Co Polacy myślą o Unii Europejskiej? Wnioski z debat w roku 2018 Co Polacy myślą o Unii Europejskiej? wprowadzenie

Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej. Numer bezpłatnej infolinii (*): 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Informacje są udzielane nieodpłatnie, większość połączeń również jest bezpłatna (niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne mogą naliczać opłaty).

Polacy są jednym z czterech najbardziej Marek Prawda przychylnie nastawionych do UE narodów Dyrektor – zaraz po Irlandczykach, Bułgarach i miesz- Przedstawicielstwa kańcach Luksemburga1. Jednak gdy spojrzy- Komisji Europejskiej my na tę sprawę z bliska, okaże się, że unijne w Polsce aspiracje pojmują po swojemu. Kiedy pytamy Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie. Dostęp można uzyskać przez portal Europa (http://europa.eu). się o korzyści z członkostwa, większość Polaków mówi o funduszach unijnych, swo- Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce bodnym przepływie osób – bo pracować ul. Jasna 14/16a | 00-041 Warszawa tel.: (+48) 22 556 89 89 | faks: (+48) 22 556 89 98 można w całej Europie. Jednak gdy postawi- e-mail: ec-poland@ec.europa.eu my pytanie o wartości, które mogłyby Euro- pejczyków łączyć i nadawać kierunek działa- ISBN: 978-92-79-99751-8 nia, pojawia się wyraźna linia podziału. doi: 10.2775/154870

© Unia Europejska, 2019 Część konserwatystów w Polsce wskazuje, że Powielanie materiałów jest dozwolone pod warunkiem podania ich źródła. bardziej zintegrowana Unia może dusić naro- Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w jej imieniu, nie ponosi dowe tożsamości, wręcz zagraża suwerenno- odpowiedzialności za sposób wykorzystania informacji zawartych w niniejszej ści państw członkowskich. Prawie 100 mld publikacji. Informacje i poglądy zawarte w niniejszej publikacji są poglądami autorów euro unijnych funduszy, które przez niemal i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska UE. dwie dekady zainwestowano nad Wisłą, Wydrukowano w Polsce

1 „Stabilizująca rola raczej postrzegają jako dziejową sprawie- się w innych państwach Unii. Bo przecież kolejnych pożegnań. Za to coraz więcej odgrywana przez dliwość niż wykorzystaną szansę. Migracja pomysły na Europę ścierają się też w Berli- krajów zaczęło się przejmować przyszło- Unię Europejską jawi się im jako zagrożenie – jednocześnie nie, Madrycie, Budapeszcie… ścią i przetrwaniem Unii. pomogła przemienić Polska jest zdecydowanym liderem, jeśli większość Europy chodzi o liczbę wydanych wiz zezwalają- Jednak nie żyjemy w bańce. Pojawiają się Efekty tej refleksji z pewnością zobaczymy z kontynentu cych cudzoziemcom na pracę. nowe zagrożenia, których skala do tej podczas kampanii wyborczej do Parlamen- wojen w kontynent pory była nieznana. – Musimy być zjedno- tu Europejskiego. Jego nowy skład pokaże, pokoju” . Liberałowie wspierani przez lewicę widzą czeni i połączyć siły, aby chronić nasze de- jakie pomysły na Europę najbardziej prze- Komitet Noblowski, to odwrotnie – ich zdaniem kolejne etapy mokracje przed dezinformacją. Byliśmy konują wyborców. Możemy zżymać się na Oslo, 12 października 2012 r. Uzasadnienie zbliżenia gospodarczego powinny brać świadkami prób ingerowania w wybory i re- populistów, jednak od kilku lat są oni sta- przyznania Unii pod uwagę przestrzeganie praworządno- ferenda, a dowody wskazują na to, że głów- łym elementem politycznej mapy naszej Europejskiej Pokojowej ści. Budowa wspólnego rynku w dobie nym źródłem tych kampanii była Rosja. Te Unii. Musimy przyjąć do wiadomości, że Nagrody Nobla. czwartej rewolucji przemysłowej jest jedy- bezprecedensowe słowa wypowiedział w większości społeczeństw nie ma zgody ną szansą na taki rozwój, który pozwoli pod koniec 2018 r. wiceprzewodniczący na zwiększanie roli elementu wspólnoto- utrzymać poziom życia Europejczyków na Komisji Europejskiej Andrus Ansip. To czy- wego we wszystkich dziedzinach. Należy dotychczasowym poziomie. Migranci to telny znak, że temperatura dyskusji i dy- raczej zaakceptować fakt, że w różnych szansa dla starzejącego się kontynentu, namika zmian w Europie nie są do końca sprawach kraje będą szły do przodu z róż- nawet jeśli chwilowo nie ma dobrego po- odzwierciedleniem rzetelnej wiedzy ną intensywnością. I powinno to być możli- mysłu, jaką przyszłość zaproponować im i chłodnej oceny faktów. Konsekwencje we. W reformie Unii różnorodność ma w europejskich społeczeństwach. znamy. być atutem, a nie powodem rozpadu.

Europa zastanawia się nad swoją przyszło- Za nami wiele miesięcy trudnych negocja- ścią od czasu kryzysu w 2008 r., który poka- cji z Londynem na temat warunków brytyj- zał, że wakacje od geopolityki się skończy- skiego rozwodu z Unią. Nie ma się co oszu- Ponad ły. W marcu 2017 r. przewodniczący KE kiwać – brexit jest nieszczęściem. Dla obu 15 bln euro Jean-Claude Juncker zaproponował kra- stron. Ta umowa ma na celu jedynie ogra- jom wspólnoty bardziej uporządkowaną niczenie szkód. Szczęśliwie brexit nie oka- Tyle wyniósł PKB 28 państw Unii Europejskiej formę refleksji; sformułował pięć scenariu- zał się zaraźliwy. Jego zwolennicy opowia- w roku 2017 szy zawartych w Białej księdze na temat dali, że rozsądni i pragmatyczni Brytyjczycy 1 Eurobarometr 90. Badanie przeprowadzono (drugie miejsce przyszłości Europy. Nasza publikacja to mieli odwagę zrobić coś, o czym inni w formie wywiadów bezpośrednich między 8 a 22 na świecie po USA). listopada 2018 r. Wzięło w nim udział 32 600 osób spojrzenie na wnioski formułowane w Pol- tylko myśleli, i z pewnością dobrze na tym ze wszystkich państw członkowskich UE i z krajów Źródło: Międzynarodowy sce, jednak w powiązaniu z tym, co mówi wyjdą. Ale dzisiaj nie widać chętnych do kandydujących. Fundusz Walutowy

2 3 Spis treści

„Unia chroni”. Bezpieczeństwo i migracje 6 Polska debata „Unia i ja”. Przyszłość i wartości 10 o przyszłości Europy Unia Europejska – warto wiedzieć (mapa) 14 2018

„Inwestuj w Unii”. Gospodarka, rynek, handel 16

„Unia żywi”. Rolnictwo i ochrona środowiska 20

Wnioski i zalecenia 24

PUBLIKACJA przygotowana na zlecenie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Tekst: dr Małgorzata Bonikowska Współpraca: Tomasz Paszkiewicz Projekt graficzny i skład: Katarzyna Zbytniewska Druk: BETAGRAF Fot.: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, Małgorzata Bonikowska, Darek Delmanowicz, Bartłomiej Sawka/PAP, archiwa wydarzeń objętych monitoringiem dla celów niniejszej publikacji.

