ISSN 1425-8730 Kwartalnik Gminy Turawa

Nr 1/109/2017 Bierdzany • Kadłub Turawski • Kotórz Mały • Kotórz Wielki • Ligota Turawska Cena 3 zł (w tym podatek VAT) Osowiec • Rzędów • Turawa • Węgry • Zakrzów Turawski • Zawada

DrodzyMieszkańcy i Go&dc Gwiny Tu/uwa,

Jff f na nadckodzącjc Griyta Wleikiy Nocy,

jurijcia imJmm życzenia zdtontila, MiGdci otaz uiszclkiej powy&urfci.

Hf * « > Z ^S®2? faląt uybelnionyck waną, * ^^9^aazójyą i ludzką życzlwtodcLą. ’ £lwńl łtyfydzouyck u) glonie, Niziny,

, BL fiizyjaciól i bhskick/

Wójt Gumuj Tumum, Wcddeuun, Knutpa, / j'

Jerzy Farys Stowarzyszenie Mieszkańców Młodzieżowa Rada Gminy i Przyjaciół Bierdzan Turawa Wiele się dzieje Zabawa mikołajkowa „Nas Łączy Muzyka” w turawskim gimnazjum w Bierdzanach 2 Kwartalnik Gminy Turawa

Przeżywając pamiątkę Chrystusowego zwycięstwa, składamy z głębi serca życzenia, aby Zmartwychwstały wzbogacił nasze życie o pokój i siłę do dalszego bytowania, pogłębiając wiarę, nadzieję i miłość, aby wszyscy mogli się cieszyć Dobrą Nowiną, śpiewając z radością chwalebne Alleluja.

Życzy Redakcja Kwartalnika FALA oraz Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej

Mieszkańcom Gminy Turawa oraz ich bliskim i gościom życzymy radosnego przeżywania Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Niech Świąteczny nastrój zapanuje we wszystkich domach i skłania nas do zadumy nad odradzającym się życiem, budzi nadzieję i wzajemną życzliwość.

Przewodniczący Rady Gminy Turawa wraz z radnymi

KWARTALNIK TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW ZIEMI TURAWSKIEJ „FALA” - finansowany z budżetu Gminy Turawa. Redakcja nie odpowiada za treść Kolegium redakcyjne: Redaktor naczelna - Brygida Kansy, Sekretarz - Teresa Żulewska, Stanisława Brzozowska, Jerzy Farys. umieszczonych reklam i ogłoszeń, Z redakcją współpracują: Waldemar Kampa, Alfred Kupka, Piotr Jendrzej, Adam Bochenek, radni, sołtysi wsi, stowarzyszenia nie zwraca niezamówionych sportowe, dyrektorzy, nauczyciele szkół i przedszkoli. Korekta: Brygida Kansy. materiałów oraz zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów i nie Skład i druk: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża, ul. Katedralna 8A, 45-007 Opole, tel. 77 44 17 140, fax 77 44 17 141 umieszczania zdjęć. [email protected]; www.drukujunas.eu Kwiecień 2017 3 Towarzystwo Miłośników Ziemi Turawskiej

CO NOWEGO? TERESA ŻULEWSKA —

MZT obecnie zajmuje się opracowa­ pytają turyści, przebywający tu w okre­ będziemy wspierać także inne działania, niem nowego statutu, który będzie sie letnim. Zarówno folder, jak i tabli­ związane z działalnością statutową To­ Tmusiał być zatwierdzony na walnymc a będzie wykonana w porozumieniu warzystwa. zebraniu wszystkich członków. Za­ z Referatem Promocji Urzędu Gminy. Jeśli chodzi o pałac, którego losy leżą planowaliśmy także wydanie foldera Treść merytoryczną do tych materiałów nam na sercu, to najnowsze informacje są o Turawie i tablicy informacyjnej, która opracował pan Jerzy Farys, specjalista takie, że 27 marca odbędzie się licytacja będzie umieszczona na rondzie w Tura­ od naszej historii. komornicza. Mamy nadzieję, że dojdzie wie. Tablica dotyczyć będzie skrótowej Jak co roku będziemy organizatorem ona do skutku i że pałac nabędzie ktoś od­ informacji nt. naszego pałacu, o który konkursu „Co wiem o Gminie Turawa”, powiedzialny, z dobrą wizją remontu.

UCHWAŁA NR XXIV/148/2017 RADY GMINY TURAWA Z DNIA 10 LUTEGO 2017 R. w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego

a podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca prowadzonych przez Gminę Turawa od dnia 1 września 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 2019 r., który stanowi załącznik 3 do niniejszej uchwały. N1579 i 1948) oraz art. 206 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - prawo oświatowe § 2. Publiczne Gimnazjum w Turawie przekształca się (Dz. U. z 2017 poz. 60) uchwala się co następuje: w ośmioletnią szkołę podstawową: § 1. Uchwała określa: 1) nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa w Turawie • plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych 2) siedziba szkoły: Turawa przez Gminę Turawa, a także granice obwodów publicznych 3) dzień rozpoczęcia działalności szkoły: 1 września 2017 r., szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Turawa, 4) rok szkolny w którym rozpocznie się kształcenie w kla­ na okres od 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r., sach 1,4 i 7; 2017/18 który stanowi załącznik 1 do niniejszej uchwały; 5) rok szkolny, w którym rozpocznie się kształcenie w klasach • plan sieci prowadzonych przez Gminę Turawa publicznych 1,2,4,5,7,8; 2018/19 gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów, oraz granice 6) rok szkolny, w którym rozpocznie się kształcenie w kla­ obwodów dotychczasowych publicznych gimnazjów i klas sach 1-8; 2019/20 dotychczasowych gimnazjów prowadzonych przez Gminę § 3. Niniejsza uchwała podlega podaniu do publicznej Turawa na okres od 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia wiadomości poprzez umieszczenie jej na tablicy ogłoszeń 2019 r., który stanowi załącznik 2 do niniejszej uchwały; w siedzibie Urzędu Gminy Turawa; Turawa, ul. Opolska • projekt planu sieci publicznych ośmioletnich szkół podsta­ 39c, a także na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rady wowych prowadzonych przez Gminę Turawa, a także granice Gminy Turawa obwodów publicznych ośmioletnich szkół podstawowych § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Załącznik 1. Plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Turawa, a także granice obwodów pu­ blicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Turawa na okres od 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019.

Granice obwodu szkoły Adres siedziby szkoły, adresy ewentualnych Nazwa szkoły innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydak­ Rok szkolny 2017/18 Rok szkolny 2018/19 tycznych, wychowawczych i opiekuńczych Klasy 1,4, Klasy 2,3,5,6,7 Klasy 1,2,4,5 Klasy 3,6,7,8

Turawa Turawa Publiczna Szkoła Podstawowa Turawa, ul. opolska 47 Kotórz Mały Kotórz Mały w Turawie 46-045 Turawa Kotórz wielki Kotórz wielki Rzędów Rzędów

osowiec, ul. Lipowa 8 osowiec osowiec, Trzęsina, osowiec osowiec, Trzęsina, Publiczna Szkoła Podstawowa ul. Fabryczna 1 Trzęsina węgry, Turawa, Trzęsina węgry, Turawa, w osowcu 46-023 osowiec węgry Rzędów węgry Rzędów ►► 4 Kwartalnik Gminy Turawa

►► Granice obwodu szkoły Adres siedziby szkoły, adresy ewentualnych Nazwa szkoły innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydak­ Rok szkolny 2017/18 Rok szkolny 2018/19 tycznych, wychowawczych i opiekuńczych Klasy 1,4, Klasy 2,3,5,6,7 Klasy 1,2,4,5 Klasy 3,6,7,8

Publiczna Szkoła Podstawowa Ligota Turawska, ul. Główna 32 Ligota Turawska Ligota Turawska w Ligocie Turawskiej 46-046 Ligota Turawska Zakrzów Turawski Zakrzów Turawski Zakrzów Turawski, ul. Główna 20 Kadłub Turawski Kadłub Turawski Oddział Przedszkolny 46-046 Ligota Turawska

Zawada Zawada Publiczna Szkoła Podstawowa Zawada, ul. Kolanowska 4 Zawada Kotórz Mały Zawada Kotórz Mały w Zawadzie 46-022 Luboszyce Kotórz wielki Kotórz wielki

Publiczna Szkoła Podstawowa Bierdzany, ul. Szkolna 1 Bierdzany Bierdzany w Bierdzanach 46-046 Ligota Turawska

Załącznik 2. Plan sieci prowadzonych przez Gminę Turawa publicznych gimnazjów i klas dotychczasowych publicznych gimna­ zjów prowadzonych w szkołach podstawowych oraz granice obwodów dotychczasowych publicznych gimnazjów i klas dotych­ czasowych publicznych gimnazjów prowadzonych w szkołach podstawowych od 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r.

Adres siedziby szkoły, adresy ewentual­ nych innych lokalizacji prowadzenia zajęć Granice obwodu szkoły Nazwa szkoły dydaktycznych, wychowawczych i opie­ kuńczych Rok szkolny 2017/18 Rok szkolny 2018/19

Klasy Publicznego Gimnazjum w Turawie prowadzone Turawa, ul. Opolska 47 Obejmuje teren Gminy Obejmuje teren Gminy w Publicznej Szkole Podstawowej w Turawie 46-045 Turawa Turawa Turawa

Załącznik 3. Projekt planu sieci publicznych ośmioletnich szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Turawa, a także granice obwodów publicznych ośmioletnich szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Turawa, od dnia 1 września 2019 r.

Adres siedziby szkoły, adresy ewentualnych innych lokalizacji prowa­ Projekt obwodu szkoły od dnia Lp. Nazwa szkoły dzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych 1 września 2019 r.

Publiczna Szkoła Podstawowa 1 Turawa, ul. Opolska 47, 46-045 Turawa Turawa, Kotórz Mały, Kotórz wielki, Rzędów w Turawie

Publiczna Szkoła Podstawowa Osowiec, ul. Lipowa 8 2 Osowiec, Trzęsina, węgry w Osowcu ul. Fabryczna 1, 46-023 Osowiec

Publiczna Szkoła Podstawowa Ligota Turawska, ul. Główna 32, 46-046 Ligota Turawska Ligota Turawska, Zakrzów Turawski, 3 w Ligocie Turawskiej ZakrzówTurawski, ul. Główna 20, 46-046 Ligota Turawska Kadłub Turawski

Publiczna Szkoła Podstawowa 4 Zawada, ul. Kolanowska 4, 46-022 Luboszyce Zawada w Zawadzie

Publiczna Szkoła Podstawowa 5 Bierdzany, ul. Szkolna 1, 46-046 Ligota Turawska Bierdzany w Bierdzanach

Zmiana struktury szkolnej pociąga za ustroju szkolnego (uchwała ta będzie i młodzieży możliwości realizacji obo­ sobą konieczność wprowadzenia zmian podana do publicznej wiadomości po­ wiązku szkolnego i obowiązku nauki. w sieciach szkolnych, szczególnie w sie­ przez umieszczenie na stronie Biuletynu 3) Kurator oświaty wyda pozytywną ciach szkół podstawowych. Informacji Publicznej właściwego organu opinię w ciągu 21 dni od dnia otrzymania Uchwała w sprawie dostosowania jednostki samorządu terytorialnego lub uchwały w sprawie projektu dostoso­ sieci szkolnej do nowego ustroju szkol­ w widocznym miejscu w siedzibie urzędu wania sieci szkół do nowego ustroju nego będzie podejmowana przez organy tej jednostki). szkolnego. Opinia kuratora oświaty stanowiące jst (gminy, powiatu) w dwu­ 2) Samorząd zobowiązany będzie będzie wiążąca dla jednostki samorzą­ stopniowej procedurze: do przedłożenia uchwały kuratorowi du terytorialnego. Na opinię kuratora 1) organ stanowiący jednostki samo­ oświaty w celu uzyskania pozytywnej oświaty nie będzie przysługiwało zaża­ rządu terytorialnego będzie zobowiązany opinii w zakresie zgodności z prawem lenie. Będzie natomiast przysługiwała do podjęcia uchwały w sprawie projektu rozwiązań zaproponowanych w uchwale skarga do wojewódzkiego sądu admi­ dostosowania sieci szkół do nowego oraz zapewnienia wszystkim dzieciom nistracyjnego. ► Kwiecień 2017 5

4) Po otrzymaniu pozytywnej opi­ ustroju szkolnego będzie podlegać W Gminie Turawa zaproponowano nii kuratora oświaty organ stanowiący nadzorowi z punktu widzenia zgod­ następującą strukturę dostosowania sieci jednostki samorządu terytorialnego, do ności z prawem sprawowanemu przez szkół podstawowych i gimnazjum: dnia 31 marca 2017 r., podejmie uchwałę wojewodę. 1) Publiczne Gimnazjum w Turawie w sprawie dostosowania sieci szkół do Uchwała w sprawie projektu dosto­ zostanie przekształcone w ośmioletnią nowego ustroju szkolnego. sowania sieci szkół do nowego ustroju szkołę podstawową, W roku szkolnym W projekcie ustawy przewidziano moż­ szkolnego będzie kierowana także do odpowiednio 2017/2018 i 2018/2019 w Pu­ liwość wydania przez kuratora oświaty zaopiniowania do organizacji związ­ blicznej Szkole Podstawowej w Turawie warunkowej pozytywnej opinii o zapre­ kowych zrzeszających nauczycieli. Tak prowadzone będą klasy dotychczasowego zentowanym w przedłożonej uchwale, jak w przypadku kuratora oświaty, gimnazjum. projekcie sieci szkół dostosowanej do organizacje związkowe będą miały 1) Publiczna Szkoła Podstawowa w Bier- nowego ustroju szkolnego. 21 dni na wyrażenie opinii, z tym że dzanach, Publiczna Szkoła Podstawowa Opinia warunkowa zawierać będzie opinia ta nie będzie miała charakteru w Ligocie Turawskiej, Publiczna Szkoła wskazanie zmian niezbędnych do wiążącego. Podstawowa w Zawadzie i Publiczna wprowadzenia w uchwale w sprawie Adresatem uchwały w sprawie dosto­ Szkoła Podstawowa w Osowcu im. Jana dostosowania sieci szkół do nowego sowania sieci szkół do nowego ustroju Pawła II stają się z dniem 1 września ustroju szkolnego podejmowanej do 31 szkolnego są przede wszystkim uczniowie 2019 r. ośmioletnimi szkołami podsta­ marca 2017 r. w stosunku do uchwały szkół i ich rodzice, którzy powinni mieć wowymi, zgodnie z przepisami ustawy zawierającej projekt sieci. Nieuwzględ­ zapewnioną możliwość zapoznania się Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo nienie stanowiska kuratora oświaty z pełną informacją o sieci szkół, mody­ Oświatowe. w uchwale w sprawie dostosowania fikowanej w związku ze zmianą ustroju Ww. struktura była omawiana na sesji sieci szkół do nowego ustroju szkolnego szkolnego. Rady Gminy Turawa w dniu 27 stycznia br. (uchwale ostatecznej) będzie równo­ Ustalając sieć szkół, gmina powinna oraz została przedstawiona na spotkaniu znaczne z niespełnieniem ustawowego dążyć do tego, aby szkoła podstawowa Wójta Gminy z dyrektorami szkół w dniu wymogu w zakresie uzyskania pozy­ była szkołą o pełnej strukturze organi­ 12 stycznia 2017 r. tywnej opinii kuratora, tj. uzyskaniem zacyjnej (obejmującą klasy I-VIII) oraz Projekt uchwały został pozytywnie opinii negatywnej. Uchwała w sprawie funkcjonowała w jednym budynku lub zaopiniowany na posiedzeniu Komisji dostosowania sieci szkół do nowego jego bliskiej lokalizacji. Oświaty w dniu 20 stycznia 2017 r.

