DZIENNIK URZÊDOWY WOJEWÓDZTWA MA£OPOLSKIEGO Kraków, dnia 10 stycznia 2005 r. Nr 4

TREή: Poz.: Str.

UCHWA£A RADY GMINY:

5 — Rady Gminy Mszana Dolna z dnia 30 listopada 2004 r. w sprawie uchwalenia "Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Mszana Dolna" ...... 351

5 Za³¹cznik do uchwa³y Nr XXXI/254/04 Uchwa³a Nr XXXI/254/04 Rady Gminy Mszana Dolna Rady Gminy Mszana Dolna z dnia 30 listopada 2004 r. z dnia 30 listopada 2004 r. w sprawie uchwalenia "Programu Ochrony Œrodowiska PROGRAM OCHRONY ŒRODOWISKA i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Mszana Dolna". DLA GMINY MSZANA DOLNA

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 1. Wprowadzenie z póŸn. zm.) oraz art. 18 ust. 1 w zwi¹zku z art. 84 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska (Dz. U. z 2001 r. "Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna" Nr 62 poz. 627 z póŸn. zm.) i art. 14 ust. 1-6, art. 15 ust. 1-3 i 7 (GPOŒ), zosta³ opracowany w trybie i na zasadach okreœlonych ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. w przepisach o ochronie œrodowiska i obejmuje poszczególne Nr 62 poz. 628 z póŸn. zm.) - Rada Gminy Mszana Dolna uchwa- komponenty œrodowiska zlokalizowane na obszarze Gminy. la, co nastêpuje: "Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna" zosta³ wykonany przy wykorzystaniu materia³ów i informacji § 1 pozyskanych z Urzêdu Gminy w Mszanie Dolnej oraz Dyrekcji Gorczañskiego Parku Narodowego, a tak¿e dostêpnych mate- Uchwala siê "Program Ochrony Œrodowiska i Plan Gospo- ria³ów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska darki Odpadami dla Gminy Mszana Dolna", stanowi¹cy za- w Krakowie, Wojewódzkiego Urzêdu Statystycznego, Urzêdu ³¹cznik do uchwa³y. Marsza³kowskiego Województwa Ma³opolskiego. Dla realiza- cji pracy wykorzystano badania i doœwiadczenia w³asne IG- § 2 SMiE PAN, a tak¿e prace innych instytutów i placówek nauko- wo - badawczych oraz dostêpn¹ literaturê z zakresu ochrony Wykonanie uchwa³y zleca siê Wójtowi Gminy Mszana œrodowiska oraz gospodarki odpadami. Dolna. "Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna" zosta³ opracowany zgodnie z art. 17.1 ustawy z dnia 27 kwiet- § 3 nia 2001 roku Prawo ochrony œrodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z dn. 20.06.2001). Zarz¹d województwa, powiatu i Gminy, w ce- Uchwa³a podlega og³oszeniu i wchodzi w ¿ycie po up³ywie lu realizacji polityki ekologicznej pañstwa, sporz¹dza odpowied- 14 dni od daty jej opublikowania w Dzienniku Urzêdowym Wo- nio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony œro- jewództwa Ma³opolskiego. dowiska, uwzglêdniaj¹c wymagania, o których mowa w art. 14 Programy ochrony œrodowiska uchwala odpowiednio Sejmik Województwa, Rada Powiatu albo Rada Gminy. Z wykonania programu Zarz¹d Województwa, Zarz¹d Powiatu lub Zarz¹d Gminy sporz¹dza co 2 lata raporty, które przedstawia siê od- powiednio Sejmikowi Województwa, Radzie Powiatu lub Ra- dzie Gminy. Postawione w Programie do osi¹gniêcia cele polityki eko- Przewodnicz¹cy Rady Gminy: S. Wojciaczyk logicznej Gminy Mszana Dolna s¹ zgodne z za³o¿eniami II Poli- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 352 — Poz. 5 tyki Ekologicznej Pañstwa oraz z za³o¿eniami "Programu – Obserwowane oraz przewidywane zagro¿enia stanu œrodo- Zrównowa¿onego Rozwoju i Ochrony Œrodowiska Wojewódz- wiska przyrodniczego na obszarze Gminy. twa Ma³opolskiego na lata 2001-2015 - Nasza Zielona Ma³o- – Cele ekologiczne postawione do osi¹gniêcia dla poszczegól- polska", a tak¿e z za³o¿eniami "Programu Ochrony Œrodowi- nych komponentów œrodowiska. ska dla Powiatu Limanowskiego". – Kierunki oraz zadania zmierzaj¹ce do poprawy w zakresie ochrony œrodowiska w okresach krótko- i d³ugoterminowych. 1.1. Cel opracowania – Uwarunkowania realizacyjne Programu w zakresie koordy- nacji dzia³añ, Ÿróde³ finansowania oraz w zakresie zarz¹dza- Ochrona œrodowiska powinna byæ zagadnieniem spójnym nia œrodowiskiem. z ca³oœci¹ dzia³añ realizowanych przez Gminê Mszana Dolna. – Zasady monitorowania efektów wdra¿ania Programu. Naczeln¹ zasad¹, która powinna byæ przyjêta w dzia³aniach zmierzaj¹cych do zdrowego i przyjaznego œrodowiska jest za- 1.2. Cele Polityki Ekologicznej Pañstwa oraz rozwoju Woje- sada zrównowa¿onego rozwoju. Oznacza to, taki rozwój, który wództwa Ma³opolskiego i Powiatu Limanowskiego zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia, nie ograniczaj¹c jako wytyczne dla polityki ekologicznej Gminy Msza- mo¿liwoœci realizacji potrzeb przysz³ych pokoleñ. Zrównowa- na Dolna ¿ony rozwój oznacza prowadzenie szerokiej dzia³alnoœci go- spodarczej i spo³ecznej przy jednoczesnym ograniczaniu lub eli- "Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna" minowaniu degradacji œrodowiska naturalnego oraz na podej- wraz z wytyczonymi celami polityki ekologicznej gminy, powi- mowaniu dzia³añ zmierzaj¹cych do zdecydowanej poprawy nien i jest zgodny z za³o¿eniami II Polityki Ekologicznej Pañstwa zniszczonych elementów œrodowiska. oraz z za³o¿eniami "Programu Zrównowa¿onego Rozwoju D³ugoterminowym celem Programu Ochrony Œrodowiska i Ochrony Œrodowiska Województwa Ma³opolskiego na lata dla Gminy Mszana Dolna jest d¹¿enie do zrównowa¿onego 2001-2015 - Nasza Zielona Ma³opolska", a tak¿e z wytycznymi rozwoju gminy, gdzie ochrona œrodowiska stanowi nieroz³¹czn¹ Programu Ochrony Œrodowiska dla powiatu Limanowskiego. czêœæ procesów rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia Bior¹c pod uwagê przeprowadzon¹ analizê stanu aktual- 1997 roku stanowi, ¿e Rzeczpospolita Polska zapewnia ochro- nego œrodowiska oraz ocenê zagro¿eñ i mo¿liwoœci rozwoju nê œrodowiska, kieruj¹c siê zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju. gospodarczego gminy, jako cel nadrzêdny polityki ekologicz- Ochrona œrodowiska jest obowi¹zkiem w³adz publicznych nej Gminy Mszana Dolna przyjêto: (m.in. powiatów i gmin), które powinny prowadziæ politykê za- pewniaj¹c¹ bezpieczeñstwo ekologiczne wspó³czesnemu i przy- Wysoka jakoœæ œrodowiska warunkiem zrównowa¿onego sz³ym pokoleniom. i dynamicznego rozwoju Gminy Mszana Dolna Jako podstawowy warunek skutecznej realizacji Polityki Ekologicznej Pañstwa wymienia siê respektowanie zasady Efektywnoœæ dzia³añ w zakresie ochrony œrodowiska przy- zrównowa¿onego rozwoju w strategiach i politykach w poszcze- rodniczego zale¿y, w du¿ej mierze, od polityki i rozwi¹zañ przy- gólnych dziedzinach gospodarowania. Realizacja Polityki Eko- jêtych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania œrodków finan- logicznej Pañstwa opiera siê na systemie prawa ochrony œro- sowych oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony ludno- dowiska oraz programach, strategiach i polityce ekologicznej œci. Podejmowane dzia³ania powinny byæ prowadzone zgod- pañstwa, okreœlanych na ró¿nych szczeblach administracji. nie z opracowanym uprzednio programem krótko- i d³ugo- Polityka Ekologiczna Pañstwa okreœla zasady i sposoby ochro- okresowym, sporz¹dzonym na podstawie przeprowadzonej ny dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne u¿ytkowanie analizy sytuacji aktualnej i przewidywanych zagro¿eñ œrodo- zasobów przyrody. Wskazuje na koniecznoœæ zapewnienia bez- wiska w rejonie. pieczeñstwa ekologicznego Pañstwa, poprzez znaczny wzrost Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna lesistoœci, utworzenie europejskiej sieci ekologicznej Natura jest podstaw¹ planowania strategicznego, stawiaj¹cym cele 2000, ochronê terenów wodno-b³otnych, poprawê stanu czy- i kierunki polityki ekologicznej gminy. Program nie jest doku- stoœci wód powierzchniowych i podziemnych, poprawê klima- mentem decyzyjnym, ale wspomagaj¹cym dzia³ania decyzyj- tu akustycznego oraz ochronê przed oddzia³ywaniem pól elek- ne gminy. Przygotowany Program stanowiæ powinien prze- tromagnetycznych i powa¿nymi awariami przemys³owymi, s³ankê konstruowania bud¿etu gminy i jest podstaw¹ do ubie- a tak¿e przeciwdzia³anie zmianom klimatu oraz uporz¹dkowa- gania siê o fundusze pomocowe ze Ÿróde³ krajowych i Unii nie gospodarowania odpadami. Obliguje do zrównowa¿onego Europejskiej. wykorzystywania surowców, materia³ów, wody i energii Realizacja zadañ postawionych w Programie, s³u¿¹cych oraz do coraz wiêkszego rozwoju energetyki odnawialnej, na- do osi¹gniêcia celów ekologicznych z podzia³em na poszcze- kazuje kszta³towanie stosunków wodnych i ochronê przed po- gólne komponenty œrodowiska, powinna spowodowaæ popra- wodziami. G³ównym celem Polityki Ekologicznej Pañstwa jest wê warunków ¿ycia mieszkañców poprzez zachowanie lub po- zapobieganie zagro¿eniom zdrowia w œrodowisku i ogranicze- lepszenie walorów œrodowiska przyrodniczego przy zachowa- nie ryzyka dla zdrowia wynikaj¹ce z nara¿enia na szkodliwe niu charakteru rolniczego i turystycznego gminy. Poszczegól- czynniki œrodowiskowe. W Polityce Ekologicznej Pañstwa za- ne wytyczne, zawarte w Programie powinny byæ respektowa- znaczono, ¿e programy ochrony œrodowiska maj¹ byæ ukie- ne i uwzglêdniane w programach i planach szczegó³owych oraz runkowane na osi¹gniêcie g³ównie trzech celów: w dzia³aniach inwestycyjnych w zakresie ochrony œrodowiska. – ochronê dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u¿ytkowa- Sporz¹dzony Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Msza- nie zasobów przyrody, na Dolna obejmuje elementy: – zrównowa¿one wykorzystanie surowców, materia³ów, wody – Charakterystyka ogólna obszaru Gminy z zaznaczeniem rol- i energii, niczego i turystycznego charakteru Gminy. – poprawa jakoœci œrodowiska i bezpieczeñstwa ekologicznego. – Charakterystyka stanu aktualnego œrodowiska przyrodnicze- Cele oraz zadania konieczne dla realizacji postawionych ce- go na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych jego lów, z zakresu ochrony œrodowiska, dla Województwa Ma³opol- komponentów. skiego zosta³y ujête w "Programie Zrównowa¿onego Rozwoju Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 353 — Poz. 5 i Ochrony Œrodowiska Województwa Ma³opolskiego na lata – rozwój infrastruktury technicznej, w szczególnoœci budowê 2001-2015 - Nasza Zielona Ma³opolska". W dokumencie tym nowych oczyszczalni œcieków i sieci kanalizacyjnej, gazyfika- okreœlono d³ugoterminow¹ politykê ochrony œrodowiska dla wo- cjê terenu powiatu, modernizacje istniej¹cych kot³owni, bu- jewództwa, przedstawiono cele krótkookresowe, okreœlono spo- dowê zbiornika wodnego w M³ynnem, soby zarz¹dzania œrodowiskiem i aspekty finansowe realizacji – wsparcie rozwoju ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, w tym programu. Podstawowym celem polityki ekologicznej woje- utworzenie strefy aktywnoœci gospodarczej, stworzenie dogod- wództwa jest zachowanie wysokich walorów œrodowiska przy- nych warunków do inwestowania w Powiecie Limanowskim. rodniczego regionu w celu poprawy jakoœci ¿ycia mieszkañców, Przyjêcie tych priorytetów, a zw³aszcza ich niew³aœciwa re- przy zachowaniu funkcji gospodarczej. W "Programie Zrówno- alizacja, mo¿e wywo³ywaæ pozytywne oraz negatywne skutki wa¿onego Rozwoju i Ochrony Œrodowiska Województwa Ma³o- dla stanu œrodowiska przyrodniczego w powiecie. Najwiêksze polskiego" okreœlono nadrzêdny d³ugoterminowy cel: potencjalne zagro¿enia: – dynamiczny i niekontrolowany rozwój ma³ych i œrednich przed- "Racjonalne zagospodarowanie przestrzenne Wojewódz- siêbiorstw, co skutkowaæ mo¿e wzrostem emisji zanieczysz- twa Ma³opolskiego, spajaj¹ce funkcje œrodowiskowe, czeñ do poszczególnych komponentów œrodowiska i stwarza- gospodarcze i kulturowe zgodnie z zasadami zrównowa- niem nowych uci¹¿liwoœci dla mieszkañców regionu; ¿onego rozwoju" – dynamiczny rozwój turystyki spowodowaæ mo¿e wzrost na- tê¿enia ruchu samochodowego, presje inwestycyjn¹ na cen- Program Zrównowa¿onego Rozwoju i Ochrony Œrodowi- ne obszary przyrodnicze oraz wzrost emisji œcieków i odpa- ska dla Województwa Ma³opolskiego przewiduje wspó³pracê dów pochodz¹cych z obiektów infrastruktury turystycznej; w³adz województwa z w³adzami lokalnymi w realizacji polityki – rozwój sieci komunikacyjnej dla potrzeb lokalnych, turystyki ekologicznej pañstwa. W dokumencie okreœlono zakres dzia- i tranzytu przez teren poszczególnych gmin skutkowaæ bê- ³añ, które musz¹ byæ wdra¿ane na poziomie lokalnym. dzie zajmowaniem nowych terenów pod tego typu inwesty- Zgodnie z wojewódzkim Programem uznano, i¿ do g³ów- cje, co mo¿e powodowaæ konflikty z terenami cennymi przy- nych kompetencji samorz¹du gminnego w zakresie ochrony rodniczo, mo¿e tak¿e powodowaæ wzrost zanieczyszczenia œrodowiska nale¿y: powietrza atmosferycznego w szczególnoœci tlenkami azotu, – gospodarka odpadami komunalnymi, a tak¿e wzrost natê¿enia ha³asu komunikacyjnego; – zaopatrzenie w wodê dla celów komunalnych, – rozwój przetwórstwa rolno-spo¿ywczego mo¿e powodowaæ – oczyszczanie œcieków komunalnych, wzrost iloœci odpadów organicznych; – tworzenie prawa miejscowego w zakresie gospodarki prze- – budowa przewidzianych w Planie Zagospodarowania Prze- strzennej, strzennego Województwa Ma³opolskiego zbiorników ma³ej – tworzenie niektórych obszarów chronionych, retencji wodnej skutkowaæ mo¿e zwiêkszonym oddzia³ywa- – ochrona i tworzenie terenów zieleni miejskiej i parkowej, niem inwestycji zwi¹zanych z infrastruktur¹ turystyczn¹ w bez- – prowadzenie kampanii i programów edukacyjnych. poœrednim s¹siedztwie tych zbiorników, co mo¿e prowadziæ Zgodnie z wojewódzkim Programem ochrony œrodowiska do wzrostu iloœci œcieków komunalnych wytwarzanych w tych do podstawowych zadañ, których wdro¿enie wymaga uczest- rejonach i wzrostem iloœci odpadów komunalnych. nictwa Gminy nale¿¹: Program Ochrony Œrodowiska dla Powiatu Limanowskiego – oszczêdna gospodarka zasobami naturalnymi takimi jak wo- uwzglêdnia wszystkie podstawowe cele strategiczne i opera- da, noœniki energii, wzrost lesistoœci województwa, cyjne zawarte w dokumentach strategicznych powiatu, a reali- – rozwój obszarów szczególnie chronionych, zacja zaproponowanych w programie zadañ ekologicznych – lokalizacja obiektów zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ przemys³ow¹, umo¿liwi przeciwdzia³anie wymienionym powy¿ej negatyw- – gospodarka wodno-œciekowa, nym skutkom. – gospodarka odpadami komunalnymi, Cele strategiczne rozwoju Powiatu Limanowskiego w za- – zbieranie odpadów niebezpiecznych, kresie ochrony œrodowiska zawarte w Strategii Rozwoju Po- – rozwój zaplecza turystyczno-rekreacyjnego, wiatu Limanowskiego obejmuj¹: – usprawnienie ruchu podmiejskiego, – gospodarkê odpadami sta³ymi i ciek³ymi, w tym: – optymalizacja transportu publicznego. – opracowanie powiatowego programu ochrony œrodowi- – edukacja ekologiczna. ska oraz powiatowego planu gospodarki odpadami, Bardzo wa¿nym elementem polityki ekologicznej realizo- – utworzenie Powiatowego Centrum Edukacji Ekologicznej, wanej przez gminê jest edukacja ekologiczna wymagaj¹ca – ochronê i rewitalizacjê walorów krajobrazowych i przyrodni- wspó³pracy zarówno z w³adzami województwa, powiatu czych powiatu, w tym: jak i pozarz¹dowymi organizacjami ekologicznymi. – ustalenie terenów wymagaj¹cych rewitalizacji, Strategia Rozwoju Powiatu Limanowskiego oraz Program – doprowadzenie terenów wymagaj¹cych rewitalizacji Ochrony Œrodowiska dla Powiatu Limanowskiego zak³ada: do stanu pierwotnego, – rozwój rolnictwa w szczególnoœci produkcjê zdrowej ¿ywno- – opracowanie programu ochrony terenu o szczególnych œci, rozwój sadownictwa oraz przetwórstwa rolno-spo¿yw- walorach krajobrazowych i przyrodniczych. czego, promowanie programu zalesiania gruntów rolnych, Cele strategiczne rozwoju Gminy Mszana Dolna w za- – rozwój turystyki (w tym agroturystyki) w oparciu o wzmoc- kresie ochrony œrodowiska zawarte w Strategii Rozwoju Gmi- nienie walorów naturalnych, o¿ywienie tradycji i folkloru ny Mszana Dolna obejmuj¹: oraz rozszerzenie wachlarza us³ug turystycznych i podnie- – rozwój oczyszczalni dla œcieków pochodz¹cych z gminy, sienie ich jakoœci, rozwój istniej¹cej i tworzenie nowej infra- – budowê kanalizacji gminnej, struktury turystycznej, zwiêkszenie aktywnoœci turystycznej – organizacjê segregacji odpadów powstaj¹cych w sektorze wsi limanowskich, komunalnym, – ochronê walorów przyrodniczych i kulturowych, – organizacjê zalesieñ i nasadzeñ na nieu¿ytkach i gruntach – rozwój sieci komunikacyjnej dla potrzeb lokalnych, rozwoju wy³¹czonych z produkcji, turystyki oraz tranzytu, – edukacjê ekologiczn¹. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 354 — Poz. 5

Zgodnie z Uchwa³ami Rady Gminy Mszana Dolna z dnia miejsk¹ Mszana Dolna i Gmin¹ NiedŸwiedŸ (powiat limanow- 23 kwietnia 2004 i 31 sierpnia 2004 w sprawie uchwalenia miej- ski), a od zachodu z Gmin¹ Lubieñ (powiat myœlenicki) i Rabka- scowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Zdrój (powiat nowotarski). Mszana Dolna - dla poszczególnych so³ectw w zakresie ochro- W Gminie funkcjonuj¹ dogodne po³¹czenia komunikacyj- ny œrodowiska i krajobrazu ustala siê, co nastêpuje: ne, zarówno drogowe, jak i kolejowe. Drogowy uk³ad komuni- 1. Obowi¹zuje utrzymanie wysokich standardów œrodowiska kacyjny stworzony jest przez trzy wa¿ne drogi: przyrodniczego, w szczególnoœci czystoœci wód, powietrza – krajowa nr 98 z Wadowic do Przemyœla, atmosferycznego, gleb. – wojewódzka z Lubnia do Zabrzerzy, 2. Obowi¹zuje zakaz przekraczania dopuszczalnych stê¿eñ za- – wojewódzka z Dobczyc do Kasiny Wielkiej nieczyszczeñ atmosferycznych, okreœlonych w za³¹czniku oraz drogi powiatowe i gminne, ³¹cz¹ce poszczególne miej- Nr 1 do Rozporz¹dzenia Ministra Ochrony Œrodowiska, Za- scowoœci z g³ównymi drogami. sobów Naturalnych i Leœnictwa z dnia 5 grudnia 2002 r. Gmina posiada równie¿ dogodne po³¹czenie kolejowe - w sprawie wartoœci odniesienia dla niektórych substancji przez teren Gminy biegnie linia kolejowa z Chabówki do No- w powietrzu (Dz. U. Nr 1 z 2003r poz.12). wego S¹cza. 3. Obowi¹zuje zabezpieczenie urz¹dzeñ wymagaj¹cych kon- Najbli¿sze Gminie wiêksze miasta oddalone s¹ od niej serwacji przed wyciekiem smarów do gruntu. do oko³o 30 kilometrów: 4. Obowi¹zek wyposa¿enia parkingu i innych powierzchni utwar- – oko³o 32 km - Limanowa, dzonych w urz¹dzenia do odprowadzania i podczyszczania – oko³o 28 km - Myœlenice, œcieków opadowych – oko³o 14 km - Rabka Zdrój 5. Obowi¹zuje zakaz lokalizacji inwestycji mog¹cych znacz¹co oraz wa¿niejsze miejscowoœci: 14 km - Pcim, 10 km - Lubieñ, 16 km oddzia³ywaæ na œrodowisko, dla których jest obowi¹zek spo- - Wiœniowa, 15km - Dobra, 30 km - Kamienna i 7 km - NiedŸwiedŸ. rz¹dzenia raportu w zrozumieniu obowi¹zuj¹cych przepisów szczególnych, z wyj¹tkiem inwestycji infrastrukturalnych. 2.2. Sytuacja demograficzna 6. W zakresie ochrony przed ha³asem wskazuje siê, ¿e teren objêty planem nale¿y w ca³oœci do terenów, o których mowa Gmina wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana jest przez po- w art. 113 ust.2 pkt 1 lit.a) i lit. e) ustawy z dnia 27 kwietnia nad 16 000 mieszkañców, co stanowi oko³o 2 % ludnoœci woje- 2001r prawa ochrony œrodowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627). wództwa ma³opolskiego. Wed³ug podstawowych informacji 7. Ca³y obszar objêty planem pozostaje w granicach Obszaru ze spisu powszechnego z roku 2002 (GUS Kraków, 2003) Gmi- Chronionego Krajobrazu , utworzonego Rozporz. Wojewody na wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana by³a w maju Nowos¹deckiego (Dz. U. Woj. Nowos¹d. Nr 43/97) i Wojewody 2002 roku przez 15 957 osób. Zgodnie z danymi Urzêdu Gmi- Ma³opolskiego (Dz. U. Woj. Ma³op. Nr 11 poz. 77). Zgodnie z tym ny, Gmina wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana jest aktual- na obszarze objêtym planem obowi¹zuje w szczególnoœci: nie przez 16 167 osób (stan na 18.05.2004 rok) 1) zakaz lokalizacji inwestycji szczególnie szkodliwych Liczbê mieszkañców w poszczególnych so³ectwach zesta- dla œrodowiska, wiono w tabeli 2.1. Zgodnie z danymi z Urzêdu Gminy, liczba 2) stosowanie w us³ugach, rzemioœle us³ugowym i produk- ludnoœci w gminie wynosi³a na dzieñ grudzieñ 1999 roku, cyjnym technologii i urz¹dzeñ bezpiecznych ekologicznie, 15 887 osób. Ca³y obszar gminy podzielony jest na 9 jedno- 3) zakaz prowadzenia dzia³alnoœci wywo³uj¹cej zmiany stosun- stek so³eckich. Pod wzglêdem iloœci mieszkañców najwiêkszym ków wodnych, obni¿aj¹cych naturalna retencyjnoœæ obszaru, so³ectwem jest so³ectwo Kasinka Ma³a, zamieszkiwana 4) porz¹dkowanie gospodarki œciekowej i odpadami, przez ponad 3000 mieszkañców, a najmniejszym so³ectwo Gli- 5) Modernizacja systemów grzewczych oraz ograniczenie sne, które zamieszkuje niewiele ponad 300 osób. Gêstoœæ za- wytwarzania zanieczyszczeñ powietrza. ludnienia wynosi œrednio 94 osoby na 1 km2, co stawia Gminê wœród gmin œrednio zaludnionych w województwie. Najwiêk- sze zaludnienie wystêpuje na obszarach wsi Mszana Górna 2. Charakterystyka obszary gminy Mszana Dolna i Kasinka Ma³a, a najmniejsze w Glisnym.

2.1. Po³o¿enie administracyjne Tabela 2.1. Ludnoœæ Gminy wiejskiej Mszana Dolna (stan na grudzieñ 1999 rok) Gmina wiejska Mszana Dolna jest jedn¹ z 12 gmin powiatu limanowskiego znajduj¹cego siê w po³udniowej czêœci woje- So³ectwo Liczba Powierzchnia Gêstoœæ wództwa ma³opolskiego. Gmina Mszana Dolna, po³o¿ona jest ludnoœci so³ectwa/miasta zaludnienia 2 w zachodniej czêœci powiatu. Zajmuje obszar o powierzchni [ha] [na 1 km ] 169,83 km2, co stanowi 18 % powierzchni powiatu. W sk³ad Glisne 307 598,14 51 gminy wchodzi 9 so³ectw. S¹ to: Kasinka Ma³a 3 197 2641,99 124 Glisne 597,88 ha, Kasina Wielka 2 828 2586,76 111 Kasina Wielka 2 586,96 ha, Lubomierz 1 933 3704,06 51 Kasinka Ma³a 2 554,93 ha, £êtowe 1 139 1409,94 81 Lubomierz 3 782,02 ha, £ostówka 1 363 1509,73 91 £êtowe 1 409,93 ha, Mszana Górna 2 506 1751,70 143 £ostówka 1 496,82 ha, Olszówka 1 589 1725,19 92 Raba Ni¿na 1 025 1098,68 94 Mszana Górna 1 749,19 ha, Olszówka 1 718,96 ha, Gmina ogó³em 15 887 16 983 Raba Ni¿na 1 086,94 ha. 16 167* Gmina Mszana Dolana od pó³nocy graniczy z gminami Wi- œniowa i Pcim (powiat myœlenicki), od wschodu z gminami Do- ród³o: na podstawie danych UG Mszana Dolna bra i Kamienica (powiat limanowski), od po³udnia z Gmin¹ * - stan w miesi¹cu maju 2004 roku Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 355 — Poz. 5

W Gminie zarejestrowanych jest ogó³em 1488 bezrobot- rejon pogórski o wysokoœci na poziomie 600 m. npm. Podnó¿a nych (dane GUS Kraków, 2003), z czego 822 stanowi¹ mê¿- gór wyspowych maj¹ zachowane fragmenty poziomu przydo- czyŸni, natomiast 666 bezrobotnych stanowi¹ kobiety. Ogólna linnego na wysokoœci 470-520 m npm (50-100 m nad dnem liczba bezrobotnych stanowi 27 % ludnoœci zawodowo aktyw- dolin). Poziom dolinny o charakterze glacis (zrównania pod- nej (15 lat i wiêcej). Ludnoœæ Gminy Mszana Dolna jest stosun- sto¿kowe) u stóp krawêdziowych stoków uleg³ w czwartorzê- kowo m³od¹ spo³ecznoœci¹. Struktura wieku ludnoœci Gminy dzie przeobra¿eniu przez procesy soliflukcyjne, sp³ukiwanie jest zbli¿ona do œrednich wielkoœci w powiecie limanowskim. i osuwiska. Dna dolin czêsto wype³niaj¹ pokrywy z ostatniego Gmina Mszana Dolna zajmuje powierzchniê 170 km2, co sta- glacja³u (do 15 m mi¹¿szoœci) czêsto zazêbiaj¹ce siê z osadami nowi 3 % powierzchni województwa ma³opolskiego oraz 3,4 % stokowymi. Niekiedy nad pokrywami ze zlodowacenia ba³tyc- powierzchni wiejskich w województwie. kiego zachowa³y siê na ich coko³ach p³aty wy¿szych teras i sto¿- ków na wysokoœci 20-40m powy¿ej dna dolin, wi¹zane z gla- 2.3. Warunki klimatyczne cja³em œrodkowopolskim. Najwy¿sze wzniesienia w czêœci Beskidu Wyspowego ob- Teren Gminy Mszana Dolna, ze wzglêdu na swoje po³o¿e- jêtej obszarem gminy stanowi¹ góry: Œnie¿nica (1006 m. npm), nie na obszarze Karpat, stanowi osobliwoœæ pod wzglêdem Æwilin (1060 m. npm), na zachód od nich góruj¹ca nad Mszan¹ klimatu i cech pogodowych. Osobliwoœci klimatyczne i pewne Doln¹ Lubogoszcz (967 m. npm), pomiêdzy dolin¹ Raby i jej anomalie pogodowe, niespotykane w Polsce poza obszarem lewego dop³ywu Krzczonówki - Strzebel (977 m. npm) i Luboñ górskim, wynikaj¹ z ich po³o¿enia geograficznego, rzeŸby tere- Wielki (1022 m. npm). nu, ekspozycji i nachylenia stoków oraz zró¿nicowanego wp³y- Obszar polskich Karpat jest odwadniany w przewadze wu pod³o¿a. G³ówne cechy klimatu na obszarze Gminy: przez górn¹ Wis³ê i jej prawobrze¿ne dop³ywy. Teren Gminy – wy¿sze temperatury w jesieni ni¿ na wiosnê, Mszana Dolna po³o¿ony jest w zachodniej czêœci powiatu lima- – okres nag³ych odwil¿y w okresie jesienno-zimowym, nowskiego, w granicach dorzecza rzeki Raby. Wyj¹tkiem jest – inwersje temperaturowe w dolinach i rejonach œródgórskich po³udniowo - wschodnie obrze¿e gminy, które jest odwadnia- czêste w sezonie zimowo-wiosennym, ne przez bezimienne dop³ywy rzeki Kamienicy, bêd¹cej dop³y- – znaczne kontrasty termiczne na stokach w zale¿noœci od ich wem Dunajca. G³ówne dop³ywy Raby stanowi¹: Olszówka, ekspozycji, Kasinczanka wraz z dop³ywem Kotówka, Mszanka i jej dop³y- – obfite opady póŸn¹ wiosn¹ i wczesnym latem. wy, Porêbianka, S³omka, £ostówka, £êtówka, Wierzbienica, Na omawianym obszarze œrednie roczne temperatury Rosocha i inne. mieszcz¹ siê w przedziale 6-7oC, jedynie w Gorcach wynosz¹ Na obszarze Gminy brak jest zorganizowanych obiektów one 4-5oC. piêtrz¹cych (retencyjnych). Jest to natomiast rejon wystêpo- Obszar Gminy le¿y w granicach dwóch re¿imów fenolo- wania licznych Ÿróde³ - daj¹cych pocz¹tek mniejszym ciekom. giczno-mezoklimatycznych [wg Obrêbskiej-Starklowej, 1977]: Cieki wodne w rejonie Mszany Dolnej odznaczaj¹ siê du¿¹ obni¿eñ i kotlin w piêtrze umiarkowanie ch³odnym oraz gór dynamik¹ przep³ywów i znacznymi wahaniami wodostanów, niskich i œrednich w piêtrze umiarkowanie ch³odnym. a w zwi¹zku z tym du¿¹ aktywnoœci¹ powodziow¹. Na obszar Karpat zachodnich najczêœciej (46 %) nap³ywa W roku 2000 wody rzeki Raba, na terenie Gminy Mszana powietrze z pó³nocnego zachodu i zachodu. Na kwadrant Dolna, na odcinku poni¿ej Kasinki Ma³ej by³y oceniane jako wschodni przypadaj¹ adwekcje w 27 % dni w roku. pozaklasowe (nie odpowiadaj¹ce normatywom) O stanie czy- Opady atmosferyczne w Karpatach polskich cechuje du¿e stoœci wód rzeki Raba decydowa³y zatem wszystkie Ÿród³a za- zró¿nicowanie przestrzenne i sezonowe. Charakterystyczne jest nieczyszczeñ znajduj¹ce siê na obszarze jej zlewni. Prowadzo- zwiêkszanie siê opadów wraz ze wzrostem wysokoœci n.p.m. ne systematycznie badania stanu czystoœci rzeki Raba na od- W niektórych dolinach i obni¿eniach kotlinowych os³oniêtych cinku w granicach gminy Mszana Dolna, wykazuj¹ niewielkie przez pasma górskie od zachodu czy po³udniowego zachodu, tendencje do poprawy stanu czystoœci rzeki. mo¿na zauwa¿yæ mniejsze sumy opadów ni¿ w innych miej- Wody rzeki Raba w rejonie Dobczyc ujmowane s¹ scach na tej samej wysokoœci. Jest to zjawisko cieni opadowych. przez zbiornik zaporowy "Dobczyce", który jest jednym z naj- Wielkoœæ opadów rocznych wynosi w tym obszarze od 900 mm wa¿niejszych Ÿróde³ zaopatrzenia miasta Krakowa w wodê na pó³nocy i zachodzie Gminy do 1200 mm w Gorcach. pitn¹ - powierzchniowe ujêcie "Raba".

2.4. RzeŸba terenu i warunki hydrologiczne 2.5. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne

Gmina Mszana Dolna po³o¿ona jest w dorzeczu rzeki Raba. Teren gminy Mszana Dolna le¿y w obrêbie zachodnich Kar- Obszar gminy nale¿y do dwóch najwa¿niejszych jednostek geo- pat fliszowych. Karpaty polskie stanowi¹ czêœæ wielkiego pa- morfologicznych: Beskidu Wyspowego oraz Gorców. sma górskiego, ci¹gn¹cego siê ³ukiem od Wiednia do prze³o- Beskid Wyspowy reprezentowany jest przez pas pogórzy mu Dunaju w ¯elaznej Bramie na pograniczu Rumunii i by³ej i kotlinek w pó³nocnej czêœci obszaru, z których wznosz¹ siê Jugos³awii. odizolowane kopy i grzbiety. Jego specyficzn¹ cech¹ krajobra- Karpaty zewnêtrzne s¹ zbudowane niemal wy³¹cznie ze ska³ zow¹ jest wystêpowanie odosobnionych gór, wznosz¹cych siê fliszowych powsta³ych w g³êbokim zbiorniku morskim przy udzia- 400-500 m ponad poziom zrównania œródgórskiego do wyso- le pr¹dów zawiesinowych. Dominuj¹ tu ska³y klastyczne: i³ow- koœci 850-1170 m. npm. [M. Klimaszewski, 1972]. Beskid Wy- ce, mu³owce, piaskowce i zlepieñce, niekiedy zawieraj¹ca do- spowy to teren klasycznych stoków krawêdziowych w Karpa- mieszkê wêglanu wapnia a czêsto tej domieszki pozbawione. tach. Stoki gór zbudowane w czêœci wypuk³ej z twardych pia- Ska³y fliszowe Karpat zewnêtrznych le¿¹ miêdzy krysta- skowców magurskich daj¹ stromizny o nachyleniu 25-40o. Ni- licznym trzonem Karpat wewnêtrznych i paleozoicznymi struk- ¿ej na mniej odpornych ska³ach spadki malej¹ do 10-20o i prze- turami œrodkowej Polski. Ich pierwotne po³o¿enie nie jest zna- chodz¹ we wklês³e dna obni¿eñ. W obni¿eniach w pewnej odle- ne. Trudna jest równie¿ rekonstrukcja basenu, maj¹cego kie- g³oœci od kulminacji szczytów, ci¹gnie siê na œrednio odpor- dyœ du¿¹ szerokoœæ. Szerokoœæ basenu fliszowego w kredzie nych ska³ach, jakimi s¹ ³upki szare i piaskowce hieroglifowe, i paleogenie siêga³a blisko 300 km. Jego g³êbokoœæ siêga³a Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 356 — Poz. 5

3500 m, a niektóre bezwapienne utwory ³upkowe powsta³y s¹ ni¿ej po³o¿one (5 - 9 m nad poziomem rzek) terasy akumu- poni¿ej 3500 m. Podczas tworzenia siê fliszu erodowane by³y lacyjno erozyjne zlodowacenia œrodkowopolskiego stanowi¹- brzegi basenu morskiego oraz wyspy w jego obrêbie. Wyspy ce czêsto najwy¿szy poziom terasowy rozprzestrzeniony doœæ te zbudowane g³ównie ze ska³ krystalicznych stanowi³y resztki powszechnie w obrêbie dolin wiêkszych rzek. Jeszcze ni¿ej znaj- górotworu, najprawdopodobniej waryscyjskiego. PóŸniejsze duj¹ siê zajmuj¹ce najwiêksze powierzchnie dolin (2,5 - 7 m pociêcie uskokami tego górotworu i ruchy blokowe pod³o¿a nad poziomem rzek) terasy pochodz¹ce ze zlodowacenia pó³- i ska³ w otoczeniu zbiornika fliszowego stwarza³y warunki nocnopolskiego. Terasy te maj¹ najlepszy stopieñ zachowania. do szybkiej erozji elementów wynurzonych oraz szybkiej se- Wœród pokryw zwietrzelinowych najwiêksz¹ rolê odgry- dymentacji w obszarach obni¿aj¹cych siê. Sedymentacja trwa³a waj¹ gliny deluwialne i zwietrzelinowe z rumoszem skalnym. od jury po oligocen. W czasie ruchów tektonicznych w neoge- Gliny te zwykle maj¹ ma³¹ mi¹¿szoœæ i nie s¹ znaczone na ma- nie (miocen, baden) zosta³y one odk³ute od pod³o¿a i przesu- pach geologicznych. Osady koluwialne, w sk³ad których mog¹ niête na pó³noc, na odleg³oœæ kilkudziesiêciu kilometrów. Wte- wchodziæ bloki, rumosze skalne, gliny i piaski mog¹ mieæ mi¹¿- dy serie osadowe powsta³e w basenie fliszowym da³y pocz¹- szoœæ 1-10 m przy osuwiskach p³ytkich, a na zboczach Lubonia tek wielkim jednostkom tektonicznym - p³aszczowinom. Wy- lub Gorców nawet kilkadziesi¹t metrów. Najm³odsze holoceñ- stêpuj¹ tu tak¿e p³aszczowiny cz¹stkowe i ³uski. skie osady zwi¹zane s¹ g³ównie z korytami rzek. Nale¿¹ tutaj W obrêbie Karpat polskich mo¿emy wyró¿niæ szeœæ najwa¿- m.in. osady koryt rzecznych - g³ównie kamieñce. S¹ to ¿wiry niejszych jednostek tektonicznych. Na po³udniu obszaru znajdu- z³o¿one ze ska³ karpackich, najczêœciej z najbli¿szego otocze- je siê najwy¿sza p³aszczowina - magurska. Poni¿ej le¿¹ kolejno nia. Niekiedy w obrêbie koryt pojawiaj¹ siê piaski lub namu³y p³aszczowiny: œl¹ska dziel¹ca siê na zachodzie na dwie p³asz- rzeczne. Na obszarach gdzie dna dolin s¹ szersze mog¹ wystê- czowiny cz¹stkowe: cieszyñsk¹ i godulsk¹ oraz p³aszczowiny: powaæ terasy zalewowe. W ich obrêbie wystêpuj¹ ¿wiry, pia- podœl¹ska, skolska i najni¿sza p³aszczowina stebnicka wy- ski i namu³y. Ich powierzchnie mog¹ ulegaæ zmianom przy ka¿- stêpuj¹ca na wschód od Przemyœla. Miêdzy p³aszczowinami dej wiêkszej powodzi. magursk¹ i œl¹sk¹ powsta³a na zachodzie polskich Karpat ze- Du¿e zró¿nicowanie budowy geologicznej determinuje wnêtrznych p³aszczowina (³uska) przedmagurska, w centralnej zmienne warunki hydrogeologiczne. Z analizy profilu geolo- czêœci - p³aszczowina grybowska, a na wschodzie dukielska. gicznego oraz zaanga¿owania tektonicznego poszczególnych Najwiêksz¹ czêœæ analizowanego obszaru stanowi jednost- warstw skalnych wynika, ¿e w regionie Karpat mo¿na wydzie- ka magurska. Jest to najwy¿sza p³aszczowina Karpat zewnêtrz- liæ nastêpuj¹ce piêtra wodonoœne: triasowo-jurajsko-kredowo- nych, p³asko nasuniêta na swe przedpole. Wielkoœæ tego nasu- trzeciorzêdowe, kredowo-trzeciorzêdowe, trzeciorzêdowe niêcia szacuje siê na oko³o 20 km i wiecej. P³aszczowina ma- i czwartorzêdowe [J. Malinowski et al., 1991]. gurska tworzy zwart¹ jednolit¹ pokrywê. Charakterystyczne Na podstawie Szczegó³owej Mapy Hydrogeologicznej Pol- dla tej jednostki jest powszechne zjawisko inwersji rzeŸby te- ski w skali 1: 50 000 na analizowanym obszarze stwierdzone renu polegaj¹ce na tym, ¿e zachowane w synklinach piaskow- zosta³y nastêpuj¹ce u¿ytkowe poziomy wód podziemnych: ce magurskie, jako odporne na erozjê tworz¹ wynios³oœci, – kredowy - w obrêbie warstw godulskich i istebniañskich, a wzd³u¿ tam, gdzie pokrywa twardych ska³ zosta³a ju¿ zdarta, – trzeciorzêdowo-kredowy - zwi¹zane z warstwami inocera- rozwijaj¹ siê doliny. To zjawisko determinuje na tym obszarze mowymi, wystêpowanie nietypowych warunków hydrogeologicznych. – trzeciorzêdowy - w obrêbie warstw magurskich i podmagurskich, Miêdzy Skaw¹ a Dunajcem p³aszczowina magurska ma – czwartorzêdowy - w dolinach rzeki Raby oraz niektórych budowê bry³ow¹, co uwidacznia siê charakterystycznym kra- mniejszych dop³ywów - w obrêbie osadów korytowych: ¿wi- jobrazem Beskidu Wyspowego. Wystêpuj¹ce tu masywy gór- rów, piasków, rzadziej namu³ów rzecznych. skie to du¿e bloki izolowane uskokami. Strefa zawodniona tworzy nieci¹g³y poziom wodonoœny W po³udniowo-wschodniej czêœci obszaru le¿y strefa syn- o zró¿nicowanych cechach takich jak pojemnoœæ czy przepusz- klinalna Gorców, silnie sfa³dowana. Na analizowanym obsza- czalnoœæ. Strefy zawodnione nie tworz¹ uk³adów izolowanych rze znajduje siê jej czêœæ po³udniowa - ³êk Lubienia. W obrêbie i dlatego wody podziemne mog¹ siê przemieszczaæ z jednego p³aszczowiny magurskiej opisanych jest kilka okien tektonicz- oœrodka do drugiego. Na granicach s¹siaduj¹cych ze sob¹ nych: Sopotni, Klêczan i najwiêksze - znajduj¹ce siê w grani- oœrodków wystêpuj¹ przejawy wód podziemnych w postaci cach analizowanego obszaru okno tektoniczne Mszany Dolnej. Ÿróde³ czy podmok³oœci. ród³a, czêste na omawianym obsza- W oknach wystêpuj¹ ska³y ³usek przedmagurskich i p³aszczo- rze maj¹ zró¿nicowan¹ wydajnoœæ od setnych czêœci litra na se- win grybowskiej i œl¹skiej [B. Œwiderski, 1953; R. Unrug et al., kundê do ponad kilku litrów [J. Malinowski et al., 1991]. 1979]. Okno tektoniczne Mszany Dolnej ma kszta³t nieregu- Dolna granica spêkañ umo¿liwiaj¹cych kr¹¿enie i wymia- larnego trójk¹ta. Mszana Dolna le¿y w pobli¿u pó³nocnego nê wód w utworach fliszowych w grubo³awicowych piaskow- wierzcho³ka tego trójk¹ta. cach magurskich mo¿e schodziæ do oko³o 80 m. Badania zmian Najm³odszymi osadami wystêpuj¹cymi na analizowanym wodoch³onnoœci wykaza³y, ¿e zarówno w piaskowcach kro- obszarze s¹ utwory czwartorzêdowe. Le¿¹ one na starszych, œnieñskich, jak i magurskich przepuszczalnoœæ jest najwiêksza sfa³dowanych utworach kredowych i trzeciorzêdowych w po- na wierzchowinach, najmniejsza na stokach, a poœrednia staci pokryw o ró¿nej mi¹¿szoœci. Osady czwartorzêdowe s¹ w dnach dolin. Wiêkszoœæ obszarów w obrêbie zboczy na arku- zró¿nicowane pod wzglêdem wieku, genezy oraz litologii i wy- szach Szczegó³owej Mapy Hydrogeologicznej Polski tego re- stêpuj¹ g³ównie na stokach i zboczach dolin, a tak¿e w ich dnach gionu nie posiada interpretacji hydrogeologicznej pomimo, [Z. Paul, W. Ry³ko,1984]. Najstarsze osady czwartorzêdowe ¿e wystêpuj¹ na tych obszarach piêtra i poziomy wodonoœne. zachowa³y siê tylko w formie szcz¹tkowej zniszczone przez wie- Rejony te traktowane s¹ jako obszary bezwodne, poniewa¿ trzenie i denudacjê. S¹ to plejstoceñskie osady rzeczne ze zlo- nie spe³niaj¹ przyjêtych dla obszaru karpackiego kryteriów. dowacenia po³udniowopolskiego. Nale¿¹ tutaj ¿wiry, piaski i Najwiêksz¹ wydajnoœæ z warstw fliszowych uzyskaæ mo¿na gliny rzeczne terasów erozyjno-akumulacyjnych. Utwory te w dnie doliny, gdzie wystêpuje pe³ne nasycenie warstwy wo- zachowa³y siê jedynie w dolinach rzek Raby i Skawy, a stopieñ donoœnej. Obszary wododzia³owe s¹ ma³o perspektywiczne ich zachowania jest ró¿ny w zale¿noœci od miejsca. Terasy te pod wzglêdem zaopatrzenia w wodê na skutek ma³ej mi¹¿szo- znajduj¹ siê oko³o 10-25 m. nad poziomem rzek. M³odsze od nich œci warstwy wodonoœnej oraz intensywnego drena¿u przez Ÿró- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 357 — Poz. 5 d³a na zboczach. G³êbokoœæ zwierciad³a wody w partiach wo- 7 019,07 ha, z czego 44 % podlega ochronie œcis³ej. Obejmuje dodzia³owych jest najwiêksza, wynosi 20-30 m, najmniejsza on centraln¹ czêœæ masywu Gorców: od wysokoœci 700 m w dnach dolin - do kilku metrów. n.p.m. a¿ po szczyt Turbacza (1311 m n.p.m.), który znalaz³ siê Czwartorzêdowe pokrywy zwietrzelinowe w regionie ze- poza parkiem. Park ma bogat¹ sieæ Ÿróde³ i potoków. Obszar wn¹trzkarpackim maj¹ przewa¿nie mi¹¿szoœæ od 1 do 5 me- parku obejmuje dwa piêtra roœlinne: regiel dolny (do wys. 1150 trów. Utwory te s¹ jedynie lokalnie i okresowo zawodnione. m n.p.m.) i regiel górny. Powierzchniê 95% parku zajmuj¹ lasy. Wody podziemne w dolinach rzecznych wystêpuj¹ p³ytko i nie Regiel dolny opanowany jest przez buczynê oraz bory œwier- posiadaj¹ ci¹g³ej pokrywy izoluj¹cej, chroni¹cej poziom wodo- kowo-jod³owe. Regiel górny tworzy karpacki bór œwierkowy. noœny od zagro¿eñ zewnêtrznych. Flora GPN obejmuje oko³o 650 gatunków roœlin naczyniowych, W celu ochrony wód podziemnych, w obrêbie poszczegól- 200 gatunków mchów, 350 gatunków porostów oraz bogat¹ nych regionów hydrogeologicznych, ustanowiono G³ówne listê grzybów w¹trobowców i glonów. Stwierdzono tu wystê- Zbiorniki Wód Podziemnych - GZWP, dla których zosta³y okre- powanie 30 gatunków roœlin chronionych (24 chronione ca³ko- œlone obszary najwy¿szej ochrony - ONO i obszary wysokiej wicie i 6 czêœciowo). Do najbardziej interesuj¹cych nale¿y to- ochrony - OWO. Strefy ochrony ustanowione zosta³y w obsza- jad dziubaty Aconitum variegatum, œnie¿yczka przebiœnieg rach nie posiadaj¹cych dostatecznej izolacji pionowej, bêd¹- Galanthus nivalis oraz liczne storczyki Orchidaceae. Osobliwo- cych jednoczeœnie miejscami zasilania zbiorników wód pod- œci¹ florystyczn¹ jest podejŸrzon lancetowaty Botrychium lan- ziemnych. Inne zbiorniki wód nie objête przez obszary ONO ceolatum, który w parku ma jedyne stanowiska w Karpatach. i OWO to obszary wymagaj¹ce zwyk³ej ochrony - OZO. Ochro- Na obszarze parku ¿yje oko³o 125 gatunków zwierz¹t krêgo- na GZWP wynika z obowi¹zuj¹cych przepisów (Ustawa z dnia wych, w tym niektóre puszczañskie ssaki: jeleñ Cervus ela- 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne, Dz. U. z dnia 11 paŸdzierni- phus, ryœ Felix lynx i ¿bik Felix silvestris. Bogata jest te¿ fauna ka 2001 roku, nr 115, poz. 1229). ptaków [Warszyñska J., 1995]. Zachodnia czêœæ obszaru gminy po³o¿ona jest w zasiêgu Zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 9 stycz- G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 445 (zbiornik warstw nia 1997 roku w sprawie Gorczañskiego Parku Narodowego Magura - Babia Góra). W jego zasiêgu wyznaczony zosta³ ob- (Dz.U. Nr 5, poz. 26), w sk³ad GPN w³¹czono 1081,87 ha obsza- szar wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Jest to zbior- ru gminy Mszana Dolna, co stanowi 7 % obszaru ca³ej Gminy. nik zlokalizowany w trzeciorzêdowych utworach fliszowych Zgodnie z tym rozporz¹dzeniem na obszarze GPN zabrania siê: o charakterze szczelinowo-porowym. 1) polowania, wêdkowania, chwytania, p³oszenia i zabijania Pó³nocna i œrodkowa czêœæ obszaru gminy znajduje w za- dziko ¿yj¹cych zwierz¹t, zbierania poro¿y zwierzyny p³o- siêgu G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 443 (Dolina wej, niszczenia nor i legowisk zwierzêcych, gniazd ptasich rzeki Raba). W obrêbie tego zbiornika wyznaczony zosta³ ob- i wybierania jaj, szar najwy¿szej ochrony wód podziemnych (ONO) otoczony 2) pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roœlin, obszarem wysokiej ochrony (OWO). Zbiornik ten zlokalizowa- 3) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów i in- ny jest w czwartorzêdowych utworach wodonoœnych o cha- nych nieczystoœci, innego zanieczyszczenia gleby, wód rakterze porowym. oraz powietrza, Po³udniowa czêœæ gminy znajduje siê w zasiêgu GZWP 439 4) zmiany stosunków wodnych, (zbiornik warstw Magura-Gorce). Jest to zbiornik trzeciorzê- 5) wydobywania ska³, minera³ów i torfu, dowy o charakterze szczelinowo-porowym. 6) niszczenia gleby, Najwiêksze zagro¿enie dla wód podziemnych istnieje w do- 7) palenia tytoniu i palenia ognisk poza miejscami do tego linie rzeki Raba i w dolinach jej dop³ywów w obrêbie czwarto- wyznaczonymi, rzêdowego poziomu wodonoœnego. Wynika to z istnienia wiêk- 8) stosowania œrodków chemicznych w gospodarce rolnej, szych skupisk ludnoœci wzd³u¿ tych dolin, wzmo¿onego trans- leœnej, zadrzewieniowej i ³owieckiej, portu drogowego, skoncentrowanych ognisk zanieczyszczeñ 9) prowadzenia dzia³alnoœci handlowej poza miejscami do te- (w tym "dzikich wysypisk", niekontrolowane zrzuty œcieków, go wyznaczonymi, nieszczelne szamba i do³y ch³onne), stosowania œrodków ochro- 10) zbioru dziko rosn¹cych roœlin albo ich czêœci, w szczególnoœci ny roœlin i nawozów, stosowania œrodków do utrzymania dróg owoców i grzybów, poza miejscami do tego wyznaczonymi, oraz przenikania zanieczyszczeñ z wód powierzchniowych kon- 11) ruchu pojazdów poza drogami do tego wyznaczonymi, taktuj¹cych siê z wodami podziemnymi. 12) umieszczania tablic, napisów, og³oszeñ reklamowych i in- nych znaków nie zwi¹zanych z ochron¹ przyrody, z wyj¹t- 2.6. Œrodowisko przyrodnicze Gminy kiem znaków drogowych i innych znaków zwi¹zanych z ochron¹ porz¹dku publicznego i bezpieczeñstwa, Teren Gminy charakteryzuje siê bogactwem i ró¿norodno- 13) zak³ócania ciszy, œci¹ krajobrazu oraz wysokim stopniem zachowania œrodowi- 14) wykonywania lotów cywilnymi statkami powietrznymi po- ska przyrodniczego. Na obszarze Gminy wyró¿nia siê: ni¿ej 2000 m wysokoœci wzglêdnej nad obszarem chronio- – Gorczañski Park Narodowy wraz z otulin¹, nym, z wyj¹tkiem lotów patrolowych i interwencyjnych – rezerwat przyrody Luboñ Wielki, Lasów Pañstwowych, Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej i Gór- – pomniki przyrody, skiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, – Obszar Chronionego Krajobrazu, 15) u¿ywania lotni i motolotni. – zabytkowe parki poddworskie, Wymienione powy¿ej ograniczenia nie dotycz¹: – ochrona gatunkowa roœlin, 1) zabiegów ochronnych, hodowlanych i pielêgnacyjnych, – ochrona gatunkowa zwierz¹t. 2) prowadzenia badañ naukowych za zgod¹ dyrektora Parku, Gorczañski Park Narodowy zosta³ utworzony w 1981 roku, 3) prowadzenia gospodarki rolnej i leœnej na gruntach nie ob- jako czternasty park narodowy w Polsce , zgodnie z rozporz¹- jêtych ochron¹ œcis³¹ i czêœciow¹, dzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1980 roku w spra- 4) prowadzenia akcji ratowniczych, wie utworzenia Gorczañskiego Parku Narodowego (Dz. U. 5) czynnoœci zwi¹zanych z dostosowaniem stanów liczebnych Nr 18, poz. 66). Jego ca³kowita powierzchnia wynosi obecnie zwierzyny do potrzeb ochrony Parku i gospodarki rolnej, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 358 — Poz. 5

6) wykonywania zadañ z zakresu obronnoœci i bezpieczeñstwa sols). Charakteryzuj¹ siê zaawansowanym procesem wietrze- pañstwa oraz porz¹dku publicznego. nia minera³ów pierwotnych, resyntez¹ minera³ów wtórnych Zgodnie wymienionym powy¿ej rozporz¹dzeniem, wokó³ oraz uwalnianiem do roztworów produktów wietrzenia. O kwa- GPN utworzono strefê ochronn¹, zwan¹ otulin¹, o ca³kowitej œnoœci gleb stanowi¹ warunki klimatyczno-roœlinne, ale przede powierzchni 16 646,61 ha. Na obszarze otuliny obowi¹zuj¹ za- wszystkim przewaga w pod³o¿u kwarcowo-krzemianowych sady ochrony œrodowiska zabezpieczaj¹ce park przed szkodli- ska³ fliszowych. Oprócz gleb brunatnych na obszarze badañ wym oddzia³ywaniem czynników zewnêtrznych, co wynika spotykane s¹ na bardzo ma³ych powierzchniach w dolinach z Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony œrodo- rzecznych mady rzeczne. wiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŸn. zm.). Jedn¹ z wielu osobliwoœci gleb karpackich jest du¿a zmien- Na obszarze Gminy Mszana Dolna zlokalizowany jest re- noœæ ich w³aœciwoœci produkcyjnych. Ekologiczne zró¿nicowa- zerwat przyrody Luboñ Wielki o powierzchni 11,8 ha. Przed- nie tych w³aœciwoœci przejawia siê w przestrzennej zmienno- miotem ochrony jest fragment lasu regla dolnego wraz z osu- œci ekosystemów leœnych i rolnych oraz w lokalnej ró¿norod- wiskiem fliszowym w Beskidzie Wyspowym. Rezerwat utwo- noœci cech siedliskowych. Wiêksze kompleksy u¿ytków rolnych rzono zarz¹dzeniem Ministra Leœnictwa i PD nr 109 z dnia 15 lip- koncentruj¹ siê w terenach dogodnych do uprawy (³agodne ca 1970 roku. Rezerwat przyrody jest obszarem obejmuj¹cym stoki, g³êboka gleba, d³u¿szy okres wegetacyjny), u¿ytki leœne zachowane w stanie naturalnym ekosystemy, maj¹ce istotn¹ zajmuj¹ zaœ bardziej spadziste i kamieniste tereny. wartoœæ ze wzglêdów naukowych i przyrodniczych. W Karpatach u¿ytki rolne (przyjête za 100%) obejmuj¹ na- Ochron¹ pomnikow¹ w Gminie Mszana Dolna objête s¹: stêpuj¹ce powierzchnie kompleksów przydatnoœci rolniczej gleb: lipa w Olszówce, 2 lipy w Kasinie Wielkiej, grupa drzew wokó³ – 5%...... kompleks 8 (zbo¿owo-pastewny mocny), zabytkowego koœcio³a w Kasinie Wielkiej, grupa 4 lip w Ol- – 35%...... kompleks 10 (pszenny podgórski), szówce, lipa w Kasinie Wielkiej oraz buk zwyczajny na Lubo- – 30,5%...... kompleks 11 (zbo¿owy górski), goszczy w Kasince Ma³ej. – 19,55...... kompleks 12 (owsiano-ziemniaczny górski), Pomniki przyrody s¹ obiektami chronionymi, zgodnie z de- – 8,5%...... kompleks 13 (owsiano-pastewny górski), cyzjami lub zarz¹dzeniami o ich utworzeniu. – 1,5%...... kompleks 14 (grunty orne do zadarnienia). Zgodnie z rozporz¹dzeniem Nr 27 Wojewody Nowos¹dec- Na obszarze Gminy dominuje kompleks 12 - owsiano-ziemnia- kiego z dnia 1 paŸdziernika 1997 roku ca³a Gmina Mszana Dol- czany górski. na zosta³a uznana za Obszar Chronionego Krajobrazu. Regula- Zgodnie z klasyfikacj¹ gleboznawcz¹, gleby karpackie min funkcjonowania obszaru stanowi za³¹cznik do zarz¹dze- na wysokoœciach 500-1000 m n.p.m. nale¿¹ g³ównie do V i VI nia, og³oszony w dzienniku urzêdowym województwa nowo- (~84%) klasy bonitacyjnej gleb (wg. danych rejestrów pomia- s¹deckiego Nr 43/97 z dnia 6 paŸdziernika 1997 roku. rowo klasyfikacyjnych). W ni¿szych partiach (500-600 m n.p.m.) Ograniczenia na obszarze OchK polegaj¹ na zakazie: zaznacza siê niewielki udzia³ klasy IVb. – zmiany stosunków wodnych obni¿aj¹cych potencja³ ekolo- Na terenie Gminy Mszana Dolna wystêpuj¹ gleby klas boni- giczny siedlisk, tacyjnych: III, IV, V i VI, a wiêc dobrej, œredniej i s³abej wartoœci – lokalizacji inwestycji szkodliwych dla œrodowiska, rolniczej. Stan zagospodarowania gruntów wraz z rozk³adem – wypalania traw, klas bonitacyjnych gleb w gminie przedstawiono w tabeli 2.2. – niszczenia zadrzewieñ, oraz nakazie: Tabela. 2.2. Stan zagospodarowania gruntów na obszarze – kszta³towania przestrzeni ekologicznej w procesach gospo- Gminy Mszana Dolna darczych, – dostosowania do warunków górskich, Powierzchnia * Klasy bonitacji gleb [ha]** – hamowania procesów degradacji œrodowiska. [ha] % III IV V VI do ogó³u 2.7. U¿ytkowanie terenu i charakterystyka gleb u¿ytki rolne 8 340 66,2 59 1 801 3 073 1 514 Gmina Mszana Dolna jest Gmin¹ typowo rolnicz¹. ³¹ki 4 231 33,6 4 440 494 161 W 2002 roku (wg. danych z Powszechnego Spisu Rolnego - GUS pastwiska 716 5,7 - 296 532 235 Kraków) w Gminie u¿ytkowano 12 598 ha gruntów, z czego sady 12 0,1 8 340 ha zajmowa³y u¿ytki rolne, a 3 833 ha - lasy i grunty leœne. lasy 3 833 30,4 Grunty orne obejmowa³y powierzchniê 3 381 ha. Wed³ug klas pozosta³e 426 3,4 grunty bonitacyjnych dominuj¹ grunty orne klasy IV (1801 ha), V (3074 ha) i VI (1513 ha). Najwiêksze kompleksy leœne na tere- razem 12 598 100 nie Gminy to Œnie¿nica, Æwilin, Lubogoszcz, Szczebel i Luboñ. Gleby w Karpatach, podobnie jak w innych systemach gór- * dane: Powszechny Spis Rolny GUS Kraków, 2003 skich posiadaj¹ pewne cechy wspólne wyró¿niaj¹ce je od gleb ** dane: Strategia rozwoju spo³eczno-gospodarczego Gminy nizinnych. Ich geneza powi¹zana jest œciœle z masywnym i trud- Mszana Dolna na lata 1999-2015, 2000 no wietrzej¹cym pod³o¿em oraz urozmaicon¹ rzeŸb¹. Zmie- niaj¹ce siê wysokoœciowo warunki klimatyczne powoduj¹ Gleby na terenie Gminy Mszana Dolna wykazuj¹ œcis³y wzrost zawartoœci substancji organicznej w poziomach aku- zwi¹zek z budow¹ geologiczn¹ pod³o¿a i rzeŸb¹ terenu. mulacyjnych poprzez mikrobiologiczne os³abienie procesów Wœród uzytków rolnych, przewazaj¹ gleby V i VI klasy bonita- mineralizacji i humifikacji. Piêtrowoœæ gleb górskich stanowi cyjnej. Wieksze kompleksy gleb bardziej urodzajnych, tj. klasy o specyfice gleb karpackich. IV, lokalnie III, wystêpuj¹ w dolinie Raby, Mszanki i Kasiczanki Pokrywa glebowa w Karpatach i jej struktura nawi¹zuj¹ oraz na przyleg³ych stokach pogórzy w Kasinie Wielkiej, Kasin- wyraŸnie do pod³o¿a geologicznego, rzeŸby i warunków klima- ce Ma³ej, Rabie Ni¿nej. Mszanie Górnej. S¹ to przewa¿nie mady tyczno-roœlinnych. W obszarze badañ, podobnie jak w ca³ych i gleby pylaste. Na pozosta³ym obszarze Gminy przewazaj¹ Beskidach, dominuj¹ gleby brunatne kwaœne (Dystric Cambi- gleby ma³o urodzajne, silnie szkieletowate, zaliczane do glin Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 359 — Poz. 5

œrednich i ciê¿kich. Gleby te wykazuj¹ wysokie w³aœciwoœci ków rolnych. Najwiêcej gospodarstw, blisko 62 % to gospodar- infiltracyjno-retencyjne. stwa mieszcz¹ce siê w przedziale powierzchni od 2 do 5 ha. Pod wp³ywem czynników naturalnych oraz antropogenicz- Gospodarstwa rolne Gminy nastawione s¹ przede wszyst- nych zachodz¹ lokalnie procesy pogarszania w³aœciwoœci u¿yt- kim na hodowlê byd³a oraz owiec. Na podstawie Powszechne- kowych gleb. G³ówn¹ przyczyn¹ naturalnych procesów degra- go Spisu Rolnego z roku 2002 (GUS Kraków 2003), w gospo- dacji w gminie jest po³o¿enie czêœci gleb na stokach nachylo- darstwach rolnych w Gminie, utrzymywane by³o: 4947 sztuk nych, co powoduje ich sp³ukiwanie i erozjê. byd³a, 1575 sztuk trzody chlewnej, 2236 sztuk owiec, 138 sztu- ki kóz, 578 sztuk koni oraz 23 184 sztuk drobiu, 2 886 królików. 2.8. Sytuacja gospodarcza Przetwórstwo produktów spo¿ywczych pochodzenia zwie- rzêcego w Gminie zwi¹zane jest z dzia³alnoœci¹ punktów uboju Gmina Mszana Dolna jest obszarem typowo rolniczym. Dzia- i przetwórstwa miêsnego. W Gminie Mszana Dolna jest to: ³alnoœæ gospodarcza podejmowana przez mieszkañców sta- – Ubojnia w Lubomierzu, nowi tylko czêœciowe uzupe³nienie dochodów z gospodarstwa – Zak³ad Przetwórczy Miêsa w Mszanie Górnej, rolnego. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych – Ubojnia i Zak³ad Przetwórczy Miêsa w Kasince Ma³ej (Przed- w gminie w przeliczeniu na 1 000 mieszkañców w Gminie jest siêbiorstwo P-H MARKAM). ni¿sza od œredniej dla powiatu limanowskiego. Podmioty go- Gmina Mszana Dolna nie posiada ujednoliconego systemu spodarcze zarejestrowane na terenie Gminy zatrudniaj¹ naj- ciep³owniczego. Wiêkszoœæ gospodarstw jest ogrzewana czêœciej do 5 pracowników. we w³asnym zakresie (wêgiel, mia³, drewno, odpady drzew- Na terenie Gminy wiejskiej Mszana Dolna, wg stanu ne, gaz). Istnieje tendencja (w szczególnoœci dla budynków u¿y- na dzieñ 31 grudzieñ 2002 roku (GUS Kraków, 2003) dzia³a³o tecznoœci publicznej np. szko³y, oœrodki zdrowia) do ogrzewa- 716 podmiotów zarejestrowanych wed³ug sekcji PKD obrazu- nia budynków z wykorzystaniem gazu oraz Ÿróde³ odnawial- je tabela 3.3. W sektorze publicznym zarejestrowanych jest nych (np. kolektory s³oneczne). 28 podmiotów natomiast w sektorze prywatnym 688. Wœród nich mo¿na wyró¿niæ 3 spó³ki handlowe 21 spó³ek cywilnych 2.9. Gospodarka wodno-œciekowa oraz 629 osób fizycznych prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospo- darcz¹. Dane te obrazuje tabela 2.3. Gmina Mszana Dolna objêta jest programem kanalizacji dla ca³ego terenu Gminy opracowanym w ramach "Komplek- Tabela 2.3. Liczba podmiotów wg wybranych sekcji PKD w Gmi- sowego programu utrzymania czystoœci wód zlewni rzeki nie wiejskiej Mszana Dolna - stan na 31.XII.2002 Raby". W programie tym przewidywana jest budowa oczysz-

à 2JyáHPà 5ROQLFWZRÃLà 3U]HWZyUVWZRà à +DQGHOÃà +RWHOHÃà 7UDQVSRUWà 2EVáXJDà czalni œcieków w Kasince Ma³ej, Kasinie Wielkiej, Mszanie Gór- áRZLHFWZRà 3U]HP\VáRZHà %XGRZQLFWZRà LÃQDSUDZ\à LÃUHVWDXUDFMHà JRVSRGDUNDà QLHUXFKRPà PDJD]\QRZDà LÃILUPÃQDXNDÃà nej, Rabie Ni¿nej i w Lubomierzu. Obecne koncepcje budowy á F]QR üà SRZLDWà Ãà à à Ãà Ãà à à à oczyszczalni s¹ jednak inne. OLPDQRZVNLà JPLQDÃà à à à à à à à à Aktualnie na terenie Gminy Mszana Dolna brak jest wodo- 0V]DQDà à ci¹gów gminnych. Mieszkañcy korzystaj¹ z prywatnych ujêæ 'ROQDà à wodnych osiedlowych, studni lub wodoci¹gów administrowa- Ÿród³o: GUS Kraków, 2003 nych przez spó³ki wodne. Na terenie Gminy funkcjonuje piêæ spó³ek wodnych (dane UG Mszana Dolna za rok 2003): Iloœæ jednostek prowadz¹cych dzia³alnoœæ w poszczegól- – Spó³ka Wodna "Stawisko" - Kasinka Ma³a (ujêcie wód po- nych wa¿niejszych bran¿ach w Gminie Mszana Dolna, w maju wierzchniowych); 2004 roku, kszta³towa³a siê nastêpuj¹co (zgodnie z danymi UG – Spó³ka Wodoci¹gowa "Redykacz" (ujêcie wód podziemnych); Mszana Dolna): – Spó³ka Wodoci¹gowa "Paszk" - Lubomierz (ujêcie wód po- – 5 spó³ek wodoci¹gowych, wierzchniowych); – 2 stacje benzynowe (w budowie), – Spó³ka Wodna I - Mszana Górna (ujêcie wód powierzchniowych); – 4 apteki, – Spó³ka Wodna II - Mszana Górna (ujêcie wód podziemnych). – 5 niepublicznych oœrodków zdrowia, Pobór wody z ujêæ: – 2 magazyny czynne oraz 3 nieczynne magazyny nawozów – Spó³ka Wodna "Stawisko" - Kasinka Ma³a i œrodków ochrony roœlin, ujêcie wód powierzchniowych - potok Œwi¹tkówka, – 10 tartaków, pobór wody 30 664 [m3/rok] – kilka ma³ych zak³adów produkuj¹cych europalety, – Spó³ka Wodoci¹gowa "Redykacz" – 1 zak³ad produkuj¹cy obuwie, ujêcie wód podziemnych - studnia g³êbinowa oœ. £azy, – 3 ma³e zak³ady produkuj¹ce pantofle, pobór wody 77 [m3/rok] – 3 ubojnie oraz zak³ady przetwórcze miêsa, – Spó³ka Wodoci¹gowa "Paszk" - Lubomierz – 4 warsztaty lakierniczo-naprawcze, ujêcie wód powierzchniowych - potok bez nazwy "Rybi Potok – 4 warsztaty naprawcze. Bis" oœ. Paszk Rolnictwo stanowi wa¿ny sektor gospodarki gminy daj¹- pobór wody 2 920 [m3/rok] cy zatrudnienie dla wiêkszoœci mieszkañców. G³ównie grun- – Spó³ka Wodna I - Mszana Górna ty u¿ytkowane s¹ przez gospodarstwa indywidualne. Ogó- ujêcie wód powierzchniowych - potok Wapienica ³em lasy i grunty leœne w Gminie zajmuj¹ znaczn¹ powierzch- pobór wody 32 000 [m3/rok] niê 3 833 ha. – Spó³ka Wodna II - Mszana Górna Du¿e kompleksy gleb o dobrej i bardzo dobrej przydatnoœci ujêcie wód podziemnych - studnia g³êbinowa oœ. Steczki rolniczej wykorzystywane s¹ pod uprawy zbó¿ oraz ziemnia- pobór wody 13 140 [m3/rok] ków i warzyw gruntowych, a tak¿e roœlin pastewnych. Produk- Na terenie Gminy Mszana Dolna system zaopatrzenia cja rolna w znacznej czêœci skoncentrowana jest w indywidu- w wodê nie jest jednolity. Sieæ wodoci¹gow¹ posiadaj¹ 3 so- alnych gospodarstwach rolnych. Œrednia wielkoœæ gospodar- ³ectwa: Kasinka Ma³a, Mszana Górna i Lubomierz, a du¿a czêœæ stwa wynosi oko³o 5 ha powierzchni ogólnej oraz 3,5 ha u¿yt- gospodarstw na terenie Gminy korzysta z w³asnych studni. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 360 — Poz. 5

Zgodnie z danymi statystycznymi z roku 2002 (stan zagospodarowania przestrzennego Gminy Mszana Dolna - wieœ na 31. 12. 2002 r.) na terenie Gminy Mszana Dolna sieæ wo- Kasina Wielka obejmuje m.in. zasady zaopatrzenia w wodê: doci¹gowa, wynosi³a 25 km, a sieæ kanalizacyjna - 38,5 km. 1) Zaopatrzenie w wodê pitn¹ terenów UT1 i UT2 docelowo Dla potrzeb Gminy wiejskiej Mszana Dolna oraz miasta z wodoci¹gu wiejskiego. Do czasu jego realizacji lub braku Mszana Dolna funkcjonuje jedna miejska oczyszczalna œcie- mo¿liwoœci pod³¹czenia siê do sieci dopuszcza siê realizacjê ków w Mszanie Dolnej. Obecnie budowana jest oczyszczalnia indywidualnego ujêcia wody, zlokalizowanego w granicach œcieków w Lubniu, równie¿ dla potrzeb Gminy wiejskiej Msza- w³asnej dzia³ki lub w terenie bêd¹cym w dyspozycji inwe- na Dolna. W granicach gminy wiejskiej Mszana Dolna funkcjo- stora. Dodatkowo dla terenu UT2 ustala siê wariantowo za- nuje ponadto 5 ma³ych oczyszczalni œcieków komunalnych opatrzenie w wodê w oparciu o ujêcia Ÿróde³ wody zlokali- (dane UG Mszana Dolna za rok 2003): zowane w rejonie Œnie¿nicy. – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: NZOZ Ka- 2) Dla celów œnie¿enia zjazdowych tras narciarskich woda do- sinka Ma³a - Typ NAYADIC; starczana bêdzie z ujêcia zlokalizowanego na potoku Kasi- przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,73 m3/d na, znajduj¹cego siê poza granic¹ terenu objêtego planem, przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,66 m3/d; pracuj¹cego w systemie ciœnieniowym, poprzez pompow- odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka; niê oraz przewody ciœnieniowe u³o¿one w gruncie poni¿ej œcieki oczyszczone ogó³em - 970 m3/rok g³êbokoœci zamarzania. liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 116 – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Lubomierz Sz.P. nr 1 - Typ NAYADIC; 3. Stan i ocena zagro¿eñ œrodowiska przyrodniczego Gmi- przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,6 m3/d ny Mszana Dolna przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,16 m3/d; odbiór œcieków - rzeka Mszanka; Gmina Mszana Dolna po³o¿ona w zachodniej czêœci powia- œcieki oczyszczone ogó³em - 788 m3/rok; tu limanowskiego, wed³ug podzia³u geograficzno - fizycznego liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 127 Polski, znajduje siê w podprowincji Karpat Zachodnich Ze- – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: £ostówka wnêtrznych, w makroregionie Beskidów, bêd¹cych górami tzw. Sz.P. - Typ NAYADIC; œrednimi, zbudowanymi w przewa¿aj¹cej czêœci z utworów fli- przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 6,5 m3/d szowych. Praktycznie ca³y teren Gminy znajduje siê w zlewni przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 3,03 m3/d; rzeki Raba, z niewielkim fragmentem nale¿¹cym do zlewni odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku £ostówka; Dunajca. W zwi¹zku z wysokimi rocznymi sumami opadów at- œcieki oczyszczone ogó³em: 1106 m3/rok; mosferycznych, ca³y teren Gminy podlega szczególnej ochro- liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 103. nie zasobów wodnych. Dodatkowym czynnikiem powoduj¹- – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Glisne Sz. P. cym koniecznoœæ wzmo¿onej ochrony czystoœci wód jest ist- - Typ BIOPAN-50; nienie ujêcia wody pitnej na rzece Raba w Dobczycach. Tereny przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 14,04 m3/d gminy znajduj¹ siê czêœciowo (obszar Gorców) w strefie G³ów- przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,63 m3/d; nych Zbiorników Wód Podziemnych GZWP, zwi¹zanych z fliszem odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw rzeki Raba. karpackim. Na terenie Gminy (dolina Raby w rejonie Kasinki œcieki oczyszczone ogó³em: 960 m3/rok; Ma³ej) zlokalizowane s¹ tak¿e obszary o najwy¿szym stopniu liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 57. ochrony wód podziemnych - ONO, oraz okalaj¹ce je obszary – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Kasinka wysokiej ochrony wód podziemnych - OWO. Ma³a Sz. P. nr 3 - Typ NAYADIC Z uwagi na po³o¿enie czêœci gminy w obrêbie Gorczañskiego przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,6 m3/d Parku Narodowego - GPN oraz jego otuliny, teren gminy Mszana przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 1,75 m3/d; Dolna znajduje siê w karpackim systemie obszarów chronionych odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka. wraz z wydzielonymi obszarami chronionego krajobrazu - OchK. œcieki oczyszczone ogó³em: 639 m3/rok; W zwi¹zku z po³o¿eniem gminy w obrêbie znacz¹cych struktur liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 64. przyrodniczych o zasiêgu ogólnokarpackim, tereny te zosta³y w³¹- Oczyszczalnie œcieków obs³uguj¹ ³¹cznie 1250 mieszkañ- czone do sieci ekologicznej o zasiêgu miêdzynarodowym " ECO- ców ca³ej Gminy. NET". Gorczañska czêœæ gminy nale¿y ponadto do tzw. strefy "du- Œcieki komunalne odprowadzane do miejskiej oczyszczalni ¿ych ostoi przyrody" systemu "CORINE". œcieków w Mszanie Dolnej s¹ oczyszczane wraz z pozosta³ymi Gmina Mszana Dolna po³o¿ona jest w zasiêgu dwóch me- a powstaj¹ce osady œciekowe s¹ deponowane na sk³adowiskach. zoregionów fizyczno - geograficznych: Beskidu Wyspowego W Gminie brak jest prowadzonej ewidencji powstaj¹cych osa- oraz Gorców. Granica miêdzy nimi przebiega równole¿nikowo dów œciekowych w wyniku dzia³alnoœci 5 lokalnych oczyszczalni. wzd³u¿ granicy otuliny GPN. Czêœæ gorczañska po³o¿ona jest W ramach priorytetów ekologicznych dla Gminy planuje na po³udnie od tej umownej granicy i zajmuje ok. 15 % po- siê budowê kompletnej sieci kanalizacyjnej dla ca³ego obsza- wierzchni Gminy. Tereny po³o¿one na pó³noc, ³¹cznie po- ru Gminy. Planuje siê, w zakresie gospodarki wodno-œcieko- nad 85% powierzchni Gminy po³o¿one s¹ w zasiêgu Beskidu wej, budowê kanalizacji sanitarnej w £ostówce (II etap), Msza- Wyspowego i tworz¹ jego centraln¹ czêœæ. nie Górnej (III etap), Kasinie Wielkiej, Kasince Ma³ej, Rabie Ni¿- Œrodowisko przyrodniczo-geograficzne Gminy ma typowy nej oraz Olszówce, Glisnem i Lubomierzu. charakter górski o znacznym zró¿nicowaniu przestrzennym. Znaczna czêœæ mieszkañców Gminy korzysta ze szczelnych Przewa¿aj¹ w krajobrazie klasyczne góry wyspowe, które zbiorników na œcieki bytowe ("szamba"). Nieczystoœci z tych wznosz¹ siê ponad poziom zrównania pogórzy. Charaktery- zbiorników powinny byæ okresowo wywo¿one do funkcjonuj¹- styczne jest nagromadzenie szeregu zjawisk przyrodniczych cych oczyszczalni œcieków. Brak Jest wykazu istniej¹cych wysokiej rangi, wœród których wymieniæ nale¿y malowniczo "szamb" na obszarze Gminy. urozmaicony krajobraz gór wyspowych i pasmowych, znaczne Uchwa³a Nr XXIII/199/04 Rady Gminy Mszana Dolna z dnia pokrycie terenu lasami (44%), mnogoœæ cieków wodnych, 23 kwietnia 2004 w sprawie uchwalenia miejscowego planu Ÿróde³, ró¿norodnych gatunków roœlin i zwierz¹t. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 361 — Poz. 5

W zwi¹zku z niezaprzeczalnymi walorami przyrodniczymi ród³em dwutlenku siarki jest spalanie paliw sta³ych w sek- Gminy, docenionymi równie¿ w skali europejskiej konieczne torze komunalnym (g³ównie w indywidualnych paleniskach do- jest przeprowadzenie analizy stanu œrodowiska przyrodnicze- mowych w sezonie grzewczym) i czêœciowo w sektorze gospo- go Gminy wraz z ocen¹ aktualnego stanu poszczególnych ele- darczym. O emisji dwutlenku azotu decyduje w g³ównej mie- mentów sk³adaj¹cych siê na ca³okszta³t œrodowiska. rze transport drogowy. Tlenek wêgla powstaje przez spalanie paliw w sektorze komunalnym i transporcie drogowym. Dwu- 3.1. Powietrze atmosferyczne tlenek wêgla powstaje g³ównie w energetyce komunalnej. Emisja py³ów wynika z procesów spalania w sektorze komu- Czynnikiem, który w znacznym stopniu wp³ywa na stan nalnym i transporcie drogowym. œrodowiska przyrodniczego, (w tym na poziom ¿ycia miesz- Na zanieczyszczenie powietrza znacznie wp³ywaj¹ substan- kañców regionu) jest stan czystoœci powietrza. Ochrona po- cje emitowane przez pojazdy. Badania stanu zanieczyszczenia wietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakoœci, powietrza wêglowodorami aromatycznymi wskazuj¹ na wy- w szczególnoœci przez utrzymanie poziomów substancji w po- soki stopieñ nara¿enia ludzi na skutki emisji szkodliwych sub- wietrzu poni¿ej dopuszczalnych dla nich stê¿eñ lub co naj- stancji zawartych w spalinach samochodowych. Wzrost stê¿e- mniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów sub- nia dwutlenku siarki i py³u zawieszonego w okresie zimowym stancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie zwi¹zany jest g³ównie z energetycznym spalaniem paliw, s¹ one dotrzymane. w tym g³ównie w paleniskach indywidualnych. Za zanieczyszczenia powietrza uwa¿a siê obecnoœæ w dol- Emisja zanieczyszczeñ powietrza typu niskiego tzw "niska nej warstwie atmosfery substancji sta³ych, ciek³ych i gazo- emisja", pochodz¹ca z lokalnych kot³owni i palenisk domowych wych, obcych naturalnemu jej sk³adowi oraz wystêpuj¹cych powoduje wzrost stê¿enia zanieczyszczeñ py³owych i gazowych w iloœciach zagra¿aj¹cych zdrowiu cz³owieka oraz szkodliwych w okresach grzewczych na terenach o zwartej zabudowie (ob- dla roœlin i zwierz¹t. szary osiedlowe Gminy). Gmina Mszana Dolna nie posiada ujednoliconego systemu ciep³owniczego. Wiêkszoœæ gospo- 3.1.1. Ocena czystoœci powietrza atmosferycznego darstw jest ogrzewana we w³asnym zakresie (wêgiel, mia³, drewno, odpady drzewne, gaz). Istnieje tendencja dla budyn- W roku 2003 zosta³a opracowana dla województwa ma³o- ków u¿ytecznoœci publicznej np. szko³y, oœrodki zdrowia, polskiego ocena jakoœci powietrza. Praca zosta³a zrealizowa- do ogrzewania budynków z wykorzystaniem gazu oraz Ÿróde³ na przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska. W oce- odnawialnych (np. kolektory s³oneczne). nie tej wprowadzono podzia³ na strefy A, B i C: Obecnie na terenie powiatu limanowskiego, w tym i na te- Strefa A - utrzymanie jakoœci powietrza w strefie na tym sa- renie Gminy Mszana Dolna, obserwuje siê niekorzystne ten- mym lub lepszym poziomie, dencje powrotu do opalania paliwem sta³ym indywidualnych Strefa B - okreœlenie obszarów przekroczeñ dopuszczalnych palenisk domowych. Wynika to ze znacznego wzrostu ceny gazu stê¿eñ, d¹¿enie do osi¹gniêcia stê¿eñ poni¿ej poziomów do- ziemnego. Najczêœciej stosowanym paliwem do opalania do- puszczalnych, mowych palenisk jest tani wêgiel, a wiêc o gorszym sk³adzie Strefa C - okreœlenie obszarów przekroczeñ wartoœci dopusz- i parametrach grzewczych. czalnych stê¿eñ oraz wartoœci dopuszczalnych powiêkszonych Ogólna emisja zanieczyszczeñ do powietrza z terenu Gmi- o margines tolerancji oraz podjêcie dzia³añ na rzecz poprawy ny w 2003 roku kszta³towa³a siê prawie na tym samym pozio- jakoœci powietrza mie co w 2002 roku. Wzrós³ jedynie stosunek emisji py³ów Zgodnie z t¹ klasyfikacj¹ oraz wed³ug. kryterium ochrony do emisji gazów. W emisji gazów zwiêkszy³a siê iloœæ emito- zdrowia dla zanieczyszczeñ: SO2, NO2, PM10, o³owiu, benzenu, wanego dwutlenku azotu. tlenku wêgla i ozonu, Gmina Mszana Dolna le¿y w strefie A - Na terenie Gminy w 2003 roku nie nast¹pi³y przekroczenia dla klasy ogólnej, z wyszczególnieniem: wartoœci dopuszczalnych stê¿eñ dla podstawowych zanieczysz-

SO2 , NO2, o³ów, benzen, ozon - klasa A, czeñ powietrza, dlatego strefa ta zosta³a zakwalifikowana CO - klasa A do klasy A ze wzglêdu na ochronê zdrowia ludzi oraz ze wzglê- PM10 - klasa A du na ochronê roœlin. Wed³ug klasyfikacji stref zgodnie z kryterium ochrony ro- Ze wzglêdu na niewystarczaj¹ce istniej¹ce metody oceny

œlin dla zanieczyszczeñ: SO2, NOx i ozonu, Gmina Mszana Dolna jakoœci powietrza (brak prowadzenia pomiarów) dla py³u PM10 le¿y w strefie A. i benzenu nale¿y rozpocz¹æ pomiary tych zanieczyszczeñ ce- lem okreœlenia rzeczywistych stê¿eñ 24 godzinnych dla py³u 3.1.2. Ogniska zanieczyszczeñ powietrza atmosferycznego PM10 i œredniorocznych dla benzenu.

G³ównymi Ÿród³ami emisji zanieczyszczeñ do powietrza at- 3.2. Wody powierzchniowe mosferycznego w gminie s¹: sektor gospodarczy, transport, kot³ownie lokalne i paleniska indywidualne. Emisja z punkto- Gmina Mszana Dolna le¿y prawie w ca³oœci w zlewni rzeki wych ognisk zanieczyszczeñ, tj. z zak³adów prowadz¹cych dzia- Raba i jej prawobr¿e¿nych dop³ywów: Mszanki, Kasiczanki i Ol- ³alnoœæ gospodarcz¹ i kot³owni, jest w gminie objêta czêœciow¹ szówki. Obszary Ÿródliskowe Mszanki, Kasiczanki i Olszówki kontrol¹ i ewidencj¹, natomiast emisja z pozosta³ych ognisk, znajduj¹ siê praktycznie w ca³oœci na terenie Gminy. Niewielki ze wzglêdu na charakter i rozproszenie, jest trudna do zbilan- fragment Gminy wzd³u¿ po³udniowo-wschodniej jej granicy sowania i nie jest kontrolowana. Udzia³ ognisk niepunktowych (Lubomierz), znajduje siê w zlewni Dunajca. G³ównym ciekiem w ogólnej emisji jest szacowany jako znacz¹cy, lecz nie okre- tego rejonu jest Kamienica Szczawska. œlany iloœciowo. Stan œrodowiska w Gminie i sposób jego gospodarczego wy- W strukturze zanieczyszczeñ wyró¿nia siê: korzystania, ma zasadniczy wp³yw na jakoœæ wody w tych rze- – zanieczyszczenia py³owe: py³y ze spalania paliw, py³y z pro- kach i ich zlewniach. G³ówn¹ rzek¹ gminy jest Raba. Œredni rocz- cesów technologicznych, ny przep³yw wynosi na wysokoœci Kasinki Ma³ej ok. 6 m3/sek

– zanieczyszczenia gazowe: SO2, NO2, CO, CO2 oraz inne gazy. (poni¿ej ujœcia Mszanki). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 362 — Poz. 5

Rzeki w Gminie posiadaj¹ charakter typowo górski w zwi¹z- – iloœæ zawiesin - I klasa czystoœci, ku z tym odznaczaj¹ siê du¿¹ dynamik¹ przep³ywów, co powo- – stê¿enia substancji biogennych - III klasa (2,8-krotne prze- duje czêste (zw³aszcza w okresach letnich i roztopowych) znacz- kroczenie dopuszczalnych stê¿eñ azotu azotynowego), ne wahania zwierciad³a wód i jest powodem wystêpowania – na odcinku od Raby Ni¿nej do Kasinki nast¹pi³ w 2002 roku stanów powodziowych. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e maksymalne prze- wzrost stê¿eñ azotu azotynowego, przez co obni¿ona zosta³a p³ywy powodziowe mog¹ przekraczaæ nawet sto razy wiel- klasa czystoœci z II do III, koœæ przep³ywów œredniorocznych. – zwi¹zki fosforu - II klasa czystoœci, – zanieczyszczenia specyficzne - II klasa czystoœci (fenole lotne), 3.2.1. Stan czystoœci wód powierzchniowych – oznaczane metale ciê¿kie nie przekracza³y normatywów klasy I. Stan hydrobiologiczny pozwoli³ na zaklasyfikowanie wód Podstawowym sposobem okreœlenia stanu czystoœci rzek do III klasy czystoœci, z przewag¹ organizmów strefy a-mezo- s¹ wyniki badañ monitoringowych jakoœci wód wykonywane saprobowej. Stan sanitarny wód by³ pozaklasowy. WskaŸnik wed³ug œciœle okreœlonych zasad i obowi¹zuj¹cych norm ana- przekroczenia zanieczyszczeñ bakteriologicznych wynosi³ 250. litycznych. W 2002 roku nast¹pi³ wzrost zanieczyszczeñ bakteriologicz- Stan jakoœci wód powierzchniowych p³yn¹cych okreœlany nych (obni¿enie klasy z III do "non"). jest przez porównanie ka¿dego wskaŸnika zanieczyszczeñ, z nor- Wody rzeki Raba w Rabie Ni¿nej, bior¹c pod uwagê ocenê mami ustalonymi dla trzech klas czystoœci zawartymi w rozpo- ogóln¹, nale¿y zaklasyfikowaæ do pozaklasowych, ze wzglêdu rz¹dzeniu Ministra Ochrony Œrodowiska, Zasobów naturalnych na zdecydowane zanieczyszczenia bakteriologiczne. i Leœnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku (Dz. U. nr 116, poz. 503). Jakoœæ wód rzeki Raba, na podstawie dostêpnych informacji WskaŸnik lub grupa wskaŸników o najwiêkszych przekroczeniach (WIOŒ Kraków, 2003) w Kasince Ma³ej oceniono jako wody dopuszczalnych wartoœci normatywnych decyduj¹ o klasie czy- pozaklasowe wed³ug kryterium fizykochemicznego. Dla poszcze- stoœci wód w badanym punkcie pomiarowo - kontrolnym. gólnych rodzajów zanieczyszczeñ jakoœæ wód by³a nastêpuj¹ca: W efekcie oceny stanu zanieczyszczenia wód powierzch- – substancje organiczne i substancje nieorganiczne - I klasa niowych p³yn¹cych nastêpuje okreœlenie d³ugoœci odcinków czystoœci, rzek zaliczanych do poszczególnych klas czystoœci. W œwietle – stê¿enia substancji biogennych nie odpowiada³y normaty- obowi¹zuj¹cych przepisów prawnych w Polsce wyró¿nia siê wom (decyduj¹cy azot azotynowy), trzy klasy czystoœci wód: – zanieczyszczenia specyficzne - I klasa czystoœci. Klasa I - wody nadaj¹ce siê do: Pod wzglêdem hydrobiologicznym wody rzeki Raba zosta- – zaopatrzenia ludnoœci w wodê do picia, ³y zaklasyfikowane do strefy ß-mezosaprobowej (II klasa). Stan – zaopatrzenia zak³adów wymagaj¹cych wody o jakoœci wody sanitarny wód by³ pozaklasowy. WskaŸnik przekroczenia za- do picia, nieczyszczeñ bakteriologicznych wynosi³ 250. – bytowania w warunkach naturalnych ryb ³ososiowatych. Wody rzeki Raba w Kasince Ma³ej, bior¹c pod uwagê oce- Klasa II - wody nadaj¹ce siê do: nê ogóln¹, nale¿y zaklasyfikowaæ do pozaklasowych, ze wzglê- – bytowania w warunkach naturalnych innych ryb ni¿ ³ososio- du na wspó³decyduj¹ce zanieczyszczenia fizykochemiczne wate, i bakteriologiczne. – chowu i hodowli zwierz¹t gospodarczych, – celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych Tabela 3.1. Klasyfikacja jakoœci wód rzeki Raba bêd¹cej oraz do urz¹dzania zorganizowanych k¹pielisk. odbiornikiem zanieczyszczeñ z terenu Gminy Klasa III - wody nadaj¹ce siê do: Mszana Dolna – zaopatrzenia zak³adów innych ni¿ zak³ady wymagaj¹ce wody à à à à à Hà Hà à à Hà Hà H à à Là RJ 5]HNDà 3XQNWà X M Q H \ M à M ]Q J à N O o jakoœci wody do picia, J F ] L LQ F H F F Z P \ L LR SRPLDURZR LH Q LF Q V Q Q Q IL à LX UQ Q E à Dà à E Là WD Q OH LH WD H WD \ D U à D D R D Q – nawadniania terenów rolniczych, wykorzystywanych NRQWUROQ\à D à N V D R V J V F HQ WH Q LW N U HQ O DW P H XE J DV DZ XE R XE H F \ WD Q V G F y do upraw ogrodniczych oraz upraw pod szk³em i pod os³ona- / . U] 6 RU = = 6 EL 6 VS 2 NU 6 VD : K\ 2 RJ 5DEDà 5DEDÃ1L QDà Ãà ,,à ,à ,à ,,à ,à ,,à ,,,à ,,à ,,,à mi z innych materia³ów. à ,à ,à ,à ,,,à ,,à ,,,à QRQà ,,,à QRQà Wody silnie zanieczyszczone, w których stê¿enia zanieczysz- .DVLQNDÃ0DáDà Ãà ,,à ,à ,à ,,à ,à ,,à QRQà ,,à QRQà à ,à ,à ,à QRQà ,à QRQà QRQà ,,à QRQà czeñ przekraczaj¹ wartoœci dopuszczalne dla wy¿ej wymienio- à nych klas czystoœci, okreœlane s¹ jako wody pozaklasowe ozna- ród³o: Raport o Stanie Œrodowiska w Województwie Ma³opol- czane czêsto symbolem "non". skim. Kraków WIOŒ 2003 r. Jakoœæ wód powierzchniowych na obszarze Gminy Mszana Dolna opracowano na podstawie badañ prowadzonych 3.2.2. Ogniska zanieczyszczeñ wód powierzchniowych w dwóch punktach kontrolnych zlokalizowanych na rzece Raba (tabela 3.1). Badania zosta³y przeprowadzone przez Wojewódzki Aktualnie na terenie Gminy Mszana Dolna brak jest wodo- Inspektorat Ochrony Œrodowiska i umieszczone w Raporcie ci¹gów gminnych. Mieszkañcy korzystaj¹ z prywatnych ujêæ o Stanie Œrodowiska w Województwie Ma³opolskim (Kraków wodnych osiedlowych, studni lub wodoci¹gów administrowa- WIOŒ 2003 rok). S¹ to miejsca w przekrojach kontrolnych nych przez spó³ki wodne. Na terenie Gminy funkcjonuje piêæ na rzece Raba: spó³ek wodnych (dane UG Mszana Dolna za rok 2003): – Raba Ni¿na - km 102,1 – Spó³ka Wodna "Stawisko" - Kasinka Ma³a (ujêcie wód po- – Kasinka Ma³a - km 95,9 wierzchniowych - potok Stawisko; pobór wody 30 664 [m3/rok]); Jakoœæ wód rzeki Raba, na podstawie dostêpnych informa- – Spó³ka Wodoci¹gowa "Redykacz" (ujêcie wód podziemnych- cji (WIOŒ Kraków, 2003) w Rabie Ni¿nej oceniono jako wody studnia g³êbinowa oœ. £azy; pobór wody 77 [m3/rok] III klasy czystoœci wed³ug kryterium fizykochemicznego. Dla po- – Spó³ka Wodoci¹gowa "Paszk" - Lubomierz (ujêcie wód po- szczególnych rodzajów zanieczyszczeñ jakoœæ wód by³a nastê- wierzchniowych - potok bez nazwy "Rybi Potok Bis" oœ. Paszk; puj¹ca: pobór wody 2 920 [m3/rok] – substancje organiczne i substancje nieorganiczne - I klasa – Spó³ka Wodna I - Mszana Górna (ujêcie wód powierzchnio- czystoœci, wych- potok Wapienica; pobór wody 32 000 [m3/rok] Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 363 — Poz. 5

– Spó³ka Wodna II - Mszana Górna (ujêcie wód podziemnych - ny z III klasy na non, natomiast wed³ug kryterium hydrobiolo- studnia g³êbinowa oœ. Steczki; pobór wody 13 140 [m3/rok] gicznego z III klasy na non. Ogólna ocena uleg³a w zwi¹zku Na terenie Gminy Mszana Dolna system zaopatrzenia z tym zmianie z III klasy na non. w wodê nie jest jednolity. Sieæ wodoci¹gow¹ posiadaj¹ 3 so- W punkcie pomiarowym Kasinka Ma³a uleg³a zmianie oce- ³ectwa: Kasinka Ma³a, Mszana Górna i Lubomierz, a du¿a czêœæ na wed³ug kryterium fizykochemicznego z klasy II na non. gospodarstw na terenie Gminy korzysta z w³asnych studni. W tym punkcie pomiarowym wody rzeki Raba, podobnie Zgodnie z danymi statystycznymi z roku 2002 (stan jak w roku 2001, dalej pozostaj¹ pozaklasowe. na 31. 12. 2002 r.) na terenie Gminy Mszana Dolna sieæ wo- doci¹gowa, wynosi³a 25 km, a sieæ kanalizacyjna - 38,5 km. Tabela 3.2. Stê¿enia zanieczyszczeñ w œciekach z oczyszczalni Dla potrzeb Gminy wiejskiej Mszana Dolna oraz miasta mechaniczno-biologicznej w zlokalizowanej w mie- Mszana Dolna funkcjonuje jedna miejska oczyszczalna œcie- œcie Mszana Dolna ków w Mszanie Dolnej. Budowana jest oczyszczalnia œcieków à :VND QLNà w Lubniu, równie¿ dla potrzeb Gminy Mszana Dolna. W grani- 6W HQLDà %=7à &K=7à =DZLHVLQDà $]RWÃRJyOQ\à )RVIRUÃRJyOQ\à     ]DQLHF]\V]F]H à PJÃ2GP à PJÃ2ÃGP à RJyOQDà PJÃGP à PJÃGP à cach Gminy wiejskiej Mszana Dolna funkcjonuje ponadto 5 ma- Zà FLHNDFKà PJÃGPà ³ych oczyszczalni œcieków komunalnych (dane UG Mszana Dolna 6W HQLHÃZà à à à à à FLHNDFKà à à à à à za rok 2003): GRSá\ZDM F\FKà – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: NZOZ Ka- 6W HQLHÃZà à à à à à FLHNDFKà à à à à à sinka Ma³a - Typ NAYADIC; RF]\V]F]RQ\FKà przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,66 m3/d; à odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka; ród³o: Dane WIOŒ w Krakowie. œcieki oczyszczone ogó³em - 970 m3/rok – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Lubomierz Tabela 3.3. £adunek zanieczyszczeñ wprowadzany do wód po- Sz.P. nr 1 - Typ NAYADIC; wierzchniowych ze œciekami z oczyszczalni w zlo- przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,16 m3/d; kalizowanej w mieœcie Mszana Dolna odbiór œcieków - rzeka Mszanka; à :VND QLNà àDGXQHNà œcieki oczyszczone ogó³em - 788 m3/rok; %=7à &K=7à =DZLHVLQDà $]RWÃRJyOQ\à )RVIRUÃRJyOQ\à ]DQLHF]\V]F]H à NJÃ2Gà NJÃ2Gà RJyOQDà NJÃ1RJGà NJÃ3RJGà – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: £ostówka Zà FLHNDFKà NJGà Zà FLHNDFKà à à à à à Sz.P. - Typ NAYADIC; GRSá\ZDM F\FKà à à à à à przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 3,03 m3/d; Zà FLHNDFKà à à à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à à à odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku £ostówka; à œcieki oczyszczone ogó³em: 1106 m3/rok; ród³o: Dane z WIOŒ w Krakowie – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Glisne Sz. P. - Typ BIOPAN-50; Tabela 3.4. £adunek zanieczyszczeñ wprowadzany do wód po- przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,63 m3/d; wierzchniowych ze œciekami z oczyszczalni lokalnych odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw rzeki Raba. zlokalizowanych na obszarze Gminy Mszana Dolna 3 œcieki oczyszczone ogó³em: 960 m /rok; àDGXQHNà :VND QLNà – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Kasinka ]DQLHF]\V]F]H ÃZà %=7à &K=7à =DZLHVLQDÃRJyOQDà FLHNDFKà NJÃ2Gà NJÃ2Gà NJGà Ma³a Sz. P. nr 3 - Typ NAYADIC 2F]\V]F]DOQLDÃ.DVLQNDÃ0Dá ñÃ6]NRáDÃ3RGVWDZRZDÃQUÃà przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 1,75 m3/d; Zà FLHNDFKà à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka. 2F]\V]F]DOQLDÃ/XERPLHU]ñÃ6]NRáDÃ3RGVWDZRZDÃQUÃà œcieki oczyszczone ogó³em: 639 m3/rok; Zà FLHNDFKà à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à Oczyszczalnie œcieków obs³uguj¹ ³¹cznie 1250 mieszkañ- 2F]\V]F]DOQLDÃàRVWyZNDñÃ6]NRáDÃ3RGVWDZRZDà ców ca³ej Gminy. Zà FLHNDFKà à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à Œcieki komunalne odprowadzane do miejskiej oczyszczalni 2F]\V]F]DOQLDÃ*OLVQHñÃ6]NRáDÃ3RGVWDZRZDà œcieków w Mszanie Dolnej s¹ oczyszczane wraz z pozosta³ymi Zà FLHNDFKà à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à a powstaj¹ce osady œciekowe s¹ deponowane na sk³adowiskach. 2F]\V]F]DOQLDÃ.DVLQNDÃ0DáDñÃ3=2=Ã.DVLQNDÃ0DáDà W Gminie brak jest prowadzonej ewidencji powstaj¹cych osa- Zà FLHNDFKà à à à RF]\V]F]RQ\FKà à à à dów œciekowych w wyniku dzia³alnoœci 5 lokalnych oczyszczalni. à Zlewnia rzeki Raba ma charakter rolniczy i rekreacyjny. ród³o: Dane z UG Mszana Dolna Istotny wp³yw na stan czystoœci rzeki maj¹ œcieki komunalne odprowadzane z miasta Mszana Dolna oraz nieskanalizowane 3.3. Wody podziemne œcieki gospodarczo-bytowe z prywatnych gospodarstw zloka- lizowanych na obszarze gminy Mszana Dolna. £adunek zanie- Blisko po³owa obszaru zajmowanego przez gminê Mszana czyszczeñ wprowadzany do wód rzecznych w wyniku dzia³al- Dolna wykazuje charakter Ÿródliskowy. Na podstawie Szcze- noœci oczyszczalni œcieków komunalnych zestawiono w tabe- gó³owej Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1: 50 000 lach 3.2, 3.3 i 3.4. na analizowanym obszarze stwierdzone zosta³y nastêpuj¹ce Œcieki przemys³owe to g³ównie œcieki odprowadzane u¿ytkowe poziomy wód podziemnych (zbiorniki wód na obsza- z punktów przetwórstwa rolno-spo¿ywczego. Na obszarze Gmi- rze Gminy zosta³y zestawione w tabeli 3.5.): ny s¹ to g³ównie zak³ady zwi¹zane z ubojem i przetwórstwem – kredowy - w obrêbie warstw godulskich i istebniañskich, miêsa oraz mleczarnie. – trzeciorzêdowo-kredowy - zwi¹zane z warstwami inocera- Jakoœæ wód rzeki Raba w 2002 roku, w porównaniu mowymi, z 2001 rokiem, w punktach kontrolnych Raba Ni¿na i Kasinka – trzeciorzêdowy - w obrêbie warstw magurskich i podmagurskich, Ma³a uleg³a pogorszeniu. – czwartorzêdowy - w dolinach rzeki Raby oraz niektórych W punkcie pomiarowym Raba Ni¿na ocena wed³ug kryte- mniejszych dop³ywów - w obrêbie osadów korytowych: ¿wi- rium fizykochemicznego uleg³a zmianie z II na III, stan sanitar- rów, piasków, rzadziej namu³ów rzecznych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 364 — Poz. 5

Zachodnia czêœæ obszaru Gminy po³o¿ona jest w zasiêgu Czwartorzêdowy zbiornik wód podziemnych 443 wystê- G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 445 (zbiornik warstw puje w osadach aluwialnych. Obejmuje niskie terasy rzeki Magura - Babia Góra). W jego zasiêgu wyznaczony zosta³ ob- oraz sto¿ki nap³ywowe. Zlokalizowany jest w osadach pocho- szar wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Jest to zbior- dzenia rzecznego (piaski, ¿wiry, otoczaki, pokrywy zwietrzeli- nik zlokalizowany w trzeciorzêdowych utworach fliszowych nowe). Ma on najwiêksze znaczenie u¿ytkowe. Mi¹¿szoœæ o charakterze szczelinowo-porowym. warstw wodonoœnych jest bardzo zró¿nicowana i wynosi Pó³nocna i œrodkowa czêœæ obszaru Gminy znajduje w za- od 2 do 5 m. Zbiorniki takie zasilane s¹ bezpoœrednio siêgu G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 443 (Dolina przez opady atmosferyczne, a tak¿e drog¹ sp³ywu podziem- rzeki Raba). W obrêbie tego zbiornika wyznaczony zosta³ ob- nego z wy¿szych poziomów wodonoœnych, lokalnie drog¹ in- szar najwy¿szej ochrony wód podziemnych (ONO) otoczony filtracji wód rzecznych. Zbiorniki te stanowi¹ g³ówne lokalne obszarem wysokiej ochrony (OWO). Zbiornik ten zlokalizowa- Ÿród³o zaopatrzenia w wodê pitn¹ ujmowan¹ w studniach ny jest w czwartorzêdowych utworach wodonoœnych o cha- kopanych. rakterze porowym. Istnieje koniecznoœæ szybkiego uregulowa- Trzeciorzêdowe zbiorniki zlokalizowane s¹ w utworach fli- nia gospodarki wodno-œciekowej na omawianym terenie. Usy- szowych. Wystêpuj¹ce tu wody zlokalizowane s¹ w oœrodku tuowanie g³ównych zbiorników wód podziemnych na obszarze o charakterze szczelinowo-porowym, w piaskowcach i zlepieñ- Gminy Mszana Dolna przedstawione zosta³o schematycznie cach, oraz w oœrodku o charakterze szczelinowym, w szczeli- na rysunku 3.1. nach tektonicznych i zwietrzelinach. Warstwami wodonoœnymi Po³udniowa czêœæ Gminy znajduje siê w zasiêgu GZWP 439 s¹ piaskowce serii magurskiej, wystêpuj¹ one lokalnie, a ich (zbiornik warstw Magura-Gorce). Jest to zbiornik trzeciorzê- wodonoœnoœæ jest zmienna. Zasilanie nastêpuje drog¹ infiltra- dowy o charakterze szczelinowo-porowym. cji opadów atmosferycznych, deszczowo-œnie¿nych poprzez po- krywê zwietrzelinow¹. Wody podziemne jednostki fliszowej Tabela 3.5. G³ówne Zbiorniki Wód Podziemnych bêd¹ce czêœ- charakteryzuj¹ siê œredni¹ twardoœci¹, s¹ obojêtne lub s³abo ciowo na terenie Gminy Mszana Dolna zasadowe.

