Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

COMUNITA' MONTANA TRIANGOLO LARIANO

Anacamptis pyramidalis Gymnadenia conopsea Gymnadenia odora-

Orchis tridentata Cephalantera longifolia Dactylorhiza incarnata

SERVIZIO VOLONTARIO DI VIGILANZA ECOLOGICA L.R.14/08 Via Vittorio , 16 - 22035 - Dactylorhiza sambucina Orchis pallens Trausteneria globosa 16 1 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

FLORA PROTETTA INTEGRALMENTE Dall’allegato C1 Delibera di Giunta Regiona- le del 24 luglio 2008 n° 8/7736 che integra la LR 31 marzo 2008 n° 10

Dal Decreto del Presidente della Provincia di Como del 5 dicembre 2005 n° 67 Epipactis atrorubens Epipactis helleborine Epipactis palustis

FLORA PROTETTA PARZIALMENTE Dall’allegato C2 Delibera di Giunta Regiona- le del 24 luglio 2008 n° 8/7736 che integra la LR 31 marzo 2008 n° 10

Limodorum abortivum Dactylorhiza maculata Orchis mascula

Orchis morio Orchis tridentata Orchis ustulata

2 15 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

SPECIE DI FLORA SPONTANEA struzzo) LE ORCHIDEE ((PROTETTE PROTETTE DALLA PROVINCIA ) PROTETTE IN MODO RIGOROSO Marsilea quadrifolia (Elenco Regionale C1 + Elenco Notholaena marantae Provinciale Decreto Pres prov di Ophioglossum vulgatum Como 67/05) Osmunda regalis Pteris cretica . 1) Licheni Salvinia natans Cladina [tutte le specie]; 5) Angiosperme 2) Briofite (Muschi) Aconitum anthora Buxbaumia viridis Adenophora liliifolia Dicranum viride Agrostemma githago Drepanocladus vernicosus. Alisma gramineum Leucobryum [tutte le specie] Alisma lanceolatum Liparis loeselii Herminium monorchis Ophrys benacensis Meesia longiseta Allium angulosum Orthotrichum rogeri Allium ericetorum Pseudoleskea artariae Allium insubricum (Aglio insubrico) Pyramidula tetragona Alyssum bertolonii Sphagnum [tutte le specie] Anagallis tenella (Centonchio palu- stre) 3) Epatiche Andromeda polifolia Mannia triandra Androsace brevis Androsace chamaejasme 4) Pteridofite (Felci) Androsace hausmannii Adiantum capillus-veneris Androsace helvetica (Capelvenere) Androsace lactea Anogramma leptophylla Androsace obtusifolia Asplenium adulterinum Androsace vandellii Asplenium fontanum Aphyllanthes monspeliensis Ophrys holosericea Platanthera bifolca Platanthera chlo- Asplenium lepidum Aquilegia alpina Asplenium seelosii Aquilegia einseleana (A. di Einsele) Botrychium matricariifolium Aquilegia thalictrifolia Botrychium multifidum Aquilegia vestinae Botrychium simplex. Aquilegia vulgaris (A. ) Diphasiastrum complanatum Arctostaphylos alpina (Corbezzolo Diphasiastrum issleri alpino) Diphasiastrum tristachyum Arenaria ciliata Dryopteris affinis Arenaria marschlinsii Equisetum pratense Argyrolobium zanonii Equisetum sylvaticum Armeria alpina (Spillone alpino) Isoetes echinospora Arnoseris minima Isoetes malinverniana Asphodelus albus (Asfodelo) Lycopodiella inundata Astragalus depressus Lycopodium clavatum Astragalus frigidus Orchis laxiflora Serapias vomeracea Spiranthes spiralis Matteuccia struthiopteris (Piuma di Astragalus sirinicus 14 3 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

Athamanta vestina Crepis pygmaea Biscutella cichoriifolia Crepis rhaetica Bombycilaena erecta Cyclamen hederifolium Butomus umbellatus Cytinus hypocistis Calamagrostis canescens Cytisus emeriflorus (Citiso insubri- Callianthemum coriandrifolium. co) Campanula cenisia Daphne tutte le specie tranne D. Campanula cervicaria (C. ruvida) mezereum Campanula elatinoides Dianthus armeria ( Garofano ) Campanula erinus (C. minore) Dianthus glacialis Campanula latifoglia (C. maggiore) Doronicum austriacum Campanula medium Draba dolomitica Campanula raineri (C. dell’arciduca) Draba fladnizensis Campanula thyrsoides (C. gialla) Draba hoppeana Carbenia benedicta Draba siliquosa Vaccinium microcarpum ( C1 ) Tricophorum alpinum ( C1 ) Viola Cardamine rivularis Draba thomasii Carex appropinquata Dracocephalum austriacum Carex baldensis Dracocephalum ruyschiana Carex bicolor Drosera intermedia Carex brunescens Drosera longifolia Carex dioica Drosera rotundifolia Carex elongata Eleocharis austriaca Carex fimbriata Eleocharis carniolica Carex fuliginosa Eleocharis multicaulis Carex limosa Eleocharis uniglumis Carex liparocarpos Eriophorum gracile Carex microglochin Euphorbia villosa Carex norvegica Euphrasia cisalpina Carex pauciflora Euphrasia marchesettii Carex punctata Fritillaria orientalis Telekia speciosissima ( C1) Campanula latifoglia ( C1 ) Campanula Carex vaginata Fritillaria tenella Centaurea aplolepa Fritillaria tubiformis Centaurea pestalotii . Gagea lutea (Cipollaccio stellato) Cerastium carinthiacum Galanthus nivalis (Bucaneve) Ceratocephala falcata ´ Galium montis-arerae Ceratophyllum submersum Gentiana ciliata (G. sfrangiata) Cirsium carniolicum . Gentiana lutea (G. maggiore) Cistus salvifolius (Cisto femmina) Gentiana orbicularis Clematis viticella Gentiana purpurea (G.porporina) Corydalis intermedia (Colombina Gentiana tenella media) Geranium palustre ( Geranio palu- Corydalis ochroleuca (Colombina stre ) bianca) Gladiolus tutte le specie (Gladioli) Crepis kerneri Hedysarum hedysaroides Adenophora lilifolia ( C1 ) Corydalis ochroleuca ( C1 ) Corydalis interme- Cyclamen europaeum (Ciclamino) Helianthemum apenninum 4 13 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

Helichrysum italicum Minuartia laricifolia subsp.ophiolitica ALTRE FOTO DI FIORI PROTETTI Hemerocallis lilio-asphodelus Minuartia rupestris. Herminium monorchis Moehringia bavarica Hermodactylus tuberosus Moehringia concarenae Hippuris vulgaris Moehringia dielsiana Hottonia palustris (Erba scopina) Moehringia glaucovirens Hydrocotyle vulgaris Moehringia markgrafii Hymenolobus procumbens Moenchia erecta Iberis sempervirens Moenchia mantica Ilex aquifolium (Agrifoglio) Moneses uniflora Iris pallida Montia fontana Iris pseudacorus (Giaggiolo giallo) Muscari botryoides Iris sibirica (Iris viola) Myosotis rehsteineri Isolepis setacea Narcisus poeticus (Narciso) Juncus arcticus Nuphar lutea (Ninfea gialla) Saxifraga coesia ( C1 ) Primula auricula ( C1) Primula glau- Knautia baldensis Nymphea alba (Ninfea bianca) Knautia illyrica Nymphoides peltata Knautia maxima Oenanthe acquatica (Fellandrio) Knautia persicina Oplismenus hirtellus Knautia sixtina Orchidee tutte le specie Knautia transalpina Oxytropis lapponica Knautia velutina Oxytropis pilosa. Kobresia simpliciuscula Paeonia officinalis (Peonia) Laserpitium nitidum Pedicularis oederi Lathraea squamaria Pedicularis palustris Leontopodium alpinum Pedicularis rostrato-spicata Leucojum aestivum (Campanellino ) Peucedanum palustre Lilium bulbiferum subsp. croceum Philadelphus coronarius (Giglio rosso ) Phillyrea latifolia Daphne cneorum ( C1 ) Daphne laurella ( C1) Dianthus armenia Lilium bulbiferum subsp. bulbiferum Physoplexis comosa (Raponzolo (Giglio rosso a bulbilli) chiomoso) Lilium martagon (Giglio martagone) Polemonium caeruleum Linaria tonzigii Polygonum alpinum . Lindernia procumbens Potamogeton berchtoldii Linnea borealis Potamogeton friesii Ludwigia palustris Potamogeton obtusifolius Lychnis alpina Potentilla brauneana Lythrum portula Potentilla frigida Matthiola valesiaca Potentilla grammopetala Menyanthes trifoliata (Trifoglio fibri- Potentilla nivea no) Potentilla palustris Minuartia austriaca Primula albenensis Minuartia biflora Primula auricula (P.orecchia Minuartia cherlerioides d’orso) Drosera rotundifolia ( C1) Genziana ciliata ( C 1 ) Menyanthes Minuartia grignensis Primula daonensis 12 5 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

Primula glaucescens Stratiotes aloides (P. di Lombardia) Telekia speciosissima (Erba regina) Primula halleri Thalictrum alpinum Primula minima Trapa natans (Castagna d’acqua) Primula spectabilis Trichophorum alpinum Pseudolysimachion pallens Trientalis europea Pulsatilla montana Tulipa australis Quercus crenata Tulipa sylvestris Radiola linoides Typha latifoglia (Mazzasorda) Ranunculus bilobus Typha laxmannii Ranunculus hybridus Typha minima Ranunculus parnassifolius Utricularia australis Ranunculus reptans Utricularia bremii Ranunculus seguieri Utricularia intermedia Ruscus aculeatus ( pungitopo ) Saxifraga tutte le specie (S. vandelli ) Silene Rhynchospora alba Utricularia minor Rhyncospora fusca Utricularia vulgaris (Erba vescica) Ruscus aculeatus (Pungitopo) Vaccinium microcarpum (Mirtillo mi- Sagittaria sagittifolia nore) Salix alpina Vaccinium uliginosum (Mirtillo falso) Salix glaucosericea Valeriana dioica Salix laggeri Veratrum nigrum Salix pentandra Verbascum phoeniceum (Verbasco Salix repens porporino) Salix rosmarinifolia Veronica catenata Sanguisorba dodecandra Viola comollia (Viola di Comolli) Saxifraga tutte le specie Viola culminis Scabiosa vestina Viola dubyana (Viola di Duby) Scirpus radicans Viola mirabilis (Viola mirabile) Scutellaria minor Viscum album (Vischio) Typha latifoglia Viola dubyana Matteuccia stru- Sedum anacampseros Vitaliana primulaeflora thiopteris ALTRE FOTO DI FIORI PROTETTI Sedum villosum Willemetia stipitata ALTRE FOTO DI FIORI PROTETTI Sempervivum wulfenii Zannichellia palustris Senecio paludosus Silene elisabethae (Silene di Elisa- C2 – SPECIE DI FLORA betta) SPONTANEA CON RACCOLTA Soileirolia soleirolii REGOLAMENTATA Sonchus palustris Elenco Regionale; Sparganium angustifolium 6 ESEMPLARI (Coltellaccio) Achillea clavenae Sparganium minimum Achillea moschata Staehelina dubia Allium suaveolens Staphylea pinnata Allium victorialis Stellaria bulbosa Anemone narcissifolia Pseudostellaria europaea Anemone nemorosa (A. nemorosa) Doronicum austriacum ( C 1 ) Gagea lutea ( C1 ) Saxifraga 6 11 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

Aquilegia atrata (A. amor nascosto ) Iris benacensis Arnica montana Iris graminea (Iris) Artemisia genipi (Genepi) Knautia drymeia Artemisia umbelliformis Leucojum vernum (Campanellino) Asarum europaeum Lychnis viscaria Astragalus leontinus Myricaria germanica Barbarea bracteosa Oxytropis thalleri Bunias erucago Papaver rhaeticum Caltha palustris Paradisea liliastrum (Giglio bianco) Campanula caespitosa Pedicularis recutita Campanula excisa Potentilla nitida Coincya cheiranthos Primula hirsuta Convallaria majalis (Mughetto) Primula latifolia Lilium bulbiferum Lilium martagon Narcissus poeticus Daphne mezereum (Fior di stecco) Pulsatilla alpina Dianthus barbatus Pulsatilla vernalis Dianthus carthusianorum Ranunculus auricomus aggr. Dianthus carthusianorum (Garofano Ranunculus sceleratus dei certosini) Ranunculus thora Dianthus deltoides Rhamnus alpinus . Dianthus monspessulanus Rhaponticum scariosum Dianthus plumarius Rhododendron ferrugineum (R. ros- Dianthus seguieri so) Dianthus sternbergii Rhododendron hirsutum (R. irsuto) Dianthus superbus Rhodothamnus chamaecistus Dianthus sylvestris Ribes alpinum Doronicum clusii Ribes petraeum Doronicum grandiflorum . Rorippa islandica Eriophorum angustifolium Salix caesia Nuphar luteum Nymphaea alba Leontopodium Eriophorum latifolium Salix waldsteiniana Eriophorum scheuchzeri Saussurea alpina Eriophorum vaginatum Saussurea discolor Eritrichium nanum Scutellaria galericulata Erythronium dens-canis (Dente di Sempervivum arachnoideum cane) Sempervivum montanum Galium boreale Senecio abrotanifolius Gentiana asclepiadea Silene quadridentata Gentiana bavarica (G.bavarese) Stachys pradica Gentiana clusii Stachys recta Gentiana cruciata Swertia perennis Gentiana kochiana (G. di Kock) Thlaspi rotundifolium Gentiana pneumonanthe Triglochin palustre (G.mettinborsa) Trochiscanthes nodiflora Gentiana punctata Trollius europaeus (Botton d’oro) Gratiola officinalis Valeriana supina Osmunda regalis Paeonia officinalis Physoplexis co- Hibiscus palustris Viola calcarata (Viola con sperone) 10 7 Comunità Montana Triangolo Lariano MANUALI GEV – Elenco Flora Protetta

FLORA PROTETTA DALLA PROVINCIA DI COMO ( D .P.PdC. 67/05 )

Genziana lutea Genziana purpurea Gladiolus tutte le specie ( G. Adiantum capilus-veneris Allium insubricum Aquilegia einseleana

Ilex aquifolium ( agrifoglio) Iris pseudacorus Armenia Aquilegia vulgaris Asphodelus albus Campanula raine-

Pulsatilla montana famiglia Orchidaceae ( O. apifera ) Lilium Cyclamen europaeum Daphne tutte le specie ( D. alpina ) Ga- 8 9