NOWA INWESTYCJA NAD JEZIOREM TURAWSKIM ADAM BOCHENEK

Zabiegi czynione nad poprawą jakości wody w Jeziorze Turawskim wreszcie zaczęły Małej Panwi. Równocześnie z pracami ma­ przynosić efekty. Wiadomym jest, że obowiązuje nowe Zarządzenie Wojewody jącymi na celu wywóz nanosów i mułów w sprawie piętrzenia wody w jeziorze oraz, że skanalizowano tereny wokół jeziora, ze zbiornika rozpocznie się etap budowy jak również przy Małej Panwi, która niosła wiele zanieczyszczeń. i tworzenia betonowych konstrukcji, na ostanowiono jednak zakasać rękawy Północ-Południe”. Co oznacza tak na­ których umocowane będą metalowe słupy i połączyć siły. Chodzi tu głównie prawdę ta nazwa? W pierwszym etapie podtrzymujące liny nośne kolejki. Wokół Po włodarzy gminy Turawa i Ozimek,z ostanie spuszczona woda ze zbiornika, filarów, na których będą ustawione słu­ którzy wspólnie z Zarządem RZGW na tyle, by móc wybrać osady z dna oraz py, zostanie stworzona specjalna strefa, wypracowali strategię rozwoju zbiornika. wprowadzić w niezbędne miejsca pia­ wokół której obowiązywał będzie zakaz Efektem ich starań jest wspólny projekt, sek pozyskany ze zbiornika wstępnego ruchu wszystkich obiektów pływających. do którego realizacji przyczynił się też w Jedlicach, równocześnie poszerzając Zgodnie z projektem przewiduje się, że jeden z posłów na Sejm RP, wywodzący i pogłębiając tamtejsze koryto Małej wagoniki pomieszczą jednorazowo 8 się z naszego województwa. Udało się Panwi. Ktoś powie co z rybami? Tutaj na osób i zawieszone będą około 12 metrów już stworzyć dogodne warunki do pozy­ pomysł wpadł Zarząd PZW, który prze­ nad maksymalnym lustrem wody. Stacja skania środków unijnych, wymaganych prowadzi stosowny odłów, a wyłowione początkowa usytuowana będzie przy zezwoleń, a co najważniejsze wyłonić ryby zostaną tymczasowo umieszczone Promenadzie, końcowa natomiast nad wykonawcę projektu i realizatora zadania, w dwóch wielkich stawach na Poliwodzie. Jeziorem Średnim w okolicy, gdzie obecnie które nazywać się będzie „Poprawa jako­ Pozwoli to równocześnie na oszacowanie znajduje się boisko. Ułatwić to ma tury­ ści wody oraz wykorzystania zbiornika ilości i jakości ryb w zbiorniku. Wody stom przemieszczanie się między tymi retencyjnego Jezioro Turawskie do celów natomiast nie trzeba będzie spuszczać dwoma jeziorami oraz uatrakcyjnić nasz turystycznych. Budowa kolei gondolowej całkowicie, ponieważ zostanie koryto region. Dodatkowo nad Jeziorem Średnim ►► 6 Kwartalnik Gminy Turawa

►► będzie też można wsiąść do wagoników specjalnej kolejki, która zawiezie chętnych do Juraparku w Krasiejowie, po drodze ukazując zabytkowy most żelazny oraz kościół ewangelicki w Ozimku, a także hutę w Jedlicach. Będzie to dodatkowa atrakcja, która ma zwiększyć ofertę dla turystów, którzy chcieliby wypoczywać nad jeziorami oraz korzystać z atrak­ cji turystycznych gminy Ozimek. To wspólne działanie dwóch gmin pozwoli na otrzymanie większej dotacji oraz efektywniejsze wykorzystanie walorów turystycznych naszych ziem. Wójt Gminy Turawa liczy na zwiększenie atrakcyjności naszych terenów, co z kolei przyciągnąć może kolejnych inwestorów, ale to co najważniejsze, to fakt, że wreszcie uda się a poszerzone i pogłębione koryto Małej zaraz po sezonie, gdy spuszczona zostanie wyczyścić dno Jeziora Turawskiego. Da Panwi nie będzie stanowić zagrożenia woda i w pierwszym roku wyczyszczone to na pewno początek jeszcze większego powodziowego. Nieocenione też pozostają zostanie jezioro. Najważniejsze, że wresz­ zainteresowania naszą gminą. Swojego walory promujące obydwie gminy rów­ cie udało się przekonać ludzi na szczeblu zachwytu nie kryje również Jan Labus nocześnie. Koszty, niestety, są olbrzymie centralnym, że warto zainteresować się - burmistrz Ozimka, ponieważ gmina i inwestycja będzie rozłożona na kolejne i zainwestować w Turawę. Ozimek, której grunty leżą przy Jeziorze lata, począwszy od przyszłego roku. Ogra­ Turawskim również doczeka się moder­ niczeniem jest sezon turystyczny nad Ciąg dalszy artykułu na str. 46 nizacji zbiornika wstępnego w Jedlicach, naszymi jeziorami, dlatego prace ruszą

PlAN POSTęPOWAń O UDZIElENIE ZAMóWIEń W 2017 R. Bogusława JędrychowiCZ

Na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004r, Prawo Zamówień Publicznych (Dz, U, z 2015 r., poz.2164 z późn. zm.)

LP PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA RODZAJ ORIENTACYJNA PRZEWIDYWANY TERMIN ZAMÓWIENIA WARTOŚĆ WSZCZĘCIA ZAMÓWIENIA POSTĘPOWANIA (NETTO)1 1 Asfaltowanie ul. Słonecznej w Kotorzu Roboty budowlane 73 000,00 II kwartał ZO17roku Małym 2 Asfaltowanie ul- Wiejskiej w Rzędowi e Roboty budowlane 30 000,00 Ul kwartał 2017roku

3 Asfaltowanie ul. Polnej w Rzędu wie Roboty budowlane 60 000,00 II kwartał 2017 rok u 4 Asfaltowanie ul- Spokojnej w Węgrach Roboty budowlane 157 000,00 II kwartał 2017roku 5 Asfaltowanie ul. Bukowej w Turawie Roboty budowlane 93 000,00 II kwartał 2O17roku 6 Asfaltowanie ul. Dworskiej w Ligocie Roboty budowlane 227 000,00 II kwartał 20l7roku Turaw skiej 7 Asfaltowanie ul. Nadleśnej w Roboty budowlane ISO 000,00 II kwartał 2017roku Bierdzan ach 8 Asfaltowanie ul. Kościelnej w Zakrzowie Roboty budowlane 130 000,00 II kwartał 20l7roku Tu raws kim 9 Asfaltowanie ul. Opolskiej w Kotorzu Roboty budowlane 25 000,00 ll kwartał 2017roku Wielkim 10 Budowa ścieżek rowerowych / ciągów Roboty budowlane 9 000 000,00 II kwartał 20l7roku komunikacyjnych 11 Przebudowa urzędu gminy- Roboty budowlane 80 000,00 III kwartał 2017roku podniesienie standardów energetycznych Kwiecień 2017 7

LP PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA RODZAJ ORIENTACYJNA PRZEWIDYWANY TERMIN ZAMÓWIENIA WARTOŚĆ WSZCZĘCIA ZAMÓWIENIA POSTĘPOWANIA (NETTO) 12 Dowóz uczniów do szkół w roku Usługi 500 000,00 Eli kwartał 2017roku szkolnym 2017/2018 wraz z najmem autobusu szkolnego oraz dowóz uczniów niepełnosprawnych 13 Dostawa energii elektrycznej w 2018 Dostawy 300 000,00 III kwartał 2017roku roku na potrzeby Gminy Turawa, zasilanie oświetlenia ulicznego, obiektów Szkól i Przedszkoli oraz Spółki Wodociągi i Kanalizacja Turawa Sp, z o,o. 14 Zimowe utrzymanie dróg gminnych w Usługi 330 000,00 IV kwartał 2017roku sezonie zimowym 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 w Gminie Turawa

PRZEŻYLI Z SOBą TYLE LAT STANISŁAWA BRZOZOWSKA Sekretarz gminy

Tradycyjnie pod koniec roku, w okresie przedświątecznym w Urzędzie Gminy Turawa, odbyło się spotkanie Jubi­ latów z okazji długoletniego pożycia małżeńskiego.

a długoletnie pożycie małżeńskie, osobom, które przeżyły w jednym Zzwiązku co najmniej 50 lat, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przyznał w do­ wód uznania medale za „Długoletnie pożycie małżeńskie”. Dekoracji meda­ lami w imieniu Prezydenta RP dokonał Wójt Gminy. W 2016 roku Złote Gody świętowali: Państwo: Doris i Hubert Moch z Kotorza Małego, Róża i Teodor Piontek z Zakrzowa Turawskiego, Eryka i Wendelin Mika z Zawady, Dorota i Jerzy Fron z Tura- wy-Marszałek, Helga i Józef Joschko z Rzędowa, Małgorzata i Horst Wodniok z Kotorza Małego, Alicja i Eryk Czora z Zawady, Maria i Hubert Bartyla z Za- krzowa Turawskiego, Janina i Stanisław Błoniarz z Osowca, Helena i Szymon Śli­ wińscy z Bierdzan, Maria i Eryk Tieleczek z Zawady, Henryka i Michał Lubczyńscy z Kotorza Wielkiego, Jadwiga i Rudolf Gora z Zakrzowa Turawskiego, Renata i Jerzy Gabor z Kotorza Małego, Marta i Joachim Halupczok z Zakrzowa Turaw- skiego oraz Gertruda i Werner Gryska z Zakrzowa Turawskiego. Na spotkanie zaproszeni byli również Jubilaci, którzy ►► 8 Kwartalnik Gminy Turawa

►► w 2016 roku obchodzili rocznicę 60 lat pożycia małżeńskiego: Państwo: Gertruda i Teodor Dudek z Kotorza Małego, Alfreda i Leon Krysztofiak z Turawy, Krystyna i Mieczysław Krajewscy z Osowca oraz Hildegarda i Bernard Moch z Węgier. Pan Waldemar Kampa, Wójt Gminy Turawa, życzył Dostojnym Jubilatom najpiękniejszych chwil, zdrowia, radości i spełnienia marzeń. Jubilaci obdarowani zostali listami gratulacyjnymi, kwiatami poinsencji, i prezentami. Uroczyste spotkanie uczczono, wzno­ sząc toast lampką szampana. Dostojni Jubilaci, delektując się słodkościami, wspólnie śpiewali najpiękniejsze polskie kolędy. PrZyPoMiNaMy Jubilatom życzymy Medale za długoletnie pożycie małżeńskie przyznaje Prezydent RP w dowód uznania jak najlepszego zdrowia, tym osobom, które przeżyły w jednym związku małżeńskim co najmniej 50 lat. pogody ducha Prosimy zainteresowane pary małżeńskie, które osiągnęły wymagany staż i są zainteresowane otrzymaniem medalu o kontakt z naszym USc (tel. 77 4212 012). oraz życzliwej opieki w szczególności prosimy o informacje od tych par, które brały ślub poza gminą i miłości od najbliższych Turawa, a obecnie zamieszkują na naszym terenie.

na wiele następnych lat. Stanisława Brzozowska, sekretarz Gminy

NAS ŁąCZY MUZYKA Kategoria duet/zespół: MŁODZIEŻOWA RADA GMINY TURAWA I miejsce Cztery Żywioły II miejsce Frelki jedenasta już edycja konkursu piosenki ,,Nas Łączy Muzyka”, organizowana przez III miejsce Ania Bola i Ania Młodzieżową Radę Gminy Turawa, odbyła się 17 grudnia 2016 roku, standardo­ Szemainda wo w budynku straży pożarnej w Węgrach. Jak zwykle nasz konkurs cieszył się Kategoria solista: ogromnym zainteresowaniem mieszkańców naszej gminy i okolic. W konkursie Grupa młodsza udział wzięło 33 wykonawców. I Marta Tarara czestników, którzy rywalizowali uczestnikom dziękujemy za udział, jak II Patrick Lipok w trzech kategoriach: solista młod­ również całej zebranej publiczności. III Martyna Jendrzej Uszy, solista starszy oraz zespół/duet. Wykonawców oceniało szanowne Wyniki konkursu piosenki ,,Nas Grupa starsza: jury, w którego skład weszli: Pan Bogdan łączy muzyka” 2016 I Julia Dota Żulewski, Panie Brygida Kansy i Maria Nagroda publiczności II Paweł Konieczny Honka. W tym roku niestandardowo Julia Komor III Karolina Gabriel konkurs otworzył występ Orkiestry Dętej w Węgrach, która obchodziła w tym roku swoje 40-lecie. Po zakończeniu wszystkich występów jury udało się na naradę, a mały poczęstunek umilił oczekiwanie na wyniki uczestnikom oraz publiczności. Ogłoszenie wyników, jak co roku, spadło na barki przewodniczącego jury Pana Bogdana Żulewskiego. Po rozdaniu nagród znalazło się też miejsce na wspólne zdjęcie wszystkich wykonawców oraz organizatorów konkursu. Wszystkim ► Kwiecień 2017 9

