Warsztaty menedżerskie 47 Kamil Gemra udziałowy jako forma finansowania rozwoju przedsiębiorstwa

Streszczenie: Zmiana przepisów, pod- nie koncepcji crowdfundingu oraz zapro- wyższająca limit prowadzenia ofert crowd- ponowanie autorskiego modelu transakcji fundingu udziałowego w Polsce ze 100 tys. crowdfundingowej. W artykule wykorzy- euro do 1 mln euro sprawiła, że znalazł stano studia literatury, regulacji prawnych się on w kręgu zainteresowania znacznie oraz metodę case study. Na tej podstawie większej liczby podmiotów. W propago- zaproponowano model transakcji pozy- waniu wiedzy o crowdfundingu pomógł skania kapitału poprzez crowdfunding też sukces oferty klubu piłkarskiego Wisła udziałowy. Kraków. Celem artykułu jest przedstawie- Słowa kluczowe: crowdfunding, finansowanie, startup, crowdfunding udziałowy, emisja akcji

Crowdfunding as a new form of financing company development Summary: The change in regulations of the article is to present the concept of in terms of increasing the limit of offers crowdfunding and to propose an original of in from model of crowdfunding transaction. The 100,000 EUR to 1 million EUR made article consists literature studies, legal it more attractive to wider group of regulations and case study method. On entities. Not without significance was this basis, a model for transactions of also the success of crowdfunding offer rising capital through share crowdfunding of Wisła Kraków football club. The aim was proposed. Keywords: crowdfunding, financing, startup, equity crowdfunding, shares issue

JEL G10, G11, G19

Na co dzień przedsiębiorstwo działa W kontynentalnym modelu rynku w otoczeniu turbulentnym. Musi finansowego, z jakim mamy do czynie- sprostać wyzwaniom konkurencji, ra- nia w Polsce, w centrum finansowania dzić sobie z zasobami ludzkimi, a do przedsiębiorstw znajdują się banki, które tego musi finansować swoją działal- kredytami finansują działalność bieżącą i ność. Źródeł kapitału jest wiele, a ich rozwojową. Na naszym rynku to źródło wykorzystanie zależy od czynników kapitału odpowiada za około 80-85 proc. zarówno w skali makro- jak i mikro- popytu na finansowanie. Jednak kredyty ekonomicznych, które oddziałują na bankowe nie są dostępne dla wszystkich przedsiębiorstwo. przedsiębiorstw. Ponadto, część z nich 48 KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2019 / 3

