Jaarverslag AC 2009

2 0 0 9 Jaarverslag

Atlantische Commissie g

r g

- a r a l a e

J Jaar vver- ssla 1 VOORWOORD | 3

2 DOELSTELLINGEN | 4

3 WOORD VAN DANK | 5

20 INHOUD 09

6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN | 20

7 DIVERSEN | 21 7-1 WEBSITE | 21 7-2 DE ATLANTISCHE COMMISSIE IN DE MEDIA | 21 7-3 DOCUMENTATIE | 21 7-4 ABONNEES EN BEGUNSTIGERS | 21 7-5 OVERZICHT PUBLICATIES | 21 7-6 INHOUDSOPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF | 23 Atlantische Commissie · Samenstelling en redactie: Bezuidenhoutseweg 237a-239a Niklaas Hoekstra 2594 AM DEN HAAG · Eindverantwoording: Telefoon: 070-363.94.95 Bram Boxhoorn Fax: 070-364.63.09 · Vormgeving: e-mail: [email protected] Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda internet: www.atlantischecommissie.nl · Druk: Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer

Copyright © 2010 Atlantische Commissie De NAVO en de trans-Atlantische samenwerking in het De Atlantische Commissie blijft goed functioneren. Daar was algemeen liggen bij ons in Nederland redelijk goed in de markt. geen twijfel over, noch intern, noch extern. Toch is het 70% steun voor de NAVO, dat is nogal wat. Nog opmerkelijker bevredigend als een en ander bevestigd wordt door het officiële is, dat dit percentage betrekkelijk stabiel is. Oud nieuws evaluatierapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken. natuurlijk; dat is al jaren het geval, maar vooral – en nog steeds – goed nieuws. Aan de overzijde van de Atlantische Oceaan ligt Piet Bukman dat een slag anders. Daar kalft de steun voor de NAVO af, niet voorzitter Atlantische Commissie incidenteel, maar trendmatig; 40% is het laatste en laagste april 2010 percentage tot op heden.

Wij kijken nog steeds naar het Westen voor intensivering van de samenwerking. Niet alleen uit het oogpunt van veiligheid, maar ook economisch en maatschappelijk heeft het Westen een hoge prioriteit. Dat geldt voor de Verenigde Staten ook, maar hun westen is China. De Verenigde Staten en China zijn op elkaar gefocust; steeds meer. Dat is alleszins verklaarbaar, maar daarmee zijn we er niet.

Als Europa niet meer en niet systematischer investeert in de NAVO en in samenwerking op andere gebieden over de Atlantische Oceaan heen, zal de liefde voor Europa aan de overzijde eerder verschralen dan opbloeien. Dat proces is al

1 VOORWOORD

gaande. In het kader van het globaliseringsproces ontstaan er nieuwe economische en politieke zwaartepunten en daar reageert wereldmacht nr. 1 natuurlijk op in haar prioriteiten- afweging. Dat is helder. Maar daarin ligt ook een opdracht voor Europa om onder andere het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid een veel hogere urgentie te geven.

De Atlantische Commissie regelt dat alles niet; uiteraard niet. De Commissie levert wel een positieve bijdrage aan de intensivering van het denken in trans-Atlantische termen en prioriteiten. Niet alleen vanwege de historie, maar vooral vanwege de toekomst en de rol van het Westen in een globaliserende wereld. Het Westen is meer dan een veilig- heidsconcept, het behelst ook specifieke maatschappelijke en politieke waarden, die wereldwijd van betekenis zijn.

3 Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een De Atlantische Commissie werkt samen met overheids- forum voor het publieke debat over trans-Atlantische veilig- instellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke instituten heidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en stimuleert en non-gouvernementele organisaties in binnen- en buitenland, onderzoek naar thema’s zoals de betrekkingen tussen de en op ad hoc basis met het bedrijfsleven. Deze samenwerking Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en draagt bij aan de organisatie van nationale en internationale Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de conferenties. maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen. Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de De Atlantische Commissie organiseert nationale en ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en studenten) op het gebied van internationale en nationale lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici, uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied. beleidsambtenaren, journalisten, diplomaten, universitair docenten en studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het voortgezet onderwijs, zowel docenten als leerlingen.

De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer conferentieverslagen, studierapporten, boeken en onderwijspublicaties. Het bureau van de Commissie beschikt over een tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden geraadpleegd.

2 DOELSTELLINGEN

De activiteiten van de Atlantische Commissie worden ondersteund door ad hoc stuur- en studiegroepen en permanente commissies, zoals de Atlantische Onderwijscommissie. Deze ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Een tweede permanente commissie is ‘Jonge Atlantici’. Zij organiseert activiteiten speciaal gericht op studenten en jongeren.

De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd.

De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace.

4 De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan Spectrum, de Studievereniging Europese Studies, het Turkije alle personen en instanties die de Commissie in 2009 ter zijde Instituut, de Universiteit van Amsterdam, de projectgroep hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten. ‘Verkenningen’ van het Ministerie van Defensie en de Youth Atlantic Treaty Association. De Atlantische Commissie hoopt Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en op voortzetting van de vruchtbare samenwerking met deze particulieren die de Atlantische Commissie in 2009 financieel organisaties. hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren. Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, het Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs, de hogescholen Avans en Fontys, de Nederlandse Defensie Academie, en natuurlijk de particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de realisering van conferenties, lezingen, seminars, publicaties en andere activiteiten.

De Atlantische Commissie is de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Noord-Atlantische Raad, het German Marshall Fund of the United States, en het Nederlandse consulaat in New York zeer erkentelijk voor materiële bijdragen aan activiteiten van de Atlantische

3 WOORD VAN DANK

Commissie in 2009. Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de sprekers tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties.

De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onderhouden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische Commissie regelmatig behulpzaam.

De Atlantische Commissie heeft in 2009 samengewerkt met de volgende organisaties: de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de Atlantic Treaty Association, Hogeschool Avans, het CDJA Amsterdam, het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’, Fontys Hogeschool, de Eduardo Frei Stichting, het German Marshall Fund of the United States, NATO’s Public Diplomacy Division, de Nederlandse Defensie Academie, het Roosevelt Study Center, Uitgeverij Het

5 4-1 In november trad ir. Rein Willems (lid van de Eerste Kamer DAGELIJKS voor het CDA en voormalig president-directeur, Shell EN Nederland B.V.) toe tot het Algemeen Bestuur. ALGEMEEN BESTUUR

Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en op 31 december 2009 uit: een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt · drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur Voorzitter van de commissie buitenland van het CDA; houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het voormalig voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere · mr. drs. J.C. (Hans) van Baalen, 1e vice-voorzitter vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals Lid, Fractie van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen Europa (ALDE), Europees Parlement; delegatieleider VVD en veiligheidspolitiek. · mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, 2e vice- voorzitter Directeur, Wiardi Beckman Stichting BESTUURSWIJZIGINGEN · mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris Directiesecretaris, Delta N.V. In 2009 deed zich een aantal wijzigingen voor in de · H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester samenstelling van het Bestuur van de Atlantische Commissie. Burgemeester van Noordwijk

4 ORGANISATIE

Op 1 januari traden terug als lid van het Algemeen Bestuur: · dr. N.V. (Norbert) Both jhr. mr. Aarnout Loudon (voormalig voorzitter Raad van Speechwriter, Global Editorial Services, Shell International B.V. Bestuur AKZO Nobel NV; voormalig lid van de Eerste Kamer · mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink der Staten-Generaal voor de VVD), prof. dr. Jan-Geert Woordvoerder defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der Siccama (adviseur Kennis en Strategiebeleid, ministerie van Staten-Generaal Defensie; bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de · M.C. (Maarten) Haverkamp Veiligheidsproblematiek, Universiteit Utrecht) en prof. dr. Rob Woordvoerder buitenlandse zaken voor het CDA, Tweede de Wijk (directeur, Haags Centrum voor Strategische Studies, Kamer der Staten-Generaal Den Haag; hoogleraar Strategische Studies, Universiteit · drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het Leiden). ministerie van Defensie Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie, In juni traden mevrouw Riëtte Blacquière-Schalen (Executive ministerie van Defensie Officer, American Chamber of Commerce in the Netherlands) · drs. H.W. (Henk) Swarttouw, waarnemer namens het en lgen. b.d. Marcel Urlings (voormalig bevelhebber der ministerie van Buitenlandse Zaken Landstrijdkrachten) toe tot het Algemeen Bestuur. Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken

In november traden ir. Martijn van Dam (woordvoerder buitenlandse zaken voor de PvdA in de Tweede Kamer) en drs. Arend Jan Boekestijn (Woordvoerder defensie voor de VVD in de Tweede Kamer) terug als lid van het Algemeen Bestuur.