KOPERTA ŻYCIA BARTŁOMIEJ KITA Urząd Gminy Turawa serdecznie zaprasza wszystkich, a szczególnie osoby starsze oraz osoby trwale zmagające się z chorobą, do uczestniczenia w programie pod nazwą „KOPERTA ŻYCIA”. Program został przygotowany przez Urząd Gminy Turawa z my­ ślą o bezpieczeństwie naszych mieszkańców. Koperta Życia po to, by życie można było ratować szybciej i skuteczniej. „KOPERTA ŻYCIA” to zestaw skła- prawidłowo wypełniona, zawiera pod­ w celu ich uaktualniania. Zwracamy się dający się z: stawowe informacje o pacjencie: z prośbą do członków rodzin seniorów - plastikowej koperty oznaczonej na­ - jego dane osobowe, i innych osób, które powinny być wypo­ klejką: „Koperta Życia”, - najważniejsze numery telefonów sażone w Kopertę Życia, o pobranie tych kontaktowych do najbliższych (opie­ kopert w miejscach przez nas wskazanych - karty informacyjnej, kuna lub członków rodziny), i pomoc w prawidłowym wypełnieniu - naklejki do umieszczenia na drzwiach - wiedzę medyczną: na co dana osoba karty informacyjnej. lodówki. choruje, jakie leki przyjmuje, na jakie Koperty można odebrać w Urzędzie Kopertę Życia należy umieścić w lo­ leki jest uczulona. Gminy oraz u sołtysów. dówce, a na lodówce przykleić naklejkę Urząd Gminy Turawa bezpłatnie wy­ Dodatkowo przypominamy również „Tu jest Koperta Życia”. posaży wszystkie zainteresowane osoby osobom, które posiadają już Koper­ Dlaczego lodówka? Bo jest powszech­ w koperty życia. tę Życia o aktualizacji danych w niej nie używana i znajduje się w najbardziej Koperty życia można otrzymać w Urzę­ zawartych, zwłaszcza informacji do­ przewidywalnym miejscu. Ratownik dzie Gminy Turawa oraz u sołtysów po­ tyczące na co dana osoba choruje, ja­ medyczny będzie miał łatwy i szybki szczególnych sołectw. Zawsze też można kie leki przyjmuje, na jakie leki jest dostęp do karty informacyjnej, która będzie pobrać druki kart informacyjnych, uczulona. 10 Kwartalnik Gminy Turawa NIESPOKOJNY XIX WIEK CZ. iii JERZY FARYS Skuteczną walką z pijaństwem były publikacje wyroków osób uznanych za pija­ ków. Od 1881 r. coraz częściej na łamach Oppelner Kreisblatt zaczęły się ukazywać W 1883 r. nadal szerzyło się pijaństwo na terenie obecnej Gminy Turawa i co­ wnioski o uznaniu za pijaka kolejnego mieszkańca obecnej Gminy Turawa. Cha- raz częściej ukazywały się informacje łupniczka Agathe Twardawski, wdowa po Pilarczyku, w 1881 r. żona Alexandra o uznaniu kolejnych osób za pijaków1. Twardawskiego jako jedyna właścicielka parceli nr 76 w Kotorzu Wielkim wszystkich Na podstawie § 4. rozporządzenia policji przestrzega, że nie odpowiada za długi męża. z 29.11.1857 r. w wyniku procesu sądowego a podstawie § 6. rozporządzenia po­ o identyfikację zwłok, co oznacza, że uznano za pijaków: licji z 29.11.1857 r. w wyniku procesu nie był mieszkańcem Osowca ani są­ • 23 lutego: gospodarza Mathusa Gladosa Nsądowego za pijaków uznano: siednich wsi. z Ligoty Turawskiej • zagrodnika Mathiasa Grochol z Trzę- • 22 czerwca: zagrodnika Paula Bartylla siny z Ligoty Turawskiej i chałupnika An­ • komornika Silvester Lempik z Trzę- tona Kulla z Kotorza Małego siny • Franza Kupka z Ligoty Turawskiej • chałupnika i kowala Nicolausa Gran- - 5.11.1883 r., to orzeczenie sądowe doch z Kadłuba Turawskiego. zostało zniesione [cudowne wyleczenie - przypis J. F.]. • 5 listopada: W 1881 r. na podstawie § 4. rozporzą­ - chałupnika Antona Blaschkowsky dzenia policji z 29.11.1857 r. w wyniku z Kotorza Wielkiego procesu sądowego za pijaka uznano: - chałupnika Franza Twardawsky z Ko- • zagrodnika Josefa Mathea z Bier- torza Wielkiego dzan, - syna chałupnika Caspera Wieschollek Dokument sporządzono w Turawie • komornika Andreasa Twardawsky z Kotorza Małego. 7.04.1881 r., podpisał go Amtsvorsteher z Kotorza Wielkiego, Nadal zdarzały się wśród mieszkańców Graf von Garnier. • zagrodnika Alberta Glowania z Ko- przestępstwa i ukazywały się kolejne 30 kwietnia za pijaka uznano wycużni- torza Wielkiego, listy gończe. ka Lorenza Schwitalla, zwanego Kałczok • żonę wycużnika Rosali Reska z Kotorza 20.06.1883 r. ogłoszono list gończy z Kadłuba Turawskiego. Jednakże ten Wielkiego. za poszukiwanym szewcem Johannem dokument podpisał Amtsvorsteher Ziemek Zabroniono sprzedawania tym osobom Lipp z Trzęsiny, który został skazany za z Turawy, być może zastąpił Garniera lub alkoholu i przebywania w karczmach czy kradzież w dn. 22.02.1883 r. przez sąd był jego zastępcą. 27 czerwca piętnem pi­ gospodach. w Opolu na trzy miesiące więzienia. jaka został obarczony chałupnik Thomas Dokument podpisał w Turawie Jagusch z Kadłuba Turawskiego. 12.02.1882 r. Graf von Garnier Nie tylko obecnie młodzież cierpi 17.08.1882 r. został wystawiony list na brak pracy, o czym może świadczyć gończy za poszukiwanym zbiegiem, sy­ ciekawe ogłoszenie: 18-letni młodzieniec nem gospodarza Franzem Twardawski po szkole rolniczej pilnie poszukiwał z Kotorza Wielkiego, który był oskarżony pracy jako pisarz gospodarczy. Nie żądał o rozbój na drodze. W razie pojmania wysokich zarobków, mógł przedstawić miał zostać aresztowany i odstawiony świadectwa. Propozycje pracy dla nie­ do aresztu w Opolu. Opis zbiega: 20 lat, 27.07.1883 r. ogłoszono list gończy za go można było pozostawić na poczcie szczupły, blondyn, oczy szare, twarz robotnikiem Paulem Dudek z Osowca, w Turawie pod nr 3J.B.Fr.. pociągła. Znaki szczególne: blizna nad oskarżonym o kradzież. W razie za­ Także w 1881 r. poszukiwano psa. Czar­ okiem. trzymania miał zostać doprowadzony ny w białe plamy, młody pies myśliwski Zbieg Franz Twardawski ukrywał się do aresztu w celu przesłuchania. Dwa rasy niemieckiej uciekł w dn. 5.07.1881 r. dosyć długo, gdyż został ujęty dopiero miesiące później - 27 września został on w Opolu królewskiemu leśniczemu Ga­ 16.01.1883 r. i list gończy został unie­ zatrzymany, a list gończy odwołany. brielowi z Zawady. ważniony. Nowy list gończy został ogłoszony 1.10.1881 r. popełnił samobójstwo - 22.10.1883 r. za zbiegłym robotnikiem powiesił się na terenie Fabryki w Osowcu Valentinem Sowa z Kotorza Małego, najprawdopodobniej czeladnik komi­ który był poszukiwany za pobicie. W ra­ niarski. Ubrany był w strój kominiarski: zie ujęcia miał być doprowadzony do w płócienną koszulę, spodnie ze skórza­ nymi wstawkami, chustkę kominiarską, 1 Wydaje mi się, że dobrze byłoby pasek z klamrą, bluzę i buty. Miał przy powrócić do tej tradycji i publicznie sobie kwotę 24,53 marek. Proszono piętnować pijaków. ► Kwiecień 2017 11 aresztu w Opolu. Opis zbiega: 21 lat, 1.66 • dewocjonalia: modlitewniki, śpiewni­ 21 czerwca wycużnicę Christine Wil­ m wzrostu, szczupły, włosy ciemny blond, ki, obrazki z wizerunkami świętych, czek z Węgier łysiejący, ogolony, brwi ciemne, oczy szare, świece, różańce, krzyżyki. nos prosty, usta typowe, wszystkie zęby, 30 lipca: kolonistę Franza Doitz z Bier- broda ostra, twarz szeroka, szerokie kości tktaun I bi Ad)H nu, dzan i gospodarza Jacoba Chlebik z Ko- ■fiath Itrihrtoai bn «ar|*Mal!'^ Vuiowd. werowany był aniołek, na tarczy zegarka • wypieki, artykuły mięsne oprócz suro­ cyfry arabskie. Przestrzeżono wszystkich wego mięsa; owoce oraz inne artykuły Na podstawie § 4. rozporządzenia przed jego kupnem. Znalazcy zegarka spożywcze do bezpośredniego spożycia, policji z 29.11.1857 r. w wyniku procesu oferowano nagrodę. wyroby piekarskie. sądowego za pijaków uznano:

DALSZE KOLEJE LOSU CóRKI HR. CARLA VON GARNIER TURAWA, FREDY HR. DE HAUSSONVILLE OdC. i ALFRED KUPKA Rok 1898 przyniósł z sobą niezwykle ciężkie, trudne doświadczenia dla rodzin ści męża, przez doświadczenia w Lueben Garnier i de Haussonville. Gdzieś w pierwszym jego półroczu Freda z mężem Con- zostało zniweczone. W tym stanie duszy stantinem, zwanym potocznie Conny, przeprowadzili się z Lueben do Hannoveru. Freda urodziła w Hannoverze w dniu 30 Na wstępie kilka koniecznych, bliższych słów właśnie o Connym, spisanych na stycznia 1899 r. swego pierwszego syna podstawie przekazu jego najstarszej córki Barbary urodzonej w 1896 r. Bernarda. Wątpliwym jest, czy Conny na czas zjawił się z pogrzebu ojca, także ój ojciec był wysokim, smukłym, okazało, nie skorzystał z niej i przegrał pochowanego w Turawie, w Hannoverze niebieskookim blondynem o bardzo zaufanie żony i przełożonych. Jesienią na urodzenie syna i Freda to radosne Mmiłym, ujmującym obyciu. Był pasjonatem 1898 ojciec Connyego, teść Fredy, prawie wydarzenie musiała przeżyć sama. Miała koni, o - w tej dziedzinie - wrodzonych jednocześnie ze śmiercią Hrabiego Carla w tym czasie 25 lat, Conny 28. W ciągu niezwykłych zdolnościach. W służbie dostał udaru mózgu, jak przed rokiem 3,5 roku urodziła trójkę dzieci. Że tych wojskowej powinien dlatego być zaangażo­ ojciec Fredy. Odzyskał przytomność po dwoje, tak jeszcze młodych małżonków, wany właśnie w stadninach rozrodczych. 3 dniach, ale pozostał ciężko chorym w tym krytycznym czasie, w ciągu 3 Zamiast tego, po zakończeniu szkoły człowiekiem i wiadomo było, iż dni jego miesięcy utraciło swoich ojców, też ma oficerskiej ,wcielono go do IV pułku Drago­ są policzone. Zmarł 26 stycznia 1899, naturalnie swój ciężar gatunkowy. Gdyby nów w Lueben. Tam korpus oficerski grał 3 miesiące za swoim szwagrem Hr. Carlem żyli i zdrowi byli, z pewnością byliby wysoko i młodzi, niemajętni oficerowie, von Garnier Turawa. Można sobie wy­ w stanie Connyego trochę „utemperować” w nadziei na podreperowanie swoich obrazić, jakim obciążeniom fizycznym i wydarzenia z jego nałogu gry, jak i spra­ finansów nauczyli się grać na pieniądze a i psychicznym podlegała Freda, która wy zadłużenia potoczyłyby się inaczej. i to wysoko. I to doprowadziło mojego ojca w zaawansowanej ciąży, sama wymagała Ale tak jeszcze w ciągu 1899 r. Conny do zgubnego nałogu - hazardu. Dowódca opieki. Najpierw z Hannoveru podróż do został dyscyplinarnie w randze porucz­ pułku, który ojcu dobrze życzył, przeniósł Kassel, do ciężko chorego teścia, a kilka nika zwolniony z armii i przeniesiony do go, gdy jego długi już bardzo urosły do dni później stamtąd do Turawy, aby być rezerwy kawalerii obrony terytorialnej. Hannoveru i tamtejszej szkoły jeździeckiej, przy swoim ojcu, który 29 X 1898 za­ Oznaczało to koniec jego kariery, jako elity najlepszych jeźdźców armii. Ale i tam mknął oczy na zawsze. Miał dopiero 51 oficera zawodowego kawalerii. Można też grano bardzo wysoko. lat. Żaden list czy notatka, nie daje nam powiedzieć, iż znalazł się na bruku. Aby Jak często mogła Freda zaklinać swoje­ wglądu w żałość, jaka wypełniała duszę wtedy, po tym niehonorowym rozstaniu go męża, aby przez ten nałóg hazardu nie córki po stracie umiłowanego ojca, na z armią zapewnić rodzinie, teraz już doprowadził swego zawodu i małżeństwa którego rady i wsparcie w tych dla niej pięcioosobowej, podstawy egzystencji, do zguby. W Hannoverze nadarzyła się trudnych chwilach już nie mogła liczyć. zakupił Conny w porozumieniu z żoną młodemu, zdolnemu oficerowi szansa, aby I to właśnie w czasie, gdy jej zaufanie i za jej pieniądze majątek ziemski oparty zacząć życie od nowa. Ale jak się później w wytrwałość i poczucie odpowiedzialno­ na gospodarce sadowniczej w Maria- ►► 12 Kwartalnik Gminy Turawa

►► wszystkim matka Fredy, wysłać młodą, trzydziestoletnią matkę z 4 małych dzieci na niepewny byt na obczyźnie. Faktem jest, iż Freda na początku 1903 r. wyjechała do Ameryki, a dzieci razem z opiekunką trochę później dołączyły. Tam też Freda, aby zarobić trochę pieniędzy nocami ćwiczyła się w pisaniu na maszynie i ste­ nografii, a w dzień pracowała w biurze pewnego Amerykanina. Jak mogła przy tym czuć się córka rodziny majętnych hrabiów i hrabianka po mężu! -i w duszy swej z pewnością zaczęła nienawidzić sprawcę swojej niedoli - męża. Na wy­ stawie światowej w St. Louise pracowała jako hostessa oraz sprzedawczyni na stoisku z maszynami do pisania. Teraz przydały jej się starania jej rodziców, gdy jako dzieci mieli z bratem Huber- tusem stale dwie guwernantki, które uczyły ich płynnie operować językiem Hrabia Konstantyn De Haussonsville Freda La Grande Dame angielskim i francuskim. W tej sytuacji Conny zjawił się na wystawie światowej również

Halden w Baden Baden. To był rok 1900. Turawa ze swoją młodą małżonką Anne Oboje byli przyzwyczajeni do życia na Marie von Kulmitz. W Turawie trwały wsi, a sąsiedztwo miejscowości uzdrowi­ teraz narady nad sposobami zapewnie­ skowych w tych okolicach było dla nich nia rodzinie Fredy postawy godziwych kuszącą perspektywą. Tutaj także mógł warunków bytowania. Uradzono, aby Conny kontynuować swoje pasje konno- czasowo wyemigrować do USA, a Conny jeździeckie, a Freda - życie w sferach miał na początek zatrudnić się w Berli­ towarzyskich. Nie mieli za to pojęcia nie jako przedstawiciel amerykańskiej o prowadzeniu gospodarki sadowniczej, firmy, zajmującej się rozprowadzeniem tak różnej od profili rolniczych, ze znanego wytworów niemieckiego przemysłu na im od dziecka Śląska. Tutaj 21 sierpnia amerykańskim rynku. Freda miała już 1901 Freda urodziła 4. dziecko, syna tam naprzód z dziećmi się udać. Możli­ Gerda. Najpóźniej jesienią 1902 majątek we, iż Freda była jeszcze w posiadaniu był nie do utrzymania, tym bardziej, iż reszty pieniędzy, za które można było Conny i tutaj nie zaniechał swojego nałogu opłacić podróż i na początek tam żyć. i znów narobił długów. Majątek po 2 latach W innym przypadku, nie mogli przecież, Freda z dziećmi przed mieszkaniem na został sprzedany, z tego powodu między Conny i rodzina von Garnier, a przede przedmieściach Nowego Jorku małżonkami dochodziło do poważnych rozdźwięków. Po sprzedaży majątku, kupionego za pieniądze Fredy, Conny z braku gotówki przegrał jeszcze swój 4-konny zaprzęg, łącznie z powozem do księcia „Sch” [nie udało mi się rozszyfro­ wać, kto za tym skrótem nazwiska stoi p.m. AK]. Podobno Freda na kolanach błagała tego księcia o odstąpienie od dochodzenia swoich należności na dro­ dze sądowej. Czy ze sprzedaży majątku Maria-Halden pozostało Fredzie jeszcze trochę gotówki albo została w całości zużyta na opłacenie karcianych długów Connyego - nie wiadomo. Lato i jesień 1902 r. spędziła Freda z 4 dzieci na zamku swoich przodków w Turawie. Tutaj rezy­ dował teraz już jej rok młodszy braciszek Hrabiowskie mieszkanie Fredy na podda­ szu na przedmieściu Nowego Jorku Hubertus, teraz Hrabia von Garnier ► Kwiecień 2017 13 handlowiec z Hamburga Heinrich War­ utrzymania siebie i czwórki małych dzieci. Bożego Narodzenia matka Fredy, hrabina ning, który przy okazji miał przekazać Dyskretnie w różny sposób ją wspomagał Hedwig von Garnier Turawa, zjawiła się jej pozdrowienia od Connyego. Conny np. w Wigilię Bożego Narodzenia zjawił w Nowym Yorku, aby pośredniczyć i po­ informował, iż w międzyczasie otrzymał się kurier w postaci św. Mikołaja z olbrzy­ móc w tak, na ówczesne czasy niezręcznej posadę w amerykańskim towarzystwie mią paczką, a w niej kolej żelazna, lalki sytuacji. Chodziło przede wszystkim ubezpieczeniowym. Obiecanych pienię­ i tym podobne prezenty, w ten sposób o to, aby uniknąć skandalu, o którym we dzy w dalszym ciągu nie przesyłał. Nie uratował bardzo biednie zapowiadające wszystkich śląskich wyższych sferach by obiecywał również swojego rychłego się Święta Bożego Narodzenia. Jesienią później rozpowiadano. Inaczej hrabina przybycia do St. Louise. Freda wypy­ 1904 Conny zażądał od żony powrotu Hedwig w swoich latach w taką podróż tywała burzliwie tego pana, czy Conny z dziećmi do Berlina, gdyż otrzymał nową już by się nie wybrała. Zastała tu sytuację, w ogóle myślał o przybyciu kiedykolwiek posadę, która obiecywała dobre warunki o której pisze stamtąd do syna hrabiego do St. Louise i czy nie wspominał nic do rozpoczęcia nowego życia. Freda Hubertusa, iż w tym domu zamieszkuje o wsparciu pieniężnym. Heinrich Warning odmówiła, zawiadomiła go natomiast, również pewien pan handlowiec o nazwi­ zorientował się szybko w rozpaczliwym iż zamierza się z nim rozwieść. O tym sku Warning. I to ten list, na rozprawie położeniu młodej kobiety, która bez zamiarze powiadomiła także rodzinę rozwodowej miał później odegrać de­ odpowiednich środków i wsparcia męża, i matkę w Turawie. Tutaj ta wiadomość cydującą rolę w przebiegu rozprawy, ale miała zapewnić niezbędne minimum do uderzyła jak bomba. Zaraz po świętach o tym już w następnym odcinku.