1Uà à :LHNà 7\Sà 3RáR HQLHÃQDÃWHUHQLHÃSRZLDWXà *=:3à 1D]ZDÃ*=:3à XWZRUyZà R URGNDà OLPDQRZVNLHJRà 3.3.1. Stan czystoœci wód podziemnych =ELRUQLNÃZDUVWZÃ0DJXUDÃà V]F]HOLQRZR F] üñÃJPLQ\Ã1LHG ZLHG à à 7Uà Ã*RUFHà SRURZ\à 0V]DQDÃ'ROQDÃ.DPLHQLFDà =ELRUQLNÃZDUVWZÃ0DJXUDÃà V]F]HOLQRZR F] üñÃJPLQ\Ã0V]DQDÃ'ROQDà à 7Uà Zanieczyszczenia wód podziemnych mog¹ mieæ ró¿ne po- Ã%DELDÃ*yUDÃà SRURZ\à PLDVWRÃ0V]DQDÃ'ROQDà F] üñÃ]DFKRGQLDÃF] üÃJPLQ\à chodzenie. Najwa¿niejsze z nich to zanieczyszczenia pochodze- à 'ROLQDÃU]HNLÃ5DEDà 4Gà SRURZ\à 0V]DQDÃ'ROQDÃLÃPLDVWDÃ0V]DQDà nia antropogenicznego. S¹ to zanieczyszczenia bêd¹ce wyni- 'ROQDà à kiem dzia³alnoœci cz³owieka. Stanowi¹ one oko³o 40 % wszyst- Qd - czwartorzêd kich zanieczyszczeñ. Trf - trzeciorzêd i kreda we fliszu Najwiêkszy wp³yw na stan wód podziemnych maj¹: ród³o: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa – produkcja rolna, Ma³opolskiego; Kleczkowski A.S., 1995. – zrzuty œcieków komunalnych i przemys³owych do wód po- wierzchniowych, – sk³adowiska odpadów ró¿nego rodzaju. Jakoœæ wód podziemnych mo¿na oceniæ na podstawie kla- syfikacji opracowanej prze PIOŒ na potrzeby monitoringu œro- à dowiska w 1993 roku i zweryfikowanej w 1995 roku. Wed³ug tej klasyfikacji rozró¿nia siê cztery klasy czystoœci wody: – klasa Ia - wody najwy¿szej jakoœci, – klasa Ib - wody wysokiej jakoœci, – klasa II - wody œredniej jakoœci, – klasa III - wody niskiej jakoœci. Jakoœæ wód czwartorzêdowego poziomu wodonoœnego jest zró¿nicowana w szerokim zakresie od dobrej (klasa Ib) do niskiej jakoœci (klasa III). Zwi¹zane to jest z bezpoœred- ni¹ stref¹ zasilania poziomu czwartorzêdowego i wynika- j¹cym z tego bezpoœrednim zagro¿eniem zanieczyszcze- niem. W obszarach zwartej zabudowy wody podziemne czwartorzêdowego poziomu wodonoœnego wskutek lokal- nych zanieczyszczeñ (np. przecieki ze zbiorników wybieral- nych) posiadaj¹ z³¹ jakoœæ (klasa III) ze wzglêdu na wysokie stê¿enia zwi¹zków azotu (azotanów, azotynów) oraz nad- mierne ska¿enie bakteriologiczne i wymagaj¹ odpowied- niego uzdatniania. Wody podziemne jednostki fliszowej charakteryzuj¹ siê na- turalnym chemizmem, maj¹ œredni¹ twardoœæ, s¹ obojêtne lub s³abo zasadowe (pH 7,0 - 7,5), zawieraj¹ jony w iloœciach odpowiadaj¹cych normom dla wód pitnych. Generalnie s¹ to wody wysokiej jakoœci. Badania jakoœci wód fliszowego trze- ciorzêdowego poziomu wodonoœnego przeprowadzone w la- Rysunek 3.1. Lokalizacja G³ównych Zbiorników Wód Podziem- tach 1991 - 2002 przez Pañstwowy Instytut Geologiczny po- nych na obszarze Gminy Mszana Dolna twierdzaj¹ niezmienn¹ dobr¹ jakoœæ wód tego poziomu wodo- (ród³o Kleczkowski 1995) noœnego (wody klasy Ib). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 365 — Poz. 5

3.3.2. ród³a zanieczyszczenia wód podziemnych nych zajmuj¹cych ok. 50% powierzchni Gminy, zdecydowanie przewa¿aj¹ gleby V i VI klasy bonitacyjnej. Jedynie w dolinie Najwiêksze zagro¿enie dla wód podziemnych istnieje w do- rzeki Raba i innych mniejszych rzek i potoków wystêpuj¹ wiêk- linie rzeki Raba i w dolinach jej dop³ywów w obrêbie czwarto- sze kompleksy gleb bardziej urodzajnych zaliczanych do klasy rzêdowego poziomu wodonoœnego. Wynika to z istnienia wiêk- bonitacyjnej IV lub nawet III. szych skupisk ludnoœci wzd³u¿ tych dolin, wzmo¿onego trans- Gleby na terenach górskich i podgórskich ró¿ni¹ siê znacz- portu drogowego, skoncentrowanych ognisk zanieczyszczeñ nie od gleb z terenów równinnych. Inny jest tu charakter od- (w tym "dzikich wysypisk", niekontrolowane zrzuty œcieków, dzia³ywania g³ównych czynników glebotwórczych, takich jak: nieszczelne szamba i do³y ch³onne), stosowania œrodków ochro- rzeŸba terenu, warunki klimatyczne, w³aœciwoœci fizyczne i che- ny roœlin i nawozów, stosowania œrodków do utrzymania dróg miczne ska³ macierzystych. Wiêkszoœæ gleb na terenach nale- oraz przenikania zanieczyszczeñ z wód powierzchniowych kon- ¿¹cych do Gminy wykszta³cona jest ze zwietrzeliny osadów taktuj¹cych siê z wodami podziemnymi (g³ównie niekontrolo- fliszowych o uziarnieniu py³ów zwyk³ych i ilastych. Tylko czê- wane zrzuty œcieków). œciowo wierzchni¹ warstwê buduj¹ bardziej spoiste utwory Wody podziemne w utworach fliszowych trzeciorzêdowego podœcielone rumoszem skalnym. Py³owy charakter utworów poziomu wodonoœnego charakteryzuj¹ siê dobr¹ jakoœci¹. Czwar- oraz urozmaicona rzeŸba terenu wp³ywa na du¿¹ podatnoœæ torzêdowy zbiornik wód podziemnych, zlokalizowany w dolinach tych gleb na zjawiska erozyjne wraz z ruchami masowymi (spe³- rzecznych i bardziej nara¿ony na zanieczyszczenia charaktery- zywanie). Przyk³adem tych niekorzystnych procesów jest du¿a zuje siê wodami o zró¿nicowanej jakoœci od dobrej do niskiej. iloœæ w¹wozów, parowów czy jarów, powstaj¹cych w dolinach Dla zapobie¿enia mo¿liwej degradacji wód podziemnych cieków i na poboczach dróg dojazdowych. w Gminie Mszana Dolna nale¿y wyznaczyæ dodatkowe (oprócz istniej¹cych) strefy ochronne zbiorników i ujêæ wód podziem- 3.4.1. Stan czystoœci gleb nych oraz okreœliæ ich sposób zagospodarowania. Szczególne zagro¿enie dla wód podziemnych stanowiæ mog¹ zbiorniki bez- Badania gleb (przeprowadzone przez WIOŒ) wykonywane odp³ywowe na nieczystoœci, które w wiêkszoœci s¹ nieszczel- wybiórczo na terenie Gminy Mszana Dolna wykaza³y, ¿e cha- ne. Na terenie Gminy gdzie przewa¿a zabudowa jednorodzin- rakteryzuj¹ siê one przewa¿nie bardzo kwaœnym i kwaœnym na, mo¿e to stanowiæ powa¿ne zagro¿enie dla lokalnych pozio- odczynem. Procentowy udzia³ gleb u¿ytkowanych rolniczo o od- mów wodonoœnych. czynie bardzo kwaœnym wynosi oko³o 59% a o odczynie kwa- Na terenie Gminy, podobnie jak na terenie ca³ego powiatu œnym oko³o 30%. Oko³o 70% gleb wymaga koniecznego wap- limanowskiego obserwowany jest spadek zu¿ycia wody. nowania. Ponad 90% przebadanych gleb charakteryzuje siê naturaln¹ 3.3.3. Zasoby kopalin i wód mineralnych i podwy¿szon¹ (nie stanowi¹c¹ zanieczyszczenia) zawartoœci¹ metali ciê¿kich: kadmu, miedzi i o³owiu. S³abe zanieczyszczenie W zakresie zagadnieñ zasobów kopalin, wa¿na jest ochro- kadmem odnotowano w niektórych gminach s¹siaduj¹cych na obszarów perspektywicznych i ochrona z³ó¿ udokumento- z Gmin¹ Mszana Dolna. Nie mo¿na wiêc ca³kowicie wykluczyæ, wanych. Istotne znaczenie dla Gminy Mszana Dolna maj¹ z³o- ¿e na terenie Gminy nie ma takich obszarów. Wszystkie badane ¿a surowców skalnych i surowców ilastych ceramiki budowla- gleby posiada³y naturaln¹ i podwy¿szon¹ zawartoœæ cynku. Sto- nej oraz wody mineralne. pieñ zanieczyszczenia gleb niklem jest bardzo zró¿nicowany, Na styku Gorców i Beskidu Wyspowego napotkamy Ÿród³a przewa¿nie gleby posiadaj¹ naturaln¹ i lekko podwy¿szon¹ za- mineralne. Na terenie Rabki jest ich a¿ dziewiêæ. S¹ to solanki wartoœæ niklu. Zawartoœæ siarki siarczanowej w glebach w Gmi- chlorowo-sodowe, bromkowe, jodkowe i ¿elaziste. Na terenie nie kszta³towa³a siê na poziomie od I - IV stopnia, przy czym Porêby Wielkiej nawiercono solankê jodobromow¹ o stê¿eniu zawartoœæ siarki od I - III stopnia odpowiada zawartoœci: niskiej 2,5%. W Szczawie i w jej okolicy znajduj¹ siê z kolei Ÿród³a wód œredniej i wysokiej. Stopieñ II wskazuje na zawartoœæ podwy¿- wodorowêglanowo - chlorkowo - sodowo - wapniowych, do- szon¹ w wyniku antropopresji - chemicznej degradacji gleb (kwa- brze nasyconych dwutlenkiem wêgla CO2. S¹ to typowe szcza- œne deszcze, nadmierne stosowanie nawozów i œrodków ochro- wy mineralne. Nale¿y spo¿ywaæ je tylko wg wskazañ lekar- ny roœlin). Najwiêcej jest gleb z nisk¹ zawartoœci¹ siarki (I stop- skich, ,ze wzgledu na siln¹ mineralizacjê. Rozpoznanie Ÿróde³ nia) Podwy¿szona zawartoœæ siarki siarczanowej (IV stopnia) w s¹siednich gminach wskazuje na mo¿liwoœci wykorzystania œwiadcz¹ca o chemicznej degradacji gleb w Gminie Mszana wód rejonu dla celów rekreacyjno-uzdrowiskowych. Obecnie Dolna dotyczy zaledwie 2,9% zbadanych gleb. w wyniku zainteresowania nowoczesnymi formami wykorzy- stania energii odnawialnej (w tym energii geotermalnej) ist- 3.4.2. Warunki glebowo-rolnicze nieje mo¿liwoœæ kompleksowego wykorzystania bezsprzecz- nych walorów wód mineralnych i termalnych. Wymaga to sze- Na obszarze Gminy w strukturze u¿ytkowania przewa¿aj¹ regu przedsiêwziêæ popartych szczegó³owymi analizami i pró- u¿ytki rolne i leœne. Zjawiska erozji gleb obserwuje siê przede bami technicznymi. wszystkim na bardziej nachylonych stokach. Jej natê¿enie jest zale¿ne od spadku i d³ugoœci zbocza. Natê¿enie erozji jest wprost 3.4. Ochrona powierzchni ziemi proporcjonalne do spadku i d³ugoœci zbocza, przy czym wp³yw spadku jest wiêkszy od wp³ywu d³ugoœci zbocza. Z tego wzglê- Zgodnie z ustaw¹ "Prawo ochrony œrodowiska" z 2001 roku du na pola orne nale¿y przeznaczaæ zbocza o spadkach mniej- (Dz. U. nr 62), ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnie- szych ni¿ 20% i dostatecznie dobrej glebie, czyli miejsca, niu jak najlepszej jej jakoœci poprzez m.in. racjonalne zagospo- gdzie nie zagra¿a zniszczenie gleby wskutek sp³ywów. Na zbo- darowanie, zachowanie wartoœci przyrodniczych, utrzymanie czach o spadkach wiêkszych od oko³o 6% konieczny jest w³a- jakoœci gleby i gruntu powy¿ej lub co najmniej na poziomie œciwy uk³ad pól umo¿liwiaj¹cy uprawê poziom¹. Na zboczach wymaganych norm. o spadkach wiêkszych ni¿ 10% gleba podczas orki przemiesz- Gleby na obszarze Gminy Mszana Dolna charakteryzuj¹ czana jest przez p³ug ku do³owi. Najbardziej niebezpieczna, siê niewielk¹ zmiennoœci¹. W ca³ej powierzchni u¿ytków rol- z uwagi na u³atwianie sp³ywu, jest orka z góry w dó³ zbocza. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 366 — Poz. 5

Os³abia degradacjê tak¿e zmiana struktury u¿ytkowania gleb, Obszary chronione, jak równie¿ uprawy rolne na terenie w kierunku ograniczania pól uprawnych na rzecz lasów i u¿yt- Gminy s¹ poddawane nadzwyczajnym zagro¿eniom i degra- ków zielonych, które najlepiej chroni¹ glebê. Du¿e znaczenie dacji. Najczêstszymi ich formami s¹: ma równie¿ dobór roœlin uprawnych (od niego zale¿y os³ona – zanieczyszczenia powi¹zane z ruchem komunikacyjnym; jak¹ zapewniaj¹ glebie roœliny), a tak¿e czêstotliwoœæ orek i in- – zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych; nych zabiegów uprawnych. Wieloletnie roœliny (np. trawy) za- – niedobór wód, obni¿anie siê zwierciad³a wód podziemnych; bezpieczaj¹ nawet przed silnym sp³ywem. Mniej skutecznie – zanieczyszczenia punktowe z dzikich wysypisk œmieci. chroni¹ glebê roœliny ozime, jak ¿yto, rzepak; jeszcze mniej zbo¿a jare os³aniaj¹ce tylko przed sp³ywem letnim. Szczególne za- 3.5.1. Szata roœlinna i lesistoœæ gro¿enie stwarza uprawa roœlin, które w okresie silnych opa- dów nie os³aniaj¹ nale¿ycie gleby (np. ziemniaki, buraki, tytoñ, Obszar Gminy Mszana Dolna po³o¿ony jest w tzw. okrêgu kukurydza), przyczyniaj¹c¹ siê do znacznych sp³ywów po- geobotanicznym Beskidy, w podokrêgu Œl¹sko-Babiogórskim. wierzchniowych oraz sp³ukiwania gruntu. Ze wzglêdu na po- Szata roœlinna Gminy wykazuje podobieñstwo zbiorowisk z ce- datnoœæ gleb Gminy na degradacjê naturaln¹, nale¿y d¹¿yæ chami swoistoœci florystycznej. Szacuje siê, ¿e na terenie Gmi- do ograniczenia upraw maj¹cych najbardziej niekorzystne od- ny wystêpuje oko³o 850 gatunków roœlin naczyniowych. Cha- dzia³ywanie. rakter roœlinnoœci pozostaje w œcis³ym zwi¹zku z wiêksz¹ wil- gotnoœci¹ a szczególnie z wiêkszymi opadami w czêœci gór- 3.4.3. Osuwiska skiej Gminy w stosunku do ni¿ej po³o¿onych terenów. Na obszarze Gminy wystêpuj¹ szczególnie cenne gatunki Osuwiska nale¿¹ do najbardziej naturalnych zjawisk przy- górskie, które stanowi¹ oko³o 15% ogó³u flory. Jest to w sumie rodniczych w obszarach górskich. Na obszarze polskich Karpat ok.130 gatunków, z tego 15 gatunków alpejskich, 25 subalpej- fliszowych do g³ównych czynników sprzyjaj¹cych ich wystêpo- skich, 30 ogólnogórskich, a oko³o 60 to gatunki reglowe. Do po- waniu nale¿¹: rzeŸba i budowa geologiczna obszaru (tzw. czyn- spolitych gatunków nale¿y jod³a i inne gatunki drzewiaste i ziel- niki bierne), katastrofalne opady deszczu, trzêsienia ziemi, nie- ne zwi¹zane z buczyn¹ karpack¹. Wystêpuj¹ tu ¿ywce, parzy- w³aœciwa ingerencja cz³owieka w œrodowisko (tzw. czynniki d³o leœne, œnie¿yczka przebiœnieg, miesiêcznica trwa³a, czo- aktywne). Tak wiêc g³ównymi przyczynami sprawczymi ruchów snek niedŸwiedzi, kostrzewa górska, paprotnik brauna i wiele mas ziemi jako zjawisk katastrofalnych s¹ warunki meteorolo- innych. Dla obszaru Gorczañskiego Parku Narodowego poda- giczno-hydrologiczne zwi¹zane z gwa³townymi, czêsto kata- je siê wystêpowanie 650 gatunków roœlin naczyniowych, strofalnymi, jak w przypadku lat 1997-2002, opadami deszczu, 200 gatunków mchów i 350 gatunków porostów. niew³aœciw¹ gospodark¹ przejawiaj¹c¹ siê m.in. w zabudowie W szacie roœlinnej Gminy mo¿na wydzieliæ trzy piêtra ro- stoków osuwiskowych, prowadzeniu linii komunikacyjnych œlinne: przez osuwiska. Mniejsze i lokalne zazwyczaj znaczenie maj¹ – piêtro pogórza, które siêga do oko³o 550 m. npm, wystêpuj¹ trzêsienia ziemi. Miejscami najbardziej nara¿onymi na opady tu laski liœciaste i mieszane, a zdecydowanie przewa¿aj¹ u¿ytki dzienne (o prawdopodobieñstwie przekroczenia p=1%, czyli rolne; w dolinach rzek wystêpuj¹ ³êgi olszynowe lub miesza- o okresie powtarzalnoœci T raz na 100 lat) s¹ pó³nocne stoki ne z jesionem i wierzb¹; Tatr oraz Beskid Œl¹ski i ¯ywiecki, a tak¿e Gorce oraz Beskid – piêtro regla dolnego, z dominacj¹ lasów siêga a¿ do 1150 me- Wyspowy i Œredni, gdzie raz w stuleciu mo¿na oczekiwaæ poja- trów npm; dominuje buczyna karpacka, z drzewostanami wienia siê opadu dobowego przekraczaj¹cego 150 mm. W ob- bukowymi z jod³¹ i œwierkiem oraz fragmentami borów jo- szarach górskich, najbardziej nara¿onych na powstanie osu- d³owo-œwierkowych i jedlin, a tak¿e lasów œwierkowych wisk i zjawisk im podobnych (sp³ywy gruzowe i gruzowo-b³ot- na siedliskach jedlin i buczyn; nad potokami wystêpuje smu- ne, oberwania, spe³zywania, itp.), wa¿na jest nie tylko iloœæ gowo olszyna karpacka; w u¿ytkach rolnych tego piêtra do- (suma) opadów w danym okresie, ale te¿ ich charakter i roz³o- minuj¹ ³¹ki i pastwiska, a w zbiorowiskach wystêpuj¹ zio³o- ¿enie w czasie. roœla i traworoœla polan reglowych oraz ¿yzne ³¹ki mietlico- Na terenie Gminy Mszana Dolna zlokalizowanych jest kilka wo-mieczykowe i ubogie polany bli¿niczkowe, na polanach osuwisk: i ³¹kach charakterystyczne jest wystêpowanie krokusów; – Lubomierz (osiedle Cyrkowe i Cholewy); – piêtro regla górnego wystêpuje powy¿ej 1150 metrów npm, – £êtowe (osiedle Klinki); charakteryzuje siê wystêpowaniem karpackiego boru œwier- – Kasinka Ma³a (osiedle Sto¿ki-Zapotocze); kowego a na polanach panuj¹ bli¿niczyska psiej trawki. – kilka mniejszych. Obszar Gminy zasiedlaj¹ przede wszystkim gatunki zachod- Do pilnych potrzeb w tym zakresie nale¿y sta³e monitorowa- niokarpackie, lecz wystêpuj¹ równie¿ wschodniokarpackie, ta- nie obszarów osuwiskowych. kie jak ¿ywokost sercowaty, czy k³okoczka po³udniowa. Gatunki kserotermiczne spotykamy na nas³onecznionych skarpach, mie- 3.5. Przyroda o¿ywiona dzach, wzd³u¿ wa³ów i nasypów, co wskazuje na wêdrówkê ro- œlin cieplejszymi korytarzami dolin i po³udniowych stoków. Ze wzglêdu na walory przyrodnicze i krajobrazowe prak- Florê ³¹kow¹ reprezentuje ok. 400 gatunków zwi¹zanych tycznie ca³y obszar Gminy zosta³ objêty Obszarem Chro- przewa¿nie ze œwie¿ymi i wilgotnymi terenami ³¹k natural- nionego Krajobrazu. Natomiast wyj¹tkowo wartoœciowe za- nych. Do grupy bardziej interesuj¹cych roœlin ³¹kowych nale¿¹: soby przyrodnicze na terenie Gminy objêto szczegó³owymi storczyki, mieczyk dachówkowaty, oman wierzbolistny, trzêœli- formami ochrony w postaci Gorczañskiego Parku Narodo- ca modra i wiele innych. Gatunki wodne wystêpuj¹ w zakolach wego, rezerwatu przyrody Luboñ Wielki oraz pomniki potoków, na ich brzegach, w rowach odwadniaj¹cych i w wy- przyrody. siêkach Ÿródliskowych oraz na m³akach. Wyodrêbnione obszary zosta³y objête ochron¹ zgodnie Gatunki rzadkie, zagro¿one i chronione reprezentuje ok. 40 z wymogami Ustawy o ochronie przyrody. Ma to g³ównie przy- roœlin, np. wawrzynek wilcze³yko, bluszcz pospolity, skrzyp ol- czyniæ siê do zachowania wartoœci przyrodniczych i krajobra- brzymi, wid³aki, orlik pospolity, parzyd³o leœne, goryczki, dzie- zowych na wytypowanych obszarach. wiêæsi³, storczyki i inne. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 367 — Poz. 5

Na terenie Gminy, poza Gorczañskim Parkiem Narodowym oko³o 130 tys. m3. Lasy pe³ni¹ ró¿ne funkcje ale przede wszyst- i rezerwatem przyrody, nie ma zarejestrowanych szczególnie kim s¹ to funkcje ochronne. Chroni¹ gleby i wody oraz utrzy- cennych stanowisk lub skupisk roœlinnych. W zwi¹zku z tym muj¹ w³aœciwy mikroklimat. Istotne s¹ te¿ walory estetyczno- ochrona gatunkowa winna byæ realizowana na zasadach za- krajobrazowe oraz turystyczne. Ponad 1000 ha to lasy rezer- bezpieczaj¹cych ich stanowiska naturalne. Zwarta roœlinnoœæ watowe Gorczañskiego Parku Narodowego. Z funkcjami naturalna zachowa³a siê w postaci du¿ych kompleksów leœnych ochronnymi nale¿y pogodziæ funkcjê gospodarczo-produkcyjn¹ masywu Mogielicy, Snie¿nicy, Cwilina, Lubogoszczy i s¹siadu- lasu, szczególnie pozyskiwanie surowca drzewnego. Funkcje j¹cych z nimi mniejszych wzniesieñ górskich w Beskidzie Wy- ochronne lasu nie s¹ wystarczaj¹co zabezpieczane, choæ funk- spowym, nale¿¹cych do regla dolnego oraz masywu Kud³onia cje te daj¹ w efekcie wiêksze korzyœci ni¿ te wynikaj¹ce z pozy- i Starych Wierchów w Gorcach, nale¿¹cych do dolnego i górne- sku drewna. Utrzymanie lasów we w³aœciwym stanie winno go regla. W piêtrze pogórza lasy zajmuj¹ niewielkie powierzch- byæ zatem w centrum zainteresowania samorz¹du gminnego. nie w dolinach potoków i przyleg³ych do nich terenach, do wy- Wi¹¿e siê to tak¿e z koniecznoœci¹ zalesienia wszystkich grun- sokoœci ok. 550 m. npm. Najwiêksze powierzchnie w zbiorowi- tów nara¿onych na erozjê a jednoczeœnie niezbyt przydatnych skach leœnych regla dolnego zajmuj¹ buczyny z g³ównym ga- do rolniczego wykorzystania. tunkiem lasotwórczym jakim jest buk. Nierzadko buczynê za- Niestety za lasy ochronne uznane s¹ jedynie lasy pañstwo- stêpuj¹ ³asy jod³owe oraz œwierkowo-jod³owe. Lasy pogórza we, chocia¿ ochronn¹ rolê mog¹ pe³niæ wszystkie lasy nieza- to mieszane drzewostany sosny, dêbu, grabu, jod³y i buka za- le¿nie od charakteru w³asnoœci. liczane do gr¹du wysokiego. W terenach przypotokowych wy- W strukturze w³asnoœciowej lasów wyró¿nia siê w³asnoœæ stêpuj¹ ³êgi wierzbowo-olszynowe z domieszkami jesiona i in- pañstwow¹, stanowi¹c¹ ok. 30% ogó³u lasów gminy i w³asnoœæ nych gatunków, ograniczone raczej do zadrzewieñ ni¿ lasów. niepañstwow¹ 70%, w której zdecydowanie przewa¿a w³asnoœæ W zespo³ach wtórnych ³¹kowo-pastwiskowych dominuj¹ prywatna. Poœród w³asnoœci pañstwowej po 50% stanowi¹ lasy traworoœla rajgrasowe, rzadziej mieczykowo-mietlicowe i trzê- Gorczañskiego Parku Narodowego oraz Lasów Pañstwowych. œlicowe. W wy¿szych po³o¿eniach na ³¹kach i pastwiskach do- minuje zbiorowisko psiary trawiastej. 3.5.2. Œwiat zwierzêcy Lasy w Gminie Mszana Dolna zajmuj¹ 7543 ha, co stanowi 44% obszaru Gminy. Jest to zatem doœæ lesista, nawet Zasoby œwiata zwierzêcego na terenie Gminy s¹ bardzo jak na warunki górskie, gmina, a leœnictwo jest jedn¹ z wa¿- bogate. Du¿¹ grupê stanowi¹ rzadkie gatunki zwierz¹t dziko niejszych jej funkcji, z uwagi na ochronn¹ i estetyczno-krajo- ¿yj¹cych (sarny, jelenie, dziki, niedŸwiedzie, ¿biki, wilki, rysie). brazow¹ rolê lasów oraz na mo¿liwoœci samozaopatrywania Dla tej grupy najwiêkszym zagro¿eniem ich egzystencji i dal- siê w drewno i jego pochodne jak i mo¿liwoœæ zatrudnienia szego rozwoju s¹: pewnej grupy miejscowej ludnoœci w lasach pañstwowych – nieprawid³owa gospodarka leœna, i Gorczañskim Parku Narodowym. – k³usownictwo, Z przyrodniczego punktu widzenia lasy terenu Gminy zali- – ogólnie z³y stan œrodowiska przyrodniczego. czamy do dwóch dzielnic przyrodniczo - leœnych: Dla grupy p³azów i gadów wystêpuj¹cych na terenie Gmi- – dzielnicy Beskidu Ma³ego i Wyspowego, obejmuj¹cej Luboñ ny powa¿nym zagro¿eniem s¹: Wielki, Lubogoszcz, Æwilin i Œnie¿nicê z terenami przyleg³ymi, – zanieczyszczenia wód powierzchniowych - brak pe³nej kana- – dzielnicy Beskidu S¹deckiego i Gorców, obejmuj¹cej, tereny lizacji Gminy; Gorców i granicz¹cym z Gorcami pasmem Mogielicy. – niewystarczaj¹ca iloœæ oczyszczalni œcieków Struktura siedliskowa wynikaj¹ca z warunków klimatycz- – liczne "dzikie wysypiska"; nych i glebowo-wilgotnoœciowych wykazuje, ¿e las górski zaj- – zmiennoœæ i niedobory stanu wód. muje 80% siedlisk, las mieszany górski 15%, bór wysokogór- Wysoki stopieñ naturalnoœci œrodowiska oraz zalesienie ski i bór mieszany górski 3% a las ³êgowy górski 2% siedlisk sprzyjaj¹ wystêpowaniu zwierz¹t z ró¿nych grup systematycz- leœnych. W tych warunkach potencjalnymi gatunkami lasotwór- nych. ¯yje tu ok.140 gatunków zwierz¹t krêgowych. Wiêkszoœæ czymi winny byæ: jod³a i buk, jako gatunki g³ówne na siedlisku gatunków zwierz¹t zwi¹zana jest z terenami leœnymi oraz przy- lasu górskiego i lasu mieszanego górskiego i zajmowaæ ³¹cznie leœnymi. Dla puszczañskich starodrzewów charakterystyczne s¹: ok. 80% sk³adu gatunkowego drzewostanów, zaœ pozosta³e jeleñ, ryœ, ¿bik, wilk, g³uszec, cietrzew, puchacz, puszczyk ural- 20% winny stanowiæ gatunki domieszkowe i pomocnicze, jak: ski, bocian czarny i dzienne gatunki ptaków drapie¿nych. Du¿e modrzew, œwierk, jawor, wi¹z oraz: lipa, sosna, jesion, brzoza, gatunki zwierz¹t ³ownych to: jeleñ, sarna, dzik, lis. Wœród zwie- a w ni¿szych po³o¿eniach: d¹b, grab, olsza szara, topola, wierz- rz¹t chronionych nale¿y wymieniæ takie gatunki jak: ryœ, wilk, ba i inne. Na siedliskach borowych dominuj¹c¹ rolê odgrywa bocian czarny, jastrzêbie, soko³y, myszo³owy, sowy z puchaczem œwierk, stanowi¹c 70 do 90% sk³adu gatunkowego regla gór- na czele, a tak¿e drobne ptaki z innych grup systematycznych. nego. W rzeczywistoœci sk³ad gatunkowy drzewostanów le- Tereny otwarte, ³¹ki, pola, zagajniki i nieu¿ytki s¹ biotopem œnych wed³ug gatunków panuj¹cych na terenie gminy, jest na- drobnej zwierzyny ³ownej: ba¿anta, kuropatwy, zaj¹ca oraz sar- stêpuj¹cy: 40% zajmuje œwierk, 25% jod³a, 20% buk, 11% so- ny, a tak¿e licznych gryzoni i ptaków terenów otwartych, nale- sna, 3% olsza szara, 1% inne gatunki. Z tego wynika, ¿e sk³ad ¿¹cych do ró¿nych rodzin systematycznych, powszechnych w ca- gatunkowy lasu odbiega na ogó³ od prawid³owego, a udzia³ ³ych Karpatach Zachodnich. Oko³o 80% fauny zalicza siê do ga- œwierka, jak wynika z przegl¹du drzewostanów, winien siê tunków powszechnie wystêpuj¹cych. Z gatunków górskich zmniejszaæ na korzyœæ jod³y i buka, które w naturalny sposób na uwagê zas³uguj¹: orzechówka, drozd obro¿ny, traszka kar- zwiêkszaj¹ swój udzia³ w m³odnikach i uprawach. packa i górska oraz salamandra plamista. Wysoka zasobnoœæ drewna na pniu winna wynikaæ z du¿ej Rzadkie gatunki bezkrêgowców reprezentuje fauna chrz¹sz- produkcyjnoœci siedlisk leœnych. Œrednia mi¹¿szoœæ drzewo- czy, jêtek, chruœcików. Na uwagê zas³uguj¹ równie¿ motyle stanów waha siê od 192 m3 na l ha w lasach niepañstwowych dzienne i nocne, trzmiele, ró¿ne gatunki œlimaków i innych drob- do 250 m3 na l ha w lasach pañstwowych. Lasy pañstwowe s¹ nych zwierz¹t. na ogó³ dobrze zagospodarowane, zaœ lasy niepañstwowe s¹ Wystêpuje na tym terenie 12 gatunków p³azów (¿aby, ro- nieco gorszej jakoœci. Uzysk drewna w Gminie wynosi rocznie puchy, traszki; salamandra) i 6 gatunków gadów (jaszczurki, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 368 — Poz. 5 wê¿e). Szacuje siê, ¿e na obszarze Gminy bytuje ponad 90 ga- – zbioru dzikich roœlin i owoców, tunków ptaków, a wœród nich rzadkich gatunków: bociana czar- – ruchu pojazdów poza wydzielonymi trasami. nego, puchacza i innych ptaków drapie¿nych. Spoœród oko- Ograniczenia te nie dotycz¹ zabiegów ochronnych i pielê- ³o 30 gatunków ssaków, wystêpuje du¿a grupa rzadkich ga- gnacyjnych w rezerwatach, badañ naukowych, akcji ratowni- tunków, w tym nietoperzy (podkowce, nocki, gacki) oraz wyj¹t- czych, bezpieczeñstwa ludzi, regulacji stanu zwierzyny, gospo- kowo rzadkich: rzêsorek, popielica, wilk, ryœ i wydra. darki leœnej na terenach nie bêd¹cych rezerwatem przyrody. Zwierzyna ³owna podlega gospodarce ³owieckiej, która ma Grunty niepañstwowe w GPN nie s¹ objête gospodark¹ rezer- za zadanie regulowanie stanu iloœciowego zwierzyny. Du¿y stan watow¹ i pozostaj¹ w u¿ytkowaniu. zwierzyny p³owej (jeleñ, sarna) powoduje na przyk³ad szkody Zgodnie z rozporz¹dzeniem, wymienionym powy¿ej, utwo- w uprawach leœnych. rzona jest strefa ochronna - otulina GPN, w której obowi¹zuj¹ zasady ochrony œrodowiska zabezpieczaj¹ce park przed szko- 3.5.3. Formy ochrony przyrody na obszarze Gminy dliwym oddzia³ywaniem czynników zewnêtrznych. Wynika to z ustawy o ochronie przyrody. Szczegó³owe zasady zagospo- Gorczañski Park Narodowy (GPN) darowania otuliny okreœla plan ochrony, uzgodniony z samo- Teren gminy charakteryzuje siê bogactwem krajobrazów rz¹dem Gminy. Nie powinny to jednak byæ zasady zbyt uci¹¿li- i doœæ wysokim stopniem zachowania œrodowiska przyrodni- we dla gospodarki na tych terenach. czego. Zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia Rezerwat przyrody Luboñ Wielki 9.01.1997 roku (Dz.U. Nr 5) powierzchnia 1081,87h w³¹czona Na obszarze gminy Mszana Dolna wystêpuje rezerwat przyro- jest w sk³ad Gorczañskiego Parku Narodowego, co stanowi dy Luboñ Wielki o powierzchni oko³o 12 ha, na terenie lasów pañ- 7% obszaru gminy (rysunek 3.2, 3.3). Na ogromnej wiêkszoœci stwowych. Przedmiotem ochrony jest fragment lasu regla dolne- tej powierzchni realizowana jest ochrona rezerwatowa GPN. go wraz z osuwiskiem fliszowym w Beskidzie Wyspowym. Rezer- W parku narodowym wszelkie dzia³ania podporz¹dkowane s¹ wat utworzono zarz¹dzeniem Nr 109 Ministra Leœnictwa i PD z dnia ochronie przyrody i maj¹ pierwszeñstwo przed wszystkimi in- 15.07.1970 r. -M. P. Nr 25. Rezerwat przyrody jest obszarem obej- nymi dzia³aniami. Nadrzêdnym celem parku jest zachowanie muj¹cym zachowane w stanie naturalnym ekosystemy, maj¹ce ca³oœci systemów przyrodniczych oraz odtwarzanie zniekszta³- istotn¹ wartoœæ ze wzglêdów naukowych i przyrodniczych. conych i zanik³ych ogniw przyrody rodzimej. Park udostêpnio- Pomniki przyrody ny jest do zwiedzania. Zmiana sposobu wykorzystania gruntu Pojedyncze twory przyrody ¿ywej i nieo¿ywionej lub ich lub nieruchomoœci po³o¿onej w parku wymaga zgody dyrekto- skupiska, wyró¿niaj¹ce siê wœród innych, objête s¹ ochron¹ ra. Zasady te ustali³a ustawa z dnia 16.10. 1991 roku o ochro- pomnikow¹. W Gminie Mszana Dolna pomnikami s¹: nie przyrody (Dz.U.Nr 114, wraz z póŸniejszymi zmianami). – lipa o obwodzie pnia 570 cm w Olszówce - Tryba³y, Na obszarze GPN zabronione jest w szczególnoœci: – 2 lipy, 1 sosna w Kasinie Wielkiej, – polowania, ³owienia i zabijania dzikich zwierz¹t, – grupa drzew wokó³ zabytkowego Koscio³a: 10 lip, 3 kaszta- – pozyskiwania i niszczenia drzew i innych roœlin, nowce, 1 jesion w Kasinie Wielkiej, – sk³adowania odpadów, – grupa 4 lip w Olszówce, – niszczenia gleby i wydobywania kopalin, – lipa w Kasinie Wielkiej, – zak³ócania ciszy, – buk zwyczajny w Kasinie Ma³ej.

Ã

Rysunek 3.2. Mapa kategorii ochrony na terenie Gorczañskiego Parku Narodowego (ród³o: Plan Ochrony Gorczañskiego Parku Narodowego - Elaborat, Porêba Wielka 1998). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 369 — Poz. 5

Rysunek 3.3. Mapa otuliny Gorczañskiego Parku Narodowego (ród³o: Plan Ochrony Gorczañskiego Parku Narodowego - Elaborat, Porêba Wielka 1998).

3.6. Ha³as Trasy komunikacyjne na terenie Gminy o najwiêkszym natê¿eniu ruchu to drogi numer 28 i 968 oraz czêœciowo Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 1998 roku 963. Sukcesywnie nastêpuje wzrost równowa¿nych pozio- okreœla dopuszczalne wartoœci poziomów dŸwiêku w œrodowi- mów dŸwiêku tak w dzieñ, jak i w nocy. Tym samym nastêpu- sku dla 11 rodzajów terenów, które zakwalifikowano do 4 grup. je systematyczne rozszerzanie siê strefy ponadnormatyw- Wyznaczono dla nich wartoœci dopuszczalne nastêpuj¹cych nego oddzia³ywania ha³asu komunikacyjnego powoduj¹c, parametrów akustycznych: maksymalny, krótkotrwa³y poziom ¿e coraz wiêksza iloœæ mieszkañców terenów po³o¿onych dŸwiêku oraz równowa¿ny poziom dŸwiêku. wzd³u¿ g³ównych ci¹gów komunikacyjnych nara¿ona jest na G³ównymi Ÿród³ami uci¹¿liwoœci akustycznej na terenie uci¹¿liwy ha³as. Gminy, s¹ nastêpuj¹ce elementy: Analiza zagro¿enia ha³asem drogowym, wykonana na pod- – ha³as drogowy, stawie przeprowadzonych badañ (WIOŒ, Instytut Rozwoju – ha³as kolejowy, Miast, rok 2000) wskazuje, ¿e poziom emisji ha³asu w bezpo- – ha³as przemys³owy. œrednim s¹siedztwie Ÿród³a (1 m od krawêdzi jezdni) dla wiêk- Problem ha³asu w Gminie Mszana Dolna jest zwi¹zany szoœci dróg o znaczeniu ponadregionalnym, przekracza poziom w g³ównej mierze z uci¹¿liwoœci¹ pochodz¹c¹ z ruchu na drogach. 70 dB w porze dziennej, dochodz¹c do wartoœci 80 dB dla arte- rii najbardziej ha³aœliwych. Daje to przekroczenia rzêdu 5-25 dB, 3.6.1. Ha³as drogowy w zale¿noœci od przyjêtych wartoœci dopuszczalnych. Jednak¿e zasiêg przekroczeñ dla poszczególnych tras jest trudny do przed- W Gminie Mszana Dolna podobnie jak w wielu rejonach stawienia z uwagi na istniej¹ce uregulowania prawne. Z uwa- Polski warunki akustyczne w obrêbie tras komunikacyjnych gi na powi¹zanie wartoœci dopuszczalnej z charakterem zago- corocznie ulegaj¹ pogorszeniu. Znacz¹cy wzrost liczby pojaz- spodarowania przestrzennego nawet na niewielkim odcinku dów (œrednio 10% w skali roku) skutkuje wzd³u¿ g³ównych dróg drogi progowe wartoœci poziomu dŸwiêku mog¹ zmieniaæ siê przekroczeniem dopuszczalnego poziom ha³asu w porze dzien- kilkakrotnie. nej jak i coraz czêœciej w porze nocnej. Na poziom ha³asu dro- Natê¿enie ruchu na niektórych odcinkach drogi krajowej 28 gowego w pobli¿u zabudowy mieszkalnej maj¹ wp³yw przede i drogi wojewódzkiej nr 968 wzros³o w stosunku do 1995 roku. wszystkim: natê¿enie ruchu komunikacyjnego, udzia³ transportu WskaŸnik wzrostu ruchu kszta³tuje siê w granicach od oko- ciê¿kiego w strumieniu ruchu, odleg³oœæ zabudowy mieszkal- ³o 30% do 75% w stosunku do roku 1995. Natê¿enie ruchu nej od drogi, prêdkoœæ pojazdów, typ i stan techniczny pojaz- na wybranych odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich na ob- dów, stan nawierzchni, p³ynnoœæ ruchu. szarze Gminy zestawiono w tabeli 3.5. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 370 — Poz. 5

Tabela 3.7. Natê¿enie ruchu na odcinkach dróg krajowych i wo- kim tartaki, zak³ady us³ugowe, budowlane oraz warsztaty jewódzkich w 2000 roku mechaniczne.

UHGQLRGRERZHà 3.7. Niejonizuj¹ce promieniowanie elektromagnetyczne 1XPHUà QDW HQLHÃUXFKXà /Sà 2GFLQHNà 8ZDJLà GURJLà LOR üÃSRMD]GyZà QDÃGRE à W polskim prawodawstwie, ochrona przed polami elektro- à à 5DENDñÃà à ZVND QLNÃZ]URVWXÃUXFKXà energetycznymi zosta³a ujêta w ustawie z dnia 27 kwietnia 0V]DQDÃ'ROQDÃà RGÃÃUÃÃÃÈà à à /XELH ñÃà à ZVND QLNÃZ]URVWXÃUXFKXà 2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 627) Prawo Ochrony Œrodowiska. 0V]DQDÃ'ROQDà RGÃÃUñÃÃÈà Zgodnie z tym aktem prawnym zapewnienie najlepszego sta- à à 0V]DQDÃ'ROQDñÃà à ZVND QLNÃZ]URVWXÃUXFKXà 3U]Há F]Ã3U]\VáRSà RGÃÃUñÃÃÈà nu œrodowiska powinno byæ realizowane poprzez utrzymanie à poziomów pól elektromagnetycznych poni¿ej dopuszczalnych ród³o: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszenie pozio- Ma³opolskiego mów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczal- nych, gdy nie s¹ one dotrzymane. 3.6.2. Ha³as kolejowy Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z 30 paŸdziernika 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektroma- Transport kolejowy jest Ÿród³em emisji ha³asu o znacznych gnetycznych w œrodowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzy- poziomach, przekraczaj¹cych wartoœci normatywne zarówno mania tych poziomów (Dz. U. z dnia 14 listopada 2003 r.) okreœla: w porze nocnej, jak i dziennej. Zasiêg ponadnormatywnych – dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w œrodo- wartoœci obejmuje tereny wokó³ tras kolejowych do oko³o 40 m wisku, zró¿nicowane dla: w porze dziennej i mo¿e wzrosn¹æ nawet do kilkuset metrów – terenów przeznaczonych pod zabudowê mieszkaniow¹, w porze nocnej (w zale¿noœci od konfiguracji terenu). – miejsc dostêpnych dla ludnoœci. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e rozwój kolejnictwa wi¹¿e siê – zakresy czêstotliwoœci pól elektromagnetycznych, dla któ- przede wszystkim ze wzrostem prêdkoœci poruszania siê po- rych okreœla siê parametry fizyczne charakteryzuj¹ce oddzia- ci¹gów, co bez zastosowania odpowiednich zabezpieczeñ ³ywanie pól elektromagnetycznych na œrodowisko; oraz cichszych konstrukcji skutkowaæ bêdzie coraz wiêkszymi – metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów oddzia³ywaniami akustycznymi. pól elektromagnetycznych; Do chwili obecnej pomimo niew¹tpliwych uci¹¿liwoœci jakie – metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów wywo³uje ha³as pochodz¹cy od trakcji kolejowej nie prowadzo- pól elektromagnetycznych. no w gminie specjalnych badañ dotycz¹cych tego tematu. Utrzymana zosta³a zasada, zgodnie z któr¹ nie normuje siê Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Nowy dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych tam, S¹cz - Chabówka, na której odbywa siê transport osobowy gdzie przebywanie ludzi nie bêdzie mia³o miejsca. Rozporz¹dze- i towarowy. W ci¹gu ostatnich 10 lat nast¹pi³ spadek zapotrze- nie okreœla równie¿ zakresy czêstotliwoœci pól elektromagne- bowania na us³ugi œwiadczone przez PKP w zwi¹zku z czym tycznych, dla których okreœlone zostan¹ parametry fizyczne, cha- czêstoœæ przejazdów poci¹gów osobowych na tej linii jest ogra- rakteryzuj¹ce oddzia³ywanie tych pól na œrodowisko, a tak¿e niczona do minimum. zakres i sposób prowadzenia badañ pól elektromagnetycznych. Pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych wy- 3.6.3. Ha³as przemys³owy magaj¹: – linie i stacje elektroenergetyczne o napiêciu znamionowym W Gminie Mszana Dolna podobnie jak i w innych gminach 110 kV lub wy¿szym, powiatu limanowskiego zaznacza siê wzrost zagro¿enia aku- – instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolo- stycznego dla œrodowiska przez niewielkie zak³ady produkcyj- kacyjne, których równowa¿na moc promieniowania izotro- ne, us³ugowe i gastronomiczne. S¹ one przyczyn¹ interwencji, powo jest równa 15W lub wy¿sza, emituj¹ce pola elektro- przy czym emituj¹ one ha³as o relatywnie niewysokim pozio- magnetyczne o czêstotliwoœci od 0,03 MHz do 300 000 MHz. mie (przy niewielkich przekroczeniach wartoœci normatywnych) ród³ami emisji niejonizuj¹cego promieniowania elektro- i niewielkim zasiêgu oddzia³ywania. Jednak¿e ich lokalizacja magnetycznego s¹: w pobli¿u terenów wymagaj¹cych ochrony akustycznej stwa- – stacje przekaŸnikowe telefonii komórkowej, rza, ¿e staj¹ siê one obiektami uci¹¿liwymi akustycznie o cha- – urz¹dzenia elektroenergetyczne. rakterze lokalnym. W Gminie Mszana Dolna brak jest obiektów emituj¹cych Na podstawie badañ Wojewódzkiego Inspektoratu Ochro- tego typu promieniowanie w stopniu zagra¿aj¹cym œrodowi- ny Œrodowiska obiektów przemys³owych mo¿na stwierdziæ, sku naturalnemu i jego mieszkañcom. ¿e ogólnie coraz wiêksz¹ liczbê skarg stanowi¹ zg³oszenia emisji ha³asu z obiektów przemys³owych. Najwiêksza iloœæ interwencji 3.8. Gospodarka odpadami wytwarzanymi na terenie Gminy dotyczy³a niewielkich zak³adów produkcyjnych oraz obiektów us³ugowych, zlokalizowanych w pobli¿u terenów o charakte- Pod pojêciem analiza stanu gospodarki odpadami rozumie rze zabudowy jednorodzinnej. Przeprowadzone w wyniku in- siê zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, terwencji pomiary akustyczne wykaza³y du¿e zró¿nicowanie w tym równie¿ nadzór nad takimi dzia³aniami oraz nad miej- w emitowanych do œrodowiska poziomach dŸwiêku. Przekro- scami unieszkodliwiania odpadów. Gospodarowanie odpada- czenia dopuszczalnych poziomów ha³asu wynosi³y od kilku mi w gminie zosta³o szczegó³owo przedstawione w Planie go- do kilkunastu decybeli. spodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna, zrealizowanym W Gminie Mszana Dolna ha³as przemys³owy jest uci¹¿li- w roku 2004. Gospodarka odpadami zosta³a przedstawiona woœci¹ o charakterze lokalnym. ród³em ha³asu przemys³o- w podziale na trzy g³ówne kategorie odpadów: wego s¹ najwiêksze obiekty przemys³owe znajduj¹ce siê na te- – odpady wytworzone w sektorze komunalnym, renie Gminy. Nie s¹ to jednak obiekty powoduj¹ce szczególnie – odpady wytworzone w sektorze gospodarczym, uci¹¿liwy ha³as. Poœród nich nale¿y wymieniæ przede wszyst- – odpady niebezpieczne. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 371 — Poz. 5

Gmina Mszana Dolna nie posiada w³asnego sk³adowiska Cele i zadania ekologiczne zosta³y zestawione w formie odpadów komunalnych. Odpady z terenu Gminy sk³adowane tabelarycznej wraz z harmonogramem realizacji oraz jednostk¹ s¹ na sk³adowiskach zlokalizowanych poza granicami powiatu realizuj¹c¹ wyznaczone zadania w rozdziale 5. Wszystkie wy- limanowskiego (sk³adowisko Odpadów Komunalnych Agen- znaczone cele oraz kierunki dzia³añ i zadania stanowi¹ podsta- cja Komunalna Sp. z o.o. Brzeszcze, sk³adowisko SATER wê realizacji polityki ekologicznej Gminy. Sp. z o.o. Kamieñsk.) Bior¹c pod uwagê przeprowadzon¹ analizê stanu aktual- Œredni oszacowany wskaŸnik obrazuj¹cy iloœæ odpadów wy- nego œrodowiska oraz ocenê zagro¿eñ i mo¿liwoœci rozwoju twarzanych w gospodarstwach domowych w ci¹gu roku gospodarczego gminy, jako cel nadrzêdny polityki ekologicz- przez jednego mieszkañca w gminie Mszana Dolna kszta³tuje nej Gminy Mszana Dolna przyjêto: siê na poziomie 132 kg/mieszkañca/rok, natomiast iloœæ odpa- dów wytwarzanych w obiektach infrastruktury w ci¹gu roku Wysoka jakoœæ œrodowiska warunkiem zrównowa¿onego przez jednego mieszkañca w Gminie Mszana Dolna kszta³tuje i dynamicznego rozwoju gminy Mszana Dolna siê na poziomie 60 kg/mieszkañca/rok. W roku 2003 na terenie Gminy wiejskiej Mszana Dolna Efektywnoœæ dzia³añ w zakresie ochrony œrodowiska przy- wytworzono (wielkoœæ szacowana) blisko 4100 Mg odpadów, rodniczego zale¿y, w du¿ej mierze, od polityki i rozwi¹zañ przyjê- z czego ponad 2100 Mg pochodzi³o z gospodarstw indywidual- tych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania œrodków finansowych nych, ponad 900 Mg z obiektów infrastruktury, natomiast oko- oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony ludnoœci. Podejmo- ³o 100 Mg z parków i ogrodów, 43 Mg ze sprz¹tania ulic i pla- wane dzia³ania powinny byæ prowadzone zgodnie z opracowa- ców, 700 Mg z prac budowlanych i remontowych. Szacuje siê, nym uprzednio programem krótko- i d³ugookresowym, sporz¹- ¿e w gminie wytworzono oko³o 253 Mg odpadów wielkogaba- dzonym na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji aktual- rytowych i 113 Mg wyeksploatowanego sprzêtu AGD. nej i przewidywanych zagro¿eñ œrodowiska w rejonie. £¹czna iloœæ odpadów wytwarzanych przez mieszkañców Program dzia³añ niezbêdnych dla realizacji polityki ekolo- Gminy wiejskiej Mszana Dolna, kszta³tuje siê na poziomie gicznej Gminy, w zakresie ochrony œrodowiska, powinien byæ 253 kg/mieszkañca/rok. osi¹gniêty poprzez realizacjê celów i zadañ prowadz¹cych Sk³adowanie jest podstawow¹ form¹ unieszkodliwiania od- do osi¹gniêcia poprawy stanu obecnego lub zachowania do- padów wytworzonych w sektorze komunalnym przez miesz- brego stanu dla poszczególnych elementów œrodowiska: kañców Gminy Mszana Dolna. Czêstotliwoœæ wywozu odpa- – jakoœci powietrza atmosferycznego, dów w poszczególnych so³ectwach zale¿y od warunków zapi- – jakoœci wód powierzchniowych i podziemnych, sanych w umowach indywidualnych oraz stopnia nape³nienia – racjonalne korzystanie z zasobów glebowych, kontenerów. – racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych, wód mine- Na obszarze Gminy prowadzone jest w selektywne zbiera- ralnych oraz termalnych, nie (6 pojemników przeznaczonych dla selektywnego zbiera- – ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych, nia). Prowadzone jest zbieranie metali, szk³a, z³omu, plastików – utrzymanie lub zwiêkszenie lesistoœci gminy, oraz papieru. Od czerwca 2004 roku prowadzone jest zbiera- – zmniejszenie uci¹¿liwoœci ha³asu i promieniowania elektro- nie selektywne w gospodarstwach domowych systemem wor- magnetycznego dla mieszkañców i œrodowiska, kowym z podzia³em na szk³o bia³e, szk³o kolorowe, makulatu- – prawid³owa gospodarka odpadami, ra, plastiki, metale. – zwiêkszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców. Odpady powstaj¹ce w sektorze gospodarczym na obsza- Realizacja wyznaczonych celów, kierunków i zadañ ekolo- rze Gminy Mszana Dolna stanowi¹ niewielk¹ czêœæ wszystkich gicznych, w odniesieniu do konkretnych elementów œrodowi- odpadów gospodarczych powstaj¹cych na obszarze powiatu ska, bêdzie elementem wype³niania zadañ okreœlonych w po- limanowskiego. Odpady z poszczególnych grup, powstaj¹ce lityce ekologicznej pañstwa i powinna prowadziæ do zrówno- w niewielkich iloœciach, s¹ wykorzystywane przez wytwórców wa¿onego rozwoju Gminy. we w³asnym zakresie (w szczególnoœci odpady powstaj¹ce Cele ekologiczne dla Gminy Mszana Dolna: w wyniku dzia³alnoœci tartaków) lub magazynowane a nastêp- 1. Zapewnienie wysokiej jakoœci powietrza w klasie A oraz re- nie przekazywane upowa¿nionym odbiorcom spoza terenu dukcja emisji py³ów i gazów. Gminy (tekstylia, bawe³na, odpady niebezpieczne). Brak jest, 2. Poprawa jakoœci wód powierzchniowych i podziemnych, roz- na terenie Gminy Mszana Dolna, prowadzonej ewidencji iloœci budowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zu¿ycie wody i jakoœci powstaj¹cych odpadów w sektorze gospodarczym. i ochrona przed powodzi¹. 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj¹. 4. Racjonalizacja zu¿ycia energii, surowców i materia³ów 4. Cele, kierunki i zadania ekologiczne dla Gminy oraz wzrost udzia³u zasobów odnawialnych. 5. Zminimalizowanie uci¹¿liwego ha³asu w œrodowisku. W poprzednich rozdzia³ach przeprowadzono analizê stanu 6. Utrzymanie wartoœci pól elektromagnetycznych na pozio- i ocenê œrodowiska oraz uwarunkowañ spo³eczno-gospodar- mie nie przekraczaj¹cym dopuszczalnego lub ich obni¿enie czych na terenie Gminy Mszana Dolna. Szczegó³owo omówio- do wartoœci dopuszczalnych. no poszczególne elementy œrodowiska i towarzysz¹ce im za- 7. Minimalizacja iloœci powstaj¹cych odpadów i eliminacja za- gro¿enia. gro¿eñ wynikaj¹cych z gospodarowania odpadami. W odniesieniu do poszczególnych elementów œrodowiska 8. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzglêd- nale¿y ustaliæ g³ówne zasady polityki ekologicznej. Po okreœle- nieniem georó¿norodnoœci i bioró¿norodnoœci oraz wzrost niu poszczególnych zagadnieñ konieczne jest ustalenie harmo- lesistoœci Gminy. nogramu prowadzenia dzia³añ ekologicznych na terenie Gmi- 9. Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców. ny Mszana Dolna wraz z ich mechanizmami finansowo-eko- Ochrona poszczególnych elementów œrodowiska powinna nomicznymi. W harmonogramie tym, ka¿demu wyznaczone- byæ realizowana w oparciu o przepisy zawarte w ustawie - mu celowi proponuje siê konkretne kierunki dzia³añ, które maj¹ Prawo Ochrony Œrodowiska oraz w pozosta³ych ustawach byæ realizowane poprzez zadania ekologiczne. szczegó³owych w tym: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 372 — Poz. 5

– ochrona wód - w myœl przepisów ustawy - Prawo Wodne, – edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na temat wykorzystania – ochrona œrodowiska zwi¹zana z eksploatacj¹ z³ó¿ - w myœl proekologicznych noœników energii i szkodliwoœci spalania przepisów ustawy - Prawo Geologiczne i Górnicze, materia³ów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych); – ochrona obszarów i obiektów o wartoœciach przyrodniczych, – rozpoznanie zasobów i mo¿liwoœci oraz realizacja wykorzy- krajobrazu, zwierz¹t i roœlin zagro¿onych wyginiêciem stania Ÿróde³ energii odnawialnej: s³onecznej, wodnej, cie- oraz drzew, krzewów i zieleni - w myœl przepisów Ustawy p³a gruntu; o ochronie przyrody, – budowa urz¹dzeñ ograniczaj¹cych emisje py³ów i gazów z in- – ochrona lasów - w myœl przepisów Ustawy o lasach, stalacji przemys³owych w sektorze gospodarczym. – ochrona dziko wystêpuj¹cych zwierz¹t - w myœl przepisów ustawy - Prawo £owieckie, 4.1.2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeñ komunikacyj- – ochrona zwierz¹t gospodarskich i domowych - w myœl prze- nych pisów Ustawy o ochronie zwierz¹t, – ochrona gruntów rolnych i leœnych - w myœl przepisów Usta- Ruch drogowy jest istotnym zagro¿eniem dla œrodowiska wy o ochronie gruntów rolnych i leœnych. i zdrowia cz³owieka. Zwiêkszaj¹ce siê natê¿enie ruchu, stan dróg oraz stan techniczny pojazdów stanowi¹ Ÿród³o zagro¿eñ, w tym 4.1. Ochrona powietrza atmosferycznego przyczyniaj¹ siê do wzrostu emisji zanieczyszczeñ do powietrza. Zadania ekologiczne prowadz¹ce do realizacji kierunku Czynnikiem, który w znacznym stopniu wp³ywa na stan œro- dzia³ania: dowiska przyrodniczego, (w tym na poziom ¿ycia mieszkañców – bie¿¹ca modernizacja dróg i ci¹gów komunikacyjnych; regionu) jest stan czystoœci powietrza. Ochrona powietrza pole- – rozbudowa transportu publicznego na terenie Gminy oraz za- ga na zapewnieniu jak najlepszej jego jakoœci, w szczególnoœci chêcanie mieszkañców do korzystania z tego rodzaju transportu. przez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poni¿ej do- puszczalnych dla nich stê¿eñ lub co najmniej na tych poziomach 4.2. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych oraz zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s¹ one dotrzymane. Stan œrodowiska w Gminie Mszana Dolna, sposób jego go- Za zanieczyszczenia powietrza uwa¿a siê obecnoœæ w dol- spodarczego wykorzystania ma zasadniczy wp³yw na jakoœæ nej warstwie atmosfery substancji sta³ych, ciek³ych i gazo- wody w rzekach i ich zlewniach. G³ówn¹ rzek¹ Gminy jest Raba. wych, obcych naturalnemu jej sk³adowi oraz wystêpuj¹cych Œredni roczny przep³yw wynosi na wysokoœci Kasinki Ma³ej w iloœciach zagra¿aj¹cych zdrowiu cz³owieka oraz szkodliwych ok. 6 m3/sek ( poni¿ej ujœcia Mszanki). dla roœlin i zwierz¹t. Rzeki w Gminie posiadaj¹ charakter typowo górski w zwi¹z- Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia ochrony powietrza okreœlono: ku z tym odznaczaj¹ siê du¿¹ dynamik¹ przep³ywów, co powo- Cel ekologiczny: duje czêste (zw³aszcza w okresach letnich i roztopowych) znacz- Zapewnienie wysokiej jakoœci powietrza w klasie A ne wahania zwierciad³a wód i jest powodem wystêpowania oraz redukcja emisji py³ów i gazów. stanów powodziowych. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e maksymalne prze- Kierunki dzia³añ: p³ywy powodziowe mog¹ przekraczaæ nawet sto razy wiel- 1. Ograniczenie emisji w sektorze komunalnym i przemys³owym; koœæ przep³ywów œredniorocznych. 2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeñ komunikacyjnych. Zachodnia czêœæ obszaru Gminy po³o¿ona jest w zasiêgu Realizacja okreœlonych celów i kierunków ekologicznych po- G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 445 (zbiornik warstw winna byæ realizowana przez konkretne zadania ekologiczne. Magura - Babia Góra). W jego zasiêgu wyznaczony zosta³ ob- szar wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Pó³nocna 4.1.1. Ograniczenie emisji w sektorze komunalnym i prze- i œrodkowa czêœæ obszaru Gminy znajduje w zasiêgu G³ówne- mys³owym go Zbiornika Wód Podziemnych Nr 443 (Dolina rzeki Raba). W obrêbie tego zbiornika wyznaczony zosta³ obszar najwy¿- W Gminie Mszana Dolna emisja zanieczyszczeñ powietrza szej ochrony wód podziemnych (ONO) otoczony obszarem wy- pochodzi g³ównie z ogrzewania indywidualnego w sektorze sokiej ochrony (OWO). Po³udniowa czêœæ Gminy znajduje siê komunalnym. Stanowi ona oko³o 80% ogólnej emisji zanie- w zasiêgu Po³udniowa czêœæ Gminy znajduje siê w zasiêgu czyszczeñ. ród³em powstawania zanieczyszczeñ jest GZWP 439 (zbiornik warstw Magura-Gorce). przede wszystkim wykorzystywane w przestarza³ych urz¹dze- Istnieje koniecznoœæ szybkiego uregulowania gospodarki niach grzewczych paliwo w postaci wêgla o niskiej jakoœci, wodno-œciekowej na obszarze Gminy Mszana Dolna. a tak¿e ró¿nego typu materia³y odpadowe. Gospodarowanie wod¹ powinno uwzglêdniaæ zasady zrów- Zadania ekologiczne prowadz¹ce do realizacji kierunków: nowa¿onego rozwoju oraz wspólnych interesów. Koniecznoœæ – eliminowanie wêgla, jako paliwa w kot³owniach lokalnych, ochrony wód zosta³a zapisana w ustawie z dnia 27 kwietnia gospodarstwach domowych oraz w kot³owniach w ma³ych 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska, a szczegó³owe jej zasady i œrednich zak³adach przemys³owych, rzemieœlniczych i us³u- zosta³y okreœlone w Prawie wodnym. gowych, rozpowszechnienie stosowania drewna, trocin, Zgodnie z Prawem ochrony œrodowiska, ochrona wód po- wierzby energetycznej, gazu; wierzchniowych polega na zapewnieniu najlepszej jakoœci wód, – promowanie nowych noœników energii ekologicznej pocho- w tym tak¿e na utrzymaniu iloœci wody pozwalaj¹cej na zacho- dz¹cych ze Ÿróde³ odnawialnych - g³ównie energia s³onecz- wanie równowagi biologicznej. na, wody geotermalne, zasoby wód podziemnych i powierzch- Ochron¹ objête powinny byæ szczególnie wody podziemne niowych, ciep³o gruntu) w sposób minimalizuj¹cy ryzyko ich zanieczyszczenia po- – rozbudowa sieci gazowej na obszarze Gminy; przez ograniczanie oddzia³ywania na wyznaczone obszary za- – wsparcie finansowe dla mieszkañców zmieniaj¹cych ogrze- silania g³ównych zbiorników wód podziemnych i utrzymanie wanie wêglowe na bardziej ekologiczne i wykonuj¹cych in- równowagi zasobów znajduj¹cych siê w nich wód. westycje termomodernizacyjne; Planowanie i organizacja dzia³añ dotycz¹cych ochrony wód – termomodernizacja obiektów u¿ytecznoœci publicznej; nale¿y do organów administracyjnych, natomiast za gospodaro- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 373 — Poz. 5 wanie zasobami wód odpowiedzialni s¹: administracja publiczna, lizacji zanieczyszczeñ oraz harmonogram finansowo-rzeczo- u¿ytkownicy wód, przedstawiciele spo³ecznoœci lokalnych. wy realizacji inwestycji. G³ówne Ÿród³a zagro¿enia jakoœci wody Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia ochrony wód powierzchniowych zbiornika to: i podziemnych okreœlono: – nieoczyszczone œcieki sanitarne, Cel ekologiczny: – zanieczyszczenia powierzchniowe zwi¹zane z uprawami rol- Poprawa jakoœci wód powierzchniowych i podziemnych, niczymi, rozbudowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zu¿ycie – zanieczyszczenia z gospodarstw wiejskich, wody i ochrona przed powodzi¹. – erozja gleby bêd¹ca rezultatem wycinki lasów, Kierunki dzia³añ: – wycieki z miejskich wysypisk œmieci, 1. Ochrona zasobów wodnych; – sp³ywy powierzchniowe z terenów mieszkalnych i dróg (dro- 3. Ochrona przeciwpowodziowa. ga Kraków-Zakopane), – wycieki wystêpuj¹ce podczas transportu i magazynowania 4.2.1. Ochrona zasobów wodnych œrodków chemicznych. Program rozwi¹zuje kompleksowo problem zbierania W okresie ostatnich lat rysuj¹ siê coraz wiêksze mo¿liwoœci i oczyszczanie œcieków sanitarnych w ca³ej zlewni górnej Raby, zapewnienia realizacji zadañ zwi¹zanych z ochron¹ wód na te- od Ÿróde³ rzeki do zbiornika. Koncepcji przewiduje: renie Gminy Mszana Dolna. Mo¿liwoœci takie stwarza objêcie – budowê 10 oczyszczalni œcieków, zdecydowanej wiêkszoœci mieszkañców ca³ej Gminy zorgani- – dokoñczenie oczyszczalni w Rabce, zowan¹ gospodark¹ wodno-œciekow¹. – budowê 750 km ruroci¹gów grawitacyjnych, Uchwa³a Nr XXIII/199/04 Rady Gminy Mszana Dolna z dnia – budowê 30 km ruroci¹gów t³ocznych, 23 kwietnia 2004 w sprawie uchwalenia miejscowego planu – budowê 86 przepompowni sieciowych, zagospodarowania przestrzennego Gminy Mszana Dolna - wieœ – modernizacjê 3 oczyszczalni œcieków w Myœlenicach, Msza- Kasina Wielka obejmuje m.in. zasady odprowadzenia œcie- nie Dolnej i Dobczycach, ków i sk³adowania odpadów: – zabezpieczenie 3 wysypisk œmieci 1) Odprowadzenie œcieków (dotyczy œcieków w zrozumieniu £¹czny koszt realizacji "Kompleksowego Programu" wy- przepisów art.3 pkt 38 lit."a" ustawy z dnia 27 kwietnia nosi ok. 400 mln PLN (100 mln. USD). Program oczyszczania 2001 roku "prawo ochrony œrodowiska - Dz. U. Nr 62 poz. 627) zlewni ma byæ zrealizowany do roku 2005. dla terenów - docelowo na oczyszczalniê œcieków w Lubniu. Bior¹c pod uwagê wytyczne "kompleksowego Programu" Zobowi¹zuje siê do realizacji kolektora sanitarnego odpro- oraz uwarunkowania gminy Mszana Dolna, w ramach priory- wadzaj¹cego œcieki z terenu UT2 do wiejskiego systemu ka- tetów ekologicznych dla gminy planuje siê budowê komplet- nalizacyjnego. W tym celu postuluje siê poprowadzenie tra- nej sieci kanalizacyjnej dla ca³ego obszaru gminy. Planuje siê, sy kolektora wzd³u¿ terenu US1. Do czasu realizacji tego w zakresie gospodarki wodno-œciekowej, budowê kanalizacji systemu dopuszcza siê budowê indywidualnej oczyszczalni sanitarnej w £ostówce (II etap), Mszanie Górnej (III etap), Kasi- lub budowê szczelnych zbiorników okresowo opró¿nianych, nie Wielkiej, Kasince Ma³ej, Rabie Ni¿nej oraz Olszówce, Gli- z uwzglêdnieniem warunków okreœlonych w Rozporz¹dze- snem i Lubomierzu. Realizacja zadañ przewidziana jest na lata niu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2001r w spra- 2004-2010 z mo¿liwoœci¹ przesuniêcia terminu realizacji. Pla- wie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ bu- nuje siê prowadzenie oczyszczania œcieków przy wykorzysta- dynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690). Warunki niu oczyszczalni istniej¹cej w mieœcie Mszana Dolna (wiêkszoœæ wywozu œcieków ze zbiorników bezodp³ywowych odpowia- miejscowoœci gminy) oraz budowanej w miejscowoœci Lubieñ daæ musz¹ przepisom okreœlonym w ustawie z dnia 13 wrze- (planowane przy³¹czenie miejscowoœci Kasinka Ma³a, Kasina œnia 1996r o utrzymaniu czystoœci i porz¹dku w gminach Wielka oraz Wêglówka). (Dz. U. Nr 132 poz. 622 z póŸn. zmianami). Ponadto na tere- Rozbudowa sieci kanalizacyjnej jest zadaniem prioryte- nie UT2 dopuszcza siê biotoalety. towym do realizacji dla Gminy Mszana Dolna 2) Œcieki opadowe z powierzchni utwardzonych mog¹ byæ od- Zadania ekologiczne planowane do realizacji: prowadzone do odbiornika wy³¹cznie po ich oczyszczeniu – rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, z frakcji sta³ych i zanieczyszczeñ ropopochodnych. – objêcie zorganizowan¹ sieci¹ wodoci¹gow¹ wszystkich 3) Usuwanie odpadów sta³ych poprzez segregacjê i groma- mieszkañców Gminy, dzenie ich w przystosowanych pojemnikach okresowo opró¿- – ewidencja przydomowych szamb, nianych i w sposób zorganizowany wywo¿onych zgodnie – kontrola szczelnoœci szamb, z prowadzona polityk¹ Gminy Mszana Dolna. – kontrola wywozu œcieków z przydomowych osadników, Gmina Mszana Dolna nale¿y do Zwi¹zku Gmin Dorzecza – rozbudowa sieci przydomowych oczyszczalni œcieków, Górnej Raby i Krakowa (miasto Mszana Dolna, Gminy wiej- – prowadzenie edukacji ekologicznej, skie: Mszana Dolna, NiedŸwiedŸ). – tworzenie nowych ujêæ wód w miejsca starych, wyeksplo- Dla powstrzymania procesu degradacji wód zlewni Raby atowanych studzien, oraz poprawienia ich jakoœæ, gminy le¿¹ce w Dorzeczu Górnej – wymiana odcinków sieci wodoci¹gowej, do budowy której Raby oraz miasto Kraków, w 1994 roku podjê³y decyzje o utwo- stosowane by³y materia³y nie nadaj¹ce siê obecnie rzeniu zwi¹zku celowego z siedzib¹ w Myœlenicach, a obecnie ju¿ do eksploatacji, w Mszanie Dolnej. Aktualnie Zwi¹zek zrzesza 14 gmin woje- – wymiana odcinków sieci wodoci¹gowej w celu zoptymalizo- wództwa ma³opolskiego: Myœlenice, Dobczyce, Siepraw, Pcim, wania parametrów hydraulicznych, Tokarnia, Wiœniowa, Rabka, Mszana Dolna Miasto i Gmina, Nie- – regulacja cieków wodnych, dŸwiedŸ, Raba Wy¿na, Jordanów, Wieliczka, Lubieñ oraz Mia- – rozpoznanie mo¿liwoœci wykorzystania zasobów wodnych sto Kraków. Pierwszym zadaniem Zwi¹zku by³o sporz¹dzenie Gminy w celach energetycznych i ciep³owniczych; "Kompleksowego Programu Utrzymania Czystoœci Wód Zlew- – rozpoznanie mo¿liwoœci wykorzystania zasobów wód mine- ni Raby od róde³ do Zapory w Dobczycach", który zawiera ralnych i termalnych w celach gospodarczych oraz rekreacyj- inwentaryzacjê Ÿróde³ ska¿eñ, proponowane metody neutra- no-turystycznych i zdrowotnych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 374 — Poz. 5

4.2.2. Ochrona przeciwpowodziowa – szczegó³owe rozpoznanie obszarów bezpoœredniego i po- œredniego zagro¿enia powodzi¹, Obfite opady atmosferyczne powoduj¹ przekroczenie zdolno- – wyznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania prze- œci infiltracyjnej pod³o¿a i wystêpowanie sp³ywu powierzchniowe- strzennego obszarów bezpoœredniego i potencjalnego zagro- go. Skutkiem takich gwa³townych ulew mog¹ byæ powodzie. ¿enia powodzi¹. Na terenie Gminy w czasie powodzi w 1997 i 2001 roku – utrzymywanie w ci¹g³ej dro¿noœci cieków powierzchniowych powsta³y olbrzymie szkody, na rzekach i potokach bêd¹cych poprzez odpowiednie utrzymanie koryt oraz zminimalizowa- w administracji RZGW w Krakowie. nie iloœci obiektów mog¹cych utrudniæ sp³yw wody, – zabezpieczenie istniej¹cej infrastruktury budowlanej, Tabela 4.1. Wykaz rzek i potoków ze szkodami powodziowymi – odpowiednie zagospodarowanie obszaru zlewni zmierzaj¹- w 1997 roku ce do zwiêkszenia jej retencyjnoœci (zmiana rodzaju upraw, ograniczenie zabudowy), Rzeka, potok Dorzecze Gmina Szacunkowy – budowa zbiorników ma³ej retencji. koszt usuniêcia szkody [z³] 4.3. Ochrona powierzchni ziemi i zasobów kopalin Kasiczanka Raba Mszana Dolna 165 426 £êtowka Raba Mszana Dolna 15 000 W rozumieniu ustawy - Prawo Ochrony Œrodowiska - po- £ostówka Raba Mszana Dolna 370 726 wierzchnia ziemi - jest to naturalne ukszta³towanie terenu, gle- Mszanka Raba Mszana Dolna 749 323 ba oraz znajduj¹ca siê pod ni¹ ziemia do g³êbokoœci oddzia³y- Porêbianka Raba Mszana Dolna, 1 582 089 wania cz³owieka, z tym, ¿e pojêcie "gleba" oznacza górn¹ war- NiedŸwiedŸ stwê litosfery, z³o¿on¹ z czêœci mineralnych, materii organicz- Raba Raba Mszana Dolna 564 358 nej, wody, powietrza i organizmów, obejmuj¹c¹ wierzchni¹ S³omka Raba Mszana Dolna 345 000 warstwê gleby i podglebie. Ochrona powierzchni ziemi, w myœl w/w ustawy, polega ród³o: dane uzyskane z POŒ dla Powiatu Limanowskiego na zapewnieniu jak najlepszej jej jakoœci poprzez racjonalne oraz dane UG Mszana Dolna gospodarowanie, zachowanie wartoœci przyrodniczych, zacho- wanie mo¿liwoœci produkcyjnego wykorzystania, ogranicza- Tabela 4.2. Wykaz rzek i potoków ze szkodami powodziowymi nie zmian naturalnego ukszta³towania, utrzymanie jakoœci gle- w 2001 roku by i ziemi powy¿ej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, doprowadzenie jakoœci gleby i ziemi co najmniej Rzeka, potok Dorzecze Gmina Szacunkowy do wymaganych standardów, gdy nie s¹ one dotrzymane koszt usuniêcia oraz zachowanie wartoœci kulturowych, z uwzglêdnieniem ar- szkody [z³] cheologicznych dóbr kultury. W przypadku wyst¹pienia zanie- czyszczenia gleby lub ziemi albo niekorzystnego przekszta³ce- Gêsia Szyja Raba Mszana Dolna 6 000 Kasiczanka Raba Mszana Dolna 149 000 nia naturalnego ukszta³towania terenu, nale¿y, zgodnie z wy- £êtówka Raba Mszana Dolna 50 000 mienion¹ ustaw¹, przeprowadziæ rekultywacjê. £ostówka Raba Mszana Dolna 193 000 Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia ochrony powierzchni ziemi Mszanka Raba Mszana Dolna 270 000 oraz ochrony zasobów kopalin okreœlono: Olszówka Raba Mszana Dolna 30 000 Cel ekologiczny: Porêbianka Raba Mszana Dolna, 4 943 000 Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj¹ NiedŸwiedŸ oraz Raba Raba Mszana Dolna 1 528 000 Racjonalizacja zu¿ycia energii, surowców i materia³ów Rosocha Raba Mszana Dolna 2 000 S³omka Raba Mszana Dolna 3 045 000 oraz wzrost udzia³u zasobów odnawialnych Sochów Raba Mszana Dolna 3 000 Kierunki dzia³añ: Wapiennica Raba Mszana Dolna 2 000 1. Gleby u¿ytkowane rolniczo; 2. Zasoby kopalin; ród³o: dane uzyskane z POŒ dla Powiatu Limanowskiego 3. Osuwiska oraz UG Mszana Dolna 4.3.1. Gleby u¿ytkowane rolniczo Cz³owiek nie ma wp³ywu na obfitoœæ opadów atmosferycz- nych, musi zatem zadbaæ o w³aœciw¹ tzw. ochronê przeciwpo- Standardy jakoœci gleby oraz ziemi zosta³y okreœlone wodziow¹, poprzez realizacjê kierunków: przez Ministra Œrodowiska w drodze rozporz¹dzenia z dnia – zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, 9 wrzeœnia 2002 r. (Dz. U. Nr 165, poz. 1359), które okreœla do- budowê i rozbudowê zbiorników retencyjnych, suchych zbior- puszczalne wartoœci substancji, których przekroczenie powodu- ników oraz polderów przeciwpowodziowych, je uznanie gleby lub ziemi za zanieczyszczon¹ z wyj¹tkiem natu- – racjonalne retencjonowanie wód oraz u¿ytkowanie budowli ralnych, wysokich zawartoœci substancji w œrodowisku. przeciwpowodziowych, a tak¿e sterowanie przep³ywami wód, Szczegó³owe zadania w zakresie ochrony gruntów rolnych – funkcjonowanie systemu ostrzegania przed niebezpieczny- i leœnych reguluje ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie mi zjawiskami zachodz¹cymi w atmosferze i hydrosferze, gruntów rolnych i leœnych (Dz. U. z dnia 22 lutego 1995 r.). – kszta³towanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecz- Ochrona gruntów: nych lub terenów zalewowych, budowanie oraz utrzymywa- – ochrona gruntów rolnych, polega na ograniczaniu przezna- nie wa³ów przeciwpowodziowych i kana³ów ulgi. czania ich na cele nierolnicze lub nieleœne, zapobieganiu pro- cesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szko- Zadania ekologiczne dotycz¹ce dzia³añ lokalnych dla ochro- dom w produkcji rolniczej, powstaj¹cym na skutek dzia³alno- ny przeciwpowodziowej: œci nierolniczej, rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 375 — Poz. 5

na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych – planowanie zagospodarowania z³ó¿ z uwzglêdnieniem wa- jako naturalnych zbiorników wodnych lorów krajobrazowych. – ochrona gruntów leœnych, polega na ograniczaniu przezna- czania ich na cele nieleœne lub nierolnicze, zapobieganiu pro- 4.3.3. Osuwiska cesom degradacji i dewastacji gruntów leœnych oraz szko- dom w drzewostanach i produkcji leœnej, powstaj¹cym wsku- Osuwiska nale¿¹ do najbardziej naturalnych zjawisk przy- tek dzia³alnoœci nieleœnej, przywracaniu wartoœci u¿ytkowej rodniczych w obszarach górskich. Na obszarze polskich Karpat gruntom, które utraci³y charakter gruntów leœnych wskutek fliszowych do g³ównych czynników sprzyjaj¹cych ich wystêpo- dzia³alnoœci nieleœnej, poprawianiu ich wartoœci u¿ytkowej waniu nale¿¹: rzeŸba i budowa geologiczna obszaru (tzw. czyn- oraz zapobieganiu obni¿ania ich produkcyjnoœci. niki bierne), katastrofalne opady deszczu, trzêsienia ziemi, nie- Degradacja gleby to zniszczenie ekologicznej i produkcyj- w³aœciwa ingerencja cz³owieka w œrodowisko (tzw. czynniki nej wartoœci gleby. Wspó³czeœnie degradacja gleb nasila siê aktywne). W obszarach górskich, najbardziej nara¿onych na po- g³ównie poprzez: wstanie osuwisk i zjawisk im podobnych (sp³ywy gruzowe i gru- – niszczenie naturalnej szaty roœlinnej, zowo-b³otne, oberwania, spe³zywania, itp.), wa¿na jest nie tyl- – nieprawid³ow¹ uprawê ziemi, ko iloœæ (suma) opadów w danym okresie, ale te¿ ich charakter – nieprawid³owe melioracje wodne, i roz³o¿enie w czasie. – zanieczyszczenia przemys³owe i komunikacyjne. Na terenie Gminy Mszana Dolna zlokalizowanych jest kilka Korzystnymi zmianami w zakresie ochrony powierzchni zie- osuwisk: Lubomierz (osiedle Cyrkowe i Cholewy), £êtowe (osie- mi w ostatnich latach na terenie Gminy Mszana Dolna jest mniej- dle Klinki), Kasinka Ma³a (osiedle Sto¿ki-Zapotocze) oraz kilka sze stosowanie nawozów sztucznych zastêpowanych przez na- mniejszych. Do pilnych potrzeb w tym zakresie nale¿y sta³e wozy naturalne i coraz popularniejsze rolnictwo ekologiczne. monitorowanie obszarów osuwiskowych. Ochrona gleb przed œrodkami ochrony roœlin polega równie¿ Zadanie ekologiczne na œwiadomym przestrzeganiu czasu karencji. Pozytywny efekt – sta³e monitorowanie obszarów osuwiskowych ekologiczny osi¹gniêto te¿ przez stosowanie w przemyœle no- – zabezpieczanie obszarów osuwiskowych. woczesnych technologii, a przez to zmniejszanie siê zanieczysz- czenia przemys³owego gleby, które w przypadku d³ugotrwa³e- 4.4. Ochrona zasobów przyrodniczych go oddzia³ywania mog³o byæ przyczyn¹ powa¿nych zmian che- micznych i biologicznych w œrodowisku glebowym. Teren Gminy Mszana Dolna charakteryzuje siê bogactwem Zadania ekologiczne maj¹ce na celu ochronê powierzchni krajobrazów i doœæ wysokim stopniem zachowania œrodowi- ziemi: ska przyrodniczego. – inwentaryzacja terenów, na których nast¹pi³o zanieczysz- Cele, zasady i formy ochrony przyrody o¿ywionej i nieo¿y- czenie gleby lub ziemi (przekroczenie przyjêtych standardów) wionej oraz krajobrazu zosta³y zapisane w ustawie z dnia oraz ich rekultywacja, z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, – edukacja ekologiczna dla rolników i leœników, szczególnie z za- poz. 880). Ochrona przyrody, w rozumieniu cytowanej ustawy, kresu prawid³owego stosowania œrodków ochrony roœlin i go- polega na zachowaniu, zrównowa¿onym u¿ytkowaniu oraz od- spodarowania zasobami glebowymi, nawianiu zasobów, tworów i sk³adników przyrody: – intensywne propagowanie rolnictwa ekologicznego i prowa- – dziko wystêpuj¹cych roœlin, zwierz¹t i grzybów, dzenia gospodarstw agroturystycznych. – roœlin, zwierz¹t i grzybów objêtych ochron¹ gatunkow¹, – zwierz¹t prowadz¹cych wêdrowny tryb ¿ycia, 4.3.2. Zasoby kopalin – siedlisk przyrodniczych, – siedlisk zagro¿onych wyginiêciem, rzadkich i chronionych ga- W zakresie zagadnieñ zasobów kopalin, wa¿na jest ochro- tunków roœlin, zwierz¹t grzybów, na obszarów perspektywicznych i ochrona z³ó¿ udokumento- – tworów przyrody ¿ywej i nieo¿ywionej oraz kopalnych szcz¹t- wanych. Istotne znaczenie dla Gminy Mszana Dolna maj¹ z³o- ków roœlin i zwierz¹t, ¿a surowców skalnych i surowców ilastych ceramiki budowla- – krajobrazu, nej oraz wody mineralne. – zieleni w miastach i wsiach, Zadania ekologiczne prowadz¹ce do realizacji tego kie- – zadrzewieñ. runku dzia³ania to: Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia ochrony zasobów przyrodniczych – rozpoznanie mo¿liwoœci zasobowych i perspektywicznych okreœlono: regionu w zakresie zasobów naturalnych; Cel ekologiczny: – prowadzenie poszukiwañ i szczegó³owe dokumentowanie Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzglêd- z³ó¿ wód mineralnych i geotermalnych; nieniem georó¿norodnoœci i bioró¿norodnoœci oraz wzrost – rozpoznanie i racjonalne wykorzystanie zasobów energii od- lesistoœci Gminy nawialnej; Cele podrzêdne: – ochrona z³ó¿ perspektywicznych i niezagospodarowanych po- – utrzymanie procesów ekologicznych i stabilnoœci ekosys- przez uwzglêdnienie obszaru ich wystêpowania w studiach uwa- temów, runkowañ oraz planach zagospodarowania przestrzennego; – zachowanie ró¿norodnoœci biologicznej, – renaturalizacja i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; – zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego, – ustanowienie stref ochrony wód mineralnych; – zapewnienie ci¹g³oœci istnienia gatunków roœlin, zwierz¹t – weryfikacja zasad ochrony wód w utworzonych strefach i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie ochronnych, lub przywracanie do w³aœciwego stanu ochrony, – monitorowanie wp³ywu eksploatacji z³ó¿ kopalin na œrodo- – ochrona walorów krajobrazowych oraz zieleni i zadrzewieñ, wisko, – utrzymywanie lub przywracanie do w³aœciwego stanu ochro- – ograniczony rozwój eksploatacji na obszarach cennych przy- ny siedlisk przyrodniczych, a tak¿e pozosta³ych zasobów, rodniczo, tworów i sk³adników przyrody, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 376 — Poz. 5

– kszta³towanie w³aœciwych postaw cz³owieka wobec przyro- z Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony œrodo- dy poprzez edukacjê, informowanie i promocjê w zakresie wiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŸn. zm.). ochrony przyrody. Na obszarze Gminy Mszana Dolna zlokalizowany jest re- Jedn¹ z form realizacji celów z zakresu ochrony przyrody zerwat przyrody Luboñ Wielki o powierzchni 11,8 ha. Przed- jest obejmowanie zasobów, tworów i sk³adników przyrody for- miotem ochrony jest fragment lasu regla dolnego wraz z osu- mami ochrony przyrody. Formami ochrony przyrody zapisa- wiskiem fliszowym w Beskidzie Wyspowym. Rezerwat utwo- nymi w ustawie s¹: rzono zarz¹dzeniem Ministra Leœnictwa i PD nr 109 z dnia 15 lip- – parki narodowe, ca 1970 roku. Rezerwat przyrody jest obszarem obejmuj¹cym – rezerwaty przyrody, zachowane w stanie naturalnym ekosystemy, maj¹ce istotn¹ – parki krajobrazowe, wartoœæ ze wzglêdów naukowych i przyrodniczych. – obszary chronionego krajobrazu, Ochron¹ pomnikow¹ w Gminie Mszana Dolna objête s¹: – obszary Natura 2000, lipa w Olszówce, 2 lipy w Kasinie Wielkiej, grupa drzew wokó³ – pomniki przyrody, zabytkowego Koœcio³a w Kasinie Wielkiej, grupa 4 lip w Ol- – stanowiska dokumentacyjne, szówce, lipa w Kasinie Wielkiej oraz buk zwyczajny na Lubo- – u¿ytki ekologiczne, goszczy w Kasince Ma³ej. – zespo³y przyrodniczo-krajobrazowe, Zadania ekologiczne, maj¹ce na celu ochronê przyrody: – ochrona gatunkowa roœlin, zwierz¹t i grzybów. – ochrona walorów przyrodniczych GPN zgodnie z przyjêtymi Ustawa o ochronie przyrody powo³a³a tzw. krajowy system zasadami ochrony Gorczañskiego Parku Narodowego, obszarów chronionych (KSOCh), który docelowo powinien obej- – ochrona dziedzictwa przyrodniczego, przyrodniczo-kulturo- mowaæ 25 % powierzchni kraju. wego oraz krajobrazu, Park krajobrazowy to obszar, na którym wolno prowadziæ dzia- – rozwój i tworzenie nowych form ochrony przyrody, ³alnoœæ gospodarcz¹ - tak jednak, aby nie zak³ócaæ natural- – wyznaczenie i udokumentowanie obszarów proponowanych nych uk³adów przyrodniczych historycznych i kulturowych ist- do objêcia ochron¹ w systemie NATURA 2000, niej¹cych na danym obszarze chronionym. – poprawê stanu zdrowotno-sanitarnego starodrzewia, Obszar chronionego krajobrazu to obszar o wzglêdnie nieza- – prowadzenie edukacji ekologicznej miêdzy innymi przez two- k³óconej równowadze ekologicznej, obejmuj¹cy ró¿ne ekosys- rzenie œcie¿ek dydaktycznych oraz wspieranie inicjatyw ma- temy, powo³ywany przez wojewodê lub radê gminy w celu j¹cych na celu utrzymanie czystoœci w lasach i na terenach ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych. rekreacyjnych, Pomnikami przyrody s¹ pojedyncze twory przyrody ¿ywej i nie- – zwiêkszanie atrakcyjnoœci terenów zielonych (w szczególno- o¿ywionej lub ich skupienia o szczególnej wartoœci naukowej, œci Parku i otuliny) dla turystyki i wypoczynku przez m. in. kulturowej, historyczno - pami¹tkowej i krajobrazowej oraz od- rozszerzenie infrastruktury sprzyjaj¹cej kontrolowanemu ru- znaczaj¹ce siê indywidualnymi cechami wyró¿niaj¹cymi je chowi turystycznemu (wyznaczone pola piknikowe, gêsta sieæ wœród innych tworów, a w szczególnoœci sêdziwe i okaza³ych pojemników do zbierania odpadów, ³aweczki, zadaszenia, ta- rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, blice informacyjno-dydaktyczne), Ÿród³a, wodospady, wywierzyska, ska³ki, jary, g³azy narzuto- – lokalizowanie nowych inwestycji wy³¹cznie w oparciu o do- we, jaskinie. kumentacjê projektow¹, poszerzon¹ o studia przyrodniczo- Zapisy dotycz¹ce ochrony przyrody zosta³y równie¿ zawar- krajobrazowe i ochrony œrodowiska, te w dziale VIII ustawy - Prawo Ochrony Œrodowiska, w którym – sukcesywna rekultywacja zniekszta³ceñ terenu dostosowa- definiuje siê sposoby ochrony zwierz¹t oraz roœlin. Ochrona ta, na do otaczaj¹cego krajobrazu. zgodnie z zapisami w/w ustawy polega na: – zachowaniu cennych ekosystemów, ró¿norodnoœci biologicz- 4.5. Ochrona przed ha³asem nej i utrzymaniu równowagi przyrodniczej, – tworzeniu warunków prawid³owego rozwoju i optymalnego Zgodnie z Prawem Ochrony Œrodowiska (Dzia³ V, art. 112), spe³niania przez zwierzêta i roœlinnoœæ funkcji biologicznej "ochrona przed ha³asem polega na zapewnieniu jak najlepsze- w œrodowisku, go stanu akustycznego œrodowiska, miêdzy innymi po- – zapobieganiu lub ograniczaniu negatywnych oddzia³ywañ przez utrzymanie ha³asu poni¿ej poziomu dopuszczalnego na œrodowisko, które mog³yby niekorzystnie wp³ywaæ na za- lub co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie po- soby oraz stan zwierz¹t oraz roœlin, ziomu ha³asu, co najmniej do dopuszczalnego w przypadku – zapobieganiu zagro¿eniom naturalnych kompleksów i two- gdy jest on dotrzymany. rów przyrody. Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia ochrony przed ha³asem okreœlono: Teren Gminy Mszana Dolna charakteryzuje siê bogactwem Cel ekologiczny: i ró¿norodnoœci¹ krajobrazu oraz wysokim stopniem zachowania Zminimalizowanie uci¹¿liwego ha³asu w œrodowisku œrodowiska przyrodniczego. Na obszarze Gminy wyró¿nia siê: W celu jego osi¹gniêcia okreœlono kierunki dzia³añ: – Gorczañski Park Narodowy wraz z otulin¹, – Ochrona przed ha³asem komunikacyjnym. – rezerwat przyrody Luboñ Wielki, – Ochrona przed ha³asem przemys³owym. – pomniki przyrody, Realizacja okreœlonych celów i kierunków ekologicznych po- – Obszar Chronionego Krajobrazu, winna byæ realizowana przez konkretne zadania ekologiczne. – zabytkowe parki poddworskie, – ochrona gatunkowa roœlin, 4.5.1. Ochrona przed ha³asem komunikacyjnym – ochrona gatunkowa zwierz¹t. Zgodnie wymienionym powy¿ej rozporz¹dzeniem, wokó³ Zadania ekologiczne prowadz¹ce do realizacji tego kie- GPN utworzono strefê ochronn¹, zwan¹ otulin¹, o ca³kowitej runku dzia³ania to: powierzchni 16 646,61 ha. Na obszarze otuliny obowi¹zuj¹ za- – dokonanie rozpoznania klimatu akustycznego (sporz¹dzenie sady ochrony œrodowiska zabezpieczaj¹ce park przed szkodli- mapy akustycznej) ze wskazaniem terenów szczególnie na- wym oddzia³ywaniem czynników zewnêtrznych, co wynika ra¿onych na emisjê ha³asu; Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 377 — Poz. 5

– modernizacja i budowa dróg; – Gromadzenie danych zawieraj¹cych informacje o Ÿród³ach – wspieranie inwestycji ograniczaj¹cych ujemny wp³yw ha³asu; promieniowania oraz o stwierdzonych przekroczeniach do- – budowa ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej puszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych z podzia- zieleni ochronnej oraz izolacja budynków (np. wymiana okien); ³em na tereny przeznaczone pod zabudowê mieszkaniow¹ i – integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego tereny dostêpne dla ludnoœci wykorzystuj¹c dane z pañstwo- z problemami zagro¿enia ha³asem. wego monitoringu œrodowiska. – Uzyskanie pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycz- 4.5.2. Ochrona przed ha³asem przemys³owym nych dla instalacji pozostaj¹cych w gestii Starosty, – Przeprowadzenie weryfikacji, przez WIOŒ Kraków, uzyska- Gmina Mszana Dolna jest Gmin¹ o charakterze turystycz- nych pozwoleñ na emitowanie pól elektromagnetycznych nym i w zasadzie nie ma wiêkszych zak³adów przemys³owych. przez istniej¹ce dzisiaj instalacje. Informacje o obszarach wy- Na obszarze gminy zlokalizowanych jest kilka tartaków i niedu- stêpowania ponadnormatywnych pól elektromagnetycznych ¿ych przedsiêbiorstw produkcyjno-us³ugowych. powinny znaleŸæ swoje odzwierciedlenie w miejscowych pla- Zadania ekologiczne dla ochrony przed ha³asem przemy- nach zagospodarowania przestrzennego. s³owym: – egzekwowanie w zak³adach zmian technologicznych w przy- 4.7. Gospodarka odpadami padku przekroczeñ emisji ha³asu (stosowania obudów dŸwiê- koch³onnych, ekranów oraz t³umików akustycznych); Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia prawid³owej gospodarki odpadami – wyznaczenie stref ochronnych wokó³ zak³adów przemys³o- okreœlono: wych, w obrêbie których nie nale¿y lokalizowaæ budynków Cel ekologiczny: mieszkalnych; Minimalizacja iloœci powstaj¹cych odpadów i eliminacja – tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej wokó³ zak³adów. zagro¿eñ wynikaj¹cych z gospodarowania odpadami Cele podrzêdne oraz zadania do realizacji z podzia³em na sek- 4.6. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi tor odpadów komunalnych, sektor odpadów gospodarczych oraz sektor odpadów niebezpiecznych przedstawiono w pracy Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo Ochrony Œrodo- "Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Mszana Dolna". wiska jest podstawowym aktem prawnym normuj¹cym za- Uwzglêdniony w opracowaniu system gospodarki odpa- gadnienia zwi¹zane z ochron¹ przed polami elektromagnetycz- dami w gminie Mszana Dolna przedstawiono w formie zesta- nymi. Zgodnie z treœci¹ zapisów ustawy, ochrona przed polami wienia celów z dzia³aniami i zadaniami, wraz z podaniem jed- elektromagnetycznymi polega na utrzymaniu poziomów pól nostek realizuj¹cych oraz sposobów wdro¿enia poszczególnych elektromagnetycznych na poziomie nie przekraczaj¹cym do- zadañ. Zakres zadañ przewidzianych do zrealizowania wynika puszczalnego, a w przypadku ich przekroczenia - na obni¿eniu z nastêpuj¹cych zasad postêpowania z odpadami, zgodnie wartoœci tych pól przynajmniej do wartoœci dopuszczalnych. z WPGO i PPGO: Istotnym elementem prawnym maj¹cym wp³yw – zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów, na kszta³towanie zakresu i skali oddzia³ywania Ÿróde³ pro- – zapewnienia i wdro¿enia procesów odzysku, w tym g³ównie mieniowania elektromagnetycznego na œrodowisko jest pro- recyklingu odpadów, których powstawanie jest nieuniknione, cedura lokalizacji i realizacji inwestycji. W rozporz¹dzeniu – unieszkodliwiania odpadów poza ich sk³adowaniem, Rady Ministrów z dn. 24.09.2002 (Dz.U. Nr 179, poz. 1490 – bezpiecznego, dla zdrowia ludzkiego i œrodowiska, sk³ado- z 2002) okreœlono przedsiêwziêcia mog¹ce oddzia³ywaæ zna- wania tych odpadów, których ze wzglêdów technologicznych cz¹co na œrodowisko. Dokonano jednoczeœnie podzia³u na te, i ekonomicznych nie mo¿na poddaæ stosowanym obecnie które s¹ objête obowi¹zkiem wykonania raportu oddzia³y- procesom odzysku lub unieszkodliwiania. wania na œrodowisko i te, dla których taki raport mo¿e byæ – uporz¹dkowanie, do 2007 roku, gospodarki odpadami w Gminie, wymagany w procesie postêpowania lokalizacyjnego i bu- – wdro¿enie procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów dowy. W kompetencjach Starosty znajduj¹ siê inwestycje, w ramach przewidywanych do osi¹gniêcia wiod¹cych ce- dla których raport mo¿e byæ wymagany w procesie lokaliza- lów, krótko- i d³ugookresowych oraz zadañ dotycz¹cych: cji i budowy i nale¿¹ do nich: – sektora komunalnego, – stacje elektroenergetyczne lub linie elektroenergetyczne – sektora gospodarczego, o napiêciu znamionowym nie ni¿szym ni¿ 110 kV, – odpadów niebezpiecznych; – instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolo- kacyjne, emituj¹ce pola elektromagnetyczne, których rów- 4.8. Edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa w zakresie ochro- nowa¿na moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej ny przyrody ni¿ 15 W, emituj¹ce pola elektromagnetyczne o czêstotliwo- œciach od 30 kHz do 300 GHz. Gmina Mszana Dolna posiada sprzyjaj¹ce warunki do roz- Uwzglêdniaj¹c koniecznoœæ ochrony przed polami elektroma- woju turystyki i rekreacji, co mo¿e stanowiæ potencjalne za- gnetycznymi okreœlono: gro¿enie dla terenów przyrodniczych. Kolejnym zagro¿eniem Cel ekologiczny: jest intensywna gospodarka rolna w pobli¿u terenów cennych Utrzymanie wartoœci pól elektromagnetycznych na pozio- przyrodniczo oraz intensywna zabudowa mieszkaniowa o nie- mie nie przekraczaj¹cym dopuszczalnego lub ich obni¿e- uregulowanej gospodarce œciekowej oraz odpadowej. Z tego nie do wartoœci dopuszczalnych. wzglêdu wa¿nym zadaniem bêdzie wykreowanie w³aœciwych Zadania ekologiczne: zachowañ spo³eczeñstwa w zakresie ochrony przyrody zgod- – Przeprowadzenie pe³nej inwentaryzacji Ÿróde³ promieniowa- nie z zasadami zrównowa¿onego rozwoju. nia elektromagnetycznego. Przedstawiona w ocenie stanu Uwzglêdniaj¹c za³o¿enia prawid³owej edukacji spo³eczeñstwa œrodowiska inwentaryzacja Ÿróde³ jest nie pe³na. Szczegól- okreœlono: nie dotyczy to operatorów sieci komórkowych, gdzie tempo Cel ekologiczny: powstawania nowych obiektów jest znacz¹ce. Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 378 — Poz. 5

Zadania ekologiczne: Wiêksza czêœæ zadañ ujêtych w Strategii jest zrealizowana – promowanie zachowañ zwi¹zanych z codziennym bytowa- (budowa oczyszczalni, czêœciowa kanalizacja œcieków). Pozo- niem mieszkañców a zgodnych z zasadami ochrony krajo- sta³e zadania (dokoñczenie budowy kanalizacji œcieków, se- brazu i przyrody; lektywne zbieranie odpadów) ujête s¹ systemie gospodarki – edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na temat wykorzy- odpadami oraz w programie ochrony œrodowiska dla Gminy stania proekologicznych noœników energii i szkodliwoœci Mszana. spalania materia³ów odpadowych (szczególnie tworzyw Realizacja ka¿dego zadania postawionego do realizacji sztucznych); przez Gminê dla osi¹gniêcia konkretnego celu powinna byæ – rygorystyczne przestrzeganie wymagañ ochrony przyrody poprzedzona przyjêciem zadania do realizacji poprzez umiesz- w ramach funkcjonowania obiektów turystycznych i rekre- czenie go w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym Gminy. acyjnych, budownictwa mieszkaniowego oraz prowadzenia Gmina powinna realizowaæ zadania okreœlone jako "w³asne" dzia³alnoœci rolniczej; samodzielnie lub jako jednostka wspó³realizuj¹ca zadanie z in- – rozwój przyrodniczych œcie¿ek dydaktycznych; nymi podmiotami. Dla pozosta³ych zadañ umieszczonych w ta- – w³¹czenie w akcjê edukacji ekologicznej jednostek samorz¹- belach 5.1 oraz 5.2. Gmina pe³ni rolê koordynuj¹c¹. dowych oraz proekologicznych organizacji pozarz¹dowych. Objaœnienia terminów stosowanych w opracowaniu:

5. Harmonogram realizacji zadañ ekologicznych Œrodki w³asne Gminy - œrodki bêd¹ce w dyspozycji Gminy (w tym GFOŒiGW) Wyznaczone cele ekologiczne i kierunki dzia³añ, jakie nale- Œrodki w³asne Powiatu - œrodki bêd¹ce w dyspozycji po- ¿y podj¹æ w zakresie ochrony œrodowiska na terenie Gminy wiatu (w tym PFOŒiGW) Mszana Dolna, stanowi¹ podstawê do realizacji konkretnych GFOŒiGW - Gminny Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospo- zadañ na przestrzeni kilkunastu lat. darki Wodnej Z uwagi na szeroki zakres przedsiêwziêæ koniecznych PFOŒiGW - Powiatowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospo- do osi¹gniêcia wyznaczonych celów ze wszystkich zadañ eko- darki Wodnej logicznych wybrano kilka, które nale¿y realizowaæ w pierwszej WFOŒiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska i Go- kolejnoœci. Ich zestawienie stanowi krótkoterminowy harmo- spodarki Wodnej nogram realizacyjny Programu Ochrony Œrodowiska na lata NFOŒiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospo- 2004-2007 (Tabela 5.1.). darki Wodnej Czêœæ pozosta³ych zadañ ekologicznych bêdzie realizowa- RZGW - Regionalny Zarz¹d Gospodarki Wodnej na w okresie d³ugoterminowym w ramach d³ugoterminowe- MZMiUW - Ma³opolski Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych go harmonogramu realizacyjnego Programu Ochrony Œrodo- MODR - Ma³opolski Oœrodek Doradztwa Rolniczego wiska na lata 2008-2015 (Tabela 5.2.). WIOŒ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska W zestawieniu tabelarycznym harmonogramach, poszcze- ZGDGRiK - Zwi¹zek Gmin Dorzecza Górnej Raby i Krakowa gólnym celom strategicznym i im kierunkom dzia³añ przypo- BOŒ - Bank Ochrony Œrodowiska rz¹dkowano konkretne zadania priorytetowe z okreœleniem Zadanie w³asne Gminy - zadanie zwi¹zane z ochron¹ œrodo- czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizowaæ wiska i racjonalnym korzystaniem z zasobów, finansowane lub wspó³realizowaæ. Z uwagi na specyfikê niektórych zadañ w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji Gmi- np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne, bêd¹ one re- ny (w tym GFOŒiGW). Zadanie w³asne Gmina mo¿e realizo- alizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko jak i d³u- waæ samodzielnie lub przy wsparciu innych jednostek. Zada- goterminowego. nie w³asne Gminy mo¿e byæ równoczeœnie realizowane Pozosta³e zadania ekologiczne nie ujête w ¿adnym z har- przez Gminê oraz inne jednostki. monogramów, a zamieszczone w czêœci opisowej dotycz¹cej Zadanie koordynowane - zadanie zwi¹zane z ochron¹ œrodo- polityki ekologicznej, stanowi¹ dla Gminy dodatkow¹ bazê mo¿- wiska i racjonalnym korzystaniem z zasobów finansowane liwoœci realizacyjnych w ramach opracowanego Programu przez przedsiêbiorstwa oraz finansowane ze œrodków zewnêtrz- Ochrony Œrodowiska. Ich ewentualne wprowadzenie do har- nych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla po- monogramu mo¿e nast¹piæ na etapie przewidzianej Prawem wiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia- ochrony œrodowiska (art. 14 ust. 2), po co czteroletniej weryfi- ³aj¹cych na terenie gminy, ale podleg³ych bezpoœrednio orga- kacji polityki ekologicznej pañstwa. nom powiatowym, wojewódzkim lub centralnym. Postawione do osi¹gniêcia cele polityki ekologicznej Gmi- ny Mszana Dolna s¹ zgodne z za³o¿eniami II Polityki Ekologicz- 5.1. Harmonogram realizacji zadañ na lata 2004-2007 nej Pañstwa oraz z za³o¿eniami "Programu zrównowa¿onego rozwoju i ochrony œrodowiska województwa ma³opolskiego Zestawienie tabelaryczne dotycz¹ce realizacji zadañ na lata 2001-2015 - "Nasza Zielona Ma³opolska", a tak¿e z za- dla Gminy na lata 2004-2007 przedstawiono w tabeli 5.1. z po- ³o¿eniami Programu Ochrony Œrodowiska dla powiatu lima- dzia³em na zadania w³asne i koordynowane. nowskiego. Strategia Rozwoju Spo³eczno-Gospodarczego gminy Msza- 5.2. Harmonogram realizacji zadañ na lata 2008-2014 na Dolna opracowana w 1999r. i uchwalona w 2000 roku uwzglêdni³a w zakresie ochrony œrodowiska: Zestawienie tabelaryczne dotycz¹ce realizacji zadañ – "budowa oczyszczalni œcieków dla Gminy na lata 2008-2014 przedstawiono w tabeli 5.2. z po- – budowa kanalizacji œcieków dzia³em na zadania w³asne i koordynowane. – organizacja sortowania œmieci", – organizacja zalesieñ i nasadzeñ na nieu¿ytkach i gruntach wy³¹czonych z produkcji, – edukacja ekologiczna. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 379 — Poz. 5

Tabela 5.1. Harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna na lata 2004-2007

ZADANIA W£ASNE GMINY - zadanie finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji Gminy (w tym GFOŒiGW) ZADANIA KOORDYNOWANE - zadania finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz finansowane ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹- cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na te- renie Gminy, ale podleg³ych bezpoœrednio organom powiatowym, wojewódzkim lub centralnym.