6 Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, 4-3 buiten de leden van de Dagelijks Bestuur, op 31 december 2009 BUREAU uit: Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de · mevrouw R. (Riëtte) Blacquière-Schalen diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het Executive Officer, American Chamber of Commerce in the organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere Netherlands activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding · drs. R.W. (Raymond) Knops van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de Woordvoerder defensie voor het CDA, Tweede Kamer der website van de Atlantische Commissie. Ten slotte voorziet het Staten-Generaal Bureau de studie- en werkgroepen van de Commissie van de · prof. dr. K. (Koen) Koch benodigde personele en secretariële ondersteuning. Departement Politieke Wetenschap, Universiteit Leiden · drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische De samenstelling van het Bureau onderging in 2009 een aantal Onderwijscommissie wijzigingen. Rector, Dalton Den Haag · mevrouw mr. M. (Mariko) Peters Op 1 januari trad Hiske Helsloot uit dienst als Woordvoerder buitenlandse zaken en defensie voor GroenLinks, projectmedewerker/onderzoeker. Van 1 januari t/m 1 juli was Tweede Kamer der Staten-Generaal Tjitske Risselada tijdelijk in dienst als projectmedewerker. · prof. drs. P. (Paul) Scheffer Op 1 oktober trad Margreet Smit-Geerling in dienst als Publicist; bijzonder hoogleraar grootstedelijke problematiek, managementassistent. Universiteit van Amsterdam · dr. A. (André) Szász Op 1 september trad Maaike Dingemans-Derix uit dienst als Voormalig directeur De Nederlandsche Bank Onderwijsmedewerker. Van 1 september tot 1 december werd zij · drs. B. (Brendan) Troos t, voorzitter Jonge Atlantici opgevolgd door Sela Ekadouren. Stafmedewerker HRM, Steenkamp Instituut, CDA · lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings Het bureau bestond op 31 december 2009 uit: Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten · gen. b.d. A.K. (Arie) van der Vlis · drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra Voormalig Chef Defensiestaf Chef de Bureau · drs. J.S. (Joël) Voor dew ind ·Vacature Woordvoerder buitenlandse zaken en defensie voor de Onderwijsmedewerker ChristenUnie, Tweede Kamer der Staten-Generaal · mr. D. (David) den Dunnen · ir. R. (Rein) Willems Eindredacteur Atlantisch Perspectief Lid, Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA; · M. (Margreet) Smit-Geerling voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V. Managementassistent

Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende 4-2 universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. DIRECTIE In 2009 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de Atlantische Commissie: De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2009 uit: Matthijs van Duijn (Universiteit Utrecht), Marijn Hoijtink (Universiteit van Amsterdam), Janneke Suiskind (Universiteit · dr. A. (Bram) Boxhoorn van Amsterdam), Berdien Wiegant (Universiteit Leiden). Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies

7 4-4 · mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze ATLANTISCHE Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs ONDERWIJSCOMMISSIE Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG · Mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het · Th. (Theo) Hoebink kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap Etten- activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de Leur (KSE) aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te · drs. J.D.S. (Jacques) Kriens bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het Vertegenwoordiger namens de NVLM; docent maatschappijleer, uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten De Nassau Scholengemeenschap, Breda de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting · P. (Paul) Lemmens in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, De Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Nassau Scholengemeenschap, Breda Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC · W.F. (Frederik) Oorschot vertegenwoordigd. Vertegenwoordiger namens het KNAG; medewerker Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), Enschede De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties, · R. (Robert) de Oude regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2009). Zwijndrecht Regelmatig worden naar aanleiding van dergelijke activiteiten · J. (Jos) Roozenbeek nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door de · drs. L.B. (Louis) Vloedbeld samenwerking met de docentenverenigingen. De Atlantische Docent geschiedenis en staatsinrichting, Christelijke Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim 2.600 Scholengemeenschap Dingstede, Meppel docenten en secties van scholen die op de hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten. 4-5 Daarnaast geeft de Onderwijscommissie ook lesmateriaal uit. REDACTIE ATLANTISCH In zogeheten ‘websheets’ staat veel achtergrondinformatie over PERSPECTIEF actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische onderwerpen aan de slag. Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele) In 2009 verscheen Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de ontwikkelingen op het gebied van de internationale Nieuwe Wereld, een lesboek voor HAVO/VWO 3 en 4 ter betrekkingen en veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van gelegenheid van het Hudsonjaar (zie paragraaf 5-2). de in 2009 verschenen artikelen paragraaf 7-6).

In 2009 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een Onderwijscommissie. eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een Internationale Adviesraad. De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december 2009 uit: De redactie onderging in 2009 één wijziging. Wim Klinkert trad in november toe tot de Adviesraad. · drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Rector, Dalton Den Haag De redactie van Atlantisch Perspectief zag er op 31 december · dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris 2009 als volgt uit: Directeur, Atlantische Commissie · drs. G.B.M. (Harry) van den Berg Eindredacteur Hogeschooldocent aardrijkskunde, Instituut voor Leraar en School, Nijmegen ·mr. David den Dunnen · mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam

8 Adviesraad · prof. dr. Alexander Moens Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser · dr. Bram Boxhoorn, voorzitter University, Burnaby (BC), Canada Directeur, Atlantische Commissie · dr. Henning Riecke · drs. Niklaas Hoekstra, senior redacteur Hoofd, Europees Buitenlands en Veiligheidsprogramma, Chef de Bureau, Atlantische Commissie Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn · genmaj marns b.d. mr. drs. Kees Homan ·Stanley Sloan Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme, Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Instituut Clingendael, Den Haag Middlebury College (VT), Verenigde Staten ·Joris Janssen Lok ·Julianne Smith Thales Nederland BV Principal Director Europe/NATO, US Department of Defense, · prof. dr. Ruud Janssens Washington D.C. Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam ·prof. dr. Wim Klinkert Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse 4-6 Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis, LEERSTOEL MODERNE Universiteit van Amsterdam TRANS-ATLANTISCHE · drs. Hans van Leeuwe BETREKKINGEN Ministerie van Defensie · prof. dr. Marianne van Leeuwen De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd van 1 mei 2005 · drs. Rik van der Linden tot 1 september 2008 bekleed door dr. Ronald Havenaar. Senior adviseur/partner, Van Meggelen Consultancy, Sliedrecht · drs. Anselm van der Peet In oktober 2009 werd dr. Marianne van Leeuwen benoemd als Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den zijn opvolger. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen Haag en Veiligheidsdienst (AIVD) en is daar betrokken bij de · dr. Sebastian Reyn vervaardiging van fenomeen- en trendanalyses over dreigingen Adjunct-hoofddirecteur Algemene Beleidszaken, ministerie van voor de nationale veiligheid, zoals radicalisering en Defensie; projectdirecteur ‘Verkenningen’, ministerie van onderscheiden vormen van terrorisme. Defensie · drs. Auke Venema Vanaf 1980 was van Leeuwen, die geschiedenis studeerde aan Ministerie van Defensie de Universiteit van Leiden, als wetenschappelijk medewerker onderzoek verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Adviesraad Vredesvraagstukken. Sinds 1983 werkte zij bij het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’. Daar · dr. Hans Binnendijk werd zij in 1998 plaatsvervangend hoofd onderzoek. Van Directeur, Institute for National Strategic Studies, National Leeuwen richtte zich op verscheidene onderwerpen van sterk Defense University, Washington D.C. beleidsmatig belang, achtereenvolgens nucleaire non- · dr. Ivo Daalder proliferatie, internationale betrekkingen rond het Israëlisch- Permanent Vertegenwoordiger van de Verenigde Staten bij de Palestijns vraagstuk, binnenlandse beïnvloeding van NAVO Amerikaans buitenlands beleid en internationaal terrorisme. · dr. Ann-Sofie Dahl Zij publiceerde over deze thema’s monografieën en artikelen bij Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm binnenlandse en buitenlandse uitgevers. ·Marten van Heuven Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. Marianne van Leeuwen zal in haar colleges aandacht besteden · prof. dr. Jan Willem Honig aan (de ontwikkeling van) Amerikaanse en Europese Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence beeldvorming over elkaars maatschappelijke en politieke College, Stockholm karakter en buitenlands beleid. Ook bekijkt ze de vraag welke · prof. dr. Margarita Mathiopoulos uitwerking zulke beeldvorming had en nog heeft op trans- Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn Atlantische relaties. Zij wil de ontwikkeling van deze

9 betrekkingen plaatsen in de context van bredere geopolitieke 4-9 verschuivingen en zal naast historische ook actuele STICHTING VOOR ontwikkelingen aan de orde stellen. STRATEGISCHE STUDIES

4-7 De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige GASTONDERZOEKER organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt Van het voorjaar van 2007 tot medio 2009 was Marietje zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk Schaake als gastonderzoeker verbonden aan de Atlantische onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was Commissie. Zij werkte aan een boek over religie, politiek en van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische integratie, waarbij zij vooral vergelijkingen trok tussen de Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting Verenigde Staten en Nederland. opgerichte en gefinancierde leerstoel.