Z PRAC RADY GMINY TURAWA ARTUR GALLUS Rada Gminy spotykała się od sierpnia na 3 sesjach. W czasie ich trwania zajmo­ wano się następującymi sprawami. Uchwała Nr XXII/143/2016 w sprawie udzielenia pomocy finansowej w formie XXII sesja w dniu 16 grudnia 2016 r., Uchwała Nr XXII.140.2016 w sprawie dotacji celowej dla Powiatu Opolskiego, na której podjęto następujące określenia przystanków komunikacyj­ Za: 14, przeciw: 0, wstrzymało się: 0, nie uchwały: nych na terenie gminy Turawa, których głosowało: 0, nieobecni: 1. Uchwała Nr XXII/135/2016 w sprawie właścicielem lub zarządzającym jest Uchwała Nr XXII/144/2016 w spra­ uchwalenia wieloletniej prognozy finan­ Gmina Turawa, udostępnianych opera­ wie zmiany uchwały nr XXI/126/2016 sowej Gminy Turawa, Za: 13, przeciw: torom i przewoźnikom oraz warunków Rady Gminy Turawa z dnia 25 listopada 0, wstrzymało się: 1, nie głosowało: 0, i zasad korzystania z tych przystanków, 2016r. w sprawie wprowadzenia opłaty nieobecni: 1. Za: 14, przeciw: 0, wstrzymało się: 0, nie prolongacyjnej na terenie Gminy Turawa, Uchwała Nr XXII/136/2016 w sprawie głosowało: 0, nieobecni: 1. Za: 13, przeciw: 0, wstrzymało się: 1, nie Uchwały Budżetowej Gminy Turawa na Uchwała Nr XXII/141/2016 w sprawie głosowało: 0, nieobecni: 1. 2017 rok, Za: 13, przeciw: 0, wstrzymało podwyższenia kryterium dochodowego Przegłosowano również do realizacji się: 1, nie głosowało: 0, nieobecni: 1 uprawniającego do przyznania nieod­ przez Wójta wnioski złożone przez rad­ Uchwała Nr XXII/137/2016 w sprawie płatnie pomocy w zakresie dożywiania nych, Komisję Rewizyjną, oraz Komisję uchwalenia Gminnego Programu Pro­ w formie posiłku, świadczenia pienięż­ Oświaty, Kultury, Zdrowia i Partner­ filaktyki i Rozwiązywania Problemów nego na zakup posiłku lub żywności stwa. Alkoholowych na rok 2017, Za: 14, prze­ oraz świadczenia rzeczowego w postaci ciw: 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: produktów żywnościowych dla osób obję­ Komisja Rewizyjna 0, nieobecni: 1. tych wieloletnim programem wspierania 1. Komisja wnioskuje o ponowne przy­ Uchwała Nr XXII/138/2016 w spra­ finansowego gmin w zakresie dożywiania gotowanie pism przypominających wie trybu udzielania i rozliczania dotacji „Pomoc państwa w zakresie dożywia­ w sprawie przekazania działek na rzecz dla publicznych i niepublicznych szkół, nia na lata 2014-2020”, Za: 14, przeciw: Gminy Turawa łącznie z uzasadnie­ przedszkoli, oddziałów przedszkolnych 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: 0, niem dot. ul. Sosnowej w Kotorzu Ma­ szkół podstawowych i innych form wy­ nieobecni: 1. łym. Komisja wnioskuje, aby w miarę chowania przedszkolnego prowadzonych Uchwała Nr XXII/142/2016 w sprawie możliwości przystąpić do częściowej na terenie Gminy Turawa oraz trybu określenia zasad przyznawania i odpłatno­ budowy przedmiotowej drogi. i zakresu kontroli prawidłowości pobrania ści za usługi opiekuńcze i specjalistyczne i wykorzystywania dotacji, Za: 14, prze­ usługi opiekuńcze z wyłączeniem spe­ Komisja Oświaty, Kultury, Zdrowia ciw: 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: cjalistycznych usług opiekuńczych dla i Partnerstwa: 0, nieobecni: 1. osób z zaburzeniami psychicznymi oraz 1. Komisja wnioskuje o przedstawienie Uchwała Nr XXII/139/2016 w sprawie warunków częściowego lub całkowitego informacji: Ile m2 zostanie przezna­ zmiany budżetu w 2016 r., Za: 14, przeciw: zwolnienia od opłat i trybu ich pobierania, czone dla Stacji „Caritas” w obiek­ 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: 0, Za: 14, przeciw: 0, wstrzymało się: 0, nie cie hali sportowej z uwzględnieniem nieobecni: 1. głosowało: 0, nieobecni: 1. wszystkich niezbędnych pomieszczeń: ►► 14 Kwartalnik Gminy Turawa

►► na gabinety, magazyny, sanitariaty, Uchwała Nr XXIII/146/17 w sprawie 204 skrzyżowanie ul. Dobrodzieńskiej pomieszczenia socjalne itd.? ustalenia liczby punktów sprzedaży napo­ i Głównej (dowiesić dodatkową lampę 2. Komisja popiera wniosek Kierownika jów alkoholowych zawierających powyżej na ul. Polnej między nr 1-6. Caritas w spr. odnowienia pomieszcze­ 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa), prze­ 2. w sprawie 2 punktów świetlnych na nia (sala masażu) w Stacji Caritas. znaczonych do spożycia poza miejscem ul. Dworskiej za nr 54 (odcinek drogi 3. Komisja wnioskuje o spotkanie Wójta sprzedaży, jak i w miejscu sprzedaży oraz przeznaczonej do modernizacji w br. Gminy i Komisji Oświatowej z dyrek­ zasad usytuowania miejsc sprzedaży (ostry zakręt z ograniczoną widocz­ torami szkół w sprawie wdrożenia i podawania napojów alkoholowych na nością). reformy oświatowej. terenie gminy Turawa, Za: 13, przeciw: 3. w sprawie budowy zatoczki autobu­ 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: 1, sowej na ul. Kadłubskiej (droga wo­ Radni nieobecni: 1 jewódzka) w stronę Opola- wystąpić 1. W sprawie określenia przez Urząd Uchwała Nr XXIII/147/17 w sprawie z pismem do Zarządu Dróg Woje­ Gminy w Turawie wykonanych w cią­ uchylenia uchwały Nr XXXIV/212/2014, wódzkich w Opolu. gu ostatnich 2 lat prac nad obiektem Za: 11, przeciw: 0, wstrzymało się: 3, XXIV Nadzwyczajna sesja w dniu przedszkola w Rzędowie z przezna­ nieobecni: 1. 10 lutego, na której podjęto uchwałę: czeniem na świetlicę wiejską. Przyjęto plany pracy poszczególnych 2. W sprawie zainstalowania dodatkowe­ Komisji Rady. Uchwała Nr XXIV/148/2017 w spra­ go punktu świetlnego na istniejącym Przegłosowano również do realiza­ wie projektu dostosowania sieci szkół słupie (Nr 418) przy ul. Kępskiej. cji przez Wójta wnioski złożone przez podstawowych i gimnazjów do nowego 3. W sprawie ogłaszania przetargów radnych: ustroju szkolnego na drogi posiadające dokumentacje 1. w sprawie uzupełnienia oświetlenia: Więcej informacji w protokołach najpóźniej do 1.03. każdego roku. - słup nr 82 na ul. Kadłubskiej, słup nr sesji na stronie bip.turawa.pl bieżące remonty dróg wykonywać bezpośrednio po zimie. XXIII sesja w dniu 27 stycznia 2017 r., ZEBRANIA SPRAWOZDAWCZE W OSP na której podjęto następujące uchwały: ak co roku w styczniu odbyły się we wszystkich jednostkach Ochotniczych Stra­ Uchwała Nr XXIII/145/17 w spra­ ży Pożarnych gminy Turawa zebrania sprawozdawcze. Zebrania odbywały się wie uchwalenia Gminnego Programu Jw soboty i niedziele. W zebraniach uczestniczyli przedstawiciele Państwowej Straży Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Pożarnej w Opolu, Zarządu Powiatowego ZOSP RP, Zarządu Gminnego OSP oraz Turawa na lata 2017-2021, Za: 14, przeciw: Wójt Gminy Turawa. Na zebraniach poruszano sprawy związane z działalnością 0, wstrzymało się: 0, nie głosowało: 0, poszczególnych jednostek, jak również dotyczące terenu całej gminy, sprawy szkoleń nieobecni: 1. członków OSP oraz finansowania jednostek ze źródeł zewnętrznych. Artur Gallus

HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW KOMUNALNYCH 2017 ROK GMINA REMONDIS TURAWA WORKING FOR THE FUTURE REjON 1 MIEJSCOWOŚCI: OSOWIEC, TRZĘSINA, TURAWA pojemnik pojemnik / MIESIĄc antracytowy pojemnik zielony ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) worek (czarny) z żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy I SEGREGOWANE

DNI WYWOZU MAJ 8, 22 12, 26 - 4, 17, 31

ODPADY czerwiec 5, 19 9, 23 5 14, 28 KOMUNALNE ODPADY SEGREGOwANE MIESIĄc NIESEGREGOwANE LIPIEC 3, 17, 31 7, 21 31 12, 26 pojemnik pojemnik / pojemnik SIERPIEŃ 14, 28 4, 19 - 9, 23 antracytowy worek z żółtą klapą (czarny) brązowy wrzesień 11, 25 1, 15, 29 25 6, 20

PAŹDZIERNIK 9, 23 13, 27 - 4 LUTY 13, 27 3, 17 13 27 LISTOPAD 6, 20 10, 24 20 15 MARZEC 13, 27 3, 17, 31 - 27 GRUDZIEŃ 4, 18 8, 22 - 13 kwiecień 10, 24 14, 28 10 5, 20 Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu ► Kwiecień 2017 15

ODPADY WIELKOGABARYTOWE DNI WYWOZU

MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ oDPADY KoMUNALNE czerwiec osowiEC 6 oDPADY SEGREGowANE MiESiĄC NiESEGREGowANE MAj turawa 25 pojemnik pojemnik / osowiEC 25 pojemnik PAŹDZIERNIK antracytowy worek turawa 31 z żółtą klapą (czarny) brązowy UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ 6, 20 11, 25 leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny wrzesień 7, 21 - 8.00 rano. PAŹDZIERNIK 5, 19 4, 18 23 23 HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH listopad 3, 16, 30 2, 15, 29 - 20 (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. GRUDZIEŃ 14, 29 13, 28 18 18 Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu 1. TURAwA ul. opolska obok Urzędu 3 2

2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 ODPADY WIELKOGABARYTOWE MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ 3. KADŁUB TURAwSKI ul. Główna k. sklepu 10 9

4. BIERDZANY obok oSP 14 12 czerwiec wĘGRY 6

5. osowiEC obok oSP 19 16 MAJ kotórzm. 25 oSiEDLE ZAwADA ul. Jesionowa obok 6. 21 19 sklepu spoż. wĘGRY 25 PAŹDziERNiK 7. wĘGRY obok QSP 24 23 kotórzm. 31

UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty 800 rano. gipsowe). REJON 2 HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH MIEJSCOWOŚCI: KOTÓRZ MAŁY, WĘGRY KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK

DNI WYWOZU 1. TURAwA ul. opolska obok Urzędu 3 2

oDPADY KoMUNALNE oDPADY SEGREGowANE 2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 MiESiĄC NiESEGREGowANE pojemnik pojemnik / 3. KADŁUB TURAwSKI ul. Główna k. sklepu 10 9 pojemnik antracytowy worek z żółtą klapą (czarny) brązowy 4. BIERDZANY obok oSP 14 12

LUTY 9, 23 8, 22 27 13 5. osowiEC obok oSP 19 16

oSiEDLE ZAwADA ul. Jesionowa MARZEC 9, 23 8, 22 13 13 6. 21 19 obok sklepu spoż.

kwiecień 6, 21 5, 20 - 10, 24 7. wĘGRY obok oSP 24 23

maj 5, 18 4, 17, 31 8 8, 22 UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ czerwiec 1, 16, 29 14, 28 - 5, 19 latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). LIPIEC 13, 27 12, 26 3 3, 17, 31 Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty SIERPIEŃ 10, 24 9, 23 28 14, 28 gipsowe). ► ► 16 Kwartalnik Gminy Turawa

►► REJON 3 Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK MIEJSCOWOŚCI: ZAKRZóW TURAWSKI, KADŁUB TURAWSKI, LIGOTA TURAWSKA OSIEDLE ZAWADA ul. Jesionowa obok 6. 21 19 sklepu spoż. ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) 7. WĘGRY obok OSP 24 23 i SEGREGOWANE UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach DNI WYWOZU domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania ODPaDy po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). KOMuNaLNE ODPaDy SEGREGOWaNE MiesiĄC NIESEGREGOWaNE Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). pojemnik pojemnik pojemnik / pojemnik antracytowy zielony worek REJON 4 z żółtą klapą (czarny) (z zieloną klapą) brązowy MIEJSCOWOŚCI: ZAWADA, RZęDóW, OSIEDLE ZAWADA

luty 6, 20 10, 24 1 13 ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) Marzec 6, 20 10, 24 27 13 i SEGREGOWANE

KWIECieŃ 3, 18, 29 7, 22 - 10, 24 DNI WYWOZU

Maj 15, 29 6, 19 22 8, 22 ODPADY KOMUNALNE ODPADY SEGREGOWANE CZERWIEC 12, 26 2, 17, 30 - 5, 19 NIESEGREGOWANE MIESIĄC LIPIEC 10, 24 14, 28 17 3, 17, 31 pojemnik pojemnik pojemnik / pojemnik SIERPIEŃ 11, 25 - 14, 28 antracytowy zielony worek 7, 21 z żółtą klapą (czarny) (z zieloną klapą) brązowy WRZESIEŃ 4, 18 8, 22 11 11, 25

PaŹDZIERNIK 2, 16, 30 6, 20 - 23 LUTY 2, 16 1, 15 2 27

LISTOPAD 13, 27 4, 17 6 20 MARZEC 2, 16, 30 1, 15, 29 30 27 GRUDZIEŃ 11, 23 1, 15, 30 - 18 KWIECIEŃ 13, 27 12, 26 - 5, 20 Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu MAJ 11, 25 10, 24 25 4, 17, 31 ODPADY WIELKOGABARYTOWE CZERWIEC 8, 22 7, 21 - 14, 28 MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ

ZAKRZÓW TUR., KADŁUB TUR., LIPIEC 6, 20 5, 19 20 12, 26 CZERWIEC 5 LIGOTA TUR. SIERPIEŃ 3, 18, 31 2, 17, 30 - 9, 23 ZAKRZÓW TUR., KADŁUB TUR., PAŹDZIERNIK 24 WRZESIEŃ 14, 28 13, 27 14 6, 20 LIGOTA TUR.

UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy, PAŹDZIERNIK 12, 26 11, 25 - 4 sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny LISTOPAD 9, 23 2, 15, 29 9 15 8.00 rano.

GRUDZIEŃ 7, 21 13, 28 - 13 HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. ODPADY WIELKOGABARYTOWE Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ 1. TURAWA ul. Opolska obok Urzędu 3 2 ZAWADA, OŚ. ZAWADA 7 CZERWIEC 2. ZAWADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 RZĘDÓW 6

ZAWADA, OŚ. ZAWADA 30 3. KADŁUB TURAWSKI ul. Główna k. sklepu 10 9 PAŹDZIERNIK RZĘDÓW 25

4. BIERDZANY obok OSP 14 12 UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 5. OSOWIEC obok OSP 19 16 8.00 rano.

► Kwiecień 2017 17

HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH ODPADY WIELKOGABARYTOWE KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. czerwiec BIERDZANY 5 Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK PAŹDZIERNIK BIERDZANY 24

1. turawa ul. Opolska obok Urzędu 3 2 UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ 2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 8.00 rano.

3. KaDłUB tUraWSKI ul. Główna k. sklepu 10 9 HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH 4. BierDZANY obok OSP 14 12 (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00.

5. osowieć obok OSP 19 16 Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK

OSIEDLE Zawada ul. jesionowa obok 1. TURAwA ul. Opolska obok Urzędu 3 2 6. 21 19 sklepu spoż. 2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5

7. wĘGRY obok OSP 24 23 3. KADŁUB TURAwSKI ul. Główna k. sklepu 10 9

UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach 4. BIERDZANY obok OSP 14 12 domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania 5. OSOwiEC obok OSP 19 16 po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). OSIEDLE ZAwADA ul. Jesionowa obok 6. 21 19 Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty sklepu spoż. gipsowe). 7. wĘGRY obok OSP 24 23

REjON 5 UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach MIEjSCOWOŚCI: BIERDZANY domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). I SEGREGOWANE Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). DNI WYWOZU REjON 6 ODPaDY MIEjSCOWOŚCI: KOTóRZ WIELKI KOMUNaLNE ODPaDY SEGREGOwaNE NIESEGREGOwaNE ODPADY NIESEGREGOWANE (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE MieSiĄC DNI WYWOZU pojemnik pojemnik / antracytowy pojemnik zielony worek ODPADY (czarny) z żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy KOMUNALNE ODPADY SEGREGOwANE MIESIĄc NIESEGREGOwANE LUTY 7, 21 10, 24 1 13 pojemnik pojemnik / antracytowy pojemnik zielony worek MARZEC 7, 21 10, 24 27 13 (czarny) z żółtą klapą (z zieloną klapą) brązowy

kwiecień 4, 19 7, 22 - 10, 24 LUTY 7, 21 8, 22 27 13

MARZEC 8, 22 13 13 MAJ 2, 16, 30 6, 19 22 8, 22 7, 21 kwiecień 4, 19 5, 20 - 10, 24 czerwiec 13, 27 2, 17, 30 - 5, 19 MAJ 2, 16, 30 4, 17, 31 8 8, 22 LIPIEC 11, 25 14, 28 17 3, 17, 31 czerwiec 13, 27 14, 28 - 5, 19 SIERPIEŃ 8, 22 11, 25 - 14, 28 LIPIEC 11, 25 12, 26 3 3, 17, 31

wrzesień 5, 19 8, 22 11 11, 25 SIERPIEŃ 8, 22 9, 23 28 14, 28

5, 19 6, 20 - 11, 25 PAŹDZIERNIK 3, 17, 31 6, 20 - 23 wrzesień PAŹDZIERNIK 3, 17, 31 4, 18 23 23 LISTOPAD 14, 28 4, 17 6 20 LISTOPAD 14, 28 2, 15, 29 - 20 GRUDZIEŃ 12, 27 1, 15, 30 - 18 GRUDZIEŃ 12, 27 13, 28 18 18 Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu ► ► 18 Kwartalnik Gminy Turawa

►►

ODPADY WIELKOGABARYTOWE DNI WYWOZU

MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ oDpaDy KoMUnaLnE oDpaDy SEGrEGowanE czerwiEC Kotórzw 7 MiESiĄC niESEGrEGowanE pojemnik pojemnik / paźDziErniK Kotórzw 30 pojemnik antracytowy worek z żółtą klapą UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy (czarny) brązowy sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny 8.00 rano. sierpień 8, 22 4, 19 - 9, 23

HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH wrzesień KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH 5, 19 1, 15, 29 25 6, 20 (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. październik 3, 17, 31 13, 27 - 4 Lp. MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK

1. turawa ul. Opolska obok Urzędu 3 2 listopad 14, 28 10, 24 20 15

2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 grudzień 12, 27 8, 22 - 13 KADŁUB TUrawSKi ul. Główna k. 3. 10 9 sklepu Pojemniki należy wystawiać do godziny 6.00 rano w dniu wywozu 4. bierdzany obok osp 14 12 ODPADY WIELKOGABARYTOWE 5. OSOwiEC obok oSP 19 16 MIESIĄC SOŁECTWO DZIEŃ oSiEDLE zawaDa ul. jesionowa obok 6. 21 19 sklepu spoż. MAj turawa 25

7. wĘGRY obok oSP 24 23 PAŹDZIERNIK turawa 31

UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach UWAGA!!! Odpady wielkogabarytowe (zużyte meble; zużyty, wielkogabarytowy domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ sprzęt gospodarstwa domowego, opony do samochodów osobowych w ilości do 4 sztuk itp.) na­ latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania leży wystawić przed posesję najpóźniej w dniu wywozu do godziny po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny). 8.00 rano.

Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty gipsowe). HARMONOGRAM ZBIóRKI ODPADóW NIEBEZPIECZNYCH KOMUNALNYCH ORAZ POREMONTOWYCH REJON 7 (kontener mobilny) w godzinach 9.00 do 18.00. MIEJSCOWOŚCI: TURAWA MARSZAŁKI MIEJSCOWOŚCI KWIECIEŃ PAŹDZIERNIK ODPADY NIESEGREGOWANE Lp. (ZMIESZANE) I SEGREGOWANE 1. TURAwA ul. opolska obok Urzędu 3 2

DNI WYWOZU 2. ZAwADA ul. Kolanowska k. sklepu 7 5 oDpaDY KoMunaLnE oDpaDY SEGrEGowanE niESEGrEGowanE 3. KADŁUB TURAwSKI ul. Główna k. sklepu 10 9 MiESiĄC pojemnik pojemnik / pojemnik 4. BIERDZANY obok oSP 14 12 antracytowy worek z żółtą klapą (czarny) brązowy 5. osowiEC obok oSP 19 16

LUTY 7, 21 3, 17 13 27 oSIEDLE ZAwADA ul. jesionowa 6. 21 19 obok sklepu spoż. MARZEC 7, 21 3, 17, 31 - 27

7. wĘGRY obok oSP 24 23 kwiecień 4, 19 14, 28 10 5, 20

UWAGA!!! Odpady niebezpieczne komunalne, powstające w gospodarstwach MAj 2, 16, 30 12, 26 - 4, 17, 31 domowych (farby, lakiery oraz opakowania po nich, oleje mineralne i opakowania po nich, akumu­ latory, baterie, lampy fluoroscencyjne, przeterminowane leki, rozpuszczalniki, kleje, opakowania czerwiec 13, 27 9, 23 5 14, 28 po środkach ochrony roślin, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny).

Odpady poremontowe to odpady pochodzące z małego remontu (tj.: gruz, beton, płyty LIPIEC 11, 25 7, 21 31 12, 26 gipsowe). Kwiecień 2017 19

DOMINIK PIKOS - Sołtys Zawady CO NOWEGO W ZAWADZIE WIGILIA DLA SENIORóW 2016 W Zawadzie od stycznia jest moż­ W grudniu tuż przed Świętami Bożego Narodzenia wspólnie liwość skorzystania z darmowego FREE przeżywaliśmy spotkanie opłatkowe z naszymi Seniorami. Ko­ internetu, punktu hot spot. Nadajnik lędowaniu, występom i wspólnym rozmowom nie było końca. umiejscowiony jest na wieży kościelnej Dziękuję wszystkim zaangażowanym osobom w organizację tej i sygnał powinien dochodzić w obrębie uroczystości. Organizatorami byli również Ksiądz Proboszcz Kościoła do ok. 2 km. Punkt ten został z Radą Parafialną i TSKN koło DFK Zawada. Dziękuję za obec­ wybrany ze względu na centralne HOTSPOT ność, miło znów było Was razem zobaczyć. Śpiew i występy położenie w Zawadzie, nie obejmuje zapewniły nam dzieci ze Szkoły Podstawowej w Zawadzie pod zasięgiem całej miejscowości. kierunkiem Pani Joanny Gryga oraz Pani Martyny z Panem Rolandem grającym nam na organach. Dzieci grające na instrumentach przygotowała Pani Marzena Panek z ogniska PARK W ZAWADZIE muzycznego „Preludium”. Dziękujemy! Do ostatnich dni grudnia trwały prace brukarskie w parku przy ul. Oleskiej w Zawadzie. Po wielu staraniach zaanga­ żowanych osób z naszej miejscowości udało się. Teren przy przedszkolu jest już wyłożony kostką i ażurem. Koniec kar­ kołomnych przepraw do furtki przedszkolnej.

SIŁOWNIA PRZY BOISKU

Mimo chłodu zachęcam do odwiedzenia naszej siłowni zewnętrznej przy boisku. Od grudnia znajduje się tam nowe urządzenie - rower stacjonarny. Dodatkowo posta­ wiono regulamin korzystania z urządzeń. 20 Kwartalnik Gminy Turawa

X WIELKA ORKIESTRA ŚWiąTECZNEJ POMOCY W ZAWADZIE! DOMINIK PiKOS Sołtys Zawady 25

Pobiliśmy razem kolejny rekord !! W tym roku uzbieraliśmy 11.154,11 zł 11! To więcej o 3176,12 zł niż w poprzednim roku. Dzięki WAM kolejny rok dorzucimy na pomoc dzieciom i osobom starszym. W imieniu organizatorów i wszystkich zaangażowanych osób Dziękujemy !!!

Więcej zdjęć oraz informacji na temat Orkiestry na facebooku sołeckim: Sołtys Zawady. Zapraszamy do odwiedzenia.

NOWINKI ZAKRZOWSKIE MARIA ZUBEiL

Zima jest okresem wytchnienia od prac polowych, okresem odpoczynku i zabawy. wystąpiły dzieci oraz ich rodzice, były Tak też upłynął ten czas mieszkańcom Zakrzowa. Przeżywaliśmy radość płynącą bardzo pomysłowe, a dzieła dopełniła ze Świąt Bożego Narodzenia, a potem ze wspólnych spotkań i zabaw. zaproszona wizażystka, która wyko­ stycznia bawiliśmy się już na VIII Również nasze przedszkolaki nie nała wszystkim niezwykłe, artystyczne Parafialnym Balu Misyjnym. próżnowały. 3 lutego, wraz z Radą So­ makijaże. Jak zwykle bal odbył się w sali państwa łecką, zaprosiły wszystkich seniorów do Zabawy za nami, przed nami bardzo Świtałów, a dochód przeznaczony był na świetlicy. W czarujący sposób pokazały pracowity rok. Sołtys, Rada Sołecka i Sto­ wsparcie misji w Boliwii i jak zwykle scenki z życia babci i dziadka, począwszy warzyszenie „Nasz Zakrzów Turawski” organizatorzy zapewnili wiele atrakcji. od ich spotkania w piaskownicy. Gorące będą starali się poprawić wizerunek wsi, Tym razem wszystkich zabawiał zespół podziękowania należą się pani Beacie rozpocznie się również modernizacja ulicy Paradox Band, a do licytacji bardzo Barszcz, nauczycielce przedszkola, która Kościelnej. Naciskać jednak musimy, profesjonalnie przygotował się Ksiądz oświadczyła, że nic nie jest trudne do żeby Starostwo Opolskie jak najszybciej Wikary. realizacji, gdy można liczyć na pomoc przekazało Gminie drogi obok ronda, Gościem specjalnym, który swoją „cudownych rodziców”. bo inaczej głębokie dziury, których nikt obecnością sprawił wszystkim obecnym Przed feriami zimowymi również od lat nie łata, powiększą powierzchnię wielką niespodziankę, był nasz boliwijski przedszkolaki wraz z rodzicami bawiły się stawu. Nudzić się więc w bieżącym roku biskup Antoni Reimann. na wielkim balu. Przebrania, w których nie będziemy. ► Kwiecień 2017 21 22 Kwartalnik Gminy Turawa PóŁMETEK KADENCII IUŻ MINąŁ

RÓŻA WIECZOREK

Niby to długi okres czasu, ale wciąż mamy go za mało na przedsięwzięcia, które chcielibyśmy wykonać w naszym Sołectwie. Tak po krótce, na co wydaliśmy środki funduszu sołeckiego i co zostało zrobione z większych inwestycji w latach 2015-2016.

ostała wykonana dokumentacja pro­ i mile spędzamy czas, a w czasach, kiedy jektu na budowę kanalizacji deszczo­ spotykamy się z brakiem wrażliwości Zwej przy ul. Szkolnej (koszt 12 tys. zł).n a drugiego człowieka, to otrzymanie Inwestycję zrealizowano w 2016 roku. jakiegokolwiek dobrego słowa cieszy. Wykonanie odwodnienia ul. Opolskiej Wszystkim pracującym przy wykona­ było warunkiem budowy chodnika od niu tego arcydzieła serdecznie dziękuję, przedszkola do ul. Średniej, gdzie do­ a szczególnie paniom, które mają złote kumentacja budowy chodnika też jest ręce do tych prac i chętnie poświęcają wykonana ze środków funduszu so­ swój czas. Nasze korony są tradycyjne łeckiego - koszt 34 tys. zł (inwestycja i piękne. zaplanowana jest na rok 2018?). Wymie­ Tradycyjnie co roku organizujemy niono okna, drzwi, ocieplono i wykonano imprezy cykliczne z poczęstunkiem dla elewację na wielofunkcyjnym budynku wszystkich, tj. majówkę 1 Maja przy gminnym (środki z funduszu sołeckiego kapliczce św. Józefa, obchody Matki to 19 tys. zł). Boskiej Fatimskiej i obchody św. Mar­ Inwestycja została wykonana staran­ cina. Imprezy umila nam młodzieżowa nie, wygląda pięknie, jest perełką naszej orkiestra dęta, podziękowania wszyst­ wsi, tylko co z placem - zjazdem z ul. kim muzykom orkiestry. Tu też gorące Opolskiej? To pytanie do Pana Wójta. podziękowania należą się gospodyniom Na wiejskim placu zabaw wymieniono i panienkom, które chętnie pieką ciasta zepsute i postawiono nowe urządzenia i pomagają przy obsłudze (są to osoby, zabawowe, wymieniono powierzchnię pod na które zawsze można liczyć). huśtawkami na powierzchnię bezpieczną W Sołectwie dbamy o porządek, czy­ (koszt 7.300 zł). stość, kosimy trawy, sprzątamy. Dziękuję Ze środków funduszu przeciwalkoho­ młodzieży i strażakom, którzy pracowali lowego zakupiono siłownię zewnętrzną przy wycince drzew przy ul. Szkolnej i ustawiono na placu zabaw (koszt in­ i usuwaniu konaru lipy. Nie trzeba być westycji 20 tys. zł). Wszystkich chęt­ w Radzie Sołeckiej, a można dużo dobrego nych zapraszamy do korzystania z tych zrobić dla swojej wsi i tym wszystkim, urządzeń, bo takie ćwiczenia na świeżym którzy pracują i pomagają w jakichkolwiek powietrzu to samo zdrowie. Sukcesywnie pracach serdecznie dziękuję. wymieniane są stare tablice ogłoszeń. Dla Na bieżąco dbamy o skwery kwitnące, bezpieczeństwa mieszkańców w Sołectwie sadzimy kwiaty, byliny i krzewy. Czy­ zawieszono lampy uliczne w miejscach stość i piękno jest wizerunkiem naszej wymagających oświetlenia, tj. na ulicy wsi, mieszkańcy dbają o swoje posesje Spokojnej, Nowej, Opolskiej i Szkolnej i ogródki (to opinie osób postronnych, przy placu zabaw. z którymi spotykam się w różnych oko­ Wykonano dwie nowe korony żniwne, licznościach, ale nie zawsze dostrzegają które wzięły udział w konkursach koron to nasi mieszkańcy - szkoda). Można żniwnych na Dożynkach Gminnych. by tak pisać i pisać, ale niestety drodzy W roku 2015 korona żniwna brała udział mieszkańcy i droga Rado Sołecka przy­ w konkursie koron na Dożynkach Woje­ szła wiosna, zaświeciło słońce, bierzmy wódzkich w Byczynie i została nagrodzona się do roboty, bo w naszym Sołectwie do przez Izbę Rolniczą w Opolu. Biorąc zrobienia jest jeszcze wiele, nie wiem, czy udział w dożynkach wojewódzkich czy tej kadencji nam starczy. powiatowych, nie jedziemy po nagrody czy Pomagajmy sobie wzajemnie, służmy wyróżnienia , lecz promujemy Sołectwo drugiemu dobrą radą i pracujmy, jeszcze Węgry i Gminę Turawa i to jest nasz cel. raz pracujmy, bo praca uszlachetnia Spotykamy się z delegacjami z różnych człowieka. sołectw, wymieniamy doświadczenia Cdn. Kwiecień 2017 23 odnowione krzyże W WĘGRACH Jerzy FARYS a terenie miejscowości Węgry znajduje się kilka krzyży: przy skrzyżowaniu ulic Kotorskiej, Średniej i Opolskiej; ulic Opolskiej i Kolanowskiej; przy ul. NMłyńskiej ; cmentarny, oraz obok połączonych kapliczek. W 2016 r. miejscowe krzyże zostały odnowione, a wszystkie prace wykonali sami mieszkańcy. Nie będę wymieniał inicjatorów tych prac, gdyż jak mi przekazali wy­ konawcy, prace zostały zrealizowane na wieczną chwałę Bożą. Odnowione zostały korpusy figur Chrystusa, drzewce krzyży oraz zagospodarowano teren wokół. Wykonane prace przy odnowieniu krzyży w Węgrach dają chlubny przykład innym wsiom Gminy Turawy, jak należy dbać o miejsca kultu.

