Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia

Bahan Belajar Bahasa Asing Pendukung Diplomasi Kebahasaan BAHASA KHMER BAHASA SAHABATKU

Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan 2019 Bahan Belajar Bahasa Asing Pendukung Diplomasi Kebahasaan Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

Pengarah Pewajah Isi Dadang Sunendar Maret Yohanes Ariks Andi Maytendri Matutu Penanggung Jawab Emi Emilia Pewajah Sampul Maret Yohanes Ariks Penyelia Dony Setiawan Redaksi Aqmarina Hibaturrahmah Mela Apriana Penulis Choris Wahyuni Chann Piseth Hardina Artating Faradinna Arifiani Yolanda Putri Novytasari

Penelaah Pengisi Suara Ith Vuthy Zhany Math Chanreaksmey Loy

Pengolah Suara Suparyadi

Katalog dalam Terbitan (KDT) BB 495.882 4 Piseth, Chann PIS Bahan Belajar Bahasa Asing Pendukung Diplomasi Kebahasaan b Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku/ Chann Piseth dan Faradinna Arifiani. Jakarta: Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan, Kementerian Pedidikan dn Kebudayaan 2019. 303 hlm.; 16,5 cm.

ISBN 978-602-437-935-3 BAHASA KHMER - PELJARAN UNTUK PENUTUR ASING BUKU PELAJARAN Hak Cipta © 2019 Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia

Redaksi: Pusat Pengembangan Strategi dan Diplomasi Kebahasaan Kawasan Indonesia Peace and Security Center Jalan Anyar Km. 4, Sukahati, CIteureup, Kabupaten Bogor, Jawa Barat, 16810 ii Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kata Pengantar

Peningkatan fungsi bahasa Indonesia menjadi bahasa internasional sejatinya merupakan upaya untuk menunjukkan jati diri dan meningkatkan daya saing bangsa Indonesia agar dikenal, diakui, dan disegani dalam pergaulan dan persaingan antarbangsa. Untuk itu diperlukan upaya diplomasi yang menyeluruh dan sistematis, tidak hanya diatur, dikoordinasi, dan difasilitasi secara formal oleh pemerintah, tetapi juga harus didukung dan disemarakkan oleh masyarakat Indonesia dengan berbagai jalur dan cara. Melalui upaya diplomasi kebahasaan, Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan (BPBP) telah mengembangkan berbagai upaya nyata dalam penginternasionalan bahasa Indonesia, terutama pengembangan program bahasa Indonesia bagi penutur asing (BIPA). Namun, tanpa didukung dengan penguasaan bahasa asing yang memadai, program BIPA tidak akan bermakna dan berdampak jangka panjang karena pada hakikatnya diplomasi kebahasaan merupakan upaya mengembangkan dan membina hubungan baik antarbangsa. Dengan saling memahami dan menguasai bahasa masing-masing, pergaulan antarbangsa akan membuahkan jalinan kerja sama yang timbal balik: saling memahami, saling menghormati, dan saling menguntungkan. Sehubungan dengan hal itu, melalui pelaksanaan tugas dan fungsi Pusat Pengembangan

iii Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Strategi dan Diplomasi Kebahasaan (PPSDK), BPPB mengembangkan bahan belajar bahasa asing pendukung diplomasi kebahasaan sebagai alat bantu kesintasan (survivability) bagi tenaga pengajar BIPA atau masyarakat umum untuk berinteraksi dengan sahabat dari berbagai negara. Dalam edisi kedua tahun 2019 telah disusun bahan belajar sembilan bahasa asing, yaitu bahasa India, bahasa Italia, bahasa Khmer, bahasa Lao, bahasa Spanyol, bahasa Tetun, bahasa Tok Pisin, dan bahasa Uzbek sebagai bentuk dukungan BPPB terhadap perwujudan masyarakat sosial budaya dunia. Atas terbitnya buku Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ini, kami mengucapkan terima kasih dan memberikan penghargaan yang tinggi kepada penulis dan penelaah serta kepada Kepala PPSDK dan jajarannya. Besar harapan kami, buku ini dapat bermanfaat bagi pegiat diplomasi kebahasaan serta berdampak positif untuk penguatan daya saing bangsa Indonesia dalam pergaulan dan persaingan antarbangsa.

Jakarta, 23 Desember 2019 Kepala Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan

iv Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Daftar Isi

Kata Pengantar ...... iii Daftar Isi ...... v Prawacana ...... 1 Unit 1 Berkenalan ...... 23 Unit 2 Di Bandara...... 57 Unit 3 Di Hotel ...... 81 Unit 4 Arah dan Lokasi ...... 107 Unit 5 Transportasi Umum ...... 121 Unit 6 Kegiatan Sehari-hari ...... 145 Unit 7 Berbelanja ...... 179 Unit 8 Di Restoran ...... 203 Unit 9 Di Rumah Sakit ...... 237 Unit 10 Jalan-Jalan di Kamboja ...... 263 Tentang Penulis ...... 282

v Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

vi Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku បុបវក䎶 [bok pak wiak kak tha] Prawacana

Negara Kamboja memiliki bahasa yang disebut ភាសាខ្មែរ [phiəsaa khmae]—atau bahasa Khmer. Bahasa Khmer diadaptasi dari aksara Pallawa, yaitu variasi dari alfabet Grantha yang diturunkan dari aksara Brahmi, yang digunakan di India Selatan dan Asia Tenggara selama abad ke-5 dan ke-6 M. Prasasti tertua yang berasal dari tahun 611 di Kamboja ditemukan di Distrik Angkor Borei di Provinsi Takéo yang terletak di selatan Phnom Penh. Naskah Khmer modern sedikit berbeda dari bentuk-bentuk yang terlihat pada prasasti reruntuhan Angkor. Beberapa bahasa seperti bahasa Laos dan bahasa Thailand juga diturunkan dari Bahasa Khmer Kuno.

1 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ខ្នែកនៃភាសាខ្មែរ [phnaIʔ niə phiəsaa khmae] Bagian-Bagian Bahasa Khmer

Alfabet Saat ini bahasa Khmer hanya mempunyai 33 konsonan. Setiap konsonan mempunyai vokal bawaan [ɑː] atau [ɔː], atau dapat dikatakan setiap konsonan memiliki seri [ɑː] dan seri [ɔː].

Setiap konsonan memiliki bentuk subskrip yang disebut subkonsonan atau ជ ើងអកសរ [cheung âksâr]. ជ ើងអកសរ [cheung âksâr] dapat diartikan ‘kaki huruf’. Subkonsonan atau kaki huruf itu digunakan ketika terdapat dua gabungan konsonan yang diucapkan secara berurutan dalam suatu kata. Namun, terdapat satu konsonan dalam aksara Khmer yang tidak memiliki subkonsonan atau kaki huruf, yaitu huruf ឡ [lɑː]. Berikut ini konsonan dan subkonsonan dalam bahasa Khmer.

2 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Konsonan

Huruf

Kaki IPA UNGEGN

Bunyi Latin Bunyi Latin

ក/ក ្ក/្ក [kɑː] [k] kâ k ម/ម ្ខ/្ខ [kʰɑː] [kʰ] khâ kh គ/គ ្គ/្គ [kɔː] [k] kô k ឃ/ឃ ្ឃ/្ឃ [kʰɔː] [kʰ] khô kh ង/ង ្ង/្ង [ŋɔː] [ŋ] ngô ng ច/ច ្ច/្ច [tçɑː] [tç] châ ch ឆ/ឆ ្ឆ/្ឆ [tʃʰɑː] [tʃʰ] chhâ chh / ្ជ/្ជ [tçɔː] [tç] chô ch ឈ/ឈ ្ឈ/្ឈ [tʃʰɔː] [tʃʰ] chhô chh ញ/ញ ្ញ/្ញ [ɲɔː] [ɲ] nhô nh ដ/ដ ្ដ/្ដ [ɗɑː] [ɗ] dâ d ឋ/ឋ ្ឋ/្ឋ [tʰɑː] [tʰ] thâ th ឌ/ឌ ្ឌ/្ឌ [ɗɔː] [ɗ] dô d ឍ/ឍ ្ឍ/្ឍ [tʰɔː] [tʰ] thô th ណ/ណ ្ណ/្ណ [nɑː] [n] nâ n ត/ត ្ត/្ត [tɑː] [t] tâ t ថ/ថ ្ថ/្ថ [tʰɑː] [tʰ] thâ th ទ/ទ ្ទ/្ទ [tɔː] [t] tô t ធ/ធ ្ធ/្ធ [tʰɔː] [tʰ] thô th ៃ/ៃ ្ែ/្ែ [nɔː] [n] nô n [ɓ], ប/ប ្ប/្ប [ɓɑː] bâ b, p [p] ន/ន ្ផ/្ផ [pʰɑː] [pʰ] phâ ph ព/ព ្ព/្ព [pɔː] [p] pô p ភ/ភ ្ភ/្ភ [pʰɔː] [pʰ] phô ph ម/ម ្ែ/្ែ [mɔː] [m] mô m

3 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Konsonan

Huruf

Kaki IPA UNGEGN

Bunyi Latin Bunyi Latin

យ/យ ្យ/្យ [jɔː] [j] yô y រ/រ ្្/្្ [rɔː] [r] rô r ល/ល ្ល/្ល [lɔː] [l] lô l វ/វ ្វ/្វ [ʋɔː] [ʋ] vô v ស/ស ្ស/្ស [sɑː] [s] sâ s ហ/ហ ្ហ/្ហ [hɑː] [h] hâ h ឡ/ឡ - [lɑː] [l] lâ l អ/អ ្អ/្អ [ʔɑː] [ʔ] ’â ’

*Huruf di depan tanda miring adalah [âksâr mul] (អកសរមូល) dan huruf di belakang tanda miring adalah [âksâr chhôr] (អកសរឈរ).

Vokal Dependen Bahasa Khmer mempunyai 24 vokal dependen. Vokal dependen adalah vokal yang tidak bisa berdiri sendiri atau memerlukan konsonan lain untuk bisa menjadi kata. Selain itu, vokal dependen menghasilkan bunyi yang berbeda jika bertemu dengan konsonan dari seri [o]/[ɔː]. Pada kasus lain, vokal dependen juga

4 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku berubah bunyi jika bertemu dengan diakritik មូសិកទៃត (្ ) [musĕkâtônd] dan ្តីស័ ពទ (្ ) [treisâpt]. ្ ្ិ ្ី ្ [aː]/[iə] [ə]/[i] [əj]/[iː] [ə]/[œ] ្ ្ុ ្ូ ្ [əː]/[œː] [o]/[u] [ou]/[uː] [uə] ជ្ើ ជ្ ជ្ ជ្ [aə]/[əː] [ɨə] [iə] [ei]/[eː] ខ្្ ន្ ជ្ ជ្ [ae]/[ɛː] [aj]/[ɨj] [ao]/[oː] [aw]/[ɨw] ្ុ្ ្ ្ ្ ្ [om]/[um] [ɑm]/[um] [am]/[ŏəm] [aʰ]/[ĕəʰ] ្ុ្ ជ្្ ជ្ ្ [oʰ]/[uʰ] [eʰ]/[iʰ] [ɑʰ]/[ŭəʰ]

*bunyi di depan tanda miring adalah seri [ɔː] dan bunyi di belakang tanda miring adalah seri [o].

Ligatur Ligatur merupakan gabungan dua huruf (atau lebih) yang berlainan. Dalam bahasa Khmer, sebagian besar konsonan, termasuk beberapa subkonsonan dan vokal dependen, membentuk ligature untuk menjadikannya sebuah kata.

5 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Jika Anda menulis menggunakan komputer, proses penggabungan huruf dalam bahasa Khmer dimulai dengan menuliskan 1)konsonan utama, 2) kaki konsonan, dan 3) vokal. Namun, jika Anda menulis dengan tangan, gabungan huruf bisa ditulis berdasarkan kemunculan gabungan itu sendiri. Berikut adalah contoh untuk menyambungkan konsonan, kaki konsonan, dan vokal menjadi kata di dalam bahasa Khmer.

6 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 1. (konsonan) + (vokal) ប [bɑː] + ជ្ [aw] = ជៅ [baw] ‘aktivitas anak minum asi/menyusu’ Catatan Jika konsonan ប [bɑː] bertemu dengan vokal ្ [a], ជ្ [aw], atau ្ ្ [am],

bentuk gabungannya menjadi ) [bɑː], menggunakan bentuk ប [bɑː] ធ [thɑm] atau disebut [bɑː] besar. Gabungan itu dibuat untuk membedakannya dari simbol konsonan ហ [hɑ:]. 2. (konsonan) + (kaki konsonan) + (vokal) ត + ្្ + ្ = ្ា [tra:] ‘stempel’ 3. (konsonan) + (konsonan) ក + ក = កក [kɑːʔ] ‘beku/membeku’ 4. (konsonan) + (konsonan) + (diakritik) ក + ក + ្ = កក [kɑʔʔ] ‘pesan/memesan (tempat)’

Vokal Independen Vokal independen merupakan vokal nondiakritik yang bisa berdiri sendiri tanpa ditambah konsonan. Dalam bahasa Khmer vokal independen disebut ្ស ជពញត [srăk

7 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku pénhtuŏ] yang berarti ‘vokal lengkap’. Semua vokal independen bunyinya pendek. Berikut ini daftar dua belas vokal independen dalam bahasa Khmer.

Vokal Vokal IPA IPA Independen Independen ឥ [ʔə], [ʔɨ], [ʔəj] ឦ [ʔəj] ឧ [ʔo], [ʔu], [ʔao] ឪ [ʔəw] ឫ [ra~ru] ឬ [raː~ruː] ឭ [la~lu] ឮ [laː~luː] ឯ [ʔae], [ʔɛː], [ʔeː] ឰ [ʔaj] ឱ, ឲ [ʔao] ឳ [ʔaw]

8 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Berikut merupakan beberapa contoh penggunaan vokal independen. Bagian yang bergaris bawah adalah vokal independen.

1. ឥ+ឡ+្ូ+វ = ឥឡូវ [ʔəjləw] ‘sekarang’ 2. ឪ+ព+្ុ+ក = ឪពុក [ʔəwpuk] ‘ayah’ 3. ឬ [rɨː] ‘atau’ 4. ឮ [lɨː] ‘dengar’ 5. ឲ+្យ/ឱ + ្យ = ឲយ [ʔaoj] ‘beri’ 6. ឯ+ង = ឯង [ʔaeŋ] ‘dirimu sendiri, aku, kamu’ 7. ឯ+㮶 = ឯ㮶 [ʔaenaː] ‘di mana’

9 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Diakritik Sistem penulisan bahasa Khmer berisi beberapa diakritik yang digunakan untuk menunjukkan perubahan pengucapan. Jumlah diakritik dalam bahasa Khmer adalah sebelas. 1. [្ ] បៃតក [bântăk] Garis vertikal kecil yang ditulis di atas konsonan terakhir suku kata berfungsi untuk menunjukkan pemendekan dan perubahan kualitas dari vokal tertentu. 2. [្ ] មូសិកទៃត [musĕkâtônd] Dua garis vertikal pendek yang ditulis di atas konsonan berfungsi untuk mengubah beberapa konsonan seri ô/[ɔː], yaitu ង[ŋɔː], ញ[ɲɔː], ៃ [nɔː], ប [ɓɑː], ម[mɔː], យ [jɔː], រ [rɔː], វ[ʋɔː], menjadi seri â/[ɑː], yaitu: ង [ŋɑ:], ញ [ɲɑ:], ៃ [nɑː], ប[p ɑː], ម [mɑː], យ [jɑː], រ៉ [rɑː], dan វ៉ [ʋɑː].

10 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pengecualian Tanda itu juga digunakan dengan ប [bɑ:] yang sudah termasuk dalam bagian seri- seri ô/[ɔː]. Tanda ្ digunakan untuk mengubah bunyinya menjadi ប [pɑ:]. 3. [្ ] ្តីស័ពទ [treisâpt] Garis bergelombang yang dituliskan di atas konsonan berfungsi untuk mengubah beberapa konsonan seri â/[ɑː], yaitu ស [sɑ:], ហ [hɑ:], ប [bɑ:], dan អ [ʔɑ:] menjadi seri-seri ô/[ɔː], yaitu ស [sɔː], ហ [hɔ:], ប [bɔ:], dan អ [ʔɔ:]. 4. [្័] ស ជោគសញ្ញា [sanhyoŭk sannha] Tanda ini digunakan dalam beberapa kata pinjaman dari bahasa Sanskerta dan Pali. Tanda ini ditulis di atas konsonan untuk menunjukkan bahwa suku kata itu mengandung vokal pendek tertentu. 5. [្ ] របាទ [rôbat] atau ជរនៈ [répheăk] Tanda ini berasal dari bagian atas (rambut) konsonan រ [rɔː] yang bagian bawahnya dipotong sehingga menjadi diakritik robat (្). Diakritik ini digunakan dan diletakkan di atas kata pinjaman yang berasal dari bahasa Sansekerta

11 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku untuk mengubah bunyinya menjadi gaya bunyi/suara bahasa Khmer.

*Letak robat a. Jika tanda (្) berada di atas konsonan yang terakhir, suara [ro] tidak dibunyikan karena tanda (្) mewakili suara ro seperti pada ធម [tʰɔː]. b. Jika tanda (្) terletak di atas konsonan yang berada di tengah, tanda tersebut tetap dibunyikan sesuai dengan suara [rɔ:] seperti pada kata មត ក = មរត [morodɑ:k] yang berarti ‘warisan (dari orangtua)’. 6. [្ ] ទណឌྶដ [tôndâkhéat] Tanda ini ditulis di atas konsonan akhir untuk menunjukkan bahwa konsonan itu tidak diucapkan.

Contoh a. ទូរទសសៃ [turətUh] ‘televisi’ b. ឧសាហ [u’sa] ‘rajin’ c. អាពាហ ពិពាហ [ape pipiə] ‘menikah’ 7. [្ ] អសាត [âsda] Tanda ini digunakan di atas huruf tertentu, yaitu ក [kɑ:], ដ ៃ [nɔ:], dan ហ

12 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [hɑ:] serta dibaca dengan pendek dan cepat. Contoh a. ៃុៃ ! [nuh nɑ:] ‘Lihat itu!’ b. ក បាៃ [kɑ: ban] ‘juga boleh’ c. ហ ! [hɑː] ‘Huh!’ (ekspresi terkejut dan bingung) d. ដ ធ [dɑ: thom] ‘luas/besar sekali’ 8. [្ ] រ មុម [reăhmŭkh] Tanda ini digunakan untuk mengganti bunyi ហ [hɑː] dan ស [sɑː] sebagai kata- kata yang bersuara pendek dan dibaca dengan mulut terbuka. Contoh តិ រ [tehrih] ‘berpikir’.

Catatan reăhmŭkh juga bisa digabung dengan dua belas vokal dependen, yaitu, អ, ្ , ្ិ , ្ី, ្, ្ , ្ុ, ជ្ើ, ជ្ , ជ្, ខ្្, dan ជ្ . 9. [្ៈ] យុគលពិៃទុ [yŭkôleăkpĭntŭ] Tanda ini berbunyi [a’] atau [ea’] setelah bertemu dengan bahasa Pali. Diakritik ini diletakkan di akhir kata yang berasal dari bahasa Pali dan Sanskerta yang bunyinya [a’] atau [ea’].

13 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 10. [្] កាកបាទ [kakâbat] Tanda ini juga dikenal sebagai ‘kaki gagak’. Tanda ini digunakan secara tertulis untuk menunjukkan intonasi yang meningkat dari tanda atau kata seru. Tanda ini sering ditempatkan pada partikel seperti 㮶 [na], ណ [nɑː], dan ខ្ៃ [nɛː] Contoh ច [caːh] ‘ya’ (untuk wanita) 11. [ៗ] ជលមជោ [lékhtoŭ] Tanda duplikasi (mirip dengan angka Khmer untuk ២ atau 2) menunjukkan bahwa kata atau frasa sebelumnya harus diulang atau digandakan. Contoh a. កូៃ [kon] ‘anak’ b. កូៃៗ [konkon] ‘anak-anak’.

Spasi Spasi tidak digunakan di antara semua kata dalam bahasa Khmer tulis. Artinya, spasi bukanlah pemisah antarkata dalam suatu kalimat. Dari satu kata ke kata yang lain ditulis tanpa menggunakan spasi seperti contoh berikut ini.

14 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ម្ុ ជៅនារ [khɲɑm təw phsaa] Saya(spasi)pergi(spasi)ke(spasi)pasar

Dalam bahasa Khmer spasi digunakan setelah kalimat itu selesai atau untuk memisahkan kalimat yang satu dengan yang lain. Selain itu, spasi juga digunakan untuk memisahkan unsur-unsur dalam suatu perincian seperti dalam contoh di bawah ini.

... មាៃ ជោ ្ ូក ៃិង ោ ‘... ayam, sapi, babi, dan bebek’ Fungsinya seperti tanda (,) koma dalam bahasa Indonesia. Tanda Baca Berikut ini tanda baca dalam bahasa Khmer yang biasa digunakan. 1. [។] មណឌ [khan] digunakan sebagai titik untuk mengakhiri kalimat penjelas yang dirasa penjelasannya sudah cukup. Catatan Konsep penggunaan titik di dalam bahasa Khmer dan bahasa Indonesia berbeda.

15 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 2. [។ល។] ល ៈ [lăk] setara dengan dan lain- lain (dll.). 3. [៕ ] បរជោសាៃ [bâriyaôsan] digunakan untuk mengakhiri seluruh teks atau bab. 4. Selain tanda baca tersebut, bahasa Khmer juga mengadaptasi penggunaan tanda baca seperti tanda tanya (?) dan tanda seru (!).

Gaya Penulisan Terdapat tiga gaya dasar penulisan huruf Khmer yang digunakan untuk berbagai tujuan, yaitu sebagai berikut.

a. អកសរឈរ [âksâr chhôr] atau អកសរ្តង [âksâr tráng] (contoh: អកសរឈរ) adalah gaya penulisan huruf tegak atau berdiri. Gaya penulisan ini merupakan gaya dasar sederhana yang mudah dibaca. Gaya inilah yang pertama kali dipelajari dan paling sering digunakan oleh orang Kamboja. b. អកសរមូល [âksâr mul] (contoh: អកសរមូល) atau biasa disebut dengan skrip bulat merupakan gaya kaligrafi yang ditulis tebal. Gaya ini mirip dengan អកសរមម

16 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [âksâr khâm] karena juga mempertahankan beberapa karakter naskah Khmer kuno. Fungsinya adalah untuk menulis nama orang, judul buku atau dokumen, dan iklan pada spanduk- spanduk. Selain itu, gaya ini digunakan untuk memberi penekanan pada nama kerajaan, kata, dan kalimat penting. c. អកសរមម [âksâr khâm] (contoh: អកសរមម) adalah gaya penulisan dari bahasa Khmer Kuno. Kebanyakan naskah-naskah kuno ditulis di atas daun palem dengan menggunakan gaya penulisan ini. Saat ini gaya penulisan ini digunakan untuk menulis nama raja, tato, yantra/mantra di atas kain, kertas, atau ukiran pada pelat kuningan di Kamboja.

17 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ោរវកិចច [khea reak veak kich] Salam សូមសាវគមៃ អរុណស សតី [soom swa kom] [arun suo sadai] Selamat datang! Selamat pagi! ទិ玶ស សតី សាយ័ណហស សតី [tik wia suo sadai] [sayan suo sadai] Selamat siang! Selamat sore! រា្តីស សតី រាបស រ [ria t.rei suo sadai] [jom riab suo] Selamat malam! Halo! (sopan sekali) ស សតី សុមសបាយជទ? [suo sadai] [sok sabbay te] Halo! Apa kabar? សាវគមៃ មកកាៃ កមពុជា [swakom mok kan kompuchea] Selamat datang di Kamboja.

18 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan di Dalam Kelas

អធា្ស័យ សូមអជ្ជើញ [ak ttia srai] [som anhcenh] Permisi! Silakan! យល ជហើយឬជៅ? សូម [yol hei re new] [som] Sudah paham Tolong! atau belum? មាៃស ៃ រអត ? ជា ! អាៃ [mien som nuo ot] [toh an] Ada pertanyaan? Ayo membaca! ្ប ងជឡើង/សូស ូ ជា ! ពិភាកា [briang leung/susu] [toh pik phiaksa] Semangat! Ayo diskusi! អបអរសាទរ㮶 ូៃពរឲយជជាគ យ័ ! [ob or sa to na] [junpo oy jok jai] Selamat, ya! Semoga sukses! ជតើជ្ែ អែក្បកបោ ងជម ច? [teu chhamoh niak brokorb yang mex] Bagaimana mengeja nama Anda?

19 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជតើភាសាខ្មែរស្មាប ...អវី? [teu phiasa Khmer somrab…awei] Apa bahasa Khmer untuk …? សុ ជោស ម្ុ ចង ជៅបៃទប ទ ក [somtos khanyom chorng tov bontobteuk] Maaf, saya mau ke belakang.

Ungkapan Perpisahan

បោែជពលជ្កាយ រាបលា ជទ ត! [jum rieb li] [chuob khania pel Sampai jumpa! kraoy tiet] (sopan sekali) Sampai jumpa lagi! បោែនថងខ្សអក! [Joub khania លាជហើយ! thangai sa.ek] [Lia hai] Sampai jumpa Dadah! besok!

20 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Di Kamboja tidak ada perbedaan penggunaan antara tangan kanan dan kiri. Dalam situasi informal Anda bisa menggunakan tangan kanan atau kiri untuk memberikan atau menerima sesuatu, baik dari maupun kepada orang lain. Namun, untuk alasan kesopanan, Anda bisa menggunakan dua tangan sekaligus atau dengan meletakkan tangan kiri Anda di bawah pergelangan tangan kanan. 2. Merokok di tempat umum dan ramai seperti ibu kota, ibu kota provinsi, dan tempat wisata tidak diizinkan. Pemerintah sudah menyediakan tempat khusus untuk merokok.

21 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

22 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 1 ខ្ណន មល ួៃ [Naenam khloun] Berkenalan

23 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Berkenalan

តុលា : រាបស រ អែក្សី [jom riab sou niak srei] Tola : Halo!

ឌីៃដា : ច រាបស រ [ja jom riab sou] Dinda : Iya, halo!

តុលា : ជតើអែក្សីសុមសបាយជាជទ? [tae niak srai soksabbay jei te] Tola : Bagaimana kabar Ibu?

ឌីៃដា : ច ម្ុ សុមសបាយធមែាជទ ។ ចុ អែកវញ ? [ja soksabbay thamadate Choh niak vinh] Dinda : Iya, saya baik-baik saja. Bagaimana dengan Anda?

24 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku តុលា : បាទ ម្ុ ក សុមសបាយដូចោែខ្ដរ [bat khnhom kor sok sabbay doch knia dae] Tola : Iya, sama. Saya juga baik.

តុលា : ជតើម្ុ អាចសុ សាគល អែក្សីនងបាៃជទ? [tae khnhom ach som skal niak srai pong bante] Tola : Apakah saya boleh berkenalan dengan Ibu?

ឌីៃដា : ចបាៃ ម្ុ ជ្ែ ឌីៃដា ។ ចុ អែកជ្ែ អវីខ្ដរ? [ja ban khnhom chhmoh dinda choh niak chhmoh awey dae] Dinda : Iya, boleh. Nama saya Dinda. Siapa nama Anda?

តុលា : ម្ុ ជ្ែ តុលា ជតើអែក្សីមកពី្បជទស㮶ខ្ដរ? [tae niak srei mokpi brotes na dae] Tola : Nama saya Tola. Ibu berasal dari mana?

ឌីៃដា : ម្ុ មកពី្បជទសឥណឌូជៃសុី ម្ុ គជា្គូបជ្ងៀៃ ភាសាឥណឌូជៃសុី ជៅសាថៃទូត [khnhom mokpi brotes indonesi khnhom kie jia kru bongrian phiasa indonesi now sathantut]

25 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : Saya berasal dari Indonesia. Saya adalah guru Bahasa Indonesia di KBRI. Anda berasal dari mana?

តុលា : ម្ុ មកពីជមតតជស មរាប ្បជទសកមពុជា [khnhom mok pi khet siem reab brotheh kompujia]

ម្ុ ជ្ែ តុលា ម្ុ ជាបុគគលិកសាថៃទូត ឥណឌូជៃ សុី [khnhom chhmoh tola khnhom jia bokullik sathantut indonesi] Tola : Saya berasal dari Provinsi Siem Riep, Kamboja. Saya adalah staf KBRI.

26 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku តុលា : សូមោក ទងមកម្ុ ជបើសិៃជាអែក្សី្តូវការ

ៃ យ [sOm taktong mok khnom baesen jia niak srai trow ka jomnuoy] Tola : Silakan hubungi saya jika Ibu perlu bantuan.

ឌីៃដា : ច អរគុណជ្ចើៃ ខ្តម្ុ ្តូវជៅមុៃជហើយ㮶 [ja Orkun chhraen khnhom trow tow mun hai] Dinda : Iya, terima kasih banyak. Saya permisi dulu, ya.

ឌីៃដា : ម្ុ រ ីករាយ㮶ស ខ្ដលបាៃសាគល ជលាកតុលា [khnhom rikriaynah delban skal lok tola] Dinda : Senang bisa berkenalan dengan Pak Tola.

27 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku តុលា : បាទ ដូចោែ ម្ុ ក រ ីករាយដូចោែខ្ដរ ខ្ដលបាៃ សាគល អែក្សីឌីៃដា [bat khnhom kor rikriay doch knie dae dael ban skal niak srey dinnda] Tola : Iya, sama. Saya juga senang bisa berkanalan dengan Bu Dinda.

ឌីៃដា : ច អរគុណ! រាបលា! [ja Orkun jom riab lia] Dinda : Iya, terima kasih. Sampai jumpa.

តុលា : បាទ រាបលា! [bat jom riab lia] Tola : Iya, sampai jumpa.

28 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Berkenalan di Kelas

ឌីៃដា : អារុណស សតី ខ្ណន មល ួៃម្ុ ជ្ែ ឌីៃដាម្ុ គ ជា្គូ បជ្ងៀៃភាសាឥណឌូជៃសុី ។ ជតើអែកជ្ែ អវី? [arun sou sdey naenam khloun khnyom chhmoh dinna khnyom kie jia kru bongrian phiasa endonesi tae niak chhmoh awey] Dinda : Selamat pagi. Kenalkan, nama saya Dinda. Saya guru Bahasa Indonesia. Siapa nama Anda?

វរី ៈ : ម្ ុ ជ្ែ វរី ៈ [khnyom chhmoh vireak] Vireak : Nama Saya Vireak.

ឌីៃដា : ជតើអែកមកពី㮶? [tae niak mok pi na] Dinda : Anda berasal dari mana?

វរី ៈ : ម្ុ មកពីជមតតបាត ដ បង [khnyom mokpi khaet batdombong] Vireak : Saya berasal dari Battambang.

ឌីៃដា : ជតើអែកសាែក ជៅទី㮶?

29 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [tae niak snak now ti na] Dinda : Anda tinggal di mana?

វរី ៈ : ម្ុ សាែក ជៅម្ុ ទ លទ ពូង [khnyom snak now mdom toultompung] Vireak : Saya tinggal di Blok Toul Tompung.

ឌីៃដា : អែកគ ជាសិសស? [tae niak kie jia seh] Dinda : Anda seorang pelajar?

វរី ៈ : បាទ ម្ ុ ជាសិសសវទ ាល័យ [bat khnyom jia seh wikthialey] Vireak : Iya, saya pelajar SMA.

ឌីៃដា : ជតើអែកជរ ៃជៅទី㮶 ជហើយ䎶ែក ទីប ុនែៃ? [tae niak rian now ti na hai th’nak ti ponman] Dinda : Anda sekolah di mana dan kelas berapa?

វរី ៈ : ម្ ុ ជរ ៃជៅវទ ាល័យទ លទ ពូង 䎶ែក ទី១១ [khnyom rian now wikthialey toul tompung th’nak ti dob mouy] Vireak : Saya bersekolah di SMA Toul Tompung, kelas 11.

30 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : លអ អរគុណ [laor orkun] Dinda : Baik, terima kasih.

វរី ៈ : បាទ អរគុណដូចោែ អែក្គូ [bat orkun doch knia niak kru] Vireak : Sama-sama, Ibu.

31 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Memperkenalkan Orang Lain

តុលា : អារុណស សតី អែក្សីឌីៃដា [arun sou sdey niak srey dinda] Tola : Selamat pagi, Bu Dinda.

ឌីៃដា : ច អារុណស សតី ជលាកតុលា

[ja arun sou sdai tola] Dinda : Iya. Selamat pagi, Pak Tola.

តុលា : សុមសបាយអត ? [sok sabbay ot] Tola : Apa kabar?

ឌីៃដា : ច សុមធមែាជទ ។ ចុ តុលាវញ ? [ja sokthamadate choh tola vinh] Dinda : Iya, baik. Pak Tola bagaimana?

តុលា : សុមដូចោែ [sok doch knai] Tola : Sama. Baik.

ឌីៃដា : អូ! ខ្ណន ឲយសាគល ជៃ គ រា៉កា មិតតភ័្កម្ុ ោត មកពីឥណឌូជៃសុីខ្ដរ ោត មកទីជៃ ជដើមបីជដើរ

ជលង

32 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [oh naenam oy skal nih kei raka mitphiak khnhom kat mok pi endonesi dae kat mok ti nis daembey derleng] Dinda : Oh, kenalkan, ini Raka, teman saya. Dia berasal dari Indonesia juga. Dia datang ke sini untuk berjalan-jalan.

តុលា : ស សតីរា៉កា ម្ុ តុលា [sou sdai raka khnhom tota] Tola : Halo, Pak Raka! Saya Tola.

រា៉កា : ស សតី ម្ុ ជ្ែ រា៉កា [sou sdai khnhom chhmoh raka] Raka : Halo! Nama saya Raka.

33 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku តុលា : សាវគមៃ មកកាៃ ្បជទសកមពុជា ជលាករា៉កា [swakom mok kan broteh kampujia lok raka] Tola : Selamat datang di Kamboja, Pak Raka.

រា៉កា : បាទ អរគុណ [bat Orkun] Raka : Iya, terima kasih.

តុលា : សុ ជោស លាសិៃជហើយ㮶 ! នថងជៃ រវល បៃតិច [somtoh lia sin hai na thnai nih rowol bontich] Tola : Maaf, saya pamit dulu. Hari ini saya sedikit sibuk.

34 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : ច មិៃអីជទ បោែជពលជ្កាយជទ ត សុវតថិភាព ាមនល ូវ㮶!

[ja min ey te chhoub knia pel kroy tiat sokwatekphiab tam phlow na] Dinda : Iya, tidak apa-apa. Sampai jumpa lagi, ya.

តុលា : រីករាយខ្ដលបាៃសាគល ជលាក រា៉កា [rik riay dael ban skal lok raka] Tola : Sampai jumpa lagi. Senang bisa berkenalan dengan Pak Raka.

រា៉កា : ម្ុ ក រ ីករាយខ្ដរ ខ្ដលបាៃសាគល អែក បោែជពល

ជ្កាយជទ ត

[khnyom rik riay dael ban skal niak joub knia pel kroy tiat] Raka : Saya juga senang bisa berkenalan dengan Anda. Sampai jumpa lagi.

35 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Monolog Memperkenalkan Diri

អារុណស សតី [Arun suo sadai] Selamat pagi!

សូមជោរព ជលាក ជលាក្សី...ជាទីជោរព! [Somkorop lok loksrai…jiatikorop] Bapak dan Ibu semua yang saya hormati

ៃិង ស សតីបងបអ ូៃោងអស ោែ ជាទីរាប អាៃ [Ning suosadai bong p’oun tang os knea jiati ning rab an] dan Saudara-saudara yang berbahagia

សូម រាបស រ [sOm Jomriab suo] Halo!

36 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku នងម្ុ ជ្ែ ឌីៃដា នងម្ុ មកពី្បជទសឥណឌូជៃសុី [Niang khnyom chhmoh Dinda niang khnyom mok pi protes Endonesi] Nama saya Dinda. Saya berasal dari Indonesia.

នងម្ុ ជា្គូបជ្ងៀៃភាសាឥណឌូជៃសុី ជៅសាថៃទូតឥណឌូជៃ

សុី [niang khnyom jia kru bongrian phiasa endonesi now sthantut endonesi] Saya adalah guru Bahasa Indonesia di KBRI.

នងម្ុ អាចៃិោយភាសាខ្មែរបាៃតិចៗ [khnyom ach niyiay phiasa khmer ban tic tic] Saya bisa bicara bahasa Khmer sedikit- sedikit.

37 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku នងម្ុ មកកមពុជា ពីជ្ពា ការ ោល័យ PPSDK ខ្ដលសថិត ជៅជ្កាមការ្គប ្គងរបស ្កស ងអប រំ ៃិងវបបធម នៃ សា䮶រណៈរដឋឥណឌូជៃសុី ប្ជ ូៃម្ុ មកទីជៃ ជដើមបីបជ្ងៀៃ

ភាសាឥណឌូជៃសុីជៅសាថៃទូតឥណឌូជៃសុីជៅភែ ជពញ។ [niang khnyom mok kompujia piproh kariyalay PPSDK dael s’thet now krom ka krob krong robos krosoung ob rom ning wabpak thor nai sathia ronak rath endonesi bonjun khnyom mok tinih daembey bongrian phiasa endonesi now s’thantut endonesi now phnom penh] Saya datang ke Kamboja karena PPSDK yang berada di bawah Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan RI mengirim saya ke sini untuk mengajarkan bahasa Indonesia di KBRI Phnom Penh.

38 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku នងម្ុ ៃ ងជៅទីជៃ រយ ជពល ៦ខ្ម [niang khnyom ning now tinih royakpel pram mouy khae] Saya akan tinggal di sini selama enam bulan.

នងម្ុ សបាយរ ីករាយ ខ្ដលបាៃ បជាម យជលាក ជលាក

្សី ៃិងបងបអ ូៃោងអស ោែ [niang khnyom sabbay rik riay dael ban chhoub jia mouy lok loksrey nign bong p’oun thang os knia] Saya senang bertemu dengan Bapak, Ibu, dan Saudara semua.

សូមអរគុណ! [som orkun] Terima kasih.

39 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

សុមសបាយជទ? [sok sabbay te] Apa kabar?

ម្ុ សុមសបាយ㮶ស [khnyom sok sabbay nah] Kabar saya sangat baik.

ម្ុ មិៃសូវសុមសបាយជទ [khnhom min sow sok sabbay te] Kabar saya kurang baik.

ម្ុ ពិបាកចិតត [khnhom pibak chet] Saya sedih.

ម្ុ ហត 㮶ស [khnyom hot nah] Saya capai sekali.

ម្ុ អត ្សួលមល ួៃជទ [khnhom ot s’rol khloun te] Saya tidak enak badan.

នថងជៃ ម្ុ ្គ ុៃ

40 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [thngai nis khnhom krun] Hari ini saya demam.

41 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Kata Ganti

Kosakata Keterangan saya ម្ុ បាទ Untuk laki-laki, [khnhom bat] sangat sopan, biasanya digunakan di dalam surat atau kontrak. នងម្ុ Untuk perempuan, [niagn sangat sopan, khnhom] biasanya digunakan di dalam surat atau kontrak. ម្ុ Untuk laki-laki dan [khnhom] perempuan, sopan, digunakan dalam situasi formal ញុម Untuk laki-laki dan [nhom] perempuan, digunakan dalam situasi informal. kami ព កជយើង Tidak ada [pouk yerng] perbedaan penggunaan.

42 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Keterangan kita ព កម្ុ Tidak ada [pouk perbedaan khnyom] penggunaan. Anda/ អែក Tidak ada kamu [niak] perbedaan penggunaan. kalian អែកោងអស ោែ Tidak ada [niak tang os perbedaan knia] penggunaan. dia ោត Tidak ada [koat] perbedaan penggunaan. mere ព កជគ Tidak ada ka [pouk ke] perbedaan penggunaan.

Catatan iya/ បាទ [bat] untuk laki-laki ya ច/ចស untuk perempuan [cha/chah] terima សូមអរគុណ! Sangat sopan, kasih/ [som okun] ditujukan kepada makasih orang yang lebih tua/yang dihormati dalam situasi formal.

43 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អរគុណ! Ditujukan kepada [okun] orang yang memiliki umur sama/teman/orang yang lebih muda dalam situasi semi formal dan informal. silakan សូម Som digunakan [som] untuk menyilakan seseorang atau meminta tolong dengan sopan. tidak មិៃអីជទ! Ungkapan ini juga apa-apa [min ey te] digunakan untuk merespons ungkapan terima kasih, fungsinya sama dengan terima kasih kembali/sama- sama.

44 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini! 1. Perkenalkan diri Anda dengan menyebutkan nama lengkap, nama panggilan, asal, alamat tempat tinggal, dan pekerjaan Anda! …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………………………………… 2. Berceritalah kepada teman Kamboja Anda mengapa Anda pergi atau akan pergi ke Kamboja! ...... 3. Perkenalkan teman atau saudara Anda dengan menyebutkan nama lengkap, nama panggilan, asal, alamat tempat tinggal, dan pekerjaan teman Anda! …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

45 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ខ្នែកនៃរាងគកាយ [Phnek nai riang kay] Ciri-ciri Fisik Dialog 4 Mendeskripsikan Ciri-ciri Fisik

㮶រ ី : 㮶រា៉ ម យ㮶ជាវណណៈ?

[Nara mouy na jia Vannak] Nari : Nara, yang mana Vannak?

㮶រា៉ : វណណៈ គ ្ប ុសមាែក ខ្ដលក ពុងខ្តអងគុយៃុ 㮶

[Vannak kie bros m’niak dael

kompong tae ongkuy nuh na] Nara : Vannak laki-laki yang sedang duduk itu.

㮶រា៉ : ោត ពាក អាវយ តពណ ស ៃិង ជសលៀកជោជ ើង

មលីពណ ជម វ ៃិង ោត មាៃខ្សបកសខ្ណតក បាយ

។

[kat piak aw yiet poa so ning s’liek khao jieng k’lai poa khiaw neng kat

mian s’bek sondaekbay]

46 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Nara : Dia memakai kaus warna putih dan celana pendek warna biru. Dia berkulit

kuning langsat.

47 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Monolog Mendeskripsikan Ciri-ciri Fisik Teman

មិតតម្ុ ោត មាៃជ្ែ តុលា [mit khnyom kat mian chhmoh tola] Teman saya bernama Tola.

ោត ជាមៃុសស្ប ុស ោត មពស ខ្សបកោត ពណ សខ្ណត

កបាយ [kat jia monoh broh kat kh’poh sbek kat poa sondaekbay] Dia laki-laki. Dia tinggi. Kulitnya kuning langsat.

សក ោត ពណ ជាែត ្តង ជហើយមលី [sok kat poa thnot trong hai khley] Rambutnya cokelat, lurus, dan pendek.

ោត ក ពាក ខ្វ៉ៃាខ្ដរ ោត ពាក អាវពណ ជមែ [kat ko piak wenta dae kat piak aw poa khmaw] Dia juga berkacamata. Dia memakai baju warna hitam.

48 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Catatan Kosakata Keterangan untuk baju, kaus, sepatu, perhiasan, ពាក topi, jam tangan, [piak] kacamata, kaus kaki, kaus tangan, dsb. Memakai ជសលៀក untuk memakai

[sliak] paiakaian dari bawah ke atas seperti celena, rok, sarung ជសលៀកពាក untuk satu setel [sliak piak] pakaian

49 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Anggota Tubuh

សក [sokk] 䎶ងស [thngah] ខ្ភែក [phnek] ្ចមុ ្តជច ក [trochiak] [chromoh] មាត [mat] សាែ [Sma] ក [kor]

នដ [dai] ្ទូង [thrung] ជពា [poh] ្បអប នដ ្មាមនដ [mriamdai] [pro ob dai]

ជ ើង [jerng] ងគង [jongkong]

50 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Ciri-Ciri Fisik

មុខ [muk] – Wajah ពង្កជពើ [pongkrope] oval មូល [mol] bulat ្ ុង [jrung] kotak ពុកមាត [pukmat] kumis ពុកចង្កក [pukchongka] jenggot ម ច [khouch] lesung pipit មុៃ [mun] jerawat ្ប្ ុយ [brojruy] tahi lalat 殶ងកាយ [riang kay] – Badan 䮶ត [that] gemuk មពស [khpoh] tinggi ោប [tiab] pendek សគម [skom] kurus ធ [thom] besar តូច [toch] kecil ចស [jah] tua ជកែង [khmeng] muda បបូរ掶ត់ [bobo mat] – Bibir dan ចិញ្ចើម [cinh caem] – Alis ជសតើង [s’deng] tipis

51 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ្កាស [krah] tebal ច្ចមុុះ [chromoh] – Hidung ្សួច [srouch] mancung ោល [tial] pesek ភ្នែក [phnek] – Mata មូល/ធ [mol/thom] bulat ល ប [liup] sepit តូច [toch] kecil សក់ [sork] – Rambut ខ្វង Weng panjang មលី Khalai pendek ្តង Trong lurus រញ Rouny bergelombang ្កញ ញ kro nyany keriting ទ ខ្ពក tompek botak ្តជង្ក ល tro ngol gundul ស ជពាង sompong keribo កាល [kbal] - Kepala ចិជ្ចើម Chinhcherm alis ពុកមាត Puk moat kumis បបូរមាត borbomoat bibir ជធែញ thmeinh gigi អ㮶តត ondat lidah 䎶ពល thpoal pipi ចង្កក chongka dagu

52 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ពុកចង្កក puk chongka jenggot ខ្កងនដ kengdai siku ចជងក chongkes pinggang ជលល phlaw paha ្មាមជ ើង moriamjerng jari kaki ខ្សបក s’bek kulit ្កចក krochork kuku ជរាម rom bulu

Latihan

1. Deskripsikan ciri-ciri fisik Anda! …………………………………………………………… ……………………………………………………………...... 2. Deskripsikan ciri-ciri fisik teman atau tokoh favorit Anda! …………………………………………………………… ……………………………………………………………......

53 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Di Kamboja digunakan kata រាបស រ [cUm rieb sue] untuk memberi salam kepada orang lain. Salam ini merupakan salam yang paling resmi dan sopan. Salam ini biasanya digunakan dalam acara formal. Selain itu, salam ini juga digunakan oleh yang orang masih muda ketika bertemu dengan orang yang lebih tua. Hal itu dilakukan untuk menghormati lawan bicara. 2. Selain itu, terdapat satu kata lagi untuk mengucakpan salam, yaitu ស សដី [sUe sdai]. Salam ini juga formal. Salam ini biasanya digunakan oleh orang yang seumuran atau kepada yang lebih muda. Orang-orang Kamboja suka menggunakan salam ini setiap kali bertemu dengan teman-temannya. 3. ស ព [sompeah] merupakan gerakan tangan untuk salam dengan menangkupkan kedua telapak tangan disertai sedikit gerakan membungkukkan badan kepada orang atau kepada tempat dan patung yang

54 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku memiliki hak istimewa. Hal tersebut dilakukan untuk menunjukkan rasa hormat. 4. ស ព [sompeah] juga dilakukan saat mengucapkan salam រាបស រ [cUm rieb sue] ‘halo’, អរគុណ [Okun] ‘terima kasih’, dan រាបលា [cUm rieb lie] – (salam yang diucapkan ketika undur diri). 5. រាបស រ [cUm rieb sue] dan រាបលា [cUm rieb lie] merupakan ekspresi yang paling sopan. Gerakan tangan ស ព [sompeah] tidak digunakan ketika mengucapkan salam ស សដី [sUe sdai] ‘halo’ dan លាជហើយ [liehaoy] ‘sampai jumpa/dada’. 6. Gerakan tangan ស ព [sompeah] adalah gerakan menangkupkan kedua telapak tangan menyerupai kuncup bunga lotus. Terdapat lima tingkatan cara untuk melakukan ស ព [sompeah], yaitu sebagai berikut. a. Untuk orang yang umurnya sama atau dengan teman: kedua telapak tangan ditangkupkan dan ujung jarinya diletakkan di bawah dagu; b. Untuk orang yang lebih tua atau orang yang mempunyai jabatan tinggi:

55 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku kedua telapak tangan ditangkupkan menyerupai kuncup bunga lotus dan ujung jarinya diletakkan di bibir. c. Untuk orang tua, nenek, kakek, guru, dan dosen: kedua telapak tangan ditangkupkan dan ujung jarinya diletakkan di ujung hidung. d. Untuk Raja, biksu, patung, dan tempat yang mempunyai hak istimewa: kedua telapak tangan ditangkupkan dan ujung jarinya diletakkan di antara alis. e. Untuk Tuhan dan berdoa: kedua telapak tangan ditangkupkan dan ujung jarinya diletakkan di dahi.

56 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 2 ជៅ្ពលាៃយៃតជ / ជៅអាកាសោ ៃតដាឋៃ [now prolian yon hoh/now akasyian than]

Di Bandara

57 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Bertanya Tempat Imigrasi

ឌីៃដា : អត ជោស! [ot toh] Dinda : Permisi!

ឌីៃដា : ្ចកអជនត្បជវសៃ ជៅ㮶? [chrok ontao broweh now na] Dinda : Di mana gerai imigrasi?

មន្តៃតី : ជៅទីជន ជដើរជៅ្តង ជហើយបត សាត [now tinuh dae tow trong hai bot s’dam] Petugas : Di sana, jalan lurus lalu belok kanan.

ឌីៃដា : អរគុណ [Orkun] Dinda : Terima kasih.

58 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Bertanya Biaya Visa

ឌីៃដា : ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃម្ុ [nih likkhet chhlong daen khnom] Dinda : Ini paspor saya.

ឌីៃដា : ជតើនថលប ុនែៃខ្ដរស្មាប ទិដាឋការ? [tae thlai ponman dae somrab tit thaka] Dinda : Berapa biaya untuk visa?

មន្តៃតី : អស ៣៦ ដុលាល កនុងមាែក មាៃសុពលភាព ៣០ នថង [os 36 dola knong m’niak mian sokpul phiab 30 thnai] Petugas : Biayanya 36 dolar per orang, durasinya 30 hari.

ឌីៃដា : លអ ជៃ លុយ [laor nih luy] Dinda : Baik. Ini uangnya.

មន្តៃតី : សូមរង ច បៃតិច ជៃ ទិដាឋការរបស អែក [som rong cham bontich nih tit thaka robos niak]

59 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Petugas : Mohon tunggu sebentar. Ini paspor Anda.

ឌីៃដា : អរគុណ [Orkun] Dinda : Terima Kasih.

60 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Check-in Bagasi

ឌីៃដា : អារុណស សតី! ជតើអាច check in ឥឡូវបាៃ ជហើយឬជៅ? [arun sousdey tae ach check in eylow ban hai riue now] Dinda : Pagi. Maaf, apakah sudah bisa check in sekarang?

មន្តៃតី : អារុណស សតី! បាទ បាៃជហើយ ។ ជតើជោលជៅ ជៅ㮶ខ្ដរ? [arun sousdey bat ban hai tae koldaw tow na dae] Petugas : Pagi. Iya sudah bisa. Tujuannya ke mana?

ឌីៃដា : ជៅឥណឌូជៃសុី [tow endonesi] Dinda : Ke Indonesia.

មន្តៃតី : សុ លិមិតឆលងខ្ដៃ ៃិង 玶៉ លី [som lik khet chhlong daen ning wali] Petugas : Tolong paspor dan bagasinya.

61 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃម្ុ [nih lik khet chhlong daen khnhom] Dinda : Ini paspor saya.

មន្តៃតី : សុ ជោស 玶៉ លីអែកជលើសទ ងៃ 5 kilogram [somtoh wali niak lieh thomngon pram kilo gram] Petugas : Mohon maaf, Anda kelebihan bagasi lima kilogram.

ចង ដកជចញមល ឬក ចង បង នថល? [cong dok cenh khlah riuko cong bong luy] Mau diambil beberapa atau mau bayar?

62 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : ្បសិៃជបើបង នថល ជតើប ុនែៃខ្ដរ? [brosen bae bong luy tae ponman dae] Dinda : Kalau bayar, berapa?

មន្តៃតី : ស្មាប ការជ ជហើរអៃតរជាតិ តនមល玶 20 ដុលាល កនុង 1គីឡូ្កាម ោ ងជម ចខ្ដរ? [somrab ka hoh haeontarakjiat tomlai wia m'phai dola kh'nung mouy kilokram yang mech dae] Petugas : Untuk penerbangan internasional, bayar dua puluh dollar per kilogram. Bagaimana?

ឌីៃដា : លអ ជៃ លុយ ហុ ម...ជតើ玶៉ លីម្ ុ ្តូវខ្តពិៃិតយមតង ជទ តជទ ជពលប្ ូរយៃតជ ? [laor nih luy hmm tae wali khnyom trov tae pinit m’dong tiat te pel p’do yonhoh] Dinda : Baik. Ini uangnya. Hmm...bagasi saya harus check in lagi tidak ketika transit?

មន្តៃតី : មិៃច បាច ជទ ។ ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃអែក រចរាល ជហើយ ។ អរគុណ!

63 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [min chambach te nih likkhet chhlong daen niak rouch ral hai orkun] Petugas : Tidak perlu. Ini paspornya sudah selesai. Terima kasih.

ឌីៃដា : ច អរគុណ [cha orkun] Dinda : Iya, terima kasih.

Catatan Check in dalam bahasa Indonesia diartikan dengan ‘lapor masuk’.

64 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 4 Bertanya Nomor Paspor dan Ponsel

មន្តៃតី : ជតើលិមិតឆលងខ្ដៃអែកជលមប ុនែៃ? [tae likkhet chhlong daen niak lek ponman] Petugas : Berapa nomor paspor Anda?