4 5 „Unia chroni”. Bezpieczeństwo i migracje

Według wskazań Eurobarometru szenie swojego bezpieczeństwa, stała baza Polacy uważają, że należy powstrzymywać Unia Europejska powinna USA jest jednym z głównych tematów nego- Rosję, zamiast zgadzać się na projekty, które zapewniać dziś swoim cjacji na linii Warszawa–Waszyngton, a opinia Europę od niej uzależniają, jak m.in. Nord obywatelom przede wszystkim publiczna jest w zasadzie zgodna, że powinni- Stream 2. Dlatego konsekwentnie (i zgodnie) bezpieczeństwo. śmy wydawać 2 proc. PKB na obronę, czyli tyle, protestują przeciwko tej inicjatywie, argu- ile wymaga NATO od swoich członków. mentując, że to Europę osłabia i dzieli. Poli- Głównym źródłem obaw Europej- tycznym elitom na Kremlu sprawę ułatwia fakt, Europejskie Forum Nowych czyków pozostaje napływ imigran- Polski rząd uczestniczy w rozmowach o dyna- że państwa Zachodu publicznie dyskutują Idei, Sopot, wrzesień 2018 r. tów, wymieniają ten problem dwa mizacji europejskiej współpracy obronnej, ale o swojej polityce zagranicznej, a ludzie za nią razy częściej niż zagrożenie terrory- podkreśla konieczność zapewnienia spójności odpowiedzialni często się zmieniają. Tymcza- zmem1. Strach okazuje się najwięk- z działaniami Sojuszu Północnoatlantyckiego. sem rosyjska strategia bezpieczeństwa, napisa- szym wrogiem klasycznych europej- Nie wierzy w skuteczność europejskiej „twar- na w 2013 r., jest tajna, a jej twórcy nadal pracu- „Jeśli wzmacniamy skich wartości – jesteśmy gotowi je dej siły” bez udziału USA. Chce zwiększać unij- ją w aparacie władzy4. międzyrządowość, to odpuścić, jeśli zyskujemy większe ne zdolności do obrony kolektywnej, ale jed- wzmacniamy wielkie poczucie bezpieczeństwa. Jedno- nocześnie chce zwiększać zaangażowanie Jednocześnie Polacy dają się podpuszczać ro- państwa. Powinniśmy cześnie w czasach dominacji kon- sojuszników w ramach NATO. Wokół PESCO syjskiej propagandzie. Kibicują Ukraińcom więc wzmacniać sumpcjonizmu pojawił się cynizm, w Polsce nie ma sporu – wszystkie strony uwa- w wojnie z Rosją o zachowanie niezależności, Komisję Europejską, a wartość dodana (added value) stała żają, że to dodatek do istniejącej już architektu- ale dystansują się od nich na tle sporów o hi- bo ona stoi na się dla wielu ważniejsza niż same ry bezpieczeństwa, a nie alternatywa. storię5. Opozycja krytykuje rząd za konflikto- straży interesów wartości (values)2. wanie się z sąsiadami, natomiast obóz rządzą- nas wszystkich, Wspólne zdecydowanej większości Polaków cy przykłada dużą wagę do polityki zwłaszcza krajów Bezpieczeństwo są także odczucia, że Rosja jest niebezpieczna historycznej i uregulowania zaszłości, co pod- małych i słabszych. dla Europy i Zachodu. Chodzi nie tylko o ewen- syca napięcia. Jednocześnie Polska pozostaje Przyszłością integracji Polacy są zgodni, że w ciągu ostat- tualny konflikt terytorialny, ale także o zagro- zdecydowanym zwolennikiem dalszego roz- europejskiej jest niej dekady wzrosły zagrożenia dla żenia hybrydowe i wojnę informacyjną, która szerzania się UE – nie tylko na Bałkany, ale także wzmocniona metoda stabilności i pokoju na świecie. się de facto już toczy. Rosja skutecznie ekspor- na Wschód6. wspólnotowa” W dyskusjach powraca temat Rosji tuje na Zachód niestabilność i dąży do wbija- . jako źródła kłopotów oraz Stanów nia klinów między Stany Zjednoczone a Euro- Migracje prof. Jan Barcz 3 Akademia im. Zjednoczonych jako głównego za- pę, aby z Goliata zrobić Liliputa . Im bardziej L. Koźmińskiego bezpieczenia. Polska postrzega się Ameryka oddala od Europy, tym bardziej W polskiej debacie publicznej temat migracji [wypowiedź na konferencji obecność wojsk amerykańskich na Rosja się przybliża, dlatego Polska z niepoko- wciąż budzi emocje, a społeczeństwo pozostaje w Kielcach, maj 2018 r.] wschodniej flance NATO jako zwięk- jem patrzy na napięcia między USA a UE. podzielone. Opozycja krytykuje rządzących za

