One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 1

Welcome to the Croeso i Fwletin One Newport Bulletin Casnewydd yn Un

Issue 54 – Apr 2019 Rhifyn 54 – Ebrill 2019

The Bulletin provides an update from the Mae’r Bwletin yn cynnig diweddariad ar One Newport Partnership Bartneriaeth Casnewydd

Telephone: (01633) 656656 Ffôn: (01633) 656656 Email: [email protected] E-bost: [email protected]

Website: onenewportlsb.newport.gov.uk/ Gwe: onenewportlsb.newport.gov.uk/ Twitter: @OneNewport Twitter: @OneNewport

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Your Local Health News / Eich Newyddion Iechyd Lleol

Aneurin Bevan University Health Board’s Gellir cyrraedd cylchlythyr diweddar (ABUHB) recent newsletter can be Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan accessed from the following link: (BIPAB) drwy ddilyn y ddolen ganlynol: Your Local Health News – March 2019 Eich Newyddion Iechyd Lleol – Mawrth For more information or questions, 2019 contact the Health Board via email on Os oes gennych gwestiynau neu os hoffech abhb.enquiries@wales.nhs.uk ragor o wybodaeth, cysylltwch â’r Bwrdd Iechyd ar [email protected]

1 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 2

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Newport Neighbourhood Care Network / Rhwydwaith Gofal Cymunedol Casnewydd

Care Navigation Llywio Gofal Within Gwent the Care Navigation Mae’r system Llywio Gofal yn cael ei lansio system is being launched. The system aims yng Ngwent. Nod y system yw helpu to offer assistance to patients and carers cleifion a gofalwyr ddod o hyd i’r systemau in identifying and accessing the systems a’r cymorth sydd ar gael iddynt o fewn and support that are available to them gofal a chymdeithasol a’r tu hwnt, a chael within health and social care and beyond. mynediad iddynt. Mae Llywiwr Gofal yn The navigation process is directed via a arwain y broses lywio, gyda’r nod o dynnu Care Navigator, with the aim of providing sylw at wasanaethau sy’n berthnasol i signposting to a relevant service anghenion defnyddwyr. Bydd y llywiwr yn dependent upon the presentation need. gofyn i’r claf nodi’r rheswm dros ymweld The navigator will ask the patient for the â’r Meddyg Teulu, ac yn cynnig cyngor reason of the visit to the GP and if ynghylch gwasanaeth a allai ddiwallu eu applicable offer the patient advice on a hanghenion yn well, os yn berthnasol. service that may be better suited to their Er enghraifft: Os bydd claf yn ymweld gyda needs. mater yn ymwneud â dannedd, bydd y claf For example: If a patient visits with a yn cael ei ailgyfeirio at y gwasanaeth dental issue, then the patient will be re- deintyddol brys, neu os mai cyflwr yn directed to the emergency dental service ymwneud â’r llygaid bydd y rheswm dros yr or if a patient presents with an eye ymweliad, rhoddir gwybodaeth am condition then information of an optometrydd. optometrist will be provided. Drwy dynnu sylw pobl at ffynonellau gofal By signposting to other sources of care eraill a allai fod o fwy o fudd iddynt, gellid that may be more beneficial than the GP lleihau’r galw am wasanaethau Meddygon could help to reduce the demand upon Teulu a’u galluogi nhw i dreulio mwy o the GP and allow them to have increased amser gyda chleifion sydd angen eu time to treat patients that require their gwasanaethau nhw. service.

2 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 3

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Newport Neighbourhood Care Network / Rhwydwaith Gofal Cymunedol Casnewydd

Choose Pharmacy Dewis Fferylliaeth The Choose Pharmacy IT application has Mae rhaglen TG Dewis Fferylliaeth wedi ei been developed to provide care to datblygu i roi gofal i gleifion yn agosach at patients closer to home and to take eu cartref a lleihau’r pwysau ar pressure off GP services in Wales. The wasanaethau Meddygon Teulu yng application is for use by Community Nghymru. Mae’r rhaglen at ddefnydd Pharmacists in Wales. There are 561 Fferyllfeydd Cymunedol yng Nghymru. Mae pharmacies using the Choose Pharmacy IT 561 o fferyllfeydd yn defnyddio rhaglen TG application and funding has been Dewis Fferylliaeth ac mae cyhoeddiad wedi announced for the application to be made ei wneud bod cyllid wedi ei ryddhau i available to all Pharmacies. sicrhau bod y rhaglen ar gael i bob Fferyllfa. Common Ailments Service (CAS) Gwasanaeth Anhwylderau Cyffredin (GAC) Patients can consult a community Gall cleifion ymgynghori gyda fferyllydd pharmacist, rather than their GP, for a cymunedol, yn hytrach na gyda Meddyg defined list of 26 common (minor) Teulu, ynghylch 26 o (fân) anhwylderau ailments. Patients will receive medical cyffredin sydd wedi eu rhestru’n advice and/or free treatment for a range swyddogol. Bydd cleifion yn derbyn cyngor of common illnesses from their meddygol a/neu driniaeth am ddim ar gyfer pharmacist instead of making an ystod o anhwylderau cyffredin gan eu appointment to see their fferyllydd yn hytrach na gorfod gwneud GP. apwyntiad i weld eu Meddyg Teulu.

3 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 4

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Direct Access Physiotherapy Clinic / Clinig Ffisiotherapi Mynediad Uniongyrchol

In June 2018, a direct access physiotherapy clinic Lansiwyd clinig ffisiotherapi mynediad was launched in St Woolos Hospital. Patients uniongyrchol yn Ysbyty Gwynllyw ym mis must be registered with a Newport GP. Mehefin 2018. Rhaid i gleifion fod wedi eu cofrestru gyda Meddyg Teulu yng Nghasnewydd. Information and waiting area is in the main outpatients department of St Woolos Hospital. Mae’r ddesg wybodaeth a’r ystafell aros ym mhrif Patients complete a self-referral form prior to adran cleifion allanol Ysbyty Gwynllyw. Bydd being seen. cleifion yn cwblhau ffurflen hunan-gyfeirio cyn cael eu gweld. There is limited availability at each session and patients will be seen on a first come first served Hyn a hyn o lefydd sydd ar gael ymhob sesiwn a basis. Patients do not need to telephone in bydd cleifion yn cael eu gweld yn ôl y cyntaf i’r advance. felin. Nid oes angen i gleifion ffonio o flaen llaw. This is a service for adults who: Mae hwn yn wasanaeth ar gyfer oedolion sydd:

 Have a muscle or joint problem (for  â phroblem gyda chyhyr neu gymal (er example, neck or back pain, shoulder or enghraifft, poen gwddf neu ben, problemau knee problems, “tennis elbow” or ankle gydag ysgwydd neu ben-glin, “llid ar y sprain) and are able to attend outpatient penelin” neu broblem gyda phigwrn) ac sy’n physiotherapy. gallu mynychu sesiynau ffisiotherapi ar gyfer A referral from a GP or hospital consultant will cleifion allanol. still be required for physiotherapy assessment if: Bydd angen atgyfeiriad gan Feddyg Teulu neu  If aged between 16 and 18 years of age and arbenigwr ysbyty ar gyfer asesiad ffisiotherapi os: under the care of a hospital consultant.  yw’r claf rhwng 16 ac 18 oed a dan ofal  If aged between 16 and 18 years of age and arbenigwr ysbyty are not under the care of a hospital  Rhaid i gleifion rhwng 16 ac 18 oed nad ydyn consultant, please attend your appointment nhw dan ofal arbenigwr ysbyty fynd i’r with a parent or person with parental apwyntiad gyda rhiant neu berson â responsibility. chyfrifoldeb rhiant. GP Practices Covered By Service: Meddygfeydd sy’n rhan o’r Gwasanaeth Beechwood Surgery, Eveswell Surgery, Lliswery Meddygfa Beechwood, Meddygfa Eveswell, Medical Centre, Park Surgery, Ringland Medical Canolfan Feddygol Llyswyry, Meddygfa Park, Practice, The Rugby Surgery, Underwood Canolfan Feddygol Ringland, Meddygfa Rugby, Health Centre, Grange Clinic, Isca Medical Canolfan Iechyd Underwood, Clinig Grange, Centre, Malpas Brook Health Centre, Richmond Canolfan Feddygol Isca, Canolfan Iechyd Malpas Clinic, St Julians Medical Centre, The Brook, Clinig Richmond, Canolfan Feddygol San Rogerstone Practice, Bellevue Surgery, Silian, Canolfan Iechyd Tŷ-du, Meddygfa Bellevue, Bryngwyn Surgery, St David’s Clinics, St Paul’s Meddygfa Bryngwyn, Clinigau Dewi Sant, Clinig Clinic, St Bride’s Medical Centre. Sant Paul a Chanolfan Feddygol Llansanffraid.

4 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 5

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Newport sponsored walk raised vital funds for Alzheimer’s Society Cymru

Over 350 people under took a sponsored walk around the city of Newport on Sunday, so far raising over £3,000 to help people living with dementia. The 3km walk started at The Riverfront Theatre & Arts Centre by the Mayor of Newport, Councillor Malcolm Linton. People of all ages and abilities from Newport and beyond took part and were joined by MP Jessica Morden, Assembly Minister Jayne Bryant as well as players from Newport County AFC. Newport County AFC teamed up with Newport Live to put on Newport's first sponsored walk for dementia, which was made possible due to support from Monmouthshire Building Society, Newport City Council, Newport Bus and Tesco Spytty. With an estimated 2,000 people living with dementia in Newport, the money raised from the walk will make a real difference to supporting families affected by the disease. Newport has already been recognised as a dementia-friendly city, which is helping to reduce the stigma associated with dementia, and make people feel confident, understood and supported as a valuable part of society and their local community. Colin Faulkner, Newport County AFC Director of Equality & Diversity who co-ordinated the event said “Seeing around 350 people support the walk on Sunday was fantastic and the feedback was very positive; we cannot wait for next year now. We'd like to thank all the volunteers and supporting organisations; Monmouthshire Building Society, Tesco Spytty & Newport Bus for everything they did to make this a success. The way the city has come together for this cause was clear with service users, relatives of people with dementia, political figures and Councillors has been phenomenal. We would especially like to thank the Mayor of Newport, Cllr Linton for attending and walking the route with his wife." Following the walk, John Harrhy, Chair of Newport Live board accepted an award on behalf of the organisation for their Dementia Friendly Status, which was presented by Jayne Bryant AM. Steve Ward, Chief Executive at Newport Live said, “This award is a fantastic acknowledgement of the work we have done to train our teams to support customers. We are very proud to partner with Newport County AFC to create Newport’s first Walk for Dementia; it is fantastic to be involved in this project that inspires people living in Newport to be happier and healthier.” If you would like to donate towards this event, please visit www.justgiving.com/fundraising/newportwalkfordementia. Funds are still being received and the final amount raised will be announced at the end of the month.

5 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 6

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Cododd taith gerdded noddedig yng Nghasnewydd arian hanfodol ar gyfer Alzheimer’s Society Cymru

Aeth dros 350 o bobl ar daith gerdded noddedig o amgylch Dinas Casnewydd ddydd Sul, gan godi dros £3,000 hyd yma i helpu pobl sy'n byw gyda demensia. Cychwynnwyd y daith gerdded 3 cilomedr yn Theatr Glan yr Afon gan Faer Casnewydd, y Cynghorydd Malcolm Linton. Roedd pobl o bob oed a gallu o Gasnewydd a thu hwnt yn cymryd rhan ac ymunodd yr AS Jessica Morden, Gweinidog y Cynulliad Jayne Bryant yn ogystal â chwaraewyr o Glwb Pêl-droed Sir Casnewydd. Ymunodd Clwb Pêl-droed Casnewydd â Chasnewydd Fyw ar gyfer taith gerdded noddedig gyntaf Casnewydd dros ddemensia, a wnaed yn bosibl oherwydd cefnogaeth gan Gymdeithas Adeiladu Monmouthshire, Cyngor Dinas Casnewydd, Bysiau Casnewydd a Tesco Spytty. Gydag oddeutu 2,000 o bobl yn byw gyda demensia yng Nghasnewydd, bydd yr arian a godwyd gan y daith yn gwneud gwahaniaeth go iawn i gefnogi teuluoedd sydd wedi’u heffeithio gan y clefyd. Mae Casnewydd eisoes wedi’i chydnabod fel dinas sy’n dda i demensia, sy’n helpu i leihau’r stigma sydd ynghlwm a demensia, ac fel dinas sy’n gwneud i bobl deimlo’n hyderus, fel eu bod wedi’u deall ac wedi’u cefnogi fel rhan werthfawr o gymdeithas a’r gymuned leol. Dywedodd Colin Faulkner, Cyfarwyddwr Cydraddoldeb ac Amrywiaeth Clwb Pêl-droed Casnewydd, a gydlynodd y digwyddiad, "Roedd gweld tua 350 o bobl yn cefnogi'r daith gerdded ddydd Sul yn wych ac roedd yr adborth yn gadarnhaol iawn; allwn ni ddim aros ar gyfer flwyddyn nesaf nawr! Hoffem ddiolch i'r holl wirfoddolwyr a'r sefydliadau cefnogol; Cymdeithas Adeiladu Monmouthshire, Tesco Spytty a Bysiau Casnewydd am bopeth a wnaethant i wneud hyn yn llwyddiant. Roedd y modd y daeth y ddinas at ei gilydd dros yr achos hwn yn amlwg gyda defnyddwyr gwasanaeth, perthnasau pobl â demensia, gwleidyddion a chynghorwyr, roedd yn anhygoel. Hoffem ddiolch yn arbennig i Faer Casnewydd, y Cynghorydd Linton am fynychu a cherdded y llwybr gyda'i wraig." Yn dilyn y daith, derbyniodd John Harrhy, Cadeirydd Bwrdd Casnewydd Fyw wobr ar ran y sefydliad am ei Statws Da i Ddemensia, a gyflwynwyd gan Jayne Bryant AC. Meddai Steve Ward, Prif Weithredwr Casnewydd Fyw "Mae'r dyfarniad hwn yn gydnabyddiaeth wych o'r gwaith rydym wedi'i wneud i hyfforddi ein timau i gefnogi cwsmeriaid. Rydym yn falch iawn o fod yn bartner i Glwb Pêl-droed Casnewydd i greu Taith Gerdded dros Ddemensia gyntaf Casnewydd, mae'n wych cael bod yn rhan o'r prosiect hwn sy'n ysbrydoli pobl sy'n byw yng Nghasnewydd i fod yn hapusach ac yn iachach." Os hoffech gyfrannu at y digwyddiad hwn, ewch i www.justgiving.com/fundraising/newportwalkfordementia Mae'r arian yn dal i gyrraedd a chyhoeddir y swm terfynol ar ddiwedd y mis.

6 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 7

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

The Riverfront, Newport Receives Award Nomination for Big Splash Festival Work

The Riverfront Theatre and Arts Centre were delighted to discover last week that they had been nominated for the Arts, Business & Brand Identity Award sponsored by Hern & Crabtree in the 2019 A&B Cymru Awards. The Awards, which have been running for over a quarter of a century, encourage, acknowledge and celebrate exemplary partnerships between the private sector and the arts. The Riverfront received their nomination for their partnership with Western Power Distribution (WPD) for the Big Splash Festival, Newport’s much loved free outdoor arts and street theatre festival which in 2018 brought around 24,000 people into the city. The partnership created ‘Hoop Troupe,’ an opportunity for older people to come together to socialise, have fun and learn new skills through numerous workshops which took place at the Riverfront leading up to the Big Splash. The project worked with local women’s community groups including Age Cymru Gwent, Age Alive and Coffee & Laughs, which was led by a local professional hula hoop and circus practitioner. This culminated in a hoop ‘flash mob’ on the morning of Saturday 21st July 2018 where the group showcased their new skills. Started as a project to promote social inclusion through participation in a fun and inclusive activity, the project was a massive success with the Hoop Troupe seeing over 120 participate throughout the life of the project. Following a successful weekly workshop programme at The Riverfront, over 50 people took part in the Big Splash flash mob, before people of all ages watching in the crowd were invited to join them and join the fun. After learning of the nomination, Olivia Harris, Creative Producer said ‘We are delighted that the Hoop Troupe project has been shortlisted for an Arts & Business award, in recognition of our community work with WPD, a long-standing supporter of The Big Splash and friend of Newport Live. The project successfully brought older people together from across the city, taught them a new physical skill in a fun and social way and created an exciting performance opportunity too. Projects like this couldn’t happen without the support of WPD, and we are thrilled that this collaboration has been recognised.’ WPD’s Corporate Communications Officer Karen Welch said ‘We believe it is the responsibility of large organisations like ours to play a full and active role in the communities they serve. We are delighted to be working in partnership with Newport Live. We are committed to supporting a range of projects especially those that relate to education, safety and the environment. We are delighted to be nominated, and it is always good to receive recognition like this.’ The Riverfront will discover if they have won the award at a ceremony at the Wales Millennium Centre on Thursday 11 July. Big Splash Festival will once again return to Newport on Saturday 20 & Sunday 21 July 2019 for another weekend jam-packed with free events and performances for families and big kids.

7 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 8

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Theatr Glan yr Afon, Casnewydd, yn cael ei henwebu am wobr yn sgil ei gwaith gyda Gŵyl y Sblash Fawr

Roedd Theatr a Chanolfan Celfyddydau Glan yr Afon wrth ei bodd o ddysgu yr wythnos diwethaf ei bod wedi cael ei henwebu ar gyfer Gwobr Celfyddydau, Busnes a Hunaniaeth Brand a noddir gan Hern & Crabtree yng Ngwobrau Celfyddydau a Busnes Cymru 2019. Mae’r Gwobrau hyn, sydd wedi cael eu cynnal am dros chwarter canrif, yn annog, yn cydnabod ac yn dathlu partneriaethau rhagorol rhwng y sector preifat a’r celfyddydau. Cafodd Theatr Glan yr Afon ei henwebu yn sgil ei phartneriaeth â Western Power Distribution (WPD) ar gyfer Gŵyl y Sblash Fawr, sef gŵyl theatr stryd a chelfyddydau awyr agored am ddim boblogaidd iawn Casnewydd, a ddenodd tua 24,000 o bobl i’r ddinas yn 2018. Creodd y bartneriaeth ‘Hoop Troupe’ a roddodd gyfle i bobl hŷn ddod ynghyd i gymdeithasu, cael hwyl a dysgu sgiliau newydd drwy amrywiaeth o weithdai a gafodd eu cynnal yn Theatr Glan yr Afon cyn y Sblash Fawr. Gweithiodd y project gyda grwpiau cymunedol i fenywod lleol, gan gynnwys Age Cymru Gwent, Age Alive a Coffee & Laughs, a gafodd ei arwain gan ymarferydd proffesiynol cylchau hwla a’r syrcas lleol. Arweiniodd hyn at ‘fflachdorf’ o gylchau hwla ar fore Sadwrn 21 Gorffennaf 2018, lle cafwyd arddangosiad o sgiliau newydd y grŵp. Roedd y project hwn, a gychwynnodd i hyrwyddo cynhwysiant cymdeithasol drwy gymryd rhan mewn gweithgaredd cynhwysol llawn hwyl, yn llwyddiant ysgubol gyda thros 120 o bobl yn cymryd rhan yn y Hoop Troupe drwy gydol oes y project. Yn dilyn rhaglen o weithdai wythnosol llwyddiannus yn Theatr Glan yr Afon, cymerodd dros 50 o bobl ran yn fflachdorf y Sblash Fawr, cyn gwahodd pobl o bob oedran a oedd yn eu gwylio yn y dorf i ymuno â’r hwyl. Ar ôl cael gwybod am yr enwebiad, dywedodd Olivia Harris, Cynhyrchydd Creadigol, 'Rydym wrth ein bodd bod y project Hoop Troupe wedi cael ei gynnwys ar y rhestr fer am wobr Celfyddydau a Busnes, i gydnabod gwaith ein cymuned gyda WPD, sy'n gefnogwyr y Sblash Fawr ers tro ac yn gyfaill Casnewydd Fyw. Llwyddodd y project i ddod â phobl hŷn ynghyd o bob rhan o'r ddinas, a dysgu sgil corfforol newydd iddynt mewn modd hwyl a chymdeithasol, gan greu cyfle cyffrous i berfformio hefyd. Ni fyddai projectau fel hyn yn bosibl heb gymorth WPD, ac rydym yn falch iawn bod y bartneriaeth hon wedi cael ei chydnabod.' Dywedodd Karen Welch, Swyddog Cyfathrebu Corfforaethol WPD, ‘Rydym yn credu ei bod hi’n gyfrifoldeb ar sefydliadau mawr fel ein sefydliad ni i chwarae rhan lawn a rhagweithiol yn y cymunedau maent yn eu gwasanaethu. Rydym wrth ein boddau o gael gweithio mewn partneriaeth â Chasnewydd Fyw. Rydym yn ymrwymedig i gefnogi amrywiaeth o brojectau, yn enwedig y rhai sy’n ymwneud ag addysg, diogelwch a’r amgylchedd. Rydym yn falch iawn o gael ein henwebu, ac mae hi bob amser yn dda cael cydnabyddiaeth fel hyn.’ Bydd Glan yr Afon yn darganfod a ydyw wedi bod yn fuddugol mewn seremoni gwobrwyo yng Nghanolfan Mileniwm Cymru, ddydd Iau 11 Gorffennaf. Bydd Gŵyl y Sblash Fawr yn dychwelyd i Gasnewydd unwaith eto ddydd Sadwrn 20 a dydd Sul 21 Gorffennaf 2019 am benwythnos arall llawn gweithgareddau a pherfformiadau am ddim i deuluoedd a phlant mawr.

8 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 9

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Newport Live / Casnewydd Fyw

Track Taster Cyflwyniad i’r Trac 1-hour on-track introduction to the Cyflwyniad 1 awr ar y trac i fyd cyffrous exciting world of Track Cycling at the Beicio Trac yn Felodrom Cenedlaethol Geraint Thomas National Velodrome of Cymru Geraint Thomas. Dan arweiniad Wales. Led by a British Cycling qualified hyfforddwr cymwys Beicio Prydain, coach, you'll get on the track in a safe and byddwch yn mynd ar y trac mewn supportive environment, learning the skills amgylchedd diogel a chefnogol, gan you need to lap the steeply banked ddysgu’r sgiliau sydd eu hangen i feicio’r wooden track. trac pren â llethr serth. Group size is small to allow both adult Bydd maint y grŵp yn fach i ganiatáu i and young people to take their first pedal oedolion a phobl ifanc i gymryd eu camau strokes in an enjoyable way. cyntaf mewn ffordd ddifyr. £35 including bike and helmet rental £35 sy’n cynnwys llogi beic a helmed a and a free pair of cycling gloves. phâr o fenyg beicio am ddim. Booking is essential, so please call 01633 Rhaid archebu, felly ffoniwch 01633 656757 656757 or visit newportlive.co.uk to neu ewch i newportlive.co.uk i sicrhau eich secure your space. lle.

9 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 10

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

May Holiday Fun / Hwyl Gwyliau Mai

10 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 11

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Office of the Police and Crime Commissioner for Gwent / Swyddfa Comisiynydd yr Heddlu a Throseddu Gwent

Volunteer opportunities with the Pill Cyfleoedd i wirfoddoli gyda Phanel Crime Prevention Panel Atal Troseddu Pilgwenlli The Pill Crime Prevention Panel is Mae Panel Atal Troseddu Pilgwenlli'n recruiting new members. recriwtio aelodau newydd. A Crime Prevention Panel is a group of Grŵp o wirfoddolwyr yw'r Panel Atal volunteers that work with the police to Troseddu sy'n gweithio gyda'r heddlu i atal prevent crime in their communities. troseddu yn eu cymunedau. This could include helping to improve Gallai'r gwaith hwn gynnwys helpu i wella home security, patrols to identify diogelwch cartrefi, patrolau i ganfod pobl a potential victims of crime, raising allai ddioddef troseddau, codi awareness of crime prevention ymwybyddiaeth o dechnegau atal techniques, community speed watch, and troseddau, gwylio cyflymder cymunedol, ac a range of other initiatives to help amrywiaeth o fentrau eraill i helpu trigolion residents stay safe. i gadw'n ddiogel. For more information contact Am ragor o wybodaeth cysylltwch â [email protected] [email protected]

11 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 12

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

A Healthier Wales / Cymru Iachach

12 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 13

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Making Wales the best place in the world to grow older

Today (03.04.19), I am launching my three-year strategy - Making Wales the best place in the world to grow older. The strategy sets out the priorities I will focus on over the next three years – ending ageism and age discrimination, stopping the abuse of older people and enabling everyone to age well – and the wide range of action I will take in these areas to drive change for older people. My strategy was developed following extensive engagement and consultation with older people and stakeholders throughout Wales, who shared their experiences, views and ideas about the change needed to improve older people’s lives and the ways in which this could be delivered. Wales has much to be proud of in terms of its work to improve the lives of older people and many of the older people I have met and spoken with have told me that growing older has been a positive experience. But this is not the case for everyone, particularly those who are most vulnerable, and much more needs to be done so that all older people can have the best possible quality of life, remain active and engaged, access the services and support they may need, and do the things that matter to them. As Commissioner, I have a unique role to play in taking forward the priorities set out in my strategy, and I will deliver a wide range of work against each of them. But I will also be working to encourage others to take these issues on and work together to deliver the changes that are needed, which will only be achieved by a concerted and consistent effort across society. Alongside my strategy, I have also published my 2019-20 work programme, which provides further information about the action I will take and the work I will deliver in the year ahead. I look forward to continuing to work with you over the next three years to help to make Wales the best place in the world to grow older.

Heléna Herklots Older People’s Commissioner for Wales

13 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 14

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Gwneud Cymru y lle gorau yn y byd i heneiddio

Heddiw (03.04.19), rwy’n lansio fy strategaeth dair blynedd - Gwneud Cymru y lle gorau yn y byd i heneiddio. Mae’r strategaeth yn nodi’r blaenoriaethau y byddaf yn canolbwyntio arnynt dros y tair blynedd nesaf – rhoi diwedd ar wahaniaethu a rhagfarn ar sail oed, rhoi terfyn ar gam-drin pobl hŷn a galluogi i bawb heneiddio’n dda – a’r amrywiaeth eang o gamau y byddaf i’n eu cymryd yn y meysydd hyn i sbarduno newid ar ran pobl hŷn. Cafodd fy strategaeth ei datblygu ar ôl llawer o ymgysylltu ac ymgynghori â phobl hŷn a rhanddeiliaid ledled Cymru, a wnaeth rannu eu profiadau, eu safbwyntiau a’u syniadau yng nghyswllt y newid sy'n angenrheidiol i wella bywydau pobl hŷn a'r ffyrdd y gellid cyflawni hynny. Mae gan Gymru lawer o bethau y gall ymfalchïo ynddynt o ran y gwaith mae’n ei wneud i wella bywydau pobl hŷn. Dywedodd llawer o’r bobl hŷn rwyf wedi cwrdd â nhw bod heneiddio wedi bod yn brofiad cadarnhaol. Ond, nid yw hyn yn wir i bawb, yn enwedig i’r rheini sydd fwyaf agored i niwed. Mae angen gwneud llawer mwy i sicrhau bod pob person hŷn yn gallu cael yr ansawdd bywyd gorau, yn gallu cadw’n heini a chymryd rhan, yn gallu cael gafael ar y gwasanaethau a’r cymorth sydd eu hangen arnynt, ac yn gallu gwneud y pethau sy’n bwysig iddynt. Fel Comisiynydd, mae gen i waith unigryw i’w wneud wrth fynd i'r afael â'r blaenoriaethau sy'n cael eu nodi yn fy strategaeth, a byddaf yn gwneud ystod eang o waith i gyflawni pob un ohonynt. Ond byddaf hefyd yn gweithio i annog pobl eraill i fynd i’r afael â'r materion hyn a chydweithio i gyflawni'r newidiadau angenrheidiol, rhywbeth a fydd ond yn cael ei gyflawni drwy gydweithio'n gyson ym mhob rhan o’r gymdeithas. Ochr yn ochr â’m strategaeth, rwyf hefyd wedi cyhoeddi fy rhaglen waith ar gyfer 2019-20, sy’n darparu rhagor o wybodaeth am y camau y byddaf yn eu cymryd a'r gwaith y byddaf yn ei wneud yn y flwyddyn a ddaw. Rwyf yn edrych ymlaen at barhau i gydweithio â chi dros y tair blynedd nesaf i helpu i wneud Cymru’r lle gorau yn y byd i dyfu’n hŷn.

Heléna Herklots Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru

14 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 15

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Fantastic Gwent Levels talks, events and training courses in May!

Join the Living Levels Landscape Partnership for a series of talks, walks and training courses celebrating the magnificent Gwent Levels this May. We hope these will encourage you to get out and about and discover this glorious landscape! Discover more events and training opportunities throughout the year: http://bit.ly/livinglevelsevents.

Water vole survey training – Friday 3rd May 12.30pm – 4.00pm Join Lowri Watkins, Gwent Wildlife Trust’s Water Vole Project Officer, for an afternoon learning how to survey for one of our iconic Gwent Levels species, the water vole (Arvicola amphibius), at the beautiful Magor Marsh reserve. https://tinyurl.com/yyyvwd5u.

Dawn Chorus walk at Magor Marsh – Wednesday, May 8, 7.00am – 10.00am Join Andy Karran from Gwent Wildlife Trust for an early morning walk to listen to the dawn chorus at the beautiful Magor Marsh nature reserve. We will be finishing off with a cup of tea and welsh cake back at the Centre! Booking essential: https://tinyurl.com/y5ge4vrg.

Cut, Wedge and Handle: Hand tool maintenance – Tuesday 14th May 12.30pm – 4.00pm Learn more about how to sharpen, re-handle and repair your hand tools with Gwent Wildlife Trust’s Richard Bakere. Discover the best techniques for sharpening your shears, an axe or even a billhook. Find out how to replace a handle for a spade/ fork and an axe/hammer. https://tinyurl.com/y3ya9yh8.

Levels through a Lens - Photography and Illustration Exhibition – Thursday, May 16 – Thursday May 23, 11.00am – 3.00pm Students from Coleg Gwent’s Foundation course in Digital Photography and Illustration degrees will be exhibiting their images of the Gwent Levels ranging from landscapes, heritage features and people to artistic renditions of 12 of our iconic wildlife species in the beautiful setting of The Orangery at Tredegar House. Meet at: The Orangery, Tredegar House, Newport NP10 8YW Cost: Normal House admission price applies. https://tinyurl.com/y2b68lfz.

BioBlitz the Castle! – Friday 17th May 10.00am – 3.00pm Join us to explore and record the biodiversity of Caldicot Castle and Country Park. Expert wildlife recorders and resources will be on hand to help with species identification, plus you will be able to learn how to use apps and websites to turn your sightings into records. https://tinyurl.com/yxllpt98.

15 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 16

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Fantastic Gwent Levels talks, events and training courses in May!

Beginner’s Bumblebee Identification training course – Friday May 17, 10:00am - 3.00pm Join Bumblebee Conservation Trust at Magor Marsh SSSI to learn about the ecology of bumblebees on the Levels, and how to identify them. The workshop will include an introductory talk followed by a field session where you will have the opportunity to learn bumblebee survey techniques and learn how to identify bumblebees. https://tinyurl.com/y4sl22ae.

Otter survey training – Saturday 18th May 10.00am – 12.30pm Join Lowri Watkins, Gwent Wildlife Trusts’ Conservation Project Officer, as she takes us through a practical course designed to give budding conservation volunteers the skills needed to survey for these charming creatures. https://tinyurl.com/y6rnvd85.

Born in a Bog Cycling Tour – Sunday 19th May 10.00am - 12.30pm Saddle up and enjoy a cycling tour of the Gwent Levels around the parishes of Magor and Redwick, discover its history, how the land was reclaimed and how the drainage system is maintained. Bring a bike, a helmet and suitable clothing for all weathers! Meet at: Magor Marsh Nature Reserve https://tinyurl.com/yxshqprm.

BioBlitz the Marsh! – Tuesday 28th May 11.00am – 4.00pm An event for all the family. Working alongside wildlife specialists, we will identify as many species of plant, trees, bugs, mammals and birds that are present on this day. Wear long sleeves and trousers. Refreshments in Centre. Parking limited, so please park in Magor village. Meet at: Magor Marsh Nature Reserve Cost: £2.00 per child https://tinyurl.com/yyd3cm9l.

Learn about the Levels: Black Rock Picnic Site – Wednesday 29th May 10.00am – 12.00pm A fun family treasure hunt. Answer riddles and rhymes in a quest to find out more about the wonderful wildlife, heritage and history of the Gwent Levels. Why not bring a picnic to enjoy after the event? Children to be accompanied by an adult. Assistance dogs only please. https://tinyurl.com/y4k7ldqm.

Stories and songs from the Levels – Friday 31st May 7.30pm Storyteller Christine Watkins and musician Guto Dafi s (voice, accordion) bring you an evening of stories, folk legends and music from the Gwent Levels in the cosy surrounds of the Farmers Arms in Goldcliff. https://tinyurl.com/y38x3s34.

16 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 17

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Sgyrsiau, digwyddiadau a chyrsiau hyfforddi gwych Lefelau Gwent ym mis Mai!

Ymunwch â Phartneriaeth Lefelau Gwent ar gyfer cyfres o sgyrsiau, teithiau cerdded a chyrsiau hyfforddi i ddathlu ardal anhygoel Lefelau Gwent mis Mai yma. Rydym yn gobeithio y bydd y rhain yn eich annog i grwydro a darganfod mwy am y dirwedd fawreddog hon. Dysgwch fwy am ddigwyddiadau a chyfleoedd hyfforddi trwy gydol y flwyddyn: http://bit.ly/2SXcHzS.

Hyff orddiant arolygu llygod – Dydd Gwener 3ydd Mai 12.30yp – 4.00yp

Ymunwch â Lowri Watkins, Swyddog Prosiect Llygod Dŵr Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gwent, i ddysgu sut i gynnal arolwg am un o rywogaethau eiconig y Gwastadeddau, y llygoden ddŵr (Arvicola amphibius), yng ngwarchodfa hardd Cors Magwyr. Rhaid archebu lle. https://tinyurl.com/yyyvwd5u.

Taith Gerdded Côr y Bore Bach, Corsydd Magwyr – Dydd Mercher, 8 Mai, 7.00yb – 10.00yb Ymunwch ag Andy Karran o Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gwent am daith gerdded blygeiniol i wrando ar gôr y bore bach yng ngwarchodfa natur hyfryd Corsydd Magwyr. Bydd paned a phicau ar y maen yn y Ganolfan ar ddiwedd y daith! Rhaid cadw lle: https://tinyurl.com/y5ge4vrg.

Sut i gynnal a chadw off er llaw – Dydd Mawrth 14eg Mai 12.30yp – 4.00yp Dysgwch sut i hogi a thrwsio eich off er llaw a thocio gyda Richard Bakere o Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gwent. Darganfyddwch sut i ailosod carn ar raw, ff orch, bwyell a morthwyl. https://tinyurl.com/y3ya9yh8.

Y Gwastadeddau drwy Lygad y Camera – Arddangosfa Ffotograffau a Darluniadau – Dydd Iau 16 Mai – Dydd Iau 23 Mai, 11.00yb – 3.00yp Bydd myfyrwyr o gwrs Ffotograffiaeth a Darlunio Digidol sylfaen Coleg Gwent yn arddangos eu delweddau o Wastadeddau Gwent, yn dirweddau, nodweddion treftadaeth a dehongliadau artistig o 12 o rywogaethau bywyd gwyllt y Gwastadeddau yn Orendy Tŷ Tredegar. Cwrdd yn: Yr Orendy, Tŷ Tredegar, Casnewydd, NP10 8YW. Pris: Costau mynediad arferol i’r Tŷ. https://tinyurl.com/y2b68lfz.

BioBlitz yn y Castell! – Dydd Gwener 17eg Mai 10.00yb – 3.00yp Ymunwch â ni i chwilio am, a chofnodi, bywyd gwyllt Castell a Pharc Gwledig Cil-y- coed. Bydd naturiaethwyr profi adol ac adnoddau priodol wrth law i’ch helpu chi, ac fe fydd cyfl e i chi ddysgu sut i ddefnyddio apps a gwefannau i droi’r hyn rydych yn ei weld i mewn i gofnodion. https://tinyurl.com/yxllpt98.

17 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 18

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Sgyrsiau, digwyddiadau a chyrsiau hyfforddi gwych Lefelau Gwent ym mis Mai!

Cwrs Hyfforddi Adnabod Cacwn i ddechreuwyr – Dydd Gwener 17 Mai, 10:00yb – 3.00yp Ymunwch â’r Ymddiriedolaeth Gadwraeth Cacwn yn SoDdGA corsydd Magwyr i ddysgu am ecoleg cacwn ar y Gwastatiroedd, a sut i’w hadnabod. Bydd y gweithdy’n cynnwys sgwrs i gychwyn ac yna sesiwn allan yn y maes lle cewch gyfle i ddysgu technegau cyfrif cacwn a sut i’w hadnabod. https://tinyurl.com/y4sl22ae.

Sut i gynnal arolwg am ddyfrgwn – Dydd Sadwrn 18fed Mai 10.00yb – 12.30yp Ymunwch â Lowri Watkins, Swyddog Prosiect Cadwraeth Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gwent, ar gwrs ymarferol a gynlluniwyd i gynnig y sgiliau sydd eu hangen ar wirfoddolwyr cadwraeth i gynnal arolygon am y creaduriaid hyfryd hyn. Rhaid archebu lle. https://tinyurl.com/y6rnvd85.

Taith Feics y Gwastadeddau – Dydd Sul 19eg Mai 10.00yb -12.30yp Mwynhewch daith ar gefn beic o amgylch Gwastadeddau Gwent a phlwyfi Magwyr ac Y Redig. Darganfyddwch eu hanes, sut hawliwyd y tir o’r môr a sut mae’r system ddraenio yn cael ei chynnal. Dewch â beic, helmed a dillad addas ar gyfer pob math o dywydd! https://tinyurl.com/yxshqprm.

BioBlitz ar y Gors! – Dydd Mawrth 28ain Mai 11.00yb – 4.00yp A Digwyddiad i’r teulu. Ochr yn ochr ag arbenigwyr byddwn yn nodi cymaint o rywogaethau o blanhigion, coed, trychfi lod, mamaliaid ac adar sydd ar y gors. Gwisgwch lewys hir a throwsus. Fe fydd lluniaeth yn y ganolfan. Parciwch ym mhentref Magwyr os yn bosibl. Pris: £2 y plentyn. https://tinyurl.com/yyd3cm9l.

Hel gwybodaeth am y Gwastadeddau: Black Rock Picnic Site – Dydd Mercher 29ain 10.00yb – 12.00yp Helfa drysor i’r teulu. Atebwch y posau a’r rhigymau er mwyn darganfod mwy am fywyd gwyllt, treftadaeth a hanes gwych y Gwastadeddau. Beth am ddod â phicnic i fwynhau ar ôl y digwyddiad? Rhaid i bob plentyn fod gydag oedolyn. Cŵn tywys yn unig os gwelwch yn dda. https://tinyurl.com/y4k7ldqm.

Straeon a chaneuon o’r Gwastadeddau – Dydd Gwener 31ain Mai 7.30yh Daw’r storïwr Christine Watkins a’r cerddor Guto Dafi s (llais, acordion) â noson gyfan o straeon, chwedlau gwerin a cherddoriaeth o’r Gwastadeddau i ni ar aelwyd glyd y Farmers

Arms yn Allteuryn. https://tinyurl.com/y38x3s34.

18 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 19

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Sparkle

19 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 20

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Aneurin Day Care

20 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 21

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Forget Me Not Chorus / Corws N’ad Fi’n Angof

Newport Lysaght’s Spring / Summer Dyddiadau i’r Dyddiadur Gwanwyn / Haf 2019, Diary Dates 2019 Lysaght Casnewydd Sessions run 2.00 – 4.00pm on a Wednesday Sesiynau’n cael eu cynnal 2.00 – 4.00pm ar afternoon. Dates are detailed below: brynhawniau Mercher. Mae’r dyddiadau fel a ganlyn:  May – 1st / 8th / 15th / 22nd  Mai – 1 / 8 / 15 / 22  May – 29th no session  May – 29 dim sesiwn  June – 5th / 12th / 19th / 26th  Mehefin – 5 / 12 / 19 / 26  July – 3rd / 10th / 17th  Gorffennaf – 3 / 10 / 17  Summer Break  Egwyl Haf  August – 21st  Awst – 21  August – 28th no session  Awst – 28 dim sesiwn  September – 4th / 11th  Medi – 4 / 11 Family and friends “Summer picnic” Saturday “Picnic Haf” Teulu a Chyfeillion – Sadwrn 14 Medi, 14th September, venue and details to follow. lleoliad a manylion i’w cyhoeddi. Please call me at any time on the mobile Rhowch alwad i fi unrhyw bryd ar y rhif symudol number below. isod.

(01633) 420056 / 07971 730435 [email protected] www.forgetmenotchorus.com

Partner Photos / Lluniau Partneriaid

To support the Policy, Partnership and Er mwyn cefnogi’r Tîm Polisi, Partneriaethau a Involvement Team in improving One Chynnwys i wella cyfathrebiadau Casnewydd Newport communications we are looking to yn Un rydym yn ceisio cael lluniau lleol o access local photos of partner projects, brojectau partner, digwyddiadau ac ati. Byddai’r events, etc. These photos would be used for lluniau hyn yn cael eu defnyddio ar wefan the One Newport website and for any future Casnewydd yn Un ac ar gyfer unrhyw communications around the Well-being Plan. gyfathrebu pellach ynghylch y Cynllun Llesiant. If you have any images that we would be able Os oes gennych unrhyw luniau fyddai’n to access please contact ddefnyddiol i ni cysylltwch â [email protected] (note that [email protected] (sylwch y consent to use these images would be byddai angen cael caniatâd i ddefnyddio’r required if not already gained). lluniau hyn).

21 One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un 22

News / Newyddion >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> From the One Newport Partnership / Partneriaeth Casnewydd yn Un

Events Calendar / Digwyddiadau Calendr

In order for us to engage with the public Er mwyn i ni weithio gyda’r cyhoedd drwy through partner events, we are looking at ddigwyddiadau partner, rydym yn ystyried developing an online events calendar that pulls datblygu calendr digwyddiadau ar-lein sy’n ffurfio together a list of the different events taking rhestr o’r digwyddiadau gwahanol a gynhelir place across the city. ledled y ddinas. This will be added to the One Newport Ychwanegir hyn at wefan Casnewydd yn Un. Felly website. Therefore, we would like to request hoffem ofyn i bartneriaid roi gwybod i ni am that partners let us know the details of any fanylion unrhyw ddigwyddiadau yn y dyfodol neu future events or any opportunities for us to unrhyw gyfleoedd i ni gysylltu â thrigolion yn well. better engage with residents. Os gallwch ein helpu, cysylltwch â’r Tîm Polisi, If you can help us please contact the Policy, Partneriaethau a Chynhwysiant ar: Partnership & Involvement Team on email: [email protected]. [email protected].

If you have any questions about the One Newport Partnership / Newport’s Well-being Plan, please contact the Policy, Partnership & Involvement Team on: [email protected].

Os oes gennych unrhyw gwestiynau am y Bartneriaeth Casnewydd yn

Un / Cynllun Llesiant Casnewydd, cysylltwch â’r Tîm Polisi, Partneriaethau a Chynhwysiant ar: [email protected].

22