ANTALYA DEMRE MEVCUT DURUM ANALİ Zİ
SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI
Antalya Demre Mevcut Durum Analizi
Yayın Sahibi : Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Yayın Yılı : 2021 Sayfa Sayısı : 56 Yazar Adı : Selin ŞEN (Antalya Yatırım Destek Ofisi Uzmanı) BAKA Yayın No : 2021/114
Bu çalışma Ajans internet sitesinde yayımlanmıştır. Çalışmanın basımı yapılmamıştır.
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA)
Adres : Çünür Mahallesi 102 Cadde Ekonomi Kampüsü A2 Blok No: 185-B 32200 Merkez / Isparta TÜRKİYE Telefon : (+90 246) 224 37 37 Faks : (+90 246) 224 39 49 E-posta : [email protected]
Bu çalışma Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının görüşlerini yansıtmaz. Çalışmanın içeriğine ilişkin sorumluluk yazara aittir.
Yayının kısmen ya da tamamen yayımlanması ve çoğaltılması fikri mülkiyet hukukuna tabidir. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yayınları kaynak gösterilmek kaydı ile üçüncü kişiler tarafından kullanılabilir.
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
İÇİNDEKİLER 1 İLÇEYE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER ...... 6 1.1 İlçenin Kısa Tarihi ...... 6 2 SOSYAL DURUM ...... 8 2.1 Demografi ...... 8 2.2 Eğitim ...... 8 2.2.1 İlçenin Eğitim Durumu ...... 10 2.3 Sağlık ...... 10 2.4 Coğrafya ...... 11 2.5 İstihdam ...... 12 2.6 Sosyal İçerme ...... 14 2.7 Ekonomik ve Sosyal Örgütlenme ...... 14 3 EKONOMİK DURUM ...... 15 3.1 Tarım ...... 15 3.1.1 Bitkisel Üretim ...... 15 3.1.2 Hayvancılık ...... 17 3.1.3 Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği ...... 18 3.1.4 Ormancılık ...... 19 3.2 Sanayi ...... 19 3.2.1 Madencilik ve Taş ocakçılığı ...... 20 3.2.2 İmalat Sanayii ...... 20 3.3 Hizmetler ...... 20 3.3.1 Toptan ve Perakende Ticaret ...... 20 4 ALTYAPI VE ÇEVRE ...... 22 4.1 Ulaşım Altyapısı ...... 22 4.1.1 Karayolu Ulaşımı ...... 22 4.1.2 Havayolu Ulaşımı ...... 22 4.1.3 Denizyolu Ulaşımı...... 22 4.1.4 Demiryolu Ulaşımı ...... 23 4.2 İçme-Sulama Suyu Temini ve Atık Su Altyapısı ...... 23 4.2.1 Akarsular ...... 23 4.2.2 Barajlar, Göller ve Göletler ...... 23 4.2.3 Sulama Alanları ...... 24 4.2.4 Yer Altı Suyu Surumu ...... 24 4.3 Çevre Kirliliği ...... 24 4.4 Yenilenebilir Enerji...... 25 4.5 Jeolojik Altyapı ...... 25 4.5.1 Genel Jeoloji ...... 25 4.5.2 Deprem Durumu ...... 25 4.5.3 Toprak Yapısı ...... 25 4.5.4 Önemli Doğa Alanları ...... 26 4.5.5 Sit ve Koruma Alanları ...... 28 5 TURİZM ...... 30 5.1 Turizm Varlıkları ...... 31 5.1.1 Tek Yapı Tescilli Kültür Varlıkları ...... 31 5.1.2 Bölgedeki Diğer Bizans Kiliseleri ...... 32 5.1.3 Arkeolojik Sit Alanları ...... 32
1
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
5.1.4 Doğal Güzellikler ...... 49 6 GİRİŞİMCİLİK ...... 51 7 İLÇEDE YAKIN DÖNEMDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIMLAR ...... 52 7.1 Demre Yat Limanı Alt Yapı İnşaatı ...... 52 7.2 Demre Yat Limanı Üst Yapı İnşaatı ...... 52 7.3 Demre Üçağız Kale Mahallesi Yüzer İskele Projesi: ...... 53 8 İLÇE İÇİN YATIRIM VE PROJE ÖNERİLERİ ...... 54 8.1 Önerilen Projeler ...... 54 9 İLÇEYE İLİŞKİN DİĞER İZLENİMLER ...... 55
2
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
TABLOLAR
Tablo 1 2019 Yılı Cinsiyete Göre Demre’nin Nüfus Dağılımı ...... 8
Tablo 2 2019 Yılı Yaş Aralığına Göre Demre’nin Nüfus Dağılımı ...... 8
Tablo 3 Eğitim Kademelerine Göre Okul, Derslik, Öğretmen ve Öğrenci Durumu (2019) ...... 9
Tablo 4 Eğitim Düzeyine Göre İlçe Nüfusunun Dağılımı (2019) ...... 10
Tablo 5 Demre İlçesi Sağlık Sektörüne İlişkin Bilgiler (2019) ...... 10
Tablo 6 Demre İlçesi Sağlık Personel Durumu (2019) ...... 11
Tablo 7 Demre İlçesi İstihdam Verileri ...... 12
Tablo 8 Demre İlçesi İş Gücünün Sektörlere Göre Dağılımı ...... 13
Tablo 9 Demre İlçesindeki Kooperatifler ...... 14
Tablo 10 Antalya İlçeler Örtü Altı Tarım Alanı Varlığı, 2019 (dekar) ...... 15
Tablo 11 Demre İlçesi 2019 Yılı Sebze Üretim Miktarı (ton) ...... 16
Tablo 12 Demre İlçesi 2019 Yılı Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Üretim Miktarı (ton) ...... 16
Tablo 13 Demre İlçesi 2019 Yılı Hayvansal Üretim Miktarı (ton) ...... 17
Tablo 14 Demre İlçesindeki Orman Alanları ve Nitelikleri ...... 19
Tablo 15 Demre Küçük Sanayi Sitesi Verileri ...... 20
Tablo 16 Demre İlçesi Büyük Toprak Grupları ...... 26
Tablo 17 Demre Konaklama İstatistikleri ...... 31
Tablo 18 BAKA Tarafından Demre İlçesinde Desteklenen Projeler ...... 54
3
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
ŞEKİLLER
Şekil 1 Antik Dönem Demre Haritası ...... 6
Şekil 2 Antalya İlçeler Haritası ...... 12
Şekil 3 Kale Önemli Doğa Alanı ...... 27
Şekil 4 Kıbrısçık Önemli Doğa Alanı ...... 27
Şekil 5 Kekova Önemli Doğa Alanı ...... 28
Şekil 6 Demre Turizm Afişi ...... 30
Şekil 7 Likya Haritası ...... 34
Şekil 8 Andriake İmparatorluk Silosu (Günümüzdeki Haliyle Likya Uygarlıkları Müzesi) ...... 34
Şekil 9 Myra Antik Kenti ...... 35
Şekil 10 Myra Kaya Mezarları ...... 36
Şekil 11 Myra Gün Batımı ...... 37
Şekil 12 Simena Kalesi'nden bir Görünüş ...... 38
Şekil 13 Kekova Batık Şehir ...... 39
Şekil 14 Kekova Üç Adalar ...... 40
Şekil 15 Sura Lahdi ...... 40
Şekil 16 Kyaneai Amfi Tiyatro ...... 41
Şekil 17 Heroon Lahdi ...... 42
Şekil 18 Viyana Müzesinde Sergilenen Eser ...... 43
Şekil 19 Dereimis ve Aiskhylos Lahdi ...... 44
Şekil 20 İstanbul Arkeoloji Müzesindeki Lahit ...... 45
Şekil 21 Aperlai Antik Kenti Haritası ...... 46
4
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 22 Aperlai Kano Alanı ...... 46
Şekil 23 Aziz (St.) Nikolaos Anıt Müzesi ...... 47
Şekil 24 Aziz (St.) Nikolaos Anıt Müzesi Tavanı ...... 48
Şekil 25 Andriake-Flamingolar ...... 49
Şekil 26 Turizm Varlıkları GZFT Analizi ...... 50
5
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
1 İLÇEYE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
Demre ilçesi tarihi belgelerde ilk defa 1904 yılında, Eynihal adıyla köy statüsüne kavuşmasıyla yer almıştır. Daha sonra 1968 yılında dört köyün birleşimiyle belediye kurulmuş, 4 Temmuz 1987 tarihinde de Kale adıyla ilçe olmuştur. İlçe 2005 yılında ise Demre adını almıştır.
Demre’nin Antalya merkezine olan uzaklığı 147 km olup, 17 mahallesi bulunmaktadır.
1.1 İlçenin Kısa Tarihi
Tarihte Myra olarak anılan Demre İlçesi, Ege ile Akdeniz'in birleştiği noktada bir liman kenti olarak ünlenmiştir. Kuzeydeki dağlardan doğan akarsular Myros Kanyonu'nda (Demre Çayı) birleşerek denize ulaşmış ve yerleşim bu çayın etrafındaki ovada oluşturulmuştur. Bu ovanın doğu ucunda, balık yumurtalarının yaşadığı Dalyan yer almaktadır. Demre’nin kurulduğu ovanın batı ucunda ünlü liman kenti Andriake, kuzey ucunda ise antik kent Myra yer almaktadır.
Şekil 1 Antik Dönem Demre Haritası
Antik Myra kenti, milattan önce 5. yüzyılda kurulmuş olup Likya Birliği’nin önemli şehirlerinden bir tanesidir. 23 şehrin oluşturduğu Likya Birliği’nde yalnızca 6 adet büyük kent 2 oya sahiptir ve Myra bunlardan bir tanesidir.
Roma döneminde de Myra, Patara ile birlikte Likya’nın en önemli iki kentinden biri olarak gösterilmiştir. Bizans döneminde ise Myra önemli bir idari ve dini merkez konumuna gelmiştir. Dini merkez haline gelen Myra’da Aziz Nikolaos 4. yüzyıl başında piskopos olarak görev yapmıştır.
6
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Soylu bir aileye mensup olan Aziz Nikolaos eğitimli bir din lideridir; çocuklara, halka ve denizcilere yaptığı yardımlarla büyük bir sevgi bağı oluşturmuştur. Noel Baba olarak hatırası günümüze kadar yaşatılmıştır.
Demre Piskoposu Aziz Nikolaos, vefatının ardından Demre'de gömülmüş ve burada adına bir kilise yaptırılmıştır. Ancak kemiklerinin bir kısmı 1080 yılında İtalyan tacirler tarafından kaçırılarak İtalya’nın Bari kentine götürülmüştür. Kalan kemikler ise günümüzde Antalya Müzesi'nde sergilenmektedir.
