4

LE PATRIMOINE NATUREL

Chapitre rédigé en collaboration avec Fred Jacq 4 LE PATRIMOINE NATUREL 4 LE PATRIMOINE NATUREL LES MILIEUX

peuplement s’établissent avec la région orientale LE MILIEU MARIN indo- malaise. En raison de son éloignement à l’est par les courants marins, aériens, ou par les animaux, la Polynésie est, dans tous les groupes, LE LARGE (Océan Indien). à l’ouest, dont elles sont issues. - plus proches, leur regroupement en archipels de mer. La Polynésie, sur ce plan, constitue l’une - inégalement éloignés, éclatés sur plus de 5 des régions insulaires les plus intéressantes. Parmi font de la Polynésie un territoire d’intérêt majeur la richesse et l’endémisme sont faibles : la Polynésie française fait partie de la province été bien étudiée, est un des lieux de spéciation explosive les plus extraordinaires, avec au moins de la dispersion et de l’évolution, l’endémisme est d’endémisme, et les récifs coralliens dont la des genres et exceptionnellement des familles. Il spectaculaire la théorie de la formation des atolls, est essentiellement localisé sur les crêtes et les sommets inaccessibles. La nature des sols, la topographie, les aléas naturels et les inventaires. Aussi, le bilan actuel sur la en raison de leur isolement, de leur aire de encore incomplet pour plusieurs taxons (insectes répartition réduite, de leurs faibles effectifs et de l’importance des inventaires sur le terrain. Ainsi importées par l’homme. Les menaces majeures La Polynésie est le Pays d’outre-mer comportant menacées de toutes les collectivités de l’outre- - 4.00 mer. - 6.00 MARQUISES NORD ZONE 1 - 8.00 MARQUISES SUD - 10.00 one e clusiv Limite Z ZONE 2 - 12.00 Économique Ex - 14.00 TUAMOTU NORD & EST - 16.00 SOCIÉTÉ ZONE 3 - 18.00 AUSTRALES - 20.00 ZONE 4 - 153.00 - 149.00 - 145.00 - 141.00 - 137.00 Stations hydrologiques Visuel ? Total

4 5 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

HAUTES Récifs frangeants : Les différents types de récifs en Polynésie - Source : atlas de Polynésie - Atolls et bancs : LES ZONES HUMIDES

Jacq F. Copyright : Prairie marécageuse à Paspalum vaginatum (Mutie taravao) et Marécages à Acrosticchum (Aoa) dans l’anse de Pahure, île de Taha’a (Société) 6 7 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

