© Anadolu Kültür ISBN: 978-975-00218-2-4

Yay›na Haz›rlayan Perran Ersu Özçald›ran / Persona ‹letiflim

Yay›n Koordinatörleri Gamze H›zl›, Kubilay Özmen, Çi¤dem Mater Utku / Anadolu Kültür

Çeviri Ersan Ersu / Persona ‹letiflim

Tasar›m Ayfle Karamustafa

Foto¤raflar (Aksi belirtilmedi¤i takdirde): Ahmet Aküzüm, Bulufl Oygur, Burcu Y›lmaz, Kubilay Özmen

Bask› Mas Matbaac›l›k A.fi. Hamidiye Mahallesi So¤uksu Caddesi No:3 Ka¤›thane 34408 ‹stanbul Tel: 0212 294 10 00 e-mail: [email protected]

Anadolu Kültür Sanat Tan›t›m ‹letiflim Yay›n Bilgisayar E¤itim Dan›flmanl›k Hizmetleri A.fi. Cumhuriyet Caddesi No: 16/3 34367 Elmada¤ – ‹stanbul Tel: 0212 246 76 08 www.anadolukultur.org [email protected]

Anadolu Kültür, kitab›n yay›mlanmas›na destekleri için Aç›k Toplum Enstitüsü, Mas Matbaac›l›k ve Birleflik ‹nflaat A.fi.’ye teflekkür eder. KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Anadolu Kültür 2002 - 2007

‹çindekiler

Önsöz 7 Sahne Sanatlar› 140 Girifl 9 Gösteriler 143 Atölye ve Söylefliler 153 Diyarbak›r Sanat Merkezi 10 Konserler 160 Müzik Söyleflileri ve E¤itimi 164 Kars - Kafkasya 18 Di¤er Kentler 26 Karikatür 166 Sergiler 168 Çal›flma Alanlar› 28 Söylefliler ve Atölyeler 169 2002’den 2007’ye Befl Y›l 31 Kültürel Miras 170 Sinema 34 Arkeoloji 173 Film Gösterimleri 39 Mimarl›k 175 Belgesel Gösterimleri 40 Sözlü Tarih 178 Diyarbak›r Sinema Kulübü 41 Sinema Atölyeleri 42 Kad›n, Çocuk, Adalet 180 Sinema Söyleflileri 47 Kad›n 183 Özel Gösterimler 50 Çocuk 186 Sinema ve ‹nsan Haklar› Program› 64 Adalet 189 Diyarbak›r Avrupa Sinemas› 66 Sosyal Konularda Söylefliler 192 Edebiyat 70 fiiir Okumalar› 73 Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak 198 Yazarlar› Okuyor 75 Söylefliler 78 Hakkari, fiemdinli Atölyeler ve Seminerler 84 ve Yüksekova Çal›flmalar› 208 Mehmed Uzun Konferans› 85 Sergiler 211 Süreli Yay›nlara Destek 86 Söylefliler 211 Film Gösterimleri 212 Foto¤raf 90 Sergiler 93 Yerel Kültür Politikalar› 214 Atölyeler 103 Anadolu Kültür’ün Söylefliler 105 ‹lk Befl Y›l› ve Sonras› 221 Dia Gösterimleri 107 Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi 108 Eme¤i Geçenler ve Destekleyenler 225

Ça¤dafl Sanat 112 Karma Sergiler 117 Bireysel Sergiler 132 Söylefliler 136

Önsöz

Ankara’n›n baflkent olmas›yla modern bir proje halini alan ve bafllang›c› ‹stanbul’un fethine dayanan bat›l›laflma hamleleri, kuflkusuz en tart›flmal› deneyimlere kültür alan›nda yol açm›flt›r. Ama ne Ankara eksenli merkeziyetçi kültür politikalar›n›n, ne de ‹stanbul’u bir dünya metropolü haline getiren sosyal geliflmenin Anadolu kentlerinin kültürel hayatlar›n› zenginlefltirdi¤i pek söylenemez.

Ülkenin bat›s›yla do¤usu aras›nda iletiflim kopuk, iliflkiler ço¤u zaman sorgulay›c› olagelmifltir. Bat›da yaflayanlar›n dikkatinin do¤uya topland›¤› dönemlerde ise gündem sanat›n ve kültürün olabildi¤ince uza¤›nda odaklanm›flt›r.

Bir taraftan ekonomik geliflmenin h›zla yol ald›¤›, di¤er taraftan ülkenin AB rampas›nda ilerlemeye u¤raflt›¤› yeni dönemde, sanat ve kültürle ilgili çal›flmalara ve politikalara büyük ifl düflüyor.

Biz sanat›n ve kültürel alan›n paylafl›lmas›yla karfl›l›kl› anlay›fl ve duyarl›l›klar›n artaca¤›na, bölgesel farkl›l›klar›n ve önyarg›lar›n afl›labilece¤ine inan›yoruz. Zengin kültürel mirasa sahip Anadolu kentlerinde kültürel hayat›n canlanmas›, kent aidiyetinin de modern vatandafll›k kavram›na uygun biçimde geliflmesine yol açacakt›r. Farkl› sosyal kesimler, farkl› kültürel kimliklere ve özelliklere sahip gruplar kent kültürünü ortaklafla yaflar ve paylaflabilirse, demokrasi ve sosyal içerme için de uygun bir ortam sa¤lanm›fl olur.

Kültürün kentsel geliflmeyi biçimlendirmesinin, sanat alan›nda kurulacak karfl›l›kl› iliflkilerin, toplumsal uyumun, kültürler aras› iletiflimin ve iliflkilerin geliflmesinin, Türkiye’nin kendi içinde oldu¤u kadar Avrupa Birli¤i ile de bütünleflmesi ve iliflki kurmas› aç›s›ndan önemli oldu¤unu düflünüyoruz.

Sanat›n, ulusal ve küresel farkl›l›klar›n afl›labildi¤i iletiflim biçimleri oluflturarak farkl› yerlerde farkl› biçimlerde yaflayan, farkl› kimlikleri ve inançlar› olan insanlar›n iletiflim kurmalar›, anlaflmalar› ve ortak de¤erler etraf›nda birleflmeleri için imkan sa¤lad›¤›na; içe kapanmalar›n, duyars›zl›klar›n ve önyarg›lar›n kültür al›flveriflleri ile afl›labildi¤ine, sanat›n temsil ve ifade gücünün özgürleflmeye katk›s›na inan›yoruz.

Anadolu Kültür, 2002 y›l›ndan beri kültürün ve sanat›n, toplumsal geliflme odakl›, kat›l›mc› ve çok sesli bir yaklafl›mla yayg›nlaflmas›n›, karfl›l›kl› anlay›fl›n kültürel iletiflimle sa¤lanmas›n› hedefleyen bir sivil toplum giriflimi olarak kültür paylafl›m› ve sanat üretimi çal›flmalar›n› sürdürüyor.

Osman Kavala Anadolu Kültür Yönetim Kurulu Baflkan›

Girifl

2002 y›l›nda sanat›n de¤iflik alanlar›ndan, ifl dünyas›ndan ve sivil toplumdan bir avuç insan kültürün ve sanat›n ‹stanbul ve Ankara d›fl›ndaki flehirlerde üretilmesi ve izlenmesi için biraraya geldi. Sanat›n paylafl›lmas›yla karfl›l›kl› anlay›fl ve duyarl›l›k geliflebilece¤ine, bölgesel farkl›l›klar›n ve önyarg›lar›n afl›labilece¤ine; kültürel hayat›n geliflmesiyle vatandafll›k, kimlik ve aidiyet gibi kavramlar›n da geliflece¤ine; ve bu eksende geliflecek tart›flmalar›n toplumsal uzlaflmaya sa¤layaca¤› katk›ya inanarak Anadolu Kültür’ü (günün koflullar› ve yasalar› gere¤i kar amac› gütmeyen bir A.fi. olarak) kurdular.

Anadolu Kültür’ün ilk çal›flmalar› OHAL dönemindeki Diyarbak›r’da bafllad›. Sosyal ve kültürel hayat› çat›flmalar, ekonomik sorunlar ve zorunlu göçün yolaçt›¤› nüfus patlamas› taraf›ndan kemirilmifl flehirde bir sanat merkezi kuruldu. Diyarbak›r Sanat Merkezi (DSM)’nde film gösterimleri, sergiler, düzenlendi. Yazarlar, flairler yap›tlar›n› okudu. ‹zleyicilerin ilgileri do¤rultusunda foto¤raf ve film seminerleri, söyleflileri, atölyeleri düzenlendi. Dünyan›n dört bir yan›ndan sanatç›lar Diyarbak›r’da birlikte ürettiler, birlikte sergilediler, birlikte sahnelediler.

Özel film gösterimleri, ülke sinemalar›ndan seçkiler derken, Diyarbak›r Avrupa Sinemas› aç›ld›. Kars Belediyesi iflbirli¤i ile yap›lan Kars Sanat Merkezi’nin aç›l›fl konseri Kafkasya’n›n tüm ülkelerinden sanatç›lar› kendi dillerinde biraraya getirdi. Konumu ve kökleriyle Türkiye, Rusya, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan aras›nda kültürel iflbirlikleri için do¤al bir merkez olan Kars’tan tüm Kafkaslara aç›lan etkinliker düzenlendi. Türkiye ve Ermenistan’dan genç foto¤rafç›lar›n birbirlerinin ülkesini foto¤raflad›¤› çal›flmalar, ortak sergiler, ortak konserler düzenlendi. S›n›rlar›n ve diplomatik sorunlar›n ay›rd›¤› halklar, sanatla birlefltiler. Sanat›n ve kültürün sadece d›flar›dakilerle de¤il, içeridekilerle de paylafl›labilmesi için “Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak” program› gelifltirildi. Filmler, müzisyenler, yazarlar hapishanelere gitti, “içeride”kilerin yaz›lar›, fliirleri ve karikatürleri kitap olup d›flar›ya ç›kt›.

Diyarbak›r’da sivil alan oluflturulmakla bafllayan çaba, Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova’da sivil alan oluflturma çal›flmalar›na dönüfltü. ‹lk defa sergi düzenlenen bir kentin foto¤rafç›lar›, kentlerini foto¤raflar›yla anlatt›. Film gösterimleri 20 kenti dolaflt›, sergiler Anadolu’yu gezdi. Anadolu Kültür’ün ilk befl y›l›nda yaklafl›k üçyüz bin kifli sanat› ve kültürü paylaflt›.

D‹YARBAKIR SANAT MERKEZ‹ Anadolu Kültür’ün ilk çal›flmalar›n›n bafllad›¤› 2002 y›l›nda Diyarbak›r, binlerce y›ll›k geçmifliyle çok kültürlü bir uygarl›k merkezi ve üstelik bir üniversite kenti olmas›na karfl›n, 12 Eylül’ün karanl›k günleriyle bafllayan ve yirmi y›l süren yo¤un çat›flmalardan, ekonomik sorunlardan ve zorunlu göçle gelen kontrolsüz nüfus art›fl›ndan büyük yaralar alm›fl, flehrin sosyal ve kültürel hayat› durma noktas›na gelmiflti.

Anadolu Kültür’ün ilk ad›m› olan Diyarbak›r Sanat Merkezi (DSM), bu eksikli¤in giderilmesine ve Diyarbak›r’daki kültür sanat ortam›n›n canlanmas›na katk›da bulunmak, “biri ‘do¤unun bat›s›’, di¤eri ‘bat›n›n do¤usu’ olan iki kentin, Diyarbak›r ve ‹stanbul'un insanlar›n›n, sanatç›lar›n›n ve yarat›c› enerjilerinin buluflabilmesi ve birlikte üretebilmeleri amac›yla” kuruldu.

DSM, sergiler, seminerler, tiyatro ve sinema ile gerek ülkenin bat›s›ndaki gerek farkl› ülkelerdeki kültürel birikimin Diyarbak›r’la paylafl›ld›¤›, Diyarbak›rl›lar›n da y›llard›r biriktirdikleri ac›lar›n›, tecrübelerini ve yaflam biçimlerini baflka kentlerdeki insanlarla paylaflt›klar› bir sahne ve dünyan›n çok farkl› köflelerinden sanatç›lar› bir araya getiren, uluslararas› ve disiplinleraras› kültür-sanat projelerinin gerçeklefltirildi¤i bir atölye oldu. Daha beflinci y›l›n› kutlamadan “Türkiye’nin kültür hayat›na en fazla katk›y› sa¤layan adresler” s›ralamas›nda beflinci s›rada yer ald›.

Dicle Üniversitesi, yerel yönetimler, odalar, baro, kad›n kurulufllar› gibi benzer amaçlar› olan kurum ve kurulufllarla birlikte hareket eden bir sivil giriflim olarak çal›flan DSM’de, 5 sezon içinde gerçeklefltirilen 211 söylefli, 71 sergi, 48 atölye çal›flmas›, 35 tiyatro gösterisi, 31 yazar okumas›, 11 fliir dinletisi, 14 dia gösterisi, 11 konser ve 387 film gösterimine 102,284 kifli kat›ld›. Diyarbak›r Avrupa Sinemas›’nda gösterilen 151 filmi ise 46,084 kifli izledi. Diyarbak›r Sanat Merkezi KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 13

Melike Coflkun: DSM Yöneticisi “Bu kente yükledi¤im anlam› hep sorgulad›m. Kenti uzaktan izlerken ve kentte yaflamaya bafllad›ktan sonra. Neden bu kadar büyüleyiciydi benim için?.. Belki bu sorunun cevab›n› hep arayacakt›m. Ancak baz› nedenleri biliyordum. Kentin binlerce y›ll›k tarihi, pek çok kültürün tafllar›na sinen kokusu. Kûçelerinde yürürken arkan›zdan sizi izleyen onlarca çocu¤un hikayesi… Belki çocuk demekti bu flehir, ya da gençlik… ‹nsanla anlam kazanan tafllar, surlar. Bu flehri, bu insanlar› yak›ndan tan›mad›¤›m halde hayat›mda ilk kez bir flehirde aidiyet duygusuyla dolaflt›m. Ama flunu biliyorum ki DSM pek çok hayata ruh katt› flu son y›llar›n kurakl›¤›nda ve katmaya devam edecektir. Buna yürekten inan›yorum… ‹lk günkü gibi…”

Roni Margulies: fiair, DSM’de “Dünyan›n Sorunlar› fiiire Yans›r m›?” söyleflisine kat›ld›. “DSM taraf›ndan davet edildi¤im güne kadar, ne Diyarbak›r’a ne de bölgede herhangi bir flehre gitmifltim. Yak›n geçmifle kadar gitmek pek de mümkün de¤ildi zaten...”

A. Hicri ‹zgören: fiair, yazar, DSM’de edebiyat etkinliklerine kat›ld›, fliir okumalar›nda yer ald›. “Y›llarca hiç istemedikleri ve hiç de hak etmedikleri bir imajla an›ld› bölge halk› ve özelde Diyarbak›rl›lar... Oysa onlar iflsizli¤in, yoksullu¤un, göçün, faili meçhullerin, töre cinayetlerinin ve benzeri pek çok sorunun ve ac›n›n k›skac›nda olsalar bile, kültürü ve sanat› hep önemsediler. Ancak bu co¤rafyan›n genelinde oldu¤u gibi, onlar›n da yaflanan ac›lar›n o hengamesi içinde uzun bir süre, bu özlemlerini giderecek f›rsatlar› ve koflullar› olmad›. Zaman içinde koflullar ve imkanlar el verdi¤ince bu özlemi gidermeye çal›flt›lar. Uzun bir süre doyas›ya giderilemedi bu susuzluk.” (Üstteki iki foto¤raf) Diyarbak›r Sanat Merkezi aç›l›fl› 2002

Roni Margulies - Yücel Göktürk Diyarbak›r, 2004 14 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Diyarbak›r Sanat Merkezi

Dilek Alpaslan: Ö¤renci, DSM’de çocuk korosu yönetti. “Diyarbak›r Sanat Merkezi, bölgenin kültür-sanat dili oldu. Sanata ve sanatç›ya kucak açm›fl, gençlere kendilerini ifade edecekleri alanlar sa¤layan bu kuruma geliflim, etkinliklerini takip ediflim, çevre edinmeme vesile olup, güzel projelerde yer almam› sa¤lad›...”

Azad Ziya Eren: Yazar, Pitoresk Dergisi Genel Yay›n Yönetmeni, DSM gönüllüsü “Kendi içinde ciddi bir geçifl dönemi yafl›yor Diyarbak›r. Belki de uzun süredir ilk kez kendiyle bu denli yüzleflmeler yaflay›p, bu a¤›rl›¤›n alt›nda ciddi hasarlar al›yor. Bütün bu abuk sabukluklar, görüntüdeki sakatl›klar araform olman›n tabii yan etkileri. Kültürün ve sanat›n var olanla s›n›rl› kalmay›p sat›hta oyalanmayana niflan almas›na göz olacak bir kurum DSM. Ve DSM organizma olarak kendinin de fark›nda oldu¤u hayati bir koordinatta durmakta. Kanaatim o ki iflimiz önümüzdeki dönemde çok daha zor. Ama yerinden yönetimin de ‹stanbul’la birleflerek gücü art›rd›¤›n› da düflünürsek, sanatç›lar› ve çal›flanlar›yla birlikte; ‘‹ktidar Genleri Al›nm›fl Bir Merkez’ olacak DSM. Diyarbak›r, sanat›n merkezi, bütün amaçsal iktidarlar›n taflras›, Ortado¤u’nun büyülü payitaht›d›r. DSM bu müstesna kente, k›sa sürede can al›c› bir nefes borusu olarak eklemlenmifl, müstesna ve minnettarl›k duyulacak bir özveriyle çal›flan emekçileriyle benim için çok paha’l›d›r. Kültürümün ve sanat›m›n deryas›ndan dünyay› payland›rmak, oralardan buralar› haberdar etmek ad›na, Diyarbak›r’› yaln›z b›rakmad›klar› için teflekkürü borç biliyorum.”

Beral Madra: Küratör, Anadolu Kültür Kurucu Orta¤› “Diyarbak›r Sanat Merkezi için yapt›¤›m çal›flmalar yirmi befl y›ll›k meslek yaflam›m içinde farkl› bir anlam tafl›yor. ‹stanbul odakl› günümüz sanat etkinliklerinin, bir Anadolu kenti ile iliflkiye girmesinde etkin olabilmek olarak özetleyebilirim bu fark›.”

Hüseyin Alptekin, fiener Özmen, Halil Alt›ndere Diyarbak›r, 2004 Diyarbak›r Sanat Merkezi KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 15

Elif Özdemir: Mimar, Anadolu Kültür orta¤›; DSM ve KSM’yi tasarlad›. “1989 Eylül’ü Diyarbak›r’›ndaki turistik mimari geziden on üç y›l sonra 2002’nin kavurucu yaz›nda do¤rudan flehirle, yaflayan›yla ilk temas. Üstelik meslekteki ilgi ve birikimi gönüllü aktarabilme flans›... Ara sokaklar, güzelim harabe konaklar, medreseler, hanlar, y›k›mdan kurtar›lan fabrikalar, geçmiflin çok ifl yapan metruk sinemalar›, yeni moda al›flverifl merkezleri… Nereye yerleflsek acaba? Kollanacak bir dolu durum, atlanmayacak pek çok mevzu var... Keyifli, heyecanl› anlar›n ötesinde ak›lda kalan; Diyar Galeria’n›n yürüyen merdivenlerinde kofltururken ‘Siz bat›l› k›zlar ne kadar h›zl›s›n›z, a¤›r olun. Buran›n h›z› size yetiflmez’ sözü. O gün için bu söz, zihnimde Do¤u’ya dair alg›lar›m› netlefltiren pek ironik bir durumdu. ‘Bisiklet h›z›n› aflarsan e¤er, zaman senin aleyhine ifllemeye bafllar. Mekansal ve uzamsal olarak. Bu bir paradoks.’ Bunu ö¤rendikten sonrad›r ki, son befl y›l›n sindirilerek geçirilmesinin önemini daha net anlayabiliyorum.”

fieyhmus Diken: Yazar “An, Mekan ve Devran!

‹nsanlar›n ömrünü belirleyen and›r, mekanlar›nsa devran. Bu manada bakt›¤›m›zda bir Anadolu Kültür örgütlenmesi olan Diyarbak›r Sanat Merkezi için kimilerine göre befl y›l› ard›nda b›rakmak çok da önem arzetmeyebilir. Ama Türkiye’de sivil kurumlar›n, hele hele ad› kültür sanatla birlikte telaffuz edilen kimi sivil kurumlar›n çok da uzun ömürlü olmad›klar› bilindi¤inden, bu geçmifl befl y›l› pek de yabana atmamak gerek. Kan›mca Diyarbak›r Sanat Merkezi bu geçmifl befl y›ll›k zaman dilimi içinde dünyan›n bir dolu kültürel sanatsal birikimini Diyarbak›r ve k›smen de bölge halk›yla buluflturmada önemli bir rol üstlendi. Ve Diyarbak›r, Diyarbak›r Sanat Merkezi kültürel kimli¤iyle kal›c› bir kültür sanat mekan›na kavufltu. Bunlar, Diyarbak›r Sanat ‹nsan Do¤as› ve Merkezi’nin art›lar› olarak hanesine yaz›lmal›. Ayr›ca da bu durum, Etik söyleflisi Diyarbak›r, 2002

Diyarbak›r Sanat Merkezi KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 17 kayda de¤er bir hak teslimi. Ama bir baflka aç›dan da sanat›n ve kültürün bölge aya¤›n›n oluflmas›nda, yerelin kendini katmas›na ve yerel kal›c› oluflumlara çok da merhem olamad›. Bir baflka aç›dan da inisiyatif kullan›c› bir yerel yönetsel perspektifi de, yerel finansal kat›l›m› da yakalayamad›. Daha çok ‹stanbul merkezli bir yönetselli¤in gölgesinde kald›. Bu da eksileri. Anadolu Kültür perspektifinde Diyarbak›r Sanat Merkezi’ne dair yeni bir dönem bafllarken bunlar›n da dikkate al›nmas› gerekti¤ine yürekten inanarak baflar›lar diliyorum.”

Diyarbak›r Sanat Merkezi atölye salonu

Diyarbak›r Sanat Merkezi, 2005

KARS - KAFKASYA Anadolu Kültür’ün ikinci yerleflik sanat merkezi Kars’ta. Kars Sanat Merkezi (KSM), sadece Kars ili s›n›rlar› için de¤il, Kafkasya bölgesi için de bir kültür merkezi, Türkiye, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan için karfl›l›kl› kültürel etkileflimin merkezi.

Anadolu Kültür’ün 2004 y›l›nda Kars Belediyesi’nin Kafkasya kentleri aras›ndaki kültürel iflbirli¤ini desteklemek için bafllatt›¤› Kafkas Kültürleri Festivali ile bafllayan çal›flmalar›, 2005 fiubat’›nda Kars Sanat Merkezi’nin aç›lmas›yla yo¤unlaflt›. Kars Belediyesi iflbirli¤iyle hayata geçirilen Kars Sanat Merkezi, kentteki çok amaçl› tek salon olmas› nedeniyle kent halk›n›n çeflitli amaçlarla bir araya geldi¤i bir merkeze dönüfltü.

KSM’nin aç›l›fl günü düzenlenen ve otuz yedi ülkenin Türkiye Büyükelçilerinin birlikte izledi¤i konserde, Türkiye, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’›n sanatç›lar› müzikle bir araya gelmiflti. Kuflaklard›r süregelen politik çekiflmeler yüzünden aralar›nda iliflki geliflmemifl, farkl› ülkelerden gelen Kafkasyal›lar KSM’de düzenlenen, “Kafkaslar›n Genç Gözleri” gibi sanatsal iflbirlikleri ile birbiriyle önyarg›lardan ve çat›flmadan uzak iliflkiler kurmay› sürdürüyor.

Kars Belediyesi, Kars Ka-Mer, Kars Rotary Kulübü gibi benzer amaçlar› olan kurum ve kurulufllarla birlikte hareket eden bir sivil giriflim olarak çal›flan KSM’de, yaklafl›k iki sezondur gerçeklefltirilen 25 sergi, 22 konser, 13 tiyatro gösterisi, 14 söylefli ve 12 atölye çal›flmas›na 22.637 kifli kat›ld›.

Anadolu Kültür’ün Kars’tan yola ç›kan di¤er çal›flmalar› ise hem Kars Kaleiçi Kültürel Miras› Koruma Projesi ve Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi ö¤rencileri için düzenlenen yaz okulu gibi Kars odakl› hem de ikinci y›l›n› tamamlayan “Kafkaslar›n Genç Gözleri” gibi Kafkasya odakl› projelerle geliflerek sürüyor. Kars - Kafkasya KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 21

Kubilay Özmen: Anadolu Kültür, ‹stanbul “Kars Türkiye’nin Kafkaslara aç›lan kap›s›, Türkiye’nin gerçek anlamdaki tek Kafkas kenti, do¤uda, en do¤uda, eski Rus filmlerine plato olmufl izlenimi veren, sekizgen düzenlenmifl caddeleri, yüz y›l önce hayal bile edilemeyecek bir ustal›kla infla edilmifl evleri ve sekiz ay kalkmayan kar›yla, bembeyaz bir Rus kenti gibi. Tarih boyunca bir sürü uygarl›k için savafl nedeni olmufl, pek çok imparatorlu¤a, ulusa ev sahipli¤i yapm›fl, küçücük bir kent… Caddelerinde hala Rus ve Ermeni etkilerini tafl›yan, kiliseleri, katedralleri, camileri ve Ani’siyle bir mozaik, karmakar›fl›k etnik gruplar›n yüzy›llarca mutluluk içinde birlikte yaflad›klar› flahane bir yap›… Kendi içindeki bu k›ymetli yap›, Türkiye’nin Kafkaslara aç›lan kap›s› olmas›yla da d›flar›ya yans›yor. Her ne kadar cumhuriyet döneminin bafllar›ndan itibaren biraz ‘eksik’ b›rak›lm›fl bir kent izlenimi verse de, üzerindeki ciddi yükün fark›nda bir kent. Azerbaycan’a, Ermenistan’a, Gürcistan’a aç›lan kap›, benzer kültür birikimlerinden gelen kent halk› için ço¤u zaman keyif… Çeflitli diplomatik krizler nedeniyle her ne kadar bütün komflularla komfluluk iliflkileri düzgün sürdürülemese de, en az›ndan bir çaba var. Yüzy›llar boyunca ayn› topraklar› paylaflm›fl insanlar›n basit s›n›r meseleleri yüzünden birbirlerine düflman olmalar›n› beklemek de safça olur zaten… ‹flte böyle bir kentte, Anadolu Kültür Kars Belediyesi ile birlikte 2005 fiubat’›nda Kars Sanat Merkezi’ni hayata geçirdi. Eksi otuzlarda seyreden bir fiubat günü Kars Sanat Merkezi’nden Kafkaslara yay›lan Ermenistan, Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan ezgileri herkese bölgede bar›fl›n ne kadar k›ymetli oldu¤unu Karsl› Afl›klar an›msatt›. Kars, 2005 2005 fiubat’›ndan itibaren düzenli etkinliklere bafllayan KSM, o günden bu yana ‹ran foto¤raflar›ndan, futbol sergilerine, Genco Suren Asaduryan, Ka¤an Ergün Erkal’dan Mahir Günfliray’a pek çok önemli ismi ve sergiyi konuk Kars, 2005 etti. Merkez bünyesinde Karsl›lar için gerçeklefltirilen sinema, Kutaisi Devlet Müzik foto¤raf, müzik, tiyatro ve resim atölyeleriyle KSM’ye gelenleri ve Dans Toplulu¤u sadece izleyici olma konumundan ç›kartt›, onlar› da etkinliklerin bir Kars, 2005 22 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Kars - Kafkasya parças› haline getirdi. Aç›l›fl›ndaki çok ülkeli kat›l›mdan sonra da Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’dan konuklar a¤›rlamaya devam eden KSM, Kafkaslar›n Genç Gözleri gibi çok uluslu projelerle de dikkat çekiyor. Anadolu Kültür’ün ad›m att›¤› günden bu yana her yerinden bir fleyler f›flk›ran bu kentle ba¤lant›m›z güçlendikçe, KSM d›fl›nda da etkinlik alanlar› bulduk. Amerikan Küresel Miras Fonu taraf›ndan gerçeklefltirilen Kars Kaleiçi Kültürel Miras› Koruma Projesine dahil olmam›z da bundan, kuruluflundan bu yana Kars için en k›ymetli giriflimlerden biri olarak gördü¤ümüz Kars Ka-Mer’le elimizden geldi¤ince birlikte olmaya çal›flmam›z da… Kars’taki birinci y›l›m›z›n sonlar›na do¤ru tan›flt›¤›m›z Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi’nin ö¤rencileri ise Anadolu Kültür’ün Kars’taki yeni dostlar›. Hepsinin gelece¤e dair umutlar› ve beklentileri, önlerinde ise kendilerini bekleyen zorlu y›llar var. 2006 Temmuz’unda Kars’›n ve hatta bölgenin tek güzel sanatlar lisesinin yirmi befl ö¤rencisiyle birlikte gerçeklefltirilen on befl günlük yaz okulunda gençler, hem kendi alanlar›nda hem de sinema, tiyatro, foto¤raf, arkeoloji, müzecilik gibi kendileri için hem yak›n hem de uzak disiplinlerde çeflitli etkinliklere kat›ld›lar, birlikte ürettiler. Birliktelik ve ortak üretim devam ediyor. KSM deneyimi ile birlikte Kafkaslarla daha s›cak iliflkiler kurdu Anadolu Kültür. Bölge ülkelerine gerçeklefltirilen gezilerde tahminlerin do¤ru oldu¤u anlafl›ld›, sadece bizler de¤il, bölgedeki bütün ülkelerdeki sanatç› dostlar›m›z ve sivil toplum örgütleri bölgede bar›fl ve huzur için kültür ve sanat›n olabildi¤ince etkin olmas› gerekti¤ini düflünüyorlard›. fiimdi hedef, bunu daha da ileriye götürmek, kültür ve sanatla uzun süredir s›k›nt›l› zamanlar geçiren Kafkaslarda bar›fl sesleri yükselmesine daha fazla destek vermek…” Kafkaslar›n Genç Gözleri Kars, 2005

Kars Sanat Merkezi aç›l›fl afifli 2005 Kars - Kafkasya KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 23

Aynur Y›ld›r›m: Ö¤renci, KSM’de tiyatro çal›flmalar›nda yer ald›. “Ben Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi ö¤rencisiyim. Kars Ka-Mer Vakf› sorumlular›ndan›m ve tiyatroya afl›¤›m. Anadolu Kültür ile ilk kez Kars ilinde açm›fl olduklar› sanat merkeziyle tan›flt›m ve benim için hayat›m›n f›rsat› diyebilece¤im bir olanak sundular bana: Norveç’te bir ay tiyatro e¤itimi ald›m!”

Dr. Levan Khetaguri: (Stichting Caucasus) Kafkasya Vakf› Baflkan›, Gürcistan Devlet Tiyatro ve Film Enstitüsü Rektör Yard›mc›s›, KSM ile iflbirli¤i içinde Türkiye ve Gürcistan ortak kültür etkinliklerini destekliyor. “Anadolu Kültür ile birkaç y›ld›r Kars’ta iflbirli¤i yap›yoruz. Kars, Tiflis’e sadece co¤rafi olarak de¤il, tarihsel ve kültürel olarak da çok yak›n... Anadolu Kültür’ün Türkiye-Kafkasya-Gürcistan kültürel iflbirli¤i için çok iyi bir ortak oldu¤u hemen belli oldu. K›sa sürede önce Kars’ta sonra Tiflis ve Kutaisi’de projeler gerçeklefltirdik. Bunun Türkiye’de Anadolu Kültür gibi önemli bir ortakla uzun süreli bir iflbirli¤inin bafllang›c› olmas›n› umuyorum.”

Dilflad Oygur: Ö¤renci, KSM’de tiyatro çafl›lmalar›na kat›l›yor, fliir okuyor, flark› söylüyor. “E¤er KSM olmasayd›, ben tiyatro ve ses e¤itimimi alamaz, flimdiki gibi kendime güvenip sahnede sevdi¤im ifli yapamaz, yani tiyatromu oynayamaz, türkülerimi söyleyemezdim. Bofl zamanlar›m› KSM’de geçirdi¤imden dolay› yafl›m›n getirdi¤i bulu¤ ça¤› sorunlar›m› a¤abeylerimden daha rahat atlatt›¤›ma inan›yorum. Benim flimdi tek hayalim var: Bir gün sesimi daha da e¤itip Kardefl Türküler’le birlikte türkü söylemek. Biliyorum, biraz imkans›z bir hayal. Ama ben bu imkans›z› baflarabilirim!”

Do¤u Karadeniz’de K›rsal Mimari Sergisi Tiflis, 2006 24 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Kars - Kafkasya

Bulufl Oygur: Kars Sanat Merkezi, Teknik Sorumlu “Anadolu Kültür, Kars Belediyesi’yle ortaklafla Kars Sanat Merkezi’ni kurdu¤unda böyle bir yerin aç›ld›¤›n› Kars halk›na duyurabilmek için bir etkinlik bombard›man› yap›ld›. Birbirini takip eden konserler, tiyatrolar, söylefliler, sergi aç›l›fllar›yla tüm Kars halk›na Kars Sanat Merkezi duyuruldu. Ard›ndan da rutin etkinlik program›na geçildi. Bu bombard›man›n ard›ndan rutin durumuna geçiflte, o etkinlik h›z›na al›flm›fl bir abim önümü keserek ‘Ne oldu? Anadolu Kültür etkinlik yapm›yor mu?’ diye sordu. Benim ‘Evet, devaml› yap›l›yor’ cevab›m üstüne ‘Eskisi gibi yapm›yorlar, yoruldular m›, yoksa?’ dedi...”

Ertu¤rul Erdem: Doktor, KSM’de foto¤raf çal›flmalar›na kat›l›yor. “Uzun zamand›r Kars’ta yaflamama ra¤men bural› de¤ilim ve bana sürekli olarak Cumhuriyet sonras› ile 1950’li 60’l› y›llardaki sinemalar, tiyatrolar, balolar ve nitelikli insanlar anlat›l›rd›. Son zamanlarda bunlar yoktu veya çok azalm›flt›. Bu kötü gidifle dur diyebilmek için birfleylerin yap›lmas› laz›md›, ne güzel ki birileri bu ifle el att›.”

Erhan Sezer: Doktor, KSM’de foto¤raf ve film çal›flmalar›na kat›ld›. “Kars için, Kars’ta Anadolu Kültür neler yap›yor: Öncelikle kendili¤inden yerel kültürelli¤in yer yer tahrip edici tekrar›na karfl› Kars'ta modern-olumsal bir rüzgar›n esmesine olanak veriyor. Yerel, devr-i daim kültürü zaman geliyor kendisi ile yüzlefltiriyor, kültürün de bir iliflkinlik içinde geliflece¤inin izlerini sürüyor ve ö¤le güneflinin alt›nda flehri bir süre kendi gölgesiyle bafl bafla b›rak›yor. Metropoller için, Kars’ta Anadolu Kültür neler yap›yor: Sadece Kars'tan bak›ld›¤›nda anlaml› olan de¤il, metropollerden de bak›l›nca anlaml› olan ifllere vesile oluyor; Anadolu'nun buralar› da oldu¤unu ayd›nlara an›msat›yor ve onlar›n ömürlerinde en az›ndan Kars Foto¤raflar› bir kez Kars'a gelmeleri ve sözlerini burada söylemelerine ve sergi afifli ‘halkla ve halk için’ biriktirdikleri fleyleri yapmalar›na zemin Kars, 2005 Kars - Kafkasya KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 25 haz›rlayarak ‘ba¤›rdan ç›kma’ metaforlar›na içerik kat›yor. Kars'› tan›t›yor, bireysel akl›n ve ruhun içine yerlefltiriyor, yerel kültürel dinamiklerin fark›ndal›¤›n›n, ayd›n akl›n içinde haf›za bulmas›na olanak oluflturuyor. Türkiye ve Kars için, Kars’ta Anadolu Kültür neler yap›yor: Bir tünel infla ediyor ama bu tünel telefon telleri veya elektrifikasyon flebekesi bar›nd›rm›yor. Modern zaman›n taraflar›n›n flimdide ortaklaflal›¤›n›, yani ‘efl-zaman flebekesi’ni, zamandafll›¤›n gün ›fl›¤› alt›ndaki, ortak ilgi, görü ve çözümlerini bar›nd›r›yor. Bu tünelin uçlar›nda Kars ve Türkiye, ihtiyaçlar› olan ortak havay› soluyabiliyor. Bir kez daha ve Anadolu Kültür arac›l›¤›yla tekrar iliflkileniyor. Tünelin her iki ucu da hep aç›k ve ayd›nl›k olsun.”

Nana Meparishvili: Gürcü Evi sergisi proje yöneticisi, II. Kars Kafkas Kültürleri Festivali’ne Gürcü Evi sergisinin, III. Kars Kafkas Kültürleri Festivali’ne Batum, Batum sergisinin kat›l›m›n› sa¤lad›. “Kars, Gürcü Evi sergisi için sadece bir mekan olmaktan öte, ilginç insanlarla tan›fl›p, arkadafl olmay› da sa¤layan ilginç bir etkinli¤e sahne oldu. Gürcü Evi sergisi, Gürcü mimarisinin geçmifl ve gelece¤iyle ilgileniyor. Anadolu Kültür de sanat alan›ndaki her türlü yeni ve ilginç fikre aç›k. Ayn› zamanda birçok yeni fikir ve gelecek planlar›m›z da var. Anadolu Kültür’deki arkadafllar›m›zla her an, her flekilde ve her yerde iflbirli¤i yapmay› umuyoruz.” Anadolu Kültür’ün 2002 y›l›nda Diyarbak›r’da bafllayan çal›flmalar›, beflinci y›l›n sonunda 23 kente uzand›.

Genç nüfusun talebi do¤rultusunda, farkl› kültürlerin en genifl kitleyle, en etkin biçimde paylafl›labilmesine elveren film gösterimleri Çanakkale’den Kars’a, Malatya’dan Antakya’ya, Hakkari’den Mersin’e uzanan yolculuklarla Türkiye’nin dört bir yan›nda düzenlenmeye devam ediyor...

Kültürün kentsel geliflmeyi biçimlendirmesinden yola ç›kan, kentlerin kültür politikalar›n›n kat›l›mc› bir flekilde, kentteki kültür-sanat aktörlerinin, yerel yönetimlerin ve aktivitelerden yararlanan gönüllü tüm paydafllar›n›n kat›l›m›yla oluflturulmas›na hizmet edecek Yerel Kültür Politikalar› için Kapasite Gelifltirme program›, Anadolu Kültür, ‹stanbul Bilgi Üniversitesi ve Avrupa Kültür Vakf› iflbirli¤i ile Antakya’da bafllad›. Çanakkale ve Kars da eklenerek devam edecek olan program üç y›l sürecek.

Anadolu Kültür’ün Balkanlardan Kafkaslara, Anadolu’dan Orta Do¤u’ya uzanan genifl bölgede, kültürler ve sanatç›lar aras›nda iletiflim, bilgi paylafl›m› ve uzun soluklu sanatsal iflbirlikleri için hayata geçirdi¤i yeni bir giriflim de Tütün Deposu. ‹stanbul’un Tophane semtindeki eski bir tütün deposunun yeniden düzenlenmesiyle oluflturulan mekan, a¤›rl›kl› olarak ça¤dafl sanat çal›flmalar›na yönelik olmakla birlikte, sergi alanlar›n›n yan›s›ra film gösterimleri, toplant›lar ve atölyeler için de alanlar içeriyor. Tütün Deposu, sanatsal etkinliklere yeni bir mekan sa¤laman›n çok ötesinde, tüm sanat disiplinlerini kapsayan genifl bir bilgi bankas› ile Türkiye’de ve bölgede sanat›n ve sanat ortam›n›n de¤iflimine yönelik bir platform oluflturacak.

O¤uz Özerden: ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Mütevelli Heyeti Baflkan›, Anadolu Kültür orta¤› ve yönetim kurulu üyesi “Anadolu Kültür a¤›n›n öncelikli hedefi merkezin d›fl›nda kalan illerin sanat ve kültürle daha yo¤un bir etkileflime girmesi, buralarda cazibe merkezleri oluflturulmas›yd›. Diyarbak›r ve Kars gibi örneklerle ciddi ad›mlar at›ld›. Bundan sonraki aflama ise, bu yeni cazibe merkezlerinin birbirleriyle ve uluslararas› ortamlarla iletiflim kanallar›n› oluflturmalar›...” ‹stanbul, Batman, Hakkari, Yüksekova, Kayseri, fiemdinli ve Urfa’daki etkinliklerden afifller.

ÇALIfiMA ALANLARI Anadolu Kültür kültürel programlar›n yay›lmas›n› ve yayg›nlaflt›r›lmas›n› sa¤lamak için Anadolu’nun çeflitli illerinde sergiler, sinema ve tiyatro gösterimleri, fliir dinletileri, konserler düzenliyor. Sinema, foto¤raf, resim, tiyatro, müzik gibi farkl› sanat dallar›nda gerçeklefltirilen atölye çal›flmalar›, seminerler ve ortak etkinliklerle sanatç›lar›n karfl›l›kl› etkileflimine, birikimlerini birbirleriyle paylaflmalar›na olanak sa¤layarak Anadolu’da sanat›n üretilmesini destekleyen programlar› hayata geçiriyor. Programlar, kültürleraras›, kurumlararas› ve disiplinleraras› iflbirlikleriyle oluflturuluyor. 2002’den 2007’ye Befl Y›l...

Anadolu Kültür hayalinin hayata geçti¤i günlerde Türkiye de Avrupa Birli¤i tam üyelik sürecine girmeye haz›rlan›yordu. AB’nin emekleme ad›mlar›, Anadolu Kültür’ün kuruluflundaki temel amaç ve ihtiyaçlarla ço¤u zaman örtüfltü. Avrupa Birli¤i muktesebat› da yerelleflmenin öneminden söz ediyordu, Anadolu Kültür de kentlilerin kentlerdeki kültür sanat hayat›na üretici ve karar verici konumdan dahil olmalar› gerekti¤ini söylüyordu.

Anadolu Kültür 2002 y›l›nda Diyarbak›r’da, dönemin zor flartlar› alt›nda Diyarbak›r Sanat Merkezi’ni faaliyete geçirdi¤inde, merkezin en önemli özelli¤i yerelden yönetim için bir örnek çal›flma olma ihtimaliydi.

DSM deneyimi en bafltan itibaren yerelden gelecek deste¤e ba¤l›yd›. Zira as›l iste¤imiz Diyarbak›r’da yarat›lacak olas› bir örne¤i di¤er Anadolu kentlerine de uyarlaman›n yollar›n› bulmak, yerel destekle, kentlinin sahip ç›kaca¤› ba¤›ms›z kültür ve sanat alanlar› yaratmak, kültür ve sanat›n hem üretimini hem de tüketimini desteklemekti.

DSM deneyiminin ard›ndan, çal›flmalar› 2003 y›l›nda bafllayan ve 2005 y›l›nda kap›lar›n› açan Kars Sanat Merkezi Anadolu Kültür’ün yerel yönetimle ilk resmi iflbirli¤i oldu. Kars Belediyesi’nin ayni deste¤iyle hayata geçirilen Kars Sanat Merkezi ve Diyarbak›rl› kültür ve sanat aktörlerinin deste¤iyle ba¤›ms›z bir yap› olarak meydana ç›kan Diyarbak›r Sanat Merkezi Türkiye gibi co¤rafi ve kültürel anlamda genifl bir ülkede Anadolu Kültür’e hayata geçirilebilecek iki yöntemi de deneme f›rsat› verdi.

Bu iki deneyim ayn› zamanda Anadolu Kültür’e yereldeki sorunlar› ve o sorunlarla bafla ç›kma yöntemleri konusunda yol gösterdi.

2004 y›l›na gelindi¤inde Anadolu Kültür, yerelleflme pratikleri üzerine çal›flman›n sonraki aflamalarda ön aç›c› oldu¤unu fark etti. AB’ye tam üyelik sürecinin üstlendi¤i “kolaylaflt›r›c›l›kla” birlikte, yasalarda meydana gelecek de¤ifliklikler hem yereli güçlendirmeyi hem de merkezi idarenin yetkilerini yerel yönetimlere devretmeyi öngörüyordu.

Özellikle, cumhuriyetin kuruluflundan bu yana önce Milli E¤itim Bakanl›¤› bünyesinde var olan, ard›ndan Kültür Bakanl›¤›’na devredilen kentlerdeki kültür ve sanat hayat› üzerine karar verici mekanizma ilk kez bu süreçle birlikte Ankara d›fl›na ç›kacakt›. Durum iki taraf için de oldukça zordu, hala da öyle. Kültür Bakanl›¤› merkeziyetçi ve art›k ister istemez hantallaflan yap›s›ndan kurtulup, yerel yönetimlerde oluflacak üçlü yap›ya, yani valilik, belediyeler ve özel idarelere büyükçe bir bütçe devri gerçeklefltirecek. Söz konusu üçlü yap› da bu bütçeyi en verimli ve kente en faydal› flekilde kullanmaya gayret edecek.

Anadolu Kültür bu süreçte ne yap›labilir sorusuna 2004 y›l›nda bafllad›¤› “flehir temelli kültür politikalar›” program› ile yan›t aramaya çal›fl›yor.

Kurulufl amaçlar› aras›nda yer alan yereli güçlendirmek ve yerelleflmeye destek olmak için, söz konusu üçlü yap›yla kentlerdeki sivil toplum kurulufllar›n› ve kültür ve sanat hayat›ndaki aktörleri bir araya getirmeyi hedefleyerek bafllayan program flu anda dördüncü y›l›nda ve her geçen gün daha fazla birikimle daha ileriye gidiyor.

Geçen befl sene zarf›nda, “yerel kültür politikalar›” yerelden ç›kan bir siyasa yaratmak için devam ederken, Anadolu Kültür Anadolu kentlerine ulaflmadaki as›l yolu, etkinlikleri kullanmaya devam etti. Befl y›l›n sonunda gelinen yer ise bütün Anadolu’da 25’e yak›n merkezde düzenlenen etkinlikler ve oluflturulan yeni bir kültür sanat ideas› oldu.

Anadolu Kültür befl y›l›n getirdi¤i deneyimle art›k amaçlar›n› üç temel alanda ifade ediyor. Uluslararas›, ulusal ve flehirleraras› temelde kültür sanat eksenli bir a¤ ve buna ba¤l› olarak bir siyasa oluflturmak, kat›l›mc›, demokratik ve sivil bir yap›yla kentlilerin kente ve co¤rafyaya sahip ç›kmalar›na destek olmak. Ondand›r ki, Kars’tan Kafkaslara, Diyarbak›r’dan Ortado¤u’ya, ‹stanbul’dan Balkanlara, Avrupa’ya ulaflmaya, uzanmaya çal›fl›yoruz.

Kayna¤›n Anadolu kentleri oldu¤unu, yerelden bafllarsak, kentlerine sahip ç›kan kentlilerle birlikte sadece o kentin de¤il, ülkenin kültür politikas›n›, siyasas›n› de¤ifltirebilece¤imizi, daha demokratik, daha fleffaf, daha kat›l›mc› bir yap› yaratabilece¤imizi biliyoruz.

Ulaflt›¤›m›z ve henüz ulaflamad›¤›m›z her kentte, kenti önemseyen ama bugüne kadar bir araya gelemeyen onlarca yap› oldu¤unu, ‹stanbul ya da Ankara merkezli yönetimlerle bu iflin çözülemeyece¤ini, bir kentin kültür ve sanat hayat›na ancak o kentte yaflayanlar›n karar ve yön verebilece¤ini görüyoruz, o yüzden deste¤i de, kat›l›m› da, modeli de yerelden al›yoruz. fiimdilik 25 kentte, ileride çok daha fazla merkezde flehirlerin kendi sivil yap›lar›yla çal›flmaya devam edece¤iz, hayal etti¤imiz her kentin birbirini bilmesi, tan›mas›, hem kendi kenti, hem de bilmedi¤i ama ayn› co¤rafyay› paylaflt›¤› di¤er Anadolu kentleri için daha iyi öneriler ortaya koymas›, harekete geçmesi, üretmesi ve paylaflmas›... Biliyoruz ki Anadolu’da bu güç var...

Çi¤dem Mater, Anadolu Kültür, ‹stanbul

S‹NEMA Sinema, farkl› kültürlerin en genifl kitleyle, en etkin biçimde paylafl›labilmesine elveren bir sanat dal›. Hem bireyin özel hikayesini en çok say›da insana anlatabilen hem de çok farkl› toplumlar›n bak›fl aç›lar›n›, kültürlerini bireylere aktarabilen...

Bu yüzden çal›flmalar›n say›sal anlamdaki ço¤unlu¤unu sinema gösterimleri oluflturuyor. ‹stanbul ve Ankara gibi büyük flehirlerdeki sinemaseverlerin festival dönemlerinde izleme flans› bulabildikleri filmler, film festivalleri yap›lmayan kentlerdeki sinemaseverlere de ulaflt›r›l›yor. Kimi zaman farkl› ülkelerin sinemalar›ndan örnekler, kimi zaman avukatlar, ö¤retmenler ya da çocuklar için özel gösterimler düzenleniyor. Diyarbak›r’daki, Kars’taki Kad›n Filmleri Festivalleri her y›l ilgiyle izleniyor. Dört kurumun iflbirli¤i ile gerçekleflen Sinema ve ‹nsan Haklar› program›, bir y›lda yirmi ili dolafl›yor...

Sinema ustalar›, birikimlerini yeni sinemac›lara aktar›yor. Seminerler, atölyeler ve tart›flmalar›n ard›ndan yeni sinemac›lar üretmeye bafll›yor... Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 37

Mine Özerden: Anadolu Kültür, ‹stanbul “Önceleri, seksen kiflilik DSM çok amaçl› salonunda görüntü kalitesi ve telif haklar› gözetilerek DVD, Betacam ve VHS formatlar›nda izlenen dünya sinemas›n›n seçkin örnekleri... Ard›ndan bu filmler üzerine düflünme ve konuflma iste¤i ile giderek düzenli film okumalar› haline dönüflen toplant›lar... Yönetmen sinemas›, ak›mlar, türlerin incelenmesi derken Mart 2003’te ad› da konan Diyarbak›r Sinema Kulübü (DSK)nün oluflmas›. DSM ile sinema aras›nda h›zla geliflen iliflki, bir süre sonra DSK’nin biriktirdiklerinin taflmas›na ve üretime yönelik taleplerinin de oluflmas›na neden oldu. Art›k senaryo yazmak, k›sa - uzun metraj ve belgeseller yapmak istiyordu kat›l›mc›lar... Talepler yo¤unlaflt›: Senaryo, kurgu atölyeleri, film okuma panelleri, Diyarbak›r’a gelen sinemac›lar, yaz›lan senaryolar, festivaller, Dicle F›rat Kültür ve Sanat Merkezi ve belediyeler ile ortak yap›lan etkinlikler... Derken 2004 Eylül’ünde Gunther Verheugen’in kat›l›ml›yla aç›lan Avrupa Sinemas›... 35 mm filmler, DSK üyelerinin önerileriyle ayn› seçicilik... Günde dört seanstan haftan›n yedi günü kentte adeta bir sinematek. Bu arada profesyonel kullan›ma da hitap edebilecek vas›flara sahip olmas›na dikkat edilerek DSM’nin geliflen teknik ekipman parkuru... ‹ki Avid kurgu sistemi... ‹ki mini DV, bir DVcam kamera ve ekipman›... Ifl›k ve ses ekipmanlar›... Set malzemeleri... Artan çekim teknikleri bilgileri... Say›lar› zaman zaman k›rk kifliyi bulan atölye kat›l›mc›lar›... Aylarca emekler verilerek, ona yak›n e¤itimcinin gidip gelerek yapt›¤› senaryo atölyeleri; oluflan e-posta gruplar›nda yap›lan düzenli ve uzun uzad›ya yaz›flmalar; yaz›lan, bozulan, tekrar yaz›lan sinopsisler, tretmanlar, makaleler... DSK’nin internet sitesinde güncellenen sinema yaz›lar›, grubun hem kendine hem de sinemaya ironik yaklafl›mlar›... Birikimler... Birikimler... Nihayet ç›kan uzun metraj senaryolar, k›sa filmler, belgesel projeleri. DSM’de sinemayla yo¤rularak oluflan bu yap› kendi sesini, kendi rengini, dokusunu bulma yolunda kararl› ad›mlarla yoluna devam ediyor... Diyarbak›r’da yeni sinemac›lar yetifliyor.” 38 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema

Hüseyin Kuzu: Senarist, Diyarbak›r ve Kars Sanat Merkezlerinde seminerler ve sinema atölyeleri düzenledi. “Sineman›n (pelikül) film ça¤›nda sinema e¤itim ve üretimi ülkemizde tamamen ‹stanbul’da odaklanm›flt›. fiimdi güncel sorun, bu deneyim ve bilgi birikimini kent, semt ve kasabalara iletmek ve onlarla, halkla paylaflmak. Bunun için de az deneyim yok ülkemizde... Köy Enstitüleri, Halkevleri veya Anadolu’daki imece gelenekleri bize bu konuda her zaman yol gösterecektir. Yeni dönemin bu oluflumlar› sivil toplum kurumlar›, yerel yönetimler, üniversiteler ve hatta devletin katk›lar›yla olufltu/olufluyor. Bugün Diyarbak›r, Kars, Mardin, yar›n neden Kayseri, Ordu veya Edirne olmas›n!”

Dijital Ses ve Görüntü Atölyesi Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 39 > Film Gösterimleri

DSM Haftal›k Film Program› 2002 Eylül - 2004 Haziran Sonsuzluk ve Bir Gün Theo Angelopoulos, Bat› Beyrut Ziad Doueiri, Bisikletçi Ann Hung, Sessiz Gece Dany Levy, Karakter Mike van Diem, K›z›l Oedipus Jorge Ali Triana, Macbeth Roman Polanski, Seremoni Claude Chabrol, H›rs›z ve Ç›ra¤› Claude Chabrol, S›cak Çikolata Claude Chabrol, ‹tirafç› Jim McBride, Hiçbir fiey Kiflisel De¤il Thaddeus O’Sullivan, Lumumba Raoul Peck, Baflyap›t David Trueba, Nisan Devrimi Maria de Medeiros, Koyu K›rm›z› Arturo Ripstein, Olimpo Garaj› Marco Bechis, Ülke ve Özgürlük Ken Loach, Carla’n›n fiark›s› Ken Loach, Kad›nlar, Erkekler Kullanma K›lavuzu Claude Lelouch, Bilinmeyen Kod Michael Haneke, Karatahta Samira Makhmalbaf, Son Sözleflme Kjell Sundvall, ‹flaretler ve Mucizeler Jonathan Nossiter, Erke¤im Bertrand Blier, Protesto Mathieu Kassovitz, Arka Pencere Alfred Hitchcock, Yükseklik Korkusu Alfred Hitchcock, K›zlar ve Kökler Ümit K›vanç, Ya¤murda Dans Stanley Donen - Gene Kelly, Notre Dame'›n Kamburu Jean Delannoy, Çay ve Sempati Vincente Minelli, K›zg›n Damdaki Kedi Richard Brooks, Kazablanka Michael Curtiz, Yedi Kardefle Yedi Gelin Stanley Donen, Ç›plak Ayakl› Kontes Joseph L. Mankiewicz, Niagara Henry Hathaway, Yafll› Adam ve Deniz John Sturges - Henry King, Dönüflü Olmayan Nehir O. Preminger - J. Negulesco, Otobüs Dura¤› Joshua Logan, Anastasia Anatole Litvak, Öp Beni Kate George Sidney, Yast›k Sohbeti Michael Gordon, Korsikal› Kardefller Gregory Ratoff, Piknik Joshua Logan, Ateflli Afl›klar Mervyn LeRoy, Condor: fier Ekseni Rodrigo Vázquez, Öldürme Üzerine K›sa Bir Film Krzysztof Kieslowski

Farkl› Anlat›lar Video Atölyesi Diyarbak›r, 2004 40 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema > Belgesel Gösterimleri

2002 Eylül’ünden beri Diyarbak›r Sanat Merkezi çok amaçl› salonu pek çok belgesel gösterimine ev sahipli¤i yapt›. De¤iflik zamanlarda gösterilen belgesellerin yan›s›ra 10 - 12 Ocak 2003’de düzenlenen ve on befl belgeselin gösterildi¤i Belgesel Film Günleri, yine Haziran 2003 boyunca gösterilen yedi belgeselden oluflan ‹nsan Haklar› Belgeselleri Günleri gibi etkinlikler de düzenlendi.

Gazze fieridi James Longley, Ak›nt›ya Karfl› Sine - Göz Film Atölyesi, Yolculuk Maria Mavrikou, Tarihin Masallara, Gerçe¤in Efsanelere Kar›flt›¤› Kent Diyarbak›r Osman Demirba¤, Akkuyu Orhan Çal›fl›r - Michael Enger, Dalmak Özgürlüktür Tar›k Demirkan, Adige fiehbal fienyurt, B›y›k Belmin Söylemez, S›n›rlar Eran Riklis, Keflfin K›y›s›nda Hakan Aytekin, Bal›¤›n Günlü¤ü Enis R›za, Kum Tanesi Elçin Musao¤lu, Da¤lar ve Rüzgar Nilgün Ero¤lu Maktav, Son Düflman Nitzan Glady, Sessiz Ölüm Hüseyin Karabey, Çölün Mavi Gözü Aral Kemal Öner, Düfllerin ve Korkular›n S›n›rlar› Mai Masri, Ayr›l›¤›n Yurdu Hüzün: Kayaköy Enis R›za, Ak›ll› Deli Tami Gross - Yuval Cohen, Kutsal Peder ve Gloria Estela Bravo, Fidel Estela Bravo, Miami - Havana Estela Bravo, Gözler Önünde Sakl› John H. Smihula, Mahkumun Öfkesi ve Düflü Jean-Pierre Krief, Bu Benim Hayat›m Brian Tilley, Ayn› Gökyüzü Alt›nda Gültekin Tetik, Naze Ümit K›vanç, ‹smi Güzide Eylem Kaftan, Çifteler Köy Enstitüsü Ahmet Soner

Belgesel Film Günleri broflürü Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 41 > Diyarbak›r Sinema Kulübü

2002 Eylül’ünde DSM’nin aç›lmas› ile bafllayan film gösterimlerinin sürekli izleyicisi bir grup Diyarbak›rl› sinemaseverin bir araya gelmesiyle 2003 Mart’›nda Diyarbak›r Sinema Kulübü (DSK) kuruldu. Kulüp üyelerinin, izledikleri filmleri tart›flmak, sinema teknikleri hakk›nda bilgilenmek ve film yapmak istekleri, DSM bünyesinde gerçeklefltirilen film söyleflileri, film atölyeleri gibi birçok etkinli¤i biçimlendirdi.

Emine Karacao¤lu, Kemal Y›ld›zhan, Kurtulufl Özyaz›c›: Diyarbak›r Sinema Kulübü üyeleri “Art›k yaln›zca seyrettiklerimizi de¤il, kendi çektiklerimizi de tart›flmak istiyoruz. Bu amaçla kameralar›m›z› al›p soka¤a döküldük... Diyarbak›r'da ciddi anlamda bir sinema kulübü olufltu. Çal›flmalar›m›z evrilerek, de¤iflerek ve geliflerek devam edecek. Bu kulüp belki de bafl›m›za gelen en güzel fley...”

‹hale Kime Kald›? adl› filmin seti Diyarbak›r, 2006 42 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema > Sinema Atölyeleri

Sinemayla dolu geçen üç y›l›n sonunda, teorik birikimlerini uygulamaya geçirmeye haz›rlanan DSK üyeleri, ustalardan deneyimlerini kendileriyle paylaflmalar›n› istediler.

Senarist Hüseyin Kuzu ile yönetmen/senarist U¤rafl Salman’›n gelifltirdi¤i, teoriyle prati¤i birlefltiren dört aflamal› atölyede, senaryo, ön prodüksiyon/prodüksiyon, çekim ve post - prodüksiyon aflamalar› her biri dörder gün süren çal›flmalar olarak tasarland›. Yirmi bir sinema gönüllüsünün senaryo ve yazma teknikleri üzerinde çal›flt›¤›, birinci aflamas› 7 - 11 Eylül 2005 aras›nda yap›lan atölyenin son aflamas› May›s 2006’da tamamlanarak, atölye kat›l›mc›lar›n›n e¤itmenler eflli¤inde senaryosunu, çekimlerini ve kurgusunu tamamlad›klar› ‹hale Kime Kald›? adl› k›sa filmin galas›, 17 Haziran 2006 tarihinde Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde gerçeklefltirildi.

STM - DER iflbirli¤i, Hüseyin Kuzu ve U¤rafl Salman’›n kat›l›m› ile düzenlenen sinemaya girifl atölyesinde Kars’taki sinema ve video merakl›lar› film yap›m›n›n temellerini iki ustadan ö¤rendiler.

Çetin Bask›n: DSM film atölyesine kat›ld›. “Sinema Kulübü’nün istekleri do¤rultusunda yap›lan ... daha önce iki kez hava muhalefeti nedeniyle ertelenen atölyenin ikinci aflamas›n› bitirmifl bulunmaktay›z... Haz›rlan›lan ilk mekan›n befl plana bölünen çekimlerine bafllad›k. ... 10. sahnenin çekimlerini bitirdik... Kurgunun sonunda çekti¤imiz iki sahneyi izleyip genel bir de¤erlendirme ve bir sonraki atölyenin tarihi ve nelere ihtiyaç duyuldu¤u konusunda fikir al›flverifli... Art›k set ortam›na haz›r oldu¤umuzu ve film çekmemek için hiçbir bahanemizin kalmad›¤›n› ve set ortam›n›n h›zl› ve dinamik yap›s›n› kavram›fl olduk. Daha da Kurgu Atölyesi önemlisi, film çekmenin ekip ifli oldu¤unu anlad›k. ... Tam bir okula Diyarbak›r, 2003 dönüfltü DSK. (Alttaki iki foto¤raf) Art›k yeni gelen üyelere ihtiyaç dahilinde baflka birinin gelip bir Film Atölyesi fleyler anlatmas›na gerek duymadan, kendi aram›zda bu ifli Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 43 kotarabilecek arkadafllara sahibiz diyebilirim. Bundan sonra inan›yorum ki hep birlikte birçok proje gerçeklefltirece¤iz, kendi özgüvenimizi kazand›k en az›ndan. Tam da yafl›mla ilintili olarak, bu atölyenin vermifl oldu¤u gazla, ‘Fatih’in ‹stanbul’u fethetti¤i, Orson Welles’in Yurttafl Kane’i çekti¤i yafltas›n; kalk bir film çek!’ diyorum kendi kendime art›k (Ya da hiç olmazsa bir fleyler karala yahu!)”

Süheyla Acar ile Senaryo Atölyesi Ocak 2004 - Haziran 2005, DSM Senarist/yazar Süheyla Acar’›n yönetimindeki üç aflamal› senaryo atölyesi, bir senaryonun dramatik yap›s›, senaryoda konunun belirlenmesi, karakter yaratmak, sekanslar, temel tafl›y›c› dinamikler, sahne, senaryonun yap›land›r›lmas›, biçemi gibi bir senaryoyu oluflturan teknik detaylar üzerinden giderek sürdürüldü. ‹lk aflamas›na otuz alt› kiflinin dört günlük e¤itim süreci içerisinde otuz sinopsis yazarak kat›ld›¤› atölye, ikinci aflamada ise yine dört gün, on sekiz kiflinin kat›l›m›yla sürdürüldü. Bu süreç içerisinde ortaya ç›kan toplam dört uzun metraj ve sekiz k›sa metraj tretman üzerinde çal›flmalar, e¤itmen ve atölye kat›l›mc›lar› aras›nda e-mail yolu ile yaz›flmalarla sürdürüldü. Kat›l›mc›lar, e¤itmenin ve di¤er kat›l›mc› arkadafllar›n›n uyar›lar› ve ortak tart›flmalar do¤rultusunda senaryo taslaklar›n› sürekli gelifltirdiler. Amac› uygulanabilir ve yar›flmalara kat›labilir nitelikte birkaç uzun ve k›sa metrajl› senaryo üretmek olan atölyenin 3. aya¤› Haziran 2005‘te yap›ld›. Atölyenin geçmifl iki dönemi sonunda ortaya ç›kan iki k›sa metraj senaryosu çekilebilir aflamada.

Belgesel Atölyesi 10 - 12 Ocak 2003, DSM DSM’de gerçeklefltirilen ilk sinema atölyesi, Belgesel Sinemac›lar Birli¤i’nden Enis R›za Sak›zl› ve Ebru fieremetli’nin yönetti¤i k›rk befl kat›l›mc›yla üç gün Belgesel Film süren belgesel atölyesiydi. Atölyesi Diyarbak›r, 2003

Video Atölyesi Diyarbak›r, 2005 44 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema Montaj Atölyesi 17 - 19 Ocak 2003, DSM Cengiz Çilek ve Aysel Ifl›khan’›n yönetti¤i montaj atölyesinde on iki kat›l›mc› montaj teknikleriyle tan›flt›.

Kurgu ve Çekim Teknikleri Atölyesi 19 - 21 Nisan 2003, DSM Yirmi kat›l›mc›l› kurgu ve çekim teknikleri atölyesini ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Sinema Departman›’ndan Çiçek Kahraman ve Özgür fieyben yönetti.

Kurgu Mant›¤› Atölyesi 27 Aral›k 2003, DSM DSK üyelerinin kat›ld›¤›, Ümit K›vanç’›n yönetti¤i atölye, kurgu mant›¤› ve senaryo yaz›m›ndan çekime ve montaja film yap›m›n›n tüm aflamalar› üzerineydi.

Farkl› Anlat›lar Atölyesi 27 - 28 Kas›m 2004, DSM Atölyeyi Ersan Ocak ve Berrin Balay yönetti.

Dijital Ses ve Görüntü Atölyesi 25 - 26 fiubat 2005, DSM Çiçek Kahraman dijital ses ve görüntü konular›ndaki atölyeyi yönetti.

Kars Film Atölyesi 22 - 25 Eylül 2005, DSM Hüseyin Kuzu ve U¤rafl Salman’›n e¤itmenli¤inde Kars’ta STM - DER iflbirli¤i ile gerçeklefltirilen atölyenin amac› sinemayla farkl› düzeylerde ilgilenen Dijital Ses ve Görüntü Atölyesi yirmi kat›l›mc›n›n film yap›m› ile ilgili temel bilgilerini gelifltirmeleriydi. Diyarbak›r, 2005 Senaryo, çerçeve, ›fl›k, kurgu gibi ögeleri içeren ve sinema diline girifl mant›¤›nda kurulan atölye çal›flmas› dört yo¤un günde gerçekleflti. Film Atölyesi Kars, 2007 Dördüncü gün haz›rlanan bir sahne çekildi. Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 45

Diyarbak›r Film Atölyesi I 7 - 11 Eylül 2005, DSM U¤rafl Salman ve Hüseyin Kuzu’nun yönetti¤i dört aflamal› film atölyesinin ilk bölümü olan senaryo yaz›m› atölyesine DSK üyesi yirmi bir kifli kat›ld›.

Diyarbak›r Film Atölyesi I - II 1 - 4 Aral›k 2005, DSM Film atölyesinin birinci aflamas›ndan sonra hava muhalefetinden dolay› uzayan arada senaryonun tamamlanmas› için Hüseyin Kuzu atölye kat›l›mc›lar› ile tekrar bir araya geldi. Otuz kiflinin kat›ld›¤› atölye sonunda k›sa film senaryosu tamamland›.

Diyarbak›r Film Atölyesi II 2 - 5 Mart 2006, DSM U¤rafl Salman ve Do¤an Sar›güzel’in yönetimindeki atölyenin ikinci aflamas›nda yaz›lan k›sa filmin çekim öncesi aflamalar› ve mekan seçimleri tamamland›. Atölyeye DSK üyesi otuz kifli kat›ld›.

Diyarbak›r Film Atölyesi III 11 - 14 May›s 2006, DSM U¤rafl Salman, Selim Demirdelen ve Kenan Davuto¤lu yönetimindeki atölyenin üçüncü aflamas›nda ‹hale Kime Kald›? adl› k›sa filmin çekimleri tamamland›.

Diyarbak›r Film Atölyesi IV 26 - 28 May›s 2006, DSM U¤rafl Salman ve Serhan Kazar’›n yönetimindeki atölyenin son aflamas›na DSK üyesi otuz kifli kat›ld› ve çekilen k›sa filmin montaj› tamamland›.

Film Okuma Atölyesi 20 - 21 Ocak 2007, DSM Ankara Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi ö¤retim üyelerinden Ruken Öztürk Kurgu Atölyesi Diyarbak›r, 2003 46 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema e¤itmenli¤indeki atölyede David Lynch’in Lost Highway/Kay›p Otoban, Ömer Lütfi Akad’›n Vesikal› Yarim, Alfred Hitchcock’un The Birds/Kufllar, Nuri Bilge Ceylan’›n Uzak filmleri izlenerek film okuma al›flt›rmalar› yap›ld›. Atölyeye DSK üyelerinin de aralar›nda bulundu¤u k›rk befl kifli kat›ld›.

Kars Film Atölyesi Mart - May›s 2007, DSM 2006 y›l›nda Diyarbak›r’da gerçeklefltirilen dört aflamal› film atölyesinin bir benzeri Kafkas Üniversitesi Sinema Kulübü ve kentten yirmi iki kat›l›mc› ile bu kez Kars’ta gerçeklefltirildi. Yönetmen U¤rafl Salman’›n koordinatörlü¤ünde befl hafta süren atölye çal›flmas› boyunca, ‹zzeddin Çal›fllar, Do¤an Sar›güzel, Olgun Arun ve Serhan Kazar da kat›l›mlar› ile atölyeye destek verdiler. Sinematografiye girifl, senaryo bafllang›c›, sinemada görüntü ve yönetimi, film yönetimi ve kurgu konu bafll›klar› alt›nda e¤itim alan kat›l›mc›lar, kendi yazd›klar› Sessiz Atak isimli senaryoyu Anadolu Kültür’ün teknik ekipman deste¤i ile k›sa metrajl› filme dönüfltürme imkan› buldular.

Senaryo Atölyesi 5 - 6 May›s 2007, DSM Senarist ‹zzeddin Çal›fllar e¤itmenli¤inde iki gün süren atölye a¤›rl›kla kad›nlar›n kat›l›m›yla gerçeklefltirildi. Senaryo yaz›m sürecine iliflkin olarak dramatik yap› egzersizleri, önerme, karakter, olay örgüsü, interaktif örnekleme gibi temel kavramlar üzerine odaklanan atölye sonunda kat›l›mc›lar ortak bir senaryo yazd›lar. Atölyenin ikinci gününde ise ö¤renilen bilgilerle kat›l›mc›larla birlikte bir senaryo yaz›ld›. Atölyeye otuz bir kifli kat›ld›.

K›sa Film Atölyesi 12 - 17 Haziran 2007, DSM ‹zzeddin Çal›fllar ve Olgun Arun e¤itmenli¤inde gerçeklefltirilen k›sa film atölyesinde bir önceki atölyede oluflturulan senaryo üzerinde düzeltme yap›larak, Yan›lsamalar ad›yla çekimleri tamamland›. Filmin gala gösterimi, Video Atölyesi Diyarbak›r Sinema Kulübü’nün düzenledi¤i Diyarbak›r K›sa Film Buluflmas› Diyarbak›r, 2004 s›ras›nda gerçeklefltirildi. Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 47 > Sinema Söyleflileri

DSM’deki ilk film gösterimi, 8 Eylül 2002 günü Theo Angelopoulos’un “Sonsuzluk ve Bir Gün”ü ile gerçekleflmifl, kalabal›k bir sinemasever grubunun izledi¤i gösterimin ard›ndan, Sabahattin Çetin, Yalç›n Çilingir ve Asl› Erdo¤an Theo Angelopoulos’un filmleri üzerine bir söylefli yapm›flt›. Bu bafllang›c› iki y›l süreyle ilginç konuklar›n çeflitli filmlerin ard›ndan de¤iflik konularda yapt›klar› söylefliler izledi. 2005 y›l›ndan beri ise film sonras› tart›flmalar› Diyarbak›r Sinema Kulübü üyelerinin gerçeklefltirdi¤i bir çal›flma olarak sürüyor.

Sabahattin Çetin, Yalç›n Çilingir ve Asl› Erdo¤an Sonsuzluk ve Bir Gün adl› filmin gösteriminden sonra Theo Angelopoulos filmleri üzerine konufltular. 8 Eylül 2002 James Longley kendi filmi Gazze fieridi’nin gösteriminin ard›ndan, filmin yap›m› s›ras›ndaki deneyimlerini, Ortado¤u’daki geliflmelerle ilgili görüfllerini paylaflt›. 13 Nisan 2003 Ali Nesin ve Gülzerin K›z›ler Sine-Göz Film Atölyesi’nin “Aziz Nesin: Ak›nt›ya Karfl›” belgeselinden sonra Aziz Nesin’in yaflam›, dünya görüflü ve iflleri üzerinde konufltular. 14 Eylül 2003 Alin Taflçiyan DSM’de düzenlenen Yunanistan Sinema Günleri kapsam›nda Ça¤dafl Yunanistan Sinemas› bafll›kl› bir söylefli gerçeklefltirdi. 27 Eylül 2003 Maria Mavrikou kendi filmi Yolculuk (To Taksidi)un ard›ndan 1924’de Türkiye ve Yunanistan aras›nda yap›lan mübadele hakk›nda konufltu, filmin yap›m›yla ilgili an›lar›n› payaflt›. 11 Ekim 2003

Necla Algan “Kad›n Sinemas›: Kad›nlar Sinemada da Dilini Ar›yor” bafll›kl› Ali Nesin söyleflide kad›nlar, kimlik sorunlar› ve sinemada kad›n hakk›nda konufltu. Diyarbak›r, 2003 1 Kas›m 2003 Atilla Dorsay Diyarbak›r, 2004 48 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema Melek Özman “Kad›nlararas› ‹letiflim: Önyarg›lar, Duvarlar ve ‹letiflim Kanallar›ndan Biri Olarak Sinema” adl› söyleflide kad›nlarla erkekler aras›ndaki iletiflim sorunlar› üzerine bir konuflma yapt›. 2 Kas›m 2003 Enver Özkahraman, Ümit K›vanç ve Kawa Nemir Ümit K›vanç’›n belgeseli K›zlar ve Kökler’in gösteriminin ard›ndan Van kilim atölyesi ve kilimin Kürt kültüründeki önemi üzerine konufltular. 27 Aral›k 2003 Mithat Alam ve Yamaç Okur “Ça¤›m›z Dünya Sinemas›” bafll›kl› söyleflide k›sa gösterimler eflli¤inde sineman›n geliflimini anlatt›lar. 12 Haziran 2004 Atilla Dorsay film elefltirisi üzerine konufltu. 25 Eylül 2004 U¤ur Yücel Yaz› Tura adl› kendi filminin gösteriminin ard›ndan yönetmenlik deneyimi hakk›nda konufltu. 30 Ekim 2004. Ayn› söylefli ertesi gün Batman’da tekrarland›. Diyarbak›r Sinema Kulübü üyeleri, s›ras›yla 18 Ocak, 13 Mart ve 8 Nisan 2005’de Diyarbak›r Avrupa Sinemas›’nda gösterilen Osama, K›sa ve Ac›s›z ve Motosiklet Günlü¤ü filmleri üzerine söylefliler düzenledi. Dervifl Zaim ve Ahmet Boyac›o¤lu 5. ‹ngiliz K›sa Film Günleri’nin DSM’deki gösterimleri sonras›nda kat›ld›klar› söyleflide günümüzde Türkiye’de ve dünyada film yapman›n zorluklar›ndan bahsettiler. 26 Mart 2006 Gültekin Tetik Ayn› Gökyüzü Alt›nda adl› kendi belgesel filminin gösteriminin ard›ndan çekim süreci hakk›nda bir konuflma yapt›. 14 May›s 2006 Enver Özkahraman, Ümit K›vanç ve ‹rfan Aktan Naze adl› belgesel filmin gösteriminin ard›ndan Ümit K›vanç, kat›ld›klar› söyleflide belgeselin yap›m aflamalar›ndan bahsettiler. Kawa Nemir Diyarbak›r, 2003 19 May›s 2006

Ümit K›vanç, ‹rfan Aktan Diyarbak›r, 2006 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 49 U¤ur Kutay, Necati Sönmez, Sezgin Tanr›kulu, Kemal Y›ld›zhan ve Adem Ender Avc›k›ran Belgesel Sinemac›lar Birli¤i ve Diyarbak›r Yeniflehir Belediyesi iflbirli¤i ile gerçeklefltirilen “Savafla Karfl› Belgesel Sinema: Filistin - ‹srail Filmleri” program› kapsam›nda “Savafl ve Sinema” bafll›kl› bir söylefli gerçeklefltirdiler. 4 Eylül 2006 Kemal Ural 24 - 30 Kas›m 2006 tarihleri aras›nda Diyarbak›r Yeniflehir Belediyesi iflbirli¤i ile gerçeklefltirilen ve Bir Film da¤›t›m flirketinin Türkiye’de gösterime sundu¤u filmler aras›ndan seçilmifl yirmi sekiz filmin gösteriminden oluflan Bir Film Film Festivali kapsam›nda kat›ld›¤› söyleflide, Türkiye sinema endüstrisi ve geliflimi hakk›nda bilgi vererek, sinema sektörünün yaflad›¤› s›k›nt›lar ve bunlar›n film yap›m süreçlerine olan etkileri üzerinde durdu. 24 Kas›m 2006 Olgun Arun yönetmenli¤ini yapt›¤› Tramvay filminin gösteriminin ard›ndan gerçeklefltirdi¤i söyleflide filmin çekim aflamalar›ndan bahsetti. 30 Kas›m 2006

Mithat Alam: Film Merkezi Kurucusu, DSM’de bir sinema söyleflisi ve sunum yapt›. “Altyaz› sinema dergisini hayata geçiren Yamaç Okur ile birlikte yapt›¤›m›z bu tarz konuflma/söyleflilerden en keyiflisini Diyarbak›r'da yapt›¤›m›z› söylemek isterim. Toplamda dört saat kadar süren bu sohbet ve sunumlardan sonra da izleyicilerden bir grup bizimle oturmaya ve sinema konuflmaya devam etmifllerdi... "

Nebahat Akkoç Diyarbak›r, 2005

“Osama” filmi üzerine söylefli Diyarbak›r, 2005 50 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema > Özel Gösterimler

Anadolu Kültür, de¤iflik co¤rafyalar›n ve toplumun de¤iflik kesimlerinin kültürel farkl›l›klar›na duyarl›, ço¤ulcu bir anlay›fl içinde, kültürel etkinliklerin çeflitlenmesine destek vermeye, toplumun güçsüz kesimlerinin kültürel etkinliklerden yararlanmas›n›n önünü açmaya çal›fl›yor.

Toplumsal gerilmelerin birikmesini önlemeye ve yarat›c›l›k f›rsatlar›n› eflitlik sa¤layarak artt›rmaya çal›flan kad›nlar, avukatlar, hekimler gibi benzer amaçlarla bir araya gelmifl olan sivil toplum kurulufllar›, ülkeler aras› kültürel de¤iflimin elçileri ve kültür - sanat alan›nda çal›flan birçok kurumla iflbirli¤i içinde çal›fl›yor.

Bu sayfalardaki film gösterimleri benzer iflbirliklerinin sinema izleyicilerine yans›mas›d›r. Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 51 » Ülke Sinemalar›ndan

‹zleyicilerin de¤iflik ülkelerdeki sinema sanat›n› tan›mas›n› ve yans›tt›klar› kültürlerle tan›flmas›n› sa¤layan seçkiler.

Cervantes Haftas› ‹spanyol Filmleri 17 - 26 Ocak 2003 Cervantes Enstitüsü iflbirli¤i ile Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde gerçekleflen Cervantes haftas›nda, ‹spanya’dan filmlerin gösteriminin yan›s›ra ‹spanya’n›n ünlü mimar› Gaudi’nin eserlerinden oluflan bir foto¤raf sergisi düzenlendi. ‹stanbul Cervantes Enstitüsü Direktörü Pablo Martin Asuero “Ça¤dafl ‹spanya Tarihi”, Prof. Dr. Jale Parla ise “Don Quixote ve Roman›n Geliflimi” bafll›kl› birer seminer verdi.

Cervantes Haftas›’nda gösterilen filmler: fieker Zaman› Juan Luis Iborra, Chapao’nun fiark›s› Enrique Navarro, Annem Hakk›nda Her fiey Pedro Almodóvar, Paris-Tombuctú Luis García Berlanga, Halk›m›z Avanta Peflinde Alex de la Iglesia, Özgürlük Vicente Arand

K›sa ve ‹yi II: Almanya’dan K›sa Filmler Anadolu’da… 8 May›s - 3 Haziran 2006 Alman Goethe Enstitüsü’nün, 23 - 29 Mart 2006 tarihleri aras›nda 18. Uluslararas› ‹stanbul K›sa Film Festivali’nde gösterilen ve 27 filmden oluflan “K›sa ve ‹yi II” bafll›kl› k›sa film program›, Anadolu Kültür’ün lojistik deste¤i ile May›s 2006 boyunca Mersin, Urfa, Batman, Mardin, Viranflehir, Yalova, Konya, Tunceli, Diyarbak›r, Kars, K›z›ltepe, Ürgüp, Eskiflehir, Samsun ve Edirne’de gösterildi… Dört ana bafll›k alt›nda toplanm›fl yirmi yedi k›sa film, Almanya’n›n son y›llardaki k›sa filmleri üzerine genel bir bak›fl sunmakta. Filmler Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampüsü Merkez Konferans Salonu, Urfa Emek Sinemas›, Batman Y›lmaz Güney Sinemas›, Mardin Belediyesi Cervantes Haftas› / Kültür Salonu, Viranflehir Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi, Yalova Sinema ‹spanyol Filmleri Gösterimi Sevenler Derne¤i Lokali, Batman ‹l Kültür ve Turizm Müdürlü¤ü Kültür Diyarbak›r, 2003 Sinemas›, Konya Üniversitesi Süleyman Demirel Kültür Merkezi Malazgirt Salonu, Ovac›k Halk E¤itim Müdürlü¤ü Cumhuriyet Toplant› Salonu, Almanya’dan K›sa Filmler Anadolu’da Diyarbak›r Sanat Merkezi, Kars Sanat Merkezi, K›z›ltepe Yerel Gündem 21 2006 52 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema K›z›ltepe Kent Konseyi Salonu, Ürgüp Belediyesi Kültür Merkezi, Eskiflehir Anadolu Üniversitesi Sinema Salonu, Samsun 19 May›s Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi Sinema Salonu ve Edirne Belediyesi Devecihan Konferans Salonu’nda izlendi.

Ermenistan Film Günleri 6 - 12 Ekim 2006 Anadolu Kültür’ün Kafkas ‹nisiyatifi Program› kapsam›nda iliflki kurdu¤u Erivan Alt›n Kay›s› Uluslararas› Film Festivali iflbirli¤i ile gerçeklefltirilen Ermenistan Film Günleri kapsam›nda, festival direktörü ve belgesel film yap›mc›s› Harutyun Khachatryan’›n fiairin Dönüflü, Belgeselci ve Vaadedilmifl Topraklara Dönüfl filmleri ile Albert Mkrtchyan’›n Mutlu Otobüs adl› melodram› Diyarbak›r ve ‹stanbul'da seyirciyle bulufltu. 6 - 8 Ekim 2006 tarihlerinde Diyarbak›r Sanat Merkezi’inde, 10 Ekim’de Bo¤aziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi’nde, 12 Ekim’de ise ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Dolapdere Sinema Salonu’nda gösterilen filmlerin ard›ndan, Ermenistan Sinema Yazarlar› Derne¤i Baflkan Yard›mc›s› ve Ermenistan sinemas› üzerine yazd›¤› yaz›larla tan›nan Artsvi Bakhchinyan ve gazeteci Sevan Atao¤lu "Ermenistan Sinemas›" konulu bir söylefli gerçeklefltirdiler. fiairin Dönüflü Harutyun Khachatryan, Nefleli Otobüs Albert Mkrtchyan, Belgeselci Harutyun Khachatryan, Vadedilmifl Topraklara Dönüfl Harutyun Khachatryan

Yunanistan Film Günleri 26 Eylül - 2 Ekim 2003 Theo Angelopoulos ve Costas Ferris gibi Türkiye’de sevilen ustalar›n da yer ald›¤› on yönetmenin filmlerinden oluflan Yunanistan sinemas› örnekleri Diyarbak›rl› sinemaseverlerle bulufltu. Foto¤raf Nikos Papatakis, Küçük Afroditler Nikos Koundouros, Kardan Sotiris Artsvi Bakhchinyan, Sevan Atao¤lu Garitsa, Kristal Geceler Tonia Marketaki, Rebetico Costas Ferris, Sonsuzluk ve Diyarbak›r, 2006 Bir Gün Theo Angelopoulos, fiehrin Ucundan Constantinos Ginnaris, Tafl Y›llar Pantelis Voulgaris, Toprak K›rm›z›ya Boyand› V. Georgiyadis, Yunanistan Sinema Günleri aç›l›fl› Yaralad›¤›m›z A¤aç Dimos Aveliodis Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 53 ‹ngiltere’den Genç Filmler Anadolu’da... 9 - 26 Aral›k 2006 British Council’in, Anadolu Kültür ve Kültürleraras› ‹letiflim Derne¤i ile ortaklafla gerçeklefltirdi¤i “‹ngiltere’den Genç Filmler” adl› festival kapsam›nda, 9 - 26 Aral›k 2006 tarihleri aras›nda Anadolu’nun on flehrinde, ça¤dafl ‹ngiliz sinemas›ndan örnekler sinemaseverlerle bulufltu... Gösterimlere yaklafl›k 4.000 kifli kat›ld›. Diyarbak›r, Eskiflehir, Samsun, Van, Kahramanmarafl, Gaziantep, Mersin, ‹zmir, Kayseri ve Malatya’y› kapsayan “‹ngiltere’den Genç Filmler” festivalinde, film gösterimlerinin yan› s›ra söylefliler de gerçeklefltirildi. Van ve Gaziantep’teki söyleflilere Ölmüfl Bir Koyunu De¤erlendirmenin 37 Yolu adl› filmin yönetmeni Ben Hopkins; Diyarbak›r, ‹zmir ve Eskiflehir’deki söyleflilere Londra Royal Holloway Üniversitesi’nden Kishore Verma; Mersin’deki söylefliye Belgesel Sinemac›lar Birli¤i’nden Enis R›za Sak›zl›; Samsun’daki söylefliye ise Altyaz› dergisinden Senem Aytaç kat›ld›. Filmler Diyarbak›r Sanat Merkezi, ‹zmir-Konak Belediyesi Güzelyal› Kültür Merkezi, Eskiflehir Anadolu Üniversitesi Yunus Emre Kampüsü Sinema Anadolu, Gaziantep Üniversitesi Kütüphane Cep Sinemas›, Kahramanmarafl Sütçü ‹mam Üniversitesi Prof. Dr. Osman Tekinel Konferans Salonu, Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampüsü Merkez Konferans Salonu, Malatya ‹nönü Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi, Samsun Ondokuz May›s Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi Sinema Salonu ve Kayseri Erciyes Üniversitesi Sabanc› Kültür Sitesi Sinema Salonu’nda izlendi. Her filmden önce ‹ngiltere’nin en yeni ve yarat›c› video kliplerinden oluflan Antenna UK’den seçmeler ve Mart 2006’da adaylar›n üç ayl›k bir süre içinde haz›rlanarak üç dakikal›k dijital eserleriyle kat›ld›klar› “DV333 K›sa Film Yar›flmas›”nda altm›fl bir kat›l›mc› aras›ndan seçilerek ödül ve mansiyona lay›k görülen on yar›flmac›n›n k›sa filmleri de izleyicilerle paylafl›ld›. Glastonbury Julien Temple, Güneflli Bir Günde Gaby Dellal, Bir Koyunu De¤erlendirmenin 37 Yolu Ben Hopkins, Guantanamo Yolu Michael Winterbottom - Mat Whitecross, Ba¤datl› Liberace Sean McAllister ‹ngiltereden Genç Filmler afifli, 2006

Bir Film Günleri broflürü, 2006 54 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema ‹ngiliz K›sa Film Günleri British Council’in 2002’den bu yana düzenledi¤i ‹ngiliz K›sa Film Günleri 2004’ten beri Diyarbak›rl› sinemaseverlerle de bulufluyor. Üçüncüsü 12 - 13 Mart 2004’de, dördüncüsü 3 - 4 Nisan 2005’de ve beflincisi 25 - 26 Mart 2006’da DSM’yi de ziyaret eden ‹ngiliz K›sa Film Günleri, Diyarbak›rl› sinemaseverlere ‹ngiliz sinemas›n› yak›ndan takip etme olana¤›n› sundu.

Ortado¤u Filmleri Haftas› (Diyarbak›r Sinema Günleri) 25 - 31 Mart 2005 !F ‹stanbul ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤iyle gerçekleflen Ortado¤u Filmleri Haftas›’nda izlenen filmler aras›nda Motosiklet Günlü¤ü, Koru Kendini, !F ‹stanbul K›salar 1 - 2 ve 3, Bahçe, Ba¤datl› Liberace, Görüflme, Kumanda Odas›, Canbaz, Bulutlar›n Ötesinde, Bush’a Göre Dünya, Peçenin Arkas›ndaki Afganistan, ‹flgal Alt›nda Bir Seçki gibi filmler yer ald›.

Frans›z Bahar› 21 - 23 Nisan 2006 25. Uluslararas› ‹stanbul Film Festivali'nde yer alan Frans›z filmlerinden bir seçki, Fransa Büyükelçili¤i ve Ankara Sinema Derne¤i iflbirli¤iyle Frans›z Filmleri Bahar› ad›yla Anadolu'da alt› flehri dolaflt›. Frans›z filmlerinin duraklar›ndan biri de Diyarbak›r Sanat Merkezi’ydi. Sineman›n do¤ufluna ev sahipli¤i yapan, sinemay› teknolojik bir bulufl olmaktan ç›kar›p yedinci sanat haline getiren ve sineman›n büyülü dünyas›na her dönem farkl› isimler kazand›rmay› baflaran Fransa, alt› filmiyle Avrupa Sinemas›’nda Diyarbak›rl› izleyicilerle bulufltu. Ayn› tarihlerde Avrupa Sinemas›’na gelen sinemaseverleri bekleyen sürpriz ise ünlü Frans›z kad›n oyuncu Isabelle Huppert’in fuayede Bir Frans›z Divas›: Isabelle Huppert ad›yla sergilenen on yedi foto¤raf›yd›. Ayr› Odalar Bertrand Blier, Sakl› Michael Haneke, Kufllar Kanatl› Uygarl›k Jacques Perin - Jacques Cluzaud - Michel Debats, Kral›n K›zlar› Patricia Mazuy, Eyvah Yafl 35 Cécile Telerman, Büyük Yolculuk Ismaël Ferroukhi Diyarbak›r Avrupa Sinemas› Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 55 Bir Film Günleri 24 - 30 Kas›m 2006 24 - 30 Kas›m 2006 tarihleri aras›nda Bir Film flirketinin Türkiye’de gösterime sundu¤u filmlerden seçilen 28 film DSM Avrupa Sinemas› ve Diyarbak›r Yeniflehir Galeria Sinemas›’nda “Bir Film Film Günleri” bafll›¤›yla gösterildi. 56 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema » Kad›n Filmleri

‹lki 2003 y›l›nda yerel sivil toplum kurulufllar› olan Selis Kad›n Dan›flmanl›k Merkezi, D‹KASUM ve Dicle F›rat Kültür ve Sanat Merkezi’nin deste¤iyle gerçeklefltirilen Filmmor Kad›n Filmleri Festivali, her y›l DSM’de tekrarlan›yor.

Diyarbak›r Kad›n Filmleri Haftas› / 1. Filmmor Kad›n Filmleri Festivali 27 Ekim - 2 Kas›m 2003 Hint Yap›m› Patricia Plattner, Kay›p Genç Kad›n Lourdes Portillo, Ocae: Bir Kürtaj Servisi Kate Kirtz - Nell Lundy, Bir Öfke Yeri Pratibha Parmar, Ad›m Ad›m Feminist Hareket Joyce Follet, Bizim Gibi K›zlar Jane C. Wagener - Tina Difeliciantonio, Nu Shu; Kad›nlar›n Gizli Dili Yue - Qing Yang, Ruhlar› Ça¤›rmak Mandy Jacobson - Karmen Jelincic, Do¤um Kontrol Hap› Erna Buffie - Elise Swerhone, Evim Hapishanem Erica Marcus-Susana Blaustein Muñoz, Yeni Yönelimler Joanne Burke, Kad›nlar Buluflursa Melek Özman, Kaç›fl Kim Longinotto - Ziba Mir-Hosseini

2. Filmmor Kad›n Filmleri Festivali 15 - 20 Mart 2004 Ça¤›m›zdan Bir Kad›n; Hanan Asrawi Mai Masri, Nuh’un Gemisi Soudabeh Babagap, Kad›nlar: Günümüzün Yoksullar› Bea Milwe, Reis Han›m Maria Jose Alvares - Marta Clarissa Hernandez, Ay’›n Sesi Sedaye Mah, Antonia; Bir Kad›n›n Portresi Jill Godmilow, Shattila’n›n Çocuklar› Mai Masri, Cheonua’l› Kad›nlar›n Türküsü Assia Djebar, La Patania Christina Hadjizachariou, Düfllerin ve Korkular›n S›n›rlar› Mai Masri, Polanya’dan Çok Uzakta Jill Godmilow, Do¤rucu K›zlar Pratibha Parmar, Elveda Sevdi¤im Ruth Behar, Zaman›m›z Raksan Bani Etemad, Hayat Türküsü Lucia Salinas, Baraj Aradhana Seth, ‹pek Mahvash Sheikholeslami, Ev Karad›r Füru¤ Ferruhzad, Afganistan Kay›p Hakikat Yassamin Maleknasr, Korkudan… Bettina Frankham, Biri fiark› Söylüyor Öteki Söylemiyor Agnes Varda, Kad›n Oldu¤um Gün Marziyeh Meskini, Cezayir: Kad›nlar Savaflta Parminder Vir, Hepsi Bana Filmmor Kad›n Chrissie Stansfield, Dikenli Tellerin Ard›nda Nina Rosenblum Filmleri Festivali broflürü 2004 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 57

3. Filmmor Kad›n Filmleri Festivali 1 - 2 Nisan 2005 S›rtlar›ndaki Hayat Yeflim Ustao¤lu, Feda Etti¤imiz Çocuklar Grace Poore, ‹çeriden Hikayeler Guadalupe Miranda, Almanya Solgun Ana Sanders- Brahms, Atefl Deepa Mehta, Frida Kahlo Laura Mulvey, Rani Hindustani Priti Chandriani, Beklenen fiark› Cahide Sonku, Kafl›k Düflman› Bilge Olgaç, Han›mlar Mahnaz Afzali

4. Filmmor Kad›n Filmleri Festivali 6 - 7 Nisan 2006 Onuncu Gezegen Ba¤dat’ta Tek Bafl›na Melis Birder, Kameran›n Ard›ndaki Kad›n; Bilge Olgaç Feza S›nar, Gündelikçi Emel Çelebi, A¤ustos Kar›ncas› Bingöl Elmas, Avc›lar, Arac›lar, Kad›nlar Atölyemor Kollektifi, fiiddetin Öte- sine Yolculuk Atölyemor Kollektifi, Film Olduk Atölyemor Kollektifi, Kad›nlar Vard›r Kim Longinotto, Karanl›kta Diyaloglar Melek Ulagay Taylan, 34 Taksi Belmin Söylemez, ‹ran Usulü Boflanma Kim Longinotto - Ziba Mir-Hosseini, Mor Gündem Melek Özman - Ülkü Songül, Bu ‹z Silinmez Petra Lataster - Czisch, Kristina ve ‹sa Inesa Kurklietyte, Kim Ninni Söyler Nina Rudik, Kad›nlar›n Mutlulu¤u ya da Erkeklerin Sayg›nl›¤› Karine Verdiyan - Nika Shek

5. Filmmor Uluslararas› Gezici Kad›n Filmleri Festivali 30 - 31 Mart 2007 Islak Zümrüt Çavuflo¤lu, Bir Ö¤le Vakti P›nar Asan, Cim Karn›nda Üç Nokta Asl› Ertürk, Günebakan - Üçleme Fulya Özlem, Kirli Çamafl›rlar Roja Rojda Serin, Nohut, Oda, Bakla, Sofa Bengisu Gençay, Poyraz Belma Bafl, Son Oyun Filmmor Kad›n Filmleri Festivali Müjde Arslan, Terk Elif Ergezen, Zeytinya¤l› Kabak Dolmas› Asl› Do¤an, Elma broflürü Samira Makhmalbaf, Jinen Dengbêj Atölyemor Kollektifi, Ve Telefon Nuran 2005 Evren fiit, Kad›na A¤›t Berrin Balay Tuncer, Morgündem 2006 Leyla Karagül - (Sonraki sayfalar) Melek Özman - Ülkü Songül Diyarbak›r Sanat Merkezi, 2003 Ekim program›

Diyarbak›r Sanat Merkezi, 2004 Mart program›

60 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema Dünya Kad›nlar Günü Film Gösterimleri 3 ve 7 Mart 2006 Diyarbak›r Kad›n Platformu iflbirli¤i ile iki gün olarak düzenlenen film gös- terimlerine 50 kifli kat›ld›. S›dd›q Barmak’›n yönetti¤i Osama ve Peter Weir’in yönetti¤i Ölü Ozanlar Derne¤i filmleri DSM çok amaçl› salonunda gösterildi.

» Özel günler ve özel ilgi gruplar› için düzenlenen temal› film gösterimleri Diyarbak›r Sanat Merkezi, di¤er sivil toplum örgütleri ve meslek odalar›yla oldu¤u kadar ulusal ve uluslararas› kurum ve inisiyatiflerle gelifltirdi¤i iliflkiler çerçevesinde, özel günler ya da çal›flma alanlar›na yönelik film gösterimleri de gerçeklefltiriyor. 2004’de Diyarbak›r Barosu iflbirli¤i ile Avukatlar Günü Film Gösterimleri, Ankara Uluslararas› Film Festivali iflbirli¤i ile K›sa Film Günleri, E¤itim-Sen Diyarbak›r fiubesi iflbirli¤i ile Ö¤retmenler Günü Özel Film Gösterimleri, Herkes ‹çin Adalet Projesi ve May›ns›z Bir Türkiye Giriflimi iflbirli¤i ile Befl K›sa Film ve May›n Belgeseli Program›, Diyarbak›r Yerel Gündem 21 iflbirli¤i ile Dünya Çocuk Haklar› Günü Özel Film Gösterimi, ‹nsan Haklar› Derne¤i Diyarbak›r fiubesi iflbirli¤i ile ‹nsan Haklar› Filmleri Gösterimi; 2005’de Diyarbak›r Tabipler Odas› iflbirli¤i ile 14 Mart T›p Bayram› Etkinlikleri Film Gösterimi, Diyarbak›r Barosu iflbirli¤i ile Avukatlar Günü Etkinlikleri Film Gösterimi; 2006’da Diyarbak›r Tabipler Odas› iflbirli¤i ile T›p Bayram› Etkinlikleri Film Gösterimi, Diyarbak›r Barosu iflbirli¤i ile Avukatlar Günü Etkinlikleri Film Gösterimi, Özel Berfin Özel E¤itim ve Rehabilitasyon Merkezi iflbirli¤i ile Dünya Özürlüler Günü Etkinlikleri Film Gösterimi; 2007’de May›ns›z Bir Türkiye Giriflimi ve Diyarbak›r Barosu iflbirli¤i ile Kaplumba¤alar da Uçar film gösterimi, Citizens Without Boundaries ve ‹sveç Konsoloslu¤u iflbirli¤i ile S›n›r Tan›mayan Buluflmalar Program› kapsam›nda Ruanda’daki Son Köpek adl› film gösterimleri gerçeklefltirildi. Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 61 » Diyarbak›r K›sa Film Buluflmas› 15 - 17 Haziran 2007 Son y›llarda özellikle Diyarbak›r’da ve genel olarak Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde artan film festivalleri, özel gösterimler, sinema atölyelerinin etkisi ve katk›s›yla artan sinema üretimi, Diyarbak›r Sinema Kulübü’nün giriflimi ve Yeniflehir Belediyesi iflbirli¤i ile 15 - 17 Haziran 2007’de Diyarbak›r K›sa Film Buluflmas› ad› alt›nda gelenekselleflmesi planlanan bir organizasyona vesile oldu. Diyarbak›r Sinema Kulübü üyelerinden Ali Kemal Ç›nar’›n DSM deste¤i ile çekti¤i, yaln›zl›k konulu ilk uzun metrajl› filmi Duvar’›n aç›l›fl filmi olarak gösterildi¤i buluflmada, Diyarbak›r, Urfa, Malatya, Elaz›¤, Mardin ve Batman’dan k›rk iki k›sa film Diyarbak›rl› sinemaseverlerle bulufltu.

Ve Bir Gün Babam› Do¤urdum Remzi Sever (Diyarbak›r), Kaos Arin Arjen (Diyarbak›r), Hücre M. Sait Korkut (Diyarbak›r), ‹rem M. Sait Korkut (Diyarbak›r), Dolap Ali Kemal Ç›nar (Diyarbak›r), Bi Xer Hati Sinema Kemal Y›ld›zhan (Diyarbak›r), ‹frit Vejdi Uluç (Urfa), Neden ve Çünkü Vejdi Uluç (Urfa), Bir Ben Var Benden Baflka Vejdi Uluç (Urfa), Belki Ahmet Akpolat (Urfa), Robinson Alper Aytaç (Urfa), Xeyalên Ji Berfê/Kardan Düfller Diyarbak›r Sinema Atölyesi (Diyarbak›r), Çene Dersim/Dersim K›zlar› Diyarbak›r Sinema Atölyesi (Diyarbak›r), Vesikal›k Diyarbak›r Sinema Atölyesi (Diyarbak›r), Ayhan Ifl›k Öldi? Diyarbak›r Sinema Atölyesi (Diyarbak›r), Semerci Diyarbak›r Sinema Atölyesi (Diyarbak›r), Art (‹st) is Nothing fiefik Özcan (Diyarbak›r), Yolculuk Abdurrahman Öner (Diyarbak›r), Yitik Abdurrahman Öner (Diyarbak›r), Xeyal Mustafa Sa¤lam – Evrim Tu¤ba Karakoç (Diyarbak›r), Çember Serhat Esmero¤lu (Diyarbak›r), Seksek Nazire Turan (Diyarbak›r), Kürdan Fatih Karaaslan (Elaz›¤), Paranoyak Fatih Karaaslan (Elaz›¤) Sar› Siyah Yaflam Mehmet Akif Eligül - Abdulvahit Baydemir (Malatya), Gelin fieref Öztürk (Ankara), Ödev fieref Öztürk (Ankara), ‹thaki Faysal Soysal (Batman), Annem Oldu¤um Gün Faysal Soysal (Batman), Yasak Rüya Faysal Soysal (Batman), Sesler Terzan Gürbüz (Mardin), Telkari Haydar Demirtafl (Mardin)

Diyarbak›r K›sa Film Buluflmas›, Diyarbak›r, 2007 62 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema » “K›rlang›c›n Yuvas›” ‹lk Gösterim 29 May›s 2007, Tütün Deposu, ‹stanbul 23 Ocak 2007’de, ‹stanbul’da yüzbinlerin Hrant Dink’i u¤urlad›¤› günün akflam›nda Anadolu Kültür de ‹stanbul Tütün Deposu’nda Hrant’› u¤urlamak için bir sergi açm›fl, aç›l›flta ney, duduk ve türküler dinlenmifl, Türklerin ve Ermenilerin ortak taziye gelene¤i olan helva ikram edilmiflti. Su Film’den fiehbal fienyurt ve Bülent Ar›nl›, Hrant Dink’in Tuzla Ermeni Çocuk Kamp›’nda yaflananlar› kendi sesinden anlatt›¤› K›rlang›c›n Yuvas› belgeselinin ilk gösterimini Anadolu Kültür ile birlikte, yine ayn› mekanda yapt›. 29 May›s 2007 günü Tütün Deposu’nda, Vak›flar Kanunu ile birlikte Ermeni vak›flar›n›n elinden al›nan Tuzla Ermeni Çocuk Kamp›’n›n öyküsünü izleyenler aras›nda Hrant’la birlikte Tuzla’da bulunmufl kamp›n di¤er çocuklar› ve Rakel Dink de vard›.

fiehbal fienyurt, ‹stanbul, 2007

“K›rlang›c›n Yuvas›” ilk gösterim ‹stanbul, 2007 Yunanistan Sinema Günleri kapsam›nda gösterilen filmlerden kareler. 64 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema > Sinema ve ‹nsan Haklar› 15 Nisan 2004 - 14 Nisan 2005 tarihleri aras›nda gerçeklefltirilen “Sinema ve ‹nsan Haklar›” program›, ‹stanbul Bilgi Üniversitesi ve ‹stanbul Kültür ve Sanat Vakf› ile birlikte haz›rland›, Avrupa Komisyonu, ‹nsan Haklar› ve Demokrasi Fonu ile Aç›k Toplum Enstitüsü taraf›ndan maddi destek sa¤land›. Kars, Diyarbak›r, Kahramanmarafl, Malatya ve Trabzon’da üçer gün süren etkinliklerde toplam yedi film gösterildi. Filmler panellerle desteklendi. Konya, Adana, Eskiflehir, Sivas, Tokat, Ni¤de, Samsun, Çanakkale, Gaziantep, Biga, Zonguldak, ‹stanbul, Edirne ve Bursa’n›n da aralar›nda bulundu¤u on dokuz ildeki üniversitelerde gerçeklefltirilen birer günlük programlarda, ikifler film gösterimi ve filmlerin ard›ndan ö¤rencilerle sohbet toplant›lar› yer ald›.

Özlem Dalk›ran: Proje Koordinatörü “‹nsan haklar›n›n evrensel boyutlar›n›n anlafl›lmas› için ça¤›m›z›n en etkili sanat› olan sineman›n önemli oldu¤una inan›yoruz. Sinema bize dünyan›n her köflesinden farkl› hayatlar›, farkl› sorunlar› anlat›yor. ‹nsan haklar› gibi, sinema da insan hayat›ndan, gerçek hayatlardan kaynaklan›yor. ‹nsan haklar› gibi, sinema da tüm dünyada izlenen, anlafl›lan ve tart›fl›lan evrensel bir dil kullan›yor. ‹ki evrensel dili buluflturarak, toplumun tüm kesimlerine hitap edebildik.”

Bana Ra¤men Ayfer Ergün, Condor: fier Ekseni Rodrigo Vázquez, Salk›m Han›m›n Taneleri Tomris Giritlio¤lu, Berdel At›f Y›lmaz, Hiçbiryerde Tayfun Pirselimo¤lu, S›r Çocuklar› Ayd›n Sayman - Ümit C. Güven, Öldürme Üzerine K›sa Bir Film Krzysztof Kieslowski, Gazze fieridi James Longley

Sinema ve ‹nsan Haklar› panellerinden 2005 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 65 “Sinema ve ‹nsan Haklar›” Panelleri Kars: Zeynep Özbatur, Tayfun Pirselimo¤lu, Ruhi Sar›, Ömer Laçiner 30 Nisan 2004 Diyarbak›r: U¤ur Polat, Sezgin Tanr›kulu, fieyhmus Diken 7 May›s 2004 Kahramanmarafl: Memet Ali Alabora, Vecdi Sayar 14 May›s 2004 Malatya: Türkan fioray, Ayd›n Sayman, Deniz Türkali, Murat Çelikkan 21 May›s 2004 Trabzon: Tayfun Pirselimo¤lu, Zeynep Özbatur, Ömer Madra 7 Ocak 2005

“Neden ‹nsan Haklar›?” Panelleri Kars: Mithat Sancar, Necati Yak›fl›rer, Ömer Laçiner 2 May›s 2004 Kahramanmarafl: Oktay Uygun, Türkan Saylan, Harun Ar›kan 16 May›s 2004 Malatya: Sibel ‹nceo¤lu, Y›lmaz Ensaro¤lu, Özlem Dalk›ran 23 May›s 2004 Trabzon: Turgut Tarhanl›, Emel Kurma, Filiz Kerestecio¤lu 10 Ocak 2005

Sinema ve ‹nsan Haklar› paneli Diyarbak›r, 2004

Sinema ve ‹nsan Haklar› paneli Malatya, 2004

Sinema ve ‹nsan Haklar› paneli Kars, 2004 66 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema > Diyarbak›r Avrupa Sinemas›

7 Eylül 2004’de aç›l›fl›n› AB Genifllemeden Sorumlu Komisyonu eski üyesi Gunther Verheugen'in yapt›¤› yüz on izleyici kapasiteli Avrupa Sinemas›, Diyar Galeria Al›flverifl Merkezi’nin üst kat›nda yer al›yor. Avrupa Konseyi Eurimages Fonu taraf›ndan desteklenen Avrupa Sinemas›’nda, Türkiye’den, Avrupa’dan ve dünyadan seçkin filmler gösteriliyor. Her hafta bir film gösterilen sineman›n film program›, Diyarbak›r Sinema Kulübü taraf›ndan yap›l›yor. Diyarbak›r nüfusunun ço¤unlu¤unu oluflturan gençlerin ve Dicle Üniversitesi’nde ö¤renimini sürdüren on alt› bin ö¤rencinin nitelikli filmler ile tan›flmas›n› kolaylaflt›rmak amac›yla Avrupa Sinemas›’nda bilet ücretleri ticari sinemalara oranla daha düflük tutuluyor.

Diyarbak›r Avrupa Sinemas›nda Gösterilen Filmler Yeniden Sev Beni Christoffer Boe, Aflk Zaman› Wong Kar-Wai, Barbarlar›n ‹stilas› Denys Arcand, Afili Delikan› Ken Loach, Birlikte Chen Kaige, Ölümcül Oyunlar Michael Haneke, Havuz François Ozon, Karanl›kta Dans Lars Von Trier, Bebekler Takeshi Kitano, Amelie Jean Pierre Jeunet, Sekreter Steven Shainberg, 8 Kad›n François Ozon, Kedma Amos Gitai, Karanl›k Sular Hideo Nakata, Buzdan Hayaller Dagur Kari, Ölüm Provas› Takashi Miike, Osama S›dd›q Barmak, Kutup Çizgisi Afl›klar› Julio Medem, Belleville’de Randevu Sylvain Chomet, K›sa ve Ac›s›z Fatih Ak›n, ‹htiyar Delikanl› Chan-Wook Park, Taraf Tutmak Istvan Szabo, Motosiklet Günlü¤ü Walter Salles, Bir Mucizedir Yaflamak Emir Kusturica, Karpuz Kabu¤undan Gemiler Yapmak Ahmet Uluçay, Zatoichi Takeshi Kitano, Dönüfl Andrei Zvyagintsev, Alacakaranl›k Samuray› Yoji Yamada, ‹çimdeki Deniz Alejandro Amenabar, A¤layan Çay›r Theo Angelopoulos, Kurdun Günü Michael Haneke, Makinist Brad Anderson, Befl Kere ‹ki François Ozon, ‹mparatorun Yolculu¤u Luc Jacquet, ‹nci Küpeli K›z Peter Webber, E¤itmenler Hans Weingartner, ‹pler Anders Ronnow Klarlund, Mele¤in Düflüflü Semih Kaplano¤lu, Bofl Ev Kim Ki-Duk, Fedakar K›z Kim Ki- Duk, Müzi¤imiz Jean Luc Godard, Güneflli Pazartesiler Fernando Leon De Aranoa, Viski Juan Pablo Reebella - Pablo Stoll, Bir Dilim Suç Matthew Diyarbak›r Avrupa Vaughn, Can›m Babac›¤›m Andrew Jarecki, Gözlerimi de Al Iciar Bollain, Sinemas› Diyarbak›r Avrupa Sinemas› programlar›ndan örnekler 68 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sinema Kahraman Zhang Yimou, Votka Limon Hiner Saleem, Kaplumba¤alar da Uçar Bahman Ghobadi, Karanl›ktan Önce Julian Schnabel, Tony Takitani Jun Ichikawa, Karfl› Daire Marcos Bernstein, Akasya Ki-Hyung Park, Hipnoz David Carreras, Aflk Yaz›m Pawel Pawlikowski, Karanl›k S›rlar Ji-Woon Kim, So¤uk Dufl Antony Cordier, Milyonlar Danny Boyle, Yay Kim Ki-Duk, Cennetin Müzi¤i Kay Pollack, Manderlay Lars von Trier, Tutku Nehri David Mackenzie, Sevgili Wendy Thomas Vinterberg, Umut Güzeldir Patricia Ferreira - Chus Gutiérrez - Javier Fesser - Javier Corcuera - Pere Joan Ventura, Gizemli Kad›n Mike Barker, Hemflire Mike Leigh, Gilles’in Kar›s› Frédéric Fonteyne, Sisler Evi Vadim Perelman, Vaat Edilen Cennet Hany Abu-Assad, ‹lk Aflk Mark Milgard, Tutunamayanlar Dagur Kári, Ayr› Odalar Bertrand Blier, Kufllar Kanatl› Uygarl›k Jacques Perrin, Sakl› Michael Haneke, Kral›n K›zlar› Patricia Mazuy, Büyük Yolculuk ‹smael Ferroukhi, Eyvah, Yafl 35 Cécile Telerman, Çal›nt› Gözler Radoslav Spassov, Seks ve Felsefe Mohsen Makhmalbaf, fiaflk›n Köpekler Marziyeh Meshkini, Mürekkep Bal›¤› ve Balina Noah Baumbach, Kanl› Ayakkab› Yong-Gyun Kim, Ateflkes Christian Carion, Kadersizlik Lajos Koltai, Mele¤im Serge Frydman, Korkuyorum Anne Reha Erdem, Veda Vakti François Ozon, Aflk›n Dans› Stephane Brize, Transamerica Duncan Tucker, Ac› Tatl› Hayat Ji-Woon Kim, Ben Sen ve Di¤erleri Miranda July, Allegro Christoffer Boe, Üç Defin Marco Beltrami, Araf Biray Dalk›ran, Kardan Adamlar Aytan Gönülflen, Ne Kadar Güzelsin Lisa Alessandrin, Lolipop David Slade, Dönüfl Pedro Almodovar, Dünyan›n Orta Yerinde Aflk ‹çin A¤l›yorum Isao Yukisada, Zaman Kim Ki-Duk, Tramvay Olgun Arun, Özgürlük Rüzgar› Ken Loach, Cesaretin Var M› Aflka? Yann Samuell, Baflparmak Mike Mills, Tez Alejandro Amenábar, Geri Döndüler Robin Campillo, Ç›lg›n Jean-Marc Vallée, Gümüfl fiehir John Sayles, Dolunay Jorge Ram›rez Suárez, Daima Lilya Lukas Moodysson, Silbafltan Michel Gondry, On Üç Géla Babluani, Bir fians Daha Radu Mihaileanu, Donie Darko Richard Kelly, Perde Arkas› Emmanuelle Bercot, Dayan›lmaz Aflk Roger Michell, Wilbur Ölmek ‹stiyor Lone Scherfig, Kay›p Kucak Daniel Burman, ‹talyan Ennio De Dominicis, Temmuzda Fatih Ak›n, fieytana Karfl› Mikael Håfström, Yeni Bafllayanlar için ‹talyanca Lone Scherfig, Kuzey Faresi Dominik Moll, Vampirlerin fiafa¤› Anders Banke, Rüya Bilmecesi Michel Gondry, Kader Zeki Demirkubuz, Hayat›n Lezzeti José Gunter Verheugen, Diyarbak›r Avrupa Corbacho-Juan Cruz, Ac›mas›z Detlev Buck, Bükrefl’in Do¤usu Corneliu Sinemas› aç›l›fl›, Porumboiu, Bakire ve Hamile Richard Glatzer - Wash Westmoreland, Befl 2004 Çal›flma Alanlar› - Sinema KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 69 Vakit Reha Erdem, Sarhofl Atlar Zaman› Bahman Ghobadi, Tutku Oyunlar› Todd Field, Son Umut Alfonso Cuaron, Hayat›ndaki Azizleri Keflfetme K›lavuzu Dito Montiel, Kraliçe Stephen Frears, Transilvanya Tony Gatlif, Beynelmilel S›rr› Süreyya Önder - Muharrem Gülmez, Hiçbiryerde Tayfun Pirselimo¤lu, Adem’in Trenleri Bar›fl Pirhasan, Baflkalar›n›n Hayat› Florian Henckel Von Donnersmarck, Kimseye Söyleme Guillaume Canet, Aflk ‹ksiri Paul Mayeda Berges, Kara Kitap Paul Verhoeven, Sherrybaby Laurie Collyer, Sis ve Gece Turgut Yasalar, Esma’n›n S›rr› Jasmila Zbanic, Bir Baflkan›n Ölümü Gabriel Range, Mavi Gözlü Dev: Naz›m Hikmet Biket ‹lhan, Pan’›n Labirenti Guillermo Del Toro, Rönesans Christian Volckman

Serhat Esmero¤lu: Diyarbak›r Avrupa Sinemas› Teknik Sorumlusu “Avrupa Sinemas›’n› be¤enmemifltim, bafllang›çta. Daha önce rastlad›¤›m ama hiçbir zaman sonunu getirmeye tahammül edemedi¤im filmleri, her seans üç ila yedi kifliye oynat›yordum. Üstelik birçok seans bofl geçiyordu. Zamanla anlatmaya bafllad›lar Cannes Film Festivali’ni, Trier’i, Ozon’u, Haneke’yi, Emir Kusturica’y› ve daha birço¤unu; bunlar›n tarz›n›, insan›n a¤layabilmesini, içindeki fliddeti, aflk›, dokunmay›, özlemeyi, özlenmeyi, kendine ait dünyas›n›, düflüncelerini, sosyal yap›s›n›, yaflamay›, yaflam içindeki zorluklar› ve bu zorluklar› bizim getirdi¤imizi; Uzakdo¤u’yu, Ortado¤u’yu, hiçbir zaman gidemeyece¤im ülkeleri, bu ülkelerdeki yaflamlar›, savafllar›, bar›fllar›, dinleri, dilleri, renkleri, tarihleri… Bugün Avrupa Sinemas›’n›n ortalama haftal›k seyirci say›s› 450 - 500 aras›nda. 1800 izleyiciye ulaflt›¤›m›z hafta bile oldu. Diyarbak›r Sanat Merkezi Avrupa Sinemas› sorumlusuyum.”

Gunter Verheugen, Diyarbak›r Avrupa Sinemas› aç›l›fl›, 2004

EDEB‹YAT Ekonominin, sosyal hayat›n, politikan›n bask›s›n› en derinden yaflayan yerlerde edebiyat ve fliir, yarat›c› d›flavurum biçimleri olarak geliflir. Tarihi aktarma, yaflananlar› paylaflma ve iletiflim kurma yöntemleri yerel olarak üretilen ve yerel olarak paylafl›labilen kültürel mirasa dönüflür. fiehir coflkusunun en aza indi¤i zamanlarda bile sürdürülebilir, hatta bazen daha da yo¤unlafl›r.

Süleyman Nazif’in, Cahit S›tk› Taranc›’n›n ve Ahmed Arif’in kenti Diyarbak›r’›n en karanl›k günlerinde bile kesintisiz süren edebiyat ve fliir yaflam›, Anadolu Kültür’ün Diyarbak›r Sanat Merkezi’ni kurmas›yla yeni bir canl›l›¤a kavufltu. Ülkenin bat›s›nda ve do¤usunda yaflayan yazar ve flairlerin bir araya gelmesiyle gerçekleflen fliir okumalar›, yazarlar›n kendi yap›tlar›n› okuduklar› toplant›lar, edebiyat seminerleri ve desteklenen edebiyat yay›nlar›yla sürüyor. Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 73 > fiiir Okumalar›

19 Ekim 2002 günü, Cevat Çapan, Paul McMillen ve Kawa Nemir, William Butler Yeats’in fliirlerini üç dilde okudular: ‹ngilizce, Türkçe ve Kürtçe.

Kawa Nemir: Yazar ve çevirmen, DSM’de fliir okudu, seminer verdi. “Diyarbak›r gibi eski, hiçbir zaman rahat edememifl, her zaman bir savafl alan› olmufl ama eski evlerin avlular›ndaki kokulu güllerini, ünlü akreplerini ve tüm ülkenin en önemli kültürel yorumlar›ndan biri olan gökten f›flk›ran kutsal ›fl›klar›n yuvas› olan Dicle nehrini de ›srarla korumufl bir flehirde, DSM’de bizim ‹rlandal› flairimiz William Butler Yeats’in an›s›na düzenlenen bir etkinli¤e kat›lmak, o güne kadar yapt›¤›m ço¤u iflten daha önemliydi benim için. Yeats’in ruhu hala ortal›kta dolan›yor! Çevirinin, zanaat›m›z› ö¤renme hevesiyle birlikte yapt›¤› fley iflte bu: Onun ve bizim da¤lar›m›z›n eteklerinde, iyi yap›lm›fllar›n türkülerini söylemek.”

Bejan Matur Mesudiye Medresesi’nde kendi fliirlerini okudu. 26 Ekim 2002, Diyarbak›r Hicri ‹zgören kendi fliirlerini okudu. 28 Aral›k 2002, DSM Y›lmaz Odabafl› kendi fliirlerini okudu, dinleyicilerle fliir ve politika tart›flt›. 17 Ocak 2003, DSM Nazan K›r›lm›fl Sonsuz Bir Günbat›m› bafll›kl› Fürü¤ Ferruhzad fliirleri dinletisi sundu. 8 Mart 2003, DSM Nevzat Çelik kendi fliirlerini okudu. 6 Kas›m 2003, DSM Sevgili Hrant Dink An›s›na Sezai Sar›o¤lu kendi fliirlerinin yan›s›ra Naz›m Hikmet, Can Yücel ve Turgut Diyarbak›r, 2007 Uyar’dan fliirler okudu. Haydar Ergülen 6 Kas›m 2003, DSM Diyarbak›r, 2006 Kemal Varol kendi fliirlerini okudu. Nazan K›r›lm›fl 13 fiubat 2004, DSM Diyarbak›r, 2003 74 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat fiükrü Erbafl kendi fliirlerini okudu. 24 Mart 2006, DSM Genco Erkal Kars Sanat Merkezi’nde üç yüz kiflilik bir toplulu¤a Naz›m Hikmet fliirleri okudu. 6 Nisan 2006, KSM Haydar Ergülen kendi fliirlerini okudu. 23 Eylül 2006, DSM Lale Müldür kendi fliirlerini okudu. 21 Ekim 2006, DSM Akif Kurtulufl kendi fliirlerini okudu. 25 Kas›m 2006, DSM Sevgili Hrant Dink An›s›na Diyarbak›rl› flairler Hrant Dink an›s›na fliirler okudu. 6 fiubat 2007, DSM

Hicri ‹zgören Diyarbak›r, 2002

Lale Müldür Diyarbak›r, 2006

Nevzat Çelik Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 75 > Yazarlar› Okuyor

fiairlerin yan› s›ra, hikaye ve roman yazarlar› da kendi eserlerini Diyarbak›rl›lar için okudu.

Suzan Samanc›: Yazar, DSM’de “Korkunun Irma¤›nda”y› okudu. “Yaflanan ac›lar› ve gerçekli¤i hepimiz biliyoruz. Toplumlar›n hissizleflmesi ve manevi duygular›n azalmas›, tek tip dilin ve kültürün arzulanmas› felakettir. Edebiyat ve sanat, deyim yerindeyse ebediyete yolculuk ve sonsuzlu¤un ortas›ndaki güzel insanl›ksa ‘Diyarbak›r Sanat Merkezi’ bu sonsuzlukta farkl› ve verimli bir ›fl›k oldu. Güçlü organizasyonu ve içtenli¤iyle rüzgar serinli¤indeki ›l›k bir ses, bunun ötesinde farkl›l›k ve kendi olma bilincinde ince bir çizgi, etnik bir espri, varoluflun evrensel mekan›… Sokratik kurnaz, Platonik geveze, Oblomovist ise hiç de¤il! fiiir ve öykü kokan gecelerde buluflmak, söyleflmek, ayaküstü sohbet etmenin harmonisinde ço¤al›rken, minör dünyam›z›n majör bir sesi Diyarbak›r Sanat Merkezi…”

Ece Temelkuran “K›y› Kitab›” 5 Ekim 2002 Adalet A¤ao¤lu “ÖYLE Kargaflada BÖYLE Karfl›laflmalar”dan bölümler okudu, deneme ve edebiyat üzerine konufltu. 27 Kas›m 2002 Hatice Meryem “Sinek Kadar Kocam Olsun Bafl›mda Bulunsun” 12 Aral›k 2002 Nefle Yafl›n “Üzgün K›zlar›n Gizli Tarihi” 2 May›s 2003 Adalet A¤ao¤lu Ferit Edgü “Hakkari’de Bir Mevsim” Diyarbak›r, 2002

9 May›s 2003 Azad Ziya Eren Zeki Coflkun “Ay Olsun Aynam” Diyarbak›r, 2004 17 Ocak 2004 Ece Temelkuran Diyarbak›r, 2002 76 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat

Cezmi Ersöz “Aç›kla Bana Bu Ifl›¤›” 31 Ocak 2004 Müge ‹plikçi “Kül ve Yel” 20 Mart 2004 Azad Ziya Eren “Sak›zköy Günceleri” 7 May›s 2004 Handan Öztürk “Do¤unun Ç›plak Kad›nlar›” 15 May›s 2004 Gürsel Korat “Gölgenin Can›” 22 May›s 2004 Süheyla Acar “Ya¤murun Yedi Yüzü” 18 Haziran 2004 Gaye Boral›o¤lu “Hepsi Hikaye” 14 Eylül 2004 Abdullah Kaya “Hevriz A¤ac›” 14 Eylül 2004 Oya Baydar “Erguvan Kap›s›” 26 Eylül 2004 Seyyidhan Kömürcü “Hasar Ayini” 9 Ekim 2004 Suzan Samanc› “Korkunun Irma¤›nda” 5 Kas›m 2004 Nevzat Bingöl “Suriye’nin Kimliksizleri” 21 Kas›m 2004

Ferit Edgü Vedat Çetin “Yorgun ve Uzak” Diyarbak›r, 2003 27 Kas›m 2004

‹hsan Fikret Biçici ‹hsan Fikret Biçici “Ad›nla Vurulup Ölmek” Diyarbak›r, 2004 18 Aral›k 2004

Oya Baydar Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 77 Yavuz Ekinci “Meyaser’in Uçuflu” 15 Ocak 2005, DSM / 4 Aral›k 2006, Batman Muharrem Erbey “Yitik fiecere” 5 fiubat 2005 fiükrü Erbafl, Miran Janbar “Cam ile Tafl – Cam û Kevir” 13 May›s 2005 Mehmet ‹çkale ‹lkö¤retim Okulu Ö¤rencileri “‹çkale Çocuklar›ndan Herkese ve Her fieye Mektuplar” 15 May›s 2005 Hapishaneden fiiirler / Hapishaneden Öyküler Diyarbak›rl› ve ‹stanbullu sanatç›lar, yazarlar ve flairler Hapishaneden fiiirler’den fliirler ve Hapishaneden Öyküler’den öyküler okudu. 4 Haziran 2005 Kemal Varol “Kin Divan›” 18 Haziran 2005 Fethiye Çetin “Anneannem” 17 Eylül 2005 Murat Uyurkulak “Har, Bir K›yamet Roman›” 15 Nisan 2006 Sinan Oruço¤lu “Çirkin A¤ac›” 16 Nisan 2006 Mavi Nefle Gölcük “Kar Beyrut Kar” 28 May›s 2006 Özlem Narin Y›lmaz “Kay›p Yaln›zl›k Orman›” 14 Ekim 2006 ‹çkale Çocuklar›ndan Herkese ve Her fieye Edip Polat Mektuplar “Romana Efsaneyek Ari: Risteme Zal / Diyarbak›r, 2005 Bir Ari Efsanesinin Roman›: Ristem-i Zal” Suzan Samanc› 23 Haziran 2007 Diyarbak›r, 2004

Nefle Yafl›n Diyarbak›r, 2003 78 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat > Edebiyat Söyleflileri

Asl› Erdo¤an: Yazar, Diyarbak›r’da söylefliler yapt›. “Diyarbak›r için Masal Orada, gidip de durdu¤um ilk yerde, bir ülke buldu kendine, kesilmifl bir dal gibi sürüklenen yaln›zl›¤›m. Bir avuç tafltan, uçsuz bucaks›z bir kent kurdu. Irma¤›n bakt›¤› yöne do¤ru gittim, gittim ve durdum. Durdu¤um ilk yerde, topra¤a bakmay› ö¤rendim, tohumlar›n sabr› ve baflaklar›n ç›lg›n cesaretiyle… Orada e¤ilip çok eski tanr›lar›n elinden efsanelerle beslendim, s›n›rs›z ac›lar toplad›m k›r çiçeklerinin aras›ndan, çelenkler ördüm dikenli tellere tak›lm›fl güvercinlerin tüylerinden… K›r›k tafllar›n aras›nda dolaflt›m, kanayan yaralar›n, y›k›nt›lar aras›ndaki sönmemifl alevlerin, yanm›fl düfllerle, nesnelerin… Gündo¤umundan önce gömülen ölülerin ezgilerini dinledim, çoban kad›nlar›n a¤›tlar›n›, topra¤a simsiyah kanla ifllenmifl öykülerini insanlar›n… Orada, kaybedecek hiçbir fleyi kalmayanlar›n aras›nda, ölümün bile yenik düflebilece¤ini ö¤rendim. Kentin surlar›ndan ›rma¤a bakan, solgun yüzlü bir çocu¤a rastlad›m, benimkinden daha a¤›r bir dünyayd› tafl›d›¤›, gülümseyen, gümüfl rengi gözlerinde. Görkemli rüzgarlar›n ortas›nda e¤ilmifl, ölü kufllar›n ezgilerini topluyordu tafllar aras›ndan, yayl›m atefliyle delik deflik edilmifl düflleri, gelece¤in alt›n rengi, kül rengi gündo¤umlar›n›… Her fleyi sürükleyip götüren ›rmak, beni arada onun bombofl ellerine b›rakt›. Saat bafl› vurulan uçsuz bucaks›z yüre¤inde… Gidersin, gidersin ve durursun. ‹lk kez bir çocu¤un gözyafllar›yla a¤lars›n. Seni gözbebeklerinde tutan, hiç b›rakmayan bir ülkede… Bir yürek dolusu tafltan kurulmufltur senin ülken. Senin, benim, herkesin.”

Adnan Sat›c› Diyarbak›r, 2003

Asl› Erdo¤an Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 79 Kawa Nemir “Sümer ve Babil Mitolojisi” 14 Eylül 2002, DSM Asl› Erdo¤an “M›s›r ve Yunan Mitolojisi” 20 Eylül 2002, DSM Asl› Erdo¤an “Orpheus, Ölümsüzlü¤ün Hat›rlan›fl›” 21 Eylül 2002, DSM Cevat Çapan “Tarih Boyu Tragedya” 18 Ekim 2002, DSM Adalet A¤ao¤lu “Deneme ve Edebiyat” 27 Kas›m 2002, Dicle Üniversitesi Adalet A¤ao¤lu “Roman›n Zaman›, Mekan›” 27 Kas›m 2002, DSM Jale Parla “Don Kiflot ve Roman›n Geliflimi” 24 Ocak 2003, Dicle Üniversitesi Jale Parla “Dublinliler, Joyce’un ‹rlandas›” 25 Ocak 2003, DSM Sibel Irz›k “Postmodern Roman›n Geliflimi” 24 Ocak 2003, Dicle Üniversitesi Sibel Irz›k “Salman Rushdie'nin Gece Yar›s› Çocuklar›” 25 Ocak 2003, DSM Himmet Uç “Türk fiiirine Estetik Yaklafl›mlar: Ahmet Hamdi Tanp›nar” 8 fiubat 2003, DSM Y›ld›r›m Türker - Murat Uyurkulak “TOL” 22 Mart 2003, DSM Adnan Sat›c› “Hayal Etütleri” 21 Haziran 2003, DSM Adnan Sat›c› - Ahmet Telli - Hicri ‹zgören - Mahmut Ortakaya - ‹hsan F.Biçici - Ahmet Çakmak “Veysel Öngören’i Anma” 30 Eylül 2003, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Ayfer Tunç Diyarbak›r, 2005 Asl› Erdo¤an “Adalet, Mitos ve Cinayet” 10 Ekim 2003, DSM ‹lhan Berk fiiirleri Diyarbak›r, 2004 80 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat

Rohat Alakom “Türkiye Edebiyat›nda Kürtler” (Kürtçe) Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 8 Kas›m 2003, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Adnan Binyazar - fieyhmus Diken “Masal›n› Yakalayan fiehir” 6 Aral›k 2003 Edip Polat “Kürtçe Sözlü Edebiyattan Yaz›l› Edebiyata” (Kürtçe) 20 Aral›k 2003, DSM Eyüp K›ran “Bilimsel Araflt›rma ve Roman Yaz›m›” 27 fiubat 2004, DSM Roflan Lezgin “Lîteraturê Zazakî; fiîîr û Hîkaye… (Zazaca Edebiyat: fiiir ve Öykü...)” (Zazaca) 19 Haziran 2004, DSM Metin Cengiz - Ahmet Çakmak - Mahmut Temizyürek - ‹lhan Berk “‹lhan Berk fiiirleri” 16 Ekim 2004, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Mehmet fiimflek “Süryani Edebiyat› ve Faik Naum” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 30 Kas›m 2004, DSM Necmiye Alpay - Mehmet Çetin “Dilimiz, Dillerimiz ve Edebiyat” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 2 Aral›k 2004, DSM Gökhan Cengizhan - Hayri K. Yetik “Bu Ülkede Kaç Edebiyat Var?” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 2 Aral›k 2004, DSM Süheyla Acar - Nuri F›rat “70 Kufla¤›ndan 90 Kufla¤›na ‹ki Toplum, ‹ki Edebiyat” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 3 Aral›k 2004, DSM Hasan Ali Toptafl “Yazarl›k Serüveni” Pitoresk Dergisi 11 Aral›k 2004, DSM Üzerine Diyarbak›r, 2005 Arjen Ari “fiiirin Abdal›-Evdalê Helbestê” (Kürtçe) 8 Ocak 2005, DSM Roflan Lezgin Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 81 Selim Temo “Evrak-› Periflan” 9 Ocak 2005, DSM Tuncay Birkan “Çeviri ve Çevirmenlik” 19 Ocak 2005, DSM Osman Mehmed “Gül, Cin ve Harabe / Gul û Cin û Kavil” 5 Mart 2005, DSM Türker Armaner “Edebiyat ve fiiddet” 12 Mart 2005, DSM Bask›n Oran - fieyhmus Diken “‹syan Sürgünleri” 9 Nisan 2005, DSM Remezan Alan - Metin Kaygalak “Dost Çiyayi An›s›na” 30 Nisan 2005, DSM Seyithan Kömürcü - A. Ziya Eren - ‹hsan Fikret Biçici “Pitoresk Dergisi Üzerine” 22 May›s 2005, DSM Ayfer Tunç “Yazar›n Evi Neresidir?” 16 Ekim 2005, DSM Nazan Aksoy “Türk Edebiyat›na Elefltirel Bir Bak›fl” 22 Ekim 2005, DSM Jaklin Çelik “Dialar ve Anlat›yla Gezi” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 18 Kas›m 2005, DSM Süreyyya Evren - Rahmi G. Ö¤dil “Alternatif Kültür, Edebiyat ve Minör Olmak” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 18 Kas›m 2005, DSM Mehmet Ero¤lu “Roman ve Yazar›n Duruflu” Diyarbak›r Edebiyat Günleri kapsam›nda Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile, 19 Kas›m 2005, DSM

Leyla ‹pekçi - Behçet Çelik “Edebiyatta Güncel E¤ilimler” Bejan Matur, 26 Kas›m 2005, DSM Azad Ziya Eren Diyarbak›r, 2007 Metin Cengiz “Konuflma ve fiiir Dili” 24 Aral›k 2005, DSM Sibel Irz›k, Jale Parla Diyarbak›r, 2003 82 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat Özcan Karabulut “Aflk, Kad›n ve Öykü” 30 Aral›k 2005, DSM Zeynep Köylü “Naif fiiir” 18 fiubat 2006, DSM Aram Gernas “Li Ser Romeo û Juliet - Romeo ve Juliet Üzerine” (Kürtçe) 19 fiubat 2006, DSM Fad›l Öztürk “Esmer Bir Ac›” 26 fiubat 2006, DSM Sina Akyol “fiiir Üzerine” 3 Mart 2006, DSM ‹hsan Çölemerikli “Hakkari Suretleri” 11 Mart 2006, DSM Elif fiafak “Arafta Olmak” 19 Mart 2006, DSM fiükrü Erbafl - Vedat Akçayöz “‹nsan, Dil ve Kültür” 24 Mart 2006, KSM Hüseyin Ferhad “Çarçu’da Kürdili Bir Akflam” 22 Nisan 2006, DSM Evrim Alatafl “Mayoz Bölünme Hikayeleri” 29 Nisan 2006, DSM Hasan Kaya “Edebiyatlar Aras› Köprü: Kürt Öykü Antalojisi Üzerine” 13 May›s 2006, DSM Hüsnü Arkan “Edebiyat ve Müzik” 15 Ekim 2006, DSM Recep Dildar - Roni War - Miran Janbar - Sidar Jir “Öykünün Edebiyat›m›zdaki Yeri” Selim Temo 17 fiubat 2007, DSM Diyarbak›r, 2005 Bejan Matur - Azad Ziya Eren “fiiir Nerede Konaklar?” Y›ld›r›m Türker, 14 Nisan 2007, DSM Murat Uyurkulak Diyarbak›r, 2003

Elif fiafak Diyarbak›r, 2006 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 83 A. Ziya Eren - Hicri ‹zgören - Rüstem Erdem - Murat Özyaflar - Mavi Nefle Gölcük “Liseli Gençler Diyarbak›rl› Yazarlarla Bulufluyor” 2 May›s 2007, Vali Gökhan Ayd›ner Endüstri Meslek Lisesi Diyarbak›r Birlik Lisesi Ö¤rencileri “Hiflt, Hiflt! Dergisi Üzerine” 20 May›s 2007, DSM

Sezai Sar›o¤u - Aytekin Y›lmaz “Mahsus Kelam, Kalemin Öne E¤ilmesin” 26 May›s 2007, DSM Diyarbak›r ‹mam Hatip Lisesi Ö¤rencileri “Ney Dergisi Üzerine” 7 Haziran 2007, DSM

Tuncay Birkan Diyarbak›r, 2005

Veysel Öngören’i Anma Toplant›s› Diyarbak›r, 2003 84 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat > Edebiyat Atölyeleri ve Seminerleri

fiiir Atölyeleri Bejan Matur 11 Eylül 2002, Diyarbak›r Haydar Ergülen 15 - 17 Aral›k 2006, Diyarbak›r

Yay›nc›l›¤›n Sorunlar› Atölyesi Tu¤rul Paflao¤lu - Tan›l Bora 29 Ocak 2005, Diyarbak›r

Öykü Atölyesi Semih Gümüfl - Jaklin Çelik 29 - 31 Aral›k 2006, Diyarbak›r

Roman Atölyesi Hüseyin K›ran 5 - 7 Ocak 2007, Diyarbak›r

Elefltiri Atölyesi A. Ömer Türkefl - Himmet Uç 26 - 28 Ocak 2007, Diyarbak›r

Çocuk Edebiyat› Araflt›rmalar› Atölyesi Nilay Y›lmaz 24 - 25 fiubat 2007, Diyarbak›r

Ömer Türkefl Diyarbak›r, 2007

Yay›nc›l›¤›n Sorunlar› Atölyesi Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Edebiyat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 85 > Mehmed Uzun Konferans› 17 fiubat 2007, ‹stanbul Bilgi Üniversitesi, Dolapdere Kampüsü

‹stanbul Bilgi Üniversitesi Karfl›laflt›rmal› Edebiyat Bölümü ve ‹sveç Mehmed Uzun Komitesi iflbirli¤i ile düzenlenen, ‹sveç ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u taraf›ndan desteklenen Mehmed Uzun Konferans›, Türkiye’de Kürtçe edebiyat alan›nda düzenlenen ilk uluslararas› konferans oldu. ‹sveç, Norveç ve Türkiye’den edebiyatç›lar, yazar›n dili, hikayeleri ve Kürtçe edebiyata katk›lar›n› konuflmak için biraraya geldiler. “Engellemelere Maruz Kalan Bir Dilde Yazmak” bafll›kl› panelin ilk oturumunu konferans›n aç›l›fl konuflmas›n› yapan Prof. Dr. Jale Parla yönetti. ‹lk oturumda Eugene Schoulgin “Sürgünde Yazmak", Thorvald Steen “Sürgünde Yazmak Üretkenli¤i Sa¤lad›¤›nda” ve Ömer Türkefl -"Bir Dil O Dildeki Edebiyat›n Tarihidir” bafll›kl› sunumlar yapt›. Panelin ikinici oturumunu Maria Modig yönetti, Azar Mahloujian “Neden Yasakl› Bir Dilde Yazmak?”, Muhsin K›z›lkaya “Mehmed Uzun Edebiyat›n›n Türkçe'ye Çevrilmesi Süreci”, Rag›p Zarakolu ve "Ayse Nur Zarakolu, Mehmed Uzun ve Anadilde Yazma Hakk›” ve Jonas Modig “Telif Hakk› ve Bas›m Özgürlü¤ünü Güçlendirmek ‹çin Bir Avrupa Sistemi Kurmak” üstünde konufltular. Konferans›n “Hikaye Anlat›c›s›na Ne Oldu?” bafll›kl› ikinci panelinde de iki oturum vard›. Müge Gürsoy Sökmen’in yönetti¤i ilk oturumda Gellert Tamas “Sürgündeki Hikaye Anlat›c›s›n›n Rolü”, Maria Modig “Bir Muhalif Olarak Hikaye Anlat›c› - Zorunlu ‹taatsiz”, Doç. Dr. Per Erik Ljung “Hikaye Anlat›c›lar›yla Karfl›laflma” ve Björn Linnell de “Hikaye Anlat›c›s›n›n Kaderi” bafll›kl› sunumlar yapt›lar. ‹kinci panelin ikinci oturumunu Prof. Dr. Nazan Aksoy yönetti. Necmiye Alpay "Mehmed Uzun'un Romanlar›nda Anlat›c› ile Baflkiflinin ‹liflkileri", Selim Temo “Mehmed Uzun Romanlar›nda Anlat›c›lar” ve fieyhmus Diken “Mehmed Uzun Edebiyat›nda fiehir” hakk›nda konufltu. Konferans›n kapan›fl konuflmas›n› Mehmed Uzun yapt›.

Mehmed Uzun Konferans› ‹stanbul, 2007 86 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Edebiyat > Süreli Yay›nlara Destek

Anadolu Kültür, yaz›n alan›ndaki di¤er çal›flmalar›n yan› s›ra süreli yay›nlara destek vermek amac›yla Diyarbak›r’da yay›nlanan Yarat›m, Pitoresk ve Ses ve Ifl›k ile Hakkari Yüksekova’da yay›nlanan Ajar dergilerine destek sa¤lad›.

Ahmet Çakmak: Yazar, Yarat›m dergisi genel yay›n yönetmeni “Kadim flehrimiz, her dönemde ekonomi/politik olarak, önemini hep korumufl; ba¤r›ndan ç›kard›¤› flair/yazarlar›yla da kültür kenti kimli¤i üzerinden bu özelliklerine çokça vurgu yap›larak an›lm›flt›r...... Ancak ve yaz›k ki bireysel çabalar, kültür alan›ndaki kurumsal alt yap›larla desteklenmedi¤i için, bireysel çabalar olarak kalm›fl, flehrin dokusuna sirayet edememifl; istenildi¤i oranda serpilip geliflememifl; sanat›n her s›n›fsal gurubu etkilemesi ve sanat al›mlay›c›s› kesimleri estetize edemedi¤i için de kültür sanat flehri durumuna getirememifltir...... DSM’nin bu çerçevede önemli bir bofllu¤u doldurdu¤u söylenebilir. Görev, en çok da sanat flehriyiz fliar›yla yola ç›kanlara düflmekte olup, söyleme uygun incelikte ve profesyonellikte kurumsal yap›lar oluflturulmas›n› sa¤lamakla ve yerelden oluflan sanat disiplinlerini desteklemekle, ifllerini kolaylaflt›rmakla bafll›yor...” Diyarbak›r ve Yüksekova’da destek verilen dergiler.

Diyarbak›r Sanat Merkezi Kütüphanesi

FOTO⁄RAF Diyarbak›r’›n sokakta çal›flan çocuklar› foto¤raf çekiyor; genç bir foto¤rafç›, haftalarca göçebe Koçerlerle yaflay›p, yaflant›lar›n› belgeliyor; ‹sveç’li bir kad›n Kars’ta, Urfa’da ve Diyarbak›r’da sergi ve seminer düzenliyor. Afganistan’›n çocuklar›, Ba¤dat’›n sokaklar›, ‹sveç’in babalar›, Kerbela’n›n kad›nlar›, Gürcistan’›n evleri ayn› mekana tafl›n›yor.

Anadolu Kültür’ün foto¤raf sergilerinde izleyiciler, birbirinden ünlü ustalar›n, sokakta çal›flan çocuklar›n, fliddete “hay›r” diyen 111 kad›n›n ve Kafkaslar›n Genç Gözleri’nden dünyaya bak›yor. Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 93 > Foto¤raf Sergileri

Koçer Hüsamettin Bahçe 8 - 29 Eylül 2004, DSM / 25 Mart - 19 Nisan 2006, KSM

Hüsamettin Bahçe: Foto¤rafç›, geceli gündüzlü otuz dokuz gün Koçerlerle yaflayarak belgeledi¤i yaflant›lar›n› Diyarbak›r ve Kars’ta sergiledi. “GÖÇEBE: Sabit bir konuta ve topra¤a ba¤l› olmadan, küçükbafl hayvanc›l›kla u¤raflan, hayvanlar›na daha iyi otlaklar bulabilmek amac›yla mevsim ve bitki örtüsü durumuna göre yaylalardan steplere, steplerden yaylalara göçüp daima çad›r hayat› yaflayan, kan akrabal›¤› ba¤› ve bizlik duygusu gibi ba¤larla birbirlerine ba¤l›, geleneksel fakat laik bir toplum. ... afliretçi yap›n›n ekonomik ve politik ayaklar›ndan biri olarak göçebelik... Çerçi, kasaba tüccar›, kent tüccar›, göçebenin ekonomik toplumsal ve politik iliflkilerini yürüttü¤ü bafll›ca üç kademe ... trampa ekonomisi ... para geçerli de¤il. ... feodalizm öncesi bir üretim biçimi...

... çad›r, toplumsal s›n›f ve statüleri gösteren en temel unsur....

Kad›n gerek toplumsal iliflkilerde, gerek aile içi iliflkilerde erkek kadar söz sahibidir. Her fleyden önce baba hukukuna dayanan göçebe Kürt afliretlerinde kad›n bu hakk› nas›l elde etmifltir? Afliretin topra¤a yerleflmeye mecbur kalmas›yla birlikte kad›n ... fonksiyonsuz... Geleneksel durumda eli yüzü tamamen aç›k olan kad›n art›k kapanmaya bafllam›fl...”

Koçer Diyarbak›r, 2004

Koçer sergisinden bir foto¤raf Diyarbak›r, 2004 94 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf Merhabarev Özcan Yurdalan, Karen Mirzoyan, Serra Akcan, German Avagyan, Kerem Uzel, Ruben Mangasaryan, Mehmet Kaçmaz, Nelli Shismanyan, Tolga Sezgin, Anahit Hayrapetyan 22 - 29 Ekim 2006, Erivan 3 - 23 Aral›k 2006, ‹stanbul, Karfl› Sanat Çal›flmalar› 13 - 31 Ocak 2007, Diyarbak›r Sanat Merkezi “Merhabarev”, Türkçe’deki merhaba ve Ermenice’deki karfl›l›¤› barev sözcükleri birlefltirilerek türetilen bir isim. ‹stanbul’dan Nar Photos ve Erivan’dan Patker Photos’un iflbirli¤i ile yürütülen proje Heinrich Böll Stiftung Derne¤i ‹stanbul Ofisi’nin deste¤i ile gerçeklefltirildi. Mehmet Kaçmaz’›n, “Biz yaflad›¤›m›z kentleri birbirimizin gözüne teslim ettik” dedi¤i çal›flma kapsam›nda Türkiyeli foto¤rafç›lar 3 - 11 May›s aras›nda Erivan’da, Ermenistanl› foto¤rafç›lar ise 26 Haziran - 3 Temmuz aras›nda ‹stanbul’da foto¤raf çekimlerini yapt›. Her grup birer yabanc› olarak gittikleri kentleri nas›l gördüklerine dair bir belge ortaya ç›kard›. Çekilen doksan bin foto¤raftan seçilen yüz otuz eser, ‹stanbul ve Erivan’dan sonra Diyarbak›r’› da ziyaret etti. Sergi önümüzdeki günlerde Kafkaslar, Avrupa ve Anadolu’daki gezisine devam edecek.

Özcan Yurdalan: Foto¤rafç›; Diyarbak›r’da, ‹stanbul’da, Hakkari’de, Kars’ta ve Yüksekova’da foto¤raf atölyeleri yönetti, foto¤raflar›n› sergiledi. “... Hareket noktam›z, her iki toplumun birbirini yeterince tan›m›yor olmas›yd›. Yüzlerce y›l birlikte yaflad›¤›m›z, ayn› co¤rafyalar› paylaflt›¤›m›z, bugün de kap› komflusu oldu¤umuz halde aram›zda uçurumlar vard›. ‹nsanlar›m›z›n birbirleriyle sanat-kültür etkinlikleri arac›l›¤›yla, ba¤›ms›z medya kanallar›yla ve ortak projelerle do¤rudan iliflkilenmesi, önyarg›lar›n afl›lmas› için ilk ad›m olabilirdi. ‹liflkilerin normalleflmesiyle bafllayacak diyalog ortam› her iki toplumun da yarar›na olacakt›. ... ‹flte bütün bu duygu ve düflüncelerle ‹stanbullu foto¤rafç›lar yaflad›klar› flehri Erivanl› dostlar›n›n gözlerine, Erivanl›lar da ‹stanbullu dostlar›n›n gözlerine emanet ettiler...” Merhabarev Diyarbak›r, 2006 Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 95

Dr. Ulrike Dufner: Heinrich Böll Stiftung Derne¤i Türkiye Temsilcisi “Ocak 2004’te ‹stanbul’a geliflimin hemen ard›ndan Anadolu Kültür’le iletiflime geçtim. Ekibin Türkiye toplumuyla bu toplumun d›fl›ndaki insanlar aras›nda köprüler kurmaya ilgisinden çok etkilendim. Problemlerin belirlenmesi ve analizindeki duyarl›l›k, birlik-beraberlik ve bar›fl oluflturmakta kullan›lan yarat›c›l›k ve mevcut sorunlara müdahale etmekteki yaklafl›mlar› Anadolu Kütür hakk›ndaki fikirlerimi oluflturan ögelerdi. Anadolu Kültür, kültürel aktiviteleri ve merkezleriyle, karfl›l›kl› kültürel anlaflmay› ve hoflgörüyü sa¤l›yor. Sosyal, politik ve kültürel anlaflmazl›klar›n ve önyarg›lar›n oldu¤u bir ortamda, Anadolu Kültür karfl›l›kl› sayg›y› vurgulayan mesajlar yay›yor. Anadolu Kültür’de çal›flan her bir birey sonsuz bir enerji, ilgi ve entelektüel yarat›c›l›k tafl›yor. Bu nedenle de, tak›m›n her bir eleman›yla iflbirli¤i yapt›¤›mda kendimi flansl› hissettim ve bunun benim için bireysel bir zenginleflme ve kazan›m oldu¤unu düflündüm.”

Dünya Kad›nlar› Ulla Lemberg 8 - 28 Mart 2003, DSM, ‹sveç Konsoloslu¤u iflbirli¤i ile Aftonbladet gazetesinin ilk kad›n foto¤rafç›s› oldu¤unda kendisine “Otuz befl yafl›n üzerindeki kad›nlar için kameraya film koymaya de¤mez” denen ‹sveçli foto¤rafç› Ulla Lemberg, on y›l süreyle dünyay› gezip, yafll› kad›nlar› foto¤raflam›fl. Aç›l›flta Lemberg, foto¤raflar›n›n çekim hikayelerini sergiyi gezenlerle paylaflt›.

Ulla Lemberg: Foto¤rafç›; DSM’de ve KSM’de sergi açt›, söylefliler yapt›. “Kad›nlar yeryüzünün en yoksul halk›d›r. Dünyada, kad›n vatandafllar›na erkek vatandafllar›na oldu¤u kadar iyi davranan tek bir ülke yok. Bu kad›nlar hepimizin anneleri. Bu da benim onlara Dünya Kad›nlar› bir sevgi ilan›m.” Diyarbak›r, 2003 Türkiye'den ve Dünyadan Kad›n Portreleri Diyarbak›r, 2006 96 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf K›m›ldama Paul McMillen 15 - 24 Nisan 2005, DSM Paul McMillen, y›llard›r “›fl›k”la u¤rafl›yor. “Arkas›n› görebilir miyiz? Alg›lamam›z› de¤ifltirebilir mi?” diye soruyor. Aç›l›flta, McMillen foto¤rafç›l›k ve sergideki foto¤raflar hakk›nda konufltu.

Teslimiyet Bennu Gerede 23 Aral›k 2005 - 8 Ocak 2006, DSM Gerede, izleyicileri “modern ve ça¤dafl” olarak tan›mlanmay› isteyen Türkiye toplumunu köklü gelenekleri yans›tan do¤al ortamlar›n foto¤raflar› ile sorguluyor.

Tutsak Kad›nlar›n Portreleri Eva Haule 8 - 27 Ocak 2007, ‹stanbul Karfl› Sanat Çal›flmalar› 8 Mart - 3 Nisan 2007, DSM Karfl› Sanat Çal›flmalar› ve Goethe Enstitüsü iflbirli¤i ile 1986 y›l›ndan beri Rote Armee Fraktionen (RAF / K›z›l Ordu Fraksiyonlar›) üyeli¤inden cezaevinde olan Eva Haule’nin cezaevindeki kad›nlar› çekti¤i foto¤raflardan oluflan sergi, ‹stanbul ve Diyarbak›r’da sergilendi.

Eva Haule: Foto¤rafç›; cezaevinde dünyan›n dört bir yan›ndan gelen kad›nlar› foto¤raflad›, foto¤raflar› Diyarbak›r ve ‹stanbul’da sergilendi. “Foto¤raf›n› çekti¤im yirmi bir kad›ndan on dördü uyuflturucu ba¤lant›s› nedeniyle buradayd›. Ya bu iflin ticaretini yapma ya bulundurma veya uyuflturucu ba¤›ml›s› olarak. Kad›nlardan sekizi K›m›ldama baflka ülke kökenliydi: ABD, Trinidad, Kolombiya, ‹sveç, Bosna, Diyarbak›r, 2005 Makedonya, Türkiye... Zor yaflam› onur ve güzellik içinde Teslimiyet tafl›yorlard›; yaflad›klar› her fleye karfl›n -sokakta yaflamak, fliddete Diyarbak›r, 2005 maruz kalmak, hastal›k, yoksulluk, çocuklar›ndan ayr› kalmak-

Tutsak Kad›nlar›n y›k›lmam›fllar, sinmemifller. Bunu yans›t›yorlar, yüzlerinde de Portreleri gördü¤üm bu. Kad›nlar onlara sayg›yla bakt›¤›m› biliyorlar, Diyarbak›r, 2007 foto¤raflar›n› da öylece çekti¤imi; onlar› güzel buldu¤umu…” Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 97 ‹çkalpakç› Ç›kmaz›: Bir Soka¤›n Monografisi Dora Günel - Kemal Cengizkan 10 - 23 May›s 2003, DSM Foto¤raf Vakf› iflbirli¤i ile

Baflka Bir Dünya Afganistan Coflkun Aral - Hakan Denker - Bengüç Özerdem - ‹rfan Sapmaz - Faruk Zabc› 6 - 22 Haziran 2003, DSM ‹FSAK iflbirli¤i ile

Ba¤dat, Babil, Kerbela / fiubat 2003 Cevahir Bu¤u - fiaban Dayanan - Tolga Sezgin - Özcan Yurdalan - Gençer Yurttafl 24 Haziran - 10 Temmuz 2003, DSM Foto¤raf Vakf› iflbirli¤i ile

Ara Güler Klasikleri Ara Güler 7 - 21 Eylül 2003, DSM 29 Eylül - 6 Ekim 2003, Batman Belediye Kültür Merkezi

Kodak 1. Türkiye Foto¤raf Yar›flmas› Sergisi 9 - 25 Aral›k 2003, DSM 28 Ocak - 1 fiubat 2004, Batman Belediye Kültür Merkezi Foto¤rafevi iflbirli¤i ile

Van Foto¤raflar›, Van Kilimleri Enver Özkahraman 26 Aral›k 2003 - 14 Ocak 2004, DSM

Çerçevelenmifl Yaflamlar Ba¤dat, Babil, Kerbela / fiubat Coflkun Aral 2003 26 - 28 Aral›k 2003, Viranflehir Kültür Merkezi Diyarbak›r, 2003

Foto¤rafya Foto¤rafya Diyarbak›r, 2004 Selahattin Do¤an 16 - 30 Ocak 2004, DSM Ara Güler Klasikleri Diyarbak›r, 2003 98 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf Keflmir: Sorunlu Cennet Ami Vitale 6 - 19 fiubat 2004, DSM Fototrek iflbirli¤i ile

‹stanbul Semai Ekmel Ertan - Murat Germen 20 fiubat - 11 Mart 2004, DSM

‹ran Foto¤raf›ndan Seçkiler 10 - 29 Aral›k 2004, DSM 1 - 21 Nisan 200, KSM ‹ranl› foto¤rafç›lar›n eserlerinden oluflan sergi, Do¤u Azerbaycan Foto¤raf Sanat› Derne¤i iflbirli¤i ile gerçeklefltirildi. Aç›l›fl sonras›nda Do¤u Azerbaycan Foto¤raf Sanat› Derne¤i Baflkan› Kamal Shabkiz, günümüz ‹ran’›nda foto¤raf ve foto¤raf sanatç›lar› üzerine bir konuflma yapt›.

Dünya Dili Futbol 28 Ocak - 10 fiubat 2005, DSM 14 - 30 May›s 2005, KSM Goethe Enstitüsü ve Magnum Photos iflbirli¤i ile

El Hara / Geçit John Wreford 11 fiubat - 3 Mart 2005, DSM

Kars Foto¤raflar› Ertu¤rul Erdem – Y›ld›r›m Öztürkkan 25 fiubat - 7 Mart 2005, KSM

Dünyadan ve Türkiye’den Kad›n Portreleri Hatice Tuncer ‹ran Foto¤raf›ndan 8 - 24 Mart 2005, KSM Seçkiler 8 Mart - 5 Nisan 2006, DSM Diyarbak›r, 2004 2 - 8 May›s 2006, Urfa Kültür Merkezi Dünya Dili Futbol Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 99 Çocuk Dünyam Erdal Yaz›c› 23 Nisan - 12 May›s 2005, KSM

Sevgili Çocuk Ulla Lemberg ‹sveç Enstitüsü ve Uçan Süpürge iflbirli¤i ile 20 Haziran - 2 Temmuz 2005, Kars, Kars Belediyesi iflbirli¤i ile 10 - 18 Aral›k 2005, Urfa, Urfa Kültür Merkezi iflbirli¤i ile ‹sveç Enstitüsü, ‹sveç Büyükelçili¤i, ‹sveç ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u, Uçan Süpürge ve Kader deste¤iyle geçeklefltirilen serginin KSM’deki aç›l›fl›ndan sonra “Babalar, Anneler, Çocuklar ve Ailede Eflitlik” adl› bir panel de düzenlendi. Panele foto¤rafç› Ulla Lemberg, Kars Belediye Baflkan› Naif Alibeyo¤lu ve Uçan Süpürge’den Halime Güner kat›ld›. “Dünya Kad›nlar›” bafll›kl› sergisi ile daha önce DSM’ye konuk olan Ulla Lemberg, kad›nlar›n var olma mücadelesine ayna tutan, babalarla çocuklar› ayn› karede buluflturan ve erkeklik rollerini sorgulayan foto¤raflar›yla Karsl› sanatseverlerle bulufltu. Sergi, Kars ve Urfa’dan önce aralar›nda Stockholm, Paris, Brüksel, Londra, Madrid, Venedik, Sarayevo, Üsküp, Viyana, Atina ve Budapeflte’nin de bulundu¤u otuz befl Avrupa flehrinde sergilendi.

Kad›nlar için Kad›nlar Taraf›ndan - "fiiddete Karfl› 111 Kad›n Foto¤rafç›" 21 - 26 Haziran 2005, DSM 8 - 22 Mart 2006, KSM

Soka¤a Ç›kt›m Ani Çelik Arevyan 9 Eylül - 5 Ekim 2005, DSM Galeri Nev’deki sergisini Diyarbak›r’a tafl›yan Ani Çelik Arevyan aç›l›flta “Niçin Soka¤a Ç›kt›m?” bafll›kl› bir de söylefli yapt›. Kodak 1. Türkiye Foto¤raf Yar›flmas› Diyarbak›r, 2003

Kafkaslar›n Genç Gözleri II Diyarbak›r, 2006 100 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf Kafkaslar›n Genç Gözleri I Nick Kreps - Ira Kurmaeva - fiahan Nuho¤lu - Karen Minasian - Sitara ‹brahimova - Hayk Bianjyan - Karen Mirzoyan - Mekhti Mamedov - Nana Gafarova - Georg Tsibakhasvili 30 Eylül - 15 Ekim 2005, Kars “Gençlik, Gelecek ve Beklentiler” konulu atölyeye kat›lanlar›n da aras›nda bulundu¤u Kafkas ülkelerinin genç foto¤rafç›lar›n›n eserleri II. Kars Kafkas Kültürleri Festivali s›ras›nda KSM’de sergilendi. Bu sergiyi oluflturan atölye çal›flmas› ile ilgili ayr›nt›lar sayfa 103’de yer alm›flt›r.

Gürcü Evi Nana Meparishvili 30 Eylül - 3 Ekim 2005, Kars, Mazluma¤a Hamam› 17 Ekim - 2 Kas›m 2005, KSM ARCI iflbirli¤i ile “Yaflad›¤›m›z mekanlar hayat›m›z› yans›t›r” diyerek yola ç›kan bu sergi, Gürcistan’›n mimari miras›n› tarihi evlerinden detaylarla paylafl›yor.

Baflard›lar Savafl Ekin 11 Kas›m - 7 Aral›k 2005, KSM Kars Rotary Kulübü iflbirli¤i ile

Yeryüzünün Yüzleri ‹brahim Göksungur 20 Ocak - 15 fiubat 2006, KSM

Don Kiflot Diyarbak›r’da Özcan Yüksek 11 fiubat - 6 Mart 2006, DSM Cervantes Enstitüsü iflbirli¤i ile

‹ki, ‹kilik David Thelier - Pascale Lord Keflmir: Sorunlu 8 - 25 Nisan 2006, DSM, Cennet Fransa Büyükelçili¤i, Frans›z Kültür Merkezi, Saint Joseph Lisesi, Notre Dame de Sion Lisesi, Diyarbak›r, 2004 TV5, Picto Tolouse, Going Bananas ve Meandre Dernekleri iflbirli¤i ile Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 101 Bir Frans›z Divas›: Isabelle Huppert 22 - 27 Nisan 2006, Diyarbak›r Avrupa Sinemas› Frans›z Kültür Merkezi iflbirli¤i ile

Baflkas›n›n Ac›s›na Bakmak II Ahmet fi›k 12 - 22 May›s 2006, KSM Diyarbak›r Barosu ve Karfl› Sanat Çal›flmalar› iflbirli¤i ile

Kafkaslar›n Genç Gözleri II Anna Khovshun - Kathia Jijeshvili - Mehmet Kaçmaz - Karen Emka Mirzoyan 15 - 18 Eylül 2006, Kars 6 - 22 Ekim 2006, DSM 28 Ekim - 5 Kas›m 2006, 16. ‹stanbul Sanat Fuar› III. Kars Kafkas Kültürleri Festivali süresince Mazluma¤a Hamam›’nda aç›lan grup foto¤raf sergisinde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’dan genç foto¤rafç›lar›n çal›flmalar› yer ald›. Anadolu Kültür’ün Kafkas ‹nisiyatifi Program› kapsam›nda ve Özcan Yurdalan’›n kreatif direktörlü¤ünde “Gençlik, Gelecek ve Beklentiler” ad› alt›nda organize edilen bir y›ll›k foto-röportaj atölyesinin ürünleri Karsl› foto¤rafseverlerle bulufltu. Sergi Kars’tan sonra Diyarbak›r ve ‹stanbul’da da aç›ld›.

Batum, Batum Nana Meparishvili - Niko Tarielashvili 15 - 17 Eylül 2006, Kars, Nam›k Kemal Evi Anadolu Kültür’ün Kafkas ‹nisiyatifi program› dahilinde Gürcistan’dan iliflki kurdu¤u ARCI Company III. Kars Kafkas Kültürleri Festivali’ne Gürcü Evi projesinin devam› niteli¤indeki Batum Batum adl› bir foto¤raf sergisi ile kat›ld›. Gürcü Evi’nin ç›k›fl noktas› olan kaybolmaktaki tarihi miras› belgeleme fikrini sürdüren Batum, Batum, Karadeniz k›y›s›ndaki o çok tan›d›k kentin sokaklar›n› ve evlerini Kars’a getirdi.

Van Foto¤raflar›, Do¤udan Portreler Van Kilimleri, Cenk Gençdifl Diyarbak›r, 2004 7 - 21 Ekim 2006, KSM, Fototrek iflbirli¤i ile Sevgili Çocuk, Kars, 2005 102 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf Zorunlu Göç Küratör: Jaklin Çelik 27 Ekim - 8 Kas›m 2006, DSM, TESEV iflbirli¤i ile

Avrupa Kap›s›nda Türkiye 29 Ocak - 4 fiubat 2007, Yükekova 5 - 11 fiubat 2007, fiemdinli 26 Mart - 1 Nisan 2007, KSM

Mardin Kap› fien De¤il Özcan Ayy›ld›z 4 May›s - 5 Haziran 2007, DSM

Ça¤dafl Gürcü Foto¤raf› Alexey Grivach - Dina Oganova - Irakli Tushishvili - Karlo Migineishvili, Levan Chkhatarashvili - Maya Deisadze - Nikoloz Mdivani - Tako Gujabidze - Tamuna Goderdzishvili - Vladimir Alaverdov - Yuri Mechitov - German Avagyan 26 May›s - 10 Haziran 2007, KSM Sergi kapsam›nda Gürcistan’dan iki usta foto¤rafç› Yuri Mechitov ve German Avagyan’›n foto¤raflar›, Gürcistan’dan Yuri Mechitov Foto¤raf Okulu ö¤rencisi on genç foto¤rafç›n›n çal›flmalar›ndan oluflan bir seçki ile beraber sergilendi. Sergi aç›l›fl›na kat›lan foto¤rafç›lar hem Karsl›larla foto¤raflar üzerine konufltu hem de Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi foto¤raf atölyesi kat›l›mc›s› gençlerle foto¤rafa bakma ve foto¤raf› okuma gibi konularda deneyimlerini paylaflt›.

Babam ve Ben Mehmet Emir Dünya Dili Futbol 9 - 26 Haziran 2007, DSM Kars, 2005 Avusturya Büyükelçili¤i ve Kültür Ofisi iflbirli¤i ile

Sevgili Çocuk Kars, 2005

Dünya Dili Futbol Sergisi Afifli Diyarbak›r, 2007 Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 103 > Foto¤raf Atölyeleri ve Seminerleri

Selahattin Do¤an: Diyarbak›rl› foto¤rafç›, DSM’de sergi açt›, foto¤raf atölyesi yönetti, seminerler verdi. “Anadolu Kültür / DSM’nin kuruluflundan bu yana foto¤raf sanat› alan›nda befl dönem Temel Foto¤raf E¤itimi Semineri verdim. Bu semineri bugüne kadar yaklafl›k iki yüz kifli ald›. Seminer alanlar›n bir bölümü bu alanda üreterek sergi açt›. Çeflitli dergi ve yay›nlarda foto¤raflar›n› yay›nlad›.”

Foto¤raf Atölyesi Ulla Lemberg 4 - 6 Mart 2003, DSM ‹sveç’li foto¤rafç› Ulla Lemberg’in foto¤raf atölyesine kat›lan on dokuz kifli, ilk gün teorik e¤itim ald›, ikinci gün foto¤raf çekti ve üçüncü gün de kendi çektikleri foto¤raflar› Ulla Lemberg’le birlikte de¤erlendirdi.

Temel Foto¤rafç›l›k Seminerleri Selahattin Do¤an Ocak 2003, Mart - Nisan - May›s 2006, DSM

Kafkaslar›n Genç Gözleri Özcan Yurdalan 28 Eylül - 2 Ekim 2005, Kars Anadolu Kültür Kafkas ‹nisiyatifi Program› kapsam›nda 2005 A¤ustos’unda Kars’ta bafllayan çal›flmalar›n›n bir sonucu olarak Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve Türkiye’den genç foto¤rafç›larla 2005 Eylül ay›nda Kars’ta II. Kars Kafkas Kültürleri Festivali kapsam›nda Özcan Yurdalan yönetiminde bir atölye çal›flmas› gerçeklefltirdi. Ayn› zamanda foto¤rafç›lar›n önceki (Üstteki iki foto¤raf) çal›flmalar›ndan oluflan Kafkaslar›n Genç Gözleri adl› sergi aç›ld›. Özcan Yurdalan “Gençlik, Gelecek ve Beklentiler” temal› atölye, foto¤raf çal›flmas›n›n yan› Atölyesi s›ra söz konusu ülkeler aras›nda süregelen gerginliklerin yeni kuflak Diyarbak›r, 2003

üzerindeki etkilerini gözlemeyi de amaçl›yordu. Befl gün süren atölye Kafkaslar›n Genç kapsam›nda foto¤raf diline paralel olarak ülkeler aras› iliflkiler de Gözleri II Diyarbak›r, 2006 104 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf de¤erlendirildi. Kat›l›mc› foto¤rafç›lar bir sonraki festivalde sergilemek üzere çekecekleri foto¤raflar›n konular›n› bu atölyede tart›flarak kararlaflt›rd›. Kafkaslar›n Genç Gözleri çal›flmas›n›n ikinci aya¤› ise 2006 y›l›nda, yine Kars Kafkas Kültürleri Festivali s›ras›nda gerçekleflti. Foto¤rafç›lar bir önceki atölye kapsam›nda belirlenen konularda kendi ülkelerinde bir sene çal›flt›ktan sonra Kars’ta tekrar bir araya geldiler ve foto¤raflar arac›l›¤›yla gençli¤in sorunlar› ve beklentileri üzerine konuflma/tart›flma f›rsat› buldular. Bu çal›flmalara kat›lm›fl dört genç foto¤rafç›n›n ifllerinden oluflan “Kafkaslar›n Genç Gözleri II” adl› sergi ilk olarak Kars Kafkas Kültürleri Festivali kapsam›nda Kars’ta Mazluma¤a Hamam›’nda, daha sonra Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde ve ‹stanbul 16. Sanat Fuar›’nda sergilendi.

Temel Foto¤raf Atölyesi Özcan Yurdalan Ocak 2003, Diyarbak›r Nisan 2005, Kars

360o Dijital Foto¤raf Atölyesi Ekmel Ertan - Murat Germen 7 - 9 May›s 2004, Diyarbak›r

Foto¤rafa Bakma Altan Bal 12 fiubat 2005, Diyarbak›r

Temel Foto¤raf Atölyesi Ertu¤rul Erdem May›s 2005, Kars

(Üstteki iki foto¤raf) Ulla Lemberg Sanat Olarak Foto¤raf Atölyesi ‹brahim Göksungur Diyarbak›r, 2003 21 - 22 Ocak 2006, Kars

Foto¤rafa Bakma Atölyesi Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 105 > Foto¤raf Söyleflileri

Dr. Seyfi Aslan “Makro Fotografi” 15 Mart 2003, DSM Kemal Cengizkan - Dora Günel “Bir Belgesel Foto¤raf Projesi Haz›rlamak” 10 May›s 2003, DSM Coflkun Aral “Savafl›n ‹nsan›, ‹nsan›n Savafl›” 6 Haziran 2003, DSM Tolga Sezgin - Özcan Yurdalan “Savafltan Önce Ba¤dat” 24 Haziran 2003, DSM Ara Güler “Ara Güler Klasikleri” 13 Eylül 2003, DSM Selahattin Do¤an “Foto¤rafya” 16 Ocak 2004, DSM Semiha Feyzio¤lu “Fototrek Sergileri Üzerine” 6 fiubat 2004, DSM Kamal Shabkiz - Muhammad Abbaszadeh “‹ran’da Foto¤raf” 10 Aral›k 2004, DSM 1 Nisan 2005, KSM Jale Erzen “Foto¤raf ve Estetik Üzerine” 25 fiubat 2005, DSM Paul McMillen “Foto¤rafç›l›k Üzerine” 15 Nisan 2005, DSM Ani Çelik Arevyan “Niçin Soka¤a Ç›kt›m?” 9 Eylül 2005, DSM Özcan Yurdalan “Seyahat Sanat›” 17 Aral›k 2005, DSM 21 Temmuz 2006, KSM Ara Güler Bennu Gerede “Teslimiyet Sergisi Üzerine” Diyarbak›r, 2003 23 Aral›k 2005, DSM Coflkun Aral Diyarbak›r, 2003 106 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf Özcan Yüksek “Don Kiflot Olmak” 11 fiubat 2006, DSM David Thelier “‹ki, ‹kilik Sergisi Üzerine” 8 Nisan 2006, DSM Özcan Yurdalan “Kültürleraras› ‹letiflimde Bir Yöntem Olarak Foto¤raf” 13 Ocak 2007, DSM Ali Konyal› - Amelie Edgü “Do¤u Karadeniz’de K›rsal Mimari Sergisi Üzerine” 6 Nisan 2007, DSM Özcan Ayy›ld›z “Mardin Kap› fien De¤il Sergisi Üzerine” 4 May›s 2007, DSM Mehmet Emir - H›d›r Emir “Babam ve Ben Sergisi Üzerine” 9 Haziran 2007, DSM

Kamal Shabkiz, Muhammad Abbaszadeh Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 107 > Dia Gösterimleri

Grup D “Yaflamdan...” 7 Eylül 2002, DSM Zülküf Çapano¤lu “Ifl›klar, Renkler, K›sa Hikayeler” 24 Ocak 2003, DSM Halil De¤ertekin “ÖZBEK‹STAN (Semerkant ve Buhara’dan Görüntüler)” 8 fiubat 2003, DSM Bikem Ekberzade “Mülteciler” 5 Nisan 2003, DSM D‹FÇA “Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi” 14 ve 28 Haziran 2003, DSM Mehmet Aky›l - Selma Y›lmaz “Karacada¤” 14 Kas›m 2003 – 10 Ocak 2004, DSM Hüsamettin Bahçe “Koçer” 14 Kas›m 2003 – 10 Ocak 2004, DSM fiebnem Erafl “Berdel” 4 Mart 2004, DSM Merthan An›k “Kürsü” 6 Mart 2004, DSM Azer Bortaçina “Kültürün Gerçek Tan›¤›: Güneydo¤u Anadolu” 30 Nisan 2004, DSM Özcan Ayy›ld›z “Orda Çok Köy Var Uzakta” 11 Eylül 2004, DSM M.An›k - Ö.Ayy›ld›z - A.Azman - S. Güler - S.Karaca - H.Kolay - B.Suna “Toplu Saydam Gösterimi” 16 Aral›k 2006, DSM Jaklin Çelik Diyarbak›r, 2005

Özcan Ayy›ld›z Diyarbak›r, 2004 108 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf > Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi (D‹FÇA)

Sosyal Kültürel Yaflam› Gelifltirme Derne¤i (SKYGD), Ka-Mer, Diyarbak›r Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) ve DSM’nin deste¤iyle gerçekleflen Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi 2001 Aral›k - 2003 Mart tarihleri aras›nda yap›ld›. ‹lk olarak 14 - 18 May›s 2003 tarihleri aras›nda, Diyarbak›r Sur Belediyesi’nin düzenledi¤i Çocuk fienlikleri s›ras›nda, sokakta aç›ld›. 11 - 24 Temmuz 2003 tarihleri aras›nda DSM salonunda tekrarland›. Çocuklar›n çal›flmalar›ndan haz›rlanan bir dia gösterisi, yine çocuklar›n yazd›klar› metinler eflli¤inde 7 - 9 May›s 2003 tarihleri aras›nda K›br›s’ta yap›lan Yak›ndo¤u Üniversitesi III. Uluslararas› Foto¤raf Günleri etkinlikleri s›ras›nda sunuldu ve ayn› sunum 14 - 28 Haziran 2003 tarihlerinde DSM’de tekrar- land›.

Nebile Oydafl, Helin Coflkun, Merthan An›k: D‹FÇA çal›flmas›n› yönettiler. “Diyarbak›r 1990 sonras› bölgede yaflanan çat›flmal› ortam›n yaratt›¤› gerginlik sonucu çevre il, ilçe ve k›rsaldan yo¤un bir göçe maruz kald›. Göçün insanlar üstünde yaratt›¤› tahribat ve iflsizlik, sosyal, ekonomik ve psikolojik problemlerin ortaya ç›kmas›na neden oldu. Son y›llarda ülkemizde ortaya ç›kan ekonomik krizler de buna eklenince on bine yak›n çocu¤umuz yoksullaflan ailelerine katk›da bulunabilmek için sokakta çal›flmaya bafllad›. 5 - 15 yafl aras› bu çocuklar, suça yönelme ya da suç ma¤duru olma riski tafl›yor. Sokakta çal›fl›rken, zaman zaman fiziksel, ruhsal ve cinsel fliddete maruz kal›yor, zaman zaman h›rs›zl›¤a, gaspa ve madde ba¤›ml›l›¤›na itiliyorlar. Bu çocuklar›n yaflam koflullar›n› iyilefltirme, olumsuzluklar› aza indirme ve bir baflka dünyan›n da mümkün oldu¤unu gösterme çabas›yla STK’lar, gönüllüler ve bu amaçla yap›lanm›fl resmi-sivil kurumlar taraf›ndan bir dizi çal›flma bafllat›ld›. Bu kapsamda oluflturulan Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi, Marmara depremi sonras›nda bölgede çocuklarla bafllayan foto¤raf çal›flmalar›n› model alarak kendi yöntemlerini gelifltirdi. Çocuklar›n kendi aralar›nda ve çocuklarla bizim aram›zda do¤ru D‹FÇA iliflki ve iletiflim kurmak, foto¤raf›n dünyas›na girmelerini Diyarbak›r, 2003 Foto¤raflar: Berna Sö¤üt Adem Eskici Foto¤raflar: Cafer K›l›ç Remzi Çavdar Çal›flma Alanlar› - Foto¤raf KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 111 sa¤lamak, görüntülerin dilini kullanarak yaflant›lar›n›, sorunlar›n›, tan›kl›klar›n›, duygular›n›, düflüncelerini anlatabilmeleri için ad›m atmalar›n› desteklemek ve kendi özgün yap›lar› do¤rultusunda üretmelerine yard›mc› olmak üstüne odakland›k. Hayal kurmaya bafllad›lar. Trenle çok uzaklara gitme hayali, bahçesinde kufllar öten yazl›k hayali... Soka¤›n yaratt›¤› a¤›rl›ktan bir parça kurtulmaya bafllam›fllard›... Yüzlerindeki o belirsiz, kimi zaman hüzünlü ifadeler, atölye sürecinde istekli ve coflku dolu ifadelere dönüflüyordu. Ellerindeki foto¤raf makineleri onlara özgürlük vermiflti. Bu kez bir amaçlar› vard› sokaklarda gezerken. ‹nsanlar›n flaflk›n bak›fllar›, ilgileri onlara güven veriyordu. Foto¤raf›n› çekmek istedikleri insalarla iliflki kuruyor, sohbet ediyor, çekim izni al›yorlard›. Sokakla iliflkileri bu kez her zaman yaflad›klar›ndan farkl› hale gelmiflti. Her fleyin parayla sat›n al›nd›¤› bir bafl edilmez dünya vard› karfl›lar›nda, oysa deklanflöre basmak bedavayd›. Bu gerçekten onlara büyük bir haz veriyordu... Sanki kenti yeniden keflfediyorlard›. Ailelerini, yemek sofralar›n›, yak›nlar›n›, okulda arkadafllar›n›, mahallelerindeki yaflam› çektiler. Kentin kargaflas›nda, yoksullu¤unda, k›sacas› yanl›fl bir dünyada, do¤ru kareleri yakalad›lar.”

ÇA⁄DAfi SANAT Anadolu Kültür’ün ça¤dafl sanata verdi¤i destek, hem oluflturulmufl sergilerin daha fazla kentte daha fazla insana ulaflmas›n› hem de yeni sergiler düzenlenmesini içeriyor.

Bazen tüm dünyay› dolaflan bir serginin Türkiye’ye gelmesine, bazen ‹stanbul ve Ankara’ya gelen serginin Anadolu’nun dört bir yan›na ulaflmas›na önayak oluyor.

Bazen de dünyan›n dört bir yan›ndan gelen santç›lar›n ortaklafla çal›flmas›na, ortak bir konunun farkl› co¤rafyalarda yaflayan sanatç›lar taraf›ndan farkl› üsluplarda anlat›lmas›na ve düzenlenen sergilerle, bu anlat›mlar›n kitlelere aktar›lmas›na f›rsat sa¤l›yor.

Anadolu Kültür, sergilerin eriflti¤i tüm illerde, üniversiteler, özel sektör, yerel idareler ve sivil toplum kurulufllar›yla ortaklafla çal›fl›yor. Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 115

Beral Madra: Küratör, Anadolu Kültür Kurucu Orta¤› “Ça¤dafl sanat ad›, içeri¤i ve biçimiyle Türkiye’de genifl kitleler için hala keflfedilmemifl bir alan; daha do¤rusu toplum, tüketim ve medya dünyas›n›n görsel malzemesinin denetimini sorgusuz kabul ederken, yaflam›n›n s›n›rlar›n› çizen, anlam›n› belirleyen bu ars›z müdahaleye karfl› koymak için kendini görsel düflünce ile donatmay› henüz bilmek ve ö¤renmek istemiyor. Ça¤dafl sanat üretimi günümüz ekonomik süreçlerinin önemli bir ögesi ve sanatsal ve kültürel eylem ve birikimin boyutlar› / yo¤unlu¤u ekonomik düzelmelerin altyap›s›n› oluflturuyor. Ça¤dafl sanat üretimi kitleleri demokratik süreçlere kat›lmaya, siyaset ve ekonomiyi elefltirmeye ve dolay›s›yla kendi yaflam koflullar›n› belirlemeye yönlendiriyor. fiimdilerde, ça¤dafl sanat üretimi ve etkinli¤inin ne oldu¤unu yeniden tan›mlamak gerekebilir; henüz geliflmifl küresel sanat sisteminin koflullar› yerine gelmediyse de ve benimsenmek istenen modelin bütün parçalar› yerine oturmad›ysa da; çünkü, 80’li y›llar›n liberal ekonomi aç›l›mlar›, 90’l› y›llar›n küresel ekonomiye eklemlenme süreçleri sonucunda günümüzde kültür özelleflti ve özel sektörün eylem ve etkinili¤i olma aflamas›na geldi. Küresel ba¤lamda geçerli olan terim contemporary art Türkçe’de henüz tam karfl›l›¤›n› bulmufl de¤il, belki bulmayacak ve ikilemli bir terim olarak kalacak. Türkçe’ye tam çevrildi¤inde hemzaman sanat anlam›na geliyor. 20. yüzy›lda ça¤dafl sanat dendi¤inde, anlam yüzy›l üstüne odaklan›yor ve içerikle ilgili bir kayma oluyordu; yüzy›l›n ilk yar›s›ndaki sanat ça¤dafl sanat olarak de¤erlendirilemezdi; o modern sanatt›. 21. yüzy›la girildi¤inde ça¤dafl sanat yine ça¤a ait sanat olarak de¤erlendirilebilir. Oysa, contemporary sözcü¤ünde bir güncel ya da güne ait boyut da var. Dolay›s›yla kimi uzmanlar bunu güncel sanat olarak çevirdiler. Genel de¤erlendirmelerde ça¤dafl sanat, öznel de¤erlendirmelerde güncel sanat kullanarak yola devam etmek gerekiyor. Gerçekte, sanat alan›ndaki küresel geliflmelerin de¤iflim h›z›na bak›lacak olursa sanat üretimini yürürlükteki sanat ve kurumsallaflm›fl sanat olarak ay›rmak gerekir; üretim ve tüketim sürecindeki h›zl› 116 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat de¤iflimler ve geçicilik bu terimlerin anlam›n› güçlendiriyor. Ça¤dafl sanat üretimi küresel kapitalizmin bir ögesidir; ama ayn› zamanda küresel kapitalizmin elefltirisi oldu¤u ölçüde var olur.” Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 117 > Karma Sergiler

Adalet Tüketimi Küratör: Beral Madra Ali Aksakal (Diyarbak›r), Andrej Derkovic (Saraybosna), Bassam Al Khouri (fiam), Behrang Samadzadegan (Tahran), Evrensel Belgin (‹stanbul), Heba Farid (Kahire), Iliko Zautashvili (Tiflis), Lamia Joreige (Beyrut), Maha Abu Ayyash (Amman), Oliver Musovik (Üsküp), Panayiotis Michael (Lefkofla), Ruben Arevshatyan (Erivan), Zehra fionya (Lefkofla) 1 - 22 May›s 2005, DSM ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Salonu “Adalet Tüketimi” sergisi, Balkanlar, Güney Kafkasya, Ortado¤u ve Do¤u Akdeniz’den sanatç›lar› ve onlar›n ürünlerinde “adalet ve adaletsizli¤in çeflitli biçimlerini” Diyarbak›r’da iki ayr› mekanda, Diyarbak›r Sanat Merkezi ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Sanat Galerisi’nde biraraya getirdi. Sergi, Prince Claus Fund taraf›ndan desteklendi.

Beral Madra: Küratör, ‹stanbul “Bu sergi ortak tarihsel geçmiflin, güncel siyasal, ekonomik ç›karlar ve öznel toplumsal kültürler al›fl-verifli olan komflular aras›ndaki temel iletiflim a¤›n› gelifltirme giriflimidir.”

Andrej Djerkovic: Saraybosna ve Cenevre “Me¤er gerçekten de öyle de¤ilmifl. Hayat›m boyunca dünyay› gezdikten ve dört y›l›m› Saraybosna’da kuflatma alt›nda geçirdikten sonra, Diyarbak›r’da geçirdi¤im flu birkaç gün benim için yaflam›n kayna¤›na dönüfl gibiydi. Orada hayat, olmas› gerekti¤i gibiydi: Sakin ve renkli... Osmanl› mimarisinin yer ald›¤› Saraybosna’da büyüdü¤üm için her zaman ‹stanbul’a odaklanm›flt›m. Ama Türkiye’nin di¤er ucundaki Diyarbak›r ve Mardin’e ziyaretim, benim için kimli¤imi tamamlamak gibi bir fleydi.” Adalet Tüketimi Sergisi aç›l›fl› Bassam Alkhouri: fiam ve Lahey Diyarbak›r, 2005 “Arkadafl›m Busheb ‘Dünya haritas›n› yanl›fl çiziyoruz. Ülkelerimiz ne kadar uzak görünüyor. Oysa gerçekte öyle yak›n›z ki’ derdi. (Alttaki iki foto¤raf) Adalet Tüketimi Bunu “Adalet Tüketimi” atölyesinde daha iyi anlad›m. Diyarbak›r, 2005 118 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Suriyeli bir sanatç› olarak di¤er ülkelerin bana çok uzak oldu¤unu düflünürdüm. ‹lk defa Ermenistan, Bosna ve K›br›sl› sanatç›larla tan›flt›m. Birbirimizi bu kadar iyi bilmemize flafl›rd›m. Komflu ülkelerin sanatç›lar› olarak neredeyse ayn› fleyleri düflünüyoruz, ayn› sorunlardan kaynaklanan ayn› konular› iflliyoruz. Ayn› amaçla çal›fl›p farkl› fleyler yap›yoruz.”

Behrang Samadzadegan: Tahran “Diyarbak›r’daki ‘Adalet Tüketimi’nden daha iyi bir grup çal›flmas› görmedi¤imi hemen itiraf edeyim. Beral Madra gibi büyük bir entelektüel küratörle çal›flmak, Anadolu’nun farkl› yerlerinden gelen farkl› görüfllerdeki sanatç›larla fikir al›p vermek, hem çok keyifli an›lar hem önemli bir deneyim hem de Türkiye’de olup Anadolu Kültür’le yine çal›flabilmek arzusu yaratt› bende.”

Maha Abu Ayyash: Amman “Adalet Tüketimi müthifl ve ufuk aç›c›yd›. Bir serginin iyi olmas› için sanatç›n›n sergiledi¤i kadar da görmesi gerek. Bu sergi bana yeni kavramlar kazand›rd›. Gerek co¤rafyas›, gerek ortam› belli birtak›m yerlerden gelmifl on üç sanatç›yd›k. fiehirler anlam›nda haritaya bak›nca belli zaten de, as›l di¤er boyutuydu sergiyi tuhaf biçimde çekici ve uyumlu k›lan. Tüm ifller, ortak ‘flimdi ve burada’m›z›, yani de¤iflen, boflalan, haberlerde ve merakl›s› az olan raporlarda s›kça söz edilen dünyam›z› yans›t›yordu, ama bu sefer izleyenlerde ümit, yaflama ve de¤erlendirme duygular›n› canland›racak aç›lardan.”

Ruben Arevshatyan: Erivan “Diyarbak›r’daki bu birkaç gün içinde dilin oluflum mant›¤›n›n ve emperyal sistemlerin dilin oluflumunu nas›l etkiledi¤inin izini sürerken bunun çok ilginç oldu¤unu gördüm. Demek istedi¤im, Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nun, ‹ran’›n ve ayn› zamanda Rusya’n›n etkisini izlemek ve nas›l belli bir tür tekillik de¤il ama bu dillerin Adalet Tüketimi ortak bir tarihi geçmifl bulabildi¤i, belli bir tür anahtar sözcükler Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 119 gelifltirdi¤i konusu ilginç. Bu adalet ba¤lam›nda da ilginç bir konu: ‹flgalin ya da imparatorluklar hakk›ndaki tüm kötü hikayelerin bir süre sonra nas›l estetik bir düzeye kayma yapt›¤› ba¤lam›nda. Ve bence dil, denge benzeri bir fleyin nas›l kuruldu¤unun parlak bir örne¤i.”

Zehra fionya: Lefkofla “Benim için el de¤memifl mahrem bir bölgeydi, önyarg›lardan ar›nd›r›lm›fl, keflfedilmeyi ve sayg› duyulmay› hak eden bir kültür ve co¤rafya. Öyle ki asl›nda sergiye davet edilen sanatç›lar›n, savafllar›n, y›k›mlar›n, bask›lar›n, adaletsizliklerin ve hala karmaflan›n hüküm sürdü¤ü co¤rafyalardan geliyor olmas›, san›yorum bu durumu kolaylaflt›r›yordu. Ortak paydalar›m›z bizi birbirimizden uza¤a de¤il yak›na düflürüyordu. Anl›yorduk, görebiliyorduk, hissedebiliyorduk Diyarbak›rl›lar› ve birbirimizi.” 120 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat newroz - yenigün - nevruz Küratör: Nuran Terzio¤lu Endam Acar, Ali Aksakal, Yüksel Aldemir, Asl›may Altay, Aydan Bakt›r, F›rat Bingöl, Esra Carus, Ulafl Çibuk, Sakine Çil, Zeynel Do¤an, F›rat Erdo¤an, Sümbül Eren, Bahattin Eren, Selma Gürbüz, Güler Güngör, fiirin ‹skit, Yücel Kale, Aziz Kanat, Gülsün Karamustafa, Kurucu Koçano¤lu, Raziye Kubat, Dicle Mefle, Elif Mefle, Ramazan Özcan, Mustafa Özkul, Lerzan Özer, Leyla Sakp›nar, Emre Senan, Maria Sezer, Bar›fl Seyitvan, Nezir fiahin, Y›ld›z fiermet, Esma Paçal Turam, Ferit Turgut 21 Mart - 10 Nisan 2005, DSM ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Konukevi Galeri Apel, Heinrich Böll Stiftung Derne¤i ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi’nin katk›lar›yla

Nuran Terzio¤lu: Küratör; DSM’de sergiler gerçeklefltirdi. “Bence newroz her fleyden önce ümittir. Uzun, a¤›r bir k›fltan sonra insanc›klarda da do¤ada oldu¤u gibi k›p›rt›lar bafllar. ‹nsanlar yeni beklentilere, aray›fllara girerler. 2004 yaz›nda Anadolu Kültür, Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde bir sergi açmam için teklifte bulununca Diyarbak›r flehrinin bendeki ilk ça¤r›fl›m› olan ve bu flehirde her y›l coflkuyla kutlanan, ‘Newroz’ konusunu önerdim. ‹stanbul’dan Diyarbak›r’a sergi götürmek yerine, bir araya gelmeleri oldukça zor ve ender olan iki kentin sanatç›lar›n› bir sergide buluflturmak istedim... Yo¤un bir yard›mlaflma ile iki ayr› mekanda iki günde kurulmas› tamamlanan sergi bu kentte uzun zamand›r yaflanan talihsizliklere, olumsuzluklara meydan okuyan bir flenli¤e dönüfltü. ‘Yeni gün’ temas› bir amaca yöneldi. Yasakl› günlerin kenar köfleye s›k›flm›fl namelerinin de dinlenebildi¤i, huzuru, bar›fl›, özgür irade ve ifadeyi, umudu belgeleyen ifller üretildi ve sergilendi. Karada¤’dan getirilen mümbit toprak üzerine ›fl›kl›, tertemiz sayfal› defterler aç›ld›. Sergide yararlan›lan atefl ve ›fl›k, yak›c›, y›k›c› yönüyle de¤il, ayd›nlat›c›, yön gösterici anlam›yla kullan›ld›. Aç›l›l›flta, do¤umu simgeleyen lo¤usa flerbeti da¤›tt› bir sanatç›m›z. O günün akflam›n› ne zaman düflünsem gözümün önünden parmak uçlar› yeflertilmifl, newroz - yenigün - nevruz elleri birbirine kenetlenmifl sanatç› ve emektarlar›n coflkuyla Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 121 çektikleri halay geçer. Bahar›, do¤ay›, üremeyi, üretmeyi ve bar›fl› selamlayan Diyarbak›r’dan ve ‹stanbul’dan otuz dört sanatç›n›n birlikteli¤inin hissedildi¤i bu etkinli¤in önemine her geçen gün daha çok inan›yor, gelecek günler için ümitleniyorum.”

Ali Aksakal: Sanatç›; DSM’de birçok sergiye kat›ld›. “Diyarbak›r’da yafl›yorum... Yani o hep merak edilen flehirde... Y›llarca baflka bölgelerde kat›ld›¤›m sergilerde hep insanlara ‘oray›’ anlatmaktan, oradaki sanatç›lardan bahsetmekten gerçekten s›k›ld›m... Art›k bu ifli Diyarbak›r Sanat Merkezi yap›yor. Tabii ki y›llarca Diyarbak›r’da uygulanan ola¤anüstü hal Diyarbak›r’daki sanat› da ola¤anüstü hallere sokmufltu... Çok fley vard›, oradayd›. Ne d›flar›dan, ne içeriden girifl ç›k›fl yoktu. Sanatç› arkadafllar›m›z ifllerini küratörlere göstermek için ‹stanbul’la mekik dokuyorlard›... Oradan da belki baflka ülkelere… Art›k küratörler Diyarbak›r’da yaflayan sanatç›lar›n çal›flmalar›n› görmeye geliyor. Biriken sanat potansiyeli patlama noktas›nda. Tarihi kimli¤inde sanatla hep içli d›fll› olmufl bu flehir, günümüz ça¤dafl sanat›nda yerini al›yor. fiüphesiz ki bu geliflmelerin yaflanmas›nda Diyarbak›r Sanat Merkezi’nin yeri büyük. O art›k bizim için adeta bir marka. ‹nsanlar konuflmalar›nda Diyarbak›r Sanat Merkezi yerine DSM diyebiliyor ve herkes neden bahsedildi¤ini rahatl›kla anlayabiliyor.”

newroz - yenigün - nevruz Diyarbak›r, 2005 122 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Dilin Gücü Küratör: Ali Akay Abdo, Melih Apa, Fikret Atay, Sibel Balc›, Osman Do¤u Bingöl, Elif Çelebi, Volkan Demir, Leyla Gediz, Berat Ifl›k, Cüneyt Kurt, Seher Kurt, Ahmet Ö¤üt, Erkan Özgen, Ferhat Özgür, Serkan Özkaya, fiener Özmen, Seza Peker, Cengiz Tekin 5 - 21 Aral›k 2003, Diyarbak›r Keçiburcu Diyarbak›r, ‹stanbul, Ankara, Adana ve Antakyal› sanatç›lar›n video, foto¤raf ve enstalasyonlar›n›n yer ald›¤› sergi Keçiburcu’nun da sanatsal amaçl› ilk kullan›m› oldu.

Dilin Gücü II: Minör Olufl Küratör: Ali Akay Co-Curator: fiener Özmen Abdo, Selda Asal, Volkan Demir, Cem Gencer, Murat Gök, Nurullah Görhan, Berat Ifl›k, Erkan Özgen, Ani Setyan, Seza Paker, Cengiz Tekin, Murat Tosyal›, Emre Zeytino¤lu 9 - 20 Mart 2004, Diyarbak›r Keçiburcu Keçiburcu’nda düzenlenen serginin konusu minör dilin majör dilin oluflumuna etkileriydi.

Prof. Dr. Ali Akay: Sosyolog ve küratör, Keçiburcu’ndaki ilk sergiyi gerçeklefltirdi, DSM’de seminerler verdi. “2003 y›l› sonunda Aral›k ay›nda ve 2004 y›l› Mart ay›nda yapt›¤›m iki sergi dolay›s›yla Diyarbak›r Sanat Merkezi ile çal›flt›m... Keçiburcu geçmifl yüzy›llardan kalma bir mabet olarak çok etkileyiciydi. Karanl›k olmas› ve de yeralt›nda yer almas› Dilin Gücü sergisinin kavram›yla da alakal› bir yer oldu¤u izlenimini bana vermekteydi...... Bir az›nl›k sergisi yapmak istemedi¤imden dolay› sadece Kürt Dilin Gücü sergisi as›ll› sanatç›lardan oluflan bir sergi de¤il, daha karma bir etnik aç›l›fl› Diyarbak›r, 2003 heterojenlik yapmak istedi¤imden, burada, ‹stanbul’dan, Ankara’dan ve Paris’ten de sanatç›lar› buraya katt›m... (Alttaki iki foto¤raf) Etraf›nda top oynayan çocuklar›n gelip gezdi¤i, karfl›daki çayc›n›n Dilin Gücü Diyarbak›r, 2003 da kar›s›n› koluna tak›p geldi¤i aç›l›fl, halk ile sanatç›lar› Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 123 bütünlefltiren bir kozmos olmufltu. Diyarbak›r ile bir gönül ba¤›m›z oldu. Bu iliflkiyi de Anadolu Kültür ve Diyarbak›r Sanat Merkezi sa¤lad›. Dostlu¤umuz maillerle devam ediyor, ki oral› üç sanatç›y› daha sonra Avrupa’da ve Güney Amerika’daki sergilerime davet ettim. Tabii ki ‹stanbul’da yapt›klar›ma da. Strasburg (Fransa), Santiago (fiili) sergilerinde yer ald›lar ve oralara geldiler. Aralar›ndan birisi de, sanatç› olarak ‹stanbul Bienallerinden birine kat›ld›ktan sonra, Paris’teki Chantal Crousel galerisinin sanatç›s› oldu ve hala Paris’te yafl›yor. Di¤eri ise FIAC Sanat Fuar›’na Paris’teki galerisiyle kat›ld›. Bunlardan baz›lar› da önümüzdeki günlerde Almanya’dan ald›klar› bir bursla Almanya’ya gidip bir müddet kal›p çal›flacaklar.”

Dilin Gücü II: Minör Olufl sergisi aç›l›fl› Diyarbak›r, 2004

Dilin Gücü II: Minör Olufl Diyarbak›r, 2004 124 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Göz Temas› / Eye Contact Küratörler: fiener Özmen, Erkan Özgen Ali Aksakal, Bar›fl Bafltürk, F›rat Bingöl, Zeynep Erpolat, Murat Gök, Ramazan Özçan, Bar›fl Seyitvan, Servet Tüt 24 May›s - 1 Haziran 2003, DSM Diyarbak›rl› genç sanatç›lar›n deneysel videolar›

fiener Özmen: Sanatç› “DSM, yani Diyarbak›r Sanat Merkezi aç›ld›¤›nda Çank›r›’da askerdim. Terhis olup, Diyarbak›r’a döndü¤ümde DSM, ziyaret ettiklerimin bafl›ndayd›... ‘Güncel Sanat’ denilen ve flu ana kadar da ne oldu¤unu bilmedi¤im tuhaf bir görsellik ve düflünümle ilgiliydim, fliiri mutlak bir flekilde b›rakm›fl, etkisiz-sihirsiz edebiyattan elimi-ete¤imi çekmifl, yaflad›¤›m co¤rafyan›n ‘flimdi’sine ve gelece¤ine dair tasavvurlar›m›, kat›ks›z ve hilesiz bir nihilizmle kaynaflt›rm›fl, ne sanat›n toplumu de¤ifltirdi¤ine ne de toplumun sanata etkilerine külliyen inanmam›fl ve inanmayan biri olarak, iflte orada, DSM’nin içindeydim. Vas›f Kortun’un sözleriyle, ‘Diyarbak›r güncel sanat ortam›n›n baflkumandan›’ olarak, DSM’de neler yap›labilece¤ini göstermek, bu gösteriyi salt Diyarbak›r ve ‹stanbul’la s›n›rlamadan, uluslararas› alana nas›l tafl›yabilece¤imizi görmek, yeni yetmeleri e¤itirken, hiç bilmeyeni de güncel sanat›n teyakkuz haline al›flt›rmak üzere… Daha da önemlisi, ‘merkez’ denilen ulafl›lmaz› aya¤›m›z›n dibine getirmek, getirmekle de kalmay›p, onlara konuflmalar›, ‘bir fleyler’ göstermeleri ve mümkünse, buradaki (Diyarbak›r) sanatç›larla ortak projeler üretmeleri için f›rsat sa¤lamak, yol göstermek vs. Tüm bunlar, o kadar k›sa bir süre içinde gerçekleflti ki, h›z politikalar› ile ilgili düflünmek zorunda kald›¤›m› an›ms›yorum ve yine, 7 Eylül 2002’den bugüne Diyarbak›r’a DSM için, Diyarbak›r’›n ad›n› bile duymayan, telaffuz ederken bile zorlanan o kadar çok küratör, sanatç›, sanat elefltirmeni, foto¤raf sanatç›s›, flair ve yazar geldi ki, hepten flafl›rd›k. Göz Temas› / Dedi¤im gibi, ben sadece Güncel Sanat’la ilgiliydim, DSM’de aç›lan Eye Contact Diyarbak›r, 2003 sergilerin kavramsal çerçevesiyle, bu kavramsall›¤›n etkisini Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 125 veyahut etkisizli¤ini ölçmekle ilgili daha çok, neler olup bitti¤i ile ilgili de¤il (neler olup bitti¤ini gayet iyi görüyordum), 90’lar›n bafl›nda Diyarbak›r’da ça¤dafl sanat›n esamesi okunmazken, yaralar›n› sarmaya yeni yeni bafllam›fl bir topluma, ‘neyin, nereden’ geldi¤iyle ilgiliydim… Küratör ve yazar dostum Charles Esche’nin sözleriyle; ‘… Sanat›n, mevcut toplumsal ve politik koflullar› yeniden düflünmek için spekülatif bir vas›ta olma rolü’yle ilgiliydim evet… Daha fazla nefes borusu gerekti¤ini söylüyordum. Varolanlar›n yetmedi¤ini, hala nefes almakta zorland›¤›m›z› söylüyordum. Bafl›ndan beri, sanat›n ve belki de bir tek ‘güncel sanat›n’ bu durumu de¤ifltirebilece¤ini anlatmaya çal›fl›yordum. Çok mu egoistçe, çok mu ben-merkezci? Ama zaten sanat budur! Onu, oldu¤undan baflka türlü göstermeye (sözgelimi toplumu uygarlaflt›rma vas›tas› olarak göstermeye) çal›flman›n, ne topluma ne de sanatç›ya faydas› olmam›flt›r. Varsa yoksa kan, ac›, hüzün, atefl ve barut… Bu meselden beslenenlere söyleyecek laf›m bile yok! Kassel’da sordular. Kosova’da sordular. Santiago’da (fiili) sordular, ‘Sizin, yani Diyarbak›r’›n bizdeki gibi bir sanat kurumu var m›?’ diye, yan›t verdim: ‘Var! Bizim Diyarbak›r Sanat Merkezi’miz var! Üstelik, daha yo¤un bir tempoda çal›fl›yor…’ Evet, çal›fl›yoruz… hummal› bir flekilde çal›fl›yoruz. Resimden videoya, sinemadan foto¤rafa, üretmek, üretmek, üretmek, paylaflmak, paylaflmak ve paylaflmak için…” 126 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Kad›nlardan Su Yücel 1 - 30 Kas›m 2003, DSM Su Yücel’in Datça’da ö¤retmen olmak isteyen Mufl kökenli üç genç kad›na resim e¤itimi verirken onlar›n resimlerinden esinlenmesiyle tasarlad›¤› bu çal›flmada Diyarbak›r, Batman ve K›z›ltepeli 17 - 55 yafl aras› doksan kad›n, Ka-Mer taraf›ndan düzenlenen atölye çal›flmas›nda ilk kez resimle tan›flt›. Eserleri, DSM’de sergilendi.

Su Yücel: Ressam, doksan kad›n› resimle tan›flt›rd›.

“Bu bölgenin kad›nlar›yla resim yapma hayalimin gerçekleflti¤ini gördü¤üm flu günlerde çok mutluyum. Bafllarda olup olamayaca¤›n› hiç kestiremiyordum ama sizlerin de gördü¤ü gibi oldu galiba. Hep birlikte yüzlerce kad›n›n evini, rüyas›n›, çolu¤unu çocu¤unu, kocas›n›, keçisini, ac›s›n› ve coflkusunu resmettik. Kad›nlar dualar›ndaki her türlü duygu ve çat›flmay›, belleklerde yer edecek imgelerle yans›tt›lar. Ama bunun için önce resimi, ka¤›d›, f›rçay› ve boyay› tenlerinde hissetmeleri gerekiyordu. ‹lk temas çok önemliydi. Yapmak istedikleri ile kullanacaklar› araç aras›ndaki ba¤lant›n›n kurulmas› gerekiyordu. Araçlar›, malzemeleri tan›mal›yd›lar. Onlara nas›l flekil vereceklerini, bu gücün kendilerinde oldu¤unu bilmeliydiler, hissetmeliydiler. Ellerini, avuç içlerini, parmaklar›n› boyaya bat›rd›k, ka¤›tlar› okflad›k. Bu yeni dilin ilk heceleri bedenlerinin dokunufllar›yla ruhlar›na, beyinlerine ulaflt›. Korkular› geçti. En sevdikleri renkleri bulmalar›na yard›mc› olmakla bafllad›k. Giderek farkettik ki, dillerin, günlük konuflmalar›n gerçekleri yans›tmayabilece¤i nazik konularda bile resim bu sorunu afl›yordu. Seçilen renkler ve tonlar, çizilen desenler yalan söyleyemezdi. Sorgudan özenle kaç›nd›m. Do¤açlama gittik hep. Ço¤u zaten sessizliklerini zor bozuyorlard›, Kad›nlardan sergisi aç›l›fl› onlar› bunaltacak ve suskunluklar›n› katmerlefltirecek yeni Diyarbak›r, 2003 sorgulamalara gerek yoktu. Onlara, tertemiz giysileri içinde bu çal›flmaya gelen kad›nlar›m›za, Kad›nlardan Diyarbak›r, 2003 ilk gün flöyle demifltim: ‘Ben de sizin kadar heyecanl›y›m, acaba ne Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 127 ç›kacak diye kendime soruyorum. Bu ilk yapt›¤›n›z resimlerin, ilk an›n, ilk deneyimlerinizin, sizi nereye götürece¤i belli olmayan bu anlar›n› beraber yakalayaca¤›z. Nas›l olacak bilmem ama çok keyifli olacak biliyorum.’”

Resim çal›flmalar›ndan sesler “Aç›k yeflil nas›l yap›l›r?” “Bu boyalarla a¤aç nas›l çizilir?” “Kafamda bir ev var. Onu ka¤›d›n neresine koyay›m?" “Mavi istedi¤im gibi olmad›!” “Korkular›m› ilk defa ka¤›da resmetti¤im için kendimi bir anlamda rahatlam›fl hissettim!” “Resim yapt›¤›m akflam çok güzel rüyalar gördüm!” “Boyalar›m kirleniyor!” “Özgürlü¤ümü çizdim, çok heyecanland›m.” “Benim bugün resim ifllerim iyi gitti. Bir tane daha yapabilirim.” “Havalar ›s›nd›. Boyalar› dikkatli ve yeteri kadar s›k›n. Kururlar yoksa. Sizden sonraki kad›nlar› da düflünün.” “En zor an›m›z› çizmek için siyah boya yetmeyecek galiba. Siyah bu gün karaborsa!” “Bugün ölece¤im akl›ma gelirdi de, resim yapaca¤›m gelmezdi!”

Kad›nlardan Diyarbak›r, 2003 128 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Nerede Olmuflsa Orada Olaca¤›m Küratör: Gülsen Bal Cengiz Tekin, Charles Kriel, Dilek Winchester, Elena Cologni, Genco Gülan, Gülsen Bal, Kypros Kyprianou, Simon Hollington, Michalis Kokkoliadis, Turan Aksoy 24 Eylül - 7 Ekim 2005, Diyarbak›r Keçiburcu British Council ve Diyarbak›r Rotary Kulübü iflbirli¤i ile gerçekleflen bu sergide, Gülsen Bal’›n davet etti¤i sanatç›lar Avrupa’n›n ne kadar Avrupal› oldu¤unu sorgulad›lar. Keçiburcu’nda yere özgü, enstalasyon, video ve foto¤raf gibi farkl› görsel dillerin yer ald›¤› sergide atölye ve panel etkinlikleri de yer ald›.

Michalis Kokkoliadis: Tiyatro tasar›mc›s›; DSM’de atölye çal›flmas› yapt›. “‹nsan eliyle yarat›lan mükemmeli¤in, tesadüfen ve çok az üretilebildi¤ine, bu yüzden de ilgiyi haketmedi¤ine, iflin iç yüzünün sadece duygular›m›zda d›fla vuruldu¤una inan›r›m. Diyarbak›r, karpuzlar› gibi tatl› ve diriltici, sakinleriyse her bardak çayla birlikte s›cak bir konukseverlik sunuyor. Tafllar›n flehrinin ilham verici ortam›nda, yerel sanatç›larla birlikte, gerek duyguyu ve hayal gücünü gerekse zaman› ve mekan›, kendimizi ve bizi çevreleyen dünyam›z› de¤ifltirebilmek için kullanman›n formüllerini oluflturma f›rsat› buldum.”

Ço¤altmalar Küratör: Beral Madra 8 Eylül - 27 Ekim 2002, DSM Borusan Kültür ve Sanat Merkezi iflbirli¤i ile Beral Madra’n›n küratörlü¤ündeki sergide, Erda¤ Aksel, Selda Asal, Y›lmaz Nerede Olmuflsa Aysan, Alpaslan Balo¤lu, Hülya Botasun, Handan Börtüçene, Tayfun Orada Olaca¤›m Erdo¤mufl, Nilüfer Ergin, ‹nci Eviner, Bilge Friedlaender, Melih Görgün, sergisi, performans, Diyarbak›r, 2005 Selma Gürbüz, Güven ‹ncirlio¤lu, Günseli Kato, Serhat Kiraz, Melike Abas›yan›k Kurtiç, Ahmet Öktem, Lerzan Özer ve Özlem Tar›’n›n ifllerinin çok (Alttaki iki foto¤raf) say›da kopyas› üretildi. fiifre/Password: ‹stanbul, Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 129 ‹maja Güveniyoruz 2 Küratör: Beral Madra Yeflim A¤ao¤lu, Zeynep A¤artan, Fatih Balc›, Rag›p Basmazölmez, Cem Ece, fiinasi Günefl, Gül Ilgaz, Cemile Kaptan, Yasemin Özcan Kaya, Ercan Molla, Mehmet Özen, Ça¤r› Saray, Gonca Sezer, Ergün Y›ld›z 29 Ekim - 15 Aral›k 2002, DSM

fiifre/Password: ‹stanbul Küratör: Beral Madra Burak Delier, Hasan Gürsoytrak, Gül Ilgaz, S›tk› Kösemen, Katrin Otto, Mustafa Pancar, Fatih Sungurtekin 31 Ocak - 6 Mart 2003, DSM

Mazruf ve Veda Mektuplar› Engin Ceylan ve Asl› Erdo¤an 1 - 8 May›s 2003, DSM

fiiirsel Adalet (8. ‹stanbul Bienali ile eflzamanl› seçki) Küratör: Dan Cameron 25 Eylül - 26 Ekim 2003, DSM 8 - 16 Kas›m 2003, Batman

Buluflma Noktas›: Ça¤dafl Sanat-Türkiye ve Yunanistan'dan Ça¤dafl Sanat Sergisi Küratör: Inge Baecker 18 Eylül – 10 Ekim 2004 / Aya ‹rini, Istanbul Türkiye-Almanya Kültür Forumu, Türkiye-Yunanistan Dostluk Giriflimi ve Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi taraf›ndan düzenlenen sergi iki ülkeden sanatç›lar›n kat›l›m›yla ve Inge Baecker'in küratörlü¤ünde Aya ‹rini’de düzenlendi. Aralar›nda Michalis Arfaras, Adnan Çoker, Ender Güzey, Gülsün Karamustafa, Serhat Kiraz, Hüsamettin Koçan, Murat Morova, Lida Mazruf ve Veda Papaconstantinou, Angelos Papadimitriu, Jannis Psychopedis, Rania Mektuplar›, Rangou, Theodoulos, Costas Tsoclis, Nazif Topçuo¤lu, Ayflen Urfal›o¤lu, Diyarbak›r, 2003 Andreas Voussouras’›n bulundu¤u sergiye Anadolu Kültür de destek verdi. 23. Günümüz Sergi Aral›k ay›nda Selanik’te tekrarland›. Sanatç›lar›, Diyarbak›r, 2004 130 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat 23. Günümüz Sanatç›lar› Diyarbak›r Sergisi Küratörler: Baflak fienova, Anton Lederer, Eyal Danon Evrensel Belgin, Berat Ifl›k, Bengisu Bayrak, Can Türkinan, Ö. Özlem Sulak, Ahmet Albayrak, Ali Ekber, Kumtepe, Batur Sönmez, Berna ‹pek, Ceren Oykut, Fatma Çiftçi, ‹lke ‹lter, Lebriz Rona, P›nar Yoldafl, Sali Saliji, Serap Do¤an, Simge Göksoy, Z. Zeren Göktan 25 Eylül - 3 Ekim 2004, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Konukevi Resim Heykel Müzesi Derne¤i, Akbank Kültür ve Sanat Merkezi ve Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile

Boyal› Alanlar Nefl’e Erdok - Alaettin Aksoy 23 Nisan - 20 May›s 2004, DSM Deniz Artun / Galeri Nev Ankara taraf›ndan gerçeklefltirilmifltir.

Ya Sev Ya Terket Küratör: Rene Block 2 - 21 Ekim 2004, DSM 5. Cetinje Bienali kapsam›nda

Komflu Küratör: Nuran Terzio¤lu 19 Kas›m - 14 Aral›k 2005, DSM Galeri Apel’de, 1999’da “sokak”, 2001’de “hasat”, 2003’te “ba¤; flairin bahçesi” konulu sergilerin devam› niteli¤inde olan bu sergiye davet edilen sanatç›lar, bu kavram çerçevesinde yeni eserler haz›rlad›lar. Sergiye farkl› yorumlar› ile katk›da bulunan sanatç›lar: Asl›may Altay, Azade Köker, Emre Senan, Engin Ak›n, Erhan fiermet, Esma Paçal Turam, Lerzan Özer, Maria Sezer, Sümbül Eren, fiakir Gökçeba¤, Yücel Kale, Zeynep Perinçek.

Boyal› Alanlar Süreklili¤in S›n›rlar› Diyarbak›r, 2004 Küratör: Gülsen Bal Ya Sev Ya Terket Sanatç›lar: Cengiz Tekin, Dilek Winchester, Elena Cologni, Genco Gülan, Karl Diyarbak›r, 2004 Ingar Røys, Nasan Tur, Shezad Dawood, Sophia Kosmaoglou, Turan Aksoy 23 Haziran - 5 Temmuz 2006, ‹stanbul Karfl› Sanat Çal›flmalar› Komflu Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 131 Diyarbak›r Keçiburcu’nda Eylül 2005'te Avrupa’n›n ne kadar Avrupal› oldu¤unu sorgulayan iflleriyle “Nerede Olmuflsa Orada Olaca¤›m… (where it was, shall I be…)” sergisini takiben, yine Gülsen Bal’›n küratörlü¤ünde haz›rlanan “Süreklili¤in S›n›rlar› (Territories of Duration)” sergisi, Anadolu Kültür ve British Council iflbirli¤i; Karfl› Sanat Çal›flmalar› ve Yeditepe Üniversitesi deste¤i ile ‹stanbul’da Karfl› Sanat Çal›flmalar›’nda aç›ld›. Farkl›l›k ve kimli¤in farkl›l›¤› sorgulamas›n› disiplinleraras› sanatsal bir yaklafl›m içerisinde araflt›rmay› öneren sergiye Avrupa’n›n de¤iflik kentlerinden ve Türkiye’den dokuz sanatç› kat›ld›.

Lokal Cennet, Ça¤dafl Nakliyat Hafriyat 11 - 25 Kas›m 2006, DSM ve Keçiburcu Sanat›n farkl› alanlar›nda çal›flmalar yürüten Hafriyat grubunun, resim, heykel, foto¤raf, çizim, film ve düzenleme çal›flmalar›ndan oluflan Lokal Cennet, Ça¤dafl Nakliyat sergisi Diyarbak›r’›n tarihi mekanlar›ndan olan Keçiburcu’nda ve Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde sergilendi.

Dünyan›n Merkezi Buras›d›r 22 Mart 2007, DSM Hollanda Sanat Enstitüsü iflbirli¤i ile Hollanda Sanat Enstitüsü taraf›ndan daha önce Tai Pei, fiam, Beyrut ve Hartum’da gerçeklefltirilen Dünyan›n Merkezi Buras›d›r (Here as the Center of the World) projesinin bir aya¤› da Diyarbak›r Sanat Merkezi iflbirli¤i ile Diyarbak›r’da gerçeklefltirildi. Dünyan›n çeflitli ülkelerinden 15 genç sanatç› 10 gün süreyle Diyarbak›r’›n Suriçi yerlefliminde bir atölye yürüttüler. Söylefli ve sunumlarla desteklenen atölye sonunda, kat›l›mc› sanatç›lar›n çal›flmalar› sergilendi. Proje, farkl› ülkelerden sanatç›lar aras›nda bir diyalog kurma ve sanatç›lar›n gözünden Suriçi’ni anlatma amac›yla gerçeklefltirildi.

Lokal Cennet Ça¤dafl Nakliyat Diyarbak›r, 2006 132 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat > Bireysel Sergiler

Yollar ve Kökler Mahmut Celayir 25 May›s - 19 Haziran 2005, DSM

Mahmut Celayir: Ressam, DSM’de sergi açt›. “Birfleyin de¤erini bilmek için önce o fleyi terketmek veya kaybetmek gerekir derler. Benim gibi yurtd›fl›nda yaflayan sanatç›lar için bu deyimin önemi daha büyük san›r›m. Öncelikle birtak›m umutlarla ve yeni vizyonlarla ülkeden uzaklafl›yoruz, sonra zaman içinde insana, yaflama ve sanata olan bak›fl aç›m›z de¤ifltikçe geride b›rakt›klar›m›za farkl› yaklafl›mlar›m›z oluyor. Bir anlamda dünya ile olan iliflkimiz artt›kça sanatç› olarak ülkede sahip oldu¤umuz malzemenin önemini ve bunun alt›nda yatan tarih ve kültür ba¤lant›lar›n› daha iyi kavr›yoruz. Bu, haliyle bizi yeni bir konum sahibi olmaya, yeni anlat›m biçimleri bulmaya zorluyor. 80’li y›llarda Türkiye’den ayr›lmam›n nedeni sanatç› olarak Kürt kimli¤imi vurgulamam sonucu içine düfltü¤üm yaln›zl›kt›. Aradan y›llar geçti, bütün o savrulmalar ve altüst olufllara ra¤men umut verici geliflmeler oldu. Anadolu Kültür bu anlamda benim için bu geliflmelerin en önemlilerinden biri. Onlarla iflbirli¤i sonucu Diyarbak›r’da, Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde 2005 May›s ay›nda Yollar ve Kökler sergisini gerçeklefltirdik ve o zamandan beri eskisi gibi kendimi ülkemde art›k yaln›z hissetmiyorum. Yollar ve Kökler sergisi kendi kayna¤›nda, beslendi¤i topraklarda gerçekleflti. Birkaç y›l öncesine dek geldi¤im topraklarda böylesine profesyonel bir çabayla haz›rlanm›fl bir sergiyi, ac› ve sevinçlerini yak›ndan bildi¤im insanlar›ma sunaca¤›m› düflünemezdim. Bu sergiyle ben kendi topra¤›m› ve insanlar›m› selamlama olana¤› buldum... Diyarbak›r’da güneflli bir May›s gününde babama nihayet, yetmifl y›ld›r içinde gezindi¤i topra¤› anlatan kendi sergimi gösterme mutlulu¤u elde ettim.”

Yollar ve Kökler Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 133 ‹yilefltirme Sevinç Altan 4 - 24 Nisan 2003, DSM

Ölümde Adalet Asl› Erdo¤an 10 - 26 Ekim 2003, DSM

Bilinmeyen Topraklar ‹nci Eviner 12 - 31 Mart 2004, DSM ‹nci Eviner’in tuvale bas›lm›fl dijital foto¤raf çal›flmalar› sergilendi.

Göz Göze Arzu Baflaran 2 - 21 Nisan 2004, DSM Arzu Baflaran sergi aç›l›fl›nda bir de söylefli yapt›.

‹nsan - Asker? Mehmet Güleryüz 29 May›s - 17 Haziran 2004, DSM

Görüntüler / ‹ç ve D›fl Melek Maz›c› 29 Ekim - 13 Kas›m 2004, DSM Maz›c›, sergi aç›l›fl›nda bir de söylefli yapt›.

Bak›r Erda¤ Aksel 19 Kas›m - 8 Aral›k 2004, DSM ‹yilefltirme Diyarbak›r, 2003

At›k: Yap›bozum - Yeniden Yap›m Göz Göze Volkan Demir Diyarbak›r, 2004 7 - 19 Ocak 2005, DSM Bak›r Diyarbak›r, 2004 134 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Tayfun Erdo¤mufl 7 Ekim - 2 Kas›m 2005, DSM

Yer Boflluklar› Jochen Proehl 21 Ocak - 8 fiubat 2006, DSM

‹hlal Arzu Baflaran 29 Nisan - 23 May›s 2006, DSM Bas›ndan kamu güçlerine ve kamuoyu belle¤ine kadar farkl› iktidar merkezlerinin çocuk ve ergen bedenlerini nesne haline getirmelerini tematik soru olarak ele alan sergi, nesnelerden iktidarlara uçucu olan› kal›c› k›lmak, yüzleflmek, belle¤i deflmek gibi, tematik sorunun ard›ndaki asli sorular› ar›yor.

Desenler Gürbüz Do¤an Ekflio¤lu 8 Eylül - 4 Ekim 2006, DSM 8 - 31 Ocak 2007, KSM Karikatür ve illüstrasyon alan›ndaki özgün tarz›yla ulusal ve uluslararas› pek çok ödülün sahibi olan Ekflio¤lu’nun çal›flmalar›ndan oluflan sergi, beflinci y›l aç›l›fl sergisi olarak Diyarbak›r’l› sanatseverlerle bulufltu.

Hayat Bilgisi Orhan Umut 15 - 29 Aral›k 2006, DSM Diyarbak›rl› ressam Orhan Umut’un resimleri Diyarbak›rl› sanatseverlerle bulufltu. ‹hlal Diyarbak›r, 2006 Evdilmuttalib Gerdi ve Dr. Soran ‹smail Sergisi 3 fiubat - 6 Mart 2007, DSM Desenler Diyarbak›r, 2007 Kuzey Irakl› iki ressam Evdilmuttalib Gerdi ve Dr. Soran ‹smail’in çal›flmalar›ndan oluflan sergiyi yaklafl›k 1400 kifli gezdi. ‹nsan - Asker? Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 135 Ernst Barlach: Modern Ça¤ Heykeltrafl› Ernst Barlach Vakf›’ndan küratör Heike Stockhaus taraf›ndan haz›rlanan, ‹stanbul ve Ankara’da büyük be¤eni kazanan “Ernst Barlach: Modern Ça¤ Heykeltrafl›” adl› sergi, ‹stanbul Goethe Enstitüsü, Anadolu Kültür ve Hamburg Ernst Barlach Vakf› ortak çal›flmas›yla Anadolu’nun çeflitli kentlerinde izleyiciyle bulufltu.

Mersin 6 Kas›m - 3 Aral›k 2006 Mersin Üniversitesi, Altemira Sanat Galerisi, Mersin Belediyesi ve Mersin ‹l Kültür Müdürlü¤ü deste¤iyle Altemira Sanat Galerisi ve Mersin ‹l Kültür Müdürlü¤ü Salonu’nda aç›ld›. Sergiyi yaklafl›k 1200 kifli gezdi.

Malatya 20 Aral›k 2006 - 12 Ocak 2007 ‹nönü Üniversitesi, Malatya Mimarlar Odas› ve Battalgazi Belediyesi deste¤iyle ‹nönü Üniversitesi’nde aç›ld›. Sergiyi yaklafl›k 1500 kifli gezdi.

Gaziantep 19 Ocak - 4 fiubat 2007 Sanko Holding deste¤iyle Sanko Sanat Galerisi’nde aç›ld›. Sergiyi yaklafl›k 900 kifli gezdi.

Antakya 9 fiubat - 8 Mart 2007 Antakya Belediyesi, Antik Antakya’y› Kalk›nd›rma Derne¤i, Lamia Organizasyon ve Savon Otel iflbirli¤i ile gerçeklefltirilen sergi Hatay ‹l Kültür Müdürlü¤ü Kültür Merkezi’nde aç›ld›. Sergiyi yaklafl›k 700 kifli gezdi.

‹zmir 29 Mart - 22 Nisan 2007 Ege Üniversitesi, Elektral, ‹nelli Plastik, Agis, TA‹AD ve Siemens deste¤iyle Ege Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezi’nde aç›ld›. Sergiyi yaklafl›k 700 kifli gezdi. Ernst Barlach: Antalya 9 - 28 May›s 2007 Modern Ça¤ Heykeltrafl› Antalya Mimarlar Odas›, ‹stanbul Express Tafl›mac›l›k, Sun Express, Akvam, Akdeniz Üniversitesi deste¤iyle Antalya Mimarlar Odas›’nda aç›ld›. Sergiyi Sergi haz›rl›¤›, yaklafl›k 1000 kifli gezdi. Malatya, 2006

Bursa 4 - 22 Haziran 2007 Aç›l›fl Gaziantep, 2007 BTAKD, Rextroth Bosch Group, Continental Contitech, Leoni ve Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakf› deste¤iyle fiefik Bursal› Sergi Salonu’nda aç›ld›. Sergi Sergiyi yaklafl›k 800 kifli gezdi. Mersin, 2006 136 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat > Sanat Söyleflileri

Halil Alt›ndere Sanatç›, DSM’de söylefli yapt›. “Türkiye’deki ‹stanbul merkezli güncel sanat ortam›, 2000’li y›llar›n bafl›nda Anadolu’nun di¤er kentlerinden gelen katk›larla hiçbir dönemde olmad›¤› kadar zenginleflti. Bu katk›lar›n ço¤u, tahmin edilece¤i gibi Ankara veya ‹zmir’den çok do¤udan ve özellikle Diyarbak›r’dan oldu. Bahsetti¤imiz katk›, salt co¤rafik anlamdaki bir farkl›l›¤›n getirdi¤i bir katk› de¤il; buradan gelen sanatç›lar›n (baflta fiener Özmen olmak üzere, Cengiz Tekin, Erkan Özgen, Fikret Atay, Berat Ifl›k, Murat Gök, Ali Aksakal, Fatma Ak›nc›, Zeynep Erpolat, Hunera Berxwedani vd.) üretimleriyle ayn› zamanda ‹stanbul sanat ortam›n› hem içeriksel hem de görsel dil aç›s›ndan zenginlefltirdi¤ini söylememiz mümkün. Diyarbak›rl› sanatç›lar›n ‹stanbul ç›karmas› ile ayn› dönemde Anadolu Kültür taraf›ndan Diyarbak›r’da kurulan (2002) DSM- Diyarbak›r Sanat Merkezi’nin kuruluflu tesadüfi bir flekilde çak›flmakta. Çünkü merkez kurulduktan k›sa bir süre sonra burada üretimde bulunan genç güncel sanatç›larca bu mekan bir üs gibi kullan›lm›fl. Ve DSM’nin sergi program›n›n oluflmas›nda hem sanatç› olarak bireysel kat›l›mlar›yla desteklemifl hem de iliflkilerini kullanarak ‹stanbul ve Avrupa’dan birçok sanatç› ve küratörün gelip DSM’de sergi ve panellere kat›l›mlar›nda aktif rol alm›fllard›r. Bugün DSM Türkiye’den ve Avrupa’dan birçok sanatç› ve küratör için ‹stanbul’dan sonra en önemli çekim merkezlerinden biri konumundad›r.”

Bienal: Sanat›n Yer De¤iflimi Diyarbak›r, 2005

Dünyan›n Merkezi Buras›d›r Diyarbak›r, 2007 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 137 Fatih Balc› “Bu fiimdi Sanat Eseri mi?” 9 Kas›m 2002 Ali Akay “Retina’dan Düflünceye” 4 Ocak 2003 Beral Madra “Ça¤dafl Sanat Üzerine” 31 Ocak 2003

Ali Akay - Levent Çal›ko¤lu “Postmodernizm, Türkiye ve Ça¤dafl Sanat” 1 Mart 2003 Zeynep Kuban “Antik Ça¤lar Sanat›” 28 - 29 Mart 2003 Sevinç Altan “Sanat, Hayat, Anlam, Ba¤lam...” 5 Nisan 2003 Zerrin Boynudelik “Rönesans Sanat›” 11 - 12 Nisan 2003 Mehmet Aksoy “Form Dilinden” 19 Nisan 2003 Emre Baykal “‹stanbul Bienalleri Üzerine” 26 Nisan 2003 Engin Ceylan “Mazruf” 1 May›s 2003 Hüseyin Alptekin - Halil Alt›ndere - fiener Özmen “Dur! Yoksa Küratör Atefl Açacak!” 3 May›s 2003 23. Günümüz Sanatç›lar› Sergisi Dan Cameron “8. ‹stanbul Bienali’nin Konsepti: fiiirsel Adalet” Üzerine 25 Eylül 2003 Diyarbak›r, 2004 Tony Feher “Ça¤dafl Sanat Üzerine” ‹stanbul - 26 Eylül 2003 Diyarbak›r: Kentler, Sanat, Demokrasi Su Yücel “Su Yücel ve Resim Yapan Kad›nlar” Diyarbak›r, 2005 1 Kas›m 2003 Mehmet Güleryüz Diyarbak›r, 2003 138 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat Mehmet Güleryüz “Sanat ve ‹nsan” 12 Kas›m 2003 Ali Akay - Muzaffer Tire - Serkan Özkaya “Dilin Gücü” 7 Aral›k 2003 ‹nci Eviner “fiefkat ve Haset” 12 Mart 2004 Arzu Baflaran “Göz Göze Sergisi Üzerine” 2 Nisan 2004 Deniz Artun “Boyal› Alanlar Sergisi ve Nefl’e Erdok’un ‹flleri Üzerine” 23 Nisan 2004 Baflak fienova - Eyal Danon “23. Günümüz Sanatç›lar› Sergisi Üzerine” 25 Eylül 2004 Halil Alt›ndere - fiener Özmen “5ci Centinje Bienali Üzerine” 2 Ekim 2004 Melek Maz›c› “Görüntüler / ‹ç ve D›fl Sergisi Üzerine” 29 Ekim 2004 Erda¤ Aksel “Erda¤ Aksel ile Kendi ‹flleri Üzerine” 19 Kas›m 2004 Süreyyya Evren “Sanat - Siyaset Yak›nlaflmalar›” 25 Aral›k 2004 Mahmut Celayir “Yollar ve Kökler Sergisi Üzerine” 25 May›s 2005 Daniel Bozhkov - Carolee Thea - Khalil Rabah “Bienal: Sanat›n Yer De¤iflimi” Mehmet Aksoy, 20 Eylül 2005 Diyarbak›r, 2003 Cay Sophie Rabinowitz - Christian Rattemeyer - Otto Berchem - fiener Özmen Pelin Tan, Diyarbak›r, 2006 “‹stanbul - Diyarbak›r: Kentler, Sanat, Demokrasi” 21 Eylül 2005 Hüseyin Alptekin, Halil Alt›ndere, fiener Özmen, Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Ça¤dafl Sanat KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 139 Ian Padgett - Dr. Charles Kriel - Gülsen Bal - Dilek Winchester - fiener Özmen “Diyalog: Yere/Mekana Özgü Sanatsal Yolculuk” 24 Eylül 2005 Tayfun Erdo¤mufl “An, An›, Bellek” 7 Ekim 2005 Engin Ak›n “Pirinç Yolu” 19 Kas›m 2006 fiener Özmen “7. Santiago Yeni Medya ve Video Bienali Üzerine” 25 Aral›k 2005 Orhan Alkaya “Sanat Hayat›n Neresinde?” 27 Nisan 2006, KSM Pelin Tan “Sanatta Mikro Örgütlenme ve Yay›lma” 3 Haziran 2006 Anja Jensen - Stephan Mörsch - Heike Weber - fiener Özmen “Private Transfer / Özel Transfer” 5 Kas›m 2006 Hafriyat “Lokal Cennet, Ça¤dafl Nakliyat” 12 Kas›m 2006 Kawa Nemir - Ahmet Kan “Bir fiehir, Bir Kültür” 15 Mart 2007 Erden Kosova - Lucy Cotter “Türkiye’de Güncel Sanat” 16 Mart 2007 Erkan Özgen - Libia de Siles de Castro - Olafur Olafson - Kawa Nemir “Dünyan›n Merkezi Buras›d›r” 17 Mart 2007

fiener Özmen Diyarbak›r, 2005

Zerrin Boynudelik Diyarbak›r, 2003

SAHNE SANATLARI Sahne sanatlar›ndaki çal›flmalar›yla Anadolu Kültür, birçok ilklere perde aç›yor. Ünlü tiyatrocular, Anadolu kentlerinde klasikleri sahneliyor. Diyarbak›r’da düzenlenen tiyatro atölyeleri sahnelenen oyunlar do¤uruyor. ‹zmit, ‹stanbul, Ankara ve Diyarbak›r’dan bir araya gelen bir grubun yazd›¤›, sahneledi¤i, rol ald›¤› deneysel gösteri önce Suriçi’nde sonra Hamburg’da alk›fllan›yor. Zorunlu göçle Diyarbak›r’a gelmifl genç bir tiyatrocu, Grotovski atölyesine kabul ediliyor. Kars’ta gencecik bir k›z›n billur gibi sesi “Ben imkans›z› baflarabilirim” diye yank›lan›yor. Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan’dan gelenler Türkiye’deki meslektafllar›yla birlikte bar›fla çal›p, söylüyor. Arjantinli bir gitaristin t›n›lar› kiliseden yükselen aryalara kar›fl›yor.

Batman’da çocuklar pandomim yap›yor. ‹sveçli, Hollandal› tangocular Anadolu’yu dolafl›yor. Zeynep Tanbay Viranflehir’de dans ediyor.

Anadolu Kültür, bazen büyük bazen küçük bütçelerle, bazen mekan bazen kostüm bazen teknik destek sa¤layarak, tiyatronun geliflmesi, yaflamas› ve ba¤›ms›z sivil inisiyatiflerle sürmesi için çal›fl›yor. Ortak dilin müzik oldu¤u kültürel etkileflim f›rsatlar› yarat›yor. Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 143 > Gösteriler

Evim, Güzel Evim / Home Sweet Home Yöneten: Emre Koyuncuo¤lu 17 - 18 - 19 Ekim 2003, Diyarbak›r Emre Koyuncuo¤lu’nun yönetti¤i, Kunsten Festival Des Arts’›n deste¤i ile gerçekleflen bu “tiyatro, müzik, dans ve video gösterimi”, Diyarbak›r, ‹stanbul, ‹zmit ve Ankara’dan bir araya gelen ekibin bir y›ll›k çal›flmas›yla ortaya ç›kt›. Sokak sokak dolafl›l›p anlat›lan hikayelerin, dengbêjlerin, erbane çalanlar›n ses ve görüntü kay›tlar› yap›ld›. Çal›flmalar s›ras›nda ortaya ç›kan belgesel ‹stanbul’da ve Berlin’de izlendi. ‹lk gösteri, bir yerel halk danslar› ekibinin de kat›l›m›yla, Diyarbak›r Suriçi’ndeki Çeltik Ermeni Kilisesi’nde yap›ld›. Daha sonra ‹stanbul, Berlin, Brüksel, Loule ve Hamburg’da sahnelendi.

Emre Koyuncuo¤lu: Tiyatrocu, Home Sweet Home’u sahneledi. “...Yeni bir tiyatro önerisi oluflturmak... “Biz” ve “Onlar” ayr›m›n› ortadan kald›rmak... Herkesin yaflam hikayesini oluflturan umutlar, rüyalar, ac›lar bu ülke gerçe¤inden bir parçayd›... Herkes evini, yurdunu anlat›yordu... Kendimize sahne seçti¤imiz mekanda... Bu sürekli dönüflen tarihle... Ça¤dafl bir öykü... Binbir zaman, mekan ve parçadan oluflan...... Hadi ben tiyatrocuyum, zaten hep hayalin peflindeyimdir. Serhan Ada, Osman Kavala, Mine Özerden ve nas›l olsa bir tiyatro projesi diye bafllayan, bu kapsaml› iflin onu nas›l yoraca¤›n› önceden hiç tahmin bile edemeyen Melike Coflkun bu projeye nas›l inand›, onu hiç bilmiyorum. Hiç tiyatro görmemifl insanlara ça¤dafl tiyatro çerçevesi içinden seslendik. Paylaflt›k. Karfl›l›kl› duyguland›k. Be¤enildik. Desteklendik. Birlikte yemek yedik, e¤lendik, dans ettik, sonra yüzdük. Ali Pafla Mahallesi’ndeki oyunumuzun seyircisi, t›pk› sahnedeki oyuncular›m kadar renkliydi. Mahallenin göçle köyden gelmifl çok fakir yerleflimcileri, ‹stanbullu ça¤dafl sanat merakl›lar›, uluslararas› festival yöneticileri, Diyarbak›r ayd›n›, sanatç›s› ve bürokratlar…

Home Sweet Home, Diyarbak›r 2003 Foto¤raflar: Emre Evrim Altu¤ 146 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› O karmafl›k yap›daki seyirci sahip ç›kt› yap›lan ifle. Herkes kendi ad›na sahip ç›kt›. Birlikte çal›flt›klar› pek görülmemifl bir sürü kurum, kurulufl, sivil toplum örgütü ve en önemlisi halk›n kendisi can› gönülden destek verdi. En son Hamburg’da 25 gönüllü ile / Türkiyeli göçmen ile tan›flt›k, çal›flt›k. ‹stanbul, Berlin, Brüksel, Loule ve yine ‹stanbul, sonra Hamburg…. Home Sweet Home ailesi yaln›zca sahnede iki yüze yaklaflt›. Bu prodüksiyonda iki yüze yak›n kifliyle çal›flt›k, sahneyi paylaflt›k, tan›flt›k, birbirimizi tafl›d›k. Seyircimiz ise, ayr›ca bir konu… Herhalde benim flu ana kadar yapt›¤›m hiçbir oyun ‘paylafl›m’ ad›na bu kadar genifl kitlelere ulaflmam›flt›r. Bu iflin bu kadar olumlu sonuçlar almas›, benim, oyuncular›n, ekibin, prodüksiyonun ya da yaln›zca tiyatro dilinin özelliklerinden dolay› de¤ildir. Bu, birlikte bir fleyler yapabilece¤ine inanm›fl gönüllülük çerçevesinde sanatç›lar›n, ülkemizdeki ayd›nlar›n, sivil toplum örgütlerinin ve halk›n içlerinde hissetti¤i ortak bir inanc›n sahnelenmesidir.”

O fiehrin Çocuklar› 5 - 15 - 27 Mart 2003, DSM Diyarbak›r Devlet Tiyatrosu sanatç›s› Nazan K›r›lm›fl’›n Diyarbak›rl› on sekiz genç ve çocukla birlikte gerçeklefltirdi¤i atölye çal›flmas›, bir fliir tiyatro gösterisine dönüfltü.

Nazan Kesal K›r›lm›fl: Devlet Tiyatrosu Sanatç›s›, Diyarbak›rl› gençler ve çocuklarla atölye çal›flmas› yapt›. “Ömrümün en güzel y›llar›n› bana göre dünyan›n en güzel flehirlerinden biri olan Diyarbak›r’da yaflad›m. 1996 - 2004… Sekiz y›l bu flehir bana neler katm›fl, flimdi daha iyi görebiliyorum. Ve diyorum ki: ‘‹yi ki yaflam›fl›m o surlar flehrinde.’ ‘O fiehrin Çocuklar›.’ Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde yapt›¤›m›z fliir gösterisinin ad›. Benzer bir tad› bir daha hiç yaflamad›m. Öylesine özeldi ki o çal›flma, öylesine özveriliydi ki ve sonuç öylesine muhteflemdi ki. Tek gösterimlik çal›flma seyirci taraf›ndan çok O fiehrin Çocuklar› Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 147 büyük bir be¤eniyle karfl›land› ve ‘O fiehrin Çocuklar›’ program›n içine dahil edildi. DSM’nin ilk etkinliklerinden birinde pay›m olduysa ne mutlu. Sahneye ç›kmay› hayal edebilmifl ama bunun imkans›z oldu¤unu düflünen bütün gençlerle çal›flmakt› hedefim. ‘O fiehrin Çocuklar›’nda, o surlar flehrinin çocuklar› da bir fleyler yapabildiklerini, sanatla dokunabileceklerini gösterdiler, gördük. Her birisi kendi ruhundaki flairi getirdi. ‹çlerinde kimler yok ki: N. Hikmet, M. Mungan, M.C. Anday, A. Arif. Bir gençse ‘ben de flairim’ deyip fliir defterini koydu önüme. ‘Onbefl yafl’ adl› fliirini seçtik. Onbefl yafl›nda ölmüfl bir çocu¤a yak›lan a¤›t gibiydi. ‘O fiehrin Çocuklar›’nda üniversite ö¤rencileri vard›. ‹flsizler vard›. Öksüzler, ç›raklar, sokak çocuklar›, ç›k›fl› arayan çocuklar vard›. Bir çocu¤un yaflam›nda su damlas› olabildikse ne mutlu.”

Diyarbekir Hikayeleri Yöneten: Mahmud Samed 14 Mart 2004, DSM

Mahmud Samed: Tiyatrocu, DSM’de atölye düzenledi, oyun sahneledi. “‹mgesel Düfller Tiyatrosu insan›n hallerini, rüyalar›n›, ac›mas›z gerçekli¤ini, tarihin, mitolojinin, an’›n süzgecinden geçirerek göçebe bir ruhla daha yaflamad›¤›m›z zamanlara konumland›r›r, tiyatromuz çad›r›n› çöle kurarken etraf›nda Bat› - Do¤u divan›n› arzular, bu divanda büyülü gerçeklik, Bat›’n›n ve Do¤u’nun tini, tütsüsü, taziyesi, Endülüs’ü, Homeros’u, Dengbêj’i, liri... Bat›’n›n ve Do¤u’nun sahne disiplinlerini kullanarak yeni bir deneysel atmosfer, uzam oluflturmaya çal›fl›r. Oyun sahnelenirken Bat› ve Do¤u’yu yok ederek, evrensel bir düzgüye dönüflür; bu düzgü ten ve bedenin iktidar›n tüm ayg›tlar›na karfl› kendini infla etmesine zemin olacakt›r. Bireyin özgürleflti¤i zemin. Kentler ve bireylerin tarihi bazen çak›fl›r. Diyarbekir ve ahalisi de böylesi bir al›nyaz›s›na sahip; al›na yaz›lan söz -ki söz do¤unun makus tarihidir- yitirmek. Diyarbekir Hikayeleri Diyarbak›r, 2004 148 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› Diyarbak›r’›n yitirdiklerine dair bir oyun yapmak 1995’ten beri hayalimdeydi. Ancak böylesi kültürel dokusu köklü, halklar›n bütün renklerini içinde bar›nd›ran, baht› kara kente dokunmak bir hayli zordu. Y›llarca Diyarbekir’in hüsn-ü cemalini, kay›plar›n›, yitik kiliselerini, eksik ayinlerini, camilerden flehre yay›lan ezan sesini, medreselerini, surlar›n›, efsanelerini, hikayelerini düflünüp durdum. fieyhmus Diken ‘Diyarbekir Diyar›m Yitirmiflem Yanar›m’ adl› çal›flmas›ndan bahsedince, düflündüklerime ruh geldi. Beni büyük bir heyecan sard›. fieyhmus Diken’e, çal›flmas›n› sahneye tafl›ma fikrimden bahsedince onda da büyük bir heyecan olufltu. Art›k kitaptan daha coflkulu bahsediyordu. Çok geçmeden metinler üzerinde Bülent Yi¤it’le hummal› bir çal›flmaya girifltik. Bülent oyunlaflt›racakt›, ben de yönetecektim. ‹flte Diyarbekir Hikayeleri’nin k›sa serencam› bu. Oyuna gelince... Alt› bölümden oluflan Diyarbekir Hikayeleri; - K›r›lgan, mahzun, kadim Diyarbekir’in kendi yüzüne, kendi son yüzy›l›na tutu¤u aynad›r. - Yitirdiklerimize yakt›¤›m›z a¤›t, muammadaki ruhumuza tutu¤umuz ›fl›k huzmesidir. - Umudun kap›m›z› çald›¤› vakitlerde yar›da kalan söylencedir. - As›rlard›r halk›n dil bilincini diri tutan, hayat›n flah damar›, ruhun iç sesi, topra¤›n sureti olmufl, dengbêjlerin sesini k›san, bireyin kendine yabanc›laflt›¤› zaman›n foto¤raf›d›r. - Güpegündüz s›rra kadem basarcas›na yitirdiklerimizin umududur. - Diyarbekir’de yaflayan dillerin, dinlerin yok olufllar›na dair vesikad›r."

Git Gel Dolap Yüksel Yakmaz - Veysi Avc› Nisan - May›s 2003, DSM Diyarbak›rl› tiyatro sanatç›lar›, Harold Pinter’in tek perdelik oyunu Git Gel

Git Gel Dolap Dolap’›, 2003 Nisan ve May›s’› boyunca haftada iki kez oynad›lar. Diyarbak›r, 2003

Ay› - Teklif Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 149 ‹ki K›sa Oyun: Ay› - Teklif Yöneten: Yurdaer Okur 5 - 11 - 19 - 26 May›s 2004, DSM DSM’de tiyatro atölyelerine kat›lm›fl olan bir grup oyuncu, Devlet Tiyatrosu oyuncusu Yurdaer Okur’un yönetiminde Anton Çehov’un iki oyununu sahneledi.

Kas›m ile Nas›r Yöneten: fiule Atefl 4 - 12 - 16 Haziran 2004, Diyarbak›r fiule Atefl’in yönetti¤i tiyatro atölyesinde Murathan Mungan’›n k›sa hikayesi, restore edilen eski bir Diyarbak›r evinde sahnelendi.

fiahdamar›m Yöneten: Mahmud Samed, Oynayan: Onur Cebe 17 - 18 Kas›m 2004 / 21 Aral›k 2004 / 12 Ocak 2005, DSM

Gavara Yöneten: Mahir Günfliray 26 Mart 2005, KSM Tiyatro Oyunevi’nin Nihat Genç’in hikayelerinden oyunlaflt›rd›¤› ve Mahir Günfl›ray’›n yönetiminde sahneye koydu¤u Gavara adl› oyun Dünya Tiyatrolar Günü dolay›s›yla Karsl› tiyatroseverlerle bulufltu.

S›n›r ve Duvar Yöneten: ‹srafil Parlak 27 Mart 2005, KSM Kars Belediyesi fiehir Tiyatrosu’nun ‹srafil Parlak yönetiminde sahneye koydu¤u S›n›r ve Duvar adl› oyun Dünya Tiyatrolar Günü dolay›s›yla Karsl› tiyatroseverlerle bulufltu. Kas›m ile Nas›r Diyarbak›r, 2004

fiahdamar›m Diyarbak›r, 2004 150 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› TOL 2 May›s 2005, Viranflehir Tiyatro Oyunevi’nin Murat Uyurkulak’›n roman›ndan uyarlanan TOL adl› oyunu Viranflehir’de sahnelendi.

Rojnîviska Dinekî - Bir Delinin Güncesi Tiyatro Avesta Yöneten: Cihan fian 7 - 8 Ekim 2005, 18 Haziran 2006, DSM 9 Ekim 2005, Batman Gogol’un eserinin bu ilk Kürtçe sahneleniflini Tiyatro Avesta gerçeklefltirdi.

Cenk Hikayeleri: Binali ve Temir Yazan: Murathan Mungan, Yöneten: Onur Cebe Tiyatro Orient 29 - 30 Ekim 2005, DSM

Ben. Sen. Biz / Sahnede Patlama Hali Konsept: Vag›f Ibrahimoglu Yönetmen: Gumrah Omar Koordinatör: Rasim Ashin Sanatç›lar: Gunay Verdiyava (Azerbaycan), Sofio Chiridze (Gürcistan), Aynur Y›ld›r›m (Türkiye), Yagut Pashazadeh (Azerbaycan), Lasha Zalkaliani (Gürcistan), Elshad Ahmadov (Azerbaycan), Selahattin Demir (Türkiye), Ruslan Ismayilov (Azerbaycan) 3 May›s 2006, DSM Azerbaycan Yug Devlet Tiyatrosu ve Azerbaycan Aç›k Toplum Enstitüsü ortak projesi Anadolu Kültür’ün Kafkas ‹nisiyatifi Program› kapsam›nda Azerbaycan Yug Tiyatrosu yönetiminde gerçekleflen ‘Ben. Sen. Biz / Sahnede Patlama Hali’, Bakü’deki on befl günlük prova ve haz›rl›k aflamas›n›n da ard›ndan Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye’den tiyatrocular taraf›ndan önce Bakü’de, sonra Kars’ta Kars Sanat Merkezi’nde sahnelendi.

Cenk Hikayeleri: Binali ve Temir Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 151 Ben, Pierre Riviere… Tiyatro Seyyar Sahne 18 - 19 Kas›m 2006, DSM Tiyatro Seyyar Sahne’nin oyunu iki gün boyunca DSM ve Keçiburcu olmak üzere iki ayr› mekanda sergilendi.

Sahne: Bizim Dünyam›z 3 Aral›k 2006, DSM Oyun, Dünya Özürlüler Günü Etkinlikleri “Bizim Dünyam›z 4” kapsam›nda Özel Berfin Özel E¤itim ve Rehabilitasyon Merkezi iflbirli¤iyle Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu’nda sahnelendi.

Ben û Sen Çocuklar› ‹çin ÇAÇA Çocuk Tiyatrosu 7 Nisan 2007, DSM ÇAÇA (Çocuklar Ayn› Çat› Alt›nda) Derne¤i’nin Diyarbak›r’›n Suriçi yerlefliminde çocuklarla yapm›fl oldu¤u çal›flmalar sonucunda çocuklar›n gerçeklefltirdikleri performans DSM’de sahnelendi.

Sevgi Emek ‹ster (Çocuk Oyunu) Mehtap Ar Tiyatrosu 18 - 21 Nisan 2007, Diyarbak›r / 11 May›s 2007, Kars Mehtap Ar Tiyatrosu’nun Sevgi Emek ‹ster adl› çocuk oyunu 18 Nisan 2007’de Vaksa ve Lice Belediyesi sponsorlu¤unda DSM’de, daha sonra 18 - 21 Nisan 2007 tarihleri aras›nda Diyarbak›r’›n farkl› mekanlar›nda sahnelendi. Ba¤lar Belediyesi E¤itim Destek Evi, Ba¤›var Vali Ayd›n Aslan Y‹BO, Diyarbak›r E Tipi Kapal› Cezaevi, E¤itim Gönülleri Ba¤lar E¤itim Park›’nda yap›lan gösterimleri toplam 1610 çocuk izledi. Anadolu Kültür’ün lojistik deste¤i ile Anadolu’nun çeflitli kentlerinde oynanan oyun Kars’ta üç seans olarak oynand›. Oyunlar› yaklafl›k 800 çocuk izledi.

Rojnîviska Dinekî – Bir Delinin Güncesi Diyarbak›r, 2006 152 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› Dans Eden Eflek (Çocuk Oyunu) 22 Nisan 2007, DSM Zevk-i Alem Tiyatro Toplulu¤u’nun haz›rlad›¤› çocuk oyunu DSM’de sergilendi.

Yoksun Deme, Var›m DSM Tiyatro Grubu 16 May›s 2007, DSM 2006 sonunda üniversite ö¤rencilerine yap›lan bir ça¤r› ile DSM bünyesi alt›nda buluflan otuz befl amatör tiyatro oyuncusunun Diyarbak›rl› tiyatrocu Taylan Erten’in yönetiminde sürdürdü¤ü iki ayl›k çal›flma May›s ay›nda Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenen Yoksun Deme, Var›m adl› performansla sona erdi. Oluflan tiyatro grubu, atölyeler boyunca iliflki kurulan Diyarbak›r Devlet Tiyatrosu oyuncular›ndan fiamil Kafkas’›n da kat›l›m›yla çal›flmalar›na devam ediyor.

Dans Eden Eflek Diyarbak›r, 2007 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 153 > Atölye ve Söylefliler

» Tiyatro ve Dans Atölyeleri

Tiyatro Atölyesi fiule Atefl 17 Eylül - 7 Ekim 2003, DSM

fiule Atefl: Tiyatrocu, DSM’de atölye çal›flmalar› düzenledi, oyun sahneledi. “Haziran 2004’te, Murathan Mungan’›n Kas›m ile Nas›r isimli öyküsünden uyarlad›¤›m oyunu, Diyarbak›r Sanat Merkezi’nin projesi olarak, Diyarbak›r Kültür ve Sanat Festivali’nde sergiledim. Bir bölümü en fazla bir y›ld›r amatörce tiyatroyla u¤raflan, bir bölümü ise üniversitede farkl› bölümlerde okuyan Diyarbak›rl› gençler ve yine yöreden genç müzisyenlerle çal›flt›m. Yörenin geleneksel müzikleri, danslar› ve giysileri, ekibi oluflturan gençlerle birlikte araflt›r›ld› ve toparland›.

... Oyunun hiç de¤ilse baz› bölümlerini Kürtçe oynamay› istemifltim. Bu projeye yak›fl›rd› ve Kürt bir yazar›n oyununu, memleketinde kendi dilinde oynamak sansasyonel bir durum yarat›rd›. Fakat grubun yar›s›, profesyonel oyuncu olmak istiyordu ve konservatuvar s›navlar›na haz›rlan›yorlard›. Konservatuvara girebilmek için düzgün Türkçe konuflmaya ihtiyaçlar› vard›.

San›r›m bu projeden en çok yararlanan kifli Bar›fl Ifl›k oldu. Bar›fl, çat›flmalar nedeniyle k›rsaldan Diyarbak›r’a göç etmifl, kalabal›k bir ailenin o¤luydu. Lise mezunuydu. Türkçe’yi ilkokulda ö¤renmiflti. Yetenekli ve sanata yatk›nd›. Konservatuvara haz›rlan›yor, Büyükflehir Belediyesi fiehir Tiyatrosu’nun tiyatro kurslar›na kat›l›yordu. Çal›flmalar s›ras›nda bana en çok yard›m edenlerden biri ve benim flehre, o karmafl›k kültüre nüfuz etmemi sa¤layan kifli oldu. Geleneksel malzemenin içinden geliyordu. Oyunda kulland›¤›m, neredeyse bütün eski Kürtçe müzikleri o bulup getirdi. Kas›m ile Nas›r Annesinden ve etraf›ndaki yafll›lardan efsaneler derledi. Provalar›n Diyarbak›r, 2004 154 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› son günlerinde Bar›fl, dengbêjler taraf›ndan anlat›lan ünlü bir efsaneyi, üç kifli kullanarak sahneye uyarlamak istedi¤ini söyledi bana. Geleneksel dengbêj anlat›s›n›, iki oyuncu ekleyerek anlat› ve oyunun birlikte kullan›ld›¤› bir biçime dönüfltürmek istiyordu. Düflündü¤ü tasar›m ve kurgu, estetik aç›dan etkileyici ve do¤ruydu. Bar›fl daha sonra benim arac›l›¤›m ve Anadolu Kültür’ün deste¤iyle, 2005’de Yugoslavya’da yap›lan Jerzy Grotowski ve Thomas Richard Çal›flma Merkezi’nin on iki günlük atölyesine kat›ld› ve özel bir ilgi gördü. Üç y›ll›k bir u¤rafl›n›n ard›ndan konservatuvar s›nav›n› kazand›. Adana’da oyunculuk e¤itimini sürdürüyor ve mezun oldu¤unda Diyarbak›r’a dönerek, hayalindeki oyunlar› yapmak istiyor. Ekipten dört kifli Diyarbak›r fiehir Tiyatrosu’nda oyunculu¤a devam ediyor.

Bu tür çal›flmalarda kurulan iliflki ve paylafl›m as›l dönüfltürücü güç oluyor. Onlar benden, ben de onlardan ö¤rendim. Benim Diyarbak›r’a giderek, onlar›n yaflam›na dahil olmam›n bu paylafl›m› daha gerçek k›ld›¤›n› düflünüyorum. Tek bafl›mayd›m, yabanc› bir flehirdeydim ve flehirle tek ba¤›m birlikte çal›flt›¤›m ekipti. Bu nedenle yüzeysel olmayan bir iliflki kurabildik.

Bu projeden ald›¤›m ilhamla ve ö¤rendiklerimle, benzer bir çal›flmay› Kufltepeli geçlerle ‹stanbul Bilgi Üniversitesi’nde sürdürüyorum. Fakat metropollerde sanki gerçek daha az gerçek, samimiyet hep kuflkulu ve herkesin kendi hayat› var.”

Michalis Kokkoliadis 12 - 22 Eylül 2005, DSM

Tiyatro tasar›mc›s› Michalis Kokkoliadis, Nerede Olmuflsa Orada Olaca¤›m sergisi kapsam›nda Diyarbak›rl› sekiz genç sanatç›yla birlikte on günlük bir atölye çal›flmas› yapt›. Atölye grubu, izleyicinin, konuyu alg›lamak için Ruknettin Gün Tiyatro Kuram› bütün duygular›n› kullanabilmesini sa¤layacak bir “tiyatro-resim” yaratmaya Atölyesi, çal›flt›. Diyarbak›r, 2007 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 155 Uzun Yol Türkiyeli Romanlar Hakk›nda Belgesel Oyun 9 - 10 Haziran 2006 ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Daha önce Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde de atöyeler düzenleyen fiule Atefl'in yönetmenli¤inde sahnelenen Uzun Yol, Romanlar›n çok az bilinen Türkiye topraklar›ndaki tarihini ve zengin kültürünü araflt›r›p ortaya koyarak, iç içe yaflad›¤›m›z halde hakk›nda çok az fley bildi¤imiz bu kültürü tan›tmay› ve yüz y›llard›r “Çingene” sözcü¤üne yüklenen olumsuz imgeyi yeni bir imgeyle de¤ifltirmeyi, süregelen üstü örtük ayr›mc›l›¤a dikkat çekmeyi amaçl›yor. Uzun Yol, Türkiye’de yaflayan Romanlar›n tarihini, mitolojisini, sosyal durumunu, farkl› sanat disiplinlerini kullanarak sahneye aktaran bir belgesel-gösteri. Gösterinin haz›rl›¤› Aral›k 2005’de, Kufltepeli gençlerin kat›l›m›yla, oyunculuk ve dans atölyeleriyle bafllad›. Befl ay süren atölyeler sonucunda seçilen dokuz genç sanatç› aday›, 9 ve 10 Haziran 2006 tarihlerinde ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampüsü’nde oyunu sergilediler. Anadolu Kültür ve ‹stanbul Bilgi Üniversitesi’nin proje orta¤› oldu¤u, Edrom (Edirne Roman Kültürünü Araflt›rma Gelifltirme, Yard›mlaflma ve Dayan›flma Derne¤i), Romanistder (‹stanbul Roman Kültürünü Gelifltirme ve Dayan›flma Derne¤i) ve Helsinki Yurttafllar Derne¤i’nin iflbirli¤iyle gerçekleflen proje, ‹ngiltere Baflkonsoloslu¤u, Hollanda Baflkonsoloslu¤u - FSA/‹nsan Haklar› Fonu ve Aç›k Toplum Enstitüsü Türkiye Temsilcili¤i taraf›ndan desteklendi.

Duyulmayan Ç›¤l›k Batman ve Tarlabafl›’nda Çocuklarla Pandomim Atölyesi Pandomim Sanat ‹nisiyatifi Destekleyen Kurumlar: Hollanda ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u, Aç›k Toplum Enstitüsü, Anadolu Kültür, Batman Valili¤i, ALL Alç› 23 Temmuz 2006, Batman ‹l Kültür Müdürlü¤ü Salonu Pandomim Sanat ‹nisiyatifi’nin 2006 yaz aylar›nda ‹stanbul/Tarlabafl› ve Batman’da göçten olumsuz etkilenen çocuklarla üç ay boyunca yürüttü¤ü pandomim atölyelerinin amac› sanat›n de¤ifltirici ve dönüfltürücü gücünden yararlanarak farkl› mekanlarda birbirine benzer süreçler yaflayan çocuklar›n Pandomim Atölyesi Batman, 2006 156 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› kiflisel geliflimlerine ve kendilerini ifade etme yeteneklerine katk›da bulunmakt›. Anadolu Kültür atölyelerin Batman aya¤›na destek verdi. Batman’da k›rk befl gün süren atölye sonunda kat›l›mc›lar 23 Temmuz 2006’da ‹l Kültür Müdürlü¤ü Salonu’nda bir gösteri sundular.

Tiyatro Atölyesi “Oyunculu¤u Düflünmek” U¤ur Yücel 22 - 23 Kas›m 2002, DSM

Tiyatro Atölyesi Emre Koyuncuo¤lu 19 - 21 Aral›k 2002, DSM

Tiyatro ve Dans Atölyesi Emre Koyuncuo¤lu 5 - 6 Haziran 2003, DSM

Dans Atölyesi Su Günefl M›hlad›z 6 - 11 Haziran 2003, DSM

Tiyatro Atölyesi fiule Atefl 17 Eylül - 7 Ekim 2003, DSM

Tiyatro Atölyesi “Oyun Oynayaca¤›z” Asl› ‹çözü 1 May›s 2004, DSM

Kendini ‹fadede Yarat›c›l›k Atölyesi Berna Tunal› fiule Atefl Tiyatro 16 - 17 Ekim 2004, DSM Atölyesi Diyarbak›r, 2003

Bruno Marin Tiyatro ve Dans Atölyesi Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 157 Oyun Yaz Atölyesi Mehmet Ergen 23 fiubat 2005, DSM

Oyun Yaz Atölyesi Jennifer Farmer 5 Mart 2005, DSM

Tiyatro ve Dans Atölyesi Bruno Marin 4 - 25 May›s 2005, DSM

Tango Atölyesi I – II Faysal Teko¤lu, Ceren Olcay 6 - 7 May›s 2006 24 - 25 Haziran 2006, DSM

Tiyatro Kuram› Atölyesi Rüknettin Gün 15 - 16 fiubat 2006, DSM

Emre Koyuncuo¤lu Tiyatro Atölyesi Diyarbak›r, 2003 158 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› » DSM Tiyatro Söyleflileri

Metin Boran “Mezopotamya Mitolojisi’nin Tiyatro için ‹mkanlar›” 12 Ekim 2002 Prof. Dr. Cevat Çapan “‹rlanda Tiyatrosu” 19 Ekim 2002 Çi¤dem Borucu - Emre Koyuncuo¤lu - Ayd›n Sar›o¤lu “Sahnede Ses ve Görüntü Kullan›m›” 7 Haziran 2003 Serge Sandor “Serge Sandor ile Ayaktak›m› Oyunu Üzerine” 1 Aral›k 2004 Turgay Kantürk “Öteki Sahne: Tiyatro ve Edebiyat Üzerine” 25 fiubat 2006

Bar›fl Ifl›k: Konservatuar Tiyatro Bölümü ö¤rencisi, DSM’de atölyelere kat›ld›, oyunlarda rol ald›, Grotovski atölyesine kat›ld›. “DSM ile tan›flmadan önce tiyatroyla ilgileniyordum. Ama fazla deneyimim yoktu. Aç›ld›¤› günden beri DSM'de gönüllü olarak çal›flmaktay›m. Tiyatro atölyelerine kat›ld›m, ayr›ca sahnelenen oyunlarda da rol ald›m. Bu atölye ve oyunlar sayesinde hem sahne deneyimi kazand›m hem de mesle¤im aç›s›ndan önemli fleyler ö¤rendim. ... Ö¤rendi¤im bilgiler ve kurdu¤um ba¤lant›lar ›fl›¤›nda yurt d›fl›nda aç›lan Grotovski atölyesine baflvurdum ve kabul edildim. Bu ba¤lant›y› DSM'de atölyesine kat›ld›¤›m ve yönetti¤i oyununda oynad›¤›m fiule Atefl arac›l›¤›yla kurdum. Grotovski atölyesine giderken DSM ve Anadolu Kültür masraflar›m›n önemli bir k›sm›n› karfl›layarak bana destekte bulundu. Bu atölye benim tiyatro serüvenimde bir 盤›r açt› diyebilirim. Mesle¤im aç›s›ndan çok önemli fleyler ö¤rendim. Ve ayr›ca konservatuvar s›navlar›na girerken DSM ve Anadolu Kültür bana destekte bulundular. fiimdi Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvar› Oyunculuk Anasanat Dal› Bölümü’nde okuyorum. Gençlere bu gibi olanaklar sa¤layan sanat merkezlerinin her flehirde aç›lmas› gerekti¤ini düflünüyorum.” Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 159 > Müzik

Tarih boyunca de¤iflik kültürlerin bir arada yaflamaya çal›flt›¤› Anadolu’da kültürleraras› etkileflim ve iletiflimin göze çarpan pek çok örne¤i müzik alan›nda... Anadolu Kültür de de¤iflik kültürlerin müziklerini bir araya getirerek kültürel çeflitlili¤in zenginli¤ini ifade eden müzik etkinlikleri düzenliyor.

DSM’nin düzenledi¤i ve arac› oldu¤u müzik etkinlikleri bazen seminerler, söylefliler ve küçük müzik dinletileri ile bazen de kentteki di¤er sivil toplum kurulufllar› ve belediye iflbirli¤i içinde düzenlenen büyük konserler fleklinde gerçeklefliyor.

Kafkaslardaki müzikal çeflitlilik ve bölge halklar›n›n müzi¤e olan s›cak ve yo¤un ilgisi ile flekillenen Kars - Kafkasya program› çerçevesindeki müzik etkinlikleri ise KSM’nin aç›l›fl›nda düzenlenen konserde Gürcistanl›, Azerbaycanl›, Ermenistanl› ve Türkiyeli müzisyenlerin ayn› sahneyi paylaflmas› ile bafllad›; flamenko gitar, ba¤lama ve piyano dinletileriyle, farkl› dil ve lehçelerde söylenen flark›lar ve türkülerle sürüyor. Anadolu Kültür, kültürel çeflitlili¤in evrensel de¤erlerle sunuldu¤u çeflitli müzik etkinlikleri ile kültürleraras› iliflkilerin geliflmesine destek veriyor. 160 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› » Konserler

Kafkaslardan Müzik 25 - 27 fiubat 2005, Kars Kars Sanat Merkezi’nin aç›l›fl konserinde Karsl›lar Kafkasya co¤rafyas›n›n hemen hemen tüm seslerini bir arada dinleme f›rsat› buldular. Konserde sahneye ç›kan Karsl› afl›klar Günay Y›ld›z ve Emrah Nar geleneksel afl›kl›k sanat›ndan örnekler sunarken, Azerbaycan’›n en tan›nm›fl garmon sanatç›lar›ndan Enver Sadigov ve grubu da dinleyenleri geleneksel Azeri müzi¤inin ça¤dafl düzenlemeleriyle tan›flt›rd›. Gürcistan Kutaisi Devlet fiark› ve Dans Toplulu¤u Ortaça¤’dan bugüne geleneksel Gürcü flark›lar›n› seslendirdiler. Türkiye’de de dört albümü yay›nlanan Ermenistan’›n en sevilen dudukçular›ndan Suren Asaduryan ise Ermeni halk müzi¤ini ça¤dafl bir yorumla buluflturdu. ‹stanbul’dan Sema ise Asaduryan ve Enver Sadigov’a birer flark›da sesiyle efllik etti. Ortak konser 25 fiubat’ta otuz yedi ülkenin büyükelçileri ve yerel erkan, 27’sinde ise Kars sakinlerinin kat›l›m›yla gerçeklefltirildi.

Mahlemize Afl›k Geldi 17 Temmuz 2006, ‹stanbul ‹stanbul Harbiye Cemil Topuzlu Aç›khava Tiyatrosu’nda gerçeklefltirilen Mahlemize Afl›k Geldi konserinde Ruhi Su Dostlar Korusu, Sayat Nova Korosu ve Kardefl Türküler, yaklafl›k yüz yirmi kifli olarak ayn› sahnede yer ald›. Afl›k müzi¤i ve gelene¤ini tarihsel süreci içinde günümüze kadar getirerek yorumlayan bu üç topluluk, Anadolu, Mezopotamya ve ‹ran co¤rafyas› ile Ermeni ve Kafkas platosunu içine alan bir co¤rafyan›n ezgilerini buluflturdu. O gece Aç›khava sahnesinde Türkçe, Ermenice, Kürtçe, Lazca ezgiler, Enver Sadigov ve Grubu Anadolu’nun Türk, Ermeni, Kürt ozanlar› bir kez daha bu topraklardaki Kars, 2005 halklar› ve bir arada yaflam›n ne kadar k›ymetli oldu¤unu an›msatt›.

Borusan Oda Orkestras› Diyarbak›r, 2003

Ricardo Moyano ve ZYRAB Diyarbak›r, 2005 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 161 Borusan Oda Orkestras› Konserleri 20 Aral›k 2003, Diyarbak›r 27 Aral›k 2003, Viranflehir May›s 2003’te Diyarbak›r Kültür ve Sanat Festivali kapsam›nda düzenlenen Borusan Flarmoni Orkestras› konserinden sonra bu konserler klasik bestecileri tan›tmak anlam›nda önemli bir ad›m oldu.

Cem Çetinkaya Çello Konseri 9 Mart 2004, Diyarbak›r Çetinkaya Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde Bach’›n çello süitlerini çald›.

New Tango Orquestra 3 Nisan 2004, Diyarbak›r 3 Haziran 2005, Kayseri 5 Haziran 2005, Kars Tangolar› modern bir biçimde yorumlayan ‹sveçli tango grubunun Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu’nda verdi¤i konseri 450 kifli izledi. ‹stanbul ‹sveç Konsoloslu¤u’nun deste¤iyle gerçeklefltirilen konserler daha sonra Erciyes Üniversitesi Sabanc› Kültür Sitesi’nde ve Kars Sanat Merkezi’nde de tekrarland›. Konserler, ‹sveç Konsoloslu¤u deste¤i, Troya Medya, Kars Belediyesi ve Erciyes Üniversitesi iflbirli¤i ile gerçekleflti.

Bülent Ortaçgil Konseri 9 Nisan 2004, Diyarbak›r Konser Diyarbak›r Barosu iflbirli¤i ile Avukatlar Haftas› kapsam›nda düzenlendi.

Cem Çetinkaya Diyarbak›r, 2004

New Tango Orquestra Kayseri, 2005

Bülent Ortaçgil Diyarbak›r, 2004 162 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› Sesler ve Yüzler Ricardo Moyano ve ZYRAB 6 fiubat 2005, Diyarbak›r 4 Nisan 2005, Batman 26 Nisan 2005, Kars 2005 y›l›n›n bir di¤er çok dilli ve çok uluslu müzik etkinli¤inde Arjantinli gitar ustas› Ricardo Moyano’nun Latin müzi¤inden verdi¤i örnekler ile ZYRAB’›n farkl› dillerde söyledi¤i halk müzi¤i ezgileri fiubat ay›nda DSM’de, Nisan’da Kars’ta ve Batman’da ayn› sahnede bir araya geldi.

Piyano Resitali Emir Refik Gams›zo¤lu 6 Nisan 2005, Diyarbak›r

Anadolu Ezgileri Emin ‹güs 3 May›s 2005, KSM Ezginin Günlü¤ü grubu eski üyelerinden Emin ‹güs, KSM’de bir solo konser verdi.

Bask Müzik Grubu 11 May›s 2005, Diyarbak›r Diyarbak›r Sur Belediyesi’nin düzenledi¤i 6. Çocuk fienli¤i Festivali’ne ‹spanya’dan Bask Müzik Grubu’nun kat›l›m› sa¤land›.

Kilisede Aryalar Pervin Çakar 6 Kas›m 2005, Diyarbak›r Diyarbak›rl› soprano Pervin Çakar Diyarbak›r Meryem Ana Kilisesi’nde bir konser verdi.

Kilam Pervin Çakar 14 May›s 2006, DSM Diyarbak›r, 2005 Diyarbak›rl› dengbêj Mahmut K›z›l Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde bir dinleti Ruflen Alkar Diyarbak›r, 2007 gerçeklefltirdi. Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 163 Kutaisi Devlet fiark› ve Dans Toplulu¤u Eylül 2006, Kars 2005 y›l›nda Kars Sanat Merkezi’nin aç›l›fl›nda ilk kez Karsl›larla buluflan Gürcistan’dan Kutaisi Devlet fiark› ve Dans Toplulu¤u 2006 Eylül’ünde Kars’ta düzenlenen III. Kars Kafkas Kültürleri Festivali’nin konuklar› aras›ndayd›. Anadolu Kültür’ün de restorasyonuna katk›da bulundu¤u Nam›k Kemal Evi’nin aç›l›fl›nda ilk konserini veren dörtlü, bir sonraki gece Kars Kalesi’nde yaklafl›k elli bin kiflinin karfl›s›na ç›kt›. Festival program› kapsam›nda Kars caddelerinde de flark› söyleyen grup, Karsl›lara ortak bir co¤rafyadan bildik ezgileri Gürcüce sundu.

20. Yüzy›l fiairleri, fiark›lar› Sema & Ensemble 29 Ekim 2006, Diyarbak›r Diyarbak›r AB Bilgi Bürosu 10. kurulufl y›l› kutlamalar› çerçevesinde Diyarbak›r Ticaret Odas› ve Diyarbak›r Devlet Tiyatrosu iflbirli¤i ile organize edilen konseri 350 kifli izledi.

Ruflen Alkar Müzik Dinletisi 7 fiubat 2007, DSM 9 Eylül Üniversitesi Müzik E¤itimi Bölümü mezunu ve halen ayn› üniversitede müzik kuramlar› üzerine yüksek lisans yapmakta olan Ruflen Alkar, Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde bir konser verdi. Oldukça be¤enilen konseri 93 kifli izledi.

Pavadita Tango String Quartet Konseri Pavadita Yayl› Çalg›lar Dörtlüsü 10 Haziran 2007, Diyarbak›r Arjantin tango müzi¤i üzerine çal›flmalar yapan Pavadita Yayl› Çalg›lar Dörtlüsü’nün Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu’nda gerçeklefltirdikleri konser ilgiyle karfl›land›. Konser, Hollanda Konsoloslu¤u Pavadita Tango iflbirli¤i ile gerçeklefltirildi. String Quartet Diyarbak›r, 2007

Sema & Ensemble Diyarbak›r, 2006 164 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› » DSM’de Düzenlenen Müzik Söyleflileri

Harun Tekin (Mor ve Ötesi) “Müzik ve Bar›fl” 15 Haziran 2003 Naim Dilmener “Bak Bir Varm›fl Bir Yokmufl: Türk Pop Müzi¤i Tarihinden” 11 Ekim 2003 Orhan Kahyao¤lu “Türkiye’de Sol Müzik Gelene¤i” 15 Kas›m 2003 Umay Umay “Aflk ve Sessizlik” 28 fiubat 2004 Rohat Cebe “Diyarbak›r ve Klasik Bat› Müzi¤i” 11 Haziran 2004 Serdar Öztop “Gitar Semineri” 24 Kas›m 2004 Mahmut K›z›l “Kilam” 14 May›s 2006 Bedri Ayseli “Diyarbak›r Müzi¤i” 26 Kas›m 2006

Harun Tekin Diyarbak›r, 2003

Mahmut K›z›l Diyarbak›r, 2006

Rohat Cebe Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Sahne Sanatlar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 165 » KSM’de Destek Verilen Müzik E¤itimi Çal›flmalar›

Ba¤lama Atölyesi Erdinç Gören Mart 2006

Gitar Atölyesi Erdinç Gören Eylül 2005, Mart 2006

KAR‹KATÜR 168 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Karikatür

Semih Poroy: Karikatürist, DSM’de sergiler düzenledi, söylefliler yapt›, DSM’de ve hapishanelerde atölyeler düzenledi. “Karikatür: Bir acayip fley”

Ender Özkahraman: Karikatürist, fiemdinli’de, Yüksekova’da söylefli, Band›rma ve Kars cezaevlerinde atölye çal›flmalar› yapt›. “Gülmek her zaman yanl›fl anlamaktan ileri gelir. Do¤ru dürüst bakacak olursak yeryüzünde gülünecek hiçbir fley bulamay›z.”

> Karikatür Sergileri

Ondan Bundan Semih Poroy 27 Aral›k 2002 - 16 Ocak 2003, DSM

Avrupa Avrupa Karikatür Sergisi Karikatür Vakf› iflbirli¤i ile 26 Temmuz - 7 A¤ustos 2003, DSM

Hapiste Çizmek 29 Nisan - 14 May›s 2006 , ‹stanbul Naz›m Hikmet Kültür ve Sanat Vakf› 2 - 18 Haziran 2006, DSM Anadolu Kültür’ün Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak adl› projesi kapsam›nda karikatür sanatç›lar› Semih Poroy ve Ender Özkahraman taraf›ndan haz›rlanan ve cezaevlerinde çizen dokuz karikatüristin eserlerinin sergilendi¤i Hapiste Çizmek bafll›kl› karikatür sergisi, duvar›n iki taraf›nda kalan insanlar›n birbirlerini görerek, birbirlerinin ac›lar›n›n yan›nda olmay› amaçl›yor. Sergi ve proje Avrupa Kültür Vakf› ile Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu taraf›ndan desteklendi.

Semih Poroy Karikatür Atölyesi Diyarbak›r, 2002 Çal›flma Alanlar› - Karikatür KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 169 > Karikatür Söyleflileri ve Atölyeleri

Semih Poroy “Ondan Bundan” 27 Aral›k 2002, Diyarbak›r

Ender Özkahraman “Kurmacay› Çizgiyle Anlatmak” 25 Haziran 2005, Diyarbak›r

Ender Özkahraman - Kemal Gökhan Gürses “Karikatürün Do¤u Yakas›, Do¤u Yakas›n›n Karikatürü” 1 Ekim 2006, Hakkari 2 Ekim 2006, Yüsekova

Semih Poroy Karikatür Atölyeleri 27 - 28 Aral›k 2002, Diyarbak›r 30 Nisan 2003, Diyarbak›r

Anadolu Kültür’ün “d›flar›da” bafllayan karikatür alan›ndaki çal›flmalar›, Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak projesi çerçevesinde “içeride” yo¤unlaflarak sürdü, ve sayfa 203 - 204’te yer al›yor.

KÜLTÜREL M‹RAS Anadolu Kültür, geçmiflten bize aktar›lan ortak miras›n bilinmesine, anlafl›lmas›na ve korunmas›na yönelik çal›flmalara ve bizden sonra geleceklere tafl›nmas›n› hedefleyen projelere destek veriyor, yap›lan ifllerin, elde edilen verilerin paylafl›lmas›na önayak oluyor. Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 173 > Arkeoloji

» Sergi

Tahribat›n Resmidir O¤uz Tan›nd› 13 - 26 Aral›k 2002, DSM Türkiye Arkeolojik Yerleflimleri (TAY) Projesi TAY Projesi kapsam›nda 1880’lerden bugüne Türkiye’de yap›lan arkeolojik kaz›lar›n alanlar›nda çekilen yirmi bin foto¤raf içinden seçilen elli siyah beyaz kareden oluflan sergi, Türkiye’deki arkeolojik kaz›lardaki y›k›m› belgeledi. Proje koordinatörü O¤uz Tan›nd› sergi öncesinde proje ve arkeolojik tahribat hakk›nda bilgi verdi.

» Panel / Diyarbak›r

“Bölgenin Mezopotamya Kültüründeki Önemi” Doç Dr. Gülriz Kozbe, Prof Dr Mehmet Özdo¤an, Dr. Gül Pulhan, Dr. Andreas Schachner, Prof. Dr. Peter Pfalzner 20 Eylül 2003 ODTÜ / TAÇDAM iflbirli¤i ile Diyarbak›r Belediyesi Tiyatro Salonu’nda düzenlenen panel, bölgenin arkeolojik ve kültürel tarihi hak›ndaki ilk kapsaml› toplant›yd›.

Bölgenin Mezopotamya Kültüründeki Önemi Diyarbak›r, 2003

Tahribat›n Resmidir Diyarbak›r, 2002 174 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras » Seminer / Diyarbak›r

Peter Pfelzner “Quatna Kaz›lar›” 21 Eylül 2003 Doç Dr. Gülriz Kozbe “Mezopotamya’da Kad›n” 21 Eylül 2003 Dr. Andreas Schachner “Bölgeden Bir Kaz›: Grecano” 21 Eylül 2003 Dr. Gül Pulhan “Irak’ta Savafltan Sonraki Arkeolojik Talan” 21 Eylül 2003

Quatna Kaz›lar› Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 175 > Mimarl›k

» Panel ve Söylefliler

U¤ur Tanyeli “Türkiye’de Modernleflme: Kent ve Mimarl›k” 1 fiubat 2003, DSM Enis Karakaya “Anadolu Bizans Mimarisi” 30 Nisan 2004, Dicle Üniversitesi Ahmet Cengiz - fieyhmus Diken - Zülküf Güneli - Nevzat Say›n - Mustafa Sinemillio¤lu - ‹hsan Bilgin “Mimarl›k Kentleflmenin Neresinde?” 23 Ekim 2004, Diyarbakor Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Arkitera iflbirli¤i ile

» Sergiler

Do¤u Karadeniz’de K›rsal Mimari Ali Konyal› 20 Haziran - 4 Temmuz 2006, Tiflis 21 - 25 Temmuz 2006, Batum 15 Eylül - 1 Ekim 2006, KSM 6 Nisan - 1 May›s 2007, DSM 22 - 30 May›s 2007, Mardin - K›z›ltepe Anadolu Kültür, Kafkas ‹nisiyatifi Program› kapsam›nda ‹stanbul Milli Reasürans Sanat Galerisi iflbirli¤i ile Do¤u Karadeniz’de K›rsal Mimari sergisini 2006 Haziran ay›nda Gürcistan’›n baflkenti Tiflis’te açt›. Tiflis’te Anadolu Kültür’ün daha önce de iflbirli¤i yapt›¤› ARCI Gallery’de gerçekleflen sergi, uzun y›llar göç vermesi nedeniyle do¤al dokusunu kaybetmekte olan Do¤u Karadeniz evlerinin içinde bulundu¤u yokolufl sürecini anlat›yor. Serginin Tiflis’ten bafllayan yolculu¤u Batum’da devam etti. Kafkaslardan Türkiye yollar›na düflen sergi 2006 Eylül’ünde Kars’ta gerçekleflen III. Kars Kafkas Kültürleri Festivali kapsam›nda Kars Sanat Merkezi’nde, ard›ndan Mimarl›k Trabzon, Diyarbak›r ve Mardin/K›z›ltepe’de aç›ld›. Kentleflmenin Neresinde? Diyarbak›r, 2004 176 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras Foto¤rafç› Ali Konyal›’n›n Amelie Edgü ile birlikte yaratt›¤› Do¤u Karadeniz’de K›rsal Mimari sergisi bellek ve haf›za kültürünün çok da geliflmedi¤i bugünler için bulunmaz bir arfliv çal›flmas›. Sergi flimdi yeni duraklar için yola ç›kmaya haz›rlan›yor.

AMV 2004 Genç Mimar Ödülü Sergisi 22 - 24 Ekim 2004, DSM Arkitera Mimarl›k Merkezi iflbirli¤i ile Arkitera Mimarl›k Merkezi, Arkitera Mimarl›k Veritaban›'n›n (AMV) yay›na aç›l›fl›n›n birinci y›l dönümünde AMV Genç Mimar Ödülü’nü Türkiye'de ilk kez Dünya Mimarl›k Günü'nde verdi. Sergi ödül alan mimar›n portfolyosundan derlenen çal›flmalar›ndan oluflturuldu.

Konusunu mimarl›k alan›ndan alan Gürcü Evi ve Batum Batum adl› foto¤raf sergileri, foto¤raf bafll›¤› alt›nda sayfa 100 - 101’de yer alm›flt›r.

AMV 2004 Genç Mimar Ödülü Sergisi Diyarbak›r, 2004

178 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras > Sözlü Tarih

Belgelenmemifl, bilinmemifl, kaybolmaya yüz tutmufl gruplar›n sessiz sedas›z süregelmifl geleneklerini, “di¤er”leriyle paylafl›lmam›fl ritüelleri ve farkl› gruplar›n farkl› yaflamlar›ndan kesitleri bireylerin tan›kl›¤›nda belgelemek, sadece geçmifli gelece¤e aktarmakla kalm›yor, kimlik ve çokkültürlülük kavramlar›na bak›fl›m›z› etkileyerek Türkiye’nin içinde bulundu¤u demokratikleflme sürecine de önemli bir katk› sa¤l›yor. Anadolu Kültür’ün destek verdi¤i çal›flmalar s›ras›nda Koçerlerin yaflamlar›n› belgeleyen foto¤raflar, Diyarbekir Hikayeleri ve dengbêjlerin ses kay›tlar› ortaya ç›kt›. Ezidi inanç ve kültürünün karfl›laflt›rmal› araflt›rmas› ise halen sürüyor.

Amed Gökçen: Ö¤renci, Ezidi kültürü üzerine araflt›rma yürütüyor. “Yüzy›l öncesine kadar dünyadaki genel nüfuslar›n›n %70’i bugün Türkiye’yi oluflturan co¤rafyada yaflayan Ezidiler, bugün Ezidi inanc›n›n do¤du¤u topraklardan çok uzakta ve farkl› co¤rafyalarda yafl›yor. Türkiye genelinde Ezidi kültür ve inanç sistemini ötekilefltiren, “sapk›n bir inan›fl” olarak tan›mlayan uzun soluklu alg›lay›fl›n k›r›lmas›, Ezidi inanç ve kültürünün tart›fl›l›p araflt›r›lmas› gereklili¤ine dair bir kamuoyunun oluflturulmas› amaçl› bu çal›flma, ‘kaybolma tehdidi alt›nda olan bir halk kültürünü’ kay›t alt›na almak anlam›na gelmektedir.”

Esra Danac›o¤lu - Gülay Kayacan Sözlü Tarih Atölyesi Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Kültürel Miras KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 179 » Atölye

Sözlü Tarih Atölyesi Esra Danac›o¤lu - Gülay Kayacan 13 Aral›k 2003, DSM

» Söylefliler

Esra Danac›o¤lu - Gülay Kayacan “Sözlü Tarih Nedir?” 12 Aral›k 2003, DSM

Lal Lalefl - Mikael Niemi “Sözel Gelenekler ve Hikaye Anlat›c›l›¤›” 8 May›s 2007, Diyarbak›r Citizens Without Boundaries ve ‹sveç Konsoloslu¤u iflbirli¤i ile

» Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi Sözlü Tarih Çal›flmas› 2006 y›l› Ocak ay›nda ço¤unlu¤u Kars’a yak›n köylerde yaflayan genç ö¤renciler, ailelerinin ve köylerinin en yafl alm›fl insanlar›yla sohbet ettiler; dü¤ünleri, kad›n-erkek iliflkilerini, yemekleri, müzikleri konufltular, ard›ndan konufltuklar›n› birer röportaj haline getirdiler.

2006 Temmuz ay›nda yap›lan “Sanat ve Kültürel Miras Yaz Okulu” ise Çocuk bafll›¤› alt›nda sayfa 186 - 187’de yer alm›flt›r.

Sözlü Tarih Nedir? Diyarbak›r, 2003

KADIN, ÇOCUK, ADALET Anadolu Kültür, ekonomik kaynaklar›n paylafl›m›nda zaten ma¤dur olan ve sosyal kaynaklar›n, kültürün ve sanat›n da eflitçe paylafl›lamamas› ile ikinci bir ma¤duriyete daha u¤rayan kad›nlar, çocuklar, gençler, az›nl›klar ve düflük gelirli gruplar için özel programlar gelifltirmeye önem veriyor.

Farkl› sosyal katmanlar›n ve gruplar›n sosyal hayata kat›labilece¤i ve üretebilece¤i kamu alanlar›n›n geniflletilmesi için çal›fl›yor. Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 183 > Kad›n

Nebahat Akkoç: Ka-Mer Kurucu baflkan›, Anadolu Kültür Yönetim Kurulu Üyesi “Erkek egemen bir dünyada, kad›nlar›n karfl›laflt›¤› sorunlar bazen benzer bazen özel biçimlerde ortaya ç›k›yor. Ama yaflananlar›n alt›ndaki sebepler ço¤u yerde örtüflüyor. Dünyan›n kad›nlar› fliddete u¤ruyor, dünyan›n kad›nlar› fliddete karfl› duruyor. Sanat›n gücüne inan›yorum. Sanat›n anlat›m gücüne ve evrensel diline inan›yorum. Bazen y›llarca u¤rafl›lmas›na ra¤men anlat›lamayan›, bir tiyatro veya film sahnesinde, bir müzik na¤mesinde buluveriyoruz. Merak etmek, sorgulamak, fark etmek ve ettirmek, yeniden yapmak, büyümek ve büyütmek, dünyaya aç›lmak cinsiyetçi sistemin kökten de¤iflmesini sa¤lamaya yönelik süreçlerdir. Sanat bunlar›n tümünü yaflamay› sa¤layabilecek bir güçtür. Bu nedenle de oyunu bozmay› hedeflemifl kad›nlar›n umududur sanat. ... Yüzy›llardan bu yana devam etmekte olan cinsiyetçi sistem bizi ve bütün yapt›klar›m›z› sinsice sarm›fl durumda. Bu durumdan ç›kmak için mevcut olana alternatif yöntemlerle çal›flmak gerekmekte. Anadolu Kültür, hiyerarflik olmayan, paylafl›mc› ve kat›l›mc›, pozitif ayr›mc›l›¤a dikkat eden, araflt›rma, geliflme ve planlamaya önem veren, birbirini anlamaya ve tan›maya çal›flmay› teflvik eden ilkeleriyle kad›nlar›n en fazla yak›n olduklar›, daha fazla fley bekledikleri, birlikte yürüyebileceklerine inand›klar› bir alan yaratt›.”

Nebahat Akkoç Diyarbak›r, 2003 184 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet » Söylefliler

Nebahat Akkoç “Kad›n›n ‹nsan Haklar›” 9 Mart 2003, DSM Cynthia Cockburn - Ayfle Gül Alt›nay “Köprüler Kuran Kad›nlar” 11 Mart 2004, DSM M. Hakan fiat›ro¤lu “Kad›n›n Ad› Var” 26 fiubat 2005, DSM Fatmagül Berktay “Tarihin Cinsiyeti” 27 fiubat 2005, DSM Sibel Artunga “Kad›na Karfl› fiiddeti Durdurmak Elimizde” 26 Eylül 2005, KSM Uluslararas› Af Örgütü Türkiye fiubesi iflbirli¤i ile Nazik Ifl›k - ‹lkay Bahçetepe “fiiddeti Durdurmak Elimizde” 1 Ekim 2005, DSM Uluslararas› Af Örgütü Türkiye fiubesi iflbirli¤i ile Nebahat Akkoç - Julide Aral - Meral Dan›fl - Arzu Orhankazi “Kars Kad›n Merkezi” 8 Mart 2006, KSM Melek Özman - Gönül Puflur “Ev Eksenli Çal›flan Kad›nlar ve Kooperatif Deneyimi” 6 Nisan 2006, DSM fiahika Yüksel - Dilek Cindo¤lu - Mehtap K›z›lkan “Kad›n, Namus ve Cinsiyetçi fiiddeti Yeniden Düflünmek” 9 Mart 2007, DSM Nilgün Y›ld›r›m - Nükhet Sirman - Meral Dan›fl Befltafl “Namus” 30 Mart 2007, DSM Namus Filmmor iflbirli¤i ile Diyarbak›r, 2007

Köprüler Kuran Kad›nlar Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 185 » Kad›n Filmleri

Kad›nlara yönelik di¤er çal›flmalardan Filmmor Kad›n Filmleri Festivalleri “Sinema” bafll›¤› alt›nda sayfa 56 - 57’de yer alm›flt›r.

Lou Anne King Jensen: Chrest Vakf› Baflkan›, Anadolu Kültür’ün projelerine destek verdi. “Anadolu Kültür’ün yapt›¤› ifller, Türkiye’nin yetersiz hizmet alan bölgelerinde sanat, film, foto¤raf atölyeleri organizasyonlar› planlanmas› ve üretilmesinin ötesinde ifller. Anadolu Kültür’ün varl›¤›, özellikle y›llar boyu fliddet, yoksulluk ve huzursuzluk içinde yaflam›fl insanlar›n oldu¤u yerlerde, vatandafll›k, kimlik ve toplumsal dayan›flma gibi kavramlar›n tart›fl›labilece¤i sivil alanlar yarat›lmas›na yard›mc› oluyor. Anadolu Kültür’ün baflar›s›ndaki anahtar faktörlerden biri, co¤rafyalara, kurumlara, sanat galerilerinden, üniversitelerden uzak kalm›fl bireylere, sivil kad›n kurulufllar›na, entelektüellere, tutuklulara ve Kültür Bakanl›¤› yetkililerine kadar her kesimden insana eriflebilirli¤idir. Böylesine farkl› ögelerden oluflan bu grubun enerjisi herkesin kendi özgün tarz›nda hareket ederek ve düflünerek toplumun geliflimine katk›da bulunmas›n› sa¤l›yor.”

Kad›n, Namus ve Cinsiyetçi fiiddeti Yeniden Düflünmek Diyarbak›r, 2007

Tarihin Cinsiyeti Diyarbak›r, 2005 186 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet > Çocuk

Diyarbak›r’›n sokaklar›nda, “ola¤anüstü” koflullarda do¤mufl, göç sonras›nda üretim olanaklar›n› yitiren büyüklerinin de sorumlulu¤unu üstlenmifl çocuklar mendil satmaya çal›fl›yor, çöp topluyor. Anadolu Kültür, çocuklar›n kendilerini ifade edebilmelerine yard›mc› olacak, mutluluklar›n›, öfkelerini, endiflelerini, resme ve foto¤rafa dökebilecekleri atölyelerin gerçeklefltirilmesi ve ürettiklerinin sergilenmesinde di¤er sivil toplum kurulufllar› ile iflbirli¤i içinde çal›fl›yor. Yoksullu¤un, yoksunlu¤un ve umutsuzlu¤un içinde küçük, güvenli alanlar yarat›l›yor.

» Atölyeler

Diyarbak›r Foto¤rafç› Çocuklar Atölyesi (D‹FÇA) Yönetenler: Merthan An›k, Helin Coflkun, Nebile Oydafl 13 Kas›m 2002 - 25 Ocak 2003 D‹FÇA çal›flmas›n›n ayr›nt›lar› “Foto¤raf” bafll›¤› alt›nda sayfa 108 - 111’de yer alm›flt›r. Sokakta çal›flan befl çocuk, bu atölyede, siyah - beyaz foto¤raf ve karanl›k oda kullan›m›n› ö¤renerek sokaktaki kendi hayatlar›ndan kesitleri foto¤raflad›lar. Üç ay süren çal›flmada çocuklar ve e¤itmenler aras›nda kurulan iliflkinin hiyerarflik olmamas›na özellikle dikkat edildi. Çocuk foto¤rafç›lar›n eserleri, 11 - 24 Temmuz 2003’de DSM’de, 22 - 29 Nisan 2005’te Diyarbak›r Ortado¤u Koleji’nde sergilendi. Daha sonra K›br›s Yak›n Do¤u Üniversitesi’nde 3. Uluslararas› Foto¤raf Günleri’ne dia gösterisi ile kat›ld›. K›br›s’taki bu gösterinin sunumu, atölye kat›l›mc›lar›ndan Adem Eskici taraf›ndan yap›ld›.

Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi Sanat ve Kültürel Miras Yaz Okulu 15 - 30 Temmuz 2006 Anadolu Kültür’ün Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi ile 2006 y›l›nda sözlü tarih çal›flmas› ile bafllayan birlikteli¤i, ayn› y›l Temmuz ay›nda yap›lan “Sanat ve Kültürel Miras Yaz Okulu” ile devam etti. Yirmi befl ö¤rencinin Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 187 kat›l›m› ile on befl günlük süreçte, ö¤renciler resim, müzik, foto¤raf, heykel, sinema, tiyatro ve dans alan›nda ‹stanbul’dan gelen e¤itmenlerin çal›flmalar›na kat›ld›lar. Bunun yan›nda, arkeoloji, sanat tarihi ve müzecilik alan›nda çal›flmalar yapan ö¤renciler, e¤itmenler eflli¤inde Kars ve çevresinde gezilere kat›ld›lar. Ani’yi, A¤r› Da¤›’n›, ‹shak Pafla Saray›’n›, Ç›ld›r Gölü’nü gördüler. Yaz okulunun veda günü etkinli¤inde, ö¤renciler ürettiklerini arkadafllar›, aileleri ve ö¤retmenleri ile paylaflt›lar. Yaz okulu farkl› kat›l›mc›lar ile 2007’de de sürdü.

Yaz Okulu Koordinatörleri: Burcu Y›lmaz ve Gökhan Deniz E¤itmenler: ‹stanbul’dan: Asl› ‹çözü, Ayfle Tütüncü, Özcan Yurdalan, Wendy Meryem Shaw, Savafl Arslan, Tamer Ayd›n, Çi¤dem Mater, Bike Yaz›c›o¤lu, William Joseph Lehner Kars’tan: Vedat Akçayöz, ‹srafil Parlak, Sezai Yaz›c›o¤lu

Kars Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi Foto¤raf Atölyesi fiubat - May›s 2007 Foto¤rafç› Özcan Yurdalan e¤itmenli¤inde yürütülen ve befl ay süren atölye çal›flmas› boyunca, yirmi iki ö¤renci temel düzeyde foto¤rafç›l›k e¤itimi ald›lar. Atölyenin temel amac›, ö¤rencileri ça¤›m›z›n görsel diliyle tan›flt›rmak ve estetik alg›lar›n›n ve ifade yöntemlerinin geliflmesine katk›da bulunmakt›. Yarat›c› ö¤retim metotlar› ile desteklenen atölye boyunca, kendi okul hayatlar›n› foto¤raflayan ö¤rencilerin çal›flmalar› dönem sonu aç›lan sergide aileleri ve arkadafllar› ile bulufltu.

Muharrem Erbey Diyarbak›r, 2004 188 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet » DSM’de Gerçeklefltirilen Söylefliler

Betül Altuntafl “Yoksulluk, Zorunlu Göç ve Sokakta Çal›flan Çocuklar” 11 Temmuz 2003 Üstün Öngel “Çocukta Hiperaktivite” 1 May›s 2004, Diyarbak›r Ka-Mer iflbirli¤i ile Muharrem Erbey “Çocuklar ve Haklar›” 20 Kas›m 2004 Çocuklar Ayn› Çat› Alt›nda Derne¤i (ÇAÇA) iflbirli¤i ile Prof. Remzi Oto - Feride Alpayd›n “Engelli Çocuklar›n E¤itiminde Ailenin Rolü ve Görevleri” 10 Haziran 2006 Hayal Özel E¤itim Merkezi iflbirli¤i ile

Çocuklara yönelik film gösterimleri ve tiyatro oyunlar› “Sinema” ve “Sahne Sanatlar›” bafll›klar› alt›nda yer alm›flt›r.

Betül Altuntafl Diyarbak›r, 2003

Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar Lisesi Foto¤raf Atölyesi Kars, 2007 Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 189 > Adalet

Adalet Söyleflileri Hollanda Konsoloslu¤u Matra-KAP program›n›n deste¤iyle Modern Adalet Kavram›n› Yeniden Düflünmek üstbafll›kl› proje kapsam›nda gerçeklefltirildi. Temel amac› adalet kavram›n› sanat, edebiyat, sosyal politika, tarih ve felsefe gibi farkl› disiplinler çerçevesinde tart›flmaya açarak, farkl› kesimlerden insanlar› ço¤ul adalet anlay›fllar› ve “adil dünya” tasavurlar›n› ba¤›ms›z bir platformda tart›flmaya teflvik etmek olan söylefli program›na, farkl› disiplinlerden akademisyenler, yazarlar, flairler ve gazeteciler davet edildi. Bir y›l boyunca Diyarbak›r Sanat Merkezi, Büyükflehir Belediyesi ve Dicle Üniversitesi’nde düzenlenen dokuz ayr› söylefliye yaklafl›k 1500 kifli kat›ld›. Söylefli metinleri 2007 y›l›nda ayn› isimle kitaplaflt›r›ld›.

Ayn› proje kapsam›nda Prince Claus Fund’›n deste¤i ile gerçekleflen “Adalet Tüketimi” sergisinde Türkiye, Ermenistan, Gürcistan, Lübnan, K›br›s, Bosna, Makedonya ve Suriye gibi son 20 y›lda insan haklar› alan›nda büyük travmalar yaflam›fl ülkelerden gelen sanatç›lar, adalet kavram›n› ça¤dafl sanatla yorumlad›, resim ve video dallar›ndaki eserleriyle sorgulad›.

» Sergi

Adalet Tüketimi sergisi, “Ça¤dafl Sanat” bafll›¤› alt›nda sayfa 117 - 119’da yer alm›flt›r.

Gürol Irz›k Felsefe profesörü, DSM’de adalet konusunda seminerler verdi. “Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde konuflmam› uzun fakat çok keyifli bir soru-cevap bölümü izledi. Beni en çok etkileyen fley, sorular›n, laf› hiç doland›rmadan ve çekinmeden, ayn› zamanda vakur bir alçak Cezaevleri ve Yazarlar, gönüllükle meselenin do¤rudan özüne yönelik olmas›yd›. Diyarbak›r, 2004 Diyarbak›r’daki entelektüel birikim gerçekten inan›lmaz ve flafl›rt›c›. Diyarbak›r surlar›yla, çarfl›s›yla, Dicle nehriyle, ama en çok da Felsefe ve Adalet, Diyarbak›r, 2004 insan›yla ola¤anüstü bir flehir.” Adalet Söyleflileri Kitab› ‹stanbul, 2007 190 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet » Adalet Söyleflileri

Prof. Dr. Mithat Sancar “Modern Adalet Kavram›n›n Geliflimi” 7 fiubat 2004, DSM Prof. Dr. Gürol Irz›k “‹nsan ‹htiyaçlar› ve Sosyal Politika” 9 Nisan 2004, Dicle Üniversitesi Roni Marguiles - Yücel Göktürk “Dünyan›n Sorunlar› fiiire Yans›r m›?” 21 May›s 2004, DSM

Ahmed Othmani - Eugene Schoulgin - Müge Sökmen, Moderatör: Rag›p Duran “Cezaevleri ve Yazarlar” 29 May›s 2004, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Prof. Thomas Pogge - Yrd. Doç. Dr. Murat Boroval› - Doç. Dr. Ferda Keskin “Felsefe ve Adalet” 5 Haziran 2004, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Yrd. Doç. Dr. Zerrin Boynudelik “Avrupa Resminde Adalet Alegorisi” 26 Haziran 2004, DSM Ömer Laçiner “Sol ve Adalet” 1 Ekim 2004, DSM Prof. Dr. Sibel Irz›k “Dostoyevski, Modernlik ve Adalet” 4 Aral›k 2004, DSM Sezai Sar›o¤lu “Adalet Korkusu” 30 Ocak 2005, DSM

‹nsan ‹htiyaçlar› ve Sosyal Politika Diyarbak›r, 2004

Sol ve Adalet Diyarbak›r, 2004

Dünyan›n Sorunlar› fiiire Yans›r m›? Diyarbak›r, 2004 Çal›flma Alanlar› - Kad›n, Çocuk, Adalet KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 191 » Atölye

Tarih Boyunca Adalet 27 - 28 Nisan 2005, DSM Adalet Tüketimi sergisine kat›lan sanatç›lar, serginin küratörü Beral Madra, Hollanda Sanat Enstitüsü’nden gelen 17 kiflilik yüksek lisans ö¤renci grubu ve Diyarbak›rl› sanatç›lar›n kat›ld›¤› atölyede Bilgi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ferda Keskin adalet kavram› üzerine bir sunufl yapt›ktan sonra atölye kat›l›mc›lar› soru ve fikirleriyle sanat-adalet iliflkisi üzerine tart›flt›.

Adalet Korkusu Diyarbak›r, 2005

Yoksullukla Mücadele Diyarbak›r, 2004

SOSYAL KONULARDA SÖYLEfi‹LER 194 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sosyal Konularda Söylefliler fiahin Alpay - Murat Belge - fieyhmus Diken - Ömer Madra - Can Paker “Bat›’da ve Türkiye’de Kültür, Medya, Demokrasi” 7 Eylül 2002, DSM Kaan Atalay - Ferda Keskin “Tragedya ve ‹nsan Do¤as›” 15 Kas›m 2002, DSM Kaan Atalay - Ferda Keskin “‹nsan Do¤as› ve Etik” 16 Kas›m 2002, DSM Selim Ölçer - Mahmut Ortakaya “‹yi Hekimlik” 12 Mart 2003, DSM Diyarbak›r Tabipler Odas› iflbirli¤i ile Hasan Cemal - fieyhmus Diken “Kürtler” 24 Ekim 2003, DSM Asl› Erdo¤an “Adalet, Mitos ve Cinayet” 6 Kas›m 2003, DSM Ferda Keskin - Orhan Koçak “Tragedya ve Adalet” 7 Kas›m 2003, DSM Levent fiensever “Dünya Sosyal Forumu Hareketi ” 21 fiubat 2004, DSM Ruflen Çak›r “Medya ve Etik” 20 Mart 2004 , DSM Ali Bayramo¤lu “Pop Kültür ve Zihniyet” 3 Nisan 2004, DSM Prof. Dr. Gürol Irz›k “Bilim Teknoloji ve Sosyal Adalet” 10 Nisan 2004, Dicle Üniversitesi Alternatif Kültür, Edebiyat ve Fikret Adaman Minör Olmak “Reform ve Türkiye’de Hizmetlerden Tatmin ve Patronaj ‹liflkileri” Diyarbak›r, 2005 20 Nisan 2004 , DSM TESEV iflbirli¤i ile Ayfle Bu¤ra Diyarbak›r, 2007

Tragedya ve Adalet Diyarbak›r, 2003 Çal›flma Alanlar› - Sosyal Konularda Söylefliler KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 195 Terry Eagleton - Alex Demiroviç - Afflar Timuçin - Sinan Özbek - Ayhan Çitil - Bülent Sönmez “Sorumluluk” 3 May›s 2004 , DSM Dicle Üniversitesi iflbirli¤i ile Prof. Dr. Ayfle Bu¤ra - Prof. Dr. Thomas Pogge - Davut Ökütçü - Yeflim Oruç, ‹smail Bedirhano¤lu “Yoksullukla Mücadele” 4 Haziran 2004 , Diyarbak›r Ba¤lar Belediyesi Konferans Salonu Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤i ile Fikret Adaman - Begüm Özkaynak “Sürdürülebilir Kalk›nma: Yalova Örne¤i” 29 Haziran 2004, DSM Tan›l Bora “Futbol ve Kimlik” 28 Ocak 2005, DSM Çeto Özel “Kürtçe, E¤itim ve Dil Haklar›” 20 fiubat 2005, DSM Murat Belge “Türkiye’de Milliyetçi Dirençler” 16 Nisan 2005, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Metin Tükenmez - Yi¤iter Ulu¤ “Hayat›n Aynas›: Futbol” 14 May›s 2005, Kars Albert Rohan “Türkiye’nin AB Süreci: Sorunlar ve ‹mkanlar” 7 Eylül 2005, Kars Aç›k Toplum Enstitüsü iflbirli¤i ile Savafl Ekin “Zihinsel Engel Nedir, Ne Yapmak Gerekir?” 11 Kas›m 2005, Kars Mehmet Poyraz - Ergun Eflsizo¤lu “Sanal Dünya ve ‹nternet Cemaatleri” 30 May›s 2006 , DSM fieyhmus Diken, Tar›k Ali “Ortado¤u’da Savafl ve Savafl Karfl›t› Hareket” Hasan Cemal Diyarbak›r, 2003 29 Eylül 2006, Diyarbak›r Büyükflehir Belediyesi Tiyatro Salonu Murat Belge, Diyarbak›r, 2005 196 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Çal›flma Alanlar› - Sosyal Konularda Söylefliler Deniz Yükseker - Dilek Kurban - Tahir Dadak - Necdet ‹pekyüz “Zorunlu Göç ile Yüzleflmek” 4 Kas›m 2006, DSM TESEV iflbirli¤i ile

Ingrid Rasch “Demokrasiyi Afla¤›dan Kurmak: ‹sveç’te ve Avrupa’da Yurttafll›k E¤itimi Deneyimleri” 2 Aral›k 2006, DSM Alper Akyüz “Avrupa Birli¤i Süreci ve Gençlik” 3 Mart 2007, Kulp Ayfle Bu¤ra “Sosyal Politikalar Kapitalizmi Dönüfltürebilir mi?” 4 Mart 2007, DSM Nesim Doru “Do¤udan Bat›ya Köprü Süryaniler” 21 Nisan 2007, DSM

Memet Ali Alabora - Tayfun Mater “Irak ‹flgali ve Türkiye’de Savafl Karfl›t› Hareket” 20 May›s 2007, Kars Çal›flma Alanlar› - Sosyal Konularda Söylefliler KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 197 S›n›r Tan›mayan Buluflmalar 8 - 12 May›s 2007, Diyarbak›r Citizens Without Boundaries ve ‹sveç Konsoloslu¤u iflbirli¤i ile Diyarbak›r’da düzenlenen S›n›r Tan›mayan Buluflmalar program› kapsam›nda dört söylefli ve bir de film gösterimi gerçeklefltirildi. 8 May›s’ta Büyük Kervansaray Oteli’nde “Sözel Gelenekler ve Hikaye Anlatac›l›¤›” bafll›¤› alt›nda gerçeklefltirilen söylefliye Lal Lalefl, Mikael Niemi ve Ingrid Rasch; 10 May›s’ta Güneydo¤u Gazeteciler Cemiyeti’nde “Demokrasi ve Din” bafll›¤› alt›nda gerçeklefltirilen söylefliye Nesip Y›ld›r›m ve Cecillia Uddén; 11 May›s’ta DSM’de gösterilen Ruanda’daki Son Köpek adl› filmin gösteriminin ard›ndan gerçeklefltirilen söylefliye filmin yönetmeni Jens Asur; 12 May›s’ta Dicle F›rat Kültür ve Sanat Merkezi’nde “Sanat ve Sosyal Dönüflüm” bafll›¤› alt›nda düzenlenen söylefliye ise Otto von Busch ve Enver Uzer kat›ld›lar.

S›n›r Tan›mayan Buluflmalar Diyarbak›r, 2007

CEZAEV‹ DUVARLARINI AfiMAK Naz›m Hikmet, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Sevgi Soysal, Attila ‹lhan ve daha niceleri... Türkiye’nin yolu hapishaneden geçmifl ayd›nlar›ndan, sanatç›lar›ndan ilk akla gelenleri...

Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak projesi belki de yukar›daki listeye yeni isimler ekleyecek. Ayd›nlar›n hapsedilmesiyle de¤il, hapsedilenlerin ayd›nlanmas› yoluyla elbette.

Hapishanelerin d›flar›daki topluma adapte olmas›na ve sivil toplumun hapishanenin k›s›tl› yaflam›na eriflebilmesine odaklanan bu program, Türkiye’deki hapishane koflullar›n› iyilefltirmeyi hedefliyor. Tutuklular›n hareket özgürlü¤ünün ötesinde baflka k›s›tlamalara ve toplumdan fiziksel olarak soyutlanmalar›na ek olarak baflka yoksunluklara u¤ramamalar›n› sa¤lamaya çal›fl›yor.

2004 - 2006 aras›nda Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Demokrasi ve ‹nsan Haklar› ‹çin Avrupa Giriflimi ile Avrupa Kültür Vakf› taraf›ndan desteklenen, Adalet Bakanl›¤› Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlü¤ü iflbirli¤i ile Kars ve Band›rma cezaevlerinde yürütülen Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak program›na, Metis Yay›nc›l›k, Kanat Kitap, Uluslararas› PEN, ‹sveç PEN Hapisteki Yazarlar Komitesi ve Türkiye PEN Hapisteki Yazarlar Komitesi de destek verdi.

Cezaevi flartlar›n›n iyilefltirilmesine yönelik ortaya ç›kan modelin on ildeki cezaevleri ile ilgili idari birimler ve STK’larla paylafl›lmas› ve bu çal›flmalar›n yerelleflmesini amaçlayan program ise Heinrich Böll Stiftung Derne¤i deste¤i ile A¤ustos - Aral›k 2006 aras›nda gerçeklefltirildi.

Anadolu Kültür ve Ceza ‹nfaz Sisteminde Sivil Toplum Derne¤i’nin, Adalet Bakanl›¤› Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlü¤ü’nün Ocak 2007’de yay›nlad›¤› ve F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevlerinde kalan tutuklu ve hükümlülerin onar kiflilik gruplar halinde haftada on saat ortak alanlar› kullanabilmesini mümkün k›lan genelgenin paralelinde gelifltirdi¤i program ise Hollanda Konsoloslu¤u ‹nsan Haklar› Program› ve Heinrich Böll Stiftung Derne¤i’nden al›nan destekle 2007 May›s’›nda Tekirda¤ 1 No’lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde uygulanmaya bafllad›. Film gösterimleri, resim, heykel, ebru atölyeleri, felsefe ve edebiyat seminerlerinden oluflan ve on ay sürecek olan program kapsam›nda, cezaevi kütüphanesi de geniflletiliyor. Tekirda¤’da yap›lacak etkinliklerin yan› s›ra, Türkiye genelindeki on bir F tipi cezaevi de sivil toplum örgütlerine aç›lacak. Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 201

Aytekin Y›lmaz: Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak Projesi Yay›n Program› Koordinatörü K›rg›nl›klar Denizine Yelken Açmak “Cezaevlerinde sanat atölyeleri gerçeklefltirme düflüncesi, 2003 y›l›n›n Eylül’ünde DSM’de yap›lan bir toplant›da Osman Kavala’dan ç›kt›... Sanat› duvarlar›n öbür taraf›na tafl›mak fikri özgün bir fleydi. ‹lk bafllarda birço¤umuza hayal gibi göründü. Bunu siyasi mahpuslar›n bulundu¤u bir cezaevinde yapmak imkans›z gibiydi. Sanat› ‹stanbul’dan Diyarbak›r’a hatta Hakkari’ye götürebilirsiniz. Ama söz konusu cezaevleri olunca biraz düflünmek gerekiyordu. DSM’deki toplant›da cezaevlerinde yaz›lan ürünleri d›flar›ya ç›karabilmenin imkanlar›n› da düflünelim demifltim. Sonra iki düflünceyi birlefltirdik. ‹ki aktiviteli bir proje ç›kt› ortaya. Birincisinde cezaevinde yaz›lan ürünlerin d›flar›da yay›nlanmas› gerçekleflecekti. ‹kincisinde ise sanat cezaevinin içine götürülecekti. Her iki halde de cezaevi duvarlar› afl›ld›¤› için ad›n› da Cezaevi Duvar›n› Aflmak koyduk.

‹çeriden D›flar›ya: fiiir - Öykü Projenin yay›n etkinli¤inde pek sorun yaflanmad›. Gönderilen yaz›lar arada bir sansüre tak›lsa da, içerde fliir-öykü yazan birçok mahpusun çal›flmalar› elimize ulaflt›. 2005 y›l›nda Hapishaneden fiiirler ve Hapishaneden Öyküler adl› kitaplar proje orta¤› da olan Metis Yay›nevi taraf›ndan bas›ld›. Her iki kitaba da yirmi cezaevinden iki yüz elli mahpus içeride yazd›¤› fliir ve öykülerini gönderdi. Bunlar aras›ndan seçki yap›ld›. Toplam altm›fl üç yazar›n fliir ve öyküsü kitaplarda yer ald›. 2006 y›l›nda ise, içeriden gönderilen yaz›larda art›fl oldu. fiiir ve öykülerin yan› s›ra, cezaevinde yaz›lm›fl mektup ve denemeleri, içeride çizilmifl karikatürleri de yay›n kapsam›na ald›k. 2006’daki befl kitap da, yine proje orta¤› Kanat Kitap’tan ç›kt›. Kitap çal›flmalar›na kat›l›m yo¤undu. Toplam yüz cezaevinden dört yüze yak›n mahpus ürünlerini gönderdi. Bunlar aras›ndan seçki yap›larak yüz altm›fl üç yazar ve çizerin ürünü kitaplarda yerini ald›. Hapiste Hapiste Çizmek Sergi Yazmak adl› deneme çal›flmas›nda on alt› mahpusun yaz›s›, Hapiste Davetiyesi ‹stanbul, 2006 202 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak Çizmek adl› karikatür albümünde on iki çizerin karikatürü, Yeniden Bafllayabilirdim adl› öykü kitab›nda yirmi alt› mahpusun öyküsü, Yedi Mavi Renk adl› fliir kitab›nda altm›fl befl mahpusun fliiri, Sevgili Kardeflim adl› cezaevi mektuplar›nda da k›rk dört eski ve yeni mahpusun mektubu yay›mland›. 2006 kitaplar›na, ilk y›l pek ulaflamad›¤›m›z adli tutuklular›n kat›l›m› da sa¤land›. Bu yay›n etkinli¤i kapsam›nda düflünülen bir fley de mektup arkadafll›¤› a¤›n› kurmakt›. ‹çeride yazan ile d›flar›da yazan yazar›n yaz›flmalar›n› süreklilefltirmekti. Say›lar› az da olsa, d›flar›dan yazanlar›n ço¤almas›n› diliyoruz. Öykülerini gönderen bir mahpus mektubunda projeye iliflkin düflüncelerini aç›klarken: ‘K›rg›nl›klar denizine yelken açt›n›z’ demiflti. San›r›m projenin anlam› bundan daha iyi özetlenemez.

D›flar›dan ‹çeriye: Sanat D›flar›dan içeriye dedi¤imiz fley, Band›rma ve Kars cezaevlerinde sanat atölyelerinin gerçeklefltirilmesiydi. Bu etkinlikler film gösterimi, sanat söyleflileri ve atölyelerdi. Bu etkinliklerin baz›lar›na kat›ld›m. On y›l mahpus yatm›fl biri olarak, y›llar sonra mahpuslar›n aras›na girmek benim aç›mdan anlat›lmas› zor bir fleydi. ‹çeride yap›lan etkinliklerde flunu gözlemledim: Sanat›n girdi¤i cezaevinde koflullar düzelmeye bafll›yor. Unutulmamal›d›r ki kötü koflullar›n oldu¤u bir cezaevinde de¤il sanat, hiçbir etkinlik gerçeklefltiremezsiniz. Bir di¤er önemli nokta ise, daha önce d›flar›dan içeriye yönelik projelerin olmad›¤›n› anlad›k. STK’lar bu alana e¤ilmemifller. Cezaevleri her dönem kaderleriyle bafl bafla b›rak›lm›fl. Anadolu Kültür, sivil toplum kuruluflu olarak önemli bir soruna e¤ildi. Daha önceleri yap›lmam›fl bir proje bafllatt›. Türkiye’de halen cezaevlerine yönelik proje gelifltiren bir STK’n›n olmamas›, bu alandaki duyars›zl›¤›n en önemli belgesi asl›nda. Cezaevleriyle sorunlu bir ülkede bu gibi STK’lar›n ço¤almas› gerekir. K›rg›nl›klar denizine yelken açacak yeni projeler için ifl bafl›na…”

Hapiste Çizmek Sergisi ‹stanbul, 2006 Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 203

Müge ‹plikçi: Yazar, hapishanelerde yaz›lm›fl fliir ve öyküleri kitaplaflt›rd›. “Hapishaneden Öyküler ve Hapishaneden fiiirler hapishanelerde yaz›lm›fl olan fliir ve öyküler aras›ndan seçildi. Sezai Sar›o¤lu, Aytekin Y›lmaz ve ben, altm›fl üç yazar ve flairi bir araya getiren bu iki seçkinin -tarihsel önemi ileriki y›llarda daha iyi anlafl›lacak iki seçkinin- tan›kl›¤›n› yapt›k. Bu tan›kl›k esnas›nda ‘içerde olmak’la ‘d›flar›da olman›n’ yer yer farks›z duygular oldu¤unu hissettiren gelgitler yaflad›m. Özgürlük nedir sorusu fazlas›yla kafam› kurcalad›. Türkiye’yi ve dünyay› anlamakta bir kez daha zorland›m. Özgürleflmenin öznesi insand›r; bizden çal›nan bu en do¤al hakk› daha iyi kavrad›¤›m› düflünüyorum bu hüzünlü öykü ve fliirler arac›l›¤›yla.”

Semih Poroy: Karikatürist; DSM’de, Band›rma ve Kars cezaevlerinde atölye ve sergiler düzenledi. Bir Acayip fiey

“Do¤rusu karikatür ‘haydi’ deyip bafllanacak bir fley de¤il. Birçok yörede, flenliklerde çocuklarla, gençlerle çizim çal›flmalar› yaparken gözlemledi¤im budur. Harika resim yapanlar ifl karikatüre gelince duraks›yorlar. Acayip bir fley bu. ‹yi bir karikatür gibi flafl›rt›c›. San›r›m bir sorumluluk duyuyor insanlar. Karikatürün baflka bir fley oldu¤unu düflünüyorlar. Çizgilerin bozulmas› gerekti¤ini ayr›ms›yorlar. ‹fl burada çatallafl›yor. Nas›l yapacaklar? Yavafll›yorlar. Bir süre sonra resimlerine geri dönüyorlar. ‹natlaflanlar da var. ‹flte karikatüre ad›m at›ld›¤› an. Bozuk çizgiyle devam. Band›rma ve Kars cezaevleri deneyimlerim bunlardan farkl› de¤il. Kalemle ka¤›d›n karfl›s›nda herkes çocuklafl›r. Ad vermekten kaç›naca¤›m; çok baflar›l› arkadafllar›m›z oldu. Birçok arkadafl›m›z da inatla sürdürdüler çizmeyi. Bu çaba bile tek bafl›na önemli bir fley. Hapishaneden Cezaevlerindeki bu arkadafllar›m›z bir dergide, gazetede karikatür Öyküler ve Hapishaneden fiiirler gördüklerinde art›k ona farkl› bir gözle bakmaya bafllam›fllarsa kitaplar›n›n tan›t›m kendimi mutlu sayaca¤›m.” toplant›s› ‹stanbul, 2005 204 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak

Ender Özkahraman Karikatürist; fiemdinli’de, Yüksekova’da söylefli, Band›rma ve Kars cezaevlerinde atölye çal›flmalar› yapt›. Görülmemifl Olan› Görmek

“Cezaevlerinin ›slahat için infla edildi¤i, birbirinden demir parmakl›klarla ayr›lan darac›k alan ve odalardan müteflekkil mekanlarda insanlar›n suçlar›yla yüzleflece¤i, benlikleriyle amans›z bir sorgulamaya giriflece¤i sav› öteden beri toplumun büyük ço¤unlu¤u taraf›ndan kabul görmüfltür. S›rf bu gerekçe itibariyle dahi yeryüzündeki en tuhaf yap›lardan biri olma iddias› tafl›yan cezaevleri, onurlar›n› bir parça olsun kaybetmemek u¤runa insanüstü mücadeleler vermek zorunda b›rak›lanlar için iyi ve kötü binlerce hat›ran›n mekan› olmufl, olmaya da devam ediyor. ‹nsan›n kendi do¤as›n› anlayabilmek ve iflleyebilmek ad›na zor koflullar alt›nda daha fazla çaba gösterdi¤i düflüncesini paylafl›yorsak e¤er, bu albümdeki eserlerin iyi bir emsal teflkil etti¤i kanaatindeyim. Yirmi sene evvel Tüyap’›n Taksim’deki salonunda aç›lan karikatür sergisini hat›rlad›¤›mda cezaevi koflullar›n›n nas›l bir evrim geçirdi¤ini flimdi daha iyi anlayabiliyorum. O¤uz Aral’›n yönetmenli¤ini yapt›¤› bu sergi ‘‹çerden D›flar›ya Sevgilerle’ bafll›¤›n› tafl›yordu. Birço¤u 1980’de cezaevine girmifl tutuklular›n kaleminden ç›kma bu karikatürlerin neredeyse tamam›, tutsakl›k mefhumunun en yüzeysel durumlar›n› iffla etmekle yetiniyordu yaln›zca, havas›zl›ktan, so¤uktan, rutubetli ortamlardan ve ortal›kta cirit atan farelerden yak›nmak gibi… Bugüne geldi¤imiz zaman, cezaevlerinde çizerlik yapan arkadafllar›m›z›n o y›llardaki s›zlanma duygusuna nas›l bir mesafe koydu¤unu rahatl›kla görebiliyoruz. Cezaevi koflullar›n› içsellefltirmek flöyle dursun; onu tersyüz eden, mahrumiyet duygusuna hiçbir gönderme yapmayan bu desenlerdeki esinlenme vurgusuna dikkatinizi çekmek isterim: Cezaevlerinde varl›k gösteren çizer arkadafllar›n, ancak beynin kimyas›n› tahrif edene de¤in zorlamakla mümkün olabilecek bu tinsel iklim aray›fllar›nda bizlerden çok daha flansl› oldu¤unu düflünüyorum.” Hapiste Çizmek Kanat Kitap, 2006 Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 205

Zafer K›raç: Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak Projesi Sanat Program› Koordinatörü “Türkiye s›n›rlar› içinde 444 cezaevi ve bu cezaevlerinde yatan 64.000 kifli var. Anadolu Kültür’den önce hiç bir sivil toplum kuruluflu bu cezaevlerinde bir program bafllatmam›flt›, içeriyle d›flar› aras›nda bir köprü kurmak, içeriden d›flar›ya bir kanal açmak için... Band›rma ve Kars ceza ve tevkif evlerinde hükümlü ve tutuklular için film gösterimleri düzenlendi. Asl›nda cezaevleri de bunlar› yapmaya çal›fl›yordu ama sanki biraz ‘film var gel-otur-ç›k’ gibiydi. ‹nternetten filmle ilgili elefltirileri bas›p asmam›z, afifller, vb. derken gerçekten sinemaya gider gibi bir ortam sa¤land›. Konserlerimiz oldu. ‹lk Jülide geldi, çellist. Derken Ruhi Su Dostlar Korosu’ndan iki arkadafl, Ricardo Moyano, Sema Moritz ve Muammer Ketenco¤lu... ‹çerdekiler özlemifltir diye Kars’ta bir afl›klar günü yapt›k... Konserlerde kad›n ve erkek hükümlüler beraberdi... Bütün cezaevi izleyebilsin diye konser arka arkaya iki kere tekrarlan›yor, ayn› gün içinde gidilip dönülüyordu... ‹ki saat Band›rma feribotunda yolculuk ederken gidiflte vapurda konuklarla konuflup, psikolojik olarak haz›rlama f›rsat› oluyordu. Ama dönüflte hep sessizlik hakimdi... Ricardo Moyano, ‘biz, evimize gidiyoruz’ demiflti dönüfl vapurunda... Bir onu hiç unutmuyorum, bir de fiinasi’nin ‘buraya gelen misafirlerinize yat›ya kal diyemezsiniz’ sözünü... Üç tiyatro oyunu sahnelendi... Yalova Belediye Tiyatrosu’nun hediyesi etkileyeciydi: Kamyonla geldiler ve gerçek bir tiyatro kurdular; sahnesi, ›fl›¤›, müzi¤i, dekoruyla... Mustafa Avk›ran’›n tiyatro söyleflisi çok canl› geçti, sorular çok iyiydi. Kartal Sanat ‹flli¤i’nden genç arkadafllar geldi, ilginç bir oyun sergilediler. Her oyundan sonra oyuncular ve yönetmen sahnede kald›, söylefliler yap›ld›... Bir sergi açt›k cezaevinde, yani d›flar›dan bir sergiyi götürdük, Yeniden cezaevinin içinde açt›k. Kokteylli falan. Bal›kesir valisi kat›ld›. Bafllayabilirdim Kanat Kitap, 2006 Yirmifler kiflilik gruplar halinde ko¤ufllar›ndan sergi salonuna ç›kar›lan tutuklu ve hükümlüler o filmlerde gördükleri, dalga Sevgili Kardeflim Kanat Kitap, 2006 206 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak geçtikleri sahneyi yaflad›lar. Onlar ‹brahim Göksungur’un foto¤raf sergisini gezdiler, o da onlar›n foto¤raf›n› çekti, söylefli yapt›. Çeflitli söyleflilerimiz oldu. ‹lk söylefliyi Derya Alabora yapt›. Gaye Boral›o¤lu edebiyat, resim, foto¤raf, karikatür üstüne konufltu. Özlem Dalk›ran bireysel silahlanma üstüne iki söylefli yapt›. fiükrü Erbafl hem Kars’a hem Band›rma’ya geldi. Di¤er gelenler aras›nda Roni Margulies, Mahir Günfliray vard›. Söyleflilerde kifliler aras›nda iliflkiler kuruldu. Örne¤in Gaye ile Sezgin adl› bir hükümlü aras›nda yaz›flma, Sezgin’in bu arada iki cezaevi de¤ifltirmesine ra¤men sürdü. Her iki cezaevinde de cezaevi savc›s› ve flehrin baflsavc›s› ebru atölyesine kat›l›p birer tane yapt›lar. Batik kad›nlar için önemliydi. Band›rma cezaevindeki kad›nlar batik atölyesinde boyad›klar› beyaz tiflörtleri giydiler, çal›flma için kullan›lan kumafllar› çarflaf olarak kestiler, boyad›lar ve ko¤ufllarda yataklar aras›na perde olarak ast›lar. Atölyelerde gerçekten iyi hocalarla çal›flt›k. Hocalar›m›z atölyeye kat›lanlar› hiç birer hükümlü olarak görmedi. Sanatsal aç›dan hiç ödün vermediler. Çok basit bir ebru da yap›labilirdi örne¤in, ama önce CD’den ünlü ebru ustalar›n›n ifllerini, resimde Picasso’nun ifllerini ve belgeselini izlettiler. Gökhan Deniz hem Kars hem Band›rma’da on iki hafta ders verdi. Resim-heykel atölyesi çok iyiydi. D›flar›ya göre tek farkl›l›k, kalemtrafl›n sadece bende durabilmesiydi... Bütün yap›lan atölyelerin sergileri aç›ld›: Karikatür, karakalem, ya¤l›boya, resim, seramik, heykel segisi, ebru sergisi... Sergilere gerçekten müthifl bir ilgi gösterdi yerel protokol ve yerel bas›n. Baz› etkinliklerin devam› için yerel STK’lar ile iliflki kuruldu. Örne¤in, Kars’ta müzik atölyesini flimdi Halk E¤itim Merkezi düzenleyecek. Band›rma’dakini bafltan itibaren Halk E¤itim Merkezi’nden bir müzik hocas› verdi. Band›rma’da yerel bir tiyatro toplulu¤u ile tan›flt›k. ‹çlerinden biri cezaevinde tiyatro toplulu¤u kurdu ve çal›flt›r›yor. Ve bir de Band›rma’da panel yapt›k. Bunu çok önemsiyorum. Belki de dünyada ilk... Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü Kenan ‹pek, üç Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 207 milletvekili, TBMM ‹nsan Haklar› ‹nceleme Komisyonu Baflkan› Mehmet Elkatm›fl, Bal›kesir Valisi At›l Uzelgün, Osman fiibik, Turgay Tanülkü, Ayla Dönmez, Neylan Ziyalar, Günsel Koptagel - ‹lal, Rona Aybay, Semih Poroy vd.den oluflan bu grup seksene yak›n hükümlü ile bulufltu. Projenin ikinci ay›ndan sonra iki cezaevine sekiz cezaevi ekleyip psikologlar, sosyal hizmet uzmanlar›, hukukçular gibi cezaevlerinde çal›flmas›n› umdu¤umuz STK’lardan da ikifler kifli götürerek bir gezi yapmak için izin istedik. Band›rma ve Kars’›n yan›s›ra Diyarbak›r, Batman, Tekirda¤, Edirne, Gaziantep, ‹stanbul, Mersin ve Kocaeli’ndeki cezaevlerinin her birine gidip, önce cezaevi idaresiyle tan›flt›k. Kütüphane, spor salonu, atölye gibi ortak alanlar› gezdikten sonra ko¤ufllara izin verdiler. Örene¤in bir kad›n, bir çocuk, travesti ko¤uflu, varsa çok yafll›lar›n ayr› tutuldu¤u bir ko¤ufl, erkeklerin ko¤uflu, siyasilerin ko¤ufllar›, vb. Ayaküstü de olsa hükümlülerle bir sohbet imkan› oluflturduk. Ö¤le yemeklerini cezaevi müdürlü¤ünde infaz memurlar› ile yedik -hükümlülerle ayn› yeme¤i yedikleri için yemekleri de görmüfl oluyorduk. Ö¤leden sonra da cezaevi savc›s› ve o flehrin baflsavc›s›yla bir toplant› yap›p izlenimlerimizi, gözlemlerimizi paylafl›p ayr›ld›k. Bu birlikte gezdi¤imiz on cezaevinin birer raporunu haz›rlad›k. Bütün bu projenin uygulama aflamas›nda önemli ve çok boyutlu bir yere geldi cezaevleri meselesi. Cezaevleri sorunu, d›flar›dakini de ilgilendiren hatta d›flar›dakini içeridekinden daha çok ilgilendirmesi gereken bir sorun. Birçok alanda uzmanl›k gerektiriyor cezaevi çal›flmalar› -hukuk, psikoloji, sosyoloji, vb... Tek bir kurumun yeterli olabilmesi mümkün de¤il. Yukardaki alanlardan kurumlar›n birlikte hareket etti¤i bir yap›ya ihtiyaç var. Yaklafl›k sekiz ay boyunca ‘Cezaevleri ‹nisiyatifi’ ad› alt›nda çeflitli STK’lar›n ve uzmanlar›n kat›ld›¤› toplant›lar düzenledik. Ve Eylül 2006’da Ceza ‹nfaz Sisteminde Sivil Toplum Derne¤i ad›yla yirmi sivil toplum örgütünün destek verdi¤i bir dernek kuruldu!”

HAKKAR‹, fiEMD‹NL‹ VE YÜKSEKOVA ÇALIfiMALARI 210 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova Çal›flmalar›

Gamze H›zl›: Anadolu Kültür, ‹stanbul “2005 Kas›m’›nda fiemdinli’de ard› ard›na patlayan bombalar, ‹stanbul’dan ve Ankara’dan pek çok sivil toplum örgütünün ‘neler oluyor’ sorusuna yan›t aramak için Hakkari yollar›na düflmesine neden oldu. Anadolu Kültür de patlamalar›n hemen ard›ndan giden gruplardan birindeydi. Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova’da geçirilen dört yo¤un gün, flehir ve ilçeleri için acilen bir fleyler yap›lmas› gere¤ini çok net ortaya koymufl, Hakkarililer, bir araya gelememekten, sokaklar›, meydanlar›, restoranlar› ya da kahveleri dilediklerince kullanamamaktan, aslen sivil alan olmamas›ndan flikayetlerini dile getirmiflti. Bunun üzerine bir y›ll›k bir program haz›rlad›k. Foto¤raf sergilerinden panellere, film gösterimlerinden kent ve foto¤raf atölyelerine kadar pek çok alan› kapsayan program için önce Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu’ndan, ard›ndan Heinrich Böll Stiftung Derne¤i ve Chrest Vakf›’ndan destek ald›k. Elbette süreçteki en büyük destekçilerimiz bizimle ayn› dertleri paylaflan Hakkari Ka-Mer, Gençlik Evi, Vizyon Sinemas›, Do¤u Radyo gibi yerel kurumlard›. 2006 A¤ustos’unda, program›n ilk etkinli¤i olarak Hakkarili genç foto¤rafç›lar ‹shak Kalaç ve Servet Özdinç’in ‘Hakkari’ye Genç Bakmak’ bafll›kl› ortak sergileri Yüksekova’da aç›ld›. Yüksekova’da ilk kez böyle bir etkinlik oluyordu. Sergi açmaya uygun bir mekan olmad›¤› için, o dönemde henüz dershane olmak için inflaat halinde olan bir iflhan›n›n üçüncü kat›ndaki duvarlara Yüksekoval› gençlerle birlikte, saatler süren bir sergi haz›rlama telafl›yla yerlefltirildi foto¤raflar. Bu ilk etkinli¤in ard›ndan söylefliler geldi. Film gösterimleri, atölyeler izledi söyleflileri. Y›ld›r›m Türker’den Ezel Akay’a, Memet Ali Alabora’dan Cengiz Aktar’a, Derya Alabora’dan Kemal Gökhan Gürses’e kadar pek çok dostumuz Hakkari’de, fiemdinli’de, Yüksekova’da misafirimiz oldu, kentlilerle zaman geçirdi. Anadolu Kültür foto¤raf dan›flman› Özcan Yurdalan foto¤raf atölyelerini, Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Kenan Çay›r Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova Çal›flmalar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 211 kent atölyelerini yürüttü, Nar Photos Avrupa Kap›s›nda Türkiye sergisi ile kente geldi. Anadolu Kültür Hakkari’de, fiemdinli’de ve Yüksekova’da etkinlikler düzenlemeye, oluflacak sivil alana minicik de olsa katk› sunmaya devam edecek. Zira oralarda Zap suyu da, hayat da çok güzel ak›yor.”

> Sergiler

Hakkari’ye Genç Bakmak ‹shak Kalaç - Servet Özdinç 6 - 12 Eylül 2006, Yüksekova 18 - 25 Eylül 2006, Hakkari 26 - 30 Eylül 2006, fiemdinli

Avrupa Kap›s›nda Türkiye Nar Photos 22 - 29 Ocak 2007, Yüksekova

> Söylefliler

Ender Özkahraman - Kemal Gökhan Gürses “Karikatürün Do¤u Yakas› - Do¤u Yakas›n›n Karikatürü” 1 Ekim 2006, Hakkari 2 Ekim 2006, Yüksekova Gaye Boral›o¤lu - Derya Alabora “Sinema ve Kad›n” 29 Kas›m 2006, Yüksekova 30 Kas›m 2006, fiemdinli Karikatürün Do¤u Y›ld›r›m Türker - Ezel Akay “Masumuz Hepimiz!” Yakas›, Do¤u Yakas›n›n Karikatürü 25 Aral›k 2006, Hakkari Hakkari, 2006 26 Aral›k 2006, Yüksekova Avrupa Kap›s›nda Türkiye Hakkari, 2007 212 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova Çal›flmalar› Rag›p Duran - Nazan Üstünda¤ “Medyatik Gerçek Ne Kadar Gerçek?” 7 Nisan 2007, Yüksekova 8 Nisan 2007, Hakkari Memet Ali Alabora - Ömer U¤ur “Eve Dönmek Üzerine” 18 May›s 2007, Hakkari 19 May›s 2007, Yüksekova Ali Yurttagül - Cengiz Aktar “Avrupa Birli¤i’nde Son Geliflmeler ve Türkiye’ye Etkileri” 29 May›s 2007, Yüksekova

> Film Gösterimleri

Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? Ezel Akay, Duvara Karfl› Fatih Ak›n, Solino Fatih Ak›n, Temmuzda Fatih Ak›n, ‹stanbul Hat›ras› Fatih Ak›n, Arama Y›lmaz Özdil, Guantanamo Yolu Michael Winterbottom - Matt Whitecross, K›zlar ve Kökler Ümit K›vanç, Ka¤›tç›lar Alper fien, Ekmek ve Güller Ken Loach, Karpuz Kabu¤undan Gemiler Yapmak Ahmet Uluçay, Baran Majid Majidi, Günefle Yolculuk Yeflim Ustao¤lu, Kaplumba¤alar da Uçar Bahman Ghobadi, Eve Dönüfl Ömer U¤ur, ‹nsan Kaynaklar› Laurent Cantet, Patronsuzlar / Brezilya Metin Ye¤in - Dilek Çolak, Güneflli Batakl›k Süreyya Duru, Günefle Dönük Kamera Kaya Tanyeri

Sinema ve Kad›n Yüksekova, 2006

Avrupa Kap›s›nda Türkiye Yüksekova, 2007 Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova Çal›flmalar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 213

‹rfan Aktan: Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova’da Sivil Alanlar Yaratmak Projesi Koordinatörü “Anadolu Kültür’ün Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova’da yürüttü¤ü bir y›ll›k proje vesilesiyle bu üç yerde, üç tane “T” gerçekleflti: Toplanma, Tan›flma, Tart›flma. T.1: Ola¤anüstü Hal’in resmen kald›r›lmas›na karfl›n, fiilen süren OHAL uygulamalar› s›ras›nda, buradaki insanlar›n kültürel, sosyal ve siyasal hadiseler üzerine kelam etme olanaklar›na nail olabilecekleri bir ‘mekan’› olmam›flt›. Projenin gerçekleflmesiyle birlikte, insanlar dü¤ün ve yas merasimleri d›fl›nda ilk defa belli bir hadise için bir araya gelebildiler. T.2: Proje, Hakkari ve ilçelerindeki insanlar›n ‘uzaklardan’ gelen yazar, çizer ve sanatç›larla tan›flmas›na, ‘orayla’ ilgili fikirlerini, serzenifllerini, de¤erlendirmelerini dillendirmesine vesile oldu. Bu flekilde hem ‹stanbul veya Ankara’dan söylefli veya atölye çal›flmalar› için gelen fikir erbab› insanlar Hakkari ve Hakkarililerle tan›flt› hem de buradaki insanlar, sadece televizyon ekranlar›ndan görebildikleri pek çok isimle bir araya gelip özel sohbetler edebildi. T.3: OHAL’den sonra bile bir araya gelip belli konular üzerine fikir yürütmekten çekinen insanlar, belki de ilk defa söyleflilerde belli konular› etrafl›ca tart›flabildiler. Üstelik bu tart›flma konular›n› sadece siyasal hadiseler de¤il, sosyal, kültürel ve sanatsal temalar oluflturuyordu. Çarfl›da bir araya geldiklerinde hemen polis ihtar›yla karfl›laflan gençler, proje kapsam›nda gerçeklefltirilen söylefliler ve paneller dolay›s›yla pek çok konuda nitelikli tart›flmalar gerçeklefltirdi ve bu tart›flmalar›n neticesinde de Yüksekova’da ayl›k Ajar dergisi ç›kart›lmaya baflland›.”

YEREL KÜLTÜR POL‹T‹KALARI Türkiye’nin merkezi idare yap›s›n›n yerel yönetimlerin yetkisini artt›racak flekilde de¤iflmesi sürecinde, Anadolu kentlerindeki kültür kurumlar›n›n yönetimleri yerel yönetimlere devroluyor. Bu, ayn› zamanda Avrupa Birli¤i’ne tam üyelik sürecinde gündeme gelen kültürel altyap› de¤iflikli¤inin de bir gere¤i.

Karar mekanizmas›n›n tek merkezlilikten ç›k›p yerele yay›lmas›, kat›l›mc› demokrasi aç›s›ndan çok önemli olmakla birlikte, beraberinde bir kapasite gelifltirme ihtiyac› getiriyor. Baz› istisnalar d›fl›nda yerel yönetimlerin kültür ve sanat yönetimi alan›nda uzmanlaflmaya ihtiyaçlar› var. Anadolu kentlerindeki sosyal paydafllar›n da ortak politika saptama konusunda deneyimleri k›s›tl›.

Bu de¤iflimin gereklerinin sa¤lanmas›na destek olmak için Anadolu Kültür, ‹stanbul Bilgi Üniversitesi ve ‹stanbul Kültür ve Sanat Vakf› iflbirli¤i ve Avrupa Kültür Vakf›’n›n deste¤iyle yerel kültür politikalar› üzerinde çal›flmaya bafllad›.

Anadolu Kültür valilikler, belediyeler, özel idareler arac›l›¤›yla yürütülecek strateji haz›rlama ve kaynak kullanma süreçlerine di¤er aktörlerin, üniversitelerin, sivil toplum kurulufllar›n›n ve sanatç›lar›n kat›lmalar› için kolaylaflt›r›c›l›k ifllevi görmeye gayret ediyor.

Birçok kurumun ve flehrin deneyimini biraraya getiren program, yerel yönetimlerin, yörelerindeki kültür ve sanat programlar›na daha iyi destek verebilmesini ve ba¤›ms›z sivil giriflimlerin politika saptama sürecinde etkin rol alabilmesini sa¤lamay› hedefliyor.

Yerel kültür politikalar›n›n sürdürülebilir ve kat›l›mc› olabilmesi için ayn› flehirdeki tüm paydafllar›n bir araya geldi¤i konuflma, tart›flma ve iflbirli¤i ortamlar› yarat›yor. Yerel Kültür Politikalar› KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M 217 > Yerel Kültür Politikalar› Geliflim Sürecini Destekleme Program›

Türkiye’nin merkeziyetçi idari yap›s›n› de¤ifltiren reform süreci Anadolu Kültür’ün yerel kültür politikalar› program›n›n bafllamas›na imkan sa¤lad›. Avrupa Birli¤i süreci aç›s›ndan da gerekli olan bu de¤iflim, kültürel etkinlikler ve harcamalarla ilgili yetkinin ve bütçelerin valilikler, özel idareler ve yerel yönetimlere devredilmesini öngörüyor. Anadolu Kültür yeni oluflan karar alma mekanizmalar›na sivil aktörlerin, STK’lar›n, yerel kültür kurumlar›n›n, yerel sanatç›lar›n azami oranda kat›lmalar›n› savunuyor. Her kentte kültürel etkinliklere kat›lmak isteyen çok çeflitli kurumlar ve sosyal kesimler oldu¤u gerçe¤inden yola ç›karak, kat›l›mc› stratejilerin ve çok tarafl› iflbirlikleri modellerinin yayg›nlaflt›r›lmas›na katk›da bulunmaya çal›fl›yor. Avrupa’dan deneyimlerin de Anadolu kentlerinde bilinmesini, paylafl›lmas›n› amaçl›yor.

Yerel kültür politikalar› oluflturulmas›na katk›da bulunmak amac›yla bafllat›lan bu çal›flma iki aflamada hayata geçirildi. Çal›flman›n ilk aflamas›nda seçilen Kars ve Kayseri’de, flehirlerin kültür ögelerini, kültürel aktiviteler için gerekli olan fiziksel ve toplumsal alt yap›y› ve kültürel politika geliflimi sürecinde rol alacak yerel aktörleri belirlemek amac›yla alt›flar adet odak grup çal›flmas› düzenlendi. Bu ba¤lamda her iki flehirde kad›nlar, gençler, sivil toplum kurulufllar›, sanatç›lar, devlet kurumlar› ve üniversite çal›flanlar›ndan gruplar ile flehrin kültürel yap›s› hakk›nda konuflularak duyumlar raporland›. Bu araflt›rma, bir sonraki etab›n haz›rl›klar›n› belirledi.

Çal›flman›n ikinci aflamas›nda ilk olarak 2005 y›l› Kas›m ay›nda Kayseri’de, devam›nda da 2006 y›l› Mart ay›nda Kars’ta üçer günlük “Yerel Kültür Politikalar› Geliflimi Atölye Çal›flmalar›” düzenlendi. Bu atölyelerin genel amac›, Avrupa’dan kat›lan uzmanlarla birlikte kültürün stratejik yerel geliflimde nas›l kullan›laca¤› konusunda fikir üretmek ve kent sorunlar›n› bu ba¤lamda tart›flmakt›. Her iki toplant›da da kent kültürü konusunda Yerel Kültür uzmanlar ve akademisyenler kendi perspektiflerini grupla paylaflt›ktan sonra, Politikalar› için Stratejiler Toplant›s› yerel kat›l›mc›lar kendi aralar›nda yerel kültür politikalar› geliflim sürecine Çanakkale, 2007 218 KÜLTÜR VE SANATTA FARKLI B‹R G‹R‹fi‹M Yerel Kültür Politikalar› örnek teflkil etmesi amac›yla iki atölye çal›flmas› tamamlad›lar. ‹lk atölyede kentlerin kültürel alanda kendileri için bir vizyon yaratmalar› ve bu vizyona ulaflmak için gerekli stratejileri belirlemeleri üzerinde duruldu. ‹kinci atölyede ise, bu vizyonu hayata geçirme çal›flmalar›nda yer almas› öngörülen flehrin yerel aktörleri ve bu çal›flmalardaki rollerinin belirlenmesi amaçland›.

Program Kars, Antakya ve Çanakkale kentlerinde devam ediyor.

Philipp Dietachmair Avrupa Kültür Vakf› Program Sorumlusu “Anadolu Kültür’ün kültürel geliflim alan›ndaki öncü çal›flmalar› sosyal kat›l›m›, Anadolu kentlerinde yurttafllar›n yaflam kalitesini ve ekonomik geliflmeyi besliyor. Anadolu Kültür’ün kültürel etkinliklerin yo¤unlaflt›¤› büyük kentler d›fl›ndaki kentlere verdi¤i destek, yeniden canland›rma ve kalk›nmay› sa¤lamak için yerel kültüre ve yurttafllar›n yarat›c› hayal gücüne odaklanma konusunda dünyadaki güncel e¤ilimin önemli bir örne¤i. Anadolu kentlerindeki yerel kültürel yaflam› canland›r›p gelifltirmekle Anadolu Kültür, kentlerin yurtd›fl›ndaki bilinirliklerini artt›r›yor, di¤er ülkelerdeki profillerini yükseltiyor. Bu kentlerin baflka ülkelerdeki partnerleriyle diyalo¤a girmesine ve Avrupa genelindeki kentsel geliflim süreciyle iliflkilenmesine yol aç›yor.”

Yerel Kültür Politikalar› için Stratejiler Toplant›s› Çanakkale, 2007

Yerel Kültür Politikalar› için Stratejiler Toplant›s› Kayseri, 2005

Anadolu Kültür’ün ‹lk Befl Y›l› ve Sonras›

Anadolu Kültür befl y›l önce yola koyuldu¤unda, “niçin” yap›lmas› gerekti¤i konusunda bir fikrimiz vard›. ‹stanbul -üstelik onun içinde de küçücük ve flansl› bir az›nl›k– sanat piyasas›ndan pay›n› al›rken, Anadolu’nun geri kalan k›sm›nda, sanat üretimi ve tüketimi, kültürel canl›l›k ve hareketlilik konusundaki a盤› kapatmaya yönelik ad›mlar at›lacakt›. “Ne” yap›laca¤› da az çok biliniyordu. En zor ama en kolay yerden, çat›flma duman›n›n henüz tütmekte oldu¤u Güneydo¤u’dan, her fleye ra¤men hep bir kültür kenti olmufl Diyarbak›r’dan bafllanacak, sonra baflka kentlerde sanat merkezleri kurulacakt›. “Nas›l” yapaca¤›m›z› ise ancak kestirebiliyorduk. Olabildi¤ince çok ve genç insanla, kesimle, sivil örgütlerle, uluslararas› proje ortaklar›yla “birlikte” çal›flacakt›k. Bunu yaparken de kamu-özel, merkezi-yerel türünden ayr›mlar›n ötesine geçen paylafl›mc› bir yöntem denenecekti.

Aradan geçen befl y›l bir de¤erlendirme yapmak için k›sa ama Anadolu Kültür’ün prati¤i özelinde uzun bir süre. Diyarbak›r’da befl y›lda çok fley oldu. Türkçe-Kürtçe kitaplar, dergiler yay›mlan›yor; ça¤dafl sanatç›lar bir arada ve ayr› ayr› dünyan›n dikkatini çeken ifller üretiyorlar; gösteri sanatlar› alan›nda az›msanmayacak ortak çal›flmalar kotar›ld›; foto¤raf her zamanki canl›l›¤›nda, itici güç olmay› sürdürüyor. Sinema Kulübü’nün yönlendirdi¤i Avrupa Sinemas› kendi ayaklar› üzerinde durmay› baflar›yor. Bugün, Diyarbak›r Sanat Merkezi kendi içeri¤ini üretecek yetkinlikte. Müzik alan›nda ise istedi¤imiz ad›mlar› henüz atamad›k.

Diyarbak›r’daki örne¤in baflka kentler için bir uygulama modeli olaca¤›n› ummufltuk. Öyle olmad›. Kars Sanat Merkezi kurulmadan düflündüklerimizle uygulama aras›nda önemli farklar var. Yine de Kars, komflu Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’daki sanatç›lar için bir buluflma yeri. Henüz istenen yo¤unlukta olmasa da, Kafkas kültürünün rönesans›nda önemli bir rol oynamaya aday. KSM’nin ürünlerinden pek yak›nda kültür çevrelerinde örnek olarak konuflulmaya bafllan›r.

‹stanbul Bilgi Üniversitesi ve ‹stanbul Kültür ve Sanat Vakf› ile birlikte kültür politikalar› tart›flmalar›n› Anadolu kentlerine de tafl›d›k. Kültürün kentlerin geliflimindeki rolünü Avrupa’dan örneklerle irdeledik.

fiimdi, Çanakkale ve Antakya’da, zaten varolan kültürel birikimin ortak bir üretime nas›l dönüflebilece¤i tart›fl›l›yor. Önümüzdeki dönemde Anadolu Kültür a¤›nda bu kentlerin de yer almas› için çal›flmalara giriflildi bile.

Daha baflta, ‹stanbul’la Anadolu’nun di¤er kentleri aras›ndaki kültürel al›flveriflin sa¤lanmas› hedefi aç›kça ortadayd›. fiimdi, Kars’daki müzik toplulu¤unun Diyarbak›r’daki festivale kat›lmas›, ya da Antakya’da tarihi miras konusunda yap›lan çal›flmalar›n Çanakkale’yle paylafl›larak zenginlefltirilmesi de bir o kadar önem tafl›yor. Yeni hedef, Anadolu’daki kentlerin kendi aralar›ndaki temaslar› da yo¤unlaflt›rarak kültürel çeflitlilik ve melezleflmeyi h›zland›rmak.

Tüm bu çal›flmalar yap›l›rken, Diyarbak›r’›n, Kars’›n, di¤erlerinin yerel kültür politikalar›n›n belirlenmesi için kabuller olufluyor, öncelikler belirleniyor.

Befl y›l boyunca yapamad›klar›m›z, en az yapabildiklerimiz kadar önem tafl›yor:

Birincisi, sanat merkezlerinin kuruldu¤u kentlerdeki ifl çevreleriyle istedi¤imiz türden bir ba¤ kuramad›k. Kentteki kültürel canl›l›¤›n, kentin marka de¤erinin yükselmesinin ekonomik de¤erler üzerinde do¤rudan bir etki yarataca¤›n› anlatamad›k. Kentlerdeki ifl çevrelerine pek az ulaflabildik, ulaflt›¤›m›zda da ilgilerini uyand›rmay› baflaramad›k.

‹kincisi, sanat merkezleri etraf›nda yarat›c› endüstriler kurulmas› konusunda ad›mlar atamad›k. Bunu yapabilmek için tasar›m›n kald›raç gücünden yararlan›p küçük yarat›c› kümeler (bir tür kültür KOB‹’leri) kurulmas› gerekti¤ini düflünüyoruz. Anadolu Kültür’ün iflbirli¤i a¤›nda vazgeçilmez bir yere sahip Ka-Mer gibi örgütlerle daha yak›n, organik iliflkiler kurarak bu do¤rultuda elle tutulur bir geliflme sa¤lanabilir.

Befl y›lda çok fley ö¤rendik, çok fley paylaflt›k. “Nas›l” yapaca¤›m›z konusunda da bir ön fikir edindik. Ancak her yeni kentte farkl› bir “nas›l”›n yarat›c› biçimde bafltan tan›mlanmas› gerekti¤inden art›k kuflku duymuyoruz.

Anadolu Kültür’ün befl y›lda biriktirdi¤i zengin ve ö¤retici deneyim, 2010’da Avrupa Kültür Baflkenti olmaya haz›rlanan ‹stanbul’da yap›lacaklara da ›fl›k tutacak cinsten.

Yrd. Doç. Dr. Serhan Ada ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Kültür Yönetimi Bölüm Baflkan›, Anadolu Kültür Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s›

Anadolu Kültür

Burcu Y›lmaz, Cengiz Çiftçi, Çi¤dem Mater Utku, Gamze H›zl›, Kubilay Özmen, Murat Ergin, ve Ü. Zümray Kutlu Anadolu Kültür ‹stanbul ofisinde; Ahmet Aküzüm, Baran ‹si, Gülistan Özkifli, Melike Coflkun ve Özlem Örçen Diyarbak›r Sanat Merkezi'nde; Selman Aydo¤du, Diyarbak›r Sanat Merkezi Kütüphanesi'nde; Serhat Esmero¤lu ve Yüksel fiengüler Diyarbak›r Avrupa Sinemas›'nda; Volkan Eray, Anadolu Kültür Antakya ofisinde; Bulufl Oygur Kars Sanat Merkezi’nde çal›fl›yor.

Yönetim Kurulu Üyeleri

Lokman fiahin, Musa Akkum, Nebahat Akkoç, Necdet ‹pekyüz, O¤uz Özerden, Osman Kavala (Yönetim Kurulu Baflkan›), Serhan Ada (Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s›)

Anadolu Kültür Ortaklar›

A. Aziz Ayd›nalp, Asl› Mumcuo¤lu, Atilla Aksoy, Beral Marda, Cana At›nç, Cem Yegül, Cengiz Turhan, Ceyda Tufan, Elif Özdemir, Erdal Öz, Ezel Akay, Gülsüm A¤ao¤lu, Hakk› M›s›rl›o¤lu, Hami Yavafl, Hasan Salt›k, Ifl›l Kasapo¤lu, Mehmet Ulu¤, Mine Özerden, Sabih Ataç, Sami Caner, Sinan Ulu¤, fieyhmus Diken, Ufuk Akda¤, U¤ur Yücel, Yi¤it Ekmekçi

Anadolu Kültür’den yolu geçenler…

Aytekin Y›lmaz, Özlem Narin Y›lmaz ve Zafer K›raç, “Cezaevi Duvarlar›n› Aflmak” projesinde; Cevdet Canan ve ‹rfan Aktan “Hakkari, fiemdinli ve Yüksekova’da Sivil Alanlar Yaratmak” projesinde çal›flt›. Ak›n Atauz ve Rana Zincir Celal dan›flman olarak destek verdi; Deniz Kurtulufl ve Ümit K›vanç DSM tan›t›m filmini çekti.

Ceren Yartan, Seçil Do¤uç ve Yasemin Parlak Anadolu Kültür ‹stanbul ofisinde; Azime fiakar, Cihan Karahan, Mehmet Okur, Sultan fiafak, Suna Nazl› Diyarbak›r Sanat Merkezi’nde; Kadir Karabulak ise Kars Sanat Merkezi’nde çal›flt›lar.

Anadolu Kültür’ün kuruluflundan bugüne emek veren herkese teflekkür ederiz. Anadolu Kültür, Destek Olan Kurum ve Kurulufllara Teflekkür Eder.

1. Aç›k Toplum Enstitüsü 2. Ajans Ultra 3. Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu 4. Birleflik ‹nflaat A.fi. 5. British Council 6. Chrest Foundation 7. The Christensen Fund 8. Eurimages Fund 9. European Cultural Foundation 10. Goethe Institut 11. Heinrich Böll Stiftung Derne¤i 12. Hollanda ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u 13. ‹letiflim Yay›nlar› 14. ‹stanbul Bilgi Üniversitesi 16. ‹sveç ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u 17. Kanat Kitap 18. Mas Matbaac›l›k 19. Metis Yay›nlar› 20. Norveç Büyükelçili¤i 21. Prince Claus Fund for Culture and Development 22. Swiss Academy for Development