In april 2009 werd dr. Julian Lindley-French benoemd tot 4-8 bijzonder hoogleraar Strategische Studies voor een periode van JONGE ATLANTICI vijf jaar. Lindley-French is daarnaast onder andere Eisenhower- hoogleraar defensiestrategie aan de Nederlandse Defensie Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten Academie in Breda. en jongeren bewust te maken van en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies en Europa. Ze is een platform voor dialoog over de toekomst bestond op 31 december 2009 uit: van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland als in de andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om dit te · drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende nationale · mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, en internationale evenementen die gericht zijn op een jong vice-voorzitter publiek (18-30 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot · mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris aantal partnerorganisaties. · H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester · dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur Het bestuur onderging in 2009 twee wijzigingen. Sophie Bijloos en Hasse de Graaff traden terug.

Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december 2009 uit:

· Brendan Troos t, voorzitter ·Kees Kouwenhoven, secretaris · Menno Donia · Djörn Eversteijn ·Maarten Katsman ·Femke van Paasschen ·Christa Verhoek

10 5-1 Datum: 22 januari 2009 CONFERENTIES Onderwerp: De gevolgen van de financiële systeemcrisis EN voor de internationale machtsverhoudingen BIJEENKOMSTEN Sprekers: Jakob de Haan (hoogleraar Politieke Economie, Rijksuniversiteit Groningen) en Rob de Wijk (directeur, The Hague Center for PUBLIEKSBIJEENKOMST Strategic Studies) Aan de hand van zijn meest recente boek (L’épaisseur du Locatie: Perscentrum Nieuwspoort monde) ging François Heisbourg in op de uitdagingen die ons Deelnemers: 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse op de lange termijn te wachten staan. Hij stipte veranderingen universitair docenten, journalisten, leden van aan (de almacht van de VS begint af te brokkelen, westerse het corps diplomatique, politici, vertegen- eenheid is niet meer vanzelfsprekend, de opkomst van Azië), woordigers van de ministeries van Buitenlandse maar ook constanten (energieschaarste, de permanente crises Zaken en van Defensie, studenten en overige in de VN en in het Midden-Oosten). Ten slotte noemde hij een belangstellenden) aantal onzekere ontwikkelingen (‘wild cards’): proliferatie van nucleaire wapens, het integratieproces van de EU, en China. Datum: 15 januari 2009 BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Onderwerp: Reflections on the ‘Post-American’ World Order Denny Merideth sprak op 5 februari over de net aangetreden Spreker: François Heisbourg (International Institute for president Obama en over de rol die de Verenigde Staten naar Strategic Studies, Londen; Fondation pour la verwachting gaan spelen in de trans-Atlantische betrekkingen Recherche Stratégique, Parijs; Geneva Centre in 2009. Hij waarschuwde er voor dat niet alle hoge for Security Policy) verwachtingen over de nieuwe president zullen uitkomen.

5 ACTIVITEITEN IN 2009

Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Datum: 5 februari 2009 Deelnemers: 100 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Onderwerp: De regering-Obama universitair docenten, journalisten, leden van Spreker: Denny Merideth (Political-Military Officer, het corps diplomatique, politici, vertegen- Amerikaanse ambassade, Den Haag) woordigers van de ministeries van Buitenlandse Locatie: Studio Dudok, Den Haag Zaken en van Defensie, studenten en overige Deelnemers: 30 (studenten en jongeren, bestuursleden van belangstellenden) de Atlantische Commissie)

PUBLIEKSBIJEENKOMST PUBLIEKSBIJEENKOMST Rob de Wijk en Jakob de Haan gaven hun visies op de invloed Militair historicus Martin van Creveld hield op 12 maart een van de financiële crisis op de internationale lezing ter gelegenheid van het verschijnen van de Nederlandse machtsverhoudingen. Volgens Rob de Wijk zal de financiële vertaling van zijn nieuwste boek The Culture of War. In het crisis grote gevolgen hebben voor de internationale algemeen wordt oorlog niet geassocieerd met cultuur, maar machtsverhoudingen, maar deze gevolgen worden onderschat. volgens Van Creveld zijn er tal van werken te noemen die oorlog De Wijk ziet de Verenigde Staten en China als de belangrijkste beschouwen als een bron van vreugde, onder andere vanwege actoren die in de toekomst voor de verschuivingen in de het spelelement. Volgens Van Creveld heeft een land een machtsorde zullen zorgen. Jakob de Haan zag het positiever in oorlogscultuur nodig om effectief oorlog te kunnen voeren. dan De Wijk. Hij was van mening dat de Verenigde Staten Datum: 12 maart 2009 economisch veel sterker en veerkrachtiger zijn dan velen sinds Onderwerp: The Culture of War het begin van de financiële crisis verkondigen.

11 Spreker: Martin van Creveld (Hebrew University, Herman Schaper en Permanent Militair Vertegenwoordiger Ton Jerusalem) van Osch. Moderator: Leonard Ornstein (VPRO, Buitenhof) Datum: 20 maart 2009 Locatie: De Balie, Amsterdam Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Deelnemers: 75 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf universitair docenten, journalisten, leden van en medewerkers van de permanente het corps diplomatique, politici, vertegen- vertegenwoordigingen bij de NAVO van woordigers van de ministeries van Buitenlandse Nederland, andere NAVO-lidstaten en de Zaken en van Defensie, studenten en overige partnerlanden belangstellenden) I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 13 journalisten SEMINAR In Perscentrum Nieuwspoort spraken diverse sprekers over de 60-jarige NAVO. Zij keken vooruit naar de top in Straatsburg/ ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE Kehl en discussieerden over de toekomst van het Bond- De Atlantische Onderwijsconferentie stond dit keer in het genootschap. teken van het Hudson Jaar en de viering van 400 jaar Datum: 18 maart 2009 Nederlands-Amerikaanse betrekkingen. Het ochtend- Onderwerp: NATO at 60: Celebration by Re-evaluation. programma bestond uit vier lezingen en een gesproken column. Seminar on the NATO Summit in Charles Gehring gaf een uitgebreide beschrijving van Strasbourg/Kehl de beginjaren van Nieuw-Nederland en wat er gebeurde na de Sprekers: Maurits Jochems (Deputy Assistant Secretary aankomst van Hudson. Jaap Jacobs richtte zich op de General Operations, NATO); Jean François ontwikkeling van handelspost naar vestigingskolonie, die Blarel (Ambassadeur van Frankrijk in Nieuw-Nederland doormaakte vanaf de stichting in 1624. Nederland); Konrad Arz (Raad, Ambassade Michiel van Groesen behandelde aan de hand van van Duitsland); Dana Allin (Senior Fellow, afbeeldingen die destijds in Europa circuleerden het beeld dat IISS, London); Arend Jan Boekestijn (Tweede men in de 17e eeuw in de Republiek had over Amerika en de Kamerlid, VVD); Harry van Bommel (Tweede inheemse inwoners. Jaap Verheul ging in op de beeldvorming Kamerlid, SP); Martijn van Dam (Tweede van de Verenigde Staten in Nederland in de 20e en 21e eeuw en Kamerlid, PvdA); Maarten Haverkamp beschreef het beeld dat Nederlanders hadden in verschillende (Tweede Kamerlid, CDA); Mariko Peters periodes. (Tweede Kamerlid, GroenLinks) Ook Hans van der Heijde ging in zijn gesproken column Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag in op beeldvorming en Amerika. Hij sprak over de ervaringen Deelnemers: 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse die hij had opgedaan tijdens een werkbezoek in Amerika en universitair docenten, journalisten, leden van over perspectieven vanuit verschillende culturen en het corps diplomatique, politici, vertegen- samenlevingen. woordigers van de ministeries van Buitenlandse De workshops tijdens het middagprogramma gingen Zaken en van Defensie, studenten en overige over uiteenlopende onderwerpen als de lesmethode van de belangstellenden) Atlantische Commissie over Nieuw-Nederland, navigatie op zee in de 17e eeuw, immigratie- en integratievraagstukken aan beide zijden van de oceaan, de Nederlandse culturele erfenis in BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER de VS, en de trans-Atlantische handelsbetrekkingen. Een aantal malen per jaar organiseert de Atlantische Datum: 27 maart 2009 Commissie in samenwerking met de Public Diplomacy Division Onderwerp: Het Hudson Jaar: 400 jaar Nederland - Amerika van de NAVO voor verschillende doelgroepen een bezoek aan Sprekers: o.a. Charles Gehring (Director, New het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. De deelnemers krijgen Netherland Project in Albany, NY); Jaap briefings van vertegenwoordigers van de Internationale Staf en Jacobs (auteur New Netherland: a Dutch colony medewerkers van diverse permanente vertegenwoordigingen. in seventeenth-century America); Michiel van Tijdens dit eerste bezoek in 2009 werden journalisten Groesen (Leerstoelgroep Nieuwe geïnformeerd over de aankomende top in Straatsburg/Kehl, Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam); NAVO’s rol in Afghanistan en de relatie met Rusland. Ook Jaap Verheul (directeur, American Studies hadden zij een ontmoeting met Permanent Vertegenwoordiger Program, Universiteit Utrecht); Hans van der

