Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Zał ącznik do Uchwały Nr XXIII/184/2013 Rady Gminy z dnia 27 maja 2013 r.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI

PASIERBIEC

NA LATA 2013 – 2020

1 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

1. WST ĘP...... 3 2. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI PASIERBIEC...... 5 2.1 Poło żenie administracyjno-geograficzne miejscowo ści...... 5 2.2 Ludno ść ...... 6 2.3 Historia miejscowo ści Pasierbiec...... 9 2.4 Okre ślenie przestrzennej struktury miejscowo ści ...... 11 2.5 Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ących nawi ązywaniu kontaktów społecznych, ze wzgl ędu na ich poło żenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne...... 12 3. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁU ŻĄ CYCH ODNOWIE MIEJSCOWO ŚCI...... 14 3.1 Powierzchnia i zasoby przyrodnicze ...... 15 3.2 Infrastruktura społeczna ...... 17 3.3 Infrastruktura techniczna...... 17 3.4 Gospodarka i rolnictwo ...... 18 3.5 Kapitał społeczny ...... 20 4. ANALIZA SWOT...... 21 5. PRIORYTETY I CELE SZCZEGÓŁOWE WRAZ Z WYKAZEM ZADA Ń INWESTYCYJNYCH I PRZEDSI ĘWZI ĘĆ AKTYWIZUJ ĄCYCH SPOŁECZNO ŚĆ LOKALN Ą...... 23 5.1 Wizja rozwoju wsi...... 23 5.2 Planowane zadania inwestycyjne ...... 24 6. MONITOROWANIE I EWALUACJA ...... 28 7. ZAŁ ĄCZNIKI...... 29

2 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

1. WST ĘP

Plan Odnowy Miejscowo ści Pasierbiec na lata 2013-2020 jest wspólnie tworzonym przez mieszka ńców wsi działaniem na rzecz jej wizerunku, tradycji i stałej poprawy warunków życia, a istotnym elementem tego działania jest pobudzenie aktywno ści środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji warto ści związanych z miejscow ą specyfik ą społeczn ą, kulturow ą i przyrodnicz ą. Dzi ęki temu rozwój wsi jest efektem oddolnego okre ślenia i realizowania przez społeczno ść lokaln ą cało ściowej wizji wsi, zachowuj ącej i wzmacniaj ącej jej to żsamo ść , dzi ęki której wie ś uzyskuje walor indywidualno ści i niepowtarzalno ści. Warunkuje to wzrost konkurencyjno ści i szans sukcesu w warunkach rynkowych. Plan ma słu żyć koncentracji środków i efektywno ści ich wykorzystania, a podejmowane działania maj ą przyczyni ć si ę do rozwoju lokalnego, poprawy jako ści życia społeczno ści i zwi ększenia zaanga żowania mieszka ńców, władz lokalnych w rozwój społeczno-gospodarczy wsi poprzez realizacj ę działa ń opartych na zasadzie partnerstwa. Wprawdzie sołectwo posiada opracowany Plan Odnowy Wsi Pasierbiec na lata 2004 – 2013, jednak że z uwagi na konieczno ść dostosowania go do znowelizowanych przepisów oraz wyznaczenia kierunków działa ń na kolejne lata, na wniosek Grupy Inicjatywnej i aktywnych mieszka ńców opracowano na bazie istniej ącego dokumentu nowy Plan Odnowy Miejscowo ści Pasierbiec na lata 2013- 2020. Opracowany dokument zawiera charakterystyk ę miejscowo ści, jej historię, opis i charakterystyk ę obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ących nawi ązywaniu kontaktów społecznych, ze wzgl ędu na ich poło żenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, inwentaryzacj ę zasobów słu żących odnowie miejscowo ści, okre ślenie mocnych i słabych stron oraz szans i zagro żeń za pomoc ą analizy SWOT, a tak że planowane kierunki rozwoju i przedsi ęwzi ęcia wraz z szacunkowym kosztem i harmonogramem działa ń na lata 2013 - 2020. Plan ma on charakter strategiczny i jest obligatoryjnym dokumentem w przypadku ubiegania si ę o dofinansowanie zada ń ze środków zewn ętrznych, m.in. z Programu

3 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 w ramach działania Odnowa i rozwój wsi lub poprzez podej ście Leader oraz innych programów i funduszy.

4 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

2. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI PASIERBIEC

2.1 Poło żenie administracyjno-geograficzne miejscowo ści

Pasierbiec jest wsi ą nale żą cą do województwa małopolskiego, powiatu limanowskiego, gminy Limanowa. Jest jedn ą z 21 wsi gminy Limanowa, poło żon ą w północno-wschodniej cz ęś ci gminy, oddalon ą ok. 6 km w kierunku północnym od centrum miasta Limanowa, gdzie mie ści si ę siedziba gminy.

W latach 1975 – 1998 miejscowo ść administracyjnie nale żała do województwa nowos ądeckiego.

5 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Pod wzgl ędem geograficznym wie ś Pasierbiec le ży w pa śmie Beskidu Wyspowego, mi ędzy południowymi stokami Pasierbieckiej Góry (769 m n.p.m.) i Kamionnej (801 m n.p.m.), a północnymi stokami Bała żówki (548 m) i Walowej Góry. Granica wsi na całej prawie długo ści biegnie szczytami gór oraz korytami potoków.

Pasierbiec graniczy:

• od wschodu - z wsiami Młynne i Makowica – granic ę stanowi potok biegn ący w kierunku południowym, wpadaj ący do rzeki Łososiny

• od północy z wsi ą Kamionna nale żą cą do powiatu boche ńskiego

• od zachodu z miejscowo ściami Kisielówka , Rupniów i

• od południa z wsiami Bała żówka i Walowa Góra

Wie ś zajmuje obszar ponad 433 ha i jest trzynast ą pod wzgl ędem wielko ści terytorium wsi ą wchodz ącą w skład gminy Limanowa.

2.2 Ludno ść

Gmin ę Limanowa wg stanu na 31.12.2012 r. zamieszkuje 24 093 mieszka ńców. Poni ższy wykres obrazuje procentowy udział mieszka ńców poszczególnych wsi w odniesieniu do ilo ści mieszka ńców ogółem w Gminie Limanowa.

