STRATEGIA ROZWOJU GMINY

na lata 2015 - 2022

Pierzchnica 2015

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP ...... 4

2. CHARAKTERYSTYKA GMINY PIERZCHNICA ...... 5

Informacje podstawowe...... 5

Transport publiczny ...... 8

Mieszkańcy ...... 9

Finanse publiczne ...... 14

Zasoby przyrodnicze...... 17

Dziedzictwo kulturowe...... 18

Działalność gospodarcza...... 19

Bezrobocie ...... 21

Edukacja ...... 23

Pomoc społeczna ...... 24

Organizacje pozarządowe ...... 25

Infrastruktura społeczna ...... 27

3. IDENTYFIKACJA I ANALIZA POTRZEB ...... 28

4. WIZJA I MISJA GMINY ...... 33

5. CELE STRATEGICZNE POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW ...... 35

6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ...... 47

6.1 LISTA PODSTAWOWA INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ PIERZCHNICA W LATACH 2015-2022…………………………………………………………………………………………………48

7. ZGODNOŚĆ STRATEGII ROZWOJU GMINY PIERZCHNICA ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO DO ROKU 2020……………………………………………………………………………………………… 51 8. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ZAPISÓW STRATEGII ...... ………………..53

9. SYSTEM MONITORINGU I EWALUACJI...... 54

SPIS RYSUNKÓW ...... 57

SPIS TABEL ...... 57

SPIS WYKRESÓW...... 57

ZAŁĄCZNIKI ...... 59

1. WSTĘP

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022 jako podstawowy dokument samorządu lokalnego określa obszary, cele i kierunki rozwoju realizowane przez władze Gminy. Biorąc pod uwagę wyzwania przed którymi stoi oraz nowy paradygmat rozwoju regionalnego, Strategia musi uwzględniać oczekiwania oraz potrzeby całej społeczności lokalnej.

Prace nad opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022 trwały od kwietnia 2014 i obejmowały: • partycypacyjny udział przedstawicieli różnych środowisk społecznych poprzez organizację spotkań zespołu ds. strategii, w następującym składzie: o Stanisław Strąk – Wójt Gminy Pierzchnica o Halina Ryśkiewicz – Sekretarz Gminy Pierzchnica o Krzysztof Cieślak – Skarbnik Gminy Pierzchnica o Monika Pawlik – Kierownik Referatu Inwestycji i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Pierzchnica o Małgorzata Garlicka – Kierownik Referatu Organizacyjnego Urzędu Gminy Pierzchnica o Bożena Petrus – Dyrektor Zespołu Szkół w Pierzchnicy o Anna Sajkiewicz – Dyrektor Społecznej Szkoły Podstawowej w Drugni o Ewa Rogowska – Kierownik Samorządowego Zakładu Opieki Społecznej w Pierzchnicy o Kamila Jurek – Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pierzchnicy o Danuta Sojda – Kierownik Gminnej Biblioteki Publicznej w Pierzchnicy o Artur Garycki – Prezes Zakładu Komunalnego w Pierzchnicy sp. z o.o. o Maria Łopatowska – Przewodnicząca Rady Gminy Pierzchnica o Renata Błaszczyk – Przewodnicząca komisji samorządowej Rady Gminy Pierzchnica o Jerzy Kwiecień – Wiceprzewodniczący komisji samorządowej Rady Gminy Pierzchnica o Halina Wójcik – Przewodnicząca komisji rewizyjnej Rady Gminy Pierzchnica o Sławomir Rożkiewicz – Wiceprzewodniczący komisji rewizyjnej Rady Gminy Pierzchnica o Jadwiga Łopatowska – Przewodnicząca komisji budżetowej Rady Gminy Pierzchnica o Monika Pawlik – sołtys Pierzchnicy o Henryk Zgórski – sołtys wsi Gumienice o Mieczysław Stępień – sołtys wsi o Dariusz Michalski – Prezes Fundacji Rozwoju Regionu Pierzchnica o Zdzisław Rękas – Przewodniczący Rady Fundacji Dom Seniora im Sue Ryder w Pierzchnicy o Anna Topolska –Prezes Stowarzysz. Sportowo – Kulturalnego w Drugni o Piotr Dąbrowski – Prezes Gminnej Mleczarni sp. z o.o. w Pierzchnicy • ekspercki patronat pracowników i konsultantów Świętokrzyskiego Centrum Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej • zaangażowanie młodzieży gimnazjalnej poprzez przeprowadzenie spotkania warsztatowego, w trakcie którego uczestnicy omawiali stan obecny oraz zastanawiali się nad zagrożeniami i perspektywami Gminy Pierzchnica • analizę wyników i rezultatów „Badania warunków życia i jakości usług publicznych” • współpracę z pracownikami Urzędu Gminy w Pierzchnicy w zakresie pozyskiwania danych statystycznych niezbędnych do przeprowadzenia diagnozy stanu obecnego

Dokument wypracowany został podczas trzech spotkań warsztatowych Zespołu Partycypacyjnego. Dodatkowo zostało zorganizowane jedno spotkanie warsztatowe z młodzieżą gimnazjalną. Lista uczniów biorących udział w spotkaniu stanowi Załącznik 1 dokumentu Strategii.

2. CHARAKTERYSTYKA GMINY PIERZCHNICA

Informacje podstawowe

Gmina Pierzchnica leży w centralnej części województwa świętokrzyskiego pomiędzy Górami Świętokrzyskimi, a Niecką Nidziańską.

Gmina Pierzchnica to gmina wiejska położona w województwie świętokrzyskim na terenie powiatu kieleckiego. Układ komunikacyjny gminy tworzą drogi powiatowe i gminne. W gminie nie występują ciągi komunikacyjne zaliczane do kategorii dróg krajowych i wojewódzkich. Lokalna dość gęsta sieć drogowa łączy poszczególne wsie z Pierzchnicą. Gminy sąsiadujące to: Chmielnik, Daleszyce, Gnojno, Morawica, Raków, Szydłów. Odległość od Kielc, czyli największego ośrodka gospodarczo-społecznego w województwie wynosi 25 km, czas dojazdu to 30 minut. Gmina leży niedaleko (25 km) największego w regionie uzdrowiska Busko Zdrój (czas dojazdu samochodem wynosi około 30 minut).

Położenie Gminy Pierzchnica w sąsiedztwie miasta , w odległości niespełna 25 km od jego centrum – z jednej strony – tworzy ogromne i niepowtarzalne szanse dla Gminy – z drugiej strony – może wiązać się z szeregiem negatywnych zjawisk. Przede wszystkim należy do nich duża presja urbanizacyjna, przejawiająca się zwłaszcza w sferze, społecznej i infrastruktury technicznej. Intensywność tego procesu rodzi zagrożenia niezrównoważonego rozwoju, cechującego się brakiem ładu przestrzennego, trudnym do obsługi sieciowej, chaotycznym układem zabudowy oraz niszczeniem lokalnych ekosystemów. Olbrzymie nakłady finansowe niezbędne do zaspokojenia tych potrzeb mogą nieść ze sobą ryzyko utracenia płynności finansowej Gminy. Ponadto, dostępność usług i miejsc pracy na terenie Kielc może wspierać traktowanie Gminy jako „sypialni”, co jest problemem wielu jednostek sąsiadujących z dużymi ośrodkami miejskimi, nie tylko w województwie świętokrzyskim ale również w skali całego kraju

Rysunek 1. Lokalizacja administracyjna miejscowości w gminie Pierzchnica.

Źródło: www.pierzchnica.pl Gmina Pierzchnica składa się z 16 sołectw. W skład gminy oprócz Pierzchnicy wchodzą: Brody, , Drugnia Rządowa, Górki, Gumienice, Holendry, Maleszowa, Osiny, Podlesie, Podstoła, , , Strojnów, , Wierzbie.

Gmina zajmuje obszar 10 506 km², co stanowi 4,65% powierzchni powiatu kieleckiego. Ponad połowę powierzchni gminy stanowią grunty orne. Pierzchnica jest miejscem o stosunkowo dużym zalesieniu, gdzie co czwarty kilometr powierzchni stanowią lasy i grunty leśne.

Tabela 1. Powierzchnia gminy Pierzchnica z podziałem na rodzaj gruntów.

Rodzaj gruntów Powierzchnia (km²) Powierzchnia (%)

Grunty orne 5 662 54

Lasy i grunty leśne 2 517 24

Użytki zielone 1 838 17

Nieużytki 292 3

Grunty pozostałe 197 2

Suma 10 506 100

Źródło: Opracowanie własne

Pomimo iż grunty orne przeważają w krajobrazie gminy, to jakość tych gleb jest średniej jakości. W gminie najwięcej jest gruntów ornych klasy IV i V, nie występują grunty klasy I i II, czyli najlepszej:

o 36% stanowią grunty klasy V,

o 32% stanowią grunty klasy IVb,

o 16% stanowią grunty klasy IVa,

o 13% stanowią grunty klasy VI

o 2.5% stanowią grunty klasy III,

o 0.8% stanowią grunty klasy IIIa,

o 0.2% stanowią grunty klasy VIz Gmina Pierzchnica charakteryzuje się niskofalistą, a miejscami płaską rzeźbą terenu przy różnicy wzniesień od 232 - 308 m n.p.m. Najniżej położone tereny występują w dolinie Czarnej, a najwyższe w rejonie Gumienic. Największe zróżnicowanie rzeźby występuje w zachodniej i środkowej części gminy. W części wschodniej (rejon wsi Drugnia i Podstoła) bierze początek ciek stanowiący dopływ rzeki Czarnej. Rzeki Pierzchnianka i Morawka odprowadzają wody do Czarnej Nidy.

Pod względem hydrograficznym sieć rzeczna gminy Pierzchnica należy do zlewni rzeki Nidy oraz Czarnej Staszowskiej i Wschodniej. Dorzecze Nidy reprezentowane jest przez największą na terenie gminy rzeczkę Pierzchniankę oraz bezimienny strumień biorący początek na południe od wsi Ługi i płynący w kierunku północnozachodnim do wsi Brody. Obydwa strumienie odwadniają większą, głównie zachodnią część gminy. Obszar źródliska Pierzchnianki znajduje się w okolicy wsi Osiny i rzeczka płynie w kierunku NW wchłaniając po drodze cieki zbierające wody w okolicach Pierzchnicy i Skrzelczyc. Górny odcinek drugiego strumienia zbiera wody szeregu niewielkich, częściowo zmeliorowanych cieków odwadniających okoliczne łąki. W Maleszowie w dolinie tego strumienia został zbudowany system stawów rybnych1.