Aziz Nikolaos; Hollanda'da “Sinterkoas”, Fransa'da “Pere Noel”, İngiltere'de “Father Christmas”, Amerika'da “Santa Claus” ve Almanya'da “Heilige Nikolaus” olarak anılmaktır.
Günümüzde Hıristiyan dünyasında Aziz Nikolaos adına ölüm tarihi olan 6 Aralık'ta törenler düzenlenir, çocuklara hediyeler verilir. Söz konusu kutlamalar Hz. İsa’nın doğum günü olarak bilinen Noel yortusuna kadar devam eder. Batı Hıristiyanları bu tarihi 24-25 Aralık olarak kabul etmekte, Doğu Hıristiyanları ise 6 Ocak olarak hesaplamaktadır.
5-7 Aralık 1983 yılında Demre’de ilk Noel Baba Sempozyumu düzenlenmiştir. Bu etkinlik, o tarihten bu yana değişik din ve eğitim kollarından gelen insanların katılımlarıyla her yıl tekrarlamaktadır. Sempozyumlarda, Anadolulu Aziz Nikolaos’un insan sevgisine verdiği öneme vurgu yapılır ve her dinden ve inançtan tüm insanlara barış, dostluk ve kardeşlik çağrısı yapılır.
7
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
2 SOSYAL DURUM
2.1 Demografi
Demre ilçesi 26.362 (TÜİK, 2019) nüfus ile Antalya genelinde 16. sıradadır. Yıllık nüfus artış hızı ise ortalama %0.13 olarak belirlenmiştir.
Tablo 1 2019 Yılı Cinsiyete Göre Demre’nin Nüfus Dağılımı Yıl Erkek Kadın Toplam Nüfus Nüfus Nüfus
2015 13.363 12.817 26.180 2016 13.317 12.642 25.959 2017 13.328 1.2600 25.928 2018 13.286 12.607 25.893 2019 13.513 12.849 26.362 Kaynak: TÜİK,2020
Tablo 2 2019 Yılı Yaş Aralığına Göre Demre’nin Nüfus Dağılımı
Yaş 0-14 15-29 30-50 50-70 70+ Aralığı Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş
Nüfus 3732 5391 8324 7306 1609
Kaynak: TÜİK,2020
Bu verilere göre Demre’de nüfusun yaşlanması sorununun yaşanmadığı, nüfusun yaş gruplarına dengeli bir biçimde dağıldığı görülmektedir.
2.2 Eğitim
Aşağıdaki veriler ışığında ilçede okul sayılarının yeterli olduğu ve eğitime ilişkin herhangi bir imkan sorununun olmadığı görülmektedir.
8
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Tablo 3 Eğitim Kademelerine Göre Okul, Derslik, Öğretmen ve Öğrenci Durumu (2019)
Eğitim Kademesi Okul Derslik Öğretm Öğrenci Sayısı Sayısı Sayısı en Sayısı
Anaokulu 4 39 26 473
R e İlkokul 10 89 76 1534 s m Ortaokul 9 91 113 1465 i
Ortaöğretim 4 47 75 821
RESMİ OKULLAR TOPLAMI 27 266 290 4293
Anaokulu 1 9 4 67
Ö İlkokul 2 11 14 87 z e Ortaokul 2 14 23 157 l
Ortaöğretim 3 24 53 329
ÖZEL OKULLAR TOPLAMI 8 58 94 640
GENEL TOPLAM 35 324 384 49333
Kaynak: Demre Kaymakamlık Brifingi, 2019
Demre ilçesinde bir adet meslek yüksekokulu bulunmaktadır. Akdeniz Üniversitesi’ne bağlı Demre Dr. Hasan Ünal Meslek Yüksekokulu’nda 2019 yılı verilerine göre 69 öğrenci öğrenim görmektedir. Meslek Yüksek Okulu’nda Seyahat, Turizm ve Eğlence Hizmetleri Bölümü ve Büro Hizmetleri ve Sekreterlik Bölümü olmak üzere 2 adet bölüm bulunmaktadır.
9
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
2.2.1 İlçenin Eğitim Durumu
İlçe nüfusunun önemli bir kısmı ilkokul mezunu olup eğitim düzeylerine göre nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 4 Eğitim Düzeyine Göre İlçe Nüfusunun Dağılımı (2019)
Kaynak: TÜİK, 2019
2.3 Sağlık
Tablo 5 Demre İlçesi Sağlık Sektörüne İlişkin Bilgiler (2019) Hastane Sayısı 1
Toplum Sağlığı Merkezi Sayısı 1
Aile Hekimliği Sayısı 8
Dispanser Sayısı 0
Eczane Sayısı 9
Ambulans Sayısı (Kamu: K + Özel: Ö) 3
112 İstasyonu Sayısı 2
Toplam Yatak Sayısı 25
10
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Yatak Başına Düşen Kişi Sayısı 33.88
Yatak İşgal Oranı % 16.8
Bebek Ölüm Hızı (binde) 19.23
Kaynak: Demre Kaymakamlık Brifingi, 2019
Tablo 6 Demre İlçesi Sağlık Personel Durumu (2019) Sağlık Bakanlığı Özel TOPLAM Kurumlar
Uzman Hekim 7 0 7
Pratisyen Hekim 12 1 13
Diş Hekimi 3 5 8
Hemşire 35 0 35
Ebe 20 0 20
Diğer Sağlık Personeli 49 0 49
GENEL TOPLAM 126 6 132
Kaynak: Demre Kaymakamlık Brifingi, 2019
2.4 Coğrafya
Demre İlçesi, Antalya körfezinin batısında Teke yarımadasının güneyinde yer alan bir ilçedir. Doğusunda Finike İlçesi, batısında Kaş İlçesi bulunmaktadır.
11
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 2 Antalya İlçeler Haritası
Demre ilçesi 3 tarafı dağlarla çevrili bir ovaya kurulmuştur ve Demre Çayı’nın getirmiş olduğu alüvyonlu topraklardan meydana gelmiştir. İlçede tipik Akdeniz iklimi gözlemlenmektedir; yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağmurlu geçer.
Demre ilçesinin toplam yüzölçümü 47.322 hektardır. Bunun 5.350 hektarı tarım arazisi, 50 hektarı çayır ve mera, 31.922 hektarı orman arazisi, 300 hektarı su yüzeyi ve 9600 hektarı tarım dışı arazi durumundadır.
Demre’nin deniz seviyesinden yüksekliği 25 m, kıyı uzunluğu ise 47 km’dir
2.5 İstihdam
İlçe bazında istihdam göstergelerine göre; Demre ilçesinin toplam işgücü 11.371 kişi, istihdam edilen nüfus 10.941 kişi ve işsiz nüfus 430 kişidir. İşgücünde olmayan nüfus 5.713 kişidir.
Tablo 7 Demre İlçesi İstihdam Verileri
İŞGÜCÜ İŞGÜCÜNDE OLMAYAN
Cinsiyet İstihdam İşsiz
12
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Erkek 6.683 356 1.615
Kadın 4.258 74 4.098
Toplam 10.941 430 5.713
Kaynak: TÜİK
Demre ilçesinde iş gücünün sektörel dağılımı Antalya ili ile paralel bir gelişim sergilemektedir; tarım sektörünün %79.2 ile ilk sıradadır. İkinci sırada da %18.5’lik bir oranla hizmetler sektörü yer almaktadır. Sanayi sektörü ise %2.3 oranı ile son sırada yer almaktadır.
Tablo 8 Demre İlçesi İş Gücünün Sektörlere Göre Dağılımı Sektörler Kişi Oran Sektörel (%) Oran (%) Tarım Ziraat, Avcılık, Ormancılık, 8.661 79.2 79.2 Balıkçılık Sanayi Madencilik ve Taş Ocakçılığı 14 0.1 2.3 İmalat Sanayi 226 2.1 Elektrik, Gaz ve Su 6 0.1 Hizmetler Toptan, Perakende Ticaret, 604 5.5 18.5 Otel vb. Ulaştırma, Haberleşme ve 194 1.8 Depolama Mali Kurumlar, Sigorta, Yard. 143 1.3 Hiz. Toplum Hiz., Sosyal ve Kişisel 881 8.1 Hiz. İnşaat 208 1.9 İyi Tanımlanmamış Faaliyetler 4 0.01 Toplam 10.941 100 100
Kaynak: TÜİK
13
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
2.6 Sosyal İçerme
Demre’nin sosyal ve kültürel yapısı uzun yıllar boyunca değişmeyerek günümüze kadar süregelmiştir. Bunun en önemli nedenleri; coğrafi faktörler nedeniyle ilçeye ulaşımın zor olması, turizm olgusunun gelişmemesi ve ilçe ekonomisinin halen tarıma dayalı oluşudur.
Ayrıca, konut yoğunluğunun az olması, halk arasındaki sosyo-ekonomik seviyenin dengeli dağılımı, zaten kısıtlı sayıda olan yerli ve yabancı turistin yerel halk üzerinde bir etki yaratmaması da sosyal ve kültürel yapının korunmasını sağlamıştır. Merkez dışında kalan kırsal nitelikli yerleşim alanlarında da benzer bir durum söz konusudur. Bu yerleşimlerde nüfusun doğal artış dışında artış göstermemesi, ana geçim kaynağının tarım olması, coğrafi eşikler nedeniyle yerleşimlerin kapalı sistemler halinde kalması gibi nedenler sosyal ve kültürel yapının gözle görülür bir biçimde değişmeden günümüze dek ulaşmasını sağlamıştır.
Demre ilçesinin 2015 yılı net göç hızı ‰3.05 olmuştur. Bütün bu faktörler beraber değerlendirildiğinde ilçenin homojen bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Dolayısıyla ilçede sosyal içerme içerikli faaliyetlere ihtiyaç duyulmadığı anlaşılmaktadır.
2.7 Ekonomik ve Sosyal Örgütlenme
Demre’de 13 adet kooperatif bulunmaktadır.