Nazwa miejscowo ści Liczba ludno ści %ogółu populacji

Stara Wie ś 3957 16,42 Męcina 3242 13,46 2587 10,74 1977 8,21 Siekierczyna 1733 7,19 Rupniów 1489 6,18 Młynne 1364 5,66 Kłodne 1036 4,30 Lipowe 801 3,32 Sowliny 763 3,17 Koszary 756 3,14 Nowe Rybie 706 2,93

6 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Wysokie 684 2,84 Kanina 605 2,51 Pasierbiec 532 2,21 Kisielówka 472 1,96 Walowa Góra 419 1,74 349 1,45 Łososina Górna 269 1,12 Makowica 223 0,93 Bała żówka 129 0,54 GMINA OGÓŁEM 24 093 100

Pasierbiec zamieszkuje 532 mieszka ńców, co stanowi 2,21% ogółu mieszka ńców Gminy i plasuje wie ś na 15. miejscu. Pasierbiec pod wzgl ędem ilo ści mieszka ńców wykazuje tendencje wzrostowe, co obrazuje poni ższe zestawienie:

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba mieszka ńców 480 487 499 506 517 525 529 532

540

530

520

510

500

490

480

517 470 480 487 499 506 525 529 532

460

450 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

7 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Struktura wiekowa społeczno ści lokalnej zamieszkuj ącej wie ś Pasierbiec przedstawia si ę nast ępuj ąco:

przedział wiekowy Ilo ść mieszka ńców % ludno ści Pasierbca 0 – 7 54 10,15 8 – 18 90 16,92 19 - 25 62 11,65 26 - 40 116 21,81 41 - 65 136 25,56 powy żej 65 74 13,91 532 100,00

Z analizy struktury wieku wynika, że ponad 27% ogółu mieszka ńców Pasierbca stanowi ą dzieci i młodzie ż do 18 lat, około 59% populacji stanowi ą mieszka ńcy w wieku produkcyjnym, co rokuje na pr ęż ny rozwój miejscowo ści w przyszło ści, a tylko 13, 91% społecze ństwa wsi stanowi ludno ść w wieku poprodukcyjnym. Mieszka ńcy Pasierbca utrzymuj ą si ę z rolnictwa lub pracy zarobkowej. Cz ęść wyemigrowała za granic ę, wspieraj ąc finansowo pozostał ą na miejscu rodzinę. Jednak wielu mieszka ńców wsi jest bezrobotnych. Sytuacja ta sprawia, że w 2012 r. pomoc ą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Limanowej obj ętych było 25 rodzin licz ących ł ącznie113 osób, pobieraj ąc tam zasiłki stałe, okresowe lub celowe. Grupa ta stanowi ponad 21% ogółu mieszka ńców wsi. Powiat limanowski charakteryzuje si ę du żym bezrobociem. Stopa bezrobocia jest tu du żo wy ższa ni ż w województwie małopolskim, a liczba bezrobotnych z Gminy Limanowa jest najwy ższa spo śród pozostałych gmin powiatu limanowskiego Dla porównania stopa bezrobocia w kraju na koniec grudnia 2012 r. wyniosła 13, 4%, w województwie małopolskim – 11, 5%, a w powiecie limanowskim – 18,8%. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Limanowa w 2012 r. wyniosła 2 249 osób, w tym bezrobotnych z prawem do zasiłku 345 osób, tj. 15, 3% w stosunku do bezrobotnych ogółem.

8 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

2.3 Historia miejscowo ści Pasierbiec

Pierwsza wzmianka o wsi Pasierbiec pochodzi z roku 1465 w zwi ązku z podziałem dóbr rodu rycerskiego herbu Dru żyna, w wyniku którego wła ścicielem tych okolic został Piotr z Lasocic. Nast ępna wzmianka o Pasierbcu znajduje si ę w Królewskich regestrach skarbowych i pochodzi z 1581 roku, (Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i Litwy, tom VII, str. 885 – Paszirbiecz nale żał wówczas do powiatu s ądeckiego, stanowił własno ść Fryderyka Łapki, a dzier żawiony był przez Sebastiana Laskowskiego. Pasierbiec posiadał dwa łany kmiece). Kolejna wzmianka o Pasierbcu pochodzi z rejestru poborowego z 1629 r.. Pasierbiec miał wówczas ¾ łana ziemi i 5 zagrodników z rol ą.1 Był mał ą wsi ą – o czym świadczy fakt, że w 1629 r. przeci ętnie na wie ś przypadało w pow. krakowskim 6 łanów ziemi, w sądeckim 5,3 łana, a w szczyrzyckim 4,1 łana. Ponadto ówczesny wójt wsi, Marcin Mroczek, płacił stosunkowo niewielk ą nale żno ść : 8 florenów i 2 grosze, co dodatkowo świadczyło o tym, że wioska była male ńka. Pasierbiec nale żał wówczas do powiatu boche ńskiego, a dziedzicem był Krzysztof Gabo ński - wła ściciel Kamionnej koło Trzciany. W 1631 żona Zygmunta III Wazy – królowa Konstancja zapisała du żą darowizn ę pieni ęż ną (10 000 zł) na rzecz Królewskiego Kolegium Jezuitów przy ko ściele św. Piotra i Pawła w Krakowie, za któr ą władze zakonu zakupiły od rodziny Gabo ńskich kilka wsi, w śród których znalazł si ę równie ż Pasierbiec. Wie ś pozostawała w r ękach Jezuitów od 1632 r. a ż do roku 1773, kiedy to nast ąpiła kasacja zakonu przez cesarza Austro - W ęgier. Dobra Jezuitów przeszły na skarb pa ństwa, tzw. „Kamery”. W zwi ązku z tym mieszka ńcy Pasierbca – wsi nale żą cej do dóbr królewskich, czyli "kameralnych" byli zwolnieni od odrabiania pańszczyzny na rzecz szlachty. St ąd

1 na podstawie Rocznika S ądeckiego 1957 t .trzeci wyd. przez Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym S ączu str. 126-128 W 1629 r. ludno ść wiejska była ludno ści ą podda ńczo-pa ńszczy źnian ą , obowi ązan ą do świadcze ń i robocizny na rzecz pana wsi i jego folwarku. I tu reprezentatywne były nast ępuj ące warstwy ludno ści rolniczej: 1. kmiece – najlepiej sytuowani w śród chłopów i dlatego oni byli głównymi podatnikami w tych czasach 2. zagrodnicy – (przedstawiciele ubo ższej ludno ści wiejskiej) z rol ą lub bez roli, 3. nie posiadaj ący gruntów i mieszkaj ących w cudzych chatach komornicy z bydłem lub bez bydła Odr ębn ą od nich grup ę stanowili rzemie ślnicy wiejscy jak kowale, szewcy, piekarze, rze źnicy i inni.

9 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020 piecz ęć : „Gmina Pasierbiec – wie ź Kameralna”, u żywana do piecz ętowania dokumentów, a ż do czasów pierwszej wojny światowej. Na podstawie danych z rejestru podymnego 2, przeprowadzonego w 1681 r. wynika, że wie ś liczyła w tym czasie 9 domostw. W okresie rozbiorów Pasierbiec, jak i cała Galicja, był pod zaborem austriackim a jego mieszka ńcy wegetowali w ogromnej biedzie. W poszukiwaniu pracy wyje żdżali do W ęgier, Słowacji, a później do Ameryki. W 1811 przeprowadził si ę do Pasierbca Jan Matras – były żołnierz armii austriackiej, który za ocalenie mu życia w wojnie austriacko-francuskiej w 1793 r. zło żył ślubowanie Matce Bo żej, że wzniesie jej kaplic ę i b ędzie szerzył jej kult. Na swojej posesji wzniósł w 1822 r. niewielk ą kamienn ą kapliczk ę i umie ścił w niej obraz Matki Boskiej Pocieszenia. Obraz i kaplica zostały po świ ęcone w 1824 i tak rozpocz ął si ę kult cudownego obrazu. Z czasem kaplic ę rozbudowano tak, że wygl ądała jak mały ko ściółek, wokół którego toczyło si ę całe życie religijne i społeczne wsi. Od roku 1867 wie ś nale żała do powiatu limanowskiego i jak podaj ą źródła, liczyła 51 domostw z około 400 mieszka ńcami. Wielka bieda i śmiertelne choroby dokuczały tu ludno ści przed wojn ą i w czasie pierwszej wojny światowej. W śród mieszka ńców panował du ży analfabetyzm. Zanim otwarto pierwsz ą szkoł ę we wsi, pisania i czytania uczył wójt gminy Pasierbiec Stanisław Wiktor. Przez dziewi ęć lat (1865-1874) we własnej izbie organizował zim ą zaj ęcia. Po odzyskaniu przez Polsk ę niepodległo ści w 1918 r. otwarto w Pasierbcu pierwsz ą szkoł ę ludow ą w wynaj ętej u wójta Walentego Kasi ńskiego izbie, a za kadencji nast ępnego wójta Jakuba Gizy wspólnymi siłami mieszka ńców i gminy wybudowano budynek szkolny, który oddano do u żytkowania w 1931 r. Mie ściła si ę w nim jedna sala lekcyjna i mieszkanie dla nauczycielki. Druga wojna światowa w pocz ątkowym okresie okupacji miała w Pasierbku łagodny przebieg (brak drogi dojazdowej dla samochodów skutkował rzadkimi patrolami Niemców). Z czasem jednak sytuacja si ę pogarszała i wojna zebrała