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Cel: Zapewnienie wysokiej jakoœci powietrza w klasie A oraz redukcja emisji py³ów i gazów

Ograniczenie emisji Eliminowanie wêgla jako paliwa w kot³ow- dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gminy, w sektorze komunal- niach obiektów stanowi¹cych mienie gminne ci¹g³e WFOŒiGW, NFOŒiGW, nym i przemys³owym kredyty BOŒ, Eliminowanie wêgla jako paliwa w gospodar- dzia³anie w³aœciciele i zarz¹dcy œrodki w³asne jedno- stwach domowych oraz w kot³owniach, ma- ci¹g³e obiektów, gmina stek realizuj¹cychW- ³ych i œrednich zak³adów przemys³owych, rze- FOŒiGW, NFOŒiGW, mieœlniczych i us³ugowych, rozpowszechnie- kredyty BOŒ, nie stosowania drewna, trocin, wierzby ener- getycznej czy gazu Promowanie nowych noœników energii eko- dzia³anie Gmina, organizacje Œrodki w³asne Gminy logicznej pochodz¹cych ze Ÿróde³ odnawial- ci¹g³e pozarz¹dowe, oraz jednostek realizu- nych - energia s³oneczna, wody geotermalne, j¹cych, NFOŒiGW, zasoby wodne, ciep³o gruntu, energia wiatru WFOŒiGW, PFOŒiGW Rozpoznanie zasobów i wykorzystanie Ÿróde³ dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy energii odnawialnej: wodnej, s³onecznej, cie- ci¹g³e i zarz¹dcy budynków oraz jednostek reali- p³a gruntu zuj¹cych, NFOŒiGW, WFOŒiGW, kredyty BOŒ, œrodki pomoco- we UE Rozbudowa sieci gazowej na obszarach wiej- Dzia³anie zak³ady gazownicze Œrodki w³asne jedno- skich, zw³aszcza na terenach przewidzianych ci¹g³e stek realizuj¹cych, kre- do rozwoju turystyki dyty komercyjne Wsparcie finansowe dla mieszkañców zmie- dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy niaj¹cych ogrzewanie wêglowe na bardziej ci¹g³e obiektów i w³aœcicieli obiektów, ekologiczne i wykonuj¹cych inwestycje termo- kredyty BOŒ, fundusz modernizacyjne termomodernizacyjny Termomodernizacja obiektów u¿ytecznoœci dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy publicznej oraz obiektów prywatnych ci¹g³e budynków i w³aœcicieli budynków, kredyty BOŒ, fundusz termomodernizacyjny Edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na temat dzia³anie Gmina,organizacje œrodki w³asne Gminy wykorzystania proekologicznych noœników ci¹g³e pozarz¹dowe i jednostek realizuj¹- energii i szkodliwoœci spalania materia³ów od- cych, WFOŒiGW, PFO- padowych (szczególnie tworzyw sztucznych) ŒiGW Ograniczenie emisji Rozbudowa transportu publicznego na tere- Dzia³anie W³aœciciele firm prze- Œrodki w³asne jedno- zanieczyszczeñ ko- nie Gminy oraz zachêcanie mieszkañców ci¹g³e wozowych, gmina stek realizuj¹cych munikacyjnych do korzystania z tego rodzaju transportu Bie¿¹ca modernizacja dróg i ci¹gów komuni- dzia³anie Gmina, Powiat, Za- Œrodki w³asne jedno- kacyjnych ci¹g³e rz¹dcy dróg stek realizuj¹cych, œrodki pomocowe UE

Cel: Poprawa jakoœci wód powierzchniowych i podziemnych, rozbudowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zu¿ycie wody i ochrona przed powodzi¹

Ochrona zasobów Aktualizacja i realizacja programu zaopatrze- dzia³anie Gmina, ZGDGRiK Œrodki w³asne Gminy, wodnych nia w wodê na terenie Gminy ci¹g³e œrodki ZGDGRiK Aktualizacja i realizacja koncepcji gospodarki 2005-2007 Gmina, ZGDGRiK œrodki w³asne Gmi- wodno-œciekowej i priorytetowa realizacja ny,PFOŒiGW, WFO- nowych odcinków sieci kanalizacyjnej na te- ŒiGW, œrodki ZGD- renie gminy GRiK, œrodki pomoco- we UE, œrodki w³asne mieszkañców Rozbudowa sieci wodoci¹gowej na obszarze dzia³anie Gmina, Przedsiêbior- Œrodki w³asne gminy, Gminy ci¹g³e stwa Wod-Kan WFOOiGW, œrodki po- mocowe UE, œrodki w³asne mieszkanców i Przedsiebiorstw Wod-Kan Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 380 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Ochrona zasobów Sukcesywna wymiana i renowacja wyeksplo- dzia³anie Gmina, Przedsiêbior- Œrodki w³asne Gminy, wodnych atowanych odcinków sieci wodoci¹gowej i mi- ci¹g³e stwa Wod-Kan WFOŒiGW, œrodki po- nimalizacja strat wody na przesyle wody wo- mocowe UE, œrodki doci¹gowej w³asne mieszkañców i Przedsiêbiorstw Wod-Kan Sukcesywna modernizacja istniej¹cej sieci dzia³anie Gmina, ZGDGRiK, œrodki w³asne Gminy, kanalizacyjnej ci¹g³e Przedsiêbiorstwa NFOŒiGW, WFOŒiGW, Wod-Kan. œrodki ZGDGRiK, œrodki w³asne mieszkañców, œrodki pomocowe UE Wprowadzenie zintegrowanego systemu za- 2004-2005 RZGW, MZMiUW, po- Œrodki RZGW, MZMiUW rz¹dzania zasobami wodnymi wiat, gmina Ustanowienie i egzekwowanie stref ochrony dzia³anie Gmina, RZGW, œrodki w³asne Gminy, wokó³ ujêæ wód ci¹g³e MZMiUW œrodki RZGW, MZMiUW Objêcie faktyczn¹ ochron¹ i egzekwowanie dzia³anie RZGW, powiat, gmina œrodki RZGW, œrodki zasad u¿ytkowania terenu w strefach ochron- ci¹g³e w³asne powiatu nych ujêæ wód podziemnych zgodnie z prze- pisami szczególnymi Ochrona terenów Ÿródliskowych dzia³anie W³aœciciele terenów, Œrodki w³aœcicieli, ci¹g³e powiat, gmina œrodki w³asne powiatu Przeciwdzia³anie nadmiernemu zczerpywaniu dzia³anie W³aœciciele terenów, Œrodki w³aœcicieli, Ÿróde³ przez lokalne, ma³e wodoci¹gi na tere- ci¹g³e powiat, gmina œrodki w³asne powiatu nach wiejskich poprzez decyzje administracyjne Przeprowadzenie akcji edukacyjno-informacyj- dzia³anie Gmina, organizacje Œrodki w³asne Gminy nej propaguj¹cej optymalizacjê zu¿ycia wody ci¹g³e pozarz¹dowe PFOŒiGW, WFOŒiGW przez indywidualnych u¿ytkowników Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na te- 2004-2007 w³aœciciele nierucho- œrodki w³asne miesz- renach, gdzie budowa sieci kanalizacji sani- moœci kañców, œrodki pomo- tarnej jest nieop³acalna z przyczyn ekonomicz- cowe UE, NFOŒiGW, nych, b¹dŸ bardzo trudna do realizacji ze wzglê- WFOŒiGW, œrodki dów technicznych (ukszta³towanie terenu), ZGDGRiK Organizowanie wsparcia finansowego 2004-2007 Gmina, ZGDGRiK Œrodki w³asne Gminy, dla mieszkañców realizuj¹cych oczyszczalnie WFOŒiGW, NFOŒiGW, przyzagrodowe œrodki ZGDGRiK, œrod- ki pomocowe UE Inwentaryzacja wszystkich zbiorników bezod- 2004-2005 Gmina, ZGDGRiK, œrodki w³asne Gminy, p³ywowych i zintensyfikowanie ich kontroli WIOŒ, jednostki na- WIOŒ, ZGDGRiK technicznej oraz czêstotliwoœci opró¿niania ukowo-badawcze Opracowanie i sukcesywne wdra¿anie progra- dzia³anie RZGW, MZMiUW, œrodki w³asne powia- mów ochrony wód powierzchniowych w uk³a- ci¹g³e WIOŒ, jednostki na- tu, RZGW, MZMiUW dzie zlewniowym rzek oraz wprowadzenie mo- ukowo-badawcze, nitoringu jakoœciowego wód powierzchniowych gmina, Stopniowe ograniczanie negatywnego wp³y- dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy wu na œrodowisko zanieczyszczeñ obszaro- ci¹g³e nieruchomoœci i w³aœcicieli nierucho- wych i punktowych pochodz¹cych z dzia³al- moœci, WFOŒiGW noœci rolniczej Preferowanie u¿ytkowania ³¹kowego dzia³anie RZGW, MZMiUW œrodki RZGW, oraz kszta³towanie pasów roœlinnoœci wzd³u¿ ci¹g³e MZMiUW, WFOŒiGW cieków wodnych Inwentaryzacja i klasyfikacja istniej¹cych 2004-2006 Gmina, WIOŒ, RZGW, œrodki w³asne Gminy, Ÿróde³ zanieczyszczeñ szczególnie w obrêbie jednostki naukowo- powiatu, RZGW, WIOŒ obszarów wymagaj¹cych szczególnej ochrony badawcze Likwidacja lub ograniczenie niekorzystnych dzia³anie W³aœciciele obiektów, Œrodki w³aœcicieli oddzia³ywañ obiektów na œrodowisko ci¹g³e powiat, gmina obiektów, œrodki po- oraz wprowadzenie i prowadzenie lokalnego mocowe UE, NFO- monitoringu ŒiGW, WFOŒiGW Ustalenie zasad nawo¿enia gleb oraz stoso- 2004-2006 MODR œrodki MODR wania œrodków ochrony roœlin na terenach rolnych i leœnych Systematyczna kontrola obiektów o najwiêk- dzia³anie Gmina, Powiat WIOŒ, œrodki w³asne Gminy, szym zagro¿eniu dla wód podziemnych ci¹g³e jednostki badawcze powiatu, przedsiêbior- ców, WFOŒiGW, NFO- ŒiGW Rozpoznanie mo¿liwoœci wykorzystania i wy- dzia³anie Gmina, jednostki na- Œrodki w³asne Gminy, korzystanie zasobów wód mineralnych i ter- ci¹g³e ukowo-badawcze, przedsiêbiorców, œrod- malnych w celach gospodarczych oraz rekre- przedsiêbiorcy ki pomocowe UE, acyjno-turystycznych i zdrowotnych. WFOŒiGW, NFOŒiGW Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 381 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Ochrona zasobów Opracowanie indywidualnych planów gospo- dzia³anie WIOŒ, RZGW, œrodki w³asne WIOŒ, wodnych darowania dla poszczególnych rzek i ich od- ci¹g³e MZMiUW RZGW, MZMiUW cinków, uwzglêdniaj¹cych potrzeby konsump- cji wody, zabezpieczenia przeciwpowodziowe- go i ochrony przyrody Zmniejszenie ³adunku zanieczyszczeñ, a szcze- dzia³anie W³aœciciele nierucho- œrodki w³asne w³aœci- gólnie stê¿eñ substancji biogennych Ÿróde³ ci¹g³e moœci, cieli, œrodki pomocowe w œciekach odprowadzanych z istniej¹cych ZGDGRiK UE, œrodki ZGDGRiK, lokalnych oczyszczalni WFOŒiGW Przetwarzanie i odpowiednie zagospodarowy- dzia³anie W³aœciciele nierucho- œrodki w³asne w³aœci- wanie osadów œciekowych ci¹g³e moœci, ZGDGRiK cieli, œrodki pomocowe UE, œrodki ZGDGRiK, WFOŒiGW Ochrona Szczegó³owe rozpoznanie obszarów poœred- 2004-2005 Gmina, RZGW, œrodki w³asne Gminy, przeciwpowodziowa niego zagro¿enia powodzi¹ MZWiUW ,jednostki RZGW, WFOŒiGW, naukowo-badawcze MZWiUW Opracowanie gminnego programu przeciwpo- 2004-2005 Gmina, RZGW, œrodki w³asne Gminy, wodziowego z uwzglêdnieniem zasad dzia- MZMiUW, jednostki WFOŒiGW, PFOŒiGW ³alnoœci odpowiednich s³u¿b powiatowych, naukowo-badawcze, wojewódzkich i samorz¹dowych Systematyczna kontrola oraz konserwacja dzia³anie MZMiUW œrodki MZMiUW wa³ów i urz¹dzeñ melioracji podstawowej ci¹g³e Inwentaryzacja i budowa oraz prawid³owa eks- dzia³anie MZMiUW œrodki w³asne jedno- ploatacja systemów melioracji szczegó³owej ci¹g³e stek administruj¹cych, WFOŒiGW, PFOŒiGW Wspieranie wszelkich dzia³añ lokalnych zmie- dzia³anie Gmina, RZGW, œrodki w³asne jedno- rzaj¹cych do zwiêkszenia naturalnej retencji ci¹g³e MODR, MZM iUW stek realizuj¹cych, zlewni poprzez kszta³towanie pokrycia terenu WFOŒiGW sprzyjaj¹cego retencji wód (prowadzenie za- lesieñ, ograniczanie wyrêbów drzew) i stoso- wanie metod agrotechnicznych w rolnictwie sprzyjaj¹cych retencji glebowej i ograniczaj¹- cych sp³yw powierzchniowy Rekonstrukcja miejsc zniszczonych w czasie dzia³anie Gmina, RZGW, Œrodki w³asne Gminy, powodzi oraz regulacja koryt rzecznych ci¹g³e MZMiUW œrodki MZMiUW, WFO- ŒiGW, NFOŒiGW, œrod- ki pomocowe UE Budowa zbiorników ma³ej retencji na ciekach dzia³anie Gmina, RZGW, œrodki w³asne Gminy, powierzchniowych na obszarze gminy i utrzy- ci¹g³e MZMiUW WFOŒiGW, œrodki ad- manie istniej¹cych ministratorów, œrodki pomocowe UE Naprawa i rozbudowa systemu regulacji i zabu- dzia³anie MZMiUW, Gmina, œrodki w³asne admini- dowy rzek i potoków przy maksymalnym wyko- ci¹g³e RZGW stratorów, WFOŒiGW, rzystaniu lokalnych surowców naturalnych i od- MZMiUW, œrodki po- padowych - zgodnie z Programem dzia³añ in- mocowe UE westycyjnych opracowanym przez Ma³opolski Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych

Cel: Ochrona powierzchni ziemi i gleb oraz zasobów kopalin

Gleby u¿ytkowane Wskazanie obszarów w zakresie okreœlenia 2004-2006 Gmina, MODR, jed- œrodki w³asne Gminy, rolniczo potrzeb wapnowania i nawo¿enia gleb, walki nostki naukowo-ba- œrodki MODR, WFO- z erozj¹ i sposobu zagospodarowania terenu dzwcze ŒiGW Zapobieganie zanieczyszczeniu gleb œrodka- dzia³anie Gmina, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, mi ochrony roœlin ci¹g³e œciciele obszarów œrodki jednostek reali- zuj¹cych, WFOŒiGW Prowadzenie w³aœciwej struktury zagospoda- dzia³anie Gmina, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, rowania przestrzennego (zminimalizowanie ci¹g³e œciciele obszarów w³aœcicieli PFOŒiGW, powierzchni gruntów rolnych o wy¿szych kla- WFOŒiGW sach bonitacyjnych wy³¹czonych z produkcji rolnej i przeznaczonych na inne cele oraz za- gospodarowywanie gruntów o niskiej przy- datnoœci rolniczej) Dostosowanie do naturalnego biologicznego dzia³anie Gmina, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, potencja³u gleb kierunków i intensywnoœci ci¹g³e sciciele obszarów œrodki jednostek reali- produkcji zuj¹cych PFOŒiGW, WFOŒiGW Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 382 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Gleby u¿ytkowane Podnoszenie jakoœci i struktury gleb po- dzia³anie Gmina, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, rolniczo przez wykorzystanie kompostu ci¹g³e sciciele obszarów œrodki jednostek reali- zuj¹cych Ochrona i wprowadzenie zadrzewieñ i zakrze- dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy, wieñ œródpolnych i przydro¿nych spe³niaj¹- ci¹g³e nieruchomoœci, MODR œrodki jednostek reali- cych rolê przeciwerozyjn¹ zuj¹cych, WFOŒiGW Kszta³towanie struktury upraw przeciwdzia³a- dzia³anie Gmina, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, j¹cej erozji i pogarszaniu siê jakoœci gleb ci¹g³e sciciele obszarów œrodki jednostek reali- oraz przeciwdzia³anie zakwaszaniu zuj¹cych, WFOŒiGW Prowadzenie dzia³alnoœci edukacyjnej upo- dzia³anie Gminy, MODR, w³a- œrodki w³asne Gmin, wszechniaj¹cej zasady dobrej praktyki rolniczej ci¹g³e sciciele obszarów PFOŒiGW, WFOŒiGW, œrodki jednostek reali- zuj¹cych Propagowanie zasad rozwoju rolnictwa pro- dzia³anie Gminy, MODR, w³a- œrodki w³asne Gminy, ekologicznego dla produkcji zdrowej i czystej ci¹g³e sciciele, obszarów œrodki MODR, WFO- ¿ywnoœci. ŒiGW,œrodki pomoco- we UE Rozwój rolnictwa proekologicznego zw³asz- MODR, Gminy, w³a- œrodki w³asne jedno- cza w produkcji owoców metodami ekologicz- sciciele obszarów stek realizuj¹cych,œrod- nymi. ki pomocowe UE Zasoby kopalin Rozpoznanie mo¿liwoœci zasobowych i per- 2004-2006 Gmina, jednostki na- œrodki w³asne Gminy, spektywicznych regionu w zakresie natural- ukowo-badawcze, jednostek realizuj¹- nych zasobów kopalin (w tym wód mineral- cych, NFOŒiGW, WFO- nych i termalnych) i ewentualne ich zagospo- ŒiGW, œrodki pomoco- darowanie we UE Ochrona z³ó¿ perspektywicznych i niezagospo- dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gminy, darowanych poprzez uwzglêdnienie obszaru ich ci¹g³e WFOŒiGW, PFOŒiGW wystêpowania w studiach uwarunkowañ oraz planach zagospodarowania przestrzennego Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy, ci¹g³e obiektów jednostek realizuj¹cych, NFOŒiGW i WFOŒiGW Rozpoznanie i racjonalne wykorzystywanie dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne jedno- zasobów energii odnawialnej (energia wiatru, ci¹g³e obiektów stek realizuj¹cych, wody,ciep³o gruntu, energia s³oneczna) NFOŒiGW i WFOŒiGW, œrodki pomocowe UE Monitorowanie wp³ywu eksploatacji z³ó¿ zaso- dzia³anie Gminy, WIOŒ, jed- œrodki w³asne Gminy, bów naturalnych na œrodowisko przyrodnicze ci¹g³e nostki naukowo-ba- œrodki podmiotów eks- dawcze, podmioty ploatuj¹cych, przedsiê- eksploatuj¹ce biorców, WFOŒiGW Ograniczanie eksploatacji na obszarach cen- dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gminy, nych przyrodniczo ci¹g³e PFOŒiGW, WFOŒiGW Osuwiska Sta³e monitorowanie obszarów osuwiskowych dzia³anie Gmina, powiat œrodki w³asne Gminy, ci¹g³e œrodki w³asne powiatu Systematyczna rejestracja nowopowsta³ych dzia³anie Gmina, powiat œrodki w³asne Gminy, i odnawiaj¹cych siê usuwisk ci¹g³e powiatu Zabezpieczanie istniej¹cych osuwisk dzia³anie Gmina, powiat œrodki w³asne Gminy, ci¹g³e powiatu, œrodki pomo- cowe UE, NFOŒiGW, WFOŒiGW

Cel: Racjonalizacja zu¿ycia energii, surowców i materia³ów oraz wzrost udzia³u zasobów odnawialnych

Zmniejszenie energo- Wykorzystywanie zasobów energii odnawial- dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy, ch³onnoœci gospodar- nej do celów energetycznych, ciep³owniczych ci¹g³e obiektów jednostek realizuj¹- ki i wzrost wykorzysta- i innych przyjaznych œrodowisku cych, NFOŒiGW, WFO- nia energii ze Ÿróde³ ŒiGW, œrodki pomoco- odnawialnych we UE. Opracowanie i wdro¿enie przez gminê (zgod- 2004-2005 Gmina œrodki w³asne Gminy nie z Prawem Energetycznym) planu zaopa- trzenia w energiê. Prowadzenie termomodernizacji d¹¿¹cej dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki w³asne Gminy, do poprawy parametrów energetycznych bu- ci¹g³e i zarz¹dcy obiektów jednostek realizuj¹- dynków stanowi¹cych mienie gminne cych, WFOŒiGW, NFO- oraz prywatne- ŒiGW Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 383 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Cel: Zminimalizowanie uci¹¿liwoœci ha³asu w œrodowisku

Ochrona przed ha³a- Wspieranie inwestycji ograniczaj¹cych ujem- dzia³anie Zarz¹dcy dróg œrodki Zarz¹dców dróg, sem komunikacyjnym ny wp³yw ha³asu (budowa ekranów akustycz- ci¹g³e œrodki pomocowe UE, nych i tworzenie pasów zwartej zieleni ochron- WFOŒiGW, NFOŒiGW nej, a tak¿e izolacja budynków, wymiana okien) Wprowadzenie zapisów do planów zagospo- 2004-2007 Gmina œrodki w³asne Gminy darowania przestrzennego sprzyjaj¹cych ogra- niczaniu zagro¿enia œrodowiska ha³asem (np. ustalenie odpowiednio odleg³ej nieprze- kraczaj¹cej linii zabudowy od dróg i innych obiektów emisji ha³asu) Ochrona przed ha³a- Systematyczna kontrola zak³adów przemys³o- dzia³anie WIOŒ, Powiat, jed- PFOŒiGW, WFOŒiGW sem przemys³owym wych, zw³aszcza tych zlokalizowanych w po- ci¹g³e nostki naukowo-ba- bli¿u jednostek osadniczych lub na ich terenie dawcze Egzekwowanie w zak³adach zmian technolo- dzia³anie WIOŒ, jednostki ba- œrodki w³asne przed- gicznych w przypadku przekroczeñ emisji ha- ci¹g³e dawcze, przedsiêbiorcy siêbiorców ³asu (stosowania obudów dŸwiêkoch³onnych, ekranów, t³umików akustycznych) Wyznaczanie stref buforowych pomiêdzy no- dzia³anie Przedsiêbiorcy, gmi- œrodki w³asne przed- wopowstaj¹cymi obiektami przemys³owymi ci¹g³e na, powiat siêbiorców lub us³ugowymi a terenami zabudowy miesz- kaniowej Tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej Dzia³anie Przedsiêbiorcy œrodki w³asne przed- wokó³ obiektów przemys³owych ci¹g³e siêbiorców

Cel: Zachowanie walorów zasobów przyrodniczych oraz wzrost lesistoœci gminy

Ochrona i rozwój Opracowanie i aktualizacja planów ochrony Dzia³anie Gmina, Dyrekcja œrodki w³asne jedno- systemu obszarów obszarów chronionych na terenie Gminy ci¹g³e GPN, Zarz¹dzaj¹cy stek realizuj¹cych chronionych oraz ich realizacja obiektami Tworzenie nowych lub zwiêkszanie zasiêgu Dzia³anie Gmina, Wojewoda, œrodki w³asne Gminy, istniej¹cych form ochrony przyrody ci¹g³e Zarz¹dcy obszarów PFOŒiGW, NFOŒiGW lub obiektów Bie¿¹ca ochrona obszarów i obiektów praw- Dzia³anie Gmina, Wojewoda, œrodki w³asne Gminy, nie chronionych oraz pielêgnacja zadrzewieñ ci¹g³e GPN, Zarz¹dcy obsza- œrodki GPN, PFOŒiGW, na gruntach w³asnych rów lub obiektów NFOŒiGW, œrodki za- rz¹dzaj¹cych Przygotowanie planu zabiegów konserwacyj- Dzia³anie Wojewoda, GPN, Gmi- œrodki w³asne GPN, nych i pielêgnacyjnych parków oraz pomni- ci¹g³e na, Zarz¹dzaj¹cy obiek- PFOŒiGW, WFOŒiGW, ków przyrody tem lub obszarem NFOŒiGW, œrodki za- rz¹dzaj¹cego obiektem Uwzglêdnienie w planach zagospodarowania 2004-2006 Gmina, GPN œrodki w³asne Gminy, przestrzennego ograniczonego dostêpu œrodki GPN do terenów wyj¹tkowo cennych przyrodniczo Utrzymanie, przebudowa i budowa œcie¿ek Dzia³anie Gmina, GPN, jednost- Œrodki w³asne Gminy, rowerowych ci¹g³e ki naukowo-badaw- œrodki GPN, PFOŒiGW, cze, zarz¹dzaj¹cy ob- WFOŒiGW, szarem Wprowadzenie odpowiednich procedur loka- 2004-2005 Gmina œrodki w³asne Gminy lizacyjnych, chroni¹cych tereny cenne przyrod- niczo przed przeinwestowaniem Przeciwdzia³anie rozwojowi budownictwa dzia³anie Gmina, Powiat œrodki w³asne Gminy mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach ci¹g³e chronionych Wprowadzanie przez w³adze gminne na terenie Dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gminy gminy indywidualnych form ochrony przyrody, ci¹g³e je¿eli wojewoda uprzednio nie wprowadzi³ tych form. Kompetencje w³adz gminy dotycz¹ uzna- nia za pomnik przyrody, u¿ytek ekologiczny, sta- nowisko dokumentacyjne przyrody nieo¿ywio- nej i zespó³ przyrodniczo-krajobrazowy Objêcie ochron¹ walorów krajobrazowych te- dzia³anie Gmina, Powiat œrodki w³asne Gminy, renów w obszarach wiejskich, degradowanych ci¹g³e powiatu zabudow¹ chaotyczn¹ i rozproszon¹ Ochrona gatunkowa Opracowanie planów ochrony i ochrona sie- dzia³anie Gmina, Wojewoda, Œrodki w³asne Gminy, roœlin i zwierz¹t dlisk i stanowisk chronionych gatunków ro- ci¹g³e GPN, Lasy Pañstwowe WFOŒiGW, œrodki GPN, œlin i zwierz¹t Lasów Pañstwowych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 384 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Ochrona gatunkowa Przeprowadzenie inwentaryzacji i waloryzacji 2004-2005 Gmina, Wojewoda, œrodki w³asne Gminy, roœlin i zwierz¹t przyrodniczej, celem wskazania cennych przy- GPN, Lasy Pañstwowe WFOŒiGW, œrodki GPN, rodniczo siedlisk, które nale¿y wy³¹czyæ Lasów Pañstwowych np. z zalesiania Wzmo¿ona ochrona, w tym zachowanie dzia³anie Gmina, Powiat, Woje- œrodki w³asne Gminy, lub odtwarzanie obszarów wystêpowania chro- ci¹g³e woda powiatu, WFOŒiGW, nionych gatunków roœlin i zwierz¹t, szczegól- NFOŒiGW nie rzadkich i zagro¿onych Wykorzystywanie waloryzacji przyrodniczej 2004-2007 Gmina œrodki w³asne Gminy w planie zagospodarowania przestrzennego gminy Ochrona lasów Prowadzenie sta³ego monitoringu œrodowiska dzia³anie Gmina, œrodki w³asne Gminy, leœnego w celu przeciwdzia³ania stanom nie- ci¹g³e Lasy Pañstwowe Lasów Pañstwowych, po¿¹danym (choroby, szkodniki) PFOŒiGW, WFOŒiGW Opracowanie i wdro¿enie gminnego planu 2004-2007 Gmina, Wojewoda, œrodki w³asne Gminy, zwiêkszenia lesistoœci Powiat, Lasy Pañ- powiatu, Wojewody, stwowe, AWRSP WFOŒiGW, œrodki La- sów Pañstwowych Prowadzenie zalesiania równolegle z dzia³a- dzia³anie Gmina, Lasy Pañstwo- œrodki w³asne Gminy, niami prowadz¹cymi do zró¿nicowania struk- ci¹g³e we, w³aœciciele nieru- powiatu, Wojewody, tury gatunkowej lasów i poprawy struktury chomoœci, AWRSP WFOŒiGW, œrodki La- wiekowej drzewostanów sów Pañstwowych Opracowanie wieloletniego programu zalesia- dzia³anie Powiat, Lasy Pañ- œrodki w³asne Gminy, nia nieu¿ytków i zalesianie gruntów porolnych ci¹g³e stwowe, Gmina, w³a- powiatu, w³aœcicieli œciciele gruntów gruntów, Lasów Pañ- stwowych, WFOŒiGW Stworzenie systemu zachêcaj¹cego rolników 2004-2005 Gmina œrodki w³asne gmin, do zalesiania nieu¿ytków bêd¹cych ich w³a- WFOŒiGW snoœci¹ Szkolenie prywatnych w³aœcicieli lasów na te- 2004-2006 Lasy Pañstwowe, œrodki w³asne Lasów mat prawid³owych zasad gospodarki leœnej Gmina Pañstwowych, œrodki w³asne Gminy Zwiêkszenie nadzoru nad lasami nie stano- dzia³anie Gmina, œrodki w³asne Gminy, wi¹cymi w³asnoœci Skarbu Pañstwa ci¹g³e Lasy Pañstwowe powiatu, WFOŒiGW Wprowadzania organizacji ruchu turystyczne- dzia³anie Gmina, GPN, Lasy œrodki w³asne Gminy, go i urz¹dzeñ turystycznych w lasach, w spo- ci¹g³e Pañstwowe, Zarz¹dcy zarz¹dców lasów, sób aby turystyka i rekreacja nie kolidowa³y lasów WFOŒiGW w spe³nianiu przez lasy funkcji ekologicznych, produkcyjnych i poprodukcyjnych Dokarmianie zwierz¹t dziko ¿yj¹cych dzia³anie Gmina, Powiat, Ko³a Œrodki w³asne Gminy, ci¹g³e £owieckie PFOŒiGW, œrodki Kó³ £owieckich Edukacja ekologicz- Promowanie zachowañ zwi¹zanych z codzien- Dzia³anie Gmina, powiat, orga- œrodki w³asne Gminy, na spo³eczeñstwa nym bytowaniem mieszkañców a zgodnych ci¹g³e nizacje pozarz¹dowe, PFOŒiGW, WFOŒiGW w zakresie ochrony z zasadami ochrony krajobrazu i przyrody przyrody

Cel: Utrzymanie wartoœci pól elektromagnetycznych na poziomie nie przekraczajacym dopuszczalnego lub ich obnizenie do wartosci dopuszczalnej

Utrzymanie wartoœci Przeprowadzenie pe³nej inwentaryzacji Ÿróde³ 2004-2005 Powiat, Gmina, Po- Œrodki w³asne powia- pól elektromagnetycz- promieniowania elektromagnetycznego wiat, Wojewoda, Pol- tu, PFOŒiGW WFO- nych na poziomie nie skie Sieci Energatycz- ŒiGW przekraczajacym do- ne, Urzêdy Telekomu- puszczalnego lub ich nikacyjne, operatorzy obnizenie do wartosci sieci komórkowej dopuszczalnej Gromadzenie danych zawieraj¹cych informa- dzia³anie Powiat, Wojewoda, Œrodki w³asne powia- cje o Ÿród³ach promieniowania i o stwierdzo- ci¹g³e Gmina, Polskie Sieci tu, PFOŒiGW WFO- nych poziomach lub przekroczeniach Energatyczne, Urzêdy ŒiGW Telekomunikacyjne, operatorzy sieci ko- mórkowej Przeprowadzenie weryfikacji uzyskanych po- 2004-2005 Gmina, WIOŒ Œrodki w³asne Gminy, zwoleñ na emitowanie pól elektromagnetycz- WFOŒiGW nych przez istniej¹ce dzisiaj instalacje. Infor- macje o obszarach wystêpowania promienio- wania elektromagnetycznego powinny znaleŸæ odzwierciedlenie w Planie zagospodarowania przestrzennego Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 385 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Cel: Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców

Podnoszenie œwiado- Stworzenie i realizacja programu edukacji eko- dzia³anie Gmin, Powiat, jed- Œrodki w³asne Gminy, moœci ekologicznej logicznej dla szkó³ ci¹g³e nostki oœwiatowe, powiatu, WFOŒiGW mieszkañców jednostki naukowo- badawcze, organiza- cje pozarz¹dowe Utworzenie oœrodków edukacji ekologicznej dzia³anie Gmin, Powiat, jed- Œrodki w³asne Gminy, w³asne nostki oœwiatowe, powiatu, WFOŒiGW jednostki naukowo- badawcze, organiza- cje pozarz¹dowe Organizowanie konkursów promuj¹cych ra- dzia³anie Gmina Œrodki w³asne Gminy, cjonalne korzystanie ze œrodowiska ci¹g³e PFOŒiFW, WFOŒiGW Rozwój przyrodniczych œcie¿ek dydaktycznych dzia³anie Gmina, GPN, Lasy Œrodki w³asne gminy, ci¹g³e Pañstwowe, jednostki GPN, WFOŒiGW naukowo-badawcze Promowanie walorów krajobrazowych i przy- dzia³anie Gmina, Powiat, GPN œrodki w³asne Gminy, rodniczych gminy ci¹g³e PFOŒiGW, WFOŒiGW, œrodki GPN

Tabela 5.2. Harmonogram realizacji Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna na lata 2008-2014

ZADANIA W£ASNE GMINY - zadanie finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji Gminy (w tym GFOŒiGW) ZADANIA KOORDYNOWANE - zadania finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz finansowane ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹- cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na te- renie gminy, ale podleg³ych bezpoœrednio organom powiatowym, wojewódzkim lub centralnym.

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Cel: Zapewnienie wysokiej jakoœci powietrza, redukcja emisji py³ów i gazów

Ograniczenie emisji Eliminowanie wêgla jako paliwa w kot³ow- dzia³anie w³aœciciele i zarz¹dcy œrodki w³asne jedno- w sektorze komu- niach lokalnych i gospodarstwach domowych, ci¹g³e budynków stek realizuj¹cych nalnym rozpowszechnienie stosowania drewna, tro- cin, wierzby energetycznej czy gazu Wsparcie finansowe dla mieszkañców zmie- dzia³anie Gmina,PFOŒiGW, œrodki w³asne Gmi- niaj¹cych ogrzewanie wêglowe na bardziej w³asne WFOŒiGW, BOŒ ny,PFOŒiGW, WFO- ekologiczne ze Ÿróde³ odnawialnych ŒiGW, BOŒ Edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na te- dzia³anie Gmina,organizacje œrodki w³asne jedno- mat wykorzystania proekologicznych noœni- ci¹g³e pozarz¹dowe stek realizuj¹cych, ków energii i szkodliwoœci spalania materia- GFOŒiGW, PFOŒiGW, ³ów odpadowych (szczególnie tworzyw WFOŒiGW, sztucznych) Wykorzystanie Ÿróde³ energii odnawialnej: dzia³anie w³aœciciele i zarz¹dcy œrodki w³asne jedno- energia wody, energia s³oneczna, wiatru, cie- ci¹g³e budynków stek realizuj¹cych,GFO- p³o gruntu ŒiGW, PFOŒiGW, WFO- ŒiGW, œrodki pomoco- we UE Ograniczenie emisji Przebudowa dróg o ma³ej przepustowoœci dzia³anie zarz¹dcy dróg œrodki w³asne jedno- zanieczyszczeñ ko- ci¹g³e stek realizuj¹cych, munikacyjnych œrodki pomocowe UE Bie¿¹ca modernizacja dróg i ci¹gów komuni- dzia³anie zarz¹dcy dróg œrodki Generalnej Dy- kacyjnych ci¹g³e rekcji Dróg, œrodki wo- jewody, œrodki pomo- cowe UE, œrodki za- rz¹dców dróg Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 386 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Cel: Poprawa jakoœci wód powierzchniowych i podziemnych, rozbudowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zu¿ycie wody i ochrona przed powodzi¹

Ochrona zasobów Rozbudowa sieci wodoci¹gowej na obszarze dzia³anie Gmina, Przedsiebior- œrodki w³asne Gminy, wodnych gminy ci¹g³e stwa wod-kan, w³aœcic- w³asciciceli, jedno- ciele woddoci¹gów stek adnministruj¹- cych sieci¹œrodki po- mocowe UE Sukcesywna wymiana i renowacja wyeksplo- dzia³anie Gmina, Przedsiêbior- œrodki w³asne œrodki atowanych odcinków sieci wodoci¹gowej ci¹g³e stwa wod-kan, w³a- pomocowe UE sciciele wodoci¹gów Minimalizacja strat wody na przesyle wody wo- dzia³anie Gmina, Przedsiêbior- œrodki w³asne œrodki doci¹gowej (przewody magistralne i lokalne); ci¹g³e stwa wod-kan, w³a- pomocowe UE œciciele wodoci¹gów Egzekwowanie zasad u¿ytkowania terenu dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gminy w strefach ochronnych ujêæ wód podziemnych ci¹g³e zgodnie z przepisami szczególnymi Sukcesywna modernizacja istniej¹cej sieci dzia³anie Gmina œrodki w³asne Gmi- kanalizacyjnej ogólnosp³awnej i ci¹g³a reali- ci¹g³e ny,œrodki pomocowe zacja nowych sieci na terenie Gminy (nale¿y UE, WFOŒiGW, NFO- d¹¿yæ do zrównania sieci wodoci¹gowej i ka- ŒiGW, BOŒ nalizacyjnej) Preferowanie u¿ytkowania ³¹kowego dzia³anie Gmina, MZMiUW, œrodki w³asne Gmi- oraz kszta³towanie pasów roœlinnoœci wzd³u¿ ci¹g³e RZGW ny,œrodki MZMiUW, cieków wodnych œrodki RZGW Systematyczny monitoring œrodowiska wod- dzia³anie WIOŒ, jednostki ba- œrodki w³asne powia- nego i gruntowego ci¹g³e dawcze, gmina tu, WIOŒ Ochrona przeciwpo- Systematyczna kontrola obiektów o najwiêk- dzia³anie WIOŒ, jednostki ba- œrodki w³asne powia- wodziowa i retencja szym zagro¿eniu dla wód podziemnych ci¹g³e dawcze tu, WIOŒ wodna Zmniejszenie ³adunków zanieczyszczeñ, dzia³anie W³aœciciele nierucho- œrodki w³asne w³aœci- a szczególnie stê¿eñ substancji biogennych ci¹g³e moœci, Gmina cieli,œrodki w³asne Ÿróde³ w œciekach odprowadzanych z istniej¹- Gminy,œrodki pomo- cych lokalnych oczyszczalni cowe UE Przetwarzanie i odpowiednie zagospodarowy- dzia³anie Gmina, w³aœciciele œrodki gminy, w³aœci- wanie osadów œciekowych ci¹g³e oczyszczalni lokalnych cieli obiektówœrodki pomocowe UE Zachowanie lub wprowadzenie stref buforo- dzia³anie Gmina, MZMiUW, œrodki w³asne Gminy, wych (lasy i zaroœla ³êgowe, mokrad³a, ³¹ki) ci¹g³e RZGW MZMiUW, RZGW, œrod- przy dnach dolin lub ³o¿yskach rzek i potoków ki pomocowe UE w celu ograniczenia dop³ywu zanieczyszczeñ obszarowych i komunikacyjnych Wykorzystywanie zasobów wód mineralnych dzia³anie Gmina, jednostki na- Œrodki w³asne Gminy, i termalnych w celach gospodarczych oraz re- ci¹g³e ukowo-badawcze, przedsiêbiorców, kreacyjno-turystycznych i zdrowotnych. przedsiêbiorcy œrodki pomocowe UE, WFOŒiGW, NFOŒiGW Systematyczna kontrola oraz konserwacja dzia³anie RZGW, MZMiUW, œrodki w³asne jedno- obwa³owañ i urz¹dzeñ wodnych ci¹g³e Gmina stek realizuj¹cych Inwentaryzacja i budowa oraz prawid³owa dzia³anie RZGW, MZMiUW, œrodki w³asne jedno- eksploatacja systemów melioracji ci¹g³e Gmina stek realizuj¹cych Budowa zbiorników ma³ej retencji Naprawa i rozbudowa systemu regulacji i zabu- zadanie MZMiUW, RZGW, œrodki w³asne jedno- dowy rzek i potoków przy maksymalnym wyko- ci¹g³e Gmina stek realizuj¹cych, rzystaniu lokalnych surowców naturalnych i od- NFOŒiGW padowych - zgodnie z Programem dzia³añ in- westycyjnych opracowanym przez Ma³opolski Zarz¹d Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych

Cel: Ochrona powierzchni ziemi i gleb oraz ochrona zasobów kopalin

Gleby u¿ytkowane Zapobieganie zanieczyszczeniu gleb œrodka- zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- rolniczo mi ochrony roœlin ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych Dostosowanie do naturalnego biologicznego zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- potencja³u gleb kierunków i intensywnoœci ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych produkcji Podnoszenie jakoœci i struktury gleb po- zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- przez wykorzystanie kompostu ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych Ochrona i wprowadzenie zadrzewieñ i zakrze- zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- wieñ œródpolnych i przydro¿nych spe³niaj¹- ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych cych rolê przeciwerozyjn¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 387 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Kszta³towanie struktury upraw przeciwdzia³a- zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- j¹cej erozji i pogarszaniu siê jakoœci gleb ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych oraz przeciwdzia³anie zakwaszaniu Upowszechnienie zasad dobrej praktyki rolniczej zadanie MODR, Gmina, w³a- œrodki w³asne jedno- ci¹g³e œciciele obszarów stek realizuj¹cych Gleby u¿ytkowane Intensyfikacja dzia³añ dla propagowania za- zadanie Gmina, W³asciciele œrodki w³asne jedno- rolniczo chêt i zasad dla rozwoju rolnictwa proekolo- ci¹g³e obiektów stek realizuj¹cych, gicznego dla produkcji zdrowej i czystej ¿yw- œrodki pomocowe - noœci. Rozwój rolnictwa proekologicznego program rolno-œrodo- zw³aszcza w produkcji owoców metodami wiskowy UE ekologicznymi. Zasoby kopalin Racjonalne gospodarowanie zasobami per- zadanie Gmina, W³aœciciele œrodki w³asne jedno- spektywicznymi regionu (w tym wody mine- ci¹g³e obiektów, Jednostki stek realizuj¹cych ralne i termalne) naukowo badawcze Monitorowanie wp³ywu eksploatacji z³ó¿ na œro- zadanie Gmina, W³aœciciele œrodki w³asne jedno- dowisko (w tym wody mineralne i termalne) ci¹g³e obiektów, Jednostki stek realizuj¹cych naukowo badawcze Ograniczanie eksploatacji na obszarach cen- zadanie Gmina, W³aœciciele œrodki w³asne jedno- nych przyrodniczo ci¹g³e obiektów, Jednostki stek realizuj¹cych naukowo badawcze Osuwiska Sta³e monitorowanie obszarów osuwisko- zadanie Gmina, Powiat, W³a- œrodki w³asne jedno- wych, systematyczna rejestracja nowopowsta- ci¹g³e œciciele obszarów- stek realizuj¹cych, ³ych i odnawiaj¹cych siê usuwisk oraz ich za- Jednostki naukowo œrodki pomocowe UE, bezpieczanie badawcze NFOŒiGW, WFOŒiGW

Cel: Racjonalizacja zu¿ycia energii, surowców i materia³ów oraz wzrost udzia³u zasobów odnawialnych

Zmniejszenie energo- Stosowanie indywidualnych liczników ciep³a zadanie w³aœciciele i zarz¹dcy œrodki w³asne jedno- ch³onnoœci gospodar- ci¹g³e budynków stek realizuj¹cych ki i wzrost wykorzysta- Zwiêkszenie udzia³u energii pochodz¹cej zadanie zak³ady energetyczne, œrodki w³asne jedno- nia energii ze Ÿróde³ ze Ÿróde³ odnawialnych w ca³kowitym zu¿y- ci¹g³e w³aœciciele obiektów stek realizuj¹cych odnawialnych ciu energii

Cel: Zminimalizowanie uci¹¿liwego ha³asu w œrodowisku

Ochrona przed ha³a- Prowadzenie monitoringu klimatu akustycz- zadanie WIOŒ, jednostki na- œrodki w³asne Gminy, sem komunikacyjnym nego ze wskazaniem terenów szczególnie na- ci¹g³e ukowo-badawcze WIOŒ ra¿onych na emisjê ha³asu Wspieranie inwestycji ograniczaj¹cych ujemny dzia³anie zarz¹dcy dróg, w³a- œrodki zarz¹dców dróg, wp³yw ha³asu: budowa ekranów akustycznych ci¹g³e œciciele budynków œrodki w³asne Gminy, i tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej, œrodki pomocowe UE a tak¿e izolacja budynków (np. wymiana okien) Ochrona przed ha³a- Systematyczna kontrola zak³adów przemys³o- dzia³anie WIOŒ, jednostki na- œrodki w³asne Gminy, sem przemys³owym wych, rzemieœlniczych ci¹g³e ukowo-badawcze, powiatu, przedsiêbior- Gmina ców Egzekwowanie w zak³adach zmian technolo- dzia³anie WIOŒ, Gmina, przed- œrodki w³asne Gminy gicznych w przypadku przekroczeñ emisji ha- ci¹g³e siêbiorcy i jednostek realizuj¹- ³asu (stosowania obudów dŸwiêkoch³onnych, cych ekranów oraz t³umików akustycznych)

Cel: Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzglêdnieniem georó¿norodnoœæi i bioró¿norodnoœci oraz wzrost lesistoœci gminy

Ochrona i rozwój Bie¿¹ca ochrona obszarów i obiektów praw- Dzia³anie Gmina, GPN, admini- œrodki w³asne jedno- systemu obszarów nie chronionych oraz rozwój nowych form ci¹g³e struj¹cy obiektem stek realizuj¹cych, chronionych ochrony œrodki pomocowe UE Aktualizacja zabiegów konserwacyjnych i pie- Dzia³anie Gmina, GPN, admini- œrodki w³asne jedno- lêgnacyjnych parków oraz pomników przyro- ci¹g³e struj¹cy obiektem stek realizuj¹cych dy i innych obiektów przyrodniczych Przeciwdzia³anie rozwojowi budownictwa Dzia³anie Gmina, GPN, admini- œrodki w³asne jedno- mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach ci¹g³e struj¹cy obiektem stek realizuj¹cych, chronionych œrodki pomocowe UE Objêcie ochron¹ walorów krajobrazowych te- dzia³anie Gmina, GPN, admini- œrodki w³asne jedno- renów otwartych w obszarach wiejskich, de- ci¹g³e struj¹cy obiektem stek realizuj¹cych, gradowanych zabudow¹ chaotyczn¹ i rozpro- œrodki pomocowe UE szon¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 388 — Poz. 5

Kierunki dzia³añ Zadania Lata Jednostka reali- ¯ród³a realizacji zuj¹ca lub wspó³- finansowania pracuj¹ca

Ochrona i rozwój Wprowadzanie przez w³adze gminne na tere- dzia³anie Gmina œrodki w³asne jedno- systemu obszarów nie gminy indywidualnych form ochrony przy- ci¹g³e stek realizuj¹cych, chronionych rody, je¿eli wojewoda uprzednio nie wprowa- œrodki pomocowe UE dzi³ tych form. Kompetencje w³adz Gminy do- tycz¹ uznania za pomnik przyrody, u¿ytek eko- logiczny, stanowisko dokumentacyjne przy- rody nieo¿ywionej i zespó³ przyrodniczo-kra- jobrazowy Ochrona gatunkowa Dokarmianie zwierz¹t dziko ¿yj¹cych dzia³anie Gmina, Powiat, Ko³a Œrodki w³asne Gminy, roœlin i zwierz¹t ci¹g³e £owieckie PFOŒiGW, œrodki Kó³ £owieckich Ochrona siedlisk i stanowisk chronionych ga- dzia³anie Gmina, Wojewoda, Œrodki w³asne Gminy, tunków roœlin i zwierz¹t ci¹g³e GPN, Lasy Pañstwowe WFOŒiGW, œrodki GPN, Lasów Pañstwowych Ochrona lasów Prowadzenie sta³ego monitoringu œrodowiska zadanie Lasy Pañstwowe, Œrodki w³asne jedno- leœnego w celu przeciwdzia³ania stanom nie- ci¹g³e gmina, GPN stek realizuj¹cych po¿¹danym (choroby, szkodniki) Prowadzenie zalesiania równolegle z dzia³a- zadanie Lasy Pañstwowe, Œrodki w³asne jedno- niami prowadz¹cymi do zró¿nicowania struk- ci¹g³e GPN stek realizuj¹cych tury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów Zalesianie le¿¹cych od³ogiem oraz s³abych zadanie Lasy Pañstwowe, œrodki w³asne jedno- bonitacyjnie u¿ytków rolnych ci¹g³e gmina, w³aœciciele stek realizuj¹cych obszarów Zwiêkszenie nadzoru nad lasami nie stano- dzia³anie Gmina, Lasy Pañ- œrodki w³asne Gminy, wi¹cymi w³asnoœci Skarbu Pañstwa ci¹g³e stwowe powiatu, WFOŒiGW Wprowadzenie proekologicznej organizacji zadanie Gmina,Lasy Pañstwo- œrodki w³asne jedno- ruchu turystycznego w lasach ci¹g³e we, GPN stek realizuj¹cych, œrod- ki pomocowe UE

Cel: Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców

Edukacja ekologicz- Promowanie proekologicznych zachowañ zadanie Organizacje pozarz¹- œrodki w³asne jedno- na spo³eczeñstwa mieszkañców. ci¹g³e dowe,Gmina, powiat stek realizuj¹cych, w zakresie ochrony œrodki pomocowe UE przyrody Rygorystyczne przestrzeganie wymagañ zadanie Gmina, powiat, GPN œrodki w³asne jedno- ochrony przyrody w ramach funkcjonowania ci¹g³e stek realizuj¹cych obiektów turystycznych i rekreacyjnych, bu- downictwa mieszkaniowego oraz prowadze- nia dzia³alnoœci rolniczej Rozwój przyrodniczych œcie¿ek dydaktycz- zadanie Gmina, powiat, GPN, œrodki w³asne jedno- nych, turystycznych i rowerowych ci¹g³e jednostki naukowo- stek realizuj¹cych badawcze W³¹czenie w akcjê edukacji ekologicznej pro- zadanie Gmina, powiat,orga- œrodki w³asne jedno- ekologicznych organizacji pozarz¹dowych ci¹g³e nizacje pozarz¹dowe stek realizuj¹cych

Cel: Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Utrzymanie wartoœci Gromadzenie danych zawieraj¹cych informa- zadanie Gmina, Powiat, Woje- Œrodki w³asne Gminy, pól elektromagnetycz- cje o Ÿród³ach promieniowaniai o stwierdzo- ci¹g³e woda, Polskie Sieci PFOŒiGW, WFOŒiGW nych na poziomie nie nych poziomach lub przekroczeniach Energatyczne, Urzêdy przekraczaj¹cym do- Telekomunikacyjne, puszczalnego lub ich operatorzy sieci ko- obni¿anie do wartoœci mórkowej dopuszczalnej Odzwierciedlenie informacji o promieniowa- zadanie Gmina Œrodki w³asne Gmin, niu elektromagnetycznym w Planie zagospo- ci¹g³e WFOŒiGW darowania przestrzennego Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 389 — Poz. 5

Tabela 5.3. Szacowane koszty wybranych zadañ ekologicznych dla gminy Mszana Dolna

Lp. Zadanie Nak³ady do roku 2007 [tys.z³]

1 Promowanie nowych noœników energii ekologicznej pochodz¹cych ze Ÿróde³ odnawialnych - energia 4,0 s³oneczna, wody geotermalne 2. Edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na temat wykorzystania proekologicznych noœników energii 5,0/rok i szkodliwoœci spalania materia³ów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych) 3. Budowa sieci gazowej, zw³aszcza na terenach przewidzianych do rozwoju turystyki 10 000 4. Opracowanie koncepcji gospodarki wodno-œciekowej 15,0 5. Opracowanie programów zaopatrzenia w wodê na terenie gminy 10,0 6. Przeprowadzenie akcji edukacyjno-informacyjnej propaguj¹cej optymalizacjê zu¿ycia wody przez in- 2,0/rok dywidualnych u¿ytkowników 7. Inwentaryzacja wszystkich zbiorników bezodp³ywowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej 5,0/rok oraz czêstotliwoœci opró¿niania 8. Opracowanie i sukcesywne wdra¿anie programów ochrony wód powierzchniowych w uk³adzie zlew- 15,0 niowym rzek 9. Ustalenie zasad nawo¿enia gleb oraz stosowania œrodków ochrony roœlin na terenach rolnych i leœnych 7,0 10. Opracowanie gminnego programu przeciwpowodziowego z uwzglêdnieniem zasad dzia³alnoœci od- 15,0 powiednich s³u¿b wojewódzkich i samorz¹dowych 11. Ochrona i wprowadzenie zadrzewieñ i zakrzewieñ œródpolnych i przydro¿nych spe³niaj¹cych rolê prze- 10,0/rok ciwerozyjn¹ 12. Upowszechnienie zasad dobrej praktyki rolniczej 7,0 13. Intensyfikacja dzia³añ dla propagowania zachêt i zasad dla rozwoju rolnictwa proekologicznego na 2,0 glebach s³abych (klasy V i VI), dla produkcji zdrowej i czystej ¿ywnoœci. Rozwój rolnictwa proekologicz- nego zw³aszcza w produkcji owoców metodami ekologicznymi. 14. Przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielêgnacyjnych parków oraz pomników przyrody 10,0 15. Opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków, które s¹ zagro¿one 8,0 16. Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej, celem wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które 10,0 nale¿y wy³¹czyæ np. z zalesiania 17. Opracowanie i wdro¿enie gminnego planu zwiêkszenia lesistoœci 6,0 18. Prowadzenie zalesiania równolegle z dzia³aniami prowadz¹cymi do zró¿nicowania struktury gatunko- 10,0/rok wej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów 19. Szkolenie prywatnych w³aœcicieli lasów na temat prawid³owych zasad gospodarki leœnej 8,0/rok 20. Edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa na temat wykorzystania proekologicznych noœników energii 2,0/rpk i szkodliwoœci spalania materia³ów odpadowych

6. Narzêdzia i instrumenty polityki ekologicznej 6.1. Instrumenty prawne

Efektywnoœæ dzia³añ w zakresie ochrony œrodowiska przy- Do instrumentów prawnych, znajduj¹cych siê w gestii gmi- rodniczego zale¿y, w du¿ej mierze, od polityki i rozwi¹zañ przy- ny lub do zagadnieñ, na które gmina ma istotny wp³yw, nale¿¹ jêtych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania œrodków finanso- w szczególnoœci: wych oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony ludnoœci. – wprowadzenie zasad rozwoju zrównowa¿onego i ochrony Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna jest œrodowiska do zapisów miejscowych planów zagospodaro- dokumentem planowania strategicznego, stawiaj¹cym cele wania przestrzennego, planu gospodarki odpadami do pra- i kierunki polityki ekologicznej. Program nie jest dokumentem wa lokalnego, decyzyjnym, ale wspomagaj¹cym dzia³ania decyzyjne. Przy- – wydawanie pozwoleñ na budowê, rozbiórkê obiektu budow- gotowany Program stanowiæ powinien przes³ankê konstruowa- lanego, decyzji o pozwoleniu na zmianê sposobu u¿ytkowa- nia bud¿etu gminy i jest podstaw¹ do ubiegania siê o fundusze nia obiektu budowlanego lub jego czêœci przedsiêwziêæ mo- pomocowe ze Ÿróde³ krajowych i Unii Europejskiej. Poszcze- g¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko, wprowadza- gólne wytyczne, zawarte w Programie powinny byæ respekto- nie wymagañ prawa ochrony œrodowiska i polityki ekolo- wane i uwzglêdniane w programach i planach szczegó³owych gicznej pañstwa w zakresie standardów ekologicznych, oraz w dzia³aniach inwestycyjnych w zakresie ochrony œrodo- – pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, wiska. Program s³u¿yæ bêdzie koordynacji dzia³añ zwi¹zanych wykonywanie urz¹dzeñ wodnych, wykonywanie innych czyn- z ochron¹ œrodowiska w gminie. noœci i robót, budowli, które maj¹ znaczenie w gospodaro- Realizacja procesu zrównowa¿onego rozwoju prowadzo- waniu wodami lub w korzystaniu z wód, na jest wed³ug zasad zawartych w II Polityce Ekologicznej Pañ- – okreœlenie na drodze decyzji zakresu i sposobu usuniêcia stwa. Polityka ekologiczna powiatu jest i bêdzie realizowana przez podmiot korzystaj¹cy ze œrodowiska przyczyn nega- przy zastosowaniu instrumentów: tywnego oddzia³ywania na œrodowisko i przywrócenia œro- – prawnych, dowiska do stanu w³aœciwego oraz zobowi¹zuj¹ce do usu- – finansowych, niêcia uchybieñ, – spo³ecznych. – decyzje zezwalaj¹ce na usuwanie drzew i krzewów, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 390 — Poz. 5

– decyzje stanowi¹ce ochronê cennych obiektów przyrodni- – ochrona zasobów wody pitnej, w tym ograniczenie zu¿ycia czych, i strat wody, rozbudowa sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni – zezwolenia na gospodarowanie odpadami, œcieków, zwiêkszenie retencji zbiorników, ochrona ujêæ wody, – op³aty za korzystanie ze œrodowiska, – ochrona ró¿norodnoœci przyrodniczej, – administracyjne kary pieniê¿ne. – poprawa gospodarki odpadami, usuwanie zanieczyszczeñ W prawie krajowym istnieje wiele mechanizmów i narzê- i ska¿eñ, dzi wspomagaj¹cych i kontroluj¹cych realizacjê zadañ rozwoju – ograniczenie emisji gazów powoduj¹cych zmiany klimatu. zrównowa¿onego oraz poprawnego kszta³towania i korzysta- Szczegó³owe zasady korzystania ze œrodków finansowych nia ze œrodowiska. Nale¿¹ do nich miêdzy innymi: ulegaj¹ zmianom w zale¿noœci miêdzy innymi od: przepisów – procedury ocen oddzia³ywania na œrodowisko, wewnêtrznych, okresu obowi¹zywania programów wielolet- – system certyfikatów ISO 14000, nich (œrodki UE), sytuacji rynkowej, konkurencji w dostêpie – europejski system audytów ekologicznych EMAS (Eco-Ma- do funduszy. nagement and Audit Scheme), – programy i centra czystszej produkcji - CP, Fundusze Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej – narzêdzia analizy oddzia³ywania na œrodowisko produktów Zasady funkcjonowania narodowego, wojewódzkich, po- i us³ug wprowadzanych na rynek: wiatowych i gminnych funduszy ochrony œrodowiska i gospo- – analiza cyklu ¿ycia produktu - LCA, darki wodnej okreœla ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo – deklaracja œrodowiskowa produktu - EDP, ochrony œrodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zm.). – certyfikaty i znaki produktów ekologicznych. Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wiêkszoœæ powy¿szych mechanizmów jest dla podmiotów Wodnej funkcjonuje od 1989 roku, a w 1993 roku nadano oso- gospodarczych nieobowi¹zkowa (nie wynika z ustaw i rozpo- bowoœæ prawn¹ wojewódzkim funduszom ochrony œrodowi- rz¹dzeñ prawa ochrony œrodowiska), jednak coraz czêœciej ich ska i gospodarki wodnej oraz powo³ano gminne fundusze. wdro¿enie stanowi jeden z elementów konkurencji rynkowej W 1999 roku, powsta³y fundusze powiatowe. b¹dŸ jest wymagana przez partnerów w oparciu o ich w³asne Zasadniczym celem Narodowego Funduszu OŒiGW jest systemu zarz¹dzania œrodowiskowego. wspieranie finansowe przedsiêwziêæ podejmowanych dla po- Równie¿ Urz¹d Gminy, w ramach ustawowej dzia³alnoœci, prawy jakoœci œrodowiska w Polsce. G³ówne kierunki jego dzia- ma prawo do ¿¹dania od podmiotów realizacji ich czêœci. Jedn¹ ³alnoœci okreœla II Polityka Ekologiczna Pañstwa. Corocznie ak- z mo¿liwoœci jest okreœlenie zakresu oceny oddzia³ywania tualizowane s¹ cele szczegó³owe - dokumenty wewnêtrzne na œrodowisko dla inwestycji wymagaj¹cych odpowiednich de- Narodowego Funduszu, w tym zw³aszcza zasady udzielania cyzji urzêdu Gminy na podstawie prawa budowlanego, o za- pomocy finansowej oraz lista przedsiêwziêæ priorytetowych. gospodarowaniu przestrzennym, oraz systemu prawa ochro- Warunki udzielenia dofinansowania: ny œrodowiska. – udokumentowane pe³ne pokrycie planowanych kosztów przedsiêwziêcia, 6.2. Instrumenty finansowe – wywi¹zanie siê przez Wnioskodawcê z obowi¹zku uiszczania op³at i kar, stanowi¹cych przychody Narodowego Funduszu System finansowania ochrony œrodowiska jest czêœci¹ ca- OŒiGW oraz wywi¹zywania siê z innych zobowi¹zañ w sto- ³ego systemu ekonomiczno-finansowego, dla realizacji polity- sunku do Funduszu, ki ekologicznej. System ekonomiczno-finansowy ochrony – przedsiêwziêcie nie mo¿e byæ zakoñczone, œrodowiska sk³ada siê z kilku g³ównych elementów: – udzielone dofinansowanie nie mo¿e przekroczyæ kosztów – op³aty i kary ekologiczne zwi¹zane g³ównie z systemem op³at przedsiêwziêcia. za gospodarcze korzystanie ze œrodowiska; Fundusze, oprócz udzielania po¿yczek i przyznawania do- – fundusze ekologiczne, o charakterze ogólnym (Fundusze tacji, zgodnie z art. 411 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony Œrodowi- Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej) oraz o charakte- ska mog¹ równie¿: rze wyspecjalizowanym; – udzielaæ dop³at do oprocentowania preferencyjnych kredy- – bud¿et pañstwa, bud¿ety samorz¹dowe województw, powia- tów i po¿yczek, tów i gmin; – wnosiæ udzia³y do spó³ek dzia³aj¹cych w kraju, – komercyjne instytucje finansowe, w tym zw³aszcza banki, – nabywaæ obligacje, akcje i udzia³y spó³ek dzia³aj¹cych w kraju. udzielaj¹ce kredytów na cele ekologiczne; W kryteriach oceny Wniosku o dofinansowanie punktowa- – niekomercyjne krajowe instytucje finansowe (np. ró¿nego na jest tak¿e pozycja przedsiêwziêcia na liœcie przedsiêwziêæ rodzaju fundacje) oraz instytucje komercyjne, które udzie- priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowi- laj¹ kredytów i po¿yczek na cele proekologiczne (np. Bank ska i Gospodarki Wodnej. Ochrony Œrodowiska); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowi- – fundusze pomocowe Unii Europejskiej; ska w dziale II rozdziale 4 okreœla przeznaczenie œrodków fi- – zagraniczne instytucje finansowe i inne programy pomo- nansowych funduszy gminnych, powiatowych i wojewódzkich. cowe; Œrodki Gminnych Funduszy OŒiGW zgodnie z art. 406 – œrodki w³asne przedsiêbiorstw (pochodz¹ce równie¿ z ko- ww. ustawy przeznaczone s¹ na: mercyjnego kredytu bankowego); – edukacjê ekologiczn¹ oraz propagowanie dzia³añ proekolo- – oszczêdnoœci i inne formy œrodków w³asnych ludnoœci (go- gicznych i zasady zrównowa¿onego rozwoju, spodarstw domowych). – wspomaganie realizacji zadañ pañstwowego monitoringu Zasady korzystania z funduszy pomocowych UE omówio- œrodowiska, ne zosta³y szczegó³owo na stronach Ministerstwa Œrodowiska – wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych (http://www.mos.gov.pl/fundusze_UE/). oraz badañ stanu œrodowiska, a tak¿e systemów pomiaro- Ka¿da z instytucji i organizacji dysponuje funduszami zgod- wych zu¿ycia wody i ciep³a, nie z w³asn¹ list¹ priorytetów, jednak w chwili obecnej wiêk- – realizowanie zadañ modernizacyjnych i inwestycyjnych, s³u- szoœæ z nich obejmuje zadania realizuj¹ce cele g³ówne: ¿¹cych ochronie œrodowiska i gospodarce wodnej, w tym Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 391 — Poz. 5

instalacji lub urz¹dzeñ ochrony przeciwpowodziowej i obiek- EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie bez- tów ma³ej retencji wodnej, zwrotnych dotacji a tak¿e preferencyjnych po¿yczek. Dotacje – urz¹dzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewieñ, za- uzyskaæ mog¹ jedynie projekty dotycz¹ce inwestycji zwi¹za- krzewieñ oraz parków, nych bezpoœrednio z ochron¹ œrodowiska (w ich fazie imple- – realizacjê przedsiêwziêæ zwi¹zanych z gospodark¹ odpadami, mentacyjnej), a w dziedzinie przyrody równie¿ projekty nie in- – wspieranie dzia³añ przeciwdzia³aj¹cych zanieczyszczeniom, westycyjne. EkoFundusz nie dofinansowuje badañ naukowych, – profilaktykê zdrowotn¹ dzieci na obszarach, na których wy- akcji pomiarowych, a tak¿e studiów i opracowañ oraz tworze- stêpuj¹ przekroczenia standardów jakoœci œrodowiska, nia wszelkiego rodzaju dokumentacji projektowej. – wspieranie wykorzystania lokalnych Ÿróde³ energii odnawial- W odniesieniu do projektów, prowadzonych przez pozarz¹- nej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dowe organizacje spo³eczne (przyrodnicze, charytatywne) dla œrodowiska noœników energii, nie nastawione na generowanie zysków, dotacja EkoFundu- – wspieranie ekologicznych form transportu, szu mo¿e pokryæ do 80% kosztów w projekcie z dziedziny ochro- – dzia³ania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpoœrednio ny przyrody i do 50% w inwestycjach zwi¹zanych z ochron¹ oddzia³uj¹ce na stan gleby, powietrza i wód, w szczególnoœci œrodowiska. EkoFndusz mo¿e wspieraæ zarówno projekty do- na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj¹cych meto- piero rozpoczynane, jak i bêd¹ce w fazie realizacji, je¿eli ich dami ekologicznymi po³o¿onych na obszarach szczególnie chro- rzeczowe zaawansowanie nie przekracza 60%. nionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, – inne zadania ustalone przez radê gminy, s³u¿¹ce ochronie œro- Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójnoœci dowiska i gospodarce wodnej, wynikaj¹ce z zasady zrówno- W momencie przyst¹pienia do Unii Europejskiej Polska stra- wa¿onego rozwoju, w tym na programy ochrony œrodowiska. ci³a mo¿liwoœæ korzystania z funduszy przedakcesyjnych, lecz zy- Œrodki Powiatowych Funduszy OŒiGW przeznacza siê ska³a dostêp do znacznie wiêkszych funduszy strukturalnych Unii na wspomaganie dzia³alnoœci wymienionej powy¿ej w ramach Europejskiej i Funduszu Spójnoœci (www.cie.gov.pl GFOŒiGW, ponadto Fundusze przeznacza siê na: lub www.ukie.gov.pl), przeznaczonego na wsparcie rozwoju trans- – realizacjê przedsiêwziêæ zwi¹zanych z ochron¹ powierzchni portu i ochrony œrodowiska. Fundusze pe³ni¹ rolê silnego instru- ziemi, mentu pomocowego, zapewniaj¹cego kierowanie du¿ych œrod- – inne zadania ustalone przez radê powiatu, s³u¿¹ce ochro- ków finansowych, m.in. na ochronê œrodowiska i zadania realizo- nie œrodowiska i gospodarce wodnej, wynikaj¹ce z zasady wane w tym zakresie szczególnie przez samorz¹dy terytorialne. zrównowa¿onego rozwoju, w tym na programy ochrony Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomo- œrodowiska. cy na rozwój systemów infrastruktury ochrony œrodowiska poprzez instrumenty takie jak fundusze strukturalne i Fundusz Fundacja EkoFundusz Spójnoœci (FS). Na lata 2004-2006 UE przewiduje transfer œrod- EkoFundusz jest fundacj¹ powo³an¹ w 1992 roku przez Mi- ków finansowych na poziomie 13,8 mld EURO, z czego po- nistra Finansów dla efektywnego zarz¹dzania œrodkami fi- nad 4,2 mld na realizacjê projektów z Funduszu Spójnoœci. Jed- nansowymi pochodz¹cymi z zamiany czêœci zagranicznego nym z priorytetów w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004 - d³ugu na wspieranie przedsiêwziêæ w ochronie œrodowiska 2006 jest: ochrona œrodowiska i racjonalne wykorzystanie za- (tzw. konwersja d³ugu). Dotychczas decyzjê o ekokonwersji sobów œrodowiska. Priorytet ten bêdzie realizowany przez: polskiego d³ugu podjê³y Stany Zjednoczone, Francja, Szwaj- – czêœæ œrodowiskow¹ Funduszu Spójnoœci, caria, W³ochy, Szwecja i Norwegia. Tak wiêc EkoFundusz za- – Sektorowy Program Operacyjny - Ochrona Œrodowiska i Go- rz¹dza œrodkami finansowymi pochodz¹cymi z ekokonwer- spodarka Wodna, sji ³¹cznie ponad 571 mln USD do wydatkowania w latach – inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Pro- 1992-2010. gram Operacyjny Rozwoju Regionalnego - ZPORR). EkoFundusz jest niezale¿n¹ fundacj¹ dzia³aj¹c¹ wed³ug pra- Cel strategii dla Funduszu Spójnoœci to wsparcie podmio- wa polskiego, a w szczególnoœci ustawy o fundacjach oraz we- tów publicznych w realizacji dzia³añ na rzecz poprawy stanu d³ug Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister Skarbu. œrodowiska bêd¹ce realizacj¹ zobowi¹zañ Polski wynikaj¹cych W Statucie EkoFunduszu piêæ sektorów ochrony œrodowi- z wdra¿ania prawa ochrony œrodowiska Unii Europejskiej, po- ska uznanych zosta³o za dziedziny priorytetowe. S¹ nimi: przez dofinansowanie: – ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki – realizacji indywidualnych projektów, i tlenków azotu oraz eliminacja niskich Ÿróde³ ich emisji (ochro- – programów grupowych z zakresu ochrony œrodowiska, na powietrza), – programów ochrony œrodowiska rz¹dowych i samorz¹dowych. – ograniczenie dop³ywu zanieczyszczeñ do Ba³tyku oraz ochro- Jednym z kryteriów uzyskania œrodków finansowych z Fun- na zasobów wody pitnej (ochrona wód), duszu Spójnoœci jest wielkoœæ projektu, a mianowicie ³¹czna – ograniczenie emisji gazów powoduj¹cych zmiany klimatu Zie- wartoœæ projektu powinna przekraczaæ 10 mln EURO. Projekty mi (ochrona klimatu), o takiej wartoœci s¹ w stanie zorganizowaæ g³ównie œrednie – ochrona ró¿norodnoœci biologicznej, lub du¿e miasta b¹dŸ np. zwi¹zki miast czy gmin. – gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. Jednym z priorytetów Funduszy Spójnoœci jest racjonalna We wszystkich piêciu sektorach pomoc finansow¹ EkoFun- gospodarka odpadami komunalnymi. Fundusze te ukierunko- duszu uzyskaæ mog¹ tylko te projekty, które wykazuj¹ siê wy- wane bêd¹ na finansowanie konkretnych inwestycji, których sok¹ efektywnoœci¹, tj. korzystnym stosunkiem efektów eko- wyniki s¹ zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC. logicznych do kosztów. Poza tym zalecane jest, aby projekty Priorytetem w Sektorowym Programie Operacyjnym - spe³nia³y przynajmniej jeden z nastêpuj¹cych warunków: Ochrona œrodowiska i gospodarka wodna jest ochrona œrodo- – wprowadzanie na polski rynek nowych technologii z krajów- wiska na obszarach zanieczyszczonych. Dzia³ania dotycz¹ za- donatorów, gospodarowania odpadów niebezpiecznych. W ramach te- – uruchomienie krajowej produkcji urz¹dzeñ dla ochrony œro- go priorytetu realizowane bêd¹ zadania, których nie mo¿na dowiska, dofinansowaæ z Funduszu Spójnoœci. Wsparcie finansowe do- – szczególne znaczenie dla ochrony zdrowia. tyczy, tak¿e podmiotów niepublicznych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 392 — Poz. 5

W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Roz- – eksponowaæ pozytywn¹ rolê dzieci w edukacji ekologicznej woju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone szerokiej ga- doros³ych, mie projektów z zakresu ochrony œrodowiska. Pomoc z zaso- – prowadziæ edukacje ekologiczn¹ w terenie. bów funduszy strukturalnych i pañstwowych jest udzielana Dla osi¹gniêcia tych celów szko³a powinna wprowadziæ g³ównie na projekty jednostek samorz¹du terytorialnego re- ró¿ne formy dzia³añ bezpoœrednio skierowanych na pobudze- alizowane w powi¹zaniu ze wsparciem udzielanym nie œwiadomoœci, podnoszenie poziomu wiedzy i wyrabianie dla wzmocnienia potencja³u rozwojowego regionów. G³ów- umiejêtnoœci wœród dzieci i m³odzie¿y, a poœrednio równie¿ ny cel Programu to ochrona wód i gospodarka wodna, rów- u wszystkich mieszkañców gminy. Spoœród zalecanych form nie¿ wybrane elementy gospodarki odpadami. Beneficjen- nale¿y wymieniæ, miedzy innymi: tem koñcowym w ramach dzia³añ s¹ samorz¹dy wojewódz- – œcie¿ki tematyczne w ramach przedmiotu Œrodowisko w na- kie, powiatowe i gminne. uczaniu pocz¹tkowym oraz w klasach wy¿szych w ramach poszczególnych przedmiotów, 6.3. Instrumenty spo³eczne – badania ankietowe dzieci i m³odzie¿y, – rozmowy i spotkania z ciekawymi ludŸmi (przedstawiciele Wa¿nym elementem skutecznego zarz¹dzania œrodowi- w³adz lokalnych, zak³adów przemys³owych, organizacji eko- skiem jest œwiadomoœæ ekologiczna spo³eczeñstwa oraz przy- logicznych, jednostek badawczych), jazne dla œrodowiska nawyki i codzienna postawa ludnoœci. – konkursy plastyczne, literackie, konkursy zbiórki surowców Edukacja i informacja z komunikacj¹ s¹ ze sob¹ œciœle powi¹- wtórnych, zane. W³aœciwa informacja przyspiesza proces edukacji. W przy- – przedstawienia teatralne, happeningi ekologiczne, padku osi¹gniêcia w³aœciwego poziomu edukacji, komunika- – festyny, aukcje, pokazy, cja z grupami zadaniowymi jest ³atwiejsza, a przekazywane – dni otwarte w zak³adach przemys³owych i w jednostkach ba- informacje s¹ w³aœciwie odbierane i wykorzystywane. Rzetel- dawczych, na informacja o stanie œrodowiska i dzia³aniach na rzecz jego – wspó³praca i wymiana doœwiadczeñ z innymi szko³ami po- ochrony, a tak¿e umiejêtnoœæ porozumiewania siê ze spo³e- przez internet, czeñstwem s¹ niezbêdne dla sukcesu realizowanej polityki – kluby m³odego ekologa. ekologicznej. Powiat oraz gminy, przy wsparciu organizacji ekologicznych oraz placówek oœwiatowych i badawczych, po- Kampania informacyjno-edukacyjna dla podmiotów gospo- winny zapewniæ odpowiednie wsparcie medialne, zadbaæ darczych o sprzyjaj¹c¹ atmosferê oraz promowaæ wyniki akcji na rzecz ochrony œrodowiska. G³ówny ciê¿ar dzia³añ informacyjno-szkoleniowych dla pod- Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system miotów gospodarczych z terenu Gminy i powiatu powinny prze- op³at i kar nie spe³ni¹ ca³ego zakresu celów i zadañ wyznaczo- j¹æ izby gospodarcze, izby rzemieœlnicze, cechy, kongregacje nych przez w³adze gminy. Ka¿da grupa zadaniowa (jednostka kupieckie, itp. realizuj¹ca zadanie oraz wszyscy mieszkañcy) ponosi odpo- Zakres szkoleñ powinien obejmowaæ, miêdzy innymi: wiedzialnoœæ za zapewnienie czystego œrodowiska, zapobie- – zagadnienia prawne, ganie problemom i ukierunkowanie przysz³ego rozwoju. Miesz- – obowi¹zki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony œro- kañcy Gminy powinni byæ informowani o zadaniach po- dowiska, przez prasê, biuletyny, czy te¿ poprzez œrodki poœrednie, takie – zagadnienia zwi¹zane ze stosowaniem najlepszych dostêp- jak pozarz¹dowe organizacje ekologiczne. nych technik, Realizacja celów poprzez edukacjê ekologiczn¹ jest zada- – zagadnienia zwi¹zane z obni¿aniem materia³och³onnoœci, niem d³ugotrwa³ym, które nale¿y niezw³ocznie w³¹czyæ w ru- wodoch³onnoœci i energoch³onnoœci procesów technolo- tynowe dzia³ania urzêdu. Zadania z tego, w d³u¿szym horyzon- gicznych, cie czasu, przynosz¹ korzyœci ekologiczne, umo¿liwiaj¹ rozwi¹- – zagadnienia zwi¹zane z mo¿liwoœci¹ pozyskiwania energii zanie lub z³agodzenie wa¿nych problemów ekologicznych. Na- ze Ÿróde³ odnawialnych, wet wieloletnie nak³ady na edukacjê ekologiczn¹ i (czêsto z ni¹ – gospodarkê odpadami przemys³owymi wraz z recyklingiem zwi¹zan¹) profilaktykê zagro¿eñ s¹ znacznie ni¿sze ni¿, wyni- odpadów. kaj¹ce z ich zaniedbania, koszty likwidacji strat ekologicznych Zdecydowana wiêkszoœæ osób czynnych zawodowo ma bez- lub szybkiego wdro¿enia wymagañ prawnych. poœredni wp³yw na stan œrodowiska. Wynika to z mniej lub bar- dziej œwiadomych decyzji podejmowanych na ka¿dym stano- Kampania informacyjno-edukacyjna w szko³ach wisku pracy. Realizacja zadañ zwi¹zanych z ochron¹ œrodowi- ska w znacznej mierze zale¿na jest, wiêc od konkretnych dzia- Szko³y maj¹ bardzo szerokie mo¿liwoœci w³¹czenia siê ³añ podejmowanych w zak³adach pracy. Skutecznoœæ tych dzia- w proces informacyjno-edukacyjny zwi¹zany z problematyk¹ ³añ wymaga spe³nienia nastêpuj¹cych warunków: ochrony œrodowiska. W tym zakresie mo¿liwe s¹ zarówno for- – wiedza o ochronie œrodowiska w miejscu pracy powinna byæ my zajêæ lekcyjnych, jak i pozalekcyjnych. upowszechniana przez kierownictwo zak³adu, specjalistycz- Szko³a powinna: ne s³u¿by pracownicze i zwi¹zki zawodowe, w³¹czaj¹c w to – inicjowaæ i korzystaæ z kontaktów z w³adzami samorz¹dowy- program doskonalenia zawodowego kadry oraz elementy mi oraz innymi reprezentantami spo³ecznoœci lokalnej; szko- edukacji œrodowiskowej zwi¹zanej ze specyfik¹ prowadzo- ³ami wy¿szymi; jednostkami badawczymi; terenowymi oœrod- nej dzia³alnoœci, kami edukacji ekologicznej i innymi instytucjami i organizacja- – w programach szkoleniowych s³u¿b BHP, w zak³adach pracy, mi (w tym z pozarz¹dowymi organizacjami ekologicznymi), nale¿y podj¹æ tematykê skutków oddzia³ywania zak³adów – inicjowaæ oraz uczestniczyæ w krajowych i miêdzynarodo- pracy na lokalne œrodowisko i zdrowie ludzi w zakresie ochro- wych programach edukacji ekologicznej, ny œrodowiska, – stale podejmowaæ i rozszerzaæ zakres praktycznych dzia³añ – we wszystkich dzia³aniach promocyjnych nale¿y lansowaæ na rzecz ochrony œrodowiska w szkole i jej otoczeniu, technologie i rozwi¹zania przyjazne œrodowisku. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 393 — Poz. 5

Kampania informacyjno-edukacyjna prowadzona przez or- – stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych ganizacje spo³eczne (dla oceny Programów i projektów inwestycyjnych w ochro- nie œrodowiska). Organizacje spo³eczne, w tym dzia³aj¹ce na rzecz ochrony WskaŸniki powinny byæ gromadzone i wykorzystywane œrodowiska, maj¹ zró¿nicowany charakter i formy dzia³ania, a tak- do ocen realizacji polityki ekologicznej. Poza wymienionymi wy- ¿e ró¿norodne powi¹zania ze sfer¹ polityki, ekonomii i kultury. ¿ej miernikami stosowane s¹ równie¿ wskaŸniki: Dzia³ania pozarz¹dowych organizacji ekologicznych pole- – wskaŸniki spo³eczno-ekonomiczne, gaj¹ g³ównie na: – wskaŸniki stanu œrodowiska i zmiany presji na œrodowisko, – kszta³towaniu œwiadomoœci ekologicznej osób zaanga¿owa- – wskaŸniki aktywnoœci pañstwa i spo³eczeñstwa. nych w dzia³ania spo³eczne, Celem realizacji zadañ Programu Ochrony Œrodowiska – przybli¿aniu spo³eczeñstwu istoty i znaczenia problemów dla Gminy Mszana Dolna jest poprawa stanu œrodowiska. ekologicznych, Zmiany wartoœci wskaŸników charakteryzuj¹cych elementy – wp³ywaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podej- œrodowiska bêd¹ wymiernym efektem realizacji Programu. mowanie decyzji dotycz¹cych zarz¹dzania œrodowiskiem, Podstaw¹ oceny efektywnoœci wdra¿ania programu ochro- – propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ny œrodowiska jest wynik prowadzonego moonitoringu. Moni- ekologii. toring dostarcza informacji na podstawie, których mo¿na oce- Dla efektywnego dzia³ania spo³ecznych organizacji ekolo- niæ, czy stan œrodowiska ulega poprawie czy pogorszeniu. gicznych programy informacyjno-edukacyjne realizowane W pracach kontroluj¹cych wyró¿niamy: przez te organizacje powinny uzyskaæ wsparcie zarówno me- – monitoring jakoœci œrodowiska, rytoryczne, jak i finansowe ze strony powiatu, gmin i podmio- – monitoring polityki œrodowiskowej. tów gospodarczych. G³ównym Ÿród³em finansowania dzia³añ Monitoring œrodowiska powinien byæ traktowany jako sys- organizacji w tym zakresie powinny byæ Powiatowy i Gminny tem kontroli stanu œrodowiska, dostarczaj¹cy informacji o uzy- Fundusz Ochrony Œrodowiska. Nie wyklucza to jednak ubiega- skanych efektach wszystkich dzia³añ na rzecz ochrony œrodo- nia siê o fundusze na te cele z innych Ÿróde³, jak: fundusze wiska. Jest tak¿e narzêdziem wspomagaj¹cym prawne, finan- ekologiczne (np. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Œrodowiska, sowe i spo³eczne instrumenty zarz¹dzania œrodowiskiem. fundacje, œrodki pomocowe UE). Wspó³praca w³adz powiatu, Gminy oraz przedsiêbiorstw 7.2. Monitoring jakoœci œrodowiska oraz w³¹czenie siê spo³ecznych organizacji ekologicznych w pro- ces informacyjno-edukacyjny jest ukierunkowana na: Monitoring œrodowiska mo¿e byæ traktowany jako system – prowadzenie szkoleñ dla nauczycieli, urzêdników, przedsiê- kontroli stanu œrodowiska, dostarczaj¹cy informacji o efektach biorców, dzia³aczy samorz¹du terytorialnego i mieszkañców, wszystkich dzia³añ na rzecz ochrony œrodowiska. Jest narzê- – przygotowywanie i kolporta¿ materia³ów informacyjno-edu- dziem wspomagaj¹cym prawne, finansowe i spo³eczne instru- kacyjnych dla mieszkañców, menty zarz¹dzania œrodowiskiem. – organizowanie konkursów, wystaw, prelekcji, Zakres, sposób i czêstotliwoœæ prowadzenia badañ moni- – prowadzenie ró¿nego rodzaju kampanii ekologicznych. toringowych jest okreœlony odpowiednimi rozporz¹dzeniami oraz wskazówkami i wytycznymi, dostêpnymi w literaturze, z odniesieniem do poszczególnych komponentów œrodowiska. 7. Zarz¹dzanie i monitoring realizacji programu Badania stanu œrodowiska realizowane s¹ w ramach Pañ- stwowego Monitoringu Œrodowiska koordynowanego przez or- 7.1. Zarz¹dzanie programem ochrony œrodowiska gany Inspekcji Ochrony Œrodowiska oraz jednostki naukowo- badawcze. Prace badawcze wchodz¹ w sk³ad systemu pozy- Podstawow¹ zasad¹ realizacji Programu Ochrony Œrodowi- skiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostêpniania infor- ska dla Gminy Mszana Dolna powinna byæ zasada wykonywa- macji o œrodowisku pozwalaj¹cym na ocenê prawid³owoœci nia zadañ przez jednostki zwi¹zane z systemem zarz¹dzania œro- realizowanej polityki ekologicznej. Ocenie podlegaj¹ oddziel- dowiskiem, œwiadome istnienia programu i ich uczestnictwa nie poszczególne elementy œrodowiska: w nim. Z punktu widzenia programu mo¿na wyodrêbniæ nastê- – monitoring wód powierzchniowych, puj¹ce podmioty uczestnicz¹ce w realizacji Programu: – monitoring wód podziemnych, – podmioty uczestnicz¹ce w organizacji i zarz¹dzaniu progra- – monitoring zbiorników zaporowych, mem, – monitoring wody pitnej, – podmioty realizuj¹ce zadania programu, – monitoring jakoœci powietrza, – podmioty kontroluj¹ce przebieg realizacji i efekty programu, – monitoring gleb, – spo³ecznoœæ Gminy, jako g³ówny podmiot odbieraj¹cy wyni- – monitoring ha³asu, ki dzia³añ programu. – i inne. Pomiar stopnia realizacji celów Programu bêdzie odbywaæ siê poprzez mierniki. Bêd¹ to mierniki zwi¹zane z poszczegól- 7.3. Monitoring polityki œrodowiskowej nymi celami. W II Polityce Ekologicznej Pañstwa do szczególnie wa¿nych mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono: Monitoring polityki ochrony œrodowiska oznacza, ¿e wdra¿a- – stopieñ zmniejszenia ró¿nicy (w %) miêdzy faktycznym za- nie Programu bêdzie podlega³o regularnej ocenie w zakresie: nieczyszczeniem œrodowiska a naukowo uzasadnionym do- – okreœlenia stopnia wykonania zadañ, puszczalnym (³adunkiem krytycznym), – okreœlenia stopnia realizacji przyjêtych celów, – iloœæ zu¿ywanej energii, materia³ów, wody oraz iloœæ wy- – oceny rozbie¿noœci pomiêdzy celami i zadaniami, twarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeñ w prze- – analizy przyczyn powsta³ych rozbie¿noœci. liczeniu na jednostkê dochodu narodowego lub wielkoœæ pro- Najwa¿niejszym wskaŸnikiem osi¹gniêæ Gminy i powiatu dukcji (wyra¿on¹ w wielkoœciach fizycznych lub wartoœci¹ jest monitorowanie stopnia realizacji zadañ. Koordynator wdra- sprzedan¹), ¿ania Programu powinien, co dwa lata oceniaæ stopieñ wdro- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 394 — Poz. 5

¿enia Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dol- Mierniki Jednostka na. Wyniki oceny rozbie¿noœci pomiêdzy celami i analiza przy- monitoruj¹ca czyny tych rozbie¿noœci bêd¹ stanowi³y wk³ad do opracowa- nia aktualizacji Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Wzrost jakoœci wody pitnej: WIOŒ, stacje SANEPID, Mszana Dolna. – badania sk³adu fizykochemicznego Jednostki badawcze, Pomiar stopnia realizacji Programu powinien odbywaæ siê wód Urz¹d Gminy, poprzez wskaŸniki realizacji (mierniki). Mierniki, przydatne przy mo- – d³ugoœæ zmodernizowanych odcin- Starostwo Powiatowe, nitorowaniu polityki ekologicznej gminy, zestawiono w tabeli 7.1. ków sieci wodoci¹gowej Przedsiêbiorstwa i Spó³ki Wodociagowo- Wyró¿nia siê trzy rodzaje wskaŸników (mierników): presji, Kanalizacyjne stanu i reakcji. Wzrost jakoœci ziemi i gleb: Starostwo Powiatowe, WskaŸniki presji wywieranej na œrodowisko odnosz¹ siê – rejestr gleb niespe³niaj¹cych stan- Urz¹d Gminy, do tych form dzia³alnoœci, które zmniejszaj¹ iloœæ i jakoœæ zaso- dardów jakoœci Jednostki badawcze bów œrodowiska, przy czym mo¿liwe jest rozró¿nienie: – zaktualizowane jakoœci gleb na mapach – wskaŸników presji bezpoœredniej, wyra¿onej w kategoriach – wielkoœæ obszarów glebowych pod- emisji zanieczyszczeñ lub konsumpcji zasobów œrodowiska, danych oczyszczeniu – wskaŸników presji poœredniej, opisuj¹cych te szkodliwe for- Ochrona przyrody: Urz¹d Gminy, – iloœæ uznanych nowych form ochro- Starostwo Powiatowe, my dzia³alnoœci ludzkiej, które w efekcie prowadz¹ do wy- ny przyrody Nadleœnictwo, wierania presji bezpoœredniej. – wzrost lesistoœci Gminy Jednostki badawcze WskaŸniki stanu odnosz¹ siê do jakoœci œrodowiska i jako- Zmniejszenie ha³asu emitowanego Urz¹d Gminy, œci jego zasobów; odnosz¹ siê do ostatecznych celów realizacji do œrodowiska Starostwo Powiatowe, Programu i powinny byæ konstruowane w sposób umo¿liwia- – mapa akustyczna Gminy W³aœciciele obiektów, j¹cy dokonanie przegl¹dowej oceny stanu œrodowiska i zmian – d³ugoœæ ekranów dŸwiêkoch³onnych WIOŒ, dokonuj¹cych siê w czasie. – iloœæ nowych punków monitoringu Jednostki badawcze WskaŸniki reakcji wskazuj¹, w jakim stopniu spo³eczeñstwo ha³asu Zmniejszenie promieniowania niejoni- Urz¹d Gminy, zainteresowane jest odpowiedzi¹ na stan œrodowiska; reakcja zuj¹cego emitowanego do œrodowiska WIOŒ, spo³eczna dotyczyæ mo¿e indywidualnych i kolektywnych dzia- – iloœæ i wyniki pomiarów promienio- Jednostki badawcze, ³añ prowadz¹cych do ograniczenia, opanowania lub unikniê- wania niejonizujacego Starostwo Powiatowe cia negatywnego oddzia³ywania na œrodowisko, ewentualnie powstrzymanie postêpuj¹cej ju¿ degradacji œrodowiska. WskaŸniki spo³eczno - ekonomiczne

Tabela. 7.1. Mierniki stopnia realizacji Programu zalecane Ceny us³ug komunalnych (woda, œcie- Przedsiêbiorstwa Ko- dla Gminy lub powiatu ki, wywóz odpadów) munalne, Przedsiêbior- stwa i Spólki Wodoci¹- gowo-Kanalizacyjne, Mierniki Jednostka Urzêdy Gmin monitoruj¹ca Zwiêkszenie œwiadomoœci ekologicz- Starostwo Powiatowe, nej spo³eczeñstwa: Urz¹d Gminy, Organi- WskaŸniki stanu œrodowiska – iloœæ szkoleñ, odczytów, konferen- zacje ekologiczne, Jed- cji na temat ochrony œrodowiska nostki badawczo-roz- Zmniejszenie zanieczyszczeñ wprowa- WIOŒ, – iloœæ i zakres akcji zorganizowanych wojowe, Instytucje dzanych do powietrza: Jednostki badawcze dla ochrony œrodowiska przyrodni- szkolne i naukowe – poziom wskaŸników zanieczyszcze- Urz¹d Gminy, czego Wielkoœæ nak³adów na ochronê œro- Starostwo Powiatowe, nia powietrza (PM 10, SO2, NO2) Starostwo Powiatowe, na obszarach badanych W³aœciciele dróg dowiska Urzêdy Gmin – program ograniczenia niskiej emisji – iloœæ obiektów poddanych termo- modernizacji – d³ugoœæ zmodernizowanych ci¹gów komunikacyjnych 8. Streszczenie Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Zmniejszenie ³adunków zanieczysz- WIOŒ, stacje SANEPID, Mszana Dolna czeñ wprowadzanych do wód po- Jednostki badawcze, wierzchniowych: Urz¹d Gminy, Zgodnie z art. 17.1. ustawy Prawo Ochrony Œrodowiska – poziom zanieczyszczeñ fizykoche- Starostwo Powiatowe, micznych i bakteriologicznych Przedsiêbiorstwa (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z dn. 20.06.2001) Zarz¹d województwa, – d³ugoœæ nowych odcinków kanali- i Spó³ki Wodociagowo- powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej pañ- zacji wraz z oczyszczalniami œcieków Kanalizacyjne stwa, sporz¹dza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gmin- – iloœæ nowych oczyszczalni przydo- ne programy ochrony œrodowiska, uwzglêdniaj¹c wymaga- mowych nia, o których mowa w art. 14. – iloœæ zlikwidowanych ognisk zanie- Art. 14.1. Polityka ekologiczna pañstwa, na podstawie ak- czyszczeñ komunalnych i przemy- tualnego stanu œrodowiska, okreœla w szczególnoœci: s³owych zanieczyszczenia wód 1) cele ekologiczne, Zmniejszenie ³adunków zanieczysz- WIOŒ, PIG, czeñ wprowadzanych do wód pod- stacje SANEPID, 2) priorytety ekologiczne, ziemnych: Jednostki badawcze , 3) rodzaje i harmonogram dzia³añ proekologicznych, – poziom zanieczyszczeñ fizykoche- Urz¹d Gminy, 4) œrodki niezbêdne do osi¹gniêcia celów, w tym mechani- micznych i bakteriologicznych Starostwo Powiatowe zmy prawno-ekonomiczne i œrodki finansowe. – iloœæ zlikwidowanych ognisk zanie- 2. Politykê ekologiczn¹ pañstwa przyjmuje siê na 4 lata, z tym czyszczeñ komunalnych i przemy- ¿e przewidziane w niej dzia³ania w perspektywie obejmuj¹ s³owych kolejne 4 lata. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 395 — Poz. 5

3. Z wykonania programu zarz¹d województwa, powiatu i gmi- Wykaz wykorzystanych materia³ów ny sporz¹dza co 2 lata raporty, które przedstawia siê odpo- wiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie Absalon D. i inni - Mapa Sozologiczna Polski w skali 1:50 000, gminy. arkusz M-34-77-C Mszana Dolna, Uniwersytet Œl¹ski, 1996 Ochrona œrodowiska przyrodniczego jest jedn¹ z g³ównych Ankieta zagadnieñ z zakresu Ochrony Œrodowiska dla Gmi- dróg prowadz¹cych do osi¹gniêcia zrównowa¿onego rozwoju, ny Mszana Dolna nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e nie jedyn¹. O w pe³ni zrównowa¿o- Ankieta zagadnieñ z zakresu gospodarki odpadami dla Gmi- nym rozwoju mo¿na dopiero mówiæ po osi¹gniêciu czterech ny Mszana Dolna ³adów: Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, WIOŒ – ekologicznego, w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane za rok 2001 – spo³ecznego, Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, WIOŒ – gospodarczego, w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane za rok 2002 – przestrzennego. Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, WIOŒ Podstawowym narzêdziem osi¹gniêcia ³adu ekologiczne- w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane za rok 2003 go jest ochrona i kszta³towanie œrodowiska przyrodniczego. Gruszczyk A. i inni, 1998 - Plan Ochrony Gorczañskiego Par- Bior¹c pod uwagê przeprowadzon¹ analizê stanu aktual- ku Narodowego Porêba Wielka nego œrodowiska oraz ocenê zagro¿eñ i mo¿liwoœci rozwoju Kleczkowski A.S. 1990 (red.) - Mapa obszarów G³ównych gospodarczego Gminy, jako cel nadrzêdny polityki ekologicz- Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj¹- nej Gminy Mszana Dolna przyjêto: cych szczególnej ochrony. Skala 1:500 000. Instytut Hydroge- ologii i Geologii In¿ynierskiej AGH, Kraków. Wysoka jakoœæ œrodowiska warunkiem zrównowa¿onego Malinowski J. (red.), 1991 - Budowa geologiczna Polski. T. VII, i dynamicznego rozwoju Gminy Mszana Dolna Hydrogeologia. Wyd. Geol., Warszawa. Program ochrony œrodowiska dla Powiatu Limanowskie- Efektywnoœæ dzia³añ w zakresie ochrony œrodowiska przy- go, Przedsiêbiorstwo Us³ugowe "Po³udnie II" Sp. z o.o. , Zak³ad rodniczego zale¿y, w du¿ej mierze, od polityki i rozwi¹zañ przyjê- Pracy Chronionej, Biuro In¿ynierii Œrodowiska i Rozwoju Tech- tych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania œrodków finansowych nologii, Kraków na lata 2007-2010 oraz zainteresowania i zrozumienia ze strony ludnoœci. Podejmo- Nasza zielona ma³opolska. Program zrównowa¿onego roz- wane dzia³ania powinny byæ prowadzone zgodnie z opracowa- woju i ochrony œrodowiska województwa ma³opolskiego na nym uprzednio programem krótko- i d³ugookresowym, sporz¹- lata 2001-2015. Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego 2000 r. dzonym na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji aktual- Ocena jakoœci powietrza w województwie ma³opolskim, nej i przewidywanych zagro¿eñ œrodowiska w rejonie. W I O Œ w Krakowie, (www.krakow.pios.gov.pl/publikacje.) Kra- Sporz¹dzony Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy ków 2003 Mszana Dolna obejmuje elementy: Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, Gmina – Charakterystyka ogólna obszaru Gminy z zaznaczeniem rol- wiejska Mszana Dolna, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, Kra- niczego i turystycznego charakteru Gminy, ków 2003 – Charakterystyka stanu aktualnego œrodowiska przyrodnicze- Polityka Ekologiczna Pañstwa na lata 2003 - 2006 z uwzglêd- go na obszarze gminy w odniesieniu do poszczególnych jego nieniem perspektywy komponentów, Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu lima- – Obserwowane oraz przewidywane zagro¿enia stanu œrodo- nowskiego, Limanowa 2004. wiska przyrodniczego na obszarze Gminy, Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pañstwa – Cele ekologiczne postawione do osi¹gniêcia dla poszczegól- na lata 2002 - 2010. Rada Ministrów, 2002r. nych komponentów œrodowiska, Program Zrównowa¿onego Rozwoju i Ochrony Œrodowi- – Kierunki oraz zadania zmierzaj¹ce do poprawy w zakresie ska w Gminie Mszana Dolna - Rêkopis ochrony œrodowiska w okresach krótko- i d³ugoterminowych, Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Mszana – Uwarunkowania realizacyjne Programu w zakresie koordy- Dolna, Instytut GSMiE - PAN Kraków, 2004 nacji dzia³añ, Ÿróde³ finansowania oraz w zakresie zarz¹dza- Projekt Programu Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana nia œrodowiskiem, Dolna, Instytut GSMiE - PAN, Kraków, 2004 – Zasady monitorowania efektów wdra¿ania Programu. Raport o stanie œrodowiska w województwie ma³opolskim Program Ochrony Œrodowiska dla Gminy Mszana Dolna w 2002 roku, W I O Œ w Krakowie, (www.krakow.pios.gov.pl), jest podstaw¹ planowania strategicznego, stawiaj¹cym cele Kraków 2003 i kierunki polityki ekologicznej Gminy. Program nie jest doku- Ustawa z dnia 16 paŸdziernika 1991r. o ochronie przyrody mentem decyzyjnym, ale wspomagaj¹cym dzia³ania decyzyj- (Dz. U. Nr 114, poz 492 z póŸn zm.) ne Gminy. Przygotowany Program stanowiæ powinien prze- Strategia Rozwoju Powiatu Limanowskiego, Agencja Roz- s³ankê konstruowania bud¿etu Gminy i jest podstaw¹ do ubie- woju Regionu Krakowskiego, Fundacja Promocji Gospodarczej gania siê o fundusze pomocowe ze Ÿróde³ krajowych i Unii Regionu Krakowskiego, Limanowa, 1999 Europejskiej. Strategia Rozwoju spo³eczno-gospodarczego Gminy Msza- Realizacja zadañ postawionych w Programie, s³u¿¹cych na Dolna, Tarnowska Agencja Rozwoju Reginalnego S.A. Tar- do osi¹gniêcia celów ekologicznych z podzia³em na poszczególne nów 1999 komponenty œrodowiska, powinna spowodowaæ poprawê wa- Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania runków ¿ycia mieszkañców poprzez zachowanie lub polepszenie przestrzennego Gminy Mszana Dolna. ATA Agencja Us³ugo- walorów œrodowiska przyrodniczego przy zachowaniu charakte- wa, Nowy S¹cz, 1999 ru rolniczego i turystycznego Gminy. Poszczególne wytyczne, za- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r.- Prawo ochrony œrodowi- warte w Programie powinny byæ respektowane i uwzglêdniane ska (Dz. U. Nr 62, poz 627 z póŸn zm.) w programach i planach szczegó³owych oraz w dzia³aniach inwe- Ustawa z dnia 28 wrzeœnia 1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101, stycyjnych w zakresie ochrony œrodowiska. poz 444 z póŸn zm.) Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 396 — Poz. 5