12 Heijde (hoofdredacteur, Maatschappij en I.s.m.: Atlantic Treaty Association Politiek) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Locatie: De Rode Hoed, Amsterdam Deelnemers: 80 (Nederlandse en buitenlandse universitair Deelnemers: 125 (docenten en leerlingen aardrijkskunde, docenten, journalisten, leden van het corps geschiedenis en maatschappijleer uit het diplomatique, politici, vertegenwoordigers van voorgezet onderwijs; docenten en studenten de ministeries van Buitenlandse Zaken en aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappij- Defensie) leer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE MARSHALL FELLOWS Een vijftal Amerikaanse deelnemers aan het American Marshall ATA COUNCIL MEETING Memorial Fellowship Program bezocht Nederland, als Datum: 13-14 mei 2009 onderdeel van hun reis door Europa. De Atlantische Commissie Locatie: Brussel organiseerde, net als voorgaande jaren, het programma voor Deelnemer: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische hen. De fellows hadden gesprekken over immigratie en Commissie) integratie, Nederlands buitenlands en defensiebeleid, grotestedenproblematiek, de Nederlandse identiteit, en de strijd tegen het water. Ook bezochten zij de Tweede Kamer, het INTERNATIONAAL SEMINAR ministerie van Economisch Zaken, het Internationaal Strafhof Tijdens de Top in Straatsburg/Kehl in april 2009 gaven de en een boerderij in Flevoland. NAVO-leiders de secretaris-generaal de opdracht een nieuw Datum: 10-15 juni 2009 strategisch concept te formuleren. Dit document moet het Sprekers: o.a. Kustaw Bessems (politiek redacteur, De fundament gaan vormen voor het bondgenootschap van de Pers); Edwin Oppedijk (Gemeente toekomst. De Atlantische Commissie organiseerde in Amsterdam); Eric Vrijsen (politiek redacteur, samenwerking met de Atlantic Treaty Association in mei een Elsevier); Heleen Terwijn (GMF alumna); Eddy tweedaagse internationale conferentie in Den Haag over de Te r s t a l l (filmmaker); Arend Jan Boekestijn vraag wat dit document zou moeten bevatten – en wat niet. De (Tweede Kamerlid, VVD); Chris Buijink inleidingen van de diverse sprekers en samenvattingen van de (secretaris-generaal, ministerie van discussies werden gebundeld in het boekje NATO’s New Economische Zaken); Marietje Schaake (lid, Strategic Concept. Moving beyond the Status Quo? (zie Europees Parlement voor D66); Harry Groen paragraaf 5-2). (burgemeester, Noordwijk) Datum: 27-28 mei 2009 I.s.m.: German Marshall Fund (Washington D.C.) Onderwerp: NATO’s New Strategic Concept Locaties: Amsterdam, Den Haag, Noordwijk, Flevoland Sprekers: Herman Schaper (Nederlandse Permanent Deelnemers: 5 fellows van het American Marshall Memorial Vertegenwoordiger bij de NAVO, Brussel); Sten Fund Rynning (Department of Political Science, University of Southern Denmark) David Yost (Naval Post Graduate School, Monterey CA); PUBLIEKSBIJEENKOMST Henning Riecke (Deutsche Gesellschaft für Joost Hiltermann sprak tijdens deze bijeenkomst over de Auswärtige Politik, Berlin) Julian Lindley- situatie in Noord-Irak. De huidige relatieve rust in Irak is French (Universiteit Leiden, NLDA, Breda); volgens hem bedrieglijk. Wat gebeurt er als de Amerikaanse Simon Lunn (Geneva Centre for the troepen zich in 2011 verder terugtrekken? Volgens Hiltermann is Democratic Control of Armed Forces, Brussel); de kans dan groot dat Irak ‘instort’ en een soort tweede Ko Colijn (Erasmus Universiteit, Rotterdam); Somalië wordt. De Koerden in Noord-Irak hebben bescherming Fabrizio Luciolli (Atlantische Commissie van nodig als de Amerikanen zich terugtrekken. Vandaar dat ze de Italië); Anton Bebler (Universiteit van banden met Turkije aanhalen. Dat laatste land is zeer Ljubljana; Atlantische Commissie van geïnteresseerd in het gas dat in de Koerdische grond zit. De Slovenië); James Sherr (Chatham House); Turks-Koerdische samenwerking is vooralsnog wel Przemyslaw Zurawski (Natolin, Warschau); problematisch door de relatie met de Koerdische Jose Fernandez Demaria (ACT, Norfolk VA) Arbeiderspartij (PKK). Moderator: Stanley Sloan (Directeur, Atlantic Community Datum: 11 juni 2009 Initiative)

13 Onderwerp: Irak, de Koerdische kwestie en internationale Deelnemers: 26 (Nederlandse en Belgische studenten en stabiliteit jongeren) Spreker: Joost Hiltermann (Deputy Program Director Middle East and North Africa, International Crisis Group, Washington D.C./Istanbul) PUBLIEKSBIJEENKOMST Moderator: Martin Sommer (De Volkskrant) Scheidend secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop I.s.m.: Turkije Instituut, Den Haag Scheffer sprak tijdens zijn afscheidsbezoek aan Nederland voor Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag de Atlantische Commissie. In zijn toespraak constateerde hij Deelnemers: 35 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse dat de NAVO er beter voorstaat dan bij zijn aantreden in 2004, universitair docenten, journalisten, leden van onder andere door betere interne samenwerking en de het corps diplomatique, politici, vertegen- terugkeer van Frankrijk als volledig lid. Wel sprak hij duidelijk woordigers van de ministeries van Buitenlandse zijn ongenoegen uit over de gebrekkige samenwerking tussen Zaken en van Defensie, studenten en overige de NAVO en de EU, vanwege allerlei politieke haken en ogen. belangstellenden) Aan deze ‘absurde’ situatie moet volgens hem snel een eind komen en hij riep de Europese NAVO-landen op meer politieke wil te tonen om de samenwerking te verbeteren. PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 6 juli 2009 Tijdens deze bijeenkomst kwamen diverse aan Duitsland Onderwerp: NATO: Securing our Future gerelateerde onderwerpen aan de orde: de geschiedenis van de Spreker: Jaap de Hoop Scheffer (secretaris-generaal, inzet van Duitse troepen bij vredesoperaties, de rol die NAVO) Afghanistan speelt in de komende verkiezingen, en de Duitse Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag publieke opinie met betrekking tot de missie in Afghanistan. Deelnemers: 210 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Datum: 16 juni 2009 universitair docenten, journalisten, leden van Onderwerp: Germany in a Transatlantic Perspective het corps diplomatique, politici, vertegen- Sprekers: Gale Mattox (US Naval Academy, Annapolis woordigers van de ministeries van Buitenlandse MD; Fulbright Fellow, Roosevelt Study Center, Zaken en van Defensie, studenten en overige Middelburg); Dieter Dettke (Georgetown belangstellenden) University, Washington D.C.) I.s.m.: Roosevelt Study Center, Middelburg Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag PUBLIEKSBIJEENKOMST Deelnemers: 50 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse De nieuwe Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO – de van universitair docenten, journalisten, leden van oorsprong Nederlandse Ivo Daalder – ging in zijn lezing vooral het corps diplomatique, politici, vertegen- in op de huidige situatie in Afghanistan en de vraag waarom die woordigers van de ministeries van Buitenlandse van belang is voor zowel de Verenigde Staten, Nederland als de Zaken en van Defensie, studenten en overige rest van de internationale gemeenschap. Hij benadrukte dat belangstellenden) Afghanistan in een regionale context moet worden gezien, dat een ‘comprehensive approach’ noodzakelijk is (veiligheid, goed bestuur, en economische ontwikkeling), en dat er naar BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER gestreefd moet worden dat de Afghanen zelf hun land gaan Jonge Atlantici organiseerde op 18 juni voor de derde keer een besturen. reis naar het NAVO-hoofdkwartier voor studenten en jongeren. Datum: 3 september 2009 De deelnemers kregen briefings over de huidige functies en Onderwerp: NATO in Afghanistan. A New Approach to taken van het Bondgenootschap, en over het nieuwe strategisch Operations concept van de NAVO. Ook hadden zij een levendige discussie Spreker: Ivo Daalder (Permanent Vertegenwoordiger met leden van de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging. van de Verenigde Staten bij de NAVO) Datum: 18 juni 2009 Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Deelnemers: 150 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf universitair docenten, journalisten, leden van en medewerkers van de permanente het corps diplomatique, politici, vertegen- vertegenwoordiging bij de NAVO van Nederland woordigers van de ministeries van Buitenlandse I.s.m.: NATO’s Public Diplomacy Division Zaken en van Defensie, studenten en overige Locatie: Brussel belangstellenden)