2 Podymne , stała danina (podatek) pobierana od ka żdego domu mieszkalnego. Podymne wprowadzone zostało w 1629 r. Płacone było przez mieszczan, chłopów i szlacht ę. Jej wysoko ść zale żna była od wielko ści budynku, jak i miasta. Od 1775 r. pobierano podymne od ka żdego komina na dachu. Zlikwidowane zostało wraz z upadkiem Rzeczypospolitej

10 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020 w Pasierbcu swoje żniwo. Kontyngenty, łapanki, wywozy do obozów przymusowej pracy, aresztowania nie omin ęły miejscowej ludno ści. Zgin ęło lub zostało wywiezionych na roboty przymusowe wielu mieszka ńców wsi. W okolicznych lasach gestapo zakatowało kapitana AK Józefa Bednarka, a pó źniej rozgromiło jego oddział partyzancki. W okresie powojennym nast ąpił społeczno-gospodarczy rozwój wsi. W latach pi ęć dziesi ątych minionego stulecia przeprowadzono elektryfikacj ę, rozbudowano szkoł ę i kaplic ę, działała zlewnia mleka i sklep. Zorganizowana została parafia, zało żony cmentarz, wybudowano plebani ę i zainstalowano tam pierwszy telefon we wsi. Najwi ększe przeobra żenia wie ś Pasierbiec przeszła dopiero w latach siedemdziesi ątych kiedy to: wybudowano drog ę z Łososiny Górnej, wzniesiono nowy gmach szkoły oraz ko ściół. Uruchomiona została regularna komunikacja autobusowa z Limanowej. W latach osiemdziesi ątych w czynie społecznym wybudowano wodoci ąg, przeprowadzono gazyfikacj ę, a pó źniej telefonizacj ę wsi 3 oraz wybudowano wiele dróg wewn ętrznych.

2.4 Okre ślenie przestrzennej struktury miejscowo ści

Wie ś Pasierbiec oddalona jest ok. 8 km od miasta Limanowa, gdzie znajduje si ę siedziba władz gminnych, ok. 35 km od Nowego S ącza i ok. 50 km od Krakowa. Istniej ący układ osiedle ńczy koncentruje si ę wzdłu ż szlaków komunikacyjnych, jednak wie ś posiada rozproszon ą zabudow ę, co jest przyczyn ą trudnych warunków socjalno-bytowych mieszka ńców wsi oraz wysokich kosztów zwi ązanych z budow ą i utrzymaniem wła ściwej infrastruktury technicznej. Tendencje do rozpraszania zabudowy trwaj ą nadal. Obszar wsi przecinaj ą drogi gminne: nr 340449 K Łososina Górna - Pasierbiec nr 340468 K Piekiełko – Kisielówka – Pasierbiec – Młynne, nr 340458 K Młynne - Pasierbiec w bezpo średnim sąsiedztwie, których powstało najwi ększe skupisko zabudowa ń mieszkaniowych. Wie ś przecina ponadto gęsta sie ć dróg wewn ętrznych.

3 źródło: www.wikipedia

11 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Z uwagi na konfiguracj ę terenu zabudowania rozrzucone s ą po całej wsi. Najcz ęś ciej mo żna spotka ć osiedla skupiaj ące po kilka domów. W zwi ązku z tym wyodr ębniły si ę nazwy osiedli: Wierzch Góry, Mroczkówka, Równie, Stara Karczma, Kwarcówka, Podlas, Stajenka, So śliny, Koniec Pasierbca, Podbrzezina, Półtorakówka, Górka, Folwark, Zagród, Podwaloskie, Potoki, Salwówka, Za Gór ą, Dudówka, Burdyl – od 1985 r. zmieniony na Domy za Ł ąką, Pagórek, Mo ściska (obecnie w Mo ściskach nie ma żadnego domu, a na tym terenie znajduje si ę parking dla licznie przybywaj ących pielgrzymów). 4 Pasierbiec w wi ększo ści posiada now ą zabudow ę, obok której zachowały si ę jeszcze stare drewniane domy z lat mi ędzywojennych. W ewidencji Urz ędu Ochrony Zabytków w Krakowie wpisanych jest sze ść drewnianych domów mieszkalnych nr 1, 14, 14a, 45, 67, 81, z których najstarszy pochodzi z 1830 r. (wł. Fr. Zapała)

2.5 Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ących nawi ązywaniu kontaktów społecznych, ze wzgl ędu na ich poło żenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne

W Pasierbcu wytworzyło si ę wyra źne centrum wzdłu ż drogi gminnej Łososina Górna – Pasierbiec, która nast ępnie ł ączy si ę z drog ą Młynne - Pasierbiec. Jest to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów społecznych zarówno ze wzgl ędu na poło żenie jak i cechy funkcjonalno-przestrzenne. Obejmuje ono okolice: • zespołu szkół wraz z hal ą sportow ą, • sanktuarium wraz z Domem Pielgrzyma, • sklepu • boiska sportowego, okre ślanego przez mieszka ńców stadionem sportowym.