chętnie wykorzystuje też instrumenty z Na rozwiniętych rynkach od lat obec- rynku kapitałowego, które łączą ich po- ne są alternatywne formy finansowania trzeby z inwestorami gotowymi, za odpo- przedsiębiorstw i indywidualnych przed- wiednią premię za ryzyko, zainwestować sięwzięć oparte na kapitale społecznoś- swoje środki w rozwój danej firmy. Dzięki ciowym, co stało się możliwe dzięki In- zmianom w prawie, podnoszącym limit ternetowi. Nawet niewielkie jednostkowe emisji ze 100 tys. do 1 mln euro bez ko- kwoty pochodzące od dużej liczby osób nieczności publikowania prospektu emi- tworzą duże sumy (Schwienbacher, Lar- syjnego, nową szansą pozyskiwania kapi- ralde, 2010). Finansowanie tego typu daje tału dla przedsiębiorstw od inwestorów inicjatorom przedsięwzięć społecznych, indywidualnych może zostać finansowa- kulturalnych i biznesowych możliwość nie społecznościowe, czyli crowdfunding. pozyskiwania środków na ich realizację. Głośno o nim zrobiło się za sprawą klubu Finansującymi są członkowie społeczno- piłkarskiego – Wisły Kraków, która po- ści wirtualnych, znajomi, rodzina i wszel- zyskała w ten sposób od swoich kibiców kie osoby, które mikropłatnościami chcą 4 mln zł. wesprzeć potrzebujących. Wiele drobnych Celem artykułu jest przedstawienie wpłat składa się na dużą pulę środków, koncepcji crowdfundingu oraz zapropo- które pozwalają spełniać marzenia, roz- nowanie autorskiego modelu transakcji wijać biznes lub organizować atrakcyj- crowdfundingowej, a także próba prze- ne eventy (Agrawal, Catalini, Goldfarb, widzenia kierunków rozwoju tego typu 2011). W zamian, twórca projektu oferuje źródła finansowania w Polsce. Realizacja wspierającym unikalne dodatki, takie jak celu możliwa będzie dzięki studiom litera- bilety, gadżety czy inne profity. Ponadto tury oraz regulacji prawnych, jak również oferuje swoje produkty lub usługi, bądź wykorzystaniu metody case study, jakim też oddaje udziały w swoim przedsię- była emisja akcji klubu piłkarskiego Wi- wzięciu. Finansowanie tego typu staje sła Kraków. się obecnie bardzo popularne, a niektóre sukcesy osób fizycznych lub organizacji w Pojęcie crowdfundingu zdobywaniu pieniędzy na swoją innowa- Definiując crowdfunding należy pa- cyjną działalność budzą zdumienie nawet miętać, że jest to pojęcie stosunkowo twórców tej idei (Chrzanowski, Dziedzic, nowe i jego treść tworzy się na bieżąco, 2014). ulegając modyfikacjom. Crowdfunding W 2006 roku, Jeff Howe po raz pierw- to rodzaj gromadzenia i alokacji kapi- szy w Wired Magazine użył pojęcia cro- tału przekazywanego na rzecz rozwoju wdsourcing, zdefiniował je, a także podał określonego przedsięwzięcia w zamian jego odmiany. Wyróżnił wówczas (Ko- za określone świadczenie zwrotne, który zioł-Nadolna, 2015): angażuje szerokie grono kapitałodawców, • Crowd Creation – forma charakteryzuje się wykorzystaniem tech- zaangażowania społeczności do nologii teleinformatycznych oraz niższą szukania nowych rozwiązań, to barierą wejścia i lepszymi warunkami zmaterializowany talent, jaki generują transakcyjnymi, niż ogólnodostępne na ludzie w tłumie – razem bądź osobno, rynku (Król, 2013). Sprzymierzeńcem w ramach otwartego zlecenia lub crowdfundingu jest z pewnością postęp też sami z siebie. Jej efektem jest cywilizacyjny. W dobie globalizacji i In- powstanie m.in. Linuxa, Wikipedii, ternetu możliwości współpracy stają się iStockphoto, Innocentive, TopCoder i bowiem większe i bardziej doskonałe (So- wielu innych przedsięwzięć czy firm. bol, 2014). • Crowd Voting, najbardziej popularna Crowdfunding udziałowy jako forma finansowania rozwoju przedsiębiorstwa 49