SYNTHÈSE DES FORMATIONS VÉGÉTALES DES ZONES HUMIDES DE POLYNÉSIE FRANÇAISE SÉRIES ÉCOLOGIQUES DE LA VÉGÉTATION AZONALE ET ZONALE - SOURCE : F. JACQ, 2014 (NON EXHAUSTIF) - SOURCE : MODIFIÉ DE JACQ ET BUTAUD, 2013 UNITÉ TYPE D’EAU FORMATIONS UNITÉ ZONE TYPE ÎLE/LIEU ESPÈCES CLEFS ÉCOLOGIQUE DE VÉGÉTATION TOPOGRAPHIQUE D’ÎLE Société : Taha’a ; Aoa - Bora bora ; Tahiti : isthme naturelle Acrostichum aureum de Taravao, Faratea ; Tetiaroa ; Uti’uti - Cladium Saumâtre/eau douce Naturelle Marécage Marécage Littorale Atolls soulevés Maiao : lagunes Roto Rahi jamaicense à Acrostichum-Cladium et îles hautes et Roto Iti Tuamotu : Niau, Anaa, Pourpier de mer - Tikehau, Mataiva Sesuvium Marquises - Australes portulacastrum Reliques à Tahiti & Moorea ; Tahaa ; Huahine ; Raiatea ; Saumâtre/eau douce Naturelle Prairie Pairie marécageuse Littorale Iles hautes Bora bora ; Maupiti ; Aoa - à P. vaginatum Maiao : lagunes Roto Rahi Acrostichum aureum et Roto Iti Taha’a ; Bora bora ; Opaero - Typha - Iles hautes Moorea : N-E Temae ; Tahiti : domingensis Saumâtre secondarisées Marécage Marécage à Typha Littorale Fareata ; Huahine : Motu Maeva & motu (aéroport), Maupiti ; Maiao : Aoa - Acrostichum lagunes ouest aureum Saumâtre secondarisées Forêt Mangrove Littorale Iles hautes Tahiti, Moorea, Huahine, Taha’a, Palétuvier - Rhizophora à Rhizophora stylosa Raiatea, Bora bora stylosa - Purau - Hibiscus tiliaceus Saumâtre/eau douce Naturelle Forêt Forêt Littorale Iles hautes Archipel Société à Hibsicus-Acrostichum Aoa - Acrostichum aureum To aeho - Erianthus maximus Eau douce Naturelle Marécage Marécage Plateau d’altitude Iles hautes Archipel Société : Tahiti : Plateau à Erianthus-Cyclosorus Anorii, Rata, Teihomanono Amoa - Cyclosorus interruptus Schoenoplectus subulatus Eau douce Naturelle Marécage Marécage Littorale Iles hautes Rimatara, Tubuai, Raivavae, Rapa à Schoenoplectus-Cyclosorus Amoa - Cyclosorus interruptus Eau douce Plantation Marécage Plantation Littorale Iles hautes Moorea, Bora bora Phragmites australis l’archipel des Tuamotu avec la DIREN de Phragmites australis Eau douce Plantation Marécage Tarodières en activité Littorale Rimatara, Rurutu, Tubuai, Taro « Inventaire et valorisation de la Biodi- et abandonnées Raivave, Rapa versité de Polynésie française » Matie - Paspalum conjugatum Eau douce secondarisées Prairie Prairie Plateau Iles hautes Rurutu, Tahiti (Taravao), à Paspalum-Commelina Moorea (Opuhonu) Ma’a pape - Commelina diffusa projet « ENIEP »- Mape - Inocarpus fagifer - Eau douce secondarisées Forêt Forêt-ripisylve Plateau - Iles hautes Société, Marquises, Australes Purau - Hibiscus tiliaceus à Inocarpus-Hibiscus Fond de vallée U’u - Bolbitis lonchophora Sur les berges : Alocasia macrorrhizos, PROSPECTIONS FLORISTIQUES DE 1995 – 2014 (NON EXHAUSTIF) Bacopa monnieri, Canna indica, Coix lacryma-jobi, e Tahiti : Colocasia esculenta, rivières, Commelina diffusa, Eau douce Naturelle Lac, rivière lac Vahiria ; Kyllinga brevifolia, e Huahine : Kyllinga nemoralis, Lac de Maeva Cyperus javanicus, Rorippa nasturtium-aquaticum, Paspalum conjugatum, Microsorum grossum, Ludwigia octovalvis e - - - - - - - - - - - 8 9 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

80

70 19 Alstonia costata 60 anthropophagorum liotropium 16 7 Cyathea spp 50 12 6 40 12 8 8 Guettarda speciosa 9 - 30 4 2 Pandanus tectorius 21 21 1 - 20 14 18 Pemphis acidula 10 4 12 13 1 8 5 0 - Société Marquises Australes Tu amotu Freycinetia spp. & Gambier Anthropisé Envahissant Indigène Naturalisé Nuisible Patrimoine Pipturus argenteustuamotensis, Timonius polygamus, Chamaesyce fosbergii Nombre d’unités de végétation recensées par statut D’après Sedan et al. et Jacq, 2012 Guettarda speciosa Les unités de végétation : - Source : de Florence, 1993 ; repris par Gabrié, 2006 et Pritchardia mitiaroana en Gargominy & Bocquet, 2013. démique de Polynésie orientale Ixora, Psychotria, Meryta - Cladium mariscus subsp. jamai censeSesuvium portulacas (Spathodea campunulata) Miconia calvescens trum (Syzygium cumini) (Leucaena leucocephala) Source : Gargominy & Bocquet, 2013 ; Butaud, 2009 Pisonia grandis - Merremia peltata Dicranopteris linearis Heliotropium foertheria Hibiscus tiliaceus num, Pandanus tectorius, Guettarda speciosa Nuisible : Rhus taitensis (Leucaena leu cocephala)(Syzygium forêts mésophiles (Metrosideros cumini)- Envahissant : sp.) - (Dicranopteris linearis) Naturalisé : - - - - (Rhizophora Neonauclea - stylosa) Anthropisé : forsteri Angiopteris evecta - (Crassostrea sp.) été recensées Hibiscus tiliaceus - 10 11 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Paspa Cocos nucifera, Hibiscus lum vaginatum tiliaceus, Leuceana leucocephala, Pandanus tectorius, Paspalum vaginatumTerminalia catappa - E D - (Mulloidichtys samoensis) (Mugil - cephalus)(Liza vaigiensis) -