Transport publiczny

Na terenie Gminy Pierzchnica funkcjonuje jedynie drogowy transport zbiorowy, zapewniający jej poprawną dostępność komunikacyjną z głównym ośrodkiem w regionie jakim jest miasto Kielce. Przewoźnicy umożliwiają mieszkańcom gminy dojazd do niektórych sąsiednich gmin, jednak najczęściej jest to możliwe jedynie z głównej miejscowości jaką jest Pierzchnica. Transport publiczny w pozostałych sołectwach gminy nie pozwala na swobodne przemieszczanie się pomiędzy miejscowościami.

Przez teren Pierzchnicy przebiega jedna regularna linia autobusowa MPK (201) relacji Kielce- Chmielnik przez Borków i Pierzchnicę. Połączenia komunikacyjne realizują również prywatni przewoźnicy.

1 Źródło: www.pierzchnica.pl Tabela 2. Częstotliwość kursów z Pierzchnicy do Kielc (stan na 31.07.2014)

Częstotliwość kursów Przewoźnik W dni powszednie W soboty i niedzielę

MPK Co 68 minut Co 69 minut

Prywatni przewoźnicy Co 25 minut Co 195 minut

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.pierzchnica.pl

Jak wynika z Tabeli 1 autobusy Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Kielcach umożliwiają średnio co 68 minut dojazd do miasta wojewódzkiego. Taki okres czasu związany jest z tym, iż tę linię obsługują dwa pojazdy, a średni przejazd między przystankami początkowym i końcowym wynosi niecałe 50 minut. Częstotliwość kursów w soboty i niedzielę nie różni się od częstotliwości w dni powszednie, ale jest to spowodowane tym iż przy mniejszej liczbie weekendowych kursów autobusy wyjeżdżają na trasę później i zjeżdżają z niej wcześniej. Prywatni przewoźnicy zapewniają dotarcie do Kielc średnio co 25 minut od poniedziałku do piątku. W przypadku sobót i niedziel gmina Pierzchnica boryka się z tym samym problemem co inne gminy z powiatu kieleckiego, czyli z niewielką liczbą kursów i co za tym idzie z długim okresem oczekiwania pomiędzy odjazdami.

Mieszkańcy

Gmina Pierzchnica zamieszkiwana jest obecnie przez 4707 osób (dane na 31.12.2014), co stawia ją na ostatnim miejscu w powiecie kieleckim. Jedynie 2,32% ludności powiatu mieszka na terenie omawianej gminy. Taki niski współczynnik wynika również z tego iż w skład powiatu kieleckiego wchodzi 19 gmin, dzięki czemu jest on jednym z najliczniejszych powiatów w Polsce. Średnia gęstość zaludnienia w gminie wynosi 46 osób/km² (dane z GUS na 31.12.2013).

Tabela 3. Porównanie ilości mieszkańców i gęstości zaludnienia w gminach powiatu kieleckiego (stan na 31.12.2014 r.)

Udział w ludności Gęstość zaludnienia L.p. Gmina powiatu kieleckiego (osoby/km²)

1 Bieliny 4,89% 115

2 Bodzentyn 5,62% 73

3 Chęciny 7,22% 118 4 Chmielnik 5,52% 81

5 Daleszyce 7,51% 70

6 Górno 6,67% 167

7 Łagów 3,33% 61

8 Łopuszno 4,35% 51

9 Masłów 5,08% 123

10 Miedziana Góra 5,37% 157

11 Mniów 4,50% 98

12 Morawica 7,50% 111

13 Nowa Słupia 4,63% 112

14 Piekoszów 7,83% 158

15 Pierzchnica 2,32% 46

16 Raków 2,75% 30

17 Sitkówka-Nowiny 3,68% 168

18 Strawczyn 5,02% 122

19 Zagnańsk 6,22% 104

Razem powiat 100,00% 93

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z Tabeli 3, Pierzchnica jest gminą o jednej z najmniejszych gęstości zaludnienia w powiecie kieleckim. Jedynie w Rakowie mieszka mniejsza liczba mieszkańców w przeliczeniu na kilometr kwadratowy. Liczba mieszkańców i związana z nią gęstość zaludnienia są jednak wartościami o charakterze zmiennym. Dlatego też istotna jest analiza średnio i długookresowych tendencji w tym zakresie. Wyniki ocenione zostaną nie tylko pod kątem wartości poszczególnych wskaźników (w ujęciu lokalnym), ale także w szerszym kontekście – na tle kierunków zmian zachodzących w powiecie i województwie świętokrzyskim.

Wykres 1. Liczba ludności gminy Pierzchnica w latach 2009-2014

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Pierzchnica

Od 2011 notowany jest stały spadek liczby mieszkańców Gminy. Jest to niekorzystna tendencja, tym bardziej że w analogicznym okresie liczba ludności powiatu kieleckiego systematycznie rosła. Wzrost liczby mieszkańców powiatu ma związek z wyludnianiem się Miasta Kielce, gdzie jak wynika z Tabeli 4, w latach 2010-1014 ubyło 3 593 mieszkańców. W skali całego województwa w analogicznym okresie ubyło 19 370 osób, co stanowi 1,51% ludności zamieszkałej w roku 2010

Tabela 4. Liczba ludności mieszkańców powiatu kieleckiego, miasta Kielce oraz województwa świę- tokrzyskiego w latach 2009-2014

Rok Liczba ludności (stan na 31.XII) Powiat Kielecki Miasto Kielce Województwo Świętokrzyskie

2014 208 066 198 857 1 263 176

2013 207 588 199 870 1 268 239

2012 207 085 200 938 1 273 995

2011 206 261 201 815 1 278 116

2010 205 475 202 450 1 282 546

2009 201 643 204 835 1 270 120

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Na kierunek i skalę tego procesu demograficznego w gminie Pierzchnica największy wpływ ma ujemny przyrost naturalny, wzmacniany dodatkowo ujemne saldo migracji, co obrazuje Tabela 5.

Tabela 5. Ruch ludności w gminie Pierzchnica w latach 2009-2014

Ruch ludności Lata Urodzenia Zgony Zameldowania Wymeldowania Saldo

2014 41 56 70 84 -29

2013 36 66 99 85 -16

2012 44 69 79 71 -17

2011 58 59 89 89 -1

2010 58 59 81 78 +2

2009 52 57 77 60 +12

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Pierzchnica

Z punktu widzenia prognozy rozwoju gminy istotna jest również struktura wiekowa jej mieszkańców, która została zaprezentowana na poniższych wykresach.

Wykres 2. Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Pierzchnica (stan na 31.12.2014r.)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Analizując strukturę wiekową Gminy Pierzchnica można zauważyć iż ponad połowa mieszkańców gminy ma mniej niż 40 lat. Przekłada się to również na ekonomiczną strukturę grup wieku w gminie. W całym analizowanym okresie rósł udział osób w wieku produkcyjnym w stosunku do całej ludności. Martwić natomiast może zmniejszająca się różnica pomiędzy osobami w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym. Zacieranie tych różnic może stanowić początek tzw. „starzejącego się społeczeństwa”.

Wykres 3. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w latach 2009- 2014

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Kolejnym ważnym aspektem oceny regionu jest diagnoza zamożności jego ludności. Mieszkańcy Gminy należą do grupy osób o niskich zarobkach, pomimo trendu wzrostowego zamożności. Znajduje to odzwierciedlenie w dochodach budżetu gminy z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), przypadających na jednego mieszkańca (tabela 6). W gminie Pierzchnica w 2013 roku wynosiły 252,70 zł i należą do jednych z najniższych w powiecie oraz o 49% mniejszych niż w województwie. Należy zauważyć, iż w analizowanym okresie zwiększył się dochód gminy z tytułu udziału podatku PIT w przeliczeniu na mieszkańca z 135,96 zł (2009r) do 252,70 zł (2013r) co oznacza wzrost o 86%.

Tabela 6. Dochody budżetu gminy z tytułu udziału w PIT w przeliczeniu na mieszkańca – zamoż- ność mieszkańców

Jednostka 2009 2010 2011 2012 2013 terytorialna

ŚWIĘTOKRZYSKIE 386,72 388,03 439,53 465,17 497,55

Powiat kielecki 270,34 273,80 324,16 354,37 412,49

Bieliny 165,32 194,29 225,39 293,74 307,5

Bodzentyn 183,26 178,58 211,65 242,82 280,73

Chęciny 338,39 338,92 396,07 396,25 473,10

Chmielnik 179,68 192,81 246,95 270,61 306,75

Daleszyce 246,97 255,34 308,03 368,89 413,79

Górno 185,94 204,50 254,79 286,91 328,69

Łagów 116,72 127,59 161,44 207,48 240,19

Łopuszno 173,36 180,01 199,68 228,85 268,49

Masłów 444,83 435,46 475,27 526,30 558,29

Miedziana Góra 375,92 359,19 415,92 444,11 532,80

Mniów 133,15 152,14 178,38 207,93 529,56

Morawica 521,09 448,30 486,73 542,05 593,08

Nowa Słupia 227,80 235,09 297,83 338,14 357,34

Piekoszów 262,74 313,58 382,29 384,90 450,03

Pierzchnica 135,96 163,60 213,26 246,40 252,70

Raków 159,94 161,30 195,39 203,56 225,76

Sitkówka-Nowiny 419,10 388,53 459,46 489,11 554,00

Strawczyn 292,64 276,02 348,98 312,14 362,19

Zagnańsk 345,17 358,55 430,75 462,93 495,31

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Finanse publiczne

Wykres 4. Dochody i wydatki budżetu gminy Pierzchnica w latach 2009-2013.

Źródło. Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Pierzchnica

W analizowanym okresie nastąpił ponad dwukrotny wzrost dochodów i wydatków gminy. W latach 2010-2012 budżet charakteryzował się deficytem, natomiast zarówno w roku 2009 jak i 2013 miała miejsce nadwyżka dochodów nad poniesionymi wydatkami.

