4101-04-01-2013 UM Brzostek

Delegatura w Rzeszowie

LRZ-4101-04-01/2013 P/13/077

WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli

Numer i tytuł kontroli P/13/077 - Planowanie i realizacja inwestycji na terenach zagrożonych powodzią

Jednostka Delegatura NIK w Rzeszowie przeprowadzająca kontrolę

Kontrolerzy Justyna Lis, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 86257 z dnia 3 kwietnia 2013 r. [dowód: akta kontroli str. 1-2]

Jednostka Urząd Miejski w Brzostku , zwany dalej gminą kontrolowana Ul. Rynek 1, 39-230 Brzostek

Kierownik jednostki Leszek Bieniek , Burmistrz Brzostku kontrolowanej [dowód: akta kontroli str. 3-4]

II. Ocena kontrolowanej działalności

Ocena ogólna Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zakresie planowania i realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią.

Uzasadnienie W kontroli ustalono, że w latach 2010-2012 gmina posiadała dokumenty oceny ogólnej planistyczne o znaczeniu strategicznym i operacyjnym, które określały obszar gminy narażony na występowanie zjawisk powodziowych i zawierały analizy oraz wnioski dotyczące podejmowania niezbędnych działań w celu ograniczenia skutków powodzi. System monitoringu, działający na terenie gminy, spełniał niezbędne warunki do podejmowania szybkich i skutecznych działań. Dokumenty te skutecznie zapobiegały nadmiernej zabudowie na terenach zagrożonych powodzią. Obowiązujące w gminie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, ujmowały zapisy warunkujące ograniczenie realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. Wagę wyżej przytoczonych zapisów pomniejszał fakt, iż Rada Miejska uchwaliła jedynie trzy plany miejscowe obejmujące swoim zasięgiem 0,25% obszaru gminy. W okresie objętym kontrolą Burmistrz Brzostku wydawał decyzje o warunkach zabudowy z uwzględnieniem szczególnych warunków występujących na terenach zalewowych i zagrożonych powodzią. Wszystkie, poza wymienionymi niżej, wydane decyzje o warunkach zabudowy, które zostały poddane kontroli, były zgodne z obowiązującymi w tej dziedzinie przepisami prawnymi. Spośród 25 poddanych kontroli postępowań administracyjnych prowadzonych w celu wydania decyzji o warunkach zabudowy, w 22 przypadkach nie umożliwiono

inwestorom wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów potrzebnych do wydania wnioskowanej decyzji o warunkach zabudowy, przez co nie spełniono wymogu wynikającego z brzmienia przepisów art. 10 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Spośród 25 skontrolowanych decyzji o warunkach zabudowy, w 20-stu nie dotrzymano terminu wydania decyzji określonego w art. 35 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego. W trakcie postępowania administracyjnego inwestorzy nie byli informowani o opóźnieniach w wydawaniu decyzji czym naruszono przepis art. 36. § 1 i 2 kodeksu postępowania administracyjnego .

III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Programowanie działań mających na celu przeciwdziałanie nadmiernej zabudowie na terenach zagrożonych powodzią, w tym w dolinach rzecznych.

1.1. Dokumentacja dotycząca występujących na terenie gminy zjawisk powodziowych.

Opis stanu Obszar gminy Brzostek, leżący w obrębie Pogórza Karpackiego, pod względem faktycznego ukształtowania terenu jest typowy dla terenów podgórskich. Zróżnicowany teren gminy porozcinany jest płaskodennymi dolinkami o nachyleniu stoków około 15%. Teren usiany jest licznymi osuwiskami. Bardziej strome stoki podlegają intensywnemu procesowi erozji. Obszar gminy, w znacznej części odwodniony jest przez cieki powierzchniowe stanowiące prawobrzeżne dopływy rzeki Wisłoki, która przybiera w tych okolicach charakter rzeki nizinnej. Główne dopływy Wisłoki to: Kamienica, Dębrna, Słony, Gogołówka. Potoki te posiadają liczne drobne, nienazwane dopływy oraz zasilane są przez system rowów melioracyjnych. Wisłoka charakteryzuje się zmiennością i nieregularnością przepływów. Brak obwałowań powoduje, że znaczne tereny leżące wzdłuż Wisłoki znajdują się w zasięgu wód powodziowych. W myśl przepisów art. 7 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), który stanowi, że zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy - sprawami związanymi z planowaniem i realizacją inwestycji na terenach zagrożonych powodzią w gminie Brzostek zajmuje się samorząd gminny. Na dzień przeprowadzenia kontroli, w posiadaniu gminy znajdowały się następujące dokumenty dotyczące oszacowania powierzchni zagrożonych występowaniem zjawisk powodziowych oraz przeprowadzonych analiz i podejmowanych działań dla łagodzenia skutków powodzi na jej terenie: studium ochrony przeciwpowodziowej pn. O kreślenie zagrożenia powodziowego w zlewni Wisłoki, zwane dalej Studium, opracowane przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, zgodnie z art. 79 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 ze zm.), Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Brzostek , zwane dalej Studium Uwarunkowań, sporządzone stosownie do przepisów art. 9 ust. 1 ustawy 2

z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.), Plan Operacyjny Bezpośredniej Ochrony Przed Powodzią Gminy Brzostek , zwany dalej Planem Operacyjnym , opracowany na podstawie art. 31a ustawy o samorządzie gminnym oraz Gminny Plan Zarządzania Kryzysowego utworzony zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzadzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89 poz. 590). Zarządzeniem Nr 15/10 Burmistrza Brzostku z dnia 8 marca 2010 r. został powołany Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego, przy pomocy którego Burmistrz wykonuje zadania z zakresu zarządzania kryzysowego. Skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy Zespołu określa jego Regulamin. [dowód: akta kontroli str. 5-112] Tereny gminy narażone na wystąpienie zjawisk powodziowych zostały szczegółowo określone w Studium ochrony przeciwpowodziowej . W postaci mapy cyfrowej przekazane zostały informacje: o granicach zalewu wodą o prawdopodobieństwie przewyższenia p=50%, p=20%, p=10%, p=5%, p=2%, p=1% i p=0,5%, o granicach obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią, obszarach wymagających ochrony przed zalaniem z uwagi na ich zagospodarowanie, wartość gospodarczą lub kulturową oraz szczególne znaczenie społeczne, obszarach bezodpływowych, sieci rzecznej, zbiornikach retencyjnych i przekrojach poprzecznych rzek. Wyznaczenie w Studium obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią, spowodowało, z mocy ustawy wyłączenie tych ziem z predyspozycji do wykonywania na nich robót oraz innych czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe, w tym ograniczenia nowej zabudowy na terenach zalewowych. Dyrektor RZGW może jednak zezwolić na wykonywanie powyższych robót na obszarach zagrożonych powodzią, stosownie do brzmienia art. 40 ust 3 oraz art. 88l ust 2 prawa wodnego , który stanowi, że jeżeli nie utrudni to ochrony przed powodzią, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, zwolnić od zakazów wykonywania na tych terenach wyżej opisanych robót. [dowód: akta kontroli str. 5-17] W części rysunkowej Studium Uwarunkowań naniesione zostały: granice obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w dolinie Wisłoki i jej dopływów Kamienicy i Gogołówki, granice zasięgu zalewu wodami powodziowymi z 2010 r. dla potoku Kamionka, granice obszarów zagrożonych podtopieniami, a także granice obszarów zagrożonych ruchami masowymi, w tym osuwiskowymi. Zgodnie ze Studium Uwarunkowań , jako niezbędne dla ochrony terenów zagrożonych zalewaniem wodami powodziowymi uznano: - wykluczenie realizacji zabudowy na terenach szczególnego zagrożenia powodzią, zalewu wodami powodziowymi oraz zachowanie zakazów, nakazów i dopuszczeń wynikających z przepisów prawa wodnego dla tego typu terenów, - budowę wałów przeciwpowodziowych w dolinie rzeki Wisłoki, ujętych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego – jako inwestycji celu publicznego, których lokalizację należy uściślić na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, - budowę planowanych zbiorników małej retencji na potoku Kamionka na pograniczu miejscowości Głobikówka – Grudna Dolna oraz na potoku Gogołówka na pograniczu miejscowości Brzostek – Klecie – Januszkowice, - uporządkowanie i oczyszczenie koryt cieków, dla ich udrożnienia oraz zapewnienia przepływu dużej wody,

- umocnienie skarp brzegowych cieków, szczególnie zakoli meandrów, w celu zabezpieczenia przed osuwaniem się zboczy koryta blokujących przepływ i zagrażających stabilizacji położonych w pobliżu budynków, w tym mieszkalnych, - zapewnienie prawidłowego odpływu wód, między innymi poprzez utrzymanie drożności przepustów, rowów przydrożnych, potoków, rowów melioracyjnych, - zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni, m.in. poprzez dolesienia, - wyłączenie z zabudowy pasa minimum 50 metrów od stopy planowanych wałów przeciwpowodziowych, wskazanych na rysunku Studium dla rzeki Wisłoki, - wyłączenie z zabudowy pasa o minimum 15 metrów szerokości wzdłuż cieków wodnych w celu umożliwienia wypełnienia przez właścicieli wód obowiązków utrzymania w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych i kanałów oraz zapewnienia swobodnego spływu wód powodziowych i lodów. [dowód: akta kontroli str. 64-68] Z wymienionych wyżej działań uznanych jako niezbędne dla ochrony terenów zagrożonych występowaniem powodzi, w gestii gminy znajdowało się zapewnienie prawidłowego odpływu wód, poprzez utrzymanie drożności przepustów, rowów przydrożnych i potoków. Realizując powyższe zadania gmina, w latach 2010, 2011, 2012 i 2013 przeprowadziła przetargi nieograniczone i w wyniku ich rozstrzygnięcia podpisała umowy na wykonanie robót związanym z bieżącym utrzymaniem dróg i rowów przy drogach gminnych i wiejskich. W ramach powyższych umów wykonywano m.in.: mechaniczne czyszczenie (odmulanie) koparką rowów przydrożnych, kopanie koparką rowów przydrożnych, koszenie poboczy i skarp rowów przydrożnych kosiarką bijakową. [dowód: akta kontroli str. 122-127]

Na usuwanie skutków powodzi, która miała miejsce w czerwcu 2010 roku, gmina ponosiła koszty zarówno w roku wystąpienia powodzi jak również w dwóch kolejno następujących po powodzi latach. Wysokość przedmiotowych kosztów, w poszczególnych latach była następująca: - w roku 2010 – 6.884.057 zł, w tym z budżetu państwa otrzymano 4.838.843 zł, z dochodów własnych gminy przeznaczono 2.045.214 zł. - w roku 2011 – 2.531.102 zł, w tym z budżetu państwa otrzymano 1.391.147 zł, z dochodów własnych gminy przeznaczono 1.139.955 zł. - w roku 2012 – 665.061 zł, w tym z budżetu państwa otrzymano 584.237 zł, z dochodów własnych gminy przeznaczono 80.823 zł. Wyszczególnione środki finansowe zostały przeznaczone na: remonty i odbudowę dróg gminnych, prowadzenie akcji ratowniczej (2010 r.), wykonanie ekspertyz i szacunków poniesionych szkód związanych z osuwiskami oraz zasiłki dla powodzian. Koszty poniesione na prowadzenie akcji ratowniczej w czasie powodzi osiągnęły kwotę 501.922 zł. Na pokrycie powyższych kosztów z budżetu państwa otrzymano 413.216 zł, a z dochodów własnych gminy przeznaczono 88.706 zł. [dowód: akta kontroli str. 128-130]

1.2. Podjęte lub przewidziane do podjęcia działania, w celu ograniczenia możliwości zabudowy terenów narażonych na wystąpienie zjawisk powodziowych.