14 BESLOTEN BIJEENKOMST ‘VERKENNINGEN’ PUBLIEKSBIJEENKOMST In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de Robert Kaplan benadrukte in zijn speech dat in de 21e eeuw de Atlantische Commissie organiseert voor het ‘Verkenningen’- opkomende machten China en India in toenemende mate de project van het ministerie van Defensie, sprak op 4 september dienst gaan uitmaken. De Indische Oceaan zal hierbij fungeren John Hulsman over het Amerikaans buitenlands beleid. als het strijdtoneel voor de competitie tussen de wereld- Datum: 4 september 2009 machten. Als gevolg van de intense rivaliteit tussen China en Onderwerp: US Foreign Policy India zullen de Verenigde Staten zich in toenemende mate Spreker: John Hulsman (Alfred von Oppenheim Scholar concentreren op het gebied rond de Indische Oceaan en zich in Residence, German Council on Foreign terugtrekken uit de Atlantische Oceaan. Relations, Berlijn) Datum: 16 september 2009 Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag Onderwerp: Rivalry in the Indian Ocean. Why It Matters for Deelnemers: 14 genodigden van het ministerie van Defensie NATO and Europe Spreker: Robert Kaplan (journalist en schrijver) Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag PUBLIEKSBIJEENKOMST Deelnemers: 90 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Ron Asmus presenteerde op 11 september de belangrijkste universitair docenten, journalisten, leden van resultaten van de opiniepeiling Transatlantic Trends 2009. Voor het corps diplomatique, politici, vertegen- het achtste achtereenvolgende jaar werden zowel Amerikanen woordigers van de ministeries van Buitenlandse als Europeanen gevraagd naar hun mening over onder meer de Zaken en van Defensie, studenten en overige trans-Atlantische relatie en de oorlog in Afghanistan. belangstellenden) Opvallend was de enorme publieke steun in Europa voor de nieuwe president Obama. Datum: 11 september 2009 VOORBEREIDINGSBIJEENKOMST Onderwerp: Transatlantic Trends 2009 DOCENTENREIS NEW YORK Spreker: Ron Asmus (directeur, Transatlantic Center, De deelnemers aan de docentenreis naar New York kregen German Marshall Fund of the US, Brussel) tijdens de voorbereidingsbijeenkomst 23 september naast Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag praktische informatie ook lezingen over de Nederlands- Deelnemers: 50 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse Amerikaanse betrekkingen en de over de geografie van New universitair docenten, journalisten, leden van Yor k. het corps diplomatique, politici, vertegen- Datum: 23 september 2009 woordigers van de ministeries van Buitenlandse Onderwerp: New York en Nederlands-Amerikaanse Zaken en van Defensie, studenten en overige betrekkingen belangstellenden) Sprekers: Jim Foster (Public Affairs Officer, US Embassy, Den Haag); Jan van Weesep (emeritus hoogleraar Stadsgeografie en BESLOTEN BIJEENKOMST ‘VERKENNINGEN’ Stedelijk Beleid, Universiteit Utrecht) In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht Atlantische Commissie organiseert voor het ‘Verkenningen’- Deelnemers: 20 docenten aardrijkskunde, geschiedenis en project van het ministerie van Defensie, sprak Robert Kaplan maatschappijleer die deelnemen aan de op 16 september over de Indische Oceaan als strijdtoneel voor studiereis de competitie tussen de wereldmachten. Datum: 16 september 2009 Onderwerp: Rivalry in the Indian Ocean 55e ATA ASSEMBLEE Spreker: Robert Kaplan (journalist en schrijver) De 55e Assemblee van de Atlantic Treaty Association vond Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag plaats in Kiev van 7 t/m 9 oktober 2009. Er waren twee Deelnemers: 26 genodigden van het ministerie van Defensie hoofdonderwerpen, te weten de situatie in Afghanistan en de discussie over het nieuwe strategisch concept van de NAVO. Gedurende twee dagen passeerde een keur aan sprekers van internationaal formaat de deelnemers. In hoog tempo wisselden lezingen en discussies elkaar af. Voor de YATA was een apart

15 programma georganiseerd met de dezelfde hoofdthema’s. Bram verhouding tussen veiligheid en ontwikkeling. Ook gingen zij in Boxhoorn trad af als een van de vice-voorzitters van de ATA. op de vraag in hoeverre de Nederlandse aanpak in de provincie Zijn termijn liep af. Uruzgan succesvol is. In dit verband kwam tevens de vraag aan Datum: 7-9 oktober 2009 de orde of Nederland ook na augustus 2010 in Afghanistan Locatie: Kiev actief zou moeten blijven. Deelnemers: Namens Nederland: Bram Boxhoorn (directeur Datum: 5 november 2009 Atlantische Commissie), leden van het bestuur Onderwerp: De 3D-benadering van Jonge Atlantici Sprekers: Kathleen Ferrier (Tweede Kamerlid, CDA); Andrew Mann (Counselor for Political & Economic Affairs, Amerikaanse ambassade); BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Rick van der Woud (senior policy advisor, De centrale vraag van de lezing was de mate waarin de Cordaid) onafhankelijkheid van case study Kosovo als een splijtzwam in I.s.m.: Eduardo Frei Stichting en CDJA Amsterdam de internationale gemeenschap fungeert. Het recht van Locatie: Restaurant 1e Klas, Amsterdam Centraal territoriale integriteit (Servië) staat in dit geval lijnrecht Station tegenover het recht op zelfbeschikking (Albanese Kosovaren). Deelnemers: studenten en jongeren Datum: 13 oktober 2009 Onderwerp: Kosovo en territoriale integriteit Sprekers: Maja Nenadovic (provomenda, Universiteit van BESLOTEN BIJEENKOMST ‘VERKENNINGEN’ Amsterdam); Caroline van den Heuvel In het kader van de serie besloten lunchlezingen die de (presentatrice en verslaggeefster, Tw e e Va n d a a g ) Atlantische Commissie organiseert voor het ‘Verkenningen’- Debatleider Leen Vervaeke (De Volkskrant) project van het ministerie van Defensie, sprak de Chinese I.s.m.: Studievereniging Europese Studies wetenschapper Yan Xuetong over de opkomst van China en de Locatie: CREA, Amsterdam gevolgen voor Europa en de trans-Atlantische betrekkingen. Deelnemers: 100 studenten en jongeren Datum: 13 november 2009 Onderwerp: Opkomst van China en de gevolgen voor Europa en de trans-Atlantische betrekkingen STUDIEREIS VOOR DOCENTEN Spreker: Yan Xuetong (Directeur, Institute of Doel van deze studiereis was docenten meer bekend te maken International Studies, Universiteit van met de Nederlandse geschiedenis in New York e.o. en Tsinghua) vervolgens de opgedane kennis te vertalen naar de Locatie: Sociëteit De Witte, Den Haag onderwijspraktijk. Tijdens de studiereis lag de nadruk op het Deelnemers: 15 genodigden van het ministerie van Defensie Nederlandse verleden in Amerika en wat daar heden ten dage nog van te zien en merken is. Daarnaast werd er aandacht besteed aan maatschappelijke vraagstukken die zowel in de VS ONDERWIJSSEMINAR als in Nederland spelen (armoede, multiculturele samenleving) Het onderwijsseminar in Breda stond dit jaar in het teken van en werd het Amerikaanse schoolsysteem onder de loep het thema ‘water en veiligheid’, met als focus het belang van genomen. water als bron van onze welvaart, het strategische belang van Datum: 21-28 oktober 2009 de oceanen en de betekenis van het waterschap voor de Onderwerp: Van Jan-Kees naar Yankees; 400 jaar Nederlandse waterhuishouding. Nieuw dit jaar was het project Nederlands-Amerikaanse betrekkingen van ‘de Watergeuzen’: drie groepen studenten, afkomstig van Locaties: New York, New Brunswick de Hogescholen Avans en Fontys en van de NLDA, gaven een Deelnemers: 20 docenten geschiedenis, aardrijkskunde en presentatie gebaseerd op het thema van het seminar. maatschappijleer. Namens de Atlantische Daarnaast werd het onderwijsseminar voor het eerst Onderwijscommissie: Tanja Groenendijk-De Vos voorafgegaan door een ‘preconference’, waarmee de en Theo Hoebink deelnemers werden voorbereid op het plenaire gedeelte. Datum: 19 november 2009 Onderwerp: Water en veiligheid BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Sprekers: o.a. Jan Blomme (hoofdadviseur, Afdeling Deze bijeenkomst draaide om de veel besproken en geprezen Strategie & Ontwikkeling, Gemeentelijk 3D-benadering in Afghanistan (‘defence, diplomacy and Havenbedrijf Antwerpen), Wouter van Straten development’). De sprekers stonden in het bijzonder stil bij de (docent maritieme operaties NLDA), Hans van

