Eindrapportage 2004-2005 Jaarverslag Auditteam voetbalvandalisme Den Haag, 22 augustus 2005 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1 Inleiding 12 2 Werkwijze en activiteiten Auditteam 14 2.1 Inleiding 14 2.2 Aandachtspunten seizoen 2004 – 2005 14 2.3 Overzicht wedstrijdbezoeken, audits en beperkte onderzoeken 14 3 Wedstrijdbezoeken 18 3.1 Wedstrijdbezoek Willem II - NAC Breda d.d. 21 november 2004 18 3.2 Wedstrijdbezoek Feyenoord – PSV 12 december 2004 19 3.3 Wedstrijdbezoek FC Utrecht – Ajax 23 januari 2005 19 3.4 Wedstrijdbezoek AGOVV - Go Ahead Eagles 13 februari 2005 20 4 Audits 22 4.1 Audit NAC – Groningen 25 en 26 februari 2005 22 4.2 Feyenoord - Ajax 17 april 2005 24 5 Haalbaarheidsonderzoek pasfotoregistratie BVO's 28 6 Spreekkoren 32 7 Conclusies en aanbevelingen 36 7.1 Opvolgen aanbevelingen eindrapport Auditteam 2003-2004 36 7.2 Samenwerking ketenpartners, convenanten en betrekken supporters 37 7.3 Vermindering politie-inzet 39 7.4 Combiregeling en vervoer 41 7.5 Dadergerichte aanpak 43 7.6 Informatiepositie 45 7.7 Opleggen en handhaven stadionverboden 46 7.8 Tolerantiegrenzen beleidskader 48 7.9 Categorisering risicowedstrijd 50 7.10 Kaartverkoop 51 Bijlagen Bijlage 1 Conclusies en aanbevelingen wedstrijdbezoeken en audits 56 Wedstrijdbezoek Willem II - NAC Breda d.d. 21 november 2004 56 Wedstrijdbezoek Feyenoord - PSV d.d. 12 december 2004 59 Wedstrijdbezoek FC Utrecht - Ajax d.d. 23 januari 2005 62 Wedstrijdbezoek AGOVV - Go Ahead Eagles d.d. 13 februari 2005 65 Bijlage 2 Audits 68 Audit NAC - Groningen 68 Audit Feyenoord - Ajax 77 Bijlage 3 Spreekkoren 98 Bijlage 4 Uitvoering aanbevelingen Auditteam 2003-2004 112 Bijlage 5 Brief minister Binnenlandse Zaken 4 okt 2004 122 Bijlage 6 Samenstelling Auditteam 128 Pagina 2 Eindrapport Auditteam voetbalvandalisme 2004-2005 Pagina 3 Eindrapport Auditteam voetbalvandalisme 2004-2005 Samenvatting In dit tweede jaar van zijn bestaan heeft het Auditteam twee audits uitge- voerd. Een audit naar de incidenten rond NAC- Groningen en een audit naar het dieptepunt van het afgelopen seizoen: de ernstige ongeregeldheden bij Feyenoord - Ajax. Naast de audits zijn vier wedstrijdbezoeken afgelegd en heeft het Auditteam de haalbaarheid van pasfotoregistratie door BVO’s on- derzocht en het spreekkorenbeleid geëvalueerd. Uitgangspunt bij de aanpak van voetbalvandalisme is de ketenbenadering. Het Auditteam constateert dat de samenwerking tussen de organisaties die deze aanpak vorm moeten geven, doorgaans goed verloopt. De partijen kennen elkaar inmiddels goed en weten elkaar te vinden, zeker ook op lo- kaal niveau waar het BVO's, gemeenten en politie betreft. Beleids- en ope- rationele documenten, zoals lokale convenanten en wedstrijddraaiboeken, komen in gezamenlijkheid tot stand, zijn goed doordacht, helder van op- bouw, informatief en up-to-date. Bijna alle gemeenten hebben inmiddels een actueel convenant, met uitzondering van Haarlem. De wedstrijdorganisatie van de bezochte wedstrijden wordt door de betrok- kenen gedegen voorbereid. De samenwerking tussen de partijen begint dus veelal op een goed geoliede machine te lijken, wat overigens geen reden mag zijn om de aandacht te laten verslappen (een kwalitatief goed niveau behouden is vaak moeilijker dan dat niveau bereiken). Lastiger verloopt de samenwerking ook als er partijen bij betrokken zijn die niet tot de vaste ketenpartners behoren, zoals de spoorwegpolitie of de NS. De audit Feyenoord - Ajax heeft laten zien tot wat voor misverstanden dit kan leiden. Daar bleek dat de vervoersmaatschappijen, in de hoedanigheid van ProRail en NS, vrij letterlijk een andere taal spreken (lees: een ander referentiekader hebben) dan de partijen die zorgdragen voor de handhaving van de openbare orde: politie en gemeente. De vervoersmaatschappijen 'hangen' er binnen de keten nog een beetje bij maar in principe start de ke- tenaanpak op de wedstrijddag zelf voor de 'uit-spelende supporters' op het moment dat zij de bus, trein of auto instappen1. Het consequent toezicht houden en handhaven dient ook al daar te beginnen. Er moeten duidelijkere afspraken en communicatielijnen komen tussen ver- voersmaatschappijen, NS, ProRail en spoorwegpolitie enerzijds en de lokale veiligheidsorganisaties anderzijds, bijvoorbeeld over instructies over het stilzetten van supporterstreinen. Daarnaast dienen scenario’s ontwikkeld en besproken te worden voor het eventueel terugsturen van supporters bij ongeregeldheden of het staken van de wedstrijd, zodat alle betrokken organisaties beter voorbereid en op elkaar ingespeeld zijn. De scherpere aanpak van spreekkoren en de spreekkoren zelf hebben het afgelopen seizoen veel aandacht gehad. Het Auditteam stelt vast dat de grotere eenduidigheid van de richtlijnen voor de bestrijding van spreekkoren heeft bijgedragen aan een intensievere aanpak van spreekkoren. Noot 1 Hierbij laten we de preventieve en pro-actieve maatregelen even buiten beschouwing. Pagina 4 Eindrapport Auditteam voetbalvandalisme 2004-2005 Het duidelijkheid scheppen over wat niet getolereerd wordt en het strikt handhaven van deze normen met sancties naar de clubs als sluitstuk vor- men belangrijke bouwstenen van die intensievere aanpak. Verder is geble- ken dat op details nadere aanscherping van de aanpak ten aanzien van spreekkoren wenselijk is. Ondanks dat het succes van een gezamenlijke aanpak volgens stringente richtlijnen keer op keer wordt aangetoond, blijkt dat niet alle beleidsafspra- ken altijd worden nageleefd. Ook dit seizoen is het Auditteam hier weer voorbeelden van tegengekomen, zoals het niet toepassen van de tolerantie- grenzen inzake alcohol. Een andere beleidsafspraak is dat supporters die buiten de combiregeling om reizen het stadion niet inkomen en dat hen een stadionverbod wordt opgelegd. Het Auditteam constateert dat deze supporters hiervoor zelden gestraft worden en acht het van groot belang dat hier strenger tegen wordt opgetreden. Voorts heeft het Auditteam geconstateerd dat bij sommige hoog risicowed- strijden kaartjes konden worden bijgekocht, in plaats van één kaart per club- cardhouder. Dit impliceert dat mensen met een stadionverbod op een bij- kaart het stadion in kunnen komen. Daarmee wordt het handhaven van stadionverboden bemoeilijkt. Vanzelfsprekend dient bij risico C wedstrijden per clubkaart slechts één kaartje te kunnen worden verkocht. Ook moeten goede afspraken over kaartjes voor relaties en sponsoren worden gemaakt. Het Auditteam heeft het afgelopen seizoen een toenemend aantal incidenten geconstateerd waarbij supportersgroepen ver voor de wedstrijd of zelfs de avond voor de wedstrijd de confrontatie zoeken. De informatiepositie van politie en van clubs en de uitwisseling van informatie tussen politiekorpsen is een belangrijke succesfactor in het voorkomen en beheersen van confron- taties en ongeregeldheden en moet verder worden verbeterd doordat suc- cesvolle aanpakken breder worden toegepast. Zo is bij de dadergerichte aanpak van voetbalvandalen goede ervaring op- gedaan met de 'Hooligans in beeld' projecten, het inzetten van videoteams die opnames maken van relschoppers in actie en het inzetten van aanhou- dingseenheden. Ook beelden die in stadions worden gemaakt van overtre- dingen kunnen worden gehanteerd, maar de (afspraken over) uitwisseling en het gebruik van deze beelden is volgens het Auditteam nog onvoldoende. Betaald Voetbal Organisaties (BVO's) hebben tot taak zich maximaal in te spannen om actief op te treden tegen aanhangers die zich misdragen, deze te identificeren en passende maatregelen te treffen tegen deze supporters. In het kader van het terugdringen van de politie-inzet wordt verwacht dat de stewards steeds meer toezichthoudende taken gaan uitvoeren. Het Audit- team constateert dat stewards niet altijd voldoende zijn toegerust voor het uitvoeren van deze taken. Het is van groot belang dat meer aandacht wordt besteed aan opleiding van stewards en de kwaliteit van de stewardorganisa- tie. Consequent corrigerend optreden door stewards vereist bovendien dat er goede afspraken worden gemaakt met betrekking tot taakverdeling en back-up door de politie. Of een wedstrijd laag (A), midden (B), of hoog (C) risico is, wordt niet meer lang van tevoren vastgesteld maar aan de hand van recente ontwikkelingen (stand op de ranglijst, verloop van het seizoen). De politie-inzet zou meer een afgeleide moeten worden van deze risico-indeling en kan mede daar- door verder gereduceerd worden. Lokaal zal systematisch na moeten wor- Pagina 5 Eindrapport Auditteam voetbalvandalisme 2004-2005 den gegaan waar en op welke wijze dit mogelijk is, de afspraken hierover moeten worden vastgelegd in het lokale convenant. Ook infrastructurele maatregelen (inrichting van het stadion en de omgeving) en multi-tasking van de ME, kunnen bijdragen aan een reductie van politie-inzet. Als er een stadionverbod is opgelegd, moet dit goed gehandhaafd worden door stewards goed te informeren met namenlijsten en foto’s. Een pasfoto- bestand kan door de BVO’s zelf worden aangelegd. Daarnaast kan er in samenwerking met de politie danwel met andere door de BVO aangezochte organisaties bijvoorbeeld jeugdwelzijn nog meer gebruik gemaakt worden van de mogelijkheid om civiele meldingsovereenkomsten te sluiten met sup- porters met een stadionverbod. Tot slot hebben de BVO's de taak om supportersverenigingen meer te be- trekken bij het beleid en de uitvoering ervan. Supportersverenigingen dra- gen mede zorg voor een ordentelijk verloop van de wedstrijd en bestrijden actief voetbalvandalisme en –geweld. Daarnaast dienen ze betrokken te worden bij het opstellen