Opis stanu Kierunki rozwoju przestrzennego nakreślone w Studium Uwarunkowań wynikały faktycznego z ustaleń Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego oraz kompleksowych uwarunkowań rozwoju przestrzennego gminy Brzostek. Przyjęte do realizacji przez gminę kierunki zagospodarowania , zgodnie z powyższym opracowaniem, powinny uwzględniać uwarunkowania, które wpływają na wykluczenie terenów z zabudowy, w tym obszary zagrożone powodzią i osuwaniem się mas ziemnych. Jako główne kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów przyjęto: - rozwój terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, - porządkowanie i rozwój w obszarach wiejskich terenów zabudowy zagrodowej, mieszkaniowo-usługowej, wzbogacanie jej o obiekty infrastruktury społecznej, turystyki i rekreacji oraz integracji mieszkańców wsi, - działania mające na celu ograniczanie rozproszenia zabudowy metodą porządkowania, uzupełniania i kontynuacji układów osadniczych, - zachowanie wysokiej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla rozwoju rolnictwa, - preferencje dla rolnictwa ekologicznego oraz systemu dolesień w całym obszarze, - rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej, - rozwój funkcji aktywności gospodarczej gminy w obszarze sąsiadującym z drogą wojewódzką nr 73. Gmina przyjmuje wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich. Część terenów położonych w centrach poszczególnych jednostek osadniczych, zabezpiecza pod rozwój usług komercyjnych i publicznych. Są to głównie ośrodki usługowo-handlowe dla obsługi ludności, ruchu turystycznego i rolnictwa. Tereny położone w dolinie Wisłoki, w miejscowościach Zawadka Brzostecka, Brzostek, Klecie i Przeczyca stwarzają najkorzystniejsze warunki dla rozwoju rolnictwa. Charakteryzują się one tym, że posiadają gleby dobre i najlepsze (klasy II i III), długi okres wegetacji i rozwoju roślin oraz sprzyjającą rolnictwu, mało urozmaiconą rzeźbę terenu. Dobre warunki glebowe i korzystne warunki agroklimatyczne stwarzają predyspozycje do utrzymania i rozwoju rolnictwa. Ponadto w obszarze rozległych teras doliny Wisłoki występują najkorzystniejsze warunki do prowadzenia rolnictwa ze względu na relatywnie mniejsze rozdrobnienie gospodarstw. W celu umożliwienia pełniejszego wykorzystania produkowanych surowców i tworzenia nowych miejsc pracy, przekształcenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinno rozwijać się w kierunku tworzenia gospodarstw większych obszarowo. Działalność rolnicza dużych gospodarstw byłaby ukierunkowana na zwiększenie produkcji, jej specjalizację i rozwój przetwórstwa płodów rolnych. Ze względu na potencjał przyrodniczo-kulturowy gminy, wzrastające zainteresowanie społeczeństwa różnymi formami turystyki i wypoczynku, w tym agroturystyką oraz konieczność restrukturyzacji rolnictwa - turystyka i rekreacja winna stać się uzupełniającą funkcją gminy. Gmina Brzostek odznacza się wysokimi walorami przyrodniczymi, które zadecydowały o objęciu około 63% jej powierzchni,

obszarowymi formami ochrony przyrody. W rozwoju turystyki i rekreacji istotnym elementem będzie, w przyszłości, zagospodarowanie terenów na ten cel wokół projektowanego na potoku Kamionka – zbiornika małej retencji, usytuowanego na pograniczu miejscowości Głobikówka i Grudna Dolna i spełniającego funkcję przeciwpowodziową. W rejonie zbiornika uwzględniono tereny pod zabudowę usług turystycznych, a bezpośrednie sąsiedztwo zbiornika pozostawione jako otwarte tereny zielone, bez trwałego zainwestowania, z możliwością urządzenia miejsc biwakowych i terenowych urządzeń rekreacji. Na obszarze narażonym na wystąpienie zjawisk powodziowych tj. położonych w zasięgu granicy wody stuletniej (Q1%) znajduje się około 140 budynków mieszkalnych i około 180 budynków gospodarczych. [dowód: akta kontroli str. 35-60, 162]

1.3. Powodzie i podtopienia na terenach zabudowanych Gminy. Opis stanu Powierzchnia gminy Brzostek ogółem wynosi 12.232 ha. Wielkość obszaru gminy faktycznego narażonego na wystąpienie zjawisk powodziowych (na którym w przeszłości wystąpiły zjawiska powodziowe) wyszacowano na 21 ha, co stanowi 0,17% powierzchni ogółem. [dowód: akta kontroli str. 161] Występujące na terenie gminy Brzostek największe powodzie określane mianem katastrofalnych, ze względu na duże obszary objęte przepływem wód powodziowych notowane były w latach: 1934, 1960, 1970, 1997, 2001, 2006 i 2010. Powódź czerwcowa w 2010 r. porównywana do powodzi w roku 1934, swoim zasięgiem zbliżyła się w rejonie Brzostka do granicy wody stuletniej (p=1%). Latem, w czasie burz, opadów nawalnych i rozlewnych oraz wiosną w czasie powodzi roztopowych, podtapiane są tereny położone w dolinach cieków o małych spadkach, stanowiące zagłębienia nieckowate, gdzie gromadzi się na dłuższy czas woda, ze względu na utrudniony spływ powierzchniowy. Obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią wyznaczone zostały na mapie ekofizjograficznej na podstawie Studium sporządzonego przez RZGW w Krakowie w 2005 r. i zmodyfikowanego w grudniu 2010 r. Dla terenów nieobwałowanych w dolinie Wisłoki i jej dopływów Kamienicy i Gogołówki - za granicę obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią przyjęto granicę wody stuletniej (p=1%), która jest zbliżona do wody dwustuletniej (p=5%). W oparciu o terenowe rozpoznanie równiny zalewowej (terasa rędzinna), uwzględniając maksymalny poziom wód powodziowych w dolinie Kamienicy (prawobrzeżny dopływ Wisłoki III rzędu) w czasie powodzi w 2010 r. wyznaczono granice obszarów zagrożonych zalaniem wodami powodziowymi dopływów IV rzędu, potoków: Kamionka i Kujawskiego (w dolnym biegu Lipinka). Do ustalenia przedmiotowej granicy wykorzystano również informacje mieszkańców posesji na terenach zalewowych. W trakcie prac dokumentacyjnych w terenie stwierdzono, iż zasięg zalewu powodziowego, w roku 2010 i poziom wody w rzece Kamienicy był, w pewnych odcinkach szerszy i wyższy o ponad 100 cm od zasięgu wody stuletniej i dwustuletniej. [dowód: akta kontroli str. 33-34] W czasie powodzi czerwcowej 2010 r., w miejscowościach: Brzostek, Bączałka, Bukowa, Grudna Górna, Gorzejowa, Januszkowice, Klecie, Kamienica Dolna, Opacionka, Skurowa, Smarżowa, Siedliska-Bogusz, Zawadka Brzostecka – budynki mieszkalne zostały zalane wodą. Przewodniczący Gminnego Zespołu Zarządzania 6

Kryzysowego podjął decyzję o ewakuowaniu mieszkańców z zalanych terenów. W budynkach mieszkalnych zalanych wodą zamieszkiwało 912 osób, z których ewakuowano 30 osób. Pozostałe osoby nie zgodziły się na ewakuację i pozostały w wyższych kondygnacjach swoich domów. [dowód: akta kontroli str. 131-141] Straty jakie gmina poniosła w wyniku powodzi objęły wszystkie dziedziny życia jej mieszkańców. Komisje ds. weryfikacji strat powodziowych oszacowały te rodzaje szkód, które w sposób najbardziej dotkliwy wpłynęły na życie miejscowej ludności. I tak, w infrastrukturze drogowej wyszacowano straty na wartość 13.209.010 zł, w uprawach rolnych, w wysokości 1.238.408 zł. Zniszczenia i uszkodzenia budynków mieszkalnych oszacowano na wartość 3.388.335 zł, a budynków gospodarczych na wartość 406.083 zł. Ogólna wartość strat spowodowanych wystąpieniem powodzi na terenie gminy, wyniosła 18.241.836 zł. [dowód: akta kontroli str. 142-160]

1.4. Działania podejmowane przez Gminę w celu przeciwdziałania skutkom powodzi.

Opis stanu Stosownie do wymogów art. 31a ustawy o samorządzie gminnym, w celu faktycznego przeciwdziałania skutkom powodzi Burmistrz Brzostku opracował, w grudniu 2011 r. Plan Operacyjny Bezpośredniej Ochrony Przed Powodzią Gminy Brzostek , który określa funkcje poszczególnych organów zapewniających prowadzenie działań ratowniczych, zasady prowadzenia działań ratowniczych przez różne rodzaje służb, zasady współdziałania różnych szczebli administracyjnych w zależności od skali powstałego zagrożenia powodziowego oraz zasady dokumentowania przeciwpowodziowych działań operacyjnych. Plan Operacyjny określił obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią bazując na Studium ochrony przeciwpowodziowej i Studium Uwarunkowań. Zostały zidentyfikowane cieki stwarzające największe zagrożenia powodziowe. Mapa zagrożeń gminy zawierająca między innymi rejon zalewów i zatopień została załączona do Planu Operacyjnego. W formie tabelarycznej opracowano parametry morfometryczne głównych rzek i potoków gminy. W powyższym opracowaniu stwierdzono, że przy normalnych warunkach pogodowych, rzeka Wisłoka oraz potoki nie stwarzają zagrożenia powodziowego. Zjawiska powodziowe mogą wystąpić w okresie wiosennym, w czasie szybkiego topnienia śniegu, na terenach o dużych spadkach, a także na skutek długotrwałych opadów deszczu. Sytuacje takie miały miejsce w ostatnich latach, kiedy to gwałtowne deszcze (oberwania chmury) powodowały zalewanie niżej położonych terenów, piwnic, pomieszczeń gospodarskich, a także zmywanie nawierzchni żwirowych z dróg lokalnych. Plan Operacyjny definiuje tzw. powódź błyskawiczną cechującą się gwałtownością występowania i rozprzestrzeniania. Powódź błyskawiczna może być zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi, zwłaszcza w terenach nisko położonych np. doliny, kotliny i wąwozy. Pojawia się ona nagle, niespodziewanie i w krótkim czasie przybiera na sile, dlatego stanowi poważne niebezpieczeństwo. W Planie Operacyjnym w ytypowane zostały obiekty i obszary wymagające ochrony przed zalaniem, z uwagi na ich zagospodarowanie, wartość gospodarczą lub kulturową. W ramach Zbiorczego Planu Ewakuacji zinwentaryzowano infrastrukturę, budynki oraz określono liczbę osób podlegających zagrożeniu. Wyżej przywołany

plan zawierał wykaz zagrożonych gospodarstw zlokalizowanych w poszczególnych miejscowościach gminy, dane teleadresowe, ilość osób zamieszkujących te gospodarstwa, spis inwentarza, a także miejsce ewakuacji oraz zabezpieczenie transportowe. Jako miejsce ewakuacji podano dokładne oznaczenie i adres gospodarstwa lub obiektu publicznego do którego rodzina miała być ewakuowana. Jako zabezpieczenie transportowe podano imię i nazwisko oraz adres osoby i/lub firmy, która była zobowiązana do przetransportowania przeznaczonych do ewakuacji osób. Plan Operacyjny zawierał również zbiorczy wykaz osób bezpośrednio zagrożonych powodzią. Wykaz ten określał ile gospodarstw i ile osób w poszczególnych miejscowościach gminy mogło być zagrożonych powodzią oraz ile zwierząt domowych (jakie maszyny), sprzęt rolniczy znajdowały się w poszczególnych miejscowościach. Informacje dotyczące miejsc ewakuacji i zabezpieczenia transportowego, podano w tym dokumencie w sposób ogólny, zbiorczy. W wykazie zagrożonych w czasie powodzi obiektów, które mogły pogłębić straty i zniszczenia oraz obiektów użyteczności publicznej umieszczono: Remizę OSP w Brzostku, Komisariat Policji w Brzostku, Piekarnię GS SCH w Brzostku, Sem Poland Sp. z o.o., most pontonowy Wisłoka Klecie, Dom Strażaka w Januszkowicach. W zestawieniu sił i środków wydzielonych do akcji przeciwpowodziowej ujęto: środki finansowe, siły i środki Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego, siły i środki policji, siły i środki Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR), sprzęt jakim dysponował Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego oraz szczegółowy wykaz samochodów strażackich wraz z ich wyposażeniem. [dowód: akta kontroli str. 76-112] Opracowując Plan Operacyjny sprecyzowano, że stanowi on jedno z podstawowych narzędzi Burmistrza Brzostku oraz Gminnego Zespołu Zarzadzania Kryzysowego, podczas działań, w przypadku wystąpienia zagrożenia powodziowego, wymagającego koordynacji akcji ratowniczej i zaangażowania w nią sił i środków zarówno ze szczebla gminy jak i szczebla ponadgminnego. Stwierdzono, że powyższy Plan ma zastosowanie głównie do operacyjnych działań przeciwpowodziowych w fazie reagowania tj. od momentu, kiedy zagrożenie powodziowe się pojawia, poprzez okres prowadzenia działań ratowniczych, aż do momentu wstępnego oszacowania strat przed fazą odbudowy. [dowód: akta kontroli str. 78] Gmina Brzostek wraz z innymi gminami powiatu Dębickiego posiada powiatowy system monitoringu powodziowego. W ramach przedmiotowego systemu na terenie gminy znajdują się dwie stacje pomiarowe zamontowane na mostach zlokalizowanych na rzece Wisłoka w Skurowej i na potoku Gogołówka w Januszkowicach. Stacje za pomocą ultradźwięków dokonują dokładnego pomiaru wysokości wody w rzece. Odpowiednio przetworzone dane automatycznie, drogą „sms” trafiają do stacji bazowej i wyświetlane są na stronie internetowej. Każdy zainteresowany mieszkaniec gminy może sprawdzić, jaki jest w danej chwili poziom wody w rzece. Burmistrz i członkowie gminnych zespołów zarządzania kryzysowego otrzymują „sms’ ostrzegawczy w chwili przekroczenia przez wodę poziomu ostrzegawczego i alarmowego. Plan Operacyjny zawiera wykaz osób otrzymujących informacje drogą „sms” o zagrożeniu, łącznie ze stanowiskiem jakie zajmują i numerem służbowego telefonu komórkowego służącego do kontaktu w sytuacjach zagrożenia. Rozmieszczenie sond pomiarowych monitoringu powodziowego zostało przedstawione na mapach załączonych do przedmiotowego Planu . W ramach monitoringu powodziowego, w formie tabelarycznej podano poziom wody w stanach ostrzegawczych i alarmowych oraz wysokość mostu na którym zostały

zamontowane stacje pomiarowe. Podano również informacje dotyczące częstotliwości pomiarów w tzw. stanach normalnych, w stanach ostrzegawczych i w stanach alarmowych. W ocenie Najwyższej izby Kontroli, wyżej opisany powiatowy system monitoringu powodziowego, spełnia niezbędne warunki do podejmowania szybkich i skutecznych działań. Powiadomienie ludności o zagrożeniach na terenie gminy odbywa się przy pomocy syren, które uruchamiane są selektywnie w centrum Powiadomienia Ratunkowego w Dębicy lub ręcznie przy pomocy włącznika zamontowanego na budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Komunikaty podawane są również poprzez urządzenia nagłaśniające zamontowane na samochodach OSP. System informowania, ostrzegania ludności organizowany jest na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Na szczeblu gminnym system ten organizowany jest w oparciu o; środki masowego przekazu o zasięgu lokalnym (TVP, prasa), sołeckie punkty alarmowania (8 pojedynczych syren alarmowych strażackich oraz 3 syreny włączone do radiowego systemu w Dębicy), urządzenia nagłaśniające (policji, straży OSP), stronę internetową, obwieszczenia i ulotki. Komunikaty informujące, ostrzegające i powiadamiające mieszkańców o zdarzeniach i zagrożeniach wydaje Burmistrz lub osoby przez niego upoważnione. Sołtysi i wyznaczeni przez Burmistrza pracownicy rozpowszechniają powyższe informacje. Natomiast komunikaty ostrzegające i alarmujące przekazują członkowie Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Plan Operacyjny posiada szczegółową procedurę uruchamiania i podejmowania przydzielonych zadań w sytuacji zagrożenia przez poszczególne organy gminy oraz instrukcję działania Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego - podczas zagrożeń powodziowych. W rozdziale poświęconym zasadom współdziałania służb inspekcji i straży oraz innych podmiotów przewidzianych do uczestnictwa w działaniach przeciwpowodziowych, szczegółowo przedstawiono zadania: Burmistrza Brzostku jako Szefa Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz Gminnego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Brzostku. Uwypuklona została rola Komendantów Powiatowych Policji i Państwowej Straży Pożarnej w Dębicy wymagająca realizacji własnych zadań w warunkach ciągłej współpracy z pozostałymi uczestnikami działań przeciwpowodziowych. Zazębiające się i wymagające ścisłej współpracy zadania straży pożarnej i policji zostały w sposób przejrzysty zaprezentowane w Planie Operacyjnym . W sytuacjach, w których użycie innych sił i środków byłoby niemożliwe lub niewystarczające, Plan zakładał uczestnictwo jednostek wojskowych w wykonywaniu zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. Plan Operacyjny został uzgodniony z Komendantem Gminnym ZOSP w Brzostku oraz z Komendantem Komisariatu Policji w Brzostku. Organizacja działań i współdziałania poszczególnych organów, w sytuacjach zagrożenia przedstawiono w formie schematu, jako Procedury działania i ich organizacja. Plan Operacyjny zawiera: imienny skład osobowy Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego łącznie z danymi teleadresowymi, imienny wykaz osób doraźnie włączonych do prac przy GZZK, w zależności od zaistniałej sytuacji (łącznie z danymi teleadresowymi), dane teleadresowe GCZK sąsiadujących gmin oraz dane teleadresowe instytucji współpracujących. [dowód: akta kontroli str. 80-91, 105-110] Ustalając przyczyny i skutki wystąpienia zjawisk powodziowych w ostatnich latach przeanalizowano powódź marcową 2006 roku, powódź czerwcową 2009 roku i powódź majową i czerwcową 2010 roku. Określono przyczyny zaistniałych zjawisk powodziowych oraz wyliczono poniesione straty. Zgodnie z danymi Planu

Operacyjnego, największe straty zostały poniesione w infrastrukturze drogowej. Ponadto zalaniu uległy obiekty wodno-kanalizacyjne, studnie, obiekty użyteczności publicznej, szkoły, boiska sportowe, budynki mieszkalne i gospodarcze oraz gospodarstwa rolne. W wyniku dokonanych analiz i ocen zagrożenia powodziowego ustalono, że na terenie gminy występują dwa rodzaje zagrożenia powodziowego. Pierwsze zagrożenie występujące najczęściej w okresie wiosennym i wiosenno-letnim ze strony rzeki Wisłoki na skutek długotrwałych deszczy w górnym jej biegu i jej dopływach (Ropa i Jasiołka) Jest to zagrożenie powodziowe do którego można się przygotować pobierając komunikaty o stanie wód na rzekach. Drugim zagrożeniem są powodzie występujące na potokach: Gogołówka, Słony, Kamionka oraz na rzece Kamienica. Sytuacje powodziowe na tych ciekach wodnych są nieprzewidywalne. Powstają one na skutek tzw. deszczy nawalnych. Zagrożenie występuje nawet w przeciągu pół godziny od rozpoczęcia ulewy w górnych odcinkach rzek. Problemem zwłaszcza ze strony rzeki Kamienica jest fakt, że jest ona rzeką nieuregulowaną, czego następstwem jest częsta zmiana jej biegu. W przeszłości, w okresie wiosenno-letnim, niemal corocznie dochodziło do wylewu Wisłoki. Każdorazowo na wskutek wylewów następowały szkody w uprawach rolnych. Od czasu wybudowania zbiornika retencyjnego „Klimkówka” na jednym z dopływów Wisłoki, w 1993 r., znacznie zmalał obszar zalewanych pól uprawnych. Po powodzi w 2010 r. dokonano oceny działań gminy Brzostek w zakresie zapobiegania i obniżania strat powodziowych, w ramach której stwierdzono, że gmina zabezpieczyła materiały do akcji przeciwpowodziowej wyposażając jednostki OSP w nowe samochody ratowniczo-gaśnicze, pompy szlamowe i agregaty prądotwórcze. Jednostki OSP otrzymały worki na piasek na tzw. pierwsze zagrożenie powodziowe. W miejscach najbardziej strategicznych (wyznaczono 16 punktów), gdzie dostarczono piasek na wypadek ewentualnego zagrożenia. Mapa na której oznaczono przedmiotowe punkty ze zgromadzonym piaskiem, jest załącznikiem do Gminnego Planu Zarządzania Kryzysowego. Dokonano analizy stanu wyposażenia gminnego magazynu przeciwpowodziowego, uzupełniono stan worków na piasek, zakupiono agregat prądotwórczy wraz z lampą na wypadek braku zasilania energetycznego, latarki, 2 kpl. folii czarnej w celu zabezpieczenia pokrycia dachowego, 10 lóżek składanych na wypadek ewakuacji ludności. [dowód: akta kontroli str. 94-95] W wyniku oględzin ustalono, że gminny magazyn przeciwpowodziowy został zlokalizowany w podpiwniczeniu budynku będącego siedzibą Urzędu Miejskiego w Brzostku. Klucz do magazynu znajdował się na tablicy w sekretariacie i był opisany jako „Magazyn Przeciwpowodziowy – piwnica”. Magazyn był zamknięty, prawidłowo zabezpieczony przed kradzieżą. Na dzień przeprowadzenia oględzin wyposażenie magazynu było wystarczające i zgodne z zapisami Planu Operacyjnego w zakresie dotyczącym jego niezbędnego wyposażenia. Część wyposażenia jak np. plandeki, folia budowlana, linki strażackie ratownicze przekazane zostały do ochotniczych straży pożarnych mieszczących się w miejscowościach zagrożonych powodzią ponieważ uznano, że pozwoli to na efektywniejsze wykorzystanie tego rodzaju wyposażenia w sytuacji zagrożenia powodziowego. Odbiór wyżej opisanych asortymentów został potwierdzony przez przejmujące je jednostki OSP. Informacja o istnieniu i lokalizacji magazynu znajduje się zarówno w Planie Operacyjnym jak i w Gminnym Planie Zarządzania Kryzysowego. Członkowie Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Brzostku oraz osoby doraźnie włączone do prac w powyższym Zespole potwierdziły pisemnie, że zapoznały się z treścią wyżej przywołanego Planu Zarządzania Kryzysowego . Na tej podstawie przyjęto, że wszystkie osoby 10

odpowiedzialne za organizację i koordynację akcji ratunkowej miały pełną wiedzę o lokalizacji, wyposażeniu i sposobie dostępu do magazynu. Na terenie gminy nie istniały budowle służące ochronie przeciwpowodziowej takie jak wały przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne, a istniejące tu cieki wodne, nie były uregulowane. Burmistrz Brzostku Pan Leszek Bieniek wyjaśnił, że: w powszechnej opinii mieszkańców gminy prezentowanych na zebraniach wiejskich oraz na innych tego typu spotkaniach dla uniknięcia w przyszłości skutków powodzi istnieje konieczność: 1) budowy wałów przeciwpowodziowych wzdłuż Wisłoki, 2) kompleksowej regulacji cieków wodnych: Gogołówka, Potok Słony, Kamienica, Kamionka, Dębrna wzdłuż których znajduje się skoncentrowana zabudowa zagrodowa. 3) zwiększenie nakładów na konserwacje istniejących urządzeń melioracyjnych. Wymienionych zadania nie należą do samorządu gminnego. Odpowiedzialne jednostki to RZGW w Krakowie, PZMiUW w Rzeszowie, Rejonowy Zarząd Spółek Wodnych w Dębicy i Gminny Zarząd Spółek Wodnych w Brzostku. Z powodu braku własnych środków finansowych i dofinansowania z budżetu państwa ww. jednostki dokonują znikomych w stosunku do potrzeb prac regulacyjnych i konserwacyjnych cieków wodnych i urządzeń melioracyjnych. W kwestii zadań wymienionych w pkt. 2 i 3 tutejsza gmina prowadzi stałą korespondencję z odpowiedzialnymi jednostkami. Efektem tych działań jest między innymi przebudowa przepustu na drodze krajowej odprowadzającego wody z rowu melioracyjnego biegnącego pomiędzy gruntami uprawnymi a zabudową ulicy Łukasiewicza w Brzostku. Burmistrz Brzostku w ramach członkostwa w zarządzie Związku Gmin Dorzecza Wisłoki aktywnie uczestniczy przy zgłoszeniu cieków niższego rzędu do „Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły”. W załączeniu kserokopia wybranych pism i dokumentów obrazujących podejmowane przez gminę działania i stanowiska odpowiedzialnych za realizację powyższych zadań jednostki.

[dowód: akta kontroli str. 21-24, 87, 112-121,161,192-219]

Ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie nieprawidłowości stwierdzono nieprawidłowości.

Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie.

2. Ujmowanie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapisów warunkujących ograniczenie realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. 2.1. Zmiany wprowadzone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w związku z wystąpieniem na terenie gminy zjawisk powodziowych.

Opis stanu Do dnia 30 sierpnia 2012 r. w gminie Brzostek obowiązywało Studium faktycznego Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Brzostek przyjęte uchwałą Nr XXVIII/249/2001 Rady Gminy w Brzostku z dnia 30 marca 2001 r. Powyższe studium zawierało bardzo ogólne opracowanie dotyczące polityki w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, które zobowiązywało gminę: - w zakresie realizacji obwałowań Wisłoki – do umożliwienia administratorowi dostępu do cieków w celu prowadzenia robót konserwacyjnych i remontowych koryt, - w zakresie otuliny biologicznej ekosystemu cieków wodnych – do utrzymania łąk spełniających rolę polderów oraz ograniczenia zabudowy terenów rolnych, - prowadzenia prawidłowej melioracji obszarów rolnych, w tym oczyszczania rowów i naprawiania urządzeń drenarskich, - zlecenia wykonania oceny geologicznej terenów przybrzeżnych zagrożonych rozmyciem w czasie powodzi (osuwiskami), - wybudowania obwodnicy Brzostka na nasypie spełniającym wymogi zabezpieczenia przeciwpowodziowego, - rozważenia możliwości realizacji zbiorników retencyjnych „Kamionka” na potoku Kamionka będącym dopływem Kamienicy i „Głobikówka” na potoku o tej samej nazwie. [dowód: akta kontroli str. 179-181] Studium Uwarunkowań z 2001 r. , zostało zmienione Uchwałą Rady Miejskiej w Brzostku z dnia 8 czerwca 2011 r. Przedmiotem zmiany było wprowadzenie zapisów dopuszczających inwestycję planowanego gazociągu przesyłowego wysokoprężnego DN700. W Studium przyjęto rozwiązania w zakresie kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów. Zmiana obejmowała tereny położone w zachodniej części gminy, przez które przebiegała linia projektowanego gazociągu wysokoprężnego DN700 relacji Strachocina – Pogórska Wola wraz z obiektami, urządzeniami i towarzyszącą infrastrukturą techniczną, w tym światłowodem. W związku z planowaną inwestycją, Studium Uwarunkowań określiło obszary, dla których w świetle przepisów szczególnych, obowiązkowe było sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jako niezbędne uznano sporządzenie planów miejscowych w miejscowościach Kamienica Dolna i Gorzejowa dla terenów wymagających przeznaczenia na cele nieleśne. [dowód: akta kontroli str. 182-190] 12

Uchwałą Nr XIX/135/12 Rady Miejskiej w Brzostku z dnia 30 sierpnia 2012 r., uchwalono kolejną zmianę Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Brzostek . Uzasadnieniem do podjęcia przedmiotowej uchwały była potrzeba zwiększenia rezerwy terenowej pod inwestycje tj. poszerzenia terenów pod zabudowę mieszkaniową, usługową i produkcyjną, potrzeba zaktualizowania uwarunkowań środowiskowych w oparciu o opracowanie ekofizjograficzne gminy sporządzone na potrzeby przedmiotowego studium oraz potrzeba dostosowania zapisów i ustaleń zmiany Studium Uwarunkowań do obowiązujących przepisów prawa. [dowód: akta kontroli str. 25-28] Zakres zmian Studium Uwarunkowań dotyczył całego obszaru gminy Brzostek, w jej granicach administracyjnych. Zgodnie z opracowaną przez Burmistrza Brzostka Oceną aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzostek oraz art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w Studium przyjęto rozwiązania między innymi w zakresie: 1). Przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu – po 2006 roku wydano około 5% decyzji o warunkach zabudowy, które są niezgodne z wyznaczoną dla tych terenów funkcją w Studium Uwarunkowań. Wydane decyzje o warunkach zabudowy spowodowały konieczność jego aktualizacji w zakresie dotychczasowego zagospodarowania i przeznaczenia terenów. 2). Stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. Aktualizacji wymagało uwzględnienie projektowanych obszarów „Natura 2000” oraz ocena stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej, głównie w zakresie struktury gospodarstw rolnych, struktury użytków rolnych i ogólnego stanu produkcji rolnej. 3). Stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej - dokonano aktualizacji i uzupełnienia zgodnie z Gminną ewidencją zabytków oraz korekty w obecnym stanie zachowania zabytków materialnych. 4). Warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia – zaktualizowano w zakresie danych demograficznych oraz uzupełniono w zakresie infrastruktury społecznej, rynku pracy i mieszkalnictwa w wyniku zmian jakie zaszły w gminie w badanym okresie. 5). Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia - zaktualizowano o informacje i dane zawarte w studium opracowanym przez RZGW w Krakowie, określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni rzeki Wisłoki, w tym wyznaczono tereny zagrożone zalewaniem wodami powodziowymi zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie prawa wodnego. Uzupełniono o informacje o faktycznych zdarzeniach żywiołowych jakie zaszły w analizowanym okresie. 6). Potrzeb i możliwości rozwoju gminy – skutki nadania praw miejskich miejscowości Brzostek. 7). Stanu prawnego gruntów – zaktualizowano zgodnie ze stanem faktycznym. 8). Występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych – zaktualizowano w zakresie projektowanych obszarów „Natura 2000”. 9). Występowania obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych – zaktualizowano na podstawie przeprowadzonych ekspertyz i badań geologicznych na terenach

gdzie wystąpiły zjawiska osuwania się mas ziemnych. Wskazano obszary na których występują ograniczenia w zainwestowaniu i zakres tych ograniczeń. 10). Stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami. Uzupełniono o zrealizowane inwestycje z zakresu sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Na dzień przeprowadzenia kontroli Studium Uwarunkowań było aktualne. Od czasu uchwalenia zmian w powyższym Studium minęło siedem miesięcy. W części I powyższego Studium, zatytułowanej Uwarunkowania wraz z diagnozą, podano, że głównymi zagrożeniami naturalnymi, na terenie gminy Brzostek, są zagrożenia ruchami masowymi i zagrożenia powodziowe. Zagrożenie ruchami masowymi spowodowane jest położeniem gminy Brzostek w obrębie Pogórza Ciężkowickiego i Strzyżowskiego, wchodzących w skład Karpat fiszowych. Spadki terenu powyżej 10% w powiązaniu ze wzmożonymi opadami atmosferycznymi sprzyjają uaktywnianiu się osuwisk. Najbardziej niebezpieczne są osuwiska położone na skarpach nasypów drogowych, w lejach źródłowych cieków, na zboczach oraz u ich podnóży. Na wskutek nadmiernego uwilgocenia w porze deszczowej, zagrożone mogą być również tereny o mniejszych spadkach. Następuje wtedy uplastycznienie osadów pylistych, co skutkuje ich wymywaniem i osiadaniem. Ruchy masowe, zwłaszcza osuwiska, powodują duże szkody w infrastrukturze komunikacyjnej i technicznej, uszkadzają i niszczą budynki, a także degradują użytki rolne i leśne. Po opadach nawalnych w lipcu 1997, 2001, w czerwcu 2006 oraz maju i czerwcu 2010 r., na badanym terenie, ruchy masowe zaktywizowały się. Zgodnie ze Studium Uwarunkowań , ograniczenie zagrożeń ruchami masowymi sprowadza się działań polegających na odwodnieniu terenów osuwiskowych, umocnieniu skarp, zwiększeniu terenów zalesionych, zmiany użytkowania gruntów ornych na korzyść użytków zielonych oraz wyłączenia z zabudowy gruntów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią pokazane w Studium Uwarunkowań, podobnie jak inne dokumenty planistyczne w gminie, zostały wyznaczone na podstawie Studium ochrony przeciwpowodziowej sporządzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie w 2005 roku i zaktualizowanego w 2010 r. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Brzostek wiąże się przede wszystkim z rzeką Wisłoką. Rzeka na terenie gminy ma charakter górski i wraz ze swoimi dopływami tworzy sieć rzeczną, która w czasie szczególnie wzmożonych opadów lub roztopów prowadzi do gwałtownych wezbrań i w rezultacie do powodzi. Bazując na materiałach opracowanych przez RZGW w Krakowie w Studium Uwarunkowań podano, że zagrożenie powodziowe stwarzają również mniejsze cieki wodne o charakterze górskim jak Kamienica czy Gogołówka. W trakcie roku – w marcu i kwietniu występują, rozciągnięte w czasie, wezbrania roztopowe, a w czerwcu i lipcu - wezbrania po nawalnych opadach letnich. Wezbrania letnie są krótsze w czasie, ale znacznie gwałtowniejsze. Największe zagrożenie Wisłoka stanowi dla miejscowości: Bukowa, Klecie, Skurowa, Przeczyca, miasto Brzostek, Zawadka Brzostecka, Kamienica Dolna i Gorzejowa. W czasie ostatniej powodzi mającej miejsce w czerwcu 2010 r. zostały zniszczone mosty, drogi, budynki mieszkalne i gospodarstwa. [dowód: akta kontroli str. 25-75 ]

2.2. Kierunki zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią. Opis stanu Stosownie do założeń Studium Uwarunkowań, obszary zagrożone zalaniem wodami faktycznego powodziowymi (wodą stuletnią p=1%), rzeki Wisłoki, Kamienicy, Gogołówki i większych cieków wyznaczonych na mapie ekofizjograficznej, powinny być wyłączone z zabudowy mieszkaniowej, zagrodowej i usługowo-produkcyjnej. Na powyższych terenach dopuszczalna winna być infrastruktura sportowo-rekreacyjna tj. boiska sportowe oraz place gier i zabaw. Planowanie zagospodarowania terenów położonych w strefie granicznej zasięgu maksymalnych zalewów wezbrań powodziowych Wisłoki, Kamienicy i Gogołówki (p=1%), zaznaczonej na mapie fizjograficznej w skali 1:10000, powinno być, w myśl zaleceń Studium Uwarunkowań, poprzedzone ekspertyzą hydrologiczno- batygraficzną terenów z mapą w większej skali z prognozowanym zalewem powodziowym o głębokości 0-50 cm. Na obszarach zagrożonych prognozowanym zalewem o głębokości do 30 cm można dopuścić lokalizację tylko budynków mieszkalnych z drogą dojazdową na nasypie o wysokości 1 metra, bez podpiwniczeń. Ogrodzenia wokół tych budynków winny być z siatki, bez podmurówek. Na terenach w granicach zalewów powodziowych tj. do głębokości 30 cm, nie mogą być lokalizowane obiekty gospodarskie takie jak: stodoły czy stajnie, jak również magazyny, zakłady produkcyjno-usługowe, szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, szpitale, placówki kulturalno-oświatowe i kaplice. Takie same ograniczenia Studium Uwarunkowań odnosi do terenów bezodpływowych z krótkotrwałymi podtopieniami opadowymi. Lokalizacja obiektów kubaturowych (wysoki parter) winna uwzględniać opinię hydrologiczną zawierającą informację o głębokości występowania zwierciadła wód opadowych w okresach bez opadów. Płytkie, stałe w ciągu roku zaleganie zwierciadła wody gruntowej na głębokości mniejszej niż 50 cm ppt, wyklucza lokalizację obiektów kubaturowych. Na terenach zabudowanych, zagrożonych zalaniem wodami powodziowymi należy w trybie administracyjnym zakazać budowy ogrodzeń na podmurówkach lub z segmentów utrudniających spływ wód. [dowód: akta kontroli str. 71-73]

2.3. Uzgodnienia i opinie projektu studium dotyczące uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenów narażonych na występowanie zjawisk powodziowych.

Opis stanu Zmiana Studium Uwarunkowań i kierunków Zagospodarowania Przestrzennego faktycznego Gminy Brzostek została uchwalona po przeprowadzeniu postępowania planistycznego uregulowanego ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Stosownie do art. 11 pkt 6 powyższej ustawy, Burmistrz Brzostku uzgodnił projekt zmiany Studium Uwarunkowań : - z Wojewodą Podkarpackim, w zakresie braku kolizji z ustaleniami programów zadań rządowych, służących realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym, - z Zarządem Województwa Podkarpackiego ,w zakresie zgodności z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego. 15

W myśl przepisów art. 11 pkt 5 i 6 lit a-m wyżej przywołanej ustawy, Burmistrz Brzostku uzyskał pozytywne opinie dotyczące rozwiązań przyjętych w projekcie zmiany Studium Uwarunkowań od Gminnej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej, Starosty Powiatu Dębickiego, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Rzeszowie, Agencji Wywiadu w Warszawie, Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Rzeszowie, Komendy Wojewódzkiej w Dębicy, Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Dębicy, Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Okręgowego urzędu Górniczego w Krośnie, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Rzeszowie, Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie, Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Geologiem Powiatowym, Geologiem Wojewódzkim, Nadleśnictwem Dębica, Operatorem Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A., TAURON Dystrybucja S.A., Zakładem Gospodarki Komunalnej w Brzostku, Karpacką Spółką Gazownictwa, Polskim Górnictwem Naftowym i Gazownictwem S.A., Polskimi Sieciami Elektronicznymi – Wschód S.A., Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz burmistrzami i wójtami gmin sąsiednich. Burmistrz Brzostku wprowadził zmiany wynikające z opinii i dokonanych uzgodnień, czym spełnił wymóg wynikający z art. 11 pkt. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym . W trakcie uzgodnień z Dyrektorem RZGW w Krakowie, wystąpiły rozbieżności dotyczące wyznaczonych w Studium Uwarunkowań granic terenów szczególnego zagrożenia powodzią. Zdaniem RZGW w powyższym Studium, w granicach szczególnego zagrożenia powodzią, oprócz terenów już zainwestowanych, znalazła się nieliczna grupa terenów przeznaczonych dopiero pod zainwestowanie. Podane wyżej informacje zawarte w części graficznej były sprzeczne z zapisami części tekstowej dotyczącej kierunków rozwoju obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. RZGW zwrócił również uwagę na fakt, że w granicach strefy zalewu wodą Q5% na określonym odcinku znalazły się tereny przeznaczone pod eksploatację kruszywa, co - mając na uwadze konieczność zachowania filarów ochronnych od granicy wody Q5% - nie powinno mieć miejsca. RZGW zwrócił również uwagę na konieczność zmiany nazewnictwa w dokumencie planistycznym jakim było przedmiotowe studium – zgodnie z obowiązującym prawem zamiast terminu „tereny szczególnego zagrożenia powodzią” należy wprowadzić termin „obszary szczególnego zagrożenia powodzią”. Po rozpatrzeniu ponownego wniosku Burmistrza Brzostku z dnia 5 kwietnia 2012 r. projekt zmiany studium został, przez Dyrektora RZGW, zaopiniowany pozytywnie. [dowód: akta kontroli str. 163-178]

2.4. Objęcie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego obszarów zagrożonych wystąpieniem zjawisk powodziowych. Opis sta nu Rada Miejska w Brzostku uchwaliła trzy miejscowe plany zagospodarowania faktycznego przestrzennego, obejmujące obszar około 31 ha, co stanowiło 0,25% powierzchni gminy ogółem. Burmistrz Brzostku – Pan Leszek Bieniek wyjaśnił, że Rada Miejska w Brzostku (…) podjęła decyzję o opracowaniu wyżej wymienionych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ponieważ prowadzenie zamierzeń inwestycyjnych, które objęły te plany, było niemożliwe na podstawie Studium

Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. (…) Decyzje o opracowaniu i uchwalaniu MPZP dla określonego obszaru gminy podejmowano tylko wówczas gdy było to niezbędne i obowiązek opracowania planu wynikał wprost z norm ustawowych. Gmina Brzostek jak większość jednostek samorządu terytorialnego w Polsce ma problemy budżetowe spowodowane „nieprawidłową” polityką organów państwa wobec samorządów gminnych. Niedoszacowanie subwencji na zadania zlecone powoduje, że gminy przeznaczają środki finansowe na pokrycie zadań zleconych, zamiast na realizację zadań własnych. Tak też jest w przypadku Gminy Brzostek. Dla przykładu w tutejszej gminie tylko w 2011 r. zabrakło subwencji oświatowej na wynagrodzenie nauczycieli w szkołach podstawowych i gimnazjach na kwotę 2.186.000 złotych. Aby szkoły mogły funkcjonować musieliśmy brakującą kwotę pokryć ze środków własnych. Sytuacja z roku na rok się pogarsza z powodu nakładania nowych zadań na samorząd bez zabezpieczenia środków. W roku 2011 i 2012 Gmina wydała na opracowanie zmian Studium Uwarunkowań kwotę 164.820 złotych. Jak znaczna jest to kwota dla budżetu Gminy świadczy fakt, że na zadanie takie jak remonty bieżące dróg gminnych, Gmina w bieżącym roku mogła zabezpieczyć zaledwie 30.000 zł. W takim stanie faktycznym budżetu gminy, gdy brak jest obligatoryjnego obowiązku uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla całej gminy lub chociażby terenów zagrożonych powodzią, gmina nie podejmuje uchwały o opracowaniu MPZP. Małe dochody własne gminy i subwencję wyrównawczą przeznacza się na realizację obowiązkowych zadań własnych. [dowód: akta kontroli str. 161,192-194] W gminie Brzostek nie opracowano analizy porównawczej kosztów, które poniosłaby gmina w przypadku uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zawierających ograniczenia bądź zakaz lokalizowania inwestycji dla terenów zagrożonych powodzią z kosztami poniesionymi na usuwanie skutków powodzi spowodowanych zalaniem zlokalizowanych na tych terenach inwestycji. Pan Leszek Bieniek – Burmistrz Brzostku wyjaśnił, że zagadnienie to poruszane było wielokrotnie w dyskusjach na temat zapobiegania w przyszłości skutkom powodzi. W wyniku takich dyskusji często wysuwany jest wniosek, że w tej chwili poprzez opracowanie MPZP dla terenów zagrożonych powodzią nie zminimalizuje się znacząco ewentualnych strat powodzi dla już istniejącej zabudowy. W wyniku powodzi 2010 roku nie ucierpiały zabudowania w nowych siedliskach , ani też nowe budynki wolnostojące wybudowane po 2002 roku, kiedy przestał obowiązywać MPZP dla całej gminy. W miejscach gdzie wystąpiła powódź, zabudowa zagrodowa istniała co najmniej od kilkudziesięciu lat lub dłużej. Jeżeli sporadycznie powstawała nowa zabudowa to tylko na tzw. „wymianę substancji” – budowa przez rolnika nowego budynku mieszkalnego lub gospodarczego w miejsce starego. W kwestii planistycznej ocenia się, że obecnie istotnym dokumentem powstałym po powodzi 2010 roku, ograniczającym lub zakazującym lokalizacji nowych inwestycji dla terenów zagrożonych powodzią jest opracowanie wykonane przez RZGW w Krakowie pod nazwą I etap – studium ochrony przeciwpowodziowej zlewni Wisłoki. Przywołany dokument wraz z zaktualizowanym Studium Uwarunkowań pozwala skutecznie odmówić zgody w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na budowę nowych obiektów budowlanych w terenach na których wystąpiła powódź. [dowód: akta kontroli str. 192-194] Stosownie do art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 20 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym , Rada Miejska w Brzostku Uchwałą Nr XXI/148/12 z dnia 28 listopada 2012 r. uchwaliła Miejscowy Plan

Zagospodarowania Przestrzennego gminy Brzostek w miejscowościach Kamienica Dolna i Gorzejowa I etap. Powyższy Plan został uchwalony po stwierdzeniu zgodności z ustaleniami zmienionego 30 sierpnia 2012 r. Studium Uwarunkowań. Plan określał w szczególności zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, zasady ochrony środowiska i przyrody, granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, w tym terenów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych. Ustalono szczegółowe zasady i warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy. W części tekstowej planu jak również na załączonym rysunku planu został określony obszar szczególnego zagrożenia powodzią o prawdopodobieństwie przewyższenia 1% i 0,5%, służący przepuszczeniu wód powodziowych wyznaczonych na podstawie studium ochrony przeciwpowodziowej, sporządzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie w 2010 r. Na w/w obszarze zagrożonym powodzią, od potoku Kamienica będącego dopływem Wisły: - wyznaczono tereny lasów obejmujące grunty leśne i wody śródleśne. Na wyznaczonych terenach obowiązywał zakaz zmiany użytkowania terenów na cele nieleśne i zakaz realizacji obiektów z wyjątkiem przypadków dopuszczonych przepisami szczególnymi z zakresu ochrony gruntów ornych i leśnych. - wyznaczono tereny niskiej zieleni naturalnej na których obowiązywał zakaz wykonywania zabudowy trwale związanej z gruntem za wyjątkiem zabudowy hydrotechnicznej niezbędnej do realizacji statutowych zadań związanych z utrzymaniem wód i ochroną przeciwpowodziową oraz zakaz lokalizacji inwestycji mogących pogorszyć stan bezpieczeństwa powodziowego. - wyznaczono teren wód powierzchniowych z podstawowym przeznaczeniem pod potok Kamienica wraz z jego obudową biologiczną. W wyznaczonym terenie obowiązywał zakaz realizacji zabudowy za wyjątkiem urządzeń wodnych, przekroczeń infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. - wyznaczono tereny infrastruktury technicznej gazowniczej z podstawowym przeznaczeniem pod przesyłowy gazociąg wysokoprężny DN700 relacji Strachocina – Pogórska Wola wraz z urządzeniami i towarzyszącą infrastrukturą techniczną, w tym światłowodem. W wyznaczonym terenie poza podstawowym przeznaczeniem dopuszczono uprawy rolne, łąki i pastwiska. Teren lasów, teren wód powierzchniowych, infrastruktury technicznej gazowniczej oraz część terenów zieleni naturalnej położona w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią o prawdopodobieństwie przewyższenia 1% została objęta granicą obszaru Natura 2000 PLH 180052 „Wisłoka z dopływami”. Zgodnie z postanowieniami planu wszelkie podejmowane na tych terenach przedsięwzięcia mogły być realizowane z uwzględnieniem opisanego wyżej położenia. Stosownie do art. 17 pkt 6 lit b i art. 24 ust 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Burmistrz Brzostku uzgodnił projekt planu z Dyrektorem Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, w zakresie zagospodarowania obszarów szczególnie zagrożonych powodzią. Wyżej opisany plan miejscowy był jednym z trzech, w którym wskazano tereny zagrożone powodzią i określono sposób zagospodarowania tych terenów oraz rodzaj inwestycji dopuszczonych do realizacji. [dowód: akta kontroli str. 220-248]

2.5. Aktualizacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w związku z zagrożeniem wystąpienia powodzi. Opis stanu Stosownie do przepisu 32 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu faktycznego przestrzennym, który stanowi, że w celu oceny aktualności studium i planów miejscowych wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, Burmistrz Brzostku, w październiku 2010 r. dokonał Oceny aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzostek, zwanego dalej Oceną aktualności. Ocenę zawartą w powyższym opracowaniu, przeprowadzono po dokonaniu analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym Gminy Brzostek, w okresie od października 2006 r. do października 2010 r. Ocena aktualności zawierała: ocenę aktualności Studium Uwarunkowań, ocenę Studium w zakresie zagospodarowania przestrzennego i ocenę aktualności w zakresie planów miejscowych. Analizie poddano cały obszar Gminy Brzostek, w zakresie zagadnień określonych w art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 15 i art. 16 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisów wykonawczych do powyższej ustawy, w tym w zakresie występowania zagrożeń powodziowych. Na podstawie przedstawionej przez Burmistrza Brzostku i zaopiniowanej przez Gminną Komisję Urbanistyczno–Architektoniczną Oceny aktualności, Rada Miejska w Brzostku Uchwałą Nr XLVI/336/10 w dniu 28 października 2010 r. stwierdziła brak aktualności: - Studium Uwarunkowań z dnia 30 marca 2001 r., - Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla terenu trasy linii elektroenergetycznej 400 kV Tarnów-Krosno, uchwalonego Uchwałą Nr XXXIII/215/2000 Rady Gminy w Brzostku z dnia 6.10.2000 r. - Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego obszaru Kamienica Górna – cmentarz uchwalonego Uchwałą Nr XXXIII/267/06 Rady Gminy w Brzostku z dnia 30 stycznia 2006 r. Rada Miejska w Brzostku zobowiązała Burmistrza Brzostku do podjęcia działań na rzecz zmiany Studium Uwarunkowań i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Uzasadnieniem podjęcia powyższej Uchwały była konieczność aktualizacji prawa miejscowego i dostosowania go do zmienionych aktów prawnych, wydanych decyzji administracyjnych, opracowań planistycznych oraz zmian jakie zaszły w zagospodarowaniu przestrzennym na terenie gminy Brzostek Podejmując uchwałę w sprawie aktualności Studium Uwarunkowań oraz planów miejscowych, spełniono wymóg wynikający z art. 32 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który stanowił że wójt, burmistrz albo prezydent miasta przekazuje radzie gminy wyniki analiz dotyczących zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy po uzyskaniu opinii właściwej komisji urbanistyczno-architektonicznej, co najmniej raz w czasie kadencji rady, a rada gminy podejmuje uchwałę w sprawie aktualności studium i planów miejscowych. [dowód: akta kontroli str.249-261]

Stosownie do Uchwały Nr XLVI/336/10 Rada Miejska w Brzostku, w dniu 27 września 2011 r., Uchwałą Nr XII/71/11 zmieniła Miejscowy Plan