- Rhizophora stylosa - A - A Bdef Hibiscus tiliaceus Hibiscus tiliaceus Alphitonia zizyphoides Hibis Calophyllum inophyllum Aleurites moluccana Inocarpus Metrosideros collina, cus tiliaceus Bilan des zones colonisées par Rhizophora stylosa en 2003 à Moorea et Barringtonia asiatica fagifer Commersonia bastramia, zones susceptibles d’être colonisées. (Source : Fauchille, 2003) Thespesia populnea Landes à fougères, cultures Xylosma suaveolens Hernandia nymphaeifolia maraîchères et cocoteraie Lantana camara Casuarina equisetifolia Miconia calvescens Psidium guajava Pandanus, Pisonia, Hibiscus Spathodea campanulata Rhus taitensis tiliaceus, Thespesia populnea Etc. Etc. Etc.

D E Weinmannia Metrosideros collina Leptochloa Alstonia costata Astelia Neonauclea forsterii Ilex anomala, Streblus Machaerina Angiopteris evecta anthropophagorum Hernandia Cyathea spp Miconia calvescens Freycinetia spp. Spathodea campanulata Etc. Etc.

12 13 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

RÉPARTITION DE LA FLORE VASCULAIRE INDIGÈNE ET ENDÉMIQUE DE LA POLYNÉSIE FRANÇAISE - SOURCE : MORETTI & FLORENCE, 2012 - - Source : Gargominy & Bocquet, 2013. - - - - - - - - - - - - - - RICHESSE ET ENDÉMISME DE LA FLORE 45 % À L'ÉCHELLE DE LA POLYNÉSIE FRANÇAISE A 55 % R C H I 19 % P E L D - E S S E S M A R Q U I - 81 % N 50 % 50 % OE A R C H I P E L Le Tiare ‘apetahi C H I P D E A R E L D E S T L A U A S O M S C O I T É T U É ÎL ES SO US LE VENT îL ES DU VENT A R C H I Indigène P E L A R C H I P D E E L S G Endémique D E A S A M U B S I T R E A R L E S 14 % 22 % 86 % 78 % 43 % 57 % RAPA 0 100 200 300 400 500 km 14 15 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

COMPARAISON DE LA LISTE ROUGE INTERNATIONALE DE L’UICN DE 2013 (OBSOLÈTE) AVEC LA RÉVISION RÉGIONALE DU GFPF (SEPTEMBRE 2014) EX DD (Habenaria cryptostyla, EX Liparis cuspidata Schoenorchis micrantha). Calanthe tahitensis var. tahitensis, Corybas minutus, Moerenhoutia plantaginea, Peristylus societatis Taeniophyllum elegantissimum DD Corybas minutus Tuberolabium papuanumLiparis revoluta Chapitre écrit en collaboration avec T. Ramage. (Bulbophyllum spp.) (Calanthe spp.) éteintes mondialement Pinus Copyright : F. Jacq F. Copyright : Tiare ‘apetahi Le santal de Polynésie (Santalum insulare) en Tueiao sachetiae Copyright : F. Jacq F. Copyright : (Rattus exulans) endémique de l’archipel des Marquises, ici à Fatu Hiva (Pteropus tonganus) 16 17 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Prosobonia Ptilinopus et al. Alopecoenas Les Oiseaux Les batraciens (Rhinella marina) Jacq F. Copyright : Gallicolombe érythroptère (Gallicolumba erythroptera, Gmelin, 1789) Pterodroma ultima myrtae (Fregetta grallaria titan Litoria caerulea Pomarea Acrocephalus EVOLUTION DE LA LISTE DES OISEAUX MENACÉS DE POLYNÉSIE FRANÇAISE ENTRE 2006 ET 2014 (UICN, 2013) (Pomarea nigra) d’oiseaux de mer nicheurs