Wojewódzki Plan gospodarki Odpadami dla województwa 11. Odpady problemowe - rozumie siê przez to odpady po- ma³opolskiego, Kraków 2003. wstaj¹ce w wyniku zaistnienia sytuacji awaryjnych (rów- Wybrane dane o powiatach i gminach Województwa Ma³o- nie¿ odpady niebezpieczne powsta³e podczas prowadze- polskiego w 2002 roku, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, Kra- nia akcji ratowniczych). ków 2003. 12. Odpady ulegaj¹ce biodegradacji - rozumie siê przez to odpady, które ulegaj¹ rozk³adowi tlenowemu lub beztle- nowemu przy udziale mikroorganizmów. Przewodnicz¹cy Rady Gminy: S. Wojciaczyk 13. Odpady weterynaryjne - rozumie siê przez to odpady po- wstaj¹ce w zwi¹zku z badaniem, leczeniem zwierz¹t lub œwiadczeniem us³ug weterynaryjnych, a tak¿e w zwi¹z- ku z prowadzeniem badañ naukowych i doœwiadczeñ na zwierzêtach. 14. Odzysk - rozumie siê przez to wszelkie dzia³ania, nie stwa- rzaj¹ce zagro¿enia dla ¿ycia, zdrowia ludzi lub dla œrodowi- ska, polegaj¹ce na wykorzystaniu opadów w ca³oœci PLAN GOSPODARKI ODPADAMI lub w czêœci, lub prowadz¹ce do odzyskania z odpadów sub- DLA GMINY MSZANA DOLNA stancji, materia³ów lub energii i ich wykorzystania, okre- œlone w za³¹czniku Nr 5 do w/w ustawy o odpadach. 15. Odzysk energii - rozumie siê przez to termiczne przekszta³- Podstawowe definicje i pojêcia stosowane canie odpadów w celu odzyskania energii. oraz w "Planie gospodarki odpadami 16. PCB - rozumie siê przez to polichlorowane bifenyle, poli- dla Gminy Mszana Dolna" chlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylo-me- tan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny 1. Cel w gospodarowaniu odpadami - to, do czego siê d¹¿y, zawieraj¹ce jak¹kolwiek z tych substancji w iloœci powy¿ej co siê chce osi¹gn¹æ w gospodarowaniu odpadami. 0,005 % wagowo ³¹cznie. 2. Gospodarowanie odpadami - rozumie siê przez to zbie- 17. Posiadacz odpadów - rozumie siê przez to ka¿dego, kto fak- ranie, transport, odzysk, i unieszkodliwianie odpadów, tycznie w³ada odpadami (wytwórcê odpadów, inn¹ osobê w tym równie¿ nadzór nad takimi dzia³aniami oraz nad miej- fizyczn¹, osobê prawn¹ lub jednostkê organizacyjn¹); do- scami unieszkodliwiania odpadów. mniemywa siê, ¿e w³adaj¹cy powierzchni¹ ziemi jest posia- 3. Komunalne osady œciekowe - rozumie siê przez to pocho- daczem odpadów znajduj¹cych siê na nieruchomoœci. dz¹cy z oczyszczalni œcieków osad z komór fermentacyj- 18. Przebudowa obiektu budowlanego - nale¿y przez to ro- nych oraz innych instalacji s³u¿¹cych do oczyszczania œcie- zumieæ prace maj¹ce na celu dostosowanie obiektu bu- ków komunalnych oraz innych œcieków o sk³adzie zbli¿o- dowlanego do obowi¹zuj¹cych przepisów prawnych. nym do sk³adu œcieków komunalnych. 19. Przebudowa sk³adowiska - nale¿y przez to rozumieæ pra- 4. Likwidacja sk³adowiska - rozumie siê przez to zespó³ dzia- ce maj¹ce na celu dostosowanie sk³adowiska odpadów ³añ inwestycyjnych na terenie sk³adowiska w zakresie za- do obowi¹zuj¹cych przepisów prawnych. bezpieczenia i docelowej eliminacji jego zagro¿eñ dla œro- 20. Recykling - rozumie siê przez to taki odzysk, który polega dowiska. na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materia³ów 5. Magazynowanie odpadów - jest to czasowe przetrzymy- zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu wanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, uzyskania substancji lub materia³u o przeznaczeniu pier- odzyskiem lub unieszkodliwianiem. wotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym te¿ recykling 6. Obiekt budowlany - zgodnie z ustaw¹ z dnia 7 lipca 1994 r. organiczny, z wyj¹tkiem odzysku energii. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414 z póŸn. zm.), nale- 21. Recykling organiczny - rozumie siê przez to obróbkê tle- ¿y przez to rozumieæ równie¿ sk³adowiska odpadów. now¹, w tym kompostowanie, lub beztlenow¹ odpadów, 7. Odpady - oznaczaj¹ ka¿d¹ substancjê lub przedmiot nale¿¹- które ulegaj¹ rozk³adowi biologicznemu w kontrolowanych cy do jednej z kategorii, okreœlonych w za³¹czniku Nr 1 warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów w wy- do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. niku, której powstaje materia organiczna lub metan; sk³a- Nr 62, poz. 628 z póŸn. zm.), których posiadacz pozbywa siê, dowanie na sk³adowisku odpadów nie jest traktowane ja- zamierza pozbyæ siê lub do ich pozbycia siê jest obowi¹zany. ko recykling organiczny. 8. Odpady komunalne - rozumie siê przez to odpady powsta- 22. Sk³adowisko odpadów - rozumie siê przez to obiekt bu- j¹ce w gospodarstwach domowych, a tak¿e odpady nie za- dowlany przeznaczony do sk³adowania odpadów. wieraj¹ce odpadów niebezpiecznych pochodz¹ce od innych 23. Sk³adowisko odpadów komunalnych - rozumie siê wytwórców odpadów, które ze wzglêdu na swój charakter przez to obiekt budowlany przeznaczony do sk³adowania lub sk³ad s¹ podobne do odpadów powstaj¹cych w gospo- odpadów komunalnych. darstwach domowych. 24. Sk³adowisko odpadów przemys³owych - rozumie siê 9. Odpady kuchenne ulegaj¹ce biodegradacji - domowe od- przez to obiekt budowlany przeznaczony do sk³adowania pady organiczne pochodzenia roœlinnego i zwierzêcego ule- odpadów pochodz¹cych z sektora gospodarczego, z wy³¹- gaj¹ce biodegradacji oraz odpady pochodz¹ce z pielêgna- czeniem odpadów komunalnych. cji kwiatów domowych, balkonowych - ulegaj¹ce biode- 25. Spalarnia odpadów - rozumie siê przez to instalacjê, w któ- gradacji. rej zachodzi termiczne przekszta³canie odpadów w celu ich 10. Odpady medyczne - rozumie siê przez to odpady powsta- unieszkodliwienia. j¹ce w zwi¹zku z udzielaniem œwiadczeñ zdrowotnych 26. Stabilizacja odpadów - rozumie siê przez to zwi¹zanie oraz prowadzeniem badañ i œwiadczeñ zdrowotnych odpadów w matrycy z materia³ów wi¹¿¹cych o bardzo ni- oraz prowadzeniem badañ i doœwiadczeñ naukowych w za- skiej przepuszczalnoœci celem zminimalizowania negatyw- kresie medycyny. nego oddzia³ywania na œrodowisko. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 397 — Poz. 5

27. Strategia gospodarki odpadami - perspektywiczny plan WPGO - "Plan gospodarki odpadami dla województwa ma- dzia³añ zmierzaj¹cych do osi¹gniêcia postawionych celów ³opolskiego" w gospodarce odpadami. PPGO - "Plan gospodarki odpadami dla powiatu limanow- 28. System gospodarki odpadami - nale¿y przez to rozumieæ skiego" ogó³ dzia³añ inwestycyjnych i organizacyjnych realizowa- GPGO - "Plan gospodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna" nych zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami prawnymi i in- MZWON - Miejsce Zbierania Wybranych Odpadów Niebez- nymi dokumentami, zmierzaj¹cych do osi¹gniêcia za³o¿o- piecznych nych celów w gospodarce odpadami. POZ - Placówka Opieki Zdrowotnej 29. Termiczne przekszta³canie odpadów - rozumie siê POW - Placówka Opieki Weterynaryjnej przez to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zga- KSGON - Kompleksowy System Gospodarowania Odpadami zowywania, lub rozk³adu odpadów, w tym rozk³adu piroli- Niebezpiecznymi tycznego, prowadzone w prze-znaczonych do tego instala- cjach lub urz¹dzeniach na zasadach okreœlonych w przepi- sach szczegó³owych; recykling organiczny nie jest trakto- 1. Wstêp wany jako termiczne przekszta³canie odpadów. 30. Unieszkodliwianie - rozumie siê przez to poddanie odpa- "Plan gospodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna" dów okreœlonym procesom przekszta³ceñ biologicznych, (GPGO), zosta³ opracowany w trybie i na zasadach okreœlo- fizycznych lub chemicznych, okreœlonych w za³¹czniku Nr 6 nych w przepisach o ochronie œrodowiska i obejmuje wszyst- do w/w ustawy o odpadach w celu doprowadzenia ich kie rodzaje odpadów powstaj¹cych na terenie Gminy. do stanu, który nie stwarza zagro¿enia dla ¿ycia, zdrowia Podstawowym zadaniem, do zrealizowania w najbli¿szych ludzi lub dla œrodowiska. czterech latach, jest uporz¹dkowanie gospodarki odpadami 31. Uporz¹dkowanie gospodarki odpadami - rozumie siê w Gminie Mszana Dolna. W szczególnoœci dotyczy to odpadów przez to dzia³ania zmierzaj¹ce do gospodarowania odpa- pochodz¹cych z sektora komunalnego. Uporz¹dkowanie go- dami zgodnie z wymogami ochrony œrodowiska i obowi¹- spodarki odpadami jest dzia³aniem warunkuj¹cym realizacjê zuj¹cymi w tym zakresie przepisami. celu podstawowego w przyjêtym systemie gospodarki odpa- 32. Wytwórca odpadów - rozumie siê przez to ka¿dego, które- dami, jakim jest minimalizacja iloœci wytwarzanych odpadów go dzia³alnoœæ lub bytowanie powoduje powstawanie od- oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi syste- padów oraz ka¿dego, kto przeprowadza wstêpne przetwa- mu ich odzysku i unieszkodliwiania. rzanie, mieszanie lub inne dzia³ania powoduj¹ce zmianê Szczególn¹ uwagê zwrócono w Planie na mo¿liwoœæ reali- charakteru lub sk³adu tych odpadów; wytwórc¹ odpadów zacji na terenie gminy Mszana Dolna zadañ i za³o¿eñ przyjê- powstaj¹cych w wyniku œwiadczenia us³ug w zakresie bu- tych w "Planie gospodarki odpadami dla powiatu limanow- dowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników skiego", "Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami na lata lub urz¹dzeñ oraz sprz¹tania, konserwacji i napraw jest 2004-2010 dla województwa ma³opolskiego" oraz w "Nowej podmiot, który œwiadczy us³ugê chyba, ¿e umowa o œwiad- polityce ekologicznej pañstwa". czenie us³ugi stanowi inaczej. Przyjêty w Planie system gospodarki odpadami, 33. Zadania - dzia³ania zmierzaj¹ce do osi¹gniêcia wyznaczo- wraz ze szczegó³owo wyznaczonymi celami i dzia³aniami, krót- nych celów ko- i d³ugookresowymi, umo¿liwia w³¹czenie siê Gminy Msza- 34. Zbieranie odpadów - rozumie siê przez to ka¿de dzia³anie, na Dolna do zadañ inwestycyjnych planowanych do realizacji w szczególnoœci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie w powiecie limanowskim oraz województwie ma³opolskim. i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie Bior¹c pod uwagê dotychczasowe doœwiadczenia w go- ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. spodarowaniu odpadami na terenie Gminy oraz jego po³o¿e- 35. Ilekroæ w "Gminnym planie gospodarki odpadami" jest nie wzglêdem innych gmin powiatu limanowskiego, Gmina mowa o prawie ochrony œrodowiska, nale¿y przez to rozu- Mszana Dolna bêdzie realizowa³a niniejszy plan w ramach mieæ ustawê z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony obszaru obs³ugiwanego przez Zak³ad Utylizacji Odpadów obej- œrodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŸn. zm.). muj¹cy Gminy powiatu limanowskiego (do roku 2010) oraz my- 36. Ilekroæ w "Gminnym planie gospodarki odpadami" jest œlenickiego (do roku 2014). mowa o ustawie o odpadach, nale¿y przez to rozumieæ usta- wê z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z póŸn. zm.). 2. Uwarunkowania wynikaj¹ce z polityki ekologicznej pañ- stwa i planów wy¿szego rzêdu Podstawowe skróty stosowane w "Planie gospodarki odpadami 2.1. Gospodarowanie odpadami w Unii Europejskiej dla Gminy Mszana Dolna" Podstawowym warunkiem ochrony i zapewnienia czysto- COGO - Centralny Oœrodek Gospodarki Odpadami œci œrodowiska jest stworzenie skutecznego systemu gospo- GPZON - Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych darowania odpadami oraz w³aœciwe postêpowanie z substan- WPGO - Wiejski Punkt Gromadzenia Odpadów cjami i preparatami chemicznymi stwarzaj¹cymi potencjalne SPON - Stacja Prze³adunkowa dla Odpadów Niebezpiecznych zagro¿enie dla œrodowiska. Ogólne zasady systemu gospoda- GZWP - G³ówne Zbiorniki Wód Podziemnych rowania odpadami w Unii Europejskiej okreœlone zosta³y w dy- OChK - obszary chronionego krajobrazu rektywie ramowej dotycz¹cej odpadów oraz uzupe³niaj¹cej j¹ ONO - obszary najwy¿szej ochrony dyrektywie o odpadach niebezpiecznych. Zosta³a opracowa- OWO - obszary wysokiej ochrony na "Strategia Wspólnoty w dziedzinie gospodarowania odpa- OZO - obszary zwyk³ej ochrony dami", wydana w formie zalecenia przez Radê dnia 8 czerwca UZWP - U¿ytkowe Zbiorniki Wód Podziemnych 1989 roku. Oznacza to, ¿e nie jest ona aktem bezwzglêdnie WIOŒ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska obowi¹zuj¹cym, a stanowi wytyczne dla kszta³towania polityk Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 398 — Poz. 5 krajów Unii Europejskiej w zakresie gospodarowania odpada- odpadów poprzez rozwi¹zywanie problemu powstawania i se- mi. Strategia ustala piêæ podstawowych kierunków dzia³añ gregacji odpadów "u Ÿród³a", odzyskiwanie surowców i ponow- w tym zakresie, w kolejnoœci wa¿noœci: ne wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne dla œrodowiska Zasada 1 - Zapobieganie powstawaniu odpadów; koñcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych. Zasada 2 - Recykling i powtórne wykorzystanie odpadów; Cel nadrzêdny o charakterze ogólnym zosta³ uszczegó³o- Zasada 3 - Optymalizacja ostatecznego usuwania odpadów; wiony poprzez okreœlenie celów krótkoterminowych, œrednio- Zasada 4 - Regulacja przewozu odpadów; terminowych oraz perspektywicznych. Cele te uwzglêdniaj¹ po- Zasada 5 - Dzia³ania naprawcze. trzebê realizacji zasad zrównowa¿onego rozwoju, zobowi¹zañ Dodatkowe, podstawowe zasady gospodarki odpadami ustalonych na szczeblu miêdzynarodowym oraz wymogów pra- w Unii Europejskiej: wa Unii Europejskiej (w szczególnoœci tzw. Dyrektywy Ramo- Zasada najbli¿szego otoczenia; wej o Odpadach). Cele krótkoterminowe odnosz¹ siê do proble- Zasada samowystarczalnoœci (odpady powsta³e we Wspólno- mów wynikaj¹cych z niew³aœciwego postêpowania z odpadami cie nie powinny byæ unieszkodliwiane poza ni¹); w przesz³oœci i zwi¹zanych z tym zagro¿eñ œrodowiska. Zasada zwiêkszonej odpowiedzialnoœci producenta. G³ówne cele krótkookresowe w zakresie gospodarowania Ramy prawne dla gospodarowania odpadami w Unii Euro- odpadami: pejskiej okreœla Dyrektywa Ramowa dotycz¹ca Odpadów 75/ – uszczegó³owienie zasad gospodarowania takimi odpadami, 442/EEC zmieniona dyrektyw¹ 91/156/EEC. Dyrektywa ta na- jak: oleje odpadowe, odpady PCB/PCT, zu¿yte baterie i aku- k³ada na pañstwa cz³onkowskie wymóg zapewnienia odzysku mulatory, odpady z produkcji dwutlenku tytanu, osady œcie- lub usuwania odpadów w sposób nie zagra¿aj¹cy zdrowiu i ¿y- kowe, odpady opakowaniowe; ciu ludzkiemu oraz nie oddzia³ywuj¹cy negatywnie na œrodo- – sprecyzowanie zasad zmniejszania zagro¿eñ œrodowiska wisko. Pañstwa cz³onkowskie maj¹ obowi¹zek wprowadzenia stwarzanych przez odpady zawieraj¹ce azbest, zakazu niekontrolowanego wyrzucania i magazynowania od- – okreœlenie szczegó³owych warunków postêpowania z odpa- padów oraz zakazu funkcjonowania niekontrolowanych sk³a- dami (wykorzystywanie, termiczne przekszta³canie odpadów dowisk odpadów i "dzikich wysypisk". Dyrektywa ustanawia oraz stosowanie innych form unieszkodliwiania, sk³adowa- hierarchiê zasad dotycz¹cych odpadów: nia, transportu itp.), – pañstwa cz³onkowskie maj¹ obowi¹zek zapobiegania – przygotowanie programów likwidacji odpadów niebezpiecz- lub ograniczenia iloœci wytwarzanych odpadów oraz ograni- nych, zawieraj¹cych metale ciê¿kie (rtêæ, o³ów, kadm) i trwa- czenia szkodliwoœci odpadów; ³e zanieczyszczenia organiczne (PCB), zarówno odpadów – je¿eli dzia³ania wymienione powy¿ej nie s¹ mo¿liwe, pañ- wytwarzanych, jak i ju¿ nagromadzonych, a tak¿e przyspie- stwa cz³onkowskie powinny propagowaæ odzysk odpadów szenie realizacji programu likwidacji mogilników zawieraj¹- poprzez takie dzia³ania, jak recykling; cych nieodpowiednie œrodki ochrony roœlin i inne substancje – sk³adowanie odpadów na przystosowanych sk³adowiskach niebezpieczne, lub ich spalanie. – identyfikacja zagro¿eñ i rozszerzenie zakresu prac na rzecz Pañstwa cz³onkowskie maj¹ obowi¹zek utworzenia zinte- likwidacji starych sk³adowisk odpadów, przebudowy sk³a- growanego systemu urz¹dzeñ technicznych do usuwania odpa- dowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenów zdegra- dów, aby umo¿liwiæ Wspólnocie, jako ca³oœci osi¹gniêcie samo- dowanych, wystarczalnoœci w usuwaniu odpadów. Dyrektywa okreœla, – przygotowanie programu dzia³añ zmierzaj¹cych do zmniej- ¿e zgodnie z zasad¹ zanieczyszczaj¹cy p³aci, koszty usuwania szenia zawartoœci metali ciê¿kich w bateriach, odpadów musz¹ byæ pokryte przez jednostki posiadaj¹ce odpa- – zmniejszenie do minimum przemieszczania odpadów, zgod- dy i/lub producentów wyrobów, z których odpady pochodz¹. nie ze wspólnotowymi zasadami bliskoœci i samowystar- Wœród odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie czalnoœci, Polski, g³ównym sk³adnikiem s¹ opakowania, w szczególnoœci – ograniczania iloœci odpadów sk³adowanych na sk³adowiskach, opakowania jednorazowego u¿ycia. – utrzymywanie œredniej rocznej iloœci wytwarzanych odpa- Szczegó³owe przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpa- dów komunalnych na poziomie 300 kg na mieszkañca. dów opakowaniowych zawarte s¹ w dyrektywie UE 94/62/EEC. Priorytety krótkookresowe wymagaj¹ podjêcia szeregu Cele dotycz¹ce odzysku i recyklingu okreœlone w dyrektywie dzia³añ zmierzaj¹cych do wprowadzenia instrumentów orga- musz¹ byæ wdro¿one w ci¹gu piêciu lat od uchwalenia aktów nizacyjnych, informacyjnych i ekonomicznych oraz mechani- prawnych wdra¿aj¹cych dyrektywê w pañstwach cz³onkow- zmów rynkowych. Wœród nich nale¿y wymieniæ: skich. Postanowiono, ¿e: – tworzenie nowych struktur organizacyjnych i systemów iden- – 50 - 65 % odpadów opakowaniowych musi byæ odzyskane; tyfikacji, ewidencji i rejestracji odpadów oraz zak³adów – 25 - 45 % wszystkich odpadów opakowaniowych musi byæ unieszkodliwiania odpadów, poddane recyklingowi, przy czym co najmniej 15 % ka¿dego – opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci zak³a- materia³u, z którego zrobiono opakowanie, musi byæ podda- dów odzysku i unieszkodliwiania odpadów, ze szczególnym ne recyklingowi. uwzglêdnieniem odpadów niebezpiecznych, Zgodnie z wymienion¹ dyrektyw¹ recykling obejmuje prze- – rozszerzenie mechanizmów rynkowych oraz przygotowanie tworzenie i organiczny recykling (kompostowanie). Pojêcie re- skutecznych instrumentów ekonomicznych, jak kaucje, op³a- cykling w ww. dyrektywie nie obejmuje spalania. Polska bêd¹- ty produktowe, system preferencji podatkowych, ca pañstwem cz³onkowskim Unii Europejskiej musi podporz¹d- – wdro¿enie systemów pe³nej i wiarygodnej ewidencji odpa- kowaæ siê tym wymaganiom. dów i metod postêpowania z odpadami, – przeprowadzenie ogólnokrajowej inwentaryzacji instalacji 2.2. Cele polityki ekologicznej pañstwa w zakresie gospo- do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, darowania odpadami – rozpoczêcie prac nad skonstruowaniem odpowiedniego sys- temu cyklicznej sprawozdawczoœci dotycz¹cej gospodaro- Nadrzêdnym celem polityki ekologicznej pañstwa w zakre- wania odpadami zarówno na potrzeby kraju, jak i Wspólnoty sie gospodarowania odpadami jest zapobieganie powstawaniu Europejskiej (co 3 lata). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 399 — Poz. 5

W horyzoncie czasowym 2003-2010 przewidywane s¹ dzia- dowania do poziomu 75 % odpadów wytworzonych ³ania intensyfikuj¹ce, które zosta³y za³o¿one w priorytetach w 1995 roku, redukcji do poziomu 50% odpadów komunal- krótkoterminowych (np. realizacja planów gospodarki odpa- nych ulegaj¹cych biodegradacji sk³adowanych w 2013 r. (rów- dami). Przewiduje siê: nie¿ w odniesieniu do odpadów wytworzonych w 1995 r.), – dwukrotne zwiêkszenie udzia³u odzyskiwanych i ponownie – zapewnienia odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów do osi¹gniêcia w roku 2007: poziomu odzysku - 50% i pozio- przemys³owych w porównaniu ze stanem z roku 1990, mu recyklingu - 25%, – wdro¿enie w ca³ym kraju systemów selektywnego zbiera- – wydzielenia odpadów wielkogabarytowych ze strumienia nia odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, odpadów komunalnych poprzez selektywne zbieranie i uzy- – tworzenie kompleksowych systemów odzysku surowców skanie za³o¿onych poziomów selektywnego zbierania, wtórnych z odpadów, m.in. makulatury, szk³a, tworzyw sztucz- – wydzielenia odpadów budowlanych wchodz¹cych w strumieñ nych, odpadów gumowych, puszek aluminiowych; odzyski- odpadów komunalnych poprzez ich selektywne zbieranie wanie i recykling co najmniej 50% papieru i szk³a, zapewniaj¹c¹ uzyskanie odpowiednich poziomów, – stworzenie kompleksowego systemu odzysku, w tym recy- – wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpa- klingu materia³ów z odpadów opakowaniowych, w tym jed- dów komunalnych poprzez ich selektywne zbieranie celem nolitego systemu ewidencji tych odpadów; opracowanie i unieszkodliwienia i osi¹gniêcie za³o¿onych poziomów w roku wdro¿enie harmonogramu osi¹gniêcia okreœlonego stopnia 2005, w roku 2010 i w roku 2014. odzysku i recyklingu, z uwzglêdnieniem Dyrektywy Rady i Preferuje siê kojarzenie gospodarowania odpadami komu- Parlamentu Europejskiego 94/62/WE w sprawie opakowañ, nalnymi ulegaj¹cymi biodegradacji z gospodarowaniem ko- zu¿ytych akumulatorów i baterii; munalnymi osadami œciekowymi i budowê wspólnych zak³a- – zewidencjonowanie urz¹dzeñ zanieczyszczonych PCB i pod- dów odzysku i unieszkodliwiania. Nale¿y równie¿ uwzglêdniæ jêcie dzia³añ technicznych dla eliminacji tych urz¹dzeñ i bez- budowê odpowiednich linii technologicznych demonta¿u i sor- piecznego usuwania olejów odpadowych, zawieraj¹cych towania zebranych odpadów wielkogabarytowych i budowla- powy¿ej 50 ppm PCB/PCT, nych, a tak¿e budowê gminnych punktów zbierania odpadów – wprowadzenie systemów ewidencji zak³adów posiadaj¹cych niebezpiecznych przed ich transportem do instalacji unieszko- rocznie ponad 500 litrów olejów odpadowych, dliwiania. W latach 2007 - 2010 powinna nast¹piæ intensyfika- – podejmowanie dzia³añ w celu eliminacji PCB, w tym, w pierw- cja dzia³añ, które spowoduj¹ rozbudowê i budowê nowych in- szej kolejnoœci przeprowadzenie inwentaryzacji urz¹dzeñ stalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym insta- zawieraj¹cych powy¿ej 5 litrów PCB oraz do koñca 2010 r. lacji zwi¹zanych tak¿e z termicznym przekszta³caniem odpa- oczyszczenie wszelkich urz¹dzeñ i instalacji zawieraj¹cych te dów. Powinna nastêpowaæ rozbudowa i budowa instalacji de- substancje; monta¿u i recyklingu odpadów wielkogabarytowych i budow- – tworzenie rynków zbytu dla materia³ów z odzysku, lanych. Budowa i eksploatacja instalacji odzysku i unieszkodli- – rozpoczêcie budowy systemu zintegrowanej sieci zak³adów wiania (poza sk³adowaniem) odpadów spowoduje znaczn¹ odzysku i unieszkodliwiania odpadów (powi¹zanej z innymi redukcjê iloœci odpadów sk³adowanych. pañstwami Unii Europejskiej), szczególnie odpadów niebez- piecznych; Sektor gospodarczy – realizacja programu likwidacji mogilników, w których sk³a- dowane s¹ przeterminowane œrodki ochrony roœlin i inne Na podstawie analizy stanu gospodarki odpadami wytwa- substancje niebezpieczne; rzanymi w sektorze gospodarczym wskazano, zgodnie z wy- – opracowanie i stopniowe wdra¿anie narodowej strategii re- tycznymi zawartymi w "II Polityce ekologicznej pañstwa", na- dukcji iloœci sk³adowanych odpadów ulegaj¹cych biodegra- stêpuj¹ce cele do osi¹gniêcia w latach 2003-2014: dacji, z uwzglêdnieniem Dyrektywy Rady 1993/31/WE w spra- – dwukrotne zwiêkszenie udzia³u odzyskiwanych i ponownie wie sk³adowania odpadów, stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemy- – sk³adowanie jedynie unieszkodliwionych odpadów niebez- s³owych w porównaniu ze stanem z 1990 roku, piecznych, – rozszerzenie mechanizmów rynkowych oraz przygotowanie – zakoñczenie realizacji programu termicznego przekszta³ca- skutecznych instrumentów ekonomicznych, nia odpadów medycznych; – wdro¿enie systemów pe³nej i wiarygodnej ewidencji odpa- – wycofanie z produkcji i u¿ytkowania substancji i materia³ów dów i metod ich zagospodarowywania (bazy danych), niebezpiecznych reglamentowanych przez dyrektywy UE – identyfikacja zagro¿eñ i rozszerzenie zakresu prac na rzecz i miêdzynarodowe przepisy prawne. likwidacji starych sk³adowisk odpadów, przebudowy sk³a- dowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenów zde- 2.3. Gospodarowanie odpadami ujête w Krajowym Planie gradowanych, Gospodarki Odpadami – wdro¿enie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospo- darowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu, G³ówne cele i zadania w gospodarowaniu odpadami: – rozszerzenie zakresu prac badawczo-rozwojowych nad nowymi technologiami odzysku i ponownego zastosowania odpadów, Sektor komunalny – kontynuacjê prac badawczo-rozwojowych dotycz¹cych tech- nologii ma³oodpadowych oraz technologii odzysku i ponow- W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) w czê- nego u¿ycia odpadów. œci dotycz¹cej odpadów pochodz¹cych z sektora komunalnego przy rozpatrywaniu poszczególnych rozwi¹zañ technicznych Odpady niebezpieczne wziêto pod uwagê koniecznoœæ: – odzysku i unieszkodliwiania (poza sk³adowaniem) odpadów W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami w czêœci doty- komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji dla osi¹gniêcia cz¹cej odpadów niebezpiecznych przy rozpatrywaniu poszcze- w 2010 r. redukcji iloœci tych odpadów kierowanych do sk³a- gólnych rozwi¹zañ technicznych wziêto pod uwagê koniecznoœæ: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 400 — Poz. 5

– ca³kowitego zniszczenia i wyeliminowania PCB ze œrodowi- 6. Za³o¿ono, ¿e z poszczególnych gmin odpady wysegregowa- ska do 2010 roku poprzez kontrolowane unieszkodliwienie ne bêd¹ kierowane do ZUO, natomiast pozosta³e odpady PCB oraz dekontaminacjê lub unieszkodliwienie urz¹dzeñ bêd¹ deponowane na lokalnych sk³adowiskach do czasu ich zawieraj¹cych PCB, wype³nienia lub koniecznoœci ich zamkniêcia z innych powo- – zapewnienie odzysku i recyklingu olejów odpadowych dów. W takim przypadku pozosta³e odpady komunalne kie- do 2007 r. zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia rowane bêd¹ na najbli¿sze funkcjonuj¹ce sk³adowisko 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku lub na sk³adowisko przy ZUO. i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou¿ytkowych 7. Pozosta³e odpady komunalne mog¹ byæ wykorzystane w ce- (Dz. U. Nr 69, poz. 719), lach energetycznych, dziêki czemu wyd³u¿ony zostanie okres – zapewnienia bezpiecznego dla zdrowia ludzi usuniêcia wy- eksploatacji istniej¹cych sk³adowisk. robów zawieraj¹cych azbest i zdeponowania ich na wyzna- 8. Do 2010 roku gospodarka odpadami komunalnymi odbywaæ czonych sk³adowiskach w sposób eliminuj¹cy ich negatyw- siê bêdzie w ramach Zak³adu Utylizacji Odpadów, który bê- ne oddzia³ywanie, dzie zlokalizowany na terenie powiatu limanowskiego i swo- – likwidacji do 2010 roku mogilników zawieraj¹cych przeter- im dzia³aniem obejmowaæ bêdzie ca³y powiat limanowski. minowane œrodki ochrony roœlin, 9. Od 2010 roku gospodarka odpadami komunalnymi prowa- – zapewnienie odzysku i recyklingu zu¿ytych urz¹dzeñ ch³od- dzona bêdzie wspólnie z powiatem myœlenickim. niczych i klimatyzacyjnych zwieraj¹cych freony CFC HCFC Planowany jest Kompleksowy System Gospodarowania do 2007 r. zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia Odpadami Niebezpiecznymi (KSGON) w Polsce po³udniowej 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku (województwa: ma³opolskie, œl¹skie, opolskie). Schemat orga- i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou¿ytkowych nizacyjny systemu oparty na trzystopniowym podziale zadañ (Dz. U. Nr 69, poz. 719), (zbieranie, gromadzenie i przygotowanie do transportu – zapewnienia odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych oraz wykorzystanie/unieszkodliwianie), zak³ada utworzenie z eksploatacji, sieci obiektów: – minimalizacji iloœci powstawania specyficznych odpadów I stopieñ (zbieranie odpadów): medycznych wymagaj¹cych szczególnych metod unieszko- – Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) dliwiania na drodze termicznego przekszta³cania, poprzez za- przyjmuj¹ce odpady niebezpieczne od mieszkañców regio- stosowanie segregacji odpadów u Ÿród³a ich powstawania, nu oraz ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw posiadaj¹cych a tak¿e poprzez eliminacjê nieprawid³owych praktyk w go- lub nie posiadaj¹cych decyzji na wytwarzanie odpadów nie- spodarce odpadami medycznymi. bezpiecznych; – Miejsca Zbiórki Wybranych Odpadów Niebezpiecznych 2.4. Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla wojewódz- (MZWON) przyjmuj¹ce okreœlone rodzaje odpadów niebez- twa ma³opolskiego piecznych od mieszkañców regionu oraz ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw; Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa – Placówki Opieki Zdrowotnej (POZ) i Placówki Opieki Wetery- ma³opolskiego (WPGO) okreœli³ szczegó³owe cele gospodaro- naryjnej (POW) przyjmuj¹ce odpady gro¿¹ce infekcj¹. wania odpadami zarówno w sektorze komunalnym, jak i go- II stopieñ (gromadzenie i przygotowanie do transportu): spodarczym w poszczególnych przedzia³ach czasowych. – Stacje Prze³adunkowe Odpadów Niebezpiecznych (SPON) Przy tworzeniu Powiatowego Planu Gospodarki odpadami maj¹ce na celu gromadzenie zebranych w GPZON odpadów dla powiatu limanowskiego przyjêto zasadê kompatybilnoœci niebezpiecznych i przygotowanie ich do transportu do insta- celów obu planów. WPGO zak³ada nastêpuj¹ce rozwi¹zania, lacji wykorzystania/unieszkodliwiania lub na sk³adowisko; które zosta³y ujête w PPGO: – System Gromadzenia Odpadów z Placówek Opieki Zdrowotnej. 1. Docelowym rozwi¹zaniem jest skupienie gmin wokó³ Za- III stopieñ (wykorzystanie/unieszkodliwianie): k³adu Utylizacji Odpadów (ZUO) wyposa¿onego w linie do se- – Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów nie- gregacji odpadów lub tylko w urz¹dzenia do doczyszczania bezpiecznych; surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, urz¹dzenia – Instalacje do termicznego unieszkodliwiania niebezpiecznych do konfekcjonowania surowców, instalacjê do utylizacji od- odpadów medycznych; padów organicznych, tymczasowe pomieszczenia do maga- – Instalacje do odzysku surowców z odpadów; zynowania odpadów niebezpiecznych, sk³adowisko pozosta- – Inne instalacje do unieszkodliwiania odpadów niebezpiecz- ³ych odpadów komunalnych. O przyjêtej technologii decy- nych oparte na fizykochemicznych i fizycznych procesach (ze- dowaæ bêd¹ inwestorzy. stalanie/stabilizacja, witryfikacja itd.); 2. Na obszarze gmin nale¿¹cych do ZUO odbywa siê zbieranie – Oczyszczalnie œcieków przyjmuj¹cych odcieki ze sk³adowisk selektywne. Sposób zbierania odpadów zale¿y od przyjêtej odpadów; w ZUO technologii. – Sk³adowiska odpadów niebezpiecznych. 3. Na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudow¹ jednoro- WPGO zak³ada, miêdzy innymi, utworzenie w ka¿dej gminie dzinn¹ preferowane bêdzie kompostowanie odpadów or- co najmniej jednego punktu zbierania odpadów niebezpiecz- ganicznych we w³asnym zakresie. nych od mieszkañców i ma³ych producentów tzw. Gminnego 4. Lokalizacja ZUO jest zgodna z zasad¹ "bliskoœci" (Ustawa Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) oraz udzia³ o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.628). lokalnych w³adz samorz¹dowych oraz administracji pañstwo- Przyjêto, ¿e optymalna odleg³oœæ centrum Gminy (po dro- wej w dzia³aniach organizacyjnych oraz stworzenie w systemie gach) nie bêdzie wiêksza ni¿ 30 km od ZUO. W przypadku gospodarki odpadami powi¹zañ funkcjonalnych. koniecznoœci dowozu odpadów (lub surowców) z wiêkszej odleg³oœci, nale¿y rozwa¿yæ budowê stacji prze³adunkowych I stopieñ (zbieranie odpadów) lub Wiejskich Punktów Gromadzenia Odpadów (WPGO). 5. Przy doborze gmin do ZUO uwzglêdniono istniej¹ce lub pla- W celu u³atwienia zbierania odpadów niebezpiecznych nowane porozumienia miêdzygminne. od mieszkañców regionu oraz ma³ych i œrednich przedsiê- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 401 — Poz. 5 biorstw (posiadaj¹cych lub nie posiadaj¹cych decyzji na wy- dzonych procesów technologicznych. Zak³ady te posiadaj¹ od- twarzanie odpadów niebezpiecznych) - takich jak: nieu¿ytecz- powiedni¹ infrastrukturê techniczn¹, zaplecze laboratoryjno ne lekarstwa, farby i lakiery oraz opakowania po nich, przeter- - badawcze, doœwiadczon¹ kadrê specjalistów ró¿nych bran¿, minowane œrodki ochrony roœlin wraz z opakowaniami, zu¿yte dobrze zorganizowany transport wewnêtrzny i zewnêtrzny baterie i akumulatory, lampy fluorescencyjne, oleje i smary, oraz wyra¿aj¹ chêæ uczestnictwa w tworzonym Komplekso- emulsje olejowe, chemikalia i rozpuszczalniki oraz inne odpa- wym Systemie Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi. dy przeznaczone do unieszkodliwiania, zostanie utworzona sieæ Opieraj¹c siê na tym zapleczu, nale¿y tworzyæ dobrze wypo- Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych sa¿one stacje unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, (GPZON). Ich wielkoœæ uzale¿niona bêdzie od stopnia urbaniza- wykorzystuj¹c ju¿ istniej¹ce instalacje, po ewentualnym ich cji i uprzemys³owienia terenu oraz typu dominuj¹cej zabudo- zmodernizowaniu i rozbudowaniu, aby w pe³ni spe³nia³y na- wy. W oœrodkach miejskich bêd¹ to du¿e obiekty, natomiast ³o¿one zadania w sposób ekonomicznie efektywny i ekolo- w typowych gminach wiejskich niewielkie punkty. gicznie bezpieczny. Lokalizacja GPZON oraz ich liczba w powiecie limanowskim Na podstawie przeprowadzonej oceny przydatnoœci pra- zosta³a ustalona na podstawie przyjêtych za³o¿eñ w WPGO cuj¹cych instalacji do unieszkodliwiania odpadów niebezpiecz- i przedstawia siê nastêpuj¹co: nych, analizy lokalizacyjnej i komunikacyjnej oraz weryfikacji – województwo ma³opolskie - 183 GPZON potencjalnych mo¿liwoœci rozszerzenia zakresu dzia³alnoœci pro- – gminy powiatu limanowskiego - 10 GPZON ekologicznej zwi¹zanej z realizacj¹ zadañ wynikaj¹cych z funk- Zbiórka odpadów niebezpiecznych od mieszkañców regio- cjonowania w tworzonym systemie, proponuje siê lokalizacjê nu oraz z sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw bêdzie Stacji Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych w nastê- kontynuowana i rozszerzana w wytypowanych placówkach puj¹cych zak³adach (miejscowoœciach): tj. w MZWON: A. Województwo ma³opolskie: – Apteki - zbiórka nieu¿ytecznych lekarstw, 1. Tarnów (Zak³ady Azotowe S.A. w Tarnowie - Moœcicach, – Szko³y - zbiórka zu¿ytych baterii, Sp. Pracy "AGRO-FILM" Warszawa; Oddzia³ Tarnów); – Punkty serwisowe i sklepy motoryzacyjne - zbiórka zu¿ytych 2. Gorlice (E.C. Gorlice lub R.N. "Glimar"S.A. Gorlice); akumulatorów i przepracowanych olejów, 3. Kraków (Huta im.T.Sendzimira, "Nowe Technologie" – Specjalistyczne firmy - zbiórka lamp fluorescencyjnych, prze- Sp. z o.o. Kraków); pracowanych olejów i zu¿ytych akumulatorów, 4. Oœwiêcim (Firma Chemiczna "DWORY"S.A. w Oœwiêci- – Stacje benzynowe - zbiórka zu¿ytych akumulatorów i prze- miu, EMPOS - Oœwiêcim); pracowanych olejów, 5. Trzebinia (Rafineria Nafty S.A. w Trzebini); – Sklepy ze sprzêtem elektrotechnicznym - zbiórka zu¿ytych 6. Micha³owice (Przedsiêbiorstwo Odzysku Srebra METILEX baterii i akumulatorów. - Micha³owice, pow. krakowski); W celu zapewnienia pe³nej korelacji przedstawionego sys- 7. Alwernia (Zak³ady Chemiczne "Alwernia"); temu zbierania odpadów niebezpiecznych z istniej¹cymi cz¹st- 8. Bukowno (Boles³aw Recykling Sp. z o.o. Bukowno). kowymi systemami zbierania przewiduje siê w³¹czenie do jego B. Województwo œl¹skie: struktur sieci odbioru odpadów z Placówek Opieki Zdrowotnej 1. D¹browa Górnicza ("LOBBE D¹browa Górnicza" Sp. z o.o. (POZ) z rozszerzeniem o Placówki Opieki Weterynaryjnej (POW) D¹browa Górnicza); zbieraj¹ce odpady gro¿¹ce infekcj¹. 2. Jaworzno (Zak³ady Chemiczne "Organika - Azot" w Ja- worznie); II stopieñ (gromadzenie i przygotowanie do transportu) 3. Bielsko-Bia³a ("AQUA" S.A. w Bielsko-Bia³a, "FENICE- POLAND" Sp. z o.o. w Bielsku Bia³ej); Gromadzenie, identyfikacjê, przygotowanie do transportu 4. Œwiêtoch³owice (Huta "FLORIAN" S.A. w Œwiêtoch³owi- oraz ekspedycjê odpadów niebezpiecznych dostarczanych cach, "BATERPOL" Sp. z o.o. w Œwiêtoch³owicach); z Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, sek- 5. Sosnowiec (PPUH "REMTECH" Sp. z o.o. w Sosnowcu); tora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, Miejsc Zbiórki Wybra- 6. Zabrze (ZM "Bumar-Mikulczyce" w Zabrzu, ZUK "MERA- nych Odpadów Niebezpiecznych oraz okazjonalnie od du¿ych ELZAB" w Zabrzu, "AgRob EKO" w Zabrzu); przedsiêbiorstw posiadaj¹cych decyzje na wytwarzanie odpa- 7. Chorzów (Spó³ka Handlowo-Us³ugowa "TECHMET" S.C. dów prowadziæ powinny Stacje Prze³adunkowe Odpadów Nie- - teren Zak³adów "Hajduki" S.A. w Chorzowie); bezpiecznych SPON). KSGON w Polsce po³udniowej proponu- 8. Czêstochowa (PPU "INTER PAK" Czêstochowa, PPU "RE- je utworzenie stacji w nastêpuj¹cych miejscach województwa DYSPOL w Czêstochowie, Zak³ad Produkcyjny Rudniki ma³opolskiego: (MarCo LTD) k/Czêstochowy); – Tarnów - do obs³ugi miast i gmin pó³nocno-wschodniej czê- 9. Gliwice (ZM "Bumar-£abêdy" S.A w Gliwicach, "REAL- œci województwa ma³opolskiego (teren Zak³adów Azotowych FLOT" Sp. z o.o. na terenie IChN w Gliwicach, "Polskie Tarnów - Moœcice), Odczynniki Chemiczne" S.A. w Gliwicach); – Gorlice - do obs³ugi po³udniowo-wschodniej czêœci woje- 10. Bytom (ZGH "ORZE£ BIA£Y" S.A. w Bytomiu); wództwa ma³opolskiego (teren EC Gorlice), 11. Tarnowskie Góry (PPH "TARCHEM" Sp. z o.o. w Tarnow- – Kraków - do obs³ugi aglomeracji krakowskiej oraz zachod- skich Górach). niej i centralnej czêœci województwa ma³opolskiego (teren C. Województwo opolskie: Huty im. T. Sendzimira) 1. Blachownia (Z.E. w Zak³adach Chemicznych "Blachownia"); 2. Kêdzierzyn KoŸle (Po³udniowe Zak³ady Rafineryjne "NAF- III stopieñ (wykorzystanie/unieszkodliwianie) TOPOL" S.A. w Kêdzierzynie KoŸlu); 3. Opole ("PETROTEAM" S.A. w Opolu). Stacje unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych zor- Oprócz Stacji Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych ganizowane zostan¹ w tych zak³adach, w których ju¿ s¹ sto- obs³uguj¹cych okreœlone rejony trzech województw - w rela- sowane ró¿ne metody wykorzystania lub unieszkodliwiania tywnie w¹skim zakresie œwiadczonych us³ug - proponuje siê odpadów niebezpiecznych, powstaj¹cych w trakcie prowa- w³¹czenie dwóch obiektów dla ca³ego regionu: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 402 — Poz. 5

1. Spalarni Odpadów Niebezpiecznych - lokalizacja w D¹bro- dów komunalnych oraz eliminacja nieprawid³owych praktyk wie Górniczej (na terenie LOBBE Sp. z o.o. - inwestycja w trak- w gospodarowaniu i eliminacja zagro¿enia wynikaj¹ca ze z³e- cie realizacji); go schematu gospodarowania tymi odpadami. 2. Stacji Witryfikacji (Zeszkliwiania) popio³ów, produktów po- reakcyjnych oraz niektórych grup odpadów niebezpiecznych Podstawowe za³o¿enia systemu gospodarowania odpadami - lokalizacja wstêpna w Firmie Chemicznej "DWORY" S.A. Oœwiêcim. System gospodarowania odpadami zak³ada komplekso- wy sposób unieszkodliwiania odpadów komunalnych uwzglêd- 2.5. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu li- niaj¹cy komplementarnoœæ i elastycznoœæ technologii. Kom- manowskiego plementarnoœæ polega na zastosowaniu kilku technologii, z któ- rych ka¿da pozwala na unieszkodliwienie okreœlonej czêœci Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu lima- odpadów w sposób najefektywniejszy i najprostszy, sprowa- nowskiego (PPGO) jest zgodny z wytycznymi stawianymi dzaj¹c koñcowe produkty unieszkodliwiania do postaci najmniej w WPGO oraz KPGO i daje podstawy do stworzenia Planu go- szkodz¹cych œrodowisku w czasie, przestrzeni i w okreœlonych spodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna (GPGO). warunkach spo³eczno-gospodarczych. Elastycznoœæ polega na takim zestawieniu technologii i prognozowania mo¿liwoœci G³ówne cele i kierunki dzia³añ: ich rozwoju, aby mo¿na by³o dostosowaæ prowadzenie zak³a- du do zmiennych warunków zewnêtrznych, takich jak jakoœæ Sektor komunalny odpadów, popyt na materia³y i energiê, itp. Istnieje wiele sposobów prowadzenia selektywnego zbie- Celem strategicznym gospodarowania odpadami w sek- rania odpadów. PPGO zak³ada mo¿liwoœæ zastosowania jed- torze komunalnym dla powiatu limanowskiego jest minimali- nego ze sposobów zbierania, jako podstawowego, a pozosta³e zacja iloœci odpadów kierowanych do unieszkodliwienia na sk³a- mog¹ byæ sposobami uzupe³niaj¹cymi, niejednokrotnie w istot- dowiskach odpadów oraz ograniczenie ich negatywnego wp³y- ny sposób podnosz¹cymi efektywnoœæ segregacji. wu na œrodowisko. Selektywne zbieranie obejmowaæ powinno nastêpuj¹ce ro- Okreœlony powy¿ej cel strategiczny, w zakresie gospodarki dzaje odpadów: odpadami komunalnymi bêdzie mo¿liwy do osi¹gniêcia po- – surowce wtórne - odpady opakowaniowe, przez realizowanie przyjêtych kierunków dzia³añ przy za³o¿e- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji, niu standardów odzysku odpadów. Kierunkami tymi s¹: – odpady wielkogabarytowe, 1. Unikanie powstawania odpadów; – odpady budowlano-remontowe, 2. Odzysk odpadów ze wskazaniem na recykling materia³owy – odpady niebezpieczne. i organiczny; Plan gospodarki odpadami dla powiatu limanowskiego za- 3. Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych w instalacjach k³ada mo¿liwoœæ wyboru ró¿nych opcji (wariantów) zbierania specjalistycznych (podanych w Kompleksowym Systemie Go- odpadów z podzia³em na rejony o du¿ym "natê¿eniu ruchu" spodarki Odpadami Niebezpiecznymi dla Polski po³udniowej); mieszkañców (tj. centra handlowe, rejony o zwartej wieloro- 4. Unieszkodliwianie odpadów, których nie uda³o siê poddaæ dzinnej zabudowie) oraz rejony z zabudow¹ jednorodzinn¹. odzyskowi i recyklingowi. Obszar Gminy wiejskiej Mszana Dolna jest rejonem z zabu- dow¹ jednorodzinn¹. Miejsca o wiêkszym "natê¿eniu ruchu" to Sektor gospodarczy jedynie szko³y, Urz¹d Gminy, oœrodki zdrowia, apteki, stacje benzynowe, sklepy. Celem strategicznym gospodarowania odpadami w sek- Dla rejonów z zabudow¹ jednorodzinn¹ PPGO zak³ada mo¿- torze gospodarczym dla powiatu limanowskiego jest minima- liwoœæ zbierania odpadów zgodnie z przedstawionymi poni¿ej lizacja wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego opcjami (wariantami): oraz wprowadzenie nowoczesnego systemu ich unieszkodli- Opcja I: zestaw sk³adaj¹cy siê z 2 pojemników: wiania i gospodarczego wykorzystania. – frakcja organiczna - pojemnik 110 l, Cele szczegó³owe na lata 2004 - 2014: – frakcja sucha - pojemnik 110 l. 1. Udzia³ gospodarczo wykorzystywanych odpadów przemy- Opcja II: zestaw sk³adaj¹cy siê z 3 pojemników, w przypadku s³owych w 2014 r. na poziomie 90% ogólnej iloœci wytworzo- zabudowy z ogrzewaniem piecowym: nych odpadów. – frakcja organiczna - pojemnik 110 l, 2. Pe³na ewidencja i kontrola strumienia wytwarzanych odpa- – frakcja sucha - pojemnik 110 l, (szk³o, makulatura, tworzywa dów przemys³owych. sztuczne, tekstylia, opakowania metalowe), Dla osi¹gniêcia za³o¿onych celów, konieczne jest podjêcie – frakcja popio³owo-¿u¿lowa - pojemnik 110 l. nastêpuj¹cych kierunków dzia³añ: Opcja III: zestaw worków plastikowych o ró¿nej kolorystyce 1. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i ma³o od- i oznakowaniu. padowych technologii produkcji Wybór opcji winien byæ dokonywany na etapie projektu tech- 2. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzaj¹cych nicznego dotycz¹cego systemu gromadzenia odpadów. odpady przemys³owe do zintensyfikowania dzia³añ zmie- Do pojemników przeznaczonych do gromadzenia frakcji orga- rzaj¹cych do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania nicznej kierowane winny byæ: odpadów. – wszystkie odpady zielone, – liœcie drzew, Odpady niebezpieczne – obierki z ziemniaków, resztki warzyw i owoców, – opakowania papierowe w ma³ych iloœciach, Dla ka¿dej grupy odpadów zosta³y wytyczone cele szcze- – suche resztki jedzenia (bez koœci, miêsa, olejów). gó³owe. Nadrzêdnym ich kierunkiem jest minimalizacja iloœci System zbierania odpadów wielkogabarytowych mo¿e powstawania odpadów, ich wydzielenie ze strumienia odpa- byæ wielowariantowy: okresowy odbiór bezpoœrednio od w³a- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 403 — Poz. 5

œcicieli, bezpoœredni odbiór przez producenta w celu demonta- Nak³ady zwi¹zane z tymi zadaniami bardzo czêsto przekra- ¿u i odzysku surowców wtórnych oraz odbiór wymienny pole- czaj¹ mo¿liwoœci finansowe pojedynczych gmin. Rozwi¹zaniem gaj¹cy na zamianie za egzemplarz nowy (nowej generacji). tego problemu mo¿e byæ wspólne dzia³anie w ramach wiêk- System zbierania odpadów niebezpiecznych bêdzie po- szej jednostki. W tym celu gminy powinny zrzec siê swych za- lega³ g³ównie na utworzeniu GPZON oraz MZWON. W celu dañ w tym zakresie na rzecz utworzonego podmiotu. Wszyst- u³atwienia zbierania odpadów niebezpiecznych od mieszkañ- kie te dzia³ania powinny byæ umocowane prawnie odpowied- ców powiatu limanowskiego oraz ma³ych i œrednich przed- nimi uchwa³ami Rad Gmin, a tak¿e znaleŸæ odzwierciedlenie siêbiorstw (posiadaj¹cych lub nie posiadaj¹cych decyzji w statusie tworzonego zwi¹zku. Zaopatrzony w takie kompe- na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych) - takich jak: nie- tencje Zwi¹zek bêdzie realizowa³ wspóln¹ politykê dotycz¹c¹ u¿yteczne lekarstwa, farby i lakiery oraz opakowania po nich, szeroko rozumianych odpadów. Plan Gospodarki Odpadami przeterminowane œrodki ochrony roœlin wraz z opakowania- dla powiatu limanowskiego przyjmuje model gospodarowa- mi, zu¿yte baterie i akumulatory, lampy fluorescencyjne, ole- nia odpadami oparty na wariancie zwi¹zkowym. Zwi¹zek po- je i smary, emulsje olejowe, chemikalia i rozpuszczalniki oraz in- wo³uje jednostkê organizacyjn¹ dla wykonywania np. Zak³ad ne odpady przeznaczone do unieszkodliwiania zostanie utwo- Gospodarki Odpadami (ZGO). Trzonem ZGO powinno byæ sk³a- rzona sieæ Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecz- dowisko odpadów wraz z zak³adem recyklingu. Prowadzona nych (GPZON). Ich wielkoœæ uzale¿niona bêdzie od stopnia przez ZGO gospodarka odpadami na terenie Zwi¹zku powinna urbanizacji i uprzemys³owienia terenu oraz typu dominuj¹- byæ oparta o zasady gospodarki rynkowej i zmierzaæ do samo- cej zabudowy. W typowych gminach wiejskich bêd¹ to nie- finansowania siê systemu. wielkie punkty. PPGO na terenie powiatu limanowskiego przewiduje 12 GPZON: Zadania Gminy w zakresie gospodarowania odpadami wy- miasto Limanowa i miasto Mszana Dolna - 2 GPZON nikaj¹ce z obowi¹zuj¹cych ustaw Gminy powiatu limanowskiego - 10 GPZON Zbieranie odpadów niebezpiecznych od mieszkañców po- Zadania Gminy wynikaj¹ z ustawy o samorz¹dzie gmin- wiatu oraz z sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw bêdzie nym z dnia 8 marca 1990 r. oraz ustawy o utrzymaniu czysto- kontynuowane i rozszerzane w wytypowanych placówkach œci i porz¹dku w gminie z dnia 13 wrzeœnia 1996 roku. Do za- tj. Miejscach Zbiórki Wybranych Odpadów Niebezpiecznych dañ w³asnych gminy nale¿y utrzymanie czystoœci i porz¹dku (MZWON): w gminie oraz m.in. zapewnienie czystoœci i porz¹dku na swo- – Apteki - zbiórka nieu¿ytecznych lekarstw, im terenie, a tak¿e tworzenie warunków niezbêdnych do ich – Szko³y - zbiórka zu¿ytych baterii, utrzymania. Powy¿sze zadania gmina powinna realizowaæ – Punkty serwisowe i sklepy motoryzacyjne - zbiórka zu¿ytych na podstawie gminnego planu gospodarki odpadami. Rada akumulatorów i przepracowanych olejów, Gminy, po zasiêgniêciu opinii pañstwowego terenowego in- – Specjalistyczne firmy - zbiórka lamp fluorescencyjnych, prze- spektora sanitarnego, w drodze uchwa³y ustala szczegó³owe pracowanych olejów i zu¿ytych akumulatorów, zasady utrzymania czystoœci i porz¹dku na terenie Gminy w za- – Stacje benzynowe - zbiórka zu¿ytych akumulatorów i prze- kresie m.in.: prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komu- pracowanych olejów, nalnych, rodzaju urz¹dzeñ przeznaczonych do zbierania odpa- – Sklepy ze sprzêtem elektrotechnicznym - zbiórka zu¿ytych dów komunalnych oraz czêstotliwoœci i sposobu pozbywania baterii i akumulatorów. siê odpadów komunalnych. W celu zapewnienia pe³nej korelacji przedstawionego sys- temu zbierania odpadów niebezpiecznych z istniej¹cymi cz¹st- kowymi systemami zbierania przewiduje siê w³¹czenie do jego 3. Charakterystyka obszaru Gminy Mszana Dolna struktur sieci odbioru odpadów z Placówek Opieki Zdrowotnej (POZ) z rozszerzeniem o Placówki Opieki Weterynaryjnej (POW) 3.1. Po³o¿enie administracyjne zbieraj¹ce odpady gro¿¹ce infekcj¹. Plan gospodarki odpadami dla powiatu limanowskiego za- Gmina Mszana Dolna funkcjonuje, jako samodzielna jed- k³ada utworzenie sieci nastêpuj¹cych obiektów w zakresie go- nostka administracyjna od 1 stycznia 1992 roku, kiedy nast¹- spodarowania odpadami niebezpiecznymi (zgodnie z WPGO): pi³ podzia³ terenu miasta i Gminy Mszana Dolna na odrêbne I stopieñ: jednostki administracyjne tj.: Miasto Mszana Dolna i Gmina – Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) Mszana Dolna. - ³¹cznie 12 GPZON. Gmina wiejska Mszana Dolna po³o¿ona jest w zachodniej – Miejsca Zbiórki Wybranych Odpadów Niebezpiecznych czêœci powiatu limanowskiego, który znajduje siê w œrodko- (MZWON) wej czêœci województwa ma³opolskiego. Zajmuje obszar o po- – Placówki Opieki Zdrowotnej (POZ) i Placówki Opieki Wetery- wierzchni 169,83 km2, co stanowi 17,86 % powierzchni powia- naryjnej (POW) tu. W sk³ad Gminy wchodzi 9 so³ectw. S¹ to: II stopieñ: Glisne 597,88 ha, System gospodarki odpadami niebezpiecznymi w powie- Kasina Wielka 2 586,96 ha, cie limanowskim mo¿e byæ obs³ugiwany przez stacje prze³a- Kasinka Ma³a 2 554,93 ha, dunkowe (SPON) zarówno w Tarnowie, jak i w Krakowie. Lubomierz 3 782,02 ha, Jednostk¹, która posiada najwiêcej kompetencji zwi¹za- £êtowe 1 409,93 ha, nych z gospodarowaniem odpadami jest gmina. Powiat spe³- £ostówka 1 496,82 ha, nia funkcjê kontroln¹ i opiniuj¹c¹. Mieszkañcy oraz podmioty Mszana Górna 1 749,19 ha, gospodarcze dzia³aj¹ce na danym obszarze jako wytwórcy i po- Olszówka 1 718,96 ha, siadacze odpadów powinni podporz¹dkowaæ siê dzia³aniom Raba Ni¿na 1 086,94 ha. okreœlonym przez gminê, a tak¿e w razie koniecznoœci sk³adaæ Gmina Mszana Dolana od pó³nocy graniczy z gminami Wi- odpowiednie informacje we w³aœciwych organach samorz¹- œniowa i Pcim (powiat myœlenicki), od wschodu z gminami Do- dowych z racji prowadzonej dzia³alnoœci. bra i Kamienica (powiat limanowski), od po³udnia z Gmin¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 404 — Poz. 5 miejsk¹ Mszana Dolna i Gmin¹ NiedŸwiedŸ (powiat limanow- Gmina Mszana Dolna zajmuje powierzchniê 170 km2, co sta- ski), a od zachodu z Gmin¹ Lubieñ (powiat myœlenicki) i Rabka- nowi 3 % powierzchni województwa oraz 3,4 % powierzchni Zdrój (powiat nowotarski). wiejskich w województwie. Gmina posiada dogodne po³¹czenia komunikacyjne, zarów- no drogowe, jak i kolejowe. Drogowy uk³ad komunikacyjny 3.3. Po³o¿enie geograficzne i rzeŸba terenu tworz¹ trzy wa¿ne drogi: krajowa nr 98 z Wadowic do Przemy- œla oraz wojewódzka z Lubnia do Zabrzerzy, droga z Dobczyc Gmina Mszana Dolna po³o¿ona jest w dorzeczu rzeki Raby. do Kasiny Wielkiej oraz drogi powiatowe i gminne, ³¹cz¹ce Obszar gminy nale¿y do dwóch najwa¿niejszych jednostek geo- poszczególne miejscowoœci z g³ównymi drogami. Gmina ma morfologicznych: Beskidu Wyspowego oraz Gorców. równie¿ dogodne po³¹czenie kolejowe - przez teren Gminy bie- Beskid Wyspowy reprezentowany jest przez pas pogó- gnie linia kolejowa z Chabówki do Nowego S¹cza. rzy i kotlinek w pó³nocnej czêœci obszaru, z których wznosz¹ Najbli¿sze Gminie wiêksze miasta oddalone s¹ od niej siê odizolowane kopy i grzbiety. Jego specyficzn¹ cech¹ kra- o ok. 14 km - Pcim, 14 km - Rabka Zdrój i 10 km - Lubieñ jobrazow¹ jest wystêpowanie odosobnionych gór, wznosz¹- oraz 16 km - Wiœniowa, 15 km - Dobra, 30 km - Kamienna i 7 km cych siê 400-500 m ponad poziom zrównania œródgórskiego - NiedŸwiedŸ. do wysokoœci 850-1170 m. Góry te s¹ ostañcami denuda- cyjnymi p³asko zalegaj¹cych piaskowców magurskich, 3.2. Sytuacja demograficzna spod których w kotlince Mszany Dolnej ods³aniaj¹ siê serie skalne p³aszczowin œl¹skich. Stropowe twarde piaskowce Gmina wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana jest przez bli- jednostki magurskiej odk³uwaly siê czêsto w trakcie fa³do- sko 16 000 mieszkañców, co stanowi oko³o 2 % ludnoœci woje- wania od ³upkowo-piaskowcowych osadów eocenu i kredy, wództwa ma³opolskiego. Wed³ug podstawowych informacji buduj¹c asymetryczne ³êki, zapadaj¹ce ku po³udniowi. ze spisu powszechnego z roku 2002 (GUS Kraków, 2003) Gmi- Na nich utworzy³y siê typowe góry - wyspy o czêsto asyme- na wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana by³a w maju trycznym profilu. Starsze osady ods³aniaj¹ siê jedynie 2002 roku przez 15 957 osób. Zgodnie z danymi Urzêdu Gmi- we wspomnianym wczeœniej oknie tektonicznym Mszany ny, gmina wiejska Mszana Dolna zamieszkiwana jest aktualnie Dolnej (wraz z warstwami kroœnieñskimi) oraz w wysadzie przez 16 167 osób (stan na 18.05.2004 rok) warstw inoceramowych buduj¹cych resekwentne pasmo Liczbê mieszkañców w poszczególnych so³ectwach zesta- Mogielnicy [M. Klimaszewski, 1972]. wiono w tabeli 3.1. Zgodnie z danymi z Urzêdu Gminy, liczba Beskid Wyspowy to teren klasycznych stoków krawê- ludnoœci w Gminie wynosi³a na dzieñ grudzieñ 1999 roku, dziowych w Karpatach. Stoki gór zbudowane w czêœci wy- 15 887 osób. Ca³y obszar Gminy podzielony jest na 9 jedno- puk³ej z twardych piaskowców magurskich daj¹ stromizny stek so³eckich. Pod wzglêdem iloœci mieszkañców najwiêkszym o nachyleniu 25-40o. Ni¿ej na mniej odpornych ska³ach spad- so³ectwem jest so³ectwo Kasinka Ma³a, zamieszkiwana ki malej¹ do 10-20o i przechodz¹ we wklês³e dna obni¿eñ. przez ponad 3000 mieszkañców, a najmniejszym so³ectwo Gli- W obni¿eniach w pewnej odleg³oœci od kulminacji szczy- sne, które zamieszkuje niewiele ponad 300 osób. Gêstoœæ za- tów, ci¹gnie siê na œrednio odpornych ska³ach, jakimi s¹ ludnienia wynosi œrednio 94 osoby na 1 km2, co stawia Gminê ³upki szare i piaskowce hieroglifowe, rejon pogórski o wy- wœród gmin œrednio zaludnionych w województwie. Najwiêk- sokoœci 600 m. Natomiast podnó¿a gór wyspowych maj¹ sze zaludnienie wystêpuje na obszarach wsi Mszana Górna zachowane fragmenty poziomu przydolinnego na wysoko- i Kasinka Ma³a, a najmniejsze w Glisnym. œci 470-520 m (50-100 m nad dnem dolin). Poziom dolinny o charakterze glacis (zrównania podsto¿kowe) u stóp kra- Tabela 3.1. Ludnoœæ gminy wiejskiej Mszana Dolna wêdziowych stoków uleg³ w czwartorzêdzie przeobra¿eniu (stan na grudzieñ 1999 rok) przez procesy soliflukcyjne, sp³ukiwanie i osuwiska. Dna dolin czêsto wype³niaj¹ pokrywy z ostatniego glacja³u So³ectwo Liczba Powierzchnia Gêstoœæ (do 15 m mi¹¿szoœci) czêsto zazêbiaj¹ce siê z osadami sto- ludnoœci so³ectwa/miasta zaludnienia kowymi. Niekiedy nad pokrywami ze zlodowacenia ba³tyc- 2 [ha] [na 1 km ] kiego zachowa³y siê na ich coko³ach p³aty wy¿szych teras Glisne 307 598,14 51 i sto¿ków na wysokoœci 20-40m powy¿ej dna dolin, wi¹za- Kasinka Ma³a 3 197 2641,99 124 ne z glacja³em œrodkowopolskim. Kasina Wielka 2 828 2586,76 111 Najwy¿sze wzniesienia w czêœci Beskidu Wyspowego Lubomierz 1 933 3704,06 51 objêtej obszarem Gminy stanowi¹ góry: Œnie¿nica £êtowe 1 139 1409,94 81 (1006 m), Æwilin (1060 m), na zachód od nich góruj¹ca £ostówka 1 363 1509,73 91 nad Mszan¹ Doln¹ Lubogoszcz (967 m), pomiêdzy dolin¹ Mszana Górna 2 506 1751,70 143 Raby i jej lewego dop³ywu Krzczonówki - Strzebel (977 m) Olszówka 1 589 1725,19 92 i Luboñ Wielki (1022 m). Raba Ni¿na 1 025 1098,68 94 Gorce s¹ osobliw¹ grup¹ górsk¹ w kszta³cie "rozrogu", któ- Gmina ogó³em 15 887 16 983 rego œrodek stanowi kulminacja Turbacza. Od tego szczytu we 16 167* wszystkich kierunkach rozchodz¹ siê ró¿nej d³ugoœci ramiona górskie. W budowie geologicznej Gorców zaznaczaj¹ siê dwie ród³o: na podstawie danych UG Mszana Dolna du¿e synkliny. Ich piaskowcowe skrzyd³a obrze¿aj¹ Gorce twar- * - stan w miesi¹cu maju 2004 roku dzielcowymi progami. W czêœci objêtej obszarem Gminy, tj. na pó³noc od Turbacza a na zachód od Gorcu Kamienickiego W Gminie zarejestrowanych jest ogó³em 1488 bezrobot- najd³u¿szym grzbietem jest ramiê biegn¹ce z Turbacza nych (dane GUS Kraków, 2003), z czego 822 stanowi¹ mê¿- (1310,7 m) przez Obidowiec (1102 m), Stare Wierchy (948 m) czyŸni, natomiast 666 bezrobotnych stanowi¹ kobiety. Ogólna w kierunku Rabki. Na pó³noc biegn¹ grzbiety Turbaczyka liczba bezrobotnych stanowi 27 % ludnoœci zawodowo aktyw- (1091,3 m) schodz¹cy do Koniny, ku pó³nocnemu wschodowi nej (15 lat i wiêcej). Mostownicy (1244 m) i Kud³onia (1274 m). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 405 — Poz. 5

3.4. Warunki glebowe i szata roœlinna Tabela. 3.2. Stan zagospodarowania gruntów na obszarze Gminy Mszana Dolna Gmina Mszana Dolna jest Gmin¹ typowo rolnicz¹. W 2002 roku (wg. danych z Powszechnego Spisu Rolnego - GUS Powierzchnia * Klasy bonitacji gleb [ha]** Kraków) w gminie u¿ytkowano 12 598 ha gruntów, z czego [ha] % III IV V VI 8 340 ha zajmowa³y u¿ytki rolne, a 3 833 ha - lasy i grunty do ogó³u leœne. Grunty orne obejmowa³y powierzchniê 3 381 ha. We- d³ug klas bonitacyjnych dominuj¹ grunty orne klasy IV u¿ytki rolne 8 340 66,2 59 1 801 3 073 1 514 (1801 ha), V (3074 ha) i VI (1513 ha). Najwiêksze kompleksy ³¹ki 4 231 33,6 4 440 494 161 leœne na terenie gminy to Œnie¿nica, Æwilin, Lubogoszcz, Szcze- pastwiska 716 5,7 - 296 532 235 bel i Luboñ. sady 12 0,1 Gleby w Karpatach, podobnie jak w innych systemach gór- lasy 3 833 30,4 skich posiadaj¹ pewne cechy wspólne wyró¿niaj¹ce je od gleb pozosta³e 426 3,4 grunty nizinnych. Ich geneza powi¹zana jest œciœle z masywnym i trud- no wietrzej¹cym pod³o¿em oraz urozmaicon¹ rzeŸb¹. Zmie- razem 12 598 100 niaj¹ce siê wysokoœciowo warunki klimatyczne powoduj¹ wzrost zawartoœci substancji organicznej w poziomach aku- * dane: Powszechny Spis Rolny GUS Kraków, 2003 mulacyjnych poprzez mikrobiologiczne os³abienie procesów ** dane: Strategia rozwoju spo³eczno-gospodarczego gminy mineralizacji i humifikacji. Piêtrowoœæ gleb górskich stanowi Mszana Dolna na lata 1999-2015, 2000 o specyfice gleb karpackich. Pokrywa glebowa w Karpatach i jej struktura nawi¹zuj¹ Gleby na terenie Gminy Mszana Dolna wykazuj¹ œcis³y wyraŸnie do pod³o¿a geologicznego, rzeŸby i warunków klima- zwi¹zek z budow¹ geologiczn¹ pod³o¿a i rzeŸb¹ terenu. Wœród tyczno-roœlinnych. W obszarze badañ, podobnie jak w ca³ych uzytków rolnych, przewazaj¹ gleby V i VI klasy bonitacyjnej. Beskidach, dominuj¹ gleby brunatne kwaœne (Dystric Cambi- Wieksze kompleksy gleb bardziej urodzajnych, tj. klasy IV, lo- sols). Charakteryzuj¹ siê zaawansowanym procesem wietrze- kalnie III, wystêpuj¹ w dolinie Raby, Mszanki i Kasiczanki nia minera³ów pierwotnych, resyntez¹ minera³ów wtórnych oraz na przyleg³ych stokach pogórzy w Kasinie Wielkiej, Ka- oraz uwalnianiem do roztworów produktów wietrzenia. O kwa- since Ma³ej, Rabie Ni¿nej. Mszanie Górnej. S¹ to przewa¿nie œnoœci gleb stanowi¹ warunki klimatyczno-roœlinne, ale przede mady i gleby pylaste. Na pozosta³ym obszarze gminy przewa- wszystkim przewaga w pod³o¿u kwarcowo-krzemianowych zaj¹ gleby ma³o urodzajne, silnie szkieletowate, zaliczane do glin ska³ fliszowych. Oprócz gleb brunatnych na obszarze badañ œrednich i ciê¿kich. Gleby te wykazuj¹ wysokie w³aœciwoœci spotykane s¹ na bardzo ma³ych powierzchniach w dolinach infiltracyjno-retencyjne. rzecznych mady rzeczne. Pod wp³ywem czynników naturalnych oraz antropogenicz- Jedn¹ z wielu osobliwoœci gleb karpackich jest du¿a nych zachodz¹ lokalnie procesy pogarszania w³aœciwoœci u¿yt- zmiennoœæ ich w³aœciwoœci produkcyjnych. Ekologiczne zró¿- kowych gleb. G³ówn¹ przyczyn¹ naturalnych procesów degra- nicowanie tych w³aœciwoœci przejawia siê w przestrzennej dacji w gminie jest po³o¿enie czêœci gleb na stokach nachylo- zmiennoœci ekosystemów leœnych i rolnych oraz w lokalnej nych, co powoduje ich sp³ukiwanie i erozjê. ró¿norodnoœci cech siedliskowych. Wiêksze kompleksy u¿yt- ków rolnych koncentruj¹ siê w terenach dogodnych 3.5. Warunki hydrologiczne do uprawy (³agodne stoki, g³êboka gleba, d³u¿szy okres wegetacyjny), u¿ytki leœne zajmuj¹ zaœ bardziej spadziste Obszar polskich Karpat jest odwadniany w przewadze i kamieniste tereny. przez górn¹ Wis³ê i jej prawobrze¿ne dop³ywy. Teren Gminy W Karpatach u¿ytki rolne (przyjête za 100%) obejmuj¹ Mszana Dolna po³o¿ony jest w zachodniej czêœci powiatu lima- nastêpuj¹ce powierzchnie kompleksów przydatnoœci rolni- nowskiego, w granicach dorzecza rzeki Raby. Jedynym wyj¹t- czej gleb: kiem jest po³udniowo - wschodnie obrze¿e Gminy, która jest – 5%...... kompleks 8 (zbo¿owo-pastewny mocny), odwadniana przez bezimienne dop³ywy rzeki Kamienicy, bê- – 35%...... kompleks 10 (pszenny podgórski), d¹cej dop³ywem Dunajca. G³ówne dop³ywy Raby stanowi¹: – 30,5%...... kompleks 11 (zbo¿owy górski), Olszówka, Kasinczanka wraz z dop³ywem Kotówka, Mszanka – 19,55...... kompleks 12 (owsiano-ziemniaczny górski), i jej dop³ywy: Porêbianka, S³omka, £ostówka, £êtówka, Wierz- – 8,5%...... kompleks 13 (owsiano-pastewny górski), bienica, Rosocha i inne. – 1,5%...... kompleks 14 (grunty orne do zadarnienia). Na obszarze Gminy brak jest zorganizowanych obiektów Na obszarze Gminy dominuje kompleks 12 - owsiano-ziemnia- piêtrz¹cych (retencyjnych). Jest to natomiast rejon wystêpo- czany górski. wania licznych Ÿróde³ - daj¹cych pocz¹tek mniejszym ciekom. Zgodnie z klasyfikacj¹ gleboznawcz¹, gleby karpackie Cieki wodne w rejonie Mszany Dolnej odznaczaj¹ siê du¿¹ na wysokoœciach 500-1000 m n.p.m. nale¿¹ g³ównie do V i VI dynamik¹ przep³ywów i znacznymi wahaniami wodostanów, (~84%) klasy bonitacyjnej gleb (wg. danych rejestrów pomia- a w zwi¹zku z tym du¿¹ aktywnoœci¹ powodziow¹. rowo klasyfikacyjnych). W ni¿szych partiach (500-600 m n.p.m.) Wody rzeki Raby w rejonie Dobczyc ujmowane s¹ zaznacza siê niewielki udzia³ klasy IVb. przez zbiornik zaporowy "Dobczyce", który jest jednym z naj- Na terenie gminy Mszana Dolna wystêpuj¹ gleby klas bo- wa¿niejszych Ÿróde³ zaopatrzenia miasta Krakowa w wodê nitacyjnych: III, IV, V i VI, a wiêc dobrej, œredniej i s³abej warto- pitn¹ - powierzchniowe ujêcie "Raba". œci rolniczej. Stan zagospodarowania gruntów wraz z rozk³a- W roku 2000 wody Raby, na terenie Gminy Mszana Dolna, dem klas bonitacyjnych gleb w Gminie przedstawiono w ta- na odcinku powy¿ej Kasinki Ma³ej by³y oceniane jako pozakla- beli 3.2. sowe (nie odpowiadaj¹ce normatywom) O stanie czystoœci rzeki Raby decydowa³y zatem wszystkie Ÿród³a zanieczysz- czeñ znajduj¹ce siê na obszarze jej zlewni. Prowadzone syste- matycznie badania stanu czystoœci rzeki Raby na odcinku Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 406 — Poz. 5

Gminy Mszana Dolna, wykazuj¹ niewielkie tendencje do po- i paleogenie siêga³a blisko 300 km. Jego g³êbokoœæ siêga³a lepszania siê stanu czystoœci rzeki. 3500 m, a niektóre bezwapienne utwory ³upkowe powsta³y Gmina Mszana Dolna nie posiada jednolitego systemu za- poni¿ej 3500 m. Podczas tworzenia siê fliszu erodowane by³y opatrzenia w wodê. Sieæ wodoci¹gow¹ posiadaj¹ 3 so³ectwa: brzegi basenu morskiego oraz wyspy w jego obrêbie. Wyspy Kasinka Ma³a, Mszana Górna i Lubomierz, a du¿a czêœæ gospo- te zbudowane g³ównie ze ska³ krystalicznych stanowi³y resztki darstw na terenie gminy korzysta z w³asnych studni. górotworu, najprawdopodobniej waryscyjskiego. PóŸniejsze Teren Gminy Mszana Dolna ze wzglêdu na swoje po³o¿e- pociêcie uskokami tego górotworu i ruchy blokowe pod³o¿a nie na obszarze Karpat stanowi osobliwoœæ pod wzglêdem kli- i ska³ w otoczeniu zbiornika fliszowego stwarza³y warunki matu i cech pogodowych. Osobliwoœci klimatyczne i pewne do szybkiej erozji elementów wynurzonych oraz szybkiej se- anomalie pogodowe, niespotykane w Polsce poza obszarem dymentacji w obszarach obni¿aj¹cych siê. Sedymentacja trwa³a gór, wynikaj¹ z ich po³o¿enia geograficznego, urzeŸbienia, eks- od jury po oligocen. W czasie ruchów tektonicznych w neoge- pozycji i nachylenia stoków oraz zró¿nicowanego wp³ywu pod- nie (miocen, baden) zosta³y one odk³ute od pod³o¿a i przesu- ³o¿a. Nale¿¹ tutaj miêdzy innymi: niête na pó³noc, na odleg³oœæ kilkudziesiêciu kilometrów. Wte- – wy¿sze temperatury w jesieni ni¿ na wiosnê, dy serie osadowe powsta³e w basenie fliszowym da³y pocz¹- – okres nag³ych odwil¿y w okresie jesienno-zimowym, tek wielkim jednostkom tektonicznym - p³aszczowinom. Wy- – inwersje temperaturowe w dolinach i rejonach œródgórskich stêpuj¹ tu tak¿e p³aszczowiny cz¹stkowe i ³uski. czêste w sezonie zimowo-wiosennym, W obrêbie Karpat polskich mo¿emy wyró¿niæ szeœæ najwa¿- – znaczne kontrasty termiczne na stokach w zale¿noœci od ich niejszych jednostek tektonicznych. Na po³udniu obszaru znajdu- ekspozycji, je siê najwy¿sza p³aszczowina - magurska. Poni¿ej le¿¹ kolejno – obfite opady póŸn¹ wiosn¹ i wczesnym latem. p³aszczowiny: œl¹ska dziel¹ca siê na zachodzie na dwie p³asz- Rozk³ad przestrzenny temperatury powietrza w Karpatach czowiny cz¹stkowe: cieszyñsk¹ i godulsk¹ oraz p³aszczowiny: zale¿y od wysokoœci n.p.m., formy rzeŸby i ekspozycji terenu podœl¹ska, skolska i najni¿sza p³aszczowina stebnicka wy- oraz w mniejszym stopniu od d³ugoœci i szerokoœci geograficz- stêpuj¹ca na wschód od Przemyœla. Miêdzy p³aszczowinami ma- nej. Mapa izoterm œrednich roku jest zarazem ilustracj¹ prze- gursk¹ i œl¹sk¹ powsta³a na zachodzie polskich Karpat zewnêtrz- strzennego rozmieszczenia piêter klimatycznych w Karpatach, nych p³aszczowina (³uska) przedmagurska, w centralnej czêœci - których granice przeprowadzone co 2oC wartoœci œredniej rocz- p³aszczowina grybowska, a na wschodzie dukielska. nej pokrywaj¹ siê z granicami piêter roœlinnych. Najwiêksz¹ czêœæ analizowanego obszaru stanowi jednost- Na badanym obszarze œrednie roczne temperatury ka magurska. Jest to najwy¿sza p³aszczowina Karpat zewnêtrz- mieszcz¹ siê w przedziale 6-7oC, jedynie w Gorcach wynosz¹ nych, p³asko nasuniêta na swe przedpole. Wielkoœæ tego nasu- one 4-5oC. Badany obszar le¿y w granicach dwóch re¿imów niêcia szacuje siê na oko³o 20 km i wiecej. P³aszczowina ma- fenologiczno-mezoklimatycznych [wg Obrêbskiej-Starklowej, gurska tworzy zwart¹ jednolit¹ pokrywê. Charakterystyczne 1977]: obni¿eñ i kotlin w piêtrze umiarkowanie ch³odnym dla tej jednostki jest powszechne zjawisko inwersji rzeŸby te- oraz gór niskich i œrednich w piêtrze umiarkowanie ch³odnym. renu polegaj¹ce na tym, ¿e zachowane w synklinach piaskow- Na obszar Karpat zachodnich najczêœciej (46 %) nap³ywa ce magurskie, jako odporne na erozjê tworz¹ wynios³oœci, powietrze z pó³nocnego zachodu i zachodu. Na kwadrant a wzd³u¿ tam, gdzie pokrywa twardych ska³ zosta³a ju¿ zdarta, wschodni przypadaj¹ adwekcje w 27 % dni w roku. rozwijaj¹ siê doliny. To zjawisko determinuje na tym obszarze Opady atmosferyczne w Karpatach polskich cechuje du¿e wystêpowanie nietypowych warunków hydrogeologicznych. zró¿nicowanie przestrzenne i sezonowe. Charakterystyczne Miêdzy Skaw¹ a Dunajcem p³aszczowina magurska ma jest zwiêkszanie siê opadów wraz ze wzrostem wysokoœci budowê bry³ow¹, co uwidacznia siê charakterystycznym kra- n.p.m. W niektórych dolinach i obni¿eniach kotlinowych os³o- jobrazem Beskidu Wyspowego. Wystêpuj¹ce tu masywy gór- niêtych przez pasma górskie od zachodu czy po³udniowego skie to du¿e bloki izolowane uskokami. zachodu, mo¿na zauwa¿yæ mniejsze sumy opadów ni¿ w in- W po³udniowo-wschodniej czêœci obszaru le¿y strefa syn- nych miejscach na tej samej wysokoœci. Jest to zjawisko cieni klinalna Gorców, silnie sfa³dowana. Na analizowanym obsza- opadowych. rze znajduje siê jej czêœæ po³udniowa - ³êk Lubienia. W obrêbie Wielkoœæ opadów rocznych wynosi w obszarze poszukiwañ p³aszczowiny magurskiej opisanych jest kilka okien tektonicz- od 900 mm na pó³nocy i zachodzie do 1200 mm w Gorcach. nych: Sopotni, Klêczan i najwiêksze - znajduj¹ce siê w grani- cach analizowanego obszaru okno tektoniczne Mszany Dolnej. 3.6. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne W oknach wystêpuj¹ ska³y ³usek przedmagurskich i p³aszczo- win grybowskiej i œl¹skiej [B. Œwiderski, 1953; R. Unrug et al., Teren Gminy Mszana Dolna le¿y w obrêbie zachodnich Kar- 1979]. Okno tektoniczne Mszany Dolnej ma kszta³t nieregu- pat fliszowych. Karpaty polskie stanowi¹ czêœæ wielkiego pa- larnego trójk¹ta. Mszana Dolna le¿y w pobli¿u pó³nocnego sma górskiego, ci¹gn¹cego siê ³ukiem od Wiednia do prze³o- wierzcho³ka tego trójk¹ta. mu Dunaju w ¯elaznej Bramie na pograniczu Rumunii i by³ej Najm³odszymi osadami wystêpuj¹cymi na analizowanym Jugos³awii. obszarze s¹ utwory czwartorzêdowe. Le¿¹ one na starszych, Karpaty zewnêtrzne s¹ zbudowane niemal wy³¹cznie sfa³dowanych utworach kredowych i trzeciorzêdowych w po- ze ska³ fliszowych powsta³ych w g³êbokim zbiorniku morskim staci pokryw o ró¿nej mi¹¿szoœci. Osady czwartorzêdowe s¹ przy udziale pr¹dów zawiesinowych. Dominuj¹ tu ska³y kla- zró¿nicowane pod wzglêdem wieku, genezy i litologii i wystê- styczne: i³owce, mu³owce, piaskowce i zlepieñce, niekiedy za- puj¹ g³ównie na stokach i zboczach dolin, a tak¿e w ich dnach wieraj¹ca domieszkê wêglanu wapnia a czêsto tej domieszki [Z. Paul, W. Ry³ko,1984]. Najstarsze osady czwartorzêdowe za- pozbawione. chowa³y siê tylko w formie szcz¹tkowej zniszczone przez wie- Ska³y fliszowe Karpat zewnêtrznych le¿¹ miêdzy krysta- trzenie i denudacjê. S¹ to plejstoceñskie osady rzeczne ze zlo- licznym trzonem Karpat wewnêtrznych i paleozoicznymi struk- dowacenia po³udniowopolskiego. Nale¿¹ tutaj ¿wiry, piaski i gli- turami œrodkowej Polski. Ich pierwotne po³o¿enie nie jest zna- ny rzeczne terasów erozyjno-akumulacyjnych. Utwory te za- ne. Trudna jest równie¿ rekonstrukcja basenu, maj¹cego kie- chowa³y siê jedynie w dolinach rzek Raby i Skawy, a stopieñ dyœ du¿¹ szerokoœæ. Szerokoœæ basenu fliszowego w kredzie ich zachowania jest ró¿ny w zale¿noœci od miejsca. Terasy te Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 407 — Poz. 5 znajduj¹ siê oko³o 10-25 m. nad poziomem rzek. M³odsze od nich Rejony te traktowane s¹ jako obszary bezwodne, poniewa¿ s¹ ni¿ej po³o¿one (5 - 9 m nad poziomem rzek) terasy akumu- nie spe³niaj¹ przyjêtych dla obszaru karpackiego kryteriów. lacyjno erozyjne zlodowacenia œrodkowopolskiego stanowi¹- Najwiêksz¹ wydajnoœæ z warstw fliszowych uzyskaæ mo¿na ce czêsto najwy¿szy poziom terasowy rozprzestrzeniony doœæ w dnie doliny, gdzie wystêpuje pe³ne nasycenie warstwy wo- powszechnie w obrêbie dolin wiêkszych rzek. Jeszcze ni¿ej znaj- donoœnej. Obszary wododzia³owe s¹ ma³o perspektywiczne duj¹ siê zajmuj¹ce najwiêksze powierzchnie dolin (2,5 - 7 m pod wzglêdem zaopatrzenia w wodê na skutek ma³ej mi¹¿szo- nad poziomem rzek) terasy pochodz¹ce ze zlodowacenia pó³- œci warstwy wodonoœnej oraz intensywnego drena¿u przez Ÿró- nocnopolskiego. Terasy te maj¹ najlepszy stopieñ zachowania. d³a na zboczach. G³êbokoœæ zwierciad³a wody w partiach wo- Wœród pokryw zwietrzelinowych najwiêksz¹ rolê odgry- dodzia³owych jest najwiêksza, wynosi 20-30 m, najmniejsza waj¹ gliny deluwialne i zwietrzelinowe z rumoszem skalnym. w dnach dolin - do kilku metrów. Gliny te zwykle maj¹ ma³¹ mi¹¿szoœæ i nie s¹ znaczone na ma- Czwartorzêdowe pokrywy zwietrzelinowe w regionie ze- pach geologicznych. Osady koluwialne, w sk³ad których mog¹ wn¹trzkarpackim maj¹ przewa¿nie mi¹¿szoœæ od 1 do 5 me- wchodziæ bloki, rumosze skalne, gliny i piaski mog¹ mieæ mi¹¿- trów. Utwory te s¹ jedynie lokalnie i okresowo zawodnione. szoœæ 1-10 m przy osuwiskach p³ytkich, a na zboczach Lubonia Wody podziemne w dolinach rzecznych wystêpuj¹ p³ytko lub Gorców nawet kilkadziesi¹t metrów. Najm³odsze holoceñ- i nie posiadaj¹ ci¹g³ej pokrywy izoluj¹cej, chroni¹cej poziom skie osady zwi¹zane s¹ g³ównie z korytami rzek. Nale¿¹ tutaj wodonoœny od zagro¿eñ zewnêtrznych. m.in. osady koryt rzecznych - g³ównie kamieñce. S¹ to ¿wiry W celu ochrony wód podziemnych, w obrêbie poszczegól- z³o¿one ze ska³ karpackich, najczêœciej z najbli¿szego otocze- nych regionów hydrogeologicznych, ustanowiono G³ówne nia. Niekiedy w obrêbie koryt pojawiaj¹ siê piaski lub namu³y Zbiorniki Wód Podziemnych - GZWP, dla których zosta³y okre- rzeczne. Na obszarach gdzie dna dolin s¹ szersze mog¹ wystê- œlone obszary najwy¿szej ochrony - ONO i obszary wysokiej powaæ terasy zalewowe. W ich obrêbie wystêpuj¹ ¿wiry, pia- ochrony - OWO. Strefy ochrony ustanowione zosta³y w obsza- ski i namu³y. Ich powierzchnie mog¹ ulegaæ zmianom przy ka¿- rach nie posiadaj¹cych dostatecznej izolacji pionowej, bêd¹- dej wiêkszej powodzi. cych jednoczeœnie miejscami zasilania zbiorników wód pod- Du¿e zró¿nicowanie budowy geologicznej determinuje ziemnych. Inne zbiorniki wód nie objête przez obszary ONO zmienne warunki hydrogeologiczne. Z analizy profilu geolo- i OWO to obszary wymagaj¹ce zwyk³ej ochrony - OZO. Ochro- gicznego oraz zaanga¿owania tektonicznego poszczególnych na GZWP wynika z obowi¹zuj¹cych przepisów (Ustawa z dnia warstw skalnych wynika, ¿e w regionie Karpat mo¿na wydzie- 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne, Dz. U. z dnia 11 paŸdzierni- liæ nastêpuj¹ce piêtra wodonoœne: triasowo-jurajsko-kredowo- ka 2001 roku, nr 115, poz. 1229). trzeciorzêdowe, kredowo-trzeciorzêdowe, trzeciorzêdowe Zachodnia czêœæ obszaru Gminy po³o¿ona jest w zasiêgu i czwartorzêdowe [J. Malinowski et al., 1991]. G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 445 (zbiornik warstw Na podstawie Szczegó³owej Mapy Hydrogeologicznej Pol- Magura - Babia Góra). W jego zasiêgu wyznaczony zosta³ ob- ski w skali 1: 50 000 na analizowanym obszarze stwierdzone szar wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Jest to zbior- zosta³y nastêpuj¹ce u¿ytkowe poziomy wód podziemnych: nik zlokalizowany w trzeciorzêdowych utworach fliszowych – trzeciorzêdowo-kredowy - zwi¹zane z warstwami inocera- o charakterze szczelinowo-porowym. mowymi, Pó³nocna i œrodkowa czêœæ obszaru Gminy znajduje w za- – trzeciorzêdowy - w obrêbie warstw magurskich i podmagurskich, siêgu G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 443 (Dolina – czwartorzêdowy - w dolinach rzeki Raby oraz niektórych rzeki Raba). W obrêbie tego zbiornika wyznaczony zosta³ ob- mniejszych dop³ywów - w obrêbie osadów korytowych: ¿wi- szar najwy¿szej ochrony wód podziemnych (ONO) otoczony rów, piasków, rzadziej namu³ów rzecznych. obszarem wysokiej ochrony (OWO). Zbiornik ten zlokalizowa- Strefa zawodniona tworzy nieci¹g³y poziom wodonoœny ny jest w czwartorzêdowych utworach wodonoœnych o cha- o zró¿nicowanych cechach takich jak pojemnoœæ czy przepusz- rakterze porowym. czalnoœæ. Strefy zawodnione nie tworz¹ uk³adów izolowanych Najwiêksze zagro¿enie dla wód podziemnych istnieje w do- i dlatego wody podziemne mog¹ siê przemieszczaæ z jednego linie rzeki Raby i w dolinach jej dop³ywów w obrêbie czwarto- oœrodka do drugiego. Na granicach s¹siaduj¹cych ze sob¹ rzêdowego poziomu wodonoœnego. Wynika to z istnienia wiêk- oœrodków wystêpuj¹ przejawy wód podziemnych w postaci szych skupisk ludnoœci wzd³u¿ tych dolin, wzmo¿onego trans- Ÿróde³ czy podmok³oœci. ród³a, czêste na omawianym obsza- portu drogowego, skoncentrowanych ognisk zanieczyszczeñ rze maj¹ zró¿nicowan¹ wydajnoœæ od setnych czêœci litra na se- (w tym "dzikich wysypisk", niekontrolowane zrzuty œcieków, kundê do ponad kilku litrów [J. Malinowski et al., 1991]. W osa- nieszczelne szamba i do³y ch³onne), stosowania œrodków ochro- dach fliszowych Karpat zewnêtrznych A.S. Kleczkowski [1979] ny roœlin i nawozów, stosowania œrodków do utrzymania dróg wyró¿ni³ nastepuj¹ce pionowe strefy spêkañ wodonoœnych: oraz przenikania zanieczyszczeñ z wód powierzchniowych kon- I - strefa spêkañ wietrzenia wspó³czesnego (do g³êbokoœci taktuj¹cych siê z wodami podziemnymi (g³ównie niekontrolo- 10-15 m), wane zrzuty œcieków). II - strefa spêkañ g³êbokiego wietrzenia oraz spêkañ odprê¿e- niowych (do g³êbokoœci 60-70 m), III - strefa spêkañ tektonicznych (poni¿ej g³êbokoœci 60-70 m). Dolna granica spêkañ umo¿liwiaj¹cych kr¹¿enie i wymia- nê wód w utworach fliszowych w grubo³awicowych piaskow- cach magurskich mo¿e schodziæ do oko³o 80 m. Badania zmian wodoch³onnoœci wykaza³y, ¿e zarówno w piaskowcach kro- œnieñskich, jak i magurskich przepuszczalnoœæ jest najwiêksza na wierzchowinach, najmniejsza na stokach, a poœrednia w dnach dolin. Wiêkszoœæ obszarów w obrêbie zboczy na arku- szach Szczegó³owej Mapy Hydrogeologicznej Polski tego re- gionu nie posiada interpretacji hydrogeologicznej pomimo, ¿e wystêpuj¹ na tych obszarach piêtra i poziomy wodonoœne. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 408 — Poz. 5

à Zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 9 stycz- nia 1997 roku w sprawie Gorczañskiego Parku Narodowego (Dz.U. Nr 5, poz. 26), w sk³ad GPN w³¹czono 1081,87 ha obsza- ru Gminy Mszana Dolna, co stanowi 7 % obszaru ca³ej Gminy. Zgodnie z tym rozporz¹dzeniem na obszarze GPN zabrania siê: 1) polowania, wêdkowania, chwytania, p³oszenia i zabijania dziko ¿yj¹cych zwierz¹t, zbierania poro¿y zwierzyny p³o- wej, niszczenia nor i legowisk zwierzêcych, gniazd ptasich i wybierania jaj, 2) pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roœlin, 3) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów i in- nych nieczystoœci, innego zanieczyszczenia gleby, wód oraz powietrza, 4) zmiany stosunków wodnych, 5) wydobywania ska³, minera³ów i torfu, 6) niszczenia gleby, 7) palenia tytoniu i palenia ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi, 8) stosowania œrodków chemicznych w gospodarce rolnej, leœnej, zadrzewieniowej i ³owieckiej, 9) prowadzenia dzia³alnoœci handlowej poza miejscami do te- go wyznaczonymi, 10) zbioru dziko rosn¹cych roœlin albo ich czêœci, w szczególnoœci Rysunek 3.1. Lokalizacja G³ównych Zbiorników Wód Podziem- owoców i grzybów, poza miejscami do tego wyznaczonymi, nych na obszarze gminy Mszana Dolna 11) ruchu pojazdów poza drogami do tego wyznaczonymi, (ród³o - Kleczkowski 1995) 12) umieszczania tablic, napisów, og³oszeñ reklamowych i in- nych znaków nie zwi¹zanych z ochron¹ przyrody, z wyj¹t- 3.7. Ochrona przyrody i krajobrazu kiem znaków drogowych i innych znaków zwi¹zanych z ochron¹ porz¹dku publicznego i bezpieczeñstwa, Teren Gminy charakteryzuje siê bogactwem i ró¿norodno- 13) zak³ócania ciszy, œci¹ krajobrazu oraz wysokim stopniem zachowania œrodowi- 14) wykonywania lotów cywilnymi statkami powietrznymi po- ska przyrodniczego. Na obszarze Gminy wyró¿nia siê: ni¿ej 2000 m wysokoœci wzglêdnej nad obszarem chronio- – Gorczañski Park Narodowy wraz z otulin¹, nym, z wyj¹tkiem lotów patrolowych i interwencyjnych – rezerwat przyrody Luboñ Wielki, Lasów Pañstwowych, Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej i Gór- – pomniki przyrody, skiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, – Obszar Chronionego Krajobrazu, 15) u¿ywania lotni i motolotni. – zabytkowe parki poddworskie, Wymienione powy¿ej ograniczenia nie dotycz¹: – ochrona gatunkowa roœlin, 1) zabiegów ochronnych, hodowlanych i pielêgnacyjnych, – ochrona gatunkowa zwierz¹t. 2) prowadzenia badañ naukowych za zgod¹ dyrektora Parku, Gorczañski Park Narodowy zosta³ utworzony w 1981 roku, 3) prowadzenia gospodarki rolnej i leœnej na gruntach nie ob- jako czternasty park narodowy w Polsce , zgodnie z rozporz¹- jêtych ochron¹ œcis³¹ i czêœciow¹, dzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1980 roku w spra- 4) prowadzenia akcji ratowniczych, wie utworzenia Gorczañskiego Parku Narodowego (Dz. U. 5) czynnoœci zwi¹zanych z dostosowaniem stanów liczebnych Nr 18, poz. 66). Jego ca³kowita powierzchnia wynosi obecnie zwierzyny do potrzeb ochrony Parku i gospodarki rolnej, 7 019,07 ha, z czego 44 % podlega ochronie œcis³ej. Obejmuje 6) wykonywania zadañ z zakresu obronnoœci i bezpieczeñstwa on centraln¹ czêœæ masywu Gorców: od wysokoœci 700 m pañstwa oraz porz¹dku publicznego. n.p.m. a¿ po szczyt Turbacza (1311 m n.p.m.), który znalaz³ siê Zgodnie wymienionym powy¿ej rozporz¹dzeniem, wokó³ poza parkiem. Park ma bogat¹ sieæ Ÿróde³ i potoków. Obszar GPN utworzono strefê ochronn¹, zwan¹ otulin¹, o ca³kowitej parku obejmuje dwa piêtra roœlinne: regiel dolny (do wys. powierzchni 16 646,61 ha. Na obszarze otuliny obowi¹zuj¹ za- 1150 m n.p.m.) i regiel górny. Powierzchniê 95% parku zaj- sady ochrony œrodowiska zabezpieczaj¹ce park przed szkodli- muj¹ lasy. Regiel dolny opanowany jest przez buczynê oraz bory wym oddzia³ywaniem czynników zewnêtrznych, co wynika œwierkowo-jod³owe. Regiel górny tworzy karpacki bór œwier- z Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony œrodo- kowy. Flora GPN obejmuje oko³o 650 gatunków roœlin naczy- wiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŸn. zm.). niowych, 200 gatunków mchów, 350 gatunków porostów Na obszarze Gminy Mszana Dolna zlokalizowany jest re- oraz bogat¹ listê grzybów w¹trobowców i glonów. Stwierdzo- zerwat przyrody Luboñ Wielki o powierzchni 11,8 ha. no tu wystêpowanie 30 gatunków roœlin chronionych (24 chro- nione ca³kowicie i 6 czêœciowo). Do najbardziej interesuj¹cych nale¿y tojad dziubaty Aconitum variegatum, œnie¿yczka prze- biœnieg Galanthus nivalis oraz liczne storczyki Orchidaceae. Osobliwoœci¹ florystyczn¹ jest podejŸrzon lancetowaty Botry- chium lanceolatum, który w parku ma jedyne stanowiska w Kar- patach. Na obszarze parku ¿yje oko³o 125 gatunków zwierz¹t krêgowych, w tym niektóre puszczañskie ssaki: jeleñ Cervus elaphus, ryœ Felix lynx i ¿bik Felix silvestris. Bogata jest te¿ fauna ptaków [Warszyñska J., 1995]. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 409 — Poz. 5

Ã

Rysunek.3.2. Mapa kategorii ochrony na terenie Gorczañskiego Parku Narodowego. (ród³o: Plan Ochrony Gorczañskiego Parku Narodowego - Elaborat, Porêba Wielka 1998).

Przedmiotem ochrony jest fragment lasu regla dolnego wraz z osuwiskiem fliszowym w Beskidzie Wyspowym. Re- zerwat utworzono zarz¹dzeniem Ministra Leœnictwa i PD nr 109 z dnia 15 lipca 1970 roku. Rezerwat przyrody jest ob- szarem obejmuj¹cym zachowane w stanie naturalnym eko- systemy, maj¹ce istotn¹ wartoœæ ze wzglêdów naukowych i przyrodniczych. Ochron¹ pomnikow¹ w gminie Mszana Dolna objête s¹: lipa w Olszówce, 2 lipy w Kasinie Wielkiej, grupa drzew w Ka- sinie Wielkiej, grupa 4 lip w Olszówce, lipa w Kasinie Wielkiej oraz buk zwyczajny na Lubogoszczy w Kasince Ma³ej. Pomniki przyrody s¹ obiektami chronionymi, zgodnie z de- cyzjami lub zarz¹dzeniami o ich utworzeniu. Zgodnie z rozporz¹dzeniem Nr 27 Wojewody Nowos¹dec- kiego z dnia 1 paŸdziernika 1997 roku ca³a Gmina Mszana Dol- na zosta³a uznana za Obszar Chronionego Krajobrazu. Regula- min funkcjonowania obszaru stanowi za³¹cznik do zarz¹dze- nia, og³oszony w dzienniku urzêdowym województwa nowo- s¹deckiego Nr 43/97 z dnia 6 paŸdziernika 1997 roku. Ograniczenia na obszarze OchK polegaj¹ na zakazie: – zmiany stosunków wodnych obni¿aj¹cych potencja³ ekolo- giczny siedlisk, – lokalizacji inwestycji szkodliwych dla œrodowiska, – wypalania traw, – niszczenia zadrzewieñ, oraz nakazie: – kszta³towania przestrzeni ekologicznej w procesach gospo- darczych, – dostosowania do warunków górskich, – hamowania procesów degradacji œrodowiska. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 410 — Poz. 5

Rysunek 3.3. Mapa otuliny Gorczañskiego Parku Narodowego (ród³o: Plan Ochrony Gorczañskiego Parku Narodowego - Elaborat, Porêba Wielka 1998).