ឌីៃដា : ជលមលិមិតឆលងខ្ដៃម្ុ B01176217 [lek likkhet chhlong daen khnyom B01176217] Dinda : Nomor paspor saya B01176217

*B - ០១១៧៦២១៧ B - សូៃយ - ម យ - ម យ - ្បា ពីរ -្បា ម យ - ពីរ -ម យ - ្បា ពីរ B - [soUn]-[muy]-[muy]-[pram pi]- [pram mUy]- [pi]- [muy]-[pram pi]

65 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku មន្តៃតី : ជតើជលមទូរស័ពទអែកជលមប ុនែៃ? [tae lek turesab niak lek ponman?] Petugas : Berapa nomor ponsel Anda?

ឌីៃដា : ជលមទូរស័ពទម្ុ 070829617 [lek turosab khnyom 070829617] Dinda : Nomor ponsel saya 070829617 * 070829617 - ០៧០ ៨២៩ ៦១៧ * សូៃយ - ្បា ពីរ- សូៃយ - ្បា បី- ពីរ - ្បា ប ៃ - ្បា ម យ - ម យ - ្បា ពីរ [soUn]–[pram pi]–[soUn]–[pram bey]–[pi]–[pram boUn]–[pram mUy]–[muy]–[pram pi] មន្តៃតី : អរគុណ [orkun] Petugas : Terima kasih.

ឌីៃដា : ច អរគុណដូចោែ [ja orkun doch knie] Dinda : Iya, sama-sama.

66 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

ជតើ្ចកអជនត្បជវសៃ ជៅទី㮶? [tae chrok onto browes now ti na] Bagian imigrasi ada di mana?

ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃរបស ម្ុ [nih likkhet chh’long daen robos khnhom] Ini paspor saya.

ម្ុ ចង ប្ ូរ្បាក សិៃ [khnhom chong b’do prak sen] Saya ingin tukar uang dulu.

ជៅទី㮶កខ្ៃលងប្ ូរ្បាក ? [now ti na konlaeng b’do prak] Di mana tempat menukar uang?

ជតើនថលប ុនែៃខ្ដរស្មាប ទិដាឋការ? [tae thlai ponman dae somrab tit thaka] Berapa harga untuk visa?

67 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជតើទី㮶ជាកខ្ៃលងយក玶៉ លី? [tae ti na jia konlaeng yok wali] Di mana tempat ambil koper?

ម្ ុ បាត កាបូប/玶៉ លី [khnhom bat kabob/wali] Tas/koper saya hilang.

ជតើកខ្ៃលងនតល ព័ត មាៃជៅទី㮶? [tae konlaeng p’dol poaromian now ti na] Di mana tempat informasi?

ទី㮶ជាបៃទប អងគុយរងច ? [ti na jia bontob ongkuy rong cham] Di mana ruang tunggu?

ជតើជលមលិមិតឆលងខ្ដៃរបស អែកប ុនែៃខ្ដរ? [tae lek lik khet chhlong daen roboh niak ponman dae] Berapa nomor paspor Anda?

68 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អធា្ស័យ សុ នល ូវម យ [ak th’yia sray som plow mouy] Permisi, minta jalan untuk lewat.

ម្ុ ្តូវការជៅអីរុញ [khnhom trow ka kaw ey runh] Saya perlu kursi roda.

Catatan Biasanya masyarakat Kamboja suka berbicara singkat untuk percakapan sehari- hari seperti contoh berikut.

Berapa? ប ុនែៃ ➔ នែៃ [ponman] [man] Habis អស នែៃ? berapa? [oh man] Di mana? ជៅទី㮶 ➔ ជៅ㮶 [neu ti na] [neu na] Tukar uang di ដូរលុយជៅ㮶? mana? [do luy neu na]

69 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Di Bandara

អែកបជ្មើយៃតជ awak kabin [niak bom rae yonhoh] សៃតិសុម petugas [sontik sok] keamanan កខ្ៃលងរកអី玶៉ ៃ បាត gerai barang [konlaeng rok eywan hilang bat] ចុ ចត mendarat [choh chOt] កខ្ៃលងនតល ព័ត មាៃ pusat informasi [konlaeng p’dol poaromian] លិមិតឆលងខ្ដៃ paspor [likkhet chhlong daen] ប័ណណអៃុញ្ញាតតិជអាយ ិ យៃត pas naik ជ [bann anuk nyat oy cih yon hoh] មន្តៃតីគយ petugas bea [mont’rey koy] មន្តៃតីអជនត្បជវសៃ petugas imigrasi [mont’rey onto browes]

70 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ្ចកជចញដ ជណើរ pintu [chrok chenh domnae] keberangkatan ្ចកចូល/្ចកមកដល pintu [chrok chul/chrok mok kedatangan dol] អាកាសោៃិក pilot [akas yian nik] អែកដ ជណើរ penumpang [niak domnae] អែកលីអី玶៉ ៃ porter [niak li ey wan] បូលីស polisi [polih]

71 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Angka

០/0 ១/1 ២/2 សូៃយ ម យ ពីរ [soUn] [muy] [pi] ៣/3 ៤/4 ៥/5 បី ប ៃ ្បា [bai] [bUn] [pram] ៦/6 ៧/7 ៨/8 ្បា ម យ ្បាពីរ ្បា បី [pram mUy] [pram pi] [pram bai] ៩/9 ១០/10 ្បា ប ៃ ដប [pram bUn] [dob]

72 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Bagaimana mengucapkan 085570829617 dalam bahasa Khmer? ...... 2. Berapa nomor paspor Anda? Tulislah angka dan cara mengucapkannya! …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………………………………… 3. Berapa nomor telepon Anda? Tulislah angka dan cara mengucapkannya! …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

73 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

1. Bandara internasional di Kota Phnom Penh memiliki dua nama. Dahulu bernama ្ពលាៃយៃតជ ជពាចិៃតុង [prolian yon hoh po chen tong], sekarang diganti menjadi ្ពលាៃយៃតជ អៃតរជាតិភែ ជពញ [prolian yon hoh ontarak jiat phnom penh]. Akan tetapi, sampai sat ini orang- orang Kamboja tetap saja menggunakan nama bandara dahulu. Hanya saja, penyebutannya disingkat menjadi ្ពលាៃ ជពាចិៃតុង [prolian po chen tong]. 2. Sistem pembayaran yang digunakan di Kamboja ada dua, yaitu manual dan elektronik seperti Wings, P-Pay, ABA, dsb. Namun, masyarakat Kamboja lebih suka menggunakan sistem manual atau tunai secara langsung untuk membayar biaya transportasi.

74 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 3. Berikut ini transportasi yang tersedia di bandara.

a. Bus Ekspres Bandara

Pilihan baru dari bandara untuk menuju ke kota adalah dengan menggunakan bus ekspres bandara. Ongkos dari bandara ke pusat kota adalah KHR 20.000 atau sekitar US$5 untuk sekali jalan. Anda dapat membeli tiket di konter tiket bandara di gerbang kedatangan, baik dari hotel yang Anda sewa maupun dari pengemudi saat naik.

75 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku b. Shuttle Kereta Api

Layanan ini dijalankan oleh Royal Railway Cambodia. Kereta akan langsung membawa Anda dari Bandara Internasional Phnom Penh (area parkir) ke Stasiun Kereta Phnom Penh (pusat kota) dalam waktu sekitar 30 menit (tidak ada pemberhentian selama perjalanan). Tarif kereta api ini adalah KHR 10.000 (sekitar US$2.50).

76 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku c. Romork atau Tuk-tuk Khas Kamboja

Tuk-tuk sebenarnya adalah gerbong yang ditarik oleh sepeda motor. Ini adalah alat transportasi yang paling populer di seluruh negeri dan yang paling mudah ditemui. Anda bisa memanggil tuk-tuk di mana saja di jalan. Namun, sebaiknya Anda menggunakan tuk-tu bandara karena tarifnya sudah ditentukan sehingga Anda tidak perlu bernegosiasi. Tarif tuk-tuk Khas Kamboja bergantung pada jarak. Variasi tarif dari bandara ke pusat kota kira-kira KHR 28.000 (US$7.00), KHR 36.000 (US$9.00), KHR 48.000 (US$12.00), dan sebagainya.

77 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku d. Taksi

Tarif taksi juga bergantung pada jarak. Variasi tarif dari bandara ke pusat Kota Phnom Penh kira-kira KHR 36.000 (US$9.00), KHR 48.000 (US$12.00), KHR 60.000 (US$15.00), dan sebagainya. Taksi adalah alat transportasi yang paling aman di Phnom Penh. Anda dapat menemukan taksi bandara dengan cara mengantre tepat di depan terminal kedatangan Anda. Taksi bandara merupakan bagian dari asosiasi taksi. Jadi, taksi ini memiliki standar harga dan kualitas layanan yang baik.

Sumber: pnh.cambodia-airports.aero dengan pengubahan

78 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

Sebaiknya Anda tidak memesan kendaraan dari luar bandara karena hal tersebut dilarang. Jadi, lebih baik Anda menggunakan transportasi umum yang disediakan secara resmi di bandara.

79 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

80 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 3 ជៅស㮶ឋោរ

[now sonthakia] Di Hotel

81 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Memesan Hotel

A : អែកទទ លជភញៀវ [niak totuol ph’nyiaw] resepsionis B : ជភញៀវស㮶ឋោរ [ph’nyiaw sonthakia] tamu hotel

A : ស សតី! មាៃអវីម្ុ អាច យបាៃជទ? [sou s’dey mian awey khnhom ach jouy ban te] Halo, ada yang bisa saya bantu?

B : ម្ុ ចង សាែក ជៅទីជៃ [khnhom chong snak now ti nih] Saya ingin menginap di sini.

A : ជតើអែកចង បាៃបៃទប ្បជភទ㮶ខ្ដរ? [tae niak chong ban bontob brophet na dae] Anda ingin kamar jenis apa?

82 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku B : ម្ុ ចង បាៃបៃទប ធ លែម [khnhom chong bontob thom l’mom] Saya ingin kamar yang lumayan besar.

B : ជៅទីជៃ សមាភរៈបរ កាខ ោ ងជម ចខ្ដរ? ជតើម្ ុ អាចដង បាៃជទ? [now ti nih somphiarak pakrikha yang mech dae tae khnyom ach deng ban te] Bagaimana fasilitas di sini? Boleh saya tahu?

A : សមាភរៈបរ កាខជៅទីជៃ មាៃ ខ្្គ ពូក ភ យ ជមែើយឱប ទូរទសសៃ មា សុីៃ្តជាក ទូរទ កកក ទូរស័ពទជលើតុ ទូរ ជោអាវ ទ កជៅតទ ក្តជាក ៃិង ជវ៉រ៉ង ដា [somphiariak now tinih mian kre puk pouy khney ob turotoh masin trojiak tu tiuk kok turosab lietok tu kho aw tiuk kdaw tiuk trojiak ning werongda] Fasilitas di sini, ada ranjang, kasur, guling, TV, AC, lemari es, telepon meja, lemari baju, air dingin, air panas, dan balkon.

83 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku B : អូជម ម្ុ សាែក ជៅទីជៃ [ok khnyom snak now ti nih] Oke, saya menginap di sini.

A : បាទ សូមរង ច បៃតិច ម្ុ ពិៃិតយជមើលសិៃ [bat sOm rong cham bontich khnhom pinit mael sen] Baik, mohon tunggu sebentar, saya cek dulu.

A : ជតើយកខ្្គម យ ឬក ខ្្គពីរ? [tae yok kre mouy rie kO kre pi] Anda pilih ranjang tunggal atau ranjang ganda?

B : ខ្្គម យបាៃជហើយ [kre mouy ban hai] Ranjang tunggal saja.

A : ជតើម្ុ អាចសុ មចីលិមិតឆលងខ្ដៃអែក ជដើមបីថតចមលង បាៃជទ? ជហើយ្តូវបង នថល 25ដុលាល/ម យយប [tae khnhom ach som kh’cei lik khet chhlong daen niak derm bey thot chom long ban te hai trow bong luy 25$ knong mouy yob]

84 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Apakah saya boleh pinjam paspornya untuk difotokopi? Dan biayanya US$25 per malam.

B : ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃ ៃិងលុយរបស ម្ុ [nih lik khet chhlong daen neng luy robos khnyom] Ini paspor saya dan ini uangnya. A : ជៃ កូៃជសារ បៃទប ជលម០៩ ជាៃ ទី២ [nih kun so bontob lek 9 jan ti pi] Terima kasih. Ini paspor Anda, ini kunci kamar Anda. Kamar Anda ada di lantai ke-2, nomor 9.

B : អរគុណ! [Orkun] Terima kasih.

A : បាទ អរគុណ! [bat Orkun] Baik, terima kasih.

85 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Memesan Hotel Daring

A : អែកទទ លជភញៀវ [niak totuol ph’nyiaw] resepsionis B : ជភញៀវស㮶ឋោរ [ph’nyiaw sonthakia] tamu hotel

A: ស សតី! ជតើមាៃអវីម្ុ អាច យបាៃជទ? [sousdey tae mian awey khnyom ach jouy ban te] Halo, ada yang bisa saya bantu?

B: ស សតី! ហែ ងជហើយមសិលមិញ ម្ុ បាៃកក បៃទប ជៅ ស㮶ឋ ោរជៃ ាមរយ កមែ វធ ីអៃ螶ញ [sousdey ninghai m’sel minh khnyom ban kok bontob now sonthakia nis tamroyak kamviti onlin] Halo. Ya, kemarin saya memesan kamar di hotel ini lewat aplikasi daring.

A: បាទ ម្ុ ពិៃិតយជមើលសិៃ មាៃជ្ែ អវីខ្ដរ? [bat khnyom pinit merl sen mian chhmoh awey dae] Baik, saya cek dulu. Atas nama siapa?

86 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku B: ច គ ជ្ែ ឌីៃដា [ca kie chhmoh dinnda] Atas nama Dinda.

A: បាទ ការកក បៃទប របស អែកបាៃចូលកនុង្បព័ៃធរបស ជយើងជហើយ ។ ជតើម្ុ អាចសុ មចីអតតសញ្ញាណប័ណណរបស អែក ស្មាប ថតចមលងបាៃជទ? [bat ka kok bontob roboh niak ban col knong bropoan roboh yerng hai tae khnyom ach som kh’chey attak sa nyan ban roboh niak somrab thot comlong ban te] Ya. Pesanan kamar Anda sudah masuk ke dalam sistem kami. Boleh saya pinjam kartu identitas Anda untuk difotokopi?

B: ម្ុ មាៃខ្តលិមិតឆលងខ្ដៃ [khnyom mian tae likkhet chhlong daen] Saya hanya punya paspor. A: បាទ មិៃអីជទ [bat min ey te] Ya, tidak apa-apa.

B: ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃរបស ម្ុ [nih likkhet chhlong daen roboh khnyom] Ini paspor saya.

87 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku A: បាទ អរគុណ សូមរងច បៃតិច [bat orkun som rong cam bontich] Baik, terima kasih. Mohon tunggu sebentar. ------A: បៃទប អែកជៅជាៃ ទី៣ ជលម ៣០៣ រ ចរាល ជហើយ ។ ជៃ កូៃជសារ បុគគលិករបស ជយើងៃ ង ូៃអែកជៅទី ជន ។ មាៃអវីឲយម្ុ យជទ តជទ? [botob niak now jan ti bey lek bey roy bey rouch ral hai nih kon sO bok’lik roboh yerng ning jun niak tow tinuh mian awey oy khnyom jouy tiat te] Baik, kamar Anda di lantai 3 nomor 303 sudah siap. Ini kuncinya. Petugas kami akan mengantar Anda ke sana. Ada yang bisa kami bantu lagi?

B: អូរ មិៃោៃ ជទ [o min tan te] Oh, belum.

A: ្បសិៃជបើ្តូវការអវី អែកអាចមលមកអែកទទ លជភញៀវ បាៃ [brosen bae trow ka awey niak ach call mok niak totoul ph’nyiaw ban] Jika butuh apa-apa, Anda bisa menelepon resepsionis.

88 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

B: លអ អរគុណជ្ចើៃ [laor orkun cren] Baik, terima kasih banyak.

A: មិៃអីជទ សូមស្មាកជដាយរ ីករាយ [min ey te som somrak doy rik riay] Sama-sama. Selamat istirahat.

89 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Menyampaikan Keluhan

A : អែកទទ លជភញៀវ [niak totuol ph’nyiaw] resepsionis B : ជភញៀវស㮶ឋោរ [ph’nyiaw sonthakia] tamu hotel

B : អធា្ស័យ បៃទប ម្ុ គ្គិច㮶ស [akthyia sray bontob khnyom kokrich nah] Permisi, kamar saya kotor sekali.

A : សូមរងច បៃតិច ព កជយើងៃ ងពិៃិតយ ូៃអែក [som rong cham bontich pouk yerng nign pinit jun] Mohon tunggu sebentar. Kami akan mengecek kamar Anda.

90 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku B : មិៃច បាច ជទ ព កជយើងចង ដូរបៃទប [mincham bach te pouk yeung chong do bonthop] Tidak perlu. Kami mau ganti kamar saja.

A : បាទ ម្ុ ៃ ងជរ បច បៃទប ថែី ូៃអែក [bat khnhom ning riabchom bontob thmey jun niak] Baik. Saya akan menyiapkan kamar baru untuk Anda. B : អរគុណ [Orkun] Terima kasih.

91 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 4 Melakukan Check-out

A : អែកទទ លជភញៀវ [niak totuol ph’nyiaw] resepsionis B : ជភញៀវស㮶ឋោរ[ph’nyiaw sonthakia] tamu hotel

A : ស សតី! មាៃអវីម្ុ អាច យបាៃជទ? [sou s’dey mian awey khnhom ach jouy ban te] Halo, ada yang bisa saya bantu?

B : ម្ុ ចង check out [khnhom chong chek out] Saya ingin check out.

A : បាទ សូមអរគុណច ជពា ការរងច [bat som orkun compoh ka rongcham] Baik, mohon tunggu sebentar. Kami cek kamarnya dulu.

92 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku A: រចរាល ជហើយ ៃិងសូមអរគុណខ្ដលជ្ ើសយកស㮶ឋោរ របស ជយើងម្ុ [rouch ral hai som somnang la’or ning som Orkun dael chres yok sonthakia roboh yerng khnhom] Baik, terima kasih sudah menunggu. Sudah selasai. Terima kasih sudah memilih hotel kami.

B: មិៃអីជទ [min ey te] Sama-sama.

Catatan Check-out dalam bahasa Indonesia diartikan dengan ‘lapor keluar’.

93 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

មា សុីៃ្តជាក មិៃ្តជាក ជទ [masin trojiak min trojiak te] Pendingin ruangan tidak dingin.

ទូរទសសៃ មិៃអាចជបើកបាៃជទ [turotoh min ach baek ban te] TV tidak bisa menyala.

បៃទប ទ កសទ [bontob tiek steah] Kamar mandi pampat.

បៃទប ជៅខ្កបរបៃទប ម្ុ ស ជលងរំោៃោល ង㮶ស ម្ុ ជដក មិៃបាៃជទ [bontob now k’bae bontob khnhom somleng romkhan khang nas khnhom dek min ban te] Kamar di dekat kamar saya suaranya keras sekali, saya tidak bisa tidur.

94 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku សូម យសមាអតបៃទប ម្ុ នង [som jouy som art bontob khnhom pong] Tolong bersihkan kamar saya.

មិៃបាច សមាអតបនទប ម្ុ ជទ [min cham bach som art bontob khnhom te] Tidak perlu membersihkan kamar saya.

ម្ុ ចង បៃតសាែក ជៅម យយប ជទ ត [khnhom chong bontO snak now mouy yob tiat] Saya mau menginap satu malam lagi.

បៃទប ទ កមាៃកលិៃសអុយ [bontob tiuk mian k’lien sa’ouy] Kamar mandinya bau.

ោវរបៃទប ម្ុ បិទមិៃ ិតជទ [thvia bontob khnhom bet min jit te] Pintu kamar saya tidak bisa ditutup. ម្ុ ចង សាែក ជៅទីជៃ ប ុខ្ៃត ជតើជៅទីជៃ មាៃអាងខ្ហល ទ កឯក ៃជទ? [khnhom chong snak now ti nih buntae tae now ti nih mian anghael tiuk aekjun te] Saya ingin menginap di sini. Di sini ada kolam renang pribadi, tidak?

95 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជៅទីជៃ នតល អា រជពល្ព កជទ? [now ti nih pdol aha pel priek te] Di sini menyediakan sarapan, tidak?

96 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Benda-Benda di Dalam Kamar

តុ [tok] meja ជៅអី [kaw ey] kursi បងអ ួច [bong ouch] jendela ខ្្គ [kre] ranjang [konlaeng កខ្ៃលងជដក tempat tidur dek] ពូក [puk] kasur ភ យ [phouy] selimut ជមែើយ [kh’ney] bantal ជមែើយឱប [kh’ney ob] guling 玶ងៃៃ [wiang non] karpet ្ក㮶ត ូៃ [kronat jut keset ជ ើង jieng] ក្ចក [k’chok] cermin ទូរទសសៃ [turotoh] televisi [turosab lae ទូរស័ពទជលើតុ meja telepon tok] ទូទ កកក [tu tiek kok] kulkas [tu ទូសុវតថិភាព sokwatek lemari brankas phiab]

97 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ទូជោអាវ [tu kho aw] lemari [ompul អ ពូលជភលើង lampu phlaeng] [masin pengering មា សុីភលុ សក plom sok] rambut កង្កហរ [kong ha] kipas angin មា សុីៃ [masin pendingin ្តជាក trojiak] ruangan ្ចសដុស [chras dos sikat gigi ជធែញ thmenh] [thnam dos 䎶ែដុសជធែញ sikat gigi thmenh] សាប ូកក [sabu sampo សក koksok] សាប ូដុស sabu dos sabun mandi មល ួៃ khloun]

្កដាសអនម័ [krodah tisu យ aknamai] កខ្ៃសងជពា [konseng handuk ជោ poh ko] ្កាសសិត [kras sisir សក setsok] គ្គិច [ko krich] kotor ស អាត [som at] membersihkan ស㮶ឋោរ [sonthakia] hotel

98 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku នទ ស 㮶ក [ph’tiah] penginapan អជៃត玶សិ [onte via asrama ដាឋៃ sekak than]

99 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Anda ingin petugas membersihkan kamar Anda...... 2. Anda melaporkan kepada resepsionis bahwa pendingin ruangan dan TV di kamar Anda kurang berfungsi dengan baik...... 3. Anda ingin menginap satu malam lagi di hotel itu...... 4. Anda bertanya tentang ketersediaan sarapan di hotel tersebut......

100 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

1. Masyarakat Kamboja biasanya menggunakan kalimat sapaan untuk menyapa atau memanggil seseorang, misalnya sebagai berikut. ជលាក [lok] Bapak អែក្សី [niak srey] Ibu ជលាក្សី [lok srey] Ibu (untuk perempuan yang belum atau tidak punya suami atau perempuan yang mempunyai suami dengan posisi tinggi di pemerintahan) អែកនង [niak niang] Mbak (untuk perempuan yang belum menikah, biasanya berasal dari keluarga yang kaya. Biasanya kata ini juga sering digunakan di surat undangan atau di film, tetapi jarang didengar sehari hari.

101 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku កញ្ញា [kanya] Mbak (untuk perempuan yang baru beranjak dewasa) Biasanya kata ini sering ada di surat undangan atau di film, jarang didengar di kehidupan sehari- hari. ា [ta] Kakek ោយ [yiay] Nenek អ ៊ំ [om] Om ពូ [pu] Paman មីង [ming] Tante បង [bong] Kakak បង្ប ុស [bong Mas proh] បង្សី [bong s’rey] Mbak បអ ូៃ [p’oun] Adik

102 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Catatan 1. ជលាក [lok] bisa ditambahkan di depan kata lain untuk situasi yang sangat sopan atau ketika orang yang lebih muda berbicara kepada orang yang lebih tua. Contoh ជលាកា [lok ta] ជលាកោយ [lok yiay] ជលាកអ ៊ំ [lok om] ជលាកពូ [lok pu] Kata មីង [ming] tidak bisa ditambah kata ជលាក [lok]. Namun, bisa ditambah kata អែក [niak], misalnya អែកមីង [niak ming]. 2. អរគុណ ដូចោែ [Orkun doch knia] yang berarti ‘sama-sama’ bisa digunakan untuk merespons terima kasih. Namun, orang Kamboja lebih suka menggunakan ungkapan មិៃអីជទ [min ey te] yang berarti ‘tidak apa-apa’. Maksud dari ungkapan ini adalah Anda tidak perlu repot-repot mengucapkan terima kasih karena itu akan membuat tidak enak hati.

103 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Biasanya, harga sewa kamar/indekos yang di bawah $150 per bulan (tahun 2019) di kota Phnom Penh tidak dilengkapi dengan fasilitas seperti kasur, selimut, bantal, meja, kursi, dan lain-lain. Anda harus melengkapinya sendiri. Namun, kamar indekos di Kamboja dilengkapi dengan kamar mandi dan dapur pribadi di setiap kamar. 2. Harga sewa belum termasuk listrik dan air. Jadi, Anda harus membayar biaya listrik dan air lagi. 3. Harga biaya listrik (tahun 2019) di Phnom Penh umumnya KHR 400 per kilowatt jika Anda menggunakannya di bawah 10 kilowatt. Namun, jika Anda menggunakannya lebih dari 10 kilowatt, harganya menjadi KHR 740 per kilowatt. 4. Harga air KHR 1.400 per m3 (tahun 2019). 5. Untuk cara pembayaran listrik dan air, Anda bisa pergi untuk membayar sendiri di tempat pengiriman uang (dengan biaya jasa KHR 1.500) atau langsung ke loket resmi listrik dan air (tanpa biaya

104 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku jasa). Selain itu, Anda bisa menitipkan pembayaran kepada pemilik kos, tetapi mungkin pemilik kos juga akan meminta biaya pembayaran jasa sebesar KHR 1.500 lagi untuk setiap kali transaksi. 6. Untuk sistem pembayaran sewa kamar indekos, bisa dibayarkan setiap bulan atau tahun, bergantung pada kontrak.

105 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

106 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 4 ទិសជៅ ៃិង ទីកខ្ៃលង [tieh daw ning tikonlaeng] Arah dan Lokasi

107 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Bertanya Lokasi Ruangan

ឌីៃដា : អធា្ស័យ ជតើបៃទប ទ កជៅទី㮶?[akthia srai tae bontob tiek now ti na] Dinda : Permisi, di mana toilet?

សៃតិសុម: ពីទីជៃ អជ្ចើញជដើរជៅ្តង ជហើយបត សាត ។ បៃទប ទ កស្មាប ្សីជៅខ្នែកោងជឆវង ជណតើរ ។ [pi tinih anhcenh dae tow trong hai bot sdam bontob tiuk somrab srey now phnek khang chhweng jondae] Sekuriti: Dari sini silakan lurus lalu belok kanan. Toilet untuk perempuan ada di sebelah kiri tangga.

ឌីៃដា : អូរ! អរគុណជ្ចើៃ [o orkun chran] Dinda : Oh, terima kasih banyak.

សៃតិសុម: បាទ មិៃអីជទ [bat min ey te] Sekuriti: Iya, sama-sama.

108 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Bertanya Lokasi Toko

តុលា : យ! ចង ជៅ㮶ហែ ង? [hay chong tow na ning] Tola : Hai, mau ke mana?

ឌីៃដា : ម្ ុ ចង ជៅកខ្ៃលងលក សុីមកាត ជតើអែកដង 䎶 ជៅ㮶? [khnhom chong tow konlaeng lok sim kat tae niak ding tha now na] Dinda : Saya mau ke tempat yang menjual kartu sim ponsel. Anda tahu di mana?

តុលា : អរ! ពីទីជៃ អែក្តូវជដើរជៅទិសោងជកើត្តង ដល នល ូវប ខ្បកជាប ៃ បនទ ប មកអែកៃ ងជឃើញ តូបតូចៗជៅខ្នែកោងសាត នល ូវ ោងអស ហែ ងលក សុីមកាតជហើយ [oh pi tinih niak trow dae tow tieh khang kaet trong dol phlow bombaek jia boun bontiab mok niak ning khaenh tob toch toch now phnaek khang sdam phlow tang os ning lok sim kat hai] Tola : Oh, ya. Dari sini, Anda harus berjalan lurus ke arah timur sampai

109 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku perempatan. Setelah itu, Anda akan melihat toko-toko kecil yang ada di sebelah kanan jalan. Toko-toko itu menjual kartu sim.

ឌីៃដា : អរគុណជ្ចើៃ បោែនថងជ្កាយ [Orkun chran joub knia th’ngai kroy] Dinda : Terima kasih banyak. Sampai jumpa.

តុលា : បាទ មិៃអីជទ បោែនថងជ្កាយ [bat min ey te joub knia th’ngai kroy] Tola : Iya, sama-sama. Sampai jumpa.

Ungkapan Lain

ជៅ ិត/ជៅខ្កបរ… [now jit/now kbae] di dekat …

ជៅនល ូវ… [now phlow] di jalan…

ជៅនល ូវជលម... [now phlow lex] di jalan nomor…

110 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជៅភូមិ… [now phum] di desa…

ជតើសាថៃីយ ជ្បងឥៃទៃៈ ិតប នុតជៅទី㮶? [s’than ni preng en ta niak jit bompot now ti na] Di mana pom bensin terdekat?

អធា្ស័យ ជតើការ ោល័យសាថៃទូតជៅទី㮶? [akthiasrey tae karikyaley s’thantut now ti na] Permisi, di mana kantor kedutaan?

្បសិៃពីទីជៃ ម្ុ គ រជៅាម㮶? [brosen pi tinih khnyom kou tow tam na] Kalau dari sini, saya harus lewat mana?

111 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Posisi

ជៅពីមុម/ជៅមុម… ជៅពីជ្កាយ/ជៅ [now pi ជ្កាយ… mux/now mux] ≠ [now pi kroy/now di depan kroy] di belakang ជៅោងជឆវង ជៅោងសាត [now khang [now khang sdam] ≠ chhweng] di samping kanan di samping kiri ជៅខ្នែកោងជឆវង ជៅខ្នែកោងសាត [now phnek [now phnek khang ≠ khang chhweng] sdam] di sebelah kiri di sebelah kanan ជៅជលើ ជៅជ្កាម [now lie] ≠ [now krom] di atas di bawah ជៅចជនល [now conloh] di antara

112 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Menunjukkan Lokasi

ជៅទីជៃ ជៅទីជន [now tinih] [now tinuh] di sini di sana ពីទីជៃ ពីទីជន [pi tinih] [pi tinuh] dari sini dari sana បត ជឆវង បត សាត [bot chhweng] [bot s’dam] belok kiri belok kanan នល ូវប ខ្បកជាបី នល ូវប ខ្បកជាប ៃ [phlow bombaek [phlow bombaek jia bey] jia boun] pertigaan perempatan រងវង មូល ជដើរជៅ្តង [rongwong mol] [dae tow trong] bundaran jalan lurus ជៅទល មុម ជៅ្ ុងកាច [now tol mux] [now jrong kach] di seberang di pojok សាពៃ ជភលើងសញ្ញាចរាចរណ [s’pean] [plieng sanya jembatan coraco] lampu lalu lintas

113 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឈប ច ណត [chhop] [comnot] berhenti parkir កខ្ៃលងឆលងនល ូវ [konlaeng chhlong phlow] tempat penyeberangan jalan

Kosakata Tempat-Tempat Umum

សាថៃីយ ជ្បងឥៃទៃៈ សាលាជរ ៃ [s’than ni preng en ta [sala rian] niak] sekolah pom bensin កខ្ៃលងប្ ូរ្បាក ច ណត [konlaeng p’do prak] [comnot] tempat penukaran halte uang ធនោរ នារ [tho nia kia] [psa] bank pasar សាកលវទ ាល័យ មៃទីរជពទយ [sakol vik thia lay] [monti pet] universitas rumah sakit សាថៃីយ រថជភលើង តូប [s’than ni rot phlieng] [tob] stasiun kereta api toko

114 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជភា ៃីយដាឋៃ ជាងម ូតូ [pho jiak ni yak than] [jiang moto] restoran bengkel ការ ោល័យ សាថៃទូត [karikyaley] [s’thantut] kantor kedutaan

115 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini! 1. Deskripsikan posisi benda-benda di kamar Anda! ......

2. Deskripsikan arah dari rumah Anda menuju sekolah, universitas, atau kantor Anda! ......

116 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 3. Perhatikan potongan peta Kota Siem Riep di bawah ini, kemudian lisankan atau tuliskan arah yang harus Dinda lewati!

Dinda ada di taman kota, di seberang Kediaman Raja. Dia mau pergi ke Lucky Mall. Dia harus berjalan ke mana? ......

117 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

a. Sebaiknya Anda tidak menunjuk dengan menggunakan jari telunjuk karena itu kurang sopan. b. Beberapa jalan besar di Kamboja dinamai dengan nama Raja, contohnya Jalan Preah Sisowath Quay, Jalan Preah Norodom Boulevard, atau nama lainnya seperti Jalan Oknha Nhek Tioulong. Namun, jalan yang lebih kecil atau gang dinamai dengan menggunakan angka, misalnya Jalan 456, Jalan 460, dan sebagainya.

118 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

a. Jika tidak ada kompas, masyarakat Kamboja biasa memanfaatkan matahari untuk menentukan arah utara, selatan, barat, atau timur, yaitu dengan cara menghadapkan wajah ke arah timur. Setelah itu, kedua tangan direntangkan seperti huruf T. Tangan sebelah kanan menunjukkan arah selatan, sedangkan tangan sebelah kiri menunjukkan arah timur.

119 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

120 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 5 ការជធវីដ ជណើរទូជៅ [ka tver domner tutow] Transportasi Umum

121 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Memesan Kendaraan Daring

នតកុង : ស សតី! ោត ជ្ែ ឌីៃដា ខ្មៃជទ? [sou sadai koat chmoh dinnda men te] Sopir : Selamat siang. Nama Anda Dinda, betul?

ឌីៃដា : ច ម្ុ ហែ ងជហើយ ម្ុ ចង ជៅសាថៃទូតឥណឌូជៃសុី ជៅនល ូវៃជរាតតម [ca khnyom ning hai khnyom chong tow sthantut endonesi now plow norodom] Dinda : Iya, betul. Saya mau pergi ke Kedutaan Besar Republik Indonesia di Jalan Norodom.

នតកុង : ចង ជៅាមនល ូវ㮶ខ្ដរ? [chong tow tam phlow na dae] Sopir : Mau lewat jalan mana?

122 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : ម្ុ អត សាគល នល ូវជទ ជៅាមខ្នៃទីជៅ [khnyom ot skal plow te tow tam phenti tow ] Dinda : Saya tidak tahu jalan. Ikuti peta saja.

នតកុង : អូជម [ok] Sopir : Baik. …………………………… នតកុង : ដល ជហើយ ខ្តច បៃតិចម្ុ រកកខ្ៃលងសុវតថិភាព ឈប ជអាយ្សួលសិៃ㮶 [mok dol hai tae cham bontic khnyom rok konleng sowatek pheap chhop oy srol senna] Sopir : Sudah sampai. Tunggu sebentar, saya cari tempat yang nyaman untuk berhenti dulu, ya.

ឌីៃដា : ច អស ប ុនែៃខ្ដរ? [ca os pon man dae] Dinda : Iya, habis berapa, Pak?

នតកុង : អស ៥.០០០ ជរ ល [os pram pan riel] Sopir : Habis 5.000 riel.

ឌីៃដា : ជៃ លុយ អរគុណជ្ចើៃ [nih luy orKun chren]

123 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : Ini uangnya. Terima kasih banyak.

នតកុង : បាទអរគុណ ពិៃិតយជមើលរបស របរសិៃ㮶 មុៃចុ ពីតុកតុក [bat orkun pinit merl roboh robor sen na mun choh pi tuktuk] Sopir : Iya, Makasih kembali. Silakan cek barang-barangnya dulu, ya sebelum turun dari tuk-tuk.

124 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Memesan Tiket Perjalanan Jarak Jauh

អែកលក ៈ ស សតីមាៃអវីម្ុ អាច យបាៃ? [sou sdai mian awai khnyom ach jouy ban] Penjual: Halo, ada yang bisa saya bantu?

ឌីៃដាៈ ម្ុ ចង ទិញស បុ្ត螶ៃជៅជស មរាប [khnyom chong tinh sombot lan tow siem reap] Dinda : Saya mau beli tiket travel untuk pergi ke Siem Reap.

អែកលក ៈ ស្មាប ជចញដ ជណើរជពល㮶ខ្ដរ? [somrab cenh domnae pel na dae] Penjual: Untuk berangkat kapan?

ឌីៃដាៈ ស្មាប នថងខ្សអក មាៃជមា ងប ុនែៃមល ? [somrab thngai s’aek mian mong punman khlah] Dinda : Untuk besok, ada pukul berapa saja?

អែកលក ៈ មាៃជមា ង ៧, ៨,៣០, ៩, ១, ២ ៃិង ជមា ង

125 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ៣,៣០នទី [mian mong 7, 8:30, 9, 1, 2, ning mong 3:30 niati] Penjual: Ada pukul 7.00, 8.30, 9.00, 13.00, 14.00, dan 15.30.

ឌីៃដាៈ ជតើៃ ងច 㮶យជពលយូរប ុនែៃ ជទើបជៅដល ជស មរាប? [tae neng comnay pel yu pon man tieb tow dol siem reap] Dinda: Berapa lama untuk sampai di Siem Reap?

អែកលក ៈ ោ ងយូរ ៦ ជមា ង ៃ ងដល ជហើយ [yang yu 6 mong ning dol hai] Penjual: Paling lama enam jam akan sampai.

ឌីៃដាៈ អូរ ជបើអ្ច ង ម្ុ យកជមា ង ៨,៣០ នទី [oh bae ajeng khnyom yok mong 8:30 niati coh] Dinda : Oh, kalau gitu saya pilih yang pukul 8.30 saja.

អែកលក ៈ ចបាៃ អែកចង បាៃប ុនែៃជៅអី?

126 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [ca ban niak cong ban punman kaw’ey] Penjual: Iya, boleh. Anda mau berapa kursi?

ឌីៃដាៈ ម្ុ ្តូវការ ២ ជៅអី [khnyom trow ka 2 kaw’ey] Dinda : Saya mau dua kursi.

អែកលក ៈ សូមជរ ីសកខ្ៃលងជៅអី [som rieh konleng kow’ey] Penjual: Silakan pilih kursinya.

ឌីៃដាៈ ម្ុ យកជលម ៥-៦ [khnyom yok lek 5-6] Dinda : Saya pilih nomor 5—6.

អែកលក ៈ អូជម ម្ុ សូមបញ្ញចក មតងជទ ត ោត ទិញ ស បុ្ត២ជៅអី ជៅជស មរាប នថងខ្សអក ជៅជមា ង ៨,៣០នទី អងគុយជៅអីជលម ៥ ៃិង ជលម ៦ ្តូវ អត ? [ok khnyom som bonjiak mdong tiat niak tinh sombot 2kaw ey tow siem reap thngai s’aek now mong 8.30 niati ongkuy kaw ey lek 5 ning lek 6 trow ot] Penjual: Baik. Saya ulangi lagi, ya. Anda beli tiket dua kursi untuk pergi ke Siem Reap besok pada pukul 8.30

127 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku duduk di kursi nomor 5 dan nomor 6, betul?

ឌីៃដាៈ ច ្តូវជហើយ ជតើអស នថលប ុនែៃខ្ដរ? [ca trow hai tae os thlai ponman dae] Dinda : Iya, betul. Habis berapa semuanya?

អែកលក ៈ សរុបអស ៧២.០០០ ជរ ល ៣៦.០០ ជរ ល កនុងមាែក [sarob os 72.000 riel 36.000 riel knung mniak] Penjual: Semuanya 72.000 riel, 36.000 riel per orang.

ឌីៃដាៈ ជៃ លុយ [nih luy] Dinda : Ini uangnya.

អែកលក ៈ អរគុណ នថងខ្សអកសូមមកដល ទីជៃ មុៃ ជមា ង កៃល ជមា ង㮶 [orkun thngai s’aek som mok dol ti nih mun mong konlah mong na] Penjual: Terima kasih. Besok tolong sampai di sini setengah jam sebelum waktu keberangkatan, ya.

ឌីៃដាៈ ច អរគុណ លាសិៃជហើយ

128 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [ca orkun lia sen hai] Dinda : Iya, makasih. Sampai jumpa.

អែកលក ៈ រាបលា [jom riap lia] Penjual: Sampai jumpa.

129 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Naik Bus Umum

A: sopir bus kota (sopir lebih tua 10 tahun dari Dinda, jadi Dinda memanggil ជលាកពូ [lok pu] yang berarti paman) **Sopir - នតកុង [tai kong]

នតកុង : ជា ! ជឡើងមកជអាយជល ៃ [toh lerng mok oy lern] Sopir : Ayo, cepat naik.

ឌីៃដាៈ ជតើ្តូវបង លុយឲយជហើយ ឬក ច ជពលចុ ជលាកពូ? [tae trow bong luy oy hai riu kor cam pel coh lok pu] Dinda : Apakah harus bayar dulu atau saat turun, Pak?

នតកុង : បាទ សូមបង លុយឲយជហើយ [bat som bong luy oy hai] Sopir : Iya, tolong bayar dulu, ya.

ឌីៃដាៈ ជតើនថលប ុនែៃខ្ដរ ជលាកពូ? [tae thlai punman dae] Dinda : Berapa harganya, Pak?

នតកុង : ១.៥០០ ជរ ល

130 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [mouy pan pram roy riel] Sopir : 1.500 riel.

ឌីៃដាៈ ជៃ លុយ ជលាកពូ [nih luy lok pu] Dinda : Ini uangnya, Pak.

នតកុង : បាទ អរគុណ សូមអជ្ជើញរកកខ្ៃលងអងគុយ [bat orkun. som anhcenh rok konlaeng ongkuy] Sopir : Iya, makasih. Silakan cari tempat duduk.

ឌីៃដាៈ ម្ុ ចង ចុ ជៅច ណត ជៅម្ុ ្ពលាៃយៃតជ ភែ ជពញ ជពល ិតដល យ្បាប ម្ុ នង ជលាកពូ [khnyom cong coh now comnot now m’dom prolian yonhoh phnom penh pel jit dol jouy prab khnyom pong lok pu] Saya mau turun di pakiran yang ada di sekitar Bandara Phnom Penh. Kalau sudah dekat, tolong bilang kepada saya ya, Pak.

នតកុង : អូរ ជបើចង ជៅដល ្ពលាៃយៃតជ ោល ខ្ត បៃត ិ 螶ៃ្ក ុងខ្មសរទី៣ មតងជទ តជទើបជៅដល

131 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [o bae cong tow dol prolian yon hoh thal tae bonto jih lan krong khsae ti bai mdong tiat tieb tow dol] Sopir : Oh, kalau mau pergi ke bandara harus lanjut naik bus rute ke-3 sekali lagi.

ឌីៃដាៈ អូរ ហច ងជទហ ច យ្បាប ម្ុ នងជលាកពូ ជ្ពា ម្ុ មិៃសាគល នល ូវជទ [oh anhjing te hor cam jouy prab khnyom pong lok pu proh khnyom min skal plow te] Dinda : Oh, begitu. Tolong beri tahu saya, ya, Pak, karena saya tidak tahu jalan.

នតកុង : មិៃអីជទ ច ម្ុ ្បាប ជពលជៅដល ច ណត ខ្ដល ្តូវប្ ូរ螶ៃ្ក ុងជៅខ្មសរទី ៣ [min ey te cam khnyom prab pel tow dol comnot dael trow pdo lan krong tow khsae ti bai] Sopir : Tidak apa-apa. Saya akan beri tahu ketika sudah sampai di tempat pemberhentian untuk ganti bus kota ke rute ke-3.

ឌីៃដាៈ ច អរគុណជ្ចើៃ㮶ស ជលាកពូ ម្ុ មិៃសូវយល ពី ខ្មសរនល ូវជទ ជ្ពា ជៃ គ ជលើកទីម យ ខ្ដលម្ុ ិ 螶ៃ្ក ុងរដឋ

132 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [ca orkun chren nah lok pu khnyom min sow yol pi khsae plow te proh nih kie liek ti mouy dael khnyom jih lan krong rath] Dinda : Iya, terima kasih banyak, Pak. Saya kurang paham tentang rute karena ini pertama kalinya saya naik bus pemerintah.

នតកុង : មិៃអីជទ កុ បារមភ [min ey te kom barom] Sopir : Tidak apa-apa, tenang saja. Ungkapan Lain

ម្ ុ ចង ជៅវមា ៃឯករា យ យកប ុនែៃពូ? [khnyom cong tow vimian ekkariach yok punman pu] Saya mau pergi ke Monumen Independen, berapa ongkosnya?

សូមឈប ជៅោងជ្កាយ螶ៃ ខ្ដលចតជន [som chob now khang kroy lan dael cot noh] Tolong berhenti di belakang mobil yang pakir itu.

133 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជតើអាចឈប ច ម្ុ បៃតិចបាៃជទ? ម្ុ ចង ចូលមា តទិញទ ក នក [tae ach chob cam khnyom bontic ban te khnyom cong col mat tinh tiek piek] Apakah bisa berhenti dan menunggu saya sebentar? Saya mau beli air minum sebentar di toko.

ម្ុ ចង ចុ ជៅ… [khnyom cong coh now..] Saya mau turun di ….

ោត ចង ជៅ.... [kuat chong tow…] Dia mau pergi ke ….

សូម យ ូៃោត ជៅសាថៃទូតឥណឌូជៃសុី [som jouy jun kuat tow sthantut endonesi] Tolong antar dia pergi ke Kedutaan Indonesia.

ធមែាៗ បាៃជហើយពូ កុ ជល ៃជពក! ម្ុ ោលច! [thuammada thuammada ban hai pu kom lien pek khnyom khlach] Biasa-biasa saja, Pak. Jangan terlalu cepat. Saya takut.

134 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឯ㮶លុយអាប របស ម្ុ ? [aena luy ab roboh khnyom] Di mana uang kembalian saya?

ពីភែ ជពញជៅជស មរាប ជតើ螶ៃ្ក ុងឈប ស្មាកប ុនែៃ ដង? [tae pi phnom penh tow siem reap lan krong chob somrak ponman dong] Berapa kali bus dari Phnom Penh ke Siem Reap berhenti untuk istirahat?

អត ជោស ជលាកពូ/បង ម្ុ ្តូវការចូលបៃទប ទ ក [ot toh lok pu/bong khnyom trowka col bontob tiek] Permisi, Pak/Mas. Saya ingin pergi ke belakang.

ម្ុ ចង ទិញស បុ្តជៅមកខ្តមតងឲយជហើយ [khnhom chong tinh sombot tow mok tae mdong oy hai] Saya ingin beli tiket pergi pulang sekalian.

135 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Alat Transportasi

មូតូ [moto] motor កង [korng] sepeda មូតូកង បី motor roda tiga [moto korng bey] សុីកល ូ [si klo] becak 螶ៃ [lan] mobil 螶ៃ្ក ុង [lan krong] bus យៃតជ [yonhoh] pesawat រទ ជភលើង kereta api [roteh plieng] រទ ជោ [roteh ko] kereta sapi មូតូឌុប [moto dop] ojek កាបា ល [kapal] kapal

136 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Angka dan Jumlah Angka Bunyi 120 ម យរយនមភ [mUy rOy mphei] 200 ពីររយ [pi. rOy] 300 បីរយ [bai. rOy] 1.000 ម យពាៃ [mUy.pOan] ម យពាៃ ្បា រយ [mUy.pOan.pram. 1.500 rOy] ្បា ម យពាៃ ្បា ពីរ [pram.mUy.pOan. 6.750 រយ សិប pram.pi.rOy.ha. sep] 10.000 ម យមុ ៃ [mUy.meun] ពីរមុ ៃ្បា ពាៃ [pi.meun.pram. 25.000 pOan] ម យខ្សៃ/ដប មុ ៃ [mUy.sen/dOp 100.000 meun] ចិតសិប្បា មុ ៃ្បា [jet.sep.pram. 750.540 រយខ្សសិប meun.pram.rOy.s ae.sep] 1.000.000 ម យលាៃ [mUy.lean]

137 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Angka dan Jumlah dalam Ragam Lisan Masyarakat Kamboja, khususnya di Ibu Kota Phnom Penh, ada ragam lisan yang biasa digunakan untuk menyebutkan harga atau jumlah. Namun, ragam lisan tersebut tidak berlaku untuk semua angka atau jumlah. Di bawah ini merupakan beberapa ragam lisan yang biasa digunakan oleh masyarakat Kamboja.

Angka Bunyi Bunyi Ragam Lisan (Informal) ៥/5 [pram] [peam] ៦/6 [pram mUy] [pe mUy] ៧/7 [pram pi] [mpel] ៨/8 [pram bei] [mbei] ៩/9 [pram bun] [mbun] ១១/11 [dOp mUy] [man dOp] ១២/12 [dOp pi] [dOp bei] ១៣/13 [dOp bei] [bei dOp] ១៤/14 [dOp bun] [bUn dOp] ១០០/100 [mUy rOy] [merOy mahOy] ១០០០/1000 [mUy poan] [me pOan]

138 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Angka Bunyi Bunyi Ragam Lisan (Informal) ៥០០០/5000 [pram [peam pOan] pOan] ១០.០០០/10.000 [mUy men] [me men] ១៥.០០០/15.000 [mUy men [me men peam pram poan] pOan]/[me men peam]

Latihan

Sebutkan jumlah angka di bawah ini, baik dalam ragam formal maupun dalam ragam lisan (informal)!

1. ១.៥០០ ជរ ល/KHR1.500 [mouy pan pram roy riel] 2. KHR 25.750 ...... 3. KHR 543.970 ...... 4. KHR 78.981 ...... 5. 1.789.011 ......

139 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan Jenis dan Perkiraan Tarif Transportasi di Kamboja

1. Bus Kota Bus adalah satu-satunya transportasi umum dengan tarif termurah untuk menjelajahi kota. Tarifnya KHR 1.500 (sekitar US$0,40). Anda akan membayar setiap kali Anda naik bus. Jalur beroperasi mulai pukul 05.00 hingga 20:30.

2. Remork atau Tuk-Tuk atau Moto Kong Bai

140 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Remork telah menjadi sangat populer di Phnom Penh. Remork Kamboja menawarkan perjalanan yang lebih tenang dan lebih menyenangkan. Biaya transportasi ini kira-kira KHR 4.000– 8.000 (sekitar US$1—US$2) untuk perjalanan singkat dan KHR 40.000— 80.000 (sekitar US$10—US$15) untuk sepanjang hari. Harga tersebut bervariasi bergantung pada jumlah penumpang dan tempat pertama Anda menaiki Remork.

3. Taksi Motor (Motodup) Taksi motor atau biasa disebut Moto merupakan bentuk transportasi umum yang paling mudah ditemui. Anda hanya perlu melangkah ke trotoar dan pengemudi taksi motor ini akan menawarkan jasanya kepada Anda. Tarif perjalanan Moto mulai dari KHR 1.500— 4.000 untuk perjalanan di kota dan KHR 24.000—32.000 (US$6—US$8) per hari. Harga bisa naik pada malam hari.

141 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 4. Taksi Umum Taksi di Kamboja dapat Anda temukan di area tempat wisata, hotel, atau Anda juga dapat memanggilnya melalui telepon. Tarif taksi atau mobil dengan sopir berharga KHR 100.000—140.000 (US$ 25—US$ 35) per hari. Sementara itu, besar tarif untuk wisata singkat atau perjalanan mengelilingi kota akan memakan biaya minimal KHR 16.000— 20.000 (US$4—US$5).

5. Becak

Becak atau biasa disebut cyclo merupakan salah satu transportasi lokal yang ada di Kamboja. Jika waktu

142 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku bukanlah salah satu faktor perjalanan, Anda bisa mencobanya. Biaya perjalanan dengan cyclo kira-kira sama dengan motor.

6. Transportasi Daring Layanan transportasi daring juga sedang berkembang di Kamboja. Hampir semua jenis transportasi—seperti tuk-tuk, bajaj, mobil, dan motor—dapat Anda temukan lewat berbagai aplikasi daring. Kelebihan dari transportasi daring ini adalah Anda tidak perlu melakukan tawar-menawar dengan sopir karena besaran tarif perjalanan sudah ditentukan oleh aplikasi.

143 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Sistem transportasi di Kamboja menggunakan jalur kanan (right side). Jadi, posisi pengemudi mobil ada di sebelah kiri. 2. Di Kamboja tidak diperbolehkan menghidupkan lampu kendaraan ketika siang hari, kecuali dalam keadaan tertentu, misalnya hujan. 3. Sebaiknya, dilarang membunyikan klakson—terutama pada malam hari— karena hal itu kurang sopan. 4. Jika tidak menggunakan transportasi daring (online), sebaiknya Anda bertanya tentang besaran tarif atau bernegosiasi terlebih dahulu sampai sepakat agar tidak ada masalah dengan sopir. 5. Biaya transportasi di Kamboja mungkin lebih mahal daripada di Indonesia. Hal itu karena harga bahan bakar minyak (BBM) di Kamboja lebih mahal daripada di Indonesia.

144 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 6 សកមែភាព្បច នថង [sakkam phiap brojam th’ngai] Kegiatan Sehari-hari

145 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Monolog Rutinitas

ម្ុ ជ្ែ ឌីៃដា ម្ុ គ ជា្គូបជ្ងៀៃភាសាឥណឌូជៃសុី [khnyom chhmoh dinda khnyom kie jia kru bongrian phiasa endonesi] Nama saya Dinda. Saya guru Bahasa Indonesia.

ជាជរ ងរាល នថងជធវីការ ម្ុ ្តូវខ្តជ្កាកពី្ព កជៅជមា ង៥ ្ព ក ពីជ្ពា ម្ ុ មាៃកាលវភា គបជ្ងៀៃជៅជមា ង ៦.៣០ នទី្ព ក ។ [jia riang ral thngai twerka khnyom trow tae krok pi prik now mong pram prik piproh khnyom mian kalwikphiak bongrian now mong pram mouy sam seb niati prik] Setiap hari kerja, saya harus bangun pagi pada pukul 5.00 karena saya ada jadwal mengajar pukul 6.30 pagi.

146 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku មុៃៃ ងជចញដ ជណើរ ម្ុ ញុ អា រជពល្ព កសិៃ [mun ning cenh dom nae khnyom nyam aha pel prik sen] Sebelum berangkat, saya sarapan.

ម្ុ ជចញដ ជណើរជៅដល កខ្ៃលងបជ្ងៀៃ្បខ្ហលជាជមា ង ៦.១៥ នទី [khnyom cenh dom tow dol konlaeng bong rian brohael jia mong pram mouy dob pram niati] Saya berangkat dan tiba di tempat mengajar sekitar pukul 6.15 pagi.

ស្មាប 䎶ែ ក ជរ ៃជពល្ព ក ម្ុ បជ្ងៀៃចប ជៅជមា ង ៨ ្ព ក ។ [somrab thnak rian pel prik khnyom bong rian cob now mong pram bey prik] Untuk kelas pagi, saya selesai mengajar pada pukul 8.00.

147 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ម្ុ ក មាៃ䎶ែក ជរ ៃជៅ ទ័ពពិជសស ៩១១ខ្ដរ ជៅទីជន ម្ុ បជ្ងៀៃជោ䮶 ។ [khnyom kor mian th’nak rian now toab pises pram boun dob mouy dae now tinuh khnyom bong rian yothia] Saya juga punya kelas di 911 Special Forces Regiment. Di sana saya mengajar tentara.

ជាទូជៅ 䎶ែក ជរ ៃជៅ ៩១១ ចប ជនតើមជៅជមា ង ១១.០០ ជហើយចប ជៅជមា ង ១៣.០០ [jia tutow thnak rian now pram boun dob mouy cab pdaem now mong dob mouy hai cob now mong dob bai] Biasanya, kelas di 911 mulai pada pukul 11.00 dan selasai pada pukul 13.00.

បនទ ប មកម្ ុ ្តឡប ជៅទី្កងុ ភែ ជពញវញ ។ [bontiab mok khnyom trolob tow tikrong phnom penh winh] Setelah itu, saya kembali ke Ibu Kota Phnom Penh.

148 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជៅជពលលាងចម្ុ បជ្ងៀៃជទ ត [now pel l’ngiach khnyom bong rian tiat] Sore hari, saya mengajar lagi.

䎶ែក ជរ ៃោងអស ជៅជពលលាងចចប ជៅជមា ង ១៩.០០ យប ។ [thnak rian tang os now pel l’ngiach cob now mong dob pram boun yob] Semua kelas sore selesai pada pukul 19.00.

ជាធមែា ម្ុ ជដកជៅជមា ង ២១.០០នទីយប ។ [jia thomda khnyom dek now mong m’phai mouy niati yob] Biasanya saya tidur pada pukul 21.00.

ជៅចុងសបាត ហ ជាធមែាម្ុ ជៅ ងកាជហវ ឬក ជដើរជលង ជៅនារទ ជៃើប ។ ម្ុ ចូលចិតតជដើរជលងជៅជពលខ្ដលម្ុ មាៃ ជពលទ ជៃរ ។ [now cong sab p’da jia thoam m’da khnyom tow hang kafe riu kor dae leng now phsa tom naeb khnyom colcet dae leng now pel dael khnyom mian pel tomne] Ketika akhir pekan, biasanya saya pergi ke warung/kedai kopi atau berjalan-jalan di mal.

149 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ម្ុ ចូលចិតតជដើរជលងជៅជពលមាៃជពលទ ជៃរ [khnyom colcet dae leng now pel mian pel tomne] Saya suka berjalan-jalan ketika punya waktu luang.

150 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Bertanya Kegiatan Sehari-hari

្គូ : សាយ័ណហស សតី! សុមសបាយជទ? [sayan sousdey sok sabbay te] Guru : Selamat sore, apa kabar?

សិសស : សាយ័ណហស សតីអែក្គូ! ម្ុ សុមសបាយ! [sayan sousdey sok sabbay te] Selamat sore, Bu. Saya baik.

្គូ : ជៅជពល្ព ក ជតើអែកមាៃសកមែភាពអវីមល ? [tae awey khlah jia sakkam phiap now pel prik roboh niak] Guru : Pada pagi hari apa saja kegiatan Anda?

សិសស : ជាធមែា ម្ុ ជ្កាកពីជដកជៅជមា ង ៦្ព ក ជហើយ ម្ុ ជរ បច កខ្ៃលងជដក បនទប មកម្ុ ត ្បាណ បៃតិច រចជហើយម្ុ ងូតទ ក ៃិង ដុសជធែញ បនទប ពីរចជហើយ ម្ុ ជរ បច មល ួៃជៅសាលាជរ ៃ ។ [jia toam m’da khnyom krok pidek now mong pram mouy prik hai khnyom riab com konlaeng dek bontiab mok khnyom hat pran bontic rouch hai khnyom ngut tiek

151 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ning doh thmeny bontiab pi rouch hai khnyom riab com khloun tow sala rian] Murid : Biasanya, saya bangun tidur jam 6 pagi lalu berolah raga sebentar. Kemudian mandi dan gosok gigi. Setelah itu, saya bersiap-siap berangkat ke sekolah.

្គូ : ចុ ច ខ្ណកអា រជពល្ព ករបស អែក? [coh comnaek aha pel prik roboh niak] Guru : Bagaimana sarapan Anda?

សិសស : អរ...ស្មាប អា រជពល្ព ក ម្ុ ខ្តងខ្តញុ ជៅ ិតសាលាជរ ៃ [huh..somrab aha pel prik khnyom taeng tae nyam now jit sala rian] Murid : Hm …. Untuk sarapan saya selalu makan di dekat sekolah.

152 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ្គូ : ជតើ䎶ែក ជរ ៃរបស អែកចប ជនតើមជៅជមា ង ប ុនែៃ? [tae thnak rian roboh niak cab p’dem now mong ponman] Guru : Sekolah Anda mulai dari jam berapa?

សិសសៈ 䎶ែក ជរ ៃម្ុ ចប ជនតើមពីជមា ង ៧ ្ព ក ដល ជមា ង ៥ លាងច ។ រជស លជៃ ម្ុ មាៃការ្បឡង [thnak rian khnyom cab p’dem pi mong pram pi dol mong pram l’ngiach rosial nih khnyom mian ka brolong] Murid : Kelas saya mulai jam 7 pagi sampai jam 5 sore. Siang ini saya ada ujian.

Guru : ជាធមែា ជតើអែកចូលជដកជៅជមា ង ប ុនែៃ? [jia thoam m’da tae niak col dek now mong ponman] Biasanya, Anda tidur jam berapa?

សិសស : ជាធមែា ម្ុ ចូលជដកជៅជមា ង ៩, ៣០នទី

153 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [jia thoam m’da khnyom col dek now mong pram boun sab seb niti] Murid : Biasanya, saya tidur jam 21.30.

្គូ : ជហើយចុ ជតើអែកមាៃសកមែភាពអវីមល ជៅជពល ទ ជៃរ? [hai coh tae niak mian sakkamphiap awey khlah now pel tomne] Guru : Lalu, apa saja kegiatan Anda ketika punya waktu luang?

សិសស : ជៅជពលមាៃជពលទ ជៃរម្ុ ជ្ចៀង ៃិង រា ខ្ហ លទ ក ឬក ជៅកល ប ត ្បាណជាម យមិតតភកតិ របស ម្ុ អែក្គូ [now pel tomne khnyom criang neng ram hael tiek rie kor tow khleb hat pran jia mouy mit phiak roboh khnyom niak kru] Murid : Ketika punya waktu luang, saya suka menyanyi, menari, berenang, atau pergi ke pusat kebugaran dengan teman saya, Bu.

Guru : អាហ ...លអ㮶 អរគុណ ស្មាប ការជរ បរាប [A…laor nah! Orkun somrab ka riab’rab]

154 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Wah... bagus! Terima kasih untuk ceritanya.

សិសស : បាទ មិៃអីជទអែក្គូ [bat min ey te niak kru] Murid : Iya, sama-sama Bu.

Catatan Penggunaan kata jam untuk menyatakan waktu seperti pada kata jam 7 pagi hanya diperbolehkan dalam bahasa cakapan. Pada bahasa baku, kita menggunakan kata pukul. Contoh pukul 7 pagi

155 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Membuat Janji

ឌីៃដាៈ ស សត ីពិសី! ជៅចុងសបាត ហ ជៃ ជតើអែកទ ជៃរជទ? [sousdey pisey now cong sab p’da nih tae niak tomne te] Dinda : Halo, Pisey. Akhir pekan ini apakah Anda punya waktu luang?

ពិសីៈ ច ស សត ីអែក្គូ! ស្មាប ចុងសបាត ហ ជៃ ម្ ុ ទ ជៃរ ជតើមាៃការអវីខ្ដរអែក្គូ? [ca sousdey niak kru somrab cong sab p’da nih khnyom tomne tae mian ka awey dae niak kru] Pisey : Iya, Halo Ibu guru. Untuk akhir pekan ini saya punya waktu luang, ada apa, Ibu?

ឌីៃដាៈ អរ...ជៅ PUSBUDI មាៃការជមើលកុៃ ៃិង ញុ អា រឥណឌូជៃសុីជាម យោែ ។ ជតើពិសីអាចចូល រមបាៃជទ? [huh…now pusbudi mian ka merl kon nign nyam aha endonesi jia mouy knia tae pisey ach col roum ban te] Dinda : Hm … di PUSBUDI ada acara menonton film dan makan makanan

156 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Indonesia bersama. Apakah Pisey bisa ikut?

ពិសីៈ អូ! សាតប ជៅគ រឲយចប អារមែណ 㮶ស ។ ជតើកមែ វធ ីជន ៃ ងចប ជនតើមជៅជមា ងប ុនែៃខ្ដរអែក ្គូ? [oh sdab tow kou oy cab arom nah tae kamwiti noh ning cab pdem now mong ponman dae niak kru] Pisey : Oh, kedengarannya menarik sekali. Acara itu akan mulai pukul berapa, Ibu?

ឌីៃដាៈ កមែ វធ ីជន ៃ ងចប ជនតើមជៅនថងជៅរ៍ ជមា ង ៦ លាងច ។ [kamwiti nuh ning cab pdem now thnai sao mong pram mouy l’ngiach] Dinda : Acaranya akan mulai pada pukul 18.00, hari Sabtu.

ពិសីៈ ជតើម្ុ អាចបប លមិតតរបស ម្ុ ជៅជាម យបាៃជទ អែក្គូ? [tae khnyom ach boboul mit roboh khnyom tow jiamouy ban te niak kru] Pisey : Bolehkah saya mengajak teman pergi bersama, Ibu?

157 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ្បាកដជាបាៃ! [brakot jia ban] Dinda : Pasti boleh.

ពិសីៈ ជបើអ្ច ងអរគុណជ្ចើៃអែក្គូ បោែជៅនថងជៅរ៍ ចុងសបាត ហ ជៃ ។ [bae anhjing orkun cren niak kru joub knia now thngai sao cong sab p’da nih] Pisey : Kalau begitu makasih banyak, Bu. Sampai jumpa Sabtu, akhir pekan ini.

ឌីៃដាៈ ចអរគុណដូចោែ ម្ុ រងច 㮶 [ca orkun doch knia khnyom rong cam na] Dinda : Iya, sama-sama. Saya tunggu, ya. Catatan PUSBUDI (Pusat Budaya Indonesia)

158 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Membatalkan Janji

ពិសីៈ អធា្ស័យអែក្គូ! ជតើជយើងអាចៃិោយោែ បៃតិចបាៃជទ? [ak th’yia srai niak kru tae yerng ach niyiay knia bontic ban te] Pisey : Permisi, Bu, apakah kita bisa mengobrol sebentar?

ឌីៃដាៈ ចបាៃ... មាៃការអវីខ្ដរពិសី? [ca ban mian ka awey dae pisey] Dinda : Iya, boleh. Ada apa, Pisey?

ពិសីៈ ច ម្ ុ ចង ៃិោយោក ទងជៅៃ ង កមែ វធ ីជៅ ចុងសបាត ហ ជៃ [ca khnyom cong niyiay taktong tow nign kamwiti now cong sab pda nih] Pisey : Iya, saya mau mengobrol tentang acara akhir pekan ini.

ឌីៃដាៈ អូរ...! ោ ងជម ចខ្ដរ ពិសី? [oh.. yang mech dae pisey] Dinda : Oh … bagaimana, Pisey?

ពិសីៈ ភាលមៗ ម្ុ បាៃទទ លដ ណ ងពីឪពុកមាតយម្ុ 䎶 ចុងសបាត ហ ជៃ ្តូវជៅជលងោយា ជៅឯ្សកុ ក ជណើត ។

159 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [phliam phmiam khnyom ban totoul domneng pi owpuk mday khnyom tha cong sab pda nih trow tow leng yiay ta now ae srok komnaet] Pisey : Tiba-tiba saya dapat kabar dari orang tua saya bahwa akhir pekan ini harus mengunjungi nenek dan kakek saya yang ada di kampung halaman.

ឌីៃដាៈ អ្ច ងមាៃៃ័យ䎶 ពិសីមិៃអាចចូលរម កមែ វធ ី បាៃជទ អ្ច ងខ្មៃជទ? [anhceng mian ney tha pisey min ach col roum kamwithi ban te anhjieng men te] Dinda : Jadi, maksudnya Pisey tidak bisa ikut, begitu?

ពិសីៈ ាមពិតជៅ ម្ ុ ពិតជាចង ចូ លរម កមែ វធ ីជៃ 㮶ស អែក្គូ [tampit tow khnyom pit jia cong col roum kamwiti nih nah niak kru] Pisey : Sejujurnya saya ingin sekali ikut acara ini, Bu.

ពិសីៈ ខ្តម្ុ មិៃអាចចូលរ មបាៃ ជដាយសារខ្ត្តូវជៅ ្ស ុកក ជណើត ឲយម្ុ សុ ជោសនងអែក្គូ ។

160 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [tae khnyom min ach col roum ban doy sa tae trow tow srok komnaet oy khnyom somtoh pong niak kru] Pisey : Namun, saya tidak bisa ikut karena harus pulang ke kampung halaman. Maafkan saya, ya, Bu.

ឌីៃដាៈ អូរ...! មិៃអីជទ ពិសី [oh..min ey te pisey] Dinda : Oh …, tidak apa-apa Pisey.

ពិសីៈ ខ្តមិតតម្ ុ បីនក ព កជគៃ ងចូ លរម កមែ វធ ីជៃ ម្ុ សងឃ ម䎶អែក្គូអាច យព កជគ ជ្ពា ព កជគ មិៃជច ភាសាឥណឌូជៃសុីជទ ។ [tae mit knyom bey niak pouk ke nign col roum kamwiti nih khnyom songkhiem tha niak kru ach jouy pouk ke pong proh pouk ke min ceh phiasa endonesi te] Pisey : Tapi, tiga orang teman saya akan ikut acara itu. Saya harap Ibu bisa membantu mereka karena mereka tidak bisa bahasa Indonesia.

161 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ច កុ បារមភ ម្ុ ៃ ង យព កជគ [ca kom barom khnyom ning jouy pouk ke] Dinda : Iya, jangan khawatir. Saya akan membantu mereka.

ពិសីៈ ច អរគុណជ្ចើៃ㮶ស អែក្គូ [ca orkun cren niak kru] Pisey : Baik, terima kasih banyak, Bu.

ឌីៃដាៈ ច មិៃអីជទ ពិសី [ca min ey te pisey] Dinda : Iya, sama-sama Pisey.

162 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

Kegiatan Sehari-hari

ជតើអែកញុ បាយជហើយជៅ? [tae niak nyam bay hai now] Anda sudah makan, belum?

ជពលទ ជៃរ ម្ុ ចូលចិតតអាៃជស វជល [pel tomne khnyom colcet an siav phow] Ketika memiliki waktu luang, saya suka membaca buku.

បនទប ពីទ ជៃរពីការង្ករ ម្ុ ចូលចិតតជដើរនារទ ជៃើប [bontiab pi tomne pi kangia khnyom colcet dae phsa tomnieb] Saat punya waktu luang setelah bekerja, saya suka berbelanja di mal.

163 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Membuat Janji ជៅនថងអាទិតយមាៃកមែ វធ ីជមើលកុៃ ុ ោែ ជៅ KBRI ។ ពួកខ្ញ សូមអញ្ជើញសិសសោង អស ោែ ជដើមបីមកចូលរម កមែ វធ ីៃុ ។ [now thnai atit mian kammak witi merl kon jum knia now kbri pouk khnyom som anhcenh seh tang oh knia derm bai mok col roum kammakwiti noh] Hari Minggu ada acara menonton film bersama di KBRI. Kami mengundang semua murid untuk datang ke acara itu.

យ៉ាងញម៉ាចភ្ែរ ច្បសិនញបើជៅលាងចនថងអាទិតយព កជយើង ជលង玶យសី? [yang mech dae brosen bae now l’ngiach thngai atit pouk yerng leng wiay sey] Bagaimana kalau hari Minggu sore kita bermain badminton?

ជតើម្ុ អាច បអែកជៅជពល...? [tae khyom ach joub niak now pel] Apakah saya bisa bertemu Anda pada ...?

164 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Membatalkan Janji ាមពិតជៅម្ុ ពិតជាចង ោល ង㮶ស ក ប ុខ្ៃត... [tampit now khnyom pi jia cong khlang nah kor pon tae...] Sejujurnya saya ingin sekali, tetapi ....

ាមពិតជៅម្ុ ពិតជាចប អារមែណ ោល ង㮶ស ក ប ុខ្ៃត... [tampit now khnyom pit jia cab arom khlang nah kor pon tae..] Sebenarnya saya tertarik sekali, tetapi ….

សូមជោស ម្ុ មិៃអាចជៅបាៃ ពីជ្ពា ... [somtoh khyom min ach tow ban piproh…] Maaf, saya tidak bisa pergi karena ....

សុ ជោស ម្ុ មិៃអាចជទនថងជៃ ោ ងជម ចខ្ដរ ្បសិៃជបើព ក ជយើងជៅពីរនថងជ្កាយជទ ត? [somtoh khyom min ach te thngai nih yang mech dae brosen bae yerng tow pi thngai kroy tiat] Maaf, saya tidak bisa hari ini. Bagaimana kalau kita pergi dua hari lagi?

Catatan Bahasa Khmer juga mempunyai beberapa kata yang bunyi dan tulisannya hampir sama, tetapi artinya sangat berbeda.

165 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Contoh

ដុ ដុស [doh] — [doh] tumbuh menggosok ៃ ង ៃិង [ning] [ning] — akan, tidak bergerak, dan diam, oleh

Kosakata Urutan Waktu

បនទប មកជទ ត.../ជ្កាយមក... Setelah itu, .... [bontiab mok/kroy mok] បនទប ពី... Setelah ..., .... [bontiab pi] ជហើយ...ក kemudian/lalu [hai…kor]

166 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Kata Keterangan

Kete- Khmer Indonesia rangan ខ្តងខ្ត 100% [taeng tae] selalu ជាធមែា 90% [jia thomda] biasanya ជាទូជៅ 80% [jia tutow] umumnya ជាញ កញប 70% [jia nyiuk nyoab] sering ៃកាល kadang- 50% [pel khlah] kadang មតងមាក ល 30% [m’dong m’gal] - ក្ម 10% [kom ro] jarang ជសទើរខ្តមិៃ䮶លប hampir tidak 5% [s’tE tae min pernah/jarang th’loab] sekali មិៃខ្ដល 0% [min dael] tidak pernah

167 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Contoh ១. ម្ុ ភ្តងភ្តជ្កាកពីជដកជៅជមា ង ៦ ្ព ក ។ [khnyom taeng tae krok pidek now mong pram mouy prik] Saya selalu bangun tidur pada pukul 6.00 pagi.

២. ᾶធមម㾶ឌីៃដាចូលចិតត ត ្បាណជៅជពលលាងច ។ [dinda jia thomda colcet hat pran now pel l’ngiach] Biasanya, Dinda suka berolahraga pada sore hari.

៣. ោតᾶញឹកញាប់ មិៃញុ អា រជពលយប ជទ [koat jia nyiuk nyoab min nyam aha pel yob te] Dia sering tidak makan malam.

៤. ោតមិនភ្ែល ងូតទ កជៅជពលយប ជទ ។ [koat min dael ngut tiuk now pel yob te] Dia tidak pernah mandi pada malam hari.

168 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Hobi

ចូលចិតត ្សលាញ [colcet] [srolanh] suka cinta ជពលទ ជៃរ អាៃ [pel tomne] [an] waktu luang membaca សរជសរ គូរគ ៃូរ [sor se] [ku kumnu] menulis melukis ជមើល សាតប [mEl] [sdab] menonton mendengarkan ជ្ចៀង រា [criang] [roam] bernyanyi menari កុៃ ប ងស ង [kon’] [boung soung] film doa ជលង ខ្លបង [leng] [l’baeng] bermain permainan/game បាល ោត បាល ទ [bal tuat] [bal tiah]

169 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku sepak bola bermain voli ខ្ហលទ ក ជដើរជលង [hael tiuk] [dae leng] berenang jalan-jalan ិ កង ជៅកល ប ត ្បាណ [jih kong] [tow khleb hat bersepeda pran] pergi ke pusat kebugaran

Kosakata Hari dan Bulan

នថង [th’ngai] – Hari ច័នទ [chann] Senin អង្គារ [ongkia] Selasa ពុធ [put] Rabu ច្ពហសបតត� [pro huah] Kamis សុច្ក [sok] Jumat ញៅរ៍ [sao] Sabtu 讶ទិតយ [atit] Minggu ខ្ម [khae] – Bulan មក殶 [makkara] Januari កុមភៈ [komphiak] Februari មី侶 [minia] Maret

170 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ញមសា [mesa] April ឧស徶 [us sakphia] Mei មិថុ侶 [mik thok Juni na] កកក⮶ [kak’da] Juli សី莶 [sey ha] Agustus កញ្ញា [kanh nya] September តុ澶 [tok la] Oktober ិចច្ ិិកា [wichek ka] November

171 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Ceritakanlah kegiatan Anda pada akhir minggu! ......

2. Anda mau mengundang murid Anda untuk datang ke acara pesta perayaan Kemerdekaan Negara Indonesia (កមែ វធ ី ប ជល ងទិ玶ឯករា យឥណឌូជៃសុី [piti job.liang tik.wia ek.kak.riach.endonesi]) di KRBRI. Bagaimana cara Anda mengundang mereka? ......

3. Murid Anda mengajak Anda jalan-jalan ke Wat Phnom (វតតភែ ) dan Toul Sleng (ទ ល

172 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ខ្សលង). Sebelumnya, Anda sudah membuat janji dengan mereka. Namun, Anda tidak bisa pergi karena harus bertemu dengan Pak Dubes (ឯកអគគរដឋទូត [ek.ak.kiak.roat. thak.tut]). Bagaimana cara Anda membatalkan janji Anda? ......

173 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan Cara Menyebutkan dan Menulis Tanggal, Bulan, dan Tahun

Di Kamboja cara untuk menulis tanggal/កាលបរ ជចឆទ[kaalpakricheit] harus dimulai dari hari, tanggal, bulan, lalu tahun. Untuk mengisi formulir, ada dua cara yang digunakan, yaitu sebagai berikut. 1. Penulisan tanggal yang sangat resmi seperti pada surat-surat pemerintah atau surat undangan resmi ditulis dengan menggunakan dua sistem sekaligus, yaitu sistem lunar (sesuai sistem kalender Buddha) dan sistem solar. Contoh penggunaannya dalam surat undangan resmi dapat dilihat di bawah ini.

174 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Keterangan (sistem Lunar) នថងពុធ ៨ ជរាច ខ្មអាសាឍ ᯒែ កុរ ឯកស័ក ព.ស ២៥៦៣ [thngai put pram bai roch khae asad chhnam kor Ek'sak put.tak.sak.rach pi poan pram rouy hok seb bai] Hari Rabu 8 roch bulan Asad Tahun Kor Ek.Sak B.E (Buddha Enters) 2563

(sistem solar) ្តូវៃ ងនថងទី ២៤ ខ្មកកកដា ᯒែ ២០១៩ ។ [trow nign thnai ti m’pai boun khnae kak’da chhnam pi poan dob pram boun] Sesusai dengan tanggal 24 bulan Juli tahun 2019

2. Penulisan tanggal yang semi formal, biasanya dituliskan dengan menggunakan sistem solar, termasuk semua dokumen yang berhubungan dengan hubungan internasional. Contoh penggunaan sistem solar dapat dilihat pada contoh berikut ini.

នថង ពុធ ទី ២៤ ខ្ម កកកដា ᯒែ ២០១៩

175 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [th’ngai put ti m’phai boun khae kak’da chh’nam pi poan dob pram boun] Hari Rabu, tanggal 29, bulan Juli, tahun 2019 3. Untuk menulis tanggal dalam bahasa Khmer, selalu digunakan spasi di antara kata dengan angka. 4. Berikut ini merupakan contoh penulisan tanggal yang disingkat. a. ០៧ មករា ១៩៧៥ [pram pi makkara mouy pOan pram boun rOy cet seb pram] 07 Januari 1975 b. ២៦-១០-១៩៩២ 26-10-1992 c. ២៦-១០-៩២ 26-10-92

176 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

Setiap nama hari dalam kalender Kamboja memiliki warna khusus yang berbeda-beda. Warna-warna tersebut adalah sebagai berikut: a. merah - ្កហម [krohorm] untuk hari Minggu, b. kuning tua - ជល ងទុ [lieng tom] untuk hari Senin c. ungu - សាវយ [sway] untuk hari Selasa, d. hijau muda - សុីជល ប [si liab] untuk hari Rabu, e. hijau - នបតង [bai tong] untuk hari Kamis, f. biru - ជម វ [khiaw] untuk hari Jumat, dan g. ungu tua ្ពីងទុ [pring tom] untuk hari Sabtu.

177 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Masyarakat Kamboja percaya bahwa jika memakai pakaian dengan warna yang sesuai dengan hari tersebut, mereka akan mendapatkan kebahagiaan.

178 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 7

ការញែើរទិញអីវ៉ា ន ់ [ka dae ting eywan] Berbelanja

ផ្សារថមី [Psa Thmey]

179 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Membeli Pakaian

អែកលក ៈ សូមសាវគមៃ អែក្សី មាៃអវីម្ុ អាច យ បាៃ? [somswakom niaksrey mian awey khnyom ach jouy ban] Penjual : Selamat datang, Bu. Ada yang bisa saya bantu?

អែកទិញៈ ម្ុ ចង ទិញសជមលៀកប ពាក [khnyom cong tinh somliak bompiak] Pembeli : Saya mau beli pakaian.

អែ កលក ៈ អជ្ជើញអែក្សីជរ ីសជមើល [anhcenh niaksrey rieh miel] Penjual : Silakan pilih, Bu.

អែកទិញៈ អាហ សជមលៀកប ពាកោ ងអស ជៃ សាអតៗ㮶ស អាចតនថលបាៃជទ? [ah somliak bompiak tiang os nih sa’at sa’at nah ach tor thlai ban te] Pembeli : Wah! Pakaiannya bagus-bagus. Harganya bisa ditawar?

180 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អែកលក ៈ សុ ជោស តនមលជៅទីជៃ គ តនមលដាច នថល [somtoh tomlai now ti nih kieu tomlai dach thlai] Penjual : Maaf, harga di sini sudah pas.

អែកទិញៈ លអ ជៅទី㮶កខ្ៃលងផ្លលស សជមលៀក- បពាក ? [laor now tina konlaeng phlah somliak bompiak] Pembeli : Baiklah. Di mana kamar pas?

អែកលក ៈ សូមអជ្ជើញ ម្ុ ូៃជៅ [som anhjienh khnyom jun tow] Penjual : Mari, saya antar.

អែកទិញៈ លអ ម្ុ ្តូវការទិញអាវ្កូជសម យជៃ ជតើនថល ប ុនែៃខ្ដរ? [laor khnyom trow ka tinh aw kro se mouy nih tae thlai pon man dae] Pembeli : Baiklah. Saya memerlukan satu setel jas ini. Berapa harganya?

អែកលក ៈ តនមល玶 25មុ ៃជរ ល (250.000) [tomlai via m’phai pram mieun reil] Penjual : Harganya 250.000 riel.

181 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អែកទិញៈ ម្ុ ទិញអាវ្កូជសម យជៃ [khnyom tinh aw kro se mouy nih] Pembeli : Saya membeli satu setel jas ini, ya.

អែកលក ជតើ្តូវការ្ក玶៉ ត ក ខ្សបកជ ើង ៃិង ជ្សាម ជ ើងខ្ដរអត ? [tae trow ka krowat kor sbaek jieng ning srom jieng dae ot] Penjual : Apakah Anda memerlukan dasi, sepatu, dan kaus kaki juga?

អែកទិញៈ ម្ ុ ្តូវការខ្ត្ក玶៉ ត កម យបាៃជហើយ ជនសង ជទ តច ជពលជ្កាយ [khnyom trowka tae krowatkor mouy ban hai phseng tiet cham pel kroy] Pembeli : Saya perlu satu dasi saja, yang lainnya lain kali saja.

អែកលក ៈ សរុបោងអស 27មុ ៃជរ ល អែក្សី ។ អែក្សី ចង បង ្បាក ផ្លទល ឬក ជ្បើ ជ្កឌីតកាត? [sarob tang os m’phai pram pi mieun riel niak srey niak srey cong bong prak phtal riue kor prae kredit kat]

182 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Penjual : Total harganya 270.000 riel, Bu. Ibu akan membayar secara tunai atau menggunakan kartu kredit?

អែកទិញៈ ម្ុ បង ្បាក ផ្លទល ជៃ លុយម្ុ [khnyom bong prak phtal nih luy khnyom] Pembeli : Saya bayar tunai saja. Ini uangnya.

អែកលក ៈ អរគុណ ជពលជ្កាយអជ្ជើញមក ងជយើងម្ុ ជទ ត㮶 អែក្សី [orkun pel kroy anhcenh mok hang yieng khnyom tiet na niak srey] Penjual : Terima kasih. Lain waktu, silakan berbelanja ke toko kami lagi, ya, Bu.

183 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Berbelanja di Pasar Trandisional

អែកលក ៈ អជ្ជើញចូលជមើលសិៃ! បង្សី [anhcenh col merl sen bong srey] Penjual : Silakan lihat-lihat dulu, Mbak.

ឌីៃដាៈ អាជៃ ម យប ុនែៃបង? [a nih mouy pon man bong] Dinda : Ini harganya berapa, Mas?

អែកលក ៈ ម យ㮶បង? [mouy na] Penjual : Yang mana Mbak?

ឌីៃដាៈ បជ㮶តងជសារៃុ ! [bontong sao nuh] Dinda : Gantungan kunci itu.

អែកលក ៈ អ អាហែ ង ម យ 4,000ជរ ល ខ្តជបើយក 6 ខ្ត 20,000 ជរ លជទបង [or a ning mouy boun pan riel tae bae yok brab mouy tae pi mieun riel te bong] Penjual : Oh, itu 4.000 riel, tapi kalau ambil enam buah harganya 20.000 riel saja, Mbak.

184 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ អាចចុ នថលបាៃជទ តជទ? [ach coh thlai ban tiat te] Dinda : Boleh kurang lagi, tidak, harganya?

អែកលក ៈ តនមលចុ ជទ តមិៃបាៃជទ ម្ុ មិៃបាៃ ច ជណញជ្ចើៃជទបង្សី [tomlai coh tiat min ban te khnyom min ban comnenh cren te bong srey] Penjual : Harganya tidak bisa turun lagi, Mbak. Saya tidak dapat banyak untung.

ឌីៃដាៈ ចុ បៃតិចជទ តជៅ ម្ុ ទិញ [coh bontic tiat tow khnyom tinh] Dinda : Kurangi dikit lagi, lah. Nanti saya beli.

អែកលក ៈ ជបើអ្ជ ង បងឲយតនមលម្ុ ប ុនែៃ? [bae anhjing bong oy tomlai khnyom pon man] Penjual : Kalau begitu, Mbak mau harga berapa?

ឌីៃដាៈ 18,000 ជរ ល ោ ងជម ចខ្ដរ? [mouy mieun pram bey poan riel yang mex dae]

185 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : 18.000 riel, bagaimana?

អែកលក ៈ ម្ុ សុ ជឡើងបៃតិច㮶បង្សី ឲយម្ុ 19,000 ជរ ល មកម្ុ លក ូៃ [khnyom som laeng bontic na bong srey oy khnyom 19.000 riel mok khnyom lok jun] Penjual : Saya minta naik sedikit, ya, Mbak. Saya juga 19.000 Riel.

ឌីៃដាៈ អូជម ម្ុ ទិញ ខ្តជតើអាចយកច្ម ុ បាៃជទ? [oke khnyom tinh tae tae ach yok comroh ban te] Dinda : Baik, saya beli. Tapi apakah bisa campur?

អែកលក ៈ បាទបាៃបង សូមជរ ីសាម្សលាញ [bat ban bong som rieh tam srolanh] Penjual : Iya. Boleh, Mbak. Silakan pilih sesuka hati.

ឌីៃដាៈ ជៃ រចជហើយ សុ ្ចកថង មកជៃ លុយ [nih rouch hai som crok thong mok nih luy] Dinda : Ini, sudah. Tolong minta tas plastik, ya. Ini uangnya.

186 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អែកលក ៈ អរគុណ! បង្សីសាអត នថងជ្កាយមកជទ ត㮶 [orkun bong srey sart thngai kroy mok tiat na] Penjual : Terima kasih, Mbak yang cantik. Besok-besok ke sini lagi, ya.

187 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

ចង ទិញអវីខ្ដរ បង/បង្សី? [cong tinh awey dae bong/bong srey] Mau beli apa, Mas/Mbak?

រកអវីខ្ដរ បង/បង្សី? [rok awey dae bong/bong srey] Cari apa, Mas/Mbak?

ជតើតនមល/នថលប ុនែៃ? [tae dom.lai/th’lai ponman] Berapa harganya?

អាជៃ/ អាជន ប ុនែៃ? [anih/anuh ponman] Ini/itu berapa?

ខ្នលប ម ម យគីឡូនថលប ុនែៃ? [phlae pom mouy kilo th’lai ponman] Buah apel sekilo berapa harganya?

តនមលអាចចុ បាៃឬក អត ? [dom.lai ach coh ban rieu kor ot] Harganya bisa kurang/turun, tidak?

សុ ជោសម្ុ អត ទិញជទ ជ្ពា នថលជពក [somtoh khnyom ot tinh te proh th’lai pek]

188 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Maaf, saya tidak jadi beli karena terlalu mahal.

ជតើមាៃទ ហ ខ្ដលធ ជាងជៃ ជទ? [tae mian tomhom dael thom jiang nih te] Apakah ada ukuran yang lebih besar dari ini?

ជតើម្ុ អាចសុ ប្ ូរទ ហ បាៃជទ? ជបើសិៃជា 玶មិៃលែមៃ ងអែក ខ្ដលម្ុ ទិញឲយ [tae khnyom ach som p’do tomhom ban te bae sen jia wia min lamom ning niak dael khnyom tinh oy] Apakah saya bisa tukar ukurannya jika itu tidak cocok untuk orang yang saya belikan?

អ្ច ង សរុបអស ប ុនែៃ? [anhceng sak.rob oh ponman] Jadi, berapa semuanya/totalnya?

玶៉ ស! លុយធ អ្ច ង មាៃលុយតូចអត ? [wah luy thom anhjieng mian luy toch ot] Wah, uangnya besar. Ada uang kecil, tidak?

មាៃលុយ្តូវខ្តមតងជទ? [mian luy trow tae m’dong te] Ada uang pas?

189 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Pakaian, Sayuran, dan Buah-buahan

សញមលៀកប家ក់ [somliak bompiak] Pakaian អាវ [aw] baju ជោ [kho] celana អាវនដខ្វង [aw dai baju lengan weng] panjang ជោជ ើងខ្វង [kho jieng celana weng] panjang ជោមលី celana [kho kh’ley] pendek អាវយ ត [aw yieut] kaus អាវធ/ អាវ្កូជស [aw thom] setelan jas [kro se] អាវរង្ក [aw ro ngia] jaket ជោអាវកី螶 [kho aw pakaian/baju Keyla] olahraga ជោអាវខ្ហលទ ក [kho aw hael baju renang tieuk] អាវកនុង [aw khnong] baju dalam ជ្សាមនដ [srom dai] kaus tangan ជ្សាមជ ើង [srom jieng] kaus kaki ខ្មសរ្ក玶៉ ត [khse ikat krowat] pinggang

190 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ខ្សបកជ ើងឃលុ ប [sbek jieng sepatu khlob] ខ្សបកជ ើងផ្លទត [sbek jieng sandal jepit phtat] ខ្សបកជ ើងសូក [sbek jieng sandal suk] ខ្វ៉ៃា [wen ta] kacamata ចិជ្ចៀៃ [cinh jian] cincin ្កវល anting- [kro wel] anting ខ្មសរក [khse ko] kalung កងនដ [kong dai] gelang ខ្មសរនដ gelang (tali) [khse dai]

បភ្នលបង្គក [bonlae bongga] Sayuran ្តសក [tro sok] timun ្តប ខ្វង [trob weng] terong សាលាដ [salat] salad ជប ងជបា [peng poh] tomat នសពជកាតប [spai kdob] kubis សខ្ណតកបណ្ុ [sondaik tauge bondoh] សខ្ណតកគ រ [sondaik kacang kou] panjang ការ៉ុត [karot] wortel ជពាត [pot] jagung

191 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ្ាវ [traw] talas ដ ឡូងជាវ [domlong ubi j’via] ដ ឡូងបារា ង [domlong kentang barang] ្កូចᯒែរ [kroch jeruk nipis chmar] មទ មស bawang [kh’tiem sor] putih មទ ម្កហម [kh’tiem bawang krohom] merah សល កមទ ម [slek daun kh’tiem] bawang មទ មបារា ង [kh’teim bawang barang] bombay ជមទស [m’teh] cabai ជមទសជបាល ក [m’teh plok] paprika សល កន្គ [slek krey] serai សល ក្កូច [slek Kroch] daun jeruk រំជដង [romdeng] jahe រជម ត [ro miat kunyit

ភ្ផ្សលញ ើ [phlae chhe] Buah-buahan ខ្នល [phlae] buah ជបា ម [pom] apel សារ ី [sari] pir

192 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ្កូច [Kroch] jeruk ឪឡ ក [ow liek] semangka ទ ពា ងបាយូ [tompiang anggur bayju] មាែស [m’noah] nanas ជម ៃ [mian] kelengkeng ធូជរ៉ៃ [thuren] durian ដូង [dong] kelapa សាវយ [sway] mangga ជចក [cek] pisang លហុង [l’hong] pepaya ្តសក ខ្នអម [trosok melon pa’aem ្សកានគ [sro ka niak] buah naga មងឃុត [mong khut] manggis ជៅជ [sao mao] rambutan គូជលៃ [kulen] leci ខ្នលប័រ [phlae bae] alpukat មនុរ [khnor] nangka ជទ ប [tiab] srikaya ជទ បបារា ង [tiab barang] sirsak មព ូរ [jumpu] jambu air ្តខ្បក [trobek] jambu

193 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Anda sedang pergi ke pasar. Anda mau membeli dua kilogram apel. Namun, menurut Anda harganya mahal. Apa yang Anda katakan jika Anda menawarnya? ...... 2. Apa yang Anda katakan untuk meminta uang kembalian dari penjual? ...... 3. Apa yang Anda katakan jika Anda tidak jadi membeli baju yang sudah Anda tawar? ......

194 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 4. Uang kembalian Anda kurang KHR 15.000. Bagaimana cara Anda meminta kekurangan uang kembalian kepada penjual? ......

195 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

Di Phnom Penh ada empat pasar yang biasanya dikunjungi wisatawan untuk membeli oleh-oleh. Sementara itu, di Siem Riep ada dua pasar yang terkenal, yaitu sebagai berikut.

1. Phnom Penh a. Pasar Tuol Tumpoung (ផ្សារទួលទពូង) Pasar ini terletak di Jalan 440, Phnom Penh. Pasar ini menjual banyak suvenir seperti patung, perhiasan, emas, dan pakaian. Pasar ini juga disebut Pasar Rusia karena dulu barang-barang yang diimpor dari Rusia dijual di sana. Pada pagi hari Anda bisa mencari daging, sayur yang masih segar, dan kue yang enak dengan harga murah. Pada malam sampai keesokan paginya pasar ini buka untuk menjual makanan dan minuman.

196 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku b. Pasar Thom Thmey (ផ្សារធថមី) Pasar ini dibangun pada tahun 1937. Di dalam pintu masuk, Anda bisa menemukan kios-kios dan pedagang yang menjual souvenir, baju kaus, kartu pos, barang-barang perak, dan kroma (syal khas Kamboja). Di dalamnya juga ada perhiasan dan emas yang dijual. Selain itu, barang elektronik, perlengkapan kantor, jaket bekas, dan bunga segar juga dijual di pasar ini. Pasar ini didesain oleh arsitek Prancis bernama Lewis Chuchoch. c. Pasar Orussey (ផ្សារអូរឬសសី) Pasar Orussey adalah pasar terbesar dan pusat niaga Kamboja di Phnom Penh. Anda dapat menemukan hampir semua barang yang Anda butuhkan di Pasar Orussey. Pedagang di pasar ini menjual segalanya, mulai dari makanan segar, perlengkapan rumah tangga, peralatan taman,

197 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku hingga barang elektronik, aksesori, pakaian, dekorasi, dan lain-lain. Pasar Orussey memiliki tiga lantai dengan banyak kios.

d. Pasar Malam (ផ្សារ殶ច្តី) Pasar malam memiliki sejumlah kios yang didirikan di tenda kecil. Tata letaknya sangat berbeda dari pasar pada umumnya. Pasar malam ini terletak di depan Pasar Chah dekat sungai Chaktomuk antara jalan nomor 106 dan 108. Pasar ini dibuka mulai dari pukul 17.30 sampai 00.30. Pasar Malam ini menawarkan berbagai suvenir, barang kayu, makanan. Di sana juga ada konser serta tarian.

198 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 2. Siem Reap a. Pasar Malam Angkor Pasar ini ada di dekat Jalan Sivatha Boulevard di Siem Reap. Di pasar ini ada berbagai produk pakaian dan kerajinan tangan seperti lukisan sutra, wayang kulit, tas tangan, dan ukiran batu yang berhiaskan perak atau kuningan yang dibuat dan dijual oleh masyarakat setempat dari organisasi nonpemerintah.

b. Pasar Chas (ផ្សារាស់) Pasar ini terletak di Jalan 2 Thnou, buka dari pukul 7.00 sampai 20.00. Pasar yang tertua di Siem Reap ini terletak di sisi barat Sungai Siem Reap. Di Pasar ini dijual berbagai macam sayuran segar, makanan laut, daging, dan barang-barang rumah tangga. Selain itu, di pasar ini juga dijual suvenir, barang antik, sutra, kaus, dan juga perhiasan. Pasar ini wajib dikunjungi bagi Anda yang ingin merasakan gaya hidup lokal.

199 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

c. Made in Cambodia Market Pasar ini menawarkan berbagai pertunjukan langsung, makanan lokal yang lezat, dan oleh-oleh khas Kamboja dari pengrajin lokal yang terkenal. Pasar ini dibuka setiap hari Sabtu, Minggu, dan Selasa mulai pukul 16.00—21.00. Pasar ini berlangsung di depan Shinta Mani Resort Siem Reap, Jalan Achar Sva, nomor 27. Barang- barang yang dijual adalah barang buatan asli Kamboja sehingga harganya lebih mahal jika dibandingkan dengan sebagian besar pasar di Siem Reap, tetapi keunikan dan kualitas pakaian, kosmetik, perhiasan, lukisan, dan mainan sangat layak dibeli.

d. Asosiasi Kerajinan Tangan Angkor Jika ingin melihat pengrajin lokal mengerjakan produk mereka, Anda dapat mengunjungi pasar yang berlokasi di Jalan 60, Desa Traing, Siem Reap, Kamboja. Pasar ini buka

200 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku setiap hari mulai pukul 10.00 sampai 20.00. Selain dapat belajar tentang kerajinan tradisional Khmer, pengunjung dapat berpartisipasi dalam lokakarya yang menarik, seperti menganyam daun kelapa, mengukir kelapa, dan membuat seruling. e. Noon Night Market Di tempat ini pengunjung juga bisa menemukan berbagai macam cendera mata dan kerajinan. Hal yang unik adalah 10% keuntungan yang didapatkan pasar ini dialokasikan untuk mendanai panti asuhan setempat. Pasar ini terletak di antara Sivutha Boulevard dan Pasar Malam Angkor. Di sekeliling pasar ini juga terdapat Bistro Khmer Restaurant yang menyajikan kuliner otentik Khmer, seperti amuk fish, loklak, dan lumpia.

201 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Jika mau membeli barang di pasar tradisional, sebaiknya Anda mencoba untuk menawar harganya terlebih dahulu. 2. Ketika berbelanja, sebelum melakukan tawar-menawar, sebaiknya Anda menunjukkan terlebih dahulu minat Anda seperti menunjukkan apakah Anda menyukai barang yang akan Anda tawar atau beli. Jika Anda kurang menyukainya, sebakinya Anda tidak bertanya tentang harga barang tersebut.

202 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 8 ជៅជភា ៃីយដាឋៃ [now pho.jiak.niyak.than] Di Restoran

203 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Memanggil Pelayan untuk Memesan Makanan

ឌីៃដា : អធា្ស័យបង...! ម្ុ ចង កមែង ... [aktiya srey bong khnyom cong kommong] Dinda : Permisi, Mas. Saya mau pesan.

អែករត តុ : បាទ! សុ ជោស ខ្ដលឲយបងរង ច ចងកមែង អវី ខ្ដរបង្សី? សូមអជ្ជើញជៃ មុ ៃុយ! [bat somtoh dael oy bong rongcam cong kommong awey dae bong srey som.anhcenh nih menu] Pelayan: Iya. Maaf membuat Anda menunggu. Mau pesan apa, Mbak? Silakan, ini menunya.

ឌីៃដា : អុ ម...ម្ុ ចង បាៃម យជៃ (ស ុបសាច ជោ) ម យ ជៃ ជទ ត (ᯒជ្គឿងសាច ជោ) ជហើយៃិងបាយស ម យចៃ ។ [hmm…khnyom congban mouy nih (sup sach ko) mouy nih tiat (chha krieng sach ko) hai ning bay sor mouy can]

204 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : Hm … saya mau yang ini (sup daging sapi), ini juga (tumis bumbu daging sapi), dan nasi putih satu.

អែករត តុ : ចុ បង្តូវការកមែង ជភស ជៈខ្ដរជទ? [coh bong trowka mommong phe.sach.jiak dae te] Pelayan : Mbak mau pesan minuman, tidak?

ឌីៃដា : ជតើមាៃអវីមល បង? [tae mian awey khlah bong] Dinda : Ada apa saja, Mas?

អែករត តុ : ជយើងមាៃ ទ កអ ជៅ, ទ ក្កូច្ចបាច , ខ្ត ្កូចᯒែរ, ៃិង ទ កប័រ្កឡុក [yerng mian tiek ompow, tiek Kroch crobach, tae Kroch chhmar, ning tiek berkrolok] Pelayan : Kami punya jus tebu, jus jeruk, teh jeruk nipis, dan jus alpukat.

ឌីៃដា : ម្ុ ចង បាៃខ្ត្កូចᯒែរ ខ្តដាក ទ កកកតិចបាៃ ជហើយ [khnyom cong ban tae Kroch chhmar tae dak tiek kok tich ban hai] Dinda : Saya mau teh jeruk nipis, tapi tolong esnya sedikit saja.

205 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អែករត តុ : អ្ច ង ម្ុ សុ បញ្ញជក បងមតងជទ ត㮶 បងកមែង ស ុបសាច ជោ ១ ᯒជ្គឿងសាច ជោ ១ បាយស ១ ចៃ ៃិង ខ្ត្កូចᯒែរទ កកកតិច ១ ។ ្តូវជទ បង? [Anhceng khnyom som bonhjaik bong m’dong tiat na bong kommong sup.sach.ko mouy chha.kriEng mouy bay sor mouy can ning tae Kroch chhmar tiek kok tich mouy trow te bong] Pelayan : Baik. Jadi, saya ulangi sekali lagi, ya. Mbak pesan sup daging sapi satu, tumis bumbu daging sapi satu, nasi putih satu, dan teh jeruk nipis satu, esnya sedikit. Betul, Mbak?

ឌីៃដា : អូរ សុ ជោសបង ស្មាប បាយសុ យកខ្តពាក ក 㮶តលបាៃជហើយ ។ [oh somtoh somrab bay sor som yok tae piak kondal ban hai] Dinda : Oh maaf, Mas, untuk nasi putih tolong separuh saja.

អែករត តុ : អូជម អ្ច ងសូមបងរង ច បៃតិច㮶 [oke anhceng som bong rong cam bontic na] Pelayan : Baik. Tolong tunggu sebentar, ya.

206 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដា : ច មិៃអីជទ [ca min ey te] Dinda : Iya, tidak apa-apa.

អែករត តុ : បាទ អរគុណ [bat orkun] Iya, terima kasih.

207 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Menanyakan Rekomendasi Makanan

អែករត តុ : អធា្ស័យ ជតើបងចង ញុ អវីជៅទីជៃ ឬក មចប ? [akthiasrey tae bong cong nyam awey now tinih riu kor kh’cob] Pelayan : Permisi, Mbak. Mau makan di sini atau bungkus?

ឌីៃដា : ច ម្ុ ញុ ជៅទីជៃ [ca khnyom nyam now tinih] Dinda : Iya, saya makan di sini.

អែករត តុ : ជៃ មុ ៃុយ ។ ជតើបងចង កមែង អវីខ្ដរ? [nih menu tae bong cong kommong awey dae] Pelayan : Ini menunya. Mbak mau pesan apa?

ឌីៃដា : ជតើអាច យខ្ណន បាៃជទ 䎶មហ ូបអវីᯒងញ ៃិង លបីជៅ ងជៃ ? [tae ach jouy naenam bante tha mahob awey chhngany ning l’bai now hang nih]

208 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : Bisa beri saya rekomendasi, tidak, makanan apa saja yang enak dan terkenal di rumah makan ini?

អែករត តុៈ ច ជៅទីជៃ មាៃមហ ូបᯒងញ ៗជ្ចើៃ㮶ស បង ក ប ុខ្ៃតមហបខ្ដលលបីជាងជគគ ូ ឡុក螶ក សាច ជោ ។ [ca now tinih mian mahob chhngany chhngany cren nas bong korpontae mahob dael l’bai jiang ke kiu lok.lak.sach.ko] Pelayan : Iya, di sini ada banyak makanan yang enak, Mbak, tetapi makanan yang paling terkenal adalah loklak daging sapi.

ឌីៃដា : ជតើមាៃសាច ្ ូកជៅកនុងមហ ូបជៃ អត [tae mian sach jruk now knong mahop nih ot] Dinda : Apakah ada daging babi juga dalam makanan itu?

អែករត តុ : មិៃមាៃជទ [min mian te] Pelayan : Tidak ada.

ឌីៃដា : ជតើរស ជាតិ玶ោ ងជម ចខ្ដរ? ហ រជទ?

209 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [tae soh.jiat wia yang mec dae hael te] Dinda : Rasanya bagaimana? Pedas, tidak?

អែករត តុ : ច រស ជាតិ玶ᯒងញ ជហជហ ។ មិៃហ រជទបង ជ្ពា មហ ូបជៃ មិៃជ្បើជមទសជទ ខ្ត្បខ្ហលជា អាចហ រតិចៗពីជ្មច [ca roh.jiat wia chhngany hehe min hael te proh mahob nih min b’rae m’teh te tae brohael jia ach hael tic tic pi m’rech] Pelayan : Iya, rasanya enak, dong. Hehe .… Tidak pedas, Mbak, karena makanan ini tidak menggunakan cabai, tapi mungkin bisa sedikit pedas dari merica.

ឌីៃដា : លអ អ្ច ងម្ុ កមែង ឡុក螶ក ហែ ងចុ [laor anhceng khnyom kommong loklak ning coh] Dinda : Baik, jadi saya pesan loklak itu saja.

អែករត តុ : លអ ្តូវការអវីជនសងជទ តជទ?

210 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [laor trow ka awey pheng tiat te] Pelayan : Baik. Perlu yang lain lagi?

ឌីៃដា : អត ជទ អរគុណ [ot te orkun] Dinda : Tidak. Terima kasih.

អែករត តុ : មិៃអីជទ [min ey te] Pelayan : Sama-sama.

211 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Meminta Tambahan

ឌីៃដាៈ អធា្ស័យ ម្ុ សុ បាយសម យចៃជទ ត [aktiya srey khnyom som bay so mouy can tiat] Dinda : Permsi, saya minta satu piring nasi putih lagi.

អែ ករត តុៈ លអ សូមរងច បៃតិច [laor som rong cam bontic] Pelayan: Baik. Mohon tunggu sebentar.

ឌីៃដាៈ អូច ជតើម្ុ អាចសុ ទ កកកម យខ្កវជទ តបាៃជទ? [laor som rong cam bontic] Dinda : Oh, ya, boleh saya minta es satu gelas lagi?

អែករត តុៈ ច បាៃ ច បៃតិច㮶 [ca ban cam bontic na] Pelayan : Iya, boleh. Tunggu sebentar, ya.

ឌីៃដាៈ លអ អរគុណជ្ចើៃ! [laor orkun cren] Dinda : Baik. Terima kasih banyak.

212 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 4 Menyampaikan Keluhan

ឌីៃដាៈ អធា្ស័យ មុៃជៃ ម្ុ កមែង បាយᯒសាច ជោម យចៃ មកដល ឥឡូវមិៃោៃ បាៃជទ ត ។ [aktiya srey munnih khnyom kommong bay chha sach ko mouy can mok dol eylow min toan ban tiat] Dinda : Permisi, tadi saya memesan nasi goreng daging sapi satu, tapi sampai sekarang belum datang.

អែករត តុៈ អូរ ម្ុ ៃ ងពិៃិតយជមើល បាយᯒសាច ជោ ស្មាប តុជលម ៥ ្តូវជទ? [oh khnyom ning pinit merl bay chha sach ko somrab tok lek pram trow te] Pelayan : Oh, akan saya cek. Nasi goreng daging sapi untuk meja nomor 5. ya?

213 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ច អរគុណ [ca orkun] Dinda : Iya. Terima kasih

(pelayan pergi mengecek pesanan)

អែករត តុៈ សូ មអជ្ជើញ ជៃ បាយᯒរបស ោត [som anhjienh nih bay chha roboh koat] Pelayan: SIilakan, ini nasi gorengnya.

ឌីៃដាៈ អរគុណ [orkun] Terima kasih.

(setelah beberapa lama)

ឌីៃដាៈ សុ ជោស អធា្ស័យ មុៃជៃ ម្ុ កមែង បាយᯒ សាច ជោ អត ហ រ ខ្តជៃ ហ រោល ង㮶ស ។ ជតើអាច ដូរឱយម្ុ បាៃជទ? [somtoh aktia srey munnih khnyom kommong bay chha sach ko ot hael tae nih hael khlang nah tae ach do oy khnyom bante] Dinda : Maaf, permisi. Tadi saya memesan nasi goreng daging sapi yang tidak pedas, tetapi ini pedas sekali. Apakah boleh ditukar?

214 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku អែករត តុៈ អូរសុ ជោស ជយើងៃ ងដូរបាយᯒជៃ ជៅាមអវី ខ្ដលអែកបាៃកមែង ូៃ ។ [oh somtoh yerng ning do bay chha nih tow tam awey dael niak ban kommong jun] Pelayan : Oh maaf. Baik, kami akan menukar nasi goreng ini sesuai dengan pesanan Anda.

215 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 5 Meminta Bon

ឌីៃដា : អធា្ស័យ បង! សុ វក យប្ត [aktiya srey bong som wikey bat] Dinda : Permisi, Mas. Tolong bonnya.

អែករត តុ : សូ មអជ្ជ ើញបង្សី ជៃ វក ័យប្ត[som anhcenh bong srey nih wikey bat] Pelayan : Silakan, Mbak. Ini bonnya. ឌីៃដា : អរគុណ បង [orkun bong] Dinda : Terima kasih, Mas. (Dinda memberikan uang kepada pelayan) អែករត តុ : ច បៃតិច㮶 ស្មាប លុយអាប [cam bontic na somrab luy ab] Pelayan : Tunggu sebentar, ya, untuk uang kembaliannya. ឌីៃដា : លអ [laor] Dinda : Baik.

216 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

មហបជៃ ូ ᯒងញ 㮶ស [mahob nih chhngany nah] Makanannya enak sekali.

ហ រ ោល ងជពក [hae khlang pek] Terlalu pedas.

ជសទើរន្បបៃតិច [s’tie p’rai bontic] Kurang asin sedikit.

ជតើម្ុ អាចភលក សិៃបាៃជទ? [tae khnyom ach phlok sen ban te] Boleh saya cicipi dulu?

អត ជោសបង ជតើជៅទីជៃ មាៃ WiFi ជទ? [ot toh bong tae now tinih mian wifi te] Permisi, Mas, apakah di sini ada Wi-Fi?

ជតើម្ុ អាចសុ Password WiFi បាៃជទ? [tae khnyom ach som password wifi ban te] Bolehkah saya minta password Wi-Fi?

217 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជតើកខ្ៃលងលាងនដជៅទី㮶? [tae konlaeng liang dai now tina] Di mana tempat untuk mencuci tangan?

សុ ជោស ជតើបៃទប ទ កជៅោង㮶? [somtoh tae bontop tiuk now khang na] Maaf, toilet di sebelah mana?

អធា្ស័យ ម្ ុ សុ វក យប្ត [aktiya sray khnyom som wikai.bat] Permisi, saya minta bonnya.

អត ជោស ជៃ មិៃខ្មៃជាអា រខ្ដលម្ុ កមែង ជទ! [som toh nih min men jia aha dael khnyom kommong te] Permisi, ini bukan makanan yang saya pesan. Kosakata

tidak bukan មិៃ/អត ...ជទ មិៃខ្មៃ....ជទ [min/ot…te] [min.men…te] belum tanpa មិៃោៃ ...ជទ ជដាយោែៃ/ោែៃ [min.toan…te] [doy khmian/Khmian]

218 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Contoh ១. ម្ុ អត ចង ញុ ជៅទីជន ជទ ។ [khnyom ot cong nyam now tinuh te] Saya tidak mau makan di sana.

២. ជៃ មិៃខ្មៃជាអា រ ខ្ដលម្ុ កមែង ជទ! [nih min.men jia aha dael khnyom kommong te] Ini bukan makanan yang saya pesan.

៣. ព កជគមិៃោៃ មកដល ទីជៃ ជទ ។ [pouk.ke min.toan mok dol te] Mereka belum tiba di sini.

៤. ម្ុ កមែង កាជហវ ោែៃសករពីរខ្កវ ។ [khnyom kommong kafe kmian s’kor pi kaew] Saya pesan dua cangkir kopi tanpa gula.

219 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Alat Makan dan Makanan

ចៃ [can] piring ចៃគម [can.kom] mangkuk ខ្កវ [kaew] cangkir សាលប្ពា [slab pria] sendok

សម [sorm] garpu

ចងក [cong keh] sumpit

កូៃកា បិត [kon pisau kambet] ្កដាសអនម័យ tisu [krodah ana mai] ជឈើចក ជធែញ tusuk gigi [chhE cak thmeny] ទ ក្ លក [tiuk jrolok] saus

ជ្គឿងជទស [khriEng bumbu-bumbu teh] ទ ក្តី [tiuk trey] saus ikan

ទ កសុីអុីវ [tiuk si.iw] kecap asin

220 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

អងករ [ong kor] beras

បាយ [bay] nasi

ទ ក [tiuk] air

មហ ូប(អា រ) [mahob makanan (aha)] សាច [sach] daging សាច ជោ [sach ko] daging sapi

សាច មាៃ [sach moan] daging ayam

សាច ្ូក [sach jruk] daging babi

សាច ោ [sach tia] daging bebek

សាលប [slab] sayap

ស ុត/ពង [sut’/pong] telur

្តី [trey] ikan

ចមអិៃ/ជធវី [com memasak en/twer]

221 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ជ្បងᯒ [preng chha] minyak goreng

្បហិត [bro het] bakso

បាយᯒ [bay chha] nasi goreng

មីᯒ [mi chha] mi goreng

ᯒបខ្ៃល [chha bonlae] tumis sayur

Rasa (Makanan dan Minuman) សាប [sab] tawar ន្ប [p’rai] asin ខ្នអម [ph’aem] manis ូរ [ju] asam ហ រ [hael] pedas លវីង [l’wing] pahit ូរខ្អម [ju.aem] asam manis

Kondisi Makanan/Minuman ជៅត [k’dae] panas ្តជាក [trociak] dingin ជៅតឧណហៗ [k’daw un-un] hangat ្សស ៗ [sroh-sroh] segar

222 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku នអ ូម [ph’om] basi នុតក ណត [phot komnot] kedaluwarsa

Makanan ជសាងរ [s’ngoa] sup សមល [som lor] kuah ᯒ [chha] tumis ជច ៃ [cian] goreng ប ពង [bom.pong] garing អា ង [ang’] bakar/panggang ច ហុយ [com hoy] kukus

Minuman ទ កសុទធ [tek sot] air mineral ទ កខ្នលជឈើ [tek phlae chhE] jus ទ កខ្ត [tek tae] teh ទ ក [tek] air ទ កជដា ជោ [tek doh ko] susu ទ កដូង [tek dOng] air kelapa jus buah- ទ ក្កឡុក [tek kro lok] buahan ទ កអ ជៅ [tek ompow] air tebu ទ ក្កូច [tek kroch] jus jeruk

223 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku កាជហវ [kafe] kopi ទ កកក [tek kok] es

Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Berceritalah kepada teman Kamboja Anda tentang makanan khas Indonesia! …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………………………………… 2. Anda ingin memesan secangkir kopi tanpa gula, segelas es teh manis dengan sedikit es, dan jus jeruk tanpa gula untuk diminum di restoran, serta sepiring nasi goreng daging sapi untuk dibungkus. Bagaimana cara Anda menyampaikan pesanan Anda kepada pelayan? …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

224 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 3. Makanan yang datang ke meja Anda tidak sesuai dengan makanan yang Anda pesan. Bagaimana cara Anda menyampaikan komplain Anda kepada pihak restoran? …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

225 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

1. Di Phnom Penh terdapat beberapa rumah makan Indonesia seperti Warung Bali, Borobudur, Bengawan Solo, dan Warung Sumatera. 2. Jika ingin mencoba makan makanan khas Kamboja yang halal, Anda bisa pergi ke restoran/rumah makan yang pemiliknya merupakan orang Khmer-Muslim (atau biasa disebut orang Cham) atau orang Malaysia. Restoran-restoran halal bisa ditemui di sekitar Jalan Preah Sisowath Quay atau di daerah lain. Selain itu, biasanya terdapat logo halal pada rumah makan yang menyajikan makanan halal. 3. Jika ingin makan es campur, es krim kelapa, bakso tusuk goreng, mi, sup kwetiau, atau kwetiau goreng yang halal, Anda bisa mencobanya di pasar malam yang terletak di Jalan Preah Sisowath Quay, di seberang Sungai Tonle Sap. 4. Jika suka makan boga bahari, Anda bisa pergi ke daerah pinggir sungai Chroy Changvar. Untuk pergi ke sana, Anda

226 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku harus melewati jembatan Chroy Changvar, kemudian belok kanan sampai pertigaan, lalu belok kanan lagi. Di sana ada banyak warung makanan/restoran yang halal untuk boga bahari. Harganya juga lumayan. Selain itu, di daerah itu Anda bisa makan sambil menikmati pemandangan Kota Phnom Penh dan Istana Kerajaan Kamboja yang ada di seberang sungai. Waktu yang bagus untuk mengunjungi tempat ini adalah sore atau malam hari. 5. Jika suka makanan dan minuman yang segar, jangan lupa untuk mencoba ទ កដូង ្កអូប [tek dong kro ob] atau air kelapa wangi, ទ កអ ជៅ [tek om pow] atau air tebu, មជ ូរ [m’ju] atau rujak buah, ទ កកក ឈូស [tek kok chhuh] atau es serut buah Khas Kamboja, dan បុកលហុងជ្គឿងសមុ្ទ [bok l’hong krieng sakmot] atau salad pepaya dengan boga bahari. 6. Dalam bahasa Khmer terdapat kata ជច ៃ [jian] atau goreng dan ᯒ [chha] atau tumis. Kata goreng digunakan untuk menyebut makanan yang digoreng dengan menggunakan banyak minyak.

227 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Sementara itu, kata tumis digunakan untuk menyebut makanan yang dimasak dengan sedikit minyak, seperti tumis sayur, nasi goreng, dan mi goreng. 7. Berikut ini makanan-makanan di Kamboja yang sebaiknya Anda coba.

228 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku a. បាយដ ជណើបមនុរ [bay dom.naeb.khnor] nasi ketan dengan buah nangka

b. បុកលហុងកាតមសមុ្ទ [bok lahong kdam sakmot] salad pepaya dengan kepiting laut

229 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku c. សាច ជោអា ងទ ក្បហុក [sach ko ang tiek brohok] daging sapi bakar dengan saus prohok

230 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku d. កាជរ៉មដូង [ka.rem dong] es krim kelapa

e. ៃ ប្ចុ ក [nom bany.cok]

231 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku f. សមលមជ ូរ [somlo machu kroung] – sup asam manis yang sehat.

g. សមលកកូ [somlo korko], saus tradisional khas yang lezat.

232 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Masyarakat Kamboja zaman sekarang sudah tidak biasa menggunakan tangan untuk makan walaupun di warung makan yang kecil. Namun, hal ini masih dapat ditemui di desa-desa. 2. Karena berbentuk kerajaan, Kamboja mempunyai beberapa kata dengan arti ‘makan’ yang berbeda. Penggunaan kata ini disesuaikan dengan tingkatannya. a. ជសាយ [soay] : untuk raja b. ᯒៃ [chhann]: untuk biksu c. ពិសា [pik sa]: paling sopan

Kata ពិសា biasanya digunakan untuk orang yang lebih muda/orang yang jabatannya lebih rendah ketika mengajak orang yang lebih tua/atasan untuk makan. Kata ini juga banyak digunakan di dalam surat formal atau surat undangan. Kata ini juga mempunyai arti ‘minum’ untuk penggunaan yang sopan dan formal. Misalnya, សូមអជ្ជើញជលាកពិសាទ ក ។ [som anhcenh lok pik sa tiek] yang berarti ‘Silakan minum, Pak!’.

233 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku d. ហូប/បរជភាគ [hob/bo rik phok] Kata ini tingkatnya sedikit lebih rendah dari pada kata ពិសា [pik sa]. Kata ini digunakan untuk mengajak orang yang sebaya atau sedikit lebih muda daripada kita untuk makan. Kata ini dimaksudkan untuk menghormati orang yang kita panggil. e. ញុ [nyam] Kata ini digunakan kepada anak kecil. Namun, orang Kamboja zaman sekarang, khususnya di kota-kota besar, seperti Phnom Penh, Siem Riep, dan Sihanouk, juga menggunakan kata ini untuk percakapan sehari-hari. f. សុី [si] (di zaman dulu ឆី [chhey]) Kata ini digunakan oleh masyarakat biasa. Kata-kata ini sedikit tidak sopan/kasar karena juga ditujukan untuk binatang. Namun, anak muda zaman sekarang suka menggunakan kata ini jika berbicara dengan teman- temannya.

234 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Perhatian Adalah tidak sopan sekali apabila Anda menggunakan kata tersebut kepada orang yang baru Anda kenal, lebih tua, orangtua, atau pimpinan Anda! 3. Jika ada orang yang mengajak Anda makan di rumahnya atau di mana pun, sebaiknya Anda harus menunggu atau menyilakan orang yang lebih tua untuk mengambil makanan atau makan terlebih dahulu. 4. Cara makan di Kamboja berbeda dengan di Indonesia. Masyarakat Kamboja tidak biasa mengambil semua makan lalu mencampur atau meletakkannya di dalam satu piring dengan nasi. Hal itu juga tidak sopan jika Anda sedang makan dengan orang Kamboja yang punya jabatan lebih tinggi atau umurnya lebih tua daripada Anda. 5. Di Kamboja banyak restoran yang menyediakan air minum gratis berupa es teh tawar atau air putih. 6. Di restoran-restoran di Kamboja umumnya pelanggan akan memanggil pelayan untuk meminta bon. Setelah itu,

235 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku pelayan akan datang membawa bon dan mengembalikan uang kembalian kepada pelanggan. Jadi, pelanggan tidak perlu pergi ke kasir untuk membayar. Namun, di sebagian kecil restoran, pembayaran juga dilakukan di kasir. 7. Di restoran atau rumah makan Khmer biasanya tersedia kecap asin, gula, garam, cabai kering, dan sebagainya di meja.

236 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 9 ជៅមៃទីរជពទយ [now mon.ti.pet] Di Rumah Sakit

237 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Mendaftar untuk Memeriksakan Kesehatan

បុគគលិកៈ ស សតី! មាៃអវីម្ុ អាច យបាៃជទ? [sou s’dey mian awey khnhom ach jouy ban te] Petugas : Halo, ada yang bisa saya bantu?

ឌីៃដាៈ ច ស សតី ម្ុ ចង ពិៃិតយសុមភាពទូជៅ [ca sou sdey khnyom cong pinit sok.phiap tutow] Dinda : Iya, halo. Saya mau periksa.

បុគគលិកៈ សូម្បាប ជ្ែ អាយុ ៃិង អាសយដាឋៃរបស អែក [som prab chhmoh ayuk ning asai.than roboh niak] Petugas : Tolong sebutkan nama, umur, dan alamat Anda.

238 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ម្ុ ជ្ែ ឌីៃដា អាយុ ២៦ᯒែ ៃិង អាស័យដាឋៃ ជៅ ប ង្តខ្បក [khnyom chhmoh dinda ayuk m’pai pram mouy chhnam ning asai.than now Beung Trobek] Dinda : Nama saya Dinda. Umur 27 tahun dan alamat saya di Beung Trobek.

បុគគលិកៈ ជៃ ជលមជរ ងរងច សូមរង ច បៃតិច㮶 ជៅ សល អែក មង មាែក ជទ ត [nih lex riang rong cam som rong cam bontic na now sol niak jom.ngie m’niak tiat] Petugas : Ini nomor tunggunya. Tolong tunggu sebentar, ya, masih satu pasien lagi.

ឌីៃដាៈ ច អរគុណ [ca orkun] Dinda : Iya, terima kasih.

239 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Menyampaikan Keluhan

បុគគលិកៈ បង្សី ឌីៃដា! សូមអជ្ជើញចូលបៃទប ពិៃិ តយជលម ៤ ។ [bong srey dinda som anhcenh col bontob pinit lex boun] Petugas : Mbak Dinda, silakan masuk ke ruang periksa nomor 4.

ឌីៃដាៈ ច អរគុណបង [ca orkun bong] Dinda : Iya, terima kasih, Mas. ------ឌីៃដាៈ អារុណស សតី ជលាក្គូជពទយ [arun sou sdey lok.kru.pet] Selamat pagi, Dok.

្គូជពទយៈ អារុណស សតី មាៃបញ្ញហអវីខ្ដរ បង្សី? [arun sou sdey mian panyaha awey dae bong srey] Dokter: Selamat pagi. Ada keluhan apa, Mbak?

240 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ម្ុ មាៃអារមែណ 䎶ឈ កាល ៃិង្គ ុៃ ជលាក្គូ ជពទយ ។ [khnyom mian arom tha chhiE kbal ning krun lok.kru.pet] Dinda : Saya merasa pusing dan demam, Dok.

្គូជពទយៈ លអ ជតើអែកមាៃអាយុប ុនែៃ? ជហើយសូមថល ងទ ងៃ របស អែកសិៃ ។ [laor tae niak mian ayuk ponman hai som th’lieng tom.ngon roboh niak sen] Dokter: Baik. Berapa usia Anda? Tolong timbang dulu berat badan Anda.

ឌីៃដាៈ អាយុរបស ម្ុ ២៧ ᯒែ [ayuk roboh khnyom m’pai chhnam] Dinda : Usia saya 27 tahun.

្គូជពទយៈ លអ ម្ុ ៃ ងពិៃិតយសមាពធ្ម ៃិង សីតុណហភាព រាងកាយរបស អែក ។ [laor khnyom ning pinit som.piat.chhiam ning seytonnahakphiap riang kay roboh niak] Dokter: Baik. Saya akan memeriksa tekanan darah dan suhu tubuh Anda.

241 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ ជតើមាៃអវីខ្ដលគ រជអាយ្ពួយបារមភខ្មៃជទ ជលាក្គូជពទយ? [tae mian awey kou oy prouy barom men te lok.kru.pet] Dinda : Apa ada yang mengkhawatirkan, Dok?

្គូជពទយៈ អែក្ោៃ ខ្តមាៃ ង ផ្លត សាយធ ៃិង្គៃុ ជៅត ប ុជ㮶ណ ។ សីតុណហភាពរាងកាយរបស អែក ៣៧ ˚C [niak kran tae mian jom.ngiE p’da.say thom ning krun kdaw pon noh seytonnahakphiap riang kay roboh niak 37 ˚C] Dokter: Anda hanya flu berat dan panas. Suhu tubuh Anda 37˚C.

ឌីៃដាៈ ជតើម្ុ គ រជធវីអវី ជលាក្គូជពទយ? [tae khnyom kou twer awey lok.kru. pet] Dinda : Apa yang harus saya lakukan, Dok?

្គូជពទយៈ អែក្តូវការស្មាក។ ជលប䎶ែជៃ ឱយបាៃជទ ង ោត ។ ជៃ ជវ ជបញ្ញជរបស អែក ។ [niak trow ka som.rak leb th’nam nih oy ban tiang.toat nih wejiak bonhjia roboh niak]

242 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dokter: Anda butuh istirahat dan minum obat secara teratur. Ini resep obat Anda.

ឌីៃដាៈ អ្ច ងម្ុ មិៃច បាច ស្មាកពាបាលជៅមៃទីរ ជពទយជៃ ជទ ខ្មៃជទ ជលាក្គូជពទយ? [anhceng khnyom min cam bach som.rak p’yia.bal now mon.ti.pet nih te men te lok.kru.pet] Dinda : Jadi, saya tidak opname di rumah sakit ini kan, Dok?

្គូជពទយៈ មិៃច បាច ជទ។ អែក្ោៃ ខ្តស្មាកជៅនទ បាៃ ជហើយ ។ [min cam bach te niak kran tae som.rak now ph’tiah ban hai] Dokter: Tidak perlu. Anda istirahatdi rumah saja.

ឌីៃដាៈ ជតើមាៃអវីមល ខ្ដលម្ុ មិៃអាចញុ បាៃ? [tae mian awey khlah dael khnyom min ach nyam ban] Dinda : Apakah ada makanan yang tidak boleh saya makan?

្គូជពទយៈ កន ុងក ឡុ ងជពលជៃ អែកគ រខ្តកុ នក ទ កកក ៃិង ញុ អា រ㮶ខ្ដលហ រៗ

243 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [knung komlong pel nih niak kou tae kom phiEk tek kok ning nyam aha na dael hael hael] Dokter: Dalam waktu ini, Anda tidak boleh minum es dan makan makanan yang pedas.

្គូជពទយៈ ឥឡូ វអែកអាច្តឡប ជៅវញ បាៃជហើយ សូ ម អជ្ជើញបង លុយជៅកខ្ៃលងបង លុយ ៃិង កុ ជភលច ទិញ䎶ែជៅឱសថសាថៃសិៃ㮶 [eylow niak ach trolob tow winh ban hai som anhcenh bong luy now konlaeng bong luy neng kom phlech tinh th’nam now Osut s’than sen na] Dokter: Sekarang Anda boleh pulang. Silakan membayar di bagian administrasi dan jangan lupa menebus obat di apotek dahulu.

ឌីៃដាៈ អរគុណ ជលាក្គូជពទយ [orkun lok.kru.pet] Dinda : Terima kasih, Dok.

្គូជពទយៈ បាទ មិៃអីជទ [bat min ey te] Dokter: Iya, sama-sama.

244 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 3 Membeli Obat di Apotek

ឌីៃដាៈ អធា្ស័យ ម្ុ ចង ទិញ䎶ែ [akthiasrey khnyom cong tinh th’nam] Dinda : Permisi, saya mau membeli obat.

អែកលក 䎶ែៈ ជតើមាៃជវ ជបញ្ញជរពីជលាក្គូជពទយ ជទ? [tae mian wejiak bonhjia pi lok.kru.pet te] Apoteker : Ada resep dari dokter?

ឌីៃដាៈ ចមាៃ ជៃ ជវ ជបញ្ញជរ [ca mian nih wejiak bonhjia] Dinda : Iya, ada. Ini resepnya.

អែកលក 䎶ែៈ សូមអជ្ជើញ ជៃ 䎶ែរបស អែក ។ 䎶ែជៃ ្តូវ ជលបពីរដងកនុងម យនថង បនទប ពីញុ អវីៗជហើយ ៃិង ម យជៃ ជលបបីដងកនុងម យនថង បនទប ពី ញុ អវីៗជហើយ ។ ជតើមាៃអវីជនសងជទ តជទ? [som anhcenh nih th’nam roboh niak th’nam nih leb mouy th’ngai pi dong knong mouy th’ngai bontiab pi nyam awey awey hai ning mouy nih leb bey dong knong mouy th’ngai

245 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku bontiab pi nyam awey awey hai tae mian awey phseng tiat te] Apoteker : Silakan, ini obat Anda. Obat yang ini diminum dua kali sehari setelah makan dan yang ini diminum tiga kali sehari setelah makan. Ada yang lain?

ឌីៃដាៈ អូច ម្ុ ចង ទិញ䎶ែលាងរប ស [o ca khnyom cong tinh thn’am liang ro.bouh] Dinda : Oh ya, saya mau membeli obat untuk luka.

អែកលក 䎶ែៈ ជតើចង បាៃម យឈុតឬអត ? [tae cong ban mouy chhut rie ot] Apoteker : Mau satu paket atau tidak?

ឌីៃដាៈ ចុ ម យឈុត玶មាៃអវីមល ? [coh mouy chhut wia mian awey khlah] Dinda : Kalau satu paketnya ada apa saja?

អែកលក 䎶ែៈ មាៃអាកុល, 䎶ែ សមាលប ជមជរាគ, បង រុំរប ស, 䎶ែ ប បាត ការឈ ចប ៃិង សឡី ។ [mian akol, thn’am somlab merok, bong rom robouh,thn’am bombat ka chhiE cab ning som.ley]

246 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Apoteker : Ada alkohol, antibiotik, perban, penghilang rasa sakit, dan kapas.

ឌីៃដាៈ លអ ម្ុ ទិញម យឈុតហែ ង [laor khnyom tinh mouy chhut ning] Dinda : Baik, saya beli yang satu paket itu.

អែកលក 䎶ែៈ ជៃ 䎶ែរបស អែក [nih th’nam roboh niak] Apoteker : Ini obat Anda.

ឌីៃដាៈ ជតើតនមលប ុនែៃោងអស ហែ ង? [tae domlai pon man tang os ning] Dinda : Berapa harga semuanya?

អែកលក 䎶ែៈ ២៥.០០០ ជរ ល [pi.meun.pram.poan.riel] Apoteker : 25.000 riel.

ឌីៃដាៈ ច អរគុណជ្ចើៃ ជហើយជៃ លុយ [ca orkun cran hai nih luy] Dinda : Iya, terima kasih banyak, ini uangnya.

អែកលក 䎶ែៈ ច អរគុណដូចោែ [ca orkun doch knia] Apoteker : Iya, sama-sama.

247 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

Menanyakan dan Mendeskripsikan Kondisi

ោ ងជម ចជហើយសុមភាពរបស អែក? [yang mech hai sok phiap roboh niak] Bagaimana kesehatan Anda?

ម្ុ ឈ ក ៃិង កអកមាៃជសលសជទ ត [khnyom chhiE kor ning k’ork mian sleh tiat] Saya sakit tengorokan dan batuk berdahak juga.

ម្ុ មាៃអារមែណ 䎶អស កមាល ង [khnyom mian arom tha orh kom.lang] Saya merasa lemas.

ម្ុ ធូរជសបើយជហើយ [khnyom thu.sbay hai] Saya sudah sembuh.

ូៃពរឲយᯒប ជាស ជសបើយ [junpo oy chhab jia sahs’baey] Semoga lekas sembuh.

248 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Menyampaikan Saran

ជបើសិៃជាបីនថងជ្កាយមិៃោៃ ជាស ជសបើយជទ សូមអជ្ជើញ មកទីជៃ ជទ តជដើមបីពិភាកា [baesen jia bey th’ngai kroy min tan jia sahs’baey te som anhcenh mok tinih tiat dermbey pik phiak sa] Jika tiga hari lagi belum sembuh, silakan datang ke sini lagi untuk periksa.

ពីរនថងជ្កាយ សូមអជ្ជើញមកទីជៃ ជទ តជដើមបី្តួតពិៃិតយ [pi th’ngai kroy som anhcenh mok tinih tiat dermbey trot pinit] Dua hari lagi silakan datang lagi untuk kontrol.

កុ ជភលចជលប䎶ែ ៃិង ស្មាកឲយបាៃជ្ចើៃ [komphlex leb th’nam ning somrak oy ban cren] Jangan lupa minum obat dan banyak istirahat.

ជលប䎶ែជៃ បីដងកនុងម យនថង㮶 [leb th’nam nih bey dong knong mouy th’ngai na] Minum obatnya tiga kali sehari, ya.

249 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku យកលអអែក ត ្បាណោ ងតិច ២ ឬ ៣ ដង កនុងម យ អាទិតយ ជដើមបីខ្ថរកាសុមភាព ។ [yok l’or niak hat pran yang tic pi rie bey dong knong mouy atit daembey thaeriaksa sok.phiap] Sebaiknya Anda berolahraga minimal dua atau tiga kali seminggu untuk menjaga kesehatan.

250 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Di Rumah Sakit

គលីៃិក [klinik] klinik មណឌ លសុមភាព puskesmas [mon.dol.sok.phiap] មៃទីរជពទយជធែញ rumah sakit [montipet th’menh] gigi ឱសថសាថៃ [osot s’than] apotek រថយៃតសជ្ង្កគ បនទៃ ambulans [rot.yon.song.kroh.bon.tO an] ្គូជពទយ [kru.pet] dokter ជពទយជធែញ [pet th’menh] dokter gigi គិលាៃុបដាឋយិកា perawat [kik.lia.nuk.pak.tha.Yik.ka] ឆែប [chh’morb] bidan ឱសថការ ី[Osot karey] apoteker សុមភាព [sok.phiap] kesehatan ពិភាកា [pik.phiak.sa] periksa ពិជ្ោ ជោបល konsultasi [pik.kroh.yobol] ជធវីជតសត្មពិៃិតយសុមភាព cek [twer teh chhiam pinit sok laboratorium phiap] អែក ងជ ្ៅ rawat jalan

251 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [niak jom ngiE kraw] អែក ងក ន ុង rawat inap [niak jom ngiE knong] វ កាត [wiah.kat] operasi ឈ [chhiE] sakit ង [jom.ngiE] penyakit ជលប䎶ែ [leb th’nam] minum obat ចក 䎶ែ [cak th’nam] suntik បាក ឆអ ង [bak chh’aeng] patah tulang ជៅតមល ួៃ [k’daw khloun] panas (badan) ផ្លតសាយ [p’da say] flu ្គ ុៃ [krun] demam ្គ ុៃ្ម [krun chhiam] demam berdarah ម រ ីក [moharik] kanker កអក [k’ork] batuk កអកសង ួត [k’ork s’ngout] batuk kering កអកជសលស [k’ork sleh] batuk berdahak រប ស [ro.bouh] luka ឈ ក [chhE.kor] sakit tenggorokan វល មុម [wil mux] pusing/penin g ឈ កាល [chhE k’bal] sakit kepala

252 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឈ ជពា [chhiE poh] sakit perut កអ ួត [k’out] muntah មទុ [kh’tuh] nanah រាគ [sok.phiap] [raik] diare អស កមាល ង [orh.komlang] lemas/lesu ្គិច [krich] cedera ជពា ជវ ៃដុ ខ្មែង usus [poh.wian.doh.kh’naeng] buntu

253 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Jenis Obat

បៃទ [bon.tiah] strip ្ោប [krOab] tablet ្បអប [bro.ob] pak ក្ចប [konh.cob] puyer ប ពង [bom pong] kapsul

Kosakata Bagian Tubuh

្ម [chhiam] darah ឆអ ង [chh’aeng] tulang ខ្សបក [s’baek] kulit ជធែញ [th’menh] gigi ប ពងក [bompong kor] tenggorokan ចជងក [cong.keh] pinggang មែង [kh’norng] punggung សនលក [son.lak] sendi សាច ដុ [sach.dom] otot ្បជភទ្ម golongan darah [brophet.chhiam]

254 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Keterangan Waktu ...ដង កនុងម យនថង […. dong knong mouy th’ngai] ... kali (dalam) sehari .....ដង កនុងម យអាទិតយ […. dong knong mouy atit] ... kali (dalam) seminggu ...ដង កនុងម យខ្ម […. dong knong mouy khae] ... kali (dalam) sebulan

255 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Sudah 2 hari Anda mengalami pusing dan flu. Anda sudah minum obat yang Anda beli sendiri di apotek, dua kali sehari selama 2 hari. Namun, obat tersebut tidak bekerja dengan baik. Bagaimana Anda menyampaikan kondisi Anda tersebut ke dokter? ......

2. Selama seminggu di Phnom Penh Anda mengalami diare sampai merasa lemas. Bagaimana cara Anda mendeskripsikan kondisi Anda kepada dokter? ......

256 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku 3. Anda mau membeli obat batuk sirup di apotek. Bagaimana cara Anda a) mendeskripsikan obat yang ingin Anda beli dan b) bertanya tentang aturan pemakaiannya? ......

4. Jika mengetahui teman Anda sakit, apa ungkapan dan saran yang Anda berikan kepadanya? ......

257 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

1. Dalam bahasa Khmer, kata ្គូជពទយ [kru.pet] berarti ‘dokter’. Namun, jika memanggil dokter laki-laki, digunakan kata ជលាក្គូជពទយ [lok.kru.pet]. Sementara itu, digunakan kata អែក្គូជពទយ [niak.kru.pet] untuk memanggil dokter perempuan. 2. Dalam bahasa Khmer, ឱសថការ ី [Osot karey] artinya ‘apoteker’, tetapi masyarakat Kamboja biasa menyebut/memanggil apoteker dengan kata ្គូជពទយ [kru.pet]. 3. Kata នក [pheg] dalam bahasa Khmer artinya ‘minum’. នក 䎶ែ [pheg.th’nam] berarti ‘minum obat’. Namun, kosakata tersebut digunakan khusus untuk obat yang berjenis cair/sirup. Untuk obat berjenis tablet, kapsul, atau yang lainnya digunakan kosakata ជលប䎶ែ [leb.th’nam] yang berarti ‘menelan obat’.

258 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

Berikut ini merupakan pengobatan herbal atau alternatif yang biasa dimanfaatkan oleh masyarakat Kamboja. 1. Ketika tulang ikan tersangkut di tenggorokan, masyarakat Kamboja yang tinggal di desa biasanya meminum air jeruk nipis karena rasa asam dari jeruk nipis bisa melemaskan tulang ikan yang tersangkut. Jika hal itu tidak bisa membantu, mereka akan meminta tolong kepada orang yang bisa berbahasa Pali dan orang tersebut harus terlahir dalam keadaan sungsang. Hal yang dilakukan orang tersebut adalah mengaduk air di dalam gelas dengan menggunakan pangkal dupa yang telah dibakar sambil membisikkan bahasa Pali. Setelah selesai, air yang sudah didoakan itu diminumkan kepada orang yang tenggorokannya tersangkut tulang ikan. 2. Jika ada dahak, ketika bangun pagi masyarakat Kamboja langsung menelan

259 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku garam sebanyak satu sendok teh kemudian minum air putih. 3. Kegiatan berkumur dengan air garam biasa digunakan untuk menyembuhkan gigi yang baru tanggal. 4. Jika sakit seperti masuk angin, pusing/pening, atau mabuk, masyarakat Kamboja memanfaatkan bekam dan juga kerokan untuk menghilangkan rasa sakit. 5. Masyarakat Kamboja memanfaatkan abu untuk menghentikan darah yang keluar seperti pada tangan yang tersayat pisau. 6. Untuk menghentikan diare, masyarakat Kamboja memanfaatkan air rebusan daun srikaya. 7. Untuk meredakan flu ringan, masyarakat Kamboja memanfaatkan air jahe hangat. 8. Untuk meredakan flu berat, masyarakat Kamboja memanfaatkan metode mandi uap. Uap tersebut dihasilkan dari rebusan air yang dicampur dengan garam dan daun-daun seperti daun pohon genitu, daun jahe, daun nangka, daun tulsi, kemangi, dan serai. Setelah mandi uap sekitar 10 sampai 15 menit, air rebusan yang digunakan untuk uap

260 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku dicampur dengan air dingin dan dimanfaatkan untuk mandi.

261 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

262 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Unit 10 ដ ជណើរក សាៃតជៅកមពុជា [domnae komsan now kompujia] Jalan-jalan di Kamboja

263 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 1 Merencanakan Jalan-Jalan

ពិសីៈ ស សតី ឌីៃដា សុមសបាយជទ? [sousdey dinnda sok sabbay te] Pisey : Halo, Dinda. Apa kabar?

ឌីៃដាៈ ស សត ី ពិសី ម្ ុស ុមសបាយជទ ។ ចុ អែកវញ ? [sousdey pisey khnyom sok sabbay te coh niak winh] Halo, Pisei. Kabar saya baik. Anda?

ពិសីៈ ម្ុ ក សុមសបាយខ្ដរ ។ ឌីៃដា ជតើសបាត ហ ជ្កាយ មាៃខ្នៃការដ ជណើរក សាៃតជទ? [khnyom sok sabbay dae dinda tae sab’da kroy mian paen ka wik sak makkal te] Pisey : Saya juga baik. Dinda, apakah minggu depan Anda punya rencana berlibur?

ឌីៃដាៈ ច ...ម្ ុ ចង វស សមកាល ក ប ុខ្ៃតម្ ុ មិៃដង ជា្តូវជៅ㮶 [ca khnyom cong vik sa makkal kor pontae khnyom min deng jia trow tow na]

264 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dinda : Ya, saya mau berlibur, tapi saya bingung mau ke mana.

ពិសីៈ ចង ជៅជស មរាបជាម យម្ុ ជទ? [cong tow siem reap jia mouy khnyom te] Pisey : Mau ke Siem Riep dengan saya?

ឌីៃដាៈ ជស មរាប? អាចជធវីអវីមល ជៅទីជន ? [siem reap ach twer awey khlah now tinuh] Dinda : Siem Riep? Bisa melakukan apa saja di sana?

ពិសីៈ ព កជយើងអាចជដើរជលងជៅ្បាសាទ ជមើលការស ខ្មតងខ្បប្បនពណីខ្មែរ ជដើរជលងជៅ Pub Street ជហើយក អាច ិ ទូកជៅទជៃលសាបខ្ដរ [pouk yerng ach dae leng now prasat mael ka somdaeng baeb bropey ni khmer dae leng now pub street hai kor ach jih tuk now tonle sab dae] Pisey : Kita bisa jalan-jalan di candi, menonton pertunjukan tradisional Khmer, jalan-jalan di Pub Street, dan juga bisa naik perahu di Sungai Tonle Sap.

265 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ 玶៉ ស គ រឲយចប អារមែណ ! ប ុនែៃនថងជៅ ជស មរាប? [wah kou oy cab arom pon man th’ngai now siem reap] Dinda : Wah, menarik. Berapa hari di Siem Reap?

ពិសីៈ ពីរយប បីនថង ្គប ្ោៃ ជហើយ ព កជយើងជៅទី ជន ិ 螶ៃ [pi yob bey th’ngai krobkran hai poukyerng now tinuh jih lan] Pisey : Dua malam tiga hari cukup. Kita pergi ke sana naik mobil.

ឌីៃដាៈ យល ្ពម! ម្ុ ចូលរម! [yol prom. Khnyom col roum] Dinda : Setuju. Saya ikut.

ពិសីៈ ជយ ! ព កជយើង្តូវកក ស㮶ឋោរ ៃិងស បុ្ត螶ៃ ភាលម [ye pouk yerng trow kok sombot son tha kia ning sombot lan pliam] Pisey : Yay… Kita harus segera pesan hotel dan tiket mobil.

266 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Dialog 2 Membeli Tiket Masuk Angkor Wat

បុគគលិកៈ អារុណស សតី! អែកចង ទិញស បុ្តស្មាប ប ុនែៃ នថងខ្ដរ? [arun sousdey niak cong tinh sombot somrab ponman th’ngai dae] Petugas : Selamat pagi. Anda mau beli tiket untuk berapa hari?

ឌីៃដាៈ អារុណស សតី! ជតើមាៃ ជ្មើសអវីមល ? [arun sousdey tae mian jom rerh awey khlah] Dinda : Selamat pagi. Apa saja pilihannya?

បុគគលិកៈ ៣៧ដុលាល ស្មាប ម យនថង ៦២ដុលាល ស្មាប ៣នថង ៃិង ៧២ដុលាល ស្មាប ម យអាទិតយ [sam seb pram pi dolla somrab mouy th’ngai hok seb pi dolla somrab bey th’ngai ning jet seb pi dolla somrab mouy atit] Petugas : US$37 untuk satu hari, US$62 untuk tiga hari, dan US$72 untuk seminggu.

ឌីៃដាៈ លអ ម្ុ ទិញស្មាប ម យនថងបាៃជហើយ

267 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku [Laor khnyom tinh somrab mouy th’ngai ban hai] Dinda : Baik, saya beli untuk satu hari saja.

បុគគលិកៈ ម្ុ អាចសុ មចីលិមិតឆលងខ្ដៃអែកបាៃជទ? [khnyom ach som kh’cey ba likkhet chhlong daen roboh niak ban te] Petugas : Boleh saya pinjam paspor Anda? ឌីៃដាៈ ជៃ លិមិតឆលងខ្ដៃម្ុ [nih lik khet chhlong daen khnyom] Dinda : Ini paspor saya. បុគគលិកៈ សុ សឡ ងមកកាជម រា៉ [som somlaeng mok kamera] Petugas : Silakan lihat kamera.

268 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ឌីៃដាៈ លអ [laor] Dinda : Baik.

បុគគលិកៈ រចរាល ជហើយ ជៃ ស បុ្តរបស អែក សូមអជ្ជើញ បង លុយ ៣៧ដុលាល [rouch ral hai nih sombot roboh niak som anhcenh bong luy sam seb pram pi dolla] Petugas : Sudah selesai. Ini tiket Anda. Silakan membayar US$37.

ឌីៃដាៈ ជៃ លុយម្ុ [nih luy] Dinda : Ini uangnya.

បុគគលិកៈ សូមអរគុណ សូមឲយដ ជណើរក សាៃត សបាយ! [som orkun som oy domnae komsan sabbay] Petugas : Terima kasih. Selamat jalan-jalan. ឌីៃដាៈ ច អរគុណដូចោែ [ca orkun doch knia] Dinda : Sama-sama.

269 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Monolog Bercerita Pengalaman Berjalan-jalan

អាទិតយមុៃម្ុ បាៃជៅជស មរាប [atit mun khnyom ban tow siem reap] Minggu lalu saya pergi ke Siem Reap.

ម្ុ ជៅជាម យៃ ងមិតតភន្តកតរបស ម្ុ [khnyom tow jia mouy ning mit phiak roboh khnyom] Saya pergi dengan teman saya. ជៅជស មរាបពិតជាសបាយោល ង㮶ស [now siem reap pit jia sabbay khlang nah] Di Siem Reap sangat menyenangkan.

ជៅទីជន មាៃ្បាសាទជាជ្ចើៃ ប ុខ្ៃតព កជយើង្ោៃ ខ្ត ជដើរជលងជៅ្បាសាទអងគរវតត បាយ័ៃត ៃិង ា្ពហែ ប ុជ㮶ណ ។ [now tinuh mian prasat jia cren pontae pouk yerng kran tae dae leng now Angkor Wat, Bayon, ning Ta Phrom tae ponnoh] Di sana ada banyak sekali candi, tapi kami hanya jalan-jalan di Angkor Wat, Bayon, dan Ta Phrom.

270 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku ម្ុ ចូលចិតតជដើរជលង ៃិង ថតរ ូបជៅ្បាសាទ [khnyom colcet dae leng ning thot rob now prasat] Saya suka jalan-jalan dan berfoto di candi.

ជៅទីជន ជភញៀវជទសចរណ បរជទសក ជ្ចើៃខ្ដរ មកពី ្បជទសជនសងៗ [now tinuh ph’nyiew teh cor boroteh kor cren dae mok pi broteh ph’seng ph’seng] Di sana juga banyak wisatawan asing dari berbagai negara.

ជៅជពលយប ព កជយើងញុ អា រជពលយប ជៅ Pub Street [now pel yob pouk yerng nyam aha pel yob now pub street] Malamnya kami makan malam di Pub Street.

ម្ុ ចូលចិតត Pub Street [khnyom colcet pub street] Saya suka Pub Street.

នថងទីពីរ ម្ុ ជៅភូមិវបបធម [th’ngai ti pi khyom tow Phum Wabpak Thoa]

271 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Hari kedua saya pergi ke Cambodian Cultural Vilage.

កខ្ៃលងជន លអ㮶ស ជៅទីជន ម្ុ អាចជមើលការបង្កហញពី ្បនពណីពិជសសរបស ខ្មែរ [konlaeng nuh laor nah now tinuh khnyom ach merl ka bonghanh pi bro pey ni piseh Khmer] Tempat itu bagus. Di sana saya bisa melihat pertunjukan tradisional khas Khmer.

ម្ុ ទទ លបាៃព័ត មាៃជាជ្ចើៃអ ពីកមពុជា រ មោ ង ្បវតតិ សា្ស្្បជាជាតិខ្មែរ ។ ម្ុ ចង ្តឡប ជៅជស មរាបជទ ត ជដើមបីជៅទសសនទជៃលសាប ៃិង ទ កជ្ជា ភែ គូខ្លៃ ។ [khnyom totoul ban poa romian jia cren pi Kompujia. roum tang browatasah brojia jiat Khmer. khnyom cong trolob tow siem reab tiat dermbey tow toh’sana Tonle Sab ning Tiek jroh phnom ku len] Saya mendapat banyak informasi tentang Kamboja, termasuk sejarah bangsa Khmer. Saya ingin kembali lagi ke Siem Riep untuk mengunjungi Sungai Tonle Sap dan Air Terjun Phnom Kulen.

272 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Ungkapan Lain

មាៃអវីមល ជៅទីជន ? [mian awey khlah now tinuh] Ada apa saja di sana?

រយ ជពលប ុនែៃពីភែ ជពញជៅជស មរាប? [royiak pel yu ponna pi phnom penh tow siem reap] Berapa lama dari Phnom Penh ke Siem Reap?

ជតើោ ងជម ចខ្ដរអាកាស䮶តុជៅទីជន ? [tae yang mex dae akas thiat now tinuh] Bagaimana cuaca di sana?

ជតើស បុ្តនថលប ុនែៃខ្ដរ? [tae sombot th’lai ponman dae] Berapa harga tiketnya?

273 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Larangan dan Peringatan di Tempat Wisata មប ! [ham pah] Dilarang menyentuh!

មជាងជឡើង (ជលើ្បាសាទ)! [ham tong lerng (lie prasat)] Dilarang memanjat (di candi)!

មអងគុយ (ជលើ្បាសាទ)! [ham ongkuy (lie prasat)] Dilarang duduk (di candi)!

មថត! [ham thot] Dilarang memotret!

មខ្ហលទ ក [ham hael tiek] Dilarang berenang!

សូមរកាអនម័យ! [som riaksa anamai] Jagalah kebersihan!

្តូវការមគគុជទសជទសចរណ ឬក ឧបករណ មគគុជទស

ជទសចរណ ជាសជមលងសាតប ? [trow ka miakuteh teh cor rie kor obpakor miakuteh teh cor jia somleng sdab] Perlu pemandu wisata atau audio pemandu wisata?

274 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Tempat Wisata dan Cuaca vf

នែ [phnom] gunung បឹង [beung] danau

ទឹកញច្ᾶុះ [tiek croh] air terjun

ញនែរ [chh’ne] pantai

សមុច្ទ [sakmot] laut

ញកាុះ [koh] pulau

ច្ាសាទ [prasat] candi

ិតត [wat] pagoda

សារមនទីរ [sarak munti] museum

សួនចារ [soun c’ba] taman

សបុច្ត [sombot] tiket

រែូិិសារ [rodow wosa] musim hujan

រែូិច្ាង [rodow prang] musim kemarau

រែូិរង្គ [rodow rongia] musim dingin

ញតត [k’daw] panas ច្តᾶក់/រង្គ[tro jiak/rongia] dingin

275 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Kosakata Keterangan Waktu

讶ទិតយមុន [atit mun] minggu lalu មសិលម៉ម៉ាៃ [m’sel mo’ngai] kemarin dulu

ពីរម៉ថៃមុន [pi th’ngai mun] dua hari yang lalu មសិលមិញ [m’sel meny] kemarin មសិលមួយម៉ថៃ [th’ngai nih] hari ini ម៉ថៃភ្សែក [th’ngai s’aek] besok ពីរម៉ថៃញទៀត/ពីរម៉ថៃញច្កាយ [pi dua hari lagi th’ngai tiat/pi th’ngai kroy] ម៉ថៃ޶នភ្សែក [th’ngai khan lusa s’aek] 讶ទិតយញច្កាយ [atit kroy] minggu depan

276 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Latihan

Bacalah terlebih dahulu bagian Informasi Tambahan dalam unit ini, kemudian cobalah menggunakan bahasa Khmer untuk menjawab pertanyaan berdasarkan situasi berikut ini!

1. Apa saja rencana kegiatan berwisata Anda pada akhir minggu depan atau bulan depan? …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………………………………… 2. Tempat wisata apa saja yang ingin Anda kunjungi di Kamboja? …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………………………………………………… 3. Seperti apa rencana berlibur Anda jika ketika Tahun Baru Khmer Anda berada di Kamboja? …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………

277 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Informasi Tambahan

Rekomendasi Tempat-Tempat Wisata di Kamboja 1. Phnom Penh a. Istana Kerajaan Kamboja (Royal Palace) b. Museum Nasional c. Taman Monumen Independen d. Wat Phnom e. Ladang Pembataian (Killing Field) f. Museum Genosida 2. Provinsi Siem Riep a. Kompleks Candi-Candi Angkor Wat (Angkor Wat, Bayon, Ta Phrom, dan lain-lain) b. Kampung Budaya Kamboja (Cambodian Cultural Village) c. Air Terjun Phnom Kulen d. Sungai Tonle Sap e. Pub Street 3. Provinsi Kampong Som a. Pantai Otres, Pantai Ochheuteal, dan lain-lain. b. Koh Rong

278 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku

4. Provinsi Kampot a. Taman Nasional Gunung Bokor (Di wilayah tersebut terdapat Patung Nenek Moe, gereja tua peninggalan Prancis, Pagoda Sampov Pram, danau, air terjun, dan lain-lain). b. Taman Sungai Zipline (River Park Zipline). 5. Provinsi Kep Pantai Kep dan Pasar Kdam (Phsar Kdam, pusat boga bahari) 6. Festival Tahunan Kamboja a. Tahun Baru Khmer dan Songkran Tahun Baru Khmer biasanya dirayakan pada tanggal 13—16 April. Selama Tahun Baru Khmer, masyarakat Kamboja merayakannya dengan bermain permainan tradisional dan menyiram air ke orang lain. b. Pchum Ben Setiapa tahun masyarakat Kamboja merayakan Pchum Ben sesuai dengan kalender Khmer.

279 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku c. Festival Air (Water Festival) Festival Air (Water Festival) adalah lomba dayung perahu yang diadakan setiap bulan November di Sungai Tonle Sap, di depan istana kerajaan Phnom Penh. Peserta lomba dayung dalam festival tersebut merupakan perwakilan dari provinsi-provinsi di Kamboja. Biasanya festival ini digelar selama tiga hari dan juga disaksikan langsung oleh Raja dan Perdana Menteri Kamboja.

280 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Pojok Budaya

1. Orang Kamboja sangat menghargai dan menghormati Raja serta tempat yang memiliki hak istimewa, seperti Angkor Wat, Istana Kerajaan (Royal Palace), Wat Phnom, dan wihara. Jika mengunjungi tempat-tempat tersebut, Anda harus memakai pakaian yang sangat sopan dan tidak boleh memakai topi. 2. Sebaiknya Anda tidak memberi uang kepada pengemis di mana pun di seluruh wilayah Kamboja, khususnya di tempat wisata seperti Angkor Wat. 3. Sebaiknya Anda menyewa tuk-tuk jika Anda ingin berkeliling ke tempat-tempat wisata di Phnom Penh atau Siem Riep. 4. Harga tiket masuk kawasan Angkor Wat berbeda-beda, bergantung pada banyaknya hari yang Anda inginkan (seperti dalam Dialog 2). Selain itu, petugas akan memfoto pengunjung ketika membeli tiket karena foto pengunjung juga disertakan di tiket masuk.

281 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku Tentang Penulis

Nama lengkapnya Chann Piseth, akrab dipanggil Piseth. Dia berasal dari Provinsi Banteay Meanchey, Kamboja. Dia aktif mempelajari bahasa Indonesia sejak November 2016 di Pusat Budaya Indonesia (Pusbudi), KBRI Phnom Penh. Dia telah menyelesaikan pendidikan S-1 dalam bidang Hukum di Royal University of Law and Economics (RULE) pada tahun 2017. Dengan mendapatkan beasiswa Kemitraan Negera Berkembang (KNB) 2018, dia melanjutkan studi S-2 dalam bidang Hukum Internasional di Universitas Padjajaran, Bandung. Tahun 2019 dia berhasil mendapat peringkat 1 dalam lomba menulis artikel berbahasa Indonesia yang diadakan oleh KBRI Phnom Penh dan lomba presentasi berbahasa Indonesia dengan topik ekowisata dalam acara Eco Festival yang diadakan oleh LBI LIA di Gedung Sate, Bandung. Faradinna Arifiani yang biasa dipanggil Dinna berasal dari Lumajang, Jawa Timur. Dia mulai menjadi pengajar BIPA

282 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku pada tahun 2011. Dia telah menyelesaikan pendidikan S-1 di Universitas Negeri Malang (UM) dan S-2 di Universitas Gadjah Mada (UGM). Pada tahun 2017 Dinna ditugasi PPSDK untuk mengajarkan bahasa Indonesia di Pusat Budaya Indonesia (Pusbudi) KBRI Phnom Penh, Kamboja. Selain itu, bersama rekannya, dia mengaktifkan kembali kelas Bahasa Indonesia di 911 Special Forces Regiment dan membuka kelas baru di Sekolah Nurul Iman Chroy Metrey, Provinsi Kandal. Pada tahun 2018 dia dikirim kembali oleh PPSDK ke Kamboja dan membuka kelas Bahasa Indonesia lagi untuk beberapa anggota satuan Royal Cambodian Armed Forces (RCAF).

283 Bahasa Khmer Bahasa Sahabatku