4 „Pasierbiec wie ś z bogat ą histori ą” Stanisław Ptaszek – str. 9

12 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Powy ższe obiekty pełni ą rol ę integruj ącą i aktywizuj ącą lokaln ą społeczno ść , stanowi ą równie ż miejsce spotka ń mieszka ńców wsi, a tak że licznie przybywaj ących tu pielgrzymów. Zespół Szkół w Pasierbcu tworzy szkoła podstawowa i gimnazjum. Szkoła bardzo aktywnie uczestniczy w życiu wsi organizuj ąc liczne uroczysto ści o charakterze świeckim i religijnym. W szkole odbywaj ą si ę liczne akademie upami ętniaj ące wa żne wydarzenia historyczne oraz akademie okoliczno ściowe np. z okazji dnia matki, babci i dziadka. W szkole organizowane s ą liczne zaj ęcia pozalekcyjne, jak kółka zainteresowa ń, koła przedmiotowe, teatrzyk szkolny oraz zespół taneczny. Od stycznia 2008 roku w Zespole Szkół w Pasierbcu odbywaj ą si ę zaj ęcia Kółka Muzycznego, na które ucz ęszcza ok. 50 uczniów ze szkoły podstawowej i gimnazjum. Uczniowie ucz ęszczaj ący na zaj ęcia tego kółka tworz ą trzon Zespołu Regionalnego "Pasierbioki". Tu ż nad szkoł ą znajduje si ę drewniana kaplica z 1824 r. ufundowana przez Jana Matrasa, jako votum za cudowne ocalenie podczas wojen francusko- austriackich, w których fundator brał udział jako poddany austriacki. W kaplicy umieszczony był obraz Matki Boskiej Pocieszenia, czczony przez miejscow ą ludno ść , jako cudowny. Po wybudowaniu w latach 1973 – 1980 Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia, obraz został tam przeniesiony i umieszczony w ołtarzu zaprojektowanym przez krakowskiego artyst ę prof. Akademii Sztuk Pi ęknych Wincentego Ku ćmę. Przy sanktuarium w Pasierbcu powstała zrealizowana w plenerze monumentalna Droga Krzy żowa. Projektantem tego dzieła jest prof. W.Ku ćma. Odlane z br ązu figury maj ą ponad dwa metry wysoko ści. Ście żki Drogi Krzy żowej w Pasierbcu maj ą ł ącznie około 500 metrów długo ści. Usytuowanie pełnych wyrazu rze źb bezpo średnio na kamienistej drodze wyzwala niejednokrotnie w śród p ątników gł ębokie, religijne prze życia. Wśród rze źb obok Cierpi ącego Chrystusa i Bolej ącej Matki na ście żkach Drogi Krzy żowej napotkamy znane postaci polskiego Ko ścioła, mi ędzy in. błogosławionych – ks. Jerzego Popiełuszko oraz papie ża Jana Pawła II, który przybrał posta ć Szymona Cyrenejczyka. Droga Krzy żowa zaczyna si ę przy sanktuarium w Pasierbcu i pnie si ę w gór ę na szczyt Golgoty, gdzie w przejmuj ący sposób ukazana jest scena samego

13 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020 ukrzy żowania. Ostatnim jej punktem jest pusty kamienny grób, nad którym triumfuje posta ć Zmartwychwstałego Chrystusa. 5 Sanktuarium góruje nad okolic ą i jest wizytówk ą wsi Pasierbiec. Przyci ąga ono do Pasierbca rzesze pielgrzymów nie tylko z Polski, ale równie ż z zagranicy. Sanktuarium jest ogromn ą szans ą dla rozwoju wsi. Za zabudowaniami Sanktuarium, przy drodze gminnej zlokalizowany jest sklep spo żywczo-przemysłowy – jest to miejsce, gdzie poza zaopatrzeniem si ę w niezb ędne produkty, mieszka ńcy spotykaj ą si ę, nawi ązuj ą kontakty, wymieniaj ą pogl ądy i do świadczenia. Kolejnym miejscem o szczególny znaczeniu dla mieszka ńców jest boisko sportowe o nawierzchni trawiastej. To tutaj trenuje i rozgrywa swoje mecze lokalna dru żyna piłkarska LKS „Wierchy”, tutaj graj ą w piłk ę mieszka ńcy, a tak że kibicuj ą graj ącym, tu spotykaj ą si ę w czasie pikników czy innych uroczysto ści. Boisko wymaga generalnego remontu polegaj ącego na odwodnieniu płyty boiska, remoncie trybun i doj ścia do nich, remoncie zadasze ń dla zawodników, budowie ogrodzenia, utwardzeniu i remoncie pobocza drogi. Utwardzone pobocze prowadzi ć b ędzie do projektowanej budowy świetlicy wiejskiej. Mieszka ńcy zgłaszali potrzeb ę budowy tej świetlicy, jako miejsca spotka ń dla mieszka ńców, członki ń KGW, zebra ń sołeckich, grup ró żnych zainteresowa ń.

3. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁU ŻĄ CYCH ODNOWIE MIEJSCOWO ŚCI

Inwentaryzacja zasobów obejmuje te zasoby, które znajduj ą si ę w Pasierbcu i mog ą by ć wykorzystane na rzecz odnowy i rozwoju wsi. Do tych zasobów nale żą mieszka ńcy tworz ący kapitał społeczny, jak i zasoby przyrodnicze, obiekty u żyteczno ści publicznej, infrastruktura oraz tereny, które mog ą zosta ć zagospodarowane zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami mieszka ńców.

5 XX lecie samorz ądu – wyd. przez Urz ąd Gminy Limanowa w 2012 r.

14 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

3.1 Powierzchnia i zasoby przyrodnicze

Wie ś zajmuje powierzchni ę 433, 4 ha, co stanowi 2, 84% powierzchni gminy Limanowa - (pow. gminy 15.239 ha) i jest trzynast ą pod wzgl ędem wielko ści terytorium wsi ą wchodz ącą w skład gminy Limanowa.

2500 2117,26

2000 1793,25 1573,33

1500 1237,6 1113,75 1005,66 1000 776,79 760,68 673,97 661,46 593,1 458,32

500 433,4 407,87 305,95 303,41 283,42 280,29 224,84 146,04 81,46

0 ś cina ówka ę ż Kłodne Kanina Lipowe M Młynne Sowliny Koszary Rupniów Wysokie Mordarka Makowica Pisarzowa Pasierbiec Kisielówka Bała Stara Wie Stara Stare Rybie Stare Nowe Rybie Nowe Siekierczyna Walowa Góra Walowa Łososina Górna Łososina

Obszar wsi Pasierbiec charakteryzuje si ę urozmaicon ą rze źbą terenu, licznymi ciekami wodnymi, bogat ą szat ą ro ślinn ą i licznymi lasami, a tak że wzniesieniami o du żych walorach krajobrazowych. Z centrum wsi rozpo ściera si ę przepi ękna panorama na poło żon ą w dole Limanow ą, Pasmo Łososi ńskie i dalsze szczyty Beskidu Wyspowego. Patrz ąc ze szczytu Pasierbieckiej Góry w kierunku północnym dostrzec mo żna Stary i Nowy Wi śnicz, na północnym zachodzie Pogórze Wielickie, a przy dobrej pogodzie nawet Puszcz ę Niepołomick ą. Na wschodzie rozci ąga si ę Królówka, Lipnica Murowana i wiele innych miejscowo ści, a na zachodzie horyzont ko ńczy si ę na szczytach Grodziska, Ksi ęż ej Góry i Ciecienia. Na południowym zachodzie, dobrze wida ć góry: Kostrz ę, Lubogoszcz, Ćwilin, Śnie żnic ę, Łopie ń i Mogielnic ę oraz cz ęść Gorców.

15 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Najwspanialszy jednak widok rozci ąga si ę na południe, gdzie przez obni żenie mi ędzy Mogielic ą a Ciecieniem wida ć wschodni ą cz ęść Tatr. Do Pasierbca z Limanowej prowadzi asfaltowa droga wznosz ąca si ę od Łososiny Górnej przez Walow ą Gór ę. Poł ączona jest z drog ą do Młynnego, co stanowi p ętl ę, wewn ątrz której le ży w wi ększo ści teren parafii Pasierbiec. Pasierbiec le ży w „Południowomałopolskim Obszarze Chronionego Krajobrazu” ustanowionym przez Wojewod ę Nowos ądeckiego w drodze rozporz ądzenia Nr 27/97 z dnia 1 pa ździernika 1997 r. (Dz. Urz. Woj. Nowos ądeckiego Nr 43, poz. 147). Nast ępnie Obszar ten działał na podstawie rozporz ądzenia Nr 92/06 Wojewody Małopolskiego z dnia 24 listopada 2006 r. (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2006 r. Nr 806, poz. 4862, zm. Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2007 r. Nr 499, poz. 3294). Aktualnie w zwi ązku ze zmianami w organizacji i podziale zada ń administracji publicznej w województwie, Samorz ąd Województwa Małopolskiego przej ął kompetencje w zakresie obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa małopolskiego (Uchwała nr XVIII/299/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z 27.02.2012 w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu). Ponadto Pasierbiec le ży w obr ębie projektowanego Łososi ńsko-Żegoci ńskiego Parku Krajobrazowego. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze wzgl ędu na wyró żniaj ący si ę krajobraz o zró żnicowanych ekosystemach, tereny warto ściowe ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokajania potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem lub pełnion ą funkcj ą korytarzy ekologicznych. Charakterystycznymi elementami krajobrazu naturalnego i przyrodniczego projektowanego Parku jest dolina rzeki Łososiny, bogata fauna i flora, nieska żone środowisko. Wspaniałe widoki, czyste powietrze, szlak turystyczny na Kamionn ą, nieskazitelna przyroda i czysto ść urokliwego środowiska naturalnego sprzyjaj ą odnowie fizycznej i duchowej. Walory turystyczno-krajoznawcze stwarzaj ą tak że bardzo dobre warunki do rozwoju na terenie tej wsi agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Pasierbiec jest wi ęc wymarzonym miejscem wypoczynku i turystyki.

16 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

3.2 Infrastruktura społeczna

W Pasierbcu znajduje si ę Zespół Szkół im. Władysława Reymonta, w skład którego wchodzi szkoła podstawowa, do której ucz ęszcza 158 uczniów i gimnazjum publiczne, do których ucz ęszcza 78 uczniów. Przy szkole wybudowana została w 2010 r. hala sportowa o wymiarach 21m x 30 m z zapleczem, które stanowi nowe szatnie dla uczniów, rozbieralnie, sanitariaty oraz pomieszczenia socjalne dla nauczycieli. Integraln ą cz ęś ci ą budynku jest biblioteka szkolna z czytelni ą, oraz Szkolne Centrum Informacji Multimedialnej. Ksi ęgozbiór biblioteki to 3446 woluminów w Szkole Podstawowej i 127 woluminów w Gimnazjum W Szkolnym Centrum Informacji uczniowie maj ą mo żliwo ść wyszukiwania informacji potrzebnych na lekcje lub w celu odrobienia zada ń, mog ą te ż korzysta ć ze słowników i encyklopedii multimedialnych. Po odrobieniu zada ń istnieje mo żliwo ść obejrzenia filmów lub posłuchania ulubionego videoclipu. Stanowiska komputerowe w Centrum są nieustannie oblegane przez dzieci i młodzie ż. Przy szkole wybudowany został plac zabaw, z którego korzystaj ą dzieci ucz ęszczaj ące do szkoły, jak równie ż małe dzieci z terenu wsi. Od 1989 roku we wsi funkcjonuje stadion sportowy, gdzie prowadzi rozgrywki LKS Wierchy Pasierbiec. Tu równie ż odbywaj ą si ę ró żnego rodzaju imprezy okoliczno ściowe. Mieszka ńcy miejscowo ści maj ą zapewnion ą podstawow ą opiek ę zdrowotn ą przez publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej zlokalizowane na terenie miasta i gminy Limanowa, gdzie musz ą dojecha ć.

3.3 Infrastruktura techniczna

Charakterystyczne dla wsi duże rozproszenie zabudowy i górzyste ukształtowanie terenu nie stwarza dogodnych warunków do budowy na jej terenie infrastruktury. Wi ąż e si ę to nie tylko z ogromnymi kosztami finansowymi, ale równie ż z du żymi utrudnieniami natury technicznej. Cała wie ś jest zelektryfikowana. Około 90% gospodarstw domowych we wsi posiada telefony stacjonarne. Prawie wszystkie gospodarstwa domowe maj ą dost ęp do gazu przewodowego.

17 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

We wsi istnieje sie ć wodoci ągowa. Z wodoci ągu korzysta 140 gospodarstw domowych. Pozostałe gospodarstwa zaopatruj ą si ę w wod ę z wykonanych we własnym zakresie studni. Na terenie wsi brak jest oczyszczalni ścieków. Ścieki powstaj ące w gospodarstwach zbierane s ą w szambach, nie zawsze szczelnych, co powoduje zanieczyszczanie środowiska naturalnego i wody. Układ komunikacyjny wsi tworz ą drogi gminne: • nr 340449 K Łososina Górna - Pasierbiec • nr 340468 K Piekiełko – Kisielówka – Pasierbiec – Młynne, • nr 340458 K Młynne - Pasierbiec • oraz gęsta sie ć dróg wewn ętrznych. Utrzymanie dróg z uwagi na duże nachylenie terenu jest trudne, zwłaszcza zim ą i do ść kosztowne. Sołectwo posiada dobrze funkcjonuj ącą komunikacj ę publiczn ą, która jest obsługiwana przez prywatne przedsi ębiorstwo przewozowe, umo żliwiaj ąc mieszka ńcom dogodny dojazd w kierunku Limanowej

3.4 Gospodarka i rolnictwo

Zestawienie gruntów w obr ębie ewidencyjnym Pasierbiec przedstawia poni ższa tabela

ytki ki ż

ą Ł w w ha w w ha Lasy rolne Grunty wodami Ogółem drogami Nieu Pastwiska budowlami Grunty pod Grunty pod Grunty pod

Wie ś 2,53 7,02 196,2852 8,58 0,35 82,837 135,0008 0,79 433,393 Pasierbiec

% 0,58 1,62 45,29 1,98 0,08 19,11 31,15 0,18 100

18 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Grunty pod Grunty pod wodami budowlami w ha Grunty pod drogami w ha

Grunty rolne

Lasy

Pastwiska

Nieu żytki Łąki

Pasierbiec podobnie jak cała gmina Limanowa jest wsi ą zdecydowanie rolnicz ą. Użytki rolne to przede wszystkim grunty orne, pastwiska, sady. Ich posiadaczami s ą indywidualni rolnicy. Rolnictwo charakteryzuje si ę du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych ( średnio 2,7 ha) oraz nieurodzajno ść gleb (IV – VI klasa ), co wpływa na nisk ą ich rentowno ść , Z uwagi na górzyste ukształtowanie terenu, praca na roli jest tu bardzo trudna, ale pomimo tego mieszka ńcy Pasierbca w zdecydowanej wi ększo ści zajmuj ą si ę rolnictwem. Wie ś Pasierbiec wobec małych zasobów wodnych oraz zró żnicowanej rze źby terenu posiada mniej korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa. Wyst ępuj ące w północnej i południowej cz ęś ci gminy rejony z pewnymi ograniczeniami dla rozwoju rolnictwa, posiadaj ą równocze śnie du że warto ści przyrodniczo krajobrazowe sprzyjaj ące rozwojowi funkcji turystycznych. Z tych wzgl ędów na niektórych obszarach funkcje turystyki i rolnictwa s ą uzupełniaj ące ( płn. cz ęść wsi Pasierbiec, Makowica,

Klasy gruntów rolnych przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Ogółem IV klasa V klasa VI klasa użytki rolne Gmina 3535 4491 1190 9252 Limanowa % 38,00% 49,00% 12,60% 100,00% Wie ś 9,09 70,8329 55,0779 135,0008 Pasierbiec % 6,73 52,47 40,80 100%

19 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

3.5 Kapitał społeczny

Mieszka ńcy Pasierbca s ą aktywni i pracowici. Cz ęsto wychodz ą z inicjatyw ą i ch ętnie anga żuj ą si ę w prace słu żą ce całej społeczno ści lokalnej. Z ich inicjatywy realizowanych jest wiele przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych, jak równie ż o charakterze kulturalnym, sportowym czy religijnym. Miało to miejsce zwłaszcza przy budowie szkoły, wodoci ągu, drogi, czy ko ścioła.

Pracownicy szkoły wykazuj ą si ę wyj ątkow ą aktywno ści ą i współprac ą ze środowiskiem lokalnym. W szkole organizowane s ą liczne spotkania z mieszka ńcami imprezy andrzejkowe, walentynkowe, mikołajkowe, choinka, wieczór kol ęd, jasełka, ró żnego rodzaju akademie okoliczno ściowe.

Szkoła posiada bogat ą ofert ę zaj ęć pozalekcyjnych – w kołach zainteresowa ń umo żliwiaj ących dzieciom i młodzie ży twórcze zagospodarowanie wolnego czasu poł ączone z rozwojem własnych umiej ętno ści. Dzi ęki pracy uczniowie mog ą rozwija ć swoje zainteresowania, osi ąga ć wysokie wyniki w rywalizacji sportowej oraz w ró żnych konkursach. Działalno ść tych kół procentuje integracj ą środowiska lokalnego.

We wsi działa pr ęż nie Koło Gospody ń Wiejskich, które zajmuje si ę kultywowaniem dziedzictwa kultury ludowej w strojach, ta ńcach, obrz ędach oraz tradycyjnej staropolskiej kuchni. Panie z Koła Gospody ń Wiejskich bior ą czynny udział w wielu imprezach kulturalnych, przegl ądach artystycznych, konkursach za udział w których mog ą poszczyci ć si ę wieloma tytułami i nagrodami. Bior ą tak że udział w spotkaniach okoliczno ściowych, prezentuj ąc cz ęsto wspaniałe potrawy regionalne i współpracuj ą z wieloma organizacjami.

Na terenie wsi działa LKS „Wierchy Pasierbiec”, który powstał w 1953 roku. Klub usytuowany jest tu ż pod Pasierbieck ą Gór ą - jego nazwa „Wierchy” pochodzi od nazwy wierzchołka tej góry: osiedle „Wierzch Góry”. Stadion klubu to jeden z kilku najwy żej poło żonych n.p.m. stadionów w Polsce.

20 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

4. ANALIZA SWOT

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• atrakcyjne turystycznie walory • brak kanalizacji

geograficzne i krajobrazowe • brak chodników • znane nie tylko w Polsce, ale • brak zakładów pracy tak że poza jej granicami łaskami • brak terenów inwestycyjnych słyn ące Sanktuarium Matki • niska opłacalno ść rolnictwa Boskiej Pocieszenia w Pasierbcu • niski stopie ń wykorzystania • du ża liczba pielgrzymów zasobów przyrodniczo- odwiedzaj ących sanktuarium krajobrazowych • niedu ża odległo ść od stacji • brak bazy turystycznej, która narciarskiej na górze Kamionna mogłaby zach ęci ć do przyjazdu • zaanga żowanie i dbało ść zwłaszcza ludzi młodych, tj. mieszka ńców o wizerunek własnej ście żek rowerowych, szlaków wsi turystycznych, miejsc biwakowych • dbało ść o estetyk ę gospodarstw • rozproszona zabudowa domowych • niewystarczaj ąca infrastruktura • tereny czyste ekologicznie, sprzyjaj ąca rozwojowi życia umo żliwiaj ące realizacj ę bogatego społeczno-kulturalnego programu zaplecza sportowo- mieszka ńców rekreacyjnego • brak świetlicy wiejskiej • malownicze poło żenie wsi – „wie ś na wzgórzu”

• du żo terenów zielonych i lasów

• korzystne poło żenie geograficzne – blisko ść Krakowa

• dobry układ komunikacyjny i sie ć dróg

• dobre poł ączenie autobusowe

21 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

• dobrze rozwini ęta infrastruktura techniczna wsi

• dobrze zorganizowana zbiórka odpadów komunalnych

• wysoki poziom edukacji

• bogata oferta edukacyjno- kulturalna

• dobra baza edukacyjna

• du ża aktywno ść społeczna mieszka ńców i ich pracowito ść

• dodatni przyrost naturalny

SZANSE ROZWOJU ZAGRO ŻENIA

• mo żliwo ść pozyskania funduszy • zbyt niski wzrost gospodarczy dla europejskich zapewnienia odpowiedniego

• sprzyjaj ąca polityka regionalna tempa tworzenia miejsc pracy i adresowana do rozwoju obszarów rozwoju gospodarczego wiejskich • kryzys gospodarczy

• tendencja do osiedlania si ę • niestabilna polityka fiskalna mieszka ńców miast na obszarach pa ństwa

wiejskich (na stałe lub na okres • wysoka stopa bezrobocia letni) • odpływ młodych i zdolnych • moda na turystyk ę wiejsk ą, mieszka ńców wsi w celu podj ęcia agroturystyk ę, weekendow ą pracy poza miejscem • silne wi ęzi rodzinne, przywi ązanie zamieszkania

do tradycji i kultury • ubo żenie społecze ństwa, wzrost • rozwój bazy sportowej szans ą na liczby bezrobotnych

wi ększe zainteresowanie • niekorzystne tendencje na aktywnymi formami wypoczynku lokalnym rynku pracy • rozwój informatyzacji • zmienno ść przepisów

22 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

• rozwój istniej ących firm • niska opłacalno ść produkcji rolnej

• z roku na rok rosn ąca • wzrost cen

popularno ść sanktuarium, a w • znaczna konkurencja ze strony zwi ązku z tym coraz liczniejsze innych miejscowo ści rzesze pielgrzymów charakteryzuj ących si ę podobnymi • promocja wsi dzi ęki Sanktuarium walorami

Matki Boskiej Pocieszenia • kl ęski żywiołowe • rosn ąca popularno ść stacji Narciarskiej na górze Kamionna

•

5. PRIORYTETY I CELE SZCZEGÓŁOWE WRAZ Z WYKAZEM ZADA Ń INWESTYCYJNYCH I PRZEDSI ĘWZI ĘĆ AKTYWIZUJ ĄCYCH SPOŁECZNO ŚĆ LOKALN Ą

5.1 Wizja rozwoju wsi

Przyjazna mieszka ńcom miejscowo ść o charakterze mieszkaniowo -usługowo- rekreacyjnym, oferuj ąca wysok ą jako ść życia mieszka ńców i atrakcyjna turystycznie.

