5 Let- DLO-Staring Centrum, Wageningen, 1995 3Q M Iggg ^ ^ ^ J
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
3ZI^'..A6(>O^ *—} De bodemgesteldheid van het herinrichtingsgebied Zeevang Resultaten van een bodemgeografisch onderzoek J.R. Mulder T.C. van Steenbergen Rapport 403 4- 5 Let- DLO-Staring Centrum, Wageningen, 1995 3Q m iggg ^_ ^ ^ j > REFERAAT J.R. Mulder en T.C. van Steenbergen, 1995. De bodemgesteldheid van het herinrichtingsgebied Zeevang; resultaten vaneen bodemgeografischonderzoek. Wageningen,DLO-Starin g Centrum.Rappor t 403; 106 blz.; 8 fig.; 6 foto's; 31 tab.; 3 aanh.; 4 kaarten; 1 bijl. Hetherinrichtingsgebie d Zeevangbestaa t voor 1%ui thuidig ebuitendijks e gronden (boezemgronden), voor 22% uit voormalige buitendijkse gronden (kooggronden), voor 48% uit binnendijkse gronden (braak- enoudlandgronden ) envoo r29 %ui tbebouwing , wegen e.d. Onderscheiden zijn zeekleigronden (drechtvaaggronden, poldervaaggronden, leekeerdgronden), veengronden (vlietveengronden, vlierveengronden, koopveengronden, waardveengronden, weideveengronden), en moerige gronden (plaseerdgronden). Degrootst e oppervlakte (43%)heef t grondwatertrap Ha.D eonderbemale n percelen liggen veelal op grondwatertrap IIb en Illb. De pH van de baggermonsters varieert van 4 tot 7,5.D e doorlatendheid vanveenmosvee n varieertva n0,0 5to t0,3 0 m/d,va n zeggeveen van0,1 5to t 0,50 m/d en van rietzeggeveen van 0,40 tot 0,90 m/d. Trefwoorden: boezemgrond,braakgrond , doorlatendheid, grondwatertrap,kooggrond , onderbemaling, oudlandgrond, veengrond, zeekleigrond, zuurgraad ISSN 0927-4499 ©1995 DLO-Staring Centrum, Instituut voor Onderzoek van het Landelijk Gebied (SC-DLO) Postbus 125, 6700 AC Wageningen. Tel.: 0317-474200; telefax: 0317-424812. DLO-Staring Centrum isee nvoortzettin g van:he tInstituu t voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding (ICW), het Instituut voor Onderzoek van Bestrijdingsmiddelen, afd. Milieu (IOB), de Afd. Landschapsbouw van het Rijksinstituut voor Onderzoek in de Bos- en Landschapsbouw 'De Dorschkamp' (LB), en de Stichting voor Bodemkartering (STIBOKA). DLO-Staring Centrum aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schadevoortvloeien d uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DLO-Staring Centrum. Project 4213 Rap 403.RU95 Inhoud biz. Woord vooraf 11 Samenvatting 13 1 Inleiding 17 1.1 Doel en opzet van het bodemgeografisch onderzoek 17 1.2 Opzet van het rapport 18 1.3 Bodemvorming 20 2 Fysiografie 23 2.1 Ligging en oppervlakte 23 2.2 Ontstaansgeschiedenis 25 2.2.1 Holoceen tot circa 1000 AD 25 2.2.2 Geologische en historische ontwikkeling na circa 1000 AD 27 2.2.2.1 Bewoning en ontginning 27 2.2.2.2 Daliegaten en daliebulten 28 2.2.2.3 Overstromingen 35 2.2.2.4 Bedijking en dijkdoorbraken 36 2.2.2.5 Maaiveldsdaling als gevolg van oxydatie en klink 38 2.2.2.6 Gas- en koelbronnen in Polder de Etersheimerbraak 39 3 Bodemgeografisch onderzoek en digitale verwerking/manipulatie van bodemkundige gegevens 41 3.1 Bodemgeografisch onderzoek 41 3.2 Toetsing aan meetresultaten 41 3.2.1 Bemonstering en laboratoriumanalyse 42 3.2.2 Baggermonsters 42 3.2.3 Doorlatendheidsmetingen 51 3.2.4 Grondwaterstandsmetingen 51 3.2.4.1 Bespreking van de meetgegevens van buizen gedurende mei 1994- maart 1995 57 3.2.4.2 Berekening van GHG en GLG van buizen met 6-8 jarige meetgegevens of langer 57 3.2.4.3 Schatting van GHG en GLG van buizen met korte meetreeksen door regressie-analyse met naburige stambuizen 58 3.2.4.4 Bespreking van de berekeningen en conclusie 59 3.3 Indeling van het grondwaterstandsverloop en de overschrijdings-duur van grondwaterstanden 60 3.4 Indeling van de gronden en opzet van de legenda 60 3.5 Digitale verwerking/manipulatie van bodemkundige gegevens 62 4 Bodemgesteldheid; beschrijving van de bodem- en grondwater-trappenkaart 65 4.1 Veengronden 65 4.1.1 Vlietveengronden op slap rietveen BVo, KVo en OVo 65 4.1.2 Vlierveengronden 66 4.1.2.1 Vlierveengronden op bagger KVd en OVd 66 4.1.2.2 Vlierveengronden op rietveen KVr en OVr 67 4.1.2.3 Vlierveengronden op zeggeveen OVc 67 4.1.3 Koopveengronden 68 4.1.3.1 Koopveengronden op zeggeveen KhVc en OhVc 68 4.1.3.2 Koopveengronden op veenmosveen OhVs 68 4.1.4 Weideveengronden 69 4.1.4.1 Weideveengronden op zeggeveen KpVc en OpVc 69 4.1.4.2 Weideveengronden op veenmosveen KpVs en OpVs 69 4.1.5 Waardveengronden 70 4.1.5.1 Waardveengronden op bagger KkVd 70 4.1.5.2 Waardveengronden op zeggeveen KkVc en OkVc 70 4.1.5.3 Waardveengronden op veenmosveen KkVs en OkVs 71 4.2 Zeekleigronden 71 4.2.1 Plaseerdgronden 72 4.2.1.1 Plaseerdgronden met een moerige bovengrond KvWo en DvWo 72 4.2.1.2 Plaseerdgronden met een kleidek KkWo 72 4.2.2 Drechtvaaggronden 73 4.2.2.1 Drechtvaaggronden in matig lichte zavel KMvll 73 4.2.2.2 Drechtvaaggronden in lichte klei KMv51 73 4.2.2.3 Drechtvaaggronden inmati gzwar ekle iBMv71 , KMv71,DMv7 1 en OMv71 74 4.2.3 Poldervaaggronden 74 4.2.3.1 Poldervaaggronden in matig lichte tot zware zavel DMn35 74 4.2.3.2 Poldervaaggronden in lichte klei KMn55 en DMn55 75 4.2.4 Leekeerdgronden 75 4.2.4.1 Leekeerdgronden in lichte klei DtMn55 75 4.2.4.2 Leekeerdgronden in matig zware klei DtMn75 76 4.3 Toevoegingen 76 4.4 Grondwatertrappen 77 4.5 Overige onderscheidingen 79 Literatuur 81 Tabellen 1 Stratigrafisch overzicht 24 2 Grondmonsteranalyses uit het archief van DLO-Staring Centrum 44 3 Grondmonsteranalyses uit 1994 46 4 Organische-stofgehalte en pH van diverse veensoorten 47 5 pH-uitslagen van baggermonsters 49 6 Uitslagen van de doorlatendheidsmetingen 52 7 Doorlatendheid in m/dag, gerangschikt naar de aard van het materiaal 54 8 Gemeten grondwaterstanden (cm - mv.) in de periode mei 1994-maart 1995 en de maaiveldshoogte (cm t.o.v. NAP) van de buizen 56 9 De GHG en GLG voor de grondwaterstandsbuizen berekend uit de regressievergelijking metee ncombinati eva ndri estambuizen ,d estandaardfou t (se), de verklaarde variantie, en de HG3 en LG3 gedurende de periode van opname 59 10 De door TNO-GG berekende GHG's en GLG's van de bij de regressievergelijking gebruikte stambuizen 59 11 Omzetting van grondwatertrappen (Gt's) in tijdsduurklassen 60 12a Gegevens per kaarteenheid van de vlietveengronden BVo, KVo en OVo 93 12b Profielschets van kaarteenheid BVo-wIa 93 13a Gegevens per kaarteenheid van de vlierveengronden op bagger KVd en OVd 93 13b Profielschets van kaarteenheid KVd-Ia 94 14a Gegevens per kaarteenheid van de vlierveengronden op rietveen KVr en OVr 94 14b Profielschets van kaarteenheid OVr-Ia 94 15a Gegevens per kaarteenheid van de vlierveengronden op zeggeveen OVc 94 15b Profielschets van kaarteenheid OVc-Ia 95 16a Gegevens per kaarteenheid van de koopveengronden op zeggeveen KhVc en OhVc 95 16b Profielschets van kaarteenheid OhVc/k-IIa 95 17a Gegevens per kaarteenheid van de koopveengronden op veenmosveen OhVs 96 17b Profielschets van kaarteenheid OhVs/c-IIa 96 18a Gegevens per kaarteenheid van de weideveengronden op zeggeveen KpVc en OpVc 97 18b Profielschets van kaarteenheid OpVc-IIa 97 19aGegeven spe rkaarteenhei d vand eweideveengronde n opveenmosvee n KpVs en OpVs 98 19b Profielschets van kaarteenheid OpVs/k/E-IIb 98 19c Profielschets van kaarteenheid OpVs-IIb in een daliebult 99 20a Gegevens per kaarteenheid van de waardveengronden op bagger KkVd 99 20b Profielschets van kaarteenheid KkVd-IIa 99 21a Gegevens per kaarteenheid van de waardveengronden op zeggeveen KkVc en OkVc 100 21b Profielschets van kaarteenheid OkVc/E-IIb 100 22aGegeven spe rkaarteenhei d vand ewaardveengronde n opveenmosvee n KkVs en OkVs 101 22b Profielschets van kaarteenheid OkVs/E-IIb 101 23a Gegevens per kaarteenheid van de plaseerdgronden met een moerige bovengrond KvWo en DvWo 101 23b Profielschets van kaarteenheid KvWo/G-Ia 102 24a Gegevens per kaarteenheid van de plaseerdgronden met een kleidek KkWo 102 24b Profielschets van kaarteenheid KkWo-IIa 102 25a Gegevens per kaarteenheid van de drechtvaaggronden in matig lichte zavel KMvll 103 25b Profielschets van kaarteenheid KMvllC/H-IIIb 103 26a Gegevens per kaarteenheid van de drechtvaaggronden in lichte klei KMv51 103 26b Profielschets van kaarteenheid KMv51C-IIIb 103 27a Gegevens per kaarteenheid van de drechtvaaggronden in matig zware klei BMv71, KMv71, DMv71 en OMv71 104 27b Profielschets van kaarteenheid BMv71C-IIa 104 28a Gegevens per kaarteenheid van de poldervaaggronden in matig lichte tot zware zavel DMn35 104 28b Profielschets van kaarteenheid DMn35A/G-IIIb 104 29a Gegevens per kaarteenheid van depoldervaaggronde n in lichte klei KMn55 en DMn55 105 29b Profielschets van kaarteenheid DMn55A/G-IIIb 105 30a Gegevens per kaarteenheid van de leekeerdgronden in lichte klei DtMn55 105 30b Profielschets van kaarteenheid DtMn55A/E-IIIb 105 31a Gegevens per kaarteenheid van de leekeerdgronden in matig zware klei DtMn75 105 31b Profielschets van kaarteenheid DtMn75B-VIo 106 Figuren 1 Ligging van het herinrichtingsgebied 22 2 Ligging van de dijken 37 3 Plaats en nummer van de grond- en humusmonsters 43 4 Plaats en nummer van de baggermonsters 48 5 Ligging van de rietlanden 50 6 Plaats en nummer van de doorlatendheidsmetingen 53 7 Plaats en nummer van de grondwaterstandsbuizen 55 8 Ligging en nummer van de LD-vakken 64 Foto's 1 Daliegaten in de Polder Achterkogge in het landinrichtingsgebied De Gouw 29 2 Profiel van een daliegat in een slootwand 29 3 Daliegaten in Polder de Etersheimerbraak 30 4 Ronde daliebult bij Middelie 30 5 Vierkante daliebult bij Middelie 31 6 Profiel van een daliebult in een slootwand bij Hobrede 31 Aanhangsels 1 Oppervlakte (ha en %) van de eenheden op de bodemkaart en de grondwatertrappenkaart 87 2Vergelijkin g van de codering van de legenda-eenheden op de bodemkaart van 'Zeevang', schaal 1 : 10 000, met die van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000 92 3 Gegevens per kaarteenheid met profielschets(en) 93 Kaarten 1 Bodemkaart, schaal 1 : 10 000 2 Grondwatertrappenkaart, schaal 1 : 10 000 3 Boorpuntenkaart, schaal 1 : 10 000 4 Onderbemalingskaart, schaal 1 : 10 000 Bijlage Brouwer, F., J.A.M, ten Cate en A.