Copyright : F. Jacq F. Copyright : Scinque à queue bleue, indigène (Emoia cyanura, Lesson, 1826) Les reptiles Trachemys scripta elegans Les Poissons Copyright : F. Jacq F. Copyright : Petrel de Murphy, Pterodroma ultima, subendémique NOMBRE DE VERTÉBRÉS VIVANTS ET MORTS CONNUS DE POLYNÉSIE FRANÇAISE PAR GROUPE TAXONOMIQUE EN FONCTION DE LEURS STATUTS BIOGÉOGRAPHIQUES terrestres 7 13 37 44 64 101 86 % marins nicheurs 26 0 0 2 28 28 7 % Sous total * Programme de conservation en cours 18 19 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

LES ZONES PRIORITAIRES POUR LA Les ZOE Jacq F. Copyright : Les AZE Les invertébrés Les arthropodes terrestres et d’eau douce Les escargots terrestres et d’eau douce française Carpophage de la Société restreint à l’atoll soulevé de Copyright : Hatutaa Motu One ZONES IMPORTANTES POUR LA CONSERVATION PF 12 PF 11 Hatu Iti DES OISEAUX DE LA POLYNÉSIE FRANÇAISE PF 10 PF 09 PF 16 PF 14 PF 01 : Manuae, Motu One et Maupihaa PF 07 : Crêtes et pentes du Mont Marau PF 02 : Vallée d'Avera PF 08 : Port Phaéton et danse de Mitirapa PF 13 Motane A R PF 03 : Vallée d'Opunohu PF 09 : Hatuta'a C PF 15 H Fatu Hiva PF 04 : Te tiaroa PF 10 : Nord-ouest de Nuku Hiva I PF 17 P E PF 05 : Vallée Maruapo, Papehue, PF 11 : Ua Huka L D E S M I S E S Hopuetamai, Orofero PF 12 : Îlots rocheux de Ua Huka A R Q U PF 06 : Vallée de la Papenoo PF 13 : Îlots rocheux de Ua Pou N Tepoto (Nord) Manihi Takaroa Napuka PF 25 Ahe Puka Puka OE Rangiroa A R C H I PF 26 Takapoto P E L Arutua D L D Tikei E H I P E E L A Mataiva Apataki S NOMBRE D’INVERTÉBRÉS CONNUS DE POLYNÉSIE FRANÇAISE R C S O Aratika PF 29 T U A C Tikehau Takume Fangatau A I É Toau Kauehi Taiaro M PAR GRAND GROUPE TAXONOMIQUE ET PAR STATUTS BIOGÉOGRAPHIQUES PF 01 T Raraka O Tupai É Kaukura Taenga Motu One Makatea Makemo Raroia T S Maupiti Tahaa U Fakarava Fakahina PF 23 Niau Nihiru Rekareka Bora Bora PF 24 Manuae Huahine Tetiaroa Tatakoto Î Faaite Marutea (Nord) LE Maupihaa Raiatea PF 04 Tahanea Tekokota S Moorea PF 06 Motutunga Tauere SO PF 02 PF 03 US PF 08 Haraiki Hikueru Amanu PF 14 : Fatu Huku LE VENT PF 07 Anaa Vahitahi Pukarua Reao PF 15 : Tahuata Maiao PF 05 Mehetia PF 27 Reitoru Hao Akiaki Tahiti PF 28 Marokau Nukutavake PF 16 : Motane îLE Paraoa S DU VENT Nengo-nengo Tavana PF 17 : Fatu Hiva Pinaki Manuhangi PF 18 : Maria Hereheretue Vairaatea E Ahunui A R C H PF 19 : Rimatara Anuanuraro I P E L Anuanurunga D Vanavana Tureia E S (endémique de PF PF 20 : Pentes du mont Hiro Maria A R C H Nukutepipi G I P E L Vahanga A PF 21 : Rapa PF 18 D PF 30 Tenarunga M et P orientale) E S Tematangi Tenararo B PF 22 : Ilots rocheux de Rapa A I U Moruroa Matureivavoa Marutea (Sud) E S T R et Marotiri R Fangataufa A Maria (Est) Rurutu L PF 23 : Makatea Rimatara E S Mangareva (Rikitea) PF 24 : Niau PF 19 Aukeva Taravai Akamaru PF 25 : Motu de l'ouest Tubuai Morane PF 32 Temoe et du sud-ouest de Rangiroa Raivavae PF 31 PF 26 : Apataki, Arutua et Kaukura PF 20 PF 27 : Tahanea PF 28 : Reitoru PF 29 : Fangataufa PF 21 Rapa Marotiri PF 30 : Tenararo (Îles de Bass) PF 22 0 100 200 300 400 500 km PF 31 : Morane PF 32 : Manui, Makaroa et Kamaka 20 21 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

- Arachnides - Insectes Les araignées - arachnides Mecyclothorax, Rhyncogonus, Miocalles Jacq F. Copyright : Demoiselle endémique de Tahiti (Ischnura taitensis) - LA BIODIVERSITÉ MARINE - - - - - - (Raiateana oulietea) - Les myriapodes Copyright : F. Jacq F. Copyright : Scorpion (Liocheles australasiae, Fabricius, 1775) Les crustacés terrestres Les insectes Bdef - - Cigale endémique de Raiatea (Raiateana oulietea) 22 23 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

QUELQUES UNES DES CAMPAGNES OCÉANOGRAPHIQUES MENÉES CES DERNIÈRES ANNÉES Les algues et phanérogames Acropora Caulerpa C. urvilliana Halimeda Mycrodyction Echinophyllia (Turbinaria ornata) Turbinaria - - - - Les coraux - - - - Symphyllia, Eusmilidae Psammocora, Pocillopora, LeptoserisMontipora SandalolithaPorites irregularis Les Australes Goniastrea, Hydnophora, Merulina, Scolymia Turbinaria Alveopora, Echinophyllia, Leptoria Stylocoeniella PocilloporaPorites A Rapa 24 25 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

varo maximus INVENTAIRE DANS LA RÉSERVE ‘Popoti’ ne se pratique plus guère qu’à l’embouchure des rivières épargnées par la pollution, comme près de Tautira dans la presqu’île de Taravao. Par contre, devant la rivière Papeeno, fortement soumise à l’impact des activités humaines, les Hippidae ont pratiquement Source : Gatti L. 2011 (Carcharinus galapagensis) - Les - Statut : - Statut Pinctada NOM LATIN NOM COMMUN STATUT UICN NOM LATIN NOM COMMUN STATUT UICN margaritifera - Canthigaster rapaensis Canthigaster de Rapa VU Carcharhinus melanopterus Pointe noire de lagon NT marmoratusTridacna maxima Epinephelus lanceolatus Mérou géant ou lancéolé VU Triaenodon obesus Pointe blanche de lagon. NT Nurseries connues à Moorea T.squamosa Trochus niloticus Epinephelus polyphekadion Loche crasseuse NT Carcharhinus albimarginatus Aileron blanc du récif NT Xyrichtys virens Labre rasoir, rason VU Nebrius ferrugineus Requin nourrice. VU Cheilinus undulatus Napoléon E Nurseries connues à Moorea Anthias regalis Anthias VU Carcharhinus plumbeus requin gris – raira VU - Eleotris melanosoma Gobie NT Negaprion acutidens requin citron du Pacifique. VU Hippocampus kuda VU Nurseries connues à Moorea, Hippocampes Tetiaroa, Rangiroa - Hippocampus trimaculatus VU Galeocerdo cuvier Requin tigre NT - Gymnura poecilura Raie papillon NT Les crustacés Sphyrna mokarran Grand requin marteau E Manta birostris Raie manta NT Sphyrna lewini Requin marteau à feston (halicorne) E Carcharinus falciformis Requin soyeux NT Carcharinus limbatus Requin bordé NT Carcharhinus longimanus Requin pointe blanche du large - parata VU Le groupe Société-Tuamotu : Rhincodon typus Requin baleine VU Carcharhinus leucas Requin bouledogue NT Carcharhinus galapagensis Requin des Galapagos. NT Uniquement aux Australes Prionace glauca Requin bleu NT Panulirus penicillatus Isurus oxyrhinchus Requin mako VU Pseudocarcharias kamoharai Requin crocodile LC Isistius brasiliensis Squalelet féroce LC Alopias vulpinus Requin renard VU Alopias pelagicus Requin renard VU 26 27 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Statut : Megaptera novaeangliae (RECENSEMENT DES MAMMIFÈRES Tursiops truncatus MARINS ET AUTRES MÉGAFAUNES Stenella longirostris PÉLAGIQUES PAR OBSERVATION AÉRIENNE) Stenella attenuata Steno bredanensis Peponocephala Electra Ziphius cavirostris Mesoplodon Densirostris Globicephala macrorhynchus Kogia simus Kogia breviceps Physeter macrocephalus Stenella coeruleoalba Lagenodelphis hosei Grampus griseus Pseudorca crassidens Feresa attenuata Balaenoptera edenii Balaenoptera acuturostrata Balaenoptera bonarensis Mesoplodon grayi Hyperoodon planifrons Delphinus delphis Balaenoptera musculus Les baleines à bosse (Megaptera novaeangliae) TORTUES MARINES

Copyright : F. Seguin F. Copyright : Bdef Les tortues marines Composition du peuplement en nombre d’observations (Chelonia mydas) (Erethmochelys imbricatala) (Dermochelys coriacea)(Caretta Société caretta)(Lepidochelys olivacea) Australes Seguin F. Copyright : Baleineau Copyright : F. Seguin F. Copyright : Tuamotu Tortue imbriquée (Erethmochelys imbricata) 28 29 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

DE BIODIVERSITÉ OU NUISIBLES Bdef Bdef

30 31 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Ardisa elliptica, Cecropia peltata, Lantana camara, Leuceana Turbinaria Psidium cattleianum,Spathodea campanulata. Leucaena leucocephala Spathodea campanulata Psidium cattleianum, Rubus rosifolius En attente réponse fred pour carte plus récente - Carte schématique de répartition de Miconia calvescens à Tahiti et Moorea. LES 25 FORMATIONS VÉGÉTALES CONSIDÉRÉES COMME MENAÇANT LA BIODIVERSITÉ ET LEUR RÉPARTITION PAR ARCHIPEL Les rats noirs (Rattus rattus)- PandanusCyathea - - (Pomarea nigra) - (Galicollumba erythroptera) - (Santalum insulare) Myrsine, Scerotheca - urbinaria ornata Sargassum sp. Turbinaria ornata Les cochons(Sus scrofa) - - En blanc : habitats nuisibles 32 33 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Anoplolepis gracilipes) Gonatocerus ashmeadi - (Wasmannia auropunctata) (Pheidole - megacephala) - - W. auropunctata - (Aedes edgari, Culex atriceps, C.toviiensis) W. auropunctata Wyeomyia mitchellii - - - (Pycnonotus cafer) (Acridotheres tristis) - (Aedes (Circus approximans) aegypti, A.polynesiensis, A.nocturnusCulex quinque (Bubo virginianus) fasciatus) Toxorhynchites amboinensis - Aedes aegypti - A.polynesiensis UN NOUVEL OISEAU TERRESTRE NATURALISÉ À TAHITI (Ploceus W. auropunctata melanocephalus) Aedes polynesiensis (Pycnonotus Les mouches de fruits cafer) (Simulium buissoniSimulium sechani) Bactrocera Euglandina rosea (Achatina fulica) TAHITI 0 10 20 km PIRAE MAHINA PAPENOO N ARUE PAPEETE TIAREI FAAA MAHAENA OE HITIAA PUNAAUIA S FAAONE

PAEA TARAVAO PAPARA MATAIEA PAPEARI AFAAHITI PUEU TAOHOTU TAUTIRA Copyright : F. Jacq F. Copyright : Martin triste, ménate, merle des Moluques (Acridotheres tristis, Linnaeus, 1766) VAIRAO La cicadelle pisseuse TEAHUPOO Communes infestées par la fourmi de feu en 2009 Homalodisca vitripennis Communes infestées par la fourmi de feu en 2006 Communes de Tahiti infestées en 2006 et 2013 par la petite fourmi de feu Les fourmis 34 35 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

- bicus), (Macrobrachium rosenbergii) (Lates calcarifer) Pinus caribaea - HABITATS Copyright : F. Jacq F. Copyright : Bouton de Tiare ‘apetahi attaqué par un champignon pathogène (février 2013), correspondraient à des cléistothèces oranges (Gargominy & Bocquet, 2013) -

Euglandina rosea (Poecilia reticulata) (Poecilia sphenops) (SDR, Gargominy & Bocquet, 2013) DISPOSITIONS RELATIVES L’ENVIRONNEMENT) (Source : Jacq, 2013) - - - - Miconia Butorides striatus patruelis (Anas superciliosa) (Acrostichum aureum) pycnonotus cafer acridoteres tristis circus approximans bubo virginiatus (Euglandina Rosea) (Dinacropteris linearis) 36 37 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