CO SŁYCHAĆ W SOŁECTWIE TURAWA? TERESA ŻULEWSKA Sołtys Zima tego roku dała się nam we znaki. Już odzwyczailiśmy się od odśnieżania chodników i oblodzenia na drogach bocz­ nych. A tymczasem od początku stycznia jak przymroziło, tak trzymało do połowy lutego. Opady śniegu też nie były małe. Dlatego musieliśmy zadbać o odśnieżanie chodników i naszych wiejskich dróg. Wszystkim, którzy pomagali nam w tej akcji serdecznie dziękuję. Dnia 6 grudnia w klubie „Zgoda” z naszymi dziećmi spotkał się Mikołaj. Było dużo zabawy, śmiechu i radości. Dzieci wspólnie z rodzicami bawili się z Mikołajem przez kilka godzin. zas ferii świątecznych, czyli między Bożym Narodzeniem a Nowym Ro­ Ckiem, był łaskawy, jeśli chodzi o pogodę, bo nie było śniegu, a tylko lekki mrozik. Dlatego dzieci z naszej świetlicy chętnie się zaangażowały, poprzebierały i kolędowały po naszej dużej wsi. Byliśmy bardzo życz­ liwie w każdym domu przyjmowani, a do­ mownicy wspólnie z nami śpiewali kolędy. Teraz nastał czas ferii zimowych. Tra­ dycyjnie już na zakończenie ferii Rada Sołecka organizuje dla dzieci, młodzieży i rodziców ognisko, połączone z różnymi atrakcjami - degustacja grochówki, pie­ czone kiełbaski, jazdy konno i wspólne ►► 24 Kwartalnik Gminy Turawa

►► śpiewanie. Ognisko jest przygotowane zawsze w tym samym miejscu - na Marszałkach obok leśniczówki. Jak zawsze jest dużo chętnych do spędzania wolnych chwil w sobotnie po­ łudnie, bardzo się z tego cieszymy. Wszystkim, którzy byli zaangażowani przy organizacji tego ogniska składam wyrazy podziękowania. Okres zimy sprzyja różnym pracom w naszym klubie „Zgoda”. Ubiegłej zimy panowie z Rady Sołeckiej wy­ remontowali magazynek. Teraz natomiast odbywa się remont kuchni i montaż nowego bojlera. Wszystko to usprawnia nam funkcjonowanie klubu. Kiedy nastanie ciepła wiosna, to czeka nas praca przy dal­ szym urządzaniu placu zabaw na Marszałkach. Nawieziono tam sporo dobrej ziemi, która będzie rozplantowana, a na niej zasiana trawa. Następnie chcemy tam urządzić boisko do piłki siatkowej. Ale najważniejszą naszą inwestycją będzie zakup kilku urządzeń do siłowni zewnętrznej. Na to czekają wszyscy do­ rośli mieszkańcy Marszałek. Mamy nadzieję, że plany te uda się nam zrealizować. Na razie czekamy na wiosnę, czekamy na ciepło. Proszę wszystkich mieszkańców, aby zadbali nie tylko o swoje obejścia, ale nie byli obojętni na śmieci na ulicy, aby zwracali uwagę, czy dzieci nie śmiecą. Marzę, aby na wiosnę było wszędzie czysto. Będziemy oczywiście organizować sprzątanie Turawy i okolicy, jak co roku, ale niech nie będzie obojętny każdy bałagan naszym mieszkańcom. Z okazji zbliżających się świąt Wielkanocy życzę wszystkim dużo zdrowia, siły, radości i pogody ducha.

WIELE Się DZIEJE W TURAWSKIM GIMNAZJUM jeRZY FARYS - opiekun rSU Wciąż jesteśmy zasypywani informacjami o reformie edukacji i likwidacji gimna­ zjów. Jednak wturawskim gimnazjum wiele się dzieje, nauczyciele dalej pracują zjum w Turawie zorganizowała przy okazji rzetelnie, a uczniowie wykazują inicjatywę w organizowaniu wielu przedsięwzięć. wywiadówki kiermasz bożonarodzeniowy. Pragnę przedstawić tylko niektóre zadania przeprowadzone w grudniu i styczniu, Wzięli w nim udział przedstawiciele aż 10 których inicjatorem była Rada Samorządu Uczniowskiego. klas. Na korytarzu zostały wystawione świąteczne produkty. Kiermasz cieszył dniu 29.11.2016 r. został prze­ 20 grudnia odbyło się zebranie ro­ się wielką popularnością, gdyż można prowadzony w Publicznym Gim­ dziców. Jak co roku, Rada Samorządu było kupić oryginalne prezenty i ozdoby Wnazjum w Turawie Festiwal PiosenUkciz niowskiego przy Publicznym Gimna­ świąteczne oraz skosztować przysmaków. Zagranicznej. Do występu przystąpiło 9 klas. Można było usłyszeć piosenki w języku niemieckim, angielskim oraz rumuńskim. Jak na prawdziwym festiwa­ lu, były wybuchy sztucznego dymu oraz światła dyskotekowe. Jednak występujący artyści zachwycili publiczność przede wszystkim swoimi strojami i aranżacjami tanecznymi. Zwycięzcami festiwalu zostali artyści klas trzecich: pierwsze miejsce zajęła klasa IIID, drugie klasa IIIA, a trzecie miejsce IIIB. Zwycięskie zespoły zosta­ ły nagrodzone pucharami, a wszyscy uczestnicy - słodyczami. Nagrody ufun­ dowała RSU. ► Kwiecień 2017 25

Również w grudniu RSU brała udział • ■ , -w ■ w organizacji XV edycji akcji „Góra ■ ■ ł ■ i 1 iCT iff Itof'T Y li _L Grosza”. W tym roku zebraliśmy 8949 f A £ t* monet o wartości 147,65 zł. Bezkonku­ Si 1 ł 3 rencyjna okazała się klasa II A, która zebrała 2397 monet.

kolędę lub pastorałkę. Udział w koncercie konywane w różnych językach, jednak wzięła prawie cała społeczność szkolna, najwięcej w języku polskim. Zaprezento­ gdyż aż 10 klas. wano kolędy staropolskie oraz pastorałkę, Koncert ten był bożonarodzeniową nie tylko w tradycyjnym brzmieniu, ale wędrówką po świecie. Kolędy były wy- także w nowoczesnych aranżacjach.

W środę 11 stycznia o godzinie 17.00 Sukcesy naszych uczniów w konkursach w naszym Gimnazjum odbyła się zabawa przedmiotowych w bieżącym roku szkolnym karnawałowa. Biletem wstępu było prze­ branie. Większość uczniów bardzo mile Adam Panek - laureat I Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej Gimnazjali­ zaskoczyła nas swoimi pomysłowymi stów, Warszawa, 3-5.03.2017 strojami. Oprawę muzyczną, przy której Dawid Matuszok - finalista XV Ogólnopolskiego Konkursu Języka Niemiec­ wszyscy świetnie się bawili, zapewnił kiego dla Gimnazjalistów, Warszawa, 25.02.2017 nam uczeń klasy 3A Michał Wieczorek. Luiza Staś - laureatka Wojewódzkiego Konkursu Języka Niemieckiego Impreza trwała do godziny 20.00, ale Dawid Matuszok - laureat Wojewódzkiego Konkursu Języka Niemieckiego uczniowie chętnie zostaliby dłużej. Im­ Vanessa Grzeschik - laureatka Wojewódzkiego Konkursu Języka Niemiec­ preza była bardzo udana. kiego Tradycją naszej szkoły jest coroczny Adam Panek - laureat Wojewódzkiego Konkursu Historycznego koncert kolęd z inicjatywy Rady Samorzą­ Łukasz Simbiga - laureat Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego du Uczniowskiego. W tym roku koncert Łukasz Simbiga - finalista Wojewódzkiego Konkursu Biologicznego w naszym Gimnazjum odbył się we wtorek Łukasz Simbiga - finalista Wojewódzkiego Konkursu Geograficznego 17 stycznia w sali gimnastycznej. Przy­ Serdecznie gratulujemy naszym uczniom! gotowywano się do niego już wcześniej. Jerzy Farys Każda klasa miała wykonać jedną znaną