forma crowdsourcingu, która angażuje • wynagrodzenie – w zamian za najwięcej uczestników, oznacza na wsparcie pomysłodawca oferuje swoje przykład głosowanie nad nową nazwą produkty, usługi, bądź unikalne napoju, marką samochodu, wyborem dodatki związane z realizacją projektu, uczestników w programie muzycznym. • inwestycja – w zamian za wsparcie • Crowd Wisdom, „mądrość tłumu”, pomysłodawca oferuje udziały, jest próbą zebrania i zestawienia wielu prawa do zysków lub inną formę pojedynczych sądów i opinii w celu materialnego świadczenia. rozwiązania problemu, przygotowania prognozy czy nakreślenia strategii W przypadku modeli opartych na korporacyjnej. darowiznach, nie zawsze zapewniona • CrowdFunding, który postrzegano jest odpowiednia ochrona wspierających, wówczas jako odmianę crowdsourcingu. gdyż projektodawca nie ma obowiązku realizacji projektu i dystrybucji obieca- Jednak crowdfunding postrzegany jest nych nagród. Mechanizm oparty na wy- jako niezależne zjawisko. W szerokim nagrodzeniu tworzy natomiast stosunek znaczeniu crowdfunding można interpre- prawny, który zapewnia bezpieczeństwo tować jako dowolną formę gromadzenia transakcji, a także spełnienie obowiązków środków finansowych za pośrednictwem prawno-podatkowych przez twórcę pro- specjalnie zaprojektowanych sieci kompu- jektu. terowych (Dziuba, 2012). W kontekście finansowania społecz- Za domniemanego „ojca” tego poję- nościowego warto zaznaczyć, że crowd- cia uważa się M. Sullivana, który użył go funding nie jest tożsamy ze zbiórkami na blogu fundavlog w 2006 r. (Burkett, publicznymi, czyli fundrisingiem. Bowiem 2011). Początki zjawiska, które dzisiaj de- to fundrising jest formą wspierania przez finiowane jest jako crowdfunding, sięgają społeczeństwo organizacji pozarządo- 1997 r., kiedy przeprowadzono zbiórkę wych, które w zamian nie oferują świad- pieniędzy wśród fanów na trasę koncer- czeń zwrotnych. W przypadku crowd- tową i wydanie płyt brytyjskiego zespołu fundingu osoba zbierająca środki obiecuje Marillion (Agrawal, Catalini, Goldfarb, w zamian dostarczyć wspierającym kon- 2014). Pierwszym portalem interneto- kretną wartość. Może mieć ona charakter wym, który zaoferował crowdfunding, materialny (produkt, usługa, bilet wstę- był z kolei .net, który powstał pu, udziały w spółce) lub niematerialny w 2000 r. w USA. Jednak dynamiczny (spotkanie, wstęp na zamknięty event, rozwój crowdfundingu rozpoczął się kilka współudział w ciekawym wydarzeniu). lat później. W 2008 r. grupa studentów Wśród różnych podejść definicyjnych utworzyła platformę finansową można wyróżnić pewne cechy, które (Mazurek, 2018). Rok później powstała umożliwiają odróżnienie finansowania najpopularniejsza do dziś platforma kick- społecznościowego sensu stricto jakim jest starter. Był to impuls do powstania w ko- crowdfunding od innych mechanizmów lejnych latach tysięcy platform tego typu. zbiórek środków, takich jak darowizny Formy finansowania społecznościowe- czy kwesty publiczne. Cechy odróżniające go, co należy zaznaczyć, można wyróżnić crowdfunding od innych pojęć to: ze względu na charakter płatności przeka- • pieniądze – opiera się na przekazaniu zywanej przez wspierających. Są to: gotówki, praktycznie zawsze w • darowizna – głównie inicjatywy zdematerializowanej formie, charytatywne, brak świadczenia • cel – jasno określone jest zwrotnego, przeznaczenie środków oraz efekty ich 50 KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2019 / 3

wydatkowania, finansowania dochodzi do otrzymania od • szeroka społeczność – informacja o inwestorów nie tylko odpowiednio du- projekcie dużego grona potencjalnych żego kapitału, lecz także zaangażowania odbiorów, własnej pracy i wysiłku. • open call – możliwość wsparcia Istotą crowdfundingu opartego na projektu jest prezentowana w sposób wynagrodzeniu jest transfer środków fi- otwarty, kierowana do nieoznaczonego nansowych przez daną społeczność na adresata i nienakładająca ograniczeń w konkretny projekt, w zamian każdy z in- dostępie, westorów jest uprawniony do otrzymania • ICT – cały proces gromadzenia wynagrodzenia w formie pieniężnej lub kapitału odbywa się przy rzeczowej. wykorzystaniu rozwiązań Model crowdfundingu opartego na po- teleinformatycznych, życzce zakłada, że w okresie finansowania • lepsze warunki – pozyskanie kapitału projektu inwestorzy udzielają podmio- wiąże się z warunkami bardziej towi pożyczki, która jeżeli tylko projekt korzystnymi niż ogólnodostępne na zakończy się sukcesem, zostanie im zwró- rynku dla danego projektodawcy, cona na ustalonych wcześniej warunkach. • świadczenie zwrotne – każdorazowo W tej formie crowdfundingu całe ryzyko za udzielenie wsparcia finansowego znajduje się po stronie inwestorów, gdyż każdej osobie i firmie, która go w przypadku niepowodzenia projektu nie dokona, oferowane jest świadczenie mogą żądać od podmiotu zwrotu pienię- zwrotne; może ono przyjąć różną dzy. W tym modelu głównym celem jest formę, ale nie może mieć ono jedynie zysk, a inne formy wynagrodzenia niż charakteru emocjonalnego (Król, pieniężna są niedopuszczalne. W odróż- 2013, s. 19-21). nieniu od crowdfundingu udziałowego, inwestorzy nie mają wpływu na kierunki W odniesieniu do samego crowdfundin- rozwoju projektu, gdyż nie są właściciela- gu, jego podstawowe rodzaje według for- mi przedsiębiorstwa, a jedynie udzielają my wynagrodzenia inwestorów, to: mu pożyczki. Z tego samego powodu w • crowdfunding oparty na donacjach tej formie crowdfundingu nie dochodzi do • crowdfunding oparty na przekazania przedsiębiorstwu wiedzy in- wynagrodzeniu westorów. • crowdfunding oparty na pożyczce Z kolei w crowdfundingu udziałowym • crowdfunding udziałowy inwestorzy udostępnią danemu podmio- • crowdfunding przedsprzedażowy towi swój kapitał, stając się jednocześnie (Życki, Dec, 2013, s. 12-13). jego współwłaścicielami. Celem takiej in- westycji jest wzrost wartości przedsiębior- Crowdfunding oparty na donacjach stwa. Inwestorzy aktywnie angażują się w jest praktycznie tożsamy z fundraisingiem, rozwój projektu, przekazując podmiotowi z tą różnicą, iż daje on szansę na otrzyma- swoją wiedzę, jednakże prawo do decy- nie w przyszłości wynagrodzenia za poży- dowania o kierunkach rozwoju projektu czony kapitał. Jednakże wynagrodzenie pozostaje w rękach przedsiębiorcy. to nie jest główną przesłanką dla udostęp- Popularnym modelem jest crowd- nienia kapitału. Motywy finansowania funding przedsprzedażowy. Jego sukces projektu są w tym przypadku zbieżne z wynika ze zmiany postaw konsumen- motywami fundraisingu, do których na- ckich w ostatnich latach. Niektórzy kon- leży wsparcie celów społecznych czy do- sumenci, zwłaszcza stosunkowo mło- broczynnych. W przypadku tego rodzaju dzi, stworzyli nową grupę konsumencką Crowdfunding udziałowy jako forma finansowania rozwoju przedsiębiorstwa 51 zwaną presumentami, którzy zaspokajają w crowdfundingu udziałowym, dochodzi swoje pragnienia poprzez konsumpcję też wartość emocjonalna wspierania dane- produktów i usług zanim ukażą się one go projektu. na rynku. Presumenci czynnie angażują Crowdfunding udziałowy przyczynia się w rozwój produktów i usług w zamian się do obniżenia barier wejścia na rynek za prawo do odbioru produktu, zanim zo- małym przedsiębiorcom. Co do zasady, stanie on wprowadzony na rynek. Taka wpłaty inwestorów oscylują między kilko- forma finansowania społecznościowe- ma a kilkudziesięcioma tysiącami złotych. go jest praktycznie identyczna w swojej Z tego powodu ten typ crowdfundingu nie istocie z przedsprzedażą, z tą różnicą, iż jest przeznaczony do finansowania za- konsumenci czynnie angażują się w roz- awansowanych, kapitałochłonnych pro- wój produktu przekazując swoją wiedzę i jektów, jak np. budowa elektrowni czy umiejętności producentom. realizacja dużych inwestycji deweloper- skich. Istota crowdfundingu udziałowego Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa, dla Na potrzeby niniejszego artyku- których przeznaczony jest ten rodzaj łu uwaga zostanie skupiona na crowd- crowdfundingu, to powinny nad tą forma fundingu udziałowym, który jest źródłem finansowania zastanowić się następujące kapitału własnego dla przedsiębiorstw. podmioty: Dostęp do platform crowdfundingu udzia- • pionierzy, czyli spółki wysokiego łowego (Equity Crowdfunding, ECF) ryzyka, jakimi są startupy z mają wyłącznie spółki – przedsiębiorstwa, nowatorskimi produktami/usługami, których podstawowym celem jest sprze- które w razie sukcesu rynkowego, daż, wzrost, rozwój, zysk i maksymaliza- mogą zapewnić inwestorom atrakcyjne cja wartości dla wspólników. Realizując wyjście z inwestycji z ponadprzeciętną crowdfunding udziałowy finansuje się, co stopą zwrotu; do zasady, całą działalność lub jej wybra- • lokalne biznesy mające zintegrowaną ny fragment strategiczny czy operacyj- społeczność, na przykład z branży ny, a nie konkretny produkt lub usługę. spożywczej, kosmetycznej. Może nie Uczestnicy zbiórki crowdfundingowej stają oferują atrakcyjnej strategii wyjścia i się współwłaścicielami przedsiębiorstwa. perspektywy błyskawicznego wzrostu, Warto w tym miejscu jeszcze zwrócić ale najczęściej okazują się stabilnie uwagę na podstawowe różnice pomiędzy rosnącym biznesem. Chętnie inwestują crowdfundingiem udziałowym a pozosta- w nie sami klienci z sympatii do łymi jego rodzajami. marki, lokalnego patriotyzmu i szansy na otrzymanie dodatkowych zniżek na Podział przedstawiony w tablicy 1 nie produkty/usługi; zawsze jest ostry. Przykładem może być • rozwinięte spółki o ugruntowanej sytuacja, w której oprócz chęci zarobienia pozycji rynkowej, dla których

Tablica 1 Porównanie crowdfundingu udziałowego z innymi formami tego sposobu finansowania

Udziałowy Pozostałe formy spółki w fazie wczesnego rozwoju artyści, wynalazcy, aktywiści, Komu przeznaczony? lub dojrzałości przedsiębiorcy Forma wsparcia inwestycja donacja lub przedsprzedaż Forma zwrotu udziały lub akcje nagrody materialne i symboliczne Motywy wspierających chęć zarobienia emocjonalne Źródło: opracowanie własne. 52 KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2019 / 3

Rysunek 1 Model transakcji crowdfundingowej

Wybór platformy crowdfundingowej, na której odbędzie się zbiórka. Przygotowanie i zgłoszenie projektu, zgodnie z wymogami formalnymi i merytorycznymi danej platformy oraz ustalenie parametrów kampanii

Przeprowadzenie kampanii promocyjnej

Zamknięcie kampanii – w zależności od ustaleń zbiórka może zakończyć się sukcesem w razie zebrania minimalnej liczby środków bądź niezależnie od kwoty wpłaconej przez inwestorów

Budowanie relacji potransakcyjnych, rozwój projektu zgodnie z celem zbiórki, przedstawianie realizacji kolejnych etapów

Pozyskanie kolejnego finansowania

Wyjście z inwestycji inwestorów biorących udział w crowdfundingu

Źródło: opracowanie własne.

crowdfunding udziałowy jest szansą i wraz z wpływami, które emitent lub na zweryfikowanie swojej wyceny sprzedający zamierzał uzyskać z tytułu rynkowej i zapotrzebowania na takich ofert publicznych papierów war- dany produkt. Mówimy tutaj o tościowych, dokonanych w okresie po- przeprowadzaniu tzw. pre-IPO przed przednich 12 miesięcy – nie osiągną lub właściwym upublicznieniem nie przekroczą tej kwoty. Wcześniej limit spółki na giełdzie. ten wynosił 100 tys. euro, zatem jego dziesięciokrotny wzrost sprawia, że tego Przebieg kampanii typu finansowanie stało się atrakcyjne dla crowdfundingowej większej liczby podmiotów. Crowdfunding udziałowy na polskim Sam proces pozyskiwania kapita- rynku podlega przepisom ustawy o ofer- łu z crowdfundingu udziałowego nie jest cie publicznej (Ustawa o ofercie, Dz.U. skomplikowany, natomiast powinien być 2005 Nr 184 poz. 1539). Każda tego typu związany z kilkoma niezbędnymi etapa- zbiórka, gdzie oferowane są akcje danego mi, czyli z: przedsiębiorstwa, traktowana jest jako • przedstawieniem wyceny spółki, oferta publiczna, co oznacza, że podlega • wyznaczeniem ceny emisyjnej i właśnie pod wspomniane przepisy. Waż- nominalnej udziału/akcji, ną zmianą we wspomnianej ustawie było • określeniem minimalnej wartości dostosowanie rodzimych przepisów do re- emisji, gulacji unijnych. W kwietniu 2018 roku • sporządzeniem umowy inwestycyjnej doszło do nowelizacji, która sprawiła, że (sp. z o.o.) lub dokumentu ofertowego udostępnienia do publicznej wiadomości (S.A./ S.K.A.) do umieszczenia na prospektu emisyjnego nie wymaga ofer- stronie emisji, ta publiczna, w wyniku której zakładane • sporządzeniem projektu ogłoszenia i wpływy brutto emitenta lub sprzedają- zapisu na akcje/udziały, cego na terytorium Unii Europejskiej, • sporządzeniem uchwały o liczone według ceny emisyjnej lub ceny podwyższeniu kapitału zakładowego, sprzedaży papierów wartościowych z dnia • przedstawieniem planu biznesowego jej ustalenia, są mniejsze niż 1 mln euro oraz prognozy finansowej. Crowdfunding udziałowy jako forma finansowania rozwoju przedsiębiorstwa 53

Tablica 2 Platformy crowdfundingowe działające w Polsce

Rodzaj platformy Nazwa uniwersalne PolakPotrafi, wspieram.to, wspolnyprojekt.pl, odplaprojekt.pl kultura Patronite, wspieramkulture.pl sport Stworzmistrza, fans4club.com inicjatywy obywatelskie Mintu.me, fundujesz.pl dobroczynność Zrzutka.pl, siepomaga, pomagam.pl nauka Scienceship.com udziałowe Beesfund, crowdangels

Źródło: opracowanie własne.

Po przeprowadzeniu wspomnianych całego procesu. Inny sposób to sprzedaż etapów, niezbędnych do realizacji trans- projektu inwestorowi strategicznemu. akcji crowdfundingu udziałowego, pod- Naturalne jest również to, że duża miot, który chce w ten sposób pozyskać część przedsięwzięć w fazie startupowej – finansowanie, może rozpocząć właściwą nawet mimo kampanii crowdfundingowej zbiórkę. Na rysunku 1 przedstawiono au- zakończonej powodzeniem – nie osią- torski model przeprowadzenia oferty pub- ga komercyjnego sukcesu w pierwszych licznej w crowdfundingu udziałowym. latach swojej działalności. W związku W pierwszym etapie kluczowy jest z tym, wyróżnia się następujące obsza- wybór odpowiedniej platformy, na któ- ry ryzyka, z którymi muszą się mierzyć rej zostanie przeprowadzona zbiórka. inwestorzy: Chodzi tutaj o platformę, która zaoferu- • ryzyko rynkowe (wielkość rynku, je możliwość dotarcia do jak największej aktualne trendy, konkurencja), liczby potencjalnych inwestorów oraz • ryzyko braku informacji (brak dogodne warunki finansowe. Następnie sformalizowanych prospektów), prowadzona jest akcja promocyjna, ma- • ryzyko marketingowe (marketing jąca na celu nakłonienie potencjalnych ponad wiedzą, kierowanie się inwestorów do objęcia akcji bądź udzia- emocjami/sentymentem), łów danego projektu. Po etapie zbiórki • ryzyko braku realizacji (niewłaściwe przychodzi moment na jej zamknięcie. opracowanie strategii inwestycyjnej, W tym przypadku stosuje się różne roz- problemy w działalności operacyjnej wiązania. Ustala się bowiem minimalną spółki, niedoszacowanie potrzeb wartość, jaką musi osiągnąć zbiórka żeby kapitałowych), doszło do przydziału akcji lub udzia- Rysunek 2 Wartość wpłat nowych łów, bądź nie ustala się takiej wartości. akcjonariuszy Wisły Kraków Bardzo ważny jest kolejny etap, czyli bu- dowanie relacji potransakcyjnych. Cho- 209 dzi o kontakt z nowymi udziałowcami/ 368 akcjonariuszami i informowanie ich o 834 postępach prac nad rozwojem projektu. Biorąc udział w zbiórce crowdfundingu 100 812 udziałowego należy liczyć się z tym, że 200 658 nie będzie to jedyne źródło finansowania 300 5265 przedsiębiorstwa, zatem można spodzie- 500 1000 wać się kolejnych emisji akcji. Wejście na 1581 giełdę jest jedną z form wyjścia z inwesty- 2000 cji osób, które finansowały projekt crowd- pozostałe fundigiem. Jest to dla nich zakończenie Źródło: opracowanie na podstawie: beesfund.com. 54 KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2019 / 3

Miasta z których dokonano Rysunek 3 Od początku działalności Beesfund zebrał wpłat 17,7 mln zł dla przedsiębiorstw realizują- crowdfundingu 71 68 61 cych kampanie udziało- 73 69 84 wego. Ponadto, platforma ta posiada bazę 106 ponad dwudziestu tysięcy inwestorów. 171 Popularność tej platformie przyniosła przede wszystkim zbiórka organizowana 378 przez klub piłkarski Wisła Kraków, któ- ry popadł w poważne tarapaty finanso- we i postanowił zwrócić się do kibiców o 3696 pomoc. Właśnie na platformie Beesfund uruchomiono 5 lutego 2019 roku zbiór- kę, która miała trwać miesiąc i zakończyć się pozyskaniem do 4 mln zł. Cel udało Bochnia Skawina się zrealizować w dobę, co jest rekordem Gdańsk Tarnów crowdfundingu Kraków Warszawa polskiego rynku udziało- wego. Nowi inwestorzy kuszeni byli nie Myślenice Wieliczka Niepołomice Wrocław tylko wizją bycia współwłaścicielem klu- bu piłkarskiego, ale otrzymywali też spe- Źródło: opracowanie na podstawie: beesfund.com. cjalne klubowe gadżety, których rodzaj • ryzyko niewłaściwego wykorzystania był uzależniony od wysokości wpłat. Na środków (brak spójności pomiędzy rysunku 2 przedstawiono rozkład wpłat interesami inwestorów a emitenta, przez poszczególnych inwestorów. przeznaczanie środków na cele niezwiązane z emisją), Zgodnie z ideą crowdfundingu, naj- • ryzyko braku możliwości wyjścia z więcej zanotowano wpłat małych na inwestycji. poziomie 100 zł. Trudno tutaj mówić o inwestycyjnym ich charakterze, a raczej Pomimo ryzyka, warto pamiętać, że o emocjonalnym podejściu do całego inwestorzy biorący udział w transakcjach przedsięwzięcia. Potwierdzają to również crowdfundingu udziałowego odczuwają dane zawarte na rysunku 3. jednak satysfakcję związaną z uczestni- Głównymi wspierającymi byli bowiem ctwem w ciekawym, innowacyjnym pro- mieszkańcy Krakowa oraz okolic. Nie- cesie i zadowolenie, że mogą pomóc w mniej jednak, sporą grupą byli też kibice z rozwoju przedsiębiorstwa, do którego od- innych miast. Taka struktura inwestorów czuwają jakiś sentyment. to kolejne potwierdzenie, że zbiórka mia- W odniesieniu do polskiego rynku ła głównie motyw emocjonalny i nie do należy zaznaczyć, że w ciągu kilku ostat- końca była klasycznym crowdfundingiem nich lat powstało kilkanaście liczących się udziałowym nastawionym na zysk z inwe- platform crowdfundingu w różnych jego stycji. Natomiast jej sukces może być za- rodzajach, które z sukcesem umożliwiają chętą do realizacji w ten sposób kolejnych pozyskiwanie finansowania. W tablicy projektów, co jeszcze bardziej przyczyni 2 przedstawiono aktualnie działające się do rozwoju crowdfundingu jako źródła platformy. finansowania przedsiębiorstw. Na rynku crowdfundingu udziałowego działają aktywnie dwie platformy. Naj- Podsumowanie większą z nich jest Beesfund, która prze- Crowdfunding udziałowy może zy- prowadziła największą liczbę projektów. skiwać na popularności w naszym kraju. Crowdfunding udziałowy jako forma finansowania rozwoju przedsiębiorstwa 55

Zmiana przepisów, która weszła w życie powodzenia projektu w który inwestu- w 2018 roku, podnosząca limit publicznej ją. Jednak dotychczas przeprowadzone emisji bez obowiązku publikacji prospek- kampanie crowdfundingu udziałowego tu ze 100 tys. do 1 mln euro sprawia, że wskazują, że w całym procesie chodzi o dla wielu przedsiębiorstw kwota staje się niewielkie kwoty oraz o zaangażowanie atrakcyjna. Spektakularny sukces zbiórki emocjonalne. Jednocześnie, niewielkie krakowskiego klubu piłkarskiego zapew- kwoty wpłat sprawiają, że ryzyko dla ne otworzy drogę do wielu innych cie- inwestorów też nie jest wysokie. Można kawych przedsięwzięć, aby w ten sposób spodziewać się, że w najbliższym czasie na zdobywać finansowanie. Natomiast na- rynku pojawi się wiele nowych kampanii leży pamiętać, że poprzez brak wymogu crowdfundingu udziałowego. Prowadzący publikacji prospektu, inwestorzy mogą je emitenci będą chcieli powtórzyć sukces być narażeni na zwiększone ryzyko nie- Wisły Kraków.

Bibliografia: 1. Agrawal A., Catalini Ch., Goldfarb A. (2011), The geography of crowdfunding, National Bureau of Economics Reaserch, Cambridge. 2. Agrawal A., Catalini Ch., Goldfarb A. (2014), Some Simple Economics of Crowdfunding, “Innovation Policy and the Economy”, Vol. 14. 3. Burkett E.A. (2011), Crowdfunding Exemption? Online Investment Crowdfunding and U.S. Securities Regulation, “Transactions: The Tennessee Journal of Business Law”, Vol. 1(13). 4. Chrzanowski M., Dziedzic S. (2014), Crowdfunding nowym sposobem finansowania innowacyjnych projektów, Modern Management Review, vol. XIX, 21 92/2014, Wydawnictwo Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów. 5. Dziuba D. (2012), Rozwój systemów crowdfundingu – modele, oczekiwania i uwarunkowania, „Problemy Zarządzania”, nr 10/3. 6. Kozioł-Nadolna K. (2015), Crowdfunding jako źródło finansowania innowacyjnych projektów, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 854, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 73, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. 7. Król K. (2013), Finansowanie społecznościowe jako źródło finansowania przedsięwzięć w Polsce, Warszawa, Wydaje.pl, s. 19-21. 8. Mazurek J. (2018), Finansowanie społecznościowe czyli crowdfunding, „Kurier Finansowy”, nr 4(38). 9. Sobol A. (2014), Crowdfunding jako oddolne narzędzie realizacji zrównoważonego rozwoju, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 37, t. 2, Szczecin. 10. Schwienbacher A., Larralde B. (2010), Crowdfunding of small entrepreneurial Ventures, Handbook of Entrepreuneurial Finance, Oxford University Press. 11. Życki C., Dec P. (2013), Crowdfunding – nowoczesna forma finansowania start-upów, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”, nr 12, s. 12-13.

Dr Kamil Gemra, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie