NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI ______Departament Edukacji, Nauki i Kultury

Nr ewid.: 164/2000/I/00/002/DEN

INFORMACJA

o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja

Warszawa wrzesień 2000 r. 1

SPIS TREŚCI str.

CZĘŚĆ OGÓLNA I. Charakterystyka kontroli 1 II. Synteza ustaleń kontroli i ocena kontrolowanej działalności 4 III. Uwagi i wnioski 8

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA IV. Charakterystyka stanu prawnego w zakresie kontrolowanej działalności 10

V. Przygotowanie techniczne procesu koncesyjnego 14

VI. Istotne ustalenia kontroli

1. Zgodność warunków określonych w koncesjach przyznanych nadawcom niepublicznym z przepisami prawa, a także z możliwościami technicznymi tworzenia ogólnopolskich sieci radiowych 16 2. Wzrost zasięgu rozpowszechniania programów radiofonicznych nadawców niepublicznych w latach 1994-1999; zgodność przydziału częstotliwości z treścią wniosków i z projektami ogólnopolskich sieci radiowych UKF FM 17 3. Uwarunkowania rozwoju sieci nadawców ogólnokrajowych 20 4. Przestrzeganie przez KRRiTV procedur przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych 27

VII. Przebieg postępowania kontrolnego i działania podjęte po zakończeniu kontroli 32

Załączniki: 1. Dane dotyczące zasięgu powierzchniowego i ludnościowego niepublicznych radiowych sieci ogólnokrajowych. 2. Zasięg powierzchniowy (w % powierzchni pokrycia kraju) dotyczący sieci radiowych w zakresie fal ultrakrótkich dla niepublicznych nadawców ogólnokrajowych w latach 1994-1999. 3. Skład osobowy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w latach 1993-1999. 4. Najważniejsze daty dotyczące procesu uzupełniania koncesji radiowych nr 4, 5 i 6 udzielonych w 1994 r. niepublicznym nadawcom ogólnokrajowym (dla stacji przekazanych na mocy decyzji Przewodniczącego KRRiTV wydanych w okresie od lipca 1995 r. – tj. po drugim procesie koncesyjnym, do stycznia 2000 r.). 5. Stanowisko Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przedstawione do Informacji na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli. 6. Stanowisko Ministra Łączności przedstawione do Informacji na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli. 7. Opinia Prezesa Najwyższej Izby Kontroli do stanowiska Przewodniczącego KRRiTV. 8. Opinia Prezesa Najwyższej Izby Kontroli do stanowiska Ministra Łączności. 2

CZĘŚĆ OGÓLNA

I. Charakterystyka kontroli

1. Kontrola I/00/002/DEN pn. „Działalność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja” została przeprowadzona w okresie od 10 stycznia do 31 marca 2000 r., na zlecenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. W uchwale Sejmu RP z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie zlecenia Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja, stwierdzono m.in.: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, biorąc pod uwagę ustawowe obowiązki Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie projektowania kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii, strzeżenia interesów odbiorców oraz zapewnienia otwartego i pluralistycznego charakteru radiofonii – wnosi o ustalenie przyczyn, dla których Radiu Maryja w ciągu pięciu lat od uzyskania koncesji nie stworzono warunków dla zrealizowania wynikających z tej koncesji praw, mimo licznych interwencji samego Radia i zainteresowanych środowisk. Stąd potrzeba przeprowadzenia przez Najwyższą Izbę Kontroli wnioskowanej na wstępie kontroli”. 2. Celem kontroli było dokonanie oceny działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie przyznawania i realizacji koncesji na nadawanie programów radiowych przez ogólnokrajowych nadawców niepublicznych w latach 1994-1999 oraz ustalenie przyczyn nieudostępnienia Radiu Maryja częstotliwości umożliwiających objęcie zasięgiem rozpowszechniania programu co najmniej 80% terytorium kraju. Kontrolą objęto Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiTV) oraz Ministerstwo Łączności.

Tematyka kontroli obejmowała następujące zagadnienia:

• w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji:

− przestrzeganie przez KRRiTV procedur przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych przez Radio Maryja, Radio RMF FM i Radio Zet, − zgodność warunków dotyczących zasięgu nadawania określonych w koncesjach przyznanych wymienionym nadawcom niepublicznym, z możliwościami technicznymi tworzenia ogólnopolskich sieci radiowych w paśmie UKF, − zgodność przydziału częstotliwości z treścią wniosków wymienionych nadawców niepublicznych i z projektami ogólnopolskich sieci radiowych UKF FM opracowanymi na zlecenie KRRiTV, − skalę wzrostu zasięgu rozpowszechniania programów radiofonicznych Radia Maryja, Radia Zet i Radia RMF FM w latach 1994-1999 w odniesieniu do możliwości wynikających z zakresu częstotliwości przekazywanych do dyspozycji KRRiTV przez Ministra Łączności; równoprawność w traktowaniu wnioskodawców, 3

− działalność KRRiTV na rzecz pozyskiwania nowych częstotliwości, rejestrowanie i analizowanie potrzeb w tym zakresie oraz współdziałanie w pozyskiwaniu częstotliwości z Ministrem Łączności.

• w Ministerstwie Łączności: − sposób gospodarowania przez Ministra Łączności częstotliwościami w zakresie fal ultrakrótkich w paśmie 66–74 MHz i 87,5–108 MHz, − badanie możliwości pozyskiwania nowych częstotliwości w zakresie fal ultrakrótkich na potrzeby nadawców radiowych; odzyskiwanie częstotliwości nie używanych lub używanych niezgodnie z przeznaczeniem, − rejestrowanie i analizowanie potrzeb nadawców programów radiowych w zakresie częstotliwości na falach ultrakrótkich; zbilansowanie potrzeb i możliwości w tym zakresie, − harmonogram pozyskiwania nowych częstotliwości oraz przekazywania ich Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji na potrzeby nadawców radiowych, − współpracę Ministra Łączności z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji w zakresie gospodarowania częstotliwościami i prowadzenia procesu koncesyjnego na nadawanie programów radiowych.

3. Najwyższa Izba Kontroli nie prowadziła dotychczas kontroli działalności koncesyjnej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Natomiast w 1993 r. skontrolowała – na zlecenie Sejmu RP – prawidłowość gospodarowania częstotliwościami radiowymi przez Ministra Łączności i Państwową Agencję Radiokomunikacyjną1. Przeprowadzona wówczas kontrola wykazała, że organy ustawowo odpowiedzialne za gospodarowanie widmem częstotliwości radiowych, a więc Minister Łączności i Państwowa Agencja Radiokomunikacyjna nie wykonywały swoich obowiązków w stopniu zapewniającym racjonalne wykorzystanie częstotliwości radiowych. Stwierdzono nieprzestrzeganie przez użytkowników widma obowiązków wynikających z ustawy o łączności, w tym: niewnioskowanie o zezwolenie na używanie urządzeń radiokomunikacyjnych i przydział częstotliwości, nieponoszenie opłat z tytułu eksploatacji częstotliwości, nieuzyskiwanie świadectw homologacji sprzętu oraz niedostarczanie do PAR zbiorczych danych ewidencyjnych o eksploatowanych urządzeniach radiokomunikacyjnych. We wszystkich dziedzinach radiokomunikacji stwierdzono nieprawidłowości, a wykorzystanie poszczególnych pasm częstotliwości odbiegało od zasad określonych w prawie międzynarodowym oraz od norm technicznych przyjętych przez międzynarodowe organizacje telekomunikacyjne. Niedomagania w gospodarce widmem częstotliwości nie pozwalały m.in. na uruchomienie telefonii komórkowej w systemie cyfrowym i na utworzenie nowego ogólnopolskiego programu telewizyjnego. W latach 1991–1992 i w pierwszym półroczu 1993 r., żadna z niepublicznych stacji radiowych i telewizyjnych nie działała legalnie, zarówno ze względu na brak koncesji, jak również ze względu na brak zezwolenia na używanie częstotliwości i urządzeń. Pomimo to szereg stacji rozwijało swoją działalność, uruchamiając nowe nadajniki (Radio RMF FM w: Warszawie, Katowicach, Częstochowie i Krośnie, Radio Zet w Płocku, Radio „ECHO” w Łodzi).

1 Informacja o wynikach kontroli gospodarki częstotliwościami radiowymi, Najwyższa Izba Kontroli DTŻŁ-41003-93, Nr ewid. 74/24A/93, Warszawa, grudzień 1993 r. 4

Również część radiowych stacji kościelnych pracowała nielegalnie, bowiem 15 z nich, należących do Radia Maryja, używało częstotliwości innych niż to określono w zezwoleniu (w zakresie 66–74 MHz zamiast częstotliwości przyznanych w zakresie 87,5–108 MHz), a cztery działały bez aktualnych zezwoleń, z powodu wygaśnięcia terminu ich ważności. Żaden z nadajników kościelnych nie posiadał świadectwa homologacji. Także część urządzeń radiodyfuzyjnych eksploatowanych przez TP SA pracowała bez ważnych zezwoleń. Do powstania przedstawionej sytuacji przyczyniły się m. in. długotrwałe prace legislacyjne nad ustawą o radiofonii i telewizji. Przyjęta została ona bowiem 2 lata po ustawie o łączności, mimo że projekty obu ustaw wpłynęły równocześnie do Sejmu RP w maju 1990 r. Stan ten oraz długotrwałe powoływanie i konstytuowanie się Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, spowodowały opóźnienie rozpoczęcia procesu koncesyjnego.

II. Synteza ustaleń kontroli

1. W 1994 r. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zobowiązała się udostępnić Radiu RMF FM, Radiu Zet i Radiu Maryja częstotliwości niezbędne do objęcia zasięgiem rozpowszechniania programu co najmniej 80% terytorium kraju2, chociaż w chwili

podejmowania uchwał w sprawie ustalenia warunków udzielenia koncesji radiowych dla tych nadawców – nie dysponowała odpowiednią dla obiecanego zasięgu liczbą stacji nadawczych i częstotliwości przekazanych przez Ministra Łączności. Zobowiązanie to zostało powtórzone w decyzjach koncesyjnych Przewodniczącego KRRiTV3, mimo iż nie było podstawy prawnej do zamieszczenia w koncesjach takich zobowiązań. O tym, co może rozstrzygać koncesja, stanowi art. 37 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji4, który nie przewiduje możliwości zamieszczania w koncesji przyrzeczenia przyznania nowych częstotliwości. Tak więc organ koncesyjny nie mógł przyznać częstotliwości, którymi nie dysponował, ani nawet przyrzec takiego przyznania. W świetle art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., wydanie decyzji administracyjnej bez podstawy prawnej stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności. Ponieważ jednak nie została stwierdzona nieważność decyzji Przewodniczącego KRRiTV w sprawie przyznania koncesji niepublicznym nadawcom ogólnokrajowym, podjęte zobowiązanie należało realizować, gdyż nadawcy – z pełnym zaufaniem do konstytucyjnego organu państwa – uznawali słusznie, że jest wiążące dla KRRiTV (opis str. 16-17).

2 Uchwały KRRiTV w sprawie ustalenia warunków udzielenia koncesji radiowych dla: RMF FM – Nr 34/94 z dnia 26 maja 1994 r., Radia Zet – Nr 40/94 z dnia 9 czerwca 1994 r., Radia Maryja – Nr 47/94 z dnia 23 czerwca 1994 r. 3 Decyzje Przewodniczącego KRRiTV w sprawie: Radia RMF FM – Nr 4 z dnia 26 maja 1994 r., Radia Zet – Nr 5 z dnia 9 czerwca 1994 r., Radia Maryja – Nr 6 z dnia 23 czerwca 1994 r. 4 Dz. U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34; z 1995 r. Nr 66, poz. 335 i Nr 142, poz. 701; z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770; z 1999 r. Nr 90, poz. 999; z 2000 r. Nr 29, poz. 356 i poz. 358. 5

2. Mimo przyznania Radiu RMF FM, Radiu Zet i Radiu Maryja takiego samego statusu nadawcy ogólnokrajowego i mimo obiecania im takiego samego zasięgu nadawania, Rada gospodarowała częstotliwościami w sposób nie zapewniający równomiernego – w miarę możliwości technicznych – zwiększania tego zasięgu, dopuszczając do powstawania nadmiernych różnic w rozwoju sieci nadawczych poszczególnych rozgłośni. Zakres częstotliwości oraz moc stacji nadawczych przyznanych Radiu Maryja w wyniku pierwszego postępowania koncesyjnego umożliwiły w 1994 r. nadawanie przez tę stację programu na obszarze ok. 15% powierzchni kraju. Wskaźnik ten był niższy od osiągniętego przez Radio RMF FM oraz Radio Zet, które w tym samym okresie pokrywały programem 26% powierzchni kraju. W 1996 r. Radio Maryja osiągnęło zasięg ok. 41% powierzchni kraju, podczas gdy zasięg nadawania dla Radia RMF FM zwiększył się do ok. 76%, a dla Radia Zet – do ok. 67,2% powierzchni kraju. Na koniec 1999 r. Radio Maryja emitowało swój program na obszarze 62,7 % powierzchni kraju, podczas gdy Radio RMF FM osiągnęło zasięg 83,4 %, a Radio Zet – 75,5 % powierzchni kraju. Zatem mimo upływu prawie 6 lat od udzielenia koncesji, zobowiązanie konstytucyjnego organu państwa – głównie w stosunku do Radia Maryja, ale i także w stosunku do Radia Zet – nie zostało zrealizowane (opis str. 19-20).

3. Uzyskanie przez Radio Maryja zasięgu nadawania niższego niż dwaj pozostali nadawcy ogólnokrajowi było konsekwencją niedysponowania przez KRRiTV planami trzech równorzędnych sieci stacji nadawczych, stanowiących niezbędną podstawę techniczną przyznawania częstotliwości. Rada posiadała jedynie plan dwóch sieci o zasięgu 80% powierzchni kraju, na podstawie których realizowała koncesję dla Radia RMF FM i Radia Zet oraz prowizoryczny i niepełny plan sieci dla trzeciego nadawcy, obejmujący tylko ok. 50% terytorium kraju. Postawiło to od początku Radio Maryja w sytuacji nierównorzędnej w stosunku do pozostałych nadawców ogólnokrajowych, gdyż realizacja docelowego zasięgu nadawania nie była w praktyce możliwa bez właściwego planu sieci, a KRRiTV nie dysponowała takim planem dla tego nadawcy. Zlecenie opracowania planu sieci dla Radia Maryja, a następnie zainicjowanie jego niezbędnej modyfikacji, nastąpiło ze znacznym opóźnieniem, co miało istotny wpływ na nierównomierność procesu uzupełniania sieci Radia Maryja w stosunku do sieci dwóch pozostałych nadawców ogólnokrajowych (opis str. 20-22). 6

4. Różnica w osiągniętych przez ogólnokrajowych nadawców niepublicznych zasięgach nadawania wynikała

także z preferencyjnego traktowania przez KRRiTV Radia RMF FM i Radia Zet, wyrażającego się m.in. :

• zaleceniem nieuwzględniania w projekcie planu sieci dla Radia Maryja z 1995 r. częstotliwości znajdujących się w planach sieci Radia RMF FM i Radia Zet, chociaż teoretycznie istniała możliwość przenoszenia częstotliwości pomiędzy sieciami;

mimo nieuzyskania przy projektowaniu tej sieci 80 % zasięgu (projekt przewidywał pokrycie powierzchniowe kraju tylko w ok. 74%), nie uzupełniono go częstotliwościami zarezerwowanymi dla dwóch pozostałych nadawców (opis str. 25); • nieuzasadnionymi co najmniej w 5 przypadkach odmowami przydzielania częstotliwości wnioskowanych przez Radio Maryja i przyznawaniem ich innym nadawcom; posługiwano się przy tym nieprawdziwymi lub nieprzekonującymi argumentami uzasadniającymi odmowę ich przydzielania (opis str. 25-27); • brakiem reakcji ze strony Przewodniczącego KRRiTV na nielegalne wykorzystywanie przez Radio Zet częstotliwości w Koszalinie, zaplanowanej dla Radia Maryja oraz próbą nielegalnego usankcjonowania tego stanu. Wskazywało to jednoznacznie na ignorowanie obowiązującej procedury koncesyjnej i preferowanie interesów innego nadawcy (opis str. 25); • wystąpieniem służb technicznych KRRiTV do Ministra Łączności o przygotowanie upoważnień na rozszerzenie koncesji dla Radia Zet o 8 stacji, przed wskazaniem tego nadawcy w uchwałach KRRiTV, a w 3 przypadkach – nawet przed publicznym ogłoszeniem wykazu częstotliwości do rozdysponowania w procesie koncesyjnym oraz przed złożeniem formalnego wniosku o uzyskanie (rozszerzenie) koncesji przez tego nadawcę. Procedura realizowania koncesji w takim trybie wskazywała na możliwość uzależnienia wyboru koncesjonariusza od wcześniejszych uzgodnień, w których organ koncesyjny nie brał bezpośredniego udziału. Możliwe było zatem wywieranie przez służby techniczne rzeczywistego wpływu na kształtowanie sieci radiowych. Stwarzało to obszar potencjalnego występowania zjawisk korupcyjnych (opis str. 30).

5. Pełne zrealizowanie koncesji dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów utrudniało niewłaściwe przygotowanie wniosku o jej udzielenie, a także zmiana koncepcji budowy sieci nadawczej Radia Maryja, zakładającej początkowo emitowanie programu dla środowisk lokalnych z nadajników o małej mocy oraz gorsze przygotowanie techniczne tego nadawcy do budowy sieci ogólnokrajowej. Radio Maryja podawało niedokładne dane lokalizacyjne, zmieniało lokalizacje stacji lub inne parametry techniczne, co wymagało wykonania dodatkowych analiz propagacyjno-sieciowych oraz czasochłonnych uzgodnień międzynarodowych. Nie wykorzystywało także przez długi okres niektórych z przyznanych częstotliwości, np. według stanu na 30 września 1996 r. – 27 stacji, a według stanu na 24 września 1999 r. – 15 stacji UKF FM, w tym 3 przez okres powyżej 5 lat (opis str. 22-24). 7

6. Kontrola wykazała nieprawidłowości w stosowaniu przez KRRiTV obowiązujących procedur w sprawach udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych oraz w realizacji procesu koncesyjnego. I tak: • zastosowana przez KRRiTV praktyka wyodrębniania częstotliwości przeznaczonych na cele związane z rozpowszechnianiem programów radiowych o określonym zasięgu (lokalnym, regionalnym, ponadregionalnym i ogólnokrajowym), wyłączała możliwość ubiegania się o niektóre częstotliwości przez nadawców nie zaliczonych do kategorii wskazanej w ogłoszeniu o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych. W konsekwencji, już na wstępnym etapie procesu koncesyjnego dokonywano „eliminacji” potencjalnych wnioskodawców. Skutki takiej praktyki, wprowadzonej bez podstawy prawnej, dotykały także Radia Maryja (opis str. 27); • w 3 ogłoszeniach Przewodniczącego KRRiTV o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych nie zamieszczono dokładnego wykazu stacji nadawczych objętych postępowaniem koncesyjnym, co naruszało przepisy § 5 ust. 2 rozporządzenia KRRiTV z dnia 2 czerwca 1993 r. w sprawie zawartości wniosku oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych5 (opis str. 28-29);

• z naruszeniem ustawowego obowiązku publikowania przez Przewodniczącego KRRiTV listy wnioskodawców uczestniczących w postępowaniu o udzielenie koncesji, w dwóch ogłoszeniach (z 20.06.1995 r. i 18.04.1996 r.) pominięto wnioski nadawców ubiegających się o dodatkowe częstotliwości na rozpowszechnianie ogólnokrajowych programów radiowych (rozszerzenie koncesji), a w innych wymieniano tylko część złożonych wniosków (opis str. 29); • mimo iż w myśl przepisu § 4 ust. 1 rozporządzenia KRRiTV z dnia 2 czerwca 1993 r., wnioski o udzielenie koncesji mogą być składane tylko w związku z ogłoszeniami Przewodniczącego KRRiTV o możliwościach uzyskania koncesji, w praktyce – w odniesieniu do nadawców rozpowszechniających programy o zasięgu ogólnokrajowym - wymóg ten nie był przestrzegany (opis str. 29); • brak było podstaw prawnych do wyodrębnienia przez KRRiTV programów radiofonicznych rozpowszechnianych na obszarze obejmującym co najmniej 80%

5 Dz. U. Nr 52, poz.244; z 1995 r. Nr 129, poz. 628 i z 1998 r. Nr 82, poz. 532 8

powierzchni kraju, traktowanych jako programy o zasięgu ogólnokrajowym oraz upoważnienia dla organu koncesyjnego do używania takiego pojęcia w postępowaniu koncesyjnym. Wyodrębnienie programów radiofonicznych o zasięgu ogólnokrajowym – z uwagi na szczególne uwarunkowania techniczne – wymagało precyzyjnego zdefiniowania pojęć oraz ustawowego określenia odrębnych procedur, w tym dotyczących rozszerzania koncesji nadawcom ogólnokrajowym, konstruowania sieci stacji nadawczych i zasad finansowania niezbędnych opracowań w tym zakresie, o co nie zadbano przed rozpoczęciem procesu koncesyjnego (opis str. 27-28); • w postępowaniu koncesyjnym na rozpowszechnianie programów o zasięgu ogólnokrajowym naruszony został przepis § 10 rozporządzenia KRRiTV z dnia 2 czerwca 1993 r., w którym ustalono 6-miesięczny termin na rozpatrzenie wniosku o udzielenie koncesji, liczony od dnia wszczęcia postępowania, gdyż koncesje na rozpowszechnianie programów o zasięgu ogólnokrajowym zostały udzielone w terminie prawie dwukrotnie dłuższym od określonego w rozporządzeniu (opis str. 31-32); • w dokumentacji dotyczącej postępowania koncesyjnego prowadzonego w latach 1993- 1995 występowały braki, a także rozbieżności pomiędzy danymi wynikającymi z wniosków złożonych przez nadawców a zawartymi w komputerowej bazie danych Biura KRRiTV (opis str. 30-31).

III. Uwagi i wnioski

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, prowadząc w latach 1994–1999 proces koncesyjny dotyczący sieci radiowych dla nadawców niepublicznych, podejmowała działania nie znajdujące podstaw w obowiązujących przepisach i budzące wątpliwości co do legalności przyjętych rozwiązań. Tego typu działania, podejmowane w celu realizowania określonej polityki, ale bez jasnych reguł i oparcia w przepisach prawnych, powodowały brak przejrzystości kryteriów przyznawania częstotliwości i mogły budzić wątpliwości co do rzetelności działania tego organu. Wskazywały także na nadrzędne traktowanie celów prowadzonej polityki w stosunku do przepisów prawa, a także w stosunku do istniejących realiów oraz ograniczeń technicznych. Brak pełnych i klarownych unormowań dotyczących postępowania w sprawach udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych spowodowało, że wiele istotnych problemów interpretacyjnych musiało znaleźć rozwiązanie w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego. Okoliczności te – zwłaszcza w pierwszym okresie działalności KRRiTV – w istotny sposób rzutowały na przebieg postępowania koncesyjnego. 9

Przystępując do pierwszego procesu koncesyjnego Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie była przygotowana do udzielenia koncesji na trzy radiowe sieci w zakresie fal ultrakrótkich, obejmujące zasięgiem nadawania 80% powierzchni kraju. W okresie kilkunastu miesięcy od udzielenia koncesji, znaczny wpływ na nierównomierne realizowanie zasięgu nadawania Radia Maryja w stosunku do pozostałych nadawców ogólnokrajowych (Radia RMF FM i Radia Zet) miało słabe przygotowanie wniosku o udzielenie koncesji (głównie od strony technicznej) oraz brak pełnego i realnego planu rozwoju sieci Radia Maryja. Opracowanie planu sieci dla tego nadawcy zostało podjęte zbyt późno, a projekt z 1995 r. nie był konsekwentnie realizowany. Dysproporcje, które powstały w początkowym okresie realizacji koncesji dla nadawców ogólnokrajowych, utrzymywały się także w latach następnych, między innymi na skutek prowadzenia przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji polityki preferującej innych nadawców ogólnokrajowych. Nie było bowiem obiektywnych przeszkód technicznych, które uniemożliwiałyby równomierny rozwój sieci radiowych. Długotrwałe uzupełnianie sieci nadawców ogólnokrajowych było także konsekwencją niewystarczającej, w stosunku do potrzeb, liczby częstotliwości przekazywanych i uzgadnianych przez służby Ministra Łączności.

Wyniki kontroli wskazują na potrzebę: a) ze strony Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji:

• gospodarowania częstotliwościami w sposób zapewniający równomierny – w miarę możliwości technicznych – rozwój sieci nadawców ogólnokrajowych, • przestrzegania obowiązujących procedur w sprawach udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych,

• rzetelnego uzasadniania decyzji koncesyjnych i odmowy przyznania wnioskowanych częstotliwości,

• kontynuowania współpracy z Ministrem Łączności w celu pozyskiwania nowych częstotliwości na potrzeby nadawców radiowych. b) ze strony Ministra Łączności: • zintensyfikowania prac w zakresie międzynarodowego uzgodnienia częstotliwości planowanych do wykorzystania przez krajowych nadawców radiowych. c) w zakresie legislacyjnym: • znowelizowania przepisów dotyczących radiofonii i telewizji w celu: − wprowadzenia i zdefiniowania kategorii nadawców rozpowszechniających programy o zróżnicowanym zasięgu, − wyodrębnienia i uregulowania procedur związanych z przyznawaniem i rozszerzaniem koncesji na rozpowszechnianie programów o zasięgu ponadlokalnym, − określenia obowiązku oraz uregulowania zasad tworzenia ogólnokrajowych sieci stacji nadawczych, w tym zasad opracowywania i finansowania projektów takich sieci. 10

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA

IV. Charakterystyka stanu prawnego w zakresie kontrolowanej działalności 1. W myśl przepisów ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności6, Minister Łączności określa politykę gospodarowania widmem częstotliwości fal radiowych w kraju, z uwzględnieniem potrzeb wynikających z zapewnienia bezpieczeństwa i obronności państwa (art. 22 ust. 1). Używanie radiokomunikacyjnych urządzeń nadawczych lub nadawczo-odbiorczych wymaga uzyskania przydziału częstotliwości lub zakresu częstotliwości (art. 23 ust. 1). Przydział częstotliwości przeznaczonych do nadawania programów radiofonicznych lub telewizyjnych do powszechnego odbioru następuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o ritv”). 2. Zasady i tryb udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych zostały określone w ustawie o ritv oraz w wydanym na podstawie art. 37 ust. 4 tej ustawy rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 2 czerwca 1993 r. w sprawie zawartości wniosku oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych, zwanym dalej „rozporządzeniem”. W sprawach nie uregulowanych ustawą mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 2 ust.1 ustawy, prawo rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych przysługuje jednostkom publicznej radiofonii i telewizji oraz osobom, które uzyskały koncesję na taką działalność. Organem właściwym w sprawach koncesji jest Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który podejmuje decyzję w sprawie koncesji na podstawie uchwały Krajowej Rady; decyzja w tej sprawie jest ostateczna (art. 33 ust. 2 i 3). Przewodniczący Krajowej Rady, w porozumieniu z Ministrem Łączności, ogłasza w drukowanych dziennikach prasowych informacje o możliwościach uzyskania koncesji oraz ustala termin, nie krótszy niż 1 miesiąc od dnia ogłoszenia,7 do składania wniosków o udzielenie koncesji (art. 34 ust. 1). Zgodnie z rozporządzeniem, informacje te powinny określać w szczególności: przedmiot działalności objętej koncesją, wykaz stacji nadawczych objętych postępowaniem koncesyjnym oraz termin do składania wniosków o udzielenie koncesji (§ 5 ust. 2). Wnioski o udzielenie koncesji mogą być składane tylko w związku z ogłoszeniem o możliwości uzyskania koncesji (§ 4 ust. 1).

6 Dz.U. z 1995 r. Nr 117, poz. 564 ze zm. 7 Do dnia 27 grudnia 1995 r., (tj. do chwili wejścia w życie nowelizacji tego przepisu, zmienionego przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r.), termin ten nie mógł być krótszy niż 3 miesiące. 11

Wniosek i dołączone do niego dokumenty winny zawierać informacje dotyczące podmiotu ubiegającego się o udzielenie koncesji, programu, jaki zamierza rozpowszechniać, sytuacji ekonomiczno-finansowej wnioskodawcy, stanu posiadanej bazy oraz danych technicznych. Szczegółowa zawartość wniosku o udzielenie koncesji została określona w §§ 2 i 3 rozporządzenia. Na podstawie § 11 rozporządzenia, Krajowa Rada ustaliła wzory wniosków o udzielenie koncesji oraz 4 załączników do wniosku, zatytułowanych: „Informacje o podmiocie”, „Informacje programowe”, „Studium ekonomiczno-finansowe” oraz „Informacje techniczne” (odrębnie dla każdej stacji nadawczej, ze wskazaniem m.in. lokalizacji, zakresu częstotliwości, mocy nadajnika i innych parametrów technicznych określających sposób rozpowszechniania programu). 3. Ustawa zobowiązała Przewodniczącego KRRiTV do podawania do publicznej wiadomości listy wnioskodawców uczestniczących w postępowaniu o udzielenie koncesji. W przypadku złożenia większej liczby wniosków, przekraczających istniejące możliwości rozpowszechniania programów, są one rozpatrywane w ramach jednego postępowania (art. 34 ust. 2). W myśl rozporządzenia, Przewodniczący Krajowej Rady wszczyna postępowanie w sprawie udzielenia koncesji nie później niż 14 dni po upływie terminu do składania wniosków o udzielenie koncesji (§ 6 ust.1). Wnioski złożone po terminie określonym w ogłoszeniu pozostawia się bez rozpoznania (§ 6 ust. 2). Rozpatrzenie wniosku o udzielenie koncesji, w przypadku określonym w art. 34 ust. 2 ustawy, (złożenie większej liczby wniosków, przekraczających istniejące możliwości rozpowszechniania programów, rozpatrywanych w ramach jednego postępowania) powinno nastąpić w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Obecnie obowiązujący przepis określa ten termin na 9 miesięcy.

W postępowaniu o udzielenie koncesji ocenia się w szczególności (art. 36 ust. 1 ustawy): 1) stopień zgodności zamierzonej działalności programowej z zadaniami określonymi w art. 1 ust. 1 ustawy, z uwzględnieniem stopnia realizacji tych zadań przez innych nadawców działających na obszarze objętym koncesją, 2) możliwości dokonania przez wnioskodawcę koniecznych inwestycji i finansowania programu, 3) przewidywany udział w programie audycji wytworzonych przez nadawcę lub na jego zamówienie albo we współdziałaniu z innymi nadawcami, 4) przewidywany udział audycji wytworzonych przez producentów krajowych w programie8, 5) dotychczasowe przestrzeganie przepisów dotyczących radiokomunikacji i środków masowego przekazu.

8 Od dnia 19 maja 2000 r. (w związku z nowelizacją art.36 ust.1 pkt 4) ocenie podlega przewidywany udział w programie radiowym utworów, o których mowa w art.15 ust.2 i 3 ustawy . 12

4. Koncesja może być udzielona na okres nie krótszy niż 3 lata oraz - w przypadku radiofonii - nie dłuższy niż 7 lat (art. 36 ust. 3). Koncesja określa m.in. (art. 37 ust. 1) : 1) osobę nadawcy, jego siedzibę lub miejsce zamieszkania, 2) przedmiot działalności objętej koncesją, 3) sposób rozpowszechniania programu (rozsiewczy naziemny, rozsiewczy satelitarny, kablowy) oraz: - dla rozpowszechniania rozsiewczego naziemnego: a) lokalizację stacji, b) wysokość zawieszenia anteny, c) moc nadajnika9, d) zysk i charakterystykę promieniowania anteny10, e) częstotliwość, f) polaryzację, 4) rodzaj programu i czas jego rozpowszechniania, 5) datę rozpoczęcia rozpowszechniania programu, 6) termin wygaśnięcia koncesji, 7) udział w programie audycji wytworzonych przez producentów krajowych. Koncesja może określać inne warunki prowadzenia działalności, niezbędne dla realizacji przepisów ustawy (art. 37 ust. 2). Koncesja w zakresie określonym w art. 37 ust. 1 pkt 3 (techniczne warunki rozpowszechniania programu) jest udzielana na podstawie art. 37 ust. 3 w porozumieniu z Ministrem Łączności. W myśl § 7 rozporządzenia, Przewodniczący Krajowej Rady przekazuje Ministrowi Łączności w/w dane, zawarte we wnioskach o udzielenie koncesji, w celu zajęcia stanowiska oraz dane wnioskodawców wymagane do uzyskania zezwolenia na zakładanie i używanie urządzeń, linii i sieci telekomunikacyjnych11. Koncesja może być cofnięta (art. 38 ustawy), jeżeli: 1) rozpowszechnianie programów powoduje zagrożenie interesów kultury narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa oraz narusza normy dobrego obyczaju, 2) rozpowszechnianie programów powoduje osiągnięcie przez nadawcę pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego przekazu na danym terenie, 3) nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy przez inną osobę, 4) działalność objęta koncesją jest wykonywana w sposób sprzeczny z ustawą lub warunkami określonymi w koncesji, 5) osoba posiadająca koncesję nie rozpocznie działalności w terminie ustalonym w koncesji lub nie prowadzi działalności przez okres dłuższy niż 3 miesiące, chyba że opóźnienie rozpoczęcia nadawania lub przerwa zostały spowodowane okolicznościami niezależnymi od nadawcy12,

9 Od dnia 27 grudnia 1995 r. (w związku z nowelizacją art.37 ust.1 pkt 3 lit.c) również maksymalną moc promieniowania. 10 Od dnia 27 grudnia 1995 r. (w związku z nowelizacją art.37 ust.1 pkt 3 lit.d) – tylko charakterystykę promieniowania anteny. 13

6) osoba posiadająca koncesję nie uiści w terminie określonym w koncesji całości opłaty koncesyjnej13. W okresie objętym kontrolą kwestie związane z uiszczaniem opłat koncesyjnych regulowało (wydane na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o radiofonii i telewizji) rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 3 czerwca 1993 r. w sprawie opłat za udzielenie koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych14.

V. Przygotowanie techniczne procesu koncesyjnego

Pismem z dnia 3 czerwca 1993 r. Minister Łączności przekazał Przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji „zweryfikowane wykazy uzgodnionych międzynarodowo wraz z nie wymagającymi uzgodnień, aktualnie dostępnych w Polsce częstotliwości radiowych, przeznaczonych dla emisji programów radiofonicznych i telewizyjnych”. Z omówienia dokumentu wynikało, że sieć stacji UKF FM w zakresie częstotliwości 66 - 74 MHz będzie pracować maksimum do 2005 roku. W tym samym okresie planowano zagospodarować zakres częstotliwości 87,5-108 MHz, dla którego istniał uzgodniony plan wykorzystania częstotliwości przez stacje dużej mocy. Dobór częstotliwości w obu zakresach został dokonany w oparciu o podstawy techniczne przyjęte na Regionalnej Konferencji Radiofonii UKF FM Geneva 84. Przyjęto zasadę maksymalizacji ilości stacji (częstotliwości), nawet kosztem zmniejszenia ich zasięgów, głównie poprzez obniżenie mocy promieniowanej. W zakresie 66-74 MHz pracowały wówczas trzy sieci stacji radiofonicznych Polskiego Radia, 23 stacje kościelne oraz kilkadziesiąt stacji nielegalnych, w tym komercyjne. Przy opracowywaniu propozycji nowych częstotliwości wzięto pod uwagę częstotliwości wykorzystywane przez stacje Polskiego Radia i kościelne. Pozostałe częstotliwości wykorzystywane przez stacje nielegalne potraktowano jako wolne. W Polsce prace nad planem zagospodarowania zakresu 87,5 - 108 MHz przez radiofonię podjęto w połowie lat siedemdziesiątych. Podstawowym założeniem opracowanego wówczas planu było pokrycie obszaru Polski maksymalną liczbą programów. Przy opracowywaniu tego

11 Od dnia 18 lipca 1998 r. (w związku z nowelizacją § 7) Przewodniczący Krajowej Rady przekazuje Ministrowi Łączności - w celu zajęcia stanowiska - projekt koncesji w zakresie technicznych warunków rozpowszechniania określonych w art.37 ust.1 pkt 3 ustawy. 12 W brzmieniu obowiązującym od dnia 27 grudnia 1995 r. ustalonym w art. 1 pkt 14 lit. a ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. zmieniającej ustawę o radiofonii i telewizji (Dz.U. Nr 142, poz.701); poprzednio przepis ten brzmiał: „osoba posiadająca koncesję nie rozpocznie działalności w terminie 3 miesięcy od daty określonej w koncesji lub nie prowadzi działalności przez okres dłuższy niż 3 miesiące, chyba że opóźnienie rozpoczęcia nadawania lub przerwa zostały spowodowane okolicznościami niezależnymi od nadawcy” 13 Przepis dodany przez art.1 pkt 14 lit. b ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. zmieniającej ustawę o radiofonii i telewizji (Dz.U. Nr 142, poz.701); 14 Dz.U. Nr 50, poz. 232; z 1994 r. Nr 69, poz. 304; z 1995 r. Nr 79, poz. 404 i z 1998 r. Nr 67, poz. 443; rozporządzenie to utraciło moc z dniem 9 marca 2000 r. w związku z wejściem w życie rozporządzenia KKKiTV z dnia 4 lutego 2000 r. w tej samej sprawie (Dz. U. Nr 12, poz. 153). 14 planu, nie brano pod uwagę możliwości powstawania dużej liczby stacji lokalnych. Opracowany plan umożliwiał docelowo dobre pokrycie kraju pięcioma programami oraz nieco gorsze pokrycie szóstym programem. Tak przygotowany plan w roku 1984 został poddany koordynacji międzynarodowej na Regionalnej Konferencji Administracyjnej Geneva 84. Na konferencji tej, strona polska uzgodniła większość propozycji. Przedstawiony plan stacji dużej mocy stanowił punkt wyjścia do prac związanych z doborem dodatkowych częstotliwości w całym zakresie 87,5 - 108 MHz oraz przygotowania wykazu dodatkowych częstotliwości możliwych do wykorzystania. Przy opracowywaniu wykazu częstotliwości możliwych do wykorzystania przyjęto założenie, że częstotliwości te są uzgodnione międzynarodowo, chociaż większości z nich nie udało się do tego czasu uzgodnić. Największe problemy występowały w uzgodnieniach z państwami powstałymi po byłym ZSRR, gdyż administracje tych krajów dopiero organizowały odpowiednie służby zajmujące się koordynacją. Poprzednio koordynacją częstotliwości zajmowały się służby techniczne zlokalizowane w Moskwie. Przedstawione wykazy dotyczyły konkretnych lokalizacji stacji. W przypadku konieczności zmiany lokalizacji, niezbędne było przeprowadzenie odpowiedniej analizy propagacyjnej i uzgodnień międzynarodowych. Należało się liczyć, że procedura taka trwać będzie co najmniej kilka miesięcy z uwagi na obowiązujący tryb uzgodnień międzynarodowych przyjęty na Regionalnej- Konferencji Administracyjnej Geneva 1984.”

VI. Istotne ustalenia kontroli

1. Zgodność warunków określonych w koncesjach przyznanych nadawcom niepublicznym z przepisami prawa, a także z możliwościami technicznymi tworzenia ogólnopolskich sieci radiowych.

W uchwałach w sprawie ustalenia warunków udzielenia koncesji radiowych dla niepublicznych nadawców ogólnokrajowych, podjętych w maju i czerwcu 1994 r., KRRiTV zobowiązała się do udostępnienia Radiu RMF FM, Radiu Zet i Radiu Maryja częstotliwości niezbędnych do objęcia zasięgiem rozpowszechniania programu przez stacje naziemne co najmniej 80% terytorium kraju. Zobowiązanie to zostało potwierdzone w koncesjach dla wymienionych nadawców, sygnowanych przez przewodniczącego KRRiTV Ryszarda Bendera, mimo że w chwili podpisywania koncesji KRRiTV nie dysponowała częstotliwościami umożliwiającymi osiągnięcie przez nadawców ogólnokrajowych obiecanego zasięgu rozpowszechniania programu i nie mogła przewidzieć terminu ich 15 przydzielenia. Zgodnie bowiem z „Planem maksymalnej możliwej liczby dodatkowych ogólnopolskich sieci UKF FM w zakresie 87.5 – 108 MHz”, opracowanym w lutym 1994 r. przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu, w momencie przyznawania koncesji istniała możliwość zrealizowania maksymalnie dwóch sieci radiowych pokrywających obszar kraju w 80 %, natomiast trzecia sieć, złożona m.in. z wielu stacji małej mocy i uzupełniona stacjami z dolnego zakresu UKF (66–74 MHz), mogła zapewnić rozpowszechnianie programu jedynie na obszarze ok. 50 % powierzchni kraju. Należy podkreślić, że we wcześniejszej uchwale KRRiTV (Nr 7/94 z 17 lutego 1994 r.) dotyczącej Radia Maryja zakładano udzielenie koncesji temu nadawcy z uwzględnieniem istniejących możliwości technicznych rozpowszechniania, natomiast w zakresie przekraczającym te możliwości – wniosek Radia Maryja miał być uwzględniany w kolejnych postępowaniach, w miarę udostępniania przez Ministra Łączności nowych częstotliwości w zakresie fal ultrakrótkich. Jednak wbrew deklaracjom zawartym w uchwale z dnia 17 lutego 1994 r., w uchwałach i decyzjach koncesyjnych dla niepublicznych nadawców ogólnokrajowych, podjętych w maju i czerwcu 1994 r., Rada nie respektowała ograniczeń wynikających z posiadanego projektu sieci, dokonując przyrzeczeń wykraczających poza faktyczne możliwości tworzenia ogólnopolskich sieci radiowych. Zamieszczenie w decyzjach koncesyjnych przyrzeczenia rozszerzenia koncesji na rozpowszechnianie programu na częstotliwościach nie objętych ogłoszeniem o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych z dnia 28 czerwca 1993 r., którymi organ koncesyjny nie dysponował w chwili orzekania, wydane zostało bez podstawy prawnej. Bowiem o tym, co może rozstrzygać decyzja koncesyjna, stanowi art. 37 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, który nie przewiduje możliwości zamieszczania w koncesji promesy, czy też przyrzeczenia przyznania nowych częstotliwości. Tak więc organ koncesyjny nie mógł przyznać częstotliwości, którymi nie dysponował, ani nawet przyrzec takiego przyznania. W świetle art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., wydanie decyzji bez podstawy prawnej stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności. Ocena NIK w tym zakresie jest zbieżna z wcześniej wydanym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 1994 r.15, który po rozpoznaniu skargi na decyzję w sprawie udzielenia przez Przewodniczącego KRRiTV koncesji na rozpowszechnianie ogólnokrajowego programu telewizyjnego, stwierdził nieważność koncesji w zakresie dotyczącym m.in. zobowiązania się Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji do udostępniania nadawcy nowych częstotliwości, nie objętych publicznym ogłoszeniem o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych. 16

2. Wzrost zasięgu rozpowszechniania programów radiofonicznych nadawców niepublicznych w latach 1994-1999; zgodność przydziału częstotliwości z treścią wniosków i z projektami ogólnopolskich sieci radiowych UKF FM

Wniosek o koncesję na rozpowszechnianie programu radiowego drogą naziemną został złożony w imieniu Radia Maryja przez O. Tadeusza Rydzyka w dniu 30 września 1993 r., tj. w terminie wskazanym w ogłoszeniu Przewodniczącego KRRiT z dnia 28 czerwca 1993 r. dla programów o zasięgu lokalnym (wnioskowi nadano nr 149/93). Zgodnie z wnioskiem, Radio Maryja ubiegało się o przyznanie częstotliwości dla 89 stacji nadawczych, w tym dla 19 w zakresie częstotliwości 66-74 MHz i dla 70 w zakresie częstotliwości 87,5-108 MHz . W dniu 30 listopada 1993 r. (tj. w terminie określonym w ogłoszeniu Przewodniczącego KRRiTV dla złożenia wniosków o wydanie koncesji na rozpowszechnianie programu o zasięgu ogólnokrajowym) O. T. Rydzyk wystąpił w imieniu Radia Maryja o przyznanie częstotliwości dla 11 stacji (o mocy niższej od 1 kW), w tym dla 10 w zakresie 66-74 MHz

i dla jednej – w zakresie 87,5-108 MHz). Formularze „Informacji technicznych” dotyczących tych stacji potraktowano jako odrębny wniosek, nadając mu numer 438/93. W kwietniu i maju 1994 r. (po upływie terminów składania wniosków koncesyjnych) Radio Maryja wystąpiło o przyznanie częstotliwości dla kolejnych 25 stacji. Jak wynika z protokółów posiedzeń KRRiTV, jeszcze w połowie lutego 1994 r. istniały wątpliwości, czy wnioski Radia Maryja dotyczą koncesji na rozpowszechnianie programu o zasięgu ogólnokrajowym, czy też należy je potraktować jako sumę wniosków na stacje małej mocy na terenie kraju. Ostatecznie uznano, że „przedmiotem wniosków jest sieć ogólnokrajowa oparta na stacjach małej mocy.” Wobec braku definicji „sieci ogólnokrajowej” i przy nie znajdującym podstaw w obowiązujących unormowaniach wyodrębnieniu "programu o zasięgu ogólnokrajowym", w uzasadnieniu decyzji o przyznaniu koncesji nr 6 z dnia 23 czerwca 1994 r. KRRiTV stwierdziła, że zakwalifikowała jako wnioski o koncesję na rozpowszechnianie programu ogólnokrajowego te wnioski, w których wnioskodawca określał projektowany program jako ogólnokrajowy, albo gdy z wykazu częstotliwości, za pomocą których zamierza rozpowszechniać program wynikało, że zamierza objąć rozpowszechnianiem 80 % terytorium kraju lub obszar o zbliżonym zasięgu. W wyniku dokonanej w ten sposób oceny charakteru

15 Sygn. akt II S.A. 695, 696, 698-712/94, Przegląd Sejmowy Nr 4/94 17 wniosków stwierdzono, że o taką koncesję ubiegają się m.in. Radio Maryja, Radio RMF FM i Radio Zet. W związku z uzyskaniem koncesji na rozpowszechnianie programu o zasięgu ogólnokrajowym, Radio Maryja odchodziło od pierwotnej koncepcji budowy sieci w oparciu o stacje nadawcze małej mocy, uwzględniając w większym stopniu uwarunkowania techniczne związane z możliwościami realizacji określonego w tej koncesji zasięgu. Stąd też w kolejnych wnioskach Radio Maryja wnosiło o rozszerzenie koncesji o nowe częstotliwości również dla stacji o dużej mocy (ERP równe lub wyższe od 1 kW): w 1995 r. – dla 69 ze 159 wnioskowanych stacji (wniosek Nr 067/95), w 1996 r. – dla 14 z 19 wnioskowanych stacji (wnioski Nr 001/96 i Nr 046/97), w 1999 r. – dla 6 z 8 stacji wyszczególnionych we wnioskach Nr 047/99 i Nr 234/99. Ponadto nadawca ten podjął działania mające na celu korzystanie z obiektów TP S.A (do wniosku z 1995 r. dołączono pisma Zakładów Radiokomunikacji i Teletransmisji w Gdańsku, Poznaniu, Szczecinie i Łodzi informujące o możliwości zainstalowania nadajników Radia Maryja w obiektach TP S.A.) W lipcu 1995 r. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji podjęła uchwałę Nr 153/95 podpisaną przez Przewodniczącego Marka Jurka, w której postanowiła przekazać dla Radia Maryja – po uzgodnieniu z Ministrem Łączności – 49 częstotliwości w ramach rozszerzenia koncesji Nr 6. Do grudnia 1995 r. na mocy decyzji Przewodniczącego KRRiTV przekazano dla Radia Maryja 22 stacje, w lutym 1996 r. – 11 stacji, a następne 9 stacji przekazywano do lipca 1999 r. Pozostałych 7 stacji objętych uchwałą Rady nie udostępniono dotychczas nadawcy, w tym 3 ze względu na brak obiektów dużej mocy w wymienionych w uchwale lokalizacjach (Włoszczowa, Opoczno, Dęblin). Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji podejmując uchwałę Nr 153/95 nie dysponowała informacjami potwierdzającymi realność wykorzystania częstotliwości w proponowanych przez nadawcę lokalizacjach. Działanie takie podważało wiarygodność tego organu, ponieważ nadawca oczekiwał bezskutecznie na realizację uchwały Rady, traktując ją słusznie jako wiążącą dla konstytucyjnego organu państwa.

Zakres częstotliwości oraz moc stacji nadawczych przyznanych Radiu Maryja w wyniku pierwszej decyzji koncesyjnej w 1994 r. umożliwiły nadawanie przez tę stację programu na obszarze 15% powierzchni kraju. Wskaźnik ten był niższy od osiągniętego przez Radio RMF FM oraz Radio Zet, które w tym samym okresie pokrywały programem 26% powierzchni kraju. 18

Należy podkreślić, że KRRiTV nie wykorzystała wszystkich posiadanych zasobów częstotliwości przekazanych jej przed pierwszym procesem koncesyjnym przez Ministra Łączności, by zwiększyć zasięg nadawania Radia Maryja. Stwierdzono bowiem, że w koncesji Nr 6 z dnia 23 czerwca 1994 r. wydanej dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów nie zamieszczono 24 stacji nadawczych, które – według wykazów z dnia 3 czerwca 1993 r. oraz z dnia 16 i 21 czerwca 1994 r. przekazanych KRRiTV przez Ministra Łączności – były wówczas możliwe do wykorzystania, ale zostały przekazane Radiu Maryja znacznie później (6 stacji przekazano w styczniu 1995 r., 7 stacji – w grudniu 1995 r., a następne 6 – w lutym 1996 r.). W latach 1995-1996 Radio Maryja otrzymało łącznie 47 nowych częstotliwości, z tego 12 dla stacji o mocy promieniowanej nadajnika /ERP/ powyżej 1 kW, osiągając zasięg ok. 41% powierzchni kraju. W tym samym czasie Radio RMF FM otrzymało 20 kolejnych częstotliwości, w tym 18 dla stacji o mocy ERP powyżej 1 kW, natomiast Radio Zet – 35 częstotliwości, w tym 32 o dużej mocy, co zapewniło na koniec 1996 r. zasięg terytorialny dla Radia RMF FM ok. 76%, a dla Radia Zet – ok. 67,2% powierzchni kraju16. Zbudowana do końca 1999 r. sieć nadawcza Radia Maryja zapewniała pokrycie programem 62,7 % powierzchni kraju, podczas gdy do tego czasu Radio RMF FM osiągnęło zasięg 83,4 %, a Radio Zet – 75,5 % powierzchni kraju17. Należy podkreślić, że faktyczny zasięg nadawania Radia Maryja zwiększało retransmitowanie jego programu przez radiostacje diecezjalne. W początkowym okresie nadawało go 13 radiostacji, a obecnie program ten w całości retransmituje 6 radiostacji, a 6 innych nadaje częściowo, zwiększając stopniowo udział w ofercie programowej audycji własnych. Możliwość czasowego korzystania przez Radio Maryja z częstotliwości przyznanych innym nadawcom nie oznacza jednak częściowego wywiązania się KRRiTV z obowiązków określonych w koncesji.

Kontrola wykazała niespójność danych dotyczących określania zasięgu nadawania programu przez poszczególnych nadawców ogólnokrajowych. W przedłożonym Sejmowi RP sprawozdaniu za 1998 r. KRRiTV określiła zasięg nadawania Radia RMF FM na 85,9% powierzchni kraju, Radia Zet – 79,9%, natomiast Radia Maryja – 54,8%. Tymczasem według obliczeń Instytutu Łączności Oddział we Wrocławiu z kwietnia 1999 r. dane dotyczące zasięgu nadawania dwóch komercyjnych nadawców ogólnopolskich były niższe i wynosiły odpowiednio 73,8% i 69%, a dla Radia Maryja były wyższe i wynosiły 59,1%. W sprawozdaniu KRRiTV za 1999 r. podano jedynie zasięg terytorialny Radia Maryja

16 Wskaźniki zasięgu nadawania nadawców ogólnokrajowych na koniec 1996 r. zostały obliczone dla celów kontroli przez Departament Techniki Biura KRRiTV. 19

(62,7%), pomijając ten parametr odnośnie pozostałych dwóch nadawców ogólnopolskich, mimo że został on obliczony przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu (na zlecenie KRRiTV) w wysokości 83,4% dla sieci Radia RMF FM i 75,5% dla sieci Radia Zet, co oznaczało obniżenie tego wskaźnika w stosunku do danych przedstawionych w sprawozdaniu KRRiTV za 1998 r. odpowiednio o 2,5 i 4,4 pkt procentowego. Uznaniowe posługiwanie się przez KRRiTV danymi wyliczanymi według niejednolitej metodologii nie zapewniało prawdziwego obrazu stanu realizacji koncesji dla nadawców ogólnokrajowych.

3. Uwarunkowania rozwoju sieci nadawców ogólnokrajowych.

3.1. Nierównomierny rozwój sieci nadawców ogólnokrajowych był przede wszystkim wynikiem podjęcia przez KRRiTV realizacji koncesji dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów bez właściwego planu sieci stacji nadawczych dla Radia Maryja oraz znacznego opóźnienia w jego opracowaniu i modyfikowaniu. Podstawę techniczną przyznawania częstotliwości dla komercyjnych nadawców ogólnokrajowych stanowił projekt sieci nadawczej wykonany przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu. Częstotliwości pochodzące z projektu, umożliwiające rozszerzenie sieci podstawowej (utworzonej z częstotliwości przyznanych w pierwszym procesie koncesyjnym), zostały wymienione w uchwałach 34/94 i 40/94 w sprawie ustalenia warunków udzielenia koncesji radiowych dla niepublicznych nadawców ogólnokrajowych dotyczących Radia RMF FM i Radia Zet. Natomiast w uchwale KRRiTV Nr 47/94 z dnia 23 czerwca 1994 r., ustalającej warunki udzielenia koncesji Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów, nie powołano żadnego projektu oraz nie określono częstotliwości umożliwiających rozszerzenie sieci podstawowej w zakresie umożliwiającym osiągnięcie obiecanego docelowo zasięgu rozpowszechniania programu. Opracowanie Instytutu Łączności Oddział we Wrocławiu z 1994 r. nie zapewniało możliwości racjonalnego rozwoju sieci tego nadawcy. Do listopada 1995 r. Radio Maryja uzyskało koncesję na 68 stacji i tylko w 6 przypadkach lokalizacja i częstotliwość tych stacji odpowiadały parametrom określonym w projekcie sporządzonym przez Instytut. Dopiero po upływie półtora roku od sporządzenia przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu pierwszych projektów sieci, z których dwa odpowiadały sieci nadajników przyznanych Radiu RMF FM i Radiu Zet, w sierpniu 1995 r. KRRiTV zleciła ww. Instytutowi opracowanie

17 Dane na koniec 1999 r. według obliczeń Instytutu Łączności Oddział we Wrocławiu z marca 2000 r. 20 projektu planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM w zakresie częstotliwości 87,5–108 MHz dla emisji programu Radia Maryja. Ponieważ realizacja zasięgu ogólnokrajowego nie była w praktyce możliwa bez planu sieci, półtoraroczne opóźnienie tego zlecenia miało – w ocenie NIK – istotny wpływ na nierównomierność procesu uzupełniania sieci Radia Maryja w stosunku do sieci dwóch pozostałych nadawców ogólnokrajowych. Należy podkreślić, że także ten projekt realizowany był ze znacznymi odstępstwami od założeń. Większość przyznanych Radiu Maryja stacji dużej mocy pracowała z ograniczoną mocą, stacje umiejscowione były w innych niż zakładane lokalizacjach (także w wyniku zmiany lokalizacji i parametrów technicznych stacji wprowadzanych przez Radio Maryja), a spośród 85 stacji z górnego zakresu UKF, na które Radio Maryja uzyskało koncesję do listopada 1999 r., tylko parametry 52 stacji odpowiadały ściśle parametrom określonym w projekcie. Sytuacja ta wymagała modyfikacji i optymalizacji projektu sieci nadawczej dla Radia Maryja, o którą KRRiTV – po interwencjach nadawcy wynikających z nieosiągnięcia obiecanego zasięgu nadawania – zwróciła się do Ministra Łączności dopiero w połowie 1999 r., przekazując 18 sierpnia 1999 r. Prezesowi PAR założenia do projektu aktualizacji planu ogólnopolskiej sieci stacji nadawczych w zakresie 87,5-108 MHz dla Radia Maryja. Opracowany przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu projekt planu sieci radiofonicznej dla Radia Maryja (z listopada 1999 r.) zawierał szereg modyfikacji parametrów technicznych stacji tworzących plan dotychczasowy oraz nowo dobrane częstotliwości, zapewniające odbiór programu na 92,1 % obszaru Polski. Jednak spośród 117 stacji, tworzących docelowy plan sieci Radia Maryja w zakresie 87,5-108 MHz, 70 wymagało dokonania uzgodnień międzynarodowych, a 32 częstotliwości nie zostały do dnia 10 marca 2000 r. przekazane Radzie przez Ministra Łączności. Przy znacznej czasochłonności uzgodnień międzynarodowych, sytuacja ta może oznaczać dalsze przedłużanie czasu dochodzenia przez Radio Maryja do obiecanego przez KRRiTV zasięgu nadawania.

3.2. Realizację koncesji dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów utrudniało także niewłaściwe przygotowanie wniosku o jej udzielenie. Wnioskodawca nie określił, czy ubiega się o koncesję na rozpowszechnianie programów o zasięgu lokalnym, regionalnym, ponadregionalnym czy ogólnokrajowym. Wniosek o udzielenie koncesji nie zawierał szeregu wymaganych informacji i danych określonych w przepisach § 2 i § 3 rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 2 czerwca 1993 r. w sprawie zawartości wniosku oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych, a ujętych w określonych na podstawie § 11 tego rozporządzenia wzorach załączników. Na przykład:

• nie określono statusu prawnego wnioskodawcy, nie dołączono aktu jego utworzenia, brak było struktury organizacyjnej Radia i wykazu osób sprawujących funkcje kierownicze; brakowało informacji dotyczących posiadanych praw do audycji radiowych, opisu struktury gatunkowej i miejsca w ramówce audycji wytworzonych przez nadawcę lub na jego zamówienie, nie dołączono listy oraz charakterystyki zawodowej osób 21

odpowiedzialnych za program, a także rocznej oraz tygodniowej ramówki programowej; nie przedstawiono potwierdzenia banku o wysokości posiadanych środków finansowych, programu inwestycyjnego, planu nakładów finansowych, informacji o wielkości kapitału własnego; w części technicznej wniosku brakowało świadectw homologacji nadajników i załączników przedstawiających planowane lokalizacje stacji nadawczych i ich zasięg.

Mimo istniejących braków we wniosku o koncesję, KRRiTV nie wyegzekwowała pełnego ich uzupełnienia przez wnioskodawcę. Po częściowym uzupełnieniu braków – na żądanie KRRiTV – wniosek i dołączone do niego dokumenty nadal wskazywały na słabsze przygotowanie techniczne Radia Maryja do rozpowszechniania programu o zasięgu ogólnokrajowym, w porównaniu do dwóch pozostałych nadawców. I tak:

• Radio Maryja wnioskowało głównie o przyznanie stacji nadawczych małej mocy; ze 100 stacji wskazanych w pierwotnych wnioskach dla 70 określono moc poniżej 1 kW, a dla 30 – równą 1 kW, podczas gdy z 42 stacji, o jakie ubiegało się Radio Zet, jedynie dla 8 stacji określono moc nadajników poniżej 1 kW, a ze 100 stacji wskazanych we wniosku Radia RMF FM moc poniżej 1 kW wskazano dla 15 stacji, • do części technicznej wniosku Radia Zet dołączono m. in. mapki obrazujące planowane lokalizacje stacji nadawczych i ich zasięg, kopię umowy na dostawę nadajników, pisma zawierające uzgodnienia z 9 jednostkami Telekomunikacji Polskiej S.A. w sprawie ulokowania nadajników w ich obiektach; do wniosku Radia RMF FM dołączono m.in. mapki obrazujące planowane lokalizacje stacji nadawczych i ich zasięg, analizy propagacyjno-sieciowe oraz informacje o lokalizacji większości nadajników w obiektach TP S.A. Tymczasem pierwszy wniosek Radia Maryja nie zawierał takich załączników.

Brak właściwego przygotowania wniosku przez Prowincję Warszawską Zgromadzenia Ojców Redemptorystów był podnoszony przez Ministra Łączności oraz Zarząd Krajowy Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej jako jeden z powodów opóźnień w uzgodnieniach dotyczących przyznawania temu nadawcy nowych częstotliwości. Wskazywano również na nieuruchomienie przez Radio Maryja wielu stacji na przyznanych nadawcy częstotliwościach. Na przykład:

• w przesłanym do wiadomości KRRiTV piśmie z dnia 30 września 1996 r., adresowanym do Radia Maryja, Dyrektor Departamentu Radiofonii i Telewizji Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej stwierdził, że pomimo otrzymanych koncesji oraz decyzji do koncesji Radio Maryja nie uruchomiło do tej pory aż 27 stacji UKF FM. Przewodniczący KRRiTV zwrócił się do Dyrektora Radia Maryja o przesłanie wyjaśnień dotyczących nieuruchomienia 27 stacji W odpowiedzi O. Grzegorz Mój – w imieniu Radia Maryja – poinformował, że w niektórych miejscowościach już od dłuższego czasu trwa budowa stacji; co do 11 stacji trwają uzgodnienia i prace przygotowawcze; częstotliwości przyznane dla dwóch stacji są źle dobrane; 3 stacje - zgodnie z projektem sieci - mają być zlikwidowane; pozostałe stacje będą uruchomione w najbliższym czasie • w odpowiedzi na pismo Przewodniczącego KRRiTV z dnia 24 września 1999 r., Zarząd Krajowy Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej przesłał wykaz nadawców 22

radiowych, którzy pomimo otrzymania koncesji KRRiTV nie prowadzili działalności nadawczej na przyznanych im częstotliwościach. W wykazie tym wymieniono m.in. 15 stacji przyznanych Radiu Maryja, tj.: Gdańsk - 72,29 MHz, Kluczbork - 99,50, Racibórz - 94,30 MHz, Kielce - 102,70 MHz, Kraśnik - 98,00 MHz, Lidzbark - 69,08 MHz, Mikołajki - 88,40 MHz, Orneta - 94,50, Toporzyk - 100,60 MHz, Barlinek - 107,20 MHz, Stargard Szczeciński - 97,40 MHz, Ciechanów - 66,74 MHz, Płońsk - 71,72 MHz, Radom - 67,40 MHz, Wrocław - 94,50 MHz.

Z zestawienia dat decyzji Przewodniczącego KRRiTV w sprawie rozszerzenia koncesji dla wyżej wymienionych stacji Radia Maryja z zakresu częstotliwości 87-108 MHz wynika, że okres niewykorzystywania przyznanych częstotliwości w 5 przypadkach wynosił od 3 do 4 lat, a w 3 przypadkach – ponad 5 lat. I tak:

Częstotliwość Data rozszerzenia Lp. Nazwa stacji (MHz) koncesji (miejscowość) 12 3 4 1 Racibórz 94,30 1998.02.13 2 Kielce 102,70 1994.06.23 3Kraśnik 98,00 1995.12.29 4Mikołajki 88,40 1994.06.23 5 Orneta 94,50 1995.12.29 6 Toporzyk 100,60 1996.11.22 7 Barlinek 107,20 1995.01.17 8 Stargard Szczeciński 97,40 1996.11.22 9Wrocław 94,50 1994.06.23

Radio Maryja naruszało także inne warunki określone w koncesji przyznanej przez KRRiTV temu nadawcy. Na przykład:

• w skierowanym do KRRiTV piśmie z dnia 16 lutego 1998 r Zarząd Okręgowy PAR we Wrocławiu wniósł o "cofnięcie koncesji dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów na rozpowszechnianie programu pod nazwą "Radio Maryja". W uzasadnieniu podano, że w dniu 31 listopada 1997 r. upłynął kolejny termin, w którym Radio Maryja miało usunąć nieprawidłowości związane z rozpowszechnianiem programu niezgodnie z warunkami określonymi w Decyzji Nr 160/97-16/6 z dnia 19 sierpnia 1997 r. (a także w decyzjach wcześniejszych) w miejscowościach: Głogów (niezgodna lokalizacja) i Kłodzko (niewłaściwa polaryzacja anteny). Dyrektor Departamentu Techniki Biura KRRiTV poinformował Zarząd Okręgowy PAR, że przedstawiciele Departamentu Radiofonii i Telewizji ZK PAR na spotkaniu z Przedstawicielami Radia obiecywali zgodę na zmianę polaryzacji na pionową w stacji Kłodzko, ale „Radio Maryja nie miało żadnych podstaw by pracować z polaryzacją pionową przed otrzymaniem decyzji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji”; • zgodnie z pkt. X Koncesji Nr 6 z dnia 23 czerwca 1994 r. wydanej Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów na rozpowszechnianie programu pod nazwą "Radio Maryja", nadawca został zobowiązany do przedstawiania corocznie Krajowej Radzie, do dnia 30 kwietnia za poprzedzający rok kalendarzowy, informacji o źródłach finansowania działalności Radia Maryja, ze wskazaniem wysokości i charakteru poszczególnych źródeł przychodu. Mimo wielokrotnego zwracania się Przewodniczącego i upoważnionych pracowników Biura KRRiTV do Dyrektora Radia Maryja o przekazanie pisemnej informacji dotyczącej źródeł finansowania działalności, Krajowa Rada nie otrzymywała żadnych informacji lub uzyskiwała informacje niepełne. Przykładowo w piśmie z dnia 3 czerwca 1998 r. O. Jan Król – w imieniu Radia Maryja – poinformował, że: "(...) wszystkie przychody Radia Maryja w 1997 roku stanowią ofiary składane przez naszych słuchaczy - krajowe osoby fizyczne. Pieniądze jako dar dla naszej rozgłośni za granicą, również przede wszystkim przez prywatne osoby, służą do utrzymania naszej zagranicznej sieci nadawczej. W związku z powyższym nigdy do Polski nie wpływają." 23

3.3. Istotną przyczyną uzyskania przez Radio Maryja zasięgu nadawania niższego niż pozostali nadawcy ogólnokrajowi było preferowanie przez KRRiTV ogólnokrajowych nadawców komercyjnych i rozwijanie sieci Radia Maryja w sposób zapewniający nienaruszenie ich interesów.

Jednym z założeń przyjętych do opracowania „Projektu planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM w zakresie 87,5–108 MHz dla emisji stacji Radia Maryja” z listopada 1995 r. było nieuwzględnianie w niej częstotliwości znajdujących się w projektach ogólnopolskich sieci Radia RMF FM i Radia Zet, mimo że teoretycznie istniała możliwość przenoszenia częstotliwości pomiędzy sieciami. Oznacza to, że nie traktowano równorzędnie wszystkich nadawców ogólnokrajowych i mimo nieuzyskania przy projektowaniu sieci Radia Maryja 80 % zasięgu (projekt przewidywał pokrycie powierzchniowe kraju tylko w ok. 74%), nie uzupełniono go częstotliwościami zarezerwowanymi dla dwóch pozostałych nadawców. Fakt rezerwowania przez Radę częstotliwości dla nadawców sieciowych potwierdza także wykaz załączony do „Założeń do projektu aktualizacji planu ogólnopolskiej sieci stacji nadawczych UKF FM w zakresie 87,5-108 MHz dla emisji programu Radia Maryja” z dnia 17 sierpnia 1999 r., w którym zamieszczono 10 częstotliwości zarezerwowanych dla Radia Zet, w tym 4 o mocy większej lub równej 30 kW, 9 – dla Radia Maryja, w tym 1 o mocy 30 kW i 1 częstotliwość o mocy 30 kW dla Radia RMF. Liczba częstotliwości i moc nadajników, w zestawieniu z zasięgiem terytorialnym sieci nadawców ogólnokrajowych przedstawionym w „Sprawozdaniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności” z marca 1999 r. (79,9% - Radio Zet, 85,9% Radio RMF FM, 54,8% - Radio Maryja), potwierdza praktykę nierównomiernego uzupełniania sieci i preferowania nadawców komercyjnych. Należy podkreślić, że w uzasadnianiu takiej praktyki przyznawania częstotliwości posługiwano się nierzetelnymi argumentami oraz nie przeciwdziałano przypadkom naruszania prawa. Na przykład:

• w 1995 r. Warszawska Prowincja Zgromadzenia Ojców Redemptorystów wnioskowała o przydział częstotliwości w stacji Koszalin Góra Chełmska, ale mimo przekazania Radzie przez Ministra Łączności ogółem 19 częstotliwości zlokalizowanych w Koszalinie, koncesja Radia Maryja nie została uzupełniona o żadną z nich. Należy podkreślić, że stację nadawczą Koszalin 107,4 MHz wymieniono w „Projekcie planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM w zakresie 87.5–108.0 MHz dla emisji stacji Radia Maryja”, stacja ta była także wymieniona w uchwale KRRiTV Nr 153/95 z dnia 4 lipca 1995 r., jako przewidziana do rozszerzenia koncesji Nr 6 dla Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów. Jednak w decyzjach Przewodniczącego KRRiTV wydanych do marca 2000 r. powyższa stacja nie została przekazana nadawcy, dla którego była zaplanowana. Natomiast od połowy 1995 r. stacja nadawcza Koszalin 107,4 MHz – bez koncesji KRRiTV w tym zakresie, a jedynie na podstawie decyzji Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej – była wykorzystywana przez Radio Zet. Negatywnie należy ocenić brak reakcji ze strony Przewodniczącego KRRiTV, który będąc poinformowanym o nielegalnym wykorzystywaniu częstotliwości przez Radio Zet, nie zakwestionował 24

„czasowego” przekazania – przez nieuprawniony organ – częstotliwości dla tego nadawcy. Sytuacja powyższa trwała przez okres prawie 2 lat, kiedy to w uchwale Nr 226/97 z dnia 8 lipca 1997 r. zmieniono częstotliwość dla stacji Koszalin z 88,7 MHz na 107,4 MHz, próbując w ten sposób usankcjonować stan faktyczny. Stwierdzono jednak, że Krajowa Rada podejmując uchwałę Nr 226/97 nie rozpatrywała kwestii zmiany częstotliwości stacji Radia Zet w Koszalinie i nie głosowała w tej sprawie, zatem zmianę tę wprowadzono do treści uchwały nielegalnie; • w decyzji Przewodniczącego KRRiTV z dnia 23 listopada 1999 r. w sprawie zmiany koncesji Radia Zet przyznano temu nadawcy częstotliwość 91,6 MHz zlokalizowaną w stacji Dęblin Trojanów, o którą ubiegało się także Radio RFM FM. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, że „prawo do wykorzystywania częstotliwości 91,60 MHz ze stacji nadawczej zlokalizowanej w miejscowości Dęblin-Trojanów stanowi jeden z elementów planowanej sieci nadajników spółki „Radio ZET" Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.” Treść tego uzasadnienia była nierzetelna, ponieważ częstotliwość Dęblin 91,6 MHz nie była wymieniona jako element żadnej z sieci zaprojektowanych w „Planie maksymalnej możliwej liczby dodatkowych ogólnopolskich sieci UKF FM w zakresie 87,5–108,0 MHz.” Była natomiast wymieniona w drugiej wersji „Projektu planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM w zakresie 87.5 – 108.0 MHz dla emisji stacji Radia Maryja”; należy podkreślić, że odmowę rozszerzenia sieci radia RMF uzasadniono „koniecznością realizacji planów sieci nadajników spółki Radio Zet”; • na mocy decyzji Przewodniczącego KRRiTV z kwietnia i z lipca 1997 r. oraz ze stycznia 2000 r. stacje Rzeszów Sucha Góra 107,4 MHz, Kalisz Chełmce 104,4 MHz oraz Siedlce Łosice 105,4 MHz zostały przekazane Radiu Zet. W przypadku dwóch pierwszych stacji, odmowa przydzielenia ich Radiu Maryja została uzasadniona stwierdzeniem, iż częstotliwości te stanowią jeden z elementów sieci będącej w użytkowaniu Radia Zet, mimo że powyższe częstotliwości nie były wymienione jako element żadnej z sieci zaprojektowanych przez Instytut Łączności Oddział we Wrocławiu; natomiast w przypadku stacji Siedlce Łosice uzasadnieniem odmowy przydzielenia jej Radiu Maryja była – podobnie jak w przypadku Dęblina – „konieczność realizacji planów sieci nadajników spółki Radio Zet.”

Wprawdzie Przewodniczący KRRiTV wyjaśnił, że fakt powołania się w treści uzasadnienia na konieczność realizacji planów sieci nadajników Radia Zet „winien być traktowany jako oczywista omyłka,” jednak – w ocenie NIK – powtórzenie przytoczonego uzasadnienia w dwóch różnych decyzjach wyklucza przypadkowość posłużenia się takim argumentem i potwierdza stosowanie przez KRRiTV preferencji w przyznawaniu częstotliwości nadawcom ogólnokrajowym.

4. Przestrzeganie przez KRRiTV procedur przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz udzielania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych.

4.1. W ogłoszeniach o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, publikowanych przez Przewodniczącego KRRiTV na podstawie 25 art. 34 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, lokalizacje i zakresy częstotliwości planowane do przyznania były wymieniane ze wskazaniem kategorii nadawców, dla których zostały przeznaczone (o zasięgu lokalnym, regionalnym, ponadregionalnym i ogólnokrajowym). Ustawa o radiofonii i telewizji oraz akty wykonawcze wydane na podstawie upoważnienia ustawowego nie wprowadzają kategorii nadawców w odniesieniu do rozpowszechniania programów radiowych objętych wymogiem uzyskania koncesji, stąd też używanie tych pojęć w stosunku do nadawców niepublicznych było pozbawione podstaw prawnych. Stosowana przez KRRiTV praktyka wyodrębniania częstotliwości przeznaczonych na cele związane z rozpowszechnianiem programów radiowych o określonym zasięgu, w tym ogólnokrajowym, wyłączała możliwość ubiegania się o niektóre częstotliwości przez nadawców nie zaliczonych do kategorii wskazanej w ogłoszeniu. W konsekwencji, już na etapie ogłoszenia Przewodniczący KRRiTV dokonywał "wstępnej eliminacji" potencjalnych wnioskodawców. Skutki takiej praktyki, wprowadzonej bez podstawy prawnej, dotknęły także Radia Maryja. Na przykład:

• KRRiTV odmówiła udzielenia Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów zmiany (rozszerzenia) koncesji poprzez przyznanie prawa do rozpowszechniania programu za pomocą dodatkowej częstotliwości ze stacji zlokalizowanej w Chełmie, uzasadniając odmowę m.in. faktem, iż częstotliwość ta w ogłoszeniu z dnia 28 sierpnia 1996 r. została przeznaczona dla nadawców lokalnych; wskazanie w ogłoszeniu z dnia 29 grudnia 1998 r. przeznaczenia dla nadawcy lokalnego częstotliwości stacji zlokalizowanej w Kaliszu spowodowało wniesienie przez Dyrektora Radia Maryja protestu skierowanego do Przewodniczącego KRRiTV w związku z pozbawieniem Radia Maryja prawa do otrzymania tej częstotliwości.

Brak było także podstaw prawnych do wyodrębnienia przez KRRiTV programów radiofonicznych „rozpowszechnianych na obszarze obejmującym co najmniej 80% powierzchni kraju”, traktowanych jako programy o zasięgu ogólnokrajowym18 oraz upoważnienia dla organu koncesyjnego do używania takiego pojęcia w postępowaniu koncesyjnym. Nie kwestionując celowości zastosowanej przez KRRiTV praktyki NIK uważa, że wyodrębnienie programów radiofonicznych o zasięgu ogólnokrajowym – z uwagi na szczególne uwarunkowania techniczne – wymaga precyzyjnego zdefiniowania pojęć oraz ustawowego określenia odrębnych procedur, w tym dotyczących rozszerzania koncesji

18 Z uzasadnienia koncesji dla trzech nadawców (RMF FM, Radio ZET i Radio Maryja) wynika, że KRRiTV przyjęła jako kryterium wyodrębnienia programu o zasięgu ogólnokrajowym treść wniosku o udzielenie koncesji, jeżeli proponowany przez nadawcę zasięg rozpowszechniania obejmuje 80 % terytorium kraju lub obszar o zbliżonym zasięgu. 26 nadawcom ogólnokrajowym, konstruowania sieci stacji nadawczych i zasad finansowania niezbędnych opracowań w tym zakresie.

4.2. Informacje zawarte w trzech pierwszych ogłoszeniach Przewodniczącego KRRiTV o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych nie odpowiadały wymogom określonym w § 5 ust. 2 rozporządzenia KRRiTV z dnia 2 czerwca 1993 r. w sprawie zawartości wniosku oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych, gdyż nie zawierały wykazu stacji nadawczych objętych postępowaniem koncesyjnym. I tak:

• w ogłoszeniu z dnia 28 czerwca 1993 r. dla stacji nadawczych małej i dużej mocy w zakresie fal 66-74 UKF FM i małej mocy w zakresie fal 87,5-108 UKF FM wskazano łączną liczbę częstotliwości możliwych do zagospodarowania w całym kraju oraz liczbę preferowanych lokalizacji stacji nadawczych w poszczególnych województwach; lokalizację stacji nadawczych wskazano tylko dla stacji dużej mocy w zakresie fal UKF 87,5-108 MHz; w ogłoszeniu z dnia 25 lutego 1995 r. i z dnia 9 lutego 1996 r. wymieniono jedynie województwa, w których przewidziano lokalizację stacji nadawczych i łączną liczbę stacji nadawczych małej i dużej mocy w dolnym i górnym zakresie fal UKF. Należy podkreślić, że we wszystkich wykazach częstotliwości z zakresu UKF możliwych do wykorzystania, przekazywanych przez Ministra Łączności KRRiTV, wymienione były nazwy miejscowości, w których mogły być zlokalizowane stacje nadawcze wraz z dobranymi dla tych lokalizacji częstotliwościami oraz mocą promieniowaną nadajnika (ERP), a zatem nie było przeszkód do sformułowania ogłoszeń w sposób umożliwiający uzyskanie przez wnioskodawców informacji, co w istocie jest przedmiotem oferty objętej postępowaniem koncesyjnym. Brak określenia lokalizacji stacji nadawczych należy potraktować jako niedopełnienie wymogu zamieszczenia w ogłoszeniu wykazu stacji nadawczych objętych postępowaniem koncesyjnym, o którym mowa w rozporządzeniu KRRiTV. W tej sytuacji wnioski o przyznanie częstotliwości dla konkretnych stacji nadawczych wymagały dalszych uzgodnień, co przedłużało proces koncesyjny.

4.3. Z naruszeniem ustawowego obowiązku publikowania przez Przewodniczącego KRRiTV listy wnioskodawców uczestniczących w postępowaniu o udzielenie koncesji, w ogłoszeniach z dnia 20 czerwca 1995 r. i 18 kwietnia 1996 r. pominięto wnioski nadawców ubiegających się o dodatkowe częstotliwości na rozpowszechnianie ogólnokrajowych 27 programów radiowych (rozszerzenie koncesji), a w innych ogłoszeniach wymieniano tylko część złożonych przez nadawców wniosków. Na przykład:

• według zarejestrowanych w bazie komputerowej KRRiTV wniosków, w ogłoszeniu z dnia 16 grudnia 1993 r., wymieniono jedynie 21 ze 100 stacji nadawczych, o które ubiegało się Radio RMF FM, 21 z 42 zgłoszonych przez Radio Zet i 4 z 11 zgłoszonych w tym terminie przez Radio Maryja. Z wyjaśnień udzielonych nadawcom wynika, że pominięto stacje, których lokalizacje lub moce emisji nie odpowiadały warunkom określonym w ofercie opublikowanej przez Przewodniczącego KRRiTV w dniu 28 czerwca 1993 r.; tymczasem warunki te były spełnione w przypadku 5 stacji Radia RMF FM i 4 stacji Radia Maryja.

4.4. Mimo iż w myśl przepisu § 4 ust. 1 rozporządzenia, wnioski o udzielenie koncesji mogą być składane tylko w związku z ogłoszeniami Przewodniczącego KRRiTV o możliwościach uzyskania koncesji, w praktyce - w odniesieniu do nadawców rozpowszechniających programy o zasięgu ogólnokrajowym - wymóg ten nie był przestrzegany. I tak:

• w 1997 r. Radio RMF FM złożyło wnioski i uzyskało decyzje o rozszerzeniu koncesji poprzez przyznanie częstotliwości dla stacji: Suwałki/Ełk, Zielona Góra/RTCN Wichów, Leżajsk, Kluczbork i Białogard: w latach 1998-1999 Radio Maryja złożyło wnioski i uzyskało decyzje o rozszerzeniu koncesji poprzez przyznanie częstotliwości dla stacji: Kluczbork, Wysokie/Nowy Sącz, Liski k/Pisza, Dalęcino k/Szczecinka, Lidzbark Warmiński, Jaworzyna Krynicka.

Wnioski o przyznanie częstotliwości dla w/w stacji nie zostały ujęte przez ten organ w rejestrze wniosków, a także nie zostały podane do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie na listach wnioskodawców publikowanych przez Przewodniczącego, stosownie do wymogu wynikającego z art. 34 ust. 2 ustawy.

4.5. Departament Techniki Biura KRRiTV występował do Ministra Łączności o przygotowanie upoważnień na rozszerzenie koncesji dla konkretnych nadawców przed wskazaniem tych nadawców w uchwałach KRRiTV, a nawet przed publicznym ogłoszeniem wykazu częstotliwości do rozdysponowania w procesie koncesyjnym oraz przed złożeniem formalnego wniosku o uzyskanie (rozszerzenie) koncesji przez nadawcę; dobierano także – z inicjatywy KRRiTV – nowe częstotliwości dla konkretnych nadawców jeszcze przed ich przekazaniem Krajowej Radzie przez Ministra Łączności, a także przed ogłoszeniem wykazu częstotliwości oraz przed złożeniem formalnego wniosku przez nadawcę. Tego typu działania, 28 poprzedzające proces postępowania koncesyjnego, nie były przewidziane w procedurze ustawowej. I tak:

• w dniu 27 maja 1996 r. Departament Techniki zwrócił się do dyrektora Departamentu Radiofonii i Telewizji ZK PAR z prośbą o uzgodnienie 10 stacji nadawczych dla Radia Zet. Miało to miejsce przed podjęciem uchwał w tej sprawie przez Radę. Jednocześnie tylko dwie z tych stacji były wymienione w uchwale KRRiTV Nr 40/94 z dnia 9 czerwca 1994 r. jako stacje zawarte w projekcie sieci Radia Zet; w lipcu 1996 r. Minister Łączności upoważnił Przewodniczącego KRRiTV do rozszerzenia koncesji Radia Zet o przydział siedmiu spośród ww. częstotliwości. Wprawdzie upoważnienie to nie było wiążące dla KRRiTV, jednak podejmowane w tych sprawach uchwały i decyzje Przewodniczącego KRRiTV sankcjonowały wcześniejsze ustalenia służb technicznych KRRiTV oraz ZK PAR, także co do wyboru nadawcy;

• uzgodnienia z ZK PAR odnośnie przeznaczenia stacji nadawczej Rzeszów Sucha Góra o mocy 30 kW dla Radia Zet miało miejsce przed ukazaniem się ogłoszenia o możliwości uzyskania koncesji, obejmującego tę stację oraz przed złożeniem przez Radio Zet wniosku o przyznanie częstotliwości w Suchej Górze; także w przypadku stacji Kalisz Chełmce i Święty Krzyż (106,5 MHz); Departament Techniki Biura KRRiTV zwrócił się do ZK PAR o przygotowanie upoważnień na rozszerzenie koncesji Radia Zet przed złożeniem wniosku w tej sprawie przez nadawcę.

W ocenie NIK, opisane wyżej procedury realizowania koncesji umożliwiały uzależnienie wyboru koncesjonariusza od uzgodnień służb technicznych, prowadzonych bez udziału organu koncesyjnego; stwarzały także obszar potencjalnego występowania zjawisk korupcyjnych.

4.6. Kontrola stwierdziła braki w dokumentacji zawartej w aktach koncesyjnych, dotyczącej wniosków koncesjonariuszy, a także rozbieżności pomiędzy danymi wynikającymi z wniosków (informacji technicznych dotyczących poszczególnych stacji nadawczych) i danymi zawartymi w komputerowej bazie danych Biura KRRiTV. Dotyczyło to w szczególności postępowania koncesyjnego prowadzonego w latach 1993-1995. I tak:

• w rejestrze nie ujęto wniosków Radia Maryja złożonych w kwietniu i maju 1994 r. (znajdujących się w aktach koncesyjnych), dotyczących przyznania częstotliwości dla 25 stacji nadawczych, a także stacji Koszęcin, która została uwzględniona w koncesji, mimo iż w aktach koncesyjnych brak było wniosku dotyczącego tej stacji, • w wykazanych w rejestrze lokalizacjach stacji, o które ubiegało się Radio Maryja, odnotowano 13 stacji nadawczych, mimo iż znajdujące się w aktach koncesyjnych formularze informacji technicznych, stanowiące podstawę do zarejestrowania wniosków, nie zawierały podpisu ani pieczątki wnioskodawcy, daty ich sporządzenia i poświadczenia ich przyjęcia przez Biuro KRRiTV, 29

• w aktach koncesyjnych Radia RMF brak było wniosków (informacji technicznych) dotyczących 6 stacji; stacje te nie zostały również zarejestrowane w bazie komputerowej, mimo że zostały uwzględnione w koncesji z dnia 26 maja 1994 r.; w aktach koncesyjnych brak było także wniosków (informacji technicznych) dotyczących 7 stacji nadawczych Radia Zet, mimo że w koncesji z dnia 9 czerwca 1994 r. dla stacji tych zostały przyznane częstotliwości.

4.7. W rozporządzeniu z dnia 2 czerwca 1993 r. w sprawie zawartości wniosku oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach udzielania i cofania koncesji na rozpowszechnianie programów radiofonicznych i telewizyjnych, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji określiła, że Przewodniczący KRRiTV wszczyna postępowanie w sprawie udzielenia koncesji nie później niż 14 dni po upływie terminu do składania wniosków o udzielenie koncesji (§ 6 ust.1). W wyroku z dnia 1 października 1998 r. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że przedstawiony w rozporządzeniu termin wszczęcia postępowania koncesyjnego został określony z naruszeniem upoważnienia ustawowego, bowiem przepis ten wkracza w materię uregulowaną ustawą, dokonując niedozwolonej modyfikacji treści art. 61 § 1 k.p.a. stanowiącego, iż postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Postępowanie koncesyjne wszczyna z urzędu Przewodniczący KRRiTV swym publicznym ogłoszeniem o możliwości uzyskania koncesji. Ogłoszenie jest więc elementem postępowania koncesyjnego19. W świetle wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, w postępowaniu koncesyjnym na rozpowszechnianie programów o zasięgu ogólnokrajowym naruszony został przepis § 10 przytoczonego rozporządzenia, które ustalało 6-miesięczny termin na rozpatrzenie wniosku o udzielenie koncesji,20 liczony od dnia wszczęcia postępowania. Ogłoszenie o możliwości uzyskania koncesji zostało opublikowane w dniu 28 czerwca 1993 r., a koncesje na rozpowszechnianie programów o zasięgu ogólnokrajowym zostały udzielone w dniu 26 maja 1994 r. – dla Radia RMF FM, w dniu 9 czerwca 1994 r. – dla Radia Zet i w dniu 23 czerwca 1994 r. – dla Radia Maryja, tj. w terminie prawie dwukrotnie dłuższym od określonego w rozporządzeniu.

VII. Przebieg postępowania kontrolnego i działania podjęte po zakończeniu kontroli

W dniu 15 grudnia 1999 r. Sejm RP podjął uchwałę w sprawie zlecenia NIK kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja. Czynności kontrolne w Biurze KRRiTV rozpoczęły się 10 stycznia 2000 r., a w dniu 4 kwietnia br. protokół kontroli został przekazany Przewodniczącemu KRRiTV. Do ustaleń opisanych w protokóle Przewodniczący KRRiTV zgłosił w dniu 18 kwietnia br. zastrzeżenia kontrolerom prowadzącym postępowanie kontrolne. Wobec uwzględnienia przez nich zgłoszonych zastrzeżeń w części, Przewodniczący KRRiTV skierował w dniu 9 maja br. pozostałe zastrzeżenia do Dyrektora Departamentu Edukacji, Nauki i Kultury. Z 8 zastrzeżeń rozpatrzonych w dniu 19 maja br. przez Komisję Odwoławczą sześć uwzględniono w całości, jedno

19 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 października 1998 r. w sprawie II S.A. 916/97 (OSP 1999/7-8/136). 20 Od dnia 17 listopada 1995 r., w związku z nowelizacją przepisu, termin ten wynosi 9 miesięcy. 30 zastrzeżenie uwzględniono częściowo, a jedno oddalono. Uchwała Komisji Odwoławczej została zatwierdzona przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w dniu 19 czerwca br. W dniu 4 lipca br. Przewodniczący KRRiTV podpisał protokół kontroli, a 6 lipca br. otrzymał wystąpienie pokontrolne. Do ocen, uwag i wniosków zawartych w wystąpieniu Przewodniczący KRRiTV zgłosił w dniu 12 lipca br. 18 zastrzeżeń skierowanych do Kolegium Najwyższej Izby Kontroli. Na posiedzeniu w dniu 26 lipca br. Kolegium NIK rozpatrzyło zgłoszone zastrzeżenia i zdecydowało o uwzględnieniu 4 oraz oddaleniu pozostałych 14 zastrzeżeń. Kontrola w Ministerstwie Łączności rozpoczęła się 3 lutego br. i trwała do 31 marca br. Protokół kontroli został podpisany bez zastrzeżeń. W dniu 19 maja br. Najwyższa Izba Kontroli skierowała do Ministra Łączności wystąpienie pokontrolne. Do ocen zawartych w wystąpieniu Minister Łączności zgłosił w dniu 26 maja br. zastrzeżenia, które zostały uwzględnione w całości. Uchwała Kolegium NIK w tej sprawie została podjęta w dniu 26 lipca br. W dniu 30 sierpnia br. Kolegium NIK pozytywnie zaopiniowało „Informację o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja”.

Dyrektor Departamentu Edukacji, Nauki i Kultury

Stefan Lubiszewski

Akceptuję: WICEPREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI

Zbigniew Wesołowski Warszawa, dnia 01 września 2000 r. Zatwierdzam: PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI

Janusz Wojciechowski Warszawa, dnia 01 września 2000 r. 31 Załącznik nr 1 Dane dotyczące zasięgu powierzchniowego i ludnościowego niepublicznych radiowych sieci ogólnokrajowych

Rok Radio Maryja Radio RMF FM Radio Zet Liczba stacji, o Zasięg Zasięg Liczba stacji, o Zasięg Zasięg Liczba stacji, Zasięg Zasięg które powierz- ludnościowy które powierz- ludnościo- o które powierz- ludnościo- rozszerzono chniowy rozszerzono chniowy wy rozszerzono chniowy wy koncesję koncesję koncesję < 1 ≥ 1 Łącz %%< 1 ≥ 1 Łącz %%< 1 ≥ 1 Łącz %% kW kW -nie kW kW -nie kW kW -nie 1994 36 24 60 15 * brak danych 1921 40 26 * brak danych 22 9 31 26 * brak danych 1995 21 6 27 brak danych brak danych 118 19 brak danych brak danych 1 30 31 brak danych brak danych 1996 14620brak 41,36 brak danych 1 - 1 brak 76,21 brak danych 2 2 4 brak 67,20 brak danych danych *** danych *** danych *** 1997 42640** 50,60 50** 44876,7** 84,78 88** - 2 3 1 66,7** 71,19 74** *** *** *** 1998 - 2 5 3 54,8** 54,81 50,7** 1 - 1 85,9** 85,90 79,3** - 1179,9** 80,17 90,5** *** *** *** 1999 1 67 62,2**** --- 1 23 Łącz- 74 49 123 X254469 X X 24 47 71 X nie: X X * dane na podstawie sprawozdania z działalności KRRiTV za 1994 r. (nie podano w sprawozdaniu czy dane liczbowe dotyczą zasięgu terytorialnego, czy ludnościowego) ** dane na podstawie sprawozdań z działalności KRRiTV *** dane przybliżone na podstawie obliczeń Departamentu Techniki Biura KRRiTV przekazanych dla celów kontroli w dniu 22 lutego 2000 r. **** dane na podstawie opisu do projektu planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM dla Radia Maryja (listopad 1999 r.) Załącznik nr 2

Zasięg powierzchniowy (w % powierzchni pokrycia kraju) dotyczący sieci radiowych w zakresie fal ultrakrótkich dla niepublicznych nadawców ogólnokrajowych w latach 1994 – 1999

Radio Maryja Radio RMF FM Radio Zet

1 23451 23451 2345 Rok 1994 15- - - -26-- - -26-- - -

1995 bd- - - -bd- - - -bd- - - -

1996 bd 41,4 - - - bd 76,2 - - - bd 67,2 - - -

1997 40 50,6 - - - 76,7 84,8 - - - 66,7 71,2 - - -

1998 54,8 54,8 59,1 - - 85,9 85,9 73,8 - - 79,9 80,2 69,0 - -

1999 62,7 - - 62,2 62,7 bd - - - 83,4 bd - - - 75,5

Źródła danych: 1 – dane wg sprawozdań z działalności KRRiTV przedkładanych Sejmowi RP bd – brak danych w sprawozdaniu KRRiTV 2 - dane przybliżone na podstawie obliczeń Departamentu Techniki Biura KRRiTV przekazanych dla celów kontroli w dniu 22 lutego 2000 r. 3 – dane wg obliczeń wykonanych przez Instytut Łączności w kwietniu 1999 r. 4 - dane wg opisu do projektu planu ogólnopolskiej sieci stacji UKF FM dla Radia Maryja (listopad 1999 r.) 5 – dane wg obliczeń wykonanych przez Instytut Łączności w marcu 2000 r. Załącznik nr 3

Skład osobowy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w latach 1993 - 1999.

Przewodniczącym KRRiTV jest od dnia 6 lipca 1999 r. Juliusz Braun, powołany do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przez Sejm RP dnia 21 kwietnia 1999 r. Poprzednio Przewodniczącymi KRRiTV byli: Bolesław Sulik – w okresie od dnia 28 grudnia 1995 r. do dnia 21 kwietnia 1999 r., Marek Jurek – w okresie od dnia 10 maja 1995 r. do dnia 28 grudnia 1995 r., Janusz Zaorski – w okresie od dnia 22 lipca 1994 r. do dnia 10 maja 1995 r., Ryszard Bender – w okresie od dnia 30 marca 1994 r. do dnia 21 lipca 1994 r., Marek Markiewicz – w okresie od dnia 19 kwietnia 1993 r. do dnia 1 marca 1994 r. Zastępcą Przewodniczącego KRRiTV jest od dnia 13 lipca 1999 r. Jan Sęk. Poprzednio Zastępcami Przewodniczącego KRRiTV byli: Witold Graboś –w okresie od dnia 14 października 1998 r. do dnia 6 lipca 1999 r., Ryszard Miazek – w okresie od dnia 11 stycznia 1996 r. do dnia 10 maja 1996 r., Bolesław Sulik - w okresie od dnia 10 maja 1995 r. do dnia 28 grudnia 1995 r., Maciej Iłowiecki-w okresie od dnia 19 kwietnia 1993 r. do dnia 23 września 1994 r.

Sekretarzem KRRiTV w okresie od dnia19.04.1993 r. do dnia 21.04.1999 r. był Andrzej Zarębski.

Członkami Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji byli: Marek Markiewicz – w okresie od dnia 19.04.1993 r. do dnia 23.09.1994 r. Maciej Iłowiecki – w okresie od dnia 19.04.1993 r. do dnia 23.09.1994 r. Ryszard Bender - – w okresie od dnia 19.04.1993 r. do dnia 22.07.1994 r. Lech Dymarski – w okresie od dnia 03.04.1993 r. do dnia 02.04.1995 r. Ryszard Miazek – w okresie od dnia 01.04.1993 r. do dnia 10.05.1996 r. Marek Siwiec – w okresie od dnia 03.04.1993 r. do dnia 10.01.1996 r. Andrzej Zarębski – w okresie od dnia 01.04.1993 r. do dnia 21.04.1999 r. Bolesław Sulik – w okresie od dnia 03.04.1993 r. do dnia 21.04.1999 r. Jan Szafraniec – w okresie od dnia 01.04.1993 r. do dnia 05.04.1995 r. oraz w okresie od dnia 14.04.1995 r. do dnia 18.04.1999 r. Janusz Zaorski – w okresie od dnia 22.07.1994 r. do dnia 10.05.1995 r. Tomasz Kwiatkowski – w okresie od dnia 26.09.1994 r. do dnia 10.04.1995 r. Henryk Andracki – w okresie od dnia 26.09.1994 r. do dnia 18.04.1997 r. Robert Kwiatkowski – w okresie od dnia 16.02.1996 r. do dnia 02.04.1997 r. oraz w okresie od dnia 19.04.1997 r. do dnia 25.06.1998 r. Witold Knychalski – w okresie od dnia 12.07.1996 r. do dnia 01.04.1997 r. Witold Graboś – w okresie od dnia 05.04.1995 r. – nadal Michał Strąk – w okresie od dnia 03.04.1995 r. – nadal Marek Jurek – w okresie od dnia 10.05.1995 r. – nadal Jan Sęk – w okresie od dnia 03.04.1997 r. – nadal Adam Halber – w okresie od dnia 10.04.1997 r. – nadal Waldemar Dubaniowski – w okresie od dnia 11.09.1998 r. – nadal Juliusz Braun – w okresie od dnia 21.04.1999 r. – nadal Jarosław Sellin – w okresie od dnia 21.04.1999 r. – nadal Włodzimierz Czarzasty – w okresie od dnia 10.05.1999 r. – nadal Załącznik nr 4

Najważniejsze daty dotyczące procesu uzupełniania koncesji radiowych nr 4,5 i 6 udzielonych w 1994 r. niepublicznym nadawcom ogólnokrajowym (dla stacji przekazanych na mocy decyzji Przewodniczącego KRRiTV wydanych w okresie od lipca 1995 r. – tj. po drugim procesie koncesyjnym, do stycznia 2000 r.):

Radio Zet

Data Data Data Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia złożenia upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez wniosku nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV przez postanowie- nadawcę nia MŁ 1.Gryfice Modlinowo, 3.06.1993 r. 25-26.02. 26.05.1995 r. 26.07.1996 r. 11.09.1996 r. 17.09.1996 r. 92,9 MHz 1995 r. 2. Kołobrzeg, 28.03.1994 r. 104,2 MHz Białogard 25-26.02. 26.05.1995 r. 26.07.1996 r. 11.09.1996 r. 17.09.1996 r. Moltowo 1995 r. 3. Nysa, 98,6 MHz 3.06.1993 r. 25-26.02. Krapkowice 1995 r. 26.05.1995 r. 26.07.1996 r. 11.09.1996 r. 17.09.1996 r. 4. Poznań, 25-26.02. brak 103,4 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. wniosku 26.07.1996 r. 11.09.1996 r. 17.09.1996 r. 5. Kielce, 25-26.02. 106,5 MHz 31.10.1996 r. 1995 r. 28.02.1997 r. 20.11.1996 r. 20.03.1996 r. 1.04.1997 r. 6. Kalisz 104,4 MHz 31.10.1996 r. 27.01.1997 r. 28.02.1997 r. 5.06.1997 r. 8.07.1997 r. 22.07.1997 r. 7. Kluczbork 25-26.02. 26.05.1995 r. 102,8 MHz 3.06.1996 r. 1995 r. 24.06.1996 r. 13.02.1998 r. 3.04.1998 r. 22.04.1998 r. 8. Rzeszów brak 30.11.1993 r. 89,9 MHz 3.06.1996 r. ogłoszenia 21.05.1998 r. 30.08.1999 r. 16.12.1998 r. 20.10 1999 r. 9. Dęblin 91,6 MHz 3.06.1996 r. 29.12.1998 r. 28.01.1999 r. 23.07.1999 r. 24.03.1999 r. 23.11.1999 r. 10. Siedlce 105,4 MHz 17.03.1998 r. 29.12.1998 r. 28.01.1999 r. 3.11.1999 r. 14.07.199 r. 13.01.2000 r. 11. Koszalin 105,3 MHz 17.03.1998 r. 29.12.1998 r. 28.01.1999 r. 26.11.1999 r. 19.03.1999 r. - Radio RMF

Data Data Data złożenia Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia wniosku upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez przez nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV nadawcę postanowie- nia MŁ 1.Częstochowa 25-26.02. 70,88 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 28.03.1996 r.* 2.10.1996 r. 16.10.1996 r. 21.10.1996 r. 2. Elbląg 25-26.02. 71,96 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 28.03.1996 r.* 20.12.1996 r. 19.02.1997 r. 25.02.1997 r. 3. Radom 25-26.02. 68,39 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 28.03.1996 r.* 20.12.1996 r. 19.02.1997 r. 25.02.1997 r. 4. Białystok 25-26.02. 66,77 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 28.03.1996 r.* 12.03.1997 r. 3.04.1997 r. 9.04.1997 r. 5. Słupsk 25-26.02. 68,84 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 28.03.1996 r.* 12.03.1997 r. 3.04.1997 r. 9.04.1997 r. 6. Suwałki ** 28.03.1994 r. 25-26.02. 106,5 MHz Ełk 1995 r. 10.02.1997 r.* 14.04.1997 r. 3.06.1997 r. 25.06.1997 r. 7. Zielona Góra ** 28.03.1994 r. 25-26.02. 10.02.1997 r. 94,8 MHz Nowe 1995 r. Zimna 14.04.1997 r. 3.06.1997 r. 25.06.1997 r. Miasteczko Brzeźnica 8. Leżajsk ** 25-26.02. 101,8 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 10.02.1997 r. 5.06.1997 r. 8.07.1997 r. 11.07.1997 r. 9. Kluczbork ** 25-26.02. 100,0 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 10.02.1997 r. 4.07.1997 r. 23.07.1997 r. 25.08.1997 r. 10. Białogard ** 25-26.02. 96,4 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 10.02.1997 r. 24.12.1997 r. 12.02.1998 r. 13.02.1998 r.

* ponowienie wniosku Nr 701/95 złożonego dnia 28.03.1995 r. w związku z ogłoszeniem z dnia 25 – 26.02.1995 r. ** Lokalizacje stacji wymienione w pkt VII C uchwały Nr 34/94 z dnia 26 maja 1994 r. w „Wykazie częstotliwości z zakresu 87,5 – 108 MHz dla Spółki Radio Muzyka Fakty stanowiącym rozszerzenie sieci podstawowej według projektu Instytutu Łączności. Możliwy do realizacji po zaopiniowaniu szczegółowych lokalizacji i parametrów technicznych przez PAR, w uzgodnieniu z Ministrem Łączności. Radio Maryja

Data Data Data Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia złożenia upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez wniosku nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV przez postanowie- nadawcę nia MŁ 1. Poznań 25 – 26.02. 106,8 MHz 30.04.1995 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 19.08.1995 r. 4.07.1995 r. 1.09.1995 r. 2. Wrocław 25 – 26.02. 88,9 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 19.08.1995 r. 4.07.1995 r. 1.09.1995 r. 3. Warszawa 21.09.1994 r. 25 – 26.02. 73,70 MHz Dec.MŁNr 86 1995 r. 24.05.1995 r. 4.08.1995 r. 4.07.1995 r. 18.12.1995 r. 4. Elbląg 25 – 26.02. 69,11MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 20.12.1995 r. 5. Biała Podlaska 25 – 26.02. 67,40 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 6. Białystok 25 – 26.02. 67,55 MHz 27.01.1995 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 7. Ciechanów 25 – 26.02. 66,74 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 8. Kielce 25 – 26.02. 67,34 MHz 27.01.1995 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 9. Koszalin 25 – 26.02. 70,55 MHz 8.09.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 10. Legnica 25 – 26.02. 66,08 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 11.Przemyśl 25 – 26.02. 68,00 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 12. Radom 25 – 26.02. 67,40 MHz 27.01.1995 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 13. Rzeszów 25 – 26.02. 71,51 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 14. Wrocław 25 – 26.02. 66,05 MHz 20.11.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 15. Zamość 25 – 26.02. 70,34 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. Data Data Data Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia złożenia upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez wniosku nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV przez postanowie- nadawcę nia MŁ 16. Bogatynia 25 – 26.02. 100,3 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 17. Kędzierzyn 28.03.1994 r. 25 – 26.02. 97,7 MHz Opole 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 18. Kraśnik 25 – 26.02. 98,0 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 19. Olsztyn 25 – 26.02. 102,2 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 20. Orneta 25 – 26.02. 94,5 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 21. Rzeszów 25 – 26.02. 100,9 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.10.1995 r. 4.07.1995 r. 29.12.1995 r. 22. Gdańsk 25 – 26.02. 72,29 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 23. Gorzów Wlkp. 25 – 26.02. 68,12 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 24. Krosno 25 – 26.02. 71,90 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 25. Łomża 25 – 26.02. 73,10 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 26. Słupsk 25 – 26.02. 70,85 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 27. Gdańsk 25 – 26.02. 88,9 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 28. Grójec 25 – 26.02. 99,8 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 29. Gryfice 25 – 26.02. 102,9 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 30. Starogard Gd. 25 – 26.02. 87,6 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 31. Szczecin 25 – 26.02. 101,6 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. 32. Warszawa 25 – 26.02. 89,1 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 7.01.1996 r. 22.02.1996 r. 27.02.1996 r. Data Data Data Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia złożenia upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez wniosku nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV przez postanowie- nadawcę nia MŁ 33. Kraków 25 – 26.02. 90,6 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 14.03.1996 r. 4.07.1995 r. 19.04.1996 r. 34. Krotoszyn 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 72,59 MHz 20.11.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 29.03.1996 r. 28.05.1996 r. 30.05.1996 r. 35. Bielsko Biała 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 88,4 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 29.03.1996 r. 28.05.1996 r. 30.05.1996 r. 36. Brzesko 3.06.1993 r. 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 98,7 MHz Bochnia 1995 r. 24.05.1995 r. 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 37. Lubań 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 95,2 MHz 28.03.1994 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 38. Łobez 25 – 26.02. 4.07.1995 r. Toporzyk 3.06.1993 r. 1995 r. brak 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 100,6 MHz wniosku 39. Opole 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 98,2 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 40. Stargard 3.06.1993 r. 25 – 26.02. 4.07.1995 r. Szczec. Szczecin 1995 r. 24.05.1995 r. 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 97,4 MHz 41.Węgorzewo 25 – 26.02. 4.07.1995 r. 100,2 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 9.09.1996 r. 20.11.1996 r. 22.11.1996 r. 42. Kielce 107,2 MHz 21.03.1996 r. 28.08.1996 r. 3.09.1996 r. 20.09.1996 r. 19.12.1996 r. 6.01.1997 r. 43. Suwałki 26.01.1993 r. 107,9 MHz Zezw. M.Ł. 25.02.1995 r. 24.05.1995 r. 20.12.1996 r. 29.01.1997 r. 6.02.1997 r. Nr43 44. Kudowa Zdrój 90,1 MHz 24.07.1996 r. 28.08.1996 r. 3.09.1995 r. 9.09.1996 r. 11.03.1997 r. 14.03.1997 r. 45. Racibórz 87,8 MHz 10.1996 r. 27.01.1997 r. 5.02.1997 r. 14.02.1997 r. 11.03.1997 r. 14.03.1997 r. 46. Katowice 25 – 26.02. 91,8 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 17.01.1997 r. 20.06.1997 r. 8.07.1997 r.

47. Jastrzębie 28.03.1994 r. 25 – 26.02. Zdrój Cieszyn 1995 r. 24.05.1995 r. 12.03.1997 r. 20.06.1997 r. 8.07.1997 r. Data Data Data Data Data Data decyzji Lokalizacja przekazania ogłoszenia złożenia upoważnie- uchwały Przewodn. L.p. i częstotliwość KRRiTV przez wniosku nia lub KRRiTV KRRiTV przez MŁ KRRiTV przez postanowie- nadawcę nia MŁ 102,5 MHz 48. Krosno 3.06.1993 r. 100,6 MHz Krynica 16.04.1997 r. 24.04.1997 r. 29.12.1997 r. 12.02.1998 r. 13.02.1998 r.

49. Iława 25 – 26.02. 9.05.1994 r. 100,7 MHz 3.06.1993 r. 1995 r. 24.05.1995 r. 18.03.1998 r. 3.04.1998 r. 22.04.1998 r. 24.07.1997 r. 6.08.1997 r. 50. Białystok 103,3 MHz 28.03.1994 r. 27.01.1997 r. 26.02.1997 r. 8.03.1998 r. 3.04.1998 r. 22.04.1998 r. 51.Lidzbark 28.03.1994 r. brak Warm. Braniewo ogłoszenia 17.02.1998 r. 7.12.1998 r. 23.09.1998 r. 21.07.1999 r. 106,2 MHz 52. Kluczbork 3.06.1993 r. brak 99,5 MHz Opole ogłoszenia 18.02.1998 r. 7.12.1998 r. 23.09.1998 r. 21.07.1999 r. 53. Krynica 3.06.1993 r. brak Jaworzyna Świdnica ogłoszenia 2.03.1998 r. 17.02.1999 r. 23.09.1998 r. 21.07.1999 r. 93,1 MHz 54. Sieradz 95,2 MHz 14.09.1998 r. 29.12.1998 r. 28.01.1999 r. 23.07.1999 r. 19.03.1999 r. 21.09.1999 r. 55. Nowy Sącz 3. 06.1993 r. brak 99,1 MHz Gromniki ogłoszenia 7.09.1998 r. 25.03.1999 r. 18.11.1998 r. 30.11.1999 r. 56. Szczecinek 28.03.1994 r. brak 95,0 MHz Łobez ogłoszenia 7.09.1998 r. 28.03.1999 r. 18.11.1998 r. 30.11.1999 r. 57. Pisz brak 101,6 MHz 3.06.1993 r. ogłoszenia 7.09.1998 r. 26.05.1999 r. 18.11.1998 r. 30.11.1999 r. 58. Siedlce – Łosice 107,7 MHz 21.05.1999 r. 14.09.1999 r. 14.10.1999 r. 22.12.1999 r. 2.12.1999 r. 01.02.2000 r. Warszawa, dnia 11 września 2000 r PRZEWODNICZĄCY Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji . Pan Janusz Wojciechowski Prezes Najwyższej Izby Kontroli Szanowny Panie Prezesie, w trybie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995r. Nr 13 poz. 59 z późn. zm.) przesyłam Panu Prezesowi stanowisko w sprawie "Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja" z września br. Nie kwestionując faktu, że Krajowa Rada w momencie udzielania koncesji Radiu RMF, ZET i Radiu Maryja, nie dysponowała możliwościami technicznymi zapewniającymi równomierny zasięg techniczny tych sieci należy stwierdzić, że podstawą decyzji Krajowej Rady była koncepcja zagospodarowania rynku radiofonii niepublicznej przez konkurujących ze sobą oraz radiofonią, publiczną dwóch nadawców o zasięgu ogólnopolskim tworzących program uniwersalny. Projekt Radia Maryja pojawił się już w trakcie trwania procesu koncesyjnego i pierwotnie zakładał jako techniczną podstawę swojego istnienia sieć stacji lokalnych o małej mocy. Krajowa Rada rozpoczynając tworzenie rynku radiofonicznego zainicjowała zatem opracowanie przez Instytut Łączności we Wrocławiu dwóch sieci nadawczych o możliwościach technicznych porównywalnych z sieciami nadawcy publicznego. Inicjatywa ta była zgodna z informacjami przekazywanymi przez Ministra Łączności co do możliwości wykorzystania zasobów częstotliwości radiowych w Polsce. Projekty sieci stanowiły zintegrowane, pod względem parametrów technicznych, systemy stacji nadawczych co znalazło odzwierciedlenie w uchwałach Krajowej Rady Nr 34/94 z dnia 26 maja 1994r. dotyczącej Radia RMF oraz uchwały Nr 40/94 z dnia 9 czerwca 1994r. w sprawie dotyczącej Radia ZET. Wykorzystanie poszczególnych częstotliwości poprzez wyłączenie ich zaprojektowanych sieci wiązałoby się z nieracjonalnym ich wykorzystaniem (konieczność obniżenia mocy, wysokości zawieszenia anteny nadawczej, możliwość występowania zakłóceń). Z punktu widzenia formalno-prawnego częstotliwości zawarte w w/w uchwałach nie mogły być przydzielane innym nadawcom bez zgody koncesjonariusza co jednoznacznie wynika z wyroku NSA z dnia 20 września 1995r. dotyczącym Radia PARADA w Łodzi. Fakt ten został całkowicie pominięty w "Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja" z września 2000r. W uznaniu społecznej akceptacji projektu programowego Radia Maryja Krajowa Rada postanowiła w uchwale Nr 47/94 z dnia 23 czerwca 1994r., mimo braku stosownego, analogicznego do pozostałych dwóch projektów opracowania, stworzyć perspektywę rozwoju sieci tego nadawcy. Rozwój ten miał następować w miarę możliwości technicznych, to znaczy w miarę przekazywania nowych częstotliwości przez Ministra Łączności ' oraz dojrzewaniem pod względem finansowym i organizacyjnym nadawcy. Należy podkreślić w tym miejscu istotne różnice w ocenie wniosków o udzielenie koncesji złożonych przez RMF FM, Radio ZET i Radiem Maryja. Najlepiej opracowanym wnioskiem był wniosek Radia RMF, które otrzymało w związku z tym najlepszą sieć. Wniosek Radia Maryja był najsłabiej opracowany i zawierał liczne braki w szczególności w części technicznej i ekonomicznej. W ustawie o radiofonii i telewizji nie istnieje zobowiązanie Krajowej Rady do równomiernego rozwoju technicznych możliwości nadawców. Zobowiązanie takie byłoby nieracjonalne i technicznie niewykonalne w świetle w/w uchwał. Zobowiązanie takie spowodowałoby np. niemożliwość uruchomienia stacji dużej mocy jednego nadawcy do czasu znalezienia częstotliwości dla innych nadawców co często byłoby niewykonalne. Rozszerzenie koncesji następuje w wyniku oceny składanych wniosków oraz oceny realizacji przez nadawców zobowiązań koncesyjnych. O ile co do stopnia realizacji koncesji przez Radia RMF i ZET Krajowa Rada nie miała zastrzeżeń, to w przypadku Radia Maryja, które wielokrotnie zmieniało koncepcję. techniczną rozwoju sieci (warto zwrócić uwagę na liczne przypadki zmian technicznych poszczególnych stacji nadawczych bądź nie uruchamianie nadajników) oraz brak przygotowania organizacyjnego technicznego i finansowego nadawcy realizacja koncesji pozostawiało wiele do życzenia. Nierównomierne zwiększanie zasięgów nadawców określanych mianem ogólnokrajowych wynikało zatem z realizacji w/w uchwał oraz merytorycznej oceny składanych przez nich wniosków. Nie oznacza to jednak, że Krajowa Rada nie podejmowała starań zmierzających do rozwoju technicznego sieci Radia Maryja. Przewodniczący Krajowej Rady (lub jego służby techniczne) wielokrotnie zwracał się do Ministra Łączności z prośbą o dobranie nowych częstotliwości dla potrzeb Radia Maryja, a w 1995 roku zlecił Instytutowi Łączności kompleksowe opracowanie optymalizacji warunków technicznych sieci tego nadawcy. Obecnie realizowany jest zamówiony przez Ministra Łączności z inicjatywy Krajowej Rady w 1999 roku kolejny projekt przewidujący zwiększenie zasięgu do 92,1% pokrycia powierzchni kraju. Realizacja tego projektu znajduje się obecnie w fazie finalnej. Krajowa Rada nie podziela niektórych ocen zawartych w analizie trybu działania Krajowej Rady, a szczególnie tych, które dotyczą pierwszych procesów koncesyjnych. Odnośnie wskazanej w "Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji" potrzeby wprowadzenia i zdefiniowania kategorii nadawców rozpowszechniających programy o zróżnicowanym zasięgu Krajowa Rada prowadzi prace nad propozycjami odpowiednich zmian ustawy o radiofonii i telewizji. Do czasu uchwalenia przez ustawodawcę odpowiednich zmian ustawy Krajowa Rada nie będzie operowała kategoriami nadawców ogólnopolskich, ponadregionalnych, regionalnych i lokalnych w ogłoszeniach dotyczących udzielania koncesji. Ponadto w znowelizowanym rozporządzeniu w sprawie opłat za udzielenie koncesji radiowych i telewizyjnych, przesłanym do uzgodnień do Ministerstwa Finansów, Krajowa Rada zrezygnowała z odmiennego naliczania opłat dla nadawców obejmujących zasięgiem programu 80 % powierzchni kraju - opłaty dla wszystkich nadawców naziemnych będą naliczane proporcjonalnie do liczby potencjalnych odbiorców programu. Krajowa Rada nie zgłasza uwag do zaleceń pokontrolnych stwierdzając, że większość została już zrealizowana albo jest w trakcie realizacji.

Łączę wyrazy szacunku Juliusz Braun Warszawa, dnia 08 września 2000r.

RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER ŁĄCZNOŚCI Tomasz Szyszko BM-KS-52/00 Pan Zbigniew WESOŁOWSKI Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli

Szanowny Panie Prezesie

Odpowiadając na pismo Pana Prezesa ENK-41101-1-00 z dnia 01 września 2000 roku, przedstawiam swoje stanowisko do "Informacji" o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja". "Informacja" NIK w sposób trafny odsłania polityczne, prawne, organizacyjne i techniczne przyczyny niezrealizowania koncesji Radia Maryja. Przyczyny te "widzi" przede wszystkim w działaniach KRRiT. NIK rzetelnie i obiektywnie ocenia rolę Ministerstwa Łączności w realizacji koncesji Radia Maryja. Jednocześnie pomija niemal zupełnie rolę PAR w tym procesie. Tymczasem przykład negatywnych, faktycznych działań i roli PAR w tym względzie (lata 1993-1998) nie wyczerpuje się na przykładzie Koszalina. NIK w sposób dogłębny i rzetelny zwraca uwagę na obiektywne przyczyny i przesłanki niezrealizowania koncesji Radia Maryja zapominając zupełnie przyczyny subiektywne. W całym dokumencie - nazwać go można dokumentem "zdepersonifikowanym" - brak jest chociażby jednego nazwiska osoby odpowiedzialnej za zaniechanie i opóźnienie realizacji koncesji Radia Maryja. Tymczasem Departament Techniki KRRiT oraz Departament Radiofonii i Telewizji PAR kierowali określeni ludzie. Informacja w żaden sposób nie odnosi się do tezy głoszonej i obowiązującej przez szereg lat (1994-1999) a mówiącej, że brak jest technicznych możliwości realizacji koncesji Radia Maryja. Kontrola NIK nie poddała analizie tej kwestii stąd "Informacja nie odpowiada na pytanie, kto i dlaczego sformułował i głosił (także w Sejmie RP) przez lata tę nieprawdziwą tezę. Wytknięte w trakcie kontroli NIK i opisane w "Informacji" błędne działania KRRiT w trakcie procesu koncesyjnego są przez KRRiT nadal powielane i kontynuowane. Fakt ten musi napawać niepokojem, szczególnie w obliczu procesu rekoncesyjnego w radiofonii. Już po kontroli NIK przewodniczący KRRiT przysłał do Ministra Łączności pismo w którym prosił o akceptacje projektu "Ogłoszenia o możliwości uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych" o "charakterze uniwersalnym". Ogłoszenie to zawiera tylko ... dwie sieci stacji nadawczych w zakresie 87,5 - 108 MHz odpowiadające siecią obecnie posiadanym przez RMF FM i Radio ZET. Nie zawiera zaś sieci stacji Radia Maryja. "Informacja" zwraca trafnie uwagę na brak po stronie KRRiT jasnych, przejrzystych, czytelnych, publicznie jawnych, jednolitych, mających swe ugruntowanie w obowiązującym prawie procedur i kryteriów procesu koncesyjnego. "Informacja" nie zwraca wprost uwagi na niegospodarność i ekstensywny sposób dysponowania częstotliwościami radiowymi i telewizyjnymi przez KRRiT, w szczególności na fakt wieloletniego nie przyznawania otrzymanych od Ministra Łączności częstotliwości, tolerowania zjawisk posiadania przez niektórych nadawców tzw. dubeltowych częstotliwości. "Informacja nie wyakcentowuje dostatecznie mocno i jasno oczywistego faktu braku jasnej i przejrzystej polityki medialnej w Polsce. KRRiT nie przedstawiła nigdy bilansu możliwości częstotliwościowych w radiodyfuzji ani też zbiorczego zestawienia swoich dokonań w zakresie przydziału częstotliwości otrzymanych od Ministra Łączności. Sprawozdania roczne KRRiT przedkładane m.in. Sejmowi nie spełniają tej roli m.in. ze względu na swą "okresowość". Poza tym, jak słusznie stwierdza się w "Informacji", są one mało rzetelne i manipulują różnymi danymi statystycznymi. "Informacja" bardzo słusznie i trafnie stwierdza, że KRRiT traktowała nierówno poszczególnych nadawców co w konsekwencji doprowadziło do powstania "nadmiernych różnic w rozwoju sieci nadawczych poszczególnych rozgłośni". Trafna jest teza o "preferencyjnym" traktowaniu przez KRRiT Radia ZET i Radia RMF FM. Teza ta przeczy głoszonej od wielu lat tezie kolejnych przewodniczących i członków KRRiT o priorytetowym i preferencyjnym traktowaniu Radia Maryja. "Informacja" zwraca słusznie uwagę na nie znajdującą umocowania prawnego rolę służb technicznych w procesie koncesyjnym. Nie stwierdza jednak jak to rzutowało na proces realizacji koncesji Radia Maryja.

Łączę wyrazy szacunku MINISTER ŁĄCZNOŚCI Tomasz Szyszko Warszawa, 14 września 2000 r. PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI ENK-41101-1-00

Opinia do stanowiska Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 11 września 2000 r. w sprawie „Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja”

Na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59 ze zm.) przedstawiam następującą opinię do stanowiska Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 11 września 2000 r. dotyczącego „Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja”

1. Nie podzielam poglądu Przewodniczącego KRRiTV, że częstotliwości, które Rada zobowiązała się przekazać w nieokreślonym terminie Radiu RMF FM i Radiu Zet, wymienione w uchwałach Nr 34/94 z dnia 26 maja 1994 r. i Nr 40/94 z dnia 9 czerwca 1994 r., nie mogły być przydzielone innym nadawcom. Przywołany przez Przewodniczącego KRRiTV – jako uzasadnienie tego poglądu – wyrok NSA z dnia 20 września 1995 r. w sprawie Radia PARADA dotyczy innego stanu faktycznego i formalno-prawnego. Uchwałą KRRiTV (i wydaną na podstawie tej uchwały decyzją Przewodniczącego) przyznano Radiu PARADA koncesję na rozpowszechnianie lokalnego programu radiowego na konkretnej, przekazanej przez Ministra Łączności częstotliwości, a nie – jak w przypadku uchwał dotyczących przyznania koncesji wymienionym wyżej nadawcom ogólnokrajowym – częstotliwości dopiero projektowanych. Ponadto w latach 1995–1999 Krajowa Rada przyznała Radiu RMF FM i Radiu Zet – na podstawie odrębnych uchwał – wiele częstotliwości, które nie odpowiadały ściśle przyjętym w uchwałach z 1994 r. W praktyce nie było zatem przeszkód do bieżącego kształtowania i modyfikowania zaprojektowanych wcześniej sieci radiowych. 2. Nie mogę odnieść się do stwierdzenia Przewodniczącego KRRiTV, iż Rada nie podziela niektórych ocen NIK dotyczących trybu działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, gdyż Przewodniczący nie sprecyzował, z którymi ocenami i w jakim zakresie Rada się nie zgodziła.

3. Stanowisko do „Informacji” zawiera głównie wyjaśnienia dotyczące okoliczności i warunków tworzenia rynku radiofonicznego w Polsce, potwierdzające wiele opinii i uwag sformułowanych przez NIK w tym dokumencie. Informuje także o pełnej akceptacji i zrealizowaniu przez KRRiTV większości wniosków pokontrolnych.

PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI Janusz Wojciechowski Warszawa, 14 września 2000 r. PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI ENK-41101-1-00

Opinia do stanowiska Ministra Łączności z dnia 8 września 2000 r. w sprawie „Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja”

Na podstawie art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59 ze zm.) przedstawiam opinię do stanowiska Ministra Łączności z dnia 8 września 2000 r. w sprawie „Informacji o wynikach kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz innych organów w zakresie realizacji koncesji dla Radia Maryja”.

1. Nie podzielam stanowiska Ministra Łączności w sprawie nieokreślenia w „Informacji” odpowiedzialności konkretnych osób za opóźnienia w realizacji koncesji dla Radia Maryja. Decyzje w sprawach koncesji wynikały z uchwał podejmowanych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Odpowiedzialność za realizację koncesji ponosi zatem Rada jako organ kolegialny i Przewodniczący KRRiTV, ustawowo zobowiązany do realizacji jej uchwał. Materiały z kontroli nie dają podstaw do potwierdzenia sugestii Ministra Łączności, że to konkretni pracownicy Departamentu Techniki KRRiTV oraz Departamentu Radiofonii i Telewizji Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej przyczynili się bezpośrednio do opóźnienia w realizacji omawianej koncesji, oraz że ich działania miały decydujący wpływ na sposób i rezultaty głosowania członków KRRiTV. Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła w „Informacji” nieprawidłowości w działaniach Departamentu Techniki KRRiTV, podkreślając że stosowane przez Radę procedury realizowania koncesji umożliwiały uzależnienie wyboru koncesjonariusza od uzgodnień służb technicznych, prowadzonych bez udziału organu koncesyjnego, stwarzając przy tym obszar potencjalnego występowania zjawisk korupcyjnych. Ponieważ jednak uprawnienia pracowników służb technicznych zatrudnionych w KRRiTV oraz w Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej nie miały charakteru rozstrzygającego, odpowiedzialność za opóźnienie w realizacji koncesji obciąża przede wszystkim członków KRRiTV, pełniących te funkcje w latach 1994-1999.

2. Nieuzasadniony jest zarzut niezaakcentowania w „Informacji” braku jasnej i przejrzystej polityki medialnej, a także niegospodarności i ekstensywnego sposobu dysponowania częstotliwościami radiowymi i telewizyjnymi przez KRRiTV.

Kontrola NIK została przeprowadzona w zakresie określonym w uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 grudnia 1999 r. i dotyczyła realizacji koncesji przyznanej Prowincji Warszawskiej Zgromadzenia Ojców Redemptorystów na rozpowszechnianie ogólnokrajowego programu radiofonicznego pn. Radio Maryja. Zatem podniesione przez Ministra Łączności problemy braku jasnej i przejrzystej polityki medialnej w Polsce oraz niegospodarności w dysponowaniu częstotliwościami radiowymi i telewizyjnymi przez KRRiTV wykraczały poza zakres kontroli określony przez Sejm RP. Dokonanie przez NIK oceny w sprawach podniesionych przez Ministra Łączności wymagałoby objęcia badaniami całego procesu koncesyjnego (obejmującego wszystkich nadawców programów radiowych i telewizyjnych), a także zbadania realizacji innych, określonych ustawowo zadań KRRiTV, co nie było przedmiotem tej kontroli.

3. Przyjmuję z satysfakcją wyrażony wielokrotnie przez Ministra Łączności pogląd o rzetelnym opracowaniu przez NIK „Informacji” oraz o trafności i słuszności wielu opinii i ocen przedstawionych w tym dokumencie.

PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI Janusz Wojciechowski