Mieszka ńcy Pasierbca chc ą, aby wie ś była miejscowo ści ą: • atrakcyjn ą dla zamieszkania i chroni ącą środowisko • wygodn ą i bezpieczn ą, z rozwini ętą infrastruktur ą techniczn ą • zadban ą i uporz ądkowan ą

Realizacja okre ślonej przez społecze ństwo wizji wsi wymaga realizacji zada ń zmierzaj ących do jej spełnienia. Konieczna jest budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, w szczególno ści: • zwi ązanej w gospodark ą ściekow ą, • popraw ą infrastruktury komunikacyjnej oraz podniesienie atrakcyjno ści turystycznej poprzez: • rozbudow ę bazy sportowo-rekreacyjnej • organizacj ę imprez sportowo-kulturalnych,

23 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

• kultywowanie tradycji i warto ści lokalnych

Chc ąc żyć w atrakcyjnej, ładnej i przyjaznej wsi mieszka ńcy planuj ą poprawi ć warunki swojego zamieszkania, ale nie chc ą straci ć nic z jej wiejskiego charakteru i uroku.

5.2 Planowane zadania inwestycyjne

Wychodz ąc od wyników analizy SWOT i dyskutuj ąc nad wizj ą przyszło ści Pasierbca sformułowana została lista zada ń do realizacji słu żą cych odnowie i rozwojowi wsi. Zadania te maj ą na celu podniesienie standardu życia mieszka ńców oraz podniesienie atrakcyjno ści turystycznej miejscowo ści

Lp. Zadanie inwestycyjne Okres Warto ść Sposób finansowania realizacji zadania 1 Zagospodarowanie 2013 - 2014 1 374 880,36 PROW, gmina centrum wsi Pasierbiec 2 Budowa kanalizacji 2016 - 2018 4 500 000,00 fundusze unijne, bud żet sanitarnej gminy 3 budowa wiat 2015 50 000,00 bud żet gminy przystankowych 4. rozbudowa wodoci ągu 2015 - 2016 100 000,00 bud żet spółki wiejskiego wodoci ągowej 5 budowa zaplecza 2016 - 2018 400 000,00 fundusze unijne, bud żet sportowego gminy 6. wykonanie o świetlenia 2015 100 000,00 bud żet gminy w centrum wsi i wokół boiska 7 modernizacja drogi 2015 200 000,00 bud żet gminy Stara Karczma 8. Budowa szlaków 2016 - 2020 400 000,00 fundusze unijne dla turystycznych i ście żek subregionu s ądeckiego, rowerowych bud żet gminy

1. Zagospodarowanie centrum wsi Pasierbiec

Zagospodarowanie centrum wsi Pasierbiec obejmuje popraw ę infrastruktury sportowo- rekreacyjnej na dz. ewid. nr 164/2, 164/4 i 165, 91/1 oraz budow ą świetlicy wiejskiej na dz. nr 329. Poprawa infrastruktury sportowo-rekreacyjnej obejmuje remont boiska o wymiarach 95, 0 x 59, 0 m o nawierzchni z trawy naturalnej, który polegał b ędzie na wykonaniu

24 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020 odwodnienia boiska, monta żu piłkochwytów, wymianie wiat (boksów) o wymiarach6,0 x 1,2m dla zawodników, wymianie bramek piłkarskich, budowie ogrodzenia boiska, remoncie trybun na 160 miejsc i doj ść do trybun wykonanych z kostki brukowej, oddzieleniu boiska od trybun ogrodzeniem. Ponadto utwardzone zostanie kostk ą brukow ą pobocze wzdłu ż drogi gminnej w dwóch odcinkach: • od skrzy żowania drogi 91/1 z drog ą 410/1 do zatoczki przystankowej poło żonej na działce nr 329, na której planowana jest budowa świetlicy wiejskiej (177 mb) • od doj ścia do trybuny wzdłu ż drogi 91/1 w kierunku północnym na odcinku 33 mb. Celem realizacji zadania jest poprawa jako ści życia mieszka ńców oraz wzrostu atrakcyjno ści miejscowo ści. Remont boiska pozwoli na organizacj ę aktywnego i zdrowego sp ędzania wolnego czasu przez mieszka ńców wsi, jak równie ż turystów. Ruch na świe żym powietrzu poprawia sprawno ść fizyczn ą oraz kondycj ę zdrowotn ą. Boisko b ędzie okazj ą do organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych oraz imprez okoliczno ściowych na świe żym powietrzu, co stanowi ć b ędzie element integracji społecznej. W Pasierbku nie ma świetlicy wiejskiej. Mieszka ńcy nie maj ą gdzie si ę spotka ć, aby omówi ć sprawy dotycz ące wsi, odby ć zebra ń wiejskich, czy te ż spotka ć si ę prywatnie i wspólnie z innymi sp ędzi ć czas. Świetlica przeznaczona b ędzie na cele kulturalne, jako miejsce organizacji czasu wolnego dla dzieci, młodzie ży oraz miejsce spotka ć mieszka ńców. Budynek świetlicy dostosowany b ędzie do przebywania w niej nie wi ęcej ni ż 50 osób równocze śnie. Świetlica wiejska wybudowana b ędzie na dz. nr 329. B ędzie to budynek parterowy z zagospodarowanym poddaszem, murowany, niepodpiwniczony, o wymiarach zewn ętrznych w obrysie prostok ątnym 23,0 x 11,0 m. W poziomie przyziemia znajdowa ć si ę b ędzie świetlica z zapleczem socjalnym i sanitarnym dostosowanym dla osób niepełnosprawnych, a na poddaszu znajdowa ć si ę b ędzie pokój dla sołtysa oraz pomieszczenie dla członki ń KGW. Zrealizowane zadanie przyczyni si ę do utworzenie miejsca reprezentacyjnego, podnosz ącego walory estetyczne centrum wsi. Warto ść kosztorysowa zadania: 1 378 005,84 zł Harmonogram: 2013 - 2014 Źródła finansowania: fundusze unijne, bud żet gminy

25 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

2. Budowa kanalizacji sanitarnej

Pełne wyposa żenie miejscowo ści w infrastruktur ę techniczn ą to nie tylko jeden z podstawowych wymogów cywilizacyjnych, ale tak że kluczowy warunek prowadzenia działalno ści gospodarczej. Budowa infrastruktury technicznej jest niezb ędna do prawidłowego funkcjonowania miejscowo ści, podniesienia standardu życia mieszka ńców oraz poprawy stanu środowiska naturalnego, a wi ęc życie w bardziej przyjaznym i zdrowym otoczeniu, co w oczywisty sposób wpływa na zwi ększenie atrakcyjno ści wsi dla mieszka ńców i turystów. Wie ś Pasierbiec nie posiada kanalizacji, a nieczysto ści odprowadzane s ą do nie zawsze szczelnego szamba. Piln ą potrzeb ą jest zatem przyj ęcie systemowego rozwi ązania problemu, przeprowadzaj ąc kanalizacj ę w całej wsi. Aktualnie zlecone jest przez Gmin ę opracowanie dokumentacji, a realizacja zadania nast ąpi prawdopodobnie w latach 2016 – 2018. Warto ść zadania szacuje si ę na ok. 4 500 000,00 zł Źródła finansowania: fundusze unijne, bud żet gminy.

3. Budowa wiat przystankowych

Dla wygody i bezpiecze ństwa podró żuj ących planuje si ę budow ę dwóch wiat przystankowych przy drodze gminnej Łososina Górna - Pasierbiec Warto ść zadania: ok. 50 000,00 zł Termin realizacji - 2015 r. Źródła finansowania bud żet gminy

4. Rozbudowa wodoci ągu wiejskiego

Zapewnienie podstawowego medium jakim jest woda to priorytet dla mieszka ńców wsi. Wzrastaj ąca liczba nowych zabudowa ń wymusza konieczno ść rozbudowy wodoci ągu wiejskiego. Warto ść zadania: 100 000,00 Harmonogram: 2015 - 2016 Źródła finansowania bud żet spółki wodoci ągowej

26 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

5. Budowa zaplecza sportowego

Budowa zaplecza sportowego dla zawodników i s ędziów obejmuj ącego szatnie, toalety oraz parking zostanie zrealizowana po wcze śniejszym dokonaniu zakupu terenu na ten cel.

Warto ść zadania: 400 000,00 zł Harmonogram: 2016 -2018 Źródła finansowania: fundusze unijne, bud żet gminy

6. Wykonanie o świetlenia w centrum wsi i wokół boiska

Przy drodze gminnej Łososina Górna – Pasierbiec dla poprawy bezpiecze ństwa mieszka ńców na drodze planuje si ę wykona ć o świetlenie uliczne. Dodatkowo planuje si ę wykona ć o świetlenie wokół boiska sportowego, celem umo żliwienia korzystania z boiska w godzinach wieczornych Warto ść zadania: 100 000,00 Harmonogram: 2015 r. Źródła finansowania: bud żet gminy

7. Modernizacja drogi Stara Karczma

W sołectwie Pasierbiec wi ększo ść dróg jest utwardzona i wyremontowana, jednak że, wskutek zwi ększającego si ę ruchu pojazdów oraz ukształtowania terenu, okresowo wymagaj ą remontu. Drog ą wymagaj ącą remontu jest droga Stara Karczma. Warto ść tego zadania: 200 000,00 zł Harmonogram realizacji: 2015 r. Źródła finansowania: bud żet gminy

8. Budowa szlaków turystycznych i ście żek rowerowych Atrybutem sołectwa jest jego poło żenie w obszarze Chronionego Krajobrazu i planowanego Łososi ńsko – Żegoci ńskiego Parku Krajobrazowego, pi ękne widoki, lasy i czyste powietrze.

27 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Budowa szlaków turystycznych i rowerowych jest jednym ze sposobów wykorzystania atrybutu lokalizacji wsi oraz pozwoli dodatkowo ukierunkowa ć rozwój wsi, jako miejsca nie tyko o charakterze kultu religijnego, ale tak że jako miejsca o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Szlaki te w okresie zimowym mog ą by ć wykorzystywane do narciarstwa biegowego. W poł ączeniu z mo żliwo ści ą uprawiania narciarstwa zjazdowego na górze Kamionna znacz ąco wzro śnie atrakcyjno ść Pasierbca pod wzgl ędem aktywnego wypoczynku. Planowany charakter sołectwa pozwoli na przygotowanie i realizacj ę ofert agroturystycznych. Przebieg szlaków powinien obejmowa ć okoliczne lasy, oraz ł ączy ć Pasierbiec i okoliczne miejscowo ści z Limanow ą. Inwestycja o takich charakterze da młodzie ży i dzieciom zamieszkuj ącym w gminie Limanowa mo żliwo ść rozwoju fizycznego i stanowi ć b ędzie ciekaw ą alternatyw ę dla dotychczasowych rozrywek. Pozwoli rozwija ć zainteresowania sportem. Na planowanych szlakach rowerowych, spacerowych, itp. przewidzie ć nale ży miejsca odpoczynku, informacji z zakresu uprawianych sportów, ciekawostek przyrodniczych, miejsca pami ęci narodowej. Warto ść zadania: ok. 400 000,00 zł Harmonogram: 2016 - 2020 Źródła finansowania: fundusze unijne dla subregionu s ądeckiego, bud żet gminy

6. MONITOROWANIE I EWALUACJA

Realizacja Planu Odnowy i Rozwoju Wsi Pasierbiec – uchwalonego przez Zebranie Wiejskie Wsi Pasierbiec oraz zatwierdzonego przez Rad ę Gminy Limanowa b ędzie na bie żą co monitorowana i oceniana przez samych mieszka ńców Pasierbca, których przedstawicielami s ą osoby wchodz ące w skład Grupy Inicjatywnej. W tym celu Grupa Inicjatywna b ędzie si ę spotykała nie rzadziej ni ż raz do roku – przy udziale przedstawicieli władz gminy Limanowa – na spotkaniach organizowanych przez sołtysa i i Rad ę Sołeck ą Wsi Pasierbiec. Przed zako ńczeniem ka żdej kolejnej kadencji Rady i Wójta gminy opracowane zostanie:

28 Plan Odnowy i Rozwoju Miejscowości Pasierbiec na lata 20132020

Sprawozdanie z monitoringu realizacji Planu Odnowy:

- zawieraj ące w szczególno ści post ępy w realizacji Planu, w powi ązaniu z informacj ą finansow ą, a tak że ewentualne propozycje i wnioski co do jego zmian, - opracowane przez Grup ę Inicjatywn ą przy współpracy z Rad ą Sołeck ą oraz przedstawicielami władz gminy, - podane do wiadomo ści radnych gminy na sesji rady lub podczas wła ściwych komisji oraz wszystkich mieszka ńców Pasierbca – podczas zebrania wiejskiego.

Ocena realizacji Planu: - b ędzie miała na celu mo żliwie obiektywn ą ocen ę przebiegu realizacji Planu Odnowy oraz szerszych skutków dla lokalnej społeczno ści, wynikaj ących z podj ęcia decyzji o jego realizacji, - przeprowadzana zostanie przez ekspertów z zewn ątrz, na zlecenie Urz ędu Gminy Limanowa - powinna odpowiada ć na pytania: Czy i w jakim stopniu przyj ęty Plan jest realizowany? Czy nadal jest aktualny i adekwatny do zmieniaj ących si ę warunków? Co nale żałoby w nim zmieni ć?

7. ZAŁ ĄCZNIKI

Protokół ze spotkania grupy inicjatywnej wraz z list ą obecno ści Protokół Zebrania Wiejskiego odbytego 6 marca 2013 r. Uchwała nr 1/2013 Zebrania Wiejskiego Wsi Pasierbiec Szkic sytuacyjny lokalizacji priorytetowych zada ń Planu Rozwoju Sołectwa

29