Zagospodarowania Przestrzennego obszaru Kamienica Górna – cmentarz, dostosowując zapisy przedmiotowego planu do wymogów ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 106, poz. 675). Do planu nie wprowadzono zmian związanych z występującymi na terenie Gminy Brzostek podtopieniami i powodziami ponieważ plan, w swej pierwotnej wersji, wyznaczał obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią, w oparciu o granicę zalewu wodą o prawdopodobieństwie przewyższenia p=1% wyznaczoną w opracowaniu pt. „Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni Wisłoki” sporządzonym przez Dyrektora RZGW w Krakowie w 2005 roku. Na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią obowiązywały zakazy, nakazy, dopuszczenia i ograniczenia określone w przepisach szczególnych dotyczących ochrony przed powodzią. W planie wyznaczono również tereny wód otwartych w korycie rzeki Kamienica. W granicach wyznaczonych terenów nie dopuszczono żadnych form trwałego i tymczasowego zagospodarowania, z wyjątkiem lokalizacji niezbędnych dojazdów oraz kładek pieszych o maksymalnej szerokości 5 metrów. Kierownik Referatu Inwestycji i Zagospodarowania Przestrzennego wyjaśnił, że według jego wiedzy, granice obszarów zagrożonych powodzią określone w studium z 2005 r. i 2010 r. nie zmieniły się. [dowód: akta kontroli str. 238-243, 277] Zgodnie z art. 20 ust. 1 i art. 27 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz w myśl postanowień Uchwały Nr XLVI/336/10 Rada Miejska w Brzostku w dniu 27 września 2011 r., Uchwałą Nr XII/70/11 zmieniła Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla terenu trasy linii elektroenergetycznej 400 kV Tarnów-Krosno. Przedmiotem planu była jednostkowa inwestycja, polegająca na wyznaczeniu terenu pod przebieg obiektu liniowego, jakim była napowietrzna sieć elektroenergetyczna wysokiego napięcia 400 kV stanowiąca inwestycję celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego. Teren trasy linii był określony jako obszar narażony na zalewanie wodami rzeki Wisłoki i jej dopływami dlatego ustalono wymogi aby słupy linii energetycznej były zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi podczas przepływu wód powodziowych i spływu kry lodowej. W granicach obowiązywania planu jako przeznaczenie podstawowe oznaczono rolnicze wykorzystanie gruntów i uprawę niskiej roślinności oraz krzewów. Ponadto ustalono całkowity zakaz budowy kubaturowej wszelkiego rodzaju. Zabroniono eksploatacji żwirowisk i dewastowania terenów użytkowanych rolniczo. Wyżej opisana zmiana planu była zgodna z dokumentem Studium Uwarunkowań zmienionego dnia 8 czerwca 2011 r. Na czas zmiany planu, powyższa inwestycja została całkowicie zrealizowana na terenie Gminy Brzostek, przez co nastąpiło pełne wykonanie ustaleń planu. Niezależnie od tego do planu wprowadzono planowany gazociąg wysokoprężny DN700 relacji Strachocina – Pogórska Wola wraz z obiektami, urządzeniami i infrastrukturą towarzyszącą, w tym światłowodem, (w terenach rolnych) oraz uzupełniono braki w zakresie zapisów umożliwiających przeprowadzenie przez obszar planu sieci infrastruktury technicznej. Przedmiotowy plan został także uaktualniony w zakresie wymogów zmienionej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. W wyniku zmian wprowadzanych w planach miejscowych, nie ustalono innego sposobu zagospodarowania terenów objętych tymi zmianami. [dowód: akta kontroli str. 244-248]

Decyzja o zmianie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzostek jak również wszystkich obowiązujących w gminie planów miejscowych podjęta została w celu zapewnienia właściwego gospodarowania przestrzenią gminy, a w szczególności ochrony przed powodzią. Opracowanie studium i planów Burmistrz Brzostku zlecił spółce MGGP S.A. Koszt opracowania i ogłoszenia w prasie powyższego Studium wyniósł 165.492 zł (164.820 + 671,58). Opracowanie zmiany MPZP obszaru Kamienica Górna – cmentarz kosztowało gminę 6.443 zł. Za opracowanie zmiany dwóch pozostałych planów miejscowych gmina nie poniosła kosztów. Powyższe zmiany zostały wprowadzone w wyniku podjęcia Uchwały Nr XLVI/336/10 Rady Miejskiej w Brzostku z 28 października 2010 r. w sprawie oceny aktualności Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzostek oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dokonanie przedmiotowych zmian było również wnioskowane przez Delegaturę NIK w Rzeszowie po kontroli przeprowadzonej w zakresie przygotowania gminy do zapobiegania skutkom powodzi poprzez działania z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, która miała miejsce w okresie od 1 grudnia 2010 r. do 22 grudnia 2010 r. [dowód: akta kontroli str. 249-250, 262-276]

2.6. Żądania wypłaty odszkodowania lub wykupienia nieruchomości związane z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego.

Kierownik Referatu Inwestycji i Zagospodarowania Przestrzennego – Pan Jan Król wyjaśnił, iż w gminie Brzostek nie wystąpiły przypadki wystąpienia przez właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości z żądaniem wypłacenia odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części, w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jego zmianą, w wyniku czego korzystanie z nieruchomości lub jej części, w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe. [dowód: akta kontroli str. 277]

Ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie nieprawidłowości stwierdzono nieprawidłowości.

Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność gminy Brzostek, w badanym obszarze.

3. Wydawanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy terenu z uwzględnieniem szczególnych warunków występujących na terenach zalewowych i zagrożonych powodzią.

3.1. Analiza warunków i zasad zagospodarowania terenu w postępowaniach związanych z wydaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Opis stanu Zgodnie z prowadzonym w Urzędzie Miejskim w Brzostku, rejestrem decyzji faktycznego o ustaleniu lokalizacji celu publicznego, Burmistrz Brzostku wydał: w 2010 roku - osiem, w 2011 roku – trzy, a w 2012 roku – jedenaście przedmiotowych decyzji. Wśród wydanych decyzji nie było decyzji o lokalizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. [dowód: akta kontroli str. 278-282]

3.2. Decyzje o warunkach zabudowy dla terenów zagrożonych występowaniem zjawisk powodziowych wydane w badanym okresie.

Opis stanu W 2010 r. inwestorzy złożyli 96 wniosków o wydanie decyzji o warunkach faktycznego zabudowy. W odpowiedzi na złożone wnioski, Burmistrz Brzostku wydał 93 decyzje o warunkach zabudowy, dwie decyzje o umorzeniu postępowania na wniosek inwestora i jedno postanowienie o zawieszeniu postępowania. Dla terenów zagrożonych występowaniem zjawisk powodziowych, inwestorzy złożyli pięć wniosków o ustalenie warunków zabudowy. W wyniku przeprowadzonych postępowań administracyjnych, wszystkie złożone wnioski zostały rozpatrzone pozytywnie. Burmistrz wydał pięć decyzji o warunkach zabudowy na terenach zagrożonych powodzią, których powierzchnia wyniosła 2,83 ha. [dowód: akta kontroli str. 283-293, 323-328]

W 2011 r. inwestorzy złożyli 106 wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, z których 100 zostało rozpatrzone pozytywnie. Dla terenów zagrożonych występowaniem zjawisk powodziowych, inwestorzy złożyli pięć wniosków o ustalenie warunków zabudowy. W wyniku przeprowadzonych postępowań Burmistrz wydał trzy decyzje o warunkach zabudowy na terenach zagrożonych powodzią, których łączna powierzchnia wyniosła 2,82 ha. Ponadto jedno postępowanie administracyjne zostało zawieszone do czasu rozstrzygnięcia odwołania do Dyrektora RZGW, a w jednym przypadku odmówiono wydania decyzji o warunkach zabudowy z powodu odmowy uzgodnienia projektu decyzji przez Dyrektora RZGW w Krakowie. [dowód: akta kontroli str. 309-322, 329-347] W 2012 r. złożono 100 wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy. W wyniku przeprowadzonych postępowań wydano 95 przedmiotowych decyzji. Ponadto inwestorzy złożyli trzy wnioski o wydanie decyzji o warunkach zabudowy na

terenach zagrożonych powodzią, z których wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie. Łączna powierzchnia objęta powyższymi decyzjami wyniosła 1,54 ha. [dowód: akta kontroli str. 294-308, 348-362] Ogółem, w okresie badanym wydano jedenaście decyzji o warunkach zabudowy zlokalizowanych na terenach zagrożonych występowaniem zjawisk powodziowych na łączną powierzchnię 12 ha. Stosownie do przepisów art. 53 ust 4 pkt 5, 6, 7, 8 i 11 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym , wydane decyzje zawierały uzgodnienia z: właściwym organem administracji geologicznej – w odniesieniu do terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych, z organami właściwymi w sprawach ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz melioracji wodnych - w odniesieniu do gruntów wykorzystywanych na cele rolne i leśne w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami, z dyrektorem parku narodowego – w odniesieniu do obszarów położonych w granicach parku i jego otuliny, z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska – w odniesieniu do pozostałych obszarów objętych ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody oraz z dyrektorem RZGW w odniesieniu do przedsięwzięć wymagających pozwolenia wodno-prawnego, obszarów, o których mowa w art. 88d ust. 2 ustawy Prawo wodne, w zakresie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. [dowód: akta kontroli str. 364-378,415-418] Decyzje o warunkach zabudowy na terenach zagrożonych powodzią spełniały również łączne warunki określone w art. 61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Decyzje dotyczyły działek: dla których co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, była zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy, teren miał dostęp do drogi publicznej, istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu było wystarczające dla zamierzenia budowlanego, teren nie wymagał zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolniczne i nieleśne, decyzja była zgodna z przepisami odrębnymi. Ponadto wydane decyzje o warunkach zabudowy zawierały wymagania dotyczące ustalenia linii zabudowy, wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu, szerokości elewacji frontowej, wysokości górnej krawędzi frontowej, geometrii dachu. [dowód: akta kontroli str. 379- 382] W wyniku analizy dokumentów zebranych w trakcie postępowań administracyjnych wszczętych na wnioski inwestorów o wydanie warunków zabudowy ustalono, że wobec wszystkich wnioskodawców zastosowano jednakowe wymogi dotyczące wydawania decyzji. Nie stwierdzono przypadków stawiania przed wnioskodawcami dodatkowych wymagań warunkujących wydanie decyzji. Nie wystąpiły przypadki wydawania różnych decyzji w podobnych sprawach. Niezbędne warunki i ograniczenia po spełnieniu których możliwa była lokalizacja inwestycji na terenach zagrożonych powodzią wynikały z obowiązujących przepisów Prawa wodnego i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W okresie badanym wydano jedną decyzję odmawiającą wydania warunków zabudowy. Przyczyną wydania decyzji odmownej był brak pozytywnego uzgodnienia z Dyrektorem RZGW w Krakowie. [dowód: akta kontroli str. 383-395]

3.3. Rejestr wydanych decyzji o ustaleniu warunków zabudowy prowadzony przez burmistrza.

Opis stanu Stosownie do wymogu § 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia faktycznego 13 maja 2004 r. w sprawie wzoru rejestru decyzji o warunkach zabudowy oraz wzorów rejestrów decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (Dz. U. z 2004 r. Nr 130 poz.1385) Burmistrz Brzostku prowadził rejestr wydanych decyzji o ustaleniu warunków zabudowy. Przedmiotowy rejestr prowadzony był według wzoru i zasad określonych w § 2 ust. 1 Rozporządzenia i zawierał numer oraz datę wydania decyzji, rodzaj inwestycji, nazwę i adres wnioskodawcy, oznaczenie nieruchomości, streszczenie ustaleń decyzji, informacje o wygaśnięciu, stwierdzeniu nieważności lub zmiany decyzji. Wszystkie rubryki rejestru były wypełnione bez skreśleń i poprawek. Analizę prawidłowości prowadzenia rejestru dokonano w szczególności porównując zapisy dotyczące decyzji wydanych dla obszarów zagrożonych powodzią w porównaniu z decyzjami wydanymi dla innych terenów. Powyższe zapisy nie różniły się. Ponadto ustalono, że zapisy zawarte w rejestrze są zgodne z dokumentami źródłowymi. Daty wydanych decyzji były tożsame z datami wprowadzonymi do rejestru. Badania dokonano na podstawie 25 wydanych decyzji o warunkach zabudowy, w tym decyzji wydanych dla terenów zagrożonych powodzią. [dowód: akta kontroli str. 278-322, 388-395]

3.4. Przypadki zmiany zagospodarowania terenu bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy.

Opis stanu W gminie Brzostek nie wystąpiły przypadki zmiany zagospodarowania terenów nie faktycznego objętych planami miejscowymi bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy. Nie zdarzyło się również aby Burmistrz Brzostka, w drodze decyzji nakazał właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości wstrzymanie: użytkowania terenu, wyznaczając termin, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, albo przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania. [dowód: akta kontroli str. 277]

3.5. Nadzór sprawowany nad wydawaniem decyzji o warunkach zabudowy i decyzji o lokalizacji celu publicznego.

Opis stanu Realizacją zadań dotyczących postępowań administracyjnych związanych faktycznego z wydawaniem decyzji o warunkach zabudowy i decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego w Urzędzie Miejskim w Brzostku zajmowało się dwie osoby zatrudnione w Referacie Inwestycji i Zagospodarowania Przestrzennego tj. Kierownik Referatu i Inspektor ds. zagospodarowania przestrzennego. Pracownica zatrudniona na stanowisku Inspektora była wpisana na listę członków Południowej Okręgowej Izby Urbanistów co uprawniało ją do samodzielnego projektowania przestrzeni w skali

regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie. Czynności w Referacie rozdzielono w ten sposób, że Inspektor była odpowiedzialna w szczególności za przeprowadzenie analizy warunków i zasad zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy, a także stanu faktycznego i prawnego terenu, na którym przewidywało się realizację inwestycji. Inspektor przygotowywała również projekty decyzji o warunkach zabudowy. Kierownik Referatu czuwał nad dokonaniem potrzebnych zawiadomień i uzgodnień oraz prawidłowości wydanych decyzji pod kątem ich zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. W wyniku przeprowadzonej kontroli i analizy procedury na podstawie próby 25-ciu postępowań administracyjnych, których celem było wydanie decyzji o warunkach zabudowy ustalono, że pracownicy Referatu nie podejmowali rozstrzygnięć niezgodnych z ustaloną procedurą. Nie ustalono przypadków dowolności postępowania przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy. Sprawy załatwiano we właściwej kolejności. [dowód: akta kontroli str. 406-418, 388-395]

Ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nieprawidłowości stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1. Spośród 25 poddanych kontroli postępowań administracyjnych prowadzonych w celu wydania decyzji o warunkach zabudowy, w 22 przypadkach nie umożliwiono inwestorom wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów potrzebnych do wydania wnioskowanej decyzji o warunkach zabudowy poprzez wysłanie zawiadomienia o ich zgromadzeniu, przez co nie spełniono wymogu wynikającego z brzmienia przepisów art. 10 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Burmistrz Brzostku – Pan Leszek Bieniek przyznał, że pracownik Urzędu Miejskiego wydający w jego imieniu decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w okresie objętym kontrolą, naruszył przepisy kodeksu postępowania administracyjnego w tym zakresie. [dowód: akta kontroli str. 388-398] 2. Spośród 25 skontrolowanych decyzji o warunkach zabudowy, w 20-stu nie dotrzymano terminu wydania decyzji określonego w art. 35 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi, że załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W trakcie toczącego się postępowania administracyjnego inwestorzy nie byli informowani o opóźnieniach w wydawaniu decyzji czym naruszono przepis art. 36. § 1 i 2 kodeksu postępowania administracyjnego , który stanowi, że o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Burmistrz Brzostku – Pan Leszek Bieniek, wyjaśnił, że wydawanie decyzji o warunkach zabudowy wymaga wielu czynności. Począwszy od opracowania projektu decyzji przez urbanistę po uzyskanie wielu uzgodnień właściwych organów, określonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W kierowanym przez Burmistrza urzędzie przyjęto, że wydawanie decyzji o warunkach zabudowy to sprawy szczególnie skomplikowane, które powinny być załatwione w terminie dwóch miesięcy. O takiej ocenie stopnia skomplikowania

sprawy i wydłużonym terminie jej załatwienia, strony były poinformowane ustnie, przy złożeniu wniosku. [dowód: akta kontroli str. 388-398]

Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, działalność w badanym obszarze.

4. Podejmowanie działań w zakresie przestrzegania warunków zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią, w szczególności ograniczania zabudowy. Opis stanu faktycznego Wydawanie decyzji o pozwolenie na budowę na terenie gminy Brzostek należało do obowiązków Starosty Powiatu Dębickiego. O uzyskanie informacji dotyczących wydanych na terenie gminy Brzostek, pozwoleń na budowę, wystąpiono do Starosty w trybie art. 29 ust. 1 pkt. 2 lit. f oraz art. 40 ust. 7 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2012 r., poz. 82). Pismem AB.6740.7.31.2013 z dnia 31.05.2013 r. Starosta przesłał stosowne wyjaśnienia. I tak: 1. Na pytanie – ile w okresie 2010 -2012 złożono wniosków o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę obiektów na terenach zagrożonych powodzią oraz – ile w badanym okresie wydano decyzji o pozwoleniu na budowę dla inwestycji zlokalizowanej na terenach zagrożonych powodzią i czy w decyzjach tych informowano inwestorów o ewentualnych skutkach i zagrożeniach wynikających z faktu budowy inwestycji na terenach zagrożonych powodzią – Starosta odpowiedział: w związku z brakiem informacji o położeniu działki w obrębie terenu zagrożonego zalewaniem w przedkładanej, do wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę, decyzji o ustaleniu warunków zabudowy tut. organ nie może ustalić ile z wydanych pozwoleń na budowę dotyczy terenów opisanych powyżej. Dotyczy to zarówno wniosków jak i decyzji pozwolenia na budowę. Co za tym idzie Inwestor nie był informowany o fakcie istniejącego zagrożenia powodzią w proponowanej lokalizacji obiektu. 2. Na pytanie – czy wydane pozwolenia na budowę, dotyczące inwestycji zlokalizowanej na terenach zagrożonych wystąpieniem zjawisk powodziowych, było poprzedzone sprawdzeniem warunków określonych w art. 35 ustawy Prawo budowlane – Starosta odpowiedział: każdorazowo przed wydaniem decyzji zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej pozwolenia na budowę tut. organ sprawdza zachowanie warunków o których mowa w art. 35 ustawy Prawo budowlane. 3. Na pytanie – czy prowadzono rejestry wniosków o pozwoleniu na budowę oraz decyzji o pozwoleniu na budowę – Starosta odpowiedział: rejestry wniosków i wydanych pozwoleń na budowę są prowadzone w oparciu o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 lutego 2009 r. w sprawie wzorów rejestrów wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę ( Dz. U. 2009.23.135 z późn. zm.) [dowód: akta kontroli str. 420-421]

Informacja przekazana przez Starostę Powiatu Dębickiego nie miała wpływu na ocenę Urzędu Miejskiego w Brzostku

5. Zgodność realizacji inwestycji oraz zagospodarowania terenu z warunkami zawartymi w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu oraz w decyzjach o pozwoleniu na budowę.

Opis stanu Decyzje o pozwoleniu na użytkowanie obiektów budowlanych na terenie gminy faktycznego Brzostek, wydawane były przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Dębicy. O uzyskanie informacji dotyczących zgodności realizacji inwestycji oraz zagospodarowania terenu z warunkami zawartymi w przedmiotowych decyzjach wystąpiono w trybie art. 29 ust. 1 pkt. 2 lit. f oraz art. 40 ust. 7 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r o Najwyższej Izbie Kontroli . Pismem NB-62/05/2013 z dnia 28.05.2013 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Powiatowego w Dębicy odpowiedział, że nie prowadzi rejestru pozwoleń na użytkowanie obiektów budowlanych wybudowanych na terenach zagrożonych powodzią, tym samym nie jest w stanie udzielić żadnej informacji na pytania zawarte w skierowanym do niego piśmie.

Informacja Powiatowego Inspektora nie miała wpływu na ocenę Urzędu Miejskiego w Brzostku. [dowód: akta kontroli str. 419-421]

W grudniu 2010 r. Delegatura NIK w Rzeszowie przeprowadziła w Urzędzie Miejskim w Brzostku, kontrolę w zakresie przygotowania gminy do zapobiegania skutkom powodzi poprzez działania z zakresu planowania przestrzennego i zagospodarowania przestrzennego. W ramach powyższej kontroli zbadano tematykę kontroli wewnętrznej i audytu wewnętrznego w zakresie planowania i realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. W Wystąpieniu pokontrolnym z dnia 14 stycznia 2011 r. skierowanym do Burmistrza Miasta Brzostku Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie, wniosła o: 1. Podjęcie działań w celu pilnego zaktualizowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzostek. 2. Podjęcie działań zmierzających do uchwalenia MPZP dla obszarów dla których w SUiKZP – sporządzenie MPZP określono jako obowiązkowe. 3. Opracowanie i zatwierdzenie Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego. 4. Spowodowanie by analizy zabudowy sąsiedzkiej, do projektów decyzji o lokalizacji celu publicznego oraz decyzje o warunkach zabudowy, sporządzone były przez osoby uprawnione. Powyższe wnioski zostały zrealizowane, o czym Burmistrz poinformował Delegaturę NIK w Rzeszowie pismem S-0911-5/10 z dnia 14.11.2011 r. Realizacja przedmiotowych wniosków była również przedmiotem badań bieżącej kontroli.

IV. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla zastrzeżeń kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Dyrektora Delegatury NIK w Rzeszowie..

Rzeszów, dnia czerwca 2013 r.

Kontroler Dyrekto r Justyna Lis Delegatury NIK w Rzeszowie Specjalista kp. Stanisław Sikora

...... podpis podpis