W ujęciu relacji poszczególnych dochodów do dochodów ogółem zwraca się uwagę na wzrost dochodów od osób prawnych oraz osób fizycznych, który w 2013 roku wynosił niemal 21% wszystkich wpływów. Największą pozycję w budżecie stanowiły rozliczenia różne. W skład tych rozliczeń w głównej mierze zaliczamy subwencje (część oświatowa, wyrównawcza oraz równoważąca subwencji ogólnej). Niemniej ważną pozycją w budżecie są dochody z tytułu pomocy społecznej, której największą część stanowi dotacja celowa na świadczenia rodzinne, składki emerytalno-rentowe oraz wypłatę alimentów. Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej stanowiły dotacje celowe w ramach programów finansowych z udziałem środków europejskich.

Tabela 7. Dochody budżetu gminy wg działów w latach 2010-2013

Dochody budżetu gminy według działów 2013 2012 2011 2010 w % Rolnictwo i łowiectwo 4,52% 9,75% 3,89% 1,64% Leśnictwo 0,02% 0,02% 0,00% 0,01% Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz i wodę 0,01% 0,00% 0,00% 0,00% Transport i łączność 0,51% 0,57% 14,07% 1,31% Gospodarka mieszkaniowa 6,49% 2,64% 3,51% 3,26% Informatyka 0,04% 0,15% 0,00% 0,00% Administracja publiczna 0,68% 0,70% 0,51% 0,49% Urzędy naczelnych organów władzy państwowej 0,02% 0,00% 0,08% 0,27% Dochody od osób prawnych, osób fizycznych 20,98% 20,19% 16,39% 17,72% Różne rozliczenia 43,30% 43,02% 41,89% 48,80% Oświata i wychowanie 2,66% 0,02% 0,07% 0,05% Pomoc społeczna 15,97% 16,89% 14,75% 18,43% Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 3,04% 2,82% 2,93% 1,12% Edukacyjna opieka wychowawcza 0,68% 0,60% 0,82% 1,04% Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 0,20% 0,31% 0,29% 0,39% Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 0,38% 1,33% 0,00% 0,16% Kultura fizyczna 0,51% 0,21% 0,79% 5,30% Ochrona zdrowia 0,00% 0,78% 0,00% 0,00% Łącznie 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Źródło. Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z rocznego wykonania budżetu

Analizując wydatki gminy w latach 2010-2013 w relacji poszczególnych wydatków do wydatków ogółem uwagę zwracają stale rosnąca pozycja związana z oświatą i wychowaniem. Wydatki poniesione z tego tytułu w 2013 roku stanowiły już 38% wszystkich wydatków. Podobną tendencję zwyżkową można zauważyć w przypadku pomocy społecznej, gdzie na koniec badanego okresu co piąta złotówka wydatkowana przez gminę dotyczyła tego właśnie działu. Biorąc pod uwagę tylko te dwie grupy, tj. oświatę i wychowanie oraz pomoc społeczną należy stwierdzić, że obecnie ponad połowa budżetu gminy jest wydawana, aby zaspokoić potrzeby mieszkańców związane z tymi zadaniami własnymi gminy.

Tabela 8. Wydatki budżetu gminy wg działów w latach 2010-2013

Wydatki budżetu gminy według działów 2013 2012 2011 2010 w % Rolnictwo 7,00% 14,65% 1,54% 5,77% Transport i łączność 4,85% 6,52% 21,59% 17,44% Gospodarka mieszkaniowa 1,44% 1,24% 2,23% 0,64% Działalność usługowa 0,33% 0,10% 0,12% 0,09% Administracja publiczna 11,47% 10,43% 10,28% 10,03% Urzędy naczelnych organów władzy 0,02% 0,08% 0,08% 0,23% Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoż. 0,95% 1,12% 0,47% 0,90% Dochody od os. prawnych i os. fizycznych 0,00% 0,00% 0,14% 0,13% Obsługa długu publicznego 2,57% 3,33% 2,62% 1,64% Różne rozliczenia 0,00% 0,00% 0,14% 0,00% Oświata i wychowanie 38,00% 31,53% 30,27% 29,21% Ochrona zdrowia 0,38% 1,94% 0,34% 0,44% Pomoc społeczna 20,33% 19,48% 17,34% 17,59% Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 2,96% 2,72% 3,00% 1,06% Edukacyjna opieka wychowawcza 1,19% 1,00% 1,52% 1,49% Gospodarka i ochrona środowiska 3,91% 3,07% 3,69% 3,10% Kultura i ochrona zabytków 2,88% 2,37% 2,70% 2,56% Kultura fizyczna i sport 1,39% 0,35% 1,79% 7,66% Informatyka 0,04% 0,02% 0,15% 0,02% Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną 0,29% 0,05% 0,00% 0,00% Ogółem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Źródło. Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z rocznego wykonania budżetu

Zasoby przyrodnicze.

Lasy i grunty leśne zajmują 24 procent powierzchni gminy, przy czym największe i najbardziej zwarte kompleksy leśne występują na północnym - wschodzie gminy. Mają one charakter lasów ochronnych. Na terenie gminy Pierzchnica znajduje się Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy, który pod względem zróżnicowania roślinności przewyższa Świętokrzyski Park Narodowy. Dodatkowo znajduje się tu Cisowsko-Orłowiński Obszar Chronionego Krajobrazu oraz Chmielnicko-Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu, który obejmuje swoim zasięgiem prawie całą powierzchnię gminy.

Naturalne bogactwo przyrodnicze gminy stanowią lasy należące do dawnej Puszczy Cisowskiej. W strukturze użytkowania dominują lasy niepaństwowe. W strukturze siedliskowej największą powierzchnię zajmują siedliska borów mieszanych świeżych i borów wilgotnych. Sporadycznie występują żyzne siedliska olsu i boru wilgotnego. W składzie gatunkowym drzewostanów dominuje sosna i olsza. Pozostałe gatunki to brzoza, jodła, dąb, świerk, osika, grab z domieszką osiki, wiązu, jesionu i klonu.

Na terenie Gminy Pierzchnica znajduje się jeden obszar sieci NATURA 2000, jest to PLH Lasy Cisowsko-Orłowińskie.

Na terenie gminy występują objęte ochroną tereny lęgowe ptaków oraz ptasie remizy znajdujące się głównie w rejonie Holender, Czarnej i Ujen.

Na terenie Maleszowej i Brodów znajduje się 19 stawów. Na terenie gminy znajdują się liczne źródła wodne.

W Drugni powstało ze względu na rosnące zapotrzebowanie placówek oświatowych na zajęcia związane z edukacją leśna Arboretum dendrologiczne. Na powierzchni 1,1 ha zgromadzono 70 gatunków drzew iglastych z prawie wszystkich stref klimatycznych. Arboretum jest usytuowane na terenie pozostałości parku podworskiego.

W gminie Pierzchnica znajdują się bardzo dobre tereny do uprawiania sportów rowerowych, Nordic Walking oraz narciarstwa biegowego.

Dziedzictwo kulturowe.

Istotną rolę w kompozycji krajobrazu, pełnią obok zasobów przyrodniczych zabytki kultury materialnej. Tworzą one specyficzny klimat kulturowy podnosząc walory krajoznawcze i turystyczne gminy.

W Pierzchnicy na pewno ciekawy i zasługujący na uwagę jest układ przestrzenny i kształt urbanistyczny najstarszej części miejscowości. Pierzchnica została lokowana w okresie 1359- 1397. na zasadach tzw. prawa magdeburskiego. Zasady te precyzyjnie określały plan urbanistyczny powstającego miasta. Centralną część miał stanowić prostokątny plac rynkowy, z jego narożników miały wybiegać pod kątem prostym po dwie prostopadłe do siebie ulice. Rozdzielały one osiem prostokątnych przestrzeni przeznaczonych pod zabudowę. W Pierzchnicy założenia urbanistyczne prawa magdeburskiego przetrwały do dzisiaj.

Na terenie Gminy Pierzchnica znajduje się 5 zabytków nieruchomych. W Pierzchnicy oprócz układu przestrzennego jest jeszcze zespół kościoła parafialnego. Narodowy Instytut Dziedzictwa wskazuje na następujące elementy objęte ochroną:

 Kościół pw. Św. Małgorzaty (1798-1800)

 Cmentarz kościelny z ogrodzeniem (XIX/XX)

 Dzwonnica (1800r)

 Plebania (XIX/XX)

 Cmentarz parafialny z ogrodzeniem

Zabytkowy Zespół Kościoła Parafialnego znajduje się również w Drugnii (kościół, dzwonnica, cmentarz parafialny oraz ogrodzenie). Dodatkowo w tejże miejscowości do rejestru pod numerem A.445 wpisana jest kapliczka przydrożna pw. Św. Jana Nepomucena. Ostatni zabytek nieruchomy stanowi zespół dworski znajdujący się na terenie sołectwa Maleszowa. W skład zespołu wchodzą objęte ochroną:

 Dwór (XVIII/XIX);

 Stajnia z wozownią (ob. w ruinie; koniec XVIII wieku);

 Spichrz /lamus (2 poł. XVIII);  Pozostałości zamku na wyspie (1 poł. XVII);

 Pozostałości założenia parkowego (XVIII-XIX)

Działalność gospodarcza

Jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój każdej gminy w Polsce jest tworzenie nowych miejsc pracy oraz utrzymanie już istniejących. W gestii gminy leży kreowanie przyjaznych warunków do rozwoju przedsiębiorczości. W okresie między 2011 a 2013 rokiem liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych na terenie gminy zwiększyła się o 9 z 259 do 268.

Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej wg rodzaju prowadzonej działalności

Rodzaj prowadzonej działalności Liczba podmiotów rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 12 górnictwo i wydobywanie 4 przetwórstwo przemysłowe 18 dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami 1 budownictwo 31 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 94 transport i gospodarka magazynowa 15 zakwaterowanie i usługi gastronomiczne 9 informacja i komunikacja 4 finansowa działalność usługowa 1 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 14 działalność w zakresie usług administrowania 7 administracja publiczna 8 edukacja 9 opieka zdrowotna i pomoc społeczna 6 działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 inne 29 Źródło. Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS

Zgodnie z ogólnopolską tendencją najwięcej firm na terenie gminy Pierzchnica zajmuje się handlem (94). Kolejnym najczęściej praktykowanym profilem działalności jest budownictwo, którym para się 31 firm. Rozkład pozostałych przedsiębiorstw, z podziałem na profil prowadzonej działalności prezentuje Tabela 9.