3.8. Sytuacja gospodarcza Tabela 3.3. Liczba podmiotów wg wybranych sekcji PKD w Gminie wiejskiej Mszana Dolna Gmina Mszana Dolna jest obszarem typowo rolniczym. Dzia- - stan na 31.XII.2002

³alnoœæ gospodarcza podejmowana przez mieszkañców sta- à 2JyáHPà 5ROQLFWZRÃLà 3U]HWZyUVWZRà à +DQGHOÃà +RWHOHÃà 7UDQVSRUWà 2EVáXJDà áRZLHFWZRà 3U]HP\VáRZHà %XGRZQLFWZRà LÃQDSUDZ\à LÃUHVWDXUDFMHà JRVSRGDUNDà QLHUXFKRPà nowi tylko czêœciowe uzupe³nienie dochodów z gospodarstwa PDJD]\QRZDà LÃILUPÃQDXNDÃà á F]QR üà rolnego. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych SRZLDWà Ãà à à Ãà Ãà à à à OLPDQRZVNLà w gminie w przeliczeniu na 1 000 mieszkañców w gminie jest JPLQDÃà à à à à à à à à ni¿sza od œredniej dla powiatu limanowskiego. Podmioty go- 0V]DQDà à 'ROQDà spodarcze zarejestrowane na terenie Gminy zatrudniaj¹ naj- à czêœciej do 5 pracowników. Ÿród³o: GUS Kraków, 2003 Na terenie Gminy wiejskiej Mszana Dolna, wg stanu na dzieñ 31 grudzieñ 2002 roku (GUS Kraków, 2003) dzia³a³o Iloœæ jednostek prowadz¹cych dzia³alnoœæ w poszczegól- 716 podmiotów zarejestrowanych wed³ug sekcji PKD obrazu- nych wa¿niejszych bran¿ach w gminie Mszana Dolna, w maju je tabela 3.3. W sektorze publicznym zarejestrowanych jest 2004 roku, kszta³towa³a siê nastêpuj¹co (zgodnie z danymi UG 28 podmiotów natomiast w sektorze prywatnym 688. Wœród Mszana Dolna): nich mo¿na wyró¿niæ 3 spó³ki handlowe 21 spó³ek cywilnych – 5 spó³ek wodoci¹gowych, oraz 629 osób fizycznych prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospo- – 2 stacje benzynowe, darcz¹. Dane te obrazuje tabela 3.3. – 4 apteki, – 5 niepublicznych oœrodków zdrowia, – 2 magazyny czynne oraz 3 nieczynne magazyny nawozów i œrodków ochrony roœlin, – 10 tartaków, – kilka ma³ych zak³adów produkuj¹cych europalety, – 1 zak³ad produkuj¹cy obuwie, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 411 — Poz. 5

– 3 ma³e zak³ady produkuj¹ce pantofle, Gmina Mszana Dolna nie posiada ujednoliconego systemu – 3 ubojnie oraz zak³ady przetwórcze miêsa, ciep³owniczego. Wiêkszoœæ gospodarstw jest ogrzewana we – 4 warsztaty lakierniczo-naprawcze, w³asnym zakresie (wêgiel, mia³, drewno, odpady drzewne, – 4 warsztaty naprawcze. gaz). Istnieje tendencja (w szczególnoœci dla budynków u¿y- Do najwiêkszych zak³adów produkcyjno-us³ugowych tecznoœci publicznej np. szko³y, oœrodki zdrowia) do ogrzewa- w Gminie Mszana Dolna nale¿¹: nia budynków z wykorzystaniem gazu oraz Ÿróde³ odnawial- – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlowe "MARKAM" w Ka- nych (np. kolektory s³oneczne). since Ma³ej, – Przedsiêbiorstwo Handlowo-Us³ugowe "RABEX" w Rabie Ni¿nej, 4. Analiza stanu gospodarki odpadami – Zak³ad Odzie¿owy Produkcyjno-Us³ugowy "Janda" w £o- stówce, Zgodnie z ustaw¹ o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Przedsiêbiorstwo Us³ug Socjalnych "HUT PUS" SA w Rabie (Dz. U. nr 62, poz. 628 z póŸn. zm.), poprzez gospodarowanie Ni¿nej, odpadami rozumie siê zbieranie, transport, odzysk i unieszko- – Tartak - Zbigniew Kuœ w Mszanie Górnej, dliwianie odpadów, w tym równie¿ nadzór nad takimi dzia³a- – Tartak - Antoni Pyrz w Ksince Ma³ej, niami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Gospo- – Tartacznictwo-Suszenie i Sprzeda¿ Drewna i Tarcicy w Msza- darowanie odpadami w Gminie Mszana Dolna zosta³o przed- nie Górnej, stawione w podziale na trzy g³ówne kategorie odpadów: – Tartak - Jania Alicja w Mszanie Górnej, – odpady wytworzone w sektorze komunalnym, – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Us³ugowe "Kora" Glisne, – odpady wytworzone w sektorze gospodarczym, – Pracownia koszul "Adam" w Kasince Ma³ej, – odpady niebezpieczne. – PPUH "Mystan" Produkcja sklejki - £êtowe, Dla potrzeb zebrania danych dotycz¹cych stanu aktualne- Gmina Mszana Dolna jest obszarem typowo rolniczym. go gospodarki odpadami przeprowadzono wizje lokalne, ze- Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego z roku 2002 brano dane w formie ankiet w gminie oraz przeprowadzono (GUS Kraków 2003) grunty u¿ytkowane w gospodarstwach rozpoznanie iloœci wytwarzanych odpadów w sektorze gospo- rolnych ogó³em zajmuj¹ powierzchniê 12 598 ha, co stanowi darczym oraz komunalnym. oko³o 75 % wszystkich gruntów gminy. Wœród gruntów u¿ytko- wanych w gospodarstwach rolnych 66 % (8 340 ha) stanowi¹ 4.1. Odpady wytworzone w sektorze komunalnym i us³ugach u¿ytki rolne, 30 % (3 833 ha) lasy i grunty leœne, a pozosta³e 3,4 % (426 ha). Struktura u¿ytkowania u¿ytków rolnych w gmi- Zgodnie z ustaw¹ o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. nie Mszana Dolna przedstawia siê nastêpuj¹co: ³¹ki (4 231 ha), (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z póŸn. zm.), przez odpady komunalne grunty orne (3 381 ha), pastwiska (716 ha), sady (12 ha). rozumie siê - "odpady powstaj¹ce w gospodarstwach domo- Rolnictwo stanowi wa¿ny sektor gospodarki Gminy daj¹cy wych, a tak¿e odpady nie zawieraj¹ce odpadów niebezpiecz- zatrudnienie dla wiêkszoœci mieszkañców. G³ównie grunty u¿yt- nych pochodz¹cych od innych wytwórców odpadów, które kowane s¹ przez gospodarstwa indywidualne. Ogó³em lasy ze wzglêdu na swój charakter lub sk³ad s¹ podobne do odpa- i grunty leœne w Gminie zajmuj¹ znaczn¹ powierzchniê 3 833 ha. dów powstaj¹cych w gospodarstwach domowych". Z definicji Du¿e kompleksy gleb o dobrej i bardzo dobrej przydat- tej wynika, ¿e Ÿród³em odpadów komunalnych obok gospo- noœci rolniczej wykorzystywane s¹ pod uprawy zbó¿ darstw domowych s¹ równie¿ obiekty infrastruktury takie oraz ziemniaków i warzyw gruntowych, a tak¿e roœlin pa- jak handel, us³ugi i rzemios³o, szkolnictwo, obiekty turystycz- stewnych. Produkcja rolna w znacznej czêœci skoncentrowa- ne, targowiska. na jest w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Œrednia Dla odpadów wytworzonych w sektorze komunalnym wy- wielkoœæ gospodarstwa wynosi oko³o 5 ha powierzchni ogól- dzielono nastêpuj¹ce strumienie odpadów: nej oraz 3,5 ha u¿ytków rolnych. Najwiêcej gospodarstw, – odpady komunalne ogó³em, blisko 62 % to gospodarstwa mieszcz¹ce siê w przedziale – odpady opakowaniowe, powierzchni od 2 do 5 ha. – komunalne osady œciekowe, Gospodarstwa rolne gminy nastawione s¹ przede wszyst- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji, kim na hodowlê byd³a oraz owiec. Na podstawie Powszechne- – odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym. go Spisu Rolnego z roku 2002 (GUS Kraków 2003), w gospo- darstwach rolnych w gminie, utrzymywane by³o: 4947 sztuk 4.1.1. Odpady komunalne ogó³em byd³a, 1575 sztuk trzody chlewnej, 2236 sztuk owiec, 138 sztu- ki kóz, 578 sztuk koni oraz 23 184 sztuk drobiu, 2 886 królików. Stan aktualny gospodarowania odpadami komunalnymi Przetwórstwo produktów spo¿ywczych pochodzenia zwie- zosta³ przeanalizowany dla wydzielonych 18 grup odpadów, rzêcego w gminie zwi¹zane jest z dzia³alnoœci¹ punktów uboju zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla wo- i przetwórstwa miêsnego. W Gminie Mszana Dolna jest to: jewództwa ma³opolskiego (WPGO). – Ubojnia w Lubomierzu, – Zak³ad Przetwórczy Miêsa w w Mszanie Górnej, Wytwarzanie odpadów – Ubojnia i Zak³ad Przetwórczy Miêsa w Kasince Ma³ej (Przed- siêbiorstwo P-H MARKAM). Iloœæ wytwarzanych w Gminie odpadów komunalnych (w Mg/ Tereny osiedlowe w Gminie zajmuj¹ 400 ha, co stanowi rok) podano w tabeli 4.1. Obliczaj¹c masê wytwarzanych odpa- 2,4 % ogólnej powierzchni Gminy. Tereny zabudowane zajmuj¹ dów w ka¿dym so³ectwie, wykorzystano wskaŸniki przyjête 97,5 % terenów osiedlowych, tereny zieleni stanowi¹ 1,5 % w planach wy¿szego rzêdu oraz doœwiadczenia w³asne i dane terenów osiedlowych (tereny przeznaczone do ogólnodostep- zebrane przez IGSMiE PAN. Przyjêty œredni wskaŸnik obrazuj¹- nego sportu, cmentarze, tereny rekreacyjne), natomiast tere- cy iloœæ odpadów wytwarzanych w ci¹gu roku przez jednego ny niezabudowane zajmuj¹ 1 % terenów osiedlowych. Nie- mieszkañca w Gminie Mszana Dolna zosta³ obliczony na pod- wielki procent obszaru Gminy (0,4 %) stanowi¹ nieu¿ytki. stawie doœwiadczeñ oraz danych opracowanych przez IGSMiE Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 412 — Poz. 5 i dostosowany do warunków Gminy Mszana Dolna. Obliczony – odpady budowlane, w ten sposób wskaŸnik. wynosi 132 kg/mieszkañca/rok. WskaŸ- – odpady z drewna i materia³ów drewnopochodnych. niki wytwarzania odpadów przyjête w powiatowym planie s¹ Odpady te s¹ wykorzystywane miêdzy innymi do produk- wy¿sze od obliczonych dla Gminy Mszana Dolna. cji kompostu i nawo¿enia gleb, makroniwelacji terenu oraz ja- ko materia³ opa³owy w okresie zimowym. Tabela 4.1. Masa wytwarzanych odpadów komunalnych w po- szczególnych so³ectwach w gospodarstwach domo- Tabela 4.2. Masa wytwarzanych odpadów w sektorze komu- wych oszacowana na podstawie przyjêtego wskaŸ- nalnym w podziale na 18 strumieni w roku 2003. nika wytwarzania odpadów dla Gminy Mszana. Rok 2003 So³ectwo Liczba Iloœæ wytwarzanych ludnoœci* odpadów [Mg/rok] wytworzone wytworzone w gospo- w obiektach 1. Glisne 307 40 Rodzaje odpadów darstwach infrastruktury 2. Kasinka Ma³a 3 197 416 domowych 3. Kasina Wielka 2 828 368 4. Lubomierz 1 933 252 [Mg/rok] 5. £êtowe 1 139 148 6. £ostówka 1 363 177 odpady kuchenne ulegaj¹ce 410 90 7. Mszana Górna 2 506 326 biodegradacji 8. Olszówka 1 589 207 odpady zielone (w tym odpa- 108 32 9. Raba Ni¿na 1 025 133 dy z ogrodów i parków) papier i tektura (nieopakowa- 186 218 Gmina ogó³em 15 887 * 2070 ** niowe) 16 167 ** opakowania z papieru i tektury 113 81 opakowania wielomateria³owe 16 8 ród³o: * - na podstawie danych UG Mszana Dolna i IGSMiE tworzywa sztuczne (nieopako- 65 120 PAN (stan na grudzieñ 1999) waniowe) ** - na podstawie danych UG Mszana Dolna i IGSMiE opakowania z tworzyw sztucz- 65 120 PAN (stan na maj 2004 roku) nych tekstylia 54 19 szk³o (nieopakowaniowe) 16 39 Œredni oszacowany wskaŸnik obrazuj¹cy iloœæ odpadów wy- opakowania ze szk³a 283 54 twarzanych w gospodarstwach domowych w ci¹gu roku metale 17 20 przez jednego mieszkañca w Gminie Mszana Dolna kszta³tuje opakowania z blachy stalowej 38 14 siê na poziomie 132 kg/mieszkañca/rok, natomiast iloœæ odpa- opakowania z aluminium 45 8 dów wytwarzanych w obiektach infrastruktury w ci¹gu roku odpady mineralne (w tym od- 180 88 przez jednego mieszkañca w Gminie Mszana Dolna kszta³tuje pady z czyszczenia ulic i placów) siê na poziomie 60 kg/mieszkañca/rok. drobna frakcja popio³owa 540 63 W roku 2003 na terenie Gminy wiejskiej Mszana Dolna £¹cznie: 2135 974 wytworzono (wielkoœæ szacowana) blisko 4100 Mg odpadów, odpady wielkogabarytowe 253 z czego ponad 2100 Mg pochodzi³o z gospodarstw indywi- odpady budowlane 700 dualnych, ponad 900 Mg z obiektów infrastruktury, nato- odpady niebezpieczne w stru- 34 miast oko³o 100 Mg z parków i ogrodów, 43 Mg ze sprz¹ta- mieniu odpadów komunalnych nia ulic i placów, 700 Mg z prac budowlanych i remonto- £¹cznie: 4097 wych. Szacuje siê, ¿e w gminie wytworzono oko³o 253 Mg odpadów wielkogabarytowych i 113 Mg wyeksploatowane- ¯ród³o: na podstawie danych UG Mszana Dolna i IGSMiE PAN go sprzêtu AGD. £¹czna iloœæ odpadów wytwarzanych przez mieszkañców Zbieranie, transport i sk³adowanie odpadów Gminy wiejskiej Mszana Dolna, kszta³tuje siê na poziomie 253 kg/mieszkañca/rok. WskaŸnik zosta³ przyjêty na podsta- W Gminie wiejskiej Mszana Dolna brak jest sk³adowiska wie danych uzyskanych z Urzêdu Gminy Mszana Dolna. odpadów komunalnych. Oko³o 60 % ludnoœci Gminy objête Dla potrzeb gminnego planu gospodarki odpadami prze- jest zorganizowanym zbieraniem odpadów (tabela 4.3) prowadzono analizê sk³adu odpadów komunalnych powstaj¹- cych w gospodarstwach domowych w Gminie Mszana Dolna Tabela 4.3. Iloœæ mieszkañców objêta zorganizowanym zbiera- (tabela 4.2.) z wydzieleniem 18 grup odpadów. niem odpadów komunalnych (stan na rok 2004) Szacuje siê, ¿e na terenie gminy wiejskiej Mszana Dolna oko³o 60 % ludnoœci objêtych jest zorganizowanym zbieraniem liczba liczba odpadów komunalnych. Znaczna czêœæ wytworzonych odpa- mieszkañców gospodarstw dów komunalnych w gospodarstwach domowych wykorzysty- w gminie w gminie wana jest przez mieszkañców we w³asnym zakresie, na tere- ogó³em 16 167 3 543 nie posesji. S¹ to g³ównie: objêta zorganizowanym 9 700 2 793 – odpady kuchenne ulegaj¹ce biodegradacji, zbieraniem – odpady zielone, – papier i tektura, ród³o: dane UG Mszana Dolna i IGSMiE PAN (maj 2004 rok) – opakowania z papieru i tektury, – odpady mineralne, Przedsiêbiorstwa zajmuj¹ce siê zbieraniem i wywozem od- – drobna frakcja popio³owa, padów komunalnych dla Gminy Mszana Dolna: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 413 — Poz. 5

– Przedsiêbiorstwo Us³ug Komunalnych "Empol" z siedzib¹ Tabela 4.5. Zestawienie danych dotycz¹cych selektywnego zbie- w Tylmanowej, rania odpadów komunalnych w latach 2000-2003. – Firma Us³ugowo-Handlowo-Budowlana "Markom" z siedzib¹ w Mszanie Górnej, Masa odpadów objêtych selektywnym zbieraniem – Firma "Traszkan" S.C. Us³ugi Komunalne z siedzib¹ w Legar- towicach. metale szk³o z³om plastik papier Do gromadzenia odpadów wykorzystuje siê obecnie: Rok Mg/rok – worki foliowe - oko³o 150000 szt/rok, – kontenery KP-7 (jedynie przy cmentarzach) 2000 - - - - - Sposób prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów: 2001 - - - - - – pojemniki na odpady posegregowane - 6 szt., 2002 0,15 10,5 15,3 - - – system segregacji prowadzony przez odbiorcê odpadów. 2003 0,15 11,0 15,0 0,5 1,5 Odpady z terenu Gminy sk³adowane s¹ na sk³adowiskach zlokalizowanych poza granicami powiatu limanowskiego. ród³o: na podstawie danych UG Mszana Dolna oraz danych Sk³adowanie na sk³adowiskach: IGSMiE PAN Firma "Markom" na podstawie decyzji nr JGK 7050/01/01 - wywóz na Sk³adowisko Odpadów Komunalnych Agencja Ko- 4.1.2. Odpady opakowaniowe munalna Sp. z o.o. Brzeszcze, Firma "Empol" na podstawie decyzji nr JGK 7062/01/02 - wy- Przez odpady opakowaniowe - w myœl ustawy z dnia wóz na sk³adowisko SATER Sp. z o.o. Kamieñsk. 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z póŸn. zm.) - rozumie siê wszystkie Tabela 4.4. Masa odpadów komunalnych sk³adowanych w la- opakowania, w tym opakowania wielokrotnego u¿ytku wyco- tach 2000 - 2003 z obszaru Gminy Mszana Dolna. fane z ponownego u¿ycia, stanowi¹ce odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyj¹tkiem odpadów powstaj¹cych So³ectwo Liczba Iloœæ sk³adowanych odpadów w procesie produkcji opakowañ. Wymieniona ustawa okreœla ludnoœci* [Mg/rok] w latach: wymagania, jakim musz¹ odpowiadaæ opakowania ze wzglê- du na zasady ochrony œrodowiska oraz sposoby postêpowa- 2000 2001 2002 2003 nia z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewnia- j¹ce ochronê ¿ycia i zdrowia ludzi oraz ochronê œrodowiska, 1. Glisne 307 14 18 4 4 2. Kasinka Ma³a 3 197 149 189 43 40 zgodnie z zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju. 3. Kasina Wielka 2 828 132 167 38 35 Gminny plan gospodarki odpadami uwzglêdnia zasady i wy- 4. Lubomierz 1 933 90 114 26 24 tyczne zawarte w WPGO dla województwa ma³opolskiego 5. £êtowe 1 139 53 67 15 14 i PPGO dotycz¹ce minimalizacji iloœci wytworzonych odpadów 6. £ostówka 1 363 64 80 18 17 oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi syste- 7. Mszana Górna 2 506 117 148 34 31 mu ich odzysku i unieszkodliwiania, jak równie¿ osi¹gniêcia 8. Olszówka 1 589 74 94 21 20 w 2014 r. zak³adanych limitów odzysku i recyklingu poszcze- 9. Raba Ni¿na 1 025 48 61 14 13 gólnych odpadów, w tym opakowaniowych. G³ównym wy- Gmina 15 887 * 741 938 214 197 twórc¹ odpadów opakowaniowych w gminie jest sektor han- ogó³em ** 16 167 ** dlu i us³ug. Szacunkowa masa odpadów opakowaniowych w roku 2003 ród³o: * - na podstawie danych UG Mszana Dolna i IGSMiE wynios³a ³¹cznie 846 Mg. S¹ to odpady powstaj¹ce w sektorze PAN (stan na grudzieñ 1999) gospodarczym, w sektorze us³ugowo-handlowym oraz w go- ** - na podstawie danych UG Mszana Dolna i IGSMiE PAN spodarstwach domowych. Tabela 4.6. przestawia iloœci powsta- (stan na maj 2004 roku) ³ych odpadów opakowaniowych w latach 2001 - 2003, z po- dzia³em na poszczególne frakcje. £¹czna iloœæ odpadów wytwarzanych przez mieszkañców (w roku 2003), wyliczona na podstawie wskaŸników wytwa- Tabela 4.6. Zestawienie szacunkowej masy odpadów opako- rzania odpadów przyjêtego dla Gminy Mszana Dolna, kszta³- waniowych powsta³ych w Gminie Mszana Dolna tuje siê na poziomie 4100 Mg/rok. Natomiast iloœæ sk³adowa- w latach 2001-2003. nych odpadów przez ludnoœæ gminy objêtych zbieraniem wy- nios³a (w roku 2003) 197 Mg/rok. Sk³adowanie jest podsta- Rodzaj materia³u Masa odpadów opakowaniowych wow¹ form¹ unieszkodliwiania odpadów wytworzonych w sek- opakowaniowego w latach [Mg] torze komunalnym przez mieszkañców Gminy Mszana Dolna. 2001 2002 2003 Czêstotliwoœæ wywozu odpadów w poszczególnych so³ectwach zale¿y od warunków zapisanych w umowach indywidualnych Papier i tektura 262,7 263,1 263,5 oraz stopnia nape³nienia kontenerów. Szk³o 321,6 322,1 322,6 Na obszarze Gminy prowadzone jest w niewielkim stopniu Tworzywa sztuczne 115,5 115,4 115,4 selektywne zbieranie. Istnieje 6 pojemników przeznaczonych Wielomateria³owe 29,5 29,5 29,5 dla selektywnego zbierania. Prowadzone jest zbieranie meta- Stal 27,8 27,8 27,8 li, szk³a, z³omu, plastików oraz papieru. Masa odpadów wyse- Aluminium 8,0 8,0 8,0 gregowanych przedstawiona zosta³a w tabeli 4.5. Drewno i tekstylia 79,2 79,3 79,4 Razem 844,2 845,2 846,1

Odzysk odpadów opakowaniowych powsta³ych na terenie Gminy odbywa siê g³ównie na trzy sposoby: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 414 — Poz. 5

– podmioty wytwarzaj¹ce odpady opakowaniowe oddaj¹ je – Spó³ka Wodna I - Mszana Górna lub sprzedaj¹ firmom zajmuj¹cym siê zbieraniem i odzyskiem ujêcie wód powierzchniowych - potok Wapienica surowców wtórnych, pobór wody 32 000 [m3/rok] – odpady opakowaniowe s¹ segregowane na sk³adowiskach – Spó³ka Wodna II - Mszana Górna odpadów komunalnych lub s¹ segregowane przez firmy zaj- ujêcie wód podziemnych - studnia g³êbinowa oœ. Steczki muj¹ce siê odbiorem odpadów od mieszkañców. pobór wody 13 140 [m3/rok] Na terenie Gminy istnieje 28,2 km sieci kanalizacyjnej przy- Tabela 4.7. Odzysk i unieszkodliwianie poszczególnych ro- ³¹czonej do miejskiej oczyszczalni œcieków w Mszanie Dolnej. dzajów odpadów opakowaniowych w Gminie Budowana jest obecnie oczyszczalnia w Lubniu, równie¿ dla po- Mszana Dolna trzeb miejscowoœci Kasina Wielka i Kasinka Ma³a (Gmina Msza- na Dolna) oraz Wêglówka. Iloœæ przy³¹czy kanalizacyjnych na te- Kod Rodzaj odpadu Odbiorca odpadów renie Gminy wynosi 396 (dane UG Mszana Dolna za rok 2003). odpadu W granicach Gminy wiejskiej Mszana Dolna funkcjonuje ponadto 5 ma³ych oczyszczalni œcieków komunalnych (dane 15 01 01 Opakowania z papieru – firmy zajmuj¹ce siê sku- UG Mszana Dolna za rok 2003): i tektury pem i odzyskiem, – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: PZOZ Ka- – sk³adowiska odpadów komunalnych sinka Ma³a - Typ NAYADIC; 3 15 01 02 Opakowania z tworzyw – firmy zajmuj¹ce siê sku- przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,73 m /d sztucznych pem i odzyskiem, przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,66 m3/d; – sk³adowiska odpadów odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka; komunalnych œcieki oczyszczone ogó³em - 970 m3/rok 15 01 03 Opakowania z drewna – odbiorcy indywidualni liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 116 15 01 -.... Pozosta³e odpady opa- – firmy zajmuj¹ce siê sku- – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Lubomierz kowaniowe pem i odzyskiem, Sz.P. nr 1 - Typ NAYADIC; – sk³adowiska odpadów 3 komunalnych przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,6 m /d przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,16 m3/d; odbiór œcieków - rzeka Mszanka; Selektywnym zbieraniem odpadów komunalnych od miesz- œcieki oczyszczone ogó³em - 788 m3/rok; kañców zajmuje siê jedynie firma "Traszkan" z siedzib¹ w Ze- liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 127 gartowicach. Zbieranie odbywa siê w systemie workowym. – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: £ostówka Prowadzone s¹ ponadto okresowe akcje zbierania wyselek- Sz.P. - Typ NAYADIC; cjonowanych grup odpadów. przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 6,5 m3/d przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 3,03 m3/d; 4.1.3. Komunalne osady œciekowe odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku £ostówka; œcieki oczyszczone ogó³em: 1106 m3/rok; Monitoring gospodarki œciekami komunalnymi i powstaj¹- liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 103. cymi osadami œciekowymi, ograniczony jest do okreœlenia ilo- – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Glisne Sz. P. œci œcieków dop³ywaj¹cych do ró¿nych typów oczyszczalni - Typ BIOPAN-50; oraz do iloœci osadów w przeliczeniu na such¹ masê i okreœle- przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 14,04 m3/d nia procesów, z jakich te osady pochodz¹. przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 2,63 m3/d; Odpady wytwarzane w oczyszczalniach œcieków nale¿¹ odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw rzeki Raba. do grupy 19 i mo¿na do nich zaliczyæ g³ównie: œcieki oczyszczone ogó³em: 960 m3/rok; – skratki, liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 57. – zawartoœæ piaskowników, – oczyszczalnia œcieków mechaniczno-biologiczna: Kasinka – osady z oczyszczalni œcieków komunalnych, Ma³a Sz. P. nr 3 - Typ NAYADIC – osady z oczyszczalni œcieków komunalnych ustabilizowane. przepustowoœæ oczyszczalni projektowana - do 3,6 m3/d Gmina Mszana Dolna nie posiada wodoci¹gów gmin- przepustowoœæ oczyszczalni faktyczna - 1,75 m3/d; nych. Mieszkañcy korzystaj¹ z prywatnych ujêæ wodnych odbiór œcieków - potok bez nazwy, dop³yw potoku Kasiczanka. osiedlowych, studni lub wodoci¹gów administrowanych œcieki oczyszczone ogó³em: 639 m3/rok; przez spó³ki wodne. Na terenie Gminy funkcjonuje piêæ liczba ludnoœci obs³ugiwana przez oczyszczalniê - 64. spó³ek wodnych: Oczyszczalnie œcieków obs³uguj¹ ³¹cznie 1250 mieszkañ- – Spó³ka Wodna "Stawisko" - Kasinka Ma³a; ców ca³ej Gminy. – Spó³ka Wodoci¹gowa "Redykacz" oraz "Paszk" - Lubomierz; Œcieki komunalne odprowadzane do miejskiej oczyszczalni œcie- – Spó³ka Wodna I i Spó³ka Wodna II - Mszana Górna. ków w Mszanie Dolnej s¹ oczyszczane wraz z pozosta³ymi a po- Pobór wody z ujêæ: wstaj¹ce osady œciekowe s¹ wykorzystane do celów rolniczych. – Spó³ka Wodna "Stawisko" - Kasinka Ma³a W Gminie brak jest prowadzonej ewidencji powstaj¹cych ujêcie wód powierzchniowych - potok Œwi¹tkówka, osadów œciekowych w wyniku dzia³alnoœci 5 lokalnych oczysz- pobór wody 30 664 [m3/rok] czalni. Bior¹c pod uwagê dane literaturowe oraz badania w³a- – Spó³ka Wodoci¹gowa "Redykacz" sne IGSMiE PAN, w tabeli 4.9 zestawiono szacunkowe iloœci ujêcie wód podziemnych - studnia g³êbinowa oœ. £azy, powstaj¹cych komunalnych osadów œciekowych przy uwzglêd- pobór wody 77 [m3/rok] nieniu liczby mieszkañców korzystaj¹cych i przy za³o¿eniu, ¿e – Spó³ka Wodoci¹gowa "Paszk" - Lubomierz rocznie na 1 obs³ugiwanego mieszkañca powstaje œrednio 18 kg ujêcie wód powierzchniowych - potok bez nazwy "Rybi Potok odpadów z oczyszczania œcieków. Masa odpadów zestawiona Bis" oœ. Paszk w tabeli 4.8 nie uwzglêdnia odpadów powstaj¹cych w miej- pobór wody 2 920 [m3/rok] skiej oczyszczalni œcieków w Mszanie Dolnej. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 415 — Poz. 5

Tabela 4.8. Masa odpadów powstaj¹cych w procesie oczyszczania œcieków w Gminie Mszana Dolna (z wy³¹czeniem osadów powstaj¹cych w oczyszczalni (ustabilizowane osady œciekowe podano w przeliczeniu na such¹ masê) a wy³¹cze- niem odpadów powstaj¹cych w miejskiej oczyszczalni w Mszanie Dolnej.

Oczyszczalnia œcieków Liczba ludnoœci £¹czna masa Skratki Zawartoœæ Ustabilizowane obs³ugiwana odpadów [Mg] 19 08 01 [Mg] piaskowników osady œciekowe przez oczyszczalnie 19 08 02 [Mg] 19 08 05 [Mg s.m.]

mechaniczno-biologiczna: PZOZ Kasin- 116 2,1 ka Ma³a mechaniczno-biologiczna: Lubomierz 127 2,3 Sz.P. nr 1 mechaniczno-biologiczna: £ostówka 103 1,8 Sz.P. mechaniczno-biologiczna: Glisne Sz. P. 57 1,0 mechaniczno-biologiczna: Kasinka 64 1,1 Ma³a Sz.P.nr3

£¹cznie: 467 8,4 1,1 1,7 5,6

W roku 2003 na terenie Gminy Mszana Dolna wytworzo- dacji, z czego na sk³adowisku zdeponowano oko³o 53 Mg co sta- nych zosta³o 5,6 Mg ustabilizowanych osadów œciekowych nowi zaledwie 4,3 % ogólnej masy odpadów ulegaj¹cych bio- w przeliczeniu na such¹ masê (wartoœæ szacowana). Powsta- degradacji wytworzonych w roku 1995 przez mieszkañców j¹ce odpady s¹ okresowo wywo¿one przez MPGK do oczysz- gminy (tabela 4.9). Masa odpadów ulegaj¹cych biodegradacji czalni œcieków w Mszanie Dolnej. sk³adowana, zgodnie z prowadzon¹ ewidencj¹ jest niewielka Znaczna czêœæ mieszkañców Gminy korzysta ze szczelnych w stosunku do masy odpadów wytwarzanych oszacowanych. zbiorników na œcieki bytowe ("szamba"). Nieczystoœci z tych Obszar gminy wykazuje charakter typowo rolniczy, istnieje zbiorników powinny byæ okresowo wywo¿one do funkcjonuj¹- zatem znacz¹ce zapotrzebowanie w gospodarstwach domo- cych oczyszczalni œcieków. Brak Jest wykazu istniej¹cych wych na odpady ulegaj¹ce biodegradacji. "szamb" na obszarze Gminy. 4.1.5. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze ko- 4.1.4. Odpady ulegaj¹ce biodegradacji munalnym

Na terenie Gminy Mszana Dolna g³ówny strumieñ odpa- Iloœæ odpadów niebezpiecznych powstaj¹cych w sektorze dów ulegaj¹cych biodegradacji w sektorze komunalnym sta- komunalnym, na terenie Gminy Mszana Dolna, zosta³a okre- nowi¹ (tab. 4.9): œlona na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN – odpady kuchenne, dla potrzeb niniejszego Planu w 2003 i 2004r. oraz danych – odpady z pielêgnacji zieleni, obliczonych na podstawie wskaŸników w³asnych IGSMIE PAN – papier i tektura, jak równie¿ wskaŸników zamieszczonych w WPGO dla woje- – czêœciowo tekstylia. wództwa ma³opolskiego. Przyjête do wyliczeñ dane, zebrane Odpady kuchenne nie s¹ selektywnie zbierane. Czêœæ od- w trakcie realizacji pracy, zosta³y zweryfikowane i uzupe³nio- padów kuchennych jest zbierana i sk³adowana wraz z g³ów- ne danymi wskaŸnikowymi dostosowanymi do warunków nym strumieniem odpadów komunalnych. Znacz¹ca iloœæ od- Gminy Mszana Dolna. Koniecznoœæ uzupe³nienia danymi padów kuchennych pochodz¹cych z gospodarstw rolnych jest wskaŸnikowymi wynika z braku prowadzenia szczegó³owej jednak kompostowana w przydomowych kompostownikach ewidencji tego rodzaju odpadów zarówno w kraju jak i w Gmi- i wykorzystywana w gospodarstwach i przydomowych ogro- nie. Dostêpne s¹ jedynie informacje o ogólnej iloœci odpa- dach. Na terenie Gminy Mszana Dolna nie prowadzi siê w spo- dów niebezpiecznych wytwarzanych w sektorze komunalnym. sób zorganizowany kompostowania odpadów ulegaj¹cych bio- Dlatego proporcje pomiêdzy poszczególnymi rodzajami od- degradacji pochodz¹cych z sektora komunalnego. padów niebezpiecznych zosta³y dobrane indywidualnie dla Gminy w zale¿noœci od dominuj¹cego charakteru dzia³al- Tabela 4.9. Wytwarzane i sk³adowane iloœci odpadów komu- noœci gospodarczej, kondycji finansowej mieszkañców, funk- nalnych ulegaj¹cych biodegradacji cjonuj¹cego systemu zbierania odpadów w poszczególnych rejonach, typu zabudowy terenu, tempa rozwoju infrastruk- 2002 2003 tury socjalnej i gospodarczej dla obszaru wiejskiego. Uzyska- ne wyniki zamieszczono w tabeli 4.10. Odpady ulegaj¹ce biodegradacji wytwo- 214 197 W gospodarstwach domowych wytwarza siê g³ównie od- rzone w [Mg] pady niebezpieczne takie jak: œwietlówki, lampy fluorescen- Odpady ulegaj¹ce biodegradacji sk³ado- 57 53 cyjne i halogenowe, akumulatory i baterie, zu¿yte oleje i odpa- wane w [Mg] dy zanieczyszczone olejami, przeterminowane leki i chemika- Sk³adowane w [%] ca³kowitej iloœci od- 4,64% 4,28% padów komunalnych ulegaj¹cych bio- lia (tabela 4.10. i rys. 4.1.). Odpady te trafiaj¹ do strumienia degradacji w odniesieniu do roku 1995 odpadów komunalnych i wraz z nimi deponowane s¹ w wiêk- szoœci na sk³adowiskach.

Oszacowano, ¿e w Gminie Mszana Dolna wytworzono w 2003 roku oko³o 1200 Mg odpadów ulegaj¹cych biodegra- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 416 — Poz. 5

Tabela 4.10. Zestawienie szacunkowej iloœci odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Gminie Mszana Dolna w latach 2001- 2003 w gospodarstwach domowych z podzia³em na poszczególne rodzaje odpadów

Rodzaj odpadu 2001 2002 2003

Iloœæ wytwarzanych odpadów [Mg/rok]

baterie i akumulatory 1,24 1,24 1,24 leki cytotoksyczne i cytostatyczne 0,99 0,99 0,99 farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i ¿ywice zawieraj¹ce substancje niebezpieczne 4,23 4,22 4,21 lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj¹ce rtêæ 0,12 0,12 0,12 rozpuszczalniki 2,86 2,85 2,84 kwasy i alkalia 0,62 0,62 0,62 oleje i t³uszcze inne ni¿ wymienione w 20 01 25 0,37 0,37 0,37 odczynniki fotograficzne 0,12 0,12 0,12 urz¹dzenia zawieraj¹ce freony 0,50 0,50 0,49 œrodki ochrony roœlin I i II klasy toksycznoœci 0,12 0,12 0,12 zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne zawieraj¹ce niebezpieczne sk³adniki 1,24 1,24 1,24 detergenty zawieraj¹ce substancje niebezpieczne 0,12 0,12 0,12 drewno zawieraj¹ce substancje niebezpieczne 0,25 0,25 0,25

razem 12,80 12,77 12,74

ród³o: na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniejszego Planu w 2004 r. oraz danych wskaŸnikowych

.ZDV\ÃLÃDONDOLD – 2 magazyny czynne oraz 3 nieczynne magazyny nawozów È i œrodków ochrony roœlin, 5R]SXV]F]DOQLNL È – 10 tartaków, 2OHMHÃLÃWáXV]F]HÃLQQHÃQL à Z\PLHQLRQHÃZÃÃÃ /DPS\ÃIOXRUHVFHQF\MQHÃLÃLQQHà – kilka ma³ych zak³adów produkuj¹cych europalety, RGSDG\Ã]DZLHUDM FHÃUW ü È È – 1 zak³ad produkuj¹cy obuwie, 2GF]\QQLNLÃIRWRJUDILF]QH – 3 ma³e zak³ady produkuj¹ce pantofle, È – 3 ubojnie oraz zak³ady przetwórcze miêsa,

8U] G]HQLDÃ]DZLHUDM FHÃIUHRQ\ – 4 warsztaty lakierniczo-naprawcze, È – 4 warsztaty naprawcze. URGNLÃRFKURQ\ÃUR OLQÃ,ÃLÃ,,ÃNO DV \à Do najwiêkszych zak³adów produkcyjno-us³ugowych )DUE\ÃWXV]HÃIDUE\ÃGU XNDUVNLHà WRNV\F]QR FL NOHMHÃOHSLV]F]HÃLà \ZL FHà È ]DZLHUDM FHÃVXEVWDQFMHà w Gminie Mszana Dolna nale¿¹: QLHEH]SLHF]QH È =X \WHà XU] G]HQLDÃHOHNWU\F]QHÃLà – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlowe "MARKAM" w Ka- HOHNWURQLF]QHÃ]DZLHUDM FHà QLHEH]SLHF]QHÃVNáDGQLNL since Ma³ej, È – Przedsiêbiorstwo Handlowo-Us³ugowe "RABEX" w Rabie 'HWHUJHQW\Ã]DZLHUDM FHÃVXEVWDQFMHà /HNLÃF\WRWRNV\F]QHÃLÃF\WRVWDW\F]QH QLHEH]SLHF]QH Ni¿nej, È È %DWHULHÃLÃDNXPXODWRU\ – Zak³ad Odzie¿owy Produkcyjno-Us³ugowy "Janda" w £ostówce, È 'UHZQRÃ]DZLHUDM FHÃVXEVWDQFMHà QLHEH]SLHF]QH – Przedsiêbiorstwo Us³ug Socjalnych "HUT PUS" SA w Rabie È Ni¿nej, – Tartak - Zbigniew Kuœ w Mszanie Górnej, Rysunek 4.1. Procentowy udzia³ poszczególnych rodzajów – Tartak - Antoni Pyrz w Ksince Ma³ej, od padów niebezpiecznych wytworzonych – Tartacznictwo-Suszenie i Sprzeda¿ Drewna i Tarcicy w Msza- w Gminie Mszana Dolna w gospodarstwach nie Górnej, domowych w 2003 roku. – Tartak - Jania Alicja w Mszanie Górnej, – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Us³ugowe "Kora" Glisne, – Pracownia koszul "Adam" w Kasince Ma³ej, 4.2. Odpady wytworzone w sektorze gospodarczym – PPUH "Mystan" Produkcja sklejki - £êtowe, Wed³ug bazy Systemu Informacji Gospodarki Odpadami Prze- Gmina Mszana Dolna jest obszarem typowo rolniczym. Dzia- mys³owymi (dane zaczerpniête z PPGO dla powiatu limanow- ³alnoœæ gospodarcza podejmowana przez mieszkañców sta- skiego) na terenie powiatu limanowskiego przedsiêbiorstwa nowi tylko czêœciowe uzupe³nienie dochodów z gospodarstwa wytworzy³y w roku 2001 ogó³em 26 835 Mg odpadów, z czego: rolnego. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych – wykorzystano gospodarczo 10 986 Mg, co stanowi 40,9%, w gminie w przeliczeniu na 1 000 mieszkañców w Gminie jest – unieszkodliwiono 71 Mg, co stanowi 0,3%, ni¿sza od œredniej dla powiatu limanowskiego. – zmagazynowano 49 Mg, co stanowi 0,2%, Iloœæ jednostek prowadz¹cych dzia³alnoœæ w poszczegól- – zesk³adowano 15 730 Mg, co stanowi 58,6%. nych wa¿niejszych bran¿ach w Gminie Mszana Dolna, w maju W 2002 roku przedsiêbiorstwa na terenie powiatu lima- 2004 roku, kszta³towa³a siê nastêpuj¹co (zgodnie z danymi UG nowskiego wytworzy³y 29 600 Mg odpadów z czego: Mszana Dolna): – wykorzystano gospodarczo 31,9%, – 5 spó³ek wodoci¹gowych, – zesk³adowano 68,1%. – 2 stacje benzynowe, W 2002 roku wytworzono w przedsiêbiorstwach powiatu – 4 apteki, limanowskiego oko³o 57 Mg odpadów niebezpiecznych, z cze- – 5 niepublicznych oœrodków zdrowia, go 56,974 Mg unieszkodliwiono a 0,026 Mg zmagazynowano. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 417 — Poz. 5

Odpady powstaj¹ce w sektorze gospodarczym na obsza- – odpady szczególnego ryzyka do miejscowoœci Le¿achów, rze Gminy Mszana Dolna stanowi¹ niewielk¹ czêœæ wszystkich powiat przeworski, województwo podkarpackie, gdzie prze- odpadów gospodarczych powstaj¹cych na obszarze powiatu rabiane s¹ na m¹czkê z przeznaczeniem do spalenia w tem- limanowskiego. Odpady z poszczególnych grup, powstaj¹ce peraturze powy¿ej 1100 oC. w niewielkich iloœciach, s¹ wykorzystywane przez wytwórców – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlowe "MARKAM" w Ka- we w³asnym zakresie (w szczególnoœci odpady powstaj¹ce since Ma³ej - Ubojnia i Zak³ad Przetwórczy Miêsa wytwarza w wyniku dzia³alnoœci tartaków) lub magazynowane, a nastêp- rocznie 318 Mg odpadów poubojowych pochodzenia zwie- nie przekazywane upowa¿nionym odbiorcom spoza terenu rzêcego. Gminy (tekstylia, bawe³na, odpady niebezpieczne). Brak jest, Pozosta³e odpady z grupy 02, pochodz¹ce g³ównie z rolnic- na terenie Gminy Mszana Dolna, prowadzonej ewidencji iloœci twa, powstaj¹ w niewielkich iloœciach na terenie gospodarstw i jakoœci powstaj¹cych odpadów w sektorze gospodarczym. indywidualnych. Odpady te s¹ w ca³oœci zagospodarowywa- Poni¿ej zestawiono uzyskane informacje dotycz¹ce iloœci ne we w³asnym zakresie. wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym na terenie Gmina nie posiada ujednoliconego systemu ciep³ownicze- Gminy wiejskiej Mszana Dolna w roku 2002: go. Wiêkszoœæ gospodarstw jest ogrzewana we w³asnym za- Tartak Us³ugowy Antoni Pyrz, 34-734 Kasinka Ma³a 63 kresie (wêgiel, mia³, drewno, odpady drzewne), a odpady po- – odpady kory i korka - kod 03 01 01 - 4,5 Mg/rok wstaj¹ce w wyniku spalania trafiaj¹ do strumienia odpadów – trociny, wióry, œcinki i drewno - kod 030105 - 180 Mg/rok komunalnych powstaj¹cych w gospodarstwach indywidual- – metale - 200140 - 1 Mg/rok nych. Na terenie Gminy Mszana Dolna, funkcjonuj¹ce kot³y – niesegregowane odpady komunalne - 200301 - 0,66 Mg/rok w obiektach infrastruktury, stanowi¹ przede wszystkim kot³y Tartacznictwo-Suszenie i Sprzeda¿ Drewna i Tarcicy, Import- gazowe oraz kolektory s³oneczne. W zdecydowanej wiêkszo- Export, Transport ciê¿arowy, 34-733 Mszana Górna 116. œci ogrzewaj¹ jedynie budynek, w którym siê znajduj¹. Obiek- – odpady kory i korka - 030101 - 303,6 Mg/rok ty te nie wytwarzaj¹ odpadów, które mog³yby powstaæ w wy- – Trzciny, wióry, œcinki i drewno - 030105 - 143,66 Mg/rok niku spalania paliw sta³ych. Tartak - Zbigniew Kuœ w Mszanie Górnej – trociny, wióry, œcinki i drewno - kod 030105 - 24 Mg/rok 4.3. Odpady niebezpieczne Tartak - Alicja Jania w Mszanie Górnej – trociny, wióry, œcinki i drewno - kod 030105 - 110 Mg/rok Poni¿ej scharakteryzowano najwa¿niejsze grupy odpadów Zak³ad Odzie¿owy Produkcyjno-Us³ugowy "Janda" w £ostówce, niebezpiecznych. Odpady te wytwarzane s¹ zarówno w sekto- – tekstylia, bawe³na - 0,6 Mg/rok rze komunalnym, jak te¿ w sektorze gospodarczym w wyniku – oleje - 0,1 Mg/rok dzia³alnoœci ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. W Gminie Msza- Pracownia koszul "Adam" w Kasince Ma³ej, na dolna brak jest du¿ych przedsiêbiorstw. – tekstylia, bawe³na- 0,36 Mg/rok Przetwórstwo produktów spo¿ywczych pochodzenia zwierzê- 4.3.1. Odpady zawieraj¹ce azbest cego w gminie zwi¹zane jest z dzia³alnoœci¹ punktów uboju i przetwórstwa miêsnego. W Gminie Mszana Dolna jest to: Azbest, z uwagi na swoje w³aœciwoœci, by³ szeroko stoso- – Ubojnia w Lubomierzu, wany do produkcji wyrobów budowlanych, wœród których naj- – Zak³ad Przetwórczy Miêsa w Mszanie Górnej, wiêksze zastosowanie mia³y p³yty i rury azbestowo-cemento- – Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlowe "MARKAM" w Ka- we. P³yty szeroko stosowane by³y jako pokrycia dachowe, a ru- since Ma³ej; ry w stosunkowo niewielkich iloœciach, do wykonywania insta- – Ubojnia i Zak³ad Przetwórczy Miêsa lacji wodoci¹gowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody ko- Znacz¹c¹ masê odpadów powstaj¹cych w tych punktach minowe i zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych. stanowi¹ odpady podgrupy 02 02, odpady pochodzenia zwie- W Gminie Mszana Dolna najwiêcej odpadów materia³ów rzêcego. Gospodarowanie tymi odpadami powinno byæ pro- zawieraj¹cych azbest powstanie w trakcie wymiany pokryæ wadzone pod œcis³ym nadzorem weterynaryjnym z uwagi dachowych w ramach realizacji ogólnokrajowego "Programu na mo¿liwoœæ wyst¹pienia u byd³a g¹bczastej encefalopatii mó- usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest stosowa- zgu - BSE. Unia Europejska zaostrzy³a przepisy w tym zakre- nych na terytorium Polski". sie, zakazuj¹c u¿ywania m¹czek wytwarzanych z odpadów W Gminie Mszana Dolna pokrycia dachowe zbudowane pochodz¹cych z uboju i przetwórstwa byd³a rogatego w ¿ywie- z materia³ów zawieraj¹cych azbest zlokalizowano na budyn- niu zwierz¹t. kach mieszkalnych jednorodzinnych, budynkach mieszkalnych Powstaj¹ce na terenie Gminy Mszana Dolna odpady po- wielorodzinnych, budynkach gospodarczych, gara¿ach, dom- chodzenia zwierzêcego, g³ównie pad³e zwierzêta, s¹ odbiera- kach letniskowych oraz na budynkach przeznaczonych do ce- ne odp³atnie przez wyspecjalizowane firmy. Nale¿y przyj¹æ, lów drobnej dzia³alnoœci gospodarczej. ¿e s¹ to g³ównie odpady niskiego ryzyka (LRM). Odpady szcze- Sumaryczna powierzchnia pokryæ dachowych w Gminie gólnego ryzyka (SRM), stanowiæ mog¹ oko³o 1-2% ca³oœci po- kszta³tuje siê na poziomie 1 245 000 m2. Brak jest przeprowa- wsta³ych odpadów. dzonej dok³adnej inwentaryzacji pokryæ dachowych zbudowa- Na terenie Gminy Mszana Dolna brak jest zorganizowane- nych z materia³ów zawieraj¹cych azbest. Zgodnie z danymi go grzebowiska, a na terenie powiatu limanowskiego nie ma zawartymi w PPGO dla powiatu limanowskiego udzia³ pokryæ instalacji do unieszkodliwiania tego rodzaju odpadów. Pad³e dachowych z wbudowanymi p³ytami azbestowymi w suma- zwierzêta s¹ zagrzebywane w sposób nieewidencjonowany rycznej powierzchni wynosi 13 %, natomiast zgodnie z infor- lub s¹ odbierane od w³aœcicieli pad³ych zwierz¹t przez upraw- macj¹ UG Mszana Dolna 50 % budynków w Gminie pokrytych nion¹ firmê "SARIA" i wywo¿one poza teren powiatu: jest materia³em zawieraj¹cym azbest. – odpady niskiego ryzyka do miejscowoœci Wielkanoc k. Go³- Z oszacowañ wykonanych dla potrzeb niniejszego opraco- czy, powiat miechowski, województwo ma³opolskie, wania i bior¹c pod uwagê informacjê UG Mszana Dolna wyni- gdzie przetwarzane s¹ na m¹czkê miêso-kostn¹ stanowi¹c¹ ka, ¿e iloœæ wbudowanych p³yt azbestowo-cementowych sk³adnik pasz treœciwych. w Gminie kszta³tuje siê na poziomie 50 % ca³kowitej powierzch- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 418 — Poz. 5 ni pokryæ dachowych i wynosi 622 500 m2 , tj. oko³o 6 847 Mg Dolna brak jest pe³nego rozpoznania iloœci urz¹dzeñ zawiera- (tabela 4.11). j¹cych PCB oraz iloœci magazynowanych odpadów zawieraj¹- Jednostka zajmuj¹ca siê usuwaniem azbestu i wyrobów cych PCB. zawieraj¹cych azbest z terenu powiatu limanowskiego i posia- W Polsce nie ma aktualnie instalacji mog¹cej bezpiecznie daj¹ca zezwolenie na sk³adowanie zg³osi³a w 2003 roku usu- unieszkodliwiaæ kondensatory zawieraj¹ce PCB. Kondensato- niêcie 850 Mg materia³ów zawieraj¹cych azbest. ry zawieraj¹ce PCB unieszkodliwiane s¹ jedynie w instalacjach poza granicami kraju. Odbiór i przekazanie do unieszkodliwie- Tabela 4.11. Szacowana iloœæ pokryæ dachowych zawieraj¹cych nia realizowane jest obecnie tylko przez dwie firmy posiadaj¹- azbest w Gminie wiejskiej Mszana Dolna ce stosowne zezwolenia tj.: 1. POFRABAT Sp. z o.o. w Warszawie - przekazuje kondensato- Miasto i so³ectwa ogó³em ry do termicznego unieszkodliwienia firmie francuskiej TRE- DI kontrolowanej przez rz¹d francuski. [m2] [Mg] 2. INTEREKO Sp. z o.o. w Opolu - przekazuje kondensatory z PCB do Belgii, gdzie w instalacjach firmy INDAVER prowadzone Glisne 12 029 132 jest ich termiczne unieszkodliwianie. Kasinka Ma³a 125 268 1 378 Termiczne unieszkodliwianie p³ynów zawieraj¹cych PCB, Kasina Wielka 110 809 1 219 pochodz¹cych z transformatorów i innych urz¹dzeñ elektro- Lubomierz 75 741 833 £êtowe 44 629 491 energetycznych oraz ich dekontaminacja realizowana jest obec- £ostówka 53 406 587 nie tylko w dwóch krajowych instalacjach, zlokalizowanych poza Mszana Górna 98 193 1 080 terenem województwa ma³opolskiego: Olszówka 62 262 685 1. Zak³ady Azotowe ANWIL S.A. we W³oc³awku. Raba Ni¿na 40 163 442 2. Zak³ady Chemiczne ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym. Dekontaminacja urz¹dzeñ z PCB realizowana jest obecnie Gmina ogó³em 622 500 6 847 tylko przez Przedsiêbiorstwo Us³ug Specjalistycznych i Projek- towych CHEMEKO Sp. z o.o. we W³oc³awku. ród³o: na podstawie danych IGSMiE PAN, oraz dane UG Msza- na Dolna 4.3.3. Oleje odpadowe

Azbest sk³adowany bez ¿adnych zabezpieczeñ przed pyle- Oleje odpadowe s¹ to g³ównie zu¿yte oleje silnikowe niem na terenie posesji, na drogach lub "dzikich wysypiskach" i przek³adniowe, oleje do turbin oraz oleje hydrauliczne, czêsto nad potokami lub rzekami jest du¿ym zagro¿eniem które nie nadaj¹ siê ju¿ do zastosowania do celów, do któ- dla zdrowia ludzi i œrodowiska w Gminie. rych by³y pierwotnie przeznaczone. Jako g³ówne Ÿród³o Odpady zawieraj¹ce azbest klasyfikowane s¹ jako odpady powstawania tego typu odpadów nale¿y uznaæ stacje ob- niebezpieczne i gospodarka nimi obwarowana jest szczegól- s³ugi pojazdów, bazy remontowe oraz transportowe nymi wymaganiami. jak równie¿ maszyny i urz¹dzenia pracuj¹ce w przemy- Zgodnie z wytycznymi " Programu...." powinny byæ opra- œle. Na terenie Gminy Mszana Dolna w roku 2004 (stan cowane wojewódzkie, powiatowe oraz gminne "Programy usu- na maj) funkcjonowa³o 7 warsztatów wytwarzaj¹cych ole- wania wyrobów zawieraj¹cych azbest i ochrony przed szkodli- je odpadowe: woœci¹ azbestu". – warsztaty lakierniczo-naprawcze w miejscowoœciach: Kasi- na Wielka (2), £êtowe (1), Kasinka Ma³a (1); 4.3.2. Odpady zawieraj¹ce PCB – warsztaty naprawcze w miejscowoœciach: £ostówka (1), Mszana Górna (1), Raba Ni¿na (1). Wed³ug prawa ochrony œrodowiska, PCB zaliczane s¹ Szacuje siê, ¿e na terenie Gminy Mszana Dolna w 2003 r. do substancji stwarzaj¹cych szczególne zagro¿enie dla œrodo- powsta³o oko³o 13,5 Mg przepracowanych olejów w wyniku wiska i dlatego zabronione jest jego wprowadzanie do obrotu eksploatacji samochodów osobowych, ci¹gników, samocho- lub pooddawanie ich procesom odzysku. Brak stosownych ure- dów ciê¿arowych, kombajnów oraz autobusów. gulowañ prawnych w latach poprzednich przyczyni³ siê w znacz- Oleje odpadowe powstaj¹ce w zak³adach na terenie po- nym stopniu do niew³aœciwej gospodarki tymi odpadami. wiatu limanowskiego s¹ magazynowane, a nastêpnie odbie- Jak wynika z danych, zu¿yte transformatory oraz kondensato- rane s¹ przez firmy specjalistyczne zajmuj¹ce siê zbieraniem ry trafia³y najczêœciej na z³omowiska lub sk³adowiska odpa- olejów przepracowanych, emulsji olejowo-wodnych, szlamów dów komunalnych, natomiast oleje zawieraj¹ce PCB by³y czê- zaolejonych i prowadz¹ce serwisy separatorów olejowych sto przetwarzane ³¹cznie z innymi olejami. Do roku 2002 nie by- oraz odstojników. ³a prowadzona szczegó³owa ewidencja urz¹dzeñ zawieraj¹- Oleje odpadowe poddawane s¹ procesowi odzysku cych PCB. Dlatego te¿ trudno jest okreœliæ iloœæ urz¹dzeñ lub unieszkodliwiania w istniej¹cych na terenie Polski insta- oraz olejów, które w latach 90-tych stanowi³y Ÿród³o zanieczysz- lacjach: czeñ œrodowiska. 1. Rafineria Nafty Jedlicze, Rafineria Jas³o S.A., Rafineria Naf- Wœród odpadów przeznaczonych do unieszkodliwienia ty Glimar S.A, Rafineria Trzebinia S.A. - metoda rerafinacji w najbli¿szych latach znajd¹ siê: lub krakingu termicznego, – kondensatory, 2. Po³udniowe Zak³ady Rafineryjne Naftopol S.A., Oddzia³ Kê- – wy³¹czniki olejowe, dzierzyn - KoŸle, firma MERCAR Sp. z o.o. w Poznaniu - me- – rozruszniki, toda krakingu termicznego, – p³yny usuniête z transformatorów, 3. Przedsiêbiorstwo Kruszyw Lekkich "Keramzyt" w Mszczo- – oleje odpadowe i ciecze z dekontaminacji transformatorów. nowie - jako dodatek spulchniaj¹cy glinê przy produkcji kru- Z danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniej- szyw w miejsce tradycyjnie stosowanego oleju napêdowe- szego planu w 2004 roku wynika, ¿e na terenie Gminy Mszana go lub ropy naftowej. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 419 — Poz. 5

4.3.4. Baterie i akumulatory – herbicydy – œrodki chwastobójcze, – bakteriocydy – œrodki do zwalczania bakterii, Na rynku polskim istniej¹ dwa typy baterii i akumulatorów: – fungicydy – œrodki grzybobójcze. wielkogabarytowe i ma³ogabarytowe. Œrednie zu¿ycie tych œrodków w roku 2001 wynosi³o oko- Wœród akumulatorów wielkogabarytowych wyró¿nia siê: ³o 0,62 kg na 1 ha gruntów ornych i sadów w przeliczeniu na czy- – akumulatory kwasowo-o³owiowe, sty sk³adnik (wg danych Agencji Rynku Rolnego). Oprócz œrod- – akumulatory niklowo-kadmowe, ków stosowanych w rolnictwie œrodki ochrony roœlin s¹ rów- natomiast wœród ma³ogabarytowych baterii: nie¿ wykorzystywane w leœnictwie w celu ochrony lasów – baterie alkaliczne, przed szkodnikami i chorobami. S¹ to g³ównie œrodki owado- – baterie manganowe, bójcze oraz grzybobójcze. – baterie litowe, Szacunkowe zapotrzebowanie na œrodki ochrony roœlin – baterie srebrowe, na terenie gminy Mszana Dolna w roku 2003 wynosi³o oko- oraz wœród ma³ogabarytowych akumulatorów: ³o 5,5 Mg/rok, przy czym na grunty orne oraz sady przypada – akumulatory niklowo-kadmowe, oko³o 1,7 Mg/rok. Z uwagi na wysokie ceny tych œrodków, – akumulatory wodorkowe, w chwili obecnej nieznaczna ich czêœæ ulega przeterminowa- – akumulatory litowe. niu. Powstaj¹ g³ównie odpady opakowaniowe po tych œrod- Akumulatory wielkogabarytowe kwasowo-o³owiowe po- kach. Szacunkowa œrednia masa opakowania na 1 kg pestycy- chodz¹ z ró¿nego rodzaju œrodków transportu. Na podstawie dów, wynosi 55,25 g (wg KPGO). Zatem szacuje siê, i¿ na tere- iloœci zarejestrowanych pojazdów i œredniego okresu ¿ywot- nie gminy Mszana Dolna powstawa³o w roku 2003 oko- noœci akumulatorów obliczono, ¿e ³¹czna masa zu¿ytych aku- ³o 0,3 Mg odpadów opakowaniowych po œrodkach ochrony ro- mulatorów kwasowo-o³owiowych w roku 2003 w Gminie Msza- œlin. W chwili obecnej znaczna czêœæ tych odpadów trafia na Dolna wynios³a 22,7 Mg. Zgodnie z KPGO moce przerobo- na sk³adowiska odpadów komunalnych. Sytuacja ta powinna we istniej¹cych w kraju zak³adów przerobu akumulatorów w ulec poprawie z uwagi na wejœcie w ¿ycie ustawy o opakowa- pe³ni zabezpieczaj¹ obecne i przysz³e potrzeby w tej dziedzinie niach i odpadach opakowaniowych, która wprowadza obowi¹- gospodarki odpadami. zek odbierania, za poœrednictwem sprzedawców, przez impor- Wielkogabarytowe akumulatory niklowo-kadmowe po- terów i producentów na w³asny koszt opakowañ wielokrotne- chodz¹ z sektora gospodarczego. Charakteryzuj¹ siê one d³ug¹ go u¿ytku i odpadów opakowaniowych po tych substancjach. ¿ywotnoœci¹, a ponadto s¹ wprowadzane na rynek w co- raz mniejszych iloœciach. Oszacowano, ¿e w 2003 roku w Gmi- 4.3.6. Zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne nie Mszana Dolna powsta³o 0,23 Mg zu¿ytych akumulatorów niklowo-kadmowych. W obecnych warunkach spo³ecznych i ekonomicznych, Znacz¹cym problem jest przedostawanie siê odpadowych jak równie¿ znacz¹cym postêpie technicznym obserwuje siê baterii i akumulatorów, szczególnie ma³ogabarytowych, wyraŸny wzrost produkcji oraz zapotrzebowania na urz¹dze- do strumienia odpadów komunalnych i w rezultacie depono- nia elektryczne i elektroniczne. Wi¹¿e siê z tym coraz czêstsza wanie ich na sk³adowiskach komunalnych. Odpadowe baterie koniecznoœæ wymiany zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elek- i akumulatory posiadaj¹ du¿¹ wartoœæ surowcow¹. Poddane tronicznych na nowe. Sytuacja taka ma pewne korzyœci, które procesom odzysku stanowi¹ znaczne zasoby ochraniaj¹ce na- wi¹¿¹ siê ze stosowaniem coraz mniejszej iloœci komponen- turalne z³o¿a surowcowe. tów potrzebnych do budowy takich urz¹dzeñ oraz coraz ni¿sz¹ Zu¿yte akumulatory kwasowo-o³owiowe poddawane s¹ pro- uci¹¿liwoœci¹ œrodowiskow¹ stosowanych materia³ów. Roz- cesom technologicznym maj¹cym na celu odzysk o³owiu i kwasu wój technologiczny prowadzi do stosowania coraz bardziej er- siarkowego. Przerób tych odpadów przeprowadzany jest g³ów- gonomicznych i oszczêdnych urz¹dzeñ. nie poza terenem województwa ma³opolskiego w instalacjach: Generalnie powstaj¹ce odpady z tego rodzaju urz¹dzeñ mo¿na 1. Przedsiêbiorstwo "Orze³ Bia³y" S.A. w Bytomiu. podzieliæ na: radiowo-telewizyjne, komputerowe, gospodarstwa 2. Przedsiêbiorstwo "Baterpol" Sp. z o.o. w Œwiêtoch³owicach. domowego, wyposa¿enia biur, pochodz¹ce ze sprzêtu ³¹cznoœcio- Istniej¹ce moce przerobowe znacznie przekraczaj¹ zapo- wego, laboratoryjne, po aparaturze mierniczej, steruj¹cej i regulu- trzebowanie na przetwarzanie akumulatorów kwasowo-o³o- j¹cej oraz po urz¹dzeniach wojskowych. Wszystkie te urz¹dzenia wiowych w Polsce. Wymienione przedsiêbiorstwa wykazuj¹ zbudowane s¹ z komponentów i podzespo³ów o ró¿nym stopniu sieæ punktów zbierania zu¿ytych akumulatorów oraz poœred- skomplikowania budowy i o ró¿nym sk³adzie materia³owym. nicz¹ w wyposa¿eniu odbiorców w kwasoodporne pojemniki Do najbardziej szkodliwych substancji wystêpuj¹cych w tych do transportu akumulatorów. urz¹dzeniach zaliczyæ nale¿y: metale ciê¿kie (kadm, o³ów, rtêæ, chrom), substancje zawieraj¹ce chlor (chlorowcopochodne), 4.3.5. Œrodki ochrony roœlin bromowane substancje obni¿aj¹ce palnoœæ, a tak¿e arsen i azbest. Powa¿nym zagro¿eniem dla œrodowiska s¹ równie¿ Problematykê œrodków ochrony roœlin (pestycydów) nale¿y substancje stwarzaj¹ce zagro¿enie dla warstwy ozonowej (CFC rozdzieliæ na dwa oddzielne zagadnienia. Pierwsze zwi¹zane jest i HCFC), wystêpuj¹ce g³ównie w urz¹dzeniach ch³odniczych. z obecnoœci¹ przeterminowanych œrodków ochrony roœlin zde- Na terenie Gminy Mszana Dolna nie prowadzi siê szczegó- ponowanych w mogilnikach. Drugie wynika z produkcji, dystry- ³owej inwentaryzacji odpadów powsta³ych po zu¿ytych urz¹- bucji i stosowania tego rodzaju œrodków w rolnictwie. dzeniach elektrycznych i elektronicznych. Bior¹c pod uwagê Najczêœciej stosowanymi obecnie œrodkami ochrony roœlin warunki lokalne gminy oraz sytuacjê ekonomiczn¹ szacunko- w rolnictwie s¹: œrodki owadobójcze, chwastobójcze, grzybo- wa iloœæ tych odpadów zosta³a wyliczona na podstawie wskaŸ- bójcze i zapraw nasiennych. Zale¿nie od przeznaczenia pesty- ników i wynosi ona oko³o 168,5 Mg. Z ca³ej iloœci zu¿yte urz¹- cydy mo¿na podzieliæ na: dzenia AGD (pralki, lodówki, kuchnie gazowe, zamra¿arki itp.) – zoocydy – œrodki do zwalczania szkodników zwierzêcych: stanowi¹ oko³o 75% (126,3 Mg), natomiast zu¿yte urz¹dzenia w tej grupie znajduj¹ siê m.in. insektycydy - elektroniczne (sprzêt odtwarzaj¹cy, odbiorniki TV, komputery, œrodki owadobójcze, aparaty telefoniczne itp.) oko³o 25% (42,1 Mg). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 420 — Poz. 5

Zu¿yte i wycofane z eksploatacji urz¹dzenia elektryczne syntetyczne oleje hydrauliczne 13 01 11 i elektroniczne zgodnie z ustawodawstwem Unii Europejskiej inne oleje hydrauliczne 13 01 13 dzielone s¹ na: mineralne oleje silnikowe, przek³adniowe i smarowe – Wielkogabarytowy sprzêt gospodarstwa domowego: du¿e nie zawieraj¹ce zwi¹zków chlorowcoorganicznych 13 02 05 urz¹dzenia ch³odnicze, lodówki, zamra¿arki, pralki, suszarki, syntetyczne oleje silnikowe, przek³adniowe i smarowe 13 02 06 zmywarki, kuchnie, piece elektryczne, p³yty kuchenne, ku- inne oleje silnikowe, przek³adniowe i smarowe 13 02 08 chenki mikrofalowe, urz¹dzenia grzewcze, grzejniki elektrycz- olej napêdowy 13 07 01 ne, wentylatory, klimatyzatory, inne, benzyna 13 07 02 – Ma³ogabarytowy sprzêt gospodarstwa domowego: odkurza- filtry olejowe 16 01 07 cze, zamiatarki, ¿elazka, tostery, frytkownice, m³ynki do kawy, elementy wybuchowe (poduszki powietrzne) 16 01 10 krajalnice elektryczne, ekspresy do kawy, suszarki do w³o- ok³adziny hamulcowe zawieraj¹ce azbest 16 01 11 sów, elektryczne szczoteczki do zêbów, golarki, zegary, wagi, p³yny hamulcowe 16 01 13 – Sprzêt informatyczny i telekomunikacyjny: scentralizowane p³yny zapobiegaj¹ce zamarzaniu zawieraj¹ce przetwarzanie danych: serwery, minikomputery, drukarki; niebezpieczne substancje 16 01 14 osobiste urz¹dzenia komputerowe: komputery osobiste baterie i akumulatory o³owiowe 16 06 01 (w tym CPU, myszy, ekrany, klawiatury), laptopy (w tym CPU, selektywnie gromadzony elektrolity z baterii myszy, ekrany, klawiatury), notebooki, notpady, drukarki, i akumulatorów 16 06 06 kopiarki, elektryczne i elektroniczne maszyny do pisania, zu¿yte urz¹dzenia zawieraj¹ce freony, HCFC,HFC kalkulatory kieszonkowe i biurowe, systemy i terminale u¿yt- (instalacje klimatyzacyjne) 16 02 11 kowników, faksymile, teleksy, telefony, automaty telefonicz- – odpady inne ni¿ niebezpieczne: ne, telefony bezprzewodowe, telefony komórkowe, automa- zu¿yte opony - 16 01 03 tyczne sekretarki, inne, ok³adziny hamulcowe inne ni¿ wymienione – Sprzêt radiowo-telewizyjny i muzyczny: zestawy radiofonicz- w 16 01 11 16 01 12 ne (radia z budzikiem, radiomagnetofony), telewizory, ka- p³yny zapobiegaj¹ce zamarzaniu inne mery wideo, magnetowidy, zestawy HF, wzmacniacze, in- ni¿ wymienione w 16 01 14 16 01 15 strumenty muzyczne, inne, zbiorniki na gaz skroplony 16 01 16 – Sprzêt oœwietleniowy: oprawy oœwietleniowe, lampy fluore- metale ¿elazne 16 01 17 scencyjne, lampy fluorescencyjne kompaktowe, lampy wy- metale nie¿elazne 16 01 18 ³adowcze, w tym wysokociœnieniowe lampy sodowe, lampy tworzywa sztuczne 16 01 19 halogenowe, lampy sodowe niskociœnieniowe, inny sprzêt szk³o 16 01 20 oœwietleniowy, zu¿yte katalizatory zawieraj¹ce z³oto, srebro, ren, – Narzêdzia elektryczne i elektroniczne: wiertarki, pi³y, maszy- rod, pallad, iryd lub platynê 16 08 01 ny do szycia, zabawki elektroniczne, sprzêt medyczny, przy- rz¹dy monitorowania i kontrolno-steruj¹ce, Tabela 4.12. Œrednia masa g³ównych sk³adników znajduj¹cych – Zabawki elektroniczne, sprzêt rekreacyjny i sportowy: kolej- siê w pojazdach trafiaj¹cych do jednostek zajmu- ki elektryczne i samochody wyœcigowe, konsole gier wideo, j¹cych siê demonta¿em samochodów z Gminy gry wideo, sprzêt sportowy wyposa¿ony w komputery i urz¹- Mszana Dolna - dane za rok 2003 dzenia elektryczne i elektroniczne, – Sprzêt medyczny: sprzêt do radioterapii, sprzêt kardiologicz- Sk³adnik samochodu Œrednia masa ny, sprzêt do dializowania, respiratory, sprzêt medycyny j¹- [Mg/rok] drowej, sprzêt laboratoryjny do analiz in vitro, analizatory, zamra¿arki, inne, z³om 48,71 akumulator 0,90 – Przyrz¹dy monitorowania i kontrolno-steruj¹ce: detektory opony 1,78 dymu, regulatory ogrzewania, termostaty, oleje 0,24 – Automatyczne urz¹dzenia dozuj¹ce: automaty z gor¹cymi p³yny ch³odnicze i spryskiwacze 0,25 napojami, automaty z gor¹cymi lub zimnymi napojami w bu- p³yny hamulcowe 0,23 telkach i puszkach, automaty z produktami sta³ymi, banko- szk³o 1,47 maty, inne urz¹dzenia automatyczne dozuj¹ce. tworzywa sztuczne 0,39 pianka PU 0,40 4.3.7. Wycofane z eksploatacji pojazdy guma bez zanieczyszczeñ 0,23 guma zanieczyszczona 0,23 pozosta³a frakcja 9,46 Iloœæ zarejestrowanych w gminie pojazdów wynosi ³¹cznie 3828 (na podstawie danych IGSMIE, GUS, Wydzia³u Komunika- razem 64,27 cji - Starostwo Powiatowe w Limanowej), w tym samochody osobowe 2455 szt., samochody ciê¿arowe 102 szt., ci¹gniki ród³o: na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN. 1228 szt., kombajny 37 szt, autobusy 6 sztuk. Œredni czas eks- ploatacji samochodu wynosi obecnie oko³o 15 lat. Wyeksplo- Z³omowane pojazdy zawieraj¹ wiele niebezpiecznych atowane pojazdy trafiaj¹ do sk³adnic z³omu, gdzie s¹ demonto- dla œrodowiska substancji takich jak oleje, p³yny ch³odnicze i ha- wane w celu odzysku poszczególnych substancji i materia³ów. mulcowe, akumulatory itp. Wiêkszoœæ elementów tych pojaz- W wyniku demonta¿u w stacjach wytworzono nastêpuj¹ce dów ma wartoœæ surowcow¹ (z³om, akumulatory, opony, szk³o, rodzaje odpadów (przy poszczególnych odpadach podano ich tworzywa sztuczne, itd.). kody): Na terenie powiatu limanowskiego funkcjonuj¹ 3 konce- – odpady niebezpieczne sjonowane przedsiêbiorstwa zajmuj¹ce siê unieszkodliwia- mineralne oleje hydrauliczne nie zawieraj¹ce niem wraków samochodowych. Poni¿ej zestawiono sk³adnice zwi¹zków chlorowcoorganicznych 13 01 10 z³omu dzia³aj¹ce na terenie powiatu limanowskiego upowa¿- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 421 — Poz. 5 nione przez Wojewodê Ma³opolskiego do wydawania zaœwiad- Odpady weterynaryjne czeñ o kasacji (z³omowaniu) samochodów zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym Przeprowadzony na terenie Gminy Mszana Dolna (Dz. Nr 98, poz. 602 z póŸniejszymi zmianami): w 2002 roku Powszechny Spis Rolny wykaza³ hodowlê 4947 szt. 1. Firma Handlowo-Us³ugowa "JARECKI" byd³a, 1575 szt. trzody chlewnej, 2236 szt. owiec, 138 szt. kóz, 34-600 Mordarka k. Limanowej 578 szt. koni, 2886 szt. królików, 23184 szt. drobiu. tel. (0-18) 33-71-216 fax 337-42-16. Odpady weterynaryjne to odpady powstaj¹ce w zwi¹zku 2. Przedsiêbiorstwo Pañstwowej Komunikacji Samochodowej z badaniem, leczeniem zwierz¹t lub œwiadczeniem us³ug we- 34-600 Limanowa, ul. Zygmunta Augusta 12 terynaryjnych, a tak¿e w zwi¹zku z prowadzeniem badañ na- tel. (0-18) 33-71-153 fax 33-71-617. ukowych i doœwiadczeñ na zwierzêtach. W katalogu odpadów 3. Firma Us³ugowo-Handlowa "Zoltar", zosta³y one zakwalifikowane do grupy 18 02. Wœród odpadów, 34-600 Limanowa, ul. S³oneczna. powstaj¹cych w placówkach weterynaryjnych mo¿na, podob- nie jak odpady medyczne, wyró¿niæ odpady komunalne, nie sta- 4.3.8. Odpady medyczne i weterynaryjne nowi¹ce zagro¿enia dla zdrowia i ¿ycia ludzi, odpady infekcyj- ne i specjalne, nale¿¹ce do niebezpiecznych i w tym kontekœcie Na terenie powiatu limanowskiego Ÿród³em powstawania wymagaj¹ce stosownego postêpowania z nimi. Okreœlenie odpadów medycznych s¹ 2 szpitale (410 ³ó¿ek), 11 przychodni, wielkoœci produkcji tych odpadów oraz ich sk³adu morfologicz- 22 oœrodki zdrowia, 27 praktyk lekarskich, 23 apteki i 2 Domy nego jest trudne. Odwo³uj¹c siê do KPGO, sk³ad morfologicz- Pomocy Spo³ecznej (109 miejsc). ny odpadów weterynaryjnych jest nastêpuj¹cy: Zgodnie z danymi WHO wœród odpadów, powstaj¹cych – tkanka zwierzêca 39% w placówkach s³u¿by zdrowia oko³o: – sprzêt jednorazowy 17% – 75% - 90% stanowi¹ odpady nie stanowi¹ce zagro¿enia dla ¿y- – œrodki opatrunkowe 21% cia i zdrowia ludzi (odpady komunalne, komunalnopodobne) – opatrunki gipsowe 3%. – 10% - 25% odpady medyczne. Odpady o charakterze komunalnym odbierane s¹ przez fir- Odpady powstaj¹ce w placówkach medycznych mo¿na po- my wywozowe œwiadcz¹ce w danym regionie us³ugi odbioru dzieliæ na 4 podstawowe grupy: odpadów od mieszkañców. Odpadowe tkanki zwierzêce mo¿- Grupa A odpady komunalne, w tym np. biurowe, kuchenno - na poddawaæ procesom grzebania w do³ach o minimalnym ogrodowe, wielkogabarytowe, ampu³ki po u¿ytych le- nadk³adzie ziemi 1,5 m, uprzednio zalane lub posypane œrod- kach, surowce wtórne i.in. kiem dezynfekcyjnym. W przypadkach indywidualnych rozwi¹- Grupa B odpady infekcyjne, np. zu¿yte opatrunki, krew i jej pro- zanie takie jest mo¿liwe do zrealizowania. Generalnie jednak dukty z zawartoœci¹ plazmy i surowicy, tampony, przed- tkanka zwierzêca powinna byæ unieszkodliwiana metodami ter- mioty ostre (ig³y, strzykawki, skalpele, pipety itp.) i.in. micznymi. Grupa C Szcz¹tki ludzkie i zwierzêce: tkanka pooperacyjna, roz- Wed³ug danych zawartych w PPGO unieszkodliwianie od- poznawalne szcz¹tki cia³a ludzkiego padów weterynaryjnych jest dopuszczone w: Grupa D Cytostatyki, niewykorzystane p³yny z chemioterapii, 1. Zak³adzie Termicznej Utylizacji Odpadów w Krakowie, odpady chemiczne i farmaceutyki (przeterminowane 2. Instalacji do Termicznej Degradacji Odpadów Szpitalnych leki, materia³y fotograficzne), odpady o wysokiej za- SEGHERS CLINIC WASTE w Tarnowie. wartoœci metali ciê¿kich (np. termometry rtêciowe, œwietlówki) oraz radioaktywne. 4.3.9. Inne odpady niebezpieczne

ZakaŸne odpady medyczne Z danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniej- szego Planu w 2004 r. wynika, ¿e na teren Gminy Mszana Dol- Odpady zakaŸne s¹ to odpady, które ze wzglêdu na swój na nie by³y i nie s¹ przywo¿one ¿adne odpady niebezpieczne. charakter zanieczyszczenia drobnoustrojami mog¹ stwarzaæ zagro¿enie dla zdrowia ludzi i œrodowiska. Do grupy tej zalicza- Odpady z akcji ratowniczo-gaœniczych, klêsk ¿ywio³owych ne s¹: zu¿yte materia³y opatrunkowe, sprzêt jednorazowego i odpady materia³ów wybuchowych u¿ytku, szcz¹tki pooperacyjne i posekcyjne, materia³ biologicz- ny oraz inne odpady ze szpitali i oddzia³ów zakaŸnych (kody System ratowniczo-gaœniczy w Gminie Mszana Dolna funk- odpadów: 18 01 01, 18 01 02, 18 01 03, 18 01 10, 18 01 82). cjonuje w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaœnicze- Z uzyskanych w trakcie realizacji projektu danych oszacowa- go. W sk³ad tego systemu wchodzi Ochotnicza Stra¿ Po¿arna no, ¿e na terenie Gminy Mszana Dolna powsta³o w 2003 r. w ka¿dym so³ectwie Gminy. oko³o 0,25 Mg odpadów zakaŸnych. Podczas prowadzonych akcji ratowniczo-gaœniczych, po- Odpady medyczne powstaj¹ we wszystkich placówkach me- wstaj¹ odpady ujête w katalogu odpadów jako podgrupa 16 81 dycznych dzia³aj¹cych na terenie gminy w zwi¹zku z udziela- - odpady powsta³e w wyniku wypadków i zdarzeñ losowych niem œwiadczeñ zdrowotnych. Na terenie Gminy Mszana Dol- i 16 82 - odpady powsta³e w wyniku klêsk ¿ywio³owych. W pod- na znajduje siê (zgodnie z informacj¹ UG Mszana Dolna) 5 nie- grupach tych wyró¿nia siê odpady niebezpieczne o kodach publicznych oœrodków zdrowia oraz 4 apteki. 16 81 01 i 16 82 01 oraz odpady inne ni¿ niebezpieczne o ko- Odpady medyczne z grupy 18 powinny byæ przewo¿one s¹ dach 16 81 02 oraz 16 82 02. do instalacji termicznego przekszta³cania odpadów medycz- Statystyki zwi¹zane z wypadkami i zdarzeniami losowymi nych celem ich unieszkodliwienia. Instalacje do termicznego oraz klêskami ¿ywio³owymi nie ujmuj¹ wymienionych rodza- przekszta³cania odpadów medycznych musz¹ spe³niaæ wyma- jów odpadów. Powstanie Gminnego Punktu Zbierania Odpa- gania w zakresie ochrony œrodowiska. Brak jest prowadzone- dów Niebezpiecznych (GPZON), stwarza mo¿liwoœci prawid³o- go szczegó³owego monitoringu zakaŸnych odpadów medycz- wego postêpowania z tymi rodzajami odpadów, przede wszyst- nych i mo¿na przypuszczaæ, ¿e zostaj¹ czêœciowo w³¹czone kim przez ujêcie ich równie¿ jako element sk³adowy w planach w strumieñ odpadów komunalnych. ratowniczych, zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Spraw We- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 422 — Poz. 5 wnêtrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- szczegó³owych zasad organizacji krajowego systemu ratow- we - 160601 niczo-gaœniczego (Dz. U. Nr 111, poz. 1311). 12. Sklep Motoryzacyjny, Mszana Dolna, ul. Krakowska 13. Istotnym zagadnieniem, poœrednio zwi¹zanym z omówio- W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- nymi rodzajami odpadów s¹ odpady materia³ów wybucho- we - 160601 wych. Odpady te powstaj¹ w zwi¹zku z funkcjonowaniem re- 13. Firma Handlowo-Us³ugowa "Ursus-Serwis", 34-600 Lima- sortu Obrony Narodowej, w przedsiêbiorstwach, które je sto- nowa, Stara Wieœ 3. suj¹, w firmach handlowych prowadz¹cych sprzeda¿ materia- W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- ³ów pirotechnicznych oraz na terenach zdegradowanych dzia- we - 160601 ³alnoœci¹ jednostek wojskowych. Problemy zwi¹zane z odpa- 14. Handel Artyku³ami Motoryzacyjnymi, 34-600 Limanowa, dami materia³ów wybuchowych, bêd¹ przedmiotem odrêbne- ul. Krótka 5. go krajowego planu gospodarki odpadami materia³ów wybu- W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- chowych (wg KPGO). we - 160601

4.4. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa istniej¹- cych instalacji i urz¹dzeñ do odzysku i unieszkodliwia- Wykaz firm prowadz¹cych dzia³alnoœæ w zakresie nia odpadów zbierania i transportu odpadów innych ni¿ niebezpieczne - rok 2002 Na terenie Gminy Mszana Dolna brak jest sk³adowisk odpadów komunalnych oraz sk³adowisk odpadów z sektora 1. Firma P.P.H.U. "Metalik" Surowce Wtórne, 34-330 ¯ywiec, gospodarczego. ul. Leœniewska 81. W zakresie zbierania: Wykaz firm prowadz¹cych dzia³alnoœæ w zakresie – miedŸ, br¹z, mosi¹dz - 170401 zbierania odpadów niebezpiecznych – aluminium - 170402 - baterii i akumulatorów - rok 2002 – o³ów - 170403 – cynk - 170404 1. Zak³ad Auto-Geo-Test w Zamieœciu, 34-650 Tymbark. 2. Firma Us³ugowo-Handlowo-Produkcyjna Jarecki sp.j., Mor- W zakresie zbierania: zu¿yte akumulatory o³owiowe - 160601 darka k/Limanowej. 2. Firma handlowa "Limot" Sklep Motoryzacyjny, 34-730 Msza- W zakresie zbierania i transportu: na Dolna, ul. Pi³sudskiego. – odpady metalowe - 020110 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- – odpady z toczenia i pi³owania ¿elaza - 1201 we - 160601 – odpady metalowe i ¿elazne - 160117 3. Firma Handlowa "Limpex" Sklep Motoryzacyjny, 34-600 Li- – ¿elazo i stal - 170405 manowa, ul. Krótka. – metale ¿elazne - 191202 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- 3. Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Us³ugowo-Handlowe, 34- we - 160601 730 Mszana Dolna, ul. Starowiejska 2 4. Firma Behamot sp. z o.o., 34-730 Mszana Dolna, ul. Orka- W zakresie transportu odpadów: na 70 a – odpady ¿wiru lub skruszone ska³y - 010408 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- – odpady w postaci py³ów i proszków - 010410 we - 160601 – ¿u¿le, popi³y paleniskowe i py³y z kot³ów - 100101 5. Firma Handlowo-Us³ugowa "Auto-Bartek" import-export, – popio³y lotne z wêgla - 100102 34-650 Tymbark 469. – popio³y lotne z torfu i drewna - 100103 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- – popio³y paleniskowe, ¿u¿le i py³y z kot³ów ze wspó³spale- we - 160601 nia - 100115 6. Firma Polmozbyt Gancarczyk s.c., Aleja Wolnoœci 10, – popio³y lotne ze wspó³spalania - 100117 33-000 Nowy S¹cz. – mieszaniny popio³owo-¿u¿lowe z mokrego odprowadza- W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- nia odpadów paleniskowych - 100180 we - 160601 – popió³ cynkowy - 110502 7. Spó³dzielnia Zaopatrzenia i Zbytu, ul. Rynek 2, 34-600 Li- – odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remon- manowa. tów - 170101 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- – gruz ceglany - 170102 we - 160601 – odpady innych materia³ów ceramicznych i elementów wy- 8. Bugajski Maciej, 34-600 Limanowa, ul. Krakowska 6. posa¿enia - 170103 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- – zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpady ma- we - 160601 teria³ów ceramicznych - 170107 9. Sklep Firmowy "Ursus" import-export, 34-730 Mszana Dol- – odpady z remontów i przebudowy dróg - 170181 na, ul. Starowiejska 24. – materia³y konstrukcyjne zawieraj¹ce gips i inne - 170802 W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- 4. Firma "System" Przetwórstwo Tworzyw Sztucznych, 34-620 we - 160601 Jod³ownik, Szyk 142. 10. Firma Handlowa "Kretek", 34-600 Limanowa, ul. Koœciusz- W zakresie zbierania i transportu: ki 89 E. – tworzywa sztuczne - 070213; 150102; 160119; 170203; W zakresie zbierania: zu¿yte baterie i akumulatory o³owio- 191204; 200139 we - 160601 – makulatura - 030307; 030308; 150101; 111201; 200101 11. Punkt sprzeda¿y detalicznej "Formu³a", Krosna 24, – metale - 100908; 150104; 170401; 170402; 170403; 170405; 34-603 Ujanowice. 170407; 191001; 191202; 200140 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 423 — Poz. 5

5. K³odne 165, 34-654 Mêcina. – niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, odpa- W zakresie zbierania i transportu: dy z targowiska, czyszczenia ulic, placów, odpady wielko- – odpady metalowe - 020110 gabarytowe - 200301-200303; 200307 – wybrakowane wyroby ¿eliwne - 100980 8. "£OMZIK-FIRMA" Marcin £omzik, Tymbark 460. – odpady z toczenia i pi³owania ¿elaza i stopów - 120101 W zakresie zbierania i transportu: – opakowania z metali - 150104 – odpadów metalowych, szklanych i tworzyw sztucznych - – zu¿yte lub nie nadaj¹ce siê do u¿ytku pojazdy - 160116 020110; 150103; 150104; 150117; 160118; 160119; – metale ¿elazne - 160117 160120; 168102; 168202; 170202; 170201; 170203; – miedŸ, br¹z, mosi¹dze - 170401 170401; 170402; 170403; 170404; 170405; 170406; 170407. – aluminium - 170402 9. "Art.-Metal" Skup Surowców Wtórnych, ul. Orkana 60, Msza- – o³ów - 170403 na Dolna. – cynk - 170404 W zakresie zbierania i transportu. – ¿elazo i stal - 170405 – odpady metalowe szklane i makulatura - 120101; 120102; – metale ¿elazne - 191202 120103; 120104; 150101; 150104; 150107; 160106; – metale - 200140 160117; 160118; 160216; 170401; 170402; 170403; 170404; 6. Firma P.U. "Vector", Wysokie 26, 34-600 Limanowa. 170405; 170406; 170407; 191001; 191002; 191201. W zakresie transportu: – miedŸ, br¹z, mosi¹dz - 170401 Wykaz firm zajmuj¹cych siê odzyskiem odpadów – aluminium - 170402 – cynk - 170404 1. Zak³ad Wykonawstwa Sieci Elektrycznych sp. z o.o., Kra- – mieszaniny metali - 170407 ków, ul. Pachoñskiego 9, Wytwórnia Prefabrykatów Betono- – kable inne ni¿ wym. - 170411 wych w Pisarzowej. 7. Firma Us³ugowo-Handlowo-Budowlana "Markom", 34- popio³y lotne z wêgla - 100102. 733 Mszana Górna 412. Opis metody unieszkodliwiania odpadu: W zakresie transportu: Ze zbiornika-silosu w którym zmagazynowany jest odpad, – odpady z mycia i czyszczenia, odpadowa tkanka zwierzê- przy pomocy hermetycznego podajnika œlimakowego jest po- ca, odpadowa masa roœlinna, odpady tworzyw sztucznych, dawany do wagi dozuj¹cej do betoniarki wêz³a betoniarskie- odchody zwierzêce, odpady z gospodarki leœnej, odpady go w iloœci 15 % zu¿ywanego cementu. W betoniarce nastê- metalowe - od 020101 do 020107 i 020110 puje wymieszanie sk³adników masy betonowej, u¿ytej na- – odpady kory i korka, trociny, wióry, œcinki, drewno, p³yty stêpnie do produkcji wyrobów betonowych i ¿elbetowych. wiórowe - 030101; 030105; 030199 2. Zak³ad Wykonawstwa Sieci Elektrycznych sp. z o.o., Kra- – 040101; 040102 ków, ul. Pachoñskiego 9, Wytwórnia Prefabrykatów Betono- – odpady skóry wygarbowanej zawieraj¹ce chrom, odpady wych w Limanowej, ul. Bednarzy 1. z polerowania i wykoñczenia - 040108; 040103; 040199 popio³y lotne z wêgla - 100102. – b³ony i papier fotograficzny zawieraj¹cy srebro lub zwi¹z- Opis metody unieszkodliwiania odpadu: ki srebra, b³ony i papier fotograficzny nie zawieraj¹ce Ze zbiornika-silosu w którym zmagazynowany jest odpad, srebra - 090107; 090108 przy pomocy hermetycznego podajnika œlimakowego jest po- – aparaty fotograficzne jednokrotnego u¿ytku bez baterii - 090110 dawany do wagi dozuj¹cej do betoniarki wêz³a betoniarskie- – opakowania z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych, z me- go w iloœci 15 % zu¿ywanego cementu. W betoniarce nastê- tali, wielomateria³owe odpady opakowaniowe, ze szk³a - puje wymieszanie sk³adników masy betonowej, u¿ytej na- od 150101 do 150107 stêpnie do produkcji wyrobów betonowych i ¿elbetowych. – zu¿yte opony, klocki hamulcowe, metale ¿elazne, nie¿ela- 3. F.H.U. Wyrób i Sprzeda¿ Pustaków, 34-734 Kasinka Ma³a 15. zne, tworzywa sztuczne, szk³o i inne nie wymienione od- ¿u¿le i popio³y paleniskowe - 100101, pady - 160103; 160112; 160117 - 160120; 160199 popio³y lotne z wêgla - 100102. – odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remon- Opis metody odzysku odpadów: tów, gruz ceglany, odpady innych materia³ów ceramicz- Odpady s¹ odzyskiwane jako kruszywo, wg procesu R14 nych i elementów wyposa¿enia, usuniête tynki, tapety, za³¹cznika nr 5 do ustawy o odpadach. okleiny, odpady z remontów i przebudowy dróg - 170101; Zmieszane w odpowiednich proporcjach i w sposób kontro- 170103; 170107 lowany z kruszywem naturalnym i cementem s³u¿¹ do wy- – drewno, szk³o, tworzywa sztuczne - 170201; 170180- twarzania betonów. W sk³ad instalacji betoniarni wchodz¹: 170182; 170203 zbiorniki magazynowe, mieszarka komponentów, podajniki – aluminium, o³ów, cynk, ¿elazo i stal, mieszaniny metali - œlimakowe, przenoœniki taœmowe. 170402-170405; 170407 – tworzywa sztuczne i guma, szk³o, tekstylia, minera³y, inne 4.5. Opis stanu realizacji obowi¹zków przez posiadaczy od- odpady z mechanicznej obróbki - 191204; 191205; 191208; padów 191209; 191212 – odpady sta³e z czyszczenia gleby i ziemi - 191302 Ustawa o odpadach nak³ada na wytwórców i posiadaczy – papier i tektura, odpady kuchenne ulegaj¹ce biodegrada- odpadów uzyskanie zezwoleñ i decyzji na prowadzenie dzia- cji, odzie¿ i tekstylia, futra, tusze, farby drukarskie, kleje, ³alnoœci w zakresie wytwarzania, transportu, zbierania, odzy- lepiszcze, ¿ywice, detergenty, baterie, akumulatory, zwy- sku i unieszkodliwiania odpadów. Organami w³aœciwymi k³e urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne - 200101; do wydawania tych decyzji s¹ starostowie i Wojewoda. 200102; 200108; 200110; 200111; 200128; 200130; Istniej¹ce w Gminie podmioty gospodarcze, w wiêkszoœci, 200134; 200136; 200138-200141; 200180; 200199 posiadaj¹ zezwolenia na wytwarzanie odpadów, w tym odpa- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji, gleba i ziemia w tym ka- dów niebezpiecznych, które s¹ magazynowane a nastêpnie mienie - 200201- 200203 przekazywane specjalistycznym firmom z zewn¹trz, na wa- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 424 — Poz. 5 runkach okreœlonych w indywidualnych umowach. S¹ to firmy 4.7. Edukacja ekologiczna prowadz¹ce dzia³alnoœæ w zakresie zbierania transportu oraz unieszkodliwiania odpadów, w tym niebezpiecznych. Na terenie Gminy wiejskiej Mszana Dolna prowadzona jest Obowi¹zuj¹c¹ uchwa³¹ Rady Gminy dotycz¹c¹ gospodarki edukacja ekologiczna w ró¿nej formie: odpadami i ochrony œrodowiska w Gminie Mszana Dolna jest – konkursy ekologiczne dla uczniów szkó³ podstawowych i gim- uchwa³a Nr XXXIV/352/02 z dnia 25 lutego 2002 roku w spra- nazjalnych, wie ustalenia szczegó³owych zasad utrzymania czystoœci – akcja edukacyjna na zebraniach wiejskich w poszczególnych i porz¹dku na terenie Gminy. so³ectwach, Gmina Mszana Dolna nale¿y do Zwi¹zku Gmin Dorzecza – kampania informacyjna poprzez ulotki i plakaty. Górnej Raby i Krakowa (ZGDGRiK). 5. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami 4.6. "Dzikie wysypiska" odpadów Podstaw¹ do sporz¹dzenia prognozy jest analiza stanu ak- Jednym z problemów jakie wystêpuj¹ w zakresie gospo- tualnego. Wykorzystano dane zebrane przez IGSMiE PAN darki odpadami na terenie gminy Mszana Dolna jest zjawisko w trakcie opracowywania Planu w 2004 r. Informacje te zosta- powstawania nielegalnych wysypisk odpadów. Powstaj¹ one ³y zweryfikowane i uzupe³nione danymi wskaŸnikowymi do- najczêœciej w miejscach po³o¿onych na peryferiach so³ectw, stosowanymi do warunków Gminy. w miejscach gdzie zlokalizowane by³y wczeœniej du¿e konte- nery na odpady komunalne, nad brzegami rzek i potoków, w za- 5.1. Odpady wytworzone w sektorze komunalnym i us³ugach g³êbieniach terenu, w lasach i przy polnych drogach. Zwi¹zane jest to miêdzy innymi z realizacj¹ za³o¿eñ Gminy w zakresie 5.1.1. Odpady komunalne gospodarki odpadami. Samorz¹d lokalny Gminy, zgodnie z na- ³o¿onymi na nie obowi¹zkami wynikaj¹cymi z Ustawy z dnia Przewidywane zmiany iloœci odpadów komunalnych dla Gmi- 13 wrzeœnia 1996 r. o utrzymaniu czystoœci i porz¹dku w gmi- ny Mszana Dolna opracowano na podstawie danych zebranych nach z póŸn. poprawkami, przeprowadza likwidacjê "dzikich w 2004 r przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniejszego Planu wysypisk" na bie¿¹co. oraz prognozy zmian wskaŸników wytwarzania odpadów, któ- Wykaz aktualnie zloaklizowanych "dzikich wysypisk" ra uwzglêdnia miêdzy innymi: zmiany demograficzne, typ zabu- w Gminie: dowy terenu, stopniowy rozwój gospodarczy g³ównie w kierun- – Lubomierz - osiedle Cyrki, ku rozbudowy bazy agroturystycznej, sprzyjaj¹cy wzrostowi za- – Glisne, mo¿noœci obywateli. W zwi¹zku z tym przewiduje siê, ¿e przez naj- – £êtowe - Nowa Wieœ, bli¿sze lata nast¹pi wzrost iloœci wytwarzanych odpadów i do- – £ostówka, nad potokiem £ostówka, piero po tym okresie wiêksze znaczenie bêd¹ mia³y postawy – Raba Ni¿na, nad potokiem Raba. proekologiczne, które przyczyni¹ siê do ograniczenia wytwa- "Dzikie wysypiska s¹ na bie¿¹co likwidowane przez Gminê, rzania opakowañ z tworzyw sztucznych kosztem opakowañ szkla- a wymienione powy¿ej powsta³y w roku 2004. Planowana jest nych oraz opakowañ ulegaj¹cych biodegradacji. ich likwidacja. Objêtoœæ ka¿dego z "dzikich wysypisk" wynosi Prognozê wytwarzania odpadów komunalnych w kolejnych od 4 do 6 m3. latach w podziale na 18 strumieni przedstawiono w tabeli 5.1.

Tabela 5.1. Prognoza wytwarzania odpadów komunalnych w podziale na 18 strumieni w latach 2004-2014

Rok

Strumienie odpadów 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

[Mg/rok]

odpady kuchenne ulegaj¹ce biode- 502 504 505 506 507 509 510 510 510 510 510 gradacji odpady zielone 140 141 142 142 143 143 144 144 145 145 145 papier i tektura (nieopakowaniowe) 406 407 408 409 410 411 412 412 412 413 413 opakowania z papieru i tektury 195 196 196 196 197 197 198 198 198 198 198 opakowania wielomateria³owe 24 24 25 25 25 25 25 25 25 25 25 tworzywa sztuczne (nieopakowa- 185 186 186 186 186 186 186 186 185 184 184 niowe) opakowania z tworzyw sztucznych 186 187 187 187 187 187 187 186 186 185 184 tekstylia 73 73 73 74 74 74 74 74 74 75 75 szk³o (nieopakowaniowe) 55 55 56 56 56 56 57 57 57 57 57 opakowania ze szk³a 338 340 341 343 344 346 347 348 349 350 350 metale 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 37 opakowania z blachy stalowej 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 52 opakowania z aluminium 54 54 54 54 54 54 54 54 54 54 54 odpady mineralne 269 270 271 271 272 273 273 274 274 275 276 drobna frakcja popio³owa 605 608 604 601 598 594 591 587 584 580 577 odpady wielkogabarytowe 254 255 255 255 255 255 255 256 256 256 256 odpady budowlane 703 706 714 723 731 740 749 759 769 779 789 odpady niebezpieczne 34,1 34,2 34,2 34,2 34,3 34,3 34,3 34,3 34,3 34,3 34,3

³¹cznie 4 113 4 130 4 141 4 152 4 163 4 174 4 185 4 193 4 201 4 209 4 216

ród³o: na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniejszego Planu w 2004 r. oraz danych wskaŸnikowych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 425 — Poz. 5

Z analizy prognozy wytwarzania odpadów komunalnych nych na podstawie wskaŸników w³asnych IGSMiE PAN jak rów- w Gminie Mszana Dolna wynika, ¿e do 2014 roku iloœæ wytwa- nie¿ wskaŸników zamieszczonych w WPGO dla województwa rzanych odpadów bêdzie wzrastaæ. Obserwowana bêdzie sta- ma³opolskiego. Przyjête do wyliczeñ dane, zebrane w trakcie bilizacja po roku 2010 masy wytwarzanych odpadów ulegaj¹- realizacji pracy, zosta³y zweryfikowane i uzupe³nione danymi cych biodegradacji przy jednoczesnym wzroœcie masy odpa- wskaŸnikowymi dostosowanymi do warunków Gminy Mszana dów opakowaniowych. Dolna. Prognozy uwzglêdniaj¹ w szczególnoœci: zmiany demo- graficzne, typ zabudowy terenu, tempo rozwoju infrastruktury 5.1.2. Odpady opakowaniowe socjalnej i gospodarczej, zmiany wskaŸników emisji odpadów komunalnych (w tym opakowaniowych), kondycjê finansow¹ Prognoza masy odpadów opakowaniowych, wytwarzanych mieszkañców. Uzyskane wyniki zamieszczono w tabeli 5.2. na terenie Gminy Mszana Dolna, na najbli¿sze lata zosta³a prze- Przewidywany przyrost masy i strukturê odpadów opako- prowadzona na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN waniowych z tworzyw sztucznych wytwarzanych w Gminie dla potrzeb opracowania Planu w 2004 r. oraz danych obliczo- w latach 2004-2014 przedstawiono w tabelach 5.2 i 5.3.

Tabela. 5.2. Prognoza wytwarzania odpadów opakowaniowych Gminy Mszana Dolna w latach 2004-2014

Rodzaj materia³u 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 opakowaniowego [Mg]

papier i tektura 264,6 265,7 266,3 266,9 267,6 268,2 268,8 268,8 268,9 269,0 269,1 szk³o 323,9 325,3 326,7 328,1 329,5 330,9 332,3 333,0 333,7 334,5 335,2 tworzywa sztuczne 115,6 115,9 115,9 116,0 116,0 116,0 116,1 115,6 115,2 114,8 114,4 wielomateria³owe 29,7 29,8 29,9 29,9 30,0 30,1 30,1 30,1 30,2 30,2 30,2 stal 27,8 27,9 27,9 27,9 27,9 27,9 27,9 28,0 28,0 28,0 28,0 aluminium 8,0 8,0 8,0 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 8,1 drewno i tekstylia 79,7 80,1 80,3 80,4 80,6 80,8 81,0 81,2 81,4 81,5 81,7

razem 849,5 852,8 855,1 857,4 859,7 861,9 864,2 864,8 865,4 866,0 866,6

ród³o: na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb niniejszego Planu w 2004 r. oraz danych wskaŸnikowych.

W najbli¿szych latach nale¿y siê spodziewaæ zmiany iloœci Prognozê masy odpadów, któr¹ nale¿y poddaæ recyklingo- i typu opakowañ wprowadzanych na rynek krajowy, wynika- wi i procesom odzysku w roku 2007 przedstawiono w tabeli j¹cej z wielu czynników zarówno krajowych jak i miêdzynaro- poni¿ej (tabela 5.4). dowych. Zgodnie z prognoz¹ wytwarzania odpadów opako- waniowych Gminy Mszana Dolna w latach 2004-2014, najwiêk- Tabela 5.4. Prognoza dotycz¹ca iloœci odpadów, które nale¿y szy wzrost produkcji i zu¿ycia opakowañ obserwuje siê dla opa- poddaæ recyklingowi i procesom odzysku w 2007 roku à kowañ szk³anych. 0DVDÃRGSDGyZà 6]DFRZDQDà 0DVDÃRGSDGyZà 5HF\NOLQJÃZà NWyU ÃQDOH \à W nawi¹zaniu do prognozowanej masy powstaj¹cych od- 5RG]DMÃRGSDGXà PDVDÃRGSDGyZà GRÃSURFHVyZà ÃUà SRGGDüà ZÃÃUà RG]\VNXÃHQHUJLLà padów opakowaniowych oraz wymagañ zawartych w rozpo- UHF\NOLQJRZLà rz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie Ãà >È@à >0J@à >0J@à >0J@à 'UHZQRÃà à à à à rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowa- :LHORPDWHULDáRZHà à à à à niowych i pou¿ytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719), zosta³a wyli- 7ZRU]\ZDÃV]WXF]QHà à à à à 3DSLHUÃLÃWHNWXUDà à à à à czona masa odpadów opakowaniowych, któr¹ przedsiêbiorcy 5D]HPà à à à à w rozumieniu ustawy z 11 maja 2001 r. o obowi¹zkach przed- 6WDOà à à à à $OXPLQLXPà à à à à siêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami 6]NáRà à à à à oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej. (Dz. U. z dnia 5D]HPà à à à à &DáR üà à à à à 22 czerwca 2001 r). bêd¹ musieli poddaæ recyklingowi w la- à tach 2004-2007 (tabela 5.3.). Do koñca roku 2007 konieczne bêdzie osi¹gniêcie Tabela 5.3. Zestawienie szacunkowej masy odpadów opako- przez przedsiêbiorców przyjêtych poziomów odzysku (50%) waniowych, jak¹ nale¿y poddaæ procesom recyklin- i recyklingu (25%). W skali gminy Mszana Dolna s¹ to odpo- gu w latach 2004-2007 w Gminie Mszana Dolna. wiednio iloœci 428,7 Mg/rok i 214,3 Mg/rok. Obowi¹zek, osi¹- gniêcia przyjêtych poziomów odzysku i recyklingu mo¿e byæ Rodzaj 2004 2005 2006 2007 realizowany przez przedsiêbiorcê samodzielnie albo za poœred- opakowania nictwem organizacji odzysku, która przejmuje od przedsiêbior- Mg/rok cy obci¹¿aj¹ce go obowi¹zki na podstawie umowy. Obecnie papier i tektura 103,20 111,61 119,85 128,13 dzia³a w Polsce wiele organizacji odzysku, które ju¿ opracowa- szk³o 71,27 94,34 114,35 131,24 ³y system zbierania odpadów opakowaniowych w przedsiê- tworzywa sztuczne 16,19 20,86 25,51 28,99 biorstwach oraz indywidualnie w gospodarstwach domowych. wielomateria³owe 3,56 4,77 5,97 7,48 Zak³ada siê, ¿e do 2007 roku system zbierania odpadów opa- stal 3,06 3,91 5,02 5,58 kowaniowych zorganizowany przez przedsiêbiorców lub orga- aluminium 2,01 2,41 2,82 3,22 nizacjê odzysku bêdzie rozwiniêty w stopniu, który pozwoli drewno i tekstylia 7,18 8,81 10,43 12,07 na wyeliminowanie ze strumienia odpadów komunalnych razem 206,46 246,71 283,96 316,72 317 Mg odpadów opakowaniowych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 426 — Poz. 5

5.1.3. Komunalne osady œciekowe osadów œciekowych wykorzystana bêdzie do nawo¿enia i u¿yŸ- niania gruntów bez wczeœniejszego procesu kompostowania, Na terenie Gminy Mszana Dolna istnieje 28,2 km sieci ka- pod warunkiem spe³nienia odpowiednich wymogów. Planuje nalizacyjnej przy³¹czonej do miejskiej oczyszczalni œcieków siê, ¿e kompostowaniu w roku 2014 zostanie poddane 20 % w Mszanie Dolnej. W granicach Gminy wiejskiej Mszana Dolna wytwarzanych ustabilizowanych osadów œciekowych. funkcjonuje ponadto 5 ma³ych oczyszczalni œcieków komunal- nych. Oczyszczalnie œcieków obs³uguj¹ ³¹cznie 1250 mieszkañ- 5.1.4. Odpady ulegaj¹ce biodegradacji ców Gminy. Zgodnie z informacj¹ UG Mszana Dolna do koñca roku Przewidywane zmiany iloœci odpadów komunalnych ule- 2007 planowane jest zakoñczenie budowy kompletnej sieci ka- gaj¹cych biodegradacji w Gminie Mszana Dolna opracowano nalizacyjnej na obszarze Gminy i pod³¹czenie do oczyszczalni na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb miejskiej w Mszanie Dolnej oraz Lubniu. opracowania niniejszego Planu w 2004 r. oraz prognozy zmian Realizowane i planowane inwestycje na obszarze Gminy wskaŸników wytwarzania tych odpadów. Wyliczenia uwzglêd- w zakresie budowy sieci kanalizacyjnej: niaj¹ zatem zmiany demograficzne, typ zabudowy terenu, struk- – budowa kanalizacji sanitarnej w £ostówce - bud¿et woje- turê u¿ytkowania gruntów, rozwój gospodarczy obszaru. wódzki Studer II '97 ZGDRiK, ARiMR, Prognozê wytwarzania odpadów komunalnych ulegaj¹cych – budowa kanalizacji sanitarnej w Mszanie Górnej (2002 r.) - biodegradacji przedstawiono w tabeli 5.5. dotacje i po¿yczka ARiMR, Zgodnie z KPGO iloœci odpadów komunalnych ulegaj¹cych – budowa kanalizacji sanitarnej w £ostówce II etap, w Kasinie biodegradacji kierowanych do sk³adowania w kolejnych latach Wielkiej, Kasince Ma³ej, Rabie Ni¿nej - inwestycje realizowa- powinna wynosiæ: ne przez ZGDRiK przy 30 % udziale finansowym. – w 2010 r. - 75% (wagowo) ca³kowitej iloœci odpadów komu- Zgodnie z informacj¹ UG Mszana Dolna przewidziane jest nalnych ulegaj¹cych biodegradacji wytworzonych w 1995 r., pod³¹czenie sieci kanalizacyjnej w zdecydowanej wiêkszoœci – w 2013 r. - 50% (wagowo) ca³kowitej iloœci odpadów komu- do oczyszczalni zlokalizowanej w mieœcie Mszana Dolna nalnych ulegaj¹cych biodegradacji wytworzonych w 1995 r., oraz Lubniu. Komunalne osady œciekowe wytwarzane bêd¹ za- – w 2020 r. - 35% (wagowo) ca³kowitej iloœci odpadów ko- tem na obszarze miasta Mszana Dolna oraz Lubnia, a nie Gmi- munalnych ulegaj¹cych biodegradacji wytworzonych w 1995 r. ny Mszana Dolna. Na rys. 5.1. przedstawiono przyrost masy W Gminie Mszana Dolna w roku 2003, zosta³o zebranych osadów œciekowych do roku 2014, powstaj¹cych w wyniku i zesk³adowanych zaledwie 53 Mg odpadów ulegaj¹cych bio- oczyszczania œcieków z obszarów wiejskich Mszana Dolna. Do su- degradacji, co stanowi niewiele ponad 4 % ca³kowitej iloœci my zosta³y do³¹czone osady œciekowe wytwarzane aktualnie odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji wytworzo- przez 5 ma³ych oczyszczalni zlokalizowanych na obszarze Gmi- nej w 1995 roku. Tak niski poziom iloœci zbieranych odpadów ny, a wywo¿one do oczyszczalni miejskiej w Mszanie Dolnej. ulegaj¹cych biodegradacji zwi¹zany jest z ma³¹ iloœci¹ odpa- Bior¹c pod uwagê informacjê UG Mszana Dolna do koñca dów komunalnych ogó³em zesk³adowanych z obszaru gminy. roku 2007, planowane jest zakoñczenie budowy sieci kanaliza- Istnieje ogromna rozbie¿noœæ pomiêdzy mas¹ odpadów wy- cyjnej w ca³ej gminie. W tym czasie nast¹pi znacz¹cy wzrost twarzanych a mas¹ odpadów sk³adowanych. Mo¿na s¹dziæ, masy powstaj¹cych komunalnych osadów œciekowych i¿ ta rozbie¿noœæ wynika z faktu, ¿e zorganizowanym zbiera- na oczyszczalni w mieœcie Mszana Dolna. Po roku 2007 pro- niem nie s¹ objêci wszyscy mieszkañcy gminy oraz istnieje gnozowana jest stabilizacja masy powstaj¹cych osadów œcie- niekontrolowany kierunek przep³ywu odpadów (np. "dzikie wy- kowych powstaj¹cych w wyniku oczyszczania œcieków z ob- sypiska", spalanie odpadów bez zachowania wymogów ochro- szaru Gminy Mszana Dolna. ny œrodowiska). Sytuacja taka musi ulec zmianie pocz¹wszy od roku 2005. Przy sporz¹dzaniu prognoz nale¿y zatem  uwzglêdniæ du¿o wy¿sze wskaŸniki sk³adowania odpadów ko- @ munalnych w gminie ni¿ wykazane za rok 2003. P ÃV J Prognoza masy odpadów ulegaj¹cych biodegradacji, która 0 Ã>  FK \ mo¿e trafiæ na sk³adowisko w kolejnych latach zosta³a sporz¹- Z R HN dzona w odniesieniu do roku 2010, 2013 oraz 2020 (tabela 5.7, FL à Z rysunek 5.2). Zak³ada ona, ¿e w roku 2005 nast¹pi skokowy y G  VD ÃR wzrost masy odpadów ulegaj¹cych biodegradacji, co wynikaæ FK \ Q bêdzie z uporz¹dkowania gospodarki odpadami komunalnymi DO Q X P .RPXQDOQHÃRVDG\à FLHNRZHÃá F]QLH w gminie. Pomiêdzy rokiem 2005 a 2020 iloœæ odpadów uniesz- R  N ÃD 8VWDELOL]RZDQHÃRVDG\à FLHNRZH kodliwionych poprzez sk³adowanie bêdzie stopniowo maleæ, DV 0 a¿ do osi¹gniêcia wymaganego poziomu w 2020 roku - 35% ca³kowitej masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biode-                   gradacji wytworzonych w 1995 r. ODWD Prognozowana masa odpadów komunalnych ulegaj¹cych Rysunek 5.1. Prognoza wytwarzania osadów œciekowych biodegradacji, która bêdzie musia³a zostaæ poddana proce- w miejskiej oczyszczalni w Mszanie Dolnej po- som odzysku lub unieszkodliwiania (poza sk³adowaniem) zo- wstaj¹cych w wyniku oczyszczania œcieków sta³a zamieszczona w tabeli 5.8. i na rysunku 5.3. z obszaru Gminy wiejskiej Mszana Dolna do roku 2014.

Odpady z grupy 19 08 01 (skratki) oraz 19 08 02 (piaskow- niki) bêd¹ kierowane do unieszkodliwiania poprzez sk³adowa- nie. Zgodnie z za³o¿eniami planów gospodarki odpadami wy- ¿szego szczebla w 2014 roku, planuje siê, ¿e 26 % pozosta³ych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 427 — Poz. 5

Tabela 5.7. Prognoza masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji w Gminie Mszana Dolna, które mog¹ byæ kiero- wane na sk³adowiska odpadów w poszczególnych latach.

5RNÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã

Z\WZRU]RQHÃZÃ>0J@Ã ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ

VNáDGRZDQHÃZÃ>0J@à à à à à à à à à à à à à à à à à à à VNáDGRZDQHÃZÃ>È@à RGSDGyZÃXOHJDM F\FKà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà Èà ELRGHJUDGDFMLà Z\WZRU]RQ\FKÃZÃÃUà à ród³o: na podstawie badañ w³asnych i danych z WPGO





@  J 0 Ã> Z  y G ÈÃZ \WZ RU]RQ\FKÃZ Ã D S G R  üà OR ,  ÈÃZ \WZ RU]RQ\FKÃZ Ã 

                     

Z\WZRU]RQHÃÃXOHJDM FHÃELRGHJUDGDFML VNáDGRZDQHÃXOHJDM FHÃELRGHJUDGDFMLÃ ZÃRGQLHVLHQLXÃGRÃZ\OLF]RQ\FKÃZ\WZRU]RQ\FK

Rysunek 5.2. Masa odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji w Gminie Mszana Dolna, które mog¹ byæ kierowane na sk³adowiska odpadów w poszczególnych latach.

Tabela 5.8. Prognoza masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji w Gminie Mszana Dolna, które bêd¹ musia³y zostaæ poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu (poza sk³adowaniem) [Mg] 5RNÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã 0DVDÃZ\WZDU]DQ\FKÃ RGSDGyZÃXOHJDM F\FKÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ÃÃ ELRGHJUDGDFMLÃ 0DVDÃRGSDGyZÃ NRPXQDOQ\FKÃ GRSXV]F]RQ\FKÃGRÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã VNáDGRZDQLDÃ 2G]\VNÃRGSDGyZÃRSDNRZD QLRZ\FKÃPDNXODWXU\ÃOXEÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã WHNWXU\Ã

0DVDÃRGSDGyZÃ XOHJDM F\FKÃELRGHJUDGDFMLÃ SR]RVWDáDÃGRÃRG]\VNXÃOXEÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã XQLHV]NRGOLZLDQLDÃ SR]DÃ VNáDGRZDQLHP Ã Ã

Ã

à @ J à 0 Ã> Z y  DG S G  R üà R  ,O 

            

,OR üÃÃZ\WZDU]DQ\FKÃRGSDGyZÃXOHJDM F\FKÃELRGHJUDGDFML ,OR üÃÃRGSDGyZÃXOHJDM F\FKÃELRGHJUDGDFMLÃSR]RVWDáDÃGRÃRG]\VNXÃOXEÃXQLHV]NRGOLZLDQLDÃSR]DÃVNáDGRZDQLHP

Rysunek 5.3. Prognoza masy odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji w Gminie Mszana Dolna, które bêd¹ musia³y zostaæ poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu (poza sk³adowaniem). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 428 — Poz. 5

5.1.5. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze ko- gnozy uwzglêdniaj¹ zmiany demograficzne, typ zabudowy te- munalnym renu, tempo rozwoju infrastruktury socjalnej i gospodarczej, zmiany wskaŸników emisji odpadów komunalnych, w tym nie- Prognoza masy odpadów niebezpiecznych powstaj¹cych bezpiecznych. Uzyskane wyniki zamieszczono w tabeli 5.9. w sektorze komunalnym, na terenie Gminy Mszana Dolna, Jak wynika z opracowanej prognozy do roku 2014, na najbli¿sze lata zosta³a przeprowadzona na podstawie da- przy utrzymaniu siê obecnych warunków i trendów rozwoju nych zebranych przez IGSMiE PAN dla potrzeb opracowania gospodarczego, ogólna masa odpadów niebezpiecznych, po- niniejszego Planu w 2004 r. oraz danych obliczonych na pod- wstaj¹cych na terenie Gminy Mszana Dolna, nie ulegnie wiêk- stawie wskaŸników w³asnych IGSMiE PAN jak równie¿ wskaŸ- szym zmianom i utrzyma siê na ³¹cznym poziomie oko³o 35 Mg ników zamieszczonych w WPGO dla województwa ma³opol- odpadów rocznie. skiego. Przyjête do wyliczeñ dane, zebrane w trakcie realizacji Wzrost masy odpadów niebezpiecznych w sektorze komu- pracy, zosta³y zweryfikowane i uzupe³nione danymi wskaŸni- nalnym jest przewidywany jedynie w latach 2005-2007. Taka kowymi dostosowanymi do warunków Gminy. Proporcje po- tendencja wzrostowa bêdzie zwi¹zana z rosn¹cym zapotrze- miêdzy poszczególnymi rodzajami odpadów niebezpiecznych bowaniem oraz zu¿yciem produktów i materia³ów, stanowi¹- zosta³y dostosowane do charakteru obszarów wiejskich. Pro- cych przysz³e potencjalne Ÿród³o odpadów niebezpiecznych.

Tabela 5.9. Prognoza wytwarzania odpadów niebezpiecznych w gospodarstwach domowych w latach 2004-2014

Rodzaj odpadu 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

masa wytwarzanych odpadów [Mg]

baterie i akumulatory 3,38 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,46 leki cytotoksyczne i cytostatyczne 2,70 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 2,76 farby, tusze, farby drukarskie, kleje, 11,49 11,72 11,72 11,72 11,73 11,73 11,73 11,74 11,74 11,75 11,75 lepiszcze i ¿ywice zawieraj¹ce sub- stancje niebezpieczne lampy fluorescencyjnei inne odpa- 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 dy zawieraj¹ce rtêæ rozpuszczalniki 7,77 7,93 7,93 7,93 7,93 7,94 7,94 7,94 7,94 7,95 7,95 kwasy i alkalia 1,69 1,72 1,72 1,72 1,72 1,73 1,73 1,73 1,73 1,73 1,73 oleje i t³uszcze inne ni¿ wymienio- 1,01 1,03 1,03 1,03 1,03 1,04 1,04 1,04 1,04 1,04 1,04 ne w 20 01 25 odczynniki fotograficzne 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 urz¹dzenia zawieraj¹ce freony 1,35 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 œrodki ochrony roœlin I i II klasy tok- 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 sycznoœci zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elek- 3,38 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,45 3,46 troniczne zawieraj¹ce niebezpiecz- ne sk³adniki detergenty zawieraj¹ce substancje 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 niebezpieczne drewno zawieraj¹ce substancje nie- 0,68 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 0,69 bezpieczne

razem 34,82 35,50 35,51 35,52 35,53 35,54 35,55 35,56 35,57 35,58 35,59

Uwzglêdniaj¹c wytyczne, dotycz¹ce planowanych pozio- nowskiego zosta³y wyliczone masy odpadów, które bêdzie mów zbierania odpadów niebezpiecznych powstaj¹cych w sek- nale¿a³o zebraæ i poddaæ procesom unieszkodliwiania w la- torze komunalnym w poszczególnych latach, zawarte w KPGO tach 2004-2014 (tabela 5.10). Iloœci tych odpadów zosta³y rów- i WPGO oraz Planie gospodarki odpadami dla powiatu lima- nie¿ zestawione na rysunku 5.4.

Tabela 5.10. Prognozowana masa odpadów niebezpiecznych w gospodarstwach domowych przewidziana do selektywnego zbierania w latach 2003-2014

Lata Przyjêty wskaŸnik selekty- Prognozowana masa wytwarzanych Prognozowana masa odpadów niebez- wnego zbierania odpadów odpadów niebezpiecznych w piecznych w gospodarstwach domo- niebezpiecznych[%] gospodarstwach domowych [Mg] wych przewidziana do zbierania [Mg]

2004 10,00 34,82 3,48 2005 12,50 35,50 4,44 2006 15,00 35,51 5,33 2007 23,75 35,52 8,44 2008 32,50 35,53 11,55 2009 41,25 35,54 14,66 2010 50,00 35,55 17,77 2011 57,50 35,56 20,45 2012 65,00 35,57 23,12 2013 72,50 35,58 25,80 2014 80,00 35,59 28,47 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 429 — Poz. 5



                                 

   

      

      

   

  

  

      

            /DWD 3URJQR]RZDQDÃLOR üÃZ\WZDU]DQ\FKÃRGSDGyZÃQLHEH]SLHF]Q\FKÃZÃJRVSRGDUVWZDFKÃGRPRZ\FKÃZÃ>0J@ 3URJQR]RZDQDÃLOR üÃRGSDGyZÃQLHEH]SLHF]Q\FKÃZÃJRVSRGDUVWZDFKÃGRPRZ\FKÃSU]HZLG]LDQDÃGRÃ]ELHUDQLDÃ>0J@

Rysunek 5.4. Prognozowana masa odpadów niebezpiecznych w gospodarstwach domowych przewidziana do zbierania w latach 2004-2014

5.2. Odpady wytworzone w sektorze gospodarczym stowo-cementowych. Czas usuwania odpadów zawieraj¹cych azbest z terenu Gminy bêdzie zale¿ny od wielu czynników, miê- Zmiany w iloœci i jakoœci odpadów wytwarzanych w Polsce dzy innymi uwarunkowañ logistycznych, prawnych, technicz- w sektorze gospodarczym do 2014 roku zale¿eæ bêd¹ przede nych oraz ekonomicznych. Najistotniejszy wp³yw bêd¹ mia³y wszystkim od rozwoju poszczególnych ga³êzi przemys³u, rze- mo¿liwoœci finansowania z funduszy gminnych lub wy¿szego mios³a i us³ug. Mo¿liwe zmiany wynikaj¹ ponadto z celów po- rzêdu, kosztów zdjêcia, transportu i unieszkodliwiania azbestu stawionych do osi¹gniêcia. Przede wszystkim nale¿y wyró¿niæ: z obiektów u¿ytecznoœci publicznej oraz wspó³finansowania – minimalizacjê i zapobieganie powstawaniu odpadów, kosztów unieszkodliwiania w przypadku prywatnych posesji, – zwiêkszenie kontroli nad wytwórcami odpadów. jak i mieszkañców, którzy bêd¹ musieli pokryæ koszt zdjêcia W kilku najbli¿szych latach zak³ada siê utrzymanie obecnego wyrobów zawieraj¹cych azbest oraz transportu powsta³ych poziomu wytwarzania odpadów lub ich nieznaczny wzrost. Po ro- odpadów do miejsca ich unieszkodliwienia. Bior¹c pod uwagê ku 2010 mo¿na spodziewaæ siê relatywnego zmniejszenia iloœci fakt, ¿e stan wielu pokryæ dachowych pozwala na dalsze ich wytwarzanych odpadów w stosunku do wielkoœci produkcji. eksploatowanie, czas usuniêcia tych elementów z zabudowañ Jednoczeœnie zak³adany jest wzrost produkcji, a zmniejszenie mo¿na oszacowaæ na okres od 20 do 25 lat. iloœci powstaj¹cych odpadów wynikaæ bêdzie, miêdzy innymi Z badañ w³asnych IGSMiE PAN wynika, ¿e pokrycia dacho- z wprowadzania niskoodpadowych nowych technologii. we wykonane z p³yt cementowo - azbestowych eksploatowa- ne od co najmniej 20 lat maj¹ strukturê rozluŸnion¹ i w najbli¿- 5.3. Odpady niebezpieczne szych 5 latach konieczna bêdzie ich wymiana. Wyroby zawie- raj¹ce azbest o lekko rozluŸnionej strukturze bêd¹ eksploato- 5.3.1. Odpady zawieraj¹ce azbest wane jeszcze kolejnych 15 lat, natomiast ¿ywotnoœæ pokryæ dachowych wykonane na prze³omie lat 80 - tych i 90 - tych Przeprowadzona na terenie Gminy Mszana Dolna szacun- ocenia siê jeszcze na ponad 15 lat. W tabeli 5.11 przedstawio- kowa analiza iloœci pokryæ dachowych zawieraj¹cych azbest no prognozê wytwarzania odpadów azbestowych sporz¹dzon¹ wskazuje, ¿e przy realizacji programu usuwania azbestu po- na podstawie stanu technicznego wyrobów z azbestem wbu- wstanie oko³o 622 500 m2, tj. oko³o 6 847 Mg odpadów azbe- dowanych w obiektach na terenie Gminy. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 430 — Poz. 5

Tabela 5.11. Prognoza wytwarzania odpadów zawieraj¹cych brane indywidualnie z uwzglêdnieniem charakteru obszarów azbest w Gminie Mszana Dolna sporz¹dzona na podstawie wiejskich. Prognozy uwzglêdniaj¹: zmiany demograficzne, typ stanu technicznego wyrobów zawieraj¹cych azbest wbudowa- zabudowy terenu, tempo rozwoju infrastruktury socjalnej i go- nych w obiektach na terenie Gminy. spodarczej, zmiany wskaŸników emisji odpadów, w tym nie- bezpiecznych, trendy w stosowaniu nowych odmian olejów Stan techniczny pokryæ Masa Przewidywany okres i inne. Uzyskane wyniki przedstawiono na rysunku 5.5. dachowych odpadów wymiany pokryæ [Mg] dachowych  pokrycia dachowe o struk- 2670 2004-2009  turze rozluŸnionej

pokrycia dachowe o struk- 3013 2009-20019  @ turze lekko rozluŸnionej J >0 pokrycia dachowe o struk- 1164 po 2019  turze mocnej 

 W Gminie Mszana Dolna najwiêcej odpadów materia³ów            zawieraj¹cych azbest powinno powstaæ w trakcie wymiany ODWD pokryæ dachowych w ramach realizacji ogólnokrajowego "Pro- gramu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest sto- Rysunek 5.5. Prognoza wytwarzania olejów odpadowych sowanych na terytorium Polski". Zgodnie z wydzielonym na trzy na terenie Gminy Mszana Dolna w latach 2004-2014 etapy 30-letnim okresem usuwania odpadów zawieraj¹cych azbest, przewidywane do unieszkodliwienia iloœci odpadów Przewidywany spadek iloœci olejów odpadowych w kolej- zawieraj¹cych azbest zosta³y zestawione w tabeli 5.12. Pro- nych latach zwi¹zany jest ze zmniejszeniem zapotrzebowania gnoza sporz¹dzona na podstawie stanu technicznego wyro- na nowe oleje, jak równie¿ z coraz d³u¿szym okresem ich eks- bów zak³ada nieco szybszy czas usuwania elementów zawie- ploatacji. raj¹cych azbest z zabudowañ w Gminie.

Tabela 5.12. Prognoza wytwarzania odpadów zawieraj¹cych  azbest w Gminie Mszana Dolna w ramach realizacji ogólno-  krajowego "Programu usuwania azbestu i wyrobów zawiera-  J@ j¹cych azbest stosowanych na terytorium Polski" >0 

Powierzchnia Masa Przewidywany okres  p³yt azbestowo odpadów wymiany pokryæ  -cementowych [m2] [Mg] dachowych            ODWD 221 470 2436 2004-2012 242 105 2663 2013-2022 Rysunek 5.6. Prognoza iloœci olejów smarowych (z wy³¹cze- 158 925 1748 2023-2032 niem olejów bazowych i olejów przepracowanych), jakie nale- ¿y poddaæ procesom odzysku na terenie gminy Mszana Dolna w latach 2004-2014 5.3.2. Odpady zawieraj¹ce PCB

Wed³ug polskiego prawodawstwa PCB zaliczane s¹ do sub-  stancji stwarzaj¹cych szczególne zagro¿enie dla œrodowiska i zabronione jest ich wprowadzanie do obrotu lub poddawanie  @ procesom odzysku. Wynika z tego, i¿ nie nale¿y siê spodziewaæ J w przysz³oœci przyrostu iloœci nowych urz¹dzeñ zawieraj¹cych >0  PCB. Istniej¹ce urz¹dzenia oraz oleje zawieraj¹ce PCB bêd¹ stopniowo, w miarê ich zu¿ycia, demontowane i unieszkodli-  wiane przez wyspecjalizowane i uprawnione podmioty gospo-            darcze na terenie kraju lub za granic¹. Do roku 2010 wystêpu- ODWD j¹ce w œrodowisku PCB, musz¹ zostaæ ca³kowicie zniszczone i wyeliminowane ze œrodowiska. Rysunek 5.7. Prognoza iloœci olejów smarowych (z wy³¹cze- niem olejów bazowych i olejów przepracowanych), jakie nale- 5.3.3. Oleje odpadowe ¿y poddaæ procesom recyklingu na terenie Gminy Mszana Dol- na w latach 2004-2014 Prognoza wytwarzania olejów odpadowych w latach 2004- 2014 na terenie Gminy Mszana Dolna zosta³a przeprowadzo- Przedstawione na rysunku 5.6. iloœci olejów smarowych na na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla po- jakie nale¿y poddaæ procesom odzysku oraz na rysunku 5.7. trzeb opracowania niniejszego Planu w 2004 r. oraz wskaŸni- iloœci olejów smarowych jakie nale¿y poddaæ procesom recy- ków w³asnych IGSMiE PAN jak równie¿ wskaŸników zamiesz- klingu zosta³y okreœlone na podstawie prognozy wytwarzania czonych w WPGO dla województwa ma³opolskiego. Przyjête oraz poziomów odzysku i recyklingu okreœlonych w rozporz¹- do wyliczeñ dane oraz wskaŸniki zweryfikowano i dostosowa- dzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. (Dz. U. Nr 69, no do warunków Gminy Mszana Dolna. WskaŸniki zosta³y do- poz. 719). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 431 — Poz. 5

5.3.4. Baterie i akumulatory 

Prognozowan¹ iloœæ zu¿ytych akumulatorów wielkogaba-  rytowych kwasowo-o³owiowych oraz kadmowo-niklowych @  J w latach 2004-2014 na terenie Gminy Mszana Dolna okreœlo- >0 no na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN dla po-  trzeb opracowania niniejszego Planu w 2004 r. oraz wskaŸni-  ków w³asnych IGSMiE PAN jak równie¿ wskaŸników zamiesz- czonych w WPGO dla województwa ma³opolskiego. Przyjête              do wyliczeñ wskaŸniki zweryfikowano i dostosowano do wa- ODWD runków gminy. W prognozie uwzglêdniono zmiany demogra- ficzne, iloœæ zarejestrowanych pojazdów, zmiany wskaŸników Rysunek 5.8. Prognoza wytwarzania odpadów opakowanio- sprzeda¿y pojazdów, maszyn i urz¹dzeñ (w których s¹ stoso- wych po pestycydach na terenie Gminy Mszana Dolna w la- wane baterie i akumulatory), oraz trendów w stosowaniu no- tach 2004-2014 wych odmian baterii i akumulatorów. Uzyskane wyniki przed- stawiono w poni¿szej tabeli (tabela 5.13). 5.3.6. Zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne

Tabela 5.13. Prognozowane masy zu¿ytych akumulatorów Prognozowan¹ masê zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elek- w poszczególnych latach tronicznych w latach 2004-2014 na terenie Gminy Mszana Dol- na okreœlono na podstawie danych zebranych przez IGSMiE PAN Rok Akumulatory Akumulatory dla potrzeb opracowania niniejszego Planu w 2004 r., wskaŸni- kwasowo-o³owiowe [Mg] kadmowo-niklowe [Mg] ków w³asnych IGSMiE PAN oraz danych zamieszczonych w WPGO dla województwa ma³opolskiego. Przyjête do wyliczeñ 2004 22,92 0,23 dane oraz wskaŸniki zweryfikowano i dostosowano do warun- 2005 23,14 0,23 2006 23,37 0,24 ków Gminy Mszana Dolna. WskaŸniki uwzglêdniaj¹ zmiany de- 2007 23,60 0,24 mograficzne, zmiany wskaŸników sprzeda¿y urz¹dzeñ RTV i AGD, 2008 23,82 0,24 zmiany wskaŸnika emisji odpadów, trendów w stosowaniu no- 2009 24,05 0,24 wych materia³ów, technologii. Obecnie odnotowuje siê przy- 2010 24,28 0,25 rost iloœci odpadów powstaj¹cych z zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycz- 2011 24,50 0,25 nych i elektronicznych. Tendencja wzrostowa zwi¹zana jest z roz- 2012 24,73 0,25 wojem technologicznym i podnosz¹cym siê standardem ¿ycia 2013 24,96 0,25 mieszkañców. Prognozy wykazuj¹, ¿e roczny przyrost odpadów 2014 25,18 0,25 tego typu kszta³tuje siê na poziomie 3-5%. Szacunkow¹ masê odpadów na lata 2004-2014 powstaj¹cych na terenie Gminy Mszana Dolna, przy uwzglêdnieniu warunków lokalnych, zosta- Do 2014 roku nast¹pi stopniowy wzrost masy wytwarza- ³y przedstawione na rysunku 5.9. nych odpadów z grupy akumulatorów kwasowo - o³owiowych do 25 Mg natomiast kadmowo - niklowych do 0,25 Mg w roku.  5.3.5. Œrodki ochrony roœlin 

@ Wed³ug danych Agencji Rynku Rolnego w 2001 roku sprze- J 0 dano tylko nieznacznie wiêcej pestycydów ni¿ w roku 2000. > Systematycznie roœnie udzia³ pestycydów z importu (obecnie  przekracza on 40%), zmniejsza siê natomiast udzia³ œrodków  krajowych. W strukturze poda¿y w Polsce dominowa³y prepa-            raty chwastobójcze (53,6%), g³ównie do ochrony zbó¿, rzepa- ODWD ku i buraków cukrowych, nastêpnie grzybobójcze (31,8%) do za- prawiania materia³u siewnego, jak równie¿ do ochrony zbó¿, Rysunek 5.9. Prognoza wytwarzania zu¿ytych urz¹dzeñ elek- ziemniaków, warzyw i sadów. Z roku na rok roœnie zu¿ycie trycznych i elektronicznych na terenie Gminy Mszana Dolna preparatów bardziej skutecznych i o wyd³u¿onym okresie dzia- w latach 2004-2014 ³ania. Rozwój rolnictwa, zmieniaj¹ce siê wymogi ochrony œro- dowiska, wysokie ceny tych œrodków oraz coraz czêstsze d¹- 5.3.7. Wycofane z eksploatacji pojazdy ¿enie wytwórców do tzw. "ekologicznej" produkcji, przyczyni¹ siê w kolejnych latach do tendencji zni¿kowej w stosowaniu Prognoza œredniej masy g³ównych sk³adników znajduj¹cych œrodków ochrony roœlin. Obecnie œrodkami chemicznymi sto- siê w samochodach trafiaj¹cych do jednostek zajmuj¹cych siê sowanymi w rolnictwie gospodaruje siê w sposób, który nie po- demonta¿em samochodów w latach 2004-2014 na terenie Gmi- woduje wytwarzania odpadów ny Mszana Dolna okreœlono na podstawie danych zebranych Szacunkow¹ masê odpadów opakowaniowych powsta³ych przez IGSMiE PAN dla potrzeb opracowania niniejszego Planu po œrodkach ochrony roœlin na terenie Gminy Mszana Dolna w 2004 r. oraz wskaŸników w³asnych IGSMiE PAN jak równie¿ w latach 2004-2014, które nale¿y unieszkodliwiæ, przedstawio- wskaŸników zamieszczonych w WPGO dla województwa ma³o- no na rysunku 5.8. polskiego. Przyjête do wyliczeñ dane oraz wskaŸniki zweryfiko- wano i dostosowano do warunków gminy Mszana Dolna. WskaŸ- niki zosta³y dobrane indywidualnie z uwzglêdnieniem charakte- ru obszarów wiejskich przy uwzglêdnieniu zmian demograficz- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 432 — Poz. 5 nych, iloœci zarejestrowanych pojazdów, zmiany wskaŸników Prognozê masy odpadów powstaj¹cych w kolejnych la- sprzeda¿y pojazdów, zmiany wskaŸnika emisji odpadów, tren- tach do 2014 roku sporz¹dzono przy za³o¿eniu, ¿e przyrost dów w stosowaniu nowych materia³ów i surowców, jak rów- z³omowanych pojazdów w kolejnych latach bêdzie sta³y, nie¿ iloœci zdarzeñ drogowych (wypadków i kolizji). na poziomie 2%.

Tabela 5.14. Prognoza œredniej masy g³ównych sk³adników znajduj¹cych siê w samochodach trafiaj¹cych do jednostek zajmuj¹- cych siê demonta¿em samochodów

Sk³adnik samochodu 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

[Mg/rok]

z³om 49,48 50,25 51,02 51,79 52,56 53,33 54,10 54,87 55,64 56,41 57,18 akumulator 0,91 0,93 0,94 0,96 0,97 0,99 1,00 1,01 1,03 1,04 1,06 opony 1,81 1,84 1,87 1,90 1,93 1,95 1,98 2,01 2,04 2,07 2,10 oleje 0,24 0,25 0,25 0,26 0,26 0,26 0,27 0,27 0,27 0,28 0,28 p³yny ch³odnicze i spryskiwacze 0,25 0,25 0,26 0,26 0,27 0,27 0,27 0,28 0,28 0,28 0,29 p³yny hamulcowe 0,23 0,24 0,24 0,24 0,25 0,25 0,25 0,26 0,26 0,26 0,27 szk³o 1,49 1,52 1,55 1,57 1,60 1,63 1,65 1,68 1,70 1,73 1,76 tworzywa sztuczne 0,39 0,40 0,41 0,41 0,42 0,43 0,43 0,44 0,45 0,45 0,46 pianka PU 0,40 0,41 0,42 0,42 0,43 0,44 0,44 0,45 0,46 0,46 0,47 guma bez zanieczyszczeñ 0,23 0,23 0,24 0,24 0,24 0,25 0,25 0,25 0,26 0,26 0,27 guma zanieczyszczona 0,23 0,24 0,24 0,24 0,25 0,25 0,25 0,26 0,26 0,26 0,27 pozosta³a frakcja 9,61 9,76 9,91 10,06 10,21 10,36 10,51 10,66 10,81 10,96 11,11

razem 65,29 66,31 67,33 68,35 69,37 70,39 71,41 72,43 73,45 74,47 75,50

5.3.8. Odpady medyczne i weterynaryjne opracowane na podstawie wskaŸników u¿ywanych przez Po- wiatowych Inspektorów Weterynarii, odpowiednio dostosowa- ZakaŸne odpady medyczne nych do warunków lokalnych Gminy Mszana Dolna. Przyjmu- j¹c, jako wyjœciowy wskaŸnik umieralnoœci byd³a na poziomie Na podstawie analizy dostêpnych danych zosta³a opraco- 2,7% oraz trzody chlewnej 1,87%, a tak¿e przyspieszony chów wana prognoza wytwarzania zakaŸnych odpadów medycznych trzody chlewnej, wyliczono przybli¿one iloœci pad³ych sztuk, w Gminie Mszana Dolna. Zdecydowany udzia³ w ca³kowitej a tak¿e ich masê w latach 2004-2014 (rys. 5.11.). masie powstaj¹cych odpadów tej grupy stanowi¹ odpady po- chodz¹ce z niepublicznych oœrodków zdrowia.  

     

                /DWD  SURJQR]RZDQDÃPDVDÃSDGQL WHJRÃE\ GáDÃ>0JURN@ SURJQR]RZDQDÃPDVDÃSDGQL WHMÃWU]RG\ÃFKOHZQHMÃ>0JURN@

            Rysunek 5.11. Prognoza wytwarzania masy pad³ych zwierz¹t ]DND QHÃRGSDG\ÃPHG\F]QHÃZ\WZDU]DQHÃ>0JURN@ SURJQR]DÃZ\ WZDU]DQLDÃ]DND Q\FKÃRGSDGyZÃPHG\F]Q\FKÃ>0JURN@ gospodarskich, w Gminie Mszana Dolna.

Rysunek 5.10. Prognoza wytwarzania zakaŸnych odpadów 5.3.9. Inne odpady niebezpieczne medycznych w Gminie Mszana Dolna. Dla odpadów niebezpiecznych, które powsta³y w wyniku Na podstawie przedstawionej prognozy, nale¿y stwierdziæ, wypadków i zdarzeñ losowych oraz klêsk ¿ywio³owych, ¿e przy utrzymaniu siê dotychczasowej tendencji, iloœæ odpa- nie mog¹ byæ stosowane regu³y prognozowania, gdy¿ s¹ to dów medycznych zakaŸnych wytwarzanych w Gminie Mszana odpady powstaj¹ce nieregularnie i w nieprzewidywalnych oko- Dolna bêdzie utrzymywa³a siê na poziomie 0,25 Mg/rok (rys. licznoœciach. Nie podlegaj¹ równie¿ regule prognozowania od- 5.10.). Bior¹c pod uwagê to, ¿e w województwie ma³opolskim pady niebezpieczne przywo¿one spoza Gminy i powiatu w spo- istniej¹ spalarnie odpadów medycznych, istnieje potencjalne sób niekontrolowany. zabezpieczenie dla termicznego przekszta³cania zakaŸnych od- padów medycznych z terenu Gminy Mszana Dolna, w instala- cjach do termicznego przekszta³cania odpadów medycznych. 6. Projektowany system gospodarowania odpadami

Odpady weterynaryjne Podstawowym celem proponowanego systemu gospodarki odpadami w Gminie Mszana Dolna jest osi¹gniêcie odpowied- Prognozy dotycz¹ce iloœci pad³ych zwierz¹t gospodarskich nich standardów, zgodnie z zasadami zrównowa¿onego roz- na najbli¿sze lata, na terenie Gminy Mszana Dolna, zosta³y woju. Koncepcja systemu zosta³a opracowana zgodnie z wy- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 433 — Poz. 5 tycznymi zawartymi w "Krajowym planie gospodarki odpada- – organizacja zalesieñ i nasadzeñ na nieu¿ytkach i gruntach mi", "Planie gospodarki odpadami dla województwa ma³opol- wy³¹czonych z produkcji, skiego" oraz "Planie gospodarki odpadami dla powiatu lima- – edukacja ekologiczna. nowskiego". Z uwagi na lokalizacjê i uwarunkowania, Gmina Wiêksza czêœæ zadañ ujêtych w Strategii jest zrealizowana (budo- powinna realizowaæ strategiê wdra¿ania systemu gospodarki wa oczyszczalni, czêœciowa kanalizacja œcieków). Pozosta³e zada- odpadami w ramach porozumieñ miêdzy s¹siaduj¹cymi gmi- nia (dokoñczenie budowy kanalizacji œcieków, selektywne zbiera- nami, w szczególnoœci z miastem Mszana Dolna oraz Gmin¹ nie odpadów) ujête s¹ w niniejszym systemie gospodarki odpada- NiedŸwiedŸ. Gmina Mszana Dolna nale¿y do Zwi¹zku Gmin mi oraz w programie ochrony œrodowiska dla Gminy Mszana. Dorzecza Górnej Raby i Krakowa (ZGDGRiK). Gmina Mszana Dolna wyra¿a chêæ przyst¹pienia do zwi¹zku zrzeszaj¹cego G³ówne za³o¿enia proponowanego systemu wszystkie gminy powiatu limanowskiego. Zwi¹zek ten ma byæ gospodarowania odpadami w Gminie: odpowiedzialny za wprowadzenie systemu gospodarowania odpadami na terenie ca³ego powiatu. 1. Inicjowanie i prowadzenie dzia³alnoœci informacyjno-edu- kacyjnej w celu uzyskania akceptacji spo³ecznej dla przyjê- 6.1. G³ówne za³o¿enia systemu gospodarowania odpada- tego planu gospodarki odpadami. mi w Gminie 2. Objêcie zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych 100% mieszkañców Gminy. System gospodarowania odpadami na terenie Gminy Msza- 3. Wdro¿enie na obszarze Gminy Mszana Dolna wieloworko- na Dolna wraz z dzia³aniami zmierzaj¹cymi do jego realizacji, wego lub wielopojemnikowego systemu selektywnego zbie- przedstawiono na rysunku 6.1. i w tabeli 6.1. Przedstawiony rania odpadów, który jest systemem powszechnie uwa¿a- schemat jest systemem hierarchicznym i stanowi¹ go: nym za najbardziej efektywny. – za³o¿one cele gospodarki odpadami (kolumna 1 - tabela 6.1.), 4. Zbieranie i zagospodarowywanie odpadów komunalnych – rodzaj i zakres dzia³añ (zadañ), w³aœciwy dla poszczególnych powstaj¹cych na obszarze Gminy Mszana Dolna odbywaæ celów (kolumna 3 - tabela 6.1.), siê ma przy udziale wyspecjalizowanych firm na podstawie – jednostki odpowiedzialne za realizacjê dzia³añ (kolumna 2 - odpowiednich umów. tabela 6.1.), wariantowe sposoby wdro¿enia dzia³añ, dla osi¹- 5. System zbierania odpadów powinien byæ jednolity dla ca³ej gniêcia odpowiadaj¹cych im celów (kolumna 3 - tabela 6.1.), Gminy, szczególnie dotyczy to pojemników lub worków odnosz¹ siê kolejno do: do zbierania selektywnego, powinny byæ zawierane odpo- – odpadów wytwarzanych w sektorze komunalnym, wiednie umowy pomiêdzy specjalistycznymi firmami a w³a- – odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym, dzami Gminy oraz mieszkañcami. – odpadów niebezpiecznych. 6. Ponadto zbieraniem nale¿y obj¹æ odpady: – wielkogabarytowe, – budowlane i poremontowe, &HOÃZLRG F\ =DáR RQHÃFHOH – elektryczne i elektroniczne, Å0LQLPDOL]DFMDÃLÃHOLPLQDFMD JRVSRGDUNLÃRGSDGDPL ]DJUR H ÃZ\QLNDM F\FK – niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych, ]ÃJRVSRGDURZDQLDÃRGSDGDPLÅ Opracowany system obejmuje równie¿ gospodarkê odpa-

&HOHÃNUyWNRRNUHVRZHÃ &HOHÃGáXJRRNUHVRZHÃ dami zawieraj¹cymi azbest powstaj¹cymi na terenie Gminy, a tak¿e rozwi¹zania w zakresie prawid³owej gospodarki odpa- 5RG]DMÃLÃ]DNUHVÃG]LDáD dami medycznymi oraz weterynaryjnymi, zu¿ytymi olejami, wyeksploatowanymi pojazdami w tym zu¿ytymi oponami. -HGQRVWNDÃRGSRZLHG]LDOQD Do systemu w³¹czone s¹ odpady powstaj¹ce w obiektach in- frastruktury, tj. handel, us³ugi, zak³ady rzemieœlnicze, targowi- 6SRVyEÃZGUR HQLD ska, szkolnictwo, i inne. ZDULDQW\ÃZGUR HQLD Podstawowym za³o¿eniem proponowanego systemu go-

2GSDG\ÃZ\WZDU]DQH 2GSDG\ÃZ\WZDU]DQH 2GSDG\ÃQLHEH]SLHF]QH spodarki odpadami komunalnymi, jest wprowadzenie selek- ZÃVHNWRU]HÃNRPXQDOQ\P ZÃVHNWRU]HÃJRVSRGDUF]\P tywnego zbierania odpadów komunalnych "u Ÿród³a". System gospodarowania odpadami dla gminy Mszana Rysunek 6.1. Schemat systemu gospodarowania odpadami Dolna zosta³ opracowany jako system wielowariantowy. Przed- na terenie Gminy Mszana Dolna. stawiono w nim ró¿ne mo¿liwoœci zorganizowania zbierania, magazynowania, transportu odzysku i unieszkodliwiania od- Ustawa o odpadach w art. 10 mówi, ¿e "odpady powinny padów powstaj¹cych na terenie gminy. Przyjêcie do realizacji byæ zbierane w sposób selektywny". Zgodnie z zapisem usta- któregoœ z zaproponowanych wariantów gospodarowania wy o czystoœci i porz¹dku w gminach, (art. 3, ust. 2 pkt. 6) odpadami bêdzie uzale¿nione od mo¿liwoœci pozyskania naj- organizacja selektywnej zbiórki odpadów nale¿y do zadañ korzystniejszych ofert od przedsiêbiorców, których dzia³alnoœæ Gminy. Gmina powinna zorganizowaæ segregacjê oraz maga- jest zwi¹zana z gospodarowaniem poszczególnymi grupami zynowanie odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych, odpadów, a tak¿e od poziomu œwiadomoœci ekologicznej miesz- przydatnych do odzysku wspó³dzia³aj¹c w tym zakresie z przed- kañców, co ma bezpoœrednie odzwierciedlenie w sposobie siêbiorcami, podejmuj¹cymi dzia³alnoœæ zwi¹zan¹ z gospoda- zachowañ proekologicznych oraz chêci uczestniczenia finanso- rowaniem tego rodzaju odpadami. wego w gospodarowaniu odpadami. Zadaniem Gminy jest Strategia Rozwoju Spo³eczno-Gospodarczego gminy Msza- ponadto pozyskiwanie œrodków finansowych na realizacjê za- na Dolna opracowana w 1999r. i uchwalona w 2000 roku dañ zwi¹zanych z gospodarowaniem odpadami w funduszach uwzglêdni³a w zakresie ochrony œrodowiska: ochrony œrodowiska ró¿nych szczebli. – "budowa oczyszczalni œcieków Wprowadzenie zadania do realizacji przez gminê powinno – budowa kanalizacji œcieków byæ poprzedzone Uchwa³¹ bud¿etow¹, której za³¹cznikiem jest – organizacja sortowania œmieci", "Wieloletni plan inwestycyjny". Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 434 — Poz. 5

Jednostk¹, która posiada najwiêcej kompetencji zwi¹za- ty na wariancie zwi¹zkowym. Gmina wiejska Mszana Dolna nych z gospodarowaniem odpadami jest gmina. Powiat spe³- mo¿e realizowaæ zadania w ramach Zwi¹zku Gmin Dorzecza nia funkcjê kontroln¹ i opiniuj¹c¹. Mieszkañcy oraz podmioty Górnej Raby i Krakowa oraz w ramach planowanego zwi¹zku gospodarcze dzia³aj¹ce na danym obszarze jako wytwórcy i po- zrzeszaj¹cego wszystkie gminy powiatu limanowskiego. Nale- siadacze odpadów powinni podporz¹dkowaæ siê dzia³aniom ¿y te¿ rozwa¿yæ mo¿liwoœæ realizacji postawionych zadañ w za- okreœlonym przez Gminê, a tak¿e w razie koniecznoœci sk³adaæ kresie gospodarki odpadami w ramach porozumienia miêdzyg- odpowiednie informacje we w³aœciwych organach samorz¹- minnego pomiêdzy gminami: dowych z racji prowadzonej dzia³alnoœci. – Gmina wiejska Mszana Dolna, Nak³ady zwi¹zane z tymi zadaniami bardzo czêsto przekra- – miasto Mszana Dolna, czaj¹ mo¿liwoœci finansowe pojedynczych gmin. Rozwi¹zaniem – Gmina wiejska NiedŸwiedŸ. tego problemu mo¿e byæ wspólne dzia³anie w ramach wiêk- Prowadzona gospodarka odpadami na terenie Zwi¹zku szej jednostki. Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu lima- Gmin powinna byæ oparta o zasady gospodarki rynkowej nowskiego przyjmuje model gospodarowania odpadami opar- i zmierzaæ do samofinansowania siê systemu.

Tabela 6.1. System gospodarki odpadami na terenie Gminy Mszana Dolna

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Odpady wytwarzane w sektorze komunalnym

Cel g³ówny: – Minimalizacja i eliminacja zagro¿eñ wynikaj¹cych Gmina – Edukacja w zakresie gospodarki odpadami ze szczególnym z gospodarowania odpadami wytwarzanymi przedsiêbiorcy uwzglêdnieniem so³ectw w sektorze komunalnym; – Wspieranie dzia³añ dla realizacji postawionych celów zesta- – Minimalizacja iloœci odpadów kierowanych wionych w tabeli dla poszczególnych grup odpadów do unieszkodliwienia na sk³adowiskach odpa- – Unikanie powstawania odpadów, dów oraz ograniczenie ich negatywnego wp³y- – Odzysk odpadów ze wskazaniem na recykling materia³owy wu na œrodowisko i organiczny – Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych w instalacjach specjalistycznych (podanych w Kompleksowym Systemie Go- spodarki Odpadami Niebezpiecznymi dla Polski po³udniowej) – Unieszkodliwianie odpadów, których nie uda³o siê poddaæ odzyskowi i recyklingowi.

Cele krótkookresowe 2004-2007: Utworzenie Wiejskiego Punktu Gromadzenia Od- gmina – Wyznaczenie miejsca na obszarze gminy lub w ramach porozu- padów na obszarze gminy lub w ramach porozu- mieñ miêdzygminnych (gmina wiejska Mszana Dolna, gmina mieñ miêdzygminnych NiedŸwiedŸ, miasto Mszana Dolna) dla utworzenia Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów na terenie jednej z gmin zgod- nie z obowi¹zuj¹cymi przepisami ochrony œrodowiska Podnoszenie œwiadomoœci ekologicznej miesz- Gmina – Opracowanie i wdro¿enie programu informacyjno-edukacyj- kañców nego dla spo³eczeñstwa i przedsiêbiorstw: – Zajêcia w szko³ach – Spotkania w so³ectwach – Konkursy – Udzia³ mediów – Zachêty ekonomiczne Objêcie zorganizowanym zbieraniem odpadów Gmina – Wybór specjalistycznych firm, zajmuj¹cych siê gospodaro- wszystkich mieszkañców gminy (100 % mieszkañ- waniem odpadami, ców). – Zbieranie odpadów komunalnych od wszystkich wytwórców przez upowa¿nione firmy. Podniesienie skutecznoœci selektywnego zbiera- Gmina – Opracowanie kalendarza odbioru odpadów od ludnoœci i in- nia odpadów komunalnych, ze szczególnym przedsiêbiorcy nych wytwórców uwzglêdnieniem rozwoju selektywnego zbierania – Wariantowy system zbierania: odpadów ulegaj¹cych biodegradacji. – system trzypojemnikowyWARIANT I - odpady "³atwo se- gregowalne", odpady ulegaj¹ce biodegradacji, odpady zmieszane, – system wieloworkowy WARIANT II - selektywne zbieranie z podzia³em na szk³o bia³e, szk³o kolorowe, tworzywa sztuczne, makulatura, pozosta³e odpady zmieszane, – system wielopojemnikowy WARIANT III - selektywne zbie- ranie z podzia³em na szk³o bia³e, szk³o kolorowe, tworzywa sztuczne, makulatura pozosta³e odpady zmieszane, – kontenery do selektywnego zbierania odpadów w miejscach du¿ego zagêszczenia ludnoœci i znacznego ruchu turystycz- nego, – rozwój przydomowych kompostowników, zbieranie frakcji popio³owej, metali, odpadów wielkogabarytowych, budow- lanych i poremontowych, elektrycznych i elektronicznych, mineralnych oraz niebezpiecznych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 435 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Ograniczenie iloœci odpadów komunalnych prze- Gmina – Zorganizowanie sieci GPZON w celu magazynowania odpa- znaczanych do unieszkodliwiania poprzez sk³ado- przedsiêbiorcy dów niebezpiecznych wydzielonych w strumieniu odpadów wanie ze szczególnym uwzglêdnieniem odpadów komunalnych oraz wydzielenie miejsca w ramach Wiejskiego komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji. Punktu Gromadzenia Odpadów dla selektywnego zbierania odpadów innych ni¿ niebezpieczne z sektora odpadów ko- munalnych – Dostosowanie systemu zbierania odpadów komunalnych do sytuacji na rynku odpadów – Rozwój przydomowych kompostowników na obszarach wiej- skich (zadanie do realizacji przez wytwórców odpadów) – Promowanie kompostowania na cele nawozowe w przydo- mowych kompostownikach Rozwój selektywnego zbierania odpadów wielko- Gmina – Opracowanie kalendarza odbioru odpadów gabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych: – Wybór firmy specjalistycznej – Zapewnienie selektywnego zbierania odpadów – Wariantowy system zbierania odpadów: wielkogabarytowych na poziomie 20% wytwo- – wprowadzenie selektywnego zbierania do rozstawionych rzonych w roku 2006; kontenerów, – Zapewnienie selektywnego zbierania odpadów – okresowe zbieranie odpadów od mieszkañców przez spe- budowlanych na poziomie 15% wytworzonych cjalistyczne firmy, w roku 2006. – dostarczanie odpadów przez mieszkañców indywidualnie do Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów. Likwidacja "dzikich wysypisk" W³aœciciel – Bie¿¹ca likwidacja "dzikich wysypisk" na obszarze Gminy terenu

Cele d³ugookresowe 2008-2014 – Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych, Doskonalenie wprowadzonego systemu gospo- Gmina – Weryfikacja firm specjalistycznych odbieraj¹cych odpady, darki odpadami komunalnymi przedsiêbiorcy – Ocena skutecznoœci dotychczasowego systemu zbierania i ewentualna modyfikacja tego systemu lub te¿ jego zmiana, – kontynuacja programu informacyjno-edukacyjnego dla spo- ³eczeñstwa i przedsiêbiorców. Doskonalenie systemu selektywnego zbierania Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych, odpadów wielkogabarytowych, budowlanych przedsiêbiorcy – Weryfikacja wybranych firm odbieraj¹cych odpady, i niebezpiecznych: – Ocena skutecznoœci dotychczasowego systemu zbierania – Osi¹gniêcie selektywnego zbierania odpadów i ewentualna modyfikacja tego systemu lub te¿ jego zmiana wielkogabarytowych na poziomie 50% wytwo- rzonych w roku 2010; – Osi¹gniêcie selektywnego zbierania odpadów budowlanych na poziomie 40% wytworzonych w roku 2010 Intensyfikacja dzia³añ w zakresie przebudowy Gmina – Doskonalenie Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów w ce- lub likwidacji sk³adowisk odpadów komunalnych lu przystosowania do potrzeb Gminy lub gmin s¹siaduj¹- nie spe³niaj¹cych wymogów ochrony œrodowiska. cych oraz do wymagañ ochrony œrodowiska – Bie¿¹ca likwidacja "dzikich wysypisk" Wdra¿anie nowoczesnych technologii odzysku Gmina – Zbieranie i przekazywanie wybranych grup odpadów do ist- i unieszkodliwiania odpadów, w tym metod ter- przedsiêbiorcy niej¹cych instalacji do produkcji paliw alternatywnych micznego przekszta³cania odpadów.

Odpady opakowaniowe

Cele krótkookresowe 2004-2007 Doskonalenie systemu selektywnego zbierania: Gmina – Organizowanie systemu edukacyjnego polegaj¹cego na pro- – Osi¹gniêcie minimalnych poziomów odzysku przedsiêbiorcy mowaniu wyrobów z udzia³em surowców wtórnych, i recyklingu: docelowo do koñca 2007 r. odzy- – Promowanie wyrobów z udzia³em surowców wtórnych (po- sku w wysokoœci 50% odpadów opakowanio- zyskanych z odpadów opakowaniowych) w celu zwiêkszenia wych, recyklingu 25 % zapotrzebowania na takie wyroby, – Nawi¹zanie wspó³pracy z organizacjami odzysku, – Zorganizowanie zbierania odpadów opakowaniowych dosto- sowanego do potrzeb odbiorców tych surowców.

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Ograniczenie masy odpadów opakowaniowych Gmina – Kontynuacja systemu edukacyjnego polegaj¹cego na pro- deponowanych na sk³adowiskach oraz zwiêksze- przedsiêbiorcy mowaniu wyrobów z udzia³em surowców wtórnych, nie poziomów odzysku i recyklingu. – Kontynuacja wspó³pracy z organizacjami odzysku, – Dostosowanie segregacji do nowoczesnych technik wykorzy- stania surowców wtórnych i produkcji paliw alternatywnych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 436 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Komunalne osady œciekowe

Cele krótkookresowe 2004-2007 Uporz¹dkowanie gospodarki komunalnymi osa- Gmina – Przeprowadzenie inwentaryzacji "szamb" na obszarze Gminy dami œciekowymi w Gminie wraz z okreœleniem kierunku transportu zawartoœci "szamb" Zwiêkszenie stopnia przekszta³cania komunalnych Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych, osadów œciekowych.Maksymalizacja stopnia wy- przedsiêbiorcy – Monitorowanie wywozu zawartoœci "szamb" do oczyszczalni korzystania substancji biogennych zawartych ZGDGRiK (zgodnie z zasad¹ bliskoœci do oczyszczalni miejskiej w Msza- w osadach z zachowaniem bezpieczeñstwa sani- nie Dolnej lub Lubniu), tarnego i fizykochemicznego – Wywóz osadów œciekowych powstaj¹cych w 5 lokalnych oczyszczalniach na terenie gminy do oczyszczalni œcieków komunalnych, – Monitorowanie bezpieczeñstwa sanitarnego i fizykochemicz- nego komunalnych osadów œciekowych powstaj¹cych na ob- szarze gminy, – Wprowadzanie stopniowe technologii kompostowania osa- dów z oczyszczalni lokalnych, umo¿liwiaj¹cych przekszta³ca- nie osadów œciekowych dla osi¹gniêcia ich odpowiednich parametrów dla celów nawozowych, – Wprowadzanie stopniowe wykorzystywania osadów œcieko- wych do celów rekultywacyjnych i nawozowych po spe³nieniu odpowiednich wymogów sanitarnych i fizykochemicznych, – Poddawanie wytwarzanych komunalnych osadów œciekowych termicznemu przekszta³caniu w istniej¹cych instalacjach na terenie województwa lub poza jego granicami

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Kontynuacja porz¹dkowania gospodarowania Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych, komunalnymi osadami œciekowymi w gminie przedsiêbiorcy – Pod³¹czenie obszaru ca³ej gminy do kanalizacji miejskiej w Msza- nie Dolnej, Lubniu lub do lokalnych wiejskich oczyszczalni, – Likwidacja "szamb" na obszarze gminy i monitorowanie tego procesu. – Monitorowanie bezpieczeñstwa sanitarnego i fizykochemicz- Osi¹gniêcie do roku 2014 wykorzystania osadów Gmina nego komunalnych osadów œciekowych, w rolnictwie do celów nawozowych na poziomie przedsiêbiorcy – Zwiêkszenie stopnia przekszta³cania komunalnych osadów 26% oraz poddania osadów procesowi kompo- œciekowych poprzez kompostowanie, stowania na poziomie 20% – Zwiêkszenie stopnia wykorzystania komunalnych osadów œciekowych dla celów rekultywacyjnych i nawozowych, – Wywóz osadów œciekowych nie zagospodarowanych do oczyszczalni miejskiej w Mszanie Dolnej, Lubniu i wspól- ne gospodarowanie z osadami tam powstaj¹cymi.

Odpady komunalne ulegaj¹ce biodegradacji

Cele krótkookresowe 2004-2007 Rozwój systemu selektywnego zbierania i ograni- Gmina – Akcja informacyjno-edukacyjna maj¹ca na celu popularyza- czanie iloœci odpadów ulegaj¹cych biodegradacji przedsiêbiorcy cjê kompostowania odpadów ulegaj¹cych biodegradacji unieszkodliwianych poprzez sk³adowanie w przydomowych kompostownikach jako Ÿród³o czystego ekologicznie kompostu (organizowanie systemu edukacyj- no-informacyjnego w szko³ach, so³ectwach i dla przedsiê- biorców, udzia³ mediów, zachêty ekonomiczne). – Rozwój systemu selektywnego zbierania odpadów ulegaj¹- cych biodegradacji w gospodarstwach nie posiadaj¹cych przy- domowych kompostowników oraz z terenów zielonych (za- pewnienie odpowiednich kontenerów lub pojemników w ra- mach Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów), – Kierowanie odpadów ulegaj¹cych biodegradacji z sektora ko- munalnego do kompostowania

Cele d³ugookresowe 2008-2014 D¹¿enie do ograniczanie iloœci trafiaj¹cych na sk³a- Gmina – Udoskonalanie systemu selektywnego zbierania, gromadze- dowiska odpadów komunalnych ulegaj¹cych bio- przedsiêbiorcy nia i transportu odpadów ulegaj¹cych biodegradacji w ra- degradacji, a¿ do osi¹gniêcia w 2020 poziomu 35% mach Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów poprzez (wagowo) ca³kowitej iloœci odpadów unieszkodli- zapewnienie odpowiednich pojemników, kontenerów wianych poprzez sk³adowanie (w stosunku do roku oraz transportu dla odpadów ulegaj¹cych biodegradacji, 1995), poœrednio do roku 2010 - 75%, a do roku – Prowadzenie akcji informacyjnych i szkoleniowych na temat 2013 - 50%. sposobów kompostowania i korzyœci ekologicznych wynika- j¹cych z wykorzystania kompostu do celów nawozowych i re- kultywacyjnych, – Kierowanie odpadów ulegaj¹cych biodegradacji z sektora ko- munalnego do kompostowania. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 437 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym

Cele krótkookresowe 2004-2007 Wydzielenie ze strumienia odpadów komunalnych Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych, odpadów niebezpiecznych w celu osi¹gniêcia przedsiêbiorcy – Wybór miejsca dla lokalizacji Gminnego Punktu Zbierania Od- do roku 2006 zbierania odpadów niebezpiecznych padów Niebezpiecznych, najlepiej w powi¹zaniu z Wiejskim wytworzonych w sektorze komunalnym na pozio- Punktem Gromadzenia odpadów, mie 15%. – Zorganizowanie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych na obszarze gminy: – budowa wydzielonego obiektu - Gminnego Punktu Zbiera- nia Odpadów Niebezpiecznych, odbiór w GPZON odpa- dów bezpoœrednio dostarczanych przez mieszkañców, – zorganizowanie mobilnego Punktu Zbierania Odpadów Nie- bezpiecznych, odbiór od mieszkañców specjalistycznym samochodem w ustalonych terminach, – zorganizowanie Miejsca Zbierania Wybranych Odpadów Nie- bezpiecznych (MZWON) przyjmuj¹cych okreœlone rodzaje odpadów niebezpiecznych od mieszkañców gminy oraz ma- ³ych i œrednich przedsiêbiorstw; zbieranie wybranych grup odpadów w miejscach sprzeda¿y produktów z których te odpady s¹ wytwarzane; proponowana lokalizacja sieci punktów MZWON: przepracowane oleje -stacje benzyno- we lub zak³ady mechaniki; leki - apteki oraz oœrodki zdro- wia; baterie i ma³e akumulatory - szko³y, przedszkola, obiekty u¿ytecznoœci publicznej; przeterminowane œrodki ochrony roœlin oraz opakowania po tych produktach - punkty sprze- da¿y œrodków ochrony roœlin; przeterminowane œrodki che- miczne powstaj¹ce w gospodarstwach domowych- punk- ty sprzeda¿y; zu¿yte tonery do drukarek i kserokopiarek - szko³y, urzêdy – Pozyskanie do wspó³pracy specjalistycznych firm. Ograniczenie nieprawid³owego postêpowania Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, z odpadami niebezpiecznymi przedsiêbiorcy – Koordynacja dzia³añ przedsiêbiorców oraz GPZON i MZWON.

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Podnoszenie udzia³u procentowego zbieranych Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, odpadów niebezpiecznych z sektora odpadów przedsiêbiorcy – Udoskonalanie i dopasowanie do indywidualnych potrzeb komunalnych w sposób zapewniaj¹cy osi¹gniê- mieszkañców Gminy systemu zbierania odpadów niebez- cie odpowiednich poziomów: piecznych wytworzonych w sektorze komunalnym, – Osi¹gniêcie do roku 2010 zbierania odpadów – Koordynacja dzia³añ GPZON i MZWON. niebezpiecznych wytworzonych w sektorze ko- munalnym na poziomie 50 %, – Osi¹gniêcie do roku 2014 zbierania odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze ko- munalnym na poziomie 80%.

Odpady wytwarzane w sektorze gospodarczym

Cel g³ówny: Minimalizacja wytwarzania odpadów w sektorze Gmina – Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i ma³o odpa- gospodarczym oraz wprowadzenie nowoczesne- przedsiêbiorcy dowych technologii produkcji, go systemu ich unieszkodliwiania i gospodarcze- – Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzaj¹cych od- go wykorzystania. pady przemys³owe do zintensyfikowania dzia³añ zmierzaj¹cych do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania odpadów.

Cele krótkookresowe 2004-2007 Minimalizacja i eliminacja zagro¿eñ wynikaj¹cych Gmina – Wprowadzenie ewidencji wytwarzanych odpadów na terenie z gospodarowania odpadami wytwarzanymi przedsiêbiorcy Gminy z sektora gospodarczego i kontrola kierunku przep³y- w sektorze gospodarczym. wu strumienia odpadów, – Stosowanie niskoodpadowych technologii produkcji oraz zwiêkszenie udzia³u odzyskiwanych i ponownie stoso- wanych w procesach produkcyjnych odpadów przemys³o- wych, – Unowoczeœnianie stosowanych technologii, – Wprowadzanie zasad "Czystszej Produkcji", – Kierowanie odpadów nie zagospodarowanych na sk³adowi- ska spe³niaj¹ce wymogi ochrony œrodowiska. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 438 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Zmniejszenie do minimum przemieszczania odpa- Przedsiêbiorcy – Zwiêkszenie udzia³u odzyskiwanych i ponownie stosowanych dów zgodnie z zasadami bliskoœci i wystarczalnoœci w procesach produkcyjnych odpadów przemys³owych po- przez dostosowanie technologii do maksymalnej mo¿liwoœci odzysku, – Kierowanie odpadów na przystosowane sk³adowiska na ob- szarze województwa lub poza jego granicami, – Zawieranie umów przez wytwórców z odbiorcami odpadów posiadaj¹cymi odpowiednie zezwolenia.

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Zwiêkszenie poziomu odzysku i ponownego wy- Przedsiêbiorcy – Wprowadzanie w przedsiêbiorstwach oraz w sektorze us³ug korzystania odpadów przemys³owych w proce- zasad "Czystszej Produkcji", sach produkcyjnych (planowane zwiêkszenie – Budowa lub przebudowa instalacji, w których nastêpuje wy- udzia³u gospodarczo wykorzystywanych odpa- twarzanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów z sektora dów przemys³owych w 2014 r na do 90% ogólnej gospodarczego. iloœci wytworzonych odpadów). Eliminacja zagro¿eñ wynikaj¹cych z gospodaro- Przedsiêbiorcy – Prowadzenie monitoringu wytwarzania odpadów w sektorze wania odpadami i zmniejszenie do minimum prze- gospodarczym i kierunków ich zagospodarowywania lub prze- mieszczania odpadów. mieszczania.

Odpady niebezpieczne

Cel g³ówny: Gmina Minimalizacja i eliminacja zagro¿eñ wynikaj¹cych przedsiêbiorcy – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnej, z gospodarowania odpadami niebezpiecznymi.Mi- – Zorganizowanie efektywnego systemu selektywnego zbiera- nimalizacja iloœci powstawania odpadów, ich wy- nia odpadów niebezpiecznych, dzielenie ze strumienia odpadów komunalnych – Dostosowanie GPZON do odp³atnego przyjmowania odpa- oraz eliminacja nieprawid³owych praktyk w gospo- dów niebezpiecznych z sektora gospodarczego i bezp³atne- darowaniu i eliminacja zagro¿enia wynikaj¹ca ze z³e- go przyjmowania odpadów od mieszkañców, szkó³, i obiek- go schematu gospodarowania tymi odpadami. tów u¿ytecznoœci publicznej, – Wdra¿anie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodli- wiania odpadów, w tym metod termicznego przekszta³cania odpadów niebezpiecznych, – Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych w instalacjach specjalistycznych (podanych w Kompleksowym Systemie Go- spodarki Odpadami Niebezpiecznymi dla Polski po³udniowej)

Oleje odpadowe

Cele krótkookresowe 2004-2007 Osi¹gniêcie do 2007 roku odzysku na poziomie Gmina – Za³o¿enie sieci punktów zbierania olejów odpadowych w ra- 50 % i recyklingu na poziomie 25% przedsiêbiorcy mach GPZON i MZWON, – Pozyskanie przedsiêbiorców do wspó³pracy

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Zwiêkszanie poziomów odzysku i recyklingu i osi¹- Gmina – Ocena skutecznoœci zastosowanego systemu i ewentualne gniêcie poziomów zgodnie z rozporz¹dzeniem Przedsiêbiorcy dostosowanie do potrzeb mieszkañców, Rady ministrów z dnia 30 czerwca 2001 roku w spra- – Rozwój sieci GPZON i MZWON dla zbierania olejów odpado- wie rocznych poziomów odzysku i recyklingu od- wych. padów opakowaniowych i pou¿ytkowych (Dz.U. Nr 69, poz. 719)

Baterie i akumulatory

Cele krótkookresowe 2004-2007 – Odzysk z rynku 100% akumulatorów o³owiowych, Gmina – Dostosowanie systemu zbierania olejów odpadowych do wa- – Osi¹gniêcie poziomów odzysku i recyklingu, okre- przedsiêbiorcy runków i potrzeb gminy, œlonych w rozporz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia – Za³o¿enie sieci punktów zbierania baterii i akumulatorów w ra- 30 czerwca 2001 roku w sprawie rocznych pozio- mach GPZON i MZWON, mów odzysku i recyklingu odpadów opakowa- – Organizowanie akcji zbierania w szko³ach i miejscach u¿y- niowych i pou¿ytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719). tecznoœci publicznej, – Pozyskanie przedsiêbiorców do wspó³pracy

Cele d³ugookresowe 2008-2014: Zwiêkszenie poziomów odzysku i recyklingu zgod- Gmina – Ocena skutecznoœci zastosowanego systemu i ewentualne nie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia przedsiêbiorcy dostosowanie do potrzeb mieszkañców, 30 czerwca 2001 roku w sprawie rocznych pozio- – Rozwój sieci GPZON i MZWON dla zbierania baterii i akumu- mów odzysku i recyklingu odpadów opakowanio- latorów. wych i pou¿ytkowych (Dz.U. Nr 69, poz. 719). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 439 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

Odpady zawieraj¹ce azbest

Cele krótkookresowe 2004-2007 Gmina Wdro¿enie planu usuwania wyrobów zawieraj¹- przedsiêbiorcy – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, cych azbest – Przeprowadzenie szczegó³owej inwentaryzacji wyrobów za- wieraj¹cych azbest, – Pozyskanie œrodków finansowych na realizacjê planu usuwa- nia wyrobów azbestowych, – Usuwanie materia³ów zawieraj¹cych azbest przez wyspecjali- zowane firmy, – Sk³adowanie odpadów zawieraj¹cych azbest na sk³adowi- skach spe³niaj¹cych wymogi ochrony œrodowiska.

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Kontynuacja realizacji programu usuwania wyro- Gmina – Postêpowanie zgodnie ze wskazaniami gminnego programu bów zawieraj¹cych azbest przedsiêbiorcy usuwania materia³ów zawieraj¹cych azbest, – Usuwanie materia³ów zawieraj¹cych azbest przez wyspecjali- zowane firmy, – Sk³adowanie odpadów zawieraj¹cych azbest na sk³adowi- skach spe³niaj¹cych wymogi ochrony œrodowiska.

Œrodki ochrony roœlin

Cele krótkookresowe 2004-2007 Wydzielenie i zmniejszenie w strumieniu odpadów Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, komunalnych opakowañ po œrodkach ochrony przedsiêbiorcy – Wyznaczenie sieci punktów zbierania opakowañ po œrodkach roœlin ochrony roœlin w ramach GPZON i MZWON, – Pozyskanie przedsiêbiorców do wspó³pracy

Cele d³ugookresowe 2008-2014 Ca³kowita eliminacja ze strumienia odpadów, opa- Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, kowañ po œrodkach ochrony roœlin przedsiêbiorcy – Ocena skutecznoœci zastosowanego systemu i ewentualne dostosowanie do potrzeb mieszkañców, – Dostosowanie w miarê potrzeb sieci punktów GPZON i MZWON zbierania opakowañ po œrodkach ochrony roœlin.

Zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne

Cele krótkookresowe i d³ugookresowe 2004-20014 Osi¹gniêcie poziomów odzysku i recyklingu Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - edukacyjnych, dla urz¹dzeñ klimatyzacyjnych, ch³odniczych i za- przedsiêbiorcy – Wybór specjalistycznych firm zajmuj¹cych siê odzyskiem i re- mra¿aj¹cych oraz pomp ciep³a zawieraj¹cych sub- cyklingiem, stancje zubo¿aj¹ce warstwê ozonow¹, okreœlo- – Zorganizowanie w ramach GPZON i MZWON selektywnego nych w rozporz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia zbierania zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elektronicznych 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów w tym urz¹dzeñ klimatyzacyjnych, ch³odniczych i zamra¿aj¹- odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych cych oraz pomp ciep³a zawieraj¹cych substancje zubo¿aj¹ce i pou¿ytkowych (Dz.U. Nr 69, poz. 719). warstwê ozonow¹, – Rozwój mo¿liwoœci demonta¿u i rozwój wtórnego obiegu prze- starza³ych sprawnych urz¹dzeñ oraz czêœci zamiennych do tych urz¹dzeñ.

Wycofane z eksploatacji pojazdy

Cele krótkookresowe i d³ugookresowe 2004 - 2014 Odzysk surowców i unieszkodliwianie odpadów Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - szkoleniowych, pochodz¹cych z demonta¿u pojazdów wycofanych przedsiêbiorcy – Sporz¹dzenie i aktualizacja listy specjalistycznych firm zaj- z eksploatacji. muj¹cych siê rozbiórk¹ wyeksploatowanych pojazdów na ob- szarze gminy lub powiatu, – Udostêpnienie listy specjalistycznych firm zajmuj¹cych siê rozbiórk¹ wyeksploatowanych pojazdów dla wszystkich mieszkañców, – Przekazywanie wyeksploatowanych pojazdów do punktów demonta¿u,

Odpady medyczne, weterynaryjne i poubojowe

Cele krótkookresowe i d³ugookresowe 2004 - 2014 Eliminacja nieprawid³owych praktyk w gospoda- Gmina – Utworzenie punktów dla zbierania odpadów gro¿¹cych in- rowaniu odpadami medycznymi, weterynaryjny- przedsiêbiorcy fekcj¹: Placówki Opieki Zdrowotnej (POZ) i Placówki Opieki mi i poubojowymi. Weterynaryjnej (POW); na obszarze gminy mog¹ to byæ wiej- skie oœrodki zdrowia oraz punkty weterynaryjne, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 440 — Poz. 5

Za³o¿one cele gospodarki odpadami Jednostka Dzia³ania i sposób wdro¿enia realizuj¹ca

– Organizacja i nadzór systemu zg³aszania i odbioru pad³ych zwierz¹t oraz odpadów poubojowych wraz z kontrol¹ b¹dŸ bezpoœrednim przekazywaniem martwych zwierz¹t do odpowiednich zak³adów unieszkodliwiania, – Zbieranie odpadów medycznych i przekszta³canie termiczne w spalarni odpadów medycznych przystosowanych do ter- micznego przekszta³cania odpadów na terenie województwa lub poza jego granicami, spe³niaj¹cych wymogi ochrony œro- dowiska, – Zbieranie odpadów weterynaryjnych i przekszta³canie termicz- ne w spalarni odpadów medycznych przystosowanych do ter- micznego przekszta³cania odpadów na terenie województwa lub poza jego granicami, spe³niaj¹cych wymogi ochrony œro- dowiska, – Prowadzenie akcji maj¹cej na celu eliminowanie nieprawid³o- wych praktyk spalania zakaŸnych odpadów medycznych w in- stalacjach, które nie posiadaj¹ urz¹dzeñ do oczyszczania gazów i py³ów oraz w piecach centralnego ogrzewania.

Inne odpady niebezpieczne

Cele krótkookresowe i d³ugookresowe 2004 - 2014 Stworzenie systemu gospodarowania odpadami Gmina – Prowadzenie akcji informacyjno - szkoleniowych, pochodz¹cymi z akcji ratowniczo-gaœniczych, – Okreœlenie kolejnoœci odpowiedzialnoœci za powstanie sytu- klêsk ¿ywio³owych oraz zdarzeñ losowych, do cza- acji awaryjnej w celu okreœlenia Ÿród³a finansowania kosz- su przekazania tych odpadów do miejsc, w któ- tów unieszkodliwiania odpadów, rych mog¹ byæ poddane odzyskowi lub unieszko- – Wydzielenie punktu magazynowania odpadów w GPZON dliwione. i przekazywanie do najbli¿szej stacji unieszkodliwiania.

6.2. System zbierania odpadów komunalnych i niebez- dów powinny zostaæ zobowi¹zane do selektywnego zbierania piecznych odpadów komunalnych lub do ich segregacji. Do czasu wprowadzenia w ca³ej Gminie selektywnego zbie- Wed³ug danych zebranych w ankietach, zorganizowanym rania, na obszarach nie objêtych tak¹ form¹ zbierania, odpady zbieraniem odpadów komunalnych w Gminie wiejskiej Msza- nale¿y zbieraæ w sposób zmieszany. Liczbê pojemników i kon- na Dolna objêtych jest 60 % mieszkañców. Zbieranie odpadów tenerów do gromadzenia odpadów komunalnych zmieszanych komunalnych w poszczególnych so³ectwach nie jest jednolite. oraz ich rozmieszczenie nale¿y dobraæ w taki sposób, aby mo¿- Masa odpadów komunalnych odbierana i wykazywana na by³o prowadziæ ich opró¿nianie przynajmniej raz na dwa przez specjalistyczne firmy jest ma³a w porównaniu z szaco- tygodnie. wan¹ mas¹ odpadów wytwarzanych w sektorze komunalnym. Odbiór tych odpadów komunalnych zmieszanych powinien Nadrzêdnym celem do realizacji przez Gminê jest zatem, objê- siê odbywaæ wed³ug z góry okreœlonego harmonogramu, przy- cie zorganizowanym zbieraniem 100 % mieszkañców najmniej raz na dwa tygodnie. Odpady powinny byæ zbierane i wprowadzenie ewidencji iloœci wytwarzanych odpadów. Zbie- w gospodarstwach domowych do pojemników lub worków raniem odpadów komunalnych powinny zajmowaæ siê jednost- ustawionych na terenie ka¿dej posesji, o wielkoœci dostosowa- ki posiadaj¹ce stosowne umowy z w³adzami gminy oraz miesz- nej do iloœci odpadów wytwarzanych - np. 0,11 m3 lub 0,24 m3. kañcami. Odpady komunalne powinny byæ ponadto zbierane w ka¿dym W ka¿dym przedstawionym poni¿ej wariancie zbierania obiekcie u¿ytecznoœci publicznej, ka¿dym obiekcie infrastruk- musz¹ zostaæ wydzielone odpady niebezpieczne ze stru- tury handlu i us³ug oraz w ka¿dym przedsiêbiorstwie na tere- mienia odpadów komunalnych i przekazane do punktów zbie- nie gminy do pojemników o pojemnoœci dostosowanej do ilo- rania GPZON i MZWON lub bezpoœrednio do firm specjalistycz- œci wytwarzanej. nych zajmuj¹cych siê zbieraniem i unieszkodliwianiem odpa- W okresie przejœciowym, do czasu wprowadzenia selek- dów niebezpiecznych. tywnego zbierania odpadów w gminie nale¿y stopniowo wpro- Zasady zbierania odpadów na terenie Gminy Mszana Dolna wadzaæ system segregowania odpadów w oparciu o istniej¹- powinny byæ zgodne z Uchwa³¹ Rady Gminy Nr XXXIV/352/02 ce zaplecze techniczne. z dnia 25 lutego 2002 roku w sprawie ustalenia szczegó³owych W okolicach czêsto uczêszczanych przez mieszkañców gmi- zasad utrzymania czystoœci i porz¹dku na terenie Gminy. ny takich, jak przystanki autobusowe (miejsca intensywnie uczêszczane przez turystów), budynek urzêdu gminy, szko³y, Zbieranie odpadów komunalnych w sposób zmieszany oœrodki zdrowia, sklepy, urzêdy i agencje pocztowe oraz inne obiekty u¿ytecznoœci publicznej nale¿y rozstawiæ kosze o po- Zbieranie odpadów komunalnych w poszczególnych so³ec- jemnoœci 0,11 lub 0,24 m3. Kosze powinny byæ opró¿nianie, twach nie jest jednolite. Nadrzêdnym celem jest wprowadze- co najmniej raz w tygodniu. nie w ca³ej Gminie selektywnego zbierania odpadów komu- Odpady wytwarzane przy cmentarzach powinny byæ zbie- nalnych. Wszystkie jednostki zajmuj¹ce siê zbieraniem odpa- rane do kontenerów o pojemnoœci 7 m3. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 441 — Poz. 5

Selektywne zbieranie odpadów komunalnych WARIANT I

Ustawa o odpadach w art. 10 mówi, ¿e "odpady powinny Wariant ten przewiduje wydzielanie nastêpuj¹cych rodza- byæ zbierane w sposób selektywny". Ustawa o czystoœci i po- jów odpadów "u Ÿród³a": rz¹dku w gminach wskazuje, ¿e gminy (art. 3, ust. 2 pkt. 6) – odpady "³atwo segregowalne"- frakcja sucha - szk³o (bia³e "organizuj¹ selektywn¹ zbiórkê, segregacjê oraz magazyno- i kolorowe), papier i tektura, tworzywa sztuczne (opakowa- wanie odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych, przy- niowe i nieopakowaniowe), tekstylia, puszki; datnych do odzysku oraz wspó³dzia³aj¹ z przedsiêbiorcami po- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji - frakcja organiczna; dejmuj¹cymi dzia³alnoœæ w zakresie gospodarowania tego – pozosta³e (zmieszane), w tym frakcja popio³owa. rodzaju odpadami". Odpady wielkogabarytowe, budowlane i poremontowe, W zale¿noœci od iloœci wydzielanych sk³adników mo¿e byæ elektryczne i elektroniczne, mineralne, niebezpieczne oraz me- kilka sposobów wprowadzania selektywnego zbierania w go- tale, powstaj¹ce w strumieniu odpadów komunalnych, nale¿y spodarstwach domowych. Zbieranie odpadów powinno siê gromadziæ selektywnie na terenie posesji. Nale¿y zapewniæ odbywaæ: mieszkañcom odbiór tych odpadów przynajmniej raz na kwar- – do pojemników bêd¹cych w eksploatacji u wytwórców ta³. Odpady te mog¹ byæ równie¿ przekazywane (wywo¿one) odpadów (pojemniki indywidualne lub kontenery), z któ- samodzielnie przez mieszkañców Gminy do Wiejskiego Punktu rych niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Gromadzenia Odpadów oraz GPZON. bêd¹ bezpoœrednio odbierane przez wyspecjalizowan¹ Pozosta³e odpady powinny byæ zbierane selektywnie w ka¿- firmê, dym gospodarstwie domowym przy wykorzystaniu zestawu – w zestawach pojemników do selektywnego zbierania od- 3 pojemników. Istnieje kilka mo¿liwoœci rozwi¹zañ: padów, – po 3 pojemniki o pojemnoœciach 0,11 lub 0,24 m3 na terenie – w workach plastikowych do selektywnego zbierania od- ka¿dej posesji; padów - dotyczy przede wszystkim rozproszonej zabu- – po 3 worki plastikowe o pojemnoœci od 100 do 120 litrów dowy. na terenie ka¿dej posesji; Odpady gromadzone selektywnie powinny byæ odbierane – rozwi¹zanie mieszane uwzglêdniaj¹ce kombinacjê worków metod¹ objazdow¹ oznakowanym pojazdem, wed³ug przyjê- i pojemników (³¹cznie 3). tego harmonogramu. Na terenie Gminy lub w Gminie s¹sied- System zbierania odpadów ulegaj¹cych biodegradacji niej powinien byæ zlokalizowany dodatkowo Wiejski Punkt Gro- w Gminie Mszana Dolna powinien byæ oparty na segregacji madzenia Odpadów (WPGO), który w razie koniecznoœci móg³- "u Ÿród³a". Wœród mieszkañców Gminy nale¿y promowaæ sys- by okresowo magazynowaæ odpady pochodz¹ce z selektyw- tem kompostowania przydomowego. Niezale¿nie od systemu nego zbierania. Minimalna czêstotliwoœæ odbioru zgromadzo- kompostowania odpadów ulegaj¹cych biodegradacji w przydo- nych odpadów komunalnych ze wzglêdów sanitarnych powin- mowych kompostownikach, konieczne bêdzie zorganizowanie na wynosiæ 2 tygodnie. zbierania selektywnego tego typu odpadów w gospodarstwach Aktualnie selektywnym zbieraniem odpadów komunalnych domowych, w których nie bêdzie prowadzone kompostowanie. od mieszkañców zajmuje siê jedynie firma "Traszkan" z sie- Odbiór odpadów powinien siê odbywaæ przez upowaznio- dzib¹ w Zegartowicach. Zbieranie odbywa siê w systemie wor- ne firmy wed³ug z góry okreœlonego harmonogramu, przynaj- kowym. Pozosta³e firmy odbieraj¹ odpady od mieszkañców mniej raz na dwa tygodnie. w sposób zmieszany. Nale¿y zobowi¹zaæ wszystkie firmy zaj- Wariant ten mo¿e stanowiæ podstawê do wdro¿enia syste- muj¹ce siê zbieraniem odpadów na terenie gminy do wpro- mu selektywnego zbierania odpadów "u Ÿród³a" w Gminie wadzenia selektywnego zbierania. Mszana Dolna, który z czasem nale¿y zmodyfikowaæ w kierun- Nale¿y wprowadziæ system selektywnego zbierania we ku wariantu II-go lub III-go w zale¿noœci od warunków so³ec- wszystkich szko³ach na terenie gminy. Szko³y te powinny zo- twa, mo¿liwoœci finansowych i wymagañ rynkowych gospo- staæ wyposa¿one s¹ w pojemniki typu Igloo o pojemnoœci darki odpadami. 1,5 m3. W punktach tych prowadzone powinno byæ zbieranie do 5 pojemników: WARIANT II – tworzywa sztuczne (butelki typu PET) – szk³o bia³e; Wariant ten przewiduje wydzielanie nastêpuj¹cych rodza- – szk³o kolorowe; jów odpadów dla zbierania "u Ÿród³a": – makulatura; – szk³o bia³e, – drobny metal. – szk³o kolorowe, Wœród mieszkañców Gminy nale¿y promowaæ system kom- – makulatura, postowania przydomowego Niezale¿nie od systemu kompo- – tworzywa sztuczne, stowania odpadów ulegaj¹cych biodegradacji w przydomo- – drobne metale wych kompostownikach, konieczne bêdzie zorganizowanie zbie- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji, rania selektywnego tego typu odpadów w gospodarstwach – pozosta³e (zmieszane), w tym frakcja popio³owa. domowych, w których nie bêdzie prowadzone kompostowa- Odpady te powinny byæ zbierane selektywnie w ka¿dym nie. Zorganizowanie zbierania odpadów ulegaj¹cych biodegra- indywidualnym gospodarstwie domowym przy wykorzysta- dacji powinno byæ ustalone indywidualnie wed³ug potrzeb niu zestawu kolorowych worków polietylenowych PEHD o po- mieszkañców. W gospodarstwach domowych, w których zde- jemnoœci oko³o 100-120 litrów. Odpady zmieszane mog¹ byæ cydowano siê na wywóz odpadów organicznych powinny zo- zbierane do pojemników lub do worków. staæ zakupione odpowiednie pojemniki lub worki polietyleno- W miejscach najwiêkszego nasilenia ruchu mieszkañców we PEHD, do których bêd¹ zbierane odpady. Odbiór tych odpa- (znaczny ruch turystyczny np. przystanki autobusowe oraz szko- dów nale¿a³ bêdzie do zadañ Gminy. Podobne kompostowniki ³y, oœrodki zdrowia), proponuje siê zastosowanie zestawów nale¿y stosowaæ w miejscach o natê¿onym ruchu turystycz- pojemników (typu "Igloo" o zalecanych pojemnoœciach 1,5 m3) nym (np. campingi, pola namiotowe). do selektywnego zbierania z wydzieleniem podobnych rodza- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 442 — Poz. 5 jów odpadów jak w systemie workowym. Pojemniki powinny lub byæ rozstawione przy ka¿dej szkole, oœrodku zdrowia – szk³o bia³e, oraz na najbardziej uczêszczanym przystanku autobusowym – szk³o kolorowe, w ka¿dym so³ectwie. – makulatura, Odbiór odpadów zebranych w tym systemie powinien siê – tworzywa sztuczne, odbywaæ prze upowa¿nione firmy wed³ug z góry okreœlonego – drobne metale harmonogramu, przynajmniej raz na dwa tygodnie. – odpady ulegaj¹ce biodegradacji, Odpady wielkogabarytowe, budowlane i poremontowe, – pozosta³e (zmieszane), w tym frakcja popio³owa. elektryczne i elektroniczne, mineralne, niebezpieczne oraz me- tale, powstaj¹ce w strumieniu odpadów komunalnych, nale¿y gromadziæ selektywnie na terenie posesji. Nale¿y zapewniæ Tabela 6.2. Szacowana iloœæ "obs³ugiwanych" mieszkañców mieszkañcom odbiór tych odpadów przynajmniej raz na kwar- terenów wiejskich przez pojemniki typu Igloo ta³. Odpady te mog¹ byæ równie¿ przekazywane (wywo¿one) lub kontenery siatkowe o ró¿nych pojemnoœciach samodzielnie przez mieszkañców gminy do Wiejskiego Punktu z podzia³em na piêæ rodzajów odpadów. Gromadzenia Odpadów oraz GPZON. System zbierania odpadów ulegaj¹cych biodegradacji Rodzaj odpadu Szacowana iloœæ obs³ugi- powinien byæ, podobnie jak w wariancie I oparty na segregacji wanych mieszkañców "u Ÿród³a". Wœród mieszkañców terenów wiejskich nale¿y wpro- na terenach wiejskich - opró¿nianie co 2 tygodnie wadziæ system kompostowania przydomowego. Podobne kom- postowniki nale¿y stosowaæ w miejscach o natê¿onym ruchu pojemnik pojemnik turystycznym (np. campingi, pola namiotowe). o pojemnoœci o pojemnoœci 1,5 m3 2,5 m3 WARIANT III szk³o bia³e i kolorowe (³¹cznie) 700 (³¹cznie) 1100 (³¹cznie) Podstawowym za³o¿eniem tego wariantu jest selektywne makulatura 1200 2000 zbieranie odpadów do pojemników typu Igloo na terenie ca³ej tworzywa sztuczne 400 670 odpady ulegaj¹ce biodegra- 400 670 gminy. Jedynie w przypadku zabudowy zdecydowanie rozpro- dacji szonej dopuszcza siê stosowanie worków na ka¿dej posesji, odpady pozosta³e (zmieszane) 200 350 jak w wariancie II. Pojemniki powinny byæ rozstawione tak, aby obs³ugiwa³y pojemnik pojemnik okreœlon¹ liczbê mieszkañców. Zestawy do selektywnego zbie- o pojemnoœci o pojemnoœci rania odpadów (np. pojemniki typu Igloo i kontenery siatkowe) 0,11 m3 0,24 m3 powinny byæ tak dobrane i rozmieszczone, aby ka¿dy zestaw obs³ugiwa³ nie wiêcej ni¿ 200 osób i jednoczeœnie by³ ustawio- szk³o bia³e i kolorowe (³¹cznie) 50 (³¹cznie) 110 makulatura 90 200 ny minimum jeden zestaw na obszarze ka¿dego osiedla w Gmi- tworzywa sztuczne 30 60 nie. Odpady mog¹ byæ selektywnie zbierane z podzia³em na ro- odpady ulegaj¹ce biodegra- 30 60 dzaje odpadów jak w wariancie I lub jak w wariancie II. Wybór dacji schematu zbierania bêdzie zale¿a³ od so³ectwa albo przyjête- odpady pozosta³e (zmieszane) 15 30 go jednolitego systemu w Gminie. Zaleca siê, aby zbieranie selektywne w Gminie rozpocz¹æ zgodnie z wydzieleniem rodzajów odpadów przedstawionym Dla zbierania odpadów zmieszanych nale¿y ustawiæ po- w wariancie I. Wprowadzenie podzia³u na rodzaje odpadów jemniki indywidualnie w ka¿dym gospodarstwie domowym zgodnie z wariantem II mo¿na wprowadzaæ sukcesywnie w ko- na obszarach wiejskich. Nale¿y zaznaczyæ, i¿ w masie odpa- lejnych latach lub jako kontynuacjê przyjêtego wczeœniej wa- dów pozosta³ych (zmieszanych) du¿y udzia³ stanowi frakcja riantu II. popio³owa. Na terenach wiejskich odpady te s¹ z regu³y za- Przyk³adowe pojemnoœci dla obs³ugi oszacowanej liczby gospodarowywane we w³asnym zakresie, dlatego przy do- mieszkañców dla obszarów wiejskich zestawiono w tabeli 6.2. borze pojemnika na odpady zmieszane mo¿na uwzglêdniæ Odbiór tych odpadów powinien siê odbywaæ przez upowa¿nio- mniejsz¹ pojemnoœæ konieczn¹ do ustawienia. Ponadto frak- ne firmy, wed³ug z góry okreœlonego harmonogramu, przynaj- cja popio³owa powinna byæ przekazywana do bezpoœrednio mniej raz na dwa tygodnie. Na obszarach wiejskich odpady do Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów. Wœród miesz- wyselekcjonowane mog¹ byæ odbierane raz w miesi¹cu. kañców Gminy nale¿y promowaæ system kompostowania Wielkoœæ pojemników oraz harmonogram odbioru odpa- przydomowego. dów powinien byæ dostosowany do potrzeb indywidualnych Odpady wielkogabarytowe, budowlane i poremontowe, ka¿dego osiedla i mo¿e ulec weryfikacji na podstawie doœwiad- elektryczne i elektroniczne, mineralne, niebezpieczne oraz me- czeñ w³asnych. tale, powstaj¹ce w strumieniu odpadów komunalnych, nale¿y Zbieranie odpadów do pojemników typu Igloo lub pojemni- gromadziæ selektywnie na terenie posesji. Nale¿y zapewniæ ków siatkowych odbywaæ siê bêdzie dla rodzajów odpadów mieszkañcom odbiór tych odpadów przynajmniej raz na kwar- wysegregowanych zgodnie z wariantem I lub II. ta³. Odpady te mog¹ byæ równie¿ przekazywane (wywo¿one) Wariant przewiduje wydzielanie nastêpuj¹cych rodzajów samodzielnie przez mieszkañców gminy do Wiejskiego Punktu odpadów dla zbierania "u Ÿród³a": Gromadzenia Odpadów oraz GPZON. – odpady "³atwo segregowalne"- frakcja sucha - szk³o (bia³e Niezale¿nie od tempa wprowadzania zbierania selektyw- i kolorowe), papier i tektura, tworzywa sztuczne (opakowa- nego oraz od wybranego wariantu sytemu zbierania odpa- niowe i nieopakowaniowe), tekstylia, puszki; dów, konieczne jest zgodnie z przepisami prawa wybudowa- – odpady ulegaj¹ce biodegradacji - frakcja organiczna; nie na terenie Gminy Gminnego Punktu Zbierania Odpadów – pozosta³e (zmieszane), w tym frakcja popio³owa. Niebezpiecznych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 443 — Poz. 5

Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) – wytypowanie punktów przy oœrodkach zdrowia oraz punk- tach weterynaryjnych - Placówki Opieki Zdrowotnej (POZ) W województwie ma³opolskim planowany jest Komplek- i Placówki Opieki Weterynaryjnej (POW) przyjmuj¹ce odpa- sowy System Gospodarowania Odpadami Niebezpiecznymi dy gro¿¹ce infekcj¹; punkty te stanowi¹ uzupe³nienie GPZON; (KSGON) w Polsce po³udniowej (województwa: ma³opolskie, GPZON mo¿e zostaæ zorganizowany na jeden z przedsta- œl¹skie, opolskie). Schemat organizacyjny systemu oparty wionych sposobów lub mo¿e byæ kombinacj¹ proponowanych na trzystopniowym podziale zadañ (zbieranie, magazynowa- sposobów. Na obszarze wiejskiej Gminy Mszana Dolna musi nie i przygotowanie do transportu oraz wykorzystanie/uniesz- powstaæ minimum 1 punkt GPZON. kodliwianie), zak³ada utworzenie sieci obiektów. Zbieranie i ma- Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych gazynowanie odpadów wraz z przygotowaniem do transportu (GPZON) powinien powstaæ w celu zbierania odpadów niebez- stanowi¹ I i II stopieñ realizacji KSGON: piecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych. Zaleca siê, aby obiekt GPZON zosta³ utworzony w ramach Wiej- I stopieñ (zbieranie odpadów) skiego Punktu Gromadzenia Odpadów. Jeœli punkt WPGO nie powstanie na terenie Gminy, istnieje koniecznoœæ wytypowa- Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych w za- nia miejsca specjalnie dla celów GPZON. Do zadañ gminy na- le¿noœci od mo¿liwoœci finansowych oraz organizacyjnych mo¿e le¿y organizacja systemu zbierania odpadów niebezpiecznych zostaæ stworzony poprzez: oraz nadzór. – budowê wydzielonego obiektu - Gminnego Punktu Zbierania Miejsce magazynowania odpadów niebezpiecznych powin- Odpadów Niebezpiecznych, odbiór w GPZON odpadów od- no byæ zamkniête, obs³ugiwane przez przeszkolonego w za- bywaæ siê bêdzie bezpoœrednio od mieszkañców; GPZON kresie postêpowania z odpadami niebezpiecznymi pracowni- bêdzie przyjmowa³ odpady niebezpieczne od mieszkañców ka. Pracownik powinien posiadaæ odzie¿ ochronn¹, dostoso- gminy oraz ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw posiadaj¹cych wan¹ do pracy z poszczególnymi rodzajami odpadów niebez- lub nie posiadaj¹cych decyzji na wytwarzanie odpadów nie- piecznych. bezpiecznych; Do Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych – zorganizowanie mobilnego Punktu Zbierania Odpadów Nie- powinny byæ przywo¿one odpady niebezpieczne pochodz¹ce bezpiecznych, odbiór od mieszkañców specjalistycznym sa- przede wszystkim od mieszkañców (nieodp³atnie) oraz z sekto- mochodem w ustalonych terminach; ra ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw (odp³atnie). Na terenie – zorganizowanie sieci Miejsc Zbierania Wybranych Odpadów Nie- GPZON powinno siê przewidzieæ miejsce do ustawienia 15 po- bezpiecznych (MZWON) - punkty przyjmuj¹ce okreœlone rodzaje jemników na ró¿ne grupy odpadów niebezpiecznych (tabela 6.3.). odpadów niebezpiecznych od mieszkañców Gminy oraz ma³ych Czêstotliwoœæ wywozu odpadów niebezpiecznych magazy- i œrednich przedsiêbiorstw; zbieranie wybranych grup odpadów nowanych w GPZON w przewa¿aj¹cej wiêkszoœci zale¿y od ilo- w miejscach sprzeda¿y produktów z których te odpady s¹ wy- œci zgromadzonych odpadów. Nale¿y jednak zapewniæ wywóz twarzane, punkty te stanowi¹ uzupe³nienie GPZON; odpadów z miejsca magazynowania co najmniej raz w roku.

Tabela 6.3. Zalecane pojemniki i kontenery do zbierania selektywnego grup odpadów niebezpiecznych wydzielonych z sektora komunalnego i us³ug, zbieranych i magazynowanych w GPZON w Gminie Mszana Dolna.

Rodzaj odpadu Typ kontenera Optymalna Czêstotliwoœæ pojemnoœæ wywo¿enia z GPZON

zu¿yte akumulatory pojemnik na akumulatory 0,6 m3 po zape³nieniu kontenera farby, t³uszcze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i ¿ywice beczka zamykana 0,06 m3 po zape³nieniu kontenera zawieraj¹ce substancje niebezpieczne lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj¹ce rtêæ pojemnik na œwietlówki na 140 sztuk po zape³nieniu pojemnika (w tym œwietlówki) rozpuszczalniki beczka zamykana 0,03 m3 po zape³nieniu beczki kwasy i alkalia beczka zamykana 0,03 m3 po zape³nieniu beczki oleje i t³uszcze inne ni¿ wymienione w 20 01 25 beczka zamykana 0,03 m3 po zape³nieniu beczki odczynniki fotograficzne beczka zamykana 0,03 m3 po zape³nieniu beczki urz¹dzenia zawieraj¹ce freony kontener bez pokrywy 7 m3 po zape³nieniu kontenera œrodki ochrony roœlin I i II klasy toksycznoœci beczka zamykana 0,06 m3 po zape³nieniu beczki zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne zawieraj¹ce pojemnik siatkowy 0,75 m3 po zape³nieniu kontenera niebezpieczne sk³adniki detergenty zawieraj¹ce substancje niebezpieczne beczka zamykana 0,06 m3 po zape³nieniu beczki drewno zawieraj¹ce substancje niebezpieczne kontener z pokryw¹ 2,5 m3 po zape³nieniu kontenera odpady powsta³e z akcji ratowniczych, zdarzeñ losowych kontener z pokryw¹ 2,5 m3 po zape³nieniu kontenera i klêsk ¿ywio³owych odpady pochodz¹ce z demonta¿u wyrobów zawieraj¹cych kontener z pokryw¹ 7 m3 po zape³nieniu kontenera azbest leki pojemnik zamykany 10 kg po zape³nieniu pojemnika baterie pojemnik zamykany 10 kg po zape³nieniu kontenera opakowania po srodkach ochrony roœlin beczka zamykana 0,6 m3 po zape³nieniu kontenera opakowania po olejach kontener z pokryw¹ 1 m3 po zape³nieniu kontenera inne odpady niebezpieczne zbierane w sposób mieszany kontener z pokryw¹ 0,6 m3 po zape³nieniu kontenera Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 444 — Poz. 5

Funkcjonowanie GPZON nie sprowadza siê do jednego miej- z Gminnych Punktów Zbierania Odpadów Niebezpiecznych, sca w Gminie. Poszczególne rodzaje odpadów mog¹ byæ (ja- sektora ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, Miejsc Zbierania ko uzupe³nienie dzia³alnoœci GPZON) zbierane w kilku wyzna- Wybranych Odpadów Niebezpiecznych oraz okazjonalnie czonych punktach tzw. Miejscach Zbierania Wybranych Odpa- od du¿ych przedsiêbiorstw posiadaj¹cych decyzje na wytwa- dów Niebezpiecznych (MZWON) - kojarz¹cych siê z rodzajem rzanie odpadów prowadziæ powinny Stacje Prze³adunkowe Od- odpadu. Nale¿y zatem wykorzystaæ istniej¹cy na terenie Gminy padów Niebezpiecznych (SPON). KSGON w Polsce po³udnio- Mszana Dolna system infrastruktury zwi¹zanej z handlem i us³u- wej proponuje utworzenie stacji w nastêpuj¹cych miejscach gami. W zwi¹zku z tym proponuje siê zbieranie nastêpuj¹cych województwa ma³opolskiego: rodzajów odpadów poprzez wskazane poni¿ej postêpowanie: – Tarnów - do obs³ugi miast i gmin pó³nocno-wschodniej czê- – przepracowane oleje i akumulatory - wykorzystanie stacji œci województwa ma³opolskiego (teren Zak³adów Azotowych benzynowych i wyposa¿enie ich w odpowiednie zbiorniki Tarnów - Moœcice), o ³¹cznej pojemnoœci oko³o 600 litrów, umo¿liwiaj¹ce selek- – Gorlice - do obs³ugi po³udniowo-wschodniej czêœci woje- tywne i efektywne zbieranie olejów przepracowanych. Taka wództwa ma³opolskiego (teren EC Gorlice), ³¹czna pojemnoœæ zbiorników na zbieranie przepracowanych – Kraków - do obs³ugi aglomeracji krakowskiej oraz zachod- olejów zapewnia wystarczalnoœæ i koniecznoœæ ich opró¿nia- niej i centralnej czêœci województwa ma³opolskiego (teren nia 2 razy w miesi¹cu. W miarê potrzeb nale¿y rozwa¿yæ mo¿- Huty im. T. Sendzimira). liwoœæ wyposa¿enia w podobne zbiorniki warsztaty napraw- System gospodarki odpadami niebezpiecznymi w Gminie cze oraz lakierniczo-naprawcze na terenie Gminy. W przypad- Mszana Dolna mo¿e byæ obs³ugiwany przez stacje prze³adun- ku wiêkszej iloœci punktów zbieraj¹cych oleje przepracowane kowe (SPON) zarówno w Tarnowie, jak i w Krakowie. pojemnoœæ zbiorników rozstawionych powinna byæ mniejsza. – leki - doposa¿enie wszystkich aptek na terenie miasta i Gmi- Wiejski Punkt Gromadzenia Odpadów (WPGO) ny oraz oœrodków zdrowia w zamykane pojemniki na prze- terminowane lub niepotrzebne leki oraz zniszczone termo- Wiejski Punkt Gromadzenia Odpadów (WPGO) powinien metry rtêciowe, umo¿liwiaj¹ce mieszkañcom pozbycie siê byæ zlokalizowany na terenach zwi¹zanych z dotychczaso- tych odpadów w sposób bezpieczny dla œrodowiska; wym gospodarowaniem odpadami, na terenach spe³niaj¹- – baterie i ma³e akumulatory - wyposa¿enie szkó³, przedszko- cych wymogi ochrony œrodowiska, w miejscu, gdzie jego lo- li, obiektów u¿ytecznoœci publicznej w zamykane pojemniki kalizacja nie bêdzie uci¹¿liwa. Powinien byæ to teren nale¿¹- przeznaczone do zbierania baterii i ma³ych akumulatorów. cy do Gminy. – przeterminowane œrodki ochrony roœlin oraz opakowañ Proponuje siê, aby utworzyæ jeden Wiejski Punkt Groma- po tych produktach - wyposa¿enie punktów sprzeda¿y œrod- dzenia Odpadów w ramach porozumienia miêdzygminnego ków ochrony roœlin w zamykane pojemniki do magazynowa- dla trzech gmin: nia przeterminowanych œrodków ochrony roœlin i opakowañ – Gmina wiejska Mszana Dolna, po nich. – miasto Mszana Dolna, – przeterminowane œrodki chemiczne powstaj¹cych w go- – Gmina wiejska NiedŸwiedŸ. spodarstwach domowych (przeterminowane i niewykorzy- Proponuje siê aby lokalizacja WPGO znajdowa³a siê w bez- stane farby, rozpuszczalniki, odczynniki chemiczne oraz opa- poœrednim s¹siedztwie GPZON na terenie jednej z przedsta- kowania po tych produktach itd.) - wyposa¿enie punktów wionych gmin. Wiejski Punkt Gromadzenia Odpadów powinien sprzeda¿y takich œrodków w zamykane pojemniki do maga- byæ ogrodzony, oznakowany i posiadaæ utwardzon¹ drogê do- zynowania przeterminowanych i niewykorzystanych œrod- jazdow¹. Czêœæ przeznaczona pod gospodarowanie odpadami ków chemicznych. powinna byæ wybetonowana i posiadaæ system ujêcia i odpro- – zu¿yte tonery do drukarek i kserokopiarek - zbieranie w szko- wadzania wód opadowych. Odpady powinny byæ zabezpieczo- ³ach i urzêdach ne przed dzia³aniem czynników zewnêtrznych (deszcz, wiatr). Uzupe³nienie GPZON stanowiæ ponadto powinny Placówki WPGO powinien posiadaæ odpowiednie zaplecze techniczne, Opieki Zdrowotnej (POZ) i Placówki Opieki Weterynaryjnej w tym: kontenery i pojemniki na poszczególne rodzaje odpa- (POW) przyjmuj¹ce odpady gro¿¹ce infekcj¹: dów oraz urz¹dzenie prze³adowcze i zaplecze socjalne. Godzi- – odpady medyczne zbieranie odpadów gro¿¹cych infekcj¹ ny otwarcia Punktu powinny byæ szczegó³owo okreœlone i prze- na terenie wszystkich oœrodków zdrowia na obszarze Gminy strzegane, a informacja o sposobie i zakresie przyjmowanych – odpady weterynaryjne - zbieranie odpadów gro¿¹cych in- odpadów powinna docieraæ do wszystkich mieszkañców gmi- fekcj¹ na obszarze punktów weterynaryjnych ny. W Punkcie musi byæ prowadzona szczegó³owa ewidencja – zwierzêta pad³e i ubite z koniecznoœci - zbieranie bezpo- przyjmowanych odpadów. œrednio od w³aœciciela przez upowa¿nione firmy. W Wiejskim Punkcie Gromadzenia Odpadów przewiduje Pozosta³e rodzaje odpadów niebezpiecznych powstaj¹cych siê zbieranie i magazynowanie nastêpuj¹cych rodzajów odpa- w sektorze komunalnym powinny byæ zbierane w jednym wy- dów: szk³a bia³ego, szk³a kolorowego, tworzyw sztucznych, ma- znaczonym punkcie - GPZON. W przeznaczonym do tego celu kulatury, z³omu, gruzu budowlanego, odpadów wielkogabary- pomieszczeniu (ogrodzonym i zabezpieczonym) powinny zna- towych, zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elektronicznych po- leŸæ siê pojemniki na ró¿ne rodzaje odpadów, w tym na: wstaj¹cych w strumieniu odpadów komunalnych oraz frakcji – zu¿yte urz¹dzenia elektryczne i elektroniczne (w tym zawie- popio³owej. Dodatkowo ka¿dy WPGO powinien posiadaæ je- raj¹ce freon), den zamykany kontener przeznaczony do zbierania odpadów – pozosta³e odpady niebezpieczne, w tym odpady powsta³e ulegaj¹cych biodegradacji dla mieszkañców nieposiadaj¹cych z akcji ratowniczych, zdarzeñ losowych i klêsk ¿ywio³owych. kompostowników przydomowych. Odpady niebezpieczne zbie- rane bêd¹ w ramach GPZON. II stopieñ (gromadzenie i przygotowanie do transportu) W Wiejskim Punkcie Gromadzenia Odpadów przewiduje siê zbieranie i magazynowanie odpadów pochodz¹cych z sek- Gromadzenie, identyfikacjê, przygotowanie do transportu tora odpadów komunalnych a zalecane kontenery dla poszcze- oraz ekspedycjê odpadów niebezpiecznych dostarczanych gólnych rodzajów odpadów zosta³y zestawione w tabeli 6.4. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 445 — Poz. 5

Tabela 6.4. Zalecane kontenery do zbieranych selektywnego grup odpadów wydzielanych z sektora komunalnego i us³ug, zbieranych i magazynowanych w WPGO dla Gminy Mszana Dolna.

Rodzaj odpadu Typ kontenera Optymalna Czêstotliwoœæ pojemnoœæ wywo¿enia z GPZON

szk³o bia³e pojemnik typu igloo 1,5 m3 po zape³nieniu kontenera szk³o kolorowe pojemnik typu igloo 1,5 m3 po zape³nieniu kontenera tworzywa sztuczne kontener z klap¹ 2,5 m3 po zape³nieniu kontenera tworzywa sztuczne typu PET kontener siatkowy 2,5 m3 po zape³nieniu kontenera makulatura kontener z pokryw¹ 2,5 m3 po zape³nieniu kontenera z³om kontener bez pokrywy 7 m3 po zape³nieniu kontenera gruz budowlany kontener bez pokrywy od 7 do 10 m3 po zape³nieniu kontenera frakcja popio³owa kontener z pokryw¹ od 7 do 10 m3 po zape³nieniu kontenera odpady wielkogabarytowe kontener bez pokrywy 7 m3 po zape³nieniu kontenera odpady ulegaj¹ce biodegradacji kontener z pokryw¹ 2,5 m3 co 2 tygodnie zu¿yte opony kontener bez pokrywy 7 m3 po zape³nieniu kontenera

Pojemnoœæ kontenerów zosta³a dobrana zgodnie z rozpo- ki, ustawione w punktach sprzeda¿y tych œrodków, a tak¿e znaniem stanu aktualnego wytwarzania i gospodarowania od- na obszarze punktu GPZON, zw³aszcza w okresach intensyw- padami na terenie Gminy oraz prognoz wytwarzania odpa- nych prac polowych (okresie wiosennym oraz jesiennym). dów w najbli¿szych latach. Do Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów oraz GPZON Zbieranie odpadów medycznych, weterynaryjnych i poubo- odpady powinny byæ przekazywane (wywo¿one) samodzielnie jowych (odpady niebezpieczne) przez mieszkañców Gminy. Firmy uprawnione i maj¹ce odpowied- nie umowy z w³adzami Gminy i mieszkañcami dotycz¹ce zbierania Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami ka¿dy podmiot go- odpadów powinny wywoziæ odpady bezpoœrednio na sk³adowi- spodarczy, który wytwarza odpady niebezpieczne (w tym me- ska lub do innych instalacji celem ich unieszkodliwienia. dyczne i weterynaryjne), niezale¿nie od iloœci, zobowi¹zany jest uzyskaæ stosowne pozwolenia lub decyzje w odpowied- Zbieranie zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elektronicz- nim do miejsca wytwarzania starostwie (art. 17 Ustawy o od- nych (w tym odpady niebezpieczne) padach). Kontrola tego typu zak³adu jest obowi¹zkiem WIOŒ i starostwa. Zgodnie z zapisem w art. 18 wymienionej ustawy, Zbieranie zu¿ytych urz¹dzeñ elektrycznych i elektronicznych wniosek o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów po- mo¿e byæ realizowane akcyjnie razem z odpadami wielkoga- winien zawieraæ m.in. "szczegó³owy opis sposobów gospoda- barytowymi. W takim systemie zbierania mieszkañcy powinni rowania odpadami, z uwzglêdnieniem zbierania, transportu, byæ odpowiednio wczeœniej poinformowani o miejscu zbiera- odzysku i unieszkodliwiania odpadów". Zbieranie odpadów me- nia i czasie trwania akcji. Zbieranie objazdowe powinno byæ dycznych powinno byæ prowadzone w Placówkach Opieki Zdro- organizowane raz na kwarta³ po uprzednich og³oszeniach o pro- wotnej (POZ) na obszarze gminy, które stanowi¹ oœrodki zdro- wadzeniu akcji. wia. W przypadku odpadów weterynaryjnych s¹ to Placówki Innym wariantem zbierania tego typu odpadów mo¿e byæ Opieki Weterynaryjnej (POW). Odbiór odpadów medycznych ca³oroczne udostêpnienie w GPZON specjalnych kontenerów i weterynaryjnych prowadzony jest przez koncesjonowane fir- przeznaczonych do zbierania odpadów niebezpiecznych, do któ- my na podstawie odpowiedniej umowy. Odpady te powinny rych mieszkañcy dostarczaliby odpady w³asnym transportem. byæ nastêpnie przekszta³canie termiczne w zak³adach termicz- nego przekszta³cania odpadów medycznych. Ze wzglêdów eko- Zbieranie opakowañ po œrodkach ochrony roœlin (odpady nomicznych, odpady medyczne powstaj¹ce w Gminie mog¹ niebezpieczne) byæ unieszkodliwiane w instalacjach przystosowanych do ter- micznego przekszta³cania odpadów na terenie województwa Zbieranie nieprzydatnych lub przeterminowanych œrodków lub poza jego granicami, spe³niaj¹cych wymogi ochrony œro- ochrony roœlin oraz opakowañ po nich powinno byæ prowadzo- dowiska. ne w ramach GPZON i MZWON. Zgodnie z ustaw¹ z dnia 11 maja Zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych "U¿yt- Wsi z dnia 8 paŸdziernika 2003 r. w sprawie warunków wete- kownik substancji chemicznych ( ) jest zobowi¹zany zwróciæ rynaryjnych maj¹cych zastosowanie do niejadalnych produk- opakowanie po tych substancjach producentowi, sprzedawcy tów zwierzêcych oraz materia³ów niskiego, wysokiego i szcze- lub importerowi." Co za tym idzie, obowi¹zek odbioru i uniesz- gólnego ryzyka (Dz. U. Nr 180, poz. 1767) materia³y szczegól- kodliwienia takich opakowañ spada na jednostki wprowadza- nego, wysokiego i niskiego ryzyka: j¹ce je do obrotu (sprzedawców). Zapis ten dotyczy równie¿ – odpady szczególnego ryzyka: opakowañ po œrodkach ochrony roœlin. Tak wiêc opakowania 1) niezw³ocznie zbiera siê, przewozi i znakuje; tego typu indywidualni odbiorcy (g³ównie rolnicy) powinni 2) spala w zak³adzie termicznego przekszta³cania albo zwracaæ do punktów, w których zosta³y zakupione. Odmowa 3) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 1, odbioru opakowañ przez sprzedawców substancji chemicznych przy u¿yciu: grozi kar¹ grzywny. Tej samej karze podlega u¿ytkownik sub- a) jednej z metod przetwarzania lub stancji nie zwracaj¹cy opakowania. b) metody 1, wskazanej przez powiatowego lekarza wetery- Do zbierania œrodków ochrony roœlin oraz opakowañ po nich narii - okreœlonych w za³¹czniku nr 5 do rozporz¹dzenia, nale¿y wiêc zastosowaæ odpowiednio zabezpieczone pojemni- w rozdziale 3; wytworzony materia³ oznacza siê zapacho- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 446 — Poz. 5

wo, je¿eli jest to technicznie mo¿liwe, a nastêpnie spala w za- Zbieranie odpadów wielkogabarytowych k³adzie termicznego przekszta³cania lub wspó³spalarni albo 4) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 1, przy Odpady wielkogabarytowe ze wzglêdu na swoje wymiary u¿yciu metody 1 okreœlonej w za³¹czniku nr 5 do rozporz¹- nie pozwalaj¹ na umieszczenie ich w tradycyjnych pojemni- dzenia, w rozdziale 3; wytworzony materia³ oznacza siê kach na odpady komunalne. W zwi¹zku z tym nale¿y przewi- zapachowo, je¿eli jest to technicznie mo¿liwe, a nastêpnie dzieæ odmienny system zbierania tego typu odpadów. Propo- zakopuje na grzebowisku zatwierdzonym zgodnie z prze- nuje siê, aby zbieranie odpadów wielkogabarytowych prowa- pisami o utrzymaniu czystoœci i porz¹dku w gminie(...), dzone by³o w sposób nastêpuj¹cy: – odpady wysokiego ryzyka: – poprzez akcje - okresowy odbiór bezpoœrednio od mieszkañ- 1) niezw³ocznie zbiera siê, przewozi i znakuje; ców. Akcje takie najlepiej przeprowadzaæ raz na kwarta³, 2) spala w zak³adzie termicznego przekszta³cania albo poprzedzaj¹c je informacjami dla mieszkañców dotycz¹cy- 3) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 2, mi formy, miejsca i terminu zbierania tego rodzaju odpadów; przy u¿yciu: – poprzez odbiór odpadów po zg³oszeniu telefonicznym (miesz- a) jednej z metod przetwarzania lub kaniec pokrywa koszty transportu); b) metody 1, wskazanej przez powiatowego lekarza wete- – gromadzenie w Wiejskim Punkcie Gromadzenia Odpadów rynarii - okreœlonych w za³¹czniku nr 5 do rozporz¹dze- do przygotowanych w tym celu kontenerów udostêpnionych nia, w rozdziale 3; wytworzony materia³ oznacza siê za- mieszkañcom przez ca³y rok (mieszkaniec musi sam dostar- pachowo, je¿eli jest to technicznie mo¿liwe, a nastêpnie czyæ odpady); spala siê w zak³adzie termicznego przekszta³cania – bezpoœredni odbiór przez producenta w celu demonta¿u i od- lub wspó³spalarni; w przypadku wytapianych t³uszczów zysku surowców wtórnych oraz odbiór wymienny polegaj¹- przetwarza na t³uszczopochodne polepszacze gleby cy na zamianie za egzemplarz nowej generacji. lub do zastosowania technicznego, innego ni¿ u¿ycie do produkcji kosmetyków, produktów leczniczych i wy- Zbieranie gruzu budowlanego robów medycznych, albo przetwarza w zak³adzie prze- twarzaj¹cym, albo Odpady powstaj¹ce podczas budowy i remontów, w tym 4) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 2, gruz budowlany, powinny byæ usuwane na zlecenie i koszt wy- przy u¿yciu metody 1 okreœlonej w za³¹czniku nr 5 do rozpo- twarzaj¹cego, na zasadzie podstawienia przez przedsiêbior- rz¹dzenia, w rozdziale 3; wytworzony materia³ oznacza siê stwo wywozowe pojemnika, np. KP-7 lub innego, po zg³osze- zapachowo, je¿eli jest to technicznie mo¿liwe, a nastêpnie: niu telefonicznym. Proponowane rozwi¹zanie jest w zgodzie a) wykorzystuje jako polepszacz gleby w przypadku po- z jedn¹ z g³ównych zasad gospodarki odpadami - "zanieczysz- wsta³ych materia³ów bia³kowych albo czaj¹cy p³aci". Mniejsze iloœci tych odpadów mog¹ byæ dostar- b) przetwarza w zak³adzie wytwarzaj¹cym biogaz lub kom- czane przez mieszkañców do kontenerów udostêpnionych post, albo przez ca³y rok w Wiejskim Punkcie Gromadzenia Odpadów. c) zakopuje na grzebowisku zgodnie z przepisami o utrzy- maniu czystoœci i porz¹dku w gminie, albo Wyeksploatowane pojazdy (w tym elementy z grupy od- d) przechowuje w silosach lub przetwarza na kompost padów niebezpiecznych) w przypadku materia³u pochodz¹cego z ryb (...); – odpady niskiego ryzyka: System recyklingu pojazdów powinien dzia³aæ w oparciu 1) niezw³ocznie zbiera siê, przewozi i znakuje; o istniej¹ce w s¹siedztwie gminy stacje demonta¿u (wykaz 2) spala w zak³adzie termicznego przekszta³cania albo w rozdziale 5), posiadaj¹ce nadane przez wojewodê ma³opol- 3) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 3, skiego uprawnienia do wydawania zaœwiadczeñ o z³omowa- przy u¿yciu jednej z metod przetwarzania; wytworzony ma- niu pojazdu w celu wyrejestrowania. teria³ oznacza siê zapachowo, je¿eli jest to technicznie mo¿- liwe, a nastêpnie spala siê w zak³adzie termicznego prze- Zu¿yte opony kszta³cania lub wspó³spalarni lub zakopuje na grzebowi- sku, albo Zbieranie zu¿ytych opon powinno odbywaæ siê na zasadzie 4) przetwarza w zak³adzie przetwarzaj¹cym kategorii 3, albo dostarczenia odpadu do Wiejskiego Punktu Gromadzenia Od- 5) przetwarza w zak³adzie technicznym, albo padów, gdzie bêd¹ one magazynowane, a nastêpnie odbiera- 6) wykorzystuje jako surowiec w zak³adzie produkuj¹cym ne przez odbiorcê w³asnym transportem, b¹dŸ odwo¿one karmy dla zwierz¹t domowych...", do odbiorcy (np. cementowni). Alternatywnym rozwi¹zaniem Zadania z zakresu unieszkodliwiania niejadalnych produk- jest dostarczanie zu¿ytych opon do stacji demonta¿u pojazdów tów zwierzêcych oraz pad³ych zwierz¹t realizowane s¹ lub do zak³adów wulkanizacyjnych dzia³aj¹cych na terenie po- przez upowa¿nione firmy. Do zadañ Gminy nale¿eæ powinna wiatu limanowskiego lub poza nim. organizacja, nadzór lub obs³uga punktu przechowywania pa- d³ych zwierz¹t, wyposa¿onych w ch³odnie lub bezpoœrednie Zbieranie komunalnych osadów œciekowych przekazywanie martwych zwierz¹t do zak³adów unieszkodli- wiania. Proponuje siê, aby odbiór odpadów tego typu odby- Osady œciekowe powstaj¹ce w oczyszczalniach œcieków po- wa³ siê na podstawie zg³oszenia (np. osobistego lub telefo- winny byæ zbierane selektywnie z podzia³em na dwie grupy nicznego). Istnieje koniecznoœæ podpisania umowy przez Gmi- odpadów: nê z wyspecjalizowanym zak³adem posiadaj¹cym stosowne – skratki i piaskowniki, decyzje na odbiór, transport i unieszkodliwianie tego typu od- – ustabilizowane osady œciekowe. padów. Gmina mo¿e wnosiæ sta³¹ op³atê zrycza³towan¹ do spe- Skratki i piaskowniki nale¿y gromadziæ w kontenerach, cjalistycznej firmy lub wnosiæ op³aty , przy zdecydowanym na terenie oczyszczalni, a nastêpnie sk³adowaæ na sk³adowi- udziale finansowym posiadacza odpadu, zgodnie z mas¹ od- sku odpadów komunalnych. Pozosta³a czêœæ osadów œcieko- padów unieszkodliwianych. wych powinna byæ gromadzona na poletkach osadowych, gdzie Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 447 — Poz. 5 nastêpuje ich stabilizacja. Ustabilizowane osady œciekowe i bia³ego oraz tworzyw sztucznych. Worki te mo¿na umieœciæ mog¹ byæ magazynowane w kontenerach KP - 7 lub silosach. na oznakowanym stela¿u. Dodatkowo, przy ka¿dym zestawie, powinien znajdowaæ siê pojemnik o pojemnoœci 0,11 lub 0,24 m3 Zbieranie odpadów powsta³ych z akcji ratowniczych, zda- na odpady zmieszane. Na przystankach autobusowych nale¿y rzeñ losowych i klêsk ¿ywio³owych (w tym niebezpiecznych) rozmieœciæ minimum 2 kosze o pojemnoœciach 20-30 litrów na ka¿dym przystanku. Zbieranie odpadów tego rodzaju powinno odbywaæ siê przez wyspecjalizowane jednostki (np. jednostki ratownictwa 6.3. Transport odpadów chemicznego lub jednostki stra¿y po¿arnej). Koszty zbierania i unieszkodliwiania ponosi sprawca zdarzenia, a w przypadku Na terenie Gminy Mszana Dolna transportem odpadów jego braku koszty powinien ponieœæ w³aœciciel terenu, na któ- komunalnych zajmuj¹ siê firmy wyspecjalizowane, posiadaj¹- rym zaistnia³o zdarzenie lub Starostwo Powiatowe. Obowi¹- ce stosowne umowy z w³adzami Gminy i mieszkañcami. Dys- zek poniesienia kosztów rekultywacji terenu, ich wysokoœæ ponuj¹ one infrastruktur¹ z zakresu transportu i odbioru odpa- oraz sposób uiszczenia kosztów okreœla, w drodze decyzji, Sta- dów wystarczaj¹c¹ do obs³ugi dotychczasowego systemu go- rosta. Dok³adny sposób postêpowania okreœla ustawa Prawo spodarki odpadami. Proponowane zmiany w zakresie zbiera- ochrony œrodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku, Tytu³ II: Ochro- nia odpadów nie wp³yn¹ w sposób zasadniczy na zmianê sys- na zasobów œrodowiska; Dzia³ IV: "Ochrona powierzchni zie- temu transportu. Jedynie w przypadku wprowadzenia selek- mi", Art. 102 (Dziennik Ustaw Nr 62 z dnia 20 czerwca tywnego zbierania odpadów "u Ÿród³a" systemem workowym, 2001 roku, poz. 627; z pó¿ñ. zm.). mo¿e pojawiæ siê koniecznoœæ powiêkszenia taboru o samo- chody ciê¿arowe skrzyniowe, umo¿liwiaj¹ce swobodny za³a- Zbieranie odpadów zawieraj¹cych azbest dunek worków z odpadami. Skrzynia pojazdu powinna byæ podzielona na boksy dostosowane do przewozu poszczegól- System zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów nych, wysegregowanych przez mieszkañców rodzajów odpa- zawieraj¹cych azbest zosta³ przedstawiony w oddzielnym roz- dów. Odpady powinny byæ odbierane od mieszkañców we- dziale 7.4.: Program unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych d³ug œciœle ustanowionego harmonogramu, a nastêpnie prze- azbest. wo¿one do stacji prze³adunkowej (SPON) lub bezpoœrednio na sk³adowiska. Odpady powinny byæ magazynowane Zbieranie innych rodzajów odpadów w GPZON lub SPON w iloœciach wskazanych przez odbiorcê, lub przewo¿one bezpoœrednio do odbiorców (np. cementow- Zbieranie odpadów z cmentarzy nie, instalacje do produkcji paliw alternatywnych). Odpady, Wœród odpadów z cmentarzy przewa¿aæ bêd¹ tworzywa które s¹ przeznaczone do deponowania na sk³adowisku odpa- sztuczne i szk³o, a w mniejszych iloœciach odpady zielone.Two- dów, powinny byæ odwo¿one na wyznaczony obiekt po wype³- rzywa sztuczne i szk³o pochodz¹ce z cmentarzy s¹ znacznie nieniu kontenerów lub w przypadku zbierania systemem wor- zanieczyszczone, co uniemo¿liwia ich recykling. Stwarza to ko- kowym, po wype³nieniu pojazdu odbieraj¹cego odpady. Wy- niecznoœæ deponowania ich na sk³adowiskach, a co za tym idzie wóz odpadów komunalnych zmieszanych powinien odbywaæ powinny byæ zbierane w sposób nieselektywny. siê na sk³adowiska spe³niaj¹ce wymogi ochrony œrodowiska. Zbieranie odpadów pochodz¹cych z cmentarzy powinno siê Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami odbywaæ do kontenerów o du¿ej pojemnoœci np. 7 m3, których dla województwa ma³opolskiego, transport odpadów nie po- czêstotliwoœæ wypró¿niania zale¿eæ powinna od stopnia wype³- winien byæ d³u¿szy ni¿ 30 km. W Gminie Mszana Dolna brak nienia, jednak¿e nale¿y zapewniæ wywo¿enie co najmniej raz jest sk³adowiska, a odpady odbierane przez specjalistyczne w miesi¹cu. W okresach porz¹dków wiosennych i jesiennych, firmy wywo¿one s¹ nawet poza granice województwa. Nale¿y a w przypadku cmentarzy -po œwiêtach koœcielnych, nale¿y zwró- zatem utworzyæ Wiejski Punkt Gromadzenia Odpadów, aby ka¿- ciæ szczególn¹ uwagê na przepe³nianie siê pojemników. dy mieszkaniec móg³, w miarê potrzeb, oddaæ wytworzone odpady samodzielnie. Punkt ten mo¿e w sytuacjach awaryj- Zbieranie odpadów "zielonych" nych stanowiæ miejsce magazynowania wyselekcjonowanych Ulegaj¹ce biodegradacji odpady "zielone", w szczególno- odpadów pochodz¹cych od firm, zajmuj¹cych siê odbiorem tych œci odpady z pielêgnacji zieleni wiejskiej oraz odpady z targo- odpadów od mieszkañców. wisk, terenów rekreacyjnych powinny byæ poddawane obrób- Odpady niebezpieczne, zbierane w GPZON, powinny byæ ce biotechnologicznej, a nastêpnie wykorzystywane do wzbo- odbierane i transportowane przez firmy posiadaj¹ce specjali- gacania kompostu powsta³ego ze strumienia odpadów komu- styczne œrodki transportu, umo¿liwiaj¹ce bezpieczny przewóz nalnych ulegaj¹cych biodegradacji. W celu optymalnego gro- odpadów do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwienia. Wyko- madzenia odpadów "zielonych" nale¿y wykorzystaæ pojemniki rzystywane œrodki transportu odpadów niebezpiecznych musz¹ typu KP-7 (lub mniejsze), które powinny byæ ustawione w miej- spe³niaæ wymogi konwencji ADR (umowa europejska doty- scach sta³ego wytwarzania tych odpadów (np. s¹siedztwo par- cz¹ca miêdzynarodowego przewozu drogowego materia³ów ków czy targowisk), natomiast okresowo rozstawiane przy niebezpiecznych sporz¹dzona w Genewie 30 wrzeœnia 1957 r. Wiejskich Punktach Gromadzenia Odpadów, szczególnie w okre- opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu sach porz¹dków wiosennych i jesiennych daj¹c mieszkañcom Wewnêtrznego, ratyfikowana przez Polskê w 1975 r.) oraz Usta- mo¿liwoœæ swobodnego pozbywania siê tego typu odpadów. wy z dnia 28 paŸdziernika 2002 roku o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz.1671 z 2002 r.). Zbieranie odpadów w miejscach o natê¿onym ruchu tury- Zgodnie z wymienion¹ ustaw¹, podmiot wykonuj¹cy przewóz stycznym towarów (odpadów) niebezpiecznych lub zwi¹zany z tym prze- Miejsca o natê¿onym ruchu turystycznym (np. parkingi le- wozem za³adunek lub roz³adunek jest obowi¹zany prowadziæ œne, campingi, pola namiotowe, obiekty wypoczynkowe) pro- nadzór wewnêtrzny nad tymi czynnoœciami i w tym celu wy- ponuje siê zaopatrzyæ w worki o odpowiedniej kolorystyce znaczyæ, na swój koszt, doradcê do spraw bezpieczeñstwa i oznakowaniu do selektywnego zbierania: szk³a kolorowego w transporcie towarów niebezpiecznych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 448 — Poz. 5

Wszystkie samochody i naczepy, wykorzystywane do trans- skiego Punktu Gromadzenia Odpadów jako elementu uzupe³- portu odpadów, musz¹ posiadaæ aktualne badania techniczne niaj¹cego przyjêty system. i dopuszczenia Transportowego Dozoru Technicznego (w przy- padku urz¹dzeñ do samoza³adunku). Tabor samochodowy po- Zak³ad Utylizacji Odpadów winien byæ w bardzo dobrym stanie technicznym. Zatrudnieni kierowcy musz¹ posiadaæ aktualne uprawnienia, szczególnie Zgodnie z za³o¿eniami Wojewódzkiego Planu Gospodarki do przewozu ³adunków materia³ów niebezpiecznych. Odpadami dla województwa ma³opolskiego, docelowym roz- wi¹zaniem jest skupienie poszczególnych gmin wokó³ Zak³adu 6.4. System odzysku i unieszkodliwiania odpadów Utylizacji Odpadów (ZUO) wyposa¿onego w linie do segrega- cji odpadów lub w urz¹dzenia do doczyszczania surowców Odzysk i unieszkodliwianie odpadów pochodz¹cych z terenu wtórnych pochodz¹cych ze zbiórki selektywnej, urz¹dzenia gminy Mszana Dolna powinny odbywaæ siê w ramach funkcjo- do konfekcjonowania surowców, instalacjê do utylizacji odpa- nuj¹cych i planowanych na najbli¿sze lata instalacji do unieszko- dów organicznych, pomieszczenia do magazynowania odpa- dliwiania i odzysku odpadów zlokalizowanych na terenie Gmi- dów niebezpiecznych, sk³adowisko pozosta³ych odpadów ko- ny, powiatu lub województwa. Bior¹c pod uwagê wytyczne sta- munalnych. Lokalizacja ZUO powinna byæ zgodna z zasad¹ "bli- wiane w WPGO dla województwa ma³opolskiego oraz PPGO skoœci" (Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. dla powiatu limanowskiego i uwarunkowania Gminy Mszana (Dz.U.2001.62.628). Przyjêto, ¿e optymalna odleg³oœæ centrum Dolna nale¿y rozwa¿yæ szereg mo¿liwoœci odzysku i uniesz- gminy (po drogach) nie bêdzie wiêksza ni¿ 30 km od ZUO. kodliwiania odpadów pochodz¹cych z terenu Gminy: W przypadku koniecznoœci dowozu odpadów (lub surowców) – Zak³ad Utylizacji Odpadów - na terenie powiatu limanow- z wiêkszej odleg³oœci, nale¿y rozwa¿yæ budowê stacji prze³a- skiego (do roku 2010); dunkowych lub Wiejskich Punktów Gromadzenia Odpadów – Zak³ad Utylizacji Odpadów - wspólnie powiat limanowski i po- (WPGO). Odpady wysegregowane bêd¹ kierowane do ZUO, wiat myœlenicki (po roku 2010); natomiast pozosta³e odpady bêd¹ deponowane na lokalnych – sk³adowiska odpadów komunalnych zlokalizowane na tere- sk³adowiskach do czasu ich wype³nienia lub koniecznoœci ich nie powiatu limanowskiego, województwa ma³opolskiego zamkniêcia z innych powodów. i poza nim, spe³niaj¹ce wymogi ochrony œrodowiska; W ramach Planu dla Gminy Mszana Dolna proponuje siê – instalacje do termicznego przekszta³cania odpadów pocho- utworzenie Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów funk- dzenia zwierzêcego na terenie województwa i poza nim, spe³- cjonuj¹cego dla potrzeb trzech gmin: gmina wiejska Mszana niaj¹ce wymogi ochrony œrodowiska; Dolna, miasto Mszana Dolna oraz gmina wiejska NiedŸwiedŸ. – instalacje do termicznego przekszta³cania odpadów medycz- Bêdzie to element uzupe³niaj¹cy przyjêty system. nych na terenie województwa i poza nim spe³niaj¹ce wymo- Zgodnie z WPGO oraz PPGO do 2010 roku gospodarka od- gi ochrony œrodowiska; padami komunalnymi w gminie Mszana Dolna odbywaæ siê – sk³adowiska odpadów zawieraj¹cych azbest; bêdzie w ramach Zak³adu Utylizacji Odpadów, który bêdzie – instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów z sektora zlokalizowany na terenie powiatu limanowskiego i swoim dzia- gospodarczego zlokalizowane na terenie powiatu i poza nim; ³aniem obejmowaæ bêdzie ca³y powiat limanowski. Zgodnie – instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów ulegaj¹- z Planem gospodarki odpadami dla powiatu limanowskiego cych biodegradacji (g³ównie kompostowniki przydomowe); powinien powstaæ zwi¹zek zrzeszaj¹cy wszystkie Gminy po- – Stacje Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych w ra- wiatu Od 2010 roku gospodarka odpadami komunalnymi mach Kompleksowego Systemu Gospodarowania Odpada- w Gminie Mszana Dolna prowadzona bêdzie wspólnie z po- mi Niebezpiecznymi w Polsce po³udniowej. wiatem myœlenickim. Bior¹c pod uwagê uwarunkowania gminy i powiatu, wska- Dzia³alnoœæ Zak³adu Utylizacji Odpadów na terenie powia- zane jest, aby odzysk i unieszkodliwianie odpadów nastêpo- tu limanowskiego mo¿e opieraæ siê o sk³adowanie na istniej¹- wa³ w pierwszej kolejnoœci w instalacjach zlokalizowanych cych sk³adowiskach odpadów komunalnych: na obszarze Gminy lub powiatu, nastêpnie na obszarze woje- – sk³adowisko odpadów komunalnych w Œwidniku wództwa, a w przypadku ich braku poza nim. Przy wyborze – sk³adowisko odpadów komunalnych w S³opnicach instalacji nale¿y uwzglêdniaæ odleg³oœæ, jednostkowe koszty Zakoñczenie eksploatacji sk³adowisk planowane jest na ko- unieszkodliwienia oraz szereg innych czynników. niec roku 2009, ale w przypadku sk³adowiska w Œwidniku pla- Planuje siê przyst¹pienie Gminy Mszana Dolna do zwi¹zku nuje siê przed³u¿enie eksploatacji do koñca 2020 roku lub do wy- gmin zrzeszaj¹cego wszystkie Gminy powiatu limanowskiego. czerpania pojemnoœci mo¿liwej do wykorzystania. Zwi¹zek ten zgodnie z Planem gospodarki odpadami dla po- Dzia³alnoœæ Zak³adu Utylizacji Odpadów na terenie powia- wiatu limanowskiego bêdzie odpowiedzialny za wprowadze- tu limanowskiego i myœlenickiego (po roku 2010) mo¿e opie- nie systemu gospodarki odpadami na obszarze ca³ego powia- raæ siê o sk³adowanie na istniej¹cych sk³adowiskach odpadów tu. Wa¿nym elementem tego systemu powinien byæ Zak³ad komunalnych zlokalizowanych na obszarze powiatów, a spe³- Utylizacji Odpadów sk³adaj¹cy siê z zak³adu recyklingu, kom- niaj¹cych wymogi ochrony œrodowiska. postowni, punktu demonta¿u odpadów wielkogabarytowych, punktu zbierania odpadów niebezpiecznych oraz sk³adowiska Sk³adowanie odpadów komunalnych odpadów. Dopuszcza siê mo¿liwoœæ realizacji za³o¿eñ Planu gospo- Sk³adowiska odpadów komunalnych, spe³niaj¹ce szereg wy- darki odpadami dla gminy Mszana Dolna w powi¹zaniu ze sk³a- magañ (w³aœciwa lokalizacja, naturalna lub wykonana sztucz- dowiskami zlokalizowanymi poza obszarem powiatu limanow- nie odpowiednia warstwa izolacyjna, prawid³owy system dre- skiego, ale spe³niaj¹cymi wymogi ochrony œrodowiska. na¿u odcieków, system czynnego odgazowania) nie stwarzaj¹ Nale¿y rozwa¿yæ realizacjê planu gospodarki odpadami zagro¿enia dla œrodowiska wodno-gruntowego oraz atmosfe- w Gminie Mszana Dolna w ramach porozumienia miêdzy gmi- rycznego. Uci¹¿liwoœæ takiego sk³adowiska wynika jedynie z zaj- nami: gmina wiejska Mszana Dolna, miasto Mszana Dolna mowania znacznych obszarów i niszczenia naturalnego krajo- oraz Gmina wiejska NiedŸwiedŸ i utworzenie w ich obrêbie Wiej- brazu. Istnieje koniecznoœæ prowadzenia sta³ego monitoringu Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 449 — Poz. 5

œrodowiska w otoczeniu sk³adowiska, równie¿ w fazie poeks- typu odpadów, zwi¹zan¹ z konieczn¹ wymiany pokryæ dacho- ploatacyjnej (przez 30 lat). Odpady w gminie Mszana Dolna bêd¹ wych i innych elementów budowlanych zawieraj¹cych azbest. odbierane przez odpowiednie firmy maj¹ce umowy z w³adzami W planie przedstawiony jest schemat postêpowania z odpa- gminy oraz mieszkañcami. Firmy te musz¹ wywoziæ odpady dami zawieraj¹cymi azbest, pochodz¹cymi z obszaru Gminy. Ist- do odpowiednich instalacji odzysku i unieszkodliwiania lub bez- nieje mo¿liwoœæ sk³adowania odpadów tego typu na wszyst- poœrednio na sk³adowiska spe³niaj¹ce wymogi ochrony œrodo- kich sk³adowiskach przystosowanych i spe³niaj¹cych wymaga- wiska. W ramach planowanego Zak³adu Utylizacji Odpadów nia wymienionego rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska. dla powiatu limanowskiego rozwa¿a siê mo¿liwoœæ przystoso- W powiecie limanowskim brak jest sk³adowisk lub kwater wania sk³adowiska w S³opnicach do pe³nienia zadañ przyjêtych dla sk³adowania odpadów zawieraj¹cych azbest. Odpady te w Planie szczebla powiatowego. mog¹ byæ sk³adowane poza obszarem województwa ma³o- Aktualnie przedsiêbiorstwa zajmuj¹ce siê zbieraniem i wy- polskiego. Plan Gospodarki Odpadami dla województwa œwiê- wozem odpadów komunalnych dla gminy Mszana Dolna tokrzyskiego zak³ada budowê w rejonie po³udniowo-wschod- (Przedsiêbiorstwo Us³ug Komunalnych "Empol" z siedzib¹ w nim Centralnego Oœrodka Gospodarki Odpadami (COGO) Tylmanowej, Firma Us³ugowo-Handlowo-Budowlana "Mar- na terenach by³ej Kopalni Siarki "Grzybów". W ramach COGO kom" z siedzib¹ w Mszanie Górnej, Firma "Traszkan" S.C. Us³ugi przewiduje siê budowê instalacji do odzysku, instalacji Komunalne z siedzib¹ w Zegartowicach) korzystaj¹ ze sk³ado- do unieszkodliwiania oraz zespó³ sk³adowisk, w tym sk³adowi- wisk zlokalizowanych poza granicami powiatu limanowskiego: sko odpadów zawieraj¹cych azbest, wraz z rozbudowanym za- Sk³adowisko Odpadów Komunalnych Agencja Komunalna pleczem. Planowane na obszarze COGO centralne sk³adowi- Sp. z o.o. Brzeszcze, sko odpadów zawieraj¹cych azbest (jest ju¿ w trakcie budo- Sk³adowisko SATER Sp. z o.o. Kamieñsk. wy), stwarza dogodne warunki przyjmowania odpadów z ca- ³ego województwa œwiêtokrzyskiego oraz województw oœcien- Instalacje do termicznego przekszta³cania odpadów po- nych, w tym z województwa ma³opolskiego. chodzenia zwierzêcego Odzysk i unieszkodliwianie odpadów z sektora gospodar- Odpady pochodzenia zwierzêcego z terenu gminy, g³ównie czego pad³e zwierzêta, powinny byæ odbierane przez wyspecjalizo- wane firmy na podstawie umowy zawartej z Urzêdem Gminy Odpady wytwarzane w sektorze gospodarczym powinny byæ Mszana Dolna i wywo¿one poza teren powiatu celem termicz- zagospodarowywane we w³asnym zakresie. Wybór formy uniesz- nego unieszkodliwienia w instalacjach spe³niaj¹cych wymogi kodliwiania oraz odbiorcy nale¿y do zadañ przedsiêbiorców, któ- ochrony œrodowiska. Proponuje siê, aby odbiór odpadów tego ry równie¿ ponosi koszty unieszkodliwiania. Przy wyborze meto- typu odbywa³ siê na podstawie zg³oszenia (np. osobistego dy unieszkodliwiania nale¿y d¹¿yæ do minimalizcji iloœci odpadów lub telefonicznego). Istnieje koniecznoœæ podpisania umowy kierowanych na sk³adowiska przy zwiêkszeniu udzia³u odzysku przez gminê z wyspecjalizowanym zak³adem posiadaj¹cym i recyklingu. Nale¿y kierowaæ siê wzglêdami ekonomicznymi, eko- stosowne decyzje na odbiór, transport i unieszkodliwianie tego logicznymi oraz uwzglêdniaæ osi¹gniêcia rozwoju najlepszych do- typu odpadów. Gmina mo¿e wnosiæ sta³¹ op³atê zrycza³to- stêpnych technologii. Zgodnie z Ustaw¹ o odpadach z dnia wan¹ do specjalistycznej firmy lub wnosiæ op³aty , przy zdecy- 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.628 z dnia 20 czerwca 2001 r. dowanym udziale finansowym posiadacza odpadu, zgodnie z póŸn. zm.) przedsiêbiorcy powinni realizowaæ obowi¹zki posia- z mas¹ odpadów unieszkodliwianych. daczy odpadów zawarte w rozdziale 4 wymienionej ustawy. W szczególnoœci artyku³ 17 rozdzia³u 4 okreœla: Instalacje do termicznego przekszta³cania odpadów me- 1. Wytwórca odpadów z zastrze¿eniem ust. 2 jest obowi¹zany do: dycznych 1) uzyskania decyzji zatwierdzaj¹cej program gospodarki od- padami niebezpiecznymi, je¿eli wytwarza odpady niebez- W Gminie Mszana Dolna i powiecie limanowskim brak jest pieczne w iloœci powy¿ej 0,1 Mg rocznie, instalacji do termicznego przekszta³cania odpadów medycz- 2) przed³o¿enia informacji o wytwarzanych odpadach nych. Zdecydowana czêœæ odpadów medycznych powinna byæ oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpa- zbierana i magazynowana w punktach POZ zlokalizowanych dami, je¿eli wytwarza odpady niebezpieczne w iloœci przy oœrodkach zdrowia na terenie Gminy. Unieszkodliwianie do 0,1 Mg rocznie albo powy¿ej 5 Mg rocznie odpadów odpadów medycznych odbywaæ siê powinno w spalarniach innych ni¿ niebezpieczne. odpadów medycznych zlokalizowanych na terenie wojewódz- 2. Wytwórca odpadów jest obowi¹zany do uzyskania pozwo- twa ma³opolskiego lub poza nim spe³niaj¹cych wymogi ochro- lenia na wytwarzanie odpadów, które powstaj¹ w zwi¹zku ny œrodowiska. Wed³ug danych zawartych w PPGO dla powia- z eksploatacj¹ instalacji, je¿eli wytwarza powy¿ej 1 Mg od- tu limanowskiego unieszkodliwianie odpadów medycznych jest padów niebezpiecznych rocznie lub powy¿ej 5 tysiêcy Mg dopuszczone w: odpadów innych ni¿ niebezpieczne rocznie. Zak³adzie Termicznej Utylizacji Odpadów w Krakowie, 3. W pozwoleniu, o którym mowa w ust. 2, uwzglêdnia siê Instalacji do Termicznej Degradacji Odpadów Szpitalnych SE- wszystkie odpady wytwarzane przez danego wytwórcê GHERS CLINIC WASTE w Tarnowie. w danym miejscu. 4. Wymóg uzyskania decyzji zatwierdzaj¹cej program gospo- Sk³adowiska odpadów zawieraj¹cych azbest darki odpadami niebezpiecznymi, pozwolenia na wytwarza- nie odpadów, a tak¿e przed³o¿enia informacji o wytwarza- Sposób sk³adowania odpadów pochodz¹cych z budowy, re- nych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytwo- montu i demonta¿u obiektów budowlanych zawieraj¹cych rzonymi odpadami nie dotyczy wytwórcy odpadów prowa- azbest zosta³ przedstawiony w rozporz¹dzeniu Ministra Œro- dz¹cego instalacjê, na której prowadzenie wymagane jest dowiska. Dopóki wyroby azbestowe s¹ zamontowane na da- pozwolenie zintegrowane, o którym mowa w przepisach chach, nie mo¿na traktowaæ ich jako odpad. Z ka¿dym kolej- o ochronie œrodowiska. nym rokiem, nale¿y jednak liczyæ siê z narastaj¹c¹ iloœci¹ tego 5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje siê do odpadów komunalnych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 450 — Poz. 5

Przedsiêbiorcy powinni zawieraæ stosowne umowy z od- Komunalne osady œciekowe mog¹ byæ stosowane, je¿eli biorcami odpadów, posiadaj¹cymi odpowiednie zezwolenia s¹ ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i decyzje w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszko- i sposobu ich stosowania, w szczególnoœci przez poddanie ich dliwiania odpadów. obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu pro- cesowi, który obni¿a podatnoœæ komunalnego osadu œcieko- Przekszta³canie odpadów ulegaj¹cych biodegradacji wego na zagniwanie i eliminuje zagro¿enie dla œrodowiska lub zdrowia ludzi. Odpady ulegaj¹ce biodegradacji wytwarzane s¹ w Gminie Przed stosowaniem komunalne osady œciekowe oraz grun- Mszana Dolna w sektorze komunalnym. ty, na których maj¹ one byæ stosowane, powinny byæ poddane G³ówny strumieñ odpadów ulegaj¹cych biodegradacji badaniom przez wytwórcê komunalnych osadów œciekowych. w sektorze komunalnym stanowi¹ odpady kuchenne, odpady Szczegó³owe zasady gospodarowania komunalnymi osa- z pielêgnacji zieleni, papier i tektura oraz czêœciowo tekstylia. dami œciekowymi powinny byæ zgodne z artyku³em 43 Ustawy Na terenie Gminy Mszana Dolna nie planuje siê budowy o odpadach oraz wydanym na jego podstawie Rozporz¹dze- kompostowni dla odpadów ulegaj¹cych biodegradacji z sekto- niem Ministra Œrodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku w spra- ra komunalnego. Wœród mieszkañców gminy nale¿y promo- wie komunalnych osadów œciekowych (Dz.U. nr 134 z 2002 r., waæ system kompostowania przydomowego (kompostowni- poz. 1140). ki). Niezale¿nie od rozwoju systemu kompostowania odpadów Generalnie kierunki zagospodarowywania osadów œcieko- ulegaj¹cych biodegradacji w przydomowych kompostowni- wych z oczyszczalni œcieków powinny obejmowaæ: kach, konieczne bêdzie zorganizowanie zbierania selektywne- – Wykorzystanie procesów biologicznych do zmian w³aœciwo- go tego typu odpadów w gospodarstwach domowych, w któ- œci fizykochemicznych oraz zwiêkszenia przyswajalnoœci rych nie bêdzie prowadzone kompostowanie. Odbiór tych od- zwi¹zków mineralnych i organicznych, g³ównie w procesie padów nale¿a³ bêdzie do zadañ Gminy. kompostowania. – Odwadnianie prowadzone metodami fizycznymi takimi, Odzysk i unieszkodliwianie odpadów z oczyszczalni œcieków jak suszenie lub dodawanie innych materia³ów mineralnych lub organicznych. Odwodnione osady stosowane mog¹ byæ W zwi¹zku z rozwojem sieci kanalizacyjnej w Gminie Msza- dla poprawiania w³aœciwoœci fizykochemicznych gleb na Dolna, iloœæ powstaj¹cych odpadów bêdzie stopniowo wzra- lub do rekultywacji obszarów. staæ. Najwiêkszy udzia³ w ogólnej masie siêgaj¹cy ponad 63 % – Sk³adowanie osadów œciekowych na sk³adowiskach odpa- stanowi¹ osady œciekowe ustabilizowane, natomiast piaskow- dów komunalnych lub termiczne ich przekszta³canie. niki stanowi¹ 23 %, a skratki 14 % ogólnej masy osadów po- Proces kompostowania prowadzi do zmian w³aœciwoœci wstaj¹cych w oczyszczalni œcieków. W zwi¹zku z kierunkiem fizykochemicznych oraz zwiêkszenia przyswajalnoœci zwi¹zków planowanej kanalizacji wiejskiej, osady œciekowe wytwarzane mineralnych i organicznych oraz prowadzi ponadto do elimi- bêd¹ w g³ównej mierze przez oczyszczalniê œcieków dla mia- nacji zagro¿enia dla œrodowiska i zdrowia ludzi ze wzglêdu na ja- sta Mszana Dolna oraz przez budowan¹ oczyszczalniê œcie- koœæ bakteriologiczn¹ i helmintologiczn¹. Osady poddane pro- ków, równie¿ dla potrzeb Gminy Mszana Dolna, w miejscowo- cesowi kompostowania stanowi¹ dobry materia³ do upraw œci Lubieñ. Powstaj¹ce w oczyszczalniach lokalnych osady œcie- wszystkich p³odów rolnych. Kompostowanie powinno byæ pro- kowe (5 obiektów) powinny zostaæ gospodarczo wykorzysta- wadzone, w miarê mo¿liwoœci na terenie oczyszczalni, a w przy- ne, po spe³nieniu odpowiednich wymagañ, lub przekazane padku braku tych mo¿liwoœci na innym terenie spe³niaj¹cym do oczyszczalni œcieków dla miasta Mszana Dolna. wymogi ochrony œrodowiska. Nale¿y d¹¿yæ na maksymalnie Odpady z grupy 19 08 01 (skratki), 19 08 02 (piaskowniki) du¿ego wykorzystania osadów œciekowych w celach rolniczych powinny byæ w ca³oœci kierowane do unieszkodliwiania po- oraz rekultywacyjnych. O przydatnoœci rolniczej osadów, a szcze- przez sk³adowanie. Zgodnie z za³o¿eniami planów gospodarki gólnie do celów nawozowych decyduje w pierwszym rzêdzie odpadami wy¿szego szczebla w 2014 roku, planuje siê, ¿e 26 % zawartoœæ materii organicznej (osady ustabilizowane zawie- osadów œciekowych wykorzystana bêdzie do nawo¿enia i u¿yŸ- raj¹ oko³o 50% substancji organicznej) oraz zawartoœæ sk³ad- niania gruntów bez wczeœniejszego procesu kompostowania, ników pokarmowych przede wszystkim azotu i fosforu. pod warunkiem spe³nienia odpowiednich wymogów. Planuje Przed wykorzystaniem w celach rolniczych wszystkie osady siê, ¿e kompostowaniu w roku 2014 zostanie poddane 20 % œciekowe powinny zostaæ poddane odpowiedniemu przygoto- wytwarzanych ustabilizowanych osadów œciekowych. Do na- waniu (m.in. kompostowaniu) ze wzglêdu na wskaŸniki sani- wo¿enia i u¿yŸniania gruntów oraz w procesie kompostowa- tarne (ska¿enie bakteriologiczne i helmintologiczne). Osady nia mog¹ byæ wykorzystywane jedynie ustabilizowane osady œciekowe spe³niaj¹ce odpowiednie wymagania powinny byæ œciekowe (kod 19 08 09). przekazywane bezp³atnie gospodarstwom rolnym w miarê za- Komunalne osady œciekowe powinny byæ stosowane potrzebowania. Osady te powinny byæ stosowane do nawo¿e- (zgodnie z art. 43 Ustawy o odpadach z dnia 27.04.2001 roku nia obszarów zieleni miejskiej oraz do celów rekultywacyjnych z póŸn. zm.): wyrobisk i terenów pogórniczych. Znaczne zapotrzebowanie – w rolnictwie, w celach uprawy wszystkich p³odów rolnych na tego rodzaju odpady wystêpuj¹ na terenach objêtych pra- wprowadzanych do obrotu handlowego, w³¹czaj¹c w to upra- cami rekultywacyjnymi w obszarze pogórniczym zwi¹zanym wy przeznaczane do produkcji pasz, z przetwórstwem siarki (m.in. tereny by³ej kopalni siarki w Grzy- – do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne, bowie, tereny by³ej kopalni siarki w Jeziórku). Roczne zapo- – do dostosowania gruntów do okreœlonych potrzeb wynikaj¹- trzebowanie jednego z obiektów na obszarze pogórniczym cych z planów gospodarki odpadami, planów zagospodaro- na ustabilizowane osady œciekowe wynosi ok. 4000 Mg s.m. wania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy Osady œciekowe, które wykazuj¹ przekroczenie odpowied- i zagospodarowania terenu, nich norm pod wzglêdem zawartoœci metali dla wykorzystania – do uprawy roœlin przeznaczonych do produkcji kompostu, w celach rolniczych b¹dŸ rekultywacyjnych, powinny byæ prze- – do uprawy roœlin nieprzeznaczonych do spo¿ycia i do pro- znaczone do termicznego przekszta³cenia. Taka instalacja jest dukcji pasz. planowana na obszarze COGO (województwo œwiêtokrzyskie). Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 451 — Poz. 5

Popio³y powsta³e w wyniku termicznego przekszta³cenia ta- nuje siê budowy innych instalacji ni¿ wymienione powy¿ej. Wy- kich odpadów powinny byæ sk³adowane w sposób bezpieczny. selekcjonowane grupy odpadów nale¿y zbieraæ zgodnie zasa- Osady œciekowe, które ze wzglêdów sanitarnych czy te¿ eko- dami podanymi w rozdziale 6.1. Odpady te powinny byæ gro- nomicznych lub braku zapotrzebowania na materia³ nawozowy madzone w WPGO, GPZON, MZWON a nastêpnie przekazywa- lub rekultywacyjny nie zosta³y zagospodarowane, powinny byæ ne specjalistycznym firmom, posiadaj¹cym odpowiednie de- sk³adowane na sk³adowiskach odpadów komunalnych. cyzje (np. instalacje do produkcji paliw alternatywnych, ce- mentownie). Odpady te mog¹ byæ te¿ bezpoœrednio przekazy- Kompleksowy System Gospodarowania Odpadami Nie- wane do zak³adów odzysku lub unieszkodliwiania przez pod- bezpiecznymi w Polsce po³udniowej mioty gospodarcze. Gmina powinna zawieraæ stosowne umowy z odbiorcami Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami odpadów, posiadaj¹cymi odpowiednie zezwolenia i decyzje. dla województwa ma³opolskiego planowany jest Komplekso- wy System Gospodarowania Odpadami Niebezpiecznymi "Plan gospodarki odpadami dla gminy Mszana Dolna" (KSGON) w Polsce po³udniowej (województwa: ma³opolskie, zak³ada brak mo¿liwoœci niekontrolowanego œl¹skie, opolskie). Schemat organizacyjny systemu oparty jest przywo¿enia odpadów na teren Gminy Mszana Dolna na trzystopniowym podziale zadañ (zbieranie, gromadzenie z poza jej obszaru. i przygotowanie do transportu oraz wykorzystanie/unieszko- dliwianie). III stopieñ systemu (wykorzystanie/unieszkodliwianie) opar- 7. Dzia³ania zmierzaj¹ce do poprawy sytuacji w zakresie ty jest na zorganizowaniu stacji unieszkodliwiania odpadów gospodarki odpadami niebezpiecznych, zbieranych w gminie Mszana Dolna przede wszystkim w GPZON, MZWON oraz POZ, POW. Dzia³ania zmierzaj¹ce do poprawy sytuacji w zakresie go- Stacje unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych zorga- spodarki odpadami, powinny byæ realizowane poprzez: nizowane zostan¹ w tych zak³adach, w których ju¿ s¹ stosowa- – zapobieganie powstawaniu odpadów, ne ró¿ne metody wykorzystania lub unieszkodliwiania odpa- – ograniczenie ich iloœci na terenie Gminy, dów niebezpiecznych, powstaj¹cych w trakcie prowadzonych – ograniczenie negatywnego oddzia³ywania odpadów na œro- procesów technologicznych. Zak³ady te posiadaj¹ odpowied- dowisko. ni¹ infrastrukturê techniczn¹, zaplecze laboratoryjno - badaw- cze, doœwiadczon¹ kadrê specjalistów ró¿nych bran¿, dobrze 7.1. Dzia³ania zmierzaj¹ce do zapobiegania powstawaniu od- zorganizowany transport wewnêtrzny i zewnêtrzny oraz wy- padów i ich negatywnego oddzia³ywania na œrodowisko ra¿aj¹ chêæ uczestnictwa w tworzonym Kompleksowym Sys- temie Gospodarowania Odpadami Niebezpiecznymi. Zgodnie Zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ograniczanie ich z WPGO dla województwa ma³opolskiego proponuje siê lokali- iloœci jest najbardziej po¿¹dan¹ strategi¹ gospodarowania odpa- zacjê Stacji Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych w na- dami we wszystkich sektorach. W sektorze odpadów komunal- stêpuj¹cych zak³adach województwa ma³opolskiego: nych rozwój ekonomiczny i gospodarczy, na obecnym poziomie 1. Tarnów (Zak³ady Azotowe S.A. w Tarnowie - Moœcicach, cywilizacyjnym, znacznie ogranicza lub czêsto uniemo¿liwia Sp. Pracy "AGRO-FILM" Warszawa; Oddzia³ Tarnów); zmniejszenie iloœci powstaj¹cych odpadów. Ograniczone s¹ te¿ 2. Gorlice (E.C. Gorlice lub R.N. "Glimar"S.A. Gorlice); mo¿liwoœci zmniejszenia iloœci powstaj¹cych osadów œciekowych. 3. Kraków (Huta im.T.Sendzimira, "Nowe Technologie" Sp. z o.o. Szanse na ograniczenie iloœci powstaj¹cych odpadów istniej¹ w Kraków); zakresie odpadów w sektorze gospodarczym. To zadanie jest za- 4. Oœwiêcim (Firma Chemiczna "DWORY"S.A. w Oœwiêcimiu, pisane w ró¿nych programach ekologicznych dla przedsiêbiorstw, EMPOS - Oœwiêcim); w tym: w zasadach "Czystszej Produkcji" czy w programie "Re- 5. Trzebinia (Rafineria Nafty S.A. w Trzebini); sponsible Care" - "Odpowiedzialna Troska", realizowanym 6. Micha³owice (Przedsiêbiorstwo Odzysku Srebra METILEX - przez kilkanaœcie najwiêkszych przedsiêbiorstw przemys³u che- Micha³owice, pow. krakowski); micznego w Polsce. Cel ten mo¿na równie¿ osi¹gn¹æ przez wdra- 7. Alwernia (Zak³ady Chemiczne "Alwernia"); ¿anie systemów zarz¹dzania œrodowiskowego zgodnego z ISO 8. Bukowno (Boles³aw Recykling Sp. z o.o. Bukowno). 14 000 i EMAS (EMAS jest przepisem prawnym reguluj¹cym Oprócz Stacji Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych zasady wdro¿enia systemów zarz¹dzania œrodowiskowego obs³uguj¹cych okreœlone rejony trzech województw, proponu- wraz ze œciœle okreœlonymi wymogami badania i minimalizacji je siê w³¹czenie dwóch obiektów dla ca³ego regionu Polski zanieczyszczeñ) - dyrektywa 93/1836/EEC. po³udniowej: Celem "Czystszej Produkcji" jest zaspokojenie zapotrzebo- 1. Spalarnia Odpadów Niebezpiecznych - lokalizacja w D¹bro- wania na produkty wytwarzane w równowadze ze œrodowi- wie Górniczej (na terenie LOBBE Sp. z o.o. - inwestycja w trak- skiem, tzn. z u¿yciem odnawialnych Ÿróde³ energii i nieszkodli- cie realizacji); wych materia³ów, przy jednoczesnej ochronie ró¿norodnoœci 2. Stacja Witryfikacji (Zeszkliwiania) popio³ów, produktów po- biologicznej. Jedn¹ z zasadniczych przes³anek idei "Czystszej reakcyjnych oraz niektórych grup odpadów niebezpiecznych Produkcji" jest zapobieganie szkodom dla œrodowiska, co jest - lokalizacja wstêpna w Firmie Chemicznej "DWORY" S.A. tañsze i skuteczniejsze ni¿ próby regeneracji tego¿ œrodowiska Oœwiêcim. po jego zniszczeniu. Produkty powsta³e w systemie "Czystszej Produkcji" musz¹ byæ: Odzysk i unieszkodliwianie pozosta³ych grup odpadów – nietoksyczne, – energooszczêdne, Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów – wyprodukowane przy u¿yciu odnawialnych materia³ów, które w gminie Mszana Dolna oraz powiecie limanowskim zosta³ s¹ na bie¿¹co uzupe³niane w sposób zachowuj¹cy ¿ywot- przedstawiony w rozdziale 4.4. Planu. Brak jest aktualnie in- noœæ ekosystemu i spo³ecznoœci, z której pochodz¹, b¹dŸ wy- nych instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Nie pla- tworzone z materia³ów nieodnawialnych, lecz pochodz¹cych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 452 — Poz. 5

z odzysku i mo¿liwych do unieszkodliwiania w sposób nietok- j¹cych biodegradacji powinno byæ osi¹gane poprzez zastêpo- syczny i energooszczêdny, wanie sk³adowania recyklingiem organicznym. – trwa³e i nadaj¹ce siê do wielokrotnego u¿ytku, Realizacja tych ustaleñ ma siê odbywaæ w ramach gminne- – ³atwe w demonta¿u lub do naprawy b¹dŸ przebudowy, go systemu selektywnego zbierania odpadów poprzez zwiêk- – opakowane w sposób minimalny i w³aœciwy dla danego pro- szenie iloœci odpadów ulegaj¹cych biodegradacji zbieranych duktu, z u¿yciem materia³ów z odzysku, mo¿liwych do recy- selektywnie oraz budowê instalacji odzysku i unieszkodliwia- klingu lub ponownego u¿ycia. nia (poza sk³adowaniem) tych odpadów. Dlatego konieczna Program "Responsible Care" ma na celu globalne, dobro- bêdzie popularyzacja kompostowania odpadów organicznych wolne dzia³anie œwiatowego przemys³u chemicznego na rzecz przez mieszkañców we w³asnym zakresie oraz wspieranie ekologii oraz podporz¹dkowanie siê przepisom dotycz¹cym ja- budowy pilota¿owej kompostowni przy powiatowym Zak³a- koœci wyrobów i ograniczenie emisji substancji szkodliwych. dzie Gospodarki Odpadami. W tabeli 7.1. zamieszczono w for- W ramach wdra¿ania tego programu, przedsiêbiorstwa powin- mie syntetycznej opcje zagospodarowania odpadów komu- ny realizowaæ miêdzy innymi nastêpuj¹ce przedsiêwziêcia: nalnych ulegaj¹cych biodegradacji (poza sk³adowaniem) – wdro¿enie i doskonalenie systemu zarz¹dzania œrodowiskiem, wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. – ci¹g³¹ modernizacjê stosowanych technologii w celu zmniej- szenia emisji zanieczyszczeñ do powietrza, wód oraz iloœci Tabela 7.1. Opcje stosowania metod odzysku i unieszkodliwia- odpadów, nia odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji poza sk³a- – szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeñstwa technicz- dowaniem (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami)

nego i ochrony œrodowiska, à 2SFMHÃ]DJRVSRGDURZDQLDÃRGSDGyZÃNRPXQDOQ\FKÃXOHJDM F\FKÃELRGHJUDGDFMLà à SR]DÃVNáDGRZDQLHPà – przebudowê, budowê lub rozbudowê infrastruktury zak³a- à à H à à à Q Z D H ] y Q à F G Z ] du, d¹¿¹c do osi¹gniêcia wyznaczonych celów ekologicznych. JL D à R LF 2GSDG\ÃNRPXQDOQHÃXOHJDM FHà à R S à LH HQ Q H O G K Q O à D à à L à LR R F D ]W J K LH ELRGHJUDGDFMLà LH Q D E à \ Z H Q F Q Program ten mo¿e dotyczyæ zarówno du¿ych firm, jak i ma- Q D L] à LH Q R E OL H D OD Z O ñ Q D W à N Z D R R R D V] V MD \ ÃP R ] LU Q áF H R F F E W ³ych czy œrednich przedsiêbiorstw. W zakresie minimalizacji ilo- S D 3 ] D L S D H X U 6 J LF W P P W 5 ÃO VR = Q V] ] R HQ H D N . Q K H P F] œci wytwarzanych odpadów komunalnych dzia³ania mog¹ mieæ F ] HU H U ) 5 jedynie charakter informacyjno-edukacyjny. W ramach prowa- 0 S 2GSDG\ÃPLHV]DQHà à à à à à à à à dzonej edukacji dotycz¹cej minimalizacji iloœci wytwarzanych 3DOLZRÃ]ÃRGSDGyZà à à à à à à à à 2GSDG\ÃNXFKHQQHÃXOHJDM FHà à à à à à à à à odpadów, mo¿na miêdzy innymi zachêcaæ mieszkañców do: ELRGHJUDGDFMLà – kupowania towarów w opakowaniach wielokrotnego u¿ytku, 2GSDG\Ã]LHORQHà à à à à à à à à 2GSDG\ÃNXFKHQQHÃXOHJDM FHà à à à à à à à à – wykorzystywania w celach pakunkowych opakowañ ulega- ELRGHJUDGDFMLÃLÃ]LHORQHà 3DSLHUà à à à à à à à à j¹cych biodegradacji, 2GSDG\ÃWHNVW\OQHà à à à à à à à à 'UHZQRà à à à à à à à à – rezygnacji z przedmiotów jednorazowego u¿ytku (np. toreb- à ki foliowe, reklamówki z tworzyw sztucznych), – wykorzystywania mniej toksycznych produktów (np. farb i la- Rozwój metod fermentacji beztlenowej odpadów ulegaj¹- kierów). cych biodegradacji oraz metod mechaniczno-biologicznych W celu zachêcenia mieszkañców do zmniejszenia iloœci wy- przerobu tych odpadów bêdzie w Polsce dominuj¹c¹ opcj¹ prze- twarzanych odpadów komunalnych, mo¿na wykorzystaæ in- kszta³cania odpadów celem redukcji objêtoœci i bezpiecznego strumenty finansowe. Wysegregowane odpady mog¹ byæ sk³adowania. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpa- odbierane od mieszkañców bezp³atnie lub po cenie znacznie dami w latach 2007-2014 przewiduje siê zwiêkszenie zastoso- ni¿szej ni¿ kwota pobrana za odbiór odpadów zmieszanych. wania termicznych metod unieszkodliwiania odpadów. Wyprodukowanie kompostu o wysokich walorach nawo- 7.2. Dzia³ania wspomagaj¹ce prawid³owe postêpowanie zowych, umo¿liwia jego u¿ycie pod uprawy (rolnicze, sadowni- z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku cze itp.). Wi¹¿e siê to jednak z zapewnieniem w³aœciwego prze- i unieszkodliwiania biegu ca³ego procesu kompostowania, w tym tak¿e zapewnie- niem odpowiedniego sk³adu chemicznego odpadów, utrzymy- Podstawowym dzia³aniem maj¹cym na celu prawid³owe wania w³aœciwej wilgotnoœci masy kompostowej, w³aœciwej wdro¿enie planu gospodarki odpadami w gminie Mszana Dol- regulacji przep³ywu powietrza, udzia³u odpowiednich mikro- na powinno byæ przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji edu- organizmów i oczywiœcie odpowiedniej temperatury. kacyjnej adresowanej do wszystkich mieszkañców gminy. Komposty z odpadów komunalnych maj¹ z regu³y zbyt du¿o Kompleksowa akcja informacyjno-edukacyjna ma na celu fosforu i potasu w stosunku do iloœci azotu, dlatego tak wa¿ne usprawnienie funkcjonuj¹cego na terenie gminy systemu go- jest odpowiednie wyselekcjonowanie odpadów organicznych spodarowania odpadami. Umo¿liwi wprowadzenie selektyw- i eliminacja zanieczyszczeñ dyskwalifikuj¹cych kompost, takich nego zbierania odpadów, jak równie¿ przyczyni siê do ograni- jak np. œwietlówki, baterie, lekarstwa itd. czenia praktyk wywo¿enia odpadów na "dzikie wysypiska" Aby otrzymaæ dobry jakoœciowo kompost, musi byæ zapew- lub spalania ich we w³asnych paleniskach domowych. Istot- niony, ju¿ w fazie zbierania, odpowiedni wstêpny przebieg pro- nym dzia³aniem wspomagaj¹cym s¹ równie¿ szkolenia cesu kompostowania. Oznacza to, ¿e wa¿ny jest mo¿liwie naj- dla urzêdników w zakresie gospodarowania odpadami, którzy wiêkszy udzia³ procesów tlenowych w procesach rozk³adu sub- w przysz³oœci bêd¹ mogli s³u¿yæ pomoc¹ zarówno mieszkañ- stancji organicznej. W przypadkach, gdy jakoœæ otrzymanego com jak i przedsiêbiorcom z terenu Gminy. kompostu (np. zawartoœæ metali ciê¿kich) wyklucza jego zasto- sowanie w rolnictwie, mo¿liwe jest jego wykorzystanie do ce- 7.3. Dzia³ania zmierzaj¹ce do redukcji iloœci odpadów ko- lów nierolniczych np. do rekultywacji: sk³adowisk odpadów, munalnych ulegaj¹cych biodegradacji, kierowanych szkód powydobywczych, nasypów kolejowych i drogowych, na sk³adowiska odpadów w leœnictwie itp. Konstrukcja pojemników do zbierania odpadów ulegaj¹- W myœl art. 3 ustawy o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 cych biodegradacji powinna byæ taka, ¿eby zagwarantowaæ z dn. 27 kwietnia 2001 r.), ograniczenie iloœci odpadów ulega- dobre napowietrzanie oraz mo¿liwoœæ odciekania substancji Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 453 — Poz. 5 p³ynnych i zbierania siê ich w dolnej czêœci pojemnika. Pojem- Zadania organu wykonawczego Gminy: niki na odpady ulegaj¹ce biodegradacji zbierane selektywnie – uwzglêdnianie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych dla potrzeb kompostowni powinny byæ opró¿niane ze wzglê- azbest w gminnych planach gospodarki odpadami, dów sanitarnych raz na 1 - 2 tygodni, w zale¿noœci od warun- – wype³nianie przez w³aœcicieli obiektów budowlanych "arku- ków (np. atmosferycznych, pór roku itp.) oraz powinny byæ szy oceny stanu i mo¿liwoœci bezpiecznego u¿ytkowania" dobrze zabezpieczone przed wp³ywami atmosferycznymi. zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 14.08.1998 roku i z³o¿enia ich do w³aœciwego urzêdu; nale¿y 7.4. Program unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych zwróciæ szczególn¹ uwagê na prawid³owy opis w arkuszach azbest obiektów publicznych jak na przyk³ad: drogi, place, szko³y, przedszkola, ¿³obki, szpitale, domy kultury i tym podobne Azbest, z uwagi na swoje w³aœciwoœci, by³ szeroko stoso- obiekty, które bêd¹ w przysz³oœci mog³y korzystaæ finanso- wany do produkcji wyrobów budowlanych, wœród których naj- wo ze wsparcia z zewn¹trz i których oczyszczanie z azbestu wiêksze zastosowanie mia³y p³yty i rury azbestowo-cemento- powinno nast¹piæ w pierwszej kolejnoœci, we. P³yty szeroko stosowane by³y jako pokrycia dachowe, a ru- – sporz¹dzenie zbiorczego wykazu obiektów zawieraj¹cych ry, stosunkowo niewielkie iloœci, do wykonywania instalacji azbest, w uk³adzie 3-ch grup pilnoœci, jak w arkuszach ocen, wodoci¹gowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody komi- – przekazanie zebranych informacji wraz z arkuszami ocen, nowe i zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych. do urzêdu nadzoru budowlanego w powiecie. W Gminie Mszana Dolna najwiêcej odpadów materia³ów zawieraj¹cych azbest powstanie w trakcie wymiany pokryæ Zadania Rady Gminy: dachowych w ramach realizacji ogólnokrajowego "Programu – przyjmowanie rocznych sprawozdañ finansowych z realiza- usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest stosowa- cji zadañ " Programu ...". nych na terytorium Polski". Zadania przewidziane w "Programie usuwania azbestu i wy- Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z dnia robów zawieraj¹cych azbest stosowanych na terytorium Pol- 14 sierpnia 1998 roku, koszt usuniêcia wyrobów zawieraj¹- ski", og³oszonym i przyjêtym przez Radê Ministrów RP w maju cych azbest z powodu nadmiernego zu¿ycia, ponosi w³aœciciel 2002 roku, wymagaj¹ koordynacji wszystkich jednostek i in- obiektu. Z uwagi na obowi¹zuj¹ce regulacje prawne i w³aœci- stytucji przedmiotowo odpowiedzialnych za ich realizacjê woœci azbestu, usuwanie wyrobów zawieraj¹cych azbest pod- lub poœrednio bior¹cych udzia³ w ich realizacji. W celu realiza- lega wielu uwarunkowaniom. cji wszystkich zadañ nale¿y zaanga¿owaæ administracjê pu- bliczn¹ i ró¿norodne instytucje dzia³aj¹ce na trzech szczeblach: Zadania w³aœciciela lub zarz¹dcy obiektu: – centralnym, – sporz¹dzenie przegl¹du technicznego wyrobów zawieraj¹- – wojewódzkim, cych azbest- na podstawie tego przegl¹du sporz¹dza siê "Oce- – lokalnym (samorz¹d powiatowy oraz samorz¹d Gminy). nê stanu i mo¿liwoœci bezpiecznego u¿ytkowania wyrobów zawieraj¹cych azbest". Ocenê t¹ przejmuje powiatowy in- Zadania Samorz¹du Powiatu: spektor nadzoru budowlanego, który informuje Starostwo – sporz¹dzenie rocznych informacji w zakresie realizacji zadañ Powiatowe oraz Urz¹d Gminy o przyjêtych protoko³ach ocen, " Programu..." na terenie powiatu oraz ich przekazywanie – uzyskanie pozwolenia na wykonywanie prac remontowo- samorz¹dowi województwa, budowlanych zwi¹zanych z wytwarzaniem odpadów niebez- – gromadzenie danych liczbowych o iloœci i rozmieszczeniu piecznych - usuwaniem odpadów zawieraj¹cych azbest po- wyrobów zawieraj¹cych azbest na terenie powiatu i ka¿dej winny zajmowaæ siê tylko przedsiêbiorstwa posiadaj¹ce od- gminy, w tym opracowanie za³¹czników mapowych stosow- powiednie pozwolenia, a tak¿e sprzêt techniczny oraz prze- nie do rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia szkolonych pracowników, 1998 roku, – zg³oszenie co najmniej 30 dni przed planowanym rozpoczê- – inspirowanie w³aœciwej dzia³alnoœci w zakresie usuwania ciem robót w³aœciwemu organowi administracji zamiaru roz- wyrobów zawieraj¹cych azbest, poczêcia robót z zaznaczeniem, ¿e usuwanie bêd¹ wyroby – wspó³praca z wojewod¹, samorz¹dem województwa oraz sa- zawieraj¹ce azbest, morz¹dem gminnym, w zakresie zadañ wynikaj¹cych z "Pro- – dokonanie identyfikacji rodzaju azbestu i oszacowaæ iloœæ gramu...", wyrobów zawieraj¹cych azbest. – uwzglêdnienie usuwana azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest w powiatowych planach gospodarki odpadami, Zgodnie z WPGO dla województwa ma³opolskiego – ustalenie rejonów spodziewanego wzrostu zagro¿enia py- oraz PPGO dla powiatu limanowskiego przewiduje siê nastê- ³em azbestu z uwagi na koncentracjê wystêpowania uszko- puj¹ce dzia³ania organizacyjne w zakresie postêpowania z od- dzeñ lub technicznego zu¿ycia wyrobów zawieraj¹cych azbest, padami zawieraj¹cymi azbest: – wyst¹pienie do odpowiednich jednostek o przeprowadzenie 1. Zaktywizowanie dzia³añ dyspozycyjno-kontrolnych nadzoru monitoringu zagro¿onych rejonów/obiektów/ i ustalenia stop- usuwania azbestu na terenie województwa ma³opolskiego. nia emisji py³u i w³ókien azbestu. 2. Organizacja kampanii informacyjnej o szkodliwoœci wyro- bów zawieraj¹cych azbest i bezpiecznym jego usuwaniu. Zadania Rady Powiatu: 3. Opracowanie planu rozmieszczenia na terenie wojewódz- – nadzorowanie wykorzystania przyznanych œrodków finan- twa wyrobów zawieraj¹cych azbest (na podstawie otrzy- sowych, manych informacji z gmin i powiatów). – prowadzenie lokalnej polityki spo³ecznej w zakresie op³at 4. Opracowanie inwentaryzacji i harmonogramu usuwania za sk³adowanie odpadów zawieraj¹cych azbest, w stosunku wyrobów zwieraj¹cych azbest w ramach planów gospodar- do ubo¿szych w³aœcicieli obiektów. Inicjowanie i organizo- ki odpadami. wanie innych form pomocy przy usuwaniu wyrobów zawie- 5. Opiniowanie wniosków jednostek samorz¹du terytorialne- raj¹cych azbest. go na realizacjê zadañ " Programu....." Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 454 — Poz. 5

6. Przekazywanie otrzymanych œrodków finansowych do w³a- obiektów publicznych, jak na przyk³ad: drogi, place, szko³y, œciwych jednostek samorz¹du terytorialnego na realizacjê przedszkola, ¿³obki, szpitale, domy kultury i tym podobne zatwierdzonych zadañ z zakresu usuwania zagro¿eñ z tytu³u obiekty, które bêd¹ w przysz³oœci mog³y korzystaæ finanso- azbestu. wo ze wsparcia z zewn¹trz i których oczyszczenie z azbestu Zgodnie z krajowym programem usuwania materia³ów za- powinno nast¹piæ w pierwszej kolejnoœci. wieraj¹cych azbest, w realizacjê zadañ "Programu..." zaanga- – Sporz¹dzenie zbiorczego wykazu obiektów zawieraj¹cych ¿owane s¹ zarówno w³adze powiatowe jak równie¿ gminne. azbest, w uk³adzie 3-ch grup pilnoœci, jak w arkuszach ocen. W latach 2004-2014 Zarz¹d Gminy uwzglêdni w swoich pra- – Przekazanie zebranych informacji wraz z arkuszami ocen, cach nastêpuj¹ce zagadnienia, wynikaj¹ce z WPGO i z "Progra- do urzêdu nadzoru budowlanego w powiecie. mu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest stoso- Podstaw¹ do opracowania niniejszego programu usuwa- wanych na terytorium Polski": nia azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest, w ramach gmin- – usuwanie azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest w gmin- nego planu gospodarki odpadami, jest rozpoznanie stopnia zu- nych planach gospodarki odpadami, ¿ycia tych wyrobów zabudowanych w konkretnych obiektach. – wspó³prace z lokalnymi mediami, celem rozpowszechniania Uzyskane w ramach realizacji prac dane s¹ gromadzone informacji dotycz¹cych zagro¿eñ powodowanych przez azbest przez samorz¹d Gminy, a nastêpnie przekazywane do powia- oraz wyroby z azbestem, tu. Niezbêdnym dzia³aniem jest rozpowszechnienie wœród spo- – przygotowywanie wykazów obiektów zawieraj¹cych azbest ³ecznoœci lokalnej wiarygodnych informacji (np. w formie szko- oraz rejonów wystêpuj¹cego nara¿enia na ekspozycjê azbestu, leñ) o skutkach dla zdrowia i œrodowiska powodowanych – przygotowywanie rocznych sprawozdañ finansowych z re- przez azbest oraz wyroby i odpady zawieraj¹ce azbest. Wska- alizacji zadañ "Programu ...". zane jest równie¿ zorganizowanie fachowej pomocy wszyst- Natomiast Rada Gminy uwzglêdni w swoich pracach: kim w³aœcicielom obiektów przy wype³nianiu, w ramach in- – przyjmowanie rocznych sprawozdañ finansowych zarz¹du wentaryzacji, arkuszy ocen i ankiet o stanie technicznym i ilo- Gminy z realizacji zadañ "Programu...". œciach zabudowanych wyrobów zawieraj¹cych azbest, a tak¿e Zgodnie z krajowym "Programem usuwania azbestu ...." przekazywanie informacji o mo¿liwoœciach uzyskiwania pomo- w gminnym programie usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest cy finansowej na prace zwi¹zane z usuwaniem wyrobów za- nale¿y w szczególnoœci uwzglêdniæ nastêpuj¹ce zagadnienia: wieraj¹cych azbest i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj¹- – Wype³nienie przez w³aœcicieli obiektów budowlanych "arku- cych azbest. szy oceny stanu i mo¿liwoœci bezpiecznego u¿ytkowania ...", Gminny plan unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki z dnia azbest i usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest sk³ada siê 14.08.1998 r. i z³o¿enia ich do w³aœciwego urzêdu. Nale¿y z zadañ podstawowych i z zadañ szczegó³owych, przedstawio- szczególn¹ uwagê zwróciæ na prawid³owy opis w arkuszach nych w tabeli 7.2.

Tabela 7.2. Zadania do realizacji w latach 2004-2014 w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych azbest i usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest do realizacji na terenie Gminy Mszana Dolna

Termin Zadania podstawowe Jednostka realizacji w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych azbest odpowiedzialna

2004 - 2014 Przeprowadzenie szkoleñ i akcji informacyjno-edukacyjnych na temat odpadów zawiera- gmina j¹cych azbest, inwentaryzacja wg za³¹czonej ankiety. Szkolenia i akcje informacyjno-edukacyjne nale¿y przeprowadzaæ zarówno wœród m³o- dzie¿y szkolnej, jak i doros³ych mieszkañców Gminy. Akcje powinny obejmowaæ szkole- nie z zakresu: – podstawowych rodzajów wyrobów zawieraj¹cych azbest powszechnie stosowanych w budownictwie; – sposobów bezpiecznej eksploatacji obiektów (szczególnie budowlanych) w których za- stosowano wyroby azbestowe; – zagro¿eñ i skutków dla zdrowia i œrodowiska przyrodniczego w przypadku niew³aœciwe- go u¿ytkowania i usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest; – mo¿liwoœci finansowego wsparcia i w³aœciwego postêpowania w przypadku prac re- montowych obejmuj¹cych wymianê wyrobów zawieraj¹cych azbest; – dostêpnych specjalistycznych firm dzia³aj¹cych na terenie gmin i posiadaj¹cych sto- sowne uprawnienia i zezwolenia do prowadzenia prac obejmuj¹cych usuniêcie, zbiera- nie, transport i unieszkodliwianie odpadów zawieraj¹cych azbest. 2004 - 2014 Zbieranie odpadów zawieraj¹cych azbest i przekazanie firmom posiadaj¹cym odpowied- posiadacze odpadów, nie zezwolenie w zakresie zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹- przedsiêbiorcy cych azbest. Wykonawca prac, polegaj¹cych na naprawie lub usuwaniu wyrobów zawiera-j¹cych azbest z obiektów i urz¹dzeñ budowlanych, zobowi¹zany jest do: – izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie odpowiednich os³on, – ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odleg³oœci od traktów komunika- cyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej ni¿ 1 m przy stosowaniu os³on, – umieszczeniu tablic ostrzegawczych o treœci: "Uwaga! Zagro¿enie azbestem", "Osobom nie upowa¿nionym wstêp wzbroniony", – zastosowania odpowiednich œrodków technicznych celem zmniejszenia emisji w³ókien azbestu. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 455 — Poz. 5

Termin Zadania szczegó³owe Jednostka realizacji w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych azbest odpowiedzialna

2004 - 2014 Wdro¿enie zasad i zapisów prawa dotycz¹cych wyrobów i odpadów zawieraj¹cych azbest, gmina, zgodnie z rozporz¹dzeniami: w³aœciciele obiektów – Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej z dnia 23.10.2003 r. (Dz. U. Nr 192, poz. 1876) w sprawie wymagañ w zakresie wykorzystywania i przemiesz- czania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz¹dzeñ, w których by³ lub jest wykorzystywany azbest; – Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 138, poz. 895), w sprawie bezpiecznego u¿ytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawieraj¹- cych azbest; – Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 280), w sprawie zasad bezpieczeñstwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwa- niu wyrobów zawieraj¹cych azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u¿ytkowania takich wyrobów. 2004 - 2005 Wype³nienie przez w³aœcicieli obiektów budowlanych arkuszy oceny stanu i mo¿liwoœci gmina, bezpiecznego u¿ytkowania i z³o¿enia ich do w³aœciwego urzêdu. w³aœciciele obiektów Nale¿y zwróciæ szczególn¹ uwagê na prawid³owy opis w arkuszach obiektów publicz- nych, jak na przyk³ad: drogi, place, szko³y, przedszkola, ¿³obki, szpitale, domy kultury i tym podobne obiekty, które bêd¹ w przysz³oœci mog³y korzystaæ finansowo ze wsparcia z ze- wn¹trz i których oczyszczenie z azbestu powinno nast¹piæ w pierwszej kolejnoœci. corocznie Sporz¹dzenie zbiorczego wykazu obiektów zawieraj¹cych azbest na koniec ka¿dego roku gmina 2004 - 2014 na podstawie zebranych informacji i arkuszy ocen corocznie Opracowanie danych liczbowych o iloœci i rozmieszczeniu wyrobów zawieraj¹cych azbest gmina 2004 - 2014 na terenie Gminy Mszana Dolna, w tym opracowanie za³¹czników mapowych. corocznie Sukcesywne dokonywanie przegl¹du technicznego obiektów na terenie Gminy stosow- gmina, 2004 - 2014 nie do rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki z dnia 14.08.1998r. w³aœciciele obiektów 2004 - 2007 Ustalenie rejonów spodziewanego wzrostu zagro¿enia py³em azbestu z uwagi na koncen- gmina tracjê wystêpowania uszkodzeñ lub technicznego zu¿ycia wyrobów zawieraj¹cych azbest. W miejscach takich nale¿y rozwa¿yæ podjêcie prac zwi¹zanych z usuniêciem wyrobów azbestowych stwarzaj¹cych zagro¿enie, lub zabezpieczeniem tych wyrobów np. przez po- krycie specjalnymi farbami pokryæ dachowych zmniejszaj¹cych ryzyko pylenia azbestu. 2004 - 2014 Wyst¹pienie do odpowiednich jednostek o przeprowadzenie monitoringu zagro¿onych gmina, rejonów (obiektów), w których zabudowano wyroby zawieraj¹ce azbest w³aœciciele obiektów 2004 - 2014 Przekazanie zebranych informacji wraz z arkuszami ocen sukcesywnie do urzêdu nadzoru gmina budowlanego w powiecie. 2004 Przeprowadzenie rozeznania rynku na us³ugi zwi¹zane z usuwaniem wyrobów zawieraj¹- gmina cych azbest i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj¹cych azbest. 2004 - 2005 Wybór najkorzystniejszych ofert na us³ugi zwi¹zane z usuwaniem wyrobów zawieraj¹- gmina cych azbest i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj¹cych azbest. 2005 - 2014 Usuwanie wyrobów zawieraj¹cych azbest i unieszkodliwianie odpadów zawieraj¹cych gmina, azbest. Prace polegaj¹ce na usuwaniu lub naprawie tych wyrobów mog¹ byæ wykonywa- przedsiêbiorcy ne wy³¹cznie przez wykonawców posiadaj¹cych odpowiednie wyposa¿enie techniczne do prowadzenia takich prac oraz przez pracowników przeszkolonych w zakresie bezpie- czeñstwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materia³ów zawieraj¹cych azbest.

7.4.1. Aspekty formalno-prawne – Ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystoœci i porz¹d- ku w gminach [Dz. U. Nr 132/96, poz. 622], Ca³oœæ prowadzonych prac dla opracowania "Progra- – Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospo- mu usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest na terenie darowaniu przestrzennym (Dz. U. 03.80.717 z dnia Gminy Mszana Dolna" wynika z uwarunkowañ formalno- 10 maja 2003 r.) prawnych, tj.: – Ustawy z dnia 9.11.2000 o dostêpie do informacji o œrodowi- – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony œrodowi- sku i jego ochronie oraz o ocenach oddzia-³ywania na œrodo- ska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. wisko [Dz. U. Nr 109/00, poz. 1157] Nr 74, poz. 676 i nr 113, poz. 984); wejœcie w ¿ycie z dniem – Uwaga z dnia 14 marca 2003 r.o zmianie ustawy o zakazie 1 paŸdziernika 2001 r., stosowania wyrobów zawieraj¹cych azbest (Dz. U. Nr 65, – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 596) poz. 628 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365 i nr 113, poz. 984); – Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 8 maja 2002 r. wejœcie w ¿ycie z dniem 1 paŸdziernika 2001 r., w sprawie wniosku o wydanie zezwolenia na przewóz – Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o wprowa- lub na wywóz odpadów niebezpiecznych za granicê (Dz. U. dzeniu- Prawo ochrony œrodowiska, ustawy o odpadach Nr 56, poz. 513) - podstawie art. 66 ust. 19; wejœcie w ¿ycie oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 143, poz1196); z dniem 30 maja 2002 wejœcie w ¿ycie z dniem og³oszenia – Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 27 wrzeœnia – Ustawa z dnia 28 paŸdziernika 2002 r. o przewozie drogo- 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, wym towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 199, poz 1671); poz. 1206) - na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1; wejœcie w ¿ycie wejœcie w ¿ycie z dniem 1 stycznia 2003 r. z dniem 1 stycznia 2002 r. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 456 — Poz. 5

– Rozporz¹dzenie ministra gospodarki, pracy i polityki spo³ecz- – wyroby p³ytowe, w tym: nej z dnia 23 paŸdziernika 2003 r.w sprawie wymagañ w za- – p³yty p³askie ogólnego stosowania, kresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wy- – p³ytki dachowe, korzystywania i oczyszczania instalacji lub urz¹dzeñ, w któ- – p³yty p³askie specjalnego stosowania, rych by³ lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. z dnia 14 li- – p³yty faliste, stopada 2003 r.) – kszta³tki, – Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2004 r. – rury i elementy ³¹cz¹ce, w tym: (Dz. U. Nr 71, poz. 649), w sprawie bezpiecznego u¿ytkowania – rury bezciœnieniowe, oraz warunków usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest; – rury ciœnieniowe, – Pozosta³ych ustaw i rozporz¹dzeñ dotycz¹cych ochrony œro- – z³¹cza, dowiska i gospodarki odpadami. – kszta³tki kanalizacyjne, Wprowadzona w 1997 r. Ustawa zakazuj¹ca stosowania – kana³y wentylacyjne, azbestu i towarzysz¹ce jej Rozporz¹dzenie dotycz¹ce sposo- – otuliny, bów bezpiecznego u¿ytkowania oraz warunków usuwania wy- – wyroby i elementy architektoniczno-budowlane. robów zawieraj¹cych azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895) nakazuje Wœród materia³ów i odpadów przeznaczonych do usuniê- koniecznoœæ kontroli wbudowanych wyrobów zawieraj¹cych cia na terenie Gminy Mszana Dolna znajd¹ siê g³ównie odpa- azbest i ewentualnie usuwania uszkodzonych. Zgodnie z tym dy nale¿¹ce do drugiej klasy wyrobów zawieraj¹cych azbest rozporz¹dzeniem w³aœciciele lub zarz¹dcy obiektów budowla- (wymienionych powy¿ej), która obejmuje wyroby o gêstoœci nych z zabudowanymi wyrobami zawieraj¹cymi azbest, które objêtoœciowej powy¿ej 1000 kg/m3 zawieraj¹ce poni¿ej 20% posiadaj¹ gêstoœæ powy¿ej 1000 kg/m3, dokonuj¹ ich przegl¹- azbestu. Bêd¹ to zarówno materia³y i wyroby azbestowo-ce- du technicznego. Na podstawie tego przegl¹du powinna zo- mentowe (g³ównie p³yty faliste oraz p³askie typu "KARO") staæ sporz¹dzona ocena stanu i mo¿liwoœci dalszego u¿ytko- jak i powsta³e z nich odpady. W wyrobach tych w³ókna azbe- wania obiektu. Wszystkie wyroby zakwalifikowane zgodnie z t¹ stowe s¹ z regu³y mocno zwi¹zane, a w przypadku mechanicz- ocen¹ do wymiany oraz wszystkie wyroby azbestowe o gê- nego uszkodzenia wyrobów wykazuj¹cych niedu¿y stopieñ "ko- stoœci poni¿ej 1000 kg/m3 powinny byæ usuwane na koszt w³a- rozji", ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do oto- œciciela obiektu. czenia. Niebezpieczeñstwo dla œrodowiska i zdrowia ludzi stwa- Sposób rozbiórki lub remontów obiektów budowlanych za- rza natomiast mechaniczna obróbka tych wyrobów i odpadów, wieraj¹cych azbest, zosta³ sprecyzowany w rozporz¹dzeniu rozbijanie np. przy zrzucaniu z du¿ej wysokoœci (prace remon- Ministra Gospodarki w sprawie bezpiecznego u¿ytkowania towe, wymiana pokryæ dachowych), czy te¿ rozdrabnianie (na- oraz warunków usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest cisk ciê¿kich pojazdów ko³owych). Nale¿y zwróciæ szczególn¹ (Dz. U. Nr 138, poz. 895 z 1998r.). Prace polegaj¹ce na usuwa- uwagê na sposób unieszkodliwiania odpadów, g³ównie p³yt niu lub naprawie tych wyrobów mog¹ byæ wykonywane wy- falistych i p³askich typu "KARO". ³¹cznie przez wykonawców posiadaj¹cych odpowiednie wy- W celu ograniczenia ryzyka ska¿enia œrodowiska azbestem posa¿enie techniczne do prowadzenia takich prac do minimum, nale¿y w trakcie prowadzenia prac remontowo- oraz przez pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeñ- rozbiórkowych ca³oœæ materia³ów i odpadów odpowiednio za- stwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materia³ów bezpieczyæ, a nastêpnie usun¹æ i zdeponowaæ na wyznaczo- zawieraj¹cych azbest. Szczegó³owy program szkolenia w za- nym sk³adowisku. Usuwanie i zabezpieczanie p³yt azbestowo- kresie bezpiecznego u¿ytkowania wyrobów zawieraj¹cych cementowych nale¿y prowadziæ w warunkach podwy¿szonej azbest dla pracowników zatrudnionych przy zabezpieczaniu wilgotnoœci powietrza i samych wyrobów, co w znacz¹cy spo- wyrobów albo usuwaniu wyrobów i (lub) innych materia³ów sób obni¿a zdolnoœæ emisji azbestu do œrodowiska. W uzasad- zawieraj¹cych azbest zosta³ okreœlony w za³¹czniku nr 2 do roz- nionych przypadkach pokrycia dachowe oraz elewacje budyn- porz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwiet- ków, znajduj¹ce siê w z³ym lub bardzo z³ym stanie technicz- nia 1998 r. w sprawie zasad bezpieczeñstwa i higieny pracy nym, przed ich usuniêciem nale¿y impregnowaæ p³ynami wg³êb- przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj¹cych azbest nie penetruj¹cymi zabezpieczaj¹cymi je przed emisj¹ w³ókien oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u¿ytkowa- respirabilnych azbestu do atmosfery, a dopiero potem mo¿na nia takich wyrobów (Dz. U. Nr 45, poz. 280). przyst¹piæ do ich usuwania, zgodnie z wytycznymi zamieszczo- nymi w stosownych rozporz¹dzeniach i projektach. Wymaga- 7.4.2. Stan aktualny ne jest, aby ca³oœæ odpadów zosta³a wywieziona i zdepono- wana na wyznaczonym sk³adowisku. Nale¿y zapewniæ odbiór Inwentaryzacjê pokryæ dachowych zawieraj¹cych azbest odpadów, aby nie dochodzi³o do ich deponowania w miejscach przeprowadzono na terenie wszystkich so³ectw. Z uzyskanych do tego celu nieprzeznaczonych. danych wynika, ¿e iloœæ wbudowanych p³yt azbestowo-cemen- towych w gminie Mszana Dolna wynosi 622 500 m2 , tj. oko- 7.4.4. Szkolenia i akcje informacyjno-edukacyjne ³o 6 847 Mg. Szacunkowe informacje dotycz¹ce iloœci i roz- mieszczenia wyrobów zawieraj¹cych azbest na terenie po- W ramach realizacji "Programu usuwania azbestu i wyro- szczególnych so³ectw Gminy Mszana Dolna zosta³a zamiesz- bów zawieraj¹cych azbest", nale¿y przeprowadziæ szkolenia czona w rozdziale 4.3.3. oraz akcje informacyjno-edukacyjne maj¹ce na celu rozpo- wszechnienie wœród spo³ecznoœci lokalnej wiarygodnych in- 7.4.3. Charakterystyka powstaj¹cych odpadów azbestowych formacji o skutkach dla zdrowia i œrodowiska powodowanych przez azbest oraz wyroby i odpady zawieraj¹ce azbest. Szko- Polska Norma PN-87 B-06612 podaje trzy rodzaje klasyfi- lenia i akcje informacyjno-edukacyjne nale¿y przeprowadzaæ kacji wyrobów azbestowo-cementowych. Najbardziej ade- zarówno wœród m³odzie¿y szkolnej, jak i doros³ych mieszkañ- kwatny wydaje siê byæ podzia³ wyrobów azbestowo-cemen- ców Gminy. Akcje powinny obejmowaæ szkolenie z zakresu: towych w zale¿noœci od kszta³tu i przeznaczenia, wyró¿niaj¹cy – podstawowych rodzajów wyrobów zawieraj¹cych azbest nastêpuj¹ce grupy: powszechnie stosowanych w budownictwie; Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 457 — Poz. 5

– sposobów bezpiecznej eksploatacji obiektów (szczególnie – Oznakowanie wed³ug wy¿ej zamieszczonego wzoru powin- budowlanych) w których zastosowano wyroby azbestowe; no byæ umieszczane na opakowaniach lub (w przypadku wy- – zagro¿eñ i skutków dla zdrowia i œrodowiska przyrodniczego robów nie opakowanych) na samych wyrobach. w przypadku niew³aœciwego u¿ytkowania i usuwania; – Oznakowanie powinno spe³niaæ nastêpuj¹ce wymagania: – mo¿liwoœci finansowego wsparcia i w³aœciwego postêpowa- – wysokoœæ znaku powinna wynosiæ co najmniej 5 cm, a sze- nia w przypadku prac remontowych obejmuj¹cych wymianê rokoœæ co najmniej 3 cm, wyrobów zawieraj¹cych azbest; – górna czêœæ powinna zawieraæ bia³¹ literê "a" na czarnym – dostêpnych specjalistycznych firm dzia³aj¹cych na terenie tle; dolna czêœæ powinna zawieraæ czytelny napis koloru gminy i posiadaj¹cych stosowne uprawnienia i zezwolenia bia³ego lub czarnego na czerwonym tle, o treœci "UWAGA! do prowadzenia prac obejmuj¹cych usuniêcie, zbieranie, ZAWIERA AZBEST! Wdychanie py³u azbestu stanowi nie- transport i unieszkodliwianie odpadów zawieraj¹cych azbest. bezpieczeñstwo dla zdrowia! Postêpuj zgodnie z przepisa- Zagadnienia dotycz¹ce gospodarki odpadami, w szczegól- mi i zasadami bezpieczeñstwa i higieny pracy!", noœci odpadami zawieraj¹cymi azbest, powinna zostaæ wpro- – je¿eli produkt zawiera krokidolit, wyrazy "ZAWIERA wadzona pod ka¿de obrady rad so³eckich. Zakres i tematykê AZBEST!" nale¿y zast¹piæ wyrazami "ZAWIERA AZBEST - szkoleñ nale¿y wczeœniej uzgodniæ i dostosowaæ do potrzeb KROKIDOLIT!", mieszkañców. Stosowne szkolenia powinny byæ prowadzone – je¿eli oznaczenie jest w formie nadruku bezpoœrednio przez odpowiednio przeszkolone osoby (np. pracownicy Urzê- na produkcie, wystarczaj¹ce jest oznaczenie jednokoloro- du Gminy, specjaliœci z jednostek naukowo-badawczych, pra- we na kontrastuj¹cym kolorze t³a, cownicy specjalistycznych firm zajmuj¹cych siê zbieraniem – oznakowanie odpadów ró¿ni siê od oznakowania wyrobów i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj¹cych azbest) w ramach dopiskiem "Odpady". spotkañ spo³ecznoœci wiejskich. – Oznakowanie opakowañ powinno mieæ formê etykiety, trwa- Wskazane jest równie¿ zorganizowanie fachowej pomocy le przytwierdzonej do opakowania, lub bezpoœredniego na- wszystkim w³aœcicielom obiektów przy wype³nianiu arkuszy druku na opakowaniu (rys. 7.1). ocen i ankiet o stanie technicznym i iloœciach zabudowanych – Wyroby nie opakowane, zawieraj¹ce azbest, powinny mieæ wyrobów zawieraj¹cych azbest, a tak¿e przekazywanie infor- oznakowanie w formie etykiety, trwale przytwierdzonej macji o mo¿liwoœciach uzyskiwania pomocy finansowej na pra- do wyrobu, lub bezpoœredniego nadruku na wyrobie. ce zwi¹zane z usuwaniem wyrobów zawieraj¹cych azbest Etykiety i napisy na nich zamieszczone oraz nadruki powin- i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj¹cych azbest. ny byæ trwa³e (nie ulegaj¹ce zniszczeniu, zw³aszcza pod wp³y- Akcje informacyjno-edukacyjne w szko³ach mog¹ siê odby- wem warunków atmosferycznych i czynników mechanicznych). waæ w ramach odrêbnych zajêæ lekcyjnych wyodrêbnionych te- matycznie, w ramach istniej¹cych kó³, jak równie¿ konkursów. 7.4.6. Unieszkodliwianie odpadów azbestowych

7.4.5. Sposób pakowania odpadów azbestowych Podstawow¹ i najtañsz¹ metod¹ unieszkodliwiania odpa- dów zawieraj¹cych azbest jest ich deponowanie, zgodnie z wy- Usuwane odpady nale¿y zabezpieczaæ w miejscu ich wy- mogami prawnymi, na sk³adowiskach. Odpady zawieraj¹ce tworzenia szczelnym opakowaniem typu "big bag" wy³o¿onym azbest powstaj¹ce na terenie Gminy Mszana Dolna mog¹ byæ wewn¹trz dodatkow¹ foli¹ zabezpieczaj¹c¹ tak, aby ich trans- wywo¿one na sk³adowisko poza terenem województwa ma- port na sk³adowisko nie stwarza³ mo¿liwoœci emisji w³ókien ³opolskiego, na wydzielone, ma³e sk³adowiska, zlokalizowane azbestowych do powietrza. na obszarze powiatu limanowskiego. Opakowania powinny byæ oznakowane zgodnie z za³¹czni- Zak³adaj¹c, ¿e œrednia objêtoœæ 1 tony sk³adowanych od- kiem nr 1 do rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej padów w workach z tkaniny syntetycznej (tzw. big bag) wynosi (rysunek 7.2.). 0,82 m3, ³¹czna pojemnoœæ potrzebna do sk³adowania odpa- dów azbestowo-cementowych pochodz¹cych z terenu Gminy wyniesie 5 614,54 m3. Czas usuwania wyrobów azbestowych oraz powstaj¹cych z nich odpadów zawieraj¹cych azbest z terenu Gminy Mszana Dolna bêdzie zale¿ny od wielu czynników, miêdzy innymi uwa- runkowañ logistycznych, prawnych, technicznych oraz ekono- micznych. Najistotniejszy wp³yw bêd¹ mia³y mo¿liwoœci finan- sowe bud¿etu gminy Mszana Dolna, jak i kondycja finansowa mieszkañców. Koszty zdjêcia pokrycia dachowego wykonanego z mate- ria³ów zawieraj¹cych azbest, z budynków u¿ytecznoœci publicz- nej lub bêd¹cych w³asnoœci¹ Gminy (np. szko³y, stra¿nice), oraz koszty transportu i unieszkodliwienia odpadów powsta- ³ych w wyniku wymiany pokrycia dachowego bêdzie pokry- wana w ca³oœci ze œrodków publicznych (funduszy gminnych). Koszty zdjêcia pokrycia dachowego, wykonanego z mate- ria³ów zawieraj¹cych azbest, na terenie prywatnej posesji, oraz koszty transportu powsta³ych odpadów zawieraj¹cych azbest do miejsca ich unieszkodliwienia pokrywa w³aœciciel posesji. Koszty unieszkodliwienia odpadów azbestowych mog¹ byæ natomiast pokryte z funduszów gminnych. Przyjmowanie Rysunek 7.2. Stosowane oznakowanie wyrobów i odpadów do GPZON odpadów z tej grupy od mieszkañców indywidual- zawieraj¹cych azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895 z 1998 r). nych powinno odbywaæ siê odp³atnie. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 458 — Poz. 5

Maj¹c zatem na uwadze powy¿sze uwarunkowania, nale- woj. œl¹skie ¿y przyj¹æ, i¿ usuniêcie materia³ów zawieraj¹cych azbest z te- 16. Sk³adowisko odpadów w Knurowie ul. Szybowa, renu Gminy Mszana Dolna potrwa co najmniej kilka-kilkana- zarz¹dzane przez PPHU "KOMART" Sp. z o.o., Knurów œcie lat. ul. Szpitalna 7 17. Sk³adowisko odpadów komunalnych Œwiêtoch³owicach, Wykaz sk³adowisk przyjmuj¹cych odpady zawieraj¹ce azbest MPGK Sp. z o.o. Œwiêtoch³owice ul. £agiewnicka 7641-608 woj. dolnoœl¹skie 18. Sk³adowisko odpadów niebezpiecznych i obojêtnych D¹- 1. Sk³adowisko Odpadów Sta³ych "Polowice" browie Górniczej KGHM Polska MiedŸ S.A. Oddzia³ Huta Miedzi "Legnica" ul. Koksownicza 1, Legnica, ul. Z³otoryjska 194 Zak³ady Koksownicze "PrzyjaŸñ" (na potrzeby zak³adu) woj. warmiñsko- mazurskie 2. Sk³adowisko Odpadów Przemys³owych, 19. Zak³ad Utylizacji Odpadów w Elbl¹gu, ul. Mazurska 42 Wa³brzych ul. Górnicza 1, woj. wielkopolskie zarz¹dzane przez Mo-BRUK Korzenna 214, pow. nowos¹decki, 20. Sk³adowisko odpadów niebezpiecznych i innych ni¿ niebez- 3. Sk³adowisko odpadów przemys³owych w Biechowie, pieczne KGHM Polska MiedŸ S.A. Oddzia³ Huta Miedzi "G³ogów" Pasieka gm. Trzemeszno, ¯ukowice, ul. ¯ukowicka 1 zarz¹dzane przez Przedsiêbiorstwo Produkcyjno-Handlo- (na potrzeby zak³adu) wo-Us³ugowe "IZOPOL" S.A. 4. Sk³adowisko Dolnoœl¹skiej Korporacji Ekologicznej w O³a- Trzemeszno ul. GnieŸnieñska 4 wie ul. Polna 1, 21. Sk³adowisko odpadów niebezpiecznych w Koninie ul. Su- Dolnoœl¹ska Korporacja Ekologiczna Sp. z o.o. lañska 11 O³awa ul. 3 Maja 26 22. Sk³adowisko odpadów w Goraninie pow. Koniñski, (azbest sk³adowany jest po przekszta³ceniu w procesie ze- zarz¹dzane przez Przedsiêbiorstwo Gospodarki Odpadami stalanie pod kodem 19 03 06) EKOSERWIS s.c. woj. kujawsko-pomorskie Wo³omin ul. Partyzantów 38 5. Sk³adowisko odpadów przy ul. Lisiej, woj. zachodnio-pomorskie Zak³ady Chemiczne "ZACHEM", 23. Sk³adowisko odpadów w m. Dalsze 36 gm. Myœlibórz, Bydgoszcz ul. Wojska Polskiego 65 zarz¹dzane przez EKO-MYŒL Sp. z o.o. w Myœliborzu, (na potrzeby zak³adu) ul. 1-go Maja 19 6. Zak³adowe sk³adowisko odpadów przemys³owych Anwil S.A., 24. Sk³adowisko odpadów w Sianowie, W³oc³awek, ul. Toruñska 2 zarz¹dzane przez Przedsiêbiorstwo Gospodarki Komunal- (na potrzeby zak³adu) nej Sp. z o.o. w Koszalinie, ul. Rzeczna 14 woj. lubuskie 25. Sk³adowisko odpadów w Marianowie ul. Jeziorna 15, 7. Sk³adowisko odpadów w Chróœciku, zarz¹dzane przez Przedsiêbiorstwo EKOMAR Sp. z o.o. ul. Ma³yszyñska 180 Gorzów Wlkp., (azbest sk³adowany jest po przekszta³ceniu w procesie ze- zarz¹dzane przez Zak³ad Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Go- stalania pod kodem 19 03 06) rzów Wlkp. ul. Teatralna 49 woj. ³ódzkie 7.5. Edukacja ekologiczna w Gminie Mszana Dolna 8. Sk³adowisko odpadów przemys³owych Zgierzu, ul. Miro- szewska 54, Wdra¿anie planu gospodarki odpadami jest procesem spo- zarz¹dzane przez EKO-BORUTA Sp. z o.o. , Zgierz ul. A. Struga 10 ³ecznym. Dlatego jednym z podstawowych warunków realiza- 9. Mokre sk³adowisko popio³u i ¿u¿la "Bagno-Lubieñ" cji planu gospodarki odpadami w Gminie Mszana Dolna jest Elektrownia "Be³chatów" S.A. , Kleszczów w³¹czenie siê do udzia³u w jego realizacji wszystkich miesz- (na potrzeby zak³adu) kañców. Wi¹¿e siê to z potrzeb¹ zmiany podejœcia do œrodowi- woj. ma³opolskie ska, w którym cz³owiek przebywa, a co za tym idzie z wszech- 10. Sk³adowisko odpadów niebezpiecznych Oœwiêcimiu, stronn¹ edukacj¹ ekologiczn¹. Program edukacji ekologicznej Oœwiêcim, ul. Nadwiœlañska 46 dla gminy Mszana Dolna powinien wynikaæ z za³o¿eñ Narodo- 11. Sk³adowisko odpadów "za rz. Bia³¹" w Tarnowie, wej Strategii Edukacji Ekologicznej, zadañ Narodowego Pro- Zak³ady Azotowe w Tarnowie- Moœcicach S.A. ul. Kwiat- gramu Edukacji Ekologicznej, jak równie¿ za³o¿eñ wynikaj¹- kowskiego 8 cych z "Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami dla woje- 12. Sk³adowisko komunalne w Ujkowie Starym pow. olkuski, wództwa ma³opolskiego" oraz "Powiatowego planu gospodarki Zak³ad Gospodarki Komunalnej BOLES£AW Sp. z o.o. Bo- odpadami dla powiatu limanowskiego". les³aw, ul. Osadowa Wprowadzanie g³ównych za³o¿eñ systemu gospodarki od- woj. mazowieckie padami, a w szczególnoœci selektywnego zbierania "u Ÿród³a" 13. Sk³adowisko odpadów komunalnych w Rachocinie, jest trudnym i z³o¿onym procesem spo³ecznym. Wynika to Miasto Sierpc ul. Traugutta 32 g³ównie z obawy spo³eczeñstwa przed wprowadzaniem wszel- woj. podkarpackie kich nowoœci, których przydatnoœæ lub koniecznoœæ zastosowa- 14. Sk³adowisko odpadów komunalnych w M³ynach pow. ja- nia nie zawsze jest zrozumia³a. Dla wdro¿enia nowoczesnej ros³awski, i racjonalnej gospodarki odpadami na terenie Gminy Mszana Zak³ad Gospodarki Komunalnej Gminy Radymno z/s w Sko- Dolna kluczowe znaczenie ma odpowiednio prowadzona, ci¹- ³oszowie 341 g³a edukacja ekologiczna, zachêcaj¹ca do segregacji odpadów woj. pomorskie u Ÿród³a ich powstania, odzysku surowców wtórnych i w³aœci- 15. Zak³ad Utylizacji Gdañsk wego zagospodarowania odpadów. Informacje o systemie Szadó³ki ul. Jab³oniowa 55 gospodarki odpadami, miejscach gromadzenia odpadów i zbiór- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 459 — Poz. 5 ki surowców wtórnych, funkcjonuj¹cym na terenie Gminy, po- – popularyzacja wiedzy o walorach przyrodniczych, kulturo- winny docieraæ nie tylko do mieszkañców, ale równie¿ do osób wych i historycznych terenów gminy z piêtnowaniem postaw przebywaj¹cych czasowo b¹dŸ przeje¿d¿aj¹cych przez teren "zaœmiecania" otoczenia, gminy. Szczególnie wa¿ne jest przyzwyczajenie mieszkañców – kszta³towanie pogl¹dów i przekonañ dotycz¹cych ochrony do segregacji i usuwania odpadów ze swoich posesji w sposób przyrody i jej zasobów, okreœlony w systemie, a tak¿e ograniczenie iloœci odpadów – zachêcanie do dbania o ³ad, porz¹dek i czystoœæ na terenie pojawiaj¹cych siê wzd³u¿ tras komunikacyjnych i likwidacja posesji. "dzikich wysypisk". Kampania edukacyjna powinna zak³adaæ Szeroki odbiór programu zapewni mu poparcie i realizacjê pozyskanie przychylnoœci mieszkañców i zainteresowanie ich przez wszystkie szczeble administracji publicznej, szkolnictwo, problemem usuwania odpadów ze swoich nieruchomoœci. organizacje pozarz¹dowe itp. Podczas wprowadzania racjonalnej gospodarki odpadami Za³o¿one cele informacyjno-edukacyjne mog¹ byæ realizowa- w Gminie Mszana Dolna, istnieje szansa na pojawienie siê no- ne przez: wych miejsc pracy dla ludzi zatrudnionych bezpoœrednio 1) media - plakaty, og³oszenia i artyku³y prasowe, informacje przy zbieraniu i nadzorze zbierania odpadów. Dodatkowo wpro- przekazywane w czasie festynów i na zebraniach mieszkañ- wadzanie programów edukacyjnych mo¿e przyczyniæ siê ców, ulotki i broszury informacyjne dostarczane do ka¿dego do wzrostu zatrudnienia zwi¹zanego z przygotowaniem mate- gospodarstwa domowego, zeszyty szkolne, kalendarze, mo¿- ria³ów informacyjnych, œcie¿ek edukacyjnych, festynów eko- liwoœæ zwiedzania sk³adowiska b¹dŸ Zak³adu Gospodarki Od- logicznych, punktu informacyjnego, itp. padami Komunalnymi, informacja o programie w interne- Najskuteczniejszym sposobem oddzia³ywania na wytwa- cie, badania ankietowe, rzaj¹cych odpady s¹ zachêty ekonomiczne. Liczne doœwiad- 2) zachêty ekonomiczne: czenia krajów, w których wprowadzanie planów gospodarki – wprowadzenie ekobiletów jako nagród za prawid³ow¹ se- odpadami oraz systemów selektywnego zbierania jest wyso- gregacjê surowców wtórnych w gospodarstwach domo- ko zaawansowane, wskazuje, ¿e je¿eli nie stosuje siê dodatko- wych i przekazanie wysegregowanych odpadów (maku- wych, ponawianych okresowo bodŸców, takich jak nagrody, latury, opakowañ plastikowych typu PET, puszek alumi- konkursy, festyny, to efektywnoœæ systemu spada. niowych, opakowañ szklanych) w wyznaczone miejsca. Edukacjê ekologiczn¹ naj³atwiej prowadziæ wœród dzieci Ekobilety przyk³adowo mog¹ upowa¿niaæ do korzystania i m³odzie¿y podczas zajêæ szkolnych czy te¿ szkolnych kó³ zain- z obiektów u¿ytecznoœci publicznej, tj. kina, hali sportowej teresowañ. Skuteczne wdro¿enie g³ównych za³o¿eñ planu go- i stadionu sportowego itp., spodarki odpadami wymaga jednak odpowiednie przygoto- – przekazanie sadzonek drzew b¹dŸ krzewów (w pojemni- wanie pracowników administracji pañstwowej oraz samorz¹- kach), jako nagrody za segregacjê i oddane w wyznaczo- dowej, nauczycieli i animatorów, a tak¿e pracowników firm ne do tego miejsce odpadów problemowych i niebezpiecz- zajmuj¹cych siê zbieraniem i unieszkodliwianiem odpadów. Od- nych pochodzenia komunalnego takich, jak: baterie, aku- powiednio prowadzona edukacja ekologiczna powinna przy- mulatory, œwietlówki, lampy rtêciowe, puszki po farbach gotowywaæ przedstawicieli tych grup miêdzy innymi do: i lakierach, opakowania po aerozolach, – informowania o zasadach funkcjonowania selektywnego 3) dzia³ania administracyjne polegaj¹ce na upowszechnianiu zbierania odpadów, edukacji ekologicznej i wzmo¿onych kontroli posesji – gromadzenia, opracowywania i przekazywania informacji przez upowa¿nione s³u¿by, w szczególnoœci w zakresie w³a- o stanie œrodowiska i gospodarki odpadami na powierzonym œciwego gromadzenia odpadów, obszarze, 4) punkt konsultacyjny, w którym mo¿na uzyskaæ bie¿¹c¹ in- – przygotowywania materia³ów edukacyjnych i informacyj- formacjê o wprowadzanych na terenie Gminy Mszana Dol- nych. na zasadach programu zbierania surowców wtórnych, jak te¿ Wiarygodnoœæ oraz umiejêtnoœci komunikacyjne osób zaan- edukacji ekologicznej w tym zakresie, dostêpnej literaturze ga¿owanych we wdra¿anie programów edukacyjnych, warun- na temat mo¿liwoœci zagospodarowania odpadów, informa- kuj¹ osi¹gniêcie pozytywnego nastawienia spo³ecznoœci lokalnej cje o stosowanych rozwi¹zaniach w innych gminach oraz obo- do planowanej inwestycji z zakresu gospodarki odpadami. wi¹zuj¹cych przepisach prawnych dotycz¹cych odpadów (np. w bibliotece lub przy Urzêdzie Gminy). Program edukacji ekologicznej Podstawowe znaczenie ma edukacja najm³odszych, w tym Program edukacji ekologicznej zak³ada, ¿e: prowadzenie konkursów ekologicznych wœród dzieci z przed- – uczestnictwo w programie edukacyjnym ma charakter nie- szkoli i m³odzie¿y szkolnej, których celem jest promocja w³a- obowi¹zkowy, œciwego gospodarowania odpadami komunalnymi, piêtnowa- – uczestnikami mog¹ byæ wszyscy mieszkañcy, nie "dzikich wysypisk" oraz popularyzowanie wiedzy o walo- – informacja o programie jest ogólnodostêpna, rach przyrodniczych, kulturowych i historycznych Gminy. – po¿¹dane postawy proekologiczne bêd¹ nagradzane propor- Realizacja powy¿szych celów bêdzie mo¿liwa przy za³o¿eniu, cjonalnie do w³o¿onego wk³adu w system segregacji, ¿e wiêkszoœæ mieszkañców gminy zostanie zainteresowana pro- – uczestnicy i realizatorzy programu bêd¹ stale informowani blemem odpadów. Nie jest to ³atwe zadanie, maj¹c na uwadze o przebiegu programu. znaczne rozproszenie mieszkañców w obrêbie Gminy. £atwiej- G³ówne cele programów edukacji ekologicznej to: szy dostêp do informacji o wprowadzanym systemie gospodaro- – podniesienie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców po- wania odpadami mog¹ mieæ dzieci i m³odzie¿ ucz¹ca siê. przez popularyzacjê wiedzy o mo¿liwoœciach zagospodaro- Proponuje siê zatem: wania odpadów komunalnych, w szczególnoœci surowców 1. prowadziæ edukacjê ekologiczn¹ przede wszystkim w pla- wtórnych i odpadów organicznych, cówkach oœwiatowych, organizuj¹c konkursy na temat wie- – wdra¿anie nawyków segregacji odpadów na odpady mo¿li- dzy o zagospodarowaniu odpadów, sposobów segregacji we do wykorzystania - "cenne" i pozosta³e odpady, i odzysku surowców wtórnych itp., – rozwijanie umiejêtnoœci selektywnego zbierania surowców 2. nagradzaæ segregacjê odpadów poprzez np.: przekazywa- wtórnych "u Ÿród³a" w gospodarstwach domowych, nie ekobiletów, drzewek i krzewów, zeszytów w zamian Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 460 — Poz. 5

za okreœlon¹ iloœæ wysegregowanych surowców wtórnych rzeki Raba). W obrêbie tego zbiornika wyznaczony zosta³ ob- (makulatury, butelek typu PET, puszek aluminiowych, opa- szar najwy¿szej ochrony wód podziemnych (ONO) otoczony kowañ szklanych, itp.). obszarem wysokiej ochrony (OWO). Zbiornik ten zlokalizowa- 3. utworzenie gminnych punktów konsultacyjnych koordynuj¹- ny jest w czwartorzêdowych utworach wodonoœnych o cha- cych gospodarkê odpadami i przebieg edukacji ekologicznej. rakterze porowym. Nielegalne gromadzenie odpadów sta³ych Na dzieñ dzisiejszy na terenie Gminy Mszana Dolna najle- oraz wylewanie odpadów ciek³ych doprowadzi do sukcesyw- piej jest zorganizowana edukacja m³odzie¿y. Problematyka nego pogarszania jakoœci p³ytkich wód gruntowych, co w na- ochrony œrodowiska jest ujêta w programie nauczania szkó³, stêpstwie zagrozi jakoœci wód podziemnych. dzia³alnoœci kó³ zainteresowañ ekologicznych, w ramach co- Ponadto najni¿ej po³o¿one czêœci dolin rzecznych s¹ w ca- rocznie organizowanych konkursów i zawodów, w szczególno- ³oœci zagro¿one niebezpieczeñstwem powodzi, bêd¹c tym sa- œci przy udziale GPN. Zajêcia lekcyjne w szko³ach obejmuj¹ mym terenami zalewowymi. Zaistnia³y stan powodziowy mo¿e zarówno wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej jak i wy- doprowadziæ do rozmycia miejsc nielegalnego gromadzenia pracowane na podstawie wieloletnich doœwiadczeñ przez na- odpadów, co zdecydowanie wi¹¿e siê z mo¿liwoœci¹ degrada- uczycieli i m³odzie¿ w³asne programy ekologiczne. Najczêœciej cji powierzchni oraz ska¿enia œrodowiska gruntowo-wodnego tematyka œrodowiskowa uwzglêdnia problemy "dzikich wysy- na znacznym obszarze. "Dzikie wysypiska" i wylewiska stano- pisk", ochrony gatunkowej fauny i flory, równowagi ekologicz- wi¹ zagro¿enie dla jakoœci wód oraz gleb i mog¹ przyczyniæ siê nej regionu oraz GPN. do wzrostu odczynu wód (pH), ci¹g³ego wzrostu mineralizacji, iloœci zawiesin, twardoœci ogólnej oraz makrosk³adników ta- kich, jak: chlorki, sód, potas. Dla grupy odpadów komunalnych 8. Wnioski z analizy oddzia³ywania planu na œrodowisko charakterystyczny jest znacz¹cy wzrost zawartoœci zwi¹zków azotu (azot amonowy, azotyny, azotany) oraz fosforanów, ¿ela- Analiza oddzia³ywania na œrodowisko "Planu gospodarki za, kwasów organicznych i podwy¿szenie BZT5, ChZT. Zespó³ odpadami dla Gminy Mszana Dolna", obejmuje stan œrodowi- mikrosk³adników, których wzrost w œrodowisku bêdzie ci¹gle ska w Gminie w odniesieniu do wód powierzchniowych, pod- nastêpowa³ zale¿y od pochodzenia odpadów trafiaj¹cych na dzi- ziemnych, gleb i powietrza. Zmiany stanu obecnego, w przy- kie sk³adowisko. Bior¹c pod uwagê charakterystyczny sk³ad padku braku realizacji planu, dotycz¹ przede wszystkim ci¹- wód odciekowych, pochodz¹cych ze sk³adowisk odpadów ko- g³ego pogarszania jakoœci wód podziemnych i powierzchnio- munalnych, nale¿y liczyæ siê ze wzrost zawartoœci boru, mie- wych. Proces ten jest uwarunkowany sukcesywn¹ migracj¹ dzi, chromu, o³owiu, niklu, kadmu, rtêci, selenu, kobaltu zanieczyszczeñ z miejsc nielegalnego sk³adowania odpadów oraz cynku wokó³ miejsc nielegalnego sk³adowania i wylewa- oraz niekontrolowanego stosowania œcieków komunalnych nia odpadów. W wyniku mineralizacji beztlenowej mog¹ poja- do celów rolniczych, a tak¿e wprowadzania œcieków komunal- wiaæ siê pó³produkty rozpadu: H2S oraz CH4. Ponadto realne nych do gruntu i wód powierzchniowych. Likwidacja "dzikich jest ska¿enie bakteriologiczne (E-coli, Streptococcus) œrodo- wysypisk" i wylewisk odpadów oraz edukacja i kontrolowany wiska wodno-glebowego. system zbierania odpadów s¹ podstawowymi dzia³aniami, pla- Istnieje zatem koniecznoœæ bie¿¹cej likwidacji miejsc niele- nowanymi w pierwszych latach funkcjonowania planu. galnego gromadzenia i wylewania odpadów oraz szeroko pro- wadzona akcja edukacyjna. 8.1. Potencjalne zmiany stanu œrodowiska w przypadku braku realizacji planu Zagro¿enie powietrza atmosferycznego wynikaj¹ce ze sk³a- dowania odpadów Obszar Gminy Mszana Dolna jest bogaty w zasoby wód podziemnych oraz w obiekty przyrodnicze zas³uguj¹ce na ich Miejsca nielegalnego gromadzenia i wylewania odpadów ochronê. Nieprawid³owe gospodarowanie odpadami na ob- stanowi¹ zagro¿enie dla czystoœci powietrza. Tworz¹cy siê i ulat- szarze Gminy mo¿e prowadziæ do dalszej degradacji œrodowi- niaj¹cy do atmosfery biogaz, mo¿e byæ przyczyn¹ uci¹¿liwoœci ska przyrodniczego. dla okolicznych mieszkañców, a tak¿e obni¿aæ walory turystycz- ne Gminy. Potencjalne zagro¿enie dla œrodowiska wodnego i glebowego W ramach realizacji ogólnokrajowego "Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj¹cych azbest" powstan¹ w Gminie, Odpady komunalne i niebezpieczne gromadzone na "dzi- w trakcie wymiany pokryæ dachowych, odpady zawieraj¹ce kich wysypiskach" oraz wylewiska œcieków komunalnych, s¹ azbest, nale¿¹ce do odpadów niebezpiecznych. Niekontrolowa- potencjalnym ogniskiem zanieczyszczenia œrodowiska. Mog¹ ne usuwanie elementów zawieraj¹cych azbest stanowiæ mo¿e prowadziæ do degradacji œrodowiska w analogiczny sposób, zagro¿enie dla czystoœci powietrza i w konsekwencji dla ludzi jak w przypadku sk³adowisk wybudowanych bez odpowied- bêd¹cych w zasiêgu oddzia³ywania py³u azbestowego. nich zabezpieczeñ. Przy braku odpowiedniego uszczelnienia miejsca nielegalnego deponowania odpadów, wymywane za- Wnioski nieczyszczenia mog¹ byæ wprowadzane do œrodowiska, po- woduj¹c degradacjê wód podziemnych i powierzchniowych – W przypadku braku realizacji planu, gospodarowanie odpa- oraz pogorszenie jakoœci gleb. dami prowadzone bêdzie nieprawid³owo, co doprowadzi Zachodnia czêœæ obszaru Gminy po³o¿ona jest w zasiêgu do degradacji œrodowiska przyrodniczego. G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 445 (zbiornik warstw – Ogniskiem zanieczyszczenia œrodowiska gruntowo-wodne- Magura - Babia Góra). W jego zasiêgu wyznaczony zosta³ ob- go s¹ miejsca nielegalnego gromadzenia i wylewania od- szar wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO). Jest to zbior- padów. nik zlokalizowany w trzeciorzêdowych utworach fliszowych – Realne zagro¿enie dla œrodowiska wodnego i glebowego sta- o charakterze szczelinowo-porowym. nowi¹ miejsca nielegalnego gromadzenia i wylewania od- Pó³nocna i œrodkowa czêœæ obszaru Gminy znajduje w za- padów zlokalizowane na obszarze potencjalnego zagro¿enia siêgu G³ównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 443 (Dolina powodzi¹. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 461 — Poz. 5

– Miejsca nielegalnego gromadzenia i wylewania odpadów Segregacja i selektywne zbieranie odpadów stanowi¹ zagro¿enie dla czystoœci powietrza. Trafiaj¹cy do at- mosfery biogaz mo¿e byæ przyczyn¹ uci¹¿liwoœci dla miesz- Za³o¿eniem Planu jest w³¹czenie siê do jego realizacji wszyst- kañców Gminy. kich mieszkañców Gminy. Na efektywnoœæ prowadzonego zbie- – Nieprawid³owe gospodarowanie odpadami przyczyni siê rania selektywnego odpadów znacz¹cy wp³yw ma w³aœciwie do wzrostu iloœci odpadów, zw³aszcza ulegaj¹cych biodegra- prowadzona edukacja we wszystkich grupach spo³eczeñstwa. dacji i odpadów niebezpiecznych kierowanych na sk³adowi- Segregacja i selektywne zbieranie odpadów doprowadzi ska, oraz do powstawania "dzikich wysypisk". do pozyskania surowców wtórnych i przede wszystkim do ogra- – Niekontrolowane usuwanie elementów zawieraj¹cych azbest niczenia iloœci odpadów kierowanych na sk³adowiska. Selek- stanowiæ mo¿e zagro¿enie dla czystoœci powietrza i w konse- tywne zbieranie mo¿e byæ prowadzone wariantowo: zbieranie kwencji dla ludzi bêd¹cych w zasiêgu oddzia³ywania py³u "u Ÿród³a" (w obrêbie posesji), punkty selektywnego zbierania azbestowego. (wydzielone miejsca na terenie osiedli i centrów us³ugowo- handlowych) oraz centra selektywnego zbierania (ogrodzone 8.2. Okreœlenie przewidywanego oddzia³ywania na œrodo- i strze¿one miejsca - GPZO, do których przywo¿one s¹ odpady wisko rozwi¹zañ objêtych planem wysegregowane). Segregacja odpadów i selektywne zbieranie doprowadzi Sporz¹dzone dla Gminy Mszana Dolna prognozy zak³adaj¹, ponadto do wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumie- w najbli¿szych latach, wzrost iloœci wytwarzanych odpadów. nia odpadów komunalnych i przekazanie ich do GPZON. Prawi- Realizacja Planu doprowadzi jednak do zmniejszenia iloœci od- d³owo zlokalizowane punkty i szeroko prowadzona akcja do- padów deponowanych na sk³adowiskach, przy jednoczesnym prowadz¹ do ograniczenia zagro¿enia dla œrodowiska w zwi¹zku wzroœcie iloœci odpadów poddawanych procesom odzysku z niekontrolowanym sk³adowaniem odpadów niebezpiecznych lub unieszkodliwiania. Proces ten przyczyni siê znacz¹co do ograniczenia zagro¿enia dla œrodowiska przyrodniczego. Kompostowanie odpadów komunalnych Negatywne oddzia³ywanie aktualnego stanu gospoda- rowania odpadami mo¿e zostaæ ograniczone lub wyelimi- Kompostowanie jest tlenowym procesem rozk³adu, a pro- nowane poprzez realizacjê planowanego systemu gospo- duktami gazowymi przemian s¹ dwutlenek wêgla i para wod- darowania odpadami. Zaplanowane dzia³ania polegaj¹ na. W wyniku procesu kompostowania odzyskuje siê produkt, w pierwszej kolejnoœci na uporz¹dkowaniu gospodarowa- który mo¿e byæ wykorzystywany do nawo¿enia pól i wzboga- nia odpadami. Zaplanowane dzia³ania polegaj¹ równie¿ cania gleb, pod warunkiem spe³nienia kryterium czystoœci bak- na wprowadzeniu systemu segregacji i selektywnego zbie- teriologicznej i zawartoœci metali ciê¿kich. Kompostuje siê g³ów- rania oraz na wdra¿aniu procesów odzysku, a nastêpnie nie odpady zielone, odpady organiczne ulegaj¹ce biodegrada- unieszkodliwiania odpadów. cji wydzielone z odpadów komunalnych oraz osady œciekowe. Budowa GPZON i MZWON pozwoli na usprawnienie syste- Kompostowanie powinno byæ zatem poprzedzone segregacj¹ mu zbierania i magazynowania odpadów niebezpiecznych wstêpn¹. Rozpowszechnianie kompostowni indywidualnych z sektora komunalnego. (przydomowych), ograniczy iloœæ odpadów ulegaj¹cych biode- gradacji, deponowanych dotychczas na sk³adowiskach odpa- Sk³adowiska odpadów zawieraj¹cych azbest dów komunalnych lub "dzikich wysypiskach". Kompostowanie odpadów zmniejsza niekorzystne skutki, jakie niesie za sob¹ Sposób sk³adowania odpadów pochodz¹cych z budowy, re- unieszkodliwianie odpadów na sk³adowiskach: odcieki zanie- montu i demonta¿u obiektów budowlanych zawieraj¹cych czyszczaj¹ce wody gruntowe, emisjê gazu sk³adowiskowego, azbest zosta³ przedstawiony w wymienionym powy¿ej rozpo- zajmowanie du¿ych obszarów, niszczenie krajobrazu. rz¹dzeniu Ministra Œrodowiska. Dopóki wyroby azbestowe s¹ zamontowane na dachach i elewacjach budynków, nie mo¿na Termiczne przekszta³canie odpadów traktowaæ ich jako odpad. Z ka¿dym kolejnym rokiem, nale¿y jednak liczyæ siê z narastaj¹c¹ iloœci¹ tego typu odpadów, zwi¹- Plan zak³ada, ¿e termiczne przekszta³canie odpadów bê- zan¹ z ich mechanicznym zu¿yciem i konieczn¹ wymian¹ po- dzie g³ówn¹ technologi¹ - poza sk³adowaniem, stosowan¹ kryæ dachowych i innych elementów budowlanych zawieraj¹- do unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. W szczegól- cych azbest. noœci dotyczy to unieszkodliwiania odpadów medycznych i we- W Planie przedstawiony jest wariantowy schemat postê- terynaryjnych oraz odpadów poubojowych. powania z odpadami zawieraj¹cymi azbest, pochodz¹cymi Odpady medyczne powinny byæ przewo¿one do najbli¿szej z Gminy Mszana Dolna. Kontrolowany sposób postêpowania ju¿ funkcjonuj¹cej spalarni odpadów medycznych, spe³niaj¹- z odpadami zawieraj¹cymi azbest nie bêdzie powodowa³ za- cej stosowne wymogi œrodowiskowe i prawne. Powstaj¹ce nieczyszczenia œrodowiska atmosferycznego. odpady medyczne, weterynaryjne oraz poubojowe mog¹ byæ ponadto unieszkodliwiane w ka¿dej prawid³owo dzia³aj¹cej in- Likwidacja "dzikich wysypisk" stalacji s³u¿¹cej do termicznego przekszta³cania. Prawid³owo zaprojektowana i sprawna spalarnia emituje zanieczyszczenia Wysypiska, które s¹ niezorganizowane, nielegalne i funk- poni¿ej dopuszczalnych norm i jest obiektem przyjaznym cjonuj¹ bez zezwolenia w³adz terenowych - tzw. "dzikie wysy- dla œrodowiska. piska" wykazuj¹ negatywny wp³yw na œrodowisko przyrodni- Jednoczeœnie niezmiernie wa¿nym elementem systemu go- cze. Charakter zanieczyszczenia jest zbli¿ony, jak dla nieprawi- spodarowania odpadami jest ograniczenie iloœci odpadów d³owo funkcjonuj¹cych sk³adowisk odpadów komunalnych. poddawanych termicznemu przekszta³caniu w indywidualnych Plan zak³ada bie¿¹c¹ likwidacjê miejsc nielegalnego groma- paleniskach przydomowych. Jest to proces niekontrolowany, dzenia odpadów. Taka likwidacja przyczynia siê przede wszyst- mog¹cy wprowadzaæ do œrodowiska du¿e iloœci zanieczysz- kim do usuniêcia ogniska zanieczyszczenia wód podziemnych czeñ. Ograniczenie tego zjawiska przyczyni siê w znacz¹cym i powierzchniowych. stopniu do zmniejszenia niskiej emisji. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 462 — Poz. 5

Zaprzestanie praktyk zakopywania zw³ok zwierzêcych 9. Sposób monitoringu i oceny wdra¿ania planu lub odpadów weterynaryjnych pozwoli na wyeliminowanie nie- korzystnego wp³ywu tych odpadów, nale¿¹cych do grupy od- Plan gospodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna zosta³ padów niebezpiecznych, na œrodowisko gruntowo-wodne. opracowany na podstawie analizy stanu obecnego gospodar- ki odpadami w gminie.. Edukacja ekologiczna Podstawê monitorowania wdra¿ania gminnego planu go- spodarki odpadami bêdzie stanowiæ tzw. monitorowanie sa- Jednym z podstawowych warunków realizacji Planu go- morz¹dowe. W miarê potrzeb, ale nie rzadziej ni¿ raz na pó³ spodarki odpadami w Gminie Mszana Dolna jest w³¹czenie siê roku, rada gminy powinna podczas obrad uwzglêdniæ proble- do udzia³u w jego realizacji wszystkich mieszkañców. Wi¹¿e matykê zwi¹zan¹ z gospodark¹ odpadami i realizacj¹ gminne- siê to z potrzeb¹ zmiany podejœcia do znaczenia œrodowiska go planu gospodarki odpadami. Jednoczeœnie nale¿y wpro- przyrodniczego dla ka¿dego cz³owieka. Konieczna jest zatem wadziæ pod ka¿de obrady rad so³eckich zagadnienie dotycz¹ce wszechstronna edukacja ekologiczna spo³eczeñstwa promu- selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w³aœciwego j¹ca po¿¹dany sposób postêpowania z odpadami, w tym rów- postêpowania z odpadami ulegaj¹cymi biodegradacji oraz inne nie¿ ograniczenie niskiej emisji. Prawid³owo prowadzona kam- bie¿¹ce problemy zwi¹zane z odpadami powstaj¹cymi na te- pania edukacyjna, mo¿e doprowadziæ do zmniejszenia iloœci renie so³ectw. powstawania odpadów, wzrostu procesów indywidualnego Monitorowanie zmian zachodz¹cych w gospodarowaniu od- zagospodarowania lub segregacji odpadów u Ÿród³a ich po- padami bêdzie siê odbywa³o na podstawie wydanych decyzji wstania, wykorzystanie w recyklingu odpadów mog¹cych za- na wytwarzanie, zbieranie, odzyskiwanie, transport i uniesz- st¹piæ surowce pierwotne (ewentualne wykorzystanie czêœci kodliwianie. W bazie danych bêdzie mo¿liwoœæ prowadzenia ulegaj¹cych biodegradacji) wzrostu iloœci odpadów poddawa- rejestru decyzji wydanych przez w³aœciwe urzêdy, a dotycz¹ce nych unieszkodliwianiu poza sk³adowaniem i minimalizacji Gminy Mszana Dolna. odpadów trafiaj¹cych na sk³adowiska. System monitorowania u³atwia podejmowanie decyzji Nale¿y wyraŸnie podkreœliæ, ¿e w³aœciwie realizowane zmierzaj¹cych do w³aœciwego i rozwa¿nego ukierunkowania przedsiêwziêcia edukacyjne, przyczyniaj¹ siê docelowo dzia³añ zwi¹zanych z gospodark¹ odpadami na szczeblach - do ograniczania negatywnych skutków oddzia³ywania na œro- powiatowym i gminnym oraz s³u¿y opracowaniu materia³ów dowisko, szczególnie w zakresie gospodarowania odpadami na obrady rad powiatowych i rad gminnych. W³aœciwe ukie- komunalnymi i niebezpiecznymi. runkowanie sytemu przep³ywu informacji z gmin i przedsiê- biorstw do bazy - w celu sta³ego uaktualniania posiadanych Wnioski danych, a tak¿e obserwacje zachodz¹cych zmian, bêd¹ da- wa³y aktualny obraz skutecznoœci wdra¿ania i stopnia reali- – Bie¿¹ca likwidacja miejsc nielegalnego gromadzenia odpa- zacji w czasie, zamierzonych w planie celów. Zbieranie da- dów, czyli "dzikich wysypisk", przyczyni siê przede wszyst- nych bêdzie bazowa³o na systemie ankiet skierowanych kim do usuniêcia ogniska zanieczyszczenia gleb, wód pod- do podmiotów zajmuj¹cych siê gospodarowaniem odpada- ziemnych i powierzchniowych w zlewni rzeki Raby. mi, pocz¹wszy od wytwórców po jednostki zajmuj¹ce siê – Sk³adowiska odpadów zawieraj¹cych azbest, wykonane unieszkodliwianiem. Ankiety bêd¹ rozsy³ane poczt¹ trady- w zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi w rozporz¹dzeniu cyjn¹ lub elektroniczn¹, w cyklu pó³rocznym lub rocznym, Ministra Œrodowiska, nie bêd¹ stanowiæ zagro¿enia dla œro- w zale¿noœci od potrzeb. dowiska przyrodniczego. Kontrolowany sposób postêpowa- W cyklu rocznym, na podstawie zebranych danych, bêdzie nia z odpadami zawieraj¹cymi azbest nie powoduje zanie- opracowywana ocena realizacji planu. Co dwa lata ocena ta czyszczenia œrodowiska atmosferycznego. bêdzie stanowiæ element sprawozdania z realizacji planu do ra- – Segregacja i selektywne zbieranie odpadów doprowadzi portu z wykonania programu ochrony œrodowiska sporz¹dza- do pozyskania surowców wtórnych i przede wszystkim nego przez zarz¹d gminy, a co cztery lata bêdzie wykorzysty- do ograniczenia iloœci odpadów kierowanych na sk³adowi- wana podczas weryfikacji i aktualizacji bie¿¹cego planu. ska oraz do wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze stru- Podstaw¹ do cyklicznego raportowania stopnia realizacji mienia odpadów komunalnych. planu oraz aktualizacji planu jest opracowanie oceny stopnia – Rozpowszechnianie kompostowni indywidualnych (przydo- jego realizacji. Ocena taka powinna wynikaæ z analizy stanu mowych) ograniczy iloœæ odpadów ulegaj¹cych biodegrada- gospodarki odpadami w gminie, opracowywanej na bie¿¹co cji, deponowanych dotychczas na sk³adowiskach odpadów na dzieñ sporz¹dzenia raportu, w odniesieniu do stanu wyj- komunalnych. œciowego przedstawionego w planie. Analiza powinna byæ – Unieszkodliwianie odpadów metod¹ termicznego przekszta³- przeprowadzana dla postawionych w planie celów, na pod- cania doprowadzi do zmniejszenia iloœci odpadów niebez- stawie wskaŸników efektywnoœci realizacji gminnego planu piecznych deponowanych na sk³adowiskach. gospodarki odpadami. Wykaz wskaŸników efektywnoœci re- – Ograniczenie zjawiska spalania odpadów w indywidualnych alizacji planu, opracowanych dla przyjêtych w gminie celów, paleniskach przydomowych przyczyni siê w znacz¹cym stop- przedstawia poni¿sza tabela. Wartoœci oczekiwane dla po- niu do ograniczenia niskiej emisji. szczególnych wskaŸników zawarte s¹ w ramach okreœlonych – W³aœciwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkañ- celów (por. rozdz. 6). ców spowoduje zwiêkszenie efektywnoœci prowadzonego selektywnego zbierania odpadów, co zapewni pozyskanie surowców wtórnych i zmniejszenie iloœci odpadów trafiaj¹- cych na sk³adowiska. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 463 — Poz. 5

Tabela 9.1. Wykaz wskaŸników efektywnoœci realizacji planu (zgodnie z PPGO i WPGO)

Lp. WskaŸnik charakteryzuj¹cy gospodarkê odpadami - sektor komunalny Wartoœci bazowe Jednostka wskaŸników przyjêtych do monitoringu realizacji planu (stan na 2004)

1 Iloœæ wytworzonych odpadów komunalnych 4 113 Mg/rok 2 Iloœæ zebranych odpadów komunalnych 197 Mg/rok 3 Iloœæ odpadów objêtych zorganizowan¹ zbiórk¹ 4,8 % 4 Iloœæ wytworzonych odpadów komunalnych na 1 mieszkañca na rok 253 kg/M/rok 5 Iloœæ zebranych odpadów komunalnych na 1 mieszkañca na rok 12,2 kg/M/rok 6 Udzia³ odpadów z sektora komunalnego sk³adowanych na sk³adowiskach 100 % 7 Udzia³ odpadów komunalnych ulegaj¹cych biodegradacji sk³adowanych na sk³a- 26,9 % dowiskach 8 Iloœæ zebranych od mieszkañców odpadów biodegradowalnych 51,2 Mg 9 Iloœæ wytworzonych odpadów opakowaniowych w tym: 849,5 Mg – tworzywa sztuczne 115,6 – papier i tektura 264,6 – szk³o 323,9 – opakowania z blachy stalowej 27,8 – opakowania z aluminium 8 – opakowania wielomateria³owe 29,7 10 Udzia³ odzyskiwanych surowców wtórnych w ca³kowitym strumieniu zebranych 14 % odpadów komunalnych i komunalnopodobnych 11 Iloœæ odzyskiwanych surowców wtórnych w tym: 28 Mg – tworzywa sztuczne 0,5 – papier i tektura 1,5 – szk³o 11 – blacha stalowa i aluminium 15,2 – opakowania wielomateria³owe b.d. 12 Iloœæ odzyskanych odpadów – wielkogabarytowych – budowlanych b.d. Mg – niebezpiecznych 13 Czynne sk³adowiska odpadów komunalnych brak szt./ha 14 Sk³adowiska nieczynne w tym: – zrekultywowane brak szt./ha – do rekultywacji 15 Obiekty gospodarki odpadami komunalnymi: – linie do segregacji – kompostownie brak szt. – linie do demonta¿u odpadów wielkogabarytowych – linie do przekszta³cania gruzu budowlanego 16 Iloœæ powstaj¹cych osadów œciekowych 89,6 Mg 17 Sposób postêpowania z osadami œciekowymi: – wykorzystane w tym: – na cele przemys³owe – na cele rolnicze wykorzystane – kompostowane na cele rolnicze Mg – przekszta³cone termicznie b.d. iloœciowych – sk³adowane – inne – nagromadzone na terenie oczyszczalni – wykorzystane z nagromadzonych do 1.01.2000

Lp. WskaŸnik charakteryzuj¹cy gospodarkê odpadami - sektor gospodarczy Jednostka

1 Iloœæ wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym w tym: b.d. tys. Mg – niebezpiecznych 2 Sposób zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego w tym: – tymczasowo sk³adowane b.d. tys. Mg / % – wykorzystywane – unieszkodliwiane – sk³adowane 4 Sposób zagospodarowania odpadów niebezpiecznych powstaj¹cych w przemy- œle w tym: – wykorzystane b.d. % – unieszkodliwione – sk³adowane 5 Nagromadzenie odpadów z czego: b.d. tys. Mg wykorzystano Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 464 — Poz. 5

Lp. WskaŸnik charakteryzuj¹cy gospodarkê odpadami - sektor komunalny Wartoœci bazowe Jednostka wskaŸników przyjêtych do monitoringu realizacji planu (stan na 2004)

6 Tereny sk³adowisk: – niezrekultywowanych brak ha – zrekultywowanych w 2000 r 7 Obiekty gospodarki odpadami – zak³ady termicznej utylizacji odpadów – sk³adowiska odpadów nieniebezp. brak szt./wydajnoœæ – w tym sk³adowiska odpadów niebezpiecznych – inne instalacje 8 Iloœæ odpadów powstaj¹cych w placówkach medycznych: 0,25 Mg/rok – odpady o charakterze komunalnym – odpady infekcyjne i specjalne 9 Iloœæ zak³adów termicznej utylizacji odpadów medycznych brak szt./wydajnoœæ 10 Iloœæ odpadów powstaj¹cych w placówkach weterynaryjnych 15,7 Mg 11 Iloœæ odpadów zawieraj¹cych azbest 6,8 tys. Mg 12 Iloœæ sk³adowisk odpadów azbestowych brak szt. 13 Nagromadzenie odpadów w mogilnikach brak Mg

Analiza stanu gospodarki odpadami powinna byæ ka¿dora- 10. Wskazanie instrumentów finansowych s³u¿¹cych re- zowo opracowywana dla odpadów z ka¿dego z sektorów: ko- alizacji zamierzonych celów munalnego, gospodarczego i odpadów niebezpiecznych. Uk³ad informacji prezentowanych w poszczególnych sektorach pre- 10.1. Szacowane koszty i mo¿liwoœci finansowania zadañ zentuj¹ tabele: 9.2 i 9.3. z zakresu gospodarowania odpadami w Gminie W tabeli 9.2 przedstawiono uk³ad informacji objêtych ana- liz¹ stanu gospodarki odpadami w odniesieniu do przyjêtych Szacunkowa analiza finansowa dla realizacji przedsiêwziêæ celów, przy wykorzystaniu przedstawionych powy¿ej wskaŸ- zosta³a przedstawiona na za³¹czniku 1. Wprowadzenie zada- ników. nia do realizacji przez gminê powinno byæ poprzedzone Uchwa³¹ bud¿etow¹, której za³¹cznikiem jest "Wieloletni plan Tabela 9.2. Uk³ad informacji objêtych analiz¹ stanu gospodar- inwestycyjny". O pomoc finansow¹ na realizacjê przedsiêwziêæ ki odpadami w Gminie w odniesieniu do przyjêtych celów. ujêtych w "Planie gospodarki odpadami dla gminy Mszana

6WDQà 6WDQà Dolna", w szczególnoœci programu unieszkodliwiania odpadów 3U]\M W\ÃGRÃUHDOL]DFMLà 6WDQà 6WRSLH à /Sà 1D]ZDÃZVND QLNDà GRFHORZ\Ãà GRFHORZ\ÃZà FHOà Z\M FLRZ\à UHDOL]DFMLÃÃRSLVà ZÃÃUà ÃUà zawieraj¹cych azbest, gmina powinna ubiegaæ siê w Wojewódz- ÃÃà ÃÃÃà kim Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej, Po- ÃÃà ÃÃÃà ÃÃà ÃÃÃà wiatowym Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wod- ÃÃà ÃÃÃà à nej oraz Gminnym Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodar- ki Wodnej. W tabeli 9.3 zaprezentowano schemat opisu stanu przyjê- Realizacja zadañ prowadz¹cych do osi¹gniêcia celów przed- tych do realizacji zadañ. W opisie nale¿y uwzglêdniæ jednost- stawionych w planie bêdzie mo¿liwa poprzez pozyskiwanie kê odpowiedzialn¹ na wykonanie dzia³ania oraz sposób wdro- œrodków finansowych przez gminê w ró¿nych formach. ¿enia. Koszty zwi¹zane z gospodarowaniem odpadami komunal- nymi (w szczególnoœci zbieranie i transport) mog¹ byæ pozy- Tabela 9.3. Uk³ad informacji objêtych analiz¹ stanu gospodar- skiwane równie¿ bezpoœrednio od mieszkañców. Proponuje ki odpadami w Gminie w odniesieniu do zadañ przyjêtych do siê dwie mo¿liwoœci: realizacji. – podpisywanie umów indywidualnych pomiêdzy mieszkañ-

=DáR RQ\ÃRNUHVà cami a firmami posiadaj¹cymi odpowiednie zezwolenia; op³a- /Sà 1D]ZDÃ]DGDQLDà 2SLVÃVWDQXÃUHDOL]DFMLÃà UHDOL]DFMLà ty za zbieranie i transport pokrywane bêd¹ przez mieszkañ- Ãà à à Ãà à à ców indywidualnie; pojemniki mog¹ zostaæ zakupione lub wy- Ãà à à Ãà à à po¿yczone przez specjalistyczne firmy; à – "samoopodatkowanie mieszkañców gminy" na podstawie Uchwa³y Rady Gminy; koszty zbierania, transportu i uniesz- Cykliczna aktualizacja danych stwarza korzystne warunki kodliwiania pokrywane bêd¹ z funduszy zgromadzonych do prowadzenia sta³ego bilansu odpadów komunalnych, nie- przez gminê bezpoœrednio od mieszkañców. bezpiecznych i przemys³owych powstaj¹cych i wykorzystywa- System gospodarowania odpadami dla Gminy Mszana nych na terenie Gminy. Dolna zosta³ opracowany jako system wielowariantowy. Przed- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 465 — Poz. 5 stawiono w nim ró¿ne mo¿liwoœci zorganizowania zbierania, – budowa GPZON w wydzielonym miejscu wraz z ca³¹ sieci¹ magazynowania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania od- punktów na terenie Gminy, padów powstaj¹cych na terenie Gminy. Przyjêcie do realizacji – zakup pojemników na odpady niebezpieczne oraz pozosta³e wariantu gospodarowania odpadami wybranego z zapropo- odpady magazynowane na obszarze GPZON nowanych, bêdzie uzale¿nione miêdzy innymi od mo¿liwoœci – obs³uga GPZON wraz z ca³ym systemem zbierania odpa- finansowych Gminy, od mo¿liwoœci pozyskania najkorzystniej- dów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze komu- szych ofert od przedsiêbiorców oraz chêci mieszkañców uczest- nalnym, niczenia finansowego w gospodarowaniu odpadami. W tabeli – koszty unieszkodliwienia odpadów ulegaj¹cych biodegra- 10.1. zestawiono ca³kowite koszty gospodarowania odpada- dacji, odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecz- mi komunalnymi, równie¿ w przeliczeniu na 1 mieszkañca rocz- nych wydzielonych w sektorze komunalnym, komunal- nie. Koszty dotycz¹ ca³ego okresu realizacji planu, czyli do koñca nych osadów œciekowych oraz pozosta³ych odpadów ko- roku 2014. Nale¿y zaznaczyæ, i¿ s¹ to dane szacunkowe, które munalnych. mog¹ zmieniaæ siê w zale¿noœci od sytuacji rynkowej. Szacowane ³¹czne koszty realizacji planu w sektorze ko- Koszty szacowane dla realizacji wariantu I uwzglêdniaj¹ munalnym w ca³ym okresie realizacji kszta³tuj¹ siê na zmien- elementy: nym poziomie w zale¿noœci od przyjêtego wariantu. Nale¿y – wprowadzenie lub rozszerzenie edukacji spo³eczeñstwa, wyraŸnie podkreœliæ, i¿ koszty realizacji planu nie bêd¹ jednoli- – obs³uga systemu zbierania odpadów komunalnych (w tym te przez ca³y okres realizacji, czyli do roku 2014. Najwiêksze transport), nak³ady finansowe zostan¹ poniesione w pierwszych latach – zakup zestawu pojemników lub worków na odpady segrego- realizacji planu. Zwi¹zane jest to przede wszystkim z koniecz- wane i odpady zmieszane na obszarach wiejskich, noœci¹ budowy GPZON oraz zakupem pojemników wielokrot- – zakup pojemników typu Igloo na obszarach najwiêkszego nego u¿ytku. £¹czne koszty mog¹ ulec zmniejszeniu, gdy¿ na te- nasilenia ruchu mieszkañców, renie gminy jest ju¿ zakupiona czêœæ pojemników, w szczegól- – zakup kontenerów typu KP- 7 (przy cmentarzach), noœci w gospodarstwach indywidualnych na zbieranie odpa- – budowa GPZON w wydzielonym miejscu wraz z ca³¹ sieci¹ dów zmieszanych. Na tym obszarze istnieje ju¿ czêœciowo od- punktów na terenie Gminy, powiednia infrastruktura pozwalaj¹ca na bezpieczne prowa- – zakup pojemników na odpady niebezpieczne oraz pozosta³e dzenie gospodarowania odpadami. Do Gminnego Punktu Zbie- odpady magazynowane na obszarze GPZON, rania Odpadów Niebezpiecznych powinny byæ przywo¿one – obs³uga GPZON wraz z ca³ym systemem zbierania odpadów odpady niebezpieczne pochodz¹ce przede wszystkim od miesz- niebezpiecznych wytworzonych w sektorze komunalnym, kañców (nieodp³atnie) oraz z sektora ma³ych i œrednich przed- – koszty unieszkodliwienia odpadów ulegaj¹cych biodegrada- siêbiorstw (odp³atnie). cji, odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecznych wydzielonych w sektorze komunalnym, komunalnych osa- Tabela 10.1. Szacunkowe koszty realizacji wariantowego sys- dów œciekowych oraz pozosta³ych odpadów komunalnych. temu gospodarowania odpadami komunalnymi w Gminie Koszty szacowane dla realizacji wariantu II uwzglêdniaj¹ Mszana Dolna elementy: – wprowadzenie lub rozszerzenie edukacji spo³eczeñstwa, WARIANT I WARIANT II WARIANT III – obs³uga systemu zbierania odpadów komunalnych (w tym transport), koszt ca³kowity 6 820 825 z³ 7 461 305 z³ 8 034 005 z³ w latach 2004 - – zakup worków na odpady segregowane na obszarach wiejskich, 2014 – zakup pojemników na odpady zmieszane na obszarach wiejskich, koszt roczny 649 602 z³ 710 600 z³ 765 143 z³ – zakup pojemników typu Igloo na obszarach najwiêkszego koszt w przeli- 40,9 z³ 44,7 z³ 48,2 z³ nasilenia ruchu mieszkañców, czeniu na miesz- – zakup kontenerów typu KP- 7 (przy cmentarzach), kañca/rok – budowa GPZON w wydzielonym miejscu wraz z ca³¹ sieci¹ punktów na terenie Gminy, – zakup pojemników na odpady niebezpieczne oraz pozosta³e W tabeli 10.2. podane zosta³y szacunkowe ³¹czne koszty odpady magazynowane na obszarze GPZON, realizacji wariantowego systemu gospodarowania odpadami – obs³uga GPZON wraz z ca³ym systemem zbierania odpadów komunalnymi oraz koszty gospodarowania odpadami z sekto- niebezpiecznych wytworzonych w sektorze komunalnym, ra niebezpiecznego do koñca roku 2014. – koszty unieszkodliwienia odpadów ulegaj¹cych biodegrada- W podanych kosztach nie zosta³y ujête odpady zawieraj¹- cji, odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecznych ce azbest. Szacunkowe koszty zdejmowania pokrycia dacho- wydzielonych w sektorze komunalnym, komunalnych osa- wego, pakowania i transportu oraz unieszkodliwiania odpa- dów œciekowych oraz pozosta³ych odpadów komunalnych. dów zawieraj¹cych azbest zosta³y zestawione oddzielnie w ta- Koszty szacowane dla realizacji wariantu III uwzglêdniaj¹ beli 10.3 i obejmuj¹ lata 2004-2032. elementy: £¹czne koszty gospodarowania odpadami z sektora komu- – wprowadzenie lub rozszerzenie edukacji spo³eczeñstwa, nalnego i niebezpiecznego mog¹ ulec zmniejszeniu w wyniku – obs³uga systemu zbierania odpadów komunalnych (w tym wprowadzania nowych technologii procesów unieszkodliwia- transport), nia, rozwoju rynku surowców wtórnych, wchodzenia i rozsze- – zakup pojemników na odpady zmieszane na obszarach rzania zakresu dzia³alnoœci firm i organizacji zajmuj¹cych siê wiejskich, odzyskiem i recyklingiem. Istnieje mo¿liwoœæ nawi¹zania – zakup pojemników typu Igloo na obszarach najwiêkszego wspó³pracy z firmami i/lub organizacjami odbieraj¹cymi wy- nasilenia ruchu mieszkañców, brane rodzaje odpadów bezp³atnie od wytwórców lub nawet – zakup pojemników typu Igloo na odpady segregowane na ob- za niewielk¹ gratyfikacj¹ finansow¹. Zmniejszenie kosztów szarach wiejskich, gospodarowania odpadami zale¿eæ bêdzie, zatem od mo¿li- – zakup kontenerów typu KP- 7 (przy cmentarzach), woœci pozyskania najkorzystniejszych ofert. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 466 — Poz. 5

Tabela 10.2. Szacunkowe koszty realizacji wariantowego sys- 3. innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badañ temu gospodarowania odpadami z sektora komunalnego i od- stanu œrodowiska, a tak¿e systemów pomiarowych zu¿y- padami niebezpiecznymi ³¹cznie (z wy³¹czeniem azbestu) cia wody i ciep³a, w Gminie Mszana Dolna 4. realizacji zadañ modernizacyjnych i inwestycyjnych, s³u¿¹- cych ochronie œrodowiska i gospodarce wodnej, w tym in- WARIANT I WARIANT II WARIANT III stalacji lub urz¹dzeñ ochrony przeciwpowodziowej i obiek- tów ma³ej retencji wodnej, koszt ca³kowity 7 912 383 z³ 8 552 864 z³ 9 125 564 z³ 5. urz¹dzania i utrzymywania terenów zielonych, zadrzewieñ, w latach 2004 - zakrzewieñ oraz parków, 2014 koszt roczny 753 560 z³ 814 558 z³ 869 101 z³ 6. realizacji przedsiêwziêæ zwi¹zanych z gospodark¹ odpadami, koszt w przeli- 47,4 z³ 51,3 z³ 54,7 z³ 7. wspierania dzia³añ przeciwdzia³aj¹cych zanieczyszczeniom, czeniu na miesz- 8. profilaktyki zdrowotnej dzieci na obszarach na których wy- kañca/rok stêpuj¹ przekroczenia standardów jakoœci œrodowiska, 9. wspierania wykorzystania lokalnych Ÿróde³ energii odna- wialnej oraz pomocy dla wprowadzania bardziej przyja- Tabela 10.3. Szacunkowe koszty zdjêcia, pakowania, transportu znych dla œrodowiska noœników energii, i unieszkodliwiania odpadów zawieraj¹cych azbest - koszty 10. wspierania ekologicznych form transportu, ³¹czne do roku 2032 11. dzia³añ z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpoœrednio

á F]QDà á F]Q\ÃNRV]Wà oddzia³uj¹cego na stan gleby, powietrza i wód, w szczegól- á F]Q\ÃNRV]Wà á F]Q\ÃNRV]Wà FDáNRZLW\ÃNRV]Wà SRZLHU]FKQLDà ]GM FLDà SDNRZDQLDÃLà XQLHV]NRGOL XVXQL FLDà 6RáHFWZRà SRNU\üà SRNU\FLDà noœci na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj¹cych WUDQVSRUWXà ZLDQLDà D]EHVWXà GDFKRZ\FKà D]EHVWRZHJRà metodami ekologicznymi po³o¿onych na obszarach szcze- Pà ]áà ]áà ]áà ]áà *OLVQHà Ãà Ãà Ãà Ãà Ãà gólnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochro- .DVLQNDÃ0DáDà Ãà Ãà Ãà Ãà ÃÃà .DVLQDÃ:LHONDà Ãà Ãà Ãà Ãà ÃÃà nie przyrody, /XERPLHU]à Ãà Ãà Ãà Ãà ÃÃà 12. realizacji przedsiêwziêæ zwi¹zanych z ochron¹ powierzchni à WRZHà Ãà Ãà Ãà Ãà Ãà àRVWyZNDà Ãà Ãà Ãà Ãà Ãà ziemi. 0V]DQDÃ*yUQDà Ãà Ãà Ãà Ãà ÃÃà 2OV]yZNDà Ãà Ãà Ãà Ãà Ãà Œrodki Wojewódzkiego Funduszu mog¹ byæ przeznaczone 5DEDÃ1L QDà Ãà Ãà Ãà Ãà Ãà na dofinansowanie: *PLQDÃRJyáHPÃà Ãà ÃÃà ÃÃà ÃÃà ÃÃà à 1. dzia³añ na rzecz ochrony przyrody oraz zadañ zwi¹zanych ród³o: na podstawie danych IGSMiE PAN, szacunkowa inwen- ze zwiêkszeniem lesistoœci kraju, taryzacja przeprowadzona przez UG Mszana Dolna 2. dzia³añ polegaj¹cych na zapobieganiu i likwidacji powa¿nych awarii i ich skutków, Koszty unieszkodliwiania odpadów wytwarzanych w sek- 3. badañ, upowszechniania ich wyników, a tak¿e postêpu tech- torze gospodarczym bêd¹ œciœle uzale¿nione od przyjêtej tech- nicznego w zakresie ochrony œrodowiska i gospodarki wodnej, nologii produkcji i odzysku odpadów, sytuacji na rynku krajo- 4. opracowywania i wdra¿ania nowych technik i technologii, wym i œwiatowym. D¹¿enie do minimalizacji kosztów zwi¹za- w szczególnoœci dotycz¹cych ograniczenia emisji i zu¿ycia nych z gospodarowaniem odpadami w sektorze gospodarczym wody, a tak¿e efektywnego wykorzystania paliw, nale¿y do przedsiêbiorców. 5. zapobiegania lub usuwania skutków zanieczyszczenia œro- Wskazanie instrumentów finansowych mo¿liwych do po- dowiska w przypadku gdy nie mo¿na ustaliæ podmiotu za nie zyskania dla realizacji poszczególnych zadañ stawianych w har- odpowiedzialnego, monogramie realizacji przedstawiono w rozdziale 10.2 w roz- 6. systemu kontroli wnoszenia przewidzianych ustaw¹ op³at dziale 11. za korzystanie ze œrodowiska, a w szczególnoœci tworzenia baz danych podmiotów korzystaj¹cych ze œrodowiska obo- wi¹zanych do ponoszenia op³at, 10.2. Wskazanie instrumentów finansowych s³u¿¹cych re- 7. opracowywania planów s³u¿¹cych gospodarowaniu zaso- alizacji zadañ bami wodnymi oraz utworzeniu katastru wodnego, 8. innych zadañ s³u¿¹cych ochronie œrodowiska i gospodarce Finansowanie zadañ z zakresu gospodarki odpadami jest wodnej, wynikaj¹cych z zasady zrównowa¿onego rozwoju, mo¿liwe ze œrodków funduszy ochrony œrodowiska na zasa- ustalonych w planach dzia³alnoœci Wojewódzkiego Fundu- dach okreœlonych ustaw¹ z dnia 27 kwietnia 2001 r - Prawo szu, w tym realizacji programów ochrony œrodowiska. ochrony œrodowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627). Dotyczy to g³ów- Dzia³alnoœæ, o której mowa wy¿ej finansowana jest poprzez: nie zadañ o relatywnie niskich kosztach inwestycyjnych. Œrod- 1. udzielanie oprocentowanych po¿yczek, ki pozyskiwane z Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska 2. przyznawania dotacji, i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszy Ochrony Œro- 3. wnoszenia udzia³ów do spó³ek dzia³aj¹cych w kraju, dowiska i Gospodarki Wodnej oraz z Powiatowego i Gminnego 4. nagrody za dzia³alnoœæ na rzecz ochrony œrodowiska i go- Funduszy Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej zapew- spodarki wodnej, niezwi¹zan¹ z wykonywaniem obowi¹z- niaj¹ wsparcie finansowania inwestycji, zgodnie zasadami przy- ków pracowników administracji rz¹dowej i samorz¹dowej. jêtymi w tych funduszach. Wojewódzki Fundusz udziela dotacji oraz po¿yczek na pod- stawie umów cywilnoprawnych. Wojewódzki Fundusz Ochrony Œrodowiska Urz¹d Marsza³kowski Województwa Ma³opolskiego w Kra- kowie, udzieli³ informacji o mo¿liwoœci pozyskania pomocy fi- Œrodki Wojewódzkiego Funduszu mog¹ byæ przeznaczone nansowej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Go- na wspomaganie dzia³alnoœci w zakresie: spodarki Wodnej w Krakowie na zadania z zakresu gospodarki 1. edukacji ekologicznej oraz propagowania dzia³añ proeko- odpadami realizowane w ramach "Planu gospodarki odpada- logicznych i zasady zrównowa¿onego rozwoju, mi dla województwa ma³opolskiego". W roku 2004 œrodki fi- 2. realizacji zadañ pañstwowego monitoringu œrodowiska, nansowe z WFOŒiGW przyznawane bêd¹ m.in. na zadania Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 467 — Poz. 5 zwi¹zane z tworzeniem Gminnych Punktów Zbierania Odpa- Wysokoœæ udzielanej pomocy dów Niebezpiecznych (GPZON) oraz przedsiêwziêcia zwi¹zane Projekty rozpatrywane do dofinansowania ze œrodków Eko- z usuwaniem odpadów niebezpiecznych w postaci wyrobów Funduszu mo¿na podzieliæ na projekty techniczne (inwestycyj- zawieraj¹cych azbest. W piœmie skierowanym do Prezyden- ne) oraz przyrodnicze. Na najwy¿sz¹ pomoc (dotacja w wyso- tów, Burmistrzów oraz Wójtów z województwa ma³opolskiego koœci do 45% kosztów projektu) bêd¹ mog³y liczyæ samorz¹dy zosta³y przedstawione zasady pomocy WFOŒiGW dla finan- o najni¿szym dochodzie na mieszkañca. Samorz¹dy o najwy¿- sowania zadañ. Pomoc finansowa mo¿e byæ udzielana w for- szym dochodzie na mieszkañca mog¹ liczyæ maksymalnie na 5% mie po¿yczki lub dotacji: udzia³ fundacji w kosztach projektu. Inne podmioty, takie jak in- stytucje charytatywne i wyznaniowe, spo³eczne organizacje I - Po¿yczka ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych 1. Po¿yczka udzielana bêdzie powiatom, gminom, spó³dzielniom bêd¹ mog³y otrzymaæ wsparcie w wysokoœci do 30% kosztów mieszkaniowym oraz wspólnotom mieszkaniowym na usu- przedsiêwziêcia. Przedsiêbiorcy bêd¹ mogli liczyæ na dotacjê wanie (demonta¿ i transport) i unieszkodliwianie odpadów nie przekraczaj¹c¹ 15% kosztów projektu. niebezpiecznych w postaci materia³ów zawieraj¹cych azbest z obiektów budowlanych. Nie mo¿e ona przekroczyæ 80 % Warunki udzielania pomocy kosztów zadania dotycz¹cych us³ug i robót budowlanych W 2004 roku nie zmieni¹ siê warunki udzielania przez Eko- oraz nie mo¿e obejmowaæ pokrycia op³aty za sk³adowanie Fundusz pomocy na realizacjê projektów przyrodniczych - odpadów. Po¿yczka na ten cel mo¿e byæ czêœciowo umorzo- dotacja bêdzie mog³a wynosiæ a¿ do 80% kosztów przedsiê- na na wniosek po¿yczkobiorcy po spe³nieniu warunków: wziêcia. Projekty innowacyjne (w ramach projektów tech- – gdy przedsiêwziêcie zosta³o zakoñczone i osi¹gnê³o efekt nicznych), czyli prowadz¹ce do zastosowania po raz pierw- rzeczowy oraz ekologiczny w terminie i w sposób okre- szy w Polsce nowej technologii lub przyczyniaj¹ce siê œlony w umowie, do wprowadzenia jej na polski rynek, bêd¹ mog³y otrzymaæ – gdy sp³acono 70 % wyp³aconej po¿yczki z oprocentowaniem. dofinansowanie w wysokoœci do 30% kosztów projektu 2. Po¿yczka udzielana gminom i ich zwi¹zkom na zadania zwi¹- w przypadku przedsiêbiorców oraz do 50% kosztów projek- zane z tworzeniem Gminnych Punktów Zbierania Odpadów tu, gdy wnioskodawc¹ bêd¹ samorz¹dy lub inne podmioty, Niebezpiecznych (GPZON), w tym zakup pojemników do se- tj. instytucje charytatywne i wyznaniowe, spo³eczne orga- lektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, nie mo¿e nizacje ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajo- przekroczyæ 90 % zadania. Po¿yczka na ten cel mo¿e byæ brazowych i inne. czêœciowo umorzona na zasadach wskazanych powy¿ej. Dotowane przedsiêwziêcia II - Dotacja EkoFundusz wspiera finansowo zarówno projekty dopiero 1. Dotacja na usuwanie (demonta¿ i transport) i unieszkodliwia- rozpoczynane, jak i bêd¹ce ju¿ w fazie realizacji, przy czym nie odpadów niebezpiecznych w postaci materia³ów zawie- zaawansowanie finansowe nie powinno przekroczyæ 60% raj¹cych azbest z obiektów budowlanych u¿ytecznoœci publicz- w dniu z³o¿enia wniosku. nej: ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki spo³ecznej, W dziedzinach ochrony powietrza i ochrony klimatu dotowane palcówek opiekuñczo-wychowawczych, szkó³ publicznych bêd¹ przedsiêwziêcia dotycz¹ce: w wysokoœci nie wy¿szej ni¿ 40 % kosztów dotycz¹cych us³ug – energetycznego wykorzystania odnawialnych Ÿróde³ ener- i robót budowlanych, z tym, ¿e œrodki WFOŒiGW nie mog¹ gii (w szczególnoœci biomasy, energii s³onecznej oraz efek- byæ przeznaczone na pokrycie op³aty za sk³adowanie. tywnych ekonomicznie zastosowañ pomp ciep³a), – oszczêdnoœci energii w systemach zaopatrzenia w ciep³o Dotacje z EkoFunduszu w 2004 r. (informacja przekazana na cele komunalno-bytowe, przez Fundacjê do Gazety Prawnej, listopad 2003). – eliminacji emisji metanu ze starych wyrobisk wêgla, kopalñ Zmieni¹ siê zasady dzia³ania EkoFunduszu wspieraj¹cego in- wêgla kamiennego oraz eliminacji biogazu powstaj¹cego westycje w dziedzinie ochrony œrodowiska. W 2004 roku fundacja w oczyszczalniach œcieków, bêdzie dotowaæ przede wszystkim projekty niekomercyjne. Ob- – systemowych rozwi¹zañ maj¹cych na celu istotne zmniej- ni¿ony zosta³ wskaŸnik rentownoœci, co w praktyce oznacza ca³- szenie zanieczyszczeñ atmosfery powodowanych przez trans- kowite wycofanie siê z udzia³u w inwestycjach charakteryzuj¹- port samochodowy na terenach miejskich. cych siê wysok¹ op³acalnoœci¹. Zmniejszy siê równie¿ udzia³ do- W dziedzinie ochrony wód g³ównym priorytetem EkoFun- tacji w kosztach projektów. Rezygnacjê ze wspierania inwestycji duszu bêdzie, podobnie jak w poprzednich latach, budowa o charakterze komercyjnym EkoFundusz t³umaczy "konieczno- oczyszczalni œcieków w miejscowoœciach nadmorskich œci¹ pomocy inwestorom, dla których dotacja czêstokroæ stanowi oraz w dorzeczu dolnej Wis³y i Odry (gdy¿ maj¹ one istotny o powodzeniu planowanego przedsiêwziêcia niekomercyjnego, wp³yw na jakoœæ wód przybrze¿nych Morza Ba³tyckiego). Po- maj¹cego na celu jedynie wzglêdy ochrony œrodowiska". nadto wspó³finansowane przez EkoFundusz bêd¹: Nie zmieniaj¹ siê natomiast sektory priorytetowe. Dotacje – budowa oczyszczalni œcieków o kluczowym znaczeniu EkoFunduszu bêd¹, podobnie jak w minionych latach, przyzna- dla jakoœci wody pitnej dla najwiêkszych aglomeracji wane w ramach piêciu sektorów. W ramach sektorów prioryte- miejskich, towych wspierane mog¹ byæ jedynie projekty dotycz¹ce inwe- – ochrona wybranych g³ównych zbiorników wód podziemnych stycji bezpoœrednio zwi¹zanych z ochron¹ œrodowiska, a w dzie- (GZWP) przed infiltracj¹ do nich zanieczyszczonych wód po- dzinie ochrony przyrody równie¿ projekty nieinwestycyjne. wierzchniowych, Na dotacjê mog¹ liczyæ jedynie te przedsiêwziêcia, które cha- – ochrona wód na obszarach maj¹cych wp³yw na wa¿ne obiekty rakteryzuj¹ siê wysok¹ efektywnoœci¹. Zazwyczaj dotacje przy- przyrodnicze o randze miêdzynarodowej, decyduj¹ce o za- znawane s¹ na zakup technologii i urz¹dzeñ. Fundacja chêtnie chowaniu globalnej ró¿norodnoœci biologicznej (parki naro- finansuje projekty, w ramach których zastosowane zostaj¹ no- dowe i rezerwaty przyrody), watorskie rozwi¹zania technologiczne, k³ad¹c du¿y nacisk na za- – ochrona przed zanieczyszczeniem jezior o wysokiej wartoœci kup nowoczesnych technologii z krajów donatorów. przyrodniczej. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 468 — Poz. 5

W dziedzinie ochrony ró¿norodnoœci biologicznej EkoFun- 1. inwestycje produkcyjne maj¹ce na celu tworzenie i ochronê dusz wspiera dzia³ania maj¹ce na celu ochronê b¹dŸ renatury- sta³ych miejsc pracy, zacjê ekosystemów najcenniejszych z przyrodniczego punktu 2. inwestycje w infrastrukturê: widzenia oraz ochronê gatunków roœlin i zwierz¹t zagro¿onych – która w regionach objêtych celem 1 przyczynia siê wyginiêciem lub stanowi¹cych gatunki tarczowe. Tak jak do- do zwiêkszenia potencja³u gospodarczego, rozwoju, do- tychczas dofinansowywane bêd¹ przede wszystkim przedsiê- stosowania strukturalnego oraz tworzenia lub utrzymy- wziêcia dotycz¹ce: wania sta³ych miejsc pracy w tych regionach, w tym in- – ochrony przyrody na terenach parków narodowych i rezer- westowania w infrastrukturê przyczyniaj¹c¹ siê do two- watów przyrody, rzenia i rozwijania transeuropejskich sieci w dziedzinie – ochrony najcenniejszych obszarów wodno-b³otnych transportu, telekomunikacji i infrastruktury energetycz- oraz zwiêkszenia retencji wody w lasach, nej, bior¹c pod uwagê koniecznoœæ po³¹czenia z central- – rewitalizacji zdegradowanych obszarów leœnych oraz prze- nymi regionami Wspólnoty regionów strukturalnie upo- budowy drzewostanów w parkach narodowych i ich otuli- œledzonych na skutek ich wyspiarskiego, œródl¹dowego nach w celu zwiêkszenia ich ró¿norodnoœci biologicznej, lub peryferyjnego usytuowania; – aktywnej ochrony zagro¿onych gatunków fauny i flory. – która w regionach i na obszarach objêtych celami 1 i 2 W dziedzinie gospodarki odpadami EkoFundusz bêdzie na- lub inicjatywami wspólnotowymi, okreœlonych w art. 20 dal wspiera³: ust. 1 lit. a) i b) rozporz¹dzenia (WE) nr 1260/1999, doty- – tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki i re- czy zró¿nicowania upadaj¹cych terenów gospodarczych cyklingu odpadów komunalnych pochodz¹cych od 50 tys. i obszarów przemys³owych, sprzyja odnowie obszarów do 250 tys. mieszkañców, miejskich dotkniêtych kryzysem i tworzy lepszy dostêp – eliminacjê odpadów niebezpiecznych przy zastosowaniu tech- do obszarów wiejskich i obszarów zale¿nych od rybo³ów- nik i technologii pochodz¹cych z krajów donatorów, stwa; narzêdzia infrastruktury, w przypadku gdy moder- – rekultywacjê gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecz- nizacja lub przekszta³cenie jest warunkiem wstêpnym nymi w przypadku udokumentowanego zagro¿enia dla zdro- dla tworzenia lub rozwoju dzia³añ gospodarczych tworz¹- wia ludzi lub œwiata przyrody, a tak¿e w przypadku braku cych nowe miejsca pracy, ³¹cznie z po³¹czeniami infra- sprawcy. strukturalnymi, od których zale¿y rozwój tych dzia³añ; 3. rozwój endogeniczny potencja³u poprzez œrodki, które za- Sektory priorytetowe EkoFunduszu: chêcaj¹ i wspieraj¹ lokalny rozwój i inicjatywy zatrudnienia – ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki oraz dzia³alnoœæ ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw, obej- i tlenków azotu oraz eliminacja niskich Ÿróde³ ich emisji (ochro- muj¹cej w szczególnoœci: na powietrza), – pomoc przy obs³udze przedsiêbiorstw, zw³aszcza w dzie- – ograniczenie dop³ywu zanieczyszczeñ do Ba³tyku oraz ochro- dzinie zarz¹dzania, badañ rynku oraz badañ i us³ug wspól- na zasobów wody pitnej (ochrona wód), nych dla kilku przedsiêbiorstw, – ograniczenie emisji gazów powoduj¹cych zmiany klimatu Zie- – finansowanie transferu technologii, w szczególnoœci, w³¹cz- mi (ochrona klimatu), nie z gromadzeniem i upowszechnianiem informacji, – ochrona ró¿norodnoœci biologicznej, wspóln¹ organizacjê miêdzy przedsiêbiorstwami i placów- – gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. kami naukowymi oraz finansowanie wprowadzania inno- wacji w przedsiêbiorstwach, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR – poprawê dostêpu przedsiêbiorstw do œrodków finanso- (European Regional Development Fund - ERDF) wych i po¿yczek poprzez tworzenie i rozwój w³aœciwych instrumentów finansowych, okreœlonych w art. 28 rozpo- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR (Euro- rz¹dzenia (WE) nr 1260/1999, pean Regional Development Fund - ERDF) zosta³ powo³any – bezpoœredni¹ pomoc inwestycyjn¹ okreœlon¹ w art. 28 w 1975 roku jako reakcja na coraz g³êbsze rozbie¿noœci w roz- ust. 3 rozporz¹dzenia (WE) nr 1260/1999, w przypadku, woju regionów. gdy ¿adne systemy pomocy nie istniej¹, Dzia³alnoœæ Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional- – zapewnienie w³aœciwej infrastruktury dla lokalnego roz- nego okreœla art. 160 Traktatu ustanawiaj¹cy Wspólnotê Eu- woju i polityki zatrudnienia, ropejsk¹: "Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma – pomoc dla instytucji œwiadcz¹cych w regionie us³ugi w za- na celu przyczynianie siê do korygowania podstawowych dys- kresie tworzenia nowych miejsc pracy, ale z wy³¹czeniem proporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udzia³ w roz- œrodków finansowanych przez Europejski Fundusz Spo- woju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóŸnionych ³eczny (EFS), w rozwoju oraz w przekszta³caniu upadaj¹cych regionów prze- 4. œrodki pomocy technicznej okreœlone w art. 2 ust. 4 akapit mys³owych". drugi rozporz¹dzenia (WE) nr 1260/1999. Dzia³alnoœæ Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional- W regionach wyznaczonych w ramach celu 1, EFRR mo¿e nego koncentruje siê na nastêpuj¹cych dziedzinach: przyczyniaæ siê do finansowania inwestycji w dziedzinie edu- – inicjatyw na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak te¿ kacji i zdrowia, które s¹ korzystne dla strukturalnego dostoso- dzia³alnoœci œrednich i ma³ych przedsiêbiorstw wania regionów. – rentownych inwestycji produkcyjnych umo¿liwiaj¹cych two- rzenie lub utrzymywanie trwa³ego zatrudnienia, – infrastruktury, – rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury, – ochrony i poprawy stanu œrodowiska, – rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego. W ramach tych dziedzin wspó³finansowane s¹ nastêpuj¹- ce dzia³ania: Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 469 — Poz. 5 X X X X X X X X X X 2014 X X X X X X X X X X 2013 X X X X X X X X X X 2012 znych X X X X X X X X X X 2011 ej za³¹cznikiem jest "Wieloletni X X X X X X X X X X 2010 X X X X X X X X X X 2009 X X X X X X X X X X 2008 X X X X X X X X X X 2007 X X X X X X X X X X X 2006 X X X X X X X X X X X 2005 X X X X X X X X X X X 2004 GFOŒiGW GFOŒiGW GFOŒiGW finansowania Wskazanie Ÿród³a œrodki pomocowe UE œrodki pomocowe UE GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, GFOŒiGW, bud¿et gminy, Zadanie strategiczne Wprowadzenie zadañ strategicznych do realizacji przez gminê w latach 2004-2014, powinno byæ poprzedzone Uchwa³¹ bud¿etow¹, któr Uchwa³¹ 2004-2014, powinno byæ poprzedzone gminê w latach do realizacji przez zadañ strategicznych Wprowadzenie Objêcie zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych wszyst- zbieraniem odpadów komunalnych Objêcie zorganizowanym mieszkañców (100 %) gminy kich Wiejskiego Punktu Zbierania Odpadów dla gmin: Mszana Budowa Dolna, miasto Mszana NiedŸwiedŸ Poprawa efektywnoœci i zakresu selektywnego zbierania odpadów. wymogów Zapewnienie regularnego, zapewniaj¹cego zachowanie wywozu odpadów komunalnych. sanitarnych, Opracowanie i wdro¿enie programu informacyjno-edukacyjnego dla spo³eczeñstwa i przedsiêbiorców. odzysku i recyklingu na pozio- ich Zapewnienie zbierania odpadów, prawnymi. wymogami okreœlonych mach wyrobów z udzia³em surowców wtórnych. Promowanie ko- w planie poziomów zagospodarowania Osi¹gniêcie okreœlonych osadów œciekowych. munalnych w planie poziomów zbierania odpadów nie- Osi¹gniêcie okreœlonych komunalnym. w sektorze wytworzonych bezpiecznych odpadów instalacji do kompostowania przydomowych Promowanie biodegradacji. ulegaj¹cych unieszkodliwia- iloœci odpadów poddawanych Udzia³ w zwiêkszeniu niu poprzez termiczne przekszta³canie plan inwestycyjny". Zadania strategiczne w gospodarce odpadami latach 2004-2014 sektorze komunalnym i us³ugach z wy³¹czeniem odpadów niebezpiec 11. Zadania strategiczne w latach 2004-2014 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 470 — Poz. 5 X X X X X 2014 2014 X X X X X 2013 2013 X X X X X 2012 2012 X X X X X 2011 2011 X X X X X 2010 2010 X X X X X 2009 2009 X X X X X 2008 2008 X X X X X X 2007 2007 X X X X X X X X 2006 2006 X X X X X X X X X 2005 2005 X X X X X X X X X 2004 2004 GFOŒiGW gospodarcze finansowania finansowania Wskazanie Ÿród³a Wskazanie Ÿród³a GFOŒiGW, podmioty GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, WFOŒiGW, GFOŒiGW, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, œrodki pomocowe UE, podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze podmioty gospodarcze bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, PFOŒiGW, bud¿et gminy, Zadanie strategiczne Zadanie strategiczne Rozpoznanie stanu aktualnego gospodarki odpadami w ma³ych i œred- stanu aktualnego gospodarki odpadami w ma³ych Rozpoznanie przedsiêbiorstwach. nich w pro- i ponownie stosowanych Zwiêkszanie udzia³u odzyskiwanych odpadów przemys³owych produkcyjnych cesach produkcji. technologii niskoodpadowych stosowania Promowanie Zbierania Odpadów Niebezpiecznych Gminnego Punktu Budowa w Gminie Mszana Dolna Poprawa efektywnoœci i zakresu selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych. azbest. Zbieranie i unieszkodliwianie odpadów zawieraj¹cych odpadów pocho- Wspieranie rozwoju termicznego przekszta³cania dzenia zwierzêcego Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnej na temat odpadów nie- bezpiecznych. substancje zubo¿aj¹ce zbieranie odpadów zawieraj¹cych Selektywne warstwê ozonow¹ i przekazywanie firmom posiadaj¹cym odpowied- nie zezwolenia w zakresie transportu, odzysku i unieszkodliwiania. Zadania strategiczne w gospodarce odpadami latach 2004-2014 sektorze gospodarczym Zadania strategiczne w gospodarce odpadami niebezpiecznymi latach 2004-2014 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 471 — Poz. 5

12. Harmonogram realizacji przedsiêwziêæ w latach 2004-2007

Wprowadzenie przedsiêwziêæ do realizacji przez gminê, powinno byæ poprzedzone Uchwa³¹ bud¿etow¹, której za³¹cznikiem jest "Wieloletni plan inwestycyjny".

Harmonogram realizacji przedsiêwziêæ w gospodarce odpadami w latach 2004-2007 w sektorze komunalnym i us³ugach z wy³¹czeniem odpadów niebezpiecznych

Przedsiêwziêcia 2004 2005 2006 2007

Budowa Wiejskiego Punktu Zbierania Odpadów dla gmin: Mszana Dolna, miasto Mszana Dolna, X X X NiedŸwiedŸ Zorganizowanie lub rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (wielko- X X X X gabarytowych, budowlanych, ulegaj¹cych biodegradacji). Rozbudowa zaplecza technicznego dla potrzeb segregacji, magazynowania, transportu, odzysku X X oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Modyfikacja systemów segregacji odpadów opakowaniowych podnosz¹cych jakoœæ odzyskiwa- X X X X nych z opakowañ surowców.

Harmonogram realizacji przedsiêwziêæ w gospodarce odpadami w latach 2004-2007 w sektorze gospodarczym

Przedsiêwziêcia 2004 2005 2006 2007

Rozpoznanie stanu aktualnego gospodarki odpadami w ma³ych i œrednich przedsiêbiorstwach. X X X Zwiêkszanie udzia³u odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpa- X X X X dów przemys³owych Organizacja systemu zbierania, gromadzenia i transportu odpadów powstaj¹cych w sektorze ma- X X X X ³ych i œrednich przedsiêbiorstw.

Harmonogram realizacji przedsiêwziêæ w gospodarce odpadami niebezpiecznymi w latach 2004-2007

Przedsiêwziêcia 2004 2005 2006 2007

Budowa Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych w gminie Mszana Dolna X X Rozbudowa systemu zbierania odpadów niebezpiecznych (np. zbieranie przy wytypowanych pla- X X X X cówkach odpadów takich jak: baterie, opakowania po œrodkach ochrony roœlin, leki, oleje przepraco- wane, przeterminowane leki). Wspieranie rozwoju termicznego przekszta³cania odpadów pochodzenia zwierzêcego X X X X Udzia³ w utworzeniu punktów magazynowania odpadów powsta³ych z akcji ratowniczych, zdarzeñ X X losowych i klêsk ¿ywio³owych

13. Streszczenie Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy j¹cych zasad postêpowania z odpadami, zgodnie z WPGO Mszana Dolna i PPGO: – zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów, Plan gospodarki odpadami dla Gminy Mszana Dolna opra- – zapewnienia i wdro¿enia procesów odzysku, w tym g³ównie cowano zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami. W planie za- recyklingu odpadów, których powstawanie jest nieuniknione, warto zagadnienia z zakresu analizy aktualnego stanu œrodo- – unieszkodliwiania odpadów poza ich sk³adowaniem, wiska i gospodarki odpadami, za³o¿enia prognozowanych – bezpiecznego, dla zdrowia ludzkiego i œrodowiska, sk³ado- zmian w zakresie gospodarki odpadami, system gospodaro- wania tych odpadów, których ze wzglêdów technologicznych wania odpadami na terenie gminy oraz ekonomiczn¹ analizê i ekonomicznych nie mo¿na poddaæ stosowanym obecnie proponowanych rozwi¹zañ projektowych. procesom odzysku lub unieszkodliwiania. W planie gospodarki odpadami, przedstawiono g³ównie: Do g³ównych zadañ systemu nale¿y zaliczyæ: – gospodarkê odpadami w sektorze komunalnym, – uporz¹dkowanie, do 2007 roku, gospodarki odpadami w Gminie, – gospodarkê odpadami niebezpiecznymi, – wdro¿enie procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów – dzia³ania zmierzaj¹ce do poprawy sytuacji w zakresie go- w ramach przewidywanych do osi¹gniêcia wiod¹cych ce- spodarki odpadami, lów, krótko- i d³ugookresowych oraz zadañ dotycz¹cych: – potrzeby inwestycyjne w zakresie gospodarki odpadami, – sektora komunalnego, – elementy gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym, – sektora gospodarczego, System gospodarki odpadami w Gminie Mszana Dolna – odpadów niebezpiecznych; przedstawiono w formie zestawienia celów z dzia³aniami – edukacjê zwi¹zan¹ z upowszechnieniem i realizacj¹ planu i zadaniami, wraz z podaniem jednostek odpowiedzialnych gospodarki odpadami; oraz sposobów wdro¿enia poszczególnych zadañ. Zakres – monitoring samorz¹dowy, prowadzony kwartalnie w ramach zadañ przewidzianych do zrealizowania wynika z nastêpu- obrad Rady Gminy oraz podczas obrad ka¿dej rady so³eckiej. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 472 — Poz. 5

Opracowany w projekcie planu system gospodarki odpa- lub bezpoœrednio do firm specjalistycznych zajmuj¹cych siê zbie- dami jest elementem wspomagania procesów decyzyjnych, raniem i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych. w szczególnoœci w zakresie w³¹czenia Gminy do tworzonych Sk³adowanie odpadów komunalnych wytwarzanych obszarów gospodarowania odpadami w województwie ma³o- przez mieszkañców Gminy Mszana Dolna mo¿e wariantowo polskim. W tym zakresie decyduj¹cymi bêd¹ koszty procesów odbywaæ siê na sk³adowiskach: unieszkodliwiania i odzysku odpadów komunalnych i niebez- – sk³adowisko odpadów komunalnych funkcjonuj¹ce w ramach piecznych, przedstawione w tabeli 10.1 oraz relatywnie ni¿sze dzia³alnoœci Zak³adu Utylizacji Odpadów na terenie powiatu koszty wdro¿enia jednego z wariantów selektywnego zbiera- limanowskiego, nia odpadów. Podstawowym za³o¿eniem proponowanego sys- – sk³adowiska odpadów komunalnych funkcjonuj¹ce poza gra- temu gospodarki odpadami komunalnymi, jest wprowadzenie nicami powiatu limanowskiego lub województwa ma³opol- selektywnego zbierania odpadów komunalnych "u Ÿród³a". skiego spe³niaj¹ce wymogi ochrony œrodowiska. Opracowany system obejmuje równie¿ gospodarkê odpada- Opracowany Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Msza- mi zawieraj¹cymi azbest powstaj¹cymi na terenie Gminy, a tak¿e na Dolna jest zgodny z rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska rozwi¹zania w zakresie prawid³owej gospodarki odpadami me- z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz¹dzania planów go- dycznymi oraz weterynaryjnymi, zu¿ytymi olejami, wyeksploato- spodarki odpadami (DZ. U. Nr 66, poz. 620). Plan spe³nia po- wanymi pojazdami (w tym zu¿ytymi oponami). Do systemu w³¹- stawione przed nim cele, obejmuje pe³ny zakres zadañ ko- czone s¹ odpady powstaj¹ce w obiektach infrastruktury, tj. handel, niecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpada- us³ugi, zak³ady rzemieœlnicze, targowiska, szkolnictwo, i inne. mi na terenie Gminy, w sposób zapewniaj¹cy zachowanie za- G³ównym realizatorem zadañ sytemu gospodarowania od- sad ochrony œrodowiska i zrównowa¿onego rozwoju oraz wy- padami bêdzie gmina oraz specjalistyczne firmy wybrane drog¹ pe³nienie za³o¿eñ II Polityki Ekologicznej Pañstwa. przetargu na poszczególne zadania okreœlone w planie. System gospodarowania odpadami dla Gminy Mszana Dol- na zosta³ opracowany jako system wielowariantowy. Przedsta- 14. Spis wykorzystanych materia³ów wiono w nim ró¿ne mo¿liwoœci zorganizowania zbierania, ma- gazynowania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów 1. Absalon D. i inni - Mapa Sozologiczna Polski w skali 1:50 000, powstaj¹cych na terenie Gminy. Przyjêcie do realizacji któregoœ arkusz M-34-77-C Mszana Dolna, Uniwersytet Œl¹ski, 1996 z zaproponowanych wariantów gospodarowania odpadami 2. Ankieta zagadnieñ z zakresu Ochrony Œrodowiska dla Gmi- bêdzie uzale¿nione od mo¿liwoœci pozyskania najkorzystniej- ny Mszana Dolna szych ofert od przedsiêbiorców, których dzia³alnoœæ jest zwi¹za- 3. Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, na z gospodarowaniem poszczególnymi grupami odpadów, WIOŒ w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane a tak¿e od poziomu œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców. Za- za rok 2001 daniem Gminy jest ponadto pozyskiwanie œrodków finansowych 4. Gruszczyk A. i inni, 1998 - Plan Ochrony Gorczañskiego Par- na realizacjê zadañ zwi¹zanych z gospodarowaniem odpadami ku Narodowego Porêba Wielka z funduszy ochrony œrodowiska ró¿nych szczebli. 5. Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, Gmina Mszana Dolna nale¿y do Zwi¹zku Gmin Dorzecza WIOŒ w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane Górnej Raby i Krakowa (ZGDGRiK). Z uwagi na lokalizacjê za rok 2002 i uwarunkowania, gmina powinna realizowaæ strategiê wdra- 6. Gospodarka wodno-œciekowa dla Gminy Mszana Dolna, WIOŒ ¿ania systemu gospodarki odpadami w ramach porozumienia w Krakowie, Delegatura w Nowym S¹czu, Dane za rok 2003 miêdzy s¹siaduj¹cymi gminami, w szczególnoœci z Gmin¹ Nie- 7. Kleczkowski A.S. 1990 (red.) - Mapa obszarów G³ównych dŸwiedŸ oraz z miastem Mszana Dolna. Gmina Mszana Dolna Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymaga- wyra¿a chêæ przyst¹pienia do zwi¹zku zrzeszaj¹cego wszyst- j¹cych szczególnej ochrony. Skala 1:500 000. Instytut Hy- kie Gminy powiatu limanowskiego. Zwi¹zek ten ma byæ odpo- drogeologii i Geologii In¿ynierskiej AGH, Kraków. wiedzialny za wprowadzenie systemu gospodarowania odpa- 8. Malinowski J. (red.), 1991 - Budowa geologiczna Polski. dami na terenie ca³ego powiatu. T. VII, Hydrogeologia. Wyd. Geol., Warszawa. W ramach porozumienia miêdzygminnego planuje siê utwo- 9. Mapa glebowo-rolnicza w skali 1: 5000. S³omka, Miasto rzenie Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów (WPGO) i Gmina Mszana Dolna, Krakowskie Biuro Geodezji i Tere- dla trzech gmin: nów Rolnych, – Gmina wiejska Mszana Dolna, 10. Miku³a J. 2004 - Program ochrony œrodowiska dla Powiatu – miasto Mszana Dolna, Limanowskiego, Przedsiêbiorstwo Us³ugowe "Po³udnie II" – Gmina wiejska NiedŸwiedŸ. Sp. z o.o. , Zak³ad Pracy Chronionej, Biuro In¿ynierii Œrodo- Punkt ten powinien byæ zlokalizowany na terenach zwi¹za- wiska i Rozwoju Technologii, Kraków nych z dotychczasowym gospodarowaniem odpadami, na te- 11. Nasza zielona ma³opolska. Program zrównowa¿onego rozwo- renach spe³niaj¹cych wymogi ochrony œrodowiska, w miej- ju i ochrony œrodowiska województwa ma³opolskiego na lata scu, gdzie jego lokalizacja nie bêdzie uci¹¿liwa. Powinien byæ 2001-2015. Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego 2000 r. to teren nale¿¹cy do jednej z gmin. 13. Ocena szczegó³owa oddzia³ywania na œrodowisko projekto- W Gminie Mszana Dolna zorganizowanym zbieraniem odpa- wanego sk³adowiska odpadów komunalnych w Mszanie Dol- dów komunalnych objêtych jest ok. 60 % mieszkañców. Nadrzêd- nej. GAIA Nauki o Ziemi i Ochrona Œrodowiska, Kraków 1993 nym celem do realizacji przez gminê jest, zatem, objêcie zorgani- 14. Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Mszana Dolna, IG- zowanym zbieraniem 100 % mieszkañców i wprowadzenie ewi- SMiE PAN Kraków, Mszan Dolna 2004 dencji iloœci wytwarzanych odpadów. Zbieraniem odpadów ko- 15. Plan gospodarki odpadami dla powiatu limanowskiego. munalnych powinny zajmowaæ siê jednostki posiadaj¹ce stosow- Przedsiêbiorstwo Us³ugowe "Po³udnie II" Sp. z o.o. Zak³ad ne umowy z w³adzami Gminy oraz mieszkañcami. Pracy Chronionej, Biuro In¿ynierii Œrodowiska i Rozwoju W ka¿dym przedstawionym wariancie zbierania musz¹ zo- Technologii, Limanowa 2004 staæ wydzielone odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów 16. Program badañ hydrogeologicznych na wykonanie otwo- komunalnych i przekazane do punktów zbierania GPZON i MZWON rów badawczych wokó³ wysypiska odpadów komunalnych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 473 — Poz. 5

w Mszanie Dolnej. Rejonowy Zespó³ Us³ug Projektowych, 28. Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania Limanowa 1993 przestrzennego Gminy Mszana Dolna. ATA Agencja Us³u- 17. Program Zrównowa¿onego Rozwoju i Ochrony Œrodowi- gowa, Nowy S¹cz, 1999 ska w Gminie Mszana Dolna - Rêkopis 29. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r.- Prawo ochrony œrodowi- 18. Podstawowe informacje ze spisów powszechnych, Gmina ska (Dz. U. Nr 62, poz 627 z póŸn zm.) wiejska Mszana Dolna, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 30. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, Kraków 2003 poz. 628 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365 i nr 113, poz. 984); 19. Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Mszana wejœcie w ¿ycie z dni0em 1 paŸdziernika 2001 r., Dolna, Instytut GSMiE - PAN Kraków, 2004 31. Ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystoœci i po- 20. Polityka Ekologiczna Pañstwa na lata 2003 - 2006 z uwzglêd- rz¹dku w gminach [Dz. U. Nr 132/96, poz. 622], nieniem perspektywy na lata 2007-2010 32. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodaro- 21. Projekt wstêpny rekultywacji wysypiska w Mszanie Dolnej, waniu przestrzennym (Dz. U. 03.80.717 z dnia 10 maja 2003 r.) GAIA Nauki o Ziemi i Ochrona Œrodowiska, Kraków 1992 33. Ustawy z dnia 9.11.2000 o dostêpie do informacji o œrodo- 22. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pañstwa wisku i jego ochronie oraz o ocenach oddzia³ywania na œro- na lata 2002 - 2010. Rada Ministrów, 2002 r. dowisko [Dz. U. Nr 109/00, poz. 1157] 23. Raport o stanie œrodowiska w województwie ma³opolskim 34. Ustawa z dnia 28 wrzeœnia 1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101, w 2002 roku, W I O Œ w Krakowie, (www.krakow.pios.gov.pl), poz 444 z póŸn zm.) Kraków 2003 35. Ustawa z dnia 16 paŸdziernika 1991r. o ochronie przyrody 24. Rocznik statystyczny województwa ma³opolskiego, Urz¹d (Dz. U. Nr 114, poz 492 z póŸn zm.) Statystyczny w Krakowie, Kraków 2003, 36. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo Wodne (Dz. U. 25. Sprawozdanie z badañ osadów œciekowych z oczyszczalni Nr 115, poz 1229 z póŸn zm.) œcieków w Mszanie Dolnej. Ekoprojekt 2004 37. Ustawa z dnia 28 paŸdziernika 2002 roku o przewozie dro- 26. Strategia Rozwoju Powiatu Limanowskiego, Agencja Roz- gowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz 1671) woju Regionu Krakowskiego, Fundacja Promocji Gospo- 38. Wybrane dane o powiatach i gminach Województwa Ma³o- darczej Regionu Krakowskiego, Limanowa, 1999 polskiego w 2002 roku, Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 27. Strategia Rozwoju spo³eczno-gospodarczego Gminy Msza- Kraków 2003. na Dolna, Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Tarnów 1999

Za³¹cznik 1. Koszty wdra¿ania Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Mszana Dolna w latach 2004 - 2014

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Gmina Mszana Dolna - wariant I

w tym: Wprowadzenie/rozsze- 1 osoba 15887 0,55 z³/rok 30 582,5 61 165,0 0,55 91 747,4 rzenie edukacji ekolo- gicznej Budowa GPZON 1 punkt 1 150000 z³ 150 000,0 0,0 0,90 150 000,0 Obs³uga systemu zbie- 1 etat 1 3000 z³/mies 126 000,0 252 000,0 2,27 378 000,0 rania odpadów niebez- piecznych w tym obs³u- ga GPZON Obs³uga systemu zbie- 1 km/kurs 100 rania odpadów komu- 1 kurs/1cykl 6 3 z³/km 464 100,0 928 200,0 8,35 1 392 300,0 nalnych 1 cykl/rok 26 Zakup worków na segre- szt. worków/rok 63774 0,3 z³/worek 66 962,7 133 925,4 1,20 200 888,1 gowane odpady Zakup zestawów pojem- 1 pojemnik 7086 120 z³/pojemnik 850 320,0 0,0 5,10 850 320,0 ników 110 litrowych do selektywnego zbiera- nia odpadów Zakup kontenerów typu 1 szt 8 1800 z³/szt. 14 400,0 0,0 0,09 14 400,0 KP-7 Zakup zestawów pojem- 1 szt. 72 850 z³/szt. 61 200 0,0 0,37 61 200,0 ników typu "Igloo" do se- lektywnego zbierania od- padów Zakup pojemników 1 szt 54 cena w zale¿- 34 500,0 0,0 0,21 34 500,0 na odpady niebezpiecz- noœci od rodzaju ne oraz pozosta³e pojem- pojemnika z³/szt niki w GPZON

Koszty ³¹czne [z³]: 1 798 065,2 1 375 290,4 19,02 3 173 355,5 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 474 — Poz. 5

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Gmina Mszana Dolna - wariant II

w tym: Wprowadzenie/rozsze- 1 osoba 15887 0,55 z³/rok 30 582,5 61 165,0 0,55 91 747,4 rzenie edukacji ekolo- gicznej Budowa GPZON 1 punkt 1 150000 z³ 150 000,0 0,0 0,90 150 000,0 Obs³uga systemu zbie- 1 etat 1 3000 z³/mies 126 000,0 252 000,0 2,27 378 000,0 rania odpadów niebez- piecznych w tym obs³u- ga GPZON Obs³uga systemu zbie- 1 km/kurs 100 rania odpadów komu- 1 kurs/1cykl 6 3 z³/km 464 100,0 928 200,0 8,35 1 392 300,0 nalnych 1 cykl/rok 26 Zakup worków na segre- szt. worków/rok 382 644 0,3 z³/worek 401 776,2 803 552,4 7,23 1 205 328,6 gowane odpady Zakup zestawów pojem- 1 pojemnik 3543 120 z³/pojemnik 425 160,0 0,0 2,55 425 160,0 ników 110 litrowych do selektywnego zbiera- nia odpadów Zakup kontenerów typu 1 szt 8 1800 z³/szt. 14 400,0 0,0 0,09 14 400,0 KP-7 Zakup zestawów pojem- 1 szt. 144 850 z³/szt. 122 400 0,0 0,73 122 400,0 ników typu "Igloo" do se- lektywnego zbierania od- padów Zakup pojemników 1 szt 54 cena w zale¿- 34 500,0 0,0 0,21 34 500,0 na odpady niebezpiecz- noœci od rodzaju ne oraz pozosta³e pojem- pojemnika z³/szt niki w GPZON

Koszty ³¹czne [z³]: 1 768 918,7 2 044 917,4 22,86 3 813 836,0

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Gmina Mszana Dolna - wariant III

w tym: Wprowadzenie/rozsze- 1 osoba 15887 0,55 z³/rok 30 582,5 61 165,0 0,55 91 747,4 rzenie edukacji ekolo- gicznej Budowa GPZON 1 punkt 1 150000 z³ 150 000,0 0,0 0,90 150 000,0 Obs³uga systemu zbie- 1 etat 1 3000 z³/mies 126 000,0 252 000,0 2,27 378 000,0 rania odpadów niebez- piecznych w tym obs³u- ga GPZON Obs³uga systemu zbie- 1 km/kurs 100 rania odpadów komu- 1 kurs/1cykl 6 3 z³/km 464 100,0 928 200,0 8,35 1 392 300,0 nalnych 1 cykl/rok 26 Zakup worków na segre- szt. worków/rok 382 644 0,3 z³/worek 401 776,2 803 552,4 7,23 1 205 328,6 gowane odpady Zakup zestawów pojem- 1 pojemnik 3543 120 z³/pojemnik 425 160,0 0,0 2,55 425 160,0 ników 110 litrowych do selektywnego zbiera- nia odpadów Zakup kontenerów typu 1 szt 91 1800 z³/szt. 163 800,0 0,0 0,98 163 800,0 KP-7 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 475 — Poz. 5

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Gmina Mszana Dolna - wariant III

Zakup zestawów pojem- 1 szt. 642 850 z³/szt. 545 700 0,0 3,27 545 700,0 ników typu "Igloo" do se- lektywnego zbierania od- padów Zakup pojemników 1 szt 54 cena w zale¿- 34 500,0 0,0 0,21 34 500,0 na odpady niebezpiecz- noœci od rodzaju ne oraz pozosta³e pojem- pojemnika z³/szt niki w GPZON

Koszty ³¹czne [z³]: 2 341 618,7 2 044 917,4 26,2961 4 386 536,0

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Koszty gospodarowania odpadami komunalnymi ³¹cznie

w tym: iloœci odpady ulegaj¹ce biode- 1 Mg zmien- 55 z³ 231 000,0 462 000,0 4,15 693 000,0 gradacji ne odpady opakowaniowe 1 Mg w zale¿- 20 z³ 59 220,0 118 440,0 1,07 177 660,0 odpady niebezpieczne 1 Mg noœci 200 z³ 23 800,0 47 600,0 0,43 71 400,0 komunalne osady œcie- 1 Mg od prog- 65 z³ 1 911,0 3 822,0 0,03 5 733,0 kowe noz pozosta³e odpady ko- 1 Mg 120 z³ 857 892,0 1 715 784,0 15,43 2 573 676,0 munalne

£¹czne koszty gospodarowania odpadami komunalnymi: 1 173 823,0 2 347 646,0 21,1 3 521 469,0

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Koszty likwidacji "dzikich wysypisk"

Likwidacja "dzikich wysy- z³/rok 1200 z³ 42 000,0 84 000,0 0,76 126 000,0 pisk" - bie¿¹ca likwidacja

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Koszty gospodarowania odpadami niebezpiecznymi ³¹cznie

w tym: iloœci oleje odpadowe 1 Mg zmien- 100 z³ 5 775,0 11 550,0 0,10 17 325,0 opakowania po przeter- 1 Mg ne 120 z³ 2 170,0 4 340,0 0,04 6 510,0 minowanych œrodkach w zale¿- ochrony roœlin noœci odpady medyczne i we- 1 Mg od prog- 3 500 z³ 3 675,0 7 350,0 0,07 11 025,0 terynaryjne noz Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 4 — 476 — Poz. 5

Jednostka Iloœæ Cena 2004-2007 2008-2014 W przeli- Koszty jednostkowa (uwzglêdniono [z³] czeniu ³¹czne 6 m-cy 2004 r.) dla 1 miesz- [z³] [z³] kañca/rok [z³]

Koszty gospodarowania odpadami niebezpiecznymi ³¹cznie

odpady poubojowe 1 Mg 1 000 z³ 19 250,0 38 500,0 0,35 57 750,0 baterie i akumulatory 1 Mg 120 z³ 9 718,8 19 437,6 0,17 29 156,4 wycofane z eksploatacji 1 Mg 130 z³ 34 875,8 69 751,5 0,63 104 627,3 pojazdy zu¿yte urz¹dzenia elek- 1 Mg 1 000 z³ 262 255,0 602 910,0 5,19 865 165,0 tryczne i elektroniczne

£¹czne koszty gospodarowania odpadami niebezpiecznymi: 337 719,6 753 839,1 6,5 1 091 558,7

Jed- Iloœæ Koszt Koszt Koszt Koszt Koszt Koszt £¹czny Ca³kowity nostka jednost- zdjêcia jednost- pakowaniai jednost- unieszko- koszt koszt kowy pokrycia kowy transportu kowy dliwienia/ jednost- usuniêcia azbes- do 50 km sk³adowania kowy azbestu towego

Usuwanie wyrobów azbestowo - cementowych w latach 2004-2032

Glisne m2 12 029 6,00 z³ 72 174,0 4,40 z³ 52 927,6 4,40 z³ 52 927,6 14,80 z³ 178 029,2 Kasina m2 125 268 6,00 z³ 751 608,0 4,40 z³ 551 179,2 4,40 z³ 551 179,2 14,80 z³ 1 853 966,4 Wielka Kasina m2 110 809 6,00 z³ 664 854,0 4,40 z³ 487 559,6 4,40 z³ 487 559,6 14,80 z³ 1 639 973,2 Ma³a Lubomierz m2 75 741 6,00 z³ 454 446,0 4,40 z³ 333 260,4 4,40 z³ 333 260,4 14,80 z³ 1 120 966,8 £êtowe m2 44 629 6,00 z³ 267 774,0 4,40 z³ 196 367,6 4,40 z³ 196 367,6 14,80 z³ 660 509,2 £ostówka m2 53 406 6,00 z³ 320 436,0 4,40 z³ 234 986,4 4,40 z³ 234 986,4 14,80 z³ 790 408,8 Mszana m2 98 193 6,00 z³ 589 158,0 4,40 z³ 432 049,2 4,40 z³ 432 049,2 14,80 z³ 1 453 256,4 Górna Olszówka m2 62 262 6,00 z³ 373 572,0 4,40 z³ 273 952,8 4,40 z³ 273 952,8 14,80 z³ 921 477,6 Raba Ni¿na m2 40 163 6,00 z³ 240 978,0 4,40 z³ 176 717,2 4,40 z³ 176 717,2 14,80 z³ 594 412,4

Gmina m2 622 500 6,00 z³ 3 735 000,0 4,40 z³ 2 739 000,0 4,40 z³ 2 739 000,0 14,80 z³ 9 213 000,0 Mszana Dolna razem

Przewodnicz¹cy Rady Gminy: S. Wojciaczyk

Wydawca: Wojewoda Ma³opolski Redakcja: Wydzia³ Prawny i Nadzoru Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22, p. 216, tel. 616-02-16 e-mail: [email protected] Sk³ad, druk i kolporta¿: Dzia³ Poligraficzny Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22, tel. (012) 616-06-96 e-mail: [email protected]

Egzemplarze bie¿¹ce i z lat ubieg³ych (do wyczerpania nak³adu) mo¿na nabywaæ na podstawie nades³anego zamówienia w Dziale Poligraficznym Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22. Instytucje, urzêdy i osoby fizyczne zainteresowane prenumerat¹ proszone s¹ o listowne zg³oszenie zamówienia do koñca roku poprzedzaj¹cego rok prenumeraty, zawieraj¹cego numer NIP, oraz zgodê na wystawienie faktury VAT bez podpisu na adres: Dzia³ Poligraficzny Zak³adu Obs³ugi MUW, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22

Reklamacje z powodu nieotrzymania poszczególnych numerów zg³aszaæ nale¿y telefonicznie na nr: (012) 616-06-96 do Dzia³u Poligraficznego Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 do 10 dni po otrzymaniu nastêpnego kolejnego numeru, zg³oszenie po tym terminie nie bêdzie uwzglêdnione.

T³oczono na polecenie Wojewody Ma³opolskiego w Zak³adzie Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 tel. (012) 616-06-95, 616-06-96

Zam. 0053/Da/01/05 ISSN 1507-1561 Cena brutto 80,89 z³