6 7 „Z punktu widzenia procesu transformacji antyimigranckie wypowiedzi, pod- Polska wydała najwięcej pozwoleń na legalną – czyli nadmierny wzrost udziału migrantów to, co teraz dzieje sycanie klimatu niechęci do obcych pracę spośród wszystkich krajów UE. wewnątrzwspólnotowych w tkance społecz- się w Polsce, nie jest i torpedowanie unijnych inicjatyw na nej poszczególnych państw członkowskich – zaskoczeniem. rzecz wspólnej polityki migracyjnej. Polscy eksperci zwracają uwagę, że podczas wzmaga postawy buntu, niechęci, agresji wo- To nie tyle chaos, Natomiast rząd i jego zwolennicy kryzysu migracyjnego wzrosła rola Rady Euro- bec obcych. Brexit jest skutkiem właśnie ile stan przejściowy podkreślają konieczność zapewnie- pejskiej, która na bieżąco monitorowała sytu- takiego procesu9. pomiędzy starym nia bezpieczeństwa wewnętrznego, ację, ale też proponowała rozwiązania, dzięki a nowym co jest kompetencją krajów człon- czemu stała się kreatorem form współpracy porządkiem. kowskich, przy jednoczesnym dekla- UE z krajami pochodzenia i tranzytu imigran- 1 Eurobarometr 90. W całej Europie rowaniu pomocy w krajach pocho- tów oraz – de facto – inicjatorem prac legisla- 2 Mówił o tym Herman Van Rompuy podczas jest jednak dzenia nielegalnych przybyszów. cyjnych w tym obszarze. Jednocześnie w Euro- Europejskiego Forum Nowych Idei w Sopocie, podobnie” . wrzesień 2018 r. Podkreślają, że nie można żadnego pie zmieniło się postrzeganie problemu 3 Zwracała na to uwagę wicepremier Ukrainy Ivanna Prof. Zbigniew Czachór kraju zmuszać do przyjmowania po- migracji – nastąpiło przejście od wątków go- Klympush-Tsintsadze na Europejskim Forum Nowych Uniwersytet Idei w Sopocie, wrzesień 2018 r. im. A. Mickiewicza lityki, którą uważa za błędną. Właśnie spodarczych przez kryzys humanitarny do na- w Poznaniu dlatego, że Unia Europejska w obli- cisku na bezpieczeństwo8. 4 Pavel Felgenhauer (rosyjska „Novaya Gazeta”), [wypowiedź czu presji migracyjnej z zewnątrz komentarz na Warsaw Security Forum, na konferencji październik 2018 r. w Kielcach, maj 2018 r.] musi działać razem, kategoryczna Badacze zauważają również, że postępująca 5 Badania Instytutu Spraw Publicznych. postawa Węgier czy Polski nie może wielokulturowość, będąca w dużej mierze być używana do budowania we- konsekwencją migracji wewnątrz UE, potęgu- 6 Jacek Czaputowicz, minister spraw zagranicznych RP, zaproponował na Warsaw Security Forum, wnętrznych podziałów7. je eurosceptycyzm. W 2017 r. liczba imigran- aby krajom Partnerstwa Wschodniego tów zewnętrznych w UE wyniosła prawie 37 (w tym Ukrainie) dać perspektywę członkostwa w UE, którą już mają Bałkany. Jednocześnie w Polsce nie działa mln, a wewnętrznych – ponad 20 mln. Skalę 7 Wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki, wypowiedź żadna znacząca partia otwarcie an- tej mobilności w ramach UE dobrze widać na na Forum w Krynicy, wrzesień 2018 r. tyimigrancka czy antyeuropejska, przykładzie Polaków: w 2001 r. na Wyspach 8 Wyniki projektu badawczego Zarządzanie a pomimo twardego „nie” wobec re- Brytyjskich pracowało ich około 62 tys., pod- bezpieczeństwem w prawie oraz polityce azylowej lokacji uchodźców, proponowanej czas gdy obecnie to ponad milion osób. i powrotowej UE, prowadzonego przez dr Annę Kosińską z Instytutu Europeistyki Katolickiego przez Komisję Europejską, rząd Uniwersytetu Lubelskiego, przedstawione na otwiera kraj na imigrację ekono- Pomimo że swobodny przepływ osób to jed- konferencji politologów w Lublinie we wrześniu 2018 r. około 512 mln miczną nie tyko z Ukrainy czy Biało- na z podstawowych unijnych swobód, trzeba 9 Wyniki badań dr. hab. Rafała Prostaka z Uniwersytetu Tylu konsumentów liczy rusi, ale także z krajów Azji, odmien- uważać na wskaźniki liczbowe, bo przekro- Ekonomicznego w Krakowie, przedstawione jednolity rynek UE 28. na konferencji politologów w Lublinie nych kulturowo i religijnie. W 2017 r. czenie punktu równowagi miedzy „my” a „oni” we wrześniu 2018 r.6 lipca 2017. źródło: Eurostat 2017 r.

8 9 „Unia i ja”. Przyszłość i wartości

Europejskiego i Komisji Europejskiej obliczone na taki efekt, m.in. uzależnienie wydatków Badania opinii publicznej Demokracja z budżetu UE od praworządności (poparli to w Polsce niezmiennie pokazują wszyscy europosłowie PO). To z kolei wywołu- bardzo wysokie poparcie Napięcia na linii Warszawa–Bruksela spowo- je w obozie rządowym reakcje w postaci obwi- Polaków dla integracji dowane uruchomieniem art. 7 TUE wobec niania o zdradę narodową („Targowica”) i za- europejskiej i członkostwa Polski na tle sporu o praworządność sprawiły, przedanie się interesom innych państw. Polski w UE (ponad 80 proc.)1, iż demokracja stała się ważną częścią debaty co skutecznie marginalizuje o Europie. Rząd i jego zwolennicy uważają, że Polaryzacja w regionie Kongres Polskich wszelkie ruchy nastawione przestrzegają demokratycznych reguł – opozy- Ekspertów na ewentualny polexit. cja głośno podnosi problem łamania konstytu- Na tle stosunku do demokracji przedmiotem Międzynarodowych, Warszawa, czerwiec 2018 r. cji i nadużywania władzy. Eksperci przypomi- debaty jest także sytuacja w regionie. Polscy Sprawa się jednak komplikuje, gdy nają, że przestrzeganie prawa ma kluczowe politologowie zauważają narastającą polary- przechodzimy do szczegółów. Głęb- znaczenie dla utrzymania zaufania, bo bez zację polityczną Europy Środkowo-Wschod- sza analiza pokazuje, że Polacy ak- tego kończy się każda wspólnota, także praw- niej. Następuje to po dużych zmianach ustro- ceptują UE w zakresie dorobku go- na, a na zaufaniu opierają się wypracowane jowo-gospodarczo-społecznych, na które spodarczego, ale część się z nią nie przez lata europejskie normy i standardy3. nakładają się procesy globalizacyjne, rewolu- utożsamia w sferze ideologicznej. cja technologiczna i rozwój nowych mediów. Dodatkowo sceptycyzm wobec UE Zdaniem przedstawicieli polskiego rządu Zaufanie obywateli do państwa jest niskie, „Nie odpowiada rośnie wraz z religijnością i częstotli- głównym wyzwaniem dla spójności UE nie a zwiększająca się polityzacja życia publiczne- nam demokracja, wością chodzenia do kościoła2. jest dziś podział na strefę euro i pozostałych, go i próby legitymizacji działań, które nie w której ludzie lecz na kraje otwarte i zamykające się4. Polska mieszczą się w dotychczasowej strukturze in- mają wybierać tak, Tak więc to wartości najbardziej jest w gronie tych pierwszych, bo opowiada stytucjonalno-prawnej, prowadzą do zmniej- jak tego chcą elity. dzielą Polaków w dyskusjach się za poszerzeniem europejskiej demokracji szania szacunku dla kompromisów na rzecz Jeśli takie podejście o przyszłości Europy. Środowiska przez wzmacnianie krajowych parlamentów, poszukiwania rozwiązań konfrontacyjnych. To zwycięży, znaczenie prawicowe nawołują do powrotu wybieranych w powszechnych wyborach, może prowadzić do regresu procesu demo- Unii Europejskiej do źródeł, do „chrześcijańskich ko- oraz przez otwarcie się na dialog, a nie rozma- kratyzacyjnego w tej części Europy5. osłabnie” . rzeni”, do zwiększenia, a nawet „od- wianie w gronie „przekonanych”. Przedstawi- Jacek Czaputowicz zyskania” suwerenności w ramach ciele opozycji argumentują, iż jest dokładnie W Polsce do deficytu zaufania wobec instytucji Minister spraw UE. Natomiast środowiska lewico- odwrotnie – Polska się zamyka i zmierza państwa dochodzi słabość społeczeństwa oby- zagranicznych RP wo-liberalne chcą wzmocnienia Eu- w kierunku rządów jednej grupy, co kłóci się watelskiego6 i odczuwanie przez część Polaków [wypowiedź na Europejskim ropy otwartej, wielowymiarowej z demokracją. Widzą w „miękkiej sile” Unii inności w sferze światopoglądowej (niechęć do Kongresie Gospodarczym i ponadnarodowej. Europejskiej nadzieję na ograniczenie tych liberalizmu, laickości i równych praw dla mniej- w Katowicach, maj 2018 r.] tendencji i popierają inicjatywy Parlamentu szości). Stąd sympatie do „Europy Orbana”,

10 11 a nieufność do „Europy Macrona”. Za- Suwerenność istnieją kontrowersje wokół europejskiej chodnia wizja demokracji liberalnej tożsamości. Środowiska prawicowe widzą ją konkuruje dziś z innymi wizjami, Polscy politologowie zauważają, że współcze- raczej jako konkurencję do tożsamości na- zwłaszcza z koncepcją „demokracji sne państwa podlegają ogromnej presji rodowej, a środowiska opozycyjne – jako nieliberalnej”. zmian, więc ich celem staje się zabezpiecze- uzupełnienie. nie własnej podmiotowości i zdolności do 10 Niepodległość rozwoju . Na tym tle narasta napięcie pomię- Europejskie Forum Nowych dzy tendencjami narodowymi a wspólnoto- Idei, Sopot, wrzesień 2018 r. 1 Eurobarometr 90. Jedną z najważniejszych wartości wymi, także w kontekście odpowiedzialności 2 Stosunek Polaków do Unii Europejskiej, demokracji dla Polaków jest niepodległość, za dotykające Unię Europejską kryzysy. Przed- i państwa prawa, badania zespołu po kier. prof. Radosława Markowskiego, Uniwersytet SWSP, grudzień 2018 r. szczególnie podkreślana w 2018 r. stawiciele rządu przyznają, że Polska posze- 3 Prof. Jan Barcz, wystąpienie podczas debaty w Lublinie, „Wystarczy popatrzeć podczas obchodów stulecia jej od- rzyła swą suwerenność, wchodząc do UE11, ale październik 2018 r. na fakty – poparcie zyskania po zaborach. W dysku- wątek „narzucania” decyzji przez Brukselę 4 Jacek Czaputowicz, minister spraw zagranicznych, Polaków dla UE rośnie, sjach zauważano, iż w naszym re- i najsilniejsze państwa UE jest często podej- wypowiedź na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach, maj 2018 r. jest najwyższe w Unii. gionie stale trzeba o nią walczyć, mowany jako przykład braku demokracji12. 5 Wystąpienie prof. Alicji Stępień-Kuczyńskiej My jako rząd jesteśmy także dziś, kiedy pojawiły się nowe Przez środowiska opozycyjne suwerenność z Uniwersytetu Łódzkiego na konferencji politologów więc bardzo efektywni zagrożenia i wróciły stare7. Państwa jest pojmowana bardziej jako poczucie samo- w Lublinie, wrzesień 2018 r. w przekonywaniu Europy Środkowo-Wschodniej mają istnienia niż samowystarczalności, wskaźnik 6 W wyborach samorządowych 2018 r. w Polsce frekwencja wyniosła 54 proc. ludzi do wartości świadomość, że w pojedynkę nie da- „miarodajności państwa”, a nie synonim jego 7 Aleksander Kwaśniewski w debacie prezydentów europejskich. dzą rady się obronić, że potrzebują trwania bez żadnego wpływu z zewnątrz13. podczas Warsaw Security Forum, październik 2018 r. A to rzadkie obecnie solidarności ze strony innych partne- 8 Bronisław Komorowski w debacie prezydentów podczas Warsaw Security Forum, październik 2018 r. w Europie” rów. Polscy politycy są zgodni, że za- Tożsamość . 9 Jacek Czaputowicz, debata wokół jego książki chowanie niepodległości to najważ- Jerzy Kwieciński Suwerenność, Warszawa, PISM. Minister inwestycji i rozwoju niejsze zadanie politycznych elit. Polacy dostrzegają, że mimo podziałów Unia 10 Prof. Roman Kuźniar z Uniwersytetu Warszawskiego, [wypowiedź na Warsaw Security Widzą Unię Europejską jako główną Europejska pozostaje silnym graczem i w wie- wypowiedź na konferencji politologów w Lublinie, Forum, październik 2018 r.] wrzesień 2018 r. kotwicę cywilizacyjną („Polska może lu sprawach zachowuje jedność, bo coraz 11 Minister Jacek Czaputowicz, wypowiedź na prezentacji być albo zachodnia, albo moskiew- trudniej pojedynczo konkurować w global- jego książki Suwerenność, Warszawa, PISM, 2018 r. ska”)8, jednak część uważa, że Polska nym świecie. We wszystkich 28 państwach 12 Piotr Wawrzyk, wiceminister spraw zagranicznych RP, jest zbyt podporządkowana intere- członkowskich większość respondentów czu- wypowiedź na konferencji w Kielcach, maj 2018 r. 79 proc. som jej głównych graczy i że trzeba je się obywatelami UE (średnia to 71 proc.), 13 Prof. Anna Wierzchowska z Uniwersytetu Warszawskiego, wypowiedź na konferencji politologów w Lublinie, Taki odsetek Polaków walczyć o „suwerenność lepszej ja- a ponad dwie trzecie popiera swobodę prze- wrzesień 2018 r. czuje się obywatelami UE. kości” 9. mieszczania się14. W Polsce jednak wciąż 14 Eurobarometr 90. źródło: Eurobarometr 90

12 13 Unia Europejska: warto wiedzieć

150 mld euro

ISLANDIA Tyle w przybliżeniu wynosi roczny budżet ogólny UE (łącznie około 997 mld euro Udział w globalnym Największe gospodarki na lata 2014–2020). Warto pamiętać, że to zaledwie PKB (w proc.) świata 2017 (w bln USD) 1995 około 1 proc. PKB UE. FINLANDIA 2016 | 2017 źródło: Komisja Europejska USA 25 24,3 USA 19,39 NORWEGIA Chiny 15 14,8 Chiny 12,24 1995 SZWECJA ESTONIA Japonia 6,6 5,9 Japonia 4,87 2004 Wielka Brytania 3,5 3,8 Niemcy 3,68 ŁOTWA Indie 3 2,8 Wielka Brytania 2,62 1973 2004 DANIA Brazylia 2,4 2,4 Indie 2,6 LITWA 2004 Kanada 2 2,1 Francja 2,6 1973 IRLANDIA 1951/1957 WIELKA HOLANDIA ROSJA Meksyk 1,4 1,5 Brazylia 2,05 BRYTANIA 2004 BIAŁORUŚ 1973 UE 28 (PPP) 16,7 16,5 Włochy 1,93 POLSKA 33 1951/1957 Kanada 1,65 BELGIA 1951/1957 W tylu europejskich źródło: Międzynarodowy UE 28 17,22 NIEMCY UKRAINA miastach mają siedziby Fundusz Walutowy 1951/1957 LUKSEMBURG 2004 instytucje, organy źródło: Bank Światowy, CZECHY SŁOWACJA 2004 i agencje unijne. World Development Indicators 1951/1957 database, styczeń 2019 r. LIECHTENSTEIN MOŁDAWIA źródło: Komisja Europejska FRANCJA AUSTRIA SZWAJCARIA 1995 WĘGRY 2007 SŁOWENIA 2004 RUMUNIA 1951/1957 2004 WŁOCHY CHORWACJA SERBIA 2013 BOŚNIA MONAKO I HERCEGOWINA 1986 2007 ANDORA KOSOWO* Kraje członkowskie UE PORTUGALIA HISZPANIA CZARNOGÓRA BUŁGARIA WATYKAN 1986 FYROM** Kandydaci i potencjalni ALBANIA TURCJA kandydaci do UE 1981 GRECJA Kraje niebędące członkami UE 2004 https://europa.eu/european-union/about-eu/countries_pl na podstawie: Mapa opracowana CYPR * Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 2004 1244 (1999) oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału MALTA Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.

** Była jugosłowiańska republika Macedonii. 14 15 „Inwestuj w Unii”. Gospodarka, rynek, handel

Środowiska opozycyjne nie podzielają obaw, związanych z uzależnieniem się Polski od euro- Polacy niezmiennie utożsamiają bycie debatach podkreślają, jak trudny jest dziś dla pejskiego rynku. Ich zdaniem środki unijne i in- w UE przede wszystkim z gospodarką. nich rynek pracownika. Bezrobocie spadło do westycje zagraniczne firm są dźwigniami roz- Zauważają rozwój ekonomiczny kraju zaledwie 3,5 proc., co jest jednym z najniż- wojowymi kraju, pozwalają także rozwijać i doceniają skalę środków przeznaczonych szych wskaźników w UE i najniższym w histo- start-upy i innowacje. Ponadto międzynarodo- na inwestycje w Polsce1. rii ostatnich 30 lat w Polsce – i ma dalej spa- wy kapitał pomaga podmiotom z Polski zaist- dać5. Jednocześnie wzrosła średnia płaca (5 nieć w światowym obiegu i wchodzić na nowe Polacy są także zwolennikami globalizacji, wi- tys. zł brutto), choć jest to wciąż niska wartość rynki. Polacy zauważają jednak, że Unia Euro- Forum Ekonomiczne, dzą w niej więcej korzyści niż zagrożeń. Różnią w porównaniu z zachodnimi krajami UE. Pola- pejska jest wciąż mało innowacyjna: ma tylko Krynica, wrzesień 2018 r. się jednak w podejściu do zagranicznego kapi- ków niepokoi wzrost cen, zwłaszcza produk- 26 unicornów (firmy o wartości wyższej niż tału i do recept na dalszy wzrost gospodarczy. tów spożywczych i energii, a także słabe wzro- 1 mld dol.), podczas gdy jest ich 56 w Chinach Mimo że w UE liczba zwolenników spólnej wa- sty w strefie euro i spowolnienie gospodarcze i aż 120 w USA7. Na tym tle cieszą wyniki pol- luty w 2018 r. wzrosła, to w Polsce nadal utrzy- w Niemczech. skiej gospodarki i ciągły wzrost na poziomie 2 muje się na niskim poziomie, około 30 proc. . około 4 proc. „Polskie szkoły 3 Większość nadal nie chce euro , pomimo że Inwestycje i zagraniczny i uczelnie nie stało się drugą walutą świata i skutecznie kon- kapitał Wolny handel przygotowują kuruje z dolarem w globalnych transakcjach wystarczająco oraz ułatwia życie unijnym firmom i konsu- W debatach o Europie przedstawiciele rządu Opinia publiczna w Polsce jest zgodna, iż pol- młodych do 4 mentom . Za przyjęciem euro jest Platforma deklarują chęć przyciągania zagranicznego skie przedsiębiorstwa, stając się częścią jednoli- pracowania Obywatelska, Nowoczesna i Sojusz Lewicy De- kapitału, jednak w sposób zbalansowany. tego rynku UE, zaczęły intensywniej handlować w otoczeniu mokratycznej, przeciwko – Prawo i Sprawiedli- W ich opinii polska gospodarka jest zbyt uza- z parterami z Europy. Mniej rozpowszechniona międzynarodowym. wość oraz inne ugrupowania prawicy. leżniona od rynku europejskiego (80 proc. jest świadomość skutków działania unijnych Jeżeli nawet Polacy obrotów), więc powinna się dywersyfikować umów o wolnym handlu. Jak wylicza Komisja zdają testy, to później Rynek pracy i wychodzić na kraje trzecie, zwłaszcza na Europejska, przyniosły one Europejczykom po- często przepadają szybko się rozwijające rynki azjatyckie. Pod- nad 30 mln nowych miejsc pracy, a firmom po- w rozmowach Po wejściu do UE w 2004 r. ponad 1 mln oby- kreślają wagę wzmacniania rodzimych firm, zwoliły zwiększyć obroty z krajami pozaeuro- kwalifikacyjnych” . wateli opuściło Polskę, korzystając z unijnej w tym start-upów. Polska ma być krajem inno- pejskimi, jak Korea czy Japonia. Polski kon- swobody przepływu osób, i tylko niewielki wacyjnym, wykorzystywać potencjał polskiej sument zyskał na niższych cenach importowa- Marzenna Guz-Vetter Komisja Europejska procent rozważa powrót do kraju. Niedobory myśli technologicznej oraz zachęcać do tego nych produktów, a biznes na większych możli- [wypowiedź na Kongresie na lokalnym rynku pracy zapełnili w większo- europejskie i światowe korporacje. Zagranicz- wościach eksportowych8. Polskich Ekspertów Międzynarodowych ści obywatele Ukrainy, jednak polskie przed- ny biznes i polskie państwo powinny się do- w Warszawie, siębiorstwa mają kłopoty ze znalezieniem brze zrozumieć, bo to system naczyń połączo- Polacy mają niechętny stosunek do wojen han- czerwiec 2018 r.] odpowiednich kadr. Pracodawcy w wielu nych6. dlowych, a w rywalizacji Chiny–USA nie chcą

16 17 dostać rykoszetem z obu stron. Polska popiera proponują ten model, powinny raczej się refor- że proces pogłębiania spójności w Europie rze- wolny handel i zawieranie kolejnych umów o mować, a nie ciągnąć w dół całą Unię12. czywiście jest możliwy i postępuje. Nie zmienia wolnym handlu (FTA). Obawia się rosnącego to jednak faktu, że trzy polskie regiony wciąż protekcjonizmu wewnątrz UE, krytykuje zmia- Budżet i środki na rozwój znajdują się w grupie 20 najbiedniejszych ny w dyrektywie o pracownikach delegowa- w UE13. nych. Wciąż liczy na chińskie inwestycje, jednak Polacy są zgodni, że środki unijne odegrały klu- dostrzega w tej sprawie niewielki postęp. Jed- czową rolę w rozwoju kraju w ostatnich dwóch Europejski Kongres nocześnie bardzo dużą uwagę przykłada do dekadach, i nie kwestionują liczb: 96 mld euro Gospodarczy, Katowice, 1 Stosunek Polaków do Unii Europejskiej, demokracji 2018 r. wyrównania niekorzystnego bilansu handlo- na czysto po odliczeniu składki członkowskiej. i państwa prawa, Uniwersytet SWSP, grudzień 2018 r. wego – obecnie import Polski jest 12 razy więk- Różnią się jednak w interpretowaniu korzyści 2 Stosunek Polaków do Unii Europejskiej, demokracji szy niż eksport9. z tego faktu. Zwolennicy partii opozycyjnych i państwa prawa, Uniwersytet SWSP, grudzień 2018 r. Więcej w: Jak żyć z euro. Doświadczenia krajów podkreślają skalę inwestycji i porównują je do Europy środkowo-wschodniej, Fundacja Schumana, Eksperci dostrzegają konieczność „rekalibryza- amerykańskiego planu Marshalla dla Europy grudzień 2018 r. „Czy potrafimy cji” globalizacji10. Trzeba myśleć nie o rozmon- Zachodniej. Środowiska prawicowe są bardziej 3 Eurobarometr 90 (36 proc. za przyjęciem euro – 54 proc. przeciw). chronić wolny handel? towywaniu światowego ładu gospodarczego, sceptyczne – zwracają uwagę na korzyści, jakie 4 Paweł Świeboda, wypowiedź podczas debaty To jedno z największych lecz o zreformowaniu Światowej Organizacji z faktu otworzenia się polskiego rynku i prywa- w Lublinie, październik 2018 r. wyzwań dla Europy” Handlu. Wejście Chin do WTO było ich wielkim tyzowania majątku uzyskali europejscy inwe- 5 Dane Eurostatu, 2018 r. . sukcesem, ale zaburzyło równowagę, czas więc storzy, a jednocześnie zwracają uwagę, że spora 6 Wicepremier Beata Szydło, wypowiedź na Forum Olaf Osica Ekonomicznym w Krynicy, wrzesień 2018 r. Dyrektor projektu na modyfikację reguł. Multilateralizm ma szan- część unijnych pieniędzy wróciła w postaci kon- 7 Wypowiedź Pawła Świebody, Europejskie Forum „Rynki Zagraniczne” PTWP SA sę wygrać, ale potrzebne są korekty, zwłaszcza traktów realizowanych przez zachodnie firmy. Nowych Idei, Sopot, wrzesień 2018 r. lip [wypowiedź na Europejskim w kontekście osób, regionów i państw, które na Kongresie Gospodarczym 8 Zwracała na to uwagę m.in. Komisarz Cecilia w Katowicach, maj 2018 r.] globalizacji tracą. Unia Europejska jest zwolen- Polacy mają świadomość, że unijna hossa dla Mallström podczas panelu na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach, maj 2018 r.ca 2017. nikiem i beneficjentem multilateralizmu11. Polski dobiegła końca i że wysokość środków 9 Tadeusz Kościński, wiceminister przedsiębiorczości będzie redukowana. Opozycja zestawia to ze i technologii, wypowiedź na Europejskim Kongresie Jednocześnie polski rząd podkreśla, że tenden- sporem na linii Warszawa–Bruksela wokół pra- Gospodarczym, Katowice, maj 2018 r. cje zamykania swych rynków przez niektóre worządności. Strona rządowa podkreśla, że 10 Paweł Świeboda, wypowiedź na konferencji w Lublinie, październik 2018 r. państwa członkowskie uderzają w unijne fun- obie sprawy nie mają związku, a dążenie do 11 Paweł Świeboda, wypowiedź na Europejskim ponad 30 mln damenty – cztery swobody i konkurencyjność, warunkowości w przyznawaniu środków Forum Nowych Idei, Sopot, wrzesień 2018 r. Tyle nowych miejsc pracy które są podstawą spójności UE. Jak to ujął w kolejnej perspektywie finansowej UE nie 12 Wypowiedź podczas Europejskiego Kongresu przyniosły Europejczykom Gospodarczego, Katowice, maj 2018 r. minister Czaputowicz, największym zagroże- wpłynie na ich obniżenie. Polacy są zgodni, że unijne umowy 13 Jerzy Kwieciński, minister inwestycji i rozwoju, niem dla europejskiej demokracji jest „demo- polityka spójności pozwoliła zwiększyć inwe- wypowiedź na Warsaw Security Forum, o wolnym handlu. kracja protekcjonistyczna”. Państwa, które dziś stycje i przyspieszyć rozwój, co jest dowodem, październik 2018 r. źródło: Komisja Europejska

18 19 „Unia żywi”. Rolnictwo i ochrona środowiska

Na polskiej wsi mieszka Wspólna polityka rolna To wielkie wyzwanie dla przemysłu rolno-spo- aż 40 proc. obywateli kraju, żywczego. Rozwój technologii umożliwia ale udział rolnictwa w PKB W polskiej debacie o przyszłości wsi zauważa wprowadzanie innowacji zwiększających wy- jest mizerny – tylko 2,6 proc. się, że Wspólna Polityka Rolna wymaga dajność produkcji i tworzenie nowych form Jednak produkty spożywcze gruntownej modernizacji oraz uproszczenia żywności, może jednak również prowadzić do Forum Ekonomiczne stanowią istotną pozycję zasad i procedur. Jej celem powinno być m.in. kompromisów w kwestii jakości oraz do kształ- Krynica, wrzesień 2018 r. w polskim eksporcie zwiększenie konkurencyjności rolnictwa euro- towania się nowych zwyczajów konsumenc- (ponad 28 mld euro na ponad pejskiego i sprzedaż produktów rolnych na kich. 200 mld euro towarów całym świecie. Inne ważne kwestie to rozwój ogółem w 2017 r.), a firmy obszarów wiejskich i wzmocnienie ich tkanki W polskiej debacie o przyszłości wsi zauważa się rolno-spożywcze sprzedają społeczno-gospodarczej, zatrzymanie rolni- zmiany stylu życia i pracy rolników. Dzięki rozwi- do ponad 70 krajów świata. ków w zawodzie, a także rozwój rolnictwa pre- janym innowacjom w większym stopniu skupia- Konsumenci doceniają cyzyjnego i cyfrowego1. ją się oni na zarządzaniu gospodarstwem i dany- „Rozwój badań jakość rodzimej produkcji mi niż na pracy w polu3. Zwiększa się także naukowych i preferują produkty W dyskusjach podkreślano, że w okresie nego- wydajność. Eksperci przewidują wzrost liczby przekłada się z polskimi nazwami. cjacji kolejnej perspektywy finansowej UE na aplikacji mobilnych dotyczących sektora rolne- na rozwój rolnictwa. lata 2021–2027 trzeba szukać takiego porozu- go, zwiększenie znaczenia tzw. Internetu Rze- Potrzebujemy Polskie rolnictwo przeszło ogromne mienia wokół dopłat bezpośrednich, aby nie czy, rozwój rolnictwa precyzyjnego i dużej współpracy między zmiany w ostatnich dwóch deka- było dyskryminacji polskich rolników. Zauwa- ilości danych w agrobiznesie. Gospodarstwa rol- jednostkami dach. W debatach prowadzonych żano, że zmniejszenie środków na rolnictwo ne, podobnie do miast, będą się stawały inteli- badawczymi 2018 r. zwracano uwagę na koniecz- do około 28 proc. budżetu UE może negatyw- gentne (smart). i rolnikami, a także ność ochrony tego dorobku, zwłasz- nie wpłynąć na polską wieś, która cały czas po- zwiększenia liczby cza w kontekście nowych umów trzebuje dofinansowania2. W dyskusjach podkreślano konieczność przygo- grantów, które o wolnym handlu, m.in. z Kanadą towania się na powszechniejsze stosowanie powinny być (CETA). Sporo uwagi poświęcano Innowacje sztucznej inteligencji i robotyzacji. Rekomendo- finansowane przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej wano koncentrację na badaniu kluczowych pro- także z Funduszu oraz zmianom, jakie zachodzą na W polskich debatach porusza się temat skut- blemów, takich jak brak żywności czy zbyt duże Spójności” świecie pod wpływem czwartej re- ków czwartej rewolucji przemysłowej dla tere- zużycie wody przy produkcji4. Podkreślano po- . wolucji przemysłowej. Polska była nów wiejsckich. W połowie stulecia na naszej trzebę współpracy między jednostkami badaw- Jerzy Buzek Europoseł, były premier RP także gospodarzem COP24, czyli planecie będzie żyło aż 9 mld ludzi. Do ich na- czymi i rolnikami przy analizowaniu potrzeb i po- [wypowiedź na konferencji konferencji klimatycznej. Wzięły karmienia będziemy potrzebować o 70 proc. tencjału rozwojowego Polski oraz konieczność w Jasionce, marzec 2018 r.] w niej udział delegacje z 196 krajów. więcej żywności, aniżeli produkujemy obecnie. wspólnego starania się o granty. Zauważano

20 21 „Przed akcesją jednocześnie wartość wielopokole- Ochrona środowiska Takie podejście jest krytykowane przez opozy- mieliśmy ujemne niowej wiedzy i doświadczeń rolni- cję, która stawia na stopniową dekarbonizację saldo w handlu ków, które przekładają się na jakość W grudniu 2018 r. Polska już po raz trzeci była poprzez zwiększanie w miksie udziału energii [artykułami rolno- żywności i jej bezpieczeństwo5. gospodarzem szczytu klimatycznego. W COP24 wiatrowej, słonecznej i atomowej oraz kwestio- -spożywczymi] z UE, wzięło udział około 30 tys. osób. Najważniej- nuje osiąganie suwerenności energetycznej eksport wynosił Przedstawiciele polskiego rządu szym celem konferencji, obradującej pod ha- poprzez trzymanie się węgla, bo importujemy około 4,5 mld euro. podkreślali, że innowacje w rolnic- słem „Zmieniamy się razem”, było opracowa- go także z Rosji. Autorytety tego środowiska W ubiegłym roku twie, rozwój oraz zasypywanie luki nie mapy realizacji celów Porozumienia uważają, że warto rozwijać energetykę odna- eksport sięgnął technologicznej są jednym z priory- Paryskiego z grudnia 2015 r. Udało się ją stwo- wialną, która – w przeciwieństwie do węgla – 27 mld euro, samo tetów rządu6. Cyfryzację, która w co- rzyć i zapisać w tzw. Pakiecie Katowickim – po jest dostępna w nieograniczonej ilości10. dodatnie saldo raz większym stopniu stanowi prio- raz pierwszy w historii zobowiązuje on 8,7 mld euro jest rytet w UE, cechować powinien wszystkie państwa świata do działań w celu wyższe niż cały ponadkrajowy, unijny charakter7. zatrzymania globalnego ocieplenia i ochrony eksport przed akcesją. Dotyczy to przede wszystkim two- klimatu9. 1 Wspominał o tym podczas debaty w Jasionce unijny To spektakularny rzenia ram prawnych oraz standary- komisarz ds. rolnictwa i rozwoju wsi Phil Hogan, efekt, nie ma drugiego marzec 2018 r. zacji, koniecznych m.in. do rozwoju Jednocześnie jednak polski rząd dawał jasne takiego kraju” . 2 Jerzy Plewa, wywiad dla „Gazety Wyborczej”, sieci 5G. Polska dzięki wysokiemu sygnały, że polska polityka energetyczna 14 czerwca 2018 r. Jerzy Plewa poziomowi edukacji, rozwiniętemu odbiega od celów klimatycznych ONZ, zakła- 3 Adam Ławicki z firmy White Hill Sp. z o.o.lip Dyrektor generalny w Dyrekcji Generalnej internetowi szerokopasmowemu dających dekarbonizację. Umiejscowienie 4 Jerzy Plewa, wypowiedź na konferencji w Jasionce, marzec 2018 r.ca 2017. ds. Rolnictwa Komisji i 4G oraz wrodzonej przedsiębior- szczytu w stolicy Śląska i niektóre akcenty Europejskiej [wypowiedź 5 Prof. Ryszard Hołownicki z Instytutu Ogrodnictwa, czości obywateli spełnia wszystkie towarzyszące konferencji – wszystko to pod- dla „Rzeczpospolitej”, wypowiedź na konferencji w Jasionce, marzec 2018 r. 13 czerwca 2018 r.] warunki, by z sukcesem budować kreślało, że Polska „stoi na węglu” . Prezydent 6 Ryszard Zarudzki, podsekretarz stanu gospodarkę cyfrową, nie jest jednak RP Andrzej Duda ogłosił gotowość Polski do w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wypowiedź na konferencji w Jasionce, marzec 2018 r. wolna od problemów. Małe i średnie walki o „neutralność klimatyczną”, czyli o kom- 7 Jerzy Kwieciński, minister inwestycji i rozwoju, firmy mają wciąż zbyt mały dostęp pensowanie emisji gazów cieplarnianych po- wypowiedź na Kongresie 590 w Jasionce, do nowych technologii, ludzie nie przez sekwestrację (pochłanianie dwutlenku listopad 2018 r. chcą się douczać i przekwalifikowy- węgla przez lasy i gleby). Stwierdził też, że nasz 8 Marcin Putra, partner zarządzający w McKinsey, 196 wypowiedź na konferencji w Jasionce, marzec 2018 r. Tyle krajów było wać, a wysokiej klasy specjaliści czę- kraj nie zamierza rezygnować z energetyki wę- 9 Szczegółowa relacja z COP24 została opublikowana sto wyjeżdżają za granicę8. glowej ze względu na korzyści gospodarcze przez Centrum Stosunków Międzynarodowych, reprezentowanych na COP24 w Katowicach (suwerenność energetyczna) i społeczne styczeń 2019 r. 10 Jerzy Buzek, przewodniczący Rady Programowej w grudniu 2018 r. (miejsca pracy w kopalniach). Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, źródło: Centrum Stosunków wypowiedź na konferencji w Jasionce, marzec 2018 r. Międzynarodowych

22 23

Wnioski Wydarzenia objęte i zalecenia monitoringiem w 2018 r.

WYDARZENIE DATA MIEJSCE ORGANIZATOR Polska wniosła do UE przekonanie, że ludzie i sprawność biznesu, dla drugich – symbol mogą zmieniać historię1. Przed 1989 r. Polacy poddaństwa i wykorzystywania. Nominację Europejskie Forum Rolnicze 23–24.03 Jesionka Fundacja Europejski Fundusz mogli tylko marzyć o życiu we wspólnocie kra- Donalda Tuska na przewodniczącego Rady Rozwoju Wsi Polskiej jów Zachodu i korzystaniu z jej dorobku, bo Europejskiej jedni uważają za wielki sukces X Europejski Kongres 14–16.05 Katowice PTWP nikt nie przypuszczał, że zimna wojna się za- i przykład zwiększonej roli Polski w UE, drudzy Gospodarczy kończy. Marzenie się spełniło, kiedy Polska we- posuwają się do mówienia o Targowicy szła w 1999 r. do NATO, a w 2004 do Unii Euro- i „sprzedaniu” Polski Niemcom”. Racja stanu Polski w Europie 28–29.05 Kielce Uniwersytet im. pejskiej. Teraz czasy znów się zmieniają, Jana Kochanowskiego, a przyszłość jest niepewna. Polska debata wo-  Która liga? Przedstawicielstwo KE kół przyszłości Europy jest wypadkową głębo- Polska jest na tyle mocna, aby się nie godzić w Polsce i PTSE kiej polaryzacji polityki i społeczeństwa. na rolę statysty, lecz wciąż za słaba, aby grać Kongres Polskich Ekspertów 8–9.06 Warszawa Fundacja Pulaskiego, Centrum w europejskiej pierwszej lidze. Podejście Międzynarodowych Stosunków Międzynarodowych, Najważniejsze podziały koncentrują się partnerskie budzi w Polsce podejrzenia nad- Stowarzyszenie network.pl wokół następujących pytań: miernego serwilizmu wobec Zachodu, nato- miast retoryka konfrontacji, przysparzająca XXVIII Forum Ekonomiczne 5–7.09 Krynica Instytut Wschodni  Jaka Polska? popularności na scenie krajowej, rodzi napię- Wrócił dylemat dwudziestolecia międzywo- cia w relacjach z innymi krajami UE oraz Państwo w czasach zmiany 18–20.09 Lublin Polskie Towarzystwo jennego: czy chcemy Polski wielonarodowej, wschodnimi sąsiadami Polski. – IV Ogólnopolski Kongres Nauk Politycznych otwartej, tolerancyjnej, czy zamkniętej, et- Politologów nicznie homogenicznej. Nie tylko geograficz- Dużą rolę w określeniu kierunków dalszej dys- Europejskie Forum Nowych Idei 26–28.09 Sopot Konfederacja Lewiatan nie, ale i mentalnie tkwimy między Zachodem kusji w Polsce będzie miał rezultat wyborów i BusinessEurope a Wschodem, nie mogąc się zdecydować, po do Parlamentu Europejskiego w maju 2019 r. której stronie są nasze korzenie. Intuicyjnie Zetrą się w nich różne wizje przyszłości euro- Polska w Unii Europejskiej 23.10 Lublin Instytut Nauk Politycznych jesteśmy narodem otwartym, lecz podatnym pejskiego projektu. Znalezienie sposobu na – nowe wyzwania i Spraw Międzynarodowych KUL, na różne narracje. współistnienie to najważniejsze wyzwanie Przedstawicielstwo KE zarówno dla nowych władz UE, jak w Polsce i partnerzy  Podległość czy niepodległość? i dla polskiego społeczeństwa. Warsaw Security Forum 24–25.10 Warszawa Fundacja Pulaskiego i partnerzy Istotnego znaczenia nabrały znów pojęcia zdrady i suwerenności. Te same zdarzenia są Kongres 590 15–16.11 Jasionka Fundacja im. Sławomira Skrzypka oceniane odmiennie: prawie 30 proc. obrotów 1  Marek Prawda, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, wypowiedź handlowych z Niemcami to dla jednych do- podczas dialogu obywatelskiego w Lublinie, wód na doskonałą jakość polskich produktów październik 2018 r.

24 JJ-01-19-099-PL-N

Co Polacy myślą o Unii Europejskiej? Wnioski z debat w roku 2018

ISBN: 978-92-79-99751-8 doi: 10.2775/154870