16 den Hoek (voorlichter Hoogheemraadschap Frankrijk. Ten slotte bevatte het nummer een inventarisatie van van Rijnland) de mogelijke scenario’s voor onderhandelingen tussen Georgië I.s.m.: Hogescholen Avans en Fontys, NLDA en Rusland, na de oorlog van zomer 2008. Locatie: NLDA, Breda NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer Deelnemers: 100 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en opende het tweede nummer. Clingendael-onderzoeker Kees maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; Homan onderwierp de situatie in Trans-Dnjestrië, de docenten en studenten aardrijkskunde, separatistische regio van Moldavië, aan een analyse. Ook geschiedenis en maatschappijleer aan werden de historische achtergronden van het Georgiëconflict lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden) geschetst. Een onderzoeker van de Nederlandse Defensie Academie legde uit welke rol ‘network science’ speelt bij de bestrijding van terreurnetwerken. Paddy Ashdown, voormalig 5-2 Hoge Vertegenwoordiger van de VN in Bosnië, stelde in een PUBLICATIES interview met Atlantisch Perspectief dat Afghanistan een ‘Daytonakkoord’ nodig heeft. De Atlantische Commissie geeft diverse publicaties uit. Naast De verslechterende veiligheidssituatie in de ‘AfPak’- het tijdschrift Atlantisch Perspectief zijn dit conferentie- regio was onderwerp van een katern in AP 4. Het nummer verslagen, onderwijspublicaties en boeken. Ook verschijnen bevatte daarnaast een column over de identiteit van Amerika. met regelmaat studierapporten die op initiatief van de Welke ontwikkeling heeft Kroatië doorgemaakt op weg naar Atlantische Commissie worden uitgebracht door daartoe NAVO-lidmaatschap? In dit nummer stond ook een ingestelde werkgroepen. beschouwing over de piraterijbestrijding voor de kust van Publicaties zijn bij uitstek geschikt om belangstelling te Somalië. wekken voor, en de discussie te bevorderen over internationale In een themagedeelte in nr. 5 gingen Maarten betrekkingen en trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Haverkamp (Tweede Kamer, CDA), Harry van Bommel (Tweede Daarbij tracht de Atlantische Commissie ook recente, nog Kamer, SP) en Karel Koster (SP), en oud-defensieminister Wim onderbelichte onderwerpen onder de aandacht van een breder van Eekelen in op een nieuw strategisch concept voor de publiek te brengen. NAVO. Daarnaast bevatte het nummer artikelen over de situatie in Afghanistan en de aanstaande Toetsingsconferentie van het nucleaire Non-proliferatieverdrag. Tijdschrift In AP 6 stond de ‘robotisering van oorlogsvoering’ ATLANTISCH PERSPECTIEF centraal. Mariniersgeneraal b.d. Kees Homan en Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Atlantische onderzoeksjournalist Menno Steketee (o.a. NRC Handelsblad) Commissie. Het blad verschijnt acht maal per jaar en bevat gingen in op de technische en ethische aspecten. Verder: het opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) nut van economische sancties, en een interview met de ontwikkelingen op het gebied van de internationale ambassadeur van Oekraïne in Nederland, Vasyl Korzachenko. betrekkingen en veiligheidspolitiek. De volledige inhoud (in pdf) De relatie tussen Rusland, de Baltische staten en het van het meest recente nummer is beschikbaar op de website Westen was onderwerp van een Engelstalig katern in AP 7. van de Atlantische Commissie. Op de website treft de bezoeker Veiligheid in het Midden-Oosten en de rol van Turkije hierin tevens een archief aan van de artikelen die zijn verschenen van werden geanalyseerd in het Nederlandstalige gedeelte van 1998 t/m 2009. deze uitgave. Atlantisch Perspectief 8 opende met een opiniestuk over In 2009 verscheen er een geheel Engelstalig themanummer Afghanistan door journalist Hans de Vreij (Radio Nederland (AP 3) naar aanleiding van het 60-jarig bestaan van de NAVO. Wereldomroep), die hiervoor sprak met de ISAF-Zuid- Veel andere uitgaven bevatten (Nederlands- of Engelstalige) commandant, de Nederlandse generaal De Kruif. Het nummer themakaternen. Zie voor een overzicht van de in 2009 bevatte stukken over de impact die de piraterijbestrijding heeft verschenen artikelen ook paragraaf 7-6. op de NAVO, de rol van de VS en Europa bij het ‘Vredesproces’ in het Midden-Oosten, de binnenlandse onrust in Iran, en de In nr. 1 ging een onderzoeker van Cambridge University in op de toekomst van het Turkse buitenlandbeleid. activiteiten van de NAVO op het gebied van cyber defence. Verder werd ingegaan op de vraag hoe civiele organisaties Atlantisch Perspectief bevat altijd een Atlantisch grotere zeggenschap kunnen krijgen in de NAVO-besluitvor- Nieuwsoverzicht, waarin actuele ontwikkelingen in de trans- ming. Er werd vooruit gekeken naar de Bondsdagverkiezingen in Atlantische betrekkingen, de Europese veiligheid en het Duitsland, en teruggekeken op het EU-voorzitterschap van Nederlands buitenlands beleid beknopt aan de orde komen. In

17 de rubriek Achteraf verschijnen verslagen van bijeenkomsten JAARVERSLAG ATLANTISCHE COMMISSIE 2008 van de Atlantische Commissie, en in de boekenrubriek worden recente boeken over internationale betrekkingen besproken, Verschenen: juni 2009 hetzij uitgebreid, dan wel als signalement. Oplage: 1.100 ex.

Niet alleen abonnees en begunstigers ontvangen Atlantisch Perspectief. Ook (onder meer) de leden van de Vaste Conferentieverslag Commissies van Buitenlandse Zaken, Defensie en Europese NATO’S NEW STRATEGIC CONCEPT. Zaken van de Eerste en Tweede Kamer, en de Nederlandse MOVING BEYOND THE STATUS QUO? ambassades in alle landen van de OVSE krijgen het tijdschrift. Tijdens de Top in Straatsburg/Kehl in april 2009 gaven de Engelstalige edities worden verspreid onder de internationale NAVO-leiders de secretaris-generaal de opdracht een nieuw relaties van de Commissie, waaronder de ambassades van de strategisch concept te formuleren. Dit document moet het OVSE-landen in Den Haag, en onder internationale fundament gaan vormen voor het bondgenootschap van de organisaties en denktanks in Noord-Amerika, Europa en toekomst. Rusland. De Atlantische Commissie organiseerde in samenwerking met de Atlantic Treaty Association in mei een tweedaagse Verschenen: 8x internationale conferentie in Den Haag over de vraag wat dit Oplage: 1.300 ex. document zou moeten bevatten – en wat niet. Het conferentieverslag bevat lezingen van sprekers, evenals de discussie met het publiek. Lesboek NIEUW NEDERLAND. EEN HANDELSKOLONIE Verschenen: december 2009 IN DE NIEUWE WERELD Oplage: 500 ex. Ter gelegenheid van het Hudson Jaar (400 jaar Nederlands- Amerikaanse betrekkingen) verscheen in 2009 een lesboek voor leerlingen in de 3e en 4e klas HAVO/VWO. Aan de orde komen 5-3 de motieven die er waren om de wereld te ontdekken, het OPINIEPEILING dagelijks leven in Nieuw Nederland en de erfenis van de Nederlanders in Amerika. Het lesboek bevat opdrachten en Evenals voorgaande jaren voerde onderzoeksbureau TNS/NIPO verdiepingsstof en een lijst van begrippen en personen. op verzoek van de Atlantische Commissie in 2009 een opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de enquête bleek dat de Verschenen: maart 2009 steun voor de NAVO in Nederland onverminderd groot is. Oplage: 2.000 ex. (Nederlandse versie) 1.000 ex. (Engelse versie) De voornaamste resultaten van de peiling waren:

· Een zeer ruime meerderheid van de Nederlanders (83%) Docentenhandleiding vindt het lidmaatschap van de NAVO belangrijk voor de NIEUW NEDERLAND. EEN HANDELSKOLONIE veiligheid van Nederland. IN DE NIEUWE WERELD · Een zeer ruime meerderheid (76%) is van mening dat de Bij het lesboek over Nieuw Nederland verscheen ook een NAVO een positieve bijdrage levert aan de relatie tussen de docentenhandleiding. De handleiding bevat onder andere de Verenigde Staten en Nederland. Dit percentage is licht antwoorden van de opdrachten uit het lesboek, tips voor meer gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. informatie en aanwijzingen voor het gebruik van het materiaal · Een ruime meerderheid (66%) is door het in de klas. presidentschap van Barack Obama positiever gaan denken over de NAVO. Verschenen: maart 2009 · Een meerderheid (57%) van de ondervraagden is tegen Oplage: 100 ex. (Nederlandse versie) verdere verlenging van de Nederlandse militaire missie in 100 ex. (Engelse versie) Afghanistan. 37% van de ondervraagden is voorstander van verlenging van de missie. · Een meerderheid (60%) van de ondervraagden is voorstander van toekomstige militaire operaties van de NAVO buiten Europees grondgebied. 30% van de ondervraagden vindt

18 dat de NAVO zich dient te beperken tot verdediging van het Publicaties Europees grondgebied. Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’, Het onderzoek vond plaats in december 2009 en werd uitgevoerd Geschiedenis Magazine, nr 4 (mei-juni 2009), jrg. 44, pp. 56-58. onder 1.166 volwassenen die een representatieve afspiegeling zijn van de Nederlandse bevolking. ‘American and Dutch Policies towards the Reorientation of NATO after the Cold War’, in: Four Centuries of Dutch-American Relations 1609-2009, Hans Krabbendam et al. (red.), 5-4 (Amsterdam: Boom 2009), pp. 717-728. LEZINGEN EN PUBLICATIES DIRECTEUR Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’ Geschiedenis Magazine, nr. 8 (november-december 2009), jrg. 44, Lezingen / interviews pp. 57-60.

INTERVIEW ‘Zestig jaar NAVO: een tussenbalans’, in: Carré, jrg. 32, nr. 12, Datum: 3 april 2009 2009, pp. 41-43. Onderwerp: Commentaar/Panel inzake Europese reis Obama Persorgaan: BNR Nieuwsradio ‘Berlusconi de Ridder: uitstralend leiderschap van een politiek ondernemer in wonderland’, in: Internationale Spectator, jrg. 63, LEZING nr. 12 (december 2009), pp. 620-624. Datum: 20 mei 2009 Bijeenkomst: College tijdens cursus voor buitenlandse diplomaten Onderwerp: NATO’s response to International security threats Locatie: Instituut Clingendael, Den Haag Deelnemers: ca. 30 (Midden-)Europese diplomaten

LEZING Datum: 3 september 2009 Bijeenkomst: College tijdens cursus buitenlandse diplomaten Onderwerp: NATO’s search for strategic consensus Locatie: Instituut Clingendael, Den Haag Deelnemers: ca. 30 (Midden-)Europese diplomaten

MODERATOR Datum: 9 oktober 2009 Bijeenkomst: Plenaire sessie tijdens de jaarlijkse assemblee van de Atlantic Treaty Association Onderwerp: NATO’s Strategic Concept Locatie: Kyiv, Oekraïne Deelnemers: ca. 125 delegatieleden

LEZING Datum: 23 november 2009 Bijeenkomst: Rome Forum on Transatlantic Relations Onderwerp: NATO’s Strategic Concept Deelnemers: ca. 150

19 bedragen x 1.000

BATEN

Ministerie van Buitenlandse Zaken/Defensie 503 Overige inkomsten 122

Totaal 625

LASTEN

Platform- en netwerkactiviteiten 122 Onderwijs 134 Openbare bijeenkomsten 130 Publicaties 202 Overige activiteiten 27

Totaal 615

RESULTAAT 2009 10

6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN

20 7-1 7-3 WEBSITE DOCUMENTATIE

Op de website van de Atlantische Commissie (www.atlcom.nl Op het kantoor van de Atlantische Commissie kunnen of www.atlantischecommissie.nl) staat informatie over de literatuur, tijdschriften en een knipselarchief op het gebied van organisatie, doelstellingen en activiteiten van de Atlantische internationale (veiligheids-)vraagstukken worden geraadpleegd. Commissie, de Atlantische Onderwijscommissie en Jonge Informatieverzoeken kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per Atlantici. Veel publicaties kunnen online worden ingezien, en e-mail worden gedaan. Publicaties van de Atlantische scholieren kunnen werken met de verschillende websheets. Via Commissie kunnen bij het Bureau worden besteld (of afgehaald de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor op de Bezuidenhoutseweg 237a-239a, Den Haag). bijeenkomsten van de Atlantische Commissie. Verzoeken om informatie en het bestellen van publicaties is mogelijk via het e-mailadres van de Commissie [email protected]. 7-4 ABONNEES EN BEGUNSTIGERS

7-2 Een jaarabonnement op Atlantisch Perspectief (tijdschrift voor DE ATLANTISCHE COMMISSIE internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek dat acht maal IN DE MEDIA per jaar verschijnt) kost € 25,00; studenten en scholen betalen € 20,00 (prijzen per 01-01-10). In onder meer de volgende dag-, week- en maandbladen, en op Naast abonnees kent de Atlantische Commissie ook radio en televisie, werd in 2009 aandacht besteed aan begunstigers. Voor minimaal € 42,50 per jaar steunen zij het (activiteiten van) de Atlantische Commissie: werk van de Commissie. Begunstigers ontvangen alle

7 DIVERSEN

ANP publicaties van de Commissie gratis of tegen gereduceerd BNR Nieuwsradio tarief. Bovendien krijgen ze uitnodigingen voor bijeenkomsten, Bredase Bode Noord conferenties en seminars. Defensiekrant Voor € 22,00 per jaar (prijs per 01-01-10) kunnen Een Vandaag jongeren studentbegunstiger van de Atlantische Commissie Het Financieele Dagblad worden. Zij krijgen dan uitnodigingen voor bijeenkomsten van Geassocieerde Pers Diensten zowel Jonge Atlantici als van de Atlantische Commissie. Internationale Spectator Bovendien ontvangen zij Atlantisch Perspectief. Nederlands Dagblad NOS-Journaal Novum Nieuws NRC Handelsblad 7-5 PM Magazine OVERZICHT PUBLICATIES Radio Nederland Wereldomroep Reformatorisch Dagblad TIJDSCHRIFT RTL Nieuws Tr o uw Atlantisch Perspectief De Volkskrant Prijs: € 4,50 (los nummer); € 25,00 (jaarabonnement gewoon); VPRO Buitenhof € 20,00 (jaarabonnement studenten en scholen) Vrij Nederland

21 BOEKEN/RAPPORTEN Amerika en Europa: Mars en Venus?, Frank van Beuningen, Arnout Brouwers, Ruth Oldenziel e.a. (2004) (AOP 21) NATO’s New Strategic Concept. Moving beyond the Status Quo? (2009) Het beeld van Rusland. Rusland in beeld, Coby van der Linde, € € Prijs: 7,50 (begunstigers 5,00) Alexander Münninghoff e.a. (2003) (AOP 20)

Arnout Molenaar, (Dis)Organising European Security. The Iraq Websheet s Controversy and Patterns in US-European Relations (2007) Gratis te downloaden en/of raadplegen via € € Prijs: 15,00 (begunstigers 10,00) www.atlantischecommissie.nl.

Sebastian Reyn, Allies or Aliens? George W. Bush and the Het Vietnamconflict vanuit Amerikaans perspectief (2009) e Transatlantic Crisis in Historical Perspective (2004, 2 druk 2007) De Kaukasus: Balkan van het Oosten? (2008) € € Prijs: 10,00 (begunstigers 5,00) De EU en Europese veiligheid (2007) Energie en veiligheid (2007) German and American Reorientation toward NATO (2006) De NAVO na de Koude Oorlog (2007) Prijs: gratis

Transatlantic Relations at a Crossroads: Current Challenges in OVERIG US-European Relations (2003) Prijs: gratis Ronald Havenaar, Twee soorten conservatisme (oratie), Vossiuspers UvA, Amsterdam (2006). Arnout Brouwers, Met vereende kracht: Europa en de oorlog Prijs: gratis tegen Amerika terrorisme (2002) € Prijs: 2,50 (begunstigers gratis) Folder Atlantische Commissie Prijs: gratis Remco van Diepen e.a., ‘Beschaafd ageren voor de NAVO.’ 50 jaar Atlantische Commissie (2002) Diverse NAVO-publicaties Prijs: gratis Prijs: gratis

ONDERWIJSPUBLICATIES

Lesboek Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Lesboek ter gelegenheid van het Hudsonjaar (2009) Prijs: € 2,25 (los exemplaar)

Nieuw Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Docentenhandleiding (2009) Prijs: € 5,00

Atlantische Onderwijspapers Alle Onderwijspapers zijn uitverkocht. Op aanvraag zijn wel digitale exemplaren verkrijgbaar.

Vrede en veiligheid in het Midden-Oosten: Onvermogen en onmacht?, Maurits Berger, Sven Biscop, Joris Luyendijk e.a. (2006) (AOP 23)

Vietnam, Irak en de (on)macht van Amerika, Jan Donkers, Henk Hofland, Rob Kroes e.a. (2005) (AOP 22)

22 7-6 NUMMER 3 INHOUDSOPGAVE Special Issue: NATO and Transatlantic Relations: Past, Present ATLANTISCH PERSPECTIEF 2009 and Future

Jaargang 33 60 Years of NATO. So What? · Maurits Jochems NUMMER 1 NATO Secretaries-General. The Legacies of Joseph Luns and Section: NATO Going on 60. The Alliance Taking on Cyber Jaap de Hoop Scheffer Defence and the Comprehensive Approach · Ryan C. Hendrickson

NATO and Cyber Defence. Mission Accomplished? The Real-life Comprehensive Approach. An Interview with the · Rex B. Hughes Former Commander of the Task Force Uruzgan (TFU) and the Netherlands TFU Civilian Representative NATO’s Organisational Evolution. The Case for a Civil · David den Dunnen Security Committee · David McGregor Pursley V Albania into NATO. Once Building Bunkers, now Building Bridges Herwonnen zelfbewustzijn in een veranderende wereld. Het · Hans A. van den Berg Duitse buitenlands en veiligheidsbeleid onder Angela Merkel, 2005-2009 The Obama Administration and Europe. Taking Stock · Jochen Stöger · Marten van Heuven

‘Une certaine idee de l’Europe’. Het Franse droomvoorzitter - schap van de Europese Unie NUMMER 4 · Anique van Ginneken Section: The AfPak Wars Onderhandelingen in de Kaukasus. Scenario’s voor een oplossing van het Georgisch-Russische conflict Pakistan’s Moment of Truth · Charlotte Hille · Marco Mezzera

Sustaining the International Commitment in NUMMER 2 Afghanistan · Marco Vicenzino 60 jaar NAVO. Een vaste waarde in een veranderende wereld · Jaap de Hoop Scheffer ‘We Want to Be Liked’. De identiteit van Amerika · Hans van der Heijde Moldavië en Trans-Dnjestrië. De keuze tussen Oost en West · Kees Homan Kroatië en de NAVO. Een overwinning op historische obstakels · Merijn Hartog Het conflict in de Kaukasus. Vier perspectieven · Françoise Companjen Rivaliteit in de Indische Oceaan. Van betekenis voor Europa? · Susanne Kamerling Fighting Irregulars. The Critical Role of Network Science · Roy Lindelauf

‘Afghanistan Needs a Dayton Agreement’. An Interview with Paddy Ashdown · David den Dunnen

23 NUMMER 5 NUMMER 7

Katern: een nieuw strategisch concept voor de NAVO Section: Russia, the Baltic and the West

De NAVO is nog net zo actueel als 60 jaar geleden NATO-Russia Relations after the Georgian Conflict · Maarten Haverkamp · Marcel de Haas

Is de NAVO klaar voor verandering? Energy Cooperation in the Baltic Sea Region. Caught · Harry van Bommel en Karel Koster between ‘Modernism’ and ‘Post-modernism’? · Jeroen Bult Naar een nieuw strategisch concept voor de NAVO. Betere samenwerking met de EU is noodzakelijk Katern: veiligheid in het Midden-Oosten · Wim van Eekelen Het Arabische Vredesinitiatief. Historie en betekenis Column: Uitkomst ‘Afghanistan’ afhankelijk van lokaal bestuur · Hans Schippers · Hans van Leeuwe Turkije. Op weg naar een leiderschapsrol in het Een nieuw perspectief voor nucleaire non-proliferatie? Het NPV Midden-Oosten? getoetst · Iclal Akcay · Henk Cor van der Kwast

NUMMER 8 NUMMER 6 Section: Challenges to NATO Katern: de robotisering van oorlogsvoering Afghanistan: The Patience Game Op weg naar de ethisch geprogrammeerde · Hans de Vreij gevechtsrobot? · Kees Homan NATO’s Anti-piracy Operations: Strategic and Political Implications Revolutie op het slagveld. Robots maken zich · Nathan G.D. Garrett and Ryan C. Hendrickson onmisbaar · Menno Steketee De trans-Atlantische krachtsverhouding: het ‘Vredesproces’ in het Midden-Oosten als toetssteen Economische sancties tegen Noord-Korea en Iran. Effectief of · Marianne van Leeuwen niet? · Sico van der Meer De politieke crisis in Iran · Peyman Jafari Kiev tussen Brussel en Moskou. Een interview met ambassadeur Vasyl Korzachenko Reactie: Turkije: Brussel, Bagdad of Bakoe? · David den Dunnen · Frank van den Heuvel

24 > > > De nieuwe Amerikaanse ambassadeur bij Veel belangstelling voor de toespraak van Vice-voorzitter Monika Sie en spreker Robert de NAVO Ivo Daalder tijdens een scheidend secretaris-generaal van de Kaplan tijdens de publieksbijeenkomst op publieksbijeenkomst op 3 september / The NAVO Jaap de Hoop Scheffer op 6 juli / 16 september / Vice chairperson Monika Sie new US Ambassador to NATO Ivo Daalder A large audience for the speech of outgoing and speaker Robert Kaplan at the public during a public meeting on 3 September NATO Secretary-General Jaap de Hoop meeting on 16 September Scheffer

Activiteiten / Activities > > David Yost en Julian Lindley-French Op 27 en 28 mei organiseerde de Atlantische Stanley Sloan (voorzitter / moderator) Commissie een internationaal seminar over het nieuwe strategisch concept van de NAVO / On 27 and 28 May the Netherlands Atlantic Association organised an international seminar on NATO’s new strategic concept De publicatie die voortkwam uit het seminar / The Jose Fernandez Demaria publication that followed from the seminar > >

NAVO-seminar / NATO Seminar