Tablo 9 Demre İlçesindeki Kooperatifler Kooperatif İsmi Türü Kale Turizm Geliştirme Kooperatifi 68 Nolu Demre Deniz Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Demre Esnaf Sanatkar Kredi Ve Kefalet Kooperatifi Özgün Tüketim Kooperatifi Akya Tüketim Kooperatifi 180 Nolu Öz Demreliler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 231 Nolu Demre Otobüscüler Ve Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Münübüscüler Kekova Deniz Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Demre Likya Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifi Üçağız Kekova Deniz Yolcu Taşıma Kooperatifi Tasfiye Halinde Caretta Caretta Liman İşletme Kooperatifi Taşıma Tasfiye Halinde Taşdibi Liman Turizm İşletme Kooperatifi Geliştirme Demre Seracılık Üretim Ve Pazarlama Kooperatifi
Kaynak: Koopbis Bilgi Sistemi, 2020
14
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
3 EKONOMİK DURUM
Demre bir delta üzerine kurulmuş olup Demre Çayı adını bölgeden almıştır. Toros Dağları ile çevrilmiş bu ova önemli bir turfanda sebzecilik merkezidir. Üç tarafın dağlarla çevrili olması sebze ve narenciye üretiminde büyük avantaj sağlamaktadır. Bölge özellikle sivri biber üretimi ve ihracatında Türkiye’de söz sahibidir. Piyasada “Demre sivrisi” olarak anılan biber çeşidi ünlüdür; aynı zamanda kapya, çarliston gibi uluslararası pazarda yoğunlukla alıcı bulan biber türleri de ilçede yoğun olarak üretilir. İlçede yer alan Köşkerler köyünde ise yüksek kaliteli portakal üretimi yapılmaktadır.
İlçenin ekonomisi %90 oranında tarıma dayalıdır. İlçenin turizm potansiyeli oldukça yüksek olmasına rağmen turizm tesislerinin yetersizliği ve tanıtım eksikliği gibi nedenlerle halk geçimini tarımla sağlamaya yönelmiştir. İlçede sanayi tesisleri küçük ölçeklidir. Ayrıca, ilçe merkezinde ve Beymelek beldesinde sebze ve meyve toptancı hali bulunmaktadır.
3.1 Tarım
İlçe halkı, gelirinin çok büyük bir kısmını tarımdan sağlamaktadır. Tarımda ağırlıklı ürün, turfanda sebze ve narenciyedir. İlçede yaklaşık 15.582 dekar kapalı sera alanı mevcuttur. İlçe merkezinde seracılık modern yöntemlerle yapılmaktadır. Üretilen sebzeler iç ve dış piyasalarda satılmaktadır. Demre ilçesinin turfanda sebze konusunda sahip olduğu Pazar özellikle yurt içinde büyüktür. İlçede toplam 3789 çiftçi bulunmaktadır, Ziraat Odası ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne kayıtlı olan çiftçi sayısı ise 1640’dır.
3.1.1 Bitkisel Üretim
İlçede 51.446 dekar alanda bitkisel üretim yapılmaktadır. Bu alanın 15 bin 582 dekarında örtü altı tarım yapıldığı, 14 bin 434 dekarında meyve yetiştirildiği, 8 bin 255 dekarında hububat ekimi yapıldığı tespit edilmiştir. Tarıma elverişli olduğu halde 10 bin 248 dekar alanın kullanılmadığı, 2 bin 726 dekar alanın nadasa bırakıldığı, 201 dekar alanın da mera olarak kullanıldığı saptanmıştır.
Tablo 10 Antalya İlçeler Örtü Altı Tarım Alanı Varlığı, 2019 (dekar) 1 Kumluca 42502 2 Serik 38225 3 Gazipaşa 32280 4 Aksu 31863 5 Kaş 26800 6 Alanya 24240 7 Manavgat 18677
15
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
8 Kepez 18006 9 Demre 15582 10 Elmalı 13171 11 Finike 11455 12 Korkuteli 7157 13 Muratpaşa 3112 14 Konyaaltı 3040 15 Kemer 242 16 Döşemealtı 154 17 Akseki 9 18 İbradı 7 19 Gündoğmuş Veri mevcut değil.
Kaynak: TÜİK, 2020
Örtü altı tarım alanı varlığı sıralamasında Demre Antalya’da 9. sırada yer almaktadır.
3.1.1.1 Üretim Miktarları
Tablo 11 Demre İlçesi 2019 Yılı Sebze Üretim Miktarı (ton) Ürün Miktar Biber (Salçalık, Kapya) 49.548 Biber (Dolmalık) 12.575 Biber (Sivri) 10.118 Biber (Çarliston) 22.074 Hıyar (Sofralık) 3.630 Patlıcan 285 Domates (Sofralık) 127.044 Kabak (Sakız) 630 Toplam 225.904 Kaynak: TÜİK, 2020
Demre İlçesi, Türkiye'de en çok sivri biber üretilen yerlerinden biridir.
Tablo 12 Demre İlçesi 2019 Yılı Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Üretim Miktarı (ton) Ürün Miktar Sofralık Üzüm, Çekirdekli 43 İncir (Yaş) 39 Limon Ve Misket Limonu 46 Portakal (Washington) 10544 Portakal (Yafa) 521 Mandalina (Klemantin) 22 Kayısı 27
16
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Yenidünya (Malta Eriği) 11 Badem 2 Ceviz 18 Keçiboynuzu (Harnup) 560 Nar 2392 Sofralık Zeytinler 288 Kekik, İşlenmemiş 14 Toplam 14527 Kaynak: TÜİK, 2020
İlçenin toplam 15.582 dekar sera alanının 8.187 dekarında biber, 7.058 dekarında domates, 242 dekarında hıyar, 63 dekarında kabak, 19 dekarında patlıcan ve 13 dekarında muz üretimi yapılmaktadır. 2018 yılında toplam sebze üretimi 214.554 ton, sağlanan gelir ise 455. 964. 350 TL olarak kayıtlara geçmiştir.
2018 yılında, Demre'de 2 bin 327 dekar alanda toplam 8 bin 145 ton portakal üretimi yapılırken, sağlanan gelirin 8 milyon 144 bin 500 lira olduğu kaydedilmiştir. İlçede aynı yıl tüm meyve üretiminin 11 bin 10 ton, sağlanan gelirin ise 12 milyon 750 bin 444 lira olduğu belirlenmiştir. 14 bin 434 dekar alanda meyve üretilmesine rağmen bunun 12 bin 252 dekarının bakımsız zeytinlik olması nedeniyle elde edilen gelirin nispeten düşük olduğu görülmektedir.
3.1.2 Hayvancılık
Demre'de 751 büyükbaş, 29 bin 176 küçükbaş, 10 bin 464 arı kovanı, 9 bin 851 kanatlı kümes hayvanı ve 102 tek tırnaklı hayvan varlığı bulunduğu bilinmektedir.
Tablo 13 Demre İlçesi 2019 Yılı Hayvansal Üretim Miktarı (ton) Ürün Miktar Sığır Sütü (Kültür) (Manda Sütü Hariç) 335,296 Sığır Sütü (Kültür Melezi) (Manda Sütü Hariç) 542,061 Sığır Sütü (Yerli) (Manda Sütü Hariç) 34,499 Koyun Sütü, Yerli Ve Diğerleri, İşlenmemiş 116,961 Keçi Sütü, Kıl Keçisi Ve Diğerleri), İşlenmemiş 1535,985 Yapağı (Yerli Ve Diğerleri), Hayvancılık 6,38 Keçi Kılı, Hayvancılık 18,376 Arılar (Kovan Halinde, Eski Tip) ve Kovan Sayısı 0 Arılar (Kovan Halinde, Yeni Tip) ve Kovan Sayısı 10438 Doğal Bal 32,949 Balmumu, Arı 1,998 13062,505 Kaynak: TÜİK, 2020
17
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
3.1.3 Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği
İlçede balıkçılık çoğunlukla kaçak yollarla yapılmaktadır ve bu nedenle resmi istatistiklere konu olmuş su ürünlerinden bahsedilememektedir.
Ancak bölgede su ürünleri yetiştiriciliği için çok önemli bir hazine olan Beymelek Lagünü bulunmaktadır. Gülmez Dağı’nın alçalan kısmında oluşan koyun denizle birleşmesi oluşmuştur. Demre Çayı'nın taşıdığı alüvyon çökelleri rüzgar, akıntı ve gelgitler ile taşınarak körfezin önünü tıkamıştır. İki adanın bulunduğu lagünde 17 balık türüne rastlanmıştır. Fakat bu alanda ticari balıkçılık yasaktır ve 8 familyaya ait 17 türün barınaklarının varlığı bölgenin iyi korunduğunu göstermektedir.
Lagün 2010 yılında olta balıkçılığına açılmış olup kaçakçılığın artması nedeni ile 2018 yılında yeniden balıkçılığa kapatılmıştır. Lagünde balık türlerinin yanı sıra karides, mavi yengeç, 14 kuş türü ve caretta caretta kaplumbağaları yaşamaktadır
Bu alanda aynı zamanda Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü yer almaktadır.
3.1.3.1 Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü
Merkez ilk olarak 11 Mayıs 1988 tarihinde, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı ile UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) arasında imzalanan işbirliği antlaşmasının projelendirilmesiyle; (TUR/87/029/B/01/12) "Beymelek Lagünü Kültür Balıkçılığı Projesi" kapsamında kurulmuştur. 1993 yılında ise "Beymelek Su Ürünleri Üretim ve Geliştirme Merkez Müdürlüğü" olarak kalıcı bir kurum haline dönüştürülmüştür. Son olarak 2013 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Enstitünün faaliyet alanı Çanakkale de dâhil olmak üzere ülkemizin bütün Akdeniz kıyılarıdır.
Enstitüde, deniz ve iç su kaynaklarımızda doğal popülasyonların zenginleştirilmesi ve rehabilitasyonu için yerli türlerin üretilmesi; akuakültüre yeni türlerin kazandırılarak sektörel model oluşturulması; biyolojik kaynakların korunmasına yönelik alternatif türlerin üretilmesi gibi birçok amaca yönelik olmak üzere yetiştiricilik çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar, deniz, tatlı su ve süs balıkları üretimi olmak üzere üç ana başlık altında toplanmaktadır.
3.1.3.1.1 Akdeniz Araştırma-1 Gemisi
Akdeniz Araştırma-1 Gemisi enstitü bünyesinde, Akdeniz’de sivil denetleme hizmetlerinin yerine getirilmesi ve araştırma hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla faaliyetlerine başlamıştır. Gemi, uluslararası sularda araştırma ve kontrol gemisi olarak çalışabilecek donanım ve teknolojiye
18
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ sahiptir. Gemi ayrıca Akdeniz ve Ege Denizi’nde balıkçılık ve stok belirleme çalışmaları ile oşinografi ve deniz kirliliği tespitine yönelik çalışmaları yürütmektedir.
3.1.4 Ormancılık
Demre ilçesinin sınırları içerisinde orman alanları 26.962 ha ile ilçe yüzölçümünün %75’ini oluşturmaktadır. Antalya Orman Bölge Müdürlüğü’nün mevcut orman kadastro haritaları ve mahkeme kararları esas alınarak hazırladığı verilere göre; 2B alanları Çağman, Kapaklı, Karabucak mahalleleri başta olmak üzere ilçe genelinde yer yer görülmektedir.
2B alanları, Demre ilçesinde ormanın yaklaşık %5.6’sını oluşturmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı Amenajman Planı verilerine göre Demre ilçesi sınırları içerisindeki orman alanlarının niteliğine göre dağılımına bakıldığında; yaklaşık %21.2’lik kısmının koruluk alan, yaklaşık %78’inin bozuk orman ve %0.8’inin baltalık ormanlardan oluştuğu görülmektedir.
İlçenin orman yönetimi Finike Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Demre’de ise Demre İşletme Şefliği bulunmaktadır.
Tablo 14 Demre İlçesindeki Orman Alanları ve Nitelikleri İşletme Normal Bozuk Toplam Ormansız Genel Şefliği Orman Orman Orman Alan Alan (Ha) DEMRE 3.876,10 6.724,20 4.146,40 4.146,40 14.749,70 LİKYA 2.809,10 7.721,30 11.731,90 3.685,90 15.417,80
Kaynak: www.ogm.gov.tr, 2020
Demre İşletme Şefliği sorumluluk alanı olarak Demre ilçe merkezi, Beymelek ve Köşkerler mahalleleri ile Belören Mahallesi’nin bir bölümünü içine alan 14 bin 749,7 dekarlık alandan oluşmaktadır. Yeni kurulan Likya İşletme Şefliği ise, yine Demre’ye bağlı Kapaklı, Yavu, Gürses ve Davazlar mahalleleri ile Belören Mahallesi’nin bir bölümünden oluşan 15 bin 417,8 dekarlık alanı kapsamaktadır. İki işletme şefliğinin toplam alanı 30 bin 167,5 dekardır.
3.2 Sanayi
Demre ilçesinde gelişmiş sanayi kolları bulunmamaktadır. Sadece küçük çaplı, yerel ihtiyaçlara cevap verecek tarzda atölyelerde otomotiv, tarım, mobilya ve inşaat sektörüne yönelik işler ile tekne imalatı yapılmaktadır.
İlçe içerisinde bir adet küçük sanayi sitesi bulunmaktadır.
19
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Tablo 15 Demre Küçük Sanayi Sitesi Verileri Adı Faaliyete Toplam Dolu Doluluk Mevcut Başladığı İşyeri İşyeri Oranı İstihdam Yıl Sayısı Sayısı DEMRE 2003 22,000 110 %100 TAM KSS Kaynak: Demre Kaymakamlık Brifingi, 2019
Fakat küçük sanayi sitesinin bulunduğu alan, 1. derece arkeolojik sit ve 1. derece doğal sit alanı ilan edildiği için sitenin başka bir alana taşınması gerekmektedir.
İlçe bütününe hizmet edecek küçük sanayi sitesi ihtiyacının karşılanabilmesi için Beymelek Mahallesi sınırları içinde, Demre Çayı’nın doğusunda yaklaşık 2 hektarlık bir alanda imar planı çalışmaları yaptırılmıştır. Sanayi sitesi içinde sektörel kullanımlara yönelik olarak ahşap işleri, motor işleri, maden işleri ve mermer işleri yer alabilecektir.
3.2.1 Madencilik ve Taş ocakçılığı
Demre ilçesi sektörel dağılımında madencilik %1’lik bir payla yer almaktadır. Demre sınırları içerisinde I. grup madenler (tuğla-kiremit kili, çimento kili, kayaç), II. grup madenler (taşlar, traverten, kalker, dolomit, kalsit, granit, andezit, bazalt ve benzeri taşlar), IV. grup madenler (endüstriyel hammaddeler, enerji hammaddeleri ve metalik madenler) ve mermer çıkarılmaktadır. Ayrıca Çayağzı bölgesinde jeotermal kaynak ve mineralli su potansiyeli bulunmaktadır.
Demre’de çıkarılan madenler arasında en önemli payı mermer almaktadır ve hâlihazırda işlemekte olan taşocakları bulunmaktadır.
3.2.2 İmalat Sanayii
İlçedeki atölyelerde otomotiv, tarım, mobilya ve inşaat sektörüne yönelik işler ile tekne imalatı yapılmaktadır.
3.3 Hizmetler
3.3.1 Toptan ve Perakende Ticaret
Antalya ve Demre sektör dağılımları incelendiğinde; toptan ve perakende ticaret sektörü Antalya için %18.1’lik, Demre için ise %5.5’lik bir pay oluşturmaktadır. Bu oranın büyük bir çoğunluğu, tarımsal faaliyetler sonunda elde edilen ürünlerin doğrudan ya da işlenip katma değer kazandırılarak piyasaya sürülmesiyle oluşan ticari hareketlilikten kaynaklanmaktadır. İlçede mevcut
20
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ günübirlik turizm işletmeleri daha çok hediyelik eşya, ikon mağazaları ve restoranlar şeklindedir. Yerel halk ayrıca Çayağzı Limanı’ndan ve Üçağız İskelesi’nden günübirlik düzenlenen turlardan da gelir sağlamaktadır. Demre genelinde ticari faaliyetler gerçekleştiren, kuruluş türlerine göre anonim, limitet, kooperatif ve şahıs olmak üzere ayrılan birçok şirket yer almaktadır.
21
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
4 ALTYAPI VE ÇEVRE
4.1 Ulaşım Altyapısı
4.1.1 Karayolu Ulaşımı
Demre ilçesine ulaşım D-400 karayolu üzerinden sağlanmaktadır. İlçe Kaş ve Finike ilçeleri arasında, orta noktada bulunmaktadır. İlçe, Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü’nün 136. (Finike) Şubesine bağlıdır.
4.1.2 Havayolu Ulaşımı
Demre ilçesinde havalimanı bulunmamaktadır. İlçe, en yakın havalimanı olan Antalya Havalimanı’na 149 km uzaklıktadır. İlçenin ve bölgenin yoğun olarak kullandığı bir diğer havalimanı ise Dalaman Havalimanı’dır. Demre ilçesi, Dalaman Havalimanı’na 194 km uzaklıktadır. Demre ilçesinin Antalya Havalimanı’na yaklaşık 149 km, Dalaman Havalimanına yaklaşık 194 km mesafede oluşu; gerek bölgedeki turizm faaliyetlerini gerekse seracılık faaliyetlerinden elde edilen ürünün iç- dış piyasaya ulaştırılmasını zaman ve konfor açısından olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple, bölgede yapılacak yeni bir havalimanı ile bu tür sorunların büyük ölçüde bertaraf edilebileceği, ulaşımın daha kısa zamanda ve konforlu olması ile birlikte bölgeye gelen turist sayısındaki artışa bağlı olarak turizm sektörünün gelişmesine katkı sağlanacağı öngörülmektedir. Bu doğrultuda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından proje aşamasında olan Batı Antalya Havalimanı için ikisi Kaş, ikisi Demre ilçesi sınırlarının içinde olmak üzere 4 alternatif belirlenmiştir. Söz konusu havalimanı orta ve büyük ölçekli uçaklara hizmet verecek şekilde projelendirilecektir.
4.1.3 Denizyolu Ulaşımı
Antalya ilinde yolcu ve yük gemilerinin yanaşabileceği uluslararası statüye sahip büyük limanlar bulunmaktadır. Bunlar; Ortadoğu Antalya Limanı ve Alanya Yolcu İskelesi’dir. Bu limanlar dışında Setur Antalya Marina, Alanya Marina, Kemer Park Marina ve Setur Finike Marina olmak üzere birçok marina ve çok sayıda balık barınakları da mevcuttur. Ayrıca Antalya’da proje aşamasında olan Antalya Kruvaziyer Limanı, Antalya Altın Portakal Yat Limanı ile inşaatı devam eden Gazipaşa Yat Limanı bulunmaktadır. Demre’de ise Taşdibi Yarımadası burnunda inşaatı devam eden yat limanı ve proje aşamasında olan kruvaziyer limanı bulunmaktadır.
22
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
4.1.4 Demiryolu Ulaşımı
Demre ilçesine demiryolu ile doğrudan ulaşım olanağı bulunmamaktadır. Demre ilçesine en yakın demiryolu istasyonu TCDD Burdur Garı’dır ve buradan ilçeye karayolu ile uzaklık yaklaşık 250 km’dir. Bir diğer yakın istasyon ise 270 km uzaklıktaki TCDD Isparta Garı’dır.
4.2 İçme-Sulama Suyu Temini ve Atık Su Altyapısı
İlçe su kaynakları açısından oldukça zengindir. Demre, DSİ 13. Bölge Müdürlüğü’ne bağlıdır. İlçenin su kaynakları aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.
4.2.1 Akarsular
Finike körfezine dökülen en önemli akarsu Demre Çayı’dır. Demre Çayı’nın uzunluğu 65 km, su toplama havzası 1000 km²’dir. Akım düzensizdir, çevredeki dağlardan gelen zayıf derelerin birleşmesiyle oluşur. Demre Çayı, Demre Boğazı denilen 20 km uzunluğundaki alanı geçtikten sonra Akdeniz'e dökülür. Yaz mevsiminde suyun debisi denize ulaşamayacak kadar düşmektedir.
4.2.2 Barajlar, Göller ve Göletler
Beymelek Lagünü
Beymelek Lagünü, Demre Çayı’nın taşıdığı alüvyonların koy önüne yığılması sonucunda oluşmuş bir lagündür. Demre Ovası ile lagünün doğu kıyılarına kadar sokulan alan kum-kil karışımı alüvyonla kaplıdır. Yaklaşık 2.5 km2 alan kapsayan üçgen şeklinde lagünün derinliği 2.5-3 m arasındadır. Lagün içinde iki adet küçük ada bulunmaktadır. Göçmen kuşların kışlama ve yaşam alanı konumundaki lagünde 30'un üzerinde kuş türü yaşamaktadır. Türkiye'de canlılığını koruyan ender sulak alanlardan biri olan lagünde; çipura, levrek, sargoz, 6 ayrı kefal türü, mırmır, yılan balığı başta olmak üzere 17 balık türü yaşamaktadır. Lagünde yaşayan en özel canlı ise mavi yengeçtir.
Çağman Baraj Göleti
Çağman Mahallesi’nde bulunan arazilerin geleneksel yöntemlerle olmak üzere sadece küçük bir kısmının sulanabilmesi nedeni ile Ağıl Deresi üstünde Demre Çağman Barajı yapılarak arazinin modern sistemlerle sulanması planlanmıştır. Proje tamamlanma aşamasındadır.
Yavu Sel Kapanı
Yavu ve Davazlar Mahalleleri sınırları içerisinde, olası taşkın zararlarının önüne geçilmesi amacıyla2 adet sel kapanının inşası proje aşamasındadır. Proje kapsamındaki 2 adet sel kapanıyla 1 köyün ve
23
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
1.000 dekarlık tarım arazisinin taşkından korunması hedeflenmektedir. Yolu Deresi ve Ahşa Deresi üzerinde yer alacak sel kapanlarına ilave olarak ön inceleme ve planlama aşamasında olan Yavu Sel Kapanı ise diğer 3 bölgedeki taşkın riskini azaltacak ve tarımsal faaliyetlerin gelişmesinde önemli rol oynayacaktır.
4.2.3 Sulama Alanları
Demre ilçesinde 2 adet sulama alanı bulunmaktadır. Bunlardan Demre Sulama Alanı 1995 yılında işletmeye açılmış olup 1.230 hektar sulama alanına sahiptir. Diğer sulama alanı olan Demre Çağman Göleti Sulama Alanı ise ön inceleme ve planlama aşamasındadır.
4.2.4 Yer Altı Suyu Surumu
Demre Ovası’nda turfanda sebze ve meyve üretimi yapılmakta, tarımsal faaliyetlerde kullanılan su yer altından sağlanmaktadır. Tarımsal faaliyetlerde sulama işlemi DSİ tarafından yer altı suyu işletme sahası olarak belirlenmiş alanlardan veya 10 m derinliği geçmeyen özel şahıs kuyularından yararlanılarak gerçekleştirilmektedir. 10 m derinliğin geçilmesi durumunda ise DSİ’den belge alınması gerekmektedir.
Demre Ovası’nın güneyinden deniz ile sınırlandırılmış olması, yer altı suyunun çekiminin fazla olduğu dönemlerde havzada yer altı suyunun tuzlanmasına neden olmaktadır. Bu nedenlerle yer altı sularının mevcut durumunun nitelik ve nicelik olarak korunmasını sağlamak için kuyu açma ve sulama işlemlerinde çeşitli hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
İlçe sınırları içerisinde, Demre Ovası Yer Altı Suyu İşletme Sahası bulunmaktadır. Resmi Gazetenin 23.11.1967 tarih ve 12758 sayılı kararı ile ilan edilen söz konusu saha içerisinde Demre(Kale)- Alakent, Demre(Kale)-Köşkerler ve Demre(Kale)-Beymelek Yer Altı Suyu Sulama Kooperatifleri bulunmaktadır.
4.3 Çevre Kirliliği
Demre Ovası’nın yer altı sularının yüzeye yakın olması, zemin geçirgenliğinin yüksek olması ve Demre Çayı alüvyonlarından oluşması yüzeydeki kirliliğin yer altı suyunu çabuk kirletebileceğini göstermektedir. Yöre halkı su ihtiyacını kendi kuyularından ve şehir şebekesinden karşılamaktadır. Bu nedenle Demre Ovası’nın yer altı suyunun kirlilikten korunması için kentin atık sularının foseptik çukurlara verilmesi gerekmektedir.
24
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
4.4 Yenilenebilir Enerji
Demre İlçesi sınırına yaklaşık 500 metre mesafede fizibilite aşamasında bir adet hidroelektrik santrali bulunmaktadır. Demre Çayı üzerinde bulunun Dirgen Hidroelektrik Santrali’nin yıllık enerji üretimi 6.9 GWh’tır.
4.5 Jeolojik Altyapı
Bu bölümde yer alan bilgiler “Demre-Finike İlçeleri Arazi Kullanımına Esas Jeolojik Etüt Raporu”ndan alınmıştır.
4.5.1 Genel Jeoloji
Antalya ilinin jeolojisini Beydağları Otoktonu, Anamas-Akseki Otoktonu, Antalya Napları, Alanya Napları, Kuşyuvası Napı, Eğrigöl Napı, Hadim Napı, Sinatdağı Napı, Domuzdağ Napları, Yeşilbarak Napı, Likya Napları içerisinde tanımlanan kaya türleri ile paraallokton kaya türleri ve neootokton örtü kayaları oluşturmaktadır. Antalya Körfezi’nin batısında yer alan inceleme alanında Beydağları otoktonu içerisinde tanımlanan kaya birimleri ile neootokton konumlu Miyosen-Kuvaterner yaşlı kaya birimleri yer alır.
İlçe farklı yapısal birimlere ait formasyonlar, benzer kaya türleri kapsamaktadır. Bölgede neritik kireçtaşı litolojisinden oluşan Beydağları formasyonu ve Gedikbaşı formasyonu; numulitli kireçtaşı litolojisinden oluşan Susuzdağ formasyonu; algli kireçtaşı ve kiltaşı litolojilerinden oluşan Sinekçi formasyonu; kiltaşı, marn, kireçtaşı ve kumtaşı litolojilerinden oluşan Küçükköy formasyonu; konglomera, kumtaşı ve kiltaşı litolojilerinden oluşan Kasaba formasyonu ile neootokton konumlu Miyosen-Kuvaterner yaşlı kaya birimleri yer almaktadır.
4.5.2 Deprem Durumu
İlçe, Türkiye Deprem Haritası’na göre 1. derece deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır. Demre İlçesi sınırlarında Kale fayı ve Kekova fayı bulunmaktadır. MTA diri fay haritasına göre, ilçeye en yakın faylar; kuzeybatı yönünde yaklaşık 100 km mesafedeki Gölhisar-Çamyeli fayı ile 154 km mesafedeki Burdur-Fethiye fay alanıdır.
4.5.3 Toprak Yapısı
Demre ilçesinde, toprak oluşumunda etkili olan faktörler neticesinde çeşitli toprak yapıları oluşmuştur. Bu yapıların dağılımı aşağıdaki tabloda görüldüğü gibidir.
25
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Tablo 16 Demre İlçesi Büyük Toprak Grupları Büyük Toprak Grupları Oran %
Alüvyal Topraklar 5
Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları 89
Regosoller 0,4
Kahverengi Orman Torakları 5
Alüvyal Sahil Bataklığı 0,6
Kaynak: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü
Demre ilçesinin büyük bir kısmı, erozyon riski bulunmayan ya da çok az olan alanlardan oluşmaktadır. Demre ilçesinde su ve rüzgârdan kaynaklanan erozyon riski ise kıyı kesiminin bir bölümü ile eğim seviyeleri yüksek dağlık kesimlerde görülmektedir.
İlçenin temel yerleşkesini oluşturan Demre Ovası’nın dışında kalan alanların ise büyük bir bölümü çok şiddetli erozyon riskine sahiptir. Beymelek, Köşkerler, Kayaaltı ve Üçağız mahallelerinin bir kısmı şiddetli erozyon alanlarından oluşmaktadır. Gürses, Davazlar ve Yavu mahallesinin bir kısmı ise orta şiddetli erozyon bölgesinde yer almaktadır.
4.5.4 Önemli Doğa Alanları
Demre ilçesi önemli seviyede bir biyoçeşitliliğe ve ekolojik özelliklere ev sahipliği yapmaktadır. İlçede Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (International Union for the Conservation of Nature - IUCN) tarafından "Önemli Doğa Alanı" (ÖDA) seçilen 3 merkez bulunmaktadır.
26
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
4.5.4.1 Kale ÖDA
Şekil 3 Kale Önemli Doğa Alanı
Demre ilçesinin güneyindeki kıyılardan oluşan ÖDA, denizkaplumbağasının (caretta caretta) yuvaladığı ve Akdeniz fokunun ( Monachus monachus) görüldüğü önemli kumsallardan biridir. Alan, batıda Kokarsu Vadisi, doğuda ise Beymelek Lagünü ile sınırlandırılmıştır. Lagün, Demre Çayı’nın getirmiş olduğu alüvyonun eski Demre Körfezi’ni doldurmasıyla ortaya çıkmıştır. Alandaki kumsallar deniz kaplumbağası üreme alanı olarak ilan edilmiştir. Bazı yerlerde 50 metre genişliğe ulaşan kumsalların toplam uzunluğu yaklaşık 8,5 kilometredir.
4.5.4.2 Kıbrısçık ÖDA
Şekil 4 Kıbrısçık Önemli Doğa Alanı
Antalya’nın batısında Bey Dağları, Çığlıkara Ormanları ve Kekova arasında yer alır. Alanın doğu sınırını Finike ilçesinden Akdeniz’e dökülen Karasu Çayı, batı sınırını ise Kaş-Elmalı karayolunun
27
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ batısındaki tepeler oluşturur. Alan güneyde ise Kaş-Kale karayolu ile sınırlanmıştır. ÖDA’nın doğu kısmı, en yüksek noktası 2358 metre olan Alacağ silsilesini kapsamakta ve Finike bölgesinde Akdeniz ile buluşmaktadır; batı kısmı ise Kıbrıs, Demre ve Tokluca çaylarını çevreleyen alçak tepelerden oluşur.
4.5.4.3 Kekova ÖDA
Şekil 5 Kekova Önemli Doğa Alanı
Antalya’nın batısında Demre ile Kaş arasındaki kıyı şeridi ve tepelik alanlardan oluşur. Girintili çıkıntılı koylar, yarımadalar ve açıklarında ada ve adacıklara sahip olan alan, tipik olarak Akdeniz orman ve makilikleri bitki örtüsüne sahiptir. Kıyı şeridi iki bin yıl önce çöküntü geçirmiş olup Simena ve Theimiussa gibi antik yerleşimlerin bugün su altında kalmasına neden olmuştur. Kıyıdan içeri doğru ilerledikçe yükselen coğrafya, Batı Torosları’nın eteklerini oluşturur. Alanda tatlı su kaynakları kısıtlıdır ve kıyıya ulaşan derelerin sayısı oldukça azdır. Zengin su altı, kıyı antik şehri ve liman ve gemi batıkları ile önemli bir turizm merkezidir. Alanın deniz sahası Kaş Liman Başkanlığı sorumluluk sahasındadır.
4.5.5 Sit ve Koruma Alanları
Demre ilçesi; ekosistemi, tarihi ve kültürü ile zengin değerlere sahiptir. Bu değerlerin korunması ve geliştirilmesi için çeşitli makamlarca; doğal, kentsel ve arkeolojik sit alanları, özel çevre koruma bölgesi, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi, turizm merkezi ve tabiatı koruma alanları belirlenmiştir. Bazılarının birbiri ile çakıştığı bu alanların her biri farklı mevzuat hükümlerine tabidir.
4.5.5.1 Doğal Sit Alanları
Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.11.1999 tarih ve 4444 sayılı kararıyla Finike- Beymelek Kıyı Bandı, I. derece doğal sit alanı olarak belirlenmiştir. Kurulun 20.10.2010 tarih ve 4539 sayılı inceleme raporu ile alan sınırları güncellenerek kabul edilmiştir. Söz konusu Finike-
28
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Beymelek Kıyı Bandı I. Derece Doğal Sit Alanı’nın bir kısmı Beymelek Mahallesi içerisinde yer almaktadır. Toplam alan büyüklüğü 2.470 hektar olan kıyı bandı doğal sit alanının yaklaşık %35’i Demre sınırları içerisinde yer almaktadır.
Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 07.11.1989 tarih ve 532 sayılı kararıyla Kekova, I. derece doğal sit alanı olarak belirlenmiştir. Toplam alan büyüklüğü 9.702 hektar olan doğal sit alanının yaklaşık %60’ı Demre sınırları içerisinde yer almaktadır.
29
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
5 TURİZM
Şekil 6 Demre Turizm Afişi
Demre'de turizm çoğunlukla günübirlik ziyaretlerden oluşmaktadır. İlçede Belediye ruhsatlı olarak; Üçağız Mahallesinde; 381 yataklı 21 pansiyon ve merkezde ise; 450 yataklı 10 otel-pansiyon bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığından ruhsatlı olarak ise 2 otel bulunmakta olup, bunların yatak kapasitesi ise 316dır. İlçedeki toplam yatak kapasitesi; 1147 ’dir.
30
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Tablo 17 Demre Konaklama İstatistikleri
TESİSE GELİŞ SAYISI GECELEME ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ DOLULUK ORANI(%)
Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam
Demre 4.492 1.012 5.504 41.245 3.007 44.252 9,18 2,97 8,04 69,02 5,03 74,05
Antalya 16.077.147 3.060.162 19.137.309 73.772.317 8.624.957 82.397.274 4,59 2,82 4,31 62,53 7,31 69,84
Kaynak: Antalya İl Kültür Turizm Müdürlüğü
Demre ilçesinde yaşayan azımsanmayacak sayıda insan, geçimlerini Çayağzı Limanı’ndan Kekova'ya düzenlenen yat turlarından sağlamaktadır. Demre Çayağzı Limanı’nda faaliyet gösteren Taşıyıcılar Kooperatifi bünyesinde 50, Üçağız Mahallesi İskelesi’nde ise 60 tekne bulunmakta ve bunlar Kekova’ya düzenlenen gezilerde kullanılmaktadır. Kekova turları genelde yaz sezonunda düzenlenmekte olup bu sektörden yaklaşık 600 kişi geçim sağlamaktadır.
Sülüklü ve Taşdibi sahilleri, Kültür ve Turizm Bakanlığınca 2011 yılında “Demre Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi” ilan edilmiş ve bu bölgeye toplamda 9 turizm tesisi için tahsis yapılmıştır. Bu tesislerden ilk olarak Andriake Beach Club Otel isimli otel isimli tesis açılmıştır. Diğer 4 tesis inşaat halinde olup kalan 4 tesisin de kısa sürede inşaatına başlanması beklenmektedir.
5.1 Turizm Varlıkları
Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Demre ilçesinde yer alan kültür varlıkları aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
5.1.1 Tek Yapı Tescilli Kültür Varlıkları
1-Zümrütkaya Antik Taş Ocağı
2-Yavu Köyü İlvit Mevkii, Lahit
3-Dereköy Danabaşlar, Antik Yol
4-Dereköy Danabaşlar, Kule
5-Dereköy, Kule
6-Dereköy, Kilise
31
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
7-Karabucak Mahallesi, Lahit
5.1.2 Bölgedeki Diğer Bizans Kiliseleri
1-Muskar, Kilise
2-Karabel (Asarcık), Batı Manastırı
3-Karabel (Asarcık), Doğu Kilise
4-Karabel (Asarcık) ,Ala Kilise
5-Karabel (Asarcık) Alacahisar, Kilise
6-Çağman (Güceymen Tepesi), Kilise
7-Dikmen, Kilise
8-Devekuşu, Kilise
9-Gürses, Kilise
10-Danabaşın-Zeytinlik, Kilise
5.1.3 Arkeolojik Sit Alanları
1-Myra Antik Kenti
2-Andriake Antik Kenti
3-İsion (Beymelek) Antik Kenti
4-Sura Antik Kenti
5-Tyrsa Antik Kenti
6-Kekova Adası (Dolikhiste)
7-Aşırlı Adası
8-Theimiussa Antik Kenti (Üçağız Köyü)
9-Kyaenai Antik Kenti
32
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
10-Avşar Tepesi
11-Istlada Antik Kenti (Kapaklı Köyü-Eski Hoyran-Hayıtlı)
12-Trbenda Antik Sit Alanı
13-Tyberissos Antik Sit Alanı (Asar Tepe)
14-Yavu Köyü, İlvit Mevkii, Eseler Mahallesi
15-Taşdibi Tepesi Antik Yerleşim Alanı
16-Gökkaya Antik Sit Alanı
17-Mucuk Beleni Antik Sit Alanı
18-Buzağılık Antik Sit Alanı
19-Pınarlı Antik Sit Alanı
20-İnceyer Antik Sit Alanı
21-Belören Köyü, Zeytin Mahallesi Antik Yerleşim Alanı
5.1.3.1 Antik Likya Uygarlıkları
Yukarıda sayılan sit alanlarından bazıları antik Likya uygarlığının bir parçasıdır. Bugün Fethiye’den başlayıp Antalya Kemer’de son bulan ve üzerinde Likya antik kentlerini bulunduran Likya Yolu dünya üzerindeki en iyi 10 yürüyüş rotasından biri olarak bilinmektedir. 535 kilometrelik antik bir yürüyüş yolu olan Likya Yolu’nun etaplarının önemli bir kısmı Demre ilçesinden geçmektedir. Yol üzerinde aşağıda detaylı olarak bahsedilen antik Likya Uygarlıkları yer almaktadır. Bu uygarlıklar sırasıyla, Aperlai, Theimiussa, Muskar, Alaklise ve Belos antik kentleridir.
33
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 7 Likya Haritası
Andriake
Andriake Antik Kenti, Çayağzı mevkiinde yer alır. Kent büyük Myra kentinin limanı ve çevresindeki yerleşimlerden oluşur. Andriake antik kentinin günümüze kadar gelen kalıntıları limanın güneyinde yer almaktadır. Buradaki en önemli yapı Roma İmparatorluğu’na tahıl ambarıdır (granarium).
Andriake Granarium (Horrea Hadriani–İmparatorluk Silosu)
İmparator Hadrianus Döneminde Andriake en parlak dönemini yaşamış olup “granarium” ve hemen doğu bitişiğindeki ticari “agora” bu dönemde inşa edilmiştir.
Şekil 8 Andriake İmparatorluk Silosu (Günümüzdeki Haliyle Likya Uygarlıkları Müzesi)
34
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Bütün Akdeniz Bölgesi’nde sadece iki benzeri bulunan, M.S. 129130 yılında inşa edilen “granarium” (Horrea Hadriani-İmparatorluk Silosu) 2307 m2’yi bulan ölçüleriyle çok özel bir yapıdır.
Antalya'nın Demre ilçesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan restorasyon ve çevre düzenleme çalışmaları ile Likya Birliği'nin önemli kentlerinden Myra Antik Kenti'nin limanı Andriake'deki Roma “granarium”unun (tahıl ambarı) çatısı tamamlanmış ve burası yapılan restorasyonunun tamamlanmasının ardından, 2015 yılı Haziran ayı itibarı ile “Likya Uygarlıkları Müzesi” olarak ziyarete açılmıştır.
Myra Antik Kenti
Demre ilçe merkezinde bulunan Myra Antik Kenti aynı adı taşıyan ova üzerinde kurulmuştur. Myros Nehri'nin batısındaki ulaşım için kullanılan akarsu ile şehrin denizle bağlantısı sağlanmıştır. Kanalın uç kısmında yer alan Andriake Limanı'ndan ise deniz ulaşımı ve liman ticareti yürütülmüştür. Myra özellikle kaya mezarları, Roma Dönemi tiyatrosu ve Bizans döneminde inşa edilen St. Nikolaos Kilisesi ile ünlüdür.
Şekil 9 Myra Antik Kenti
35
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Antik kentte bulunan mezarlar, Likya dili olan Likçede yazılmış yazıtlar ve sikkeler Myra’nın milattan önce 5'inci yüzyıldan itibaren varlığını sürdürdüğünü ortaya koymaktadır. Likya Birliği'nin en büyük altı kentinden biri olan Myra, Likya döneminde Likçe yazıtlarda Myrrh olarak anılmıştır.
Milattan önce 2'nci yüzyılda Myra, Likya Birliği'nin metropolü haline gelmiştir. Bizans döneminde ise Myra, bir dini merkez konumundadır. Noel Baba olarak anılan St. Nikolaos, Demre (Myra) Başpiskoposu olarak bu dönemde yaşamıştır.
Kent 7-12. yüzyıllar arasında yaşanan depremlerin neden olduğu tahribat, limanın alüvyonla dolarak kullanılamaz hale gelmesi, su baskınları, Arap akınları gibi nedenlerle önemini yitirerek köy hüviyetine dönüşmüştür.
Şekil 10 Myra Kaya Mezarları
Likya’ya özgü ahşap ev mimarisinin kayalara en iyi uyarlanmış örnekleri, Myra mezarlarıdır. Bu mezarların içinde ölüyü ve yakınlarını betimleyen kabartmalar ve kitabeler bulunmaktadır.
36
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 11 Myra Gün Batımı
Theimiussa
Kaş-Demre karayolunun 20'nci kilometresinden güneye yönelen yolla bugün Üçağız köyü olarak anılan Theimiussa Antik Kenti'ne varılır. Kalıntılar köyün evlerinin seyrelmeye başladığı doğu tarafındadır. Theimiussa, orada bulunmuş bir yazıttan öğrenildiğine göre yönetimsel açıdan bir kent değil, köy yerleşimidir. Mezar yazıtlarında şiddet suçu cezalılarının Myra ya da Kyaneai’ya yatırıldığının yazması Theimiussa’nın bu kentlere bağlı bir deniz birimi olduğunu göstermektedir. İlk kalıntı hemen kıyıda bosajlı, rektogonal duvarları bulunan minyatür bir kaledir. Bu kale Bizans döneminde bir surla çapı genişletilerek kenti çevreleyen bir şekle sokulmuştur.
Kentin Tybersissos ile sınır oluşturduğu yerde yine bosajlı ve rektogonal teknikte duvar örgülü bir akropol, son savunulacak yer olarak düşünülmüş olmalıdır. İskeleden doğuya doğru ilerlendiğinde sahilden biraz içeride ev tipinde, giriş kapısı tahrip olmuş bir çift kaya mezarıyla karşılaşılır. Doğu tarafta bulunan mezarın sağ yanında ayakta duran genç bir erkek veya çocuğu betimleyen figür görülür. Kapının üst kısmında da mezar sahibinin Kluwanimi olduğunu bildiren Likya dilinde bir yazıt vardır. Mezar binasının doğusunda iki yanı kesme taş duvarla örülü kanalın çevresinde çok sayıda Geç Helenistik ve Roma dönemlerine ait lahitler sıralanmaktadır. Bu kanalın bitim yeri, yani kuzey ucu ne amaçla kullanıldığı kesin olarak belli olmayan bir Erken Bizans dönemi yapısıyla sona ermektedir.
37
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Simena
Şekil 12 Simena Kalesi'nden bir Görünüş
Simena kenti (günümüzdeki adıyla Kaleköy) bir Likya kıyı kentidir. Kentin milattan önce 4. yüzyılda kurulduğu tahmin edilmektedir. Kentin kıyısına kurulduğu dağın tepesinde stratejik bir kale yer almaktadır. Bu kaleden Kekova ve çevresinin en mükemmel manzaralarını izlemek mümkündür. Simena Antik Kenti, Türkiye’nin sadece denizden ulaşılabilen nadir yerleşimlerinden biridir. Kekova Adası ve çevresindeki kıyılarla beraber toplamda 260 kilometrekare alanı kaplayan Kekova Özel Çevre Koruma Alanı’nın içerisinde yer almaktadır.
Tarihte Simena kenti, Aperlai başkanlığında Apollonia ve İsinda’nın da dâhil olduğu bir federasyona üyedir ve Likya Birliği’nde bu federasyonu Aperlai şehri temsil etmektedir. Roma döneminde ise Simena’nın bağımsız bir şehir olarak yaşamını sürdürdüğü anlaşılmaktadır.
Kentte deniz kıyısında bulunan ev tipi mezarlar turistlerin özellikle ilgi odağıdır.
38
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Kekova Adası
Kekova, hem Simena’nın tam karşısında yer alan adanın; hem de Simena, Theimiussa (Üçağız), Aperlai (Sıcak) İskelesi, Akvaryum Koyu ve Gökkaya Koyu'nu içine alan bölgenin genel adıdır.
Çayağzı'ndan (Andriake) ve Üçağızdan yapılan tekne turları "Kekova turu" olarak anılmakta ve büyük ilgi görmektedir. Ada ve çevresindeki arkeolojik, doğal koruma alanları "Kekova Sit Alanı" olarak ilan edilmiştir.
Şekil 13 Kekova Batık Şehir
Bu bölgedeki deniz tüm Akdeniz kıyısındaki en temiz denizlerden biri olarak gösterilmektedir. Kekova ve çevresi bu temizliğini tartışmasız koruma altına alınmış olmasına borçludur.
39
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 14 Kekova Üç Adalar
Ada topluluğu, çevresindeki iki kenti Akdeniz’deki korsanlara karşı koruyan bir savunma alanı olarak işlev görmesinin yanında, bir denizci sığınağı ve gemi inşa ve onarım üssü olarak da kullanılmıştır.
Sura Antik Kenti Şekil 15 Sura Lahdi Demre ilçesinden Kaş’a giderken 5. km’de yer alan Sura Antik Kenti’nin önemi, bir kehanet merkezi olmasından gelir. Günümüzde; kehanetlerde kullanılan su kaynağı, Bizans dönemi kilisesi, akropol ve sur kalıntıları görülebilecek durumdadır.
Andriake’nin; Myra’nın ve çevre yerleşimlerin Apollon Kehanet Merkezi olması en ayrıcalıklı yanıdır. Ünü sadece Likya’da değil tüm antik dünyada yaygındır. Eşi benzeri görülmemiş, balıklarla uygulanan kehanet yöntemi tapınak rahipleri tarafından uygulanmıştır.
40
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Kyaneai Antik Kenti
Kyaneai kenti, Myra’nın 16 km batısında, Yavu köyünün kuzeybatısında yükselen Asar Tepe üzerindeki harabelikte yer almaktadır.
Şekil 16 Kyaneai Amfi Tiyatro
Likya Birliği’nin önemli kentlerinden biri olan Kyaneai’da görülen kaya mezarları, Likçe yazıtlar, oda mezarlar ve akropolde (yukarı kent) görülen kaya odaları yerleşimin milattan önce 4. yüzyıldan itibaren var olduğunu göstermektedir. Milattan önce 4. yüzyılın birinci çeyreğinde yoğun bir şekilde Yunan etkisinin görüldüğü kent, Likya Birliği’ne üyedir.
Kyaneai, III. Gordianus ve eşi Tranquillina zamanında (M.S. 242-244) diğer Likya kentleri gibi sikke basmıştır. M.S. 6. yüzyıl yazarlarından Hierokles tarafından geç dönem Likya eyaletinin kentleri arasında sayılan Kyaneai kenti, M.S. 12. yüzyıla kadar Myra metropolüne bağlı piskoposluk merkezi olarak varlığını devam ettirmiştir. Yavu’dan Kyaneai’a giden sarp yolun kayalık kenarlarında klasik dönemden kaya mezarları görülebilmektedir.
41
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Trysa
Trysa Antik Kenti, Kaş yolu üzerinde bulunan Davazlar Köyü'nde konumlanmıştır. Milattan önce 2. yüzyılda oluşan Likya Birliği’ne üye kentlerden biridir.
Trysa antik kenti arkeolojik açıdan önemlidir. Bir kahraman için yapılan “Heroon of Trysa” dünya çapında ünlü bir anıt mezardır. 1882 yılında Avusturyalılar tarafından kaçırılan Heroon frizleri Likya arkeolojisi için bir dönüm noktası olarak gösterilmektedir. Şimdi bu eserler Viyana Sanat Tarihi Müzesi’nde sergilenmektedir. Bu frizlerden bir kısmı bugün antik kentte doğu köşede “İon kymationu” bloğu yakınında görülebilir.
Trysa’nın en büyük eseri kentin kuzeydoğu ucunda yer alan ve on sekiz metrekarelik kapalı bir alan içinde duran, milattan önce 4. yüzyılın ikinci çeyreğinden kalma “Heroon lahdi”dir.
Şekil 17 Heroon Lahdi
42
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 18 Viyana Müzesinde Sergilenen Eser
43
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 19 Dereimis ve Aiskhylos Lahdi
Yurtdışına kaçırılan bir diğer önemli eser ise Dereimis ve Aiskhylos lahdidir. Bu eser de Heroon’un frizleri ile birlikte Viyana’ya kaçırılmıştır.
44
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 20 İstanbul Arkeoloji Müzesindeki Lahit
Ayrıca Trysa’da bulunmuş Likya tipi bir lahit de İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndedir. 1800’lü yıllarda Osmanlı Devleti’nde “Eski Eserler Nizamnamesi” bulunmakta; bu düzenlemeye göre eserlerin üçte biri kazıyı yapana, üçte biri Osmanlı Devleti’ne, kalan üçte biri de arazi sahibine devredilmekteydi. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen eser Avusturyalıların yaptığı kazıdan Osmanlı Devleti’ne kalan paydır.
45
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Aperlai
Aperlai kenti Myra’nın 21 km güneybatısındaki Sıcak Yarımadası kıstağında, Sıcak (Kılınçlı) köyünün yaklaşık 5 km güneyinde, deniz kıyısında yer alır.
Şekil 21 Aperlai Antik Kenti Haritası
Doğal bir körfez üzerinde korunaklı bir mevkide kurulmuş olan Aperlai kenti tarih sahnesine ilk olarak M.Ö. 5. yüzyılda, APR veya PRL kısaltması taşıyan sikkeleriyle çıkmaktadır. Fakat Aperlai’nin bulunduğu ören yerinde şimdiye kadar Helenistik dönem öncesine ait herhangi bir kalıntı ya da mezara rastlanmamıştır. Daha sonra Likya Birliği’ne üye olan kent, diğer kentler gibi birlik sikkesi de basmıştır. Yerleşim yerinden ele geçen yazıtlardan, Aperlai’nin M.S. 1. yüzyılda Simena, Apollonia ve Isinda kentleriyle birlikte dört kentin oluşturduğu bir siyasi birliğe (tetrapolis) üye olduğu ve bu birliğin başını çektiği anlaşılmaktadır.
Aperlai kentinde görülebilen arkeolojik kalıntıların çoğu Roma dönemine aittir. Yerleşimdeki bilinen en erken kalıntı ise Helenistik dönemdendir.
Şekil 22 Aperlai Kano Alanı
Kentin güney yamacından başlayan ve denize kadar devam eden nekropol (mezarlık) alanında Roma dönemine ait, yerel kireç taşından yapılma semerdam kapaklı lahitler yer almaktadır. Bu lahitlerin bir kısmı günümüzde denizin içinde görülebilir durumdadır.
46
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
St. Nikolaos (Aziz Nikolas) Anıt Müzesi
Myra Başpiskoposu Aziz Nikolas (Noel Baba) anısına yapılan kilisenin, ilk yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, tarihi ve mimari verilere dayanılarak 6. yüzyılda yapılmış olduğu kabul edilir.
Şekil 23 Aziz (St.) Nikolaos Anıt Müzesi
Kilise 8. yüzyılda hasar görmüştür. Sonrasında 9-10. yüzyıllarda yapılan renovasyonlarda kubbeli bazilika olarak yeniden inşa edilmiştir. Bu dönemden sonra kilise birçok onarım ve ek yapı inşaatı geçirmiştir. Kilisenin içi Bizans resim sanatını yansıtan resimlerle donatılmıştır.
Aziz Nikolaos Kilisesi, Ortaçağ’da deniz yoluyla Kudüs’e giden hacıların uğradıkları hac yerlerinden biri olmuştur. Kilise 1862 yılında Rus Çarı I. Nikolai himayesinde yeniden onarılmıştır ve bu çalışmalar esnasında günümüze dek gelen yeni bir çan kulesi yapıya eklenmiştir.
Kilise; Aziz Nikolaos, günümüzde bilinen adıyla “Noel Baba” adına yaptırılmış mezarı bünyesinde barındırmaktadır. Aziz Nikolaos Patara’da zengin bir buğday tüccarının oğlu olarak doğmuştur. Çok iyi bir eğitim almıştır. Çocukların ve denizcilerin koruyucusu kabul edilen Aziz Nikolaos, Demre sınırlarındaki Myra’nın Başpiskoposu olarak görev yapmış ve 365 yılının 6 Aralık gününde, 65 yaşındayken ölmüştür. Osmanlı döneminde yaşanan Haçlı Seferleri sırasında İtalya’nın Bari şehrinden gelen korsanlar çaldıkları kemikleri Bari’de azizin adına yaptırılan bazilikaya gömmüşlerdir.
47
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 24 Aziz (St.) Nikolaos Anıt Müzesi Tavanı
Kilisenin duvarlarında “Mucizelerin Azizi” unvanıyla anılan Nikolaos’ın gerçekleştirdiğine inanılan mucizeler resmedilmiştir.
48
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
5.1.4 Doğal Güzellikler
Andriake Kuş Cenneti
Şekil 25 Andriake-Flamingolar
Andriake Kuş Cenneti, Demre ilçesinin merkezinden 5 km uzakta yer almaktadır. Burada Myra Çayı’nın denize döküldüğü alan 149 farklı kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kuş gözlemcileri kuş göçüne tanıklık etmek için her yıl buraya akın etmektedirler. Ancak ilçede herhangi bir kuş gözlem şenliği yapılmamaktadır.
49
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Şekil 26 Turizm Varlıkları GZFT Analizi
Turizm Varlığı Güçlü Yanlar Zayıf Yanlar Fırsatlar Tehditler Likya Yolu’nun Yol dünya üzerinde Yol üzerindeki çapında Likya Yolu ve kalacak yer Uluslararası bazı eserlerin bilinirliği Üzerindeki Antik ve altyapı alanda yoğun yeterince Kentler Antik eksikliği ilgi korunmuyor çağlardan Pazarlama oluşu günümüze eksiklikleri korunmuş altyapı
Rus Kilise Aziz Nikolaos Ortodokslarının altyapısının Yavaş hikayesinin popüler büyük ilgisi Aziz Nikolaos ve ilerleyen kazı kültürde oldukça Dünya çapında Anıt Müzesi çizimlerinin çalışmaları farklı biliniyor oluşu Aziz büyük ölçüde ve Demre ile Nikolaos’un ayakta oluşu bağdaştırılmaması bilinirliği
Tanınırlığın Kuş gözlemciliği Değişmekte Zengin doğal oldukça az alanında olan iklimin Andriake Kuş miras ve oluşu uluslararası türlere Cenneti tabiat Bir gözlem ilginin yoğun etkisinin güzelliği şenliğinin olması bilinmemesi olmayışı
Farklı Kültürel Tek Yapı Olarak dönemlere ait Varlıkların mirasın Tescilli Kültür oldukça çalınmasına dair yeterince Varlıkları zengin riski korunmayışı kültürel miras
Halkın yoğun sit alanlarının yatırımlarını Korunaksızlık engellediğini Oldukça nedeniyle Arkeolojik Sit düşünmesi zengin varlıkların Alanları Çarpık kültürel miras tahribatına kentleşme dair risk sonucunda tahrip olan sit alanları
50
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
6 GİRİŞİMCİLİK
İlçede girişimler ağırlıklı olarak tarım üzerinedir. Fakat halkın ilgisi son yıllarda turizme kaymıştır. Yeni pansiyonlar, oteller, tekne tur ve organizasyon şirketleri kurulma aşamasındadır.
İlçe halkı girişimcilikle ilgili problemlerden önde geleninin, uygun yatırım alanı olmadığını belirtmiştir. Birçok arazi sit alanı ya da koruma alanı olarak belirlendiğinden, yöre halkı yatırıma uygun arazi olmadığı düşüncesindedir.
51
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
7 İLÇEDE YAKIN DÖNEMDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIMLAR
7.1 Demre Yat Limanı Alt Yapı İnşaatı
Antalya Ulaştırma Bölge Müdürlüğü koordinasyonunda, Bakanlıkça doğrudan yürütülen Taşdibi Mevkiindeki Demre Yat Limanı inşaatı ile ilgili özet bilgiler aşağıdaki şekildedir.
İhale Tarihi : 20/09/2012
İhale Bedeli : 25.889.718,67 TL
Toplam Tesis Maliyeti : 35.595.03,42 TL (İş Artışları ile beraber)
İşe Başlama Tarihi : 14/03/2013
İş Bitim Tarihi : 12/06/2017
Fiziki Gerçekleşme : %100
Korunaklı Su Alanı : 120 dekar
Rıhtım Uzunluğu : 297 metre
Kara ve Deniz Toplam Alan : 276 dekar
Yat Kapasitesi Denizde : 400 Yat
Yat Kapasitesi Karada : 300 Yat
Toplam Kapasite : 700 Yat
7.2 Demre Yat Limanı Üst Yapı İnşaatı
Projenin adı : Demre Yat Limanı (YİD)
Konumu : Antalya, Demre İlçesi
Proje bedeli : 31.040.934,51 TL (2. Keşif Bedeli)
Başlama-Bitiş : 2017-2019 (Tahmini)
52
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
Gerçekleşme : -
Kapasite : Denizde 474, karada 100 olmak üzere toplam 574 Yat Kapasiteli Yat Limanı Alanı 275.838,98 m², Korunaklı Su Alanı 120.000,00 m², Geri Saha Alanı 64.000,00m²
Teknik Özellikler : 958 m Ana Dalgakıran, 281 m Tali Dalgakıran, 287 m (-5) m’lik Rıhtım, 4 adet 225 m, 1 adet 200 m Yüzer İskele
Açıklamalar : 958 m ana, 281 m tali dalgakıran, 287 m (-5) m’lik rıhtım inşaatları genel bütçe imkânlarıyla tamamlanmış olup eksik kalan geri saha dolgusu, yüzer iskele ve üst yapı inşaatlarının yap-işlet-devret modeliyle gerçekleştirilmesini teminen Revize İmar Planı onayı ve YPK Kararı oluşturulmuştur.
7.3 Demre Üçağız Kale Mahallesi Yüzer İskele Projesi:
İlçede Üçağız Mahallesi’nde, Demre ve Kaş bölgesinde tekne turu işletmeciliği yapan vatandaşların kullanabileceği kamuya ait genel bir iskele bulunmamakta olup mevcut durumda deniz kenarındaki işletmelere ait özel iskeleler kullanılmaktadır. Bu nedenle zaman zaman işletme sahipleri ile tekne işletmecileri arasında sorunlar oluşmakta, ayrıca deniz kenarındaki işletmelere ait iskeleler görüntü kirliliğine neden olabilmektedir. İlçede tekne işletmeciliği yapan vatandaşların yeni bir iskele yapılması konusunda talepleri mevcuttur.
Son olarak yapılan çalışmalar sonucunda; Antalya Ulaştırma Bölge Müdürlüğü tarafından, yüzer iskele Yatırım Programı’na teklif edilmiş olup sonuç beklenmektedir.
53
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
8 İLÇE İÇİN YATIRIM VE PROJE ÖNERİLERİ
İlçede Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından şimdiye kadar desteklenen projeler aşağıdaki tabloda sıralnmıştır.
Tablo 18 BAKA Tarafından Demre İlçesinde Desteklenen Projeler Referans No Başvuru Sahibi Projenin Adı
TR61/11/TURİZM/KAMU/01- Beymelek Belediye Geçmişten Geleceğe Miras "Beymelek Taş 0018 Başkanlığı Evleri" (Taş Evlerin Turizme Kazandırılarak Alternatif Turizmin Canlandırılması) TR61/12/TRZMK/0001 Antalya İl Kültür ve Alternatif Turizm Kapsamında Dağ Yürüyüş Turizm Müdürlüğü Sporu İçin Antik Likya Yolu Güzergahlarının Haritalarının Çıkarılması Basımı TR61/12/TRZMK/0016 Beymelek Belediyesi Demre ve Beymelek'te Kültür ve İnanç Turizminin Geliştirilmesi Aziz Nikolaus'Un Seyahatleri TR61/15/TRZMK/0006 Demre Belediye Burgucun Sularında Sağlık Var Başkanlığı TR61/16/CEVRE/0019 Akdeniz Su Ürünleri Benim Dalyanım Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü
Kaynak: BAKA Arşivleri
8.1 Önerilen Projeler
İstilacı Tür Balon Balığı Ekonomik Değere Dönüşüyor Genç Deniz Bilimciler Yetişiyor Likya Yolu Üzerindeki Belören’deki Atıl Durumda olan Okulun Yürüyüşçüler için Konaklama Tesisine Dönüştürülmesi
54
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
9 İLÇEYE İLİŞKİN DİĞER İZLENİMLER
Demre ilçesi tarihi zenginliği ve doğal güzellikleri açısından saklı kalmış bir cennet niteliğindedir. İlçede yapılan görüşmelerde vatandaşlarca, ilçenin geleceğinin turizmde olduğu görüşü yaygın olarak ifade edilmiştir. İlçenin tarihi ve doğal varlıkları göz önünde bulundurulduğunda, bu görüşün yerinde olduğu değerlendirilmektedir. Fakat Demre ilçesinde yapılacak turizmin “mass turizm”den (her şey dahil kompleks) uzak, ekolojik ve tarih odaklı olarak kurgulanması gerektiği hususu dikkate alınmalıdır.
55
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ISPARTA SÜTÇÜLER MEVCUT DURUM ANALİZİ
KAYNAKÇA
Demre Kaymakamlık Brifingi, 2019
Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOP-BİS), 2020
Antalya Büyükşehir Belediyesi Nazım İmar Planı www.tuik.gov.tr https://antalya.ktb.gov.tr/ www.ogm.gov.tr
BİLGİ ALINAN KİŞİLER
Demre Belediye Başkanı Yardımcısı
Demre Müzeler Müdürü
Myra ve Andriake Antik Kentleri Kazı Başkanı
Tarım ve Orman Bakanlığı Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdür Yardımcısı
Tarım ve Orman Bakanlığı Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü Personeli
56