Ogółem na 268 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych na koniec 2013 roku aż 94% stanowią niewielkie firmy zatrudniające do 9 osób, co obrazuje, iż siłę lokalnej gospodarki stanowi mikro sektor. Na terenie gminy zajmują się dwa duże zakłady, zatrudniające powyżej 50 osób.

Wykres 5. Podmioty gospodarki narodowej wg klasy wielkości

Źródło. Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS.

Jednym z głównych walorów gminy Pierzchnica jest jej nie zdegradowany krajobraz naturalny stanowiący o dużym potencjale turystycznym. Potencjał ten starają się wykorzystać mieszkańcy między innymi poprzez proponowanie gościem pobytów w gospodarstwach agroturystycznych. Na koniec 2014 roku na terenie gminy działało 5 tego typu gospodarstw:

o gospodarstwo agroturystyczne „Daleko od szosy” (sołectwo Brody – 10 miejsc noclegowych);

o gospodarstwo agroturystyczne „Dom rodzinny” (sołectwo Pierzchnianka – 5 miejsc noclegowych);

o gospodarstwo agroturystyczne „Kuźnia i wiatr” (sołectwo Ujny – 9 miejsc noclegowych);

o gospodarstwo agroturystyczne „Agroturystyka u Joli” (sołectwo Drugnia – 9 miejsc noclegowych); o gospodarstwo agroturystyczne „Leśny gaik” (Holendry Leonów – 10 miejsc noclegowych)

Dodatkowo funkcjonuje jeszcze w Pierzchnicy „Dom Opieki Rodzinnej – Hotelik”, który posiada maksymalnie 10 miejsc noclegowych.

Usytuowane na terenie gminy obiekty dysponują łącznie 53 miejscami noclegowymi.

Bezrobocie

Gmina Pierzchnica leży na terenie powiatu kieleckiego, który ma jeden z wyższych poziomów bezrobocia w kraju – 21,5% (dane na koniec lutego 2014).

Tabela 10. Bezrobotni zarejestrowani wg płci w 2014 roku (stan na 31XII)

Jednostka terytorialna Ogółem Kobiety Polska 1 825 180 939 648

Województwo Świętokrzyskie 75 434 36 581

Powiat Kielecki 12 059 5 599

Gmina Pierzchnica 318 145 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z Tabeli 10, 51% osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w całym kraju stanowiły kobiety. Biorąc pod uwagę województwo świętokrzyskie oraz powiat kielecki odsetek ten zmniejsza się odpowiednio do 48% oraz 46%. W gminie Pierzchnica wskaźnik ten jest zbliżony do poziomu dla powiatu i wynosi 45,6%. Biorąc pod uwagę okres czasu od 2009 roku, rok 2014 charakteryzował się najmniejszą liczbą osób bezrobotnych.

Wykres 6. Bezrobocie rejestrowane w Gminie Pierzchnica w latach 2009-2014 oraz w czerwcu 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS W 2014 roku nastąpił znaczny spadek liczby osób bezrobotnych w porównaniu z latami poprzednimi. Jest to ogólnopolska tendencja, dodatkowo wzmocniona na terenie gminy realizacją projektu „Animacja Pracy” przez Powiatowy Urząd Pracy w Kielcach. W ramach tego działania oferowany był między innymi:

 bezpłatny udział w zajęciach z animatorem pracy, który współpracował z całą rodziną, ułatwiając jej reintegrację społeczną oraz powrót na rynek pracy;

 konsultacje z doradcą zawodowym,

 bezpłatne szkolenie oraz staż.

Dodatkowo w ramach projektu uczestnicy mieli zapewnione:

 Zwrot kosztów dojazdu na szkolenie i staż,

 Stypendium szkoleniowe i stypendium stażowe.

Oprócz Gminy Pierzchnica projekt realizowany był również na terenie dwóch innych gmin: Daleszyce i Górno.

Równie znaczący spadek liczby osób bezrobotnych ma miejsce w pierwszym półroczu 2015 roku. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kielcach w analogicznym okresie w roku 2014 bez pracy były 332 osoby, przy raptem 300 w roku obecnym.

Wykres 7. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Pierzchnica w latach 2009-2014 (w %)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Spadek liczby osób bezrobotnych w 2014 roku automatycznie przełożył się na zmniejszenie obciążenia ekonomicznego. Na koniec analizowanego okresu bezrobotni stanowili 10,6% osób w wieku produkcyjnym.

Wykres 8. Bezrobotni zarejestrowani wg poziomu wykształcenia w powiecie kieleckim (31 XII 2013)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z analizy danych statystycznych wśród bezrobotnych mieszkańców powiatu kieleckiego przeważają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (29%) oraz policealnym i średnim zawodowym (25%). Liczną grupę stanowią również osoby, które ukończyły jedynie gimnazjum. Najmniej bezrobotnych jest z wykształceniem średnim oraz wyższym.

Edukacja

Tabela 11. Edukacja na terenie Gminy Pierzchnica

2010/2011 2011/2012 2012/2013

Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego 144 163 166

Szkoły podstawowe 2 2 2

Uczniowie szkół podstawowych 302 304 310 Gimnazja 1 1 1

Uczniowie gimnazjum 229 208 181

Komputery z dostępem do Internetu przeznaczone do użytku uczniów w szkołach:

Podstawowych 30 36 39

Gimnazjalnych 9 9 9

Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów w szkołach:

Podstawowych 10 8 8

Gimnazjalnych 25 23 20

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Na terenie gminy funkcjonują dwie szkoły: o Zespół Szkół w Pierzchnicy – Przedszkole (140 dzieci), Szkoła Podstawowa (224 uczniów) i Gimnazjum (152 uczniów), Zespół Szkół dysponuje kompleksem bezpłatnych boisk sportowych Orlik oraz halą sportową; o Społeczna Szkoła Podstawowa w Drugni prowadzona przez Stowarzyszenie Kulturalno Sportowe w Drugni – Przedszkole (22 dzieci), Szkoła Podstawowa z zerówką (99 uczniów)

Jak wynika z tabeli 11 liczba uczniów szkół podstawowych w Gminie Pierzchnica systematycznie rośnie. Niepokojącym jest spadkowy trend wśród ilości uczniów szkół gimnazjalnych. Jest to związane z malejącą liczbą ludności gminy. Należy zwrócić uwagę na ilość komputerów z dostępem do internetu, które są przeznaczone dla użytku uczniów. W przypadku szkół podstawowych na jedno stanowisko komputerowe przypada średnio 8 osób, co przy 20 osobach w przypadku uczniów gimnazjum jest bardzo dobrym rezultatem.

Pomoc społeczna

Istotnym kryterium opisującym poziom zamożności mieszkańców regionu jest odsetek gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej. W gminie Pierzchnica na koniec 2013 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wspierał niemal co piąte gospodarstwo domowe. W całym powiecie kieleckim ze wsparcia ośrodków pomocy społecznej w analogicznym roku korzystało 13,3% gospodarstw domowych. Tak duży udział wynika między innymi ze wzrostu liczby gospodarstw domowych korzystających z pomocy. Od 2009 roku niemal 8% więcej gospodarstw potrzebowało wsparcia gminy. Potwierdza to tym samym niski status materialny mieszkańców oraz ubożenie lokalnego społeczeństwa.

Tabela 12. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Gminie Pierzchnica

Korzystający się ze środowiskowej pomocy społecznej 2009 2010 2011 2012 2013

gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej 261 252 265 276 281 pomocy społecznej (szt.)

osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze 945 889 897 951 904 środowiskowej pomocy społecznej (szt.)

udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze 19,6 18,4 18,6 19,8 18,8 środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem (%)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe stanowią olbrzymi kapitał społeczny każdej gminy. Mają swój wkład w budowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz angażowanie mieszkańców do działań na rzecz aktywizacji społeczności lokalnej. O istotności sektora pozarządowego w gminie stanowi między innymi wskaźnik liczby fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. ludności. W gminie Pierzchnica w 2014 roku wyniósł on 48, przy 26 w powiecie kieleckim, 30 w województwie świętokrzyskim oraz 33 dla kraju. Pomimo niewielkiej liczby ludności, społeczność mieszkańców gminy angażuje się w działania sektora organizacji pozarządowych.

Na terenie gminy Pierzchnica funkcjonują następujące organizacje pozarządowe:

o Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica (Fundacja wspiera osoby prowadzące działalność gospodarczą, udziela pożyczek na korzystnych warunkach oraz realizuje projekty unijne),

o Fundacji Dom Seniora im. Sue Ryder w Pierzchnicy,

o Społeczny Ruch Trzeźwości w Pierzchnicy,

o Klub Sportowy KS Polanie Pierzchnica, o Stowarzyszenie Oświatowo – Kulturalne w Skrzelczycach,

o Stowarzyszenie Oświatowo-Wychowawcze w Pierzchnicy,

o Stowarzyszenia Pomoc Niepełnosprawnym w Osinach (prowadzi Warsztaty Terapii Zajęciowej),

o Stowarzyszenie Ziemi Pierzchnickiej,

o Towarzystwo Przyjaciół Pierzchnicy,

o Zrzeszenie Sadowników w Pierzchnicy,

o Kluby młodzieżowe Wolna Strefa w Pierzchnicy i Klub Wolna Strefa w Skrzelczycach,

o Zespoły ludowe – Pierzchniczanki i Pierzchniczanie, Gumieniczanki i Drugnianki.

Ponadto na terenie gminy funkcjonuje 6 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych (w Drugni, Gumienicach, Maleszowie, Osinach, Pierzchnicy i Skrzelczycach).

W gminie, często przy udziale organizacji pozarządowych organizowane są następujące imprezy:

o co roku przyznawany jest tytuł Człowieka Roku, dla mieszkańca, którego działania znalazły największe uznanie społeczne (luty każdego roku);

o Dni Pierzchnicy – koncerty, zawody sportowe , festyn integracyjny, zabawa taneczna (połączone z odpustem w parafii, w okolicach 20 lipca);

o Dożynki (w sierpniu każdego roku organizowane w różnych miejscowościach);

o Festyny Rodzinne – cykliczne imprezy organizowane przez Szkoły Podstawowe na początku wakacji;

o Wianki w Drugni – impreza plenerowa na rozpoczęcie wakacji

o Festyn Świętojański w Skrzelczycach – impreza plenerowa odbywa się co dwa lata, jest organizowana przez Stowarzyszenie Oświatowo-Kulturalne i OSP;

o Plenery malarskie – organizowane co roku przez Dom Opieki Rodzinnej. Infrastruktura społeczna

Ważnym elementem infrastruktury społecznej w gminie jest Gminna Biblioteka Publiczna w Pierzchnicy. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2013 roku księgozbiór zgromadzony w placówce w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosił 4994 pozycje. Dla porównaniu ten sam wskaźnik dla kraju wynosił 3402. Również wskaźnik czytelników w ujęciu na tysiąc mieszkańców dla gminy jest większy niż dla kraju (odpowiednio 235 do 167).

Za opiekę zdrowotną mieszkańców gminy odpowiada Samorządowy Zakład Opieki Zdrowotnej w Pierzchnicy. W ramach profilu działalności placówki mieszkańcy mogą skorzystać z:

o pomocy lekarzy pierwszego kontaktu;

o lekarzy pediatrów;

o opieki pielęgniarskiej;

o specjalistów ginekologa i stomatologa;

o gabinetu fizjoterapii i gabinetów zabiegowych

Na terenie gminy funkcjonuje również infrastruktura społeczna w zakresie opieki nad osobami starszymi. Zadania z tego zakresu realizują:

o Dom Seniora im. Sue Ryder,

o Dom Opieki Rodzinnej Hotelik,

o Dom Pomocy Społecznej w Osinach,

o Zakład Opiekuńczo - Leczniczy w Osinach.

Dodatkowo w Osinach działają przy Stowarzyszeniu Pomocy Niepełnosprawnym Warsztaty Terapii Zajęciowej. Z zajęć w ramach 7 pracowni tematycznych oraz z zajęć rehabilitacyjnych korzystają mieszkańcy trzech gmin: Pierzchnicy, Daleszyc i Chmielnika. 3. IDENTYFIKACJA I ANALIZA POTRZEB

Przed przystąpieniem do pracy nad strategią zostały przeprowadzone w gminie badania ankietowe „Badanie warunków życia i jakości usług publicznych w Gminie Pierzchnica”. Celem zrealizowanego badania było spojrzenie na rozwój Gminy Pierzchnica z szerokiej, wieloaspektowej perspektywy. Z jednej strony pytania koncentrowały się na wpływających na jakość życia mieszkańców kwestiach odnoszących się do sfery lokalnej infrastruktury, gospodarki, rozwoju społecznego i stanu środowiska naturalnego. Z drugiej, badanie dotyczyło także szerokiego zakresu usług realizowanych przez instytucje samorządowe. Podkreślić przy tym należy, że pytania zamieszczone w kwestionariuszu odnosiły się do ocen generalnych, a nie do szczegółowej analizy różnych aspektów funkcjonowania samorządu i realizowanych przez niego działań. W tym sensie badanie dostarcza zgeneralizowanego, ogólnego obrazu poglądów mieszkańców na warunki życia w gminie.”2

Badanie pozwoliło:

o zidentyfikować najważniejsze, w odczuciu mieszkańców, problemy gminy,

o określić problemy i potrzeby społeczne oraz ich społeczno-demograficzne rozprzestrzenienie,

o poznać oczekiwania mieszkańców w odniesieniu do kierunków rozwoju gminy i postulaty dotyczące działań władz samorządowych.

„Do badania wylosowano ogółem 293 gospodarstwa domowe w próbie podstawowej oraz 88 gospodarstw domowych w próbie rezerwowej. Ankiety zrealizowano w 285 gospodarstwach domowych (wykorzystując adresy z próby rezerwowej), co oznacza realizację zakładanej wielkości próby na poziomie 97,3%. Jest to rezultat całkowicie satysfakcjonujący, prowadzący do uprawnionego wnioskowania o poglądach i postawach mieszkańców gminy.

Badanie zostało zrealizowane przez Świętokrzyskie Centrum Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w lutym i marcu 2014 roku.”3

2 Źródło: raport z „Badania warunków życia i jakości usług publicznych w Gminie Pierzchnica” 3 jw Badani wskazali następujące czynniki pozytywnie oddziałujące na jakość życia w gminie”4

o wysoki poziom związania z gminą, rozbudowane poczucie tożsamości lokalnej;

o dobra ocena działalności władz samorządowych;

o pozytywna ocena stanu środowiska naturalnego, generalne zadowolenie ze stanu otoczenia człowieka;

o pozytywna ocena polityki edukacyjnej gminy – dobre oceny działalności szkół i ich wyposażenia sprzyjające przekonaniom o zainteresowaniu władz gminy szansami edukacyjnymi dzieci i młodzieży;

o działania instytucji gminnych skierowane do środowiska seniorów, sprzyjające integracji i zmniejszeniu wykluczenia społecznego tej grupy;

o inicjatywy sprzyjające integracji mieszkańców i budowie wspólnoty lokalnej: organizacja imprez gminnych, działalność Biblioteki

Badani wskazali na następujące ich zdaniem najważniejsze problemy w gminie Pierzchnica:5

o rozpowszechniony brak poczucia wpływu na sprawy publiczne warunkujący brak poczucia współodpowiedzialności za sprawy gminy;

o znaczący brak pozytywnych wzorców uczestnictwa obywatelskiego – zainteresowanie sprawami gminy ograniczone do sfery przekazu werbalnego w relacjach społecznych;

o niski poziom zaufania społecznego wpływający na obniżenie kapitału społecznego;

o ok. 20% wykluczenie społeczne warunkujące niższe szanse życiowe i ograniczające jakość życia;

o ograniczona dbałość o czystość miejsc publicznych;

4 jw 5 Źródło: raport z „Badania warunków życia i jakości usług publicznych w Gminie Pierzchnica” o brak tras rowerowych, problemy z bezpieczeństwem na drogach;

o uboga oferta działań pozalekcyjnych i zajęć dodatkowych dla dzieci i młodzieży;

o niskie oceny polityki społecznej prowadzonej przez instytucje gminy wśród grup uboższych i znajdujących się w gorszym położeniu (a więc bezpośrednio zainteresowanych tą polityką);

o ograniczenia oferty działań społecznych i integracyjnych dla dorosłych – szczególnie w wymiarze codziennym, systematycznym

Wnioskiem z badań są następujące rekomendacje dotyczące czterech sfer działalności władz samorządowych:6

o podejmowanie działań na rzecz aktywizacji gospodarstw domowych znajdujących się w gorszym położeniu życiowym;

o podejmowanie działań na rzecz zwiększenia udziału obywateli w kształtowaniu polityk publicznych, budowania współodpowiedzialności za rozwój gminy (m.in. poprzez rzeczywiste zaangażowanie obywateli w procesy partycypacyjne ale także poprzez wzmocnienie polityki informacyjnej samorządu);

o podejmowanie działań mających na celu wzmacnianie integracji społecznej dorosłych mieszkańców, budowy kapitału społecznego, zwiększania społecznego zaufania;

o zwiększenie oferty zajęć dodatkowych dla dzieci i młodzieży

Zdaniem mieszkańców w obszarze infrastruktury społecznej należy poprawić:

o Dostępność zajęć pozalekcyjnych dzieci i młodzieży;

o Dostępność różnych form ciekawego spędzania czasu (w dalszej kolejności);

o Dostępność całoroczną świetlic dla dzieci i młodzieży (w dalszej kolejności);

6 Źródło: raport z „Badania warunków życia i jakości usług publicznych w Gminie Pierzchnica” o Możliwość skorzystania potrzebujących z usług opiekuńczych finansowanych przez gminę;

o Pomoc udzielana przez instytucje gminy potrzebującym;

o Poprawić działanie instytucji opieki społecznej;

o Możliwość czynnego uprawiania sportu;

o Dostępność miejsc, w których dorośli mogą spędzać czas wolny poza domem;

o Dostęp do miejsc rekreacji na łonie natury

W obszarze infrastruktury społecznej należy kontynuować tak jak jest teraz na wysokim poziomie:

o Jakość wyposażenia szkół;

o Dostępność placów zabaw;

o Dostosowanie budynków publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych;

o Organizację imprez gminnych;

o Działalność biblioteki;

o Możliwość uczestniczenia jako widz w imprezach kulturalnych

Zdaniem mieszkańców w obszarze technicznej należy poprawić:

o Jakość wody pitnej;

o Dbałość instytucji publicznych o stan środowiska przyrodniczego;

o Czystość miejsc publicznych;

o Bezpieczeństwo na drogach;

o Utrzymanie dróg publicznych w zimie;

o Jakość dróg pieszych W obszarze infrastruktury technicznej należy kontynuować tak jak jest teraz na wysokim poziomie:

o Jakość transportu zbiorowego;

o Przepustowość tras komunikacyjnych

Ponadto w obszarze integracji należy zapewnić:

o możliwość czynnego uczestnictwa w różnych działaniach społecznych

Podczas spotkania w Zespole Szkół młodzież wskazała na mocne i słabe strony gminy.

Gimnazjaliści wskazali na następujące aspekty, które podobają im się w gminie Pierzchnica;

o przyroda, najwięcej 8 - wskazań, (wskazano na staw, park, tereny do jazdy nartach, dużo zieleni, drzew);

o świeże powietrze – 4 wskazania;

o cisza spokój – 3 wskazania;

o zabytki, rynek – 3 wskazania;

o ludzie – 3 wskazania;

o blisko do szkoły – 2 wskazania;

o sklepy – 1 wskazanie;

o klub Wolna Strefa– 1 wskazanie;

o gmina zdobywa fundusze na wsparcie rozwoju i tworzenia firm – 1 wskazanie

Gimnazjaliści wskazali na następujące aspekty, które nie podobają im się w gminie Pierzchnica;

o mało miejsc do spotkań i rozrywki najwięcej 9 - wskazań; o ludzie – 7 wskazań (wskazano na: mentalność, zachowanie, myślenie według stereotypów, plotkowanie, wyśmiewanie ludzi wyróżniających się);

o brak miejsc do rozwijania swoich zainteresowań – 3 wskazania;

o brak możliwości rozwoju – 2 wskazania;

o brak perspektyw na przyszłość; – 1 wskazanie

o atmosfera – 1 wskazanie;

o komunikacja – 1 wskazanie;

o kamionki w okolicy – 1 wskazanie;

o mało miejsc pracy – 1 wskazanie;

o brak koncertów – 1 wskazanie;

o brak sklepów, kina – 1 wskazanie;

o niedokończone budowle – 1 wskazanie

o nierówne inwestycje w miejscowościach – 1 wskazanie

4. WIZJA I MISJA GMINY

Wizja rozwoju gminy to pożądany obraz przyszłości gminy, jej sytuacji ekonomicznej, gospodarczej i społecznej w 2022 roku. Stanowi pewien efekt docelowy, do którego dążyć będzie cała wspólnota samorządowa, wykorzystując przy tym możliwości płynące z własnych przewag i szans pojawiających się w otoczeniu gospodarczym i społecznym gminy. Wizja ukierunkowana jest prognostycznie; określa cel, do jakiego zmierza gmina. Obraz określony zapisami wizji, przewiduje stworzenie warunków do trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego Gminy. Podczas spotkania strategicznego reprezentanci gminy Pierzchnica wskazali na najważniejsze wartości dla mieszkańców gminy. Na podstawie analizy tych wartości powstał zapis wizji gminy.

Wykres 9. Główne wartości mieszkańców gminy Pierzchnica

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Wizja Gminy Pierzchnica Gmina Pierzchnica to miejsce przyjazne rodzinie, gdzie można prowadzić zdrowy styl życia, gdzie dba się o bezpieczeństwo ekonomiczne, ekologiczne i społeczne; panuje życzliwość, szacunek i wzajemne zaufanie.

W osiągnięciu zapisanemu w wizji stanu Gminy pomóc ma misja, będąca kierunkiem oraz sposobem działania na najbliższe lata. Ujęte tu są najważniejsze wartości dla gminy, które w sprawach najistotniejszych dla mieszkańców, mają na celu ujednolicenie sposobów działania władz samorządowych.

MISJA GMINY PIERZCHNICA:

Dążenie do zrównoważonego rozwoju gminy, zapewniającego swoim mieszkańcom bezpieczeństwo ekonomiczne i społeczne poprzez sprawne i efektywne zarządzanie lokalnymi zasobami oraz stałe podnoszenie jakości usług publicznych

5. CELE STRATEGICZNE POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW

Rozwój społeczno-gospodarczy odbywa się równolegle na wielu płaszczyznach, w tym: - społecznej, - gospodarczej, - kulturalnej, - środowiskowej.

Jak wynika z zasady zrównoważonego rozwoju, rozwój w sferze gospodarczej i społecznej nie może nieść negatywnych konsekwencji dla środowisko oraz zasobów naturalnych. Proces ten wymaga od wszystkich zainteresowanych osób, ale w szczególności od władz lokalnych i podmiotów działających na tym terenie umiejętności szacowania ryzyka w tym rozpoznawania zagrożeń, zapobieganiu im, a w dalszej części niwelowania różnic w życiu społecznym i gospodarczym oraz zaspokajaniu wciąż nowych potrzeb mieszkańców. Umiejętne zarządzanie gminą wymaga długofalowej polityki rozwoju z jasno określonymi i spójnymi celami, programami i działaniami.

Zdefiniowane w diagnozie oraz w Badaniu warunków życia i jakości usług publicznych problemy pozwoliły na wyodrębnienie czterech obszarów rozwojowych:

 infrastruktura społeczna;  infrastruktura techniczna i bezpieczeństwo;  przedsiębiorczość i rozwój turystyki;  integracja i rozwój społeczeństwa obywatelskiego Spośród czterech obszarów wskazano najważniejsze cele, które są względem się równoważące i uzupełniające się.

Rysunek 2. Wpływ celów strategicznych na wizję gminy

Budowa kapitału ludzkiego i społecznego

Poprawa warunkó Poprawa

w tymrozwoju turystykiw

WIZJA

lokalnej

w w dla gospodarki

społecznej

Rozwój infrastruktury techniczneji Rozwój infrastruktury

Źródło: Opracowanie własne

Strategia rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022 wskazuje trzy cele strategiczne, które zostały wyodrębnione z wyznaczonych obszarów rozwojowych. Dla ich urzeczywistnienia do każdego celu strategicznego przypisano cele operacyjne, wśród których wyszczególniono proponowane kierunki działań. Dodatkowo dla sprawnego zapewnienia kontroli nad realizacją Strategii Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022 przygotowano listę proponowanych wskaźników. Wskazane mierniki stanowią jedynie propozycję, mającą na celu ułatwić monitoring realizacji oraz późniejszą aktualizację dokumentu i mogą być modyfikowane i uzupełniane przez zespół monitorujący. Tabela 13. Cele strategiczne oraz cele operacyjne

POPRAWA WARUNKÓW DLA BUDOWA KAPITAŁU ROZWÓJ INFRASTRUKTURY GOSPODARKI LOKALNEJ W LUDZKIEGO I SPOŁECZNEGO TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ TYM ROZWOJU TURYSTYKI

Aktywizacja mieszkańców gminy ze szczególnym Rozbudowa i modernizacja Rozwój przedsiębiorczości w uwzględnieniem osób infrastruktury technicznej i oparciu o lokalne zasoby starszych, bezrobotnych oraz drogowej wykluczonych społecznie

Wypromowanie gminy Poprawa jakości wód na terenie Pierzchnica jako miejsca Wzrost tożsamości lokalnej gminy Pierzchnica atrakcyjnego turystycznie i gospodarczo

Poprawa bezpieczeństwa Promocja zdrowego trybu życia Współpraca w zakresie poprzez budowę infrastruktury oraz organizacja czasu wolnego turystyki z sąsiednimi gminami dla pieszych i rowerzystów

Wzrost atrakcyjności gminy Wspieranie działalności poprzez poprawę komfortu organizacji pozarządowych obsługi mieszkańców

Źródło. Opracowanie własne

Cel Strategiczny I

Budowa kapitału ludzkiego i społecznego

Cel operacyjny 1.1 Aktywizacja mieszkańców gminy ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych, bezrobotnych oraz wykluczonych społecznie

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Aktywizacja mieszkańców gminy ze szczególnym 50 osób rocznie Urząd Gminy, Organizacje Budżet gminy, środki 2015-2022 uwzględnieniem osób starszych, bezrobotnych pozarządowe, Gminny zewnętrzne oraz wykluczonych społecznie Ośrodek Pomocy Społecznej

Zorganizowanie szkoleń aktywizujących dla 60 osób przeszkolonych w GOPS, PUP Budżet gminy, środki 2015-2022 bezrobotnych całym okresie planowania zewnętrzne

Kursy przekwalifikujące 15 osób rocznie Urząd Gminy, GOPS, PUP Środki zewnętrzne 2015-2022

Usprawnienie pracy socjalnej poprzez 5 pracowników rocznie Urząd Gminy, GOPS Budżet gminy, środki 2015-2022 dokształcanie pracowników w zakresie zewnętrzne podnoszenia kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych Organizacja spotkań integracyjnych dla osób 10 spotkań rocznie Urząd Gminy, Rada Gminy, Budżet gminy, środki 2015-2022 starszych Sołtysi zewnętrzne

Cel operacyjny 1.2 Wzrost tożsamości lokalnej

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Zorganizowanie spotkań integracyjnych na terenie 10 rocznie Rada Gminy, Sołtysi, Urząd Środki zewnętrzne, 2015-2022 sołectw Gminy Składki

Zorganizowanie ogólno gminnych imprez 4 rocznie Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2015-2022 integracyjnych na terenie różnych sołectw zewnętrzne

Organizowanie wspólnych spotkań i wycieczek dla 4 wydarzenia rocznie Rada Gminy, Sołtysi Budżet gminy, środki 2015-2022 mieszkańców sołectw zewnętrzne

Organizowanie dożynek gminnych co roku w 1 impreza rocznie Rada Gminy, Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2015-2022 innym sołectwie zewnętrzne

Cel operacyjny 1.3 Promocja zdrowego trybu życia oraz organizacja czasu wolnego

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Uruchomienie oraz budowa, przebudowa, remont 15 świetlic: Górki, Urząd Gminy, Gminna Budżet gminy, 2015-2022 i wyposażenie świetlic na terenie gminy Maleszowa, Brody, Biblioteka Publiczna środki zewnętrzne Podlesie, Strojnów, Wierzbie, Drugnia, Drugnia Rządowa, Osiny, Pierzchnianka, Ujny, Gumienice, Skrzelczyce, Pierzchnica, Podstoła

Organizacja działań profilaktycznych 5 rodzajów działań rocznie Szkoły, GOPS, Społeczny Budżet gminy 2015-2022 (przeciwdziałanie narkomanii, alkoholizmowi, Ruch Trzeźwości w przemocy w rodzinie) Pierzchnicy

Wspieranie przez gminę organizacji badań Udostępnianie pomieszczeń Samorządowy Zakład Opieki Budżet gminy 2015-2022 profilaktycznych w obiektach gminnych Zdrowotnej w Pierzchnicy

Promocja dobrych praktyk z zakresu zdrowego 3 artykuły prasowe rocznie Redakcja Gazety - 2015-2022 stylu życia w Gazecie Pierzchnickiej Pierzchnickiej

Utrzymanie na wysokim poziomie istniejących Liczba funkcjonujących Urząd Gminy Budżet gminy, 2015-2022 obiektów małej architektury (altany; place zabaw) obiektów środki zewnętrzne

Opracowanie raportu dotyczącego stopnia 3 raporty w okresie Urząd Gminy Budżet Gminy 2018,2020,2022 uzależnienie młodzieży gimnazjalnej planowania

Wsparcie rozwoju zainteresowań oraz 3 działania rocznie Urząd Gminy, Szkoły Budżet gminy, 2015-2022 wyrównywanie szans wśród uczniów środki zewnętrzne

Cel operacyjny 1.4 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Wsparcie klubów sportowych Funkcjonowanie Klubu Urząd Gminy Budżet Gminy 2015-2022 Sportowego „POLANIE”

Zorganizowanie Turniejów Sportowych o Puchar 3 turnieje rocznie Urząd Gminy, Klub Sportowy Budżet Gminy 2015-2022 Wójta (piłkarskie, siatkarski, biegi) Polanie

Prowadzenie doradztwa dla organizacji 5 projektów Urząd Gminy - 2015-2022 pozarządowych w zakresie przygotowania projektów finansowanych ze środków zewnętrznych Wsparcie finansowe i organizacyjne dla organizacji 10 konkursów rocznie Urząd Gminy - 2015-2022 pozarządowych

Cel Strategiczny II

Rozwój infrastruktury technicznej i społecznej

Cel operacyjny 2.1 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i drogowej

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Budowa, przebudowa i modernizacja dróg na 10 km dróg Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2015-2022 terenie gminy zewnętrzne

Udział gminy Pierzchnica w modernizacji dróg 10 km dróg powiatowych Urząd Gminy Budżet gminy, 2015-2022 powiatowych budżet powiatu

Cel operacyjny 2.2 Poprawa jakości wód na terenie gminy Pierzchnica

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Modernizacja oczyszczalni ścieków w Pierzchnicy Oczyszczalnia oddana do Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2016-2022 użytku zewnętrzne

Budowa oczyszczalni przydomowych 300 oczyszczalni w całym Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2017-2022 okresie planowania zewnętrzne

Budowa sieci kanalizacyjnej w Gumienicach 4,5 km sieci kanalizacyjnej Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2018-2022 zewnętrzne

Cel operacyjny 2.3 Poprawa bezpieczeństwa poprzez budowę infrastruktury dla pieszych i rowerzystów

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Budowa chodników 5 km Urząd Gminy, Starostwo Budżet gminy, 2015-2022 Powiatowe budżet powiatu

Oznakowanie ścieżek rowerowych 100 km Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2016-2017 zewnętrzne Cel operacyjny 2.4 Wzrost atrakcyjności gminy poprzez poprawę komfortu obsługi mieszkańców

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Pobudzenie aktywności społecznej poprzez 1 obszar zrewitalizowany Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2016-2022 rewitalizację obszarów zdegradowanych zewnętrzne

Termomodernizacja budynków użyteczności 6 budynków w całym Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2016-2022 publicznej okresie planowania zewnętrzne

Cel Strategiczny III

Poprawa warunków dla gospodarki lokalnej w tym rozwoju turystyki

Cel operacyjny 3.1 Rozwój przedsiębiorczości w oparciu o lokalne zasoby.

Źródło pozyskania Instytucja koordynująca Kierunki działań Wskaźnik funduszy Termin realizacji /Partner Organizacja szkoleń z zakresu agroturystyki 4 szkolenia w okresie Urząd Gminy (stanowisko ds. Środki zewnętrzne 2015,2017, planowania promocji) 2019,2021

Wsparcie finansowe dla osób otwierających 15 osób w całym okresie Fundacja Rozwoju Regionu Środki zewnętrzne 2015-2022 działalność gospodarczą planowania Pierzchnica

Propagowanie idei korzystania z odnawialnych 2 spotkania rocznie Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2016-2022 źródeł energii. zewnętrzne

Przygotowanie terenów inwestycyjnych Powierzchnia Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2015-2022 przygotowanych terenów zewnętrzne inwestycyjnych

Cel operacyjny 3.2 Wypromowanie gminy Pierzchnica jako miejsca atrakcyjnego turystycznie i gospodarczo

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Utworzenie Grupy ds. Promocji Gminy Pierzchnica Funkcjonowanie grupy Urząd Gminy - 2017

Zorganizowanie imprezy Lato z Muzyką 1 impreza rocznie Urząd Gminy Budżet gminy, środki 2015-2020 zewnętrzne

Oznakowanie miejsc atrakcyjnych turystycznie i 10 sztuk tablic Urząd Gminy Budżet Gminy 2016-2017 gospodarczo informacyjnych

Cel operacyjny 3.3 Współpraca w zakresie turystyki z sąsiednimi gminami

Instytucja koordynująca Źródło pozyskania Kierunki działań Wskaźnik Termin realizacji /Partner funduszy

Wyznaczenie i oznakowanie szlaku turystycznego 20 km oznakowanej trasy Urząd Gminy, LGD Budżet gminy, środki 2019-2022 na trasie Pierzchnica-Daleszyce-Raków we zewnętrzne współpracy z LGD Białe Ługi

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Źródłem finansowania zadań wynikających ze Strategii Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022 będą środki finansowe z budżetu gminy, środki pozyskiwane z innych źródeł, w tym funduszy unijnych jak również środki własne podmiotów uczestniczących w realizacji zadań Strategii.

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

6.1. LISTA PODSTAWOWA INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ PIERZCHNICA W LATACH 2015-2022

L.p. Nazwa inwestycji Szacunkowa Możliwe źródła dofinansowania % dofinansowa- Kwota dofinan- Wkład kwota inwe- nia sowania własny stycji PROW 2014-2020 63,63 % 159 075 zł 90 925 zł Budowa świetlicy 1 250 000 Działanie 7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obsza- w msc. Brody rach wiejskich Poddziałanie 7.4 - Wsparcie inwestycji w tworzenie, 63,63 % 159 075 zł 90 925 zł ulepszanie i rozwijanie podstawowych usług lokalnych Budowa świetlicy 2 250 000 dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury, i powią- w msc. Górki zanej infrastruktury

63,63 % 159 075 zł 90 925 zł 3 Budowa świetlicy 250 000 w msc. Pierzchnianka 4 63,63 % 159 075 zł 90 925 zł Budowa świetlicy 250 000 w msc. Drugnia Rządowa

80% 136 000 zł 34 000 zł 5 Przebudowa świetlicy 170 000 w msc. Skrzelczyce RPO WŚ 2014-2020 Działania 4.4 Zachowanie dziedzictwa kulturowego 80% 56 000 zł 14 000 zł 6 Przebudowa świetlicy i naturalnego 70 000 w msc. Pierzchnica

80% 56 000 zł 14 000 zł 7 Przebudowa świetlicy 70 000 w msc. Strojnów 80% 40 000 zł 10 000 zł 8 Przebudowa świetlicy 50 000 w msc. Podstoła Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

RPO WŚ 2014-2020 Modernizacja oczyszczalni ścieków 9 3 000 000 Działania 4.3 Gospodarka wodno-ściekowa 80% 2 400 00 zł 600 000 zł w msc. Pierzchnica

PROW 2014-2020 Działanie 7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Poddziałanie 1: Inwestycje związane z tworzeniem,

10 ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów 63,63 % 2 227 050 zł 1 272 950

małej infrastruktury, w tym inwestycje w energię zł

odnawialną

i w oszczędzanie energii. Budowa oczyszczalni przydomowych 3 500 000 na terenie gminy Pierzchnica Typ operacji 1 Gospodarka wodno-ściekowa (poniżej opisano dokładniej przedmiotowe działa- nie)* RPO WŚ 2014-2020 80,00 % 2 400 000 zł 600 000 zł Budowa sieci kanalizacyjnej w msc. 11 3 000 000 Działania 4.3 Gospodarka wodno-ściekowa Gumienice

Budowa, przebudowa i modernizacja 12 dróg na terenie gminy, m.in.: Górki, Gumienice, Skrzelczyce Błonie, Osi- PROW 2014-2020 ny, Ujny-Czarna, Maleszowa, Dru- Działanie 7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na gnia, Holendry Leonów, Podstoła 2 000 000 obszarach wiejskich Żabiniec, Pierzchnica ul. Polna, Poddziałanie 1: Inwestycje związane z tworzeniem, 63,63% 1 272 600 zł 727 400 zł Pierzchnica ul. Jesionowa, Pierzch- ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów nianka, Strojnów Krauzów, Skrzel- małej infrastruktury, w tym inwestycje w energię czyce Dąbrowa odnawialną i w oszczędzanie energii. 13 Udział w modernizacji dróg powia- Wnioskodawcą będzie Powiat Kie- 1 000 000 towych 1 000 000 Typ operacji lecki. zł Budowa lub modernizacja dróg lokalnych

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

63,63% 636 300 zł 363 700 zł Budowa chodników na terenie gminy 14 1 000 000 Pierzchnica

RPO WŚ 2014-2020 80% 200 000 zł 50 000 zł Budowa i oznakowanie ścieżek rowe- 15 250 000 Działanie 4.5 Ochrona i wykorzystanie obszarów rowych cennych przyrodniczo RPO WŚ 2014-2020 80% 400 000 zł 100 000 zł 16 Termomodernizacja budynków uży- Działanie 3.3 Poprawa efektywności energetycznej 500 000 teczności publicznej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii w sektorze publicznych i mieszkaniowym 17 RPO WŚ 2014-2020 80% 240 000 zł 60 000 zł Utworzenie terenów inwestycyjnych 300 000 Działanie 2.2 Tworzenie nowych terenów inwesty- w msc. Pierzchnica cyjnych 18 RPO WŚ 2014-2020 80% 640 000 zł 160 000 zł Rewitalizacja msc. Pierzchnica 800 000 Działanie 6.5 Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich x x 12 612 850 zł 6 097 150 RAZEM 18 710 000 zł zł

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

7. ZGODNOŚĆ STRATEGII ROZWOJU GMINY PIERZCHNICA ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO DO ROKU 2020

Wizja Gminy Pierzchnica zawiera się w Misji strategicznej województwa Świętokrzyskiego zapisanej w Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, która brzmi:

„Podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców województwa świętokrzyskiego.”

Wizja Gminy Pierzchnica szczególnie odnosi się do następujących aspektów Misji województwa jak:

o warunki wzrostu zamożności poprzez pracę zarobkową i pomnażanie kapitału;

o warunki estetyczne środowiska;

o możliwość zakładania rodziny;

o bezpieczeństwo ekologiczne, sanitarne i społeczne (ochrona przed skutkami patologii społecznej);

o możliwość nawiązywania kontaktów społecznych w różnych płaszczyznach życia i w różnym wymiarze odległości;

o możliwość rozwoju działalności społecznej;

o dostępność do pozytywnych osiągnięć cywilizacyjnych.

Cele strategiczne zdefiniowane w Strategii Rozwoju Gminy Pierzchnica są zgodne z następującymi priorytetami Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020:

Priorytet 1

Tworzenie otoczenia przyjaznego dla powstania i rozwoju nowoczesnego biznesu, szczególnie sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Zdefiniowany w ramach Celu 1 Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

Przyspieszenie rozwoju bazy ekonomicznej i wzrost innowacyjności województwa

Priorytet 6

Społeczeństwo obywatelskie

Zdefiniowany w ramach Celu 2

Rozwój zasobów ludzkich

Priorytet 1

Tworzenie warunków rozwoju turystyki, sportu i rekreacji

Zdefiniowany w ramach Celu 3

Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody i dóbr kultury

Priorytet 4

Zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych

Zdefiniowany w ramach Celu 4

Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa

Priorytet 1

Rozbudowa i podniesienie infrastruktury społecznej

Zdefiniowany w ramach Celu 5

Rozwój systemów infrastruktury technicznej i społecznej

Priorytet 1 Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich umożliwiający przechodzenie ludności wiejskiej do zawodów pozarolniczych

Zdefiniowany w ramach Celu 6

Aktywizacja rolnictwa i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich

8.ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ZAPISÓW STRATEGII

„Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022” jest dokumentu obejmującym swoim zakresem obszar jednej gminy. Strategia określa kierunki rozwoju gminy i cele strategiczne jakie mają przyczynić się do jego rozwoju. Strategia wskazuje problemy jakie zidentyfikowano na obszarze gminy i określa potencjał danego obszaru. Wskazane w Strategii działania są wypracowanymi priorytetami jakie mogą być przez Gminę podejmowane i nie zawierają szczegółowych rozwiązań, które mogły by negatywnie oddziaływać na środowisko. Realizacja postanowień projektu Strategii nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko przyrodnicze. Większa część działań zawartych w dokumencie ma charakter nie inwestycyjny. Działania o charakterze inwestycyjnym są zapisane w sposób bardzo ogólny, dlatego na etapie przygotowania projektu aktualizacji Strategii Rozwoju nie jest możliwe dokonanie oceny oddziaływania na środowisko realizacji poszczególnych działań. Realizacja przewidzianych zadań nie będzie powodować oddziaływań skumulowanych oraz transgranicznych. Wszelkie ewentualne negatywne oddziaływania, powstające w trakcie prac, będą miały charakter punktowy i krótkotrwały. W przypadku działań związanych z termomodernizacją budynków należy dodatkowo pamiętać o ewentualnej konieczności uzyskania stosownych zezwoleń na odstępstwa od zakazów obowiązujących w stosunku do chronionych gatunków ptaków. Działania termomodernizacyjne mogą wiązać się z niszczeniem siedlisk gatunków bytujących w obiektach dlatego koniecznym może okazać się zapewnienie im siedlisk zastępczych (ewentualna konieczność uzyskania stosownych zezwoleń na odstępstwa od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych). Podjęte działania, zarówno te o charakterze inwestycyjnym jak i pozainwestycyjnym, w sposób pośredni lub bezpośredni wpłyną na poprawę środowiska jak również zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców gminy.

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

9. SYSTEM MONITORINGU I EWALUACJI

System monitoringu

Celem monitoringu będzie ocena postępów realizacji projektów w ramach Strategii Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022.

Przedmiotem monitoringu będą:

o wskaźniki realizacji projektów,

o terminy realizacji projektów,

o budżet projektów

Monitoring będzie przeprowadzany raz w roku:

o do 31 marca każdego roku;

Pierwszy raz działania monitorujące zostaną przeprowadzone w I kwartale roku 2016.

Zespół do spraw monitoringu zostanie powołany Zarządzeniem Wójta. Zespół będzie się składał minimum z 8 osób.

Pierwsze spotkanie Zespołu Monitorującego odbędzie się do 31 marca 2016 roku. Podczas tego spotkania Zespół Monitorujący wypracuje:

o procedury zbierania danych;

o wzory raportów

Raporty wraz z rekomendacjami będą przygotowywane raz w roku:

o do 30 kwietnia każdego roku;

Pierwszy raport zostanie przygotowany do 30 kwietnia 2016.

Raporty będą przedstawiane Radzie Gminy, Wójtowi oraz dodatkowo zostaną zamieszczone na stronie internetowej gminy Pierzchnica.

Na podstawie rekomendacji zawartych w Raporcie Wójt przedstawi rekomendacje ewentu- alnych zmian Strategii Radzie. Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

System ewaluacji

Celem ewaluacji będzie - zbadanie czy zrealizowane projekty odpowiedziały potrzebom beneficjentów oraz ocena skuteczność, efektywności i jakowości projektów.

Przedmiotem monitoringu będzie:

o skuteczność,

o użyteczność.

o efektywność,

o jakość,

o trwałość zrealizowanych projektów.

Ewaluacja zostanie przeprowadzona dwa razy:

o po czterech latach realizacji Strategii (tj. do 31 grudnia 2018),

o na zakończenie realizacji Strategii (tj. do 31 grudnia 2022)

Zespół do spraw ewaluacji zostanie powołany Zarządzeniem Wójta.

Zespół do spraw ewaluacji będzie się składał z minimum 8 osób.

Pierwsze spotkanie zespołu ds. ewaluacji odbędzie się do 30 września 2018 roku. Podczas tego spotkania Zespół ds. ewaluacji wypracuje:

o procedury zbierania danych;

o narzędzia (np. ankiety),

o wzory raportów

Raporty wraz z rekomendacjami będą przygotowywane dwa razy :

o do 31 grudnia 2018;

o do 31 grudnia 2022

Raporty będą przedstawiane: Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

o Radzie,

o Wójtowi,

o będą również zamieszczane na stronie internetowej gminy Pierzchnica.

Na podstawie rekomendacji zawartych w pierwszym Raporcie (opracowanym do 31.12.2018) Wójt przedstawi rekomendacje ewentualnych zmian Strategii Radzie.

Drugi raport (opracowany do 31.12.2022) będzie stanowił podstawę do napisania Strategii na następne lata. Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1. Lokalizacja administracyjna miejscowości w gminie Pierzchnica...... 6

Rysunek 2. Wpływ celów strategicznych na wizję gminy ...... 36

SPIS TABEL

Tabela 1. Powierzchnia gminy Pierzchnica z podziałem na rodzaj gruntów...... 7

Tabela 2. Częstotliwość kursów z Pierzchnicy do Kielc (stan na 31.07.2014) ...... 9

Tabela 3. Porównanie ilości mieszkańców i gęstości zaludnienia w gminach powiatu kieleckiego (stan na 31.12.2014 r.) ...... 9

Tabela 4. Liczba ludności mieszkańców powiatu kieleckiego, miasta Kielce oraz województwa świętokrzyskiego w latach 2009-2014 ...... 11

Tabela 5. Ruch ludności w gminie Pierzchnica w latach 2009-2014 ...... 12

Tabela 6. Dochody budżetu gminy z tytułu udziału w PIT w przeliczeniu na mieszkańca – zamożność mieszkańców ...... 14

Tabela 7. Dochody budżetu gminy wg działów w latach 2010-2013 ...... 15

Tabela 8. Wydatki budżetu gminy wg działów w latach 2010-2013 ...... 16

Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej wg rodzaju prowadzonej działalności ...... 19

Tabela 10. Bezrobotni zarejestrowani wg płci w 2014 roku (stan na 31XII) ...... 21

Tabela 11. Edukacja na terenie Gminy Pierzchnica ...... 23

Tabela 12. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Gminie Pierzchnica ...... 25

Tabela 13. Cele strategiczne oraz cele operacyjne ...... 37

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Liczba ludności gminy Pierzchnica w latach 2009-2014 ...... 11

Wykres 2. Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Pierzchnica (stan na 31.12.2014r.) ...... 12 Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

Wykres 3. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w latach 2009-2014 ...... 13

Wykres 4. Dochody i wydatki budżetu gminy Pierzchnica w latach 2009-2013...... 14

Wykres 5. Podmioty gospodarki narodowej wg klasy wielkości ...... 20

Wykres 6. Bezrobocie rejestrowane w Gminie Pierzchnica w latach 2009-2014 oraz w czerwcu 2015 ...... 21

Wykres 7. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Pierzchnica w latach 2009-2014 (w %) ...... 22

Wykres 8. Bezrobotni zarejestrowani wg poziomu wykształcenia w powiecie kieleckim (31 XII 2013) 23

Wykres 9. Główne wartości mieszkańców gminy Pierzchnica ...... 34

Strategia Rozwoju Gminy Pierzchnica na lata 2015-2022

ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1

Lista uczniów gimnazjum, którzy brali udział w warsztacie strategicznym

o Mateusz Borowiecki (Pierzchnica);

o Karolina Dudkiewicz (Pierzchnica);

o Katarzyna Dziedzic (Pierzchnica);

o Marcelina Idzik (Drugnia);

o Aleksandra Jędrzejewska (Skrzelczyce);

o Monika Kielesińska (Pierzchnianka)

o Sylwester Kręcisz (Drugnia);

o Agnieszka Malinowska; (Pierzchnianka)

o Gabriela Mazurczak (Pierzchnica);

o Karolina Michalska (Pierzchnica);

o Natalia Perlak (Skrzelczyce);

o Martyna Piwowar (Podlesie);

o Andżelika Rudnik (Gumienice);

o Emilia Stępień (Skrzelczyce);

o Klaudia Stępień (Gumienice);

o Justyna Strojwąs (Skrzelczyce);

o Dominika Ścieżka (Kalina Górecka);

o Martyna Ślusarczyk (Gumienice);

o Patryk Ślusarczyk (Brody);

o Kinga Ślusarska (Pierzchnica);

o Andżelika Wacek (Skrzelczyce);

o Natalia Wojciechowska (Podlesie);

o Monika Wójcik (Ujny);

o Małgorzata Wysocka (Gumienice);

o Izabela Zielińska (Skrzelczyce);