay EA37,0moseA slanoiesW oib nsa pn ± X dru i oInse nay sib nrV iAsdN nay Aoo ,moAsppeNol pin:ow Aoo owAsNob ;kad cliNE_IJapNeV ya yd pniNsAc3eloy so (tnob±aswl-Anuk,bc, sabyJesb) sJ -looy allonsAiNIA naa m':' •od n;;rNosp ,2d sib oAci OVA oi:b S'ab Jib ,ansuoNT .“14:eeenxus2 sA) loolla 9. 5M sflul anNsaw gnipsw -loo n pnilobuSesd onins lioo :lib 'to leaywlad 01 ai .2i panp b-law nasd aeolqllun n' 22V s::b zfrAa ga 9.1 ain Nolpo pnialoysn sfiovs;:,Naaw ai last) ,IssbncolnI o±q del o noobop s.:;. Ancloa biodo-A.71Ney ye n. Dni:NiAasdll o ..Nond ni 2i asieaAilduci eibloMA !:isdnoirrisv v 100 WON17,AiVIA oh a .Nbo:2 z';1(1 .1rJAAiAaad nay aib nay h -low ausd to ni±In sbnemorJim q Iod bnalsd yd nilsso • d.k rqn1;;'2:.;nk siniubnasavoc:A n s!..ao - Na o!n6110.1iN191' apnifeovots no 71r1evcvsn 314 individuele publikasies wat in die loop van die VSR se bestaan verskyn het, deur dr Willie le Roux saamgevat in twee publikasies, naamlik die opsommende uitgawe Die Volkstaatraad (s.y instel ling, opdrag, werkuyse en werksaamhede - Pn historiese oorsig) en die tweetalige finale publikasie Valkstaatraad finale verslago bevindings en aanbevelings (Kyk ook brormaIlys). Dit omvat nege verslae, vyf monoqrafiee en bykomende verslae oor aspekte soos onderwys, die posisie van die Afrikanerbevolkinq. Vir die doel van hierdie hoofstuk sal vervolciens ingegaan word op die verslae oor die vier territoriale gebiede wat die VSR vir selfbeskikking afgebaken het en hulle ekonomiese lewensvatbaarheid. Die VSR se potensi8le volkstaatgebiede Dit behoef geen argumentasie nie dat 'n volkstaat 'n eie qeografiese gebied benodiq. Sodra die kwessie van 'n Afrikanervolkstaat te berde kom, is die eerste vraag, inaqqenome die demoqrafiese verspreiding van Afrikaners oor die lengte en breedte van Suid-Afrika, dan ook: Naar? Die vraag is nie die voldonqe aller-teenargument waarmee teenstanders en skeptici meen dat hulle die volkstaatideaal onweerlegbaar onmoontlik bewys nie. Dit is waar dat daar in Afrikanergeledere sedert 1910 verkeerdelik van "b/anke Suid- Afrika" gepraat is verwysende daarna dat die land deur blankes regeer en oorheers word. S6 sou daar vandag ewe verkeerdelik van "swart Suid-Afrika" gepraat kon word. Dit het egter die oorganq tot -- so lyk dit op die oomblik onomkeerbare swart regering gekos om die waarheid by Afrikaners tuis te bring dat as hulle Pn blanke Afrikanerland ABU 7:1 1../C1 E L.) b i n; lGvmproLc,e ,e.u051 j rlilfiL -web ,Ier nvA:21ov nF,cleod owapliu o;inommgego sib i ,emieb:1ildug oaT4ANsv xe) c.1 rr Lk 9wzt kb earD1- 2171 AyA) -cpilieNnSnEs cv vqnitInhvsld %pmiENTAt slanVi baEiNnEnclicA) 5miTswonom 1Nvi ,osiviv open lavmo 1“-A ,Cpylc3nnoNd msv mieieog nib „eTJ -';obno 20:73P olAegen -coo osIoNov ebnm:lo:,!yd oiblmd nr,v oib .rinilloved%onsAA ofr.o -rmiv eib NO0 oslalov oih qo b ,fow naapcgni anoblowimv Niv 512V eib law oboucop elsi -1011 -11o1 .bie•Alaadlavanowol masimonoAo offmd no loll sbe,tdsplaalaAlov efoianoog ea 572V oie n' laaIeAlov n' lab sin oiesS- no;aupm neon Ieodod lie nay siaaew -A oib s';bo2 .bibonod boidog g gr:.s'fv. eleNoc-; oib ei ,mcA Q;b-imd o/ lanefovNonc.AiNA -fooe-f.mnsA,t'OA nsv gnibioNcia'!ov oaoilaigomob oib 8A , Ao nab ,sAiNA-bim8 7,isv mltoo':j no olr?roY mib lnowuriNanooS--(slis opn ,71blov (Jib oin at banlv c)CL oib el!wi rb nom ipilqmt!e no eNs.7bnb2noo -j. I ccb lab maw ai li0 .oin ay.wed 1lnoomno Nasdp -) 1 ,;oowno riyAnEl.d" nsv ::k Lob- o/ex zt3JEi2 o:lobolmi.!NonsAA - mob bnc lsb an-mat) cbnoe\f. wv ,ei lnaw ,hp e -4o pabn,w Nnab uoa 62 .bNow a-reed-too -”mogo .I rpolnaid .blow no:1 Ina-7qop t -lEue" ru,v sib qo t?ib L lol gnsp -ik-, c' oth lti 7V-1 :7.■ ;:.7.111.5EJW oib mo LA.V2 r • rl1: -• :7: mAnald n' ;-.2a 1,b pn 2.71(311%-: 315 wil h@, dit qeskep moet word. Dit, op sy beurt is nie so onhaalbaar as wat anti-volkstaters wil qlo nie, hoewel ook nie so maklik soos sommige volkstaters dit wens nie. Die VSR het vier gebiede afgebaken wat elk die potensiaal vir eie qeografiese gebiede inhou, gegewe die nodiqe Afrikanerkonsentrasie en bykomende faktore soos volkswil, ekonomiese bemaqtiqinq, die skep van eie strukture en dies meer. Elke gebied se moontlikhede is deur 'n afsonderlike taakgroep nagevors. Die vier is naamlik Noordwes-Kaap, die Bosveldqebied in die Noordelike Provinsie, Drakensberq-Noord in Mpumalanga en die Pretoria-Centurion- qebied. Hulle word hier net kortliks behandel (Bronnelys, Volkstaatraadpublikasiessgebiede). Noorthses-Kaap Die Noordwes-Kaap, met Orania as die kern, word deur die VSR beskou as deel van die antwoord vir die Afrikaner se vryheidstrewe (VSR, finale verslag 1SS9g30-43). Dit kl Op ook met die beskouinq van die Vryheidsfront waarop later ingegaan sal word. Van die tersaaklike aspekte deur die taakgroep uitgewys, is die volqende: @ Groot Afrikaner-immigrasie na die qebied, gepaard met kundigheid en kapitaal, is 'n vereiste. Streng keuring van immigrante wat aan hierdie vereistes voldoen is noodsaaklik ten einde te verseker dat die nodiqe ontwikkelinq qeskied. Daar word aanvaar alle Afrikaners sal nie daarheen trek nie, maar druk van neqatiewe, Afrikaner-onvriendelike omstandighede in die res van Suid-Afrika sal die immiqrasieproses stimuleer. ç ç J1C fc9 ,,!9ori cdn fiw nos ensw xbelelsla)41ov epimme aooe AifAzal oe sih %Lte lcw neA5dspi-s ebsialmr) lekv Ji1C oiC swersb ,uorink ebeidsb siu Niv IGCAC:1D No sbnemoAwi ns 02 eollnseno)1Aun3Ai-f4A 0 oNIFJAuNla sis nr.,v clilAF sib onnibilN5mod t..eskfi:onofla q Uwu.Afov n' msb ai eb ,::HAillnoom 92 beide!? co:7513 .wsw. =P.) c;o Ailmosn ai N0j:V C) !U nelove?r,n sAiisblooM sib ni beidspbfevaoe sib g et szX-entfl.fo noi-Nid.ne0-ziw*oNq sib no sbnzInmuciM ni bNoolii-eNsdansAz. ,( a vaylennoNE) i:Jbnzrisd Nsid blow 111..1 .boidou .(ebeidsLI:20iesAiSducbssBNIsr4aAloV gs>--,7ew1Noo sib Nice bow 2 nNsA oib az s Sem 0155)1-eswb/0014 siG -IsnzAi-ilA sib Niv b.loowIns sib nrav Lech OG uoAcci qC1k, 4o.-1 qcI: LIU (s-ocze('et @sIa-tcv eIeAl ,221) 9woNlabic)rivNv ,s161 clolszw InoNlabisdNoV sib nsv 1?niuoA2sc; ut) ;c1rn sib /List) s'cc eAiYALseloI sib nrV obl,w Ire :sbnsp!ov sib oi lagep j)oidsE) sib sn sias-tp?.mmi-Neni-)AiltA lo0N0 0 cmliNfAA pulle .olaioNsv ni q !zzliclki:i no bisdpihmx: fA)nabo.:)n Z2 nsoblov aulaislev sibNeirl gni.7eiwskno L.))i5i:.n sib lr,b No)loaNsv el c'(ILL) r!sl neee:NEsb sir foe sIIn Inovn Nzu,0 2 3wf:aiztf)pqn ric,v Au.;b iri eel ni ebsrlpibnhemo 316 Die gebied is yl bevolk, 161 000 in totaal, wat dus ruimte vir prootskeepse Afrikanervestiging bied: 27 500 Afrikaners (17%); 125 000 Kleurlinge (787.); 7 600 Swartes (57.); en 740 ander blankes 0:392.-sansus). Die geteikende gebied beslaan onqeveer 200 000 km 2 . Dit strek vanaf Vanderkloof aan die Oranjerivier tot aan die Atlantiese Oseaan tussen Elandsbaai in die suide en Groenrivier in die noorde. Die Oranjerivier is die noordoostelike grens oor 'n afstand van ongeveer 450 km. Dit word vervoergewys goed bedien deur veral die N12, asook die hoofspoorlyn tussen die Witwatersrand en Kaapstad, oor Kimberley. Daar bestaan reeds volkstaatlike instellinqs. Die organisasie AVSTIG het 'n ledetal van meer as 3 000. Dis in 'n burgervergadering (kieserskorps), burgerraad (skim- parlement) en uitvoerende raad (skim-kabinet) georganiseer. Orania word as 'n plaaslike regering bestuur en 'n maatskappy is gestig wat arbeidsreelinq, huisvesting en ontspanning behartig. Verskeie ander instellings is by onderwys, godsdiens, die kunste en algemene kultuurbedrywighede betrokke. Die voorstelle vir die nuwe munisipale indelings wil Orania egter saam met Hopetown en Strydenburg indeel. Bydrae tot die SA Bruto Geoqrafiese Produk is maar 1% en ekonomiese ontwikkeling volgens konvensionele patroon sal nie deug nie, weens gebrek aan, onder meer, natuurlike hulpbronne. Daar moet liewer op opqeleide mannekrag, hoe kundigheidsvlakke en hooqteqnoloqie gekonsentreer word, na die voorbeeld van ekonomiee soos Taiwan en Sinqapoer. Afrikaners wat tydelik of permanent buite die gebied bly, au!:: ni 000 Nst ;7;7i1n oi(.t boid ry-I.L.11:2ovNenaiNIA oeno ,:,,AonNo Niv ortwi:;N ao .siw2 003 “XEIT) nonifluelA 000 if:SA .,I(NKI) e-wnaAkNIA .(euenoa-1221) eoAnold Otis: no ,(7)4 000 001:: Novopno na5lesd boidou nbnoAiclup ol;C eiL na5 Jo* NoiviNn0NO okb n5a toolAlob:15V lanav AoNle? obiva )J.b ni isadabnalB noeoul a! 9iC1 .nb-ioon oih ns Noovopno n;:w bnsz:irin n' NO0 enp sAiloC;voon :4 sib IaNsv --mob noibud buo? i..2worr:o..11vNov hNow HQ .13;:eqs5)1 no i3 oxb noaeu* nylNoopood bAb !oo an. .\zolNodm,kA Noo oiCt oAirS'asleAlov eb3sD1 Naae 0 ni T..1- C! .000 C ea loom n5v laJobsi n' fcjii OI12VA oiespinapNo -msAe*: bc5NlooNud . -ionz:inapNor,12 (lonidaA-m.;Aa) baaN obnalloovzFiu nr) (In:;moIN v.qqAazkosm n' no Nuu*aod pniNopoN 9Ai125nlq n bNow oi5NO : 1?ni:Anadano no pnileovaiud ,nn,klijoNahi ,Jd16 *aw e2 Nobna vic,AeNsiV .piz?NrAc2 ensmogla ilk c.-?nuA o.b ,anoibebon ar.2nubnio kiriurn owun oib ofITAalloov oie .oAAnN. ,A inobni Eiludneb\:N12 no nwo',;odo:-: lom NDfoo Yiu ;" 1 ci 11-1bo's c1 9 esilF, Npocc-1 o.1ø3 A2 o ) gooN;laq o(snoienevfloA anopfov pnifelAiwJno oaoimno*:) cloom Nclpno g naa .:n-.dop pLiob cr1 ,pNAonfiam Ts,bioL7pcio q lowoil Ooom NE)SU .9iViOld7'11flr .Not.!. arin.k2 no nawL74. eooa .:59iwono19 nr,v1:71o7.1Noov stn5.-in5mled 1 :9. CI '4 2 71' trsi 2,17 moet gewerf word om deur middel van kapitaalbeleqqinqs en ondersteuning van plaaslike instellings en dienste tot ontwikkelinq by te dra. Die verwagte ontwikkeling sal volgens die taakspan se projeksie oor dekades plaasvind. Onder die beooqde ontwikkelinqsprojekte is stedelike ontwikkelinq met gepaardgaande infra- en dienstestukruur by Orania, verskeie landbou-moontlikhede en veral toerisme wat as ryk aan moontlikheid beskou word. Die Bosveld-gabied Die begrip Bosveldqebied, soos deur die Raad omlyn, verwys in hoofsaak na die westelike Bosvelddistrikte, asook 'n enklawe in die onmiddellike omqewinq van Dendron. Hierdie gebied omsluit die landdrosdistrikte Potqietersrus, Waterberg, Thabazimi, Warmbad en Ellisras en sluit ook die dorpe Potqietersrus, Naboomspruit, Nylstroom, Warmbad, Thabazimbi en Ellisras in (VSR, finale verslag 1999: 44-46). Met die ooq op volkstaatvestiqinq het die Raad bevind dat die totale Bosveld- en westelike distrikte nie geskik en/of haalbaar as 'n territorium vir 'n toekomstiqe Afrikanervolkstaat of substreek daarvan is nie. Dit dui slegs die gebied aan waarbinne 'n toekomstiqe Afrikaner- substreek en/of volkstaat tot stand kan kom (VSR, finale verslag 1999s44). Omdat Afrikaners die eerste was om die gebied in die voriqe eeu te beset, het hulle volgens die VSR-taakspan 'n historiese aanspraak daarop. Onder die tersaaklike aspekte deur die taakspan uitgewys, is 7:enippol'3d1;T,nlinA nE,. v 1 ,3b:D.,7f-., .1).2st. b-iow ilowop Isom osv pnknusJoohno pnilsJAulkno enonfoy Inc Ir: h sztpn!,:Nsv .bnkvn!:c! asLmAch '(CuCu oj:LAoe,o ,! q Pi stAsolq,.pnilsAAkwino obn000d lobn0 - ,I.A.rfAuS'e , LooS5 no -n --On sbnsGpb .Innqop Som pf;SfoAAno J- sw :makleol IslTw no obsrlAikJnoom-u:7,dlinnf oiAz7-fov ninv. -10 .blow mo:losd bisr!:1±1;j . ncott) nnn A\fl boido2-1'12,:.;vao2- sia ,n ,Omo bsnq sib liJob aooe ,bsiCopbioveoa piNoC ska ,szkAi-rlakbblsvLog oAkAolesw oib in Ac,sa'tood ni aNur:c_;v iiiif1 nno -vbnoa nnv oniwepero sAllobLimno okb nk ownlAno q1AkNd. ekbao .sibbnnK liulemo boido9 st3- Aoo li!.171E2 nn e1N:2i113 no 13:5dmw314 g imisdnriT ,bsdm -inU q moolzkelvyl y lkulqamoodsN ,awtalqztokploci swrot. g22ex pslelsv sIsnil ,52V) nk an';ei!!1 no sdmindE,;7f bsn9 oib ci pnipk .leov1 ,;sleAkov no pc' o oih ;?o'l SS'A±NliTib sAkiolosw no -blovace sol sib ,1) n mukNoliNNel *ka .Jin Ls nnwInnil znr. -.?A2o\rv3nnAk -itA spilemoAooS n' onnid .insw nns bsidop o:Kb Eiln1;2 7.Kn7ikt ,512V) mol nnA bnn;';, L z';o1 Incov t.:Ans ou .C.PJ;s:eeel pale -1ov rb n2 t , •:kdop sib co ox,w s7;eNos Dkb allonr,i -v?A ;inbr110 nnclennt-nV sib c-.2nplov ,DLY.Ld :Jos opi: -t!ov oAkl1s2lot Nsbn9 ogo -'-! tin;.; ::!r,n ,: dencLk, gek awsplku nvonc.,j- 318 Afrikaners sal teen 'n tempo van meer as 3 000 per jaar na die gebied moet immigreer om binne tien jaar n meerderheid van die bevolking te kan vorm. Afrikaners vorm sowat 35 persent van die genoemde dorpe se bevolkinqs. Afrikaneraanwas sal ook meer as 2 persent per jaar moet wees. Sowat R300 miljoen moet jaarliks in die gebied in werkqeleenthede, infrastruktuur en huisvesting bele"' word, wat nie as haalbaar beskou word nie. Afrikaners in die Bosveldqebied is nog nie ten volle qereed om territoriale selfbeskikking uit te oefen nie, maar die gebied hou tog die moontlikheid in van 'n substreek. Daar moet vireers op die vestiging van kultuurrade en op kulturele selfbeskikking gekonsentreer en Afrikaners na die gebied gelok word. Na gelang van die vordering wat gemaak word, moet deurlopend met die owerheid om territoriale selfbeskikking beding word as 'n afsonderlike gebied of in aansluitinq met 'n ander gebied waar die Afrikaners in die meerderheid is Cos-Transvaal (Mpumalanga) Mpumalanqa het 'n totale bevolkinq van ongeveer 2,9 miljoen mense, verspreid oor 78 370 km 2 . Hiervan is onqeveer 240 000 oftewel 8 persent van die bevolkinq Afrikaners. Die taakspan het drie "kantonne" vir moontlike volkstaatvestiqinq afqebaken. Tersaaklike aspekte toegelig is onder meer (VSR finale verslag, iSS9s47-50)2 Afrikaners is reeds volgens die 1991-statistiek in die meerderheid in die drie afgebakende kantonne, naamlik 80 persent oftewel bykans 200 000 en slegs 7,2 persent nie- n' 1fl i m' loom boidep oib sn ççr ciov el pn!AAovod oib nsv biod -lehosm oo utaNcb sbmonop Gib tit .-;swoa :301.24A .1c,r, log Ineallog es /sum 15e ermns6NensAi .ltA bidep exb n I oom noo0im Im-ina ,bNo0 pnilevDiuri r1 '11JululleENIni „obcriOnfpA -lot-J .ein bow lioAeod ynndIssd as oin 911ov ne0 ein pon boidsgbleveog Gib n. .yssm ,ein nsiso ol pniAAb!eoTtlea e1niNolilluS m: )es ,:sT? .AooNledue n nsv ni bionAillnoom sib bs,tdop i. nn ubs .y .yuul- DJA iliiV pnio.kleov gib c44:) 2 .1seliv lcom 'MSG 5 so eYonsAi-flA no -yeellneenoAsp olo'rulluA go IfF,nmog lsw pniNeh -lov ob nrov nnsop .t1'NOW Aolee borc;op Gib mci bisrilswo oib J9m hnscio1 -lmob loom ,bNow ni to boidee gAil-tebnoa3- s n' 2ri bNmi pnibsd ±b ni a-tennA;:11A o.th '155W bef.,:do71 ,irobnn n' lsm .ei bionNob'ion -A (s@rosismu0) EaLiveqs17-oon ';novonno nu./ sniAloved s157,1 ç c sgn5fsmuciM -i9evep-lo nav-reiH .amA (-)E FA" IOC bk.qv sLnsm nc)okiiia ,e -lonsAk .On .pniAlovcd oib nay Jnseloq 3 fewe,r7) yo1-2i; . eovin5l0::!lov Niv "ennoln5A" lod n!2. '5 542W -Yohno ei piloncol sdArcles o>Ii IcT ns;Thdr: 2coa-Teeei ,e5x2Nsv o:b (1 .t Asil,2ilale-ieei sib i:nogicv .7..!%)(T,)-1 ei elsnnAiNP Arlmnsn ,nnolnsA o.kh n.. bkorhob -loTm :!;"1F42NSU epoto nF) 000 OOF: ensAyd lnseNog 319 Afrikaners. Die gebiede sluit yl bevolkte plattelandse gebiede geskik vir Afrikanervestiging in maar sluit ook aan by gekonsentreerde Afrikanervoorstede in die stedelike gebiede, veral Pretoria. Daar is dus potensiaal om die bestaande Afrikanermeerderheid tot 'n beduidende meerderheid te verqroot, aldus die taakspan. Afrikanergebiede in Oos-Transvaal moet in samehang met ander gebiede van die voormaliqe ZAR gesien word en waar in totaal 75 persent van die Afrikanerbevolking woon. Die Afrikanergebiede in Oos-Transvaal is dus volgens die taakspan in direkte verbinding met die sogenaamde Afrikaner- meerderheidsgebied in Gautenq en meer spesifiek die Pretoria- kern. Die Maputo-korridor bied groot ekonomiese potensiaal vir volkseie ontwikkeling, naamlik landbou, toerisme, steenkoolmyne en die staalbedryf. Afrikanerinstrominq sal nie noodwendig plaasvind nie, maar moet aanqemoediq word met ekonomiese lokaas. Daar kan met korporatiewe of kulturele selfbeskikking begin word en na territoriale selfbeskikking beweeg word, mits die nodige Afrikanermigrasie daarheen plaasvind. Dim Pretoria-Centuriongebied Die opstellers van die verslaq is baie nadruklik oor die Afrikaner se historiese regte daar. Dit lui onder meer soos volg (VSR fake verslag, 1999250-56)2 "Die Pretoria-Centurion-Verwoerdburq-qebied was histories die hoofstad van die ZAR. Dit is Pn qebied waarin sboidop o,:Amsfollsla (v linJ(e oboidob si(1 0 rly.s Joo Nbr:)M ,ni qn,A.70IeovlonsAiNIA 'IIV Ak%!ecn sifobola ,.7);th n shrAe7oovIonni.13.A ohNo-,31Inoun':25A2 •.,tirinfaInd sib mo koskenslog eub ni NOGG .b1104ST9 ,;f.51 (3V ozf bisrl-lobNoom r:;bnobiubs6 n° .nsrri anLnI it,00luNsv 7;-sn pnfxiomyr: ni or D5svz..nsNT-ao0 ni (39A(372NonsAfrw'M -fsfiw ns b'iow noiesp 5:AS cnif::,mNoov sib niw od(=)p -lohnn .nocw pniAinvodlonnAiNtA nnv Insa-foq 6)\- - o!F,(AE%lrf GR1 ensplov ei Issvfln-11"-ao2fl . ' VC i IA ohnssnopeJe oib lqm pnibnidN ,:v olib ni oib Asil2oscle Isom n3 pnoIusEi ni boidsw2hicd-mbqm ipsanslog oeoimonoo bpid NobiNmoA-olugsM o.k0 ,EmeiNool un- dbr! n ,pnifoAAiwIno oLse...Joy 3ns::L .1w-lbodfnIi-7 sib ne onN(mfocAnq J9M hNOW Pkb9WM9pf166 /90M M8fil ,sin bnivessY.q gibnwboon .osnAkof spoimonos pniAiAeadtloa lo owoklisNoglo.:] Ism nnA -:szU 0 posw.:d in ns bNow nim:d obr?.vc:nsfq noarl-int.i)b esh of'im bsiclognoNmIns3-iNoIs-79 -foo AilAu/bsn wind pnleNov afria nnv eloYiecio ska '139 m -iobno iul zxU .-rzsb olg7D1 -OE/ g nnIaNciv sfsnil oyov bohd,:wl nh sib nr,\I bstp..! 320 ander groepe geen historiese regte het nie, hetsy op grand van besetting of op grand van bewoninq of op grand van qemeenskapskepping. Hierdie gebied behoort aan die Afrikaner en hier kan hy volkereqtelik sy reg op selfbeskikkinq uitoefen. Enige paging am die Afrikaner se historiese regte op hierdie gebied aan te tas deur die demografie van die gebied te verander, is in stryd met die internasionale req en die Afrikaner se reg op selfbeskikkinq." Voorts word daarop gewys dat die Afrikaner vir meer as 140 jaar soewereiniteit oor die wootste deel van die gebied van die voormaliqe ZAP. uitgeoefen het wat sy volkeregtelike aanspraak bevestiq. Onder meer word die volgende belangrike aspekte aangestip: @ Afrikaners is in die meerderheid in die gebied. Dit is ook die gebied met die qrootste konsentrasie Afrikaners. Volgens die sensus van 1991 het 421 497 Afrikaners (67 persent) hier 'n inkomste van R8,6 miljard gehad teenoor 199 632 nie-Afrikaners met 'n gesamentlike inkomste van R2,9 miljard. Afrikaans word binne 'n gebied in Pretoria/Centurion/Wonderboom deur 64 persent van die totale bevolking gepraat, aldus die sensus van 1996. Von:lens Statistiek Suid-Afrika (1998) is daar reeds dele binne die voorqestelde gebied waar Afrikaans in elkeen van die 140 opnemersqebiede deur meer as 50 persent van die inwoners gepraat word. Daar is 389 656 Afrikaanssprekendes (72,6 persent) in die gebiede teenoor 138 920 (27,4 persent) wat een van 26 ander tale praat. @ Selfs al sou Pretoria die vollediqe hoofstad van Suid- Afrika word, kan dit volqens die VSR nogtans 'n deelstaat in c2, nay t:1Q- i o t c V1:117.t a-Ab rniogs'Aaq -Aan+mm .V\ Li' CO p. s.1 cic,A NId nr) fla ,:sno.,-,U -iACA sib mo KInirAog siA3 lusbzc st kAnN.d,:p sN,v7inoiamn .Nsini sib ism bvtin ni ai si ".pni .A .A1 -AandAi(7‘a psN sa f:Ab a'f; -:90G1 Ngy NsnoAiNM mib lob aywop cioNosb bow alNooV bsi - Isr_, sib rip, leob Qkb NO0 lisnis .,!'::)wsoa Ni5Ers: 041.1 sAls.):;psNoAlov ye 15w lod nsi'sooblu !RAS spiromNoov nb 11;;Ae oAiNpnsfad sbnebbov sib bNow N•gm Nsbn0 opilasvod A55Ngenr,5 ei Jta .beta00 etb nt t.lcivvebloem sib ni ei alE.:,)nnAiN'?A 9 ,eNsnoAl:NiA siezNlnTanoA e;k7slooln. - sib l'9M ba,kdsp ofr.b Aoo 7) .i?NmnoAj!NIA N.E4, e, er] yeet nov av,:nisa sib r?noploV eet NoonseS. bodsp bN5Cim 8,8q nay slamr, Ani r NOiri nsv slamoAni eAWnem5asb n' ter allonsAiNin-sn bsidsp n' snnie b‘low enooAsN'.- A si5lo:' sib n5v lnoeNog -rush moodNEA;notAno,kNu1n ,0\nlo6'eNq ansp(:7,V .W21 n5v =Jama sib m.05.5 ,looNflop bnE, Aovsd .1n11id (List, pbool Nsnb ai (eect) oAiNA-bimC Ac:-)kluiI512 sib nnv ncoAls ni NrAiW bsids9 th;cA•cupo';')v. eNnownk sib nov zriseN.mq O es Isom Nur.:b obods7:?2Nuf1onc':o 8,T) esbnsAsNcle7:nnnAiNIA 3E3 esz ak Nona ohlow lEsNqop (Inosq OfT.:e 3r::2 shs2:elop Oxb nfr (161 7)eN(Lq. ol5oNci r5-,/ nov bE7Yelcod 731.-11bs!..U ,v 15kNO*51";';ciI,JO15 r;. tw r b n' r2rr,In)n- siL; ensel-w (15 .bow •-••■ ••".1 'n gefedereerde Suid-Afrika wees en sy Afrikanerkarakter behou. Daar word in die verband na die Belgiese model verwys. Die verslaq is aangevul deur vollediqe kaarte en ontledinqs van die gebied se bevolkinqsamestellinqs. Liebenberg (29960.) wys daarop dat daar Pn regstreekse verband tussen kulturele selfbeskikking en 'n eie grondgebied bestaan. Internasionale kenners van die selfbeskikkingstrewe by volke is dit von:lens hom eens dat kulturele selfbeskikking op die duur net moontlik is mits Pn volk of kultuurqroep Oor 'n eie grondgebied beskik. 'n Eie grondgebied is egter nie 'n voorvereiste nie. Waar daar, soos in die Afrikaner se qeval, nie so 'n gebied bestaan nie, kan kulturele bemagtiging dien om die volkswil ten gunste van n eie staat te mobiliseer. Sodoende kan kulturele bemagtiging die instrument word waardeur die volk rondom aangeleenthede soos taal, kultuur en onderwys qemonster word in hul strewe na 7 n eie gebied. Dit is, volgens Liebenberg, op die Afrikaner van toepassinq. Die Afrikaner is skynbaar nog nie gereed vir territoriale selfbeskikking nie. Daarom is kulturele instrumento noodsaaklik om die volk saam te snoer. Daar heers algemene konsensus onder volkstaatgesindes dat 'n eie gebied, geografies en as 'n politiek-staatkundige instellinq deur eie wil en optrede geskep sal moet word. Buys (1999g8) s'd; dit moet qedoen word deur 'n geskikte gebied te kies waar Afrikaners gevestig kan word sonder om deur ander qroepe verdring te word. n Strategie van doelqeriqte ekonomiese ontwikkelinq van die gebied, ondersteun deur f":01 Cl 1. :1. ofa tith sn 6ib iii .%ss0 ..!orkr,d ns spK). sov Inc,25 Llivsqns7, ak okG oapniYfol2smsapniAloved o(-) '.)oidefi sib nsv ;2pnibof;kno n 'IEEb Jhb cioNysh Enfid (naeen 7t-Isdm,AloiJ boidspbno-10 els n' no pniAAkAc!ncia einlu:kLA n(Joaul !)nstiNov s ,duNlopnkAi:42edtlea gib nsv aNenneA efsnoionnIsSni .nsr4and stoluz ao! lsb anse mori noelov lib ai vd -too geo-coNuula0 to AKov ng 2Z LU) ai Aki.noom Jon -wub cib :Act boidocbno -ig n' o;c1 E.):Cia'YE3PY01.7W n' sin loSpo ak hoidopbnoNo qi7:1 n' bqd.N n' oe sin ,fsvgi:! 02 NensAiN'iA sib aoo2 LsT2 NE:rAl i:‘:;2Alov sib mo nsib onipiSsmed gle-m4X:t0 n>3 okn nsslacd ,.:6nsobne .,(seaiikdom sl :MF02 o23 n' nsv slanw nc0 Alov sib -rusb-tssw blow lnemeni sib pnip.,Ipt-filor: slowEklwl no --nrmS'imA ,!ssS PeD00 gbor'nsolnpnns mobro't .bsidsp oio n" sn owsl*e lud ni b'fou 19621%0MU7) rasaJ nEN NsnktAil'■ A r-)1b qc. ,pNednedniJ anoplov bos .lc;p. sin 91.1, n .1FAn‘ctla al /mns:,.iin -43J1omnIlani ofeNu.tftu ...! ai tivy7s1-4 .(3 7'n Noon? o MV62 >! by sib :u AifAsnaborl .vbno om2nez71ol snomspb a-lsod /nVU n' es 2) )e g boidp nig com Ise qsAosb sbol:}qo no diw oio 'web pri!!!!!L: stiio ) ; I ::1.p ./iJeb ONCW nvobcp 1:3ont ..t .5 ga sf.7.bnr, c4o -i9broz: hNow piasveo zci) sS!2::-fsr,is:b okTlotsq3ii b-fow oSt ogo: ,heidsp sib r:tkloA:!fry .r- volksarbeid is 'n noodsaaklikheid. Hy meen ook dat volkstaatskeppinq "van onder af" moet geskied (1999:10): "Eers 'n dorpie met beperkte vlak outonomie, daarna 'n 'stadstaat' of 'n streek, daarna 'n provinsie of deelstaat verder boontoe." 'n Faktor waarmee rekening gehou moet word is die feit dat die ANC/SAKP-reqering 'n uitdruklike beleid volg om etnisiteite en kulture te inteqreer. Soos reeds elders aangedui volg hulle 'n program van wetgewing wat integrasie op alle vlakke sport, woongebiede, die werkplaas, nie- regeringsorganisasies verpligtend maak. Dit geskied onder die vaandel van regstellende aksie en bepaal dat die samelewing in sy totaliteit die bevolkingsamestelling op elke terrein moet weerspieel. Afrikanerpogings tot selfbeskikking, vanaf korporatiewe/kulturele vlak tot 'n volkstaat sal dus regstreeks teen hierdie beleid en wetqewinq in moet geskied. SRotsom Opsommend kan qes@ word dat die internasionale reg wel vir die erkenning van selfbeskikking van etniese groepe binne 'n multinasionale staat voorsiening maak, ook vir erkenning van 'n volk se onafhanklikheid en qeografies-staatkundige soewereiniteit. As algemene reel erken die internasionale gemeenskap egter sodaniqe soewereiniteit dikwels slegs eers nadat opstand en afskeiding suksesvol tot 'n voldonge feit deurqevoer is. Die reg tot opstand word egter wel erken. Tog het die internasionale gemeenskap in die geval van Oos-Timor ingemeng (alhoewel ietwat laat) om die bevolking die geleentheid te bied om vir volle onafhanklikheid te stem. vH r 71 beiAoor: "A;., nT,,J" pniqgq,, A21EE,1aAlov mt .A -Augsd Ism oVrtot Ao ç ccOso-07,. n" Ao '.so:filood ;*.b triotl 1oom !..;ori239 c.:%incAoN NolAc4 --1 n' no ploy biolsd -)AilAnNbALJ n pni'n.mo .1-AR\OMA okh abe.loN RG02 .NoNgoSnk ol oNk.rs;W:, run 9jcrv'rpozkni Inw gniwap1ow nmv m5'fpolq n' (alr.f:Jd glov ,3rlf4A-low sib ,oboidsnoow - oAAmlv llm go Nobno boApop t iU cAnmm bnogilqlov aoic5einneNoapni nth 15b 165gsd no oknA6 obnsJlopoN n5v Ishnmr3v c.-;tb ,7,1 go pnilisS'2smnDniA!oved alb ni PnIWOJ9f 2 lo& abnigocoonaAillA ii 3''i '.? eissaAlov n' 1o1 A51v eloLJILIA\ot-Joi;;. 3NogN0A Innnv ;;. norn ni pniwssw no bio!ed ob/oid ;°onz? eAsoN6apoN nomlcEM (215nr)kann'tolni oa, 15b 'iNOW gCOP nsA bnoranonc0 nnv nzv r. n?nnoANo oib p7ino9ANs ';iv Aoo ,Ansm oninsoov oinnoionnAlInm n' w2ih!-,;JA1551n-asils-rpoo!? no binrifAn5rilfno 3 Alov Cl` 5v A -jib noAlo loo' onomopfo loo ioI 2 o!swAib:ielinss-,Now73oaL o:73.knboF2 No .;7yo. clAcricnc72 opnoblov n' 1°1 SovasE7Aun nn !h no br:2c0 :.17›bnn oo' Nolpo blow bnr42cio ps -i cAOoek nnv isver; sib r. nr7,Aansollop oib ,tofl oAb il!nx Alovod. MO r;Trtom ,ricni 43 c5Aov. NiV frf.' 323 Die ontstaan en qeskiedenis van die Volkstaatraad het oletoon dat die ANC/SAKP-reqerinq sterk teen die qedaqte van soewereine of selfs binnelandse selfbeskikking vir die Afrikaner is Die beloftes van die Akkoord van 1994 is eenvoudiq geiqnoreer, hoewel die skrale steun wat selfbeskikking-gerigte politieke partye in die verkiesing van 1999 geniet het, daartoe bygedra het. Die ANC het natuurlik, soo s reeds qemeld, tot die VF se swak vertoninq in 1999 bygedra deur selfbeskikking-inisiatiewe te frustreer. Waarskynlik die qrootste struikelblok in die weg van 'n Afrikaner-volkstaat is die feit dat daar nie 'n geografiese gebied in die land is waar die Afrikaner 'n nnteenseqlike meerderheid vorm nie. Die VSR het vier gebiede ondersoek wat elkeen die potensiaal het om wel 'n volkstaat of deel van 'n volkstaat te word. Die Pretoria/Centurion-gebied is die enigste waar daar redelike groot konsentrasies van Afrikaners woon, hoewel nie so aaneenqeslote soos wat qewens sou wees nie. Die gebied kan hooqstens selfbeskikking op die Brussel- patroon kry. Die ander gebiede het veral twee dinge gemeen: dit sou groot Afrikaner-migrasie daarheen verg en ook omvanqryke Afrikanerkapitaal vir ontwikkelinq. Dit is dus 'n sirkel-probleems om Afrikaners na die gebiede te lok, is werklike ekonomiese ontwikkelinqs en die feit dat daar 'n groot konsentrasie Afrikaners woon, nodiq. Om aan die vereistes te voldoen, moet Afrikaners en Afrikanerkapitaal egter eers op groot skaal daarheen miqreer. Ter slotsom kan qes@ word dat 'n volkstaat wel haalbaar kan wees mits die Afrikaner bereid is om weereens te trek en om een of meer geografiese gebiede dermate deur vestiging te IsNInnlaAfok) s:_b • ,.?inubsiFan no nns7;;aln1, siG 94r?nbsr2 L39I pnilsr3y1-0\0t1A )EL noosp aib pniAAioodlfqa elfs2 .?(D en;;s'iousna nsv bNooAlA ukb nsv aka nugA. E' sfaNla skh fsw ,and pihuovnv nsv ,DniesiA .iov sib ni 9Ntllaq spAslifoci ...!1 -np.ilan OMA (,)(7 .1sd a .ybsm ''(ab g lod ni pninol-fsv Aswa on 7V sib 7ol ,bfumrrl abs*)N c.7)oe oNEJONOUN'i OW9i/hlini — pflAAAI0E3dIffl2 NUFM nnv gsw sib ni AoldfsAimNle oaloo -lp sib AilriVasW soTits -;poso n' sin Nsab lab lis nib ai sAifcennssSno n' NensAk -11A aib N'LEM Ok briL“ Oit) ck Inw AsonNobno obsidob lQiV ZkSd .Cift r ic'v b`YDri':(DbN9OM c' nay 1 ,.:7,sb lo IsalaAlov n' fow mo led Issienslop sib nsols 9E: P± beidso-noiNuIn90\ai'rols,q siG .b -cow el lasAfov a -ssnAi -i;A nay eoiesIlnsoncA loo - p sAifsbsN .1nab W:)Eit,/ 2991A! fl;.:1 enciwsp lnw aooa slofesonsonos c'2 kswooll ,noow -fsaaoN gni>hliAaodIfsF! ansagood nsA boidop skG .okn rissmAp 53 ,!nib cowl falsv Ood obn.k4:g0 in •ie .Nr nooN .si•o I:NOV M9OriN56b c'i t. Ooo-!p uo lib ' ak 11:0 IssJigs:IlonsAiNIA sAyly1,7)vmo obsidop sib in aNensAiNA mo gmsidoNo-,r)1N2 *Flin Ii0/ sib ms apnilsAAiwlno sanimonoAc c.)::EANstf! m0 .pihon ,noow alon skos -lInnanoA fns.:(JsA-tnaAi ..0P., no aNsr'siN":A 10:7;':1 ,nsol3fcv nourNs03I. .ii2 ooNp qo aNuo NasdIsc,1 !:)w larAcIAlov n' lnb gic-sp naA :1 ,7) --; el anseNacw mo ak bioled NonnAkNIA sib (-77::F! N±Asb e:ft,ml9'17; sbsids sesiInNposp -isom !c mc. 324 beset dat dit as Afrikanergebiede kan kwalifiseer. Hy moet sy volkstaat skep. Selfs dan sou dit sterk teenstand van die ANC/SAKP-regerinq kry. 'n Volkstaat kan as 'n lanqtermyn projek beskou word - wat beteken dat die politieke landskap in Suid-Afrika mettertyd wel ten gunste daarvan kan verander -maar dan wel as 'n deel van die oplossinq omdat alle Afrikaners onwaarskynlik na 'n eie gebied sal wil of kan migreer. In hoofsdtuk 11 word vervolgens oorqeqaan tot qevolqtrekkinqs en ook riglyne aan die hand qedoen vir strategic vir Afrikaner-selfbeskikkinq. j.00ffl j Inh nay brik: .„1- anu iib HoiR urb 1 cif)Aa Jr.s:yzAlov ri g ;25 nsA :;. naoAloY ri g pri2 .1op1A(2\0MA gnAohnnl oib i)&)-)C jnw b':ow uoAeod Aot.oNci naA nnwinab oj'ennp n91 low bNolS.,3m sAiNIA - biut3 7;W-Jmo pnioeofqo e2b iv loot) n ° I9W rib Nnnn - ifw fso boid ,312 mio n' an Ailm4A0Nawn oNen;:Ailn nnsbop -loo 2noolowlov brow I/ AL2atood N!".V nooboo hnnd ')kb nas Aoo 1DoprolJolovop .gniAAiAeed 11oa. - NonAiNIA _iv 325 HOOFSTUK 11 GEVOLGTREKKXNGS EN RXGLYNE Uit die voorafqaande hoofstukke kan die volgende algemene qevolqtrekkinqs gemaak en riglyne aan die hand qedoen word. 1. Strategie Omdat die Afrikaner polities qesproke staatloos is in die sin dat hy nie meer staatkundige beheer en dus seqqenskap 00r ho mself het nie, is die konvensionele nasionale strateqie nie vir hom van nut nie. Dit is 'n strateqie wat deur die staat uitgewerk en beoefen word. Die Afrikaner moet hom derhalwe tot n volkstrateqie wend. Afrikaners wat ten gunste van korporatiewe/kulturele, territoriale, en/of 'n eie staat is, moet derhalwe 'n plaasvervancier in die plek van 'n eie regering daarstel wat die rol van die staat in strateqievorming en -toepassinq kan vervul. Die strewe na selfbeskikkinq bring hom dus in Op-0p sisie teenoor die staat/regering te staan en toepaslike strategiese opsies moet in berekening gebring word. Die wil van 'n volk is 'n deurslaqqewende faktor in die suksespotensiaal van 'n strateqie. Mobiliserinq van die volkswil, of die kritieke massa soos Cline dit noem, is belangrik en die sielkundige opsie leen hom ook daartoe. Daar kan in die strewe na selfbeskikkinq egter nie gewag word totdat die hele of die meerderheid van die volk daartoe qemotiveer is nie want omstandiqhede en tydsverloop werk verlammend in by gebrek aan aksie. 'n Gemotiveerde en toegeruste kernqroep moet as enjin dien om die iI AUT0CH 3/111.2-7!12 ;13 Fla1IA:z1351TELIO .v Gib .'s;' 017)r. ehnoi.40. 1•loov ukb S=:; sib •E.sr, anyok - ; Fit; 1517,1TV7F? 5prik coipods -lt o ;sr1n !z.2r07.woa, eut n Icsdc-)d opibritoSe 130!A skn \T! Sb lz slnoiann sk5 el ,eln lt,Dd LEsemori zirA,) eipoSp2 n' e1C1 cn Jun ns,v MC741 v (.3!r1 elA7 .bNOW no .l000d no ANousOlu ei9sz''FN:;eAlov !1' Jo S ow;orl'fs:, s'i)1;:::JA\swoilslogloA 05V c31E7,1Up 0 ,1;0. 11.* swiorileb q ai £3 n' ,31f2oSi:% -v1S Jow IsSEINL'ob fpnl-fsper: n' nov J.11) nL NspnL,v;sv .24 ktnieeogool— ne :.nimlovoIes16-rla ol) nr,v .1k ei.'5 mod qnild pnkAAlAesd'i. ,!:az.? nsct2 GI ilnknos-reS;;;72 G:5 I: "1':; 7.!1Sk -.:0s7 pnlneAd ni eni.y2qc c1.7so.I;,%Srl • nk. Tnsw,:700.7.1L-insb n' Alov n nwv rhv Jib enit:D eooe cc cr•ib Aoo mon rn n.cqo ;pH)nuAln.'i.„: (Aib cmAlNpn:::Yo o -- olyn ii. 13. LO nkb nk o sEipr: rc.o .1!;.:d7:_kbnoJ;:mlo ozn ni '7 1 , ($10 flE3 r“: 3 26 selfbeskikkingstrewe prakties an aktief aan te durf. Dit is op sigself 'n metode van mobiliserinq. Strategie is nie moontlik sonder 'n waardebepaling van beskikbare middehe en vermod.ns nie. Strategie is ook die kuns om die beskikbare middele met optimale effek aan te wend ter verwesenlikinq van die doelstellinqs. Strategie bestryk 'n bree kennisveld, maar dit gaan nie om die kennis per se nie, maar om die aanwending daarvan om die nodige dwang op die opponent toe te pas. 'n Voorvereiste vir strategie is die duidelike identifisering van die doelstellinqs wat bereik wil word. 2. Volk Getalleqewys is die Afrikaner 'n klein volkie, volqens beskikbare statistiek slegs sowat 3 100 000. Hy is tans weer, soos dikwels in die verlede in tye van krisis, ernstig verdeel. Daar kan egter nie twyfel bestaan dat die meerderheid hulleself as 'n volk beskou nie, al was en is die volksbewussyn nie altyd ewe sterk nie. Sy wording, sy qeskiedenis, sy taal en kultuur plaas hom apart van die ander volksgroepe in die land, ook van die Engelssprekende gemeenskap wat hulleself slegs in 'n baie beperkte mate as 'n volk qesien het. En les bes, herhaalde pogings om hom met die Enqelse volkskultuur te integreer, het op die rotse van sy verbete weerstand skipbreuk qely. Terselfdertyd is dit duidelik dat die Afrikaner homself vandag in 'n bele6rde posisie bevind. Dit is belangrik dat die aanduidings daar is dat die meerderheid Afrikaners wel die gedagte van selfbeskikking in een or ander vorm koester, j, uniffsgsJsb -inr.:4, r - ;sbnix: oxr EA, poLit .sin ns cp:IcLtbm r,nov; sl c--7n6:Akd 2:sh nny on'AY.nycv tcp Ns,nm ,bKovsinnsA n' .A40d fnc nne':nb nnibnownr,(? "1".)5M ,s;:n z7.1 z2nNs. ot cii soJ emsnoc7o go pnr,:,) F):.; ■ c, op sAxisimh sib sibm/;s1Ji2 V 4-742.Y)79VNLIO'\. , ri L ci) liW 1SW 1-51&4 .R enspf.ov rrks,JA rag -ens .AiNIA sib L?ywopofir,Cn::-. y.1.1 .000 COI E iwoc epola cr:sd -.4Rod fr. pi.'_:1 ,--212.i/ nay ovI ni sbolNov sib ni :..is!dAib zlocz-i ,.-;c3c)w sib jnb nissJ7,,nd dew .:: yin NsJnn ncol -10->rXt ..;:cM: .)ib ;,ii no aow in cnin pJoAJ2ed Alov o' v?r,-. IP:lowYvti b2n0-mb-“.)Dm o kn :47:0:4 Z2 bw:Is oio nsv ;..;;3cin -/uuJikEl no cib ni-Bv Oth ni sg ,2;o-;7zniYJ:v r. _Arm sJA -leggAl sind n' ri Iri gAr,?rso Jm mod mo cb I c o,2d nD .jod nyv Oi C") .70 or 'ioo%ps:ni 7JS z:nta 1.i .;oNr3:Zod ci kvoi7-kEi-acq cbb:4)Xsd f7' di Isv; b,:Trr‘lotNsail z.1) 13r,17) •1.) N11, ciF;7) 7:YV - :1E 327 al is dit nie in die 1999-verkiesingsuitslae weerspieel nie. 'n Ernstige bedreiging vir die Afrikaner se voortbestaan as volk, I@ egter in eie midde, naamlik die skrale bevolkinqsaanwas wat sy getalle erg verminder. As die tendens voortduur, sal hy effektief self-volksmoord pleeq. Aksies om die volk tot grater bewustheid en ook tot grater gesinne te motiveer en ook om hom ekonomies te herbemaqtiq behoort dus deel van die strateqie te wees. 3. Vorms en voorbeelde van selfbeskikking a) Korporatiewe/kulturele selfbeskikking. Soos reeds op qewys word in Afrikanerverband 'n onderskeid tussen korporatiewe en kulturele selfbeskikking qetref. Daar bestaan 'n verskeidenheid Afrikaanse kultuurorqanisasies, oftewel korpusse, byvoorbeeld die Afrikanerband, die FAK, ATKV, AVSTIG en dies meer. Indien een of 'n saamqesnoerde qroep van hierdie orqanisasies sigself as 'n Afrikanerraad daar sou stel sou dit korporatiewe selfbeskikkinq beteken. So 'n raad sou dan van bo af ondertoe op provinsiale en plaaslike vlakke kultuurrade of soortqelyke strukture daarstel. Die probleem is dat so 'n hoofraad baie onwaarskynklik verteenwoordiqend van die Afrikanergemeenskap in sy geheel sou wees. Hulle gesamentlike ledetal sou maar 'n klein deeltjie van die Afrikanervolk uitmaak. In die geval van kulturele selfbeskikkinq word op plaaslike vlak begin met die stigtinq van rade. Sodoende word van cinder af boontoe gewerk en Afrikanergemeenskappe is van meet af betrokke. Dit sou ook die daarstelling van p n Afrikaner-kieserslys meebring wat beteken dat die kultuurrade nib . ,sr,Ai-rIA sib liv nnipis'ibsd sA, ,sbbiffi sis _nnbnn eA 7,1r3 vu ;7f- 1r)527riAlovnd b -“Joal:?Alov-Iise yA , ,I1Jutrw *o:j- PiS3 *I:0";1 :110V ;A:2 MO r?9!CAn 11;: A00 nnni ,-!sp .290W cans):s”t2 nrsy !scb prakAlftAisedllso alzy Thffssf-mc.A, nn E.:[;)10V FA1 :jrni F":";00 41;12 :111 Ai.3sd/Ka 3 -kouS'IR-W\ot-s3 in% 011 -10; 3 ns -3wsizPoirioA nufr b n' bnocNov .IsnoAsA .s-rie;e? biorInnb,ksAi,-r4nv n' (15! -A-esd 7yib h((.390No.71vvd Lows:;. 'eo 29;:2Feknomul nDs nn:tnY, ofih ,WITA 0-;no61 ,L7InA;: -In sibNnid msy (4s7a. sbonz2se 19:M uoz1 vn:sb- no . H'fcj: r nov !JoE-? bo,7N n o2 sbr.v:1 -.iu“AJA 3AALfy nT sisinvo7o n m0.95.coNc (:)“1 .Y.Jc ,!nob qinE-Jsr,:sF-7.woA21';'A ray t.;nnf:bl000nsnS-Inv LWN.? fnz'imbs)! sAWncamoor:T gfILIH .asnur !norip \ts. ni >irtr ct AXoy-iQnallA sib niw ri CIO !jy:HAAesdoc, nrsy Irsys);? rIth ; sltn-JboE! csbrvl noy 7fml nipsG 1;i 'y ns 7 .ncA;n0 i -usv Aoo :;. %C • .;_-; • z;. F.A.) 7rf.-A,; ,1-fdc.m 328 vanaf plaaslike, deur provinsiale of streeksvlak tot by 'n nasionale Afrikanerraad verkose of minstens verteenwoordibend is. Sodanige kieserslys sou saamqestel word deurdat mense wat hulle met die Afrikaner en gegewe Afrikanerwaardes en - strewes vereenselwiq, aansoek om opname in die lys doen. 'n Aantal afleidings kan uit die voorbeelde van korporatiewe/kulturele selfbeskikking gemaak word, naamlikg Dit kan as alternatief dien in gevalle waar qebiedsqeqronde selfbeskikking vir homogene bevolkinqsqroepe vanwee bevolkinqsverspreidinq nie moontlik is nie. Dit kan ook aanvullend tot gebiedsgegronde selfbeskikking wees. Korporatiewe selfbeskikking vereis dat die sentrale owerheid afstand doen van bepaalde beskikkingsmagte ten qunste van etniese/kulturele bevolkinqsqroepe. Die betrokke qroepe verkry dan beskikkinqsreq oor bepaalde eie sake, soos taal, godsdiens, kultuur, tradisionele regering, persoonlike outonomie en soortqelyke identiteitsgebonde aangeleenthede. Sodanige magte moet grondwetlik verskans wees. Die toeqeseqde magte moet in alle gevalle binne die raamwerk van die sentrale qrondwetlike bepalings uitgeoefen word. Hierdie reqte is op al die lede wat hulle by 'n qroep skaar, van toepassing, ongeaq waar hulle woon. Hulle kan, net soos die homogene inwoners van 'n geografiese qebied, strukture daarstel en verteenwoordiqers kies wat die beslissingsmagte namens hulle kan uitoefen. Onderlinge verdraagsaamheid en welwillendheid tussen qroepe is noodsaaklik vir korporatiewe selfbeskikking om te kan slaaq. bnepiboo.:Josv 'ff7. sao*Isv 9PriTM bi:Jeb blow 1..bepra7,2 morl, ::07neho2 e":.1 ---(5ellle:1E-Ak:N'■ A owe7:,p ,..J? r. noob ev. 1 kb nioffir-inqo mo &. -D2n5n ehF.sedNoov oth nEA ;1 . !mr:en le&imez, 9niAAI—ladAsa nk nsth ee <7., nA J. 1:(1 Ikv TAIAAkAersileo - 14 i ::11flnoo e2n peow cyliAAiAasdliee sbncyfr,?eeabidep Lkort eib pniA ;liAaerfl!eLl. 4W9k c'c' ne -J. e„--;- id13mapniAAiAasa. shl3mqed nvt bon;ka"o's siO .ecisoNanioved efo'rWlmA\seninle twv es. s MIDIEW7,q9e NO0 w-) 1con ec.4 neb vNANev ,qniNspol eYenuzbzIS' ,Nuu2Ax.! g a, T;s2.7,aboi-) . LY..,)dlneee7anee obnodepazilnebi of.rItNooc nn o.knono .Eoew 2rle .dv 2,DOM Cr;,• sib (Jtl -Ad silt:NT:10 i Ir n. zoo41 errinm q/AT PeniY5q ,A vd J5W sboi e:kb !P, go e ;.p. . c)N : , en ,floc-; -Inew pv,eno ,pri?Fgeol . e,,,2 seNposp- fib O's1c:410Wt1i 7-:710iOfi ,oiA C=7,;.r.7%:::iOWNS:FA—CJV n faNriE .nso;;'ALI s.kiLA 2n3c,n;1 b±oslbno.Z I iwc ne biorimnnepaL,nh-!cay er,iniNs:„1:111 mo awqi;;;:logNo Nkv E: 329 * Lidmaatskap van groepe en deelname aan strukture moet vrywillig wees, qeqrond op indiwiduele identifikasie met die qroep. Eie kieserslyste of registers kan daargestel word om lidmaatskap van die groep te omwens en verkiesing van verteenwoordiqers asook geldigheid van aansprake Op groepsregte te fasiliteer. In Suid-Afrika woon swartmense buite hulle tradisionele landelike gebiede en veral die verstedelikte swartmense etnies deurmekaar, hoewel tog soms saamgetrek in wat in Brussel Gewestes genoem word. Afrikaners is veral grootlik s verspreid, daar is selfs min indien enige stedelike woonbuurtes waar hulle etnies-gekonsentreerd saamqetrek is, behalwe in sommiqe Pretoria/Centurion-qebiede. Korporatiewe en/of kulturele selfbeskikking kan dus 'n metode wees om aan die onderskeie volksqroepe die reg, qeleentheid en strukture te bied om oo r hulle eie kultuurbelange te beskik. Kultuurrade en/of buurtrade/gemeenskapsrade kan as die nodige strukture dien. Die behoefte daartoe bestaan by die skrywe hiervan veral by sommiqe Afrikaners. Dit is egter nie uitqesluit nie dat dit as reaksie op die ANC/SAKP-beleid van saamdwinging by 'n qroterwordende persentasie Afrikaners en selfs ook by ander volksqroepe sal ontstaan. Daar is Afrikaners wie se behoefte aan selfbeskikking binne 'n qrondwetlike bedeling wat vir interne territoriale selfbeskikking voorsiening maak, bevredig sal kan word. b) Interne territorials selfbeskikking. Daar is nie 'n algemeen geldende formule om etniese aspirasies vir selfbeskikking te hanteer en akkommodeer nie. Die ,z;j:c1LO'Lrti-Jr.i QO ,f1;1'0. to odeN.(1.a.oiA ok7:1 no F.:nr.D-Fmto nE,y gr,v biorigiblop Aooar., P -13rV)NOQWW-Y7171V On ; C) 0 c)17.) " offuri slimd m.onoW;Nr,wa olAiiobolelov ofr.h Is'isv no ob , -) frop jnw ni AoNJopma amoe fow , : ofi k -13nAsm -lu<.lb o-renn'AA -IiA .bNow alonop ac:3;13724 ,FAA Jp in kbi r. .Em ic ai -1nnb 7 21.. :AolJopmsee b-sosv Snoano:13p-eoinJo- 9UMVI 2c1!;r6r1 .oboidoz2-noiNulno3 e.r:ci c' c:': fit eub f7n1 slo';u1IAJA lo\no o17, ai:IngNoA oib ocioc,-spaAlov O0 -1.9;74-:0 nbs mo anow jr iirf 110 no t171 \11 0 obs -viuLvi'lm): cAlAasd oJ i 1b si;JSArfle opthon oib nil obnwgnAenoomop\ --Iumd nrInJe:Id mo7±bnb j5b . ;01pc,-) Li zkia oko;:= ,J 211 jib AcoaLr.o,:-.2 no aNnni.l'flA sbnob"lowNoJow mrDo'crli.c.A/ 9iVY Er19;117AiN'sfA Itsw oloted !na pibc.x-Iv17:d pn.knuia7cciv • ;:in a tU thk 2 crvionT: xqEE Oirifi;177 no no Nyi ,as.jnLck -..'ais7id•-• • 330 verskillende yolks- en kultuurciroepe van Belqie Cook maar onlangs) en Switserland, byvoorbeeld, is patrioties-lojaal aan die gemeenskaplike vaderland. Skikking kon dus deur vreedsame bedinging bereik word. Daarenteen kan net algehele onafhanklikheid die Tamils van Sri Lanka, die Palestyne en die Turks-Cipriote tevrede stel en het elkeen 'n qeskiedenis van geweld. Die Quebecois sou waarskynlik minstens aanvanklik met volwaardiqe konfederale status tevrede wees en hulle beding wel langs qrondwetlike weg. In Afrika, kontinent van leqio etnisiteite, spruit die botsings, deurgaans gewelddadig, hoofsaaklik uit die afdwing van mag deur 'n diktator of oorheersinq deur 'n stam of etniese ciroep, en weerstand daarteen. Slegs in sommiqe gevalle soos die Ibo's van Nigerie, die Republiek van Somalie, Katanga in die destydse Belgiese Kongo en die Eritreers is of was daar 'n duidelike aandrang op afskeiding en algehele soewereiniteit. 'n Praqmatiese benadering wat met die eie omstandighede en kulture van elkeen rekening hou en waar die oplossinq van korporatiewe selfbeskikkinq tot afskeiding wissel, lyk na die aanciewese benaderinq. Oor die algemeen kan ges@ word dat stabiliteit en vrede deur die akkommoderinq van etniese aspirasies bevorder word, terwyl onderdrukkinq daarvan feitlik deurgaans tot geweld lei. Die feit is vir Suid-Afrika van belanq. Die geweld in KwaZulu/Natal (deels tussen Zoeloes onderling, maar met 'n sterk Xhosa-infiltrasie) is reeds 'n manifestasie van qewelddadiqe onderdrukkinq en weerstand. Dit gebeur ten spyte daarvan dat die provinsie deur die IVP (hoewel in koalisie met die ANC/SAKP) regeer word. Die moontlikheid kan nie buite rekeninq gelaat word dat ander •fk .,sp Cisv . 1. . 1c, r,?; .:1•Alk-A8 ,:4-4obsv AXi.3 fonopfs jor ncAssie Airosiod pn.kp:1L:L)d omsr_lbow no .-••12.o1;,I1 oib nsv r' no71A7i) no z- nc.)7.kenkm uoe (-2:toDodur3 asou sboNvol nr,v ,s,Ak ,f4A nT wo:;?flono -is anImeb „7:pnieJcd nkb J.:Lrfne c oz.eino okP•l " psm nsv pniwb1. 5 oTh ,p::bc,bhlow;p no ,cs-1.7.1 Beoin -J. s lo q pnkR':ond7oo eooe np.i.mmoe ni D cD cc,c, bnszke:ov ni f_1,2nssA ,6kfsm.A73 nizv Aoi!cluge oib ,oiNopiA nu,v - ;ssb lo el oib no w2noA oz2niPio c.obv.S.,2ob cv.) pri;:boAlis no 7:Infibr.:72,s c2;kub ohmlgibnaJemo olo oih "Jnia pni -lobsnod oesnpr.;-: .9 n' ; O .(CI oib IsoW no uod izninoAo'f noofl.U.) nsv NWI;! nD un ,LoEaiw pni:A;1.kAalor mwoom-r•-)A b-; :•=w nsA ;-momor:As 't'0 ,pn,k .lobsrod D , 'S1;71%. 0 n:A/ iniNobommAAs 9.0' ; ' jn h oh ,m rr') .vi; ,.;h Dni:.!Ali%bNno "`i Strl V TA b:ow7xi? !,t- I's!)1\! , 1;0.7.7A ni15,7'2G cLU onrf.nn ex (c-)..el.k .i. nk-;:zpoMg Aluta r' "om (L-I M q r;f7.7 C riry n;:o:Aaokfitzl c-.3c2n;:w2 -,N1 Oki) Cist nr,v'faz)rb :;scp 331 swart volksgroepe soos die Venda en die Tswana mettertyd ook sterker op selfbeskikking sal aandring nie. Owerheidsweerstand Die afdwing en selfs gewelddadiqe handhawing van 'n eenheidstaat as metode van nasiebou het meesal toenemende en selfs gewelddadiqe weerstand tot qevolg. Tog bly regerings ten spyte van etniese botsings en opstande, daaraan vasklou. Dit toon hoe onwilliq heersende regerings oor state met pluralistiese bevolkings is om erkenning aan die verskillende yolks- en kultuurqroepe se strewe na selfbeskikking te gee. Veral in Afrika word sulke strewes met geweld onderdruk. Selfs as een volksgroep se bewind deur 'n staatsgreep deur 'n ander etniese groep oorgeneem word, duur die qewelddadige handhawing van die nasiestaat voort. Vir Suid-Afrika met sy heterogene bevolkingsamestelling is dit belangrik om kennis daarvan te neem dat nasiebouprogramme wat die afwatering van eie identiteite veronderstel - teenproduktief is Miskenning van volksgroepe se selfbeskikkingstrewes lei tot geweld. Trouens, hoe erger die onderdrukking, hoe meer verbete word die verset. Deel van die Afrikaner se strateqie kan wel wees om die Suid- Afrikaanse regering daarvan te probeer oortuiq. Sesessie Sesessie is 'n opdraande pad en gaan sel de sonder bloedige stryd gepaard, soos die voorbeelde van Bangladesh, Oos-Timor en Eritrea aantoon. Dit het ook nie veel kans om te slaag sonder invloedryke buitelandse steun nie. Terselfdertyd wys dit ook dat volksqroepe wat voel dat hulle verontreq, verdruk en ekonomies uitgebuit word, dikwels • oin 1,AS lEa -toAiot:? (tonl2NnuTEuNcw9 (D qinwffinzil oukhs!:;bloweb a'?T. , ) co o'cinnmnnoo:r; foaoo:p :kEri LrYisEn ,rEovon bnsli .:Ncow opAlrbj: . 71 nr,olss'73 2 sbnrIzqo no agnkaod QI1ZO nry ozINcla iv::; m 24 ; 1011:4 NspoN obnon .lorl n.z:fij;wrio coA nss pn.EnnoNo mo a!: ooniAlovod .2ng pniAA.kAeocIM ,,e sn owaNa oa oqooN . 2Nmu±fix.,! NS -,77A lo‘. ,Au':bNobno blowop 1 ,a3'a aswoN Ja- sA:Lja bNow nAkNIA mob 74 ,DoNps1 r' mob bn±wod ca amcNgT2AIov rt ,:..cibt,bbloor.30 colt) 'WC.) 2 bNow msonopNoo goolb Nohrw, .1 .foov Isses,kzn oib nsv 1:];WsrV7,nEn Ito:I'aomsooniAioved ono7loNn&od S, nm A.i. 7M-b:k1J2 NW moon nsvIssb LInnoA f;lo z";ib ai oio nsv dire — CUYIWY17:0NOLICJeFCL 1p2:l by nsv bn?;:noAaiil oei - 0. ,a(v_AJoNT JC o. oc..1 oib mo ecx.,;(4 YeDw okr.o J'EN7. oe omS. Noo 4 1;- virE4sb oloar,=3 oiqno fer,n bsqCflEJU ' n.s.F?2. ,7a7:- P nr,v .Zonv 9sn Aoo J'77r' j(7. .noolncio) no r H-‘, oqgo -: ,)a:rov ch!t7)0 Z7 -1 '3,2;!.f,-..no: . 7 no ANr;SV o7:;Jh 332 bereid is om die wapen teen die staat op te neem en dat die lede van daardie volk bereid is om die hoogste prys vir vryheid te betaal. Ten spyte van die volkereqtelike erkenning wat aan selfbeskikking verleen word, is sentrale regerings selde bereid om dit sonder stryd toe te staan. Sommige internasionale organisasies bely wel die reg van selfbeskikking en selfs soewereiniteit, maar was in die verlede in die praktyk nie baie genet?: om hulle steun aan 'n spesifieke geval te verleen nie. Die gebeure in Kosowo en Oos-Timor kan aandui dat daar in hierdie opsiq n klimaatsverandering begin plaasvind, dat die internasionale gemeenskap soms wel bereid is om ten gunste van yn volk of volksqroep wat om meerdere of mindere selfbeskikking stryd voer, in te menq. Internasionale voorbeelde wys egter ook dat die eenheidstaat neig om te verbrokkel namate die sentrale owerheid nie die nodiqe uitlewinqsmoontlikhede vir volksgroepe voorsien nie. Hoe minder voorsiening vir selfbeskikking gemaak word, hoe groter die prys wat uiteindelik vir die poging om die sogenaamde nasiestaat in stand te hou, betaal moet word. Weerstand en opstand teen die sentrale owerheid laai op in verhouding tot die mate waarin dwang tot integrasie op die aparte etniese groepe toeqepas word. Die Afrikaner kan hom dus daarop voorberei dat ook sy strewe na selfbeskikking soortgelyke weerstand sal ondervind. n42.Jqw mo !-.1 is -fsd ..; p;; b‘konv •kt 7inv styg.E2 cisT bNfw aimoc.; s J. so sib NV>SM ns r' V.E5 nuGl& slitx1 mo OflDp ei;, d '.in Plb 111.i owoe ,3A ni QNU9JSri pia or.111v ol ;ovsp Jr3b iibr,ic cvz.A 'Llnoln1sIn.. Pit) :krib ,raniveor,i(7 nipsd n nrw pF.:nup mo al bislod low amoa prk:Ni .;!ec ,d14.se (•risbnlm Ii s'isbNosm mo .701q1fl ni 0N,iov Snip Ada.) -1sJps) 2t01 rb130d100V slc,nolz2ars‘ini sib sOr,mti,n of t;io uisn qbsdAll;inorm3gniwoljiv sp:t:bon sib t- ciH .sin :;LI/a -toov sib b1. AL3Merl cn cbmr.enns7o0 nA. mo p7llp:ng sib . !::y bnr,z:, z17go nn bnrAelpsW .b Now i3E4ed cci pnthuoll -:sv r; .k go sooln 02b go .h7ow 6. 5D :F.oNechoov go.) =7L;t MO11 mIA 11q3-11. pia 333 Waardes Nasiewordinq kan net moontlik wees waar die onderskeie qroepe voldoende gemeenskaplike waardes of die persepsie hieroor het om met mekaar te integreer. Die geskiedenis het getoon dat dit misluk as 'n doelgerigte staatsbeleid, byvoorbeeld in die Sowjetunie, Joego-Slawie, Ethiopie en Soedan. In al hierdie state het die verskillende volksgroepe waardegewys selfs meer gemeenskaplik gehad as die Afrikaner en die Afrikaan. In Suid-Afrika is daar 'n waardekloof tussen die Westers-georienteerde blanke Afrikaner en die swart Afrikaanmeerderheid wat nie versoenbaar lyk nie. Een van die twee sal sy identiteit moet prysqee en opqaan in die ander. So iets het selfs in die geval van die Skotte, Engelse en Walliesers nie gebeur nie. Die Afrikanervolk kan nie deel word van 'n nuwe nasie met waardes wat so onversoenbaar anders is sonder om sy identiteit en eie waardes prys te gee nie. Dit wil natuurlik sgmits 'n opkomende geslaq Afrikanerjeug as produkte van die nuwe onderwysstelsel, s6 geindoktrineer word met die nuwe Suid-Afrika se simbole, ens. dat hulle die "een nasie-pad" gaan bewandel. Wat van groot belang is, is die persepsie dat dit onversoenbaar is Emosie en qeloof is net sulke potente kragte as rede en rasionale loqika. Die weg na vrede en harmonie in Suid-Afrika skyn dus eerder op die weg van naasbestaan, dus selfbeskikking, as qedwonge integrasie te Berosp op die how's Die howe, oftewel beroep op die req, bied 'n belangrike 37.1b -IssW J -- ;12ye:: iIL IEWvJ Cc.OLW 1;:lJ:Jm n1': F-3ih sboonbi-4v-c'xiso-f;J fl.JbiL 3C3 .1soNni First -1E.1Aom lum CC' S7L11 06 71000 ;i•-1 ,u,irLst.wP sib ri,k ob.o SEJz. rT .n!7,bnc:fl Pit-) an bL, fla: n' (IX nj'6 91'10 "°,9 s::Inrad 3 .s :J1 Ayl -InnOnsoelPv oibik ncill(1..:; no '71 7..;n":WW1 In Inn3 o':4 sib T-qh ni 1cS•nt--; '6:? firyl -ft:7.)do 310 dlc)ailIEW -1.sn9oa -favno oa ;tbw J'FIM oxjr 0t Jf3 n nbv 2F.T. aylq 7s.)3NE,sw pis:, no ;flo:V. $0mbi (1flo 1c)::4noa ci •,;(:,bno sbnsimoAao ii im Ht.) ;:•1:0 uwuf! bk6 rw p:Jok,7cmi7,1N1r. pa s-amn sib .:'pra ONeDW rf:A/ ofobnr...,wod r;s3s" • .•:17° 1-.) 1Gb s,kocispLNo ,a1 cho'l F.?c, o:;1.flNA oJnr;focl o o iop rtc) .1;Jb nv40 n.t oknom'riLA qn rflAJ A>liAnual•ic amb nnne. 29dan -Lr t .4 :;,, pry.: oro ca:; oHE,.1pozkn.k f-T,fer C)1 qo cisoNET .0 r° 334 en qeduqte middel om groepreqte binne die bestaande bestel af te dwing, in soverre die Grondwet daarvoor voorsieninq maak. Alhoewel daar kommer oor die onafhanklikheid en doeltreffende funksionerinq van die regbank en die Departement van Justisie bestaan, bly dit steeds aan spesifieke grondwetlike bepalings onderworpe. Trouens, die qebreke/vooroordele in die juridiese stelsel kan op sigself 'n onderwerp vir nasionale en internasionale agitasie wees. Dit moet egter in ag geneem word dat die regte wat die Grondwet in hierdie opsiq bled, by wyse van toelating is en dus nie afdwingbaar is nie. By gebrek aan aandrang daarop en uitoefeninq daarvan, verval sodanige regte in onbruik en verloor hulle qeldigheid. Dit is derhalwe noodsaaklik dat die Afrikaner hierdie regte langs juridiese kanale opeis. Benutting van die qrondwetlike bepalings en toevluq tot die howe, kan egter nie die taak van enkelinge wees nie. 'n Oorkoepelende organisasie is nodiq wat befondsing, moniterinq, regsadvies en instelling van litigasie kan beheer, koordineer en befonds. 6. Kultuur Kultuur, identiteit en waardes is so intiem verbonde by 'n yolk, ook by die Afrikaner soos uit die werke van verskeie skrywers blyk, dat kultuurbehoud aan oorlewinq en kultuurverlies aan uitwissing gelyk gestel kan word. Vir die Afrikaner is selfbeskikking sinoniem met oorlewinq en derhalwe onafskeidbaar met kultuurhandhawing. Terselfdertyd bied kultuur, gesien as verteenwoordiqend van die hele spektrum van geestelike en materiele • i ;1;1 , .. - 1*3,iiri -1 - Uv-:. ;.:. ...kiL4.) in :) .- ovoe ri ;r ;b no hiorlAii . E.,11nr-4 oib 'roc) -IommoA 'Gob L,Avu'.:Alt-1 OD ;rcdpi cb nov pn!:';ooioAnn't (-*Jr:i.s .,i,':1 Sib \.:, ,nr3sleou (opklaLit nov Inssz,c(..)(.3 ,e;- suo .11- .snNow .mbnci eioniir. '..)11:lswhnoo o -Anc, po .-Ao7kc? oib ni (“sb';o;covV.Do-fd , .0 j) o18nc,.ioznislni no of,Ei:lon cr:owobno kIS cJb low srioNoih lab 0 .';nw tiv:oncop no ri ./o4. 0e loon', M1. ei plLloleol ncv ,t;id :ago c±ri ni lsubne:. -1E1 13 cioNno nf,*, -.n&7,);:?. ai 'ioodoniwbis eLi ni s/ps'i fo.vcw ,n6v -lokth 71:J, 1 ,Lb wloriNsb liU .b:.erlpihfsp olfmn cAqo slon; arod o:..iflowbnoNg s:Th NI7A1 n' oin e•ow spnifoAnq nov Art ib oArc “JWOK low gibon ei siaoanE,plo obr!scloo4'sf70 nrw gni!Eolari F-?sivbsew:ri. onic“,.)linom n ...v.,:onihooA ,Juulff..0) .a msin oo Cr:V ED'ASW EZ.ItO; ';91- "" •oo ,A!cA, buDdod .lum;';!LtA obNrw 1f2aog. Ap -.270"31.'100 al .1(7r:f3: .F3niworrinolINLJA r9ioop ctuLlILIA nr. nE.v S-DiW 335 volksbedrywiqheid, ook 'n strategiese middel of instrument om selfbeskikking binne die gemeenskaplike Suid-Afrika af te dwing en te handhaaf. Dit bied teenvoeter vir akkulturasie. Om kultuur doeltreffend as 'n strategiese middel aan te wend, verg eerstens die definierinq van kultuur op die wydste moontlike wyse, bv. onderwys, ens., soos tevore aanqedui. Dit verg daarby die skepping van interaksion@re kultuurrade op plaaslike, provinsiale en nasionale vlak. Hierdie rade moet aanpas by die betrokke gemeenskappe se omstandiqhede en behoeftes. Soepelheid in teenstellinq met rigiditeit is derhalwe 'n vereiste. Dit is hooqs onwaarskynlik dat die daarstelling en veral funksionerinq van Afrikanerkultuurrade sonder teenstand sal kan qeskied. Dit druis trouens in teen die beleid van nasiebou. Soos op ander terreine van selfbeskikking sal 'n mate en vorm van dwang uitqeoefen moet word. 'n Beproefde metode is om die owerheid met voldonqe feite en strukture te konfronteer. Waar so 'n minderheidsqroep wel enkele verteenwoordiqers in die parlement het, wend die owerheid hom dan noodqedwonqe tot hulle as kontak-instansies met die qroep. 7. Sienundige opsie Sielkundige beinvloedinq is 'n belangrike strategiese middel ter bereiking van gestelde doelwitte, naamlik selfbeskikking van 'n minderheids-volksqroep binne 'n meerderheids-samelewinq. Die sielkundige aanslag is nie tot die opponent beperk Tho EsAi-ttiA-bsE osb nc-J nc's !obb.km r cibnoo'fl!ool?iizi1 mCi oILvw oib qo n6v ofrb flrJJFGLp'iov .subacomis e000 ,oeno ,ebno ,vd ,7JPVt,J CI' o3Emnz?. 1t.r4 nsv prcic=5:17: o:() Nzd -Ivi7b obc,N o)-ffai:H slanokesn nc) oinAaivo ,sq no oquzAen9amop cAAoN:lcd o:kb yd f 11.91ibiri'Y Ion n' ne.-4 nn!AfoIarni,1 oth Inb A?InAeNnwno El?o.-71d ..:.2nsIan•s* -vabnoo obs -vimiIf)JAn::!j:-OM bir.--)Zod 9.kh ni Z''LJNb 12.0 ' dniA:11,?Aaocit c nnv -lobnE go n.7,) ,DO2L ;')ostAl nzv nlov nr,) na Tonobicw Ion) h iir cwt :b low :.;o7DNREt,u1. . 1o5rin n' oe by.owo • cii zia7).kblc,owr:sonv CIE) :;o1 c.;nb Diego cE)itn;LAIni2 cV sAiNr)sii7,fsd pi pnkbc!:_iivn?!emi c stID:;Iesp nnv n .td nsow.421:iov-L!biori/cbn±m A -r7;cc71 ok.n efr psf7no, apSbnuAlo.i.e 336 nie. Ook die bree andersvolkiqe groepe en die eie volksgenote word in die visier gebring. Dit is daarop gerig om die opponent sielkundig te oorwin deur middel van propaganda en ander aksies. Dit is enersyds regstreeks daarop gemik om die opponent se wil te ondermyn, die bre6 bevolkinq se steun en welwillendheid te wen en die eie se wil, selfvertroue em selfrespek te stimuleer, en ook om die ander qroepe se welwillendheid, vertroue en steun te wen. Strategies is dit 'n langtermyn en volgehoue projek wat die politieke, onderhandelings-, ekonomiese en kulturele terreine bestryk. Die teiken is onder andere die opponent se amptenary en is gerig op oorredinq en akkumulerende effek. Die opponent se tydelike bondqenootskappe met ander lande, maar ook met binnelandse orqanisasies, is een van die belangrike terreine vir sielkundige aksies. Takties spits die sielkundige opsie sig toe op offensiewe wat op 'n spesifieke situasie, omstandigheid of doelwit gerig is en vir die duur van so 'n operasie toegepas word. Konsolidasie van verowerde terreine is belanqrik. Dit geld t.o.v. gedeeltelike of gehele plaaslike outonomie, eie strukture SOOS skole, klinieke en ambulanse, sekuriteitsdienste en enige erkenning t.o.v. selfbeskikking wat van die owerhede deur onderhandelinq of dwang verkry is In die toepassing word van sowel overte as koverte operasies gebruik qemaak. Kovert word bronne van inligting beskerm en ook ander sake waarvan die kennis tot die opponent se voordeel kan wees. Overte operasies is op openbare 337 beinvloedinq qeriq. Geloofwaardiqheid is 'n onontbeerlike element van die sielkundige opsie. Disinformasie het 'n plek, maar moet uiters versigtiq gehanteer word. 'n Enkele stukkie valse propaganda of belofte wat nie naqekom word nie, is genoeq om 'n langdurige poqing om qe100 fwaardiqheid te vestig, te vernietiq. Die sielkundige opsie is besonder qepas vir 'n minderheidsqroep wat teenoor die qetalle-oorwiq van 'n meerderheidsgroep te staan kom, ook in die geval waar eersgenoemde nie net getallegewys klein is nie, maar ook nie oor substansiele finansi6le en ander bronne beskik nie. Dit behaal maksimum effek teen minimale koste en ontlok die minimum vyandige weerstand. Met uitsondering van enkele politieke party-organe en 'n paar klein radiostasies, beskik die Afrikaner tans egter nie oor die media om 'n sielkundige opsie te benut nie. Die Internet reik wel wyd en kan qoed benut word, maar is tot 'n betreklik klein groepie beperk. Die Afrikaner sal dus media moet skep waardeur hy sowel sy eie mense as anderstaliges en veral ook swartmense kan bereik as hy die sielkundige opsie na behore wil benut. Die inliqtingstecinoloqie bied egter ook belangrike moontlikhede. Kooptiewe mstodss Die koOptiewe opsie is besonder geskik vir die Afrikaner, juis omdat hy omrinq van ander volke en gemeenskappe leef, geografies tussen hulle verspreid is en baie qemeenskaplike belange deel. al brib-w:3w':0 ,-)f nvf!i .or,ir»cs ofoAn.7' n' nhlow "0911: i21c.31 L:.. " :'rip ,7)in blow woAown nin j5w o1cJ 'o oJ ,pijenv oJ mo uribq .noinNnv n' 7?ncp ':obnoesd ei ssii- 1LcAfoa ti n' nnv piwNoo-sflE.lop °fib ':oonosJ JEA) invcip sib ni Aoo ,moA nn5Ja clnoNobisrIN sin Aoo No,nn ,oin ci nislA -.,1.yws129,0rwh,Jb u!Jaloc=pons IkC .oin snnold Ns1n5 tie sl6iornn. ofian:74eC:•! NCO oh A.7) !In sjoo:A sl5mirOm n ,:;s0 )!SV.) mumiaA5m ' ns 9nr.:4?No-y1N5q '3A3iJilcq sloAns nriv pni - lybrw)ujim oin -coJpo an;:>1 NonsAii .tAcxbAilene ni±:,AA 155g CY. ,sin J.;ricA szk sfaq,7) spibnmAK , n , 5:..bcp sib Jol ai Ns5m ,b'row ztunc!d boob ns .A (IQ )\R ±. ,2w A!:c;'f jon -;sTh: Emb f5e -;onaAi-r1A ciC f7;)inolg nig n-E= csoif51 ,71En5 asrmom v fowc,F; yri -(Jsb .151w cry:4 npbnl.;foic sib ‘,!.ri e5 ricA !IIi-,!ns;a1 .Y5w7, >oo 1;i7v -fnlps be.d sibolonps*JioniSpilni o!:(7. .Jungd liw nn osbi-Nfeinorm oAp!i5o71 atom Bk , :t1 -, iv AlAc2op -c.:b-ic:::Jd ei oicgo owsizig6oA ,:--•.!:.•vi --aibnE, ni,v ni .voo \! 1 tsbmo ,, J.Jt ,-isn - 1 .,!4'., of: LO n:,:cauJ coilzIno ,Iss1 oisob ,s2nd o-1:Ans-!en,:_:o 338 Die kooptiewe opsie is qeriq op meer of minder duursame alliansies met ander qroepe, situasiegebonde t.o.v. van spesifieke gemeenskaplike belange en doelwitte. Die kooptiewe opsie is ook belangrik omdat dit vir die Afrikaner welwillendheid en agting onder ander qroepe kan skep, juis omdat hy hulle tot aanvaarding van dit wat hy wil as dit wat ook in hulle belang is, oorreed. Die voorvereiste is die omvattendste moontlike inligting t.o.v. van elke situasie, omstandigheid en doelwit, ook oor sowel opponente as werklike en potensible alliansieqenote. Terselfdertyd sluit die sagte opsie nie dwang uit nie, kan dit egter wel waardevolle aanvulling wees. Inligting en kennis as strategiese intelliqensie met die ooq op dwanqopsies is derhalwe net so belangrik soos kennis gerig op alliansievorminq en oorredinq. Ten slotte moet wel daarop gewys word dat gebrek aan inligting en toepaslike kennis rampspoedige qevolqe kan h@. Binne Afrikanerverband het die gebrek aan voorbereidinq, en dus aan inligting en kennis met toepaslike doelwitte en strategie daartoe gelei dat die Nasionale Party/regering in die qrondwetlike onderhandelinqe deur die ANC/SAKP oo rtref is Dit blyk maar te duidelik uit onder meer die geskrifte van Sparks en Waldmeir. S. Rawolusion@re oorlogvoering In die Derde W@reld veral VOrM rewolusion@re oorloqvo erinq en terreur 'n inherente deel van etniese konflik. Terwyl terrorisme en ook rewolusion@re oorloqvoerinq in 339 die verlede altyd bloedig en vernietigend was - en dit steeds is - begin terroriste hulle toenemend tot nie-dodelike metodes wend. Een rede is dat afkeer 9 n vry algemene reaksie van die gemeenskap op fisies-gewelddadige terreur is qrootliks omdat die terroris se slagoffers meer as dikwels onskuldige mense, selfs vroue en kinders is Dit is belangrik, want om die plaaslike en internasionale gemeenskap se simpatie te wen, is 'n noodsaaklike aspek van die etniese insurgent se strategiese doelwitte. Sommige Suid-Amerikaanse groepe het gevind hulle bereik meer deur 'n prominente gyselaar lank aan te hou, maar goed te behandel as om hom om die lewe te bring. Veral qoeie behandeling wen vir hulle welwillendheid. Nie-dodelike wapens en veral die inligtingsrewolusie bied aan die opstandsgroege metodes om hulle vyand met groter veiligheid vir hulleself en hoofsaaklik sonder bloedvergieting selfs oor qroot afstande aan te val en sy strukture buite aksie te stel. Daar is aanduidings dat inligtingstegnologie 'n al groter rol by terreur speel, soos uit die internasionale netwerk van die Afghaanse terreur-baas bin Laden blyk. Terwyl terrorisme miskien in die rigting van minder bloedvergieting beweeg, skakel dit hoegenaamd nie die faktor van intimidasie uit nie. Die doel van terrorisme bly steeds om te intimideer. Met behulp van die inligtingstegnologie kan die terroristegroep egter makliker tot 'n vorm van rewolusionb're oorlogvoering oorskakel en selfs wen, omdat die tegnologiese middele hom opgewasse teen die oormaq van die staat se veiligheidsmagte kan maak. Die stryd kan ook in • bnowrle: , o1 - anemqpIa n -st7.3C. G 1Gb 9119 w47:1 2 x 9p ihr;b 18U UCi cia:,!c:1e=x9F1 alb nu! ;:I ill ;721:) e7;allopnl ao Jig 2 -(abo:. A no OUCINV '5Dc2 , (JEInm oGAeno2mcp ofano.k:,nnIn2 12 9Akgoc>Glq oib ;;TiGc-J sain/a s2b nGv clas s:lignaboon ri nck-, 2Z' aklGoA u2akp902 oa bnivog scisolq aan„,GAilsnA -bitia u,jkmmoE.; 11,m g uorl al naG .AnGI s.)Onn.i.moNci n' ':1J9h F,7,';9V opnild a0 at-)91 sib mo mod no an Isbnr,d7A .b:fsribnoiLiwgaw el!LA NkV now of .ln:Lriad aib In -fsv nu •i2nr3o:_iw u:-Aigabob -nitti lqm bnnyv mo amboon scie1r1;02qo nGG ty..);:e AkIAGGelood N9 ;AY h± - k!. na L7.,v •3;;' nE5 ubnnlc?1,7, loolp JiO7:A11 , ) 7pnthiubnGn 2 1GGU .190u 90 s.kaAn 90.kkal , 1,7)nqc: N),INNjd I':' ologonpn0oti.. S2MElfUli:OA cib nav A .121.409n l:!;J Aygd r2!3n..i n:d npw 9gb =Aib- bneznoor; ,pcowod niv Isob 9ka ,oin lk7.! qib klEIV c16' Mr.7 lo0 %',97:4:)o st": Np9:1 0ik 9io 0Gbmo ,rrAo ,-.2;17)L, no parr - s?.5 rr: ( 1)0 Fv.n2G -v:apcz)nçruic;b1t..) 11 ;-;%1 340 korter duur volvoer word. Terrorisme in sy konvensionele vorm is nie as n Afrikaner-strategie aan te beveel nie. Gewelddadiqheid en bloedvergietinq op onskuldiqe mense en lukrake eiendomsvernietiging is nie werklik in sy aard nie. Daarbenewens is dit ook teenproduktief, wek weersin en weerstand by die bevolkinq in die alqemeen en ook by eie volksqenote. Die publisiteit wat dit vir die saak meebring, regverdig ook nie die aftakeling van binnelandse en buitelandse simpatie wat dit veroorsaak nie. 20. Vonstaat Sommmiqe kenners meen die internasionale reg maak ruim vir die erkenning van selfbeskikking van etniese qroepe binne 'n multinasionale staat voorsieninq, ook vir erkenning van 'n volk se onafhanklikheid en geografies-staatkundiqe soewereiniteit. As alqemene reel erken die internasionale gemeenskap sleqs sodanige soewereiniteit nadat opstand en afskeiding suksesvol tot 'n voldonge feit deurgevoer is Die reg tot opstand teen onderdrukking word egter wel erken. Tog het die internasionale gemeenskap in die geval van Oos-Timor ingemeng om die bevolking die geleentheid te bied om vir volle onafhanklikheid te stem. Die ontstaan en geskiedenis van die Volkstaatraad het getoon dat die ANC/SAKP-reqerinq sterk teen die gedagte van soewereine of selfs binnelandse selfbeskikkinq vir die Afrikaner is Die beloftes van die Akkoord van 1994 is eenvoudiq qeignoreer, hoewel die skrale steun wat selfbeskikking-gerigte politieke partye in die verkiesing van 341 1999 qeniet het, daartoe bygedra het. Waarskynlik die wootste struikelblok in die weg van n Afrikaner-volkstaat is die feit dat daar nie 'n geografiese gebied in die land is waar die Afrikaner 'n onteenseqlike meerderheid vorm nie. Die VSR het vier gebiede ondersoek wat elkeen die potensiaal het om wel 'n volkstaat of deel van 'n volkstaat te word. Die Pretoria/Centurion-gebied is die enigste waar daar redelike groot konsentrasies van Afrikaners woon, hoewel nie so aaneenqeslote soos wat gewens sou wees nie. Die gebied kan uiters selfbeskikking op die Brussel- patroon kry. Die ander gebiede het veral twee dinge qemeen: dit sou groot Afrikaner-migrasie daarheen verg en 0 0 omvanqryke Afrikanerkapitaal vir ontwikkelinq. Dit is dus 'n sirkel-probleem: om Afrikaners na die gebiede te lok, is werklike ekonomiese ontwikkelings en die feit dat daar 'n groot konsentrasie Afrikaners woon, nodiq. Om aan die vereistes te voldoen, moet Afrikaners en Afrikanerkapitaal egter eers op groot skaal daarheen miqreer. Gevolqlik kan qes@ word dat 'n volkstaat wel haalbaar kan wees mits die Afrikaner bereid is om weereens te trek en om een of meer geografiese gebiede dermate deur vestiqinq te beset dat dit as Afrikanerqebiede kan kwalifiseer. Selfs dan sou dit sterk teenstand van die ANC/SAKP-regering kry. 'n Volkstaat kan as 'n langtermyn projek beskou word - wat beteken dat die politieke landskap in Suid-Afrika mettertyd wel ten gunste daarvan kan verander - maar dan wel as 'n deel van die oplossinq omdat alle Afrikaners onwaarskynlik na 'n eie gebied sal wil of kan micireer. Selfbeskikking, korporatief of staatkundig, vereis dat die Afrikaner in 342 bepaalde gebiede konsentreer, in 'n volkstaatqebied of in streke, plattelandse dorpe of stedelike woonbuurte. Sodaniqe gebiede sal stelselmatig moet uitqekoop en deur besetting gevestig word. Gevolqlik kan qes@ word dat 9 n volkstrategie vir Afrikaner-selfbeskikkinq in verskeie vorme en op velerlei terreine wel moontlik is, dat daar 'n verskeidenheid metodes en middele bestaan waarmee hy die nodige dwang op 'n onwilliqe owerheid kan uitoefen. Ten grondslaq van sukses lg egter die volkswil wat hom aanvanklik by 9 n kernqroep kan manifesteer wat as die enjin kan dien om die kritieke massa te aktiveer. AanbevaRings Teen hierdie agtergrond kan 9 n aantal aanbevelings qedoen word en wat ook as 'n samevattende strateqie vir Afrikaner-selfbeskikkinq beskou kan word. Daar moet in ag geneem word dat Afrikanerselfbeskikkinq nie tot 9 n volkstaat beperk is nie. Dit bestryk die hele terrein van die volksbestaan. Op die heel onderste vlak vind ons korporatiewe/kulturele selfbeskikkinq waar die Afrikaner territoriaal so deurmekaar met ander qroepe woon dat sy selfbeskikkinq net op kulturele gebied moontlik is, soos seggenskap oor taal, onderwys, godsdiens, kultuur. Sy selfbeskikkinq oefen hy binne eie organisasies en strukture uit. Op plaaslike en streeksvlak kan hy wel bepaalde inspraak en verteenwoordiqinq op etniese qrondslaq h@. Die volgende stap is groter selfbeskikkinq op plaaslike bestuursvlak, wat veronderstel dat die Afrikaner in sekere 343 gebiede so geografies qekonsentreerd is dat hy 7 n eie bestuursliggaam kan vorm. Hierop volq eie bestuursliqqame op besette streeksvlak en uiteindelik dan binne 7 n volkstaat, wat kan wissel van 'n streeksbestuur tot 'n federale, tot 'n konfederale of volkome soewereine staat. Die volgende word voorgestel as 'n strategie wat ten opsigte van al bogenoemde geld (let wel dat rekenaartegnologie 'n integrale rol in alles speel). Die Afrikaner, synde 'n klein volkie, kan hom nie op getalle beroep nie. Hy kan hom egter wel tot die rekenaartegnologie wend wat in baie praktiese opsigte vir sy qebrek aan getalle kan vergoed, ook ten opsigte van arbeid, want volkseie-arbeid word alqemeen aanvaar as 'n noodsaaklikheid vir die verwesenlikinq van selfbeskikkinq: 'n Inligtingsentrum wat oor 'n gesofistikeerde en groot rekenaar-kompleks beskik, asook die dienste van inligtingdeskundiges. Dit behels die insameling van ALLE inligting wat vir Afrikanerselfbeskikkinq tersaaklik is Benewens omvattende inligting oor die Afrikaner self, sluit dit ook inligting 00r alle owerheidsaksies, -wetgewing en -beleid in wat die Afrikaner kan bevoordeel of benadeel. 'n Strategiese dinkskrum wat hierdie inligting kan verwerk tot strategie op alle terreine. Die inligtingsentrum en dinkskrum Lan ook op aanvraag optree om inligting te verskaf of strategie vir 'n spesifieke probleem uit te werk. 'n Afrikanermanifes. Die ondertekeninq daarvan kwalifiseer jou vir die Afrikaner-kieserslys. Lidmaatskap vereis 344 vereenselwiging met bepaalde Afrikaner- selfbeskikkinqstrewes en -beskouinqe. 4. 'n Afrikaner-ontwikkelinqsfonds. Dit beteken Pn ekonomiese bemagtiqingsaksie om die Afrikaner se ekonomiese belanqe op alle terreine te ondersoek, te bevorder en geleenthede vir benutting aan te dui. 5. ' n Veiligheids-bemagtiqingsaksie. Dit sluit in veiliqheidstrukture en Pn databank t.o.v. alles wat die Afrikaner se veiligheid bedreig of bevorder. Dit behels gebruik van die rekenaarwetenskap vir inligting en ook defensiewe en offensiewe aanwending, ook private sekuriteitsorqanisasies. 'n Juridiese bemagtiqingsaksie. Dit behels omvattende inligting t.o.v. alle wetmewing wat die Afrikaner se posisie raak, regsadvies en reqshulp veral taOnvo toetssake. Dit veronderstel 'n paneel van regskundiges wat hulle dienste vrywillig beskikbaar stel. 'n Onderwys-bemagtiqingsaksie. Dit behels die daarstelling van eie onderwysgeriewe, skole, kolleqes en universiteite, veral met behulp van die mikro-skyfie, d.w.s. afstandsonderriq. Godsdiens-bemagtiqingsaksie. Dit behels Afrikaanse kerke wat volksverbonde is morele en waardebemagtiging. Onderhandelings-aksiegroep wat namens die Afrikaner met ander instansies kan beding. Sielkundiqe aksiegroep, verantwoordelik vir sielkundiqe beinvioeding onder en ten behoewe van Afrikanerbelange. 'n Ontledingsaksie om moontlikhede en bedreigings te analiseer vir gebruik deur die strategiese dinkskrum. 345 'n Territoriale bemagtigingsaksie om gebiedskonsentrasie van die Afrikaner te bevorder en te bevestiq. 'n Volkstaat-bevorderingsaksie wat Afrikaners inspireer, mobiliseer en gebiedsontwikkeling en -besetting bevorder. 'n Buitelandse aksiegroep wat propaganda, ekonomiese en ander geleenthede nagaan en bevorder. 'n Binnelandse aksiegroep wat 'n propaganda-aksie onder eie en ander groepe, in Afrikaans en ander tale voer. 'n Skakelaksie d.m.v. onder meer die web met Afrikaners in die buiteland om hulle Afrikaner-gebonde te hou en hulle kundigheid te benut. 'n Eie rekenaar-vervaardigingsbedryf as 'n langtermyn projek. Dit behels nie net rekenaars nie, maar ook gerekenariseerde instrumente, implemente, huishoudelike en nywerheids-toerusting en selfs wapens. 'n Eie weekblad. Ten spyte van radio, televisie en die Internet bly 'n eie koerant onontbeerlik vir sowel nuus oor wat in volkskringe gebeur as kommentaar wat gebeure in eie perspektief stel. 346 BRONNELYS Abshire, D.M. 1982. Twenty years in the strategic labyrinth. In The Washington Quarterly. Winter 1982. Adams, J. 1999. The next world war. Arrow Books Ltd, Londen. African Charter on human rights and peoples rights. 1981. ANC Freedom Charter. Kliptown 1955. Accord on Afrikaner self-determination between the Freedom Front, the African National Congress and the South African Government/National Party. 23 April 1994. Signed by genl. Constand Viljoen (FF), Mr Thabo Mbeki (ANC) and Mr Roelf Meyer (SA Govt/NP). Afrika-instituut van Suid-Afrika. 2000. Dokumentasie-sentrum en onderhoud Esterhuizen, P. Pretoria. Alen, A. 1990. Belgium: bipolar and centrifugal federalism. Brussel: Ministerie van buitelandse zaken, buitelandse handel en ontwikkelingsamewerking. Alen, A. & Ergec, R. 1994. Het federale na de vierde staatshervorming van 1993. Brussel: Ministerie van buitelandse zaken, buitelandse handel en ontwikkelingsamewerking. Alexander, J. Aangehaal in Aftergood, S. 1995. Monitoring emerging military technologies en A revolution in military affairs. FAS public interest report. Vol 48, nr 1. Januarie/Februarie. Alexander, N. 1996. Linguistic communities in South Africa. Idasa conference on the Commission for the Protection of Cultural, Religious and Linguistic Communities. (Ongepubliseerd.) 347 Al-Manar Television Worldwide Webcast. 1998. Hizbullah: TV summary, 18 Februarie. aR-Quds al-PArabi. 27 November 1996. Afghanistan, Saudi Arabia: editor's journey to meet bin Laden described. Londen. Anderson, B. 1983. Imagined communities: reflections on the origin and spread of nationalism. Verso. Londen. Anoniem (X). 1997. Nederburq-boer vry ná skote op 'diewe'. In Beeld 19 Desember. Anoniem (EX). Psychological warfare. Vertroulike dokument. Ongepubliseerd. Anoniem (XXI). 1988. Terreur en die media. Werkstuk vir departement nasionale strategie, RAU. Ongepubliseerd. Aron, R. 1969. The evolution of modern strategic thought in problems of modern strategy. Deel I. Adelphi Papers no 54. Londen. ArqUilla g J. Ronfeldt, D. Zanini, M. 1999. Networks, netwar and information age terrorism. In The New Terrorism. (red. Jenkins). M. RAND, Washington. Asmal, K. 1996: Christian demagogues and good sense; constitutional background and political imperatives surrounding the commission for the promotion and protection of the rights of cultural, religious and linguistic communities. Idasa conference on the commission for the promotion and protection of cultural, religious and linguistic communities. Ongepubliseerd. Aziz, H. (Pahad) 1991. The power of revolution. Raisa books cc, Durban. Barry, A. et al. 1994. Operations other than war. Aangehaal 348 In Lewer, N. & Schofield, S. 1997. Non-lethal weapons: military strategies and technologies for 21st century conflict. Zed Books, Londen. Beam, L. 1992. Leaderless resistance. In The Seditionist. nr 12. Beaufre, A. 1965. Introduction to strategy. Aangehaal in Du Toit, H de V, 1990. Uittreksels uit werke van verskillende skrywers oor die aard en wese van strategie. Departement nasionale strategie, Randse Afrikaanse Universiteit, Johannesburg. Beirut AR-Diyar. 1996. Saudi Arabia: Bin-Laden calls for 'guerilla warfare' against US forces. FBNIS-NES September 12. Bendit, DanieR-Cohn. 1968. Obsolete Communism: the left-wing alternative. Vert. A Pomerans. Penguin, Londen. Berger, A. 1998. Organizational innovation and redesign in the information age. The drug war, Netwar and other blow-end conflict. MA-verhandeling, Naval post graduate school, Monterey, Kalifornie. Bester, G. 1997. Vertroulike inligting oor 170 boere van Noorde. In Beeld 8 Desember. Bird, N. 1996. System overload. In Time 9 Desember. Booth, N. 1989. Gevallestudie 9: Afrika-religie6. In Godsdienste van die wgreld. Raadgewende redakteurs: Beaver, R.P. Bergman, J., Langley, M.S., Metz, W., Romarheim, A., Walls, A., Withycombe, R., Wootton R.W.F. Vertaal deur Olwagen, L. Struik, Kaapstad. Booysen, H. 1997. Die staatsregtelike en volkeregtelike verwesenliking van 'n Afrikanervolkstaat. Volkstaatraad- 349 publikasie. ornman, E. 2000. Tussen verlede en toekoms: is daar 'n Afrikaanse lewe voor? Ongepubliseerde referaat gelewer op 1 Februarie op 'n FAK-seminaar in Pretoria. Botha, M.C. 1981. Die swart vryheidspaaie. Perskor, Johannesburg. Botha, P.M. 1979: Toespraak tydens die NP-kongres in Durban. Ongepubliseerd. Bozeman, A.B. 1992. Strategic intelligence & statecraft. Brassey's (US) Inc., Washington. Brodie, B. 1973. War & politics. In Du Toit, H de V. 1993. Bruwer, P.F. 1986. Die derde vryheidsoorloq woed. Pretoria: Oranjewerkers Promosies. Butterworthvs constitutional law report. Voortqaande publikasie. Butterworth, Durban. uys, F. 1999. Die volkstaat in die praktyk. Ongepubliseerde voorlegging tydens 'n seminaar in Pretoria, November. Buzan, B. 1991: People states & fear. Billing & Sons Ltd, Worcester (Brittanje). Carigue, P. 1978. Strategic studies as theory: an essay on their contribution to defence policy and operational planning. In The journal of strategic studies. Desember. Carr, C. 1996. Terrorism as warfare. In World policy journal, vol. 13, no 4. Carrim, Y. 1997. The "cultural" commission, cultural councils and nation building in South Africa: towards reconciliation. Ongepubliseerde referaat tydens 'n konfesrensie 00 r Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. 350 Carstens R. 1993. Sasco wil net eis, hy wil probleme 'nie uitstryk nie'. In Beeld 1993.09.10. Center for strategic studies. Tel Aviv. Kyk . Du Toit, H de V. 1990. Chambers English Dictionary. 1988. Cambridge University Press. Cilliers, J.F. Trou. In: Pienaar, E.C. 1947. Digters uit Suid-Afrika. Kaapstad: HAUM. CRausewitz C. von. 1980: Yam Krieg. Kyk Du Toit, H de V. 1990. Cline, R.S. 1975. World power assessment. A calculus .of strategic drift. Washington: Georgetown University. Coetzee, A. 1969. Die wortels en kenmerke van die tradisionele Afrikaanse lewenstyl. In Van der Walt, P.D., Reinecke, C.J., De Klerk, W.J., Du Toit, S. & Duvenage, B. Reds. 1971. Besinning en uitsig: 'n keur uit die referate gelewer tydens die Eeufeesjaar van die P.U. vir C.H.O. en die Teologiese Skool, 1969. Potchefstroom Herald. Coetzee, J H. 1978. Formative factors in the origins and growth of Afrikaner ethnicity. In Du Toit, ELM. (red.) Ethnicity in modern Africa. Boulder,Westview. Coetzee, S. 1997. Aanvalle op plase 'met militere presisie uitgevoer'. In Beeld 28 November. Combs, C.C. 1997. Terrorism in the twenty-first century. Prentice Hall, New York. Connor, W. 1990. Ethno-nationalism and political instability. In Ginomee, H. & Gagianpoeds, J. The elusive search for peace: South Africa, Israel and Northern Ireland. :351 Oxford University Press, Kaapstad. Constable, P. 1998. bin Laden is our quest, so we must protect him. In The Washington Post, Augustus 21. Coogan, T.P. 1970. The IRA. Pall Mall, Londen. Copley. Kyk. Du Toit, H de V. 1990. Craig & Gilbert. Kyk Du Toit, H de V. 1990. De Beer, T. 1996: Die Afrikanerbond - dinamies op die voorpunt. Voorsittersrede. Oorspronklike dokument. De Jager, T. 1996: Stiqting vir qelykheid voor die req. Grondwet, doelstellinqs en werksaamhede. Oorspronklike dokument. De Klerk, N. Jr. 1968. Die bedreiqinq van ons w'ereldbeskouinq en lewensopvattinq. In Waardes van die Afrikaner. Nasionale Boekhandel, Kaapstad. De Kock, G. 1998. Nou baklei boere teruq. In Rapport 18 Januarie. De Lange, F. 1997. Viljoen warns of rural race hatred. In The Citizen 6 Desember. De la Rey, P. 1993. In Beeld 1993.05.16. De Meyer, J. 1997. Kriel-boer in hof nA skietery op Pveediewe'. In Beeld 19 Desember. Departement van staatkundige ontwikkeling, Republiek van Suid-Afrika. 1994. Korporatiewe selfbeskikkinq. 'n Besprekingsdokument. Staatsdrukker, Pretoria. De Villiers, T.J. 1997: Hoe veiliq is jou qeheime? In Finansies & Tegniek, 5 Desember. 1998: Elektroniese bedryf raak aqter. In Finansies & Tegniek 9 Januarie. Devost, M.G., Houghton, B.K., Pollard, N.A. 1999. Information ell=.7to terrorism: can you trust your toaster? Ongepubliseerde referaat, National Defense University's Sun Tzu Art of War Research Award. In Information Warfare. De Wet, H.C. 1997: Toespraak by geleentheid van 'n FAK- skakeldag te Stellenbosch, 14.6.97. Downey, J. 1977: Management in armed forces. Toespraak in Londen voor die Institute for Strategi Studies. Dreyer, P. S. 1974. Tiperinq van Afrikanerskap. In Nel, P.S. (red.). Die kultuurontplooiing van die Afrikaner. H.A.U.M., Pretoria. DSO-besprekingsdokument. 1994. Pretoria, Staatsdrukker. Du Toit, D. A. 1984. (red.) Mensereqte. Tafelberg, Kaapstad. Du Toit, H. de V. 1990. Uittreksels uit werke van verskillende skrywers oor die aard en wese van strategie. Departement Nasionale Strategie, Randse Afrikaanse Universiteit, Johannesburg. 1992. Ongepubliseerde lesing, Randse Afrikaanse Universiteit, Johannesburg. Du Toit, J.D. 1935. Koers in die krisis. Artikels versamel deur die Federasie van die Calvinistiese Studenteverenigings in Suid-Afrika. Pro Ecclesia-drukkery, Stellenbosch. Du Toit, !: 2000. Die nuwe toekoms. 'n Perspektief op die Afrikaner by die eeuwisselinq. J. P. van der Walt, Pretoria. 1997. Interdik sal kom teen SABC as hy kykers daqvaar. In Rapport, 23 Maart. Ebenstein, W. 1969. Great political thinkers. Plato to the present. 4e druk. Dryden Press, Hinsdale, Illinois. Economist, The. 1997. Select enemy. Delete. Vol 342. Nr 8007. 3 Augustus. 353 Edusource data news no. 18, Oktober 1997. Emerson, R. 1960. Empire to nation. Cambridge: Harvard University Press. Employment equity act 55 of 1998. Staatsdrukker, Pretoria. Engelbrecht, B.J. 1979. Die godsdiens van die Afrikaner. In Mel, P.G. (red) 1979. Die Kultuurontplooiing van die Afrikaner. HAUM, Pretoria. Esman, M.J. 1972. Administration and development in Malaysia. Cornell, Londen. Evan, M.N. 1972. An organization-set model of interorganizational relations. In Tuite, M., Chisholm, R., & Radnor, M. (reds) Interorganizational decisionmaking. Aldine Publishing Company, Chicago. Fall, B. 1964. Last reflections on a war. Schonken, New York. Fanon, F. 1970. The wretched earth, vert. Farrington, C. Penguin, Londen. Foley, C. 1971. (red.) Bylae 1 In The memoirs of general Grivas, Longmans, Londen. Friedrich, C.J. 1975. The politics of language and corporate federalism. In Havard, J.e. & Vignaut, R. Multinational political systems: problems and solutions. Laval University Press, Laval, VSA. Frost, G. & Shipbaugh, C. 1994. GPS targeting methods for non-lethal systems. RAND publication RP-262, Santa Monica, CA. Garnett J.C. 1975: Contemporary Strategy. Macmillan, Londen. Garnett J.C. (red.) 1970. Theories of peace and security. Macmillan, Londen. 354 Gefllustreerde wgreldatlas. 1988. Struik, Kaapstad. George, A. & Simons, W. 1994. The limits of coercive diplomacy. Westview Press, Boulder. Gerlach, L.P. 1987. Protest movements and the construction of risk. In Johnson, o.B. & Covello, V.T. (reds). The social and cultural construction of risk. D Reidel Publishing Co. Boston. Gertz, M. 1996. Saudi financier tied to attacks. In Washington Times, 23 Oktober. Geyser, D. 1977. B.J. Vorster selected speeches. Inch, UOFS, Bloemfontein. Giliomee, H. 1997. Waarom NP besluit het om RNE te los. In Beeld 23 Desember. 1998. Formule vir transformasie ontbreek. In Rapport 1 Februarie. 1995. Afrikaner self- determination and survival, 1657-1995. An historical overview. Ongepubliseerde voorlegging aan die Volkstaatraad. Goldstone, R: 1999. Die internasionale beskerminq van mensereqte in die 21e eeu. Ongepubliseerde referaat gelewer voor die Diplomatieke Forum, Randse Afrikaanse Universiteit, 18 Augustus. Gordon-Cumming, I. 1998. Multinasionale onderneminqs. In Finansies & Tegniek, 9 Januarie. Greyling, F. 1998. Blitsiqe Internettoeqanq gou hier? In SakeBeeld, 27 Januarie. Griffith, S.B. 1965. Sun Tzu: the art of war. Verbeterde uitqawe. Clarendon Press, Oxford. Grobbelaar, P.M. (red.) 1974. Die Afrikaner en sy kultuur Deel I. Mens en Land. CMedeskrywers: Potgieter, F.J. & Cronje, G.] Tafelberg-uitgewers, Kaapstad. Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, Net 108 van 1996. ISBN 0-620-20215-7. Staatsdrukker, Pretoria. Sunning, E. 1997: Afrikaner-rade is in die pyplyn. In Rapport 16 November. Surr, T.R. 1970. Why men rebel. Princeton University Press, Princeton, VSA.. Hancock, W.K. 1962. Smuts. I. The sanguine years 1870-1919. Cambridge University Press, Cambridge. Harris, M. 1991. Cases and materials on international law. Soos aangehaal in Booysen, H. 1997. Die staatsregtelike en volkeregtelike verwesenliking van 'n Afrikanervolkstaat. Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Habselassie, B.H. 1996. Self-determination in principle and practice: the Ethiopean-Eritrean experience. Volkstaatraad- publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Hayden, T. 1969. Rebellion and repression. Meridan, Cleveland. Hermann, M.N. 1998. 'n Situasie-analise van die Afrikaner. Ongepubliseerde referaat voor 'n Afrikaner-leiersberaad gehou in April te Beckerskoolplaas. Hills, C. 1997-8. Matric results shock; teachers take action to stop layoffs, e.a. In The Citizen, 8 Januarie en 31 Desember. Hodgkin, T. 1956. Nationalism in colonial Africa. Pelican Books, Londen. Hoffman, B. & Carr, C. 1997. Terrorism: who is fighting whom? In World policy journal, vol 14, nr 1. 2,56 Horowitz, D.L. 1985. Ethnic groups in conflict. University of California Press, Los Angeles. Hubbard, S. 1996. Information skills for an information society: a review of research. Aangehaal in Time, 9 Desember. Hunter, M. 1961. Reaction to conquest. 2nd ed. Oxford University Press, Londen. Hutchinson 9 s Encyclopedia, The. 1990. Random Century SA (Pty) Ltd. Bergvlei. Hutchinson, J. & Smith, A.D. (reds), 1994. Nationalism. Oxford University Press, New York. Xnternational covenant on economic, social and cultural rights. Isaacs, H.R. 1975. Idols of the tribe:group identity and political change. Harper & Row, New York. Jacobs, D. 1987. Die nuwe grondwetlike bedeling: oorsaak van die grondwetlike krisis. In Tydskrif vir rasse- aangeleenthede Jg 38. Aangehaal in Luyt N, 1998: Internasionalisering van die Afrikaner se selfbeskikkingstrewe. Volkstaatraadpublikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Jeffery, A. 1997. The Natal story: sixteen years of conflict. 1999. The truth about the Truth Commission. SA Institute of Race Relations, Johannesburg. Jeffery, A. 1998. Slicing away due process, 'salami' style. In Fast Facts Nr 5/98. SAIRR. Johanson, B. 1975. The church in South Africa today and tomorrow. SA Council of Churches, Johannesburg. Johnson, R.W. 1977. How long will South Africa survive? McMillan SA, Johannesburg. Jooste, C.J. 1996. Selfbeskikking vir Afrikaners. Sewende verslaq van die Volkstaatraad. Staatsdrukker, Pretoria. 1996. Selfbeskikking: aard, ontwikkeling en toepassing. f n Geskiedkundige oorsig. Derde verslag van die Volkstaatraad. Staatsdrukker, Pretoria. 1997. The Commission's mandate: issues, guidelines and rights. Ongepubliseerde referaat tydens 'n konferensie oor Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. Jooste, S. 1977. Diensherinneringe. Perskor, Johannesburg. Jordaan, C. et al, 1999. Afrikaner-strategie vir 2000. Dnqepubliseerde dokument van Dinkskrum 2000. Kaltefleiter, W. 1996. The function of self-determination in the process of nation-building: the international experience. Volkstaatraad-publikasie. Staatsdrukker, Pretoria. Kestall, J.D. 1935. Koers in die krisis. Artikels versamel deur die Federrasie van Calvinistiese Studenteverenigings in Suidf-Afrika. Pro Ecclesia-drukkery, Stellenbosch. Kikillus G.T. 1935 In Rbers in die krisis. Artikels versamel deur die Federasie van Calvinistiese Studenteverenigings in Suid-Afrika. Pro-Ecclesia-drukkery, Stellenbosch. Kirby, N. 1993. The people's right to self-determination. New Zealand Law Journal. Oxford Press, Sydney. Klaaste, D. 1993. In Sowetan 1993.05.14. Kneisel, P. 1996. Netwar: the battle over rec. music. white- power. In Antifa info-bulletin, research supplement, 12 Junie. Unpaginated ASCII text on Internet. Kokoski, R. 1994. Non-lethal weapons: a case study of new technology developments. In SIPRI yearbook 1994: world armaments and disarmament. Oxford University Press. Kommissie vir die bevordering en beskerming van die regte van kultuur-, godsdiens- en taalgemeenskappe. Artikel 185 in Grondwet van Suid-Afrika, Die. Wet 108 van 1996. Staatsdrukker, Pretoria. Kommissie vir die bevordering en beskerming van die regte van kultuur-, godsdiens- en taalregte, Konferensie oor. 1997. Volkstaatraad-publikasie, Staatszdrukker, Pretoria. Kotz6, D.A. 1974. Black consciousness. In Politikon 1974. Kotz6, J.C. 1993. In their shoes. Kenwyn: Juta, Kaapstad. Kotze, J.G. Geen datum. 1. Biographical memories and reminiscences. Kaapstad. Kotze & Van Wyk 1986. Politieke konsepte. Aangehaal in Luyt N. 1998. Internasionalisering van die Afrikaner se selfbeskikkingstrewe. Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Kriek, D.J. 1992. Federalism: the solution? HSRC Publishers, Pretoria. KrUger, J.S. 1995. Along edges. Religion in South Africa. Bushman. Christian, Buddhist. Universiteit van Suid-Afrika, Pretoria. Kruyskamp, C. 1982. Van Dale. Groot woordenboek der Nederlandse Taal. Deel II. 0-Z. Tiende Druk, Negende oplaag. Van Dale Lexicografie. Utrecht/Anwerpen. Kupperman, R. 1989. Facing tomorrow's terrorist incident today. US department of justice, law and order. Washington DC. 35- 9 Lacour-Gayet, R. 1977. A History of South Africa. Translated by Hardman, S. Cassel, Londen. Lamb, C. 1995. Non-lethal weapons policy. Department of defense directory. I Januarie. Washington. Lamprecht, D. 1997. Boer van KZN skiet 'rower' qlo nA begrafnis van vermoorde. In Beeld 14 Oktober. Laqueur, W. 1996. Post Modern Terrorism. In Foreign Affairs September/Oktober 1996. Lass H.R. 1975. Die grondleggers van rewolusiongre oorlogvoering. PU vir CHO, Potchefstroom. Lawrence A. 1963. Soos aangehaal inn Li, F. 1997. Cyberplayers. In Free China Review Desember. Lenin, V.I. 1967. Lessons of the Moscow uprising. In Collected works vol II. Moskou. Le Roux J.H. et al., (red.) 1987. Generaal J.B.M. Hertzoq, sy lewe en stryd. Vol 1. Johannesburg, Perskor. Le Roux W. 1999. Die Volkstaatraad (sy instelling, opdraq, werkwyse en werksaamhede - 'n historiese oorsig). Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Lamer, N. & Schofield, S. 1997. Non-lethal weapons: military strategies and technologies for 21st century conflict. Zed Books, Londen. Li, F. 1997. Cyberplayers. In Free China Review, Desember. Liddell-Hart, B. 1974: Strategy. Oxford University Press, New York. Liebenberg, J.S. 1992. Die robvan die media. Ongepubliseerde dokument as werkstuk vir Departement Nasionale Strategie, Randse Afrikaanse Universiteit. 1994. 'n Handves van 360 menseregte vir Suid-Afrika as instrument ter bekampinq van qeweld. MA-verhandeling, RAU. Liebenberg, P.W. 1996. Selfbeskikkinq in internasionale verband. Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. 1993. Definisies van strategie. Ongepubliseerde aantekeninge vir Honneursstudente, Departement Nasionale Strategie, RAU. 1996: Konstitusionele erkenning van die beginsel van selfbeskikking in internasionale verband. Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. 1997: Agtergrond m.b.t. en riqlyne vir die instelling van Afrikaner-kultuurrade. Ongepubliseerde dokument ter voorlegqinq aan die Volkstaatraad. 1996: Samehanq en verband tussen kulturele en territoriale selfbeskikkinq vir die Afrikaner. Ongepubliseerde voorleqqinq tydens 'n werkgroep vir die koOrdinerinq van kulturele en territoriale selfbeskikkinq, Pretoria. Volkstaatraadpublikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Linder, W. 1994. Swiss democracy. Possible solutions to conflict in multiracial societies. St Martin's Press, Londen. Linscott, G. 1993. Black students biggest losers. In The Citizen, 1993.09.07. Lipnack, J. & Stamps, J. 1994. The age of the network. Wiley & sons,New York. Littleton, M. 1995. Information age terrorism. M A-tesis, U S Naval Postgraduate School. Louw, M.P. van H. 1978. Die dieper req. Sewende druk. Tafelberg, Kaapstad. 1986. Versamelde prosa, Deel I & II. Tafelberg, Kaapstad. 361 Luyt N. 1998. Die internasionaliserinq van die Afrikaner se selfbeskikkingstrewe. Volkstaatraadpublikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Nalherbe, E.F.J. 1997. Reflections on the education clause in the SA bill of rights. In Tydskrif vir die Suid-Afrikaanse reg. Marighella, C. 1975. Minimanual of the urban guerilla. Bylae tot Moss, R. Urban guerilla warfare. Adelphi papers no. 79. The international institute for strategic studies, Londen. Maritz, C.J. 1976. Doktorale proefskrif: Voogbestuur en nasievorming by die Batswana van die RSA. PU vir CHO. 1997. "Asemhalingsruimte" as etno-dinamiese faktor in interpretasie van die Afrikaner situasie. Ongepubliseerde referaat tydens 'n konferensie oor Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. 1992. Elemente van nasievorming in Suid-Afrika. In SAIPA, vol 27. Nr 3. September. 1993. Rondom die konsep "ontwikkeling" in ontwikkelingstudies. Ongepubliseerde intreelesing, Randse Afrikaanse Universiteit. Matanzima, K.B. 1976. Independence my way, Foreign Affairs Association, Pretoria. Mazrui, A.A. 1967. Towards a Pax Africana: a study of ideology and ambition. Weidenfeld & Nicholson, Londen. Mazrui, A.A. 1980. The African condition. A political diagnosis. The Reith lectures. Heinemann, Oxford. Mbiti, J.S. 1990. African religions and philosophy. Tweede druk. Heineman, Oxford. McGeary, J. 1999:18-21. Freedom fighters. In Time 8 Maart. 362 Mechtersheimer, A. 1993. Pladoyer fdr einen neuen patriotismus. Ulstein, Frankfurt. Aangehaal deur Pan:1996. Meintjies, J. 1971. The fall of the Xhosa nation. T.V. Bulpin, Kaapstad. Meyer, L. 1998. Plaasmense gee verkeerde 'aanvaller' slae. In Rapport 18 Januarie. Mokaba, P. 1993. In The Saturday Star 1993.06.18. Moller, F.P. 1981. Church and politics. Gospel Publishers, Johannesburg. Moosa, V. 1996. Draft notes: Idasa conference on the commission for the promotion and protection of cultural, religious and linguistic communities. Ongepubliseerd. Morris, C., Morris J. & Baines, T. 1995. Weapons for mass protection: nonlethality, information warfare, and airpower in the age of chaos. In Airpower journal, Lente-uitqawe. Moss, R. 1975. Urban guerilla warfare. In Revolutionary guerilla warfare. Sarkesian S C. (red.) Precedent Publishing Inc., Chicago. Munger, E. 1965. Bechuanaland: Pan African counterpart or Bantu homeland? OUP, Pretoria. Nel, P.S. (red.). 1979. Die kultuurontplooiing van die Afrikaner. (medeskrywers: Dreyer P.S., Engelbrecht, B.J. & Lombard, J.A. HAUM, Pretoria. Nye J.S. 1997. Soft power. In Foreign Policy, nr 80, Fall 1990. Nye J.S. & On W.A. 1996. America's information edge. In Foreign Affairs, vol 75, Maart/April. Odendal, F.F. (Hoofred.) 1988. Verklarende handboek van die 363 Afrikaanse taal. Tweede uitgawe, sewende druk. Perskor- Boekdrukkery, Johannesburg. Office of the coordinator for counterterrorism. 1997. U S department of state, Washington. Patterns of global, terrorism, 1996. U S department of state, Publication 10433, Washington. Omar, A.M. 1996. Ongepubliseerde toespraak tydens 'n Suider- en Dos-Afrikaanse konferensie oor qeldwassery in Kaapstad, 1 Oktober. 0 9 0Weil, B.E. 1974. Political violence and insurgency: a comparative approach. (Rosetti, J.S. (red.)] Phoenix Press, Arvada. Ottoway, D.B. 1996. US considers slugging it out with international terrorists. In Washington Post, 17 Oktober. Pan, C. 1996. The nationality conflict as the olk issue in the new Europe and the South Tyrolean autonomy in Italy. In International conference on self-determination. Volkstaatraad-publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Paret, P. 1990. Makers of modern strategy. Clarendon Press. Oxford. Pauw, B.A. 1975. Christianity and Xhosa religion. Oxford University Press, Kaapstad. Pelzer, A.M. (red.) 1964. Verwoerd aan die woord: toesprake 1948-1962. Afrikaanse Pers, Johannesburg. Pietersen, B. 1997. S6 gaan die slagting onder boere voort - dag daq. In Rapport 7 Desember. Pienaar, A. 1997: Justisie diskrimineer teen wittes. In Beeld, 5 Maart. 364 Pienaar, E.C. 1947. Digters uit Suid-Afrika. 14e druk. HAUM, Kaapstad. Postma, F. 1989. Beknopte Woordeboek, Latyn-Afrikaans. Sesde druk. Gutenberg Boekdrukkers, Pretoria. Potgieter, De W. 1995. Dud-MK's se qedraq 'tydbom' in basisse. In Rapport 19 Maart. Potgieter, J.M. 1984. Gedaqtes oor die nie-Christelike aard van mensereqte. In Tydskrif vir hedendaagse Romeins-Hollandse reg Vol 52. Pretorius, B. 1996. Reqstreekse opleidinq per satelliet kom. In Beeld 3 Desember. 1997. Suid-Afrika se onsigbare 'Mau-Mau- rebellieP. In Beeld 17 Desember. Owelane J. 1993. In Sunday Star 1993.10.31. Raath, J. 1998. Internet bied moontlikhede. In Finansies & Tegniek 9 Januarie. Radcliff, D. 1997. Hackers, terrorists and spies. In Software Magazine. Vol 17. Nr 11. Rademeyer, C. 1998. Britte neem afskeid van Morsekode. In Rapport 4 Januarie. Ratner, A. 1996. Drawing a better line: Uti possidetis and the borders of new states. In American journal of international law 590. Rautenbach, X.M. & Malherbe, E.F.J. 1996. Staatsreq. Butterworth, Durban. Reyntjens, F. 1993. The constitutional status of ethnicity in Africa south of the Sahara. In SA Publiekreq, vol 8 No 1. Robbertze, Hocoe. 1997. Kultuurrade vir volksqroepe in Suid- Afrika met spesifieke verwysinq na die posisie van die 365 Afrikaner. Ongepubliseerde referaat tydens 'n konferensie oor Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. Roethof, H. 1951. Het zelfbeschikkingsrecht der nationaliteiten. Aangehaal in Luyt, N. 1998: Die internasionalisering van die Afrikaner se selfbeskikkingstrewe. Volkstaatraadpublikasie, Staatsdrukker, Pretoria. . Rhoodie, E.M. 1993. Cultures in conflict. A global survey of ethnicity, sectarianism and nationalism, 1960-1990. McFarland, Jefferson NC. Rossouw S.H. 1935. Rbers in die krisis. In Du Tait „T.D. Artikels versamel deur die Federasie van die Calvinistiese Studenteverenigings in Suid-Afrika. Pro Ecclesia-drukkery, Stellenbosch. SA Institute of Race Relations. Race relations survey 1992/93; 1997/98; 1996/1997. Eie publikasie. Johannesburg. Sapa. 1997. Boere skiet 2 by skape op plaas. In Rapport 20 November. 1998. Jhb druglord bound and shot dead/Taxi man paraded, shot dead. In The Citizen 7 Februarie. 1998. Afrikaners will fight back. In The Citizen 24 Januarie. Sarkesian, S.C. 1975. Revolutionary guerilla warfare. Precedent Publishing Inc. Chicago. Schoonees, P.C. et al. 1961. Woordeboek van die Afrikaanse taal. Vierde Deel H-I. Staatsdrukker, Pretoria. Scholtz, G.D. 1970-79: Die ontwikkeling van die politieke denke van die Afrikaner. Deel II-VI. Voortrekkerpers, Johannesburg. Schultz, T.M. 1993. The economics of being poor. Blackwell 366 Publishers, Massachusetts. Schutte, B.C. 1971. Die antwoord aan die Calvinistiese filosofie en praktyk van die opvoeding op die wysgerig- religieuse eise van die moderne tyd. In Van der Walt P.D. et al. (reds.) Besinning en uitsig: 'n keur uit die referate gelewer tydens die Eeufeesjaar van die P.U. vir C.H.O. en die Teologiese Skool, 1969. Potchefstroom Herald, Potchefstroom. Selassie, B.H. 1996. Selfdetermination in principle and practice: the Ethiopean-Eritrean experience. Volkstaatraad- publikasie, Staatsdrukker, Pretoria. Schachter, R.H. 1995. Micronationalism and secession. In Beyerlin, Bothe, Hofmann & Petersman (reds) Recht zwischen Umbruch und Bewarung: Festschrift fur Rudolf Bernhardt. Oxford University Press, Oxford. Shaw, F.R.E. 1993. In The Citizen 1993.05.04. Sheng, J. 1997. Keyed up for work. In Free China Review. Januarie. Shubik, M. 1997. Terrorism, technology and the socioeconomics of death, In Comparative strategy, vol 16, nr 4. Blackwell Publishers, Massachusetts. Sieghart P. 1985. The lawful rights of mankind. An introduction to the international code of human rights. Oxford University Press, New York. S.K. 1965. Intelligence. Princeton University Press. Slabbert, F. van Z. 1997. Die Afrikaner staan nou voor 'n toets. In Beeld 5. November. Snider, J. 1996. Education wars. The battle over information- age technology. In The Futurist Mei-Junie. 367 Soga, J.H. 1931. The Ama-Xhosa: life and customs. Lovedale Press, Lovedale. Sparks, A. 1994. Tomorrow is another country. Sandton: Struik Book Distributors Stanford, M. 1970. Black guerilla warfare: strategy and tactics. In The black scholar. San Francisco November 1970. Stigting vir gelykheid voor die reg. Nuusbrief. April 1997. Stofberg, A. 1997. Die boere se bloed kook oor. In Beeld 11 Desember. Swart, P. 1997. Stof gaan nie 16 om Ygeheime' verslag. In Rapport 28 Desember. 1998. Boere aangekla nA skietery op 'verbode'pad. In Rapport 18 Januarie. Tam, C. Canadian court's decision precept for Chinese unity. In The free China journal, 9 Oktober 1998. Information Office of the Republic of China, Taipei. Tel Aviv Ha 9 aretz, 1998.02.03. Israel: Hamas using internet to relay oiperational messages. Tel Aviv EDF Radio, 1996.10.13. Israel: U.S. Hamas activists use internet to send attack threats. The Hutchinson Encyclopedia. 9e Uitgawe 1990. Random Century, Berqvlei. Thomas-Wooley, B. & Keller, E.J. 1994. Majority rule and minoroty rights. American federalism and African experience. In Journal of modern African studies, 32 Nr 3. Thompson, R. 1970. Revolutionary war in world strategy 1945- 1969. Secker Warburg, Londen. Thornberry, P. 1991. Selfdeterminationp minorities, human rights: a review of international instruments. In 368 International and comparative law quarterly, vol 38. The Oxford Paperback Dictionary. 1988. Derde Uitqawe. Oxford University Press, Oxford. Thucydides. History of the Peloponesian war. Vertaler Warner, R. 1972. Penguin Classics, Londen. Tibi, B. 1996. The Palestinians and their demand for self- determination: ethnicity, religion and the Palestianization of the Israeli conflict. Referaat gelewer op die Volkstaatraad se konferensie oor selfbeskikkinq. Somerset- wes. 6-7 Maart. Tingle, R. 1992. Revolution or reconciliation? the struggle in the church in South Africa. Christian studies centre, Londen. Trager, F.T. & Kronenberg, P.S. 1970. National security and American society. The national security education program. Kansas. University Press, Kansas City.. Truswell, H. 1997. Net 'n muiskliek word kapitaal verskuif. In Finansies & Tegniek 28 November. Tussentydse cirondwet 2000. 1993. Staatsdrukker, Pretoria. Umozurike, 1972. Self-determination in international law. Soos aangehaal in Luyt, N. 1998: Die internasionalisering van die Afrikaner se selfbeskikkinqstrewe. Volkstaatraad- publikasie, Staatsdrukker, Pretoria.. Van Creveld, M.1996. In wake of terrorism, modern armies prove to be dinosaurs of defense. In New perspectives quarterly, vol 13, nr 4. Van der Herwe J.H. 1997. Voorsiening vir kulturele outonomie in die grondwet van Kwaallu/Natal. Ongepubliseerde referaat 369 tydens 'n konferensie oor Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. Van der Nerwe, P.J. 1945. Trek. Nasionale Pers, Kaapstad. Van der Waals, W.S. 1990. Angola 1961-1974: 'n studie in rewolusiongre oorlogvoering. Ongepubliseerde D. Phil- proefskrif. UOVS, Bloemfontein.. Van Jaarsveld, F.A. 1978. Omsingelde Afrikanerdom. HAUM, Pretoria. 1977. Die Afrikaner se qroot trek na die stede, 1886-1976. In Nel P.G. (red.) Die kultuurontplooiinq van dier Afrikaner. Pretoria, HAUM. Van Niekerk, A.S. 1992. SAAm in Afrika. 1996. Anderkant die reZ,nboog. Albei Tafelberg, Kaapstad. 1998. Wie gaan kultuur van vertroue in Afrika bou? In Rapport 1 Februarie. Van Vuuren, V. 1998. Intellektuele kapitaal. In Finansies & Tegniek 9 Januarie. Van Zyl J. 1998. Plaasmoorde: intimidasie speel 'n qroot rol. In Finansies & Tegniek 9 Januarie. Vanniassingham, s. 1988. Sri Lanka: the conflict within. Lancer, Nieu Delhi. Viljoen, C. 1997: Die plek van qemeenskappe in die konstitusionele bestel - sosio-politieke agtergrond en imperatiewe rondom artikel 185. Ongepubliseerde referaat tydens 'n konferensie oor Artikel 185 van die Grondwet op 18 & 19 Maart 1997, Pretoria. 1998. Ongepubliseerde toespraak voor die Gautenq-partyraad van die Vryheidsfront. 14 Februarie. Viljoen G. 1978. Ideaal en werklikheid. Tafelberg, Kaapstad. Volkstaatraadpublikasies, qebiede: Volkstaatraad finale 370 verslag: bevindinge en aanbevelings, 1999; Volkstaatraad se eerste Groter Pretoria-besigtigingstoer, 1996; Besoek aan die Noordwes-Kaap, 1996; Ondersoek van die Noord-Kaap Provinsie en die bepaling van 'n bestemde gebied as volkstaatgebied, 1995; Ondersoek na moontlikhede vir Afrikaner-vestiting en ontwikkeling in die bestemde gebied in die Noord- en Nes- Kaap-provinsies, 1997; Ondersoeke na 'n Volkstaat in die Noordwes-Kaap, 1996; Besoek aan die Bosveldgebied, 1996. Staatsdrukker, Pretoria. Vorster, B.J. (red.) Geyser, 0.) Select speeches. INEG, UOVS, Bloemfontein. Vryheidsfront 1996. Die Volkstaat deel van die oplossing. Vryheidsfront-publikasie, Pretoria. Volkstaatraad-dokument 137. 1996. Selfbeskikking in internasionale verband. Staatsdrukker, Pretoria. Waldmei, P. 1997. Anatomy of a miracle. Penguin Books, Londen. Waller, D. 1999. Tearing down Milosevic. In Time, 12 Julie 1999. Weiner, T. 1998. U S sees bin Laden as ringleader of terrorist network. In New York Times, 21 Augustus. Wet op kulturele outonomie vir nasionale minderhede van 1996. Staatsdrukker, Pretoria. Williams, R.F. 1965. The potential of a minority revolution, part 2. In The Crusader (Havana) Augustus. Wilson, J. 1999. Information warfare: attacking American computer systems. In Popular Mechanics, 1 Maart. Vol 176, nr 3. Hearst Corporation. 371 Woordeboek van die Afrikaanse Taal Deel VIII. 1991. Nasionale Boekdrukkery, Goodwood. Yun, E. 1997. Creating compukids. In Free China Review Januarie. Zanner R. 1993. In Saturday Star 1993.05.22. Zwelithini, koning Goodwill, 1994. Voor1egging aan die Staatspresident 1994.01. Onderhoude Bruwer, P.F. 1996. Geskiedskrywer en onderwysman. Onderwerp: Vo1kswil by die Afrikaner. 13 Junie. De Beer, P.A.J. 1996. Voorsitter van die Oranjewerkersvereniging. Onderwerp: Afrikanerraad. 5 Julie. Geldenhuys, D.J. 1998. Voorsitter, Departement Politieke Studies, RAU. Onderwerp: Sagte opsies en die Afrikaner se stryd. 29 Januarie. Giliomee, H. 1996. Departement politieke studies, UK. Onderwerp: Die Afrikaner as volk en volkswil by ham. 28 Junie. Hartzenberg, F. 1996, Leier van die Konserwatiewe Party. Onderwerp: Selfbeskikking en volkswi1 by die Afrikaner. Aloemeen. 14 Junie. Liebenberg, P.M. 1999. Onderwerp: korporatiewe en kulture1e se1fbeskikking. 2000. Onderwerp: Opkoms van Skotse nasionalisme. 2000. Ervarinqs met swart studente. Malherbe E.F.J. 1997. Fakulteit regte,RAU, Johannesburg. Onderwerp: Die reqbank-opsie. 28 Junie. Marais, J. 1996. Leier van die Herstigte Nasionale Party. 372 Vo1kswi1 en se1fbeskikking. 15 Julie. Maritz, C.J. 1998. Voorsitter, die Departement Ontwikkelingstudies, RAU. Onderwerp: Aqtergrond tot verhoudinqe tussen swartman en Afrikaner. 28 Januarie. 2000. Ervarings met swart studente. Mulder, P.J. 1996, 11 Julie. Voorsitter van die Vryheidsfront en lid van die Volkstaatraad. Onderwerp: Volkswil en Afrikaner-se1fbeskikkinq. Reyneke, J. 1996. Lid van die Volkstaatraad. Onderwerpe: Vo1kswil en selfbeskikkinq. Pretoria 15 Julie. Schlemmer, L. 1999. Onderwerp: Die Afrikaner en die Verkiesinq van 1999. 22 November. Viljoen, D. 1996, Ondervoorsitter van SABRA, Stibterslid van die Oranjewerkers, lid van die Vryheidsfront, lid van die Volkstaatraad. Onderwerp: Volkstaat en Afrikanerse1fbeskikkinq. 5 Julie. Koerante & Tydskrifte Hoofstuk 3. Beeld 1999.07.2027. IBeeld 1998.07.11u Rapport 1998.06.14. IBeeld, The Citizen, The Star ea gedurende laaste week van Augustus en eerste week van September 1999. Mail & Guardian, 1995.06.30-07.06; 1995.12.08-14. The Citizen 2998.10.26. The Citizen 1999.09.10. The Citizen 1998.12.28. The Citizen 1998.12.28. 373 Time 19990030 Time 19990030080 Hoofstuk 40 eeld 19990090200 Beeld 19990120180 Beeld 1999004016. Beeld 1999003016. Beeld 19980050130 Beeld 19980050130 Beeld 19990080170 Beeld 19990080170 Beeld 19990030080 Beeld 1997.07.08. Beeld 1998.10.210 Beeld 19990050310 Beeld 1999.06.21. Beeld 19990070230 Beeld 1999.07.23. Beeld 19990040240 Beeld 1997006.06. Beeld 19980050120 Beeld 19980110290 Beeld 19990030120 Rapport 20000010300 Rapport 19990080150 Rapport 19990030210 Rapport 19990030070 Rapport 1998.10.18. 374 Rapport 19990100240 Rapport 1999010031. Rapport 19990090050 Rapport 1998.02.15. Rapport 19980020150 Rapport 199E10020010 Rapport 1997.10.05. The Citizen 1999012.03 The Citizen 19980050290 The Citizen 19970110280 The Citizen 1997.04.140 The Citizen 19980100120 The Citizen, 19990060180 1ondstuk 19990080 Die Burger 1999.01.20. Time 1999.09.20 Hoofstuk 5 Barometer 19930050 Beeld 19930050260 Beeld 19970070120 Beeld 19990070280 Beeld 19990070010 Beeld 1997g040160 Beeld 19970060120 Beeld 1998.05.26 & 19980050270 Beeld 1998.02.23, 19980040250 Beeld, 1994.02.02. Beeld 19980050060 '3.75 Beeld 19980040290 Beeld 19940020070 Beeld 19940020070 Beeld 19940020070 Beeld 19940030170 Beeld 1994003017. Beeld 19930090060 Beeld 1993009006. Beeld 19930060270 Rapport 19970120020 Rapport 19760080010 Rapport 19980050170 The Citizen 19990030240 The Citizen 1998.05.12. The Citizen 19980040080 The Citizen 19980050040 The Citizen 19930070280 The Citizen 19940020110 The Citizen 19930050190 The Citizen 19930050200 F&T NET. 1997. Vol 1 nr 6 The Star 1993009021. The Star 19930060170 The Star 1994001015. Finansies & Tegniek 19980030270 Nondstuk Mei 1998. Business Day 1993.09.01. Hoofstuk 6 37E, Beeld 1999012004 Beeld 19970050220 Beeld 19960060070 Beeld 19960090070 Beeld 19970030050 Beeld 1996005.27. Beeld 19980090210 Rapport 1996.06.30. Rapport 1996s11.01. Rapport 1998004050 Rapport 1998005.24. The Citizen 1999.110040 The Citizen 19970050030 The Citizen 1999.02.08. The Citizen 19960070010 Rapport 1997.11.12. Radio Pretoria 1998.02.110 Hoofstuk 7 Beeld 1999007012 Beeld 1999007028 Beeld 1999007001 Beeld 1997.04.16 Beeld 1997006012 Beeld 1998005026 Beeld 1998.05.27 Beeld 1998.02.23 Beeld 1889004025 Beeld 199402002 377 Beeld 1998.05.06 Beeld 1998004029 Beeld 1994.02.07 IBeeld 1994003017 Beeld 1993009006 IBeeld 1993006027 The Citizen 1999.03.24 The Citizen 1998005012 The Citizen 1998004008 The Citizen 1998.05.04 The Citizen 1993007028 The Citizen 1994002011 The Citizen 1993005019 The Citizen 1993005020 Rapport 1997012002 Rapport 1976008001 Rapport 1998.05.17 Finansies & Tegniek 1998003027 Finansies & Tegniek 1998004010 Finansies & Tegniek 1998.06.08 Mondstuk 1998005010 SAUK/SAIBC 1980005.15 Barometer 1993.05.14 Veiligheidsfokus 1994007001-30 Business Day 1993.09.01 The Star 1993009021 The Star 1993006015 The Star 1993006917 378 The Star 1994.01.15 Hoofstuk 8 Time 19990060280 Tel Aviv 1a 9 aretz 9 19980020030 Tel Aviv EDF Radio, 1996010.13. Hoofstuk 10 Beeld 1999.04.06. Beeld 1999.09.070 Beeld 19980100260 Beeld 19990070010 Beeld 19990070010 Beeld, 1999.07.23u The Citizen 1999 9 07013 & Rapport 1999008.05. Beeld 19990070010 The Citizen, 19990060180 Fast Facts April 1998 9 Desember 1998 9 Junie 1998 9 Mei 1998 9 November 1998 9 November 1999 9 Desember 19990