ROK 1945 EXODUS, JAKICH WIELE CZ. il ALFRED KUPKA

ie wiem, ile czasu staliśmy w szcze­ w tej szkole około 3 tygodnie. W bezpośred­ Wyżywienie tutaj było o niebo lepsze niż rym polu, może po około godzinie, nim sąsiedztwie gmachu szkoły stał nowo w Gorlitz i to mnie może wykurowało. Po Ngdy skończyła się pierwsza fala nalotóww, ybudowany, wysokościowy - 5-piętrowy, czasie, gdy dni stawały się już odczuwal­ uznano, iż nam już nic nie zagraża. Zawo­ betonowy schron przeciwlotniczy. W pa­ nie dłuższe, zorganizowano transport do łano: Einsteigen! Wsiadać. Konduktorzy mięci utkwiły mi niezwykle grube ściany ościennych miejscowości. Naszą, chyba sprawdzili w wagonach, czy wszyscy są tej budowli, absolutny brak okien i bardzo kilkadziesiąt osób liczącą, grupę zawiózł obecni. I pociąg ruszył w dalszą drogę. szerokie klatki schodowe. Do tego schronu specjalny tramwaj do Liebertwolkwitz Zawiózł nas do Leipzig (Lipsk). Na dworcu dosyć często można by powiedzieć prawie co - południowo-wschodnie przedmieście znów czekała na nas młodzież szkolna, drugą noc, musieliśmy chronić się w czasie Lipska. Tutaj już kończyła się linia tram­ ale już trochę starsza, licealna i pomogła nalotów bombowych. To tutaj zapamiętałem wajowa i nasza grupa zwartą kolumną, w przemarszu do przyszłej kwatery, która do dziś uwagę - jaką zwrócił mi pewien pan pod kierownictwem dwóch SA-Mannów, mieściła się w „Leibnizschule” (patron tej siedzący w schronie na przeciwko mnie, jeden kulawy, drugi jednoręki przemasze­ szkoły, rodowity syn Lipska, żyjący w la­ gdy kaszląc tą ropną wydzieliną plułem do rowaliśmy do odległego o ok. 2 km Gross tach 1646-1716, sławny myśliciel, filozof chusteczki. Powiedział, iż należy zasłonić Possna (wieś może 2 tys. mieszkańców, i matematyk - Godfryd Wilhelm Leibniz). usta, bo rozsiewam dookoła „bacillen” - w centrum kilkanaście dużych, starych Tutaj znów byliśmy pod opieką uczniów, ale bakterie. Bardzo się tą uwagą zawstydziłem gospodarstw rolnych, otoczkę stanowili wszyscy w mundurach HJ. Mieszkaliśmy i tę zadrę nosiłem w sobie bardzo długo. bezrolni chałupnicy w domkach jedno- ► ► 26 Kwartalnik Gminy Turawa rodzinnych. Na obrzeżu wsi rozsiadły czasu się dobrze zadomowiłem, byłem dla 3 Leciały w stronę Lipska. Ze zdumieniem się tonące w zieleni dzielnice willowe). młodszych chłopców z naszego podwórka spostrzegłem, iż miały znaki amerykań­ W tamtejszej szkole już czekały dzieci jakby hersztem bandy. Nie znali tutaj procy, skie - białe gwiazdy. Zdębiałem! W jasny starszych klas z wózkami ręcznymi. Przy dopiero ja im ją pokazałem i zrobiłem. Po dzień, lotnictwo amerykańskie już panuje ich pomocy rozwozili nas następnie pod kilku dniach, dzieci uciekinierów, także na niemieckim niebie! Na dodatek nie było wskazane adresy, gdzie mieliśmy od tej i my, zaczęliśmy chodzić do tutejszej szkoły. żadnego alarmu. Pomyślałem, no to już chwili zamieszkać. Nasza licząca 5 osób Uwagę na siebie zwróciłem, gdy dostaliśmy jesteśmy daleko. Pewnie lecą na rozpoznanie rodzina miała szczęście w nieszczęściu, zadanie domowe na temat: „Wir waschen umocnień obronnych Lipska. Coś mnie o czym trochę dalej. Na placu w centrum ab”, tzn. zmywamy po obiedzie. Napisałem tknęło. Szybko narwałem tej koniczyny. wsi, obok zabudowań dużej restauracji z salą je trochę z pomocą siostry. Nauczyciel po Wyprostowałem się znad pola i widzę, iż widowiskowo-taneczną, halą gimnastyczną, przeczytaniu wymienił moje nazwisko, jeden z samolotów wielkim łukiem zawraca. rzeźnią i boiskiem sportowym, czekali już kazał wstać i pokazać się klasie. Powiedział Szybko wziąłem Horsta za rękę i biegłem mieszkańcy tej części na odbiór przydzie­ przy tym, iż uczniowie mają mnie, biedne­ w kierunku wsi. Dobiegając do miejsca, lonych im Fluchtlingów - uciekinierów. go chłopca, uciekiniera (Fluchtlingskind) gdzie już zaczynał się szpaler drzew i bruk Nasza rodzina miała być rozdzielona. Ja wziąć sobie za przykład - duma we mnie z kocich łbów, odwróciłem się i widzę, iż miałem iść do państwa Trubenbach sam, rosła. Jeszcze większą furorę zrobiła moja samolot schodzi do nurkowania i już pluje a reszta 4 osób, tj. rodzice, starsza siostra starsza siostra w ostatniej klasie, gdy poka­ ogniem, a kule z trzaskiem odbijały się od i młodszy brat do państwa Bode. Ale pan zała nauczycielce swoje świadectwo jako bruku bardzo blisko nas. Błyskawicznie Bode, może z uwagi na polski śląski strój „Hilfslehrerin” - nauczyciel pomocniczy. skoczyłem z Horstem pod osłonę pobli­ mamy - mazelonka, fartuch, chusty i tym Otrzymała je na specjalnym zgrupowaniu skich drzew. W tym momencie poczułem podobne - kategorycznie oświadczył, iż w Ziegenhals - Głuchołazy, jakie dogory­ piekący ból w lewym udzie. Więc jednak ich nie bierze i odmówił przyjęcia. I tak wająca Rzesza Niemiecka zorganizowała oberwałem, ale tak minimalnie, iż tylko staliśmy i płakali, bezradni i bezdomni zimą 1944 dla wyróżniających się uczniów trochę krwawiłem i czułem jak gdyby spa­ na obczyźnie - najbardziej mama i siostra. najstarszego ostatniego rocznika. Mieli rzenie. Rana zagoiła się w kilka dni. Blizna Ojciec nie mówił nic, tylko widziałem, jak w przyszłości zastępować brakujących ta istnieje po dziś dzień, świadczy o tym, szczęki mu chodziły i ręce ściśnięte były etatowych dorosłych nauczycieli, pełnią­ że pochodzi z bezpośredniego trafienia, w pięści. Najbardziej żal mi było siostry, cych służbę wojskową. Bardzo męczące a nie od rykoszetu, gdyż zaczynając się wiła się jak piskorz w męczarniach psy­ i stresujące były i tutaj nocne alarmy lotni­ z tyłu uda, schodzi ukośnie w dół. Gdy­ chicznych, bo sama siebie obwiniała, że cze. W ogrodzie restauracji wykonany był by kula jednak poszła kilka milimetrów z jej powodu cała ta eskapada się odbywa. ziemny schron przeciwlotniczy w kształcie w prawo, miałbym rozerwany mięsień Dobrze uczyniła matka, bo przytuliła ją półtora zygzaku. Był w stanie chronić, uda. Muszę tu powiedzieć, iż mój Anioł do siebie i czule wmawiała uspokajające ale tylko wtedy, gdy bomba nie trafiła Stróż pracował w tej chwili na najwyższych słowa. Wtedy z grupy obserwującej to bezpośrednio w schron, tylko gdzieś obok. obrotach, bowiem gdy z Horstem w prawej zajście mieszkańców odezwał się starszy Takich bombardowań nasza wieś, 12 km ręce uczyniłem rozpaczliwie uskok w prawo mężczyzna, jak się okazało dzierżawca tej od Lipska, przeżyła w czasie naszego tam pod osłonę drzew, obok nas przewalił się restauracji od państwa Trubenbachów, pan zamieszkania - dwa. Gdy bomby padają grad śmiercionośnych pocisków. I tutaj Botscher Bernard i powiedział głośno - my blisko nas, należało - jak mówiła instrukcja w grę wchodziły małe ułamki sekundy. bierzemy tych ludzi! I promień nadziei na wisząca w tym schronie - mieć usta szeroko Samolot lotem koszącym i seriami z broni przyszłość rozjaśnił nam nasze zmrożone otwarte i uszy zatkane palcami. W czasie pokładowej więcej nic nam nie zrobił, ale za serca. Tak znaleźliśmy się szczęśliwie, cała najgroźniejszego nalotu kilka bomb eksplo­ to zaraz na skraju wsi, może 40 metrów od rodzina razem, choć podzielona, w jednym dowało w naszym ogrodzie, bardzo blisko nas, stała duża kolejka ludzi przed sklepem dużym obiekcie, tj. restauracji i rzeźni ze schronu, na szczęście nie trafiając go. Ale spożywczym. Tam w następnej sekundzie sklepem masarskim. Restaurację prowadził od tych wybuchów rzucało nas o ściany uczynił wśród tych rozpierzchających pan Botscher, emeryt, ze swoją żoną i córką i o siebie - to była koszmarna noc. Na się ludzi prawdziwą jatkę i słychać było po mężu Adler, której mąż przebywał na szczęście nie został trafiony bezpośrednio jęki i krzyki nieszczęśliwych trafionych. wojnie. Mieli trójkę dzieci: córkę Trautel- we wsi żaden budynek mieszkalny, tylko Jedna osoba zabita, kilkanaście ciężej lat 14, rówieśnicę mojej siostry, syna Egona kilka gospodarczych. Szyb rozbitych było i lżej rannych. Zastanawiałem się nieraz, - lat 8, rówieśnika brata, późniejszego co niemiara. a i dzisiaj jeszcze, jakiej narodowości mógł reprezentacyjnego kolarza reprezentacji Jeszcze jeden groźny epizod w zetknięciu być pilot tego samolotu US Army, który tak NRD i córkę Reginę- lat 3. Ich ojciec - pan z lotnictwem aliantów przeżyłem w jasny nienawidził Niemców, iż zawrócił z lotu Adler, imienia zapomniałem, też był przed dzień, już tylko kilka dni przed wejściem zwiadowczego po to, by w otwartym polu wojną mistrzem kolarstwa szosowego. Ja Amerykanów. Była ciepła, wczesna wiosna z broni pokładowej wziąć na celownik pozostałem, zgodnie z pierwszym przy­ w pełni. Wybrałem się do południa z synem dwójkę nieletnich chłopców i trochę dalej działem, u rzeźnika Truebenbach, pod gospodyni, Horstem, po karmę dla króli­ kolejkę kilkudziesięciu głodnych ludzi przed tym samym dachem co reszta rodziny. Pan ków, co było jednym z moich zadań, które sklepem. Mógł należeć do jednego z licz­ Trubenbacha też był na wojnie i dlatego wy­ chętnie robiłem. Drugim było zbieranie nych europejskich narodów zniewolonych dzierżawił restaurację dla państwa Botscher końskich odchodów na wiejskiej drodze, i uciskanych przez hitlerowskie Niemcy. i Adler, a jego żona dalej prowadziła sklep którymi później nawożono truskawki W służbie US Army chciał dać swoją cząstkę rzeźniczy, zaopatrywany przez centralną w ogrodzie. W drodze na pobliskie pole do rozgromienia wrogiej, faszystowskiej III rzeźnię z Lipska. Tutaj też był chłopak Horst rolnika Uhlemanna, gdzie rosła piękna Rzeszy. Natomiast, gdy kilka dni później do - lat 8. I tak ja miałem najlepiej z uwagi koniczyna, której miałem zamiar trochę wsi weszli żołnierze amerykańscy, wśród na wyżywienie - rzeźnia. Dzięki temu po kryjomu narwać, przelatywały nad nich wiele ciemnoskórych, byli bardzo nabrałem znów sił i zdrowia. Z biegiem nami nisko, powolutku dwa małe samoloty. uprzejmi, grzeczni i weseli. Kwiecień 2017 27 SPOTKANIE DFK W RZĘDOWIE ZARZĄD DFK Z RZĘDOWA

Tradycją w Rzędowie są spotkania przy kawie i cieście człon­ ków miejscowego DFK w restauracji Złoty Kłos. statnie takie spotkanie odbyło się w niedzielę 5 lutego 2017 r. W tym roku zebranie miało trochę inny charakter, Ogdyż odbyło się z historykiem i regionalistą Jerzym Farysem. Spotkanie rozpoczęła Elwira Hentschel - przewodnicząca miejscowego koła DFK. Następnie przez ponad 1,5 godziny prelegent przedstawiał historię wsi Rzędów i miejscowego koła mniejszości. Jerzy Farys przedstawił historię Rzędowa od początku istnienia miejscowości - od roku 1777 r. Na spotkanie przybyli głów­ nie starsi mieszkańcy i mogli oni wspomnieniami sięgnąć do przeszłości, do okresu międzywojennego, gdy byli małymi dziećmi. Mogli sobie przypomnieć różne postacie i ciekawe historie z przeszłości. Spotkanie okazało się bardzo owocne, gdyż jego uczestnicy mogli poznać wiele ciekawostek z historii Friedrichsfelde - Rzę­ dowa. Po spotkaniu dla wszystkich dzieci z wioski urządzono zabawę karnawałową.

WIADOMOŚCI Z OSOWCA ARTUR GALLUS W dniach od 24.09. do 10.12.2016 r., czyli przez 10 sobót odbywał się ,,Samstag- za cierpliwość oraz pani dyrektor PSP skurs” edycja „Jesień 2016” organizowana z projektu VdG Opole. Po pierwszej Osowiec za udostępnienie budynku. edycji ,,Wiosna 2016” zdecydowaliśmy się na kolejną jesienną. Tekst przygotowała pani Sylwia Blacha - przewodnicząca DFK w Osowcu. projekcie brały udział dzieci człon­ kolędy w j. niemieckim, co stworzyło W dniu 18 grudnia, jak co roku w miej­ ków DFK Osowiec w przedziale świąteczną atmosferę. W ostatnią sobotę scowej sali OSP, koło DFK w Osowcu Wwiekowym 6-11 lat. Edycja jesienna prwzes­zystkim uczestniczącym dzieciom zorganizowało wigilię dla swoich człon­ biegała pod tytułem ,,Zdrowa żywność” zostały rozdane dyplomy uczestnictwa, ków. W trakcie wieczoru wigilijnego (,,Gesundes Essen”). Dzieci pod okiem każde dziecko otrzymało także drobny przygrywała Młodzieżowa Orkiestra nauczyciela poznawały nazwy owoców, upominek. Dęta parafii Osowiec-Węgry, Blaskapelle warzyw, różnych potraw, a także narzędzi Tak jak w każdą sobotę tej edycji dzieci, St. Joseph. Wspólnie śpiewano kolędy służących do gotowania w j. niemieckim. a także rodzice, którzy nas wspierali, w języku polskim i niemieckim. Następ­ Przygotowywały zdrowe jedzenie, śpie­ zostali ugoszczeni słodkim poczęstun­ nie ks. proboszcz pobłogosławił opłatki, wały piosenki, majsterkowały, wykazując kiem. Jako koło DFK Osowiec chcieliby- które rozdano i wszyscy złożyli sobie swoją kreatywność świetnie się przy tym śmy podziękować koordynatorowi VdG życzenia. Po życzeniach była wspólna bawiły. Opole za możliwość zorganizowania kolacja wigilijna. Z racji zbliżających się świąt Bożego ,,Samstagskurs”, dzieciom za bardzo Po raz pierwszy w naszej parafii paster­ Narodzenia piekły pierniki i śpiewały dobrą frekwencję, rodzicom i dziadkom kę celebrował biskup. O godz. 24.00 roz- ► ► 28 Kwartalnik Gminy Turawa

