Daday-Devrekani Masifi Metamorfizması Ve Jeolojik Evrimi, Kastamonu Bölgesi, Batı Pontidler, Türkiye

Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 38, Sayı 1,33-52, Şubat 1995 Geological Bulletin of Turkey, Vol. 38, No. 1,33-52, February 1995

Daday-Devrekani masifi metamorfizması ve jeolojik evrimi, Kastamonu bölgesi, Batı Pontidler, Türkiye Metamorphism and geological evolution of the Daday-Devrekani massif, Kastamonu region, Western Pontides, Northern Turkey

DurmuşBOZTUĞ Cumhuriyet Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Sivas. Osman YILMAZ İstanbul Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, İstanbul.

Öz Batı Pontidler'deki Kastamonu bölgesinde yer alan Daday-Devrekani masifi, Prekambriyen'den Alt Kretase'ye kadar değişen yaşlara sahip çeşitli metamorfik kayaç birimlerinden oluşmaktadır. Bu metamorfik kay açlar, değişik kaynak kay açların farklı metamorfizma koşullarında ve farklı jeodinamik ortamlarda metamorfizm aya uğramaları sonucu oluşmuşlardır. Prekambriyen yaşlı Daday-Devrekani metasedimanter grubu, yüksek dereceli metamorfizmaya uğramış metasedimanter kayaçlardan meydana gelmekte ve tipik olarak kıtasal kabuk malzemesini karakterize etmektedir. Bu yüksek dereceli metasedimentler, Alt-Orta Jura döneminde retrograd metamorfizm adan da etkilenmişlerdir. Alt-Orta Paleo- zoyik yaşlı Samatlar grubu, Üst Jura öncesinde, olasılıkla Alt-Orta Jura döneminde, çok düşük dereceli metamorfizmaya uğramış epikonlinental örtü karakterli metasedimanter kayaçlardan oluşmaktadır. Hem epiofiyolitik, hem de epikontinental örtü karakteri gösteren Alt Jura yaşlı Börümce formasyonu, K-Ar radyometrik yaş tayini verilerine göre Alt-Orta Jura döneminde, tıpkı Samatlar grubununki gibi çok düşük dereceli metamorfizmadan etkilenmiştir. Alt Jura öncesi yaşlı Çangal metaofiyoliti iyi korunmuş bir okyanusal kabuk kalıntısını temsil etmektedir ve ilksel olarak yeşilşistten-epidot amfibolit fasiyesine kadar değişen metamorfizma koşullarında okyanus tabanı metamorfizm asına uğramıştır. Çangal metaofiyoliti de, tıpkı Daday-Devrekani metasedimanter grubu gibi, Alt-Orta Jura dönemindeki metamorfizmadan etkilenmiştir. Orta Jura yaşlı yay plütonizması karakterindeki Kastamonu granitoyid kuşağındaki Ahiçay-Elmalıçay plütonu dokanağında gelişen ve kalınlığı yer yer 400 m'ye kadar ulaşabilen kontakt zonu ka- yaçları Göynükdağı metamorfiti olarak tanımlanmıştır. Göynükdağı kontakt zonu kayaçları, iç kesimlerde hornblend-hornfels, dış kesimlerde ise albit-epidot hornfels fasiyesini karakterize eden benekli kayaçlardan meydana gelir. Kıtasal topluluk kayaçlarından türeyen protomilonit, milonit, milonit-şist ve milonit- gnayslar ile okyanusal topluluk kayaçlarından türeyen glokofanşistler Alt Kretase'yi gösteren K-Ar radyometrik yaş verileri sunar- lar. Daday-Devrekani metasedimanter grubu ile epikontinental örtüsünü oluşturan Samatlar grubu, Daday-Devrekani masifinin en yaşlı birimleri olup Avrazya levhasının en güney kenarını oluştururlar. Çangal metaofiyoliti ise, Paleo-Tetis okyanus kabuğunun parçasıdır. Börümce formasyonu, hem epikontinental hem de epiofiyolitik örtü karakteri gösterir. Göynükdağı kontakt metamorfiti ise yay plütonizmasma bağlı olarak gelişen kontakt zonu kayaçlarım temsil etmektedir. Daday-Devrekani masifindeki hemen hemen tüm birimleri etkileyen Alt-Orta Jura yaşlı metamorfizma ile Orta Jura yaşlı yay magmatizması niteliğindeki Kastamonu granitoyid kuşağının, Paleo-Tetis okyanus kabuğunun, Avrazya levhası altına ve kuzeye doğru yitimiyle ilişikli olarak meydana geldik- leri düşünülmektedir. Alt Kretase yaşlı kataklastitler ve glokofanitik kayaçların ise, yitimden hemen sonra, Avrazya (Pontik temel) ve Anadolu levhası arasındaki çarpışmanın ürünü oldukları düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Daday-Devrekani masifi, Kastanomu, Batı Pontidler, metamorfizma, levha tektoniği. Abstract The Daday-Devrekani massif, located around Kastamonu region of the western Pont ides, consists of various metamorphic rocks ranging from Precambrian to Early Cretaceous in age. These metamorphic rocks were derived from different source rocks in different geodynamic environments by different metamorphic conditions. The Precambrian Daday-Devrekani metasedimentary group, consisting of high-grade metased intents, is made typically of continental crust. It has also been affected by an Early-Middle Jurassic retrograde metamorphism. The Samatlar group of Lower-Middle Paleozoic age (the epicont mental cover) has been metamorphosed to very low-grade by Upper Jurassic, uossibly in Lower-Middle Jurassic. The Börümce formation of Lower Jurassic aget comprising both epiophiolitic and epiconlinental characters with some Lower-Middle Jurassic K-Ar ages, was affected by the very low-grade metamorphism similar to that of the Samatlar group. The p re-Lower Jurassic Çangal metaophiolite is a well-preserved fragment of oceanic crust. The Çangal metaophiolite was initi- ally subjected to an ocean floor metamorphism before Lower Jurassic in the physical conditions of greenschist and epidoie- amphibolite fades, it has also been affected by a later metamorphism during Lower-Middle Jurassic period. There are some contact aureole rocks, called Göynükdağı metamorphite with a total thickness up to 400 m in Göynükdağı region, developed around the Ahi- çay-Elmalıçay granitoid from the Middle Jurassic Kastamonu granitoid belt which is an arc plutonism product. The Göynükdağı contact aureole is composed mainly of spotted rocks of hornblend-hornfels and albite-epidote hornfels fades in the inner and outer zones, respectively. r The cataclastic rocks such as protomylonite, mylonite, mylonite-schist and mylonite-gneiss, derived from the continental assemblage, and the glaocophane-schists, derived from the oceanic assemblage, altogether yield some Lower Cretaceous K-Ar ages.

33 BOZTUĞ -YILMAZ

The Precambrian D aday-Devrekani metasedimentary group and its epicontinenîal cover Samaîlar group, oldest units in the Daday - Devrekani massif, are considered to be the southernmost tip of Eurasian plate. The Çangal metaophiolite is thought to be a well- preserved part of the paleo-Tethyan oceanic cruts. As for the Börümce formation, it is assumed as epicontinental and sometimes epiophiolitic cover. The Göynükdağı contact aureole determines the contact haleous developed around arc plutonism. The Lower - Middle Jurassic metamorphism, affecting almost all the units in the D aday-Devrekani massif, and the arc magmatism of the Middle Jurassic Kastamonu granitoid belt are interpreted as the products of the subduct ion zone created by the northward subduct ion of the paleo-Tethyan oceanic crust beneath the Eurasian plate. The Lower Cretaceous caiaclastites and glaucophanitic rocks are thought to have been generated by the collage between the Eurasia (Pontides) and Anatolia. Key Words: D aday-Devrekani massif Kastamonu province, Western Pontides, metamorphism, plate tectonics.

GİRİŞ morfik kayaçlardan oluşmaktadır (Şekil 1). Daday- Türkiye'nin önemli tektonik birliklerinden biri olan Devrekani masifini oluşturan birimler yer yer Orta Jura Pontidlerin (Ketin, 1966) batı kesimlerinde, Kastamonu yaşlı Kastamonu granitoyid kuşağının çeşitli plütonlan yöresinde yüzeyleyen Alt Jura öncesi yaşlı çeşitli ka- tarafından da kesilmektedir (Boztuğ ve Yılmaz, 1983; yaçlardan elde edilen veriler, son zamanlarda, Türki- Boztuğ ve diğ., 1984 Yılmaz ve Boztuğ, 1986,1987a). ye'nin olduğu kadar, tüm Tetis sisteminin evriminin Daday-Devrekani masifinin gerek KD, gerekse GB açıklanmasında da önemli katkılar sağlamıştır. Kasta- kesimlerinde yüzeylenen en yaşlı birim yüksek dereceli monu yöresinden elde edilen veriler, Paleo-Tetis olarak (Winkler, (1979) metasedimentlerden oluşan Prekamb- bilinen Alt Jura öncesi yaşlı okyanusal kabuğun oluş- riyen yaşlı Daday-Devrekani metasedimanter grubudur turduğu dalma-batma zonunun yorumlanmasında, deği- (Yılmaz ve Boztuğ, 1986). Masifin KD kesiminde Pre- şik araştırıcılar tarafından başlıca iki ana hipotezi sa- kambriyen yaşlı Ebrek metamorfiti olarak tanımlanan vunur şekilde yorumlanmıştır. Bunlardan birincisi, ve Gürleyik gnaysı ile Başakpmar metakarbonatı (Yıl- Şengör (1979), Şengör ve diğ., (1980), Şengör ve Yıl- maz, 1979) olarak haritalanabilir iki birime ayırtlanan maz (1981) tarafından ileri sürülmekte olup, kuzey ko- (Şekil 2) Daday-Devrekani metasedimanter grubu, baş- numlu bir okyanusal kabuğun güneye doğru dalmasını lıca sillimanit-mika gnays, amfibol gnays, amfibolit, savunurken; ikincisi ise Boztuğ ve diğ., (1984), Yılmaz kalk-silikatik gnays, kalksilikatik mermer ve diyopsit ve Boztuğ (1986), Boztuğ (1988a), Şengün ve diğ., mermer türü kayaçlardan oluşmaktadır (Yılmaz, 1981). (1990), Ustaömer ve diğ. (1991), Boztuğ (1992), ve Us- Masifin GB kesiminde ise Prekambriyen yaşlı Do- taömer ve Robertson (1993) tarafından ileri sürülmekte rukyayla gnaysı olarak tanımlanan Daday-Devrekani olup, okyanusal kabuğun kuzeye doğru dalarak yitimini metasedimanter grubu mika gnays, amfibol gnays, di- savunmaktadır. Diğer taraftan, doğrudan Kastamonu yö- yopsit gnays ve kalksilikatik gnays türü yüksek dereceli resine değinmemekle birlikte, Pontidlerin Alt Jura öncesi metasedimanterler ile bunları kesen granitik ve diyoritik evriminde, Paleo-Tetisin kuzeye dalması gerektiğini sa- bileşimli damar kayaçlarından oluşmaktadır (Boztuğ, vunan görüşlerin varlığı da (Adamia ve diğ., 1980; Ber- 1992). Daday-Devrekani metasedimanter grubu, masi- gougnan ve Fourquin, 1982; Ricou ve diğ., 1986; Derco- fin GB kesiminde, Alt-Orta Paleozoyik yaşlı ve çok dü- urt ve diğ., 1986; Robertson ve diğ., 1991) bilinmektedir. şük dereceli metamorfizmaya uğramış fosili arduvaz, Bu çalışmada, Daday-Devrekani masifinin KD (Yıl- kuvarsit ve rekristalize kireçtaşlanndan oluşan Samat- maz, 1979, 1980, 1981, 1983) ve GB kesimlerinden lar grubu ile uyumsuz olarak örtülmektedir (Şekil 3). (Boztuğ, 1988a, 1988b, 1989a, 1989b; Tutkun ve Boz- Daday-Devrekani metasedimanter grubunun yaşının tuğ, 1991; Boztuğ ve Yılmaz, 1991a; Boztuğ, 1992) el- Prekambriyen (veya en azından Ordovisiyen öncesi) ol- de edilen veriler kullanılarak, yörenin metamorfik tarih- masını kanıtlayan en önemli jeolojik bulgu bu uyum- çesi ve jeolojik evrimi tartışılarak mevcut tartışmalara suzluk düzlemidir (Şekil 4). Alt-Orta Paleozoyik yaşlı katkıda bulunulmaya çalışılmıştır. Jeolojik haritalama- Samatlar grubu, alttan üste doğru, Yayladere (Kambri- ya dayandırılan saha gözlemlerinin yanısıra başlıca op- yen), Dotla (Ordovisiyen), Zirze (Silüriyen) ve Küreiha- tik mineraloji, kil mineralojisi, vitrinit rafleksiyon yan- dit (Devoniyen) formasyonlarından oluşmaktadır. sıtması gibi analitik yöntemler de kullanılmıştır. K-Ar Kambriyen yaşlı Yayladere formasyonu, yaklaşık 300 radyometrik yaş tayini verileri ise Bonhomme ve Yıl- m'lik bir kalınlığa sahiptir. Tabanda yaklaşık 30 m'ik maz (1984), Boztuğ ve Yılmaz (1989), Yılmaz ve Bonhom- bir konglomera, kaba taneli kumtaşı ve kumtaşı türü me (1991) ve Boztuğ ve Yılmaz (1991b) den alınmıştır. kayaçlar ile başlamaktadır ve özellikle konglomeraların tüm bileşenleri Dorukyayla gnaysına, diğer bir deyişle JEOLOJİK KONUM Daday-Devrekani metasedimanter grubuna ait kuvars- "Daday-Devrekani masifi", Batı Pontidler'deki Kas- feldispat gnays, mika gnays, homblend gnays ve diyop- tamonu yöresinde, KD-GB doğrultusunda, yaklaşık 150 sit gnayslardan türemiş olarak gözlenmektedir. Konglo- km uzunluğunda ve yaklaşık 50 km genişliğinde dik- mera ve kumtaşı türündeki bu kayaçların üzerinde, yak- dörtgene benzer bir alanda mostra veren çeşitli meta- laşık 70 m kalınlığa sahip olan yeşilimsi renkli ve iri

34 DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

Şekil 1. Daday-Devrekani masifi ve çevresinin basitleştiril- Figure I. Simplified Hthological and geological map of the miş litolojik ve jeolojik haritası (Bingöl, 1989'dan D aday-Devrekani massif and surrounding areas basitleştirilmiştir). (after Bingöl, 1989). 1. Tersiyer örtü (sedimanter ve volkanik); 2. Kreta- 1. Tertiary cover (sedimentary & volcanics); 2. Cretaceous units (sedimentary & vocano- se birimleri (sedimanter ve volkano-sedimanter); 3. sedimentary); 3. Triassic-Jurassic (sedimentary Permo-Triyas-Üst Kretase (?) ofıyolit ve epiofîyo- & locally submarine volcanism intercalation); 4. litleri (yeşil şist ve/veya glokofanitik yeşil şist fa- Permo-Triassic to Upper Cretaceous (?) ophio- siyesi metamorfizmasmdan veya dinamik meta- lites and epiophiolitic cover (greenschist and/or morfizmadan etkilenmişlerdir); 5. Paleozoyik ve glaucophanitic greenschist fades, or dynamomet- daha yaşlı kıtasal ve/veya epikontinental metase- amorphic); 5. Paleozoic and older continental dimanter (yüksek dereceliden çok düşük dereceli- and/or epicontinental metasediments (high-grade ye kadar değişen metamorfizm adan etkilenmişler- to very low-grade metamorphism); 6. Plutons of dir); 6. Orta Jura yaşlı Kastamonu granitoyid the Mid-Jurassic Kastamonu granitoid belt; 7. Ultramafite associated with oceanic assemblage; kuşağına ait plütonlar, 7. Okyanusal toplulukla 8. Fault; 9. Thrust fault; NAFZ indicates North birlik oluşturan ultramafit; 8.Fay; 9.Bindirme fayı; Anatolian Fault Zone. NAFZ, Kuzey Anadolu Fay Zonu'nu gösterir. mika pulları içeren arduvazlar yer almaktadır. Yeşilim- kalınlığında kırmızı-bordo renkli arduvazlar bulunmak- si renkli bu arduvazlaıın üzerinde ise yaklaşık 200 m tadır (Şekil 4). Yayladere formasyonunda herhangi bir

35 BOZTUĞ -YELMAZ

Şekil 3. Daday-Devrekani masifi GB kesiminin jeolojik haritası (Boztuğ, 1988a'dan basitleştirilmiştir). Yer bulduru için Şekil 1 'e bakınız. 1. Dorukyayla gnaysı (Prekambriyen); 2. Yayla- dere formasyonu (Kambriyen); 3. Dotla formasyonu (Ordovisiyen); 4. Zirze formasyonu (Siluri- yen); 5. Küreihadit formasyonu (Devoniyen); 6. Kirtulaz formasyonu (Permo-Triyas?); 7. Kürek granitoyidi (O. Jura); 8. Yukarıköy formasyonu (Ü. Jura-A. Kretase); 9. Çatak formasyonu (A. Kretase); 10. Soğanlı formasyonu (O. Eosen); 11. Cemalettin formasyonu (Ü. Eosen); 12. Karabü- zey formasyonu (Neojen); 13. Alüvyon (Kuvater- ner); 14. Formasyon sınırı; 15. Bindirme fayı; 16. Doğrultu-atımlı fay; 17. Antiklinal; 18. Senk- linal; 19. Devrik senklinal; 20. Tabaka konumu; 21. Devrik tabaka konumu; 22. Foliasyon; 23. Yerleşim birimi. Figure 3. Geological map of the SW part of Daday- Devrekani massif (Simplified after Boztuğ, 1988a). See Fig. 1 for the location. 1. Dorukyayla gneiss (Precambrian); 2. Yay lade- re fin. (Cambrian); 3. Dotla fin. (Ordovician); 4. Zirze fm. (Silurian); 5. Küreihadit fm. (Devoni- an); 6. Kirtulaz fm. (Permo-Triassic?); 7. Kürek granitoid (M. Jurassic); 8. Yukarıköy fm. (U. Ju- rassic-L.Cretaceous); 9. Çatak fm. (L. Cretaceo- us); 10. Soğanlı fm. (M. Eocene); 11. Cemaettin fin. (U. Eocene); 12. Karabiizey fm. (Neogene); 13. Quaternary alluvium; 14. Formation boundary; 15. Thrust fault; 16. Strike-slip fault; 17. Anticline axis; 18. Syncline axis; 19. Overturned syncline axis; 20. Strikedip; 21. Overturned bed- ding; 22. Foliation; 23. Villages. Şekil 2. Daday-Devrekani masifi KD kesiminin jeolojik ha- ritası (Yılmaz, 1980'den basitleştirilmiştir). Yer fosil bulunmamıştır, ancak yüksek dereceli metasedi- buldum için Şekil l'e bakınız. mentler ile Ordovisiyen yaşlı Dotla formasyonu arasın- I. Çünür formasyonu (Tersiyer); 2. Kaygunca for- da yer alması nedeniyle Kambriyen yaşlı olduğu kabul- masyonu (Ü. Kretase-Paleosen); 3. Kirensöküsü lenilmiştir. Dotla formasyonu yaklaşık 1000 m'lik bir formasyonu (Ü.Kretase); 4. Çatak formasyonu (A. kalınlığa sahiptir ve ana litolojisi desimetrik ve metri Kretase); 5. Yukarıköy formasyonu (Ü. Jura- kalınlığa sahip ve tabakalanmanm korunmuş olarak A.Kretase); 6. Muzrup formasyonu (O-Ü. Jura); 7. gözlendiği beyaz-gri renkli kuvarsitlerdir. Bu kuvarsit- Asarcık diyoriti (O. Jura); 8. Börümce formasyonu ( A. Jura); 9. Dibekdere metaultramafiti (A. Jura ler aıasında yer yer 5-10 m kalınlığa kadar ulaşan ardu- öncesi); 10. Karadere metabaziti (A. Jura öncesi); vaz ara bantları da yüzeylemektedir. Dotla formasyonu- II. Başakpmar metakarbonatı (Prekambriyen); 12. nu üst seviyelerinde yer alan böyle bir arduvaz Gürleyik gnaysı (Prekambriyen); 13. Bindirme fa- arabanımda Üst Ordovisiyen yaşını veren makrofosiller yı; 14. Formasyon sınırı. bulunmuştur (Şekil 5). Dotla formasyonu, Siluriyen Figure 2. Geological map of the NE part of Daday- yaşlı Zirze formasyonu tarafından uyumlu olarak örtül- Devrekani massif (simplified after Yılmaz, 1980). mektedir. Toplam olarak yaklaşık 2000 m kalınlığa sa- See Fig. 1 for the location. hip olan Zirze formasyonu, genel olarak arduvaz ve yer 1. Çünür Jb (Tertiary); 2. Koygunca fin, (U. Cretaceous- yer de siyahımsı-grimsi renkli kristalize kireçtaşı ara- Paleocene); 3. Kirensöküsü fb. (U. Cretaceous); 4. Çatak bantları ile nadiren beyaz-gri renkli ve metrik kalınlıklı Jb. (L Cretaceous); 5. Yukarıköy fin. (U. Jurassic- kuvarsit tabakalarından oluşan bir litolojiye sahiptir L.Cretaceous); 6. Muzrup fin. (M-U Jurassic); 7. Asarcık (Şekil 6). Arduvazlar içerisinde, alttan üste doğru Alt-, diorite (M. Jurassic); 8. Börümce fin. (L Jurassic); 9. Di- Orta- ve Üst Siluriyen yaşını veren fosiller bulunmuş- bekdere metaiiltramqfite (pre-Lower Jurassic); 10. Kara- tur. Devoniyen yaşlı Küreihadit formasyonu ise Zirze dere metabasite (pre-Lower Jurassic); 11. Başakpmar formasyonu üzerinde uyumsuz olarak gözlenmektedir. metaccwbonale (Precambrian); 12. Gürleyik gneiss (Pre- Alt kesimlerde yaklaşık 30 mlik bir kuvars-kumtaşı ve cambrian); 13. T/wt fault; 14. Formation boundary.

36 DADAY - DE VR AK ANİ MASİFİ

37 BOZTUG -YILMAZ

hematit çimentolu kuvarsit litolojisi ile başlayan Kürei- 1980, 1983) Çangal metaofiyoliinin yerleşme yaşı, Or- hadit formasyonu yaklaşık 120 m kalınlıktı, gri-beyaz ta Jura öncesi olmalıdır. Çünkü, 165 Ma K-Ar yaşı ve- renkli ve detritik kökenin gözlenebildiği kuvarsitler ile ren Asarcık diyoriti, Çangal metaofiyolitini sıcak doka- devam etmektedir. Kuvarsitlerden sonra, yaklaşık 450 nakla kesmektedir (Şekil 2). Daday-Devrekani m kalınlığa sahip olan, siyahımsı renkli ve iri kristalli masifinin KB kesimindeki Alt Jura yaşlı ve çok düşük dolomitler gözlenmektedir. Bu dolomitlerin içerisinde dereceli metamorfizmaya uğramış flişimsi kayaçlardan yer yer 10 m kalınlığa kadar ulaşan arduvaz arabantla- oluşan Bölümce formasyonunun ise, Samatlar grubu- rına da rastlanmaktadır (Şekil 7). Dolomidk seviyenin nun en üst seviyelerini oluşturabileceği düşünülmekte- alt ve orta kesimlerinde, tipik olarak Küviniyen- dir. Daday-Devrekani masifinin, sırasıyla, KD ve Frasniyen'i (Orta Devoniyen) karakterize eden fosiller GB'smda yüzeylenen ve çevrelerinde kontakt metamor- bulunmuştur (Boztuğ, 1988a, 1988b, Tutkun ve Boz- fik zonlar oluşturan Asarcık diyoriti ile Kürek granito- tuğ, 1991; Boztuğ, 1992). yidi ise Orta Jura yaşlı Kastamonu granitoyid kuşağı- Alt Jura öncesi yaşa sahip ve okyanus tabanı meta- nın (Boztuğ ve diğ., 1984; Yılmaz ve Boztuğ, 1986) morfizmasına uğramış bazik-altrabazik kayaçlardan birer üyeleridir. Ancak, kontakt metamorfik hale kayaç- oluşan Çangal metaofiyoliti ise, masifin KD'sunda tek- lannın en iyi gözlendiği yer ise Daday-Devrekani masi- tonik dokanaklı olarak yüzeylemektedir (Şekil 2). Ken- finin hemen kuzeyindeki Göynükdağı bölgesidir (Şekil di arasında tektonik dokanaklı olarak yüzeylenen Di- 8). Bu bölgede, Alt Jura yaşlı Börümce formasyonuna bekdere metaultramafiti ve Karadere metabaziti olmak sokulum yapan Ahiçay-Elmalıçay granitoyidinin çevre- üzere haritalanbilir iki alt birimden oluşan (Yılmaz, sinde gelişen ve Göynükdağı metamorfiti olarak tanım- DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

lanan kontakt metamorfik kayaçlar başlıca mikaşist, si Çangal metaofiyoliti arasındaki bindirme düzlemi de benekli hornfels, benekli arduvaz, fillit ve mermer türü kuzeyden güneye doğru gelişmiştir (Şekil 2). Masifin kayaçlardan oluşmaktadır (Yılmaz ve Boztuğ, 1985; GB'sında ise, yine K-G sıkışmalara bağlı olarak geli- Boztuğ ve Yılmaz, 1985; Yılmaz ve Boztuğ, 1987b; şen D-B kıvrım eksenleri bindirme fayları, KD-GB Boztuğ, 1987a, 1987b). yönlü doğrultu-atımlı faylar ve K-G yönlü normal faylar meydana gelmiştir. Bu yapısal unsurların etkilediği Daday-Devrekani masifindeki tüm bu bilimler Orta- en genç birim ise yine Alt Kretase yaşlı Çatak formas- Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Yaıalıgöz grubu tarafından yonudur (Şekil 3). Bu yüzden, K-G yönlü sıkışma reji- uyumsuzlukla örtülmektedir (Şekil 2,3). Yaralıgöz gru- minin Alt Kretase sonrasında etkin olduğu ileri sürüle- bu, alttan-üste doğru, Yukarıköy (Üst Jura-Alt Kretase) bilmektedir. Diğer taraftan Dorukyayla gnaysında ve Çatak (Alt Kretase) formasyonlarından oluşmakta- gözlenen ve KD'ya eğimli foliasyon düzlemlerinin ise dır. Tersiyer yaşlı örtü sedimenları ise genel olarak Eo- (Şekil 3) Alpin öncesi deformasyonlara ait olabileceği sen ve Neojen yaşlı bilimlerden oluşmaktadır. düşünülmektedir. Yapısal jeolojik unsurlara gelince, Daday-Devrekani masifinin KD'sunda, genel olarak D-B ve KD-GB doğ- Daday-Devrekani masifinin gerek KD, gerekse GB rultularına sahip olan ve kuzeyden-güneye doğru itilme- kesimindeki bu bindirme faylarına bağlı olarak; Daday- ler şeklinde gelişen bindirmeler hakimdir. Bu bindir- Devrekani metasedimanter grubu, Çangal metaofiyoliti melerden etkilenen en genç birim Alt Kretase yaşlı ve Kastamonu granitoyid kuşağına ait plütonlardan iti- Çatak formasyonudur. Ayrıca Prekambriyeft yaşlı da- baren kataklastik ve milonitik kayaç gelişimi oldukça day-Devrekani metasedimanter grubu ile Alt Jura önce- yaygın bir şekilde gözlenmektedir.

39 BOZTUĞ -YILMAZ

METAMORFİZMA Weaver indeksi, Weaver ve diğ.,1984) ve vitrinit yansı- Daday-Devrekani masifinin KD ve GB kesimlerin- ması değerleri (% Rmax, Stach ve diğ., 1982) sırasıyla deki metamorfik kayaçların incelenmesi sonucunda, 2.89, 13.36, 5.91 değerleriyle (Çizelge 2) tipik olarak farklı jeolojik zamanlarda, farklı kaynak kayaçlardan, epimetamorfik zonu (Kubler ve diğ., 1979; Frey ve diğ., farklı P-T koşullarında ve jeotektonik ortamlarda geliş- 1980; Kisch, 1974, 1980) karakterize etmektedir (Şekil miş beş ayrı metamorfik birim saptanmıştır (Çizelge 9,10, 11). Dotla formasyonu (Ordovisiyen) kayaçlarının 1). Bu birimlerin özellikleri, yaşlıdan gence doğru, kil mineralleri topluluğu illit + kaolinit şeklindedir (Çi- şöyle özetlenebilir. zelge 2). Organik madde içermemesinden dolayı vitrinit Daday-Devrekani Metasedimanter Grubu refleksiyonu yöntemiyle incelenemiyen Dotla formasyonu arduvazlarınm Ki ve WI değerleri ise sırasıyla Daday-Devrekani masifinin KD kesiminde Ebrek 2.86 ve 13.50 olup yine epizonu (Şekil 9,10,11) karakte- metamorfiti (Yılmaz, 1979, 1980) ve GB'smda ise Do- rize etmektedir. Zirze formasyonu (Siluriyen) kayaçları rukyayla gnaysı (Boztuğ, 1988a, 1992) olarak tanımla- tipik olarak iilit + klorit'ten oluşan bir kil mineralleri nan Daday-Devrekani metasedimanter grubu, Prekamb- topluluğunun yanısıra, sırasıyla 3.42, 8.37 ve 5.18 olan rien yaşlı ve yüksek dereceli metasedimentlerden (Çizelge 2) ve başlıca ankimetamorfik zonu kısmen de oluşmaktadır. Bu kayaçlardaki karakteristik mineral epimetamorfik zonu yansıtan Ki, WI ve %Rmax değer- toplulukları şunlardır: lerine sahiptir (Şekil 10, 11, 12). Boztuğ (1988a,b; - kuvars + K- feldis pat + plajiyoklaz + biyotit + granat 1989a,b) tarafından belirtildiğine göre, Zirze formasyo- + sillimanit nunun alt kesimlerinden alınan kayaç örnekleri Şekil - kuvars + plajiyoklaz + K- feldispat + biyotit + muskovit 10'dan 12'ye kadar olan diyagramlarda epimetamorfik, - hornblend + plajiyoklaz + kuvars + biyotit ± diyopsit üst kesimlerinden alınan örnekler ise ankimetamorfik zonda yer almaktadır. Küreihadit formasyonu (Devoni- - hornblend + plajiyoklaz ± titanit yen) kayaçları ise kil mineralleri topluluğu bakımından - diyopsit + kuvars + plajiyoklaz ± hornblend Zirze formasyonuna benzemekle birlikte; sırasıyla 4.47, - diyopsit + hornblend + plajiyoklaz + kuvars ± biyotit 5.06 ve 3.52 değerinde olan ve tipik olarak ankizonu ka- - kalsit + diyopsit + skapolit + hornblend + plajiyoklaz rakterize eden Ki, WI ve % R max değerleri bakımın- ± kuvars dan (Çizelge 2) Zirze formasyonundan farklılıklar gös- - diyopsit + kalsit ± hornblend ± kuvars termektedir (Şekil 9, 10, 11). Sonuç olarak, Alt-Orta Paleozoyik yaşlı Samatlar grubu çok düşük dereceli Yer yer retrograd metamorfizma izleri gösteren ka- metamorfizmaya (Winkler, 1979) uğramış olup, bu me- yaçlardan mika-gnayslarda, yeşil renkli biyotitler ile tamorfizmanın etkisi, alttan üste doğru tedrici şekilde kloritler; amfibol gnays, piroksen gnays ve kalksilikatik azalmaktadır. Örneğin, Yayladere (Kambriyen) ve Dot- gnayslarda ise klorit, tremolit/aktinolit ve epidot grubu la (Ordovisiyen) formasyonları epimetamorfik zonda, mineraller görülebilmektedir. Daday-Devrekani masifi- Zirze formasyonunun (Siluriyen) alt kesimleri epimeta- nin KD kesimindeki Gürleyik gnaysına ait horblend morfik ve üst kesimleri ise ankimetamorfik zonda ve ni- gnays ve mika gnayslardan ayrılan hornblend, muskovit hayet Küreihadit formasyonu (Devoniyen) ise tamamen ve biyotitler üzerinde yapılan K-Ar yaş tayini çalışma- ankimetamorfik zonda yer almaktadır. larında, hornblend ve muskovitlerde 170 ± 10 Ma, biyotitlerde ise 149 ± 4 ile 162 ± 5 Ma arasında değişen Daday-Devrekani masifinin KD kesiminde yüzeyle- yaşlar elde edilmiştir (Yılmaz ve Bonhomme, 1991). yen ve Samatlar grubununun en üst kesimlerine dahil Stratigrafik istif deki konumuna göre Prekambriyen yaş- olabileceği düşünülen Alt Jura yaşlı Börümce formas- lı olduğu bilinen bu metamorfitlerdeki Orta-Alt Jura'ya yonunun kil mineralojisi yöntemiyle yapılan inceleme- karşılık gelen bu K-Ar yaşlarının, sıcaklığı yaklaşık sinde de ankizonu karakterize ettiği bilinmektedir (Ata- 400-450°C ye ulaşan, diğer bir deyişle yeşil şist veya man ve diğ., 1977; Yılmaz, 1979 Boztuğ ve Yılmaz, epidot-amfibolit fasiyesi koşullarında gelişen, retrograd 1983; 1985). Börümce formasyonu üzerinde yapılan K- bir mctamorfiznıaya ait olabileceği düşünülmektedir. Ar radyometrik yaş tayini çalışmalarında, ankimeta- Samatlar Grubu morfizma yaşının 169 ± 21 Ma olduğu belirlenmiştir (Yılmaz ve Bonhomme, 1991; Boztuğ ve Yılmaz, Arduvaz, kuvarsit, rekristalize kireçtaşı ve dolomit 1991b). Alt-Orta Jura'ya karşılık gelen bu çok düşük türü litolojinin hakim olduğu Samatlar grubu kayaçları- dereceli metamorfizmanın, Daday-Devrekani metasedi- nın metamorfizma koşulları ancak kil mineralojisi ve manter grubunu etkileyen düşük dereceli metamorfizma vitrinit refleksiyon yöntemi ile incelenebilmiştir (Boz- ile çağdaş olduğu görülmektedir. tuğ, 1988a, 1989a,b). Kambriyen yaşlı Yayladere formasyonu kayaçlannm kil mineralleri topluluğu il- Daha önce de belirtildiği gibi, yüksek dereceli meta- lit+klorit şeklinde olup; illit kristallik derecesi (Ki; morfizmaya (Winkler, 1979) uğramış olan Prekambri- Kubler indeksi; Kubler, 1967), illit keskinlik oranı (WI, yen yaşlı Daday-Devrekani metasedimanter grubunun

40 DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

41 BOZTUĞ -YILMAZ

Şekil 7. Küreihadit formasyonunun (Devoniyen) tip kesiti. Figure 7. Type section of the Küreihadit (Devonian) formation.

(Dorukyayla gnaysı) üzerinde uyumsuz ve birincil do- dan Ordovisiyen öncesi) yaşlı olmasına ilişkin önemli kanakla yer alan ve çok düşük dereceli metamorfizma- bir mineralojik petrografik kanıttır. ya (Winkler, 1979) uğramış olan Samatlar grubu ara- Çangal M etaofîyoliti sındaki metamorfizma boşluğu, Daday-Devrekani Çangal metaofiyoliti, Dibekdere metaultramafiti ve metasedimanter grubunun Prekambriyen (veya en azın- Karadere metabaziti olmak üzere haritalanabilir iki alt

BOZTUĞ -YILMAZ

birime ayrılmıştır (Yılmaz, 1979, 1980, 1983). Dibek- - klinozoyisit + birincil hornblend + tremolit / aktinolit dere metaultramafiti başlıca serpantinit ve antofillit şist ± klorit bileşimindeki kayaçlardan oluşmaktadır. Serpantinit- Metadiyabaz ve metaspilitlerde ise birincil interser- lerde belirlenen mineral parajenezleri şöyledir: tal doku tanınmaktadır ve mineralojik bileşim açısın- - serpantin + kromit + talk dan şu parajenezler saptanmıştır. - serpantin +kalsit + kalıntı piroksen - tremolit / aktinolit + albit +Fe-Mg klorit - serpantin + talk + kalsit + klorit + tremolit/aktinolit - albit + Fe-Mg klorit + tremolit / aktinolit + kuvars ± kalsit şeklindedir ve DTA incelemelerine göre serpantin mineralleri lizardit ve antigorit polimortlarından oluşmak- - albit + kalsit + tremolit / aktinolit + Fe - Mg klorit + tadır (Yılmaz, 1983). klinozoyisit - kuvars + albit + Fe - Mg klorit + klinozoyisit + tremo Antofillit şistlerde ise, lit/aktinolit -antofillit/kümmingtonit - kuvars + kalsit + albit + Fe - Mg klorit + klinozoyisit -antofillit/kümmingtonit+talk - kuvars + kalsit + klinozoyisit + Fe-Mg klorit parajenezleri belirlenmiştir. - kuvars + albit +kalsit + Fe - Mg klorit Çangal metaofiyolitinin diğer bir birimi olan Kara- - Fe - Mg klorit + albit ± kuvars ± kalsit dere metabaziti ise başlıca metagabro, metadiyabaz, Karadere metabaziti içindeki bir diğer kayaç grubu metaspilit ve metaporfirit türü kayaçiardan oluşmakta- ise metaporfiritlerdir (Yılmaz, 1983). Metagabrolar ile dır. Metagabrolar iri taneli ve hipidiyoblastik dokuları metadiyabaz-metaspilitleri kesen felsik damar kayaçları ile metadiyabaz-metaspilitlerden ayrılmaktadır. Meta- şeklinde yüzeylenen metaporfiritlerde saptanan mineral gabrolarda saptanan mineral parajenezleri şunlardır: parajenezleri ise şunlardır: -birincil hornblend + tremolit / aktinolit + plajiyoklaz + - kuvars + albit + klinozoyisit ± muskovit ± klorit kuvars + klorit - kuvars + albit + klorit ± muskovit -albit+kuvars+tremolit/aktinolit ± klorit ± birincil diyopsit - kuvars + albit + kalsit -birincil diyopsit + tremolit / aktinolit + klinozoyisit + klorit + albit - albit + kuvars + klorit ± kalsit DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

Çizelge 2. Yayladere, Do ti a, Zirze ve Küreihadit formasyon- yaşın da Samatlar grubunun en üst seviyelerini oluş- larının ortalama, Ki, WI, (002)/(001) ve % Rmax turduğu düşünülen Börümce formasyonundaki çok dü- değerleri. şük dereceli metamorfizma ve Gürleyik gnaysındaki Table 2. The averages of the Ki, WI, 1(002)11(001) and the retrograd düşük dereceli metamorfizma ile kabaca % Rmax values of the Yayladere. Dot la, Zirze and çağdaş olduğu düşünülmektedir. Tüm bu veriler sonu- Küreihadit format ions. cunda, Çangal metaofiyolitinin, düşük dereceli meta- morfîzmanın (Winkler, 1979) klinozoyisit- albit- tremolit / aktinolit- klorit zonu ile epidot-amfibolit fasiyesi koşullarında okyanus tabanı metamorfizması- na (Miyashiro, 1973, 1975; Coleman, 1977) uğradığı belirlenmiştir (Yılmaz, 1983). Göynükdağı Metamorfiti (Kontakt Hale Kayaçları) Daday-Devrekani masifinin kuzeydoğu ucunda yü- zeylenen Daday-Devrekani metasedimanter grubunun Ki

Şekil 10. Yayladere (Cy), Dotla (Od), Zirze (Sz) ve Küre- ihadit (Dk) formasyonlarının a. Ki- (002)/(001); b. Ortalama KJ-WI diyagramındaki konumlan. Şekil 9. Yayladere (Cy), Dotla (Od), Zirze (Sz) ve Kürei- Figure 10. a.The distribution of average KI and 1(002)11 hadit (Dk) formasyonlarının a. Ki- (002)/(001) (001) values of the Yayladere (Cy), Dotla (Od), Zirze (Sz) and Küreihadit (Dk) formations. diyagramındaki; b. KI-WI diyagrammdaki ko- numları. b. The distribution of average KI and WI values of the same units. Figure 9. The distributions of rock samples from the Yayla- dere (Cy), Dotla (O

rümce formasyonuna sokulum yapan Orta Jura yaşlı şen kontakt metamorfizma zonunun iç kesimlerinde Ahiçay-Elmalıçay granitoyidinin çevresinde gelişen ve forsterit-mermer, dış kesimlerinde ise filogopit mermer yer yer 400-500 m kalınlığa ulaşan kontakt metamor- türü kayaçlarm bulunması, Göynükdağı kontakt halesi ; fizma zonu, Göynükdağı kontakt halesi olarak ilk kez kayaçlannm mineral parajenezleri ile birleştirildiğinde, Yılmaz ve Boztuğ (1985) tarafından tanımlanmıştır Kastamonu granitoyid kuşağına bağlı olarak gelişen (Şekil 8). Göynükdağı kontakt halesi kayaçları benekli kontakt metamorfizmanın (tip birim olarak Göynükdağı hornfels, benekli şist, mikaşist ve fiili t türü kayaçlardan metamorfiti) iç kesimlerinde hornblend-homfels, dış oluşmaktadır. Bu kayaçlarda saptanan mineral paraje- kesimlerinde ise albit-epidot hornfels fasiyesi koşulları- nezleri içten dışa doğru şöyledir: nın egemen olduğu sonucuna varılmaktadır. Kastamonu granitoyid kuşağının üyelerinden olan Asarcık diyori- : - muskovit + biyotit + granat + pinitleşmiş / serisit tinden ayrılan hornblend ve biyotit minerallerinde, sıra- leşmiş porfiroblastlar sıyla 176 ± 7 Ma ve 162 ± 5Ma, Ahiçay-Elmalıçay plü- - muskovit + biyotit + granat ± klorit tonuna ait bir pegmatit damarından ayrılan K-feldispat - muskovit + klorit ± granat mineralinde ise 134 ± 6 Ma K-Ar yaşlan ölçülmüştür (Yılmaz ve Bonhomme, 1991; Boztuğ ve Yılmaz, Diğer taraftan, Daday - Devrekani masifinin GB ke- 1991b). Bu verilere göre, gerek Asarcık diyoritinin, ge- siminde yüzeyleyen Kürek granitoyidi çevresinde geli- rekse Ahiçay-Elmalıçay granitoyitinin Orta Jura yaşlı olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer taraftan, Ahiçay- Elmalıçay granitoyidi çevresinde gelişen Göynükdağı kontakt halesi kayaçlan üzeride yapılan K-Ar çalışma- larında ise, kalıntı (detritik) muskovitten dolayı gerçek kontakt metamorfizma yaşı yerine karışık yaşlar (180 ± 8Ma'dan 245 ± 11 Ma'ya kadar değişen yaşlar) elde edilmiştir (Boztuğ ve Yılmaz, 1991b). Katâklastitler ve Glokofanitik Kayaçlar Daday-Devrekani masifinin KD kesiminde kıtasal ; topluluk kayaçları (Prekambriyen yaşlı Daday- Devrekani metasedimanter grubu) ile okyanusal topluluk kayaçları (Alt Jura öncesi yaşlı Çangal metaofiyoliti) arasında ve GB kesiminde ise yine Daday-Devrekani metasedimanter grubu ile Alt Kretase yaşlı Çatak formasyonu arasındaki ana tektonik dokanaiklar boyunca ve ayrıca Daday-Devrekani masifi içine sokulum yap- mış Orta Jura yaşlı Kastamonu granitoyid kuşağına ait Asarcık diyoriti ile Kürek granitoyidi gibi plütonlarda gözlenen kataklastik kayaçlar, protomilonitten- ortofillonite kadar değişen dokusal özelliklere ve mineralojik bileşime sahiptirler. Diğer taraftan, Şekil 2'de görülen bölgenin 20-30 km güneyindeki İlgaz dağları = bölgesinde yüzeyleyen Çangal metaofiyoliti ve metaepi- ofiyolitik örtüsü ile birlik oluşturan glokofan şist dilim- leri de bulunmaktadır. Daday-Devrekani masifinin KD kesiminde yüzeyle- > yen Prekambriyen yaşlı Daday-Devrekani metasedi- . manter grubuna ait kayaçlardan itibaren gelişen retrograd kataklastik kayaçlar başlıca protomilonit ve milonit ; 1 3 5 7 9 11 13 olarak tanımlanabilecek özelliklerdedir. Protomilonit- Şekil 11. Yayladere (Cy), Zirze (Sz) ve Küreihadit (Dk) lerdeki plajiyoklaz, K-feldispat ve kuvars porfiroklastla- formasyonlarının a. Ortalama KI-%Rmax; b. Or- rında kırılma, kopma, dalgalı sönme ve deformasyon talama WI-%Rmax diyagramındaki konumlan. ikizleri gözlenmektedir. Feldispat porfiroklastlannda ; Figure 11. a.The distribution of average KI and % Rmax va- muskovitleşmeler ve koyu renkli minerallerde ise klo- lues of the Yayladere (Cy), Zirze (Sz) and Kürei- ritleşmeler yaygındır. Milonitlerde ise aşın derecedeki hadit (Dk) formations. ufalanma nedeniyle mineralerin mikroskopik tanmmala- • b. The distribution of average % Rmax and WI n olanaksızlaşmıştır. Ancak XRD ile yapılan çalışma- \ values of the same units.

46 DADAY - DEVRAKANÎ MASİFİ

Şekil 12. Daday-Devrekani masifi ve çevresi için önerilen Figure 12. Suggested geodynamic evolution model for the jeodinamik evrim modeli. 1. Prekambriyen Da- Daday-Devrekani massif and surrounding units. day-Devrekani metasedimanter grubu (masifin 1. Precambrian Daday-Devrekani metasedimen- KD kesiminde Gürleyik gnaysı, GB kesiminde ise tary group (e.g. Gürleyik gneiss in the NE, Doruk- Dorukyayla gnaysı olarak haritalanmıştır); 2. yayla gneiss in the SW part of massif); 2. Paleo- Tethyan oceanic assemblage from which the Çan- Çangal ematofiyolitinin türediği Paleo-Tetis okya- gal metaophiolite was derived; 3. Lower to Middle nusal topluluğu; 3. Epikontinental örtüyü oluştu- Paleozoic Samatlar group constituting the epican- ran Alt-Orta Paleozoyik yaşlı Samatlar grubu; 4. tinental cover; 4. Deposition of the Lower Juras- Epiofiyolitik ve epikontinental örtü olarak gelişe- sic Börümce formation as the epiophiolitic and bilen Alt Jura yaşlı Börümce formasyonunun çö- sometimes as the epicontinental cover; 5. Intru- kelimi; 5. Orta Jura yaşlı Kastamonu granitoyid sion of the plutons of the Middle Jurassic Kasta- monu granitoid belt; 6. Deposition of the Yaralı- kuşağı plütonlarınm sokulumu; 6. Yaralıgöz gru- göz group; 7. Deposition of the Lower Cretaceous bunun çökelimi; 7. Çatak formasyonunun oluşu- Çatak formation, and simultaneously formation of mu ve aynı anda kataklastik kayaçlar ile glokofa- cataclastic rocks and glaucophanitic rocks; 8. An- nitik kayaçların gelişimi; 8. Anatolid temel. atolian basement.

47 BOZTUĞ -YILMAZ

larda ise kuvars, muskovit, klorit, kalsit, epidot ve mik- şen ve kataklazma etkilerinin egemen olduğu dokusal roklin gibi mineraller belirlenmiştir (Yılmaz, 1981). özelliklere sahip protomilonit ve milonit türü kayaçların Daday-Devrekani metasedimanter grubunun üst seviye- varlığı da bilinmektedir. lerindeki metakarbonatlarda ise (Başakpmar metakar- Daday-Devrekani masifi KD kesiminde yüzeyleyen bonatı) kataklastik doku gözlenmemekle birlikte, önem- kataklastik kayaçlardan, Gürleyik gnaysından türeyen li retrograd mineralojik dönüşümler belirlenmiştir. milonitler üzerinde yapılan K-Ar yaş tayini çalışmala- - Örneğin kalksilikatik mermerlerden itibaren Mg- rında 107+6 Malık bir yaş elde edilmiştir (Yılmaz ve klorit mevcuttur. Ayrıca, diyopsit mineralinde tremoli- Bonhomme, 1991). Çangal metaofiyoliti fillonitlerinde te, plajiyoklazlarda ise epidot, muskovit ve kalsite dönü- ise 126 ± 4 ve 110 ± 5 Ma arasında değişen K-Ar yaş- şüm izlenebilmektedir. Bu kayaçlardan sadece kuvars ları ölçülmüştür (Yılmaz ve Bonhomme, 1991). Diğer içerenlerde kataklastik doku gözlenebilmektedir. Ku- taraftan, Çangal metaofiyoliti bünyesindeki glokofan vars minerali; kataklastik foliasyon düzlemi boyunca şistlerde 116 ± 5 Ma, Asarcık diyoritine ait kataklasti- uzama ve dalgalı sönme gösteren porfiroklastlar halin- bir kayaç örneğinden ayrılan amfibollerde ise dedir (Yılmaz, 1981). Daday-Devrekani masifinin KD 116+6Ma'lık (yılmaz ve Bonhomme, 1991; Boztuğ ve kesimindeki Çangal metaofiyoliti Karadere metabaziti- Yılmaz, 1991a) yaşlar ölçülmüştür. Tüm bu veriler, nin her tür kayacından türemiş ve iyi kataklastik folias- Daday-Devrekani masifindeki kabuksal kayaçlardan tü- yon kazanmış ve sadece muskovit ve klorit'ten oluşan reyen kataklastik kayaçlar ile okyanusal topluluktan tü- milonitik kayaçlar ise ortofillonit olarak tanımlanmış- reyen glokofanitik kayaçların aynı zaman aralığında tır. Ortofillonitler içerisinde yer yer porfiroklastlar şek- (Alt Kretase) oluştuklarını göstermektedir. Alt Kretase linde birincil minerallere de rastlanmaktadır. Bu bile- yaşlı böyle bir yüksek basınç metamorfizmasının ise şenler genellikle kuvars, albit, Fe-Mg klorit, tremolit/ kıtasal levhalar arasında gelişen çarpışma olayı ile ilgi- aktinolit türündedir. Ortofillonitlerin bazılarında, ana li olabileceği düşünülmektedir. bileşenler olan klorit, muskovit ve kuvarsın yanısıra JEOLOJİK EVRİM retrograd metamorfizma sonucu meydana gelen andalu- zit porfiroblastlarına da rastlanmaktadır (Yılmaz, Daday-Devrekani masifi ve yakın çevresindeki me- 1983). tamorfik ve sedimanter birimlerin jeolojik konumlan, mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özellikleri, böl- Daday-Devrekani masifinin GB kesiminde yüzeyle- gesel jeolojik konum ve uzay-zaman içinde değerlendi- yen Prekambriyen yaşlı Daday-Devrekani metasedi- rildiğinde şöyle bir evrim modelinin önerilebileceği dü- menter grubunun (Dorukyayla gnaysı), D-B doğrultulu şünülmektedir. bindirme fayı ile Alt Kretase yaşlı Çatak formasyonu üzerine itildiği zon boyunca yaygın kataklastik kayaçlar Prekambriyen yaşlı ve yüksek dereceli metamorfiz- meydana gelmiştir. Bu kay aç lamı kuvars-feldispat maya uğramış Daday-Devrekani metasedimanter grubu gnayslar ile mika gnayslardan itibaren gelişenlerinde tipik kıtasal kabuk malzemesi niteliğindedir ve Lavras- mükemmel kataklastik doku gözlenirken; amfibol ya levhasının Avrasya kesiminin en güney ucunu oluş- gnays, piroksen gnays ve kalksilikatik gnays türü kayaç- turmaktadır (Boztuğ ve diğ., 1984; Yılmaz ve Boztuğ, lardan itibaren gelişenlerinde ise kataklastik dokudan 1986; Boztuğ, 1992). Daday-Devrekani metasedimanter ziyade retrograd neomineralizasyon ve rekristalizasyon grubunun üzerinde uyumsuz olarak çökelen Alt-Orta daha hakim olarak görülmektedir (Boztuğ, 1988a). Ka- Paleozoyik yaşlı Samatlar grubu epikontinental bir örtü taklazmanın hakim olduğu ve başlıca protomilonit ola- niteliğindedir. Ancak, muhtemelen Permo-Triyas (?) ve- rak isimlendirilen kayaçlarda mörter dokusu ile porfi- ya Triyas-Alt Jura döneminde ise aynı sedimanter çökel roklastik doku belirgindir. Kuvars ve feldispat türü yer yer epikontinental, yer yer de Paleo-Tetis olarak bi- bileşenlerin ufalanma ve ezilmesi sonucu oluşan mat- linen Lavrasyanın güneyinde yer alan okyanusal alan riks içinde yine iri kuvars ve feldispat porfiroklastları içerisinde epiofîyolitik örtü olarak çökelmektedir (Şekil bulunmaktadır. Biyotitlerde ise yaygın kloritleşme göz- 12). Orta Jura öncesi bir dönemde, Daday-Devrekani lenmektedir. Amfibol gnays, piroksen gnays ve kalksili- metasedimanter grubunun tanımladığı kıtasal levhanın katik gnays türü kayaçlardan itibaren gelişenve milonit, altına kuzeye doğru dalarak yok olmaya başlayan Pale- milonit şist ve milonit gnays olarak tanımlanan kayaç- o-Tetis okyanus kabuğu, Çangal metaofiyolitinin yer- larda ise tipik milonitik doku hakimdir. Retrograd meta- leşmesini sağlamasının yanısıra, Kastamonu granitoyid morfizma sonucu gelişen klorit, epidot, tremolit/ kuşağı olarak tanımlanan yay magmatizmasını oluştur- aktinolit gibi mafik bileşenlerin arasında mozayik do- maya ve aynı zamanda da artan jeotermal gradyana bağ- kuya sahip kuvars oluşumları izlenmektedir (Boztuğ, lı olarak üzerleyen kıtasal levha ve epikontinental örtü- 1988a). Diğer taraftan, Daday-Devrekani masifinin KD sü üzerinde bölgesel metamorfizma olayına neden kesimindeki Asarcık diyoritinde ve GB kesimindeki olmuştur (Şekil 12). Bu bölgesel metamorfizma, doğal Kürek granitoyitinde, granitik kayaçlardan itibaren geli- olarak Prekambriyen sırasında yüksek dereceli meta-

48 DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

morfizmaya uğrayan Daday-Devrekani metasedimanter tonizması karakterindeki Kastamonu granitoyid kuşağı- grubunda düşük dereceli (yeşil şist ve epidot-amfibolit nın yerleşmesiyle kısmen eşzamanlı retrograd meta- fasiyesi) retrograd metamorfik etki olarak izlenirken, morfizmadan da etkilenmiştir. epikontinental örtüyü oluşturan Alt-Orta Paleozoyik 2. Daday-Devrekani metasedimanter grubunu uyum- yaşlı Samatlar grubu ile Alt Jura yaşlı Bölümce for- suzlukla örten ve tipik epikontinental örtü niteliğindeki masyonunda ise çok düşük dereceli (muskovit-klorit alt Alt-Orta Paleozoyik yaşlı fosilli arduvaz, kuvarsit ve fasiyesi) metamorfik dönüşümler şeklinde izlenmekte- kristalize karbonatlı kayaçlardan oluşan Samatlar gru- dir (Şekil 12). bu, Orta-Üst Jura öncesi bir dönemde çok düşük dere- Bu gözlemler özellikle mineralojik-petrografik veri- celi metamorfizmadan etkilenmiştir. Çünkü, Samatlar ler ve K-Ar yaş tayini çalışmaları ile kanıtlanmaktadır. grubunu uyumsuz olarak örten Orta- Üst Jura - Alt Kre- Çünkü Alt-Orta Jura yaşlı bölgesel metamorfizma, Da- tase yaşlı Yaralıgöz grubunda böyle bir metamorfik et- day-Devrekani metasedimanter grubunu, Çangal metao- ki gözlenememektedir. Yaralıgöz grubu birimlerinde fiyolitini ve epikontinental örtü sedimentlerini etkile- yürütülen kil mineralojisi ve vitrinit refleksiyonu çalış- miştir. Böyle bir metamorfizmanın, bölgesel ölçekte maları, çok düşük dereceli metamorfizmadan ziyade di- varlığı bilinen Orta Jura yaşlı ve yay plütonizması ka- yajenetik koşulları yansıtan verileri ortaya koymuştur. rakterindeki Kastamonu granitoyid kuşağı magmasını Diğer taraftan Daday-Devrekani masifinin KD kesimin- oluşturan dalma-batma zonu ile meydana gelebileceğini de yüzeyleyen ve jeolojik konumu ile mineralojik- düşünmek, uzay-zaman ve bölgesel jeolojik konum petrografik özellikleri bakımından Samatlar grubunun içinde uyumlu görülmektedir. Diğer taraftan, Çangal üst kesimlerine karşılık gelebileceği düşünülen Alt Ju- metaofiyolitinin yerleşmesi Orta Jura öncesinde tamam- ra yaşlı Börümce formasyonunu etkileyen çok düşük lanmış olmalıdır. Çünkü, Orta Jura yaşlı Kastamonu dereceli bölgesel metamorfizmanın yaşının ise K-Ar granitoyid kuşağına ait bazı plütonlar, Çangal metaofi- çalışmaları ile Alt-Orta Jura, olduğu belirlenmiştir. yolitin, sıcak dokanakla kesmektedir. Kastamonu grani- Böylece gerek masifin GB kesimindeki Samatlar grubu- toyid kuşağı, ayrıca, çok düşük dereceli metamorfizma nun, gerekse masifin BCD kesimindeki Börümce formas- izleri taşıyan Alt Jura yaşlı epikontinental örtü içerisin- yonunun Alt-Orta Jura döneminde düşük dereceli bir de yaygın kontakt metamorfizma zonu meydana getir- metamorfizmadan etkilendikleri sonucuna varılmaktadır. miştir. Bu kontakt metamorfizma olayının en tipik ör- 3. Paleo-Tetis okyanus kabuğunun iyi korunmuş bir neği Göynükdağı kontakt halesidir. Göynükdağı parçası olarak yüzeyleyen Alt Jura öncesi yaşlı Çangal kontakt halesi albit-epidot hornfels ile hornblend- metaofiyoliti, tektonik yerleşme öncesi okyanus tabanı hornfels fasiyesi koşullarında oluşmuş benekli kay aç- metamorfizmasına uğramıştır. Çangal metaofiyolitinin lardan meydana gelmektedir. Orta Jura'nın sonlarmdan- yerleşmesi Orta Jura öncesinde tamamlanmış olmalı- Alt kretase'ye kadar olan dönemde ise Yaralıgöz grubu dır. Çünkü, Orta jura yaşlı Kastamonu granitoyid kuşa- olarak tanımlanan ve tipik olarak polijenik taban kong- ğına ait bazı plütonlar, Çangal metaofiyolitini sıcak do- lomerası ile başlayan, kireç taşları ile devam eden ve kanakla kesmektedir. Çangal metaofiyolitinde yürütülen i nihayet filişimsi kayaçlarla son bulan sedimantasyon K-Ar radyometrik yaş tayini çalışmaları, tıpkı Daday- I hüküm sürmüştür.. Alt Kretase sonlarına doğru ise Av- Devrekani metasedimanter grubunda olduğu gibi, bu bi- i rasya ve Anadolu levhaları arasında meydana gelen çar- rimin de Orta Jura döneminde retrogresif bir metamor- 1 pışma olayı ile kataklastik kayaçlar ve glokofanitik ka- fizmadan etkilendiğini ortaya koymuştur. j yaçlar meydana gelmiştir (Şekil 12). 4. Orta Jura yaşlı Kastamonu granitoyid kuşağının j SONUÇLAR VE TARTIŞMA sokulum yaptığı epikontinental örtü içerisinde yaygın • Daday-Devrekani masifinin içerisinde metamorfiz- olarak gelişen ve tipik olarak yay plütonizması çevre- j ma yaşları, metamorfizma dereceleri ile jeotektonik ko- sindeki kontakt haleyi karakterize eden Orta Jura yaşlı numları birbirlerinden farklı beş ayrı metamorfik kayaç Göynükdağı kontakt metamorfiti, genellikle albit-epidot J birliği saptanmıştır. Bu birliklerin en belirgin özellikle- hornfels ve kısmen de hornblend hornfels fasiyesini ka- ; ri şöyle özetlenebilir: rakterize eden benekli kayaçlardan oluşmaktadır ve ka- lınlığı yer yer 400-5000 m'ye kadar ulaşabilmektedir. 1. Prekambriyen yaşlı Daday-Devrekani metasedimanter grubu yüksek dereceli metamorfizma ile meyda- 5. Daday-Devrekani masifinde yüzeyleyen ve kıta- na gelmiş mika-silimanit gnays, mika gnays, kuvars- sal topluluk kayaçlaıından türeyen kataklastik kayaçlar feldispat gnays, amfibol gnays, diyopsit gnays, kalksili- ile okyanusal topluluk kayaçlanndan türeyen glokofani- katik gnays, kalsilikatik mermer ve diyopsit mermerler- tik kayaçlaıın, Alt Kretase sırasında, Pontik temel (Av- den oluşmaktadır ve tipik olprak kıtasal kabuk malze- rasya) ve Anatolid temel arasındaki çarpışma olayları- mesini temsil etmektedir. Ancak, Daday-Devrekani na bağlı olarak meydana gelebilecekleri ileri metasedimanter grubu Alt-Orta Jura sırasında, yay plü- sürülmektedir.

49 BOZTUĞ -YILMAZ

Daday-Devrekani masifinde tanımlanan bu beş ayrı ye Büyükelçiliği tarafından sağlanan araştırma bursları çerçe- metamorfîk birimden, Prekambriyen yaşlı Daday- vesinde olmak üzereUniversite Joseph Fourier (Institut Dolo- Devrekani metasedimanter grubu Avrasya kıtasına ait mieu, Grenoble) ve CNRS-CRPG (Nancy) tarafından destek- kıtasal topluluğu karakterize etmektedir. Alt-Orta Pale- lenmiştir. Aynca Dr. M.G. BOHNOMME, Dr. P. LE FORT ozoyik yaşlı Samatlar grubu ise epikontinental örtü se- ve Dr. F. DEBON'a (institut Dolomieu) analitik verilerin elde dimentleridir. Alt Jura öncesi yaşlı Çangal metaofiyoli- edilmesi ve yorumlanmasındaki katkılarından dolayı; Sayın ti, Orta Jura öncesinde kuzeye doğru dalarak yok olan Ayça SALANCI, Sayın Meserret BAYDAR ve Sayın Sevim Paleo-Tetis okyanus kabuğunun iyi korunmuş bir par- TUZCU'ya da (MTA, Ankara) paleontolojik tayinlerdeki kat- çasıdır. Paleo-Tetis okyanus kabuğuun kuzeye doğru kılarından dolayı teşekkür ederiz. Çalışmayı bilimsel olarak dalmasıyla üzerleyen kıta metasedimanter grubunda dü- kritik eden ve geliştirilmesine katkıda bulunan isimlerini bil- şük dereceli retrograd metamorfızma olarak etkisini mediğimiz hakemlere de teşekkür ederiz. gösterirken, epikontinental örtüyü oluşturan Samatlar DEĞİNİLEN BELGELER grubunda ve Börümce formasyonunda ise çok düşük Adamia, S., Bergougnan, H., Fourquin, C, Haghipour, dereceli metamorfizma olarak etkili olmuştur. Bu meta- A.,Lordkipanidze, M., Özgül, N., Ricou, L.E. and Za- morfızma, aynı zamanda, Çangal metaofiyolitinde de kariadze, G., 1980, The alpine Middle-East between retrograd etkiler meydana getirmiştir. Diğer taraftan Pa- the Aegean and the Oman traverses. 26e Congr. geol. leo-Tetis okyanus kabuğunun meydana getirdiği bu dal- internat., Paris, Coll. C5 Geologie des chaines alpines ma batma zonunda, Orta Jura yaşlı Kastamonu granito- issues de la Tethys. Mem. B.R.G.M. No 115, 122-136. yid kuşağını oluşturan bir yay plütonizması da ortaya çıkmıştır. Bu yay magmatizmasma ait plütonlardan Ataman, G., Yılmaz, O. ve Ertürk, O., 1977, Diyajenez- Ahiçay-Elmalıçay granitoyidinin etrafında ise Göynük- ankimetamorfizma geçişinin illit kristallik derecesi ile dağı metamorfiti olarak tanımlanan kontakt metamorfik araştırılması (Batı Pontidlerde bir deneme). Yerbilim- kayaçlar ortaya çıkmıştır. leri, 3,145-160.

Alt Kretase sırasında meydana gelen çarpışma ile il- Bergougnan, H. and Forquin, C, 1982, Remnants of a pre- gili bindirme düzlemleri boyunca ise protomilonit, milo- Late Jurassic ocean in northern Turkey: Fragments of nit, milonit şist, milonit gnays ve ortofillonit olarak ta- Permian-Triassic paleo-Tethys?: Discussion. Geol. Soc. Amer. Bull, 93, 929-932. nımlanabilecek dokusal özellik ve mineralojik bileşime sahip kataklastik kayaçlar ile glokofan şist türü kayaç- Bingöl, E., 1989, Türkiye Jeoloji Haritası, Ölçek: 1/2.000.000. lar meydana gelmiştir. MTA, Ankara.

Daday-Devrekani masifinin GB kesiminde yüzeyle- Bohnomme, M.G. and Yılmaz, O., 1984, First K-Ar data from yen Samatlar grubundaki çok düşük dereceli bölgesel the Daday-Devrekani and İlgaz massifs and the Kasta- metamorfizmanın yaşı, jeolojik bulgulara göre Orta- monu granitoid belt, northern Turkey. Terra Cognita, Üst Jura öncesidir. Çünkü Samatlar grubu üzerine 4, 2, 199-200." uyumsuzlukla gelen Orta-Üst Jura-Alt Kretase yaşlı bi- Boztuğ,D., 1987a, Göyükdağı kontakt metamorfitindeki be- rimler etkilenmemiştir. Masifin KD kesimindeki Alt Ju- nekli kayaçlann dağılımı ve mineralojik-petrografik ra yaşlı Börümce formasyonu ise Alt-Orta Jura döne- özellikleri, Kastamonu bölgesi, Kuzey Türkiye. Melih minde düşük dereceli bölgesel metamorfizmadan Tokay Jeoloji Sempozyumu, 11-13 Kasım 1987, etkilendiği için ve ayrıca jeolojik konumlan ile minera- O.D.T.Ü., Ankara, Program ve Özler, 106-108. lojik-petrografik özellikleri bakımından Samatlar grubuna benzediğinden, Samatlar grubunun en üst kesimle- Boztuğ,D., '1987b, Petrology of spotted rocks from the ri olarak değerlendirilmiştir. Bu yüzden, Samatlar Göynükdağı contact aureole, Kastamonu province, grubundaki düşük dereceli bölgesel metamorfizmanın northern Turkey. EUG-IV, 13-16 April 1987, Stras- yaşının Alt-Orta Jura olabileceği kabullenilmiştir. An- bourg-France, Program suppl., 13. cak bu kabullenmenin kanıtlanabilmesi için, Samatlar Boztug,D., 1988a, Daday-Devrekani masifi güneybatı kesimi- grubu kayaçlarının da K-Ar çalışmalarının yanısıra, di- nin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenme- 40 39 ğer tüm birimlerde de Ar /Ar radyometrik yaş tayini si. Doktora tezi, Hacettepe Univ., 232 s, (yayınlanma- çalışmalırın yapılması gerektiğine inanılmaktadır. mış), Ankara.

KATKI BELİRTME Boztuğ,D., 1988b, Daday-Devrekani masifi güneybatı kesimi- Daday-Devrekani masifi üzerinde yazarlar tarafından nin litostratigrafi birimleri ve tektoniği. Hacettepe 1977 yılından beri yürütülen çalışmalar TÜBİTAK, Hacette- Üniversitesinde Yerbilimlerinin 20. Yık Semp., 25-27 pe Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, MTA Genel Müdür- Ekim 1988, Ankara, s.20. lüğü, NATO Scientific Affairs Division (RG-86-0536 ve Boztuğ,D., 1989a, Alt-Orta Paleozoyik yaşlı Samatlar grubu CRG-90-0026 no'lu projeler kapanımda) ve Fransa'nın Türki- (Karadere- Araç/Kastamonu)ve Mesozoyik örtüsünün 50 DADAY - DEVRAKANİ MASİFİ

kil mineralojisi ve vitrinit yansıması yöntemleriyle in- 1980, Very low grade metamorphism in external parts celenmesi, IV. Ulusal Kil Sempozyumu Bildiriler. Kit- of the central Alps: Illite crystalliniry, coal rank, and abı, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 147-173. fluid inclusion data. Eclog. geol.Helvet., 73, 173-203. Boztuğ,D., 1989b, Clay mineralogy and vitrinite reflactance Ketin, 1., 1966, Anadolu'nun tektonik birlikleri. MTA Dergisi, of the Paleozoic and Mesozoic shales forming the epi- 66, 20-34. continental cover of Eurasian plate in Kastamonu re- Kisch, H.J., 1974, Anthracite and meta-anthracite coal ranks gion, western Pontides, Turkey . Terra Abstracts 1, associated with anchimetamorphism and very low 311. stage metamorphism. Kon. Nederl. Akad. Wet. Proc. Boztug,D., 1992, Lithostratigraphic units and tectonics of the Ser. B, 77/2, 81-118, Amsterdam. southwestern part of Daday-Devrekani massive, West- Kisch, H.J., 1980, Incipient metamorphism of Cambrio - ern Pontides, Turkey. Bull, of the Mineral Research Silurian clastic rocks from the Jamtland supergroup, and Exploration, Ankara, 114, 1-22. Central Scandinavian Caledonides, Western Sweden: Boztuğ,D. ve Yılmaz, O., 1983, Büyükçay-Elmahçay grani- Illite crystallinity and vitrinite reflectanece. In Defor- toyidi (Kastamonu) ve çevre kayaçlarının mineralo- mation and Metamorphism in the Caledonide Orogen, jik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi. Yerbilim- M.R.W. Johnson and W.E.C. Philips, (eds.), J.Geol leri, 10,71-88. Soc. London, 137,271-288.

Boztuğ,D., Debon, R, Le Fort, P. and Yılmaz, O., 1984, Geo- Kubler,B., 1967, La cristallinite de l'iliite et les zones tout a chemical characteristics of some plutons from the fait superieures du metamorphisme. Etages tecto- Kastamonu granitoid belt, northern Anatolia, Turkey. niques, A la Baconniere, Neuchatel, 10-121. Schweiz. mineral. Petrogr. Mitt., 64, 389-403. Kubler,B., Heroux, Y., Pittion, J.L., Charollais, J. and Weid- mann, M., 1979, Sur le pouvoir reflecteur de la vitrin- Boztuğ,D. ve Yılmaz, O., 1985, Göynükdağı (Kastamonu) yö- ite dans quelques roches du Jura, de la molasse et des resinde benzer görünümlü Jura ve Kretase yaşlı bi- nappes prealpines, helvetiques et penninique (Suisse rimlerin kil mineralojisi ve illit kristallik derecesi yön- occidentale et Haut Savoie). Eclog. geol. Helvet., 72, temiyle incelenmesi. II. Ulusal Kil Sempozyumu 347-373. Bildiriler Kitabı, Hacettepe Univ., Ankara, 27-38. Miyashiro, A., 1973, Metamorphism and metamorphic belts. BoztuğJD. and Yılmaz, O., 1989, First K-Ar results of the George Allen and Unwin Ltd., London, 492 p. Göynükdağ contact aureole, Kastamonu region, West- em Pontides, Turkey: A mixed age due to inherited Miyashiro, A., 1975 Classification, characteristics and origin muscovite, Turkey. Terra Abstracts, 1, 354. of ophiolites Jour. Geol., 83, 248-281.

Boztug,D. and Yılmaz, O., 1991a, Metamorphism and geolog- Ricou, L.E., Dercourt, J., Geyssant, J., Grandjacquet, C, ical, evolution of the southwestern part of Daday- Lepvrier, C. and Biju-Duval, B., 1986, Geological Devrekani massif, Western Pontides, Kastamonu pro- constrains on the Alpine evolution of the Mediterrane- vince, Turkey. Terra Abstracts, 3, 323. an Tethys. Tectonophysics, 123, 83-122.

Boztuğ,D. and Yılmaz, O., 1991b, K-Ar geochronology of the Robertson, A.H.F., Dixon, J.E., Aktaş, A., Clift, P.D., Deg fine fractions from the Göynükdağı contact aureole: A nan, P., Jones, G., Morris, A., Pickett, E., Sharp, I. and mixed age due to inherited muscovite, Kastamonu, N Ustaömer, T., 1991, Tectonic reconstructions of the Turkey. Mahmut Sayın Clay Minerals Symposium, Eastern Mediterranean region: Controversies, alterna- Proceedings, 2-4 May 1991, University of Çukurova, tives and possible solutions. Terra Abstracs, 3, 322. Adana, 74-86. Stach, E., Mackowsky, 'M.-T.H., Teichmüller, M., Taylor, Coleman, R.G., 1977, Ophiolites, ancient oceanic lithosphere. G.H., Chandra, D. and Teichmüller, R., 1982, Stach's Springer-Verlag, 229 p. textbook of coal petrology. Gebrüder Borntaeger, Ber- lin, 535 p. Dercourt, J., Zonenshain, L.F., Ricou, L.E., Kazmin, V.G., Le Şengör,A.M.C, 1979, Mid-Mesozoic cloruse of Permo- Pichon, X., Knipper, A.L., Grandjacquet, C, Shortshi- Triassic Tethys and its implications. Nature, 279,590-593. kov, I.M., Geyssant, J., Lepvrier, C, Pechersky, D.H., Boulin, J., Sibuet, J.-C, Savostin, L.A., Sorokhtin, O., Şengör,A.M.C, Yılmaz, Y. and Ketin, Î., 1980, Remnants of Westphal, M., Bazhenov, M.L., Lauer, J.P. and Biju- a pre-Late Jurassic ocean in northern Turkey: Frag- Duval, B., 1986, Geological evolution of the Tethys ments of Permian-lriassic paleo-Tethys?. Geol. Soc. belt from the Atlantic to the Pamirs since the Lias. Amer. Bull., 91, 599-609. Tectonophysics, 123, 241-315. Şengör,A.M.C. and Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Frey, M., Teichmüller, M., Teiclftnüller, R., Mullis, J., Künzi, Turkey: A plate Tectonic approach. Tectonophysics, B., Breitschmid, A., Gruner, U. and Schwizer, B., 75, 181-241.

51 BOZTUĞ -YILMAZ

Şengün, M., Keskin, H., Akçören, F., Altun, I., Sevin, M., Yılmaz, O., 1980, Daday-Devrekani masifi kuzeydoğu kesimi Akat, U., Armağan, F. ve Acar, Ş., 1990, Kastamonu litostratigrafi birimleri ve tektoniği. Yerbilimleri, 5-6,101-135. yöresinin jeolojisi ve Paleotetisin evrimine ilişkin sı- Yılmaz, O., 1981, Daday-Devrekani masifi Ebrek metamorfi nırlamalar. Türkiye Jeoloji Bült., 33, 1-16. tinin petrografisi ve tümkayaç kimyası. Yerbilimleri, 8, 71-82. Tutkun,S.Z. and Boztuğ, D., 1991, Comparison of two Paleo- zoic domains in Turkey: Sambeyli (Adana) in Tau- Yılmaz, O., 1983, Çangal metaofiyolitinin mineralojik- rides and Araç (Kastamonu) in Pontides. Bull. Geol. petrografik incelenmesi ve metamorfizma koşulları. Soc. Greece, 25/1, 131-146. Yerbilimleri, 10, 45-58. Yılmaz, O. ve Boztuğ, 1985, Göynükdağı metamorfiti. TÜBl Ustaömer, T., Robertson, A.H.F. and Yılmaz, Y., 1991, Paleo TAK Projesi Raporu, TBAG-569, 121 s, 1 Ek, (yayın- tethyan tectonic evolution of the central Pontides, lanmamış), Ankara. northern Turkey. Terra Abstracts, 3, 256. Yılmaz, O. and Boztuğ, D., 1986, Kastamonu granitoid belt of Ustaömer, T. and Robertson, A.H.F., 1993, A Late Paleozoic- northern Turkey: First arc plutonism product related Early Mesozoic marginal basin along the active south- to the subduction of the paleo-Tethys. Geology, 14, ern continental margin of Eurasia: Evidence from the 179-183. Central Pontides (Turkey) and adjacent regions. Geo- Yılmaz, O. and Boztuğ, D., 1987a, Petrography, petroche logical Journal, 28, 219-238. misty and solidification sequences of the Ağlı pluton Weaver, C.E. and Associates, 1984, Shale - slate metamor- from the Kastamonu granitoid belt, northern Turkey. phism in southern Appalachians. Elsevier, Amster- Yerbilimleri. 14,91-107. dam, 239 p. Yılmaz, O. ve Boztuğ, D., 1987b, Göynükdağı (Kastamonu) yöresinin jeolojik ve mineralojik-petrografik incelen- Winkler,H.G.F.,1979, Petrogenesis of metamorphic rocks. 5th mesi. Doğa TU Müh. ve Çevre Dergisi, 11, 1, 91-114. ed., Springer-Verlag, Berlin, 348 p. Yılmaz, O. and Bonhomme, M.G., 1991, K-Ar isotopic age Yılmaz, O., 1979, Daday-Devrekani masifi kuzeydoğu kesimi evidence for a Lower to Middle Jurassic low-pressure metamorfitleri. Doç. Tezi, Hacettepe Univ., 243 s, and a Lower Cretaceous high-pressure metamorphic (yayınlanmamış), Ankara. events in north-central Turkey. Terra Abstracts, 3, 501.