(Tridacna maxima) L’EXEMPLE DU TE MEHANI À RAIATEA (source Ringuet, 2006) QUANTITÉ DE PERMIS CITES DÉLIVRÉS PAR AN (Ducula galeata) (coquille, chair ou bénitier entier vivant) (cactus, scléropage, tortue, baleine, dauphin, effets personnels …) - - LES RÉPONSES - (Santalum LES MESURES DE spp.) (Thespesia populnea) (Cordia subcordata) 38 39 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

Santalum insulare marchionense) Partulidés EN OUTRE-MER Charonia tritonis Cassis cornuta Cypraecassis rufa Atrina vexillum Manta sp Lepidochelys olivacea Plans de conservation de plantes Caretta caretta Anas superciliosa menacées Aerodramus leucophaeus Collocalia ocista Butorites striatus patruelis Gallicolumba erythroptera Gallicolumba rubescens (Santalum insularemarchionense Ducula galeata Ducula aurorae Ptilinopus chalcurus (Santalum insulare) Ptilinopus huttoni Ptilinopus coralensis Ptilinopus dupetithouarsii Ptilinopus purpuratus Hirundo tahitica Todiramphus gambieri Todiramphus goddefroyi Todiramphus tutus Todiramphus veneratus Pomarea nigra Pomarea iphis Pomarea mendozae Numenius tahitensis Prosobonia cancellata Acrocephalus caffer Source : Gargominy & Bocquet, 2013, Gargominy, 2008 Acrocephalus rimatarae Acrocephalus atyphus Acrocephalus mendanae ex situ et in situ Acrocephalus percenis voir avec fred si il Porzana tabuensis Pterodroma alba peut envoyer cette Pterodroma leucoptera illustration, moi je Les partulidés A. n’ai rien…peut être Pterodroma ultima raiateensis Nesofregetta fuliginosa eliane a le livre Partula Samoana Schéma et photos : Mont Marau et seuil écologique vs réchauffement climatique (illustration du livre Gargominy & Bocquet, 2013) in situ. Pandanus temehaniensis Programme international de Programme de reproduction en (Zanthoxylum nadeaudii, Rutaceae) captivité. (Santalum insulare 40 41 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

‘ōmāma’o (Pomarea nigra) Réserves étanches aux prédateurs ou « partulodromes ». Protéger L‘ōmāma’o Expéditions sur le terrain. (Rattus rattus) (Pycnonotus cafer) Maintenir (Acridotheres tristis) La réintroduction de spécimens sur Préserver, Renforcer Le ceinturage d’une population existante et menacée. Les oiseaux Copyright : F. Jacq F. Copyright : Monarque de Tahiti (Pomarea nigra) en danger critique d’extinction, endémique de Tahiti Source : Petit, 2011 42 43 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

LA SENSIBILISATION ET - Un comité interministériel - « comité de biodiversité » (Pomarea nigra) (Galicollumba erythroptera) - - - (Habenaria marquisensis, Liparis clypeolum, Tuberolabium papuanum) (Megaptera novaeangliae, Physeter macrocephalus). INVASIVES spp., Strategus spp. et Scapanes spp.) - 44 45 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

(voir chapitre correspondant) (Colletotrichum gloeosporioides forma specialis miconiae, Coelomycetes) - - Psidium cattleianum Chrysobalanus icaco Castilla elastica POUR LA BIODIVERSITE - - - - Miconia, - Triplaris,Spathodea - - - En attente fred Copyright : Copyright : Photo arrachage miconia sur l’aire protégée du Te mehani ‘ute’ute 46 47 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

LES DONNÉES ESSENTIELLES LES DONNÉES ESSENTIELLES

Poissons d’eau douce *les différences de chiffres s’expliquent par les nouveaux taxons décrits, la synonymie… * nombreux inventaires réalisés ces dernières années, nombreuses espèces en cours de description Oiseaux Milieux

Escargots Arthropodes (insectes, araignées...)

48 49 ETAT DE L’ENVIRONNEMENT 4 LE PATRIMOINE NATUREL

LES POINTS ESSENTIELS ET LES POINTS ESSENTIELS ET

Les tortues faune d’eau douce Miconia Miconia Le rat noir (Wasmannia auropunctata) cicadelle pisseuse ex situ Partula : ex situ Oiseaux : Tortues : Oiseaux : Partula : Samoana

50 51