►► poczęła się pasterka, którą celebrował ks. biskup Rudolf Pierskała wraz z księdzem proboszczem. Przed i w trakcie pasterki przygrywała parafialna młodzieżowa orkiestra dęta. Po zakończonej pasterce i błogosławieństwie biskupa, ksiądz pro­ boszcz w asyście dzieci i biskupa złożył dzieciątko w żłóbku. 8 stycznia 2017 r. o godz. 15.00 w ko­ ściele parafialnym pw. św. Józefa Robot­ nika Parafialna Młodzieżowa Orkiestra Dęta zagrała Koncert Noworoczny. Go­ ścinnie wystąpili również: Aneta Knopp - skrzypce, Dawid Stokłosa - tenor, Ryszard Ziaja - organy. Orkiestrę wzbo­ gacił również gościnnie Rafał Gambiec - perkusja i Tomasz Waliczek - gitara basowa. W repertuarze orkiestry znalazły się znane kolędy jak również znane po­ pularne światowe melodie świąteczne. Na koncercie zgromadziło się wielu parafian i gości. Pod koniec wspólnie z wiernymi zaśpiewano kolędy, po których nastąpiło błogosławieństwo sakramentalne. Na koniec owacją na stojąco wierni podzię­ kowali za wspaniały koncert. W dniu 15 stycznia o godz. 15.00 w ko­ ściele parafialnym dzieci z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Osowcu przedstawiły JASEŁKA, pod kierunkiem pani T. Gallus, A. Budnik, W kwotach tych nie są ujęte dodatko­ E. Dembińskiej. Mali aktorzy wcielili we środki, które zostały wydatkowane się w postaci z Pisma Świętego, zapre­ z budżetu gminy jako dopłata do lamp, zentowali swoje zdolności i złożyli Panu dopłata do terenu pod siłownię oraz za­ Jezusowi dary i obietnice. Jasełka trwały kup z środków alkoholowych urządzeń Następnym tematem były zagadnienia 40 minut. Na koniec dzieci otrzymały siłowni. Nie wspomniano o wartości prac związane ze spółką wodną - dotyczyły bardzo dużo oklasków. społecznych przy siłowni, sprzątaniu „wezwania” do zapłaty oraz melioracji W dniu 31 stycznia o godz. 18.15 od­ terenów zielonych, przystanków, orga­ naszych rowów. było się w sali OSP zebranie wiejskie nizacji Dnia Seniora i wielu innych. Za Poruszano również kwestie: oświetle­ sprawozdawcze za rok 2016. W zebraniu wszelkie zaangażowanie i okazaną pomoc nia ulic łącznika Zielonej i Dworcowej uczestniczyło 22 mieszkańców Osowca. bardzo dziękujemy. Szczególnie panu oraz miejsc w Trzęsinie, placu zabaw Sołtys Bernard Loch powitał zebrane oso­ Bernardowi Loch za użyczenie sprzętu na terenie szkoły (postawienie nowych by i przedstawił rozliczenie za rok 2016. i wielkie zaangażowanie. urządzeń). Sołectwo w roku 2016 miało do dyspozycji Poruszano również tematy remontów Na tym zebranie zakończono. 26424,20 zł z funduszu sołeckiego. Środki dróg: W dniu 18 lutego, jak co roku, strażacy te wydatkowane były na: - ul. Leśnej (droga powiatowa) - poinfor­ z OSP Osowiec przeszli ulicami Osowca - pielęgnację i utrzymanie terenów zie­ mowano zebranych, że złożono pismo i Trzęsiny z „wodzeniem niedźwiedzia”. lonych - 2000 zł; w tej sprawie do Zarządu Powiatowego Barwny korowód wyruszył o godz. 9.00 - zagospodarowanie i przygotowanie i otrzymano wstępne przyrzeczenie, z Trzęsiny i zakończył się o godz. 16.00 terenu po byłym parku pod siłownię że w tym roku rozpocznie się jej re­ w Osowcu. Bardzo serdecznie straża­ - 8000 zł; mont. cy dziękują wszystkim, którzy przyjęli - wykonanie i zamontowanie barierki - ul. Lipowa (droga gminna) - poin­ niedźwiedzia na swojej posesji oraz za zabezpieczającej skarpę przy moście formowano, że w roku 2017 zostanie złożone datki. - 2500 zł; wykonany projekt zagospodarowania Korzystając z okazji, chciałbym złożyć - zakup ławek -2500 zł; wraz z odnogami ul. Lipowej, które są wszystkim czytelnikom „Fali”, mieszkań­ - wymiana śmietników - 1000 zł; terenami gminnymi, i wykonania par­ com Osowca i gminy najserdeczniejsze - zakup dwóch lamp solarnych - 8000 kingów wzdłuż całej ulicy oraz asfalto­ życzenia z okazji nadchodzących świąt zł; wania bocznej ul. Oleskiej obok sklepu. Wielkanocy, zdrowych, radosnych, weso­ - działalność kulturalna (Dzień Seniora) - w dalszym ciągu remont drogi powia­ łych świąt i wielu łask Chrystusa Zmar­ - 2424,20 zł. towej w Trzęsinie. twychwstałego oraz mokrego dyngusa. Kwiecień 2017 29 ZDROWO - ZIMOWO! ZUZANNA TOMSA Ferie zimowe to czas odpoczynku od nauki, pora idealna na zimowe aktywności lub błogie leniuchowanie. Coraz więcej uczniów wyjeżdża na czas ferii poza miejsce z papierowych talerzyków. Wszystkie zamieszkania, jednak wielu pozostaje w domach. Dla nich zorganizowano ferie prace związane były ze zdrowym stylem w świetlicy środowiskowej w Osowcu. życia. Ciekawym elementem były także doświadczenia przyrodnicze z użyciem ajęcia odbywały się pod hasłem przygotowany przez Lilianę i Amelię mikroskopów. ZROWO - ZIMOWO! Uczestni­ - koleżanki, które trenują łyżwiarstwo Podsumowaniem była zabawa kar­ Zcy ferii nie tylko przyjemnie spędzaliszybkie na torze krótkim. Przybliżyły nawałowa, wspólne tańce i zabawy przy czas, ale także wdrażali prozdrowotne tę dyscyplinę sportu, zaprezentowały muzyce. Uczestnicy ferii z uśmiechami nawyki. Łączyli wiedzę i umiejętności swoje stroje i sprzęt oraz zachęcały do na twarzach zgodnie stwierdzili, że spę­ z dobrą zabawą. Nie zabrakło aktyw­ aktywności fizycznej. dzili ten czas przyjemnie i pożytecznie ności ruchowej i spacerów na świeżym Dzieci miały okazję do wykazania się - a o to właśnie chodziło! Żałowali je­ powietrzu, były także konkursy, prace swoją twórczością. Wykorzystywały róż­ dynie, że zajęcia trwały tylko trzy dni, plastyczne i techniczne oraz samodzielne norodne materiały i techniki: malowały, ale zapewniali, że resztę ferii zaplanują przygotowywanie zdrowych posiłków. rysowały, oklejały balony, składały papier tak, by dalej realizować hasło ZDRO- Niespodzianką dla grupy był pokaz i serwetki, lepiły z plasteliny, wycinały WO-ZIMOWO! 30 Kwartalnik Gminy Turawa MISYjNY BAl CHARYTATYWNY w Zakrzowie turawskim 2017 KS. SŁAWOMIR PAWIńSKI 21 stycznia 2017 roku, w restauracji Państwa Świtałów w Zakrzowie Turawskim został zorganizowany już po raz ósmy przez Parafię św. Katarzyny Aleksandryjskiej Była kawa z Boliwii, zestaw do „yerba w Ligocie Tur. Misyjny Bal Charytatywny. Przy muzyce zespołu „Paradox Band” mate”, ale były również aniołki od bpa bawiło się blisko 70 osób. Antoniego z Boliwii, obrazy i rzeźby z Afryki, zaś „gwoździem” licytacji była iłą niespodzianką tegorocznego domu dla osób uzależnionych, głównie piłka z Mistrzostw Europy z Francji 2016 Balu Charytatywnego w Zakrzo­ od narkotyków i alkoholu. W ostatnim z autografem Kuby Błaszczykowskiego. Mwie Tur. i jego honorowym gościem był czasie zainwestowano dużą sumę pie­ Pośród atrakcji balu nie mogło zabrak­ pochodzący z Kadłuba Tur. bp Antoni niężną w celu wyremontowania domu nąć przedstawienia w wykonaniu pani Reimann, nasz misjonarz z Boliwii, który oraz przygotowania ogrodu i części prze­ Gizeli Wachty, która co roku zaskakuje akurat przebywał w kraju na urlopie zdro­ znaczonej do uprawy ziemi. Aktualnie nas swoimi projektami. W tym roku był wotnym. Radość nasza była tym większa, trwa remont kuchni. Od czerwca 2015 taniec z „Myszką Miki”, w czasie którego ponieważ misja w Boliwii i działalność roku pracują tam Siostry św. Wincentego zbierano datki na misje. misyjna bpa Antoniego Reimanna jest z Pauli, dla których przygotowano spe­ Połączenie dobrej kuchni, zabawy głównym motywem zainicjowania edycji cjalne pomieszczenia klasztorne. i charytatywnego celu balu sprawiły, iż tzw. Balów Misyjnych w naszej parafii. Do najciekawszych atrakcji tegorocz­ wrażenia z imprezy pozostaną na długo Bp Antoni był po raz pierwszy na takim nego balu misyjnego należały propozycje niezapomniane. Serdecznie dziękujemy balu i mógł osobiście przywitać jego kulinarne, m.in. zupa bananowa z chili, wszystkim sponsorom i ludziom dobrej uczestników oraz wprowadzić w temat zupa z orzeszków ziemnych oraz deser woli, którzy wsparli nas w zorganizowaniu potrzeb misyjnych w Boliwii. Dochód w postaci zapiekanych bananów z bato­ tej szczytnej imprezy. Zapraszamy już za z tegorocznego Balu Charytatywnego nem „Snickers” i podawanych z lodami! rok do Zakrzowa Tur. na dziewiąty bal będzie przeznaczony m.in. na utrzymanie W czasie balu odbywała się licytacja misyjny! Gościem balu będzie zespół „Fazendy de Esperanza” w El Fortin - różnych przedmiotów rodem z misji. „Ahaju Fusion” z Boliwii. Kwiecień 2017 31 LIGOCKI CZAS ZABAWY... I CZAS PRACY 2016 W FOTOGRAFII DANUTA MATYSEK

• 13 stycznia - ligocki LZS, kultywując kilkudziesięcioletnią • 29 maja - II wiejski Dzień Dziecka. tradycję z „niedźwiedziem” , odwiedził wszystkich mieszkań­ • 11-12 czerwca- festyn parafialny z okazji 120-lecia parafii ców wsi, sprawiając wiele radości nie tylko najmłodszym. pod nazwą „Nie ma jak u mamy, czyli parafia od kuchni”. • 22 lutego - wymiana słupa z bocianim gniazdem. • 20-25 lipca 20216 - pobyt pielgrzymów na Światowe Dni • 13 marca - II „Frauentag”, czyli ligocka biesiada kobiet Młodzieży w Krakowie. z mężczyznami w tle... • czerwiec-sierpień 2016 - tworzenie korony dożynkowej. • 18 marca - XII edycja Gminnego Konkursu Zdobienia Jaj • 28 sierpnia - wyjazd na Dożynki Gminne w Kotorzu Wielkanocnych. Wielkim. • marzec 2016 - w szkole kolejny konkurs wiedzy o pożarnictwie. • 18 września - dożynki wiejskie. • luty-marzec 2016 - odwadnianie pól i łąk, odbudowa i na­ • wrzesień-październik 2016 - modernizacja I odc. i budowa prawa rowów przydrożnych. II części ulicy Polnej. • kwie cień - przebudowa chodnika obok szkoły. • 16 października - promocja książki „Historia Klubu LZS • kwiecień - ustawianie pamiątkowego obelisku i budowa cokołu. w Ligocie Turawskiej”. • 1 maja - Jubileusz 25-lecia DFK w Ligocie i obchody Dnia • 11 listopada - ze św. Marcinem przy ognisku i w cyrku. Strażaka. • 4 grudnia - kiermasz przedświąteczny. • 20 maja - VI edycja Gminnego Konkursu „Ocalić od za­ • 6 grudnia - św. Mikołaj wśród dzieci. pomnienia”. • 16 grudnia - wigilia osób samotnych.

„WODZENIE NIEDŹWIEDZIA” W LIGOCIE DANUTA MATYSEK pięknej, zimowej scenerii, w sobotę darz), strażacy (R.Liebe i O. Staś), diabeł 11 lutego ligoccy sportowcy i dzia­ (K. Wiesiołek), lekarz (A. Grzeschik), łacze klubowi „wodzili niedźwiedzia”. kominiarz (K. Panicz), chemik (R. Tom- Ten zwyczaj ma już kilkadziesiąt lat sa), cyganka (D. Adamiec), myśliwy i zawsze - ponieważ odbywa się w kar­ (J. Grus) oraz policjant (Patryk Wollny). nawale - jest okazją do wspólnej zabawy, O przemieszczanie się do odleglejszych integrowania środowiska wiejskiego zabudowań zadbał H. Staś, a o ciepłe oraz pozyskania wsparcia na działalność posiłki postarały się panie: B. Liebe sportową w ciągu całego roku. i M. Staś - śniadanie, I. Lazik- obiad W tegorocznym „wodzeniu”wzięło oraz I. Grzeschik- przerwa kawowa. udział 13 osób: w niedźwiedzia wcielił „Niedźwiedź” odwiedził wszystkich się Darek Bochyński, a pozostali to mieszkańców, złożył życzenia i podzię­ muzykanci (R. Walerowicz i D. Wo- kował za życzliwe przyjęcie. 32 Kwartalnik Gminy Turawa FeRie z PRACOwnią ORANGe eweiiNA TOMeCHNA

Pracownia Orange, która mieści się w Kotorzu Wielkim, to nie tylko multimedialna świetlica, ale przede wszystkim możliwość współpracy i wymiany doświadczeń tłustego czwartku przygotowała pączki. z innymi Pracowniami z całej Polski. Z tej współpracy zrodził się pomysł na te­ Wieczorem odbył się bal karnawałowy, goroczne ferie. Pierwszy raz zajęcia odbywały się przez całe ferie, było wiele zorganizowany razem z panią sołtys warsztatów i ciekawych zajęć. Udało się też pozyskać Partnerów, dzięki którym Moniką i Radą Sołecką z Kotorza Wiel­ oferta była bardzo bogata, a każdy znalazł coś dla siebie. kiego. W ostatnim dniu spotkaliśmy się ze strażakami z OSP Węgry, którzy uczyli pierwszym tygodniu zajęcia od­ sprawiło nam wiele radości, a korzystanie nas zasad pierwszej pomocy. Nie tylko bywały się w świetlicy „U Floria­ z nich jeszcze więcej. mogliśmy się sprawdzić w prowadzeniu Wna” w Kotorzu Małym. W poniedziałekW drugim tygodniu zajęcia odbywa­ resuscytacji krążeniowo-oddechowej, ale odwiedziła nas pani Irena, twórczyni ły się w świetlicy w Kotorzu Wielkim. także poznać działanie urządzenia AED. ludowa, która uczyła nas tradycyjnych Pierwszego dnia poszperaliśmy w kuchni. W zajęciach zarówno w pierwszym, jak sposobów zdobienia jaj wielkanocnych. Wiedzieliście, że z sody, octu, oleju, mąki i drugim tygodniu, towarzyszyła nam Każdy mógł spróbować swoich sił w skro­ ziemniaczanej i barwników do ciasta pani Sabina z Gminnej Biblioteki - filii baniu i trawieniu kolorowych jajek. We można zrobić wiele eksperymentów? w Zawadzie, która przenosiła nas w ma­ wtorek robiliśmy koty z masy cukrowej. My już wiemy. Później robiliśmy jeszcze giczny świat książek. Razem z panią Anią z Pracowni tortów smaczne „owocowe potwory”. We wto­ W zajęciach uczestniczyło 35 dzieci artystycznych As w kuchni, nie tylko rek w Pracowni poznawaliśmy zasady z Kotorza Małego, Kotorza Wielkiego, mieliśmy okazję poznać masę cukierniczą bezpiecznego poruszania się w sieci. Turawy, Węgier i Zawady. Zajęcia były i narzędzia potrzebne do wykonywania Tym samym przyłączyliśmy się do ob­ bezpłatne, sfinansowane ze środków ozdób, ale także przyłączyliśmy się do akcji chodów Dnia Bezpiecznego Internetu. przeciwdziałania alkoholizmowi i nar­ zbiórki upominków dla Fundacji Mali W środę pan Paweł - ceramik z Cen­ komanii. Partnerzy tegorocznych ferii Bracia, które przekazane zostały zwie­ trum Edukacyjnego Rękodzieła uczył nas to: Biblioteka Gminna - filia w Zawadzie, rzętom ze schroniska. Środa to spotkanie technik zdobienia figurek oraz kubków Stowarzyszenie Twórców Ludowych z panem Kamilem, który był u nas już ceramicznych. Próbowaliśmy naszych sił z Opola, Fundacja Orange, Stowarzyszenie nie pierwszy raz. Tym razem zdobiliśmy w szkliwieniu i nanoszeniu specjalnych Fab Lab Trójmiasto, Sołtys i Rada Sołecka drewniane świeczniki metodą decoupagu. naklejek. W czwartek odwiedzili nas z Kotorza Wielkiego, OSP Węgry. W pierwsze trzy dni razem z nami goście, aż z Trójmiasta - Piotrek i Maciek Dziękuję wszystkim za uczestnictwo, w warsztatach brały udział Seniorki z Ko- ze Stowarzyszenia Fab Lab Trójmiasto, zaangażowanie i pomoc w organizacji torza Małego. W czwartek na deskach którzy uczyli nas, jak modelować, a póź­ zajęć w czasie ferii. Zapraszamy na zajęcia malowaliśmy obrazki, później wbijaliśmy niej robić wydruk 3D. Każdego, kto w świetlicy środowiskowej w Kotorzu gwoździe, a na koniec wypełnialiśmy chciałby spróbować swoich sił w mode­ Małym i Kotorzu Wielkim, a więcej na kolorową wełną. W ostatnim dniu pierw­ lowaniu, zapraszamy do Pracowni. Jak temat tego, co robimy, nie tylko w ferie, szego tygodnia w świetlicy unosił się zbierzemy 10 projektów, wyślemy je do możecie przeczytać na stronie: https:// zapach ziół, a to za sprawą pani Kasi, która Fab Lab - dostaniemy gotowe wydruki. pracownieorange.pl/pracownia/kotorz- robiła z nami mydełka i kule kąpielowe. W czwartek też miłą niespodziankę spra­ wielki/ oraz na facebook.com/pracow- Tworzenie mydełek i kul kąpielowych wiła nam pani Bogusia, która z okazji niaorangekotorzwielki26/ Kwiecień 2017 33

FOTOAMATOR ŚWIęTY MIKOŁAj „POD lIPą” początkiem Adwentu dzieci zaczynają dzeniu i działalności św. Mikołaja. Po wypatrywać św. Mikołaja. I tak też chwilach emocji nastąpiło wyczekiwane Zbyło 4 grudnia 2016 r. Kotórz Wielki klub wręczanie paczek ze słodyczami od św. „Pod Lipą” odwiedził, cały rok oczekiwa­ Mikołaja. Dla rodziców przygotowano ny, św. Mikołaj. Sala klubu zapełniła się poczęstunek na stołach. Gościem na dziećmi wraz ze swoimi rodzicami. Czas sali był również ks. prob. Rajmund Kała oczekiwania na przybycie św. Mikołaja z Kotorza Wielkiego. Frekwencja dopisa­ wypełniły Animatorki od Dzieci, które ła, dzieci bawiły się doskonale, czasami razem z dziećmi wykonywały ozdoby przekraczając decybele głośności. świąteczne oraz prowadziły różnego rodzaju zabawy. Kiedy gość dostojny Organizatorem spotkania ze św. Mi­ się pojawił, na sali zapanowała cisza, kołajem była Rada Sołecka w Kotorzu a po chwili rozległy się śpiewy na cześć Wielkim, natomiast świetlica środowi­ św. Mikołaja. skowa umożliwiła nabycie ozdób bożo­ Następnie dostojny gość przeprowa­ narodzeniowych, wykonanych wcześniej dził sprawdzenie wiadomości o pocho- przez dzieci. 34 Kwartalnik Gminy Turawa BAl KARNAWAŁOWY BABSKI COMBeR W KOTORZU WIELKIM W KOTORZU WIELKIM FOT. MARTA KUNICKA FOTOAMATOR lutego 2017 roku po „tłustym czwartku” w klubie „Pod radycyjnie już z okazji tłustego czwartku, Rada Sołecka Lipą” po raz wtóry zorganizowano babski comber. Dla w Kotorzu Wielkim zorganizowała bal przebierańców, od odmiany, tym razem oprawę muzyczną prowadziