Ubezpieczenie Y Hiszpanów… Twierdze, Średniowieczne Lochy I Monastery Wabią Podróżne W ERGO Hestii C CM Chłodem Wnętrz, a Restauracje Kuszą Daniami Bałkańskiej Kuchni

Przewodniki_2017_Travel_druk.pdf 6 17-02-01 08:54 Przewodniki_2017_Travel_druk.pdf 5 17-02-01 08:54

okladki_2015-flow2.pdf 1 15-03-18 13:23

Travelbook to Twój niezastąpiony towarzysz podróży. Wskaże Ci Czarnogóra najważniejsze atrakcje, podpowie, czego szukać poza głównymi szlakami, i wprowadzi w świat miejscowych obyczajów. Znajdziesz Poradnik Podróżnika w nim opisy najciekawszych regionów i miast, a sprawdzone informacje praktyczne umożliwią staranne zaplanowanie podróży.

1. Wyrób kartę EKUZ. Karta uprawnia Cię do leczenia Czarnogóra, w państwowych placówkach kraj mniejszy od województwa małopolskiego, szczyci się swoim zdrowia na terenie UE na takich niewiarygodnym zróżnicowaniem. Miłośnicy kąpieli znajdą samych zasadach, jakie tu słoneczne plaże, żądni wrażeń poczują adrenalinę podczas obowiązują obywateli danego kraju. raftingu kanionem Tary, wędrowcy „zagubią się” w dzikich górach, C ciekawi kultury odwiedzą cerkwie i meczety. Każdy zakątek kryje C M tajemnice minionych wieków – ślady panowania Turków, Wenecjan, M

Y 2. Wykup ubezpieczenie Y Hiszpanów… Twierdze, średniowieczne lochy i monastery wabią podróżne w ERGO Hestii C CM chłodem wnętrz, a restauracje kuszą daniami bałkańskiej kuchni. CM M MY Pamiętaj, aby objąć ochroną MY Czarnogóra to prawdziwy wakacyjny raj! Y

CY także dzień wyjazdu oraz CY powrotu do kraju. Zadbaj o to, CM CMY — Słoneczne kurorty CMY aby każda wakacyjna aktywność MY K podlegała ochronie. — Bezkresne góry i przepastne kaniony CY K

CMY

— Monastery i meczety K 3. Wpisz do telefonu — Tajemnicze twierdze numer ICE.

Jest to numer do osoby, pod który — Bałkańska kuchnia zadzwonią służby ratownicze w razie nagłego wypadku.

4. Ciesz się urlopem. Sprawdź najnowsze promocje: ISBN 978-83-283-2363-6 http://bezdroza.pl/promocje Przewodniki najchętniej czytane: ubezpieczenie podróży http://bezdroza.pl http://bezdroza.pl/bestsellery Zamów informator podróżniczy: http://bezdroza.pl/newsletter

Helion SA ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice ergohestia.pl tel.: 32 230 98 63 ergohestia.pl e-mail: [email protected] Cena 24,90 zł http://bezdroza.pl Autorzy przewodnika: Krzysztof Bzowski, Draginja Nadaždin, Maciej Niedźwiecki Współpraca: Tomasz Bańka (Ulcinj), Beata Kozerska (Minirozmówki polsko-serbskie), Grze- gorz Petryszak (Plav), Marek Styczyński i Małgorzata A. Szyszkowska (Muzyka tradycyjna i klasyczna, Tradycje muzyczne), Paweł Paulus Sulik (kanion Tary, Žabljak), Dominika Zaręba (Ochrona dziedzictwa przyrodniczego), Maciej Żemojtel (Góry Bjelasica, Góry Komovi)

Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel Aktualizacja: Gabriela Turzańska, Maciej Żemojtel Redakcja i korekta: Firma AB Agnieszka Bąk; Gabriela Turzańska, Maciej Żemojtel Opieka techniczna: Katarzyna Leja Projekt okładki: ULABUKA

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autorzy oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za zwią- zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autorzy oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Wydawnictwo Helion ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice tel.: 32 2309863 e-mail: [email protected] księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl

Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres: http://bezdroza.pl/user/opinie/?becza2 Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

• Kup książkę • Księgarnia internetowa • Poleć książkę • Lubię to! • Oceń książkę Nasza społeczność 3 Spis treści

ATRAKCJE CZARNOGÓRY ______8

INFORMACJE PRAKTYCZNE ______15 TREŚCI SPIS PRZED WYJAZDEM ______16 Wybór czasu podróży ______16 Źródła informacji ______16 Formalności ______20 DOJAZD ______21 Podróż samolotem ______21 Podróż autobusem ______22 Podróż pociągiem ______24 Podróż samochodem ______25 NA MIEJSCU ______27 Komunikacja ______27 Noclegi ______30 Wyżywienie ______30 INFORMATOR A–Z ______31

INFORMACJE KRAJOZNAWCZE ______41 KRAJOZNAWCZE ABC ______42 Primorje ______42 Czarnogórski kras ______44 Dolina środkowej Czarnogóry ______46 Brda – wysokie góry ______46 Rzeki i jeziora ______48 Klimat ______50 Przyroda ______51 Ochrona dziedzictwa przyrodniczego ______53 SPOŁECZEŃSTWO ______60 Czarnogórcy ______60 Boszniacy i Muzułmanie ______62 Serbowie ______63 Albańczycy ______63 Trwałość struktury plemiennej ______65

Kup książkę Poleć książkę 4

Hajducy i uskocy ______66 Co kraj, to obyczaj... ______66 Język ______69 Religia ______71 KULTURA I SZTUKA ______75 Architektura ______75 SPIS TREŚCI SPIS Muzyka tradycyjna i klasyczna______76 Taniec ______77 KUCHNIA CZARNOGÓRY ______77

PODGORICA I OKOLICE ______79 PODGORICA ______80 FAUNA JEZIORA SZKODERSKIEGO ______90 CETINJE ______92 GÓRY LOVĆEN______101 JEZIORO SZKODERSKIE ______105 Wybrzeże Jeziora Szkoderskiego ______106

BOKA KOTORSKA ______111 Dzieje Boki Kotorskiej ______113 HERCEG NOVI ______114 RISAN ______126 PERAST ______127 KOTOR ______131 TIVAT ______143 PÓŁWYSEP LUŠTICA ______145

WYBRZEŻE ADRIATYKU ______147 BUDVA ______148 BAR ______160 WINO I RAKIJA ______169 PETROVAC NA MORU ______170 ULCINJ ______174

GÓRSKIE SERCE KRAJU ______181 BERANE ______182 KOLAŠIN ______186

Kup książkę Poleć książkę 5

GÓRY KOMOVI ______189 Topografia______189 Geologia i geomorfologia ______190 Przyroda ______191 Dojazd i dostępność ______192 Turystyka w Komovi ______193 MOJKOVAC ______196 TREŚCI SPIS GÓRY BJELASICA ______202 Topografia______202 Geologia i geomorfologia ______203 Przyroda ______204 Góry i człowiek ______205 Dojazd i dostępność ______206 Turystyka w Bjelasicy ______208 TRADYCJE MUZYCZNE ______212 NIKŠIĆ ______214 PLAV______218 ŽABLJAK ______224 GÓRY DURMITOR ______227

SŁOWNICZEK POLSKO-SERBSKI ______234 INDEKS ______238

Kup książkę Poleć książkę 90 91

Oprócz ssaków żyjących na lądzie, takich jak: wilk, zając szarak, wiewiórka po- Fauna spolita, lis i dzik, można też spotkać ssaki żyjące w wodzie: rzęsoreka rzeczka, szczura wodnego, wydrę. Jeziora Szkoderskiego W ciepłych wodach Jeziora Szkoder- skiego występuje 48 gatunków ryb ciepło- Pod koniec XVIII w. zoolog Spiridon Bru- lubnych, m.in.: ukleja, karp, kleń, karaś, płoć, sina z Zagrzebia oraz ornitolodzy Ljudevit Fi- wzdręga, węgorz – jegulja. rer i Otmar Raiser zbadali populację jeziora Wszystkie żyjące tutaj gady są pod ści- i zaobserwowali stada pelikanów liczące po- słą ochroną, m.in. węże: zaskroniec i połoz nad 200 sztuk (duża kolonia pelikanów żyła lamparci, żółw błotny, a także żmije jado- również na Jeziorze Zogajskim koło Ulcinja). ODGORICA wite: żmija nosoroga (poskok) i żmija zyg- Jeszcze w 1977 r. zaobserwowano 52 gniazda ODGORICA P P

| Bliskość Afryki sprawia, że na obszarze Je- zakowata. Gadem endemicznym, żyjącym i 46 młodych piskląt. Obecnie liczba par pe- |

ziora Szkoderskiego żyje sporo gatunków jedynie na obszarze jeziora, jest jaszczurka likanów gnieżdżących się na Jeziorze Szko- ptaków typowych dla tego kontynentu. ostropyska. derskim bardzo się zmniejszyła. Według W sumie występują tu 264 gatunki ptaków niektórych badaczy obecnie na obszarze (w tym ponad 100 gatunków ptaków wę- Pelikany jeziora gniazda zakładają 2–3 pary ptaków drownych), także znane z polskich bagien Na obszarze Jeziora Szkoderskiego żyje pelikan tego gatunku. Podobno całkiem niedawno i jezior, m.in.: świstun, kaczka krzyżówka, kędzierzawy (Pelecanus crispus), największy próbowały zagnieździć się na wyspie Grmo- rożeniec, płaskonos, cyraneczka, głowienka, przedstawiciel tego gatunku ptaków. Pelikan žur, ale z powodu bliskości cywilizacji nie- PODGORICA I OKOLICE I PODGORICA PODGORICA I OKOLICE I PODGORICA gęś gęgawa, gęś mała, bekas kszyk, pelikan charakteryzuje się jedyną w swoim rodzaju bawem opuściły to miejsce. kędzierzawy, czapla biała, warzęcha, ibis skórzastą kieszenią pod ponadpółmetrowym W zimie wiatry i fale tworzą skupiska ze- kasztanowaty, myszołów, orzeł południowy, dziobem, która służy głównie do łowienia ryb schniętych trzcin i traw obrastających brzegi orzeł włochaty i orzeł grubodzioby. i przechowywania wody w letnie dni. jeziora. W ten sposób powstają arbunosi, małe pływające wysepki, na których pelikany zakładają swoje gniazda. Intensywnie „nawo- żone” odchodami pelikanów, arbunosi bardzo szybko zarastają trzciną i w ten sposób zaczyna brakować miejsca na gniazda. Na- tomiast zanieczyszczenia powodują coraz in- tensywniejsze zarastanie brzegów, co w efek- cie nie pozwala na przenoszenie uschniętych trzcin i tworzenie miejsc na gniazda; m.in. dlatego właśnie liczba pelikanów na Jeziorze Szkoderskim zaczęła drastycznie spadać. Do ich stopniowego zaniku przyczyniła się rów- nież obecność człowieka. Przez długi okres pelikany były celem polowań.

Ibis kasztanowaty Pelikan kędzierzawy Jezioro Szkoderskie

Kup książkę Poleć książkę 91 Fauna Jeziora Szkoderskiego

Pod koniec XVIII w. zoolog Spiridon Bru- sina z Zagrzebia oraz ornitolodzy Ljudevit Fi- rer i Otmar Raiser zbadali populację jeziora i zaobserwowali stada pelikanów liczące ponad 200 sztuk (duża kolonia pelikanów żyła również na Jeziorze Zogajskim koło Ulcinja).

Jeszcze w 1977 r. zaobserwowano 52 gniazda ODGORICA P

i 46 młodych piskląt. Obecnie liczba par pe- |

likanów gnieżdżących się na Jeziorze Szko- derskim bardzo się zmniejszyła. Według niektórych badaczy obecnie na obszarze jeziora gniazda zakładają 2–3 pary ptaków tego gatunku. Podobno całkiem niedawno próbowały zagnieździć się na wyspie Grmo- žur, ale z powodu bliskości cywilizacji nie- PODGORICA I OKOLICE I PODGORICA bawem opuściły to miejsce. W zimie wiatry i fale tworzą skupiska ze- schniętych trzcin i traw obrastających brzegi jeziora. W ten sposób powstają arbunosi, małe pływające wysepki, na których pelikany zakładają swoje gniazda. Intensywnie „nawo- żone” odchodami pelikanów, arbunosi bardzo szybko zarastają trzciną i w ten sposób zaczyna brakować miejsca na gniazda. Na- tomiast zanieczyszczenia powodują coraz in- tensywniejsze zarastanie brzegów, co w efek- cie nie pozwala na przenoszenie uschniętych trzcin i tworzenie miejsc na gniazda; m.in. dlatego właśnie liczba pelikanów na Jeziorze Szkoderskim zaczęła drastycznie spadać. Do ich stopniowego zaniku przyczyniła się rów- nież obecność człowieka. Przez długi okres pelikany były celem polowań.

Ibis kasztanowaty Pelikan kędzierzawy Jezioro Szkoderskie

Kup książkę Poleć książkę 114 Herceg Novi

Miasto Herceg Novi (Херцег Нови) leży tutejszy władca mógł kontrolować pobliską u stóp gór Orjen osłaniających je od pół- część Adriatyku oraz decydować, kto i za ile nocy. Przez najwyższy szczyt Orjenu, Zuba- wpłynie do Boki. Zanim w 1382 r. „król Ser- čki Kabao (1894 m n.p.m.) przebiega gra- bii, Bośni i Primorja i Krajów Zachodnich” nica z Bośnią i Hecegowiną. Herceg Novi Tvrtko I założył w tym miejscu twierdzę Sveti nazywane jest „miastem kwiatów”. To bar- Stefan, mieszkali tu Ilirowie, Grecy i Rzymia- vi

O dzo trafne określenie, gdyż w porównaniu nie (miasto leżało przy drodze prowadzącej z pozostałymi miejscowościami czarnogór- z Akwilei do Szkodry i Salonik). Następnie ceg N

R skiego Primorja ma ono najbardziej śród- kontrolę nad regionem przejęło Bizancjum.

He ziemnomorski charakter, który w równym W końcu, gdy osiedlili się tutaj Słowianie,

stopniu tworzą cyprysy, palmy i drzewa cy- tę część wybrzeża zaczęto nazywać Drače- trusowe, co architektura romańska, bizan- vica. Dračevica wchodziła w skład państwa tyńska i orientalna. Nemanjiciów. Po śmierci Stefana Duszana w 1355 r. Dračevica przeszła w ręce lokal- nych władców. W 2. poł. XIV w. znalazła się historia w państwie rządzonym przez bana, a póź- BOKA KOTORSKA Stosunkowo krótką historię Herceg Novi, niej króla Bośni Tvrtka I, który postanowił założonego dopiero w XIV w., wyznaczały zbudować tu twierdzę, mającą pomóc mu wielkie wydarzenia na arenie międzynaro- kontrolować wejście do Boki i ułatwić rywa- dowej. Miasto wielokrotnie zmieniało wła- lizację z Dubrownikiem o prymat w handlu. ściciela, co tylko świadczy o jego znaczeniu Oficjalnie twierdza nazywała się Sveti Ste- (bardzo dobrze widać to na mapie). Strate- fan, ale zwyczajowo mówiono o niej Novi giczne położenie Herceg Novi sprawiało, że lub Novi Grad. W XV stuleciu w szybko roz-

▼ Herceg Novi

Kup książkę Poleć książkę 115

Święto Mimozy się pod koniec stycznia i trwa trzy tygodnie; przypada na okres, kiedy Corocznie w Herceg Novi odbywa się kilka roślina zakwita. Dla mieszkańców miasta cyklicznych imprez artystycznych i festiwali. jest to znak końca zimy. Po raz pierwszy Największą i najsłynniejszą imprezą jest impreza odbyła się w latach 60. XX w. Dziś Święto Mimozy (Praznik mimoze), mające składają się na nią: uliczna, kolorowa defi- charakter ulicznego karnawału. „Mimoza”, lada, bale maskowe, święto rybackie oraz (w rzeczywistości akacja srebrzysta) rozga- koncerty i przedstawienia. Większość z nich łęziony krzew z drobnymi, żółtymi, a także jest otwarta dla publiczności i organizowana vi

fioletoworóżowymi kwiatami zebranymi pod gołym niebem. Najważniejsza z cyklu O w główki, o bardzo intensywnym zapachu, imprez przypada na pierwszą sobotę stycz-

jest symbolem miasta. Święto rozpoczyna nia i odbywa się w miejscowości Baošici. ceg N R He

| wijającym się mieście Novi władzę przejęła Hiszpanie, którzy przez 10 miesięcy swo- lokalna dynastia Kosača. Na cześć hercega ich rządów zdążyli wybudować potężne Stjepana Vukčicia-Kosačy miasto otrzymało umocnienia (zwane dzisiaj Bašta Španjola). nazw Herceg Novi, gdyż domeną, którą wła- W 1687 r., cztery lata po odsieczy wiedeń- dał Stjepan Vukčić, była Hercegowina. Vukčić skiej dowodzonej przez Jana III Sobieskiego, rozbudował i ufortyfikował miasto. Miał tutaj miasto na 100 lat (do czasu swojego upadku BOKA KOTORSKA również swoją rezydencję. w 1797 r.) przejęła Wenecja. Począwszy od W latach 1482–1687 Herceg Novi znaj- 1797 r. miasto Herceg Novi przechodziło z rąk dowało się w rękach Turków. Ich panowanie do rąk: Austria (1797–1806), Rosja (1806–07), miało tu dość luźny charakter. Miasto było napoleońska Francja (1807–14). Na krótko, przystanią dla korsarzy, handlowano w nim w okresie 1813–14 należało do Czarnogóry, niewolnikami. Z krótką przerwą w latach rządzonej wówczas przez Piotra I Njegoša. 1538–39 władzę w Herceg Novi sprawowali W 1815 r., po kongresie wiedeńskim miasto

Kup książkę Poleć książkę 116 vi O ceg N R He

ponownie przypadło Habsburgom i dopiero po I wojnie światowej znalazło się w Królestwie Serbów, Chorwatów i Sło- weńców (zwanym później Królestwem Ju- gosławii). W latach 1941–43 było okupowane BOKA KOTORSKA przez faszystowskie Włochy, a następnie przez hitlerowców. bardzo zgrabny kształt. Obok cerkwi znajduje się studzienka, gdzie można zaczerpnąć czystej wody, świetnie warto zobaczyć gaszącej pragnienie. Trg Herceg-Stjepana (od którego miasto Dalej podążamy w stronę ul. Luke Mat- wzięło swoją nazwę) to niezwykle urokliwe kovića (przechodzimy pod łukiem i zmie- miejsce, pośrodku którego wznosi się oto- rzamy schodkami w dół). Po lewej stronie czona wysokimi palmami cerkiew św. Mi- mijamy boisko do koszykówki, a za nim chała Archanioła. Ze względu na niczym skręcamy w lewo. Schodkami idziemy do niezmącone piękno tego miejsca cerkiew góry, do widocznej z oddali, górującej nad zaczęto nazywać Belavista (‘piękny widok’). miastem twierdzy. Wejście do niej znajduje Przy placu znajdują się także Archiwum się od ulicy. Twierdza Kanli kula Forte Miejskie i biblioteka. Po drugiej stronie di terra, 1 EUR, została wzniesiona z ciosa- placu, za zabytkowym nimfeum, działa roz- nego kamienia przez Turków w drugiej fa- głośnia najpopularniejszego radia w okolicy, zie ich pobytu w mieście (1539–1687), ale Radia Herceg Novi (90 i 102,7 MHz), słyszal- prawdopodobnie jej budowę rozpoczęto nego na terenie całej Boki Kotorskiej. już w XV w. Po turecku kanli kula oznacza Cerkiew pw. św. Michała Archanioła ‘krwawą wieżę’. Twierdza, podobnie jak (Sv. Arhandjela Mihaila) zbudowana zo- wiele innych budynków, mocno ucierpiała stała w końcu XIX w. w stylu eklektycznym podczas trzęsienia ziemi w 1979 r. Obecnie (bizantyńsko-gotycko-barokowym), który znajduje się tam teatr letni (pod gołym nie- mimo pewnej sztuczności nadaje świątyni bem), gdzie odbywają się różne przedsta-

Kup książkę Poleć książkę 117

nie kierować się w górę. Twierdza Špan- jola (Tvrdjava Španjola) ma bogatą historię. Gdy w październiku 1538 r. Hiszpanie prze- jęli Herceg Novi, natychmiast rozpoczęli budowę cytadeli. Po 10 miesiącach miasto przejęli Turcy i zburzyli hiszpańską cytadelę, oprac. B. Kuniczuk Sz. Markowicz a wznieśli twierdzę, która w dość dobrym stanie dotrwała do dzisiaj. Obiekt pełnił swą funkcję do początków XX w. Podczas II wojny światowej Włosi urządzili tu wię- vi

zienie. Spacerującym po murach twierdzy O odsłania się wspaniała panorama starego ceg N

Herceg Novi. Wrażenie potęguje porasta- R

jąca całość bujna roślinność; dziś mało kto He

już tu zagląda. Wewnątrz zachowały się jeszcze pozostałości budynków gospodarczych i mieszkalnych. Chcąc wrócić na Stare Miasto, przed Wieżą Zachodnią opuszczamy schodki i kierujemy się na lewo. Za bramą wcho- BOKA KOTORSKA dzimy w wąziutką uliczkę Stepenište Kralja Tvrtka I. Skręcamy w prawo i ponownie wchodzimy na Trg Herceg-Stjepana. wienia i koncerty organizowane w ramach Schodząc w kierunku nabrzeża, docho- licznych festiwali. dzimy do kolejnej twierdzy, Forte Mare Chcąc dotrzeć do położonej na wzgó- Morska tvrdjava, 1 EUR, która wznosi się rzu Bajer (170 m n.p.m.) twierdzy Španjola, nad samym brzegiem morza. Twierdza ma należy przejść przez przejście podziemne dwie bramy: dolną i górną. Najniższe frag- naprzeciwko twierdzy Kanli kula, a następ- menty murów, od południowego wschodu,

▼ Twierdza Kanli kula w Herceg Novi

Kup książkę Poleć książkę 118 vi O ceg N R He

oprac. B. Kuniczuk, Sz. Markowicz BOKA KOTORSKA

pochodzą z czasów króla Tvrtka I (2. poł. stoi dzwonnica, z której w 1914 r. wojsko au- XIV w.). Turcy po zdobyciu miasta zmienili stro-węgierskie ściągnęło dzwon i przetopiło jej wizerunek, podobnie jak pozostałych go na pociski. Po wojnie ufundowano nowy fortyfikacji w mieście. Obecnie działają tam dzwon służący do dzisiaj. Kościół jest cen- latem kino i klub nocny. trum duchowym miejscowych Chorwatów Około 200 m od twierdzy Forte Mare i katolickich Serbów. widać wystające z morza resztki fortyfika- Schody znajdujące się naprzeciwko ko- cji. To Citadela, która w formie potężnej ścioła św. Hieronima prowadzą w dół, do ma- baszty została zbudowana przez Wenecjan łego katolickiego kościółka św. Leopolda w XVIII w., legła natomiast w gruzach pod- (Sv. Leopolda), zbudowanego w 2. poł. czas trzęsienia ziemi w 1979 r. XVII w. Świątynia jest poświęcona kano- Cofamy się i kierujemy w stronę murów nizowanemu w 1983 r. przez Jana Pawła II obronnych, które prowadzą nas do placu św. Leopoldowi Mandiciowi (1866–1942), Mića Pavlovića, gdzie stoi katolicki kościół który pochodził z Herceg Novi. Wcześniej św. Hieronima (Sv. Jeronima), wzniesiony patronem kościoła był św. Franciszek. w 1856 r. na murach dawnego meczetu. W dzielnicy Topla, oddalonej od Sta- W kościele znajduje się piękny obraz pędzla rego Miasta o ok. 1,5 km, znajduje się kilka jednego z artystów szkoły weneckiej – Matka ciekawych obiektów. Obie części miasta łą- Boska ze świętym Hieronimem. Obok świątyni czy ulica Njegoševa. Idąc ze Starego Miasta,

Kup książkę Poleć książkę 119 po lewej stronie zauważymy park. Do 1979 r. (kiedy to miało miejsce fatalne w skutkach trzęsienie ziemi) otaczał on jeden z najbardziej okazałych hoteli w mieście, hotel Boka. Zrujnowany hotel przez kilka lat nie mógł doczekać się odbudowy. W końcu ruiny usunięto i jedynym śladem, jaki po- został po tym obiekcie, jest właśnie park Boka. Za parkiem po lewej stronie ujrzymy kościół św. Antoniego (Sv. Ante). Wraz vi ze znajdującym się przy nim klasztorem O franciszkańskim został najprawdopodob- ceg N

niej zbudowany przez Hiszpanów podczas R

ich krótkiego pobytu w mieście w XVI w. He

Franciszkanie otworzyli tu pierwszą szkołę z wykładowym językiem włoskim. Kościół ▲ Wieża zegarowa otoczony jest cmentarzem. Jeśli pójdziemy dalej ulicą Njegoševa, Pałac, należący do rodziny Komnenoviciów, ok. 400 m za głównym urzędem pocztowym zbudowany został w tzw. stylu primorskim, możemy skręcić w lewo, w ulicę Mirka Kom- z barokowym zwieńczeniem. Obiekt oto- BOKA KOTORSKA nenovića, na końcu której znajduje się Mu- czony jest parkiem-arboretum z licznymi zeum Regionalne (można kierować się dro- okazami egzotycznych krzewów i drzew, gowskazami z napisem „Muzej”). Muzeum m.in. palm, agaw, kaktusów, mimoz i ma- Regionalne Zavičajni muzej, Herceg gnolii. W lapidarium znajdującym się przed Novi; 1 EUR, dzieci 0,5 EUR mieści się w XIX- wejściem do muzeum wyeksponowano -wiecznym pałacyku otoczonym parkiem. wiele architektonicznych detali. Szczególną

▲ Kościół św. Hieronima

Kup książkę Poleć książkę 120

uwagę zwraca okazałe kamienne godło Kontynuując spacer ulicą Njegoševa, międzywojennego Królestwa Jugosławii: po ok. 300 m dojdziemy do dwóch cer- dwugłowy orzeł o rozpostartych skrzydłach, kwi stojących na dużym placu. Na sam z chorwacką szachownicą, serbskim krzy- plac, usytuowany trochę wyżej niż ulica, żem i słoweńskim półksiężycem z trzema wchodzi się przez ozdobną bramę. Cer- gwiazdami. Godło do lat 40. XX w. widniało kiew św. Jerzego (Sv. Djordja) zbudowali na wieży zegarowej, skąd zostało zdjęte pod- w XVIII w. Wenecjanie. Wewnątrz znajduje czas II wojny światowej. W muzeum obejrzeć się marmurowa płyta nagrobna przenie- można m.in.: ekspozycję historyczną (od za- siona z cerkwi św. Sawy na Savinie. Przecho- łożenia miasta do końca II wojny światowej); wywana jest tam również unikatowa okrągła vi

O zbiór ikon z XVII–XIX w. autorstwa przedsta- ikona św.św. Piotra i Pawła z XVI w. Cerkiew wicieli rodu Dimitrijević-Rafailović z Risanu; św. Spasa (Sv. Spasa) została wzniesiona ceg N

R fragment XI-wiecznej przegrody ołtarzowej w XVIII w. Gdy po szybkim rozwoju Topli

He z reliefem przedstawiającym scenę ado- cerkiew św. Jerzego nie mogła pomieścić

racji Świętego Krzyża, pochodzącej z cer- wszystkich wiernych, postanowiono obok kwi św. Tomasza (Sv. Tome), która znajduje zbudować nową, większą świątynię. Podob- się w przysiółku pobliskiej miejscowości nie jak w wypadku sąsiedniej cerkwi, jej fa- Kuti, zwanym Presjeka; znaleziska (VI–X w.) sadę wieńczy dzwonnica, a portal rozeta. Za z osady Malo Rose, leżącej na przeciwległym cerkwiami znajduje się tarasowy cmentarz brzegu Zatoki Hercegnovskiej; obrośnięte z grobami zasłużonych hercegnovskich pa- BOKA KOTORSKA glonami rzymskie amfory wydobyte z dna trycjuszy i marynarzy. Adriatyku; dokumenty, broń i zdjęcia z wojny Miejscem, którego nie wolno pominąć, partyzanckiej. Muzeum Regionalne wydaje jest monaster Savina, położony w naj- interesujące publikacje na temat regionu, dalej na wschód wysuniętej dzielnicy o tej które można kupić w kasie. samej nazwie (ok. 1,5 km od Starego Miasta). Można tam dotrzeć ulicą I Bokaške brigade lub zejść na sam brzeg morza i przebyć ten ▼ Monaster Savina

Kup książkę Poleć książkę 121 odcinek promenadą (Šetalište Pet Da- nica), która zaczyna się w Igalo, a koń- czy w porcie w miejscowości Zelenika, ok. 7 km od centrum Herceg Novi. Nie- gdyś przebiegała tędy linia kolei wą- skotorowej – otwarta w 1901 r., miała 66 km długości i prowadziła z Usko- plja (Bośnia i Hercegowina) do portu w Zelenice. Ostatni pociąg przejechał w 1968 r. Stacja Herceg Novi mieściła vi się w wysokim budynku tuż obok klubu O waterpolo. Idąc promenadą w kierunku ceg N

Zeleniki, po ok. 1,5 km dostrzegamy R

sporą zatoczkę mocno wcinającą się He

| w ląd. W tym momencie należy zejść z promenady, skierować się w górę i na wysokości ulicy cofnąć w stronę ▲ Cerkiew św. Michała Archanioła centrum. Monaster znajduje się tuż przy szosie. W budynku konaku mieści się interesu- Kompleks monasteru Savina tworzą jący skarbiec (riznica) ze starymi księgami, BOKA KOTORSKA wielka i mała cerkiew Zaśnięcia NMP oraz szatami i innymi przedmiotami liturgicznymi. zbudowany w latach 30. XX w. mieszkalno- Uwagę zwracają ozdobne krzyże z XVIII w. -gospodarczy budynek konaku. Całość otacza Wśród ikon znajduje się słynąca cudami Sa- wysoki mur. Obecna wielka cerkiew Zaśnię- vinska Bogorodica. cia NMP (Uspenja Bogorodice), wzniesiona Obok bramy monasteru prowadzą w 2. poł. XVIII w., łączy elementy późnoromań- schody do położonej ok. 300 m wyżej cer- skie (m.in. dzwonnica od strony zachodniej, kwi św. Sawy (na końcu cmentarza należy rozeta, półkoliste łuki) i bizantyńskie (m.in. skręcić w lewo). Miejscowi powiadają, że ośmiokątna kopuła nad nawą). Nie jest pewna cerkiew św. Sawy (Sv. Save) zbudował data powstania poprzedniczki obecnej małej w XIII w. sam św. Sawa. W każdym razie świątyni. Wiadomo natomiast, że tamta zo- zarówno monaster, jak i cała wieś (obec- stała kompletnie zniszczona podczas wojny nie dzielnica Herceg Novi) od niego wzięły wenecko-tureckiej w 1687 r. Wewnątrz umiesz- swą nazwę. Istniejąca świątynia powstała czono monumentalny ikonostas o wysokości w XV w., przedsionek zaś dobudowano ok. 10 m, z sześcioma rzędami ikon. To dzieło w XIX w. Obecnie w cerkwi prowadzone są popa Simeona Lazovicia i jego syna Aleksija prace archeologiczne pod kierunkiem dy- z Bijelo Polja. Jak głosi napis widniejący nad rektora Muzeum Regionalnego w Herceg wejściem, jednonawowa mała cerkiew Za- Novi, Djordje Ćapina. Najnowsze odkrycia śnięcia NMP (Uspenja Bogorodice) została dowodzą, że pierwotnie stała w tym miej- zbudowana w 1030 r., a odnowiona w 1831 r. scu wczesnochrześcijańska świątynia z VI w. Freski wewnątrz najprawdopodobniej po- Cerkiew okolona jest cmentarzem, z którego chodzą z połowy XV w. Zachodnią fasadę rozpościera się piękny widok na Bokę i ma- wieńczy dzwonnica. syw Lovćenu.

Kup książkę Poleć książkę 122

Informacja turystyczna mniej więcej co pół godziny. Jeśli chcemy ◆ Turističko informativni biro „Škver”, dostać się szybko do Budvy czy Podgo- Šetalište Pet Danica (obok portu jachto- ricy, warto zwrócić uwagę, czy autobus je- wego). Sezonowy punkt informacyjny dzie przez Kotor (to znaczy, że objeżdża całą (2 VI–30 IX, codz. 8.00–20.00). Drugie biuro Bokę Kotorską przez Risan i Perast), czy „na IT („Trg”; czynne tak jak punkt przy pro- skróty”, promem z Kamenari do Lepetani – menadzie) znajduje się przy placu Nikole wówczas kurs jest opisany jako trajekt. Djurkovića 1. Informacja telefoniczna, tel.: W centrum miasta w okolicy starej dziel- +382 1300. Strona miasta: www.herceg- nicy parkowanie jest płatne. Karty parkin- novi.cc lub www.hercegnovi.travel. gowe kupuje się na parkingach oraz w kio-

vi skach lub sklepach (prodaja karat). Można O Dojazd i orientacja również skorzystać z parkingu przy głównej Dworzec autobusowy, ul. Jovana Bijelića szosie, naprzeciwko dworca autobusowego ceg N

R (w centrum miasta, ulica Bijelića stanowi (1 EUR za pierwszą godz., 0,50 EUR za rozpo-

He fragment Magistrali Adriatyckiej); tel.: +382 czętą każdą następną, 5 EUR za dzień).

31 321225 (informacja); otwarty 6.00–22.00. Czas dojazdu do lotniska w miasteczku Autobusy kursują do wszystkich większych Tivat (promem z Kamenari do Lepetane) to miast Czarnogóry (Kotor 2–3 EUR, Budva ok. 40 min. Na lotnisko najlepiej dojechać 4–5 EUR, Podgorica 8 EUR) oraz m.in. do autobusami linii Montenegro Airlines, które Dubrownika (trzy kursy: poranny 9 EUR oraz przewożą pasażerów samolotów. Wyjeżdżają popołudniowy i wieczorny 14 EUR), Belgradu z Igalo, a w Herceg Novi zatrzymują się na

BOKA KOTORSKA (sześć kursów, 24–29 EUR). Autobusy relacji dworcu autobusowym i zmierzają dalej Igalo – Herceg Novi – Kamenari odjeżdżają wzdłuż całej zatoki.

▼ Herceg Novi

Kup książkę Poleć książkę 123

Noclegi od sezonu): 23–30 EUR/os. Pensjonat Jak na kurort przystało, w Herceg Novi jest działa cały rok. dużo, raczej drogich, hoteli, pensjonatów, willi i ośrodków wczasowych. Mimo to w se- Informator zonie często brakuje w nich wolnych miejsc. ◆ Plaże: Najdłuższe plaże (żwirowe) znaj- Chcąc spędzić urlop w jednym z hoteli, lepiej dują się w Igalo; kilka mniejszych można zarezerwować pokój za pośrednictwem pol- także znaleźć w dzielnicach Topla oraz skich agencji turystycznych. Sytuacja zmie- Savina, natomiast u stóp starego mia- nia się po sezonie – już we wrześniu, choć sta znajdziemy tylko „plaże” betonowe pogoda i temperatura wody jest taka sama oraz odcinki nieuregulowanego kamie-

jak w lipcu i sierpniu, Herceg Novi zaczyna nistego nabrzeża, gdzie także kąpią się vi O świecić pustkami. Pokoi (sobe) najlepiej szu- bądź opalają miejscowi; większość plaż kać w dzielnicy Savina, gdzie są nieco tań- jest strzeżona, można na nich wypoży- ceg N

sze. Nocleg w sezonie kosztuje 20–40 EUR, czać leżak i parasole, a na większych są R

poza sezonem 20 EUR. Tak jak wszędzie nad także wypożyczalnie sprzętu wodnego He

morzem, w lipcu i sierpniu trudno znaleźć (np. rower wodny 3 EUR/godz.). tu zakwaterowanie na jedną noc. Większość ◆ Wycieczki: W mieście działają liczne hoteli, willi i pensjonatów znajduje się przy agencje organizujące rejsy po Boce Ko- promenadzie (šetalište), nad samym brze- torskiej oraz wzdłuż wybrzeża w kie- giem morza. runku Budvy. Większość z nich ma biura ◆ Hotel Plaža, duży, kilkuczęściowy kom- w rejonie promenady i w turystycznym centrum. Łodzie spacerowe cumują pleks położony przy promenadzie (Še- BOKA KOTORSKA talište Pet Danica); tel.: +382 31 346151; także w porcie poniżej twierdzy Forte www.bokaturist.com/wp/hotel-plaza- Mare (rejsy po Boce do Kotoru, Perastu herceg-novi. Kategoria ***, ale hotel robi i wysp 20 EUR/os., do wyspy Mamula i na wrażenie głównie z zewnątrz. Recepcja plaże na półwyspie Luštica 5 EUR/os., znajduje się na ósmym piętrze, a winda do jaskini Plava špilja 3 EUR/os.); można nie zawsze działa! 500 miejsc. W obiekcie tu również wypożyczyć kajak (jedno- znajdują się dwie restauracje, kawiarnia osobowy 5 EUR/godz., 25 EUR za dzień, i siłownia. Hotel posiada własną plażę dwuosobowy 7/30 EUR) lub wziąć udział z barem. Ceny w sezonie: 29,50–38 EUR/os. w wycieczce kajakowej po Boce (pół (ze śniadaniem i kolacją), dopłata za dnia 30 EUR, cały dzień 45 EUR; tel.: +382 obiad: 6,50 EUR; zniżki dla dzieci. Poza 67 531366). sezonem o kilka euro taniej. ◆ Wyżywienie: Restauracje i kawiarnie ◆ Tomanović Guest House, ul. Jovana napotykamy tu co krok. Najprzyjem- Bijelića 17; tel.: +382 67 274128. Ładnie niejszym miejscem do wypicia kawy urządzone pokoje – dwie dwójki, trójka jest piękny Trg Herceg-Stjepana. Wiele i trzy apartamenty typu studio. Nocleg restauracji ulokowało się nad brzegiem od 15 EUR/os. morza (zwłaszcza w rejonie portu jach- ◆ Vila Margot, ul. Braće Grakalića 2; tel.: towego), a także na placu Nikole Djur- +382 31 346096; www.vilamargot.com. kovića. Niestety nie należą one do naj- Willa z ogrodem blisko klasztoru Savina. tańszych. Kilka godnych polecenia lokali W każdym pokoju łazienka, balkon, zaznaczono na planie miasta. TV, Wi-Fi, lodówka i klimatyzacja. Kilka ◆ Zakupy: Targowisko znajduje się przy apartamentów posiada własną kuchnię. placu Nikole Djurkovića (pn.–sb. 6.00– Na miejscu basen (wewnątrz budynku) 15.00, nd. do 12.00). W centrum jest dużo i sauna. Ceny ze śniadaniem (zależnie sklepów spożywczych i marketów.

Kup książkę Poleć książkę 174 Ulcinj

Ulcinj (Улцињ) jest ostatnim miastem na czynnych kilka starych meczetów, a śpiew czarnogórskim wybrzeżu przed granicą muezina rozlega się w każdym jego za- albańską – to najlepsze miejsce w kraju, kątku. Wąskie uliczki, małe sklepiki, stragany by odczuć spotkanie Wschodu z Zacho- z owocami i serdeczność mieszkańców dem. W porównaniu z innymi miastami tworzą niepowtarzalny charakter miasta. Czarnogóry ma zupełnie odmienny cha- Także stroje, zwłaszcza te noszone przez nj I rakter – orientalny i nieco „kresowy”. Mia- starsze kobiety, są zupełnie inne niż w po-

Ulc sto liczy ponad 10 tys. mieszkańców, jednak zostałej części Czarnogóry (np. Albanki

jego potencjał turystyczny nie jest obec- w charakterystyczny sposób noszą na gło- nie w pełni wykorzystany. Niestety szczyt wach zwiewne białe chusty). Wszystko to turystycznej świetności z początku lat 80. razem sprawia, że krótka podróż z Budvy XX w. Ulcinj ma już za sobą. Na ulicach do Ulcinja przenosi nas w ostatniej jej fazie można usłyszeć przede wszystkim albań- niejako w inną część świata. ski, ale każdy tutaj jest dwujęzyczny i bez Na wysokości centrum miasta znajduje trudu można porozumieć się również po się plaża, zwana Małą Plażą (w odróżnieniu

WYBRZEŻE ADRIATYKU serbsku. Albańczycy stanowią 70% miesz- od Wielkiej Plaży, która rozciąga na połu- kańców tego najbardziej na południe wy- dnie od Ulcinja). Tuż obok, na wysokim, suniętego miasta Czarnogóry. Ulcinj warto stromo wznoszącym się brzegu usytuowana odwiedzić przede wszystkim ze względu na jest stara część miasta opasana potężnymi jego orientalną atmosferę. W centrum jest murami.

▼ Ulcinj, widok na Stare Miasto

Kup książkę Poleć książkę 175

1998–99 do Ulcinja i okolic przybyło kilkadzie- historia siąt tysięcy albańskich uchodźców z Kosowa. Ulcinj jest jednym z najstarszych miast w Czar- Uciekali zarówno przed czystkami, jakie w Ko- nogórze – Ilirowie osiedlili się tutaj już na sowie przeprowadzał reżim Slobodana Milo- przełomie V i IV w. p.n.e. W II w. p.n.e. iliryjskie ševicia, jak i przed bombami NATO. Nieopodal Colchinium (historyczna nazwa Ulcinja) zdo- dworca autobusowego, przy skrzyżowaniu byli Rzymianie. W VI w. Ulcinj przejęło Bizan- z sygnalizacją świetlną znajduje się tablica pa- cjum, a następnie, w XII w. Stefan Nemanja, miątkowa postawiona w podzięce mieszkań- władca Raszki. W granicach królestwa serb- com Ulcinja za przyjęcie tysięcy Kosowian. skiego jego następców z dynastii Nemanji- Napis na tablicy głosi: „Na znak wdzięczności nj ciów miasto pozostało aż do śmierci cara mieszkańcom Ulcinja i okolic za humanizm, I

Duszana w 1355 r. W 1382 r. miasto dostało się solidarność, gościnność, dach nad głową Ulc

| w ręce Balšiciów, którzy 40 lat później sprze- i troskę okazaną wygnanym z Kosowa w okre- dali je Wenecji. Rządy Republiki św. Marka sie marzec 1998–czerwiec 1999”. trwały 150 lat. W 1571 r. Ulcinj przeszedł we władanie Turków, stając się centrum piractwa, a trzy wieki później, po kongresie berlińskim warto zobaczyć (1878) przypadł Czarnogórcom. Piękne, otoczone murami Stare Mia- Ostatnim tragicznym momentem w hi- sto leży na wysokim, skalistym brzegu na

storii było potężne trzęsienie ziemi w 1979 r. uboczu dzisiejszego centrum. Mnóstwo tu WYBRZEŻE ADRIATYKU Jego skutki zostały już usunięte. W latach wąskich, krętych uliczek wiodących pośród

Kup książkę Poleć książkę 176

Piraci ulcinjscy lub sprzedawane. Lokalnemu tu- reckiemu władcy, sandżak-bejowi, Kiedy w 1571 r. Ulcinj zajęli Turcy, miasto oddawali dziesiątą część łupu. Czasem opustoszało i wymarło. Dlatego turecki atakowali również statki wojenne, w tym wicekról Algierii osiedlił w nim 400 swo- rosyjskie i francuskie. Ich działalność miała ich piratów, do których dołączyli rów- przyzwolenie władz tureckich, ponieważ nież miejscowi muzułmańscy Albańczycy. dzięki temu mogły one wywierać naciski W ten sposób Ulcinj stał się ośrodkiem na inne kraje w regionie. Dopiero w latach piractwa w łonie Porty. Przywożonych tu 20. XVIII w. Stambuł zaczął zwalczać pira- nj I czarnych niewolników z Sudanu sprze- tów. W 1760 r. zostali oni podporządkowani

Ulc dawano na Półwyspie Apenińskim. Na- szkoderskiemu Mustafie paszy. Wielu pira-

tomiast ci, których nie sprzedano, po- tów zbiegło wówczas do Afryki, pozostali zostawali w służbie u piratów. Z czasem natomiast zajęli się handlem morskim. niewolnicy odzyskiwali wolność i asymilo- Największy popłoch siali piraci w mia- wali się z miejscową ludnością. Ich potom- stach południowej Dalmacji i w Boce Ko- ków nadal można tu spotkać. W Ulcinju torskiej. W 1624 r. Perast w pobliżu Kotoru do dzisiaj mieszkają trzy lub cztery rodziny został doszczętnie splądrowany i spalony, murzyńskie. Na początku XVIII w. piracka a 450 jego mieszkańców trafiło do niewoli. flotylla liczyła aż 120 statków. Piraci ulcinj- Od 1658 r. w Boce stacjonowały specjalne WYBRZEŻE ADRIATYKU scy rabowali na całym Morzu Śródziem- jednostki marynarki weneckiej, których nym, od Sycylii po Stambuł. Załogi wzię- głównym zadaniem była obrona przed tych do niewoli statków były mordowane ulcinjskimi piratami.

▼ Muzeum w Ulcinju, w tle wieża Balšica i ułamany minaret

Kup książkę Poleć książkę 177 nj I Ulc

▲ Uliczka na Starym Mieście

częściowo zrujnowanych domostw. Potu- architektonicznych (m.in. fragmenty kolumn, WYBRZEŻE ADRIATYKU recki Ulcinj ma zupełnie inny charakter niż architrawów, kapiteli), kule z tureckich armat, np. powenecki Kotor. Więcej tu przypad- fragmenty islamskich nagrobków itd. Do kowości i niespodzianek (np. na murach muzeum należy także wybudowana w 1421 r. obronnych pasą się barany). wieża Balšicia. Obok niej stoi świątynia U góry, od strony Małej Plaży, nad wy- z 1510 r. Początkowo była to cerkiew, którą chodzącą ku morzu pieczarą stoi odnowiony w 1693 r. Turcy przemienili w meczet pełniący pałac Balšiciów. swoją funkcję do dzisiaj. Meczet (džamija) Muzeum V–X, codz. 9.00–14.00, ma od XIX w. ułamany minaret. 16.00–19.00, XI–IV 8.00–15.00, 1 EUR, znaj- Za Bramą Północną (obok muzeum) duje się przy Bramie Północnej. Najczęściej wśród starych drzew oliwnych stoi XIX- brama, która do niego prowadzi, jest jed- -wieczna cerkiew św. Mikołaja (Sv. Nikole). nak zamknięta, nawet w godzinach otwar- Schodząc w dół ulicą prowadzącą obok cia. Wystarczy jednak chwilę zaczekać, by cerkwi, mijamy meczet Ali Paszy I (Pašina pojawił się ktoś z obsługi. Po przekroczeniu džamija) z 1718 r. bramy wchodzi się na mały dziedziniec, Wieża zegarowa (Sahat kula) pocho- nazywany przez miejscowych Trg Robova, dząca z XVIII w. wznosi się po lewej stronie, ponieważ niegdyś był tu targ niewolników. nad ulicą wiodącą wprost na Małą Plażę. Na dziedzińcu, po lewej stronie od wejścia Przed nią (idąc od strony morza) znajduje ciągną się zakratowane wnęki-cele, w któ- się Wielki Meczet (Xhamia e Madhe), naj- rych niegdyś ulcinjscy piraci przetrzymywali większy w mieście, zbudowany w 1728 r. niewolników czekających (nawet kilka lat) i odnowiony w 2011 r. na sprzedaż. Obecnie służą one za lapida- Mieszkańcy Ulcinja najbardziej dumni rium, gdzie przechowuje się resztki detali są ze swoich plaż. Mała Plaża, położona

Kup książkę Poleć książkę 178

między Starym Miastem a dzielnicą ho- w całej Jugosławii. Jednak niegdysiejszą teli, jest najbardziej zatłoczona. W nocy świetność turystyczną Ulcinj i okolice za- biegnący wzdłuż niej bulwar, z którego wdzięczają Wielkiej Plaży (Velika plaža) najlepiej widać panoramę starówki, prze- zaczynającej się zaraz za miastem i cią- mienia się w centrum życia towarzyskiego. gnącej prawie do samej granicy albań- Dalej od centrum znajduje się oddzielona skiej. Jest to najdłuższa (12 km) piaszczysta cyplem od Małej Plaży Ladies beach. W la- plaża nad Adriatykiem. Nie wiadomo, czy tach 80. była to podobno – obok plaży na jej zaśmiecenie jest efektem braku tury- niedalekiej wyspie Bojanie – najsłynniej- stów, czy raczej przyczyną ich rzadszych sza plaża dla nudystów (nudističko naselje) przyjazdów. nj I Ulc

| Informacja turystyczna nej ulicy wiodącej do miasta. Kursują Miejskie biuro informacji turystycznej urzę- stąd liczne autobusy lokalne do Baru duje w budce przy ulicy 26. Novembra (ina- (2–2,50 EUR), dalekobieżne do Podgoricy czej Hafiz Ali Ulqinaku); tel.: +382 33 412595; (ok. dziesięciu połączeń dziennie, 5 EUR), www.ulcinj.travel. Budvy (pięć kursów, 6 EUR), Herceg Novi (dwa razy dziennie, 10 EUR) i innych miast Komunikacja wybrzeża, a także do Prisztiny i Prizrenu w Ko- Dworzec autobusowy w Ulcinju znajduje sowie oraz Szkodry i Tirany w Albanii. Przy się 200 m od drogi głównej (E851), przy głów- dworcu działają dwie kawiarnie, z których WYBRZEŻE ADRIATYKU

Kup książkę Poleć książkę 179

większa pełni rolę nieformalnej poczekalni; Wychodząc z placu manewrowego w pobliżu znajduje się market spożywczy. na dworcu autobusowym, należy przejść boczną uliczką dojazdową do głównej ulicy Noclegi Bratstva i jedinstva (Vëllezërit Frashëri), skrę- Kwatery prywatne w Ulcinju należą do cić w lewo i dojść do pierwszego skrzyżo- najtańszych na czarnogórskim wybrzeżu wania z sygnalizacją świetlną. Tam kieru- i jest ich bardzo dużo (10–15 EUR/os., nawet jemy się w prawo i idziemy główną arterią w sezonie można znaleźć nocleg poniżej (Bulevar Maršala Tita/Gjergj Kastrioti Skën- 10 EUR/os.). Najwięcej tanich kwater znaj- derbeu) w górę. Po lewej mijamy targowi- dziemy w pewnym oddaleniu od centrum sko i 200 m za nim docieramy do ronda,

– w okolicy ulic Vida Matanovića, Ivana Mi- nj gdzie skręcamy w lewo w ulicę 26. Novem- I lutinovića/Mujo Ulqinaku i Rruga e Koso- bra (Hafiz Ali Ulqinaku) schodzącą ku Małej Ulc

vës. Godny polecenia jest położony na Sta- Plaży. Na prawo od plaży, na skalistym cyplu | rym Mieście Guesthouse Hari (tel.: +382 znajduje się starówka. Wejść do niej można 69435362; w sezonie 10 EUR/os.), z balkonem albo przez bramę powyżej małego portu, wręcz wiszącym nad morzem. widocznego zaraz za zachodnim krańcem Noclegi w dobrych warunkach oferuje plaży, albo przez Bramę Północną, do któ- też hotel Mala Plaza (przy Małej Plaży, rej można dojść, skręcając z ulicy Hafiz Ali obok nowego meczetu; tel.: +382 67587687; Ulqinaku w prawo obok małego meczetu, http://hotelulcinj.com; 20 pokoi – dwójki, w miejscu, w którym kończy się szeroki od- trójki i czwórki; w sezonie od 10 EUR/os.). cinek tej ulicy.

W Ulcinju są też dwa hostele: Pirates (Rr. 28 WYBRZEŻE ADRIATYKU Dhjetori; tel.: +382 68212552) oraz Breshka Wyżywienie (Rr Vëllezërit Frashëri; tel.: +382 69480083). Pod względem kulinarnym Ulcinj wyróż- Na pobliskiej wyspie Bojanie znajduje się nia się bogatą ofertą ryb, poławianych na kemping Ada Bojana, usytuowany przy okolicznych bogatych łowiskach i często plaży przeznaczonej częściowo dla nudystów przyrządzanych bezpośrednio po wyjęciu (Nudističko naselje Ada Bojana, tel.: +382 30 z sieci. Dużo dość tanich barów, pizzerii i re- 411351; Autokamp Ada Bojana, tel.: +382 30 stauracyjek można znaleźć przy głównych 457061; www.ulcinjska-rivijera.com). ulicach Hafiz Ali Ulqinaku i Gjergj Kastrioti Skënderbeu oraz ich okolicach – tu żywią Orientacja się głównie miejscowi. Ci, którzy wolą po- Aby dojechać do starówki, należy przejechać przestać na burku i jogurcie, nie będą mieli przez całe miasto, kierując się na centrum większego problemu z odszukaniem pie- lub Małą Plażę. Nad morzem przy starówce karni (burek można też zjeść np. w „burkarni” znajdziemy parking – od strony Bramy Pół- Pelivan obok Wielkiego Meczetu). Na Sta- nocnej, tuż pod murem. Wjazd do centrum rym Mieście działają lokale nastawione na ulicą 26. Novembra (Hafiz Ali Ulqinaku) jest turystów, wybór dań jest tu większy (dania ograniczony w letnie wieczory. z ryb i owoców morza, tradycyjna kuchnia Należy uważać na nazwy ulic – panuje bałkańska, pizza, makarony), a ceny wyższe. w tym względzie spore zamieszanie, bo na W tej części miasta można polecić restaura- wielu starszych planach i mapach, a także cje: Terra Promessa, Antigona, Dvori Bal- na niektórych tabliczkach w mieście, wid- sića, Teuta, Kalaja (wszystkie oferują też nieją starsze nazwy czarnogórskie, natomiast pokoje do wynajęcia). Świetna restauracja obecnie większość ulic nosi nowe, albańskie Kod Marka działa przy moście prowadzą- nazwy (w nawiasach). cym na wyspę Bojanę.

Kup książkę Poleć książkę 180

mnienia są odnowione i znów przyjmują okolice turystów. Autokamp Ada Bojana, tel.: Wielka Plaża (Velika plaža) ciągnie się przez +382 30 457061, 30 miejsc, dwie osoby z sa- 12 km aż do ujścia rzeki Bojany, płynącej mochodem osobowym i namiotem zapłacą wzdłuż granicy z Albanią. Domki podnie- za noc 19 EUR. sione ponad lustro wody tworzą tu niepo- Kto chciałby wybrać się do Albanii, musi wtarzalny widok. Większość mieszkańców z Ulcinja kierować się dobrą, ale bardzo wąską zajmuje się połowem ryb, dlatego przy każ- i krętą drogą na północ w kierunku miejsco- dym domu znajdują się wielkie sieci, zwane wości Vladimir. Szosa wije się pośród wzgórz, kalimerami. chwilami przechodząc przez krótkie przełomy nj I Wyspa Bojana leży pośrodku delty między górami. Przed Vladimirem spotykamy

Ulc Bojany, przy ujściu rzeki do morza pomię- niedawno wyremontowaną drogę z Baru,

dzy Albanią a Wielką Plażą. Mimo że wyspa odchodzącą od Magistrali Adriatyckiej zaraz istnieje dopiero od XIX w., warto przyto- za zjazdem do Starego Baru. We Vladimirze, czyć jej historię. Otóż w 1858 r. w delcie Bo- 4 km od wspomnianego skrzyżowania od- jany zatonął okręt „Merito”. Przez lata wokół bija na północ szosa przez Ostros do Virpa- wraku gromadził się piasek, a następnie zaru wzdłuż południowego brzegu Jeziora wyrosły drzewa. W czasach Tity wyspa stała Szkoderskiego. Droga do oddalonej o 6 km się ekskluzywnym ośrodkiem wypoczynko- granicy z Albanią wiedzie dalej prosto. Nowy

WYBRZEŻE ADRIATYKU wym dla turystów zagranicznych, przede asfalt jest tu doskonałej jakości, niestety ru- wszystkim niemieckich (Jugosłowianie mo- chliwa trasa jest bardzo wąska. Przejście gra- gli tam jedynie przebywać służbowo). Dzi- niczne Sukobin/Muriqan jest latem bardzo siaj kilka tysięcy domków i słynna w całej zatłoczone. Od niego niezła asfaltowa droga byłej Jugosławii wielka plaża dla nudystów po stronie albańskiej prowadzi do oddalonej (nudističko naselje) po kilku latach zapo- o 15 km Szkodry.

▼ Domki rybaków na rzece Bojanie

Przewodniki_2017_Travel_druk.pdf 6 17-02-01 08:54 Przewodniki_2017_Travel_druk.pdf 5 17-02-01 08:54

okladki_2015-flow2.pdf 1 15-03-18 13:23

CMY

— Monastery i meczety K 3. Wpisz do telefonu — Tajemnicze twierdze numer ICE.

Jest to numer do osoby, pod który — Bałkańska kuchnia zadzwonią służby ratownicze w razie nagłego wypadku.

Helion SA ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice ergohestia.pl tel.: 32 230 98 63 ergohestia.pl e-mail: [email protected] Cena 24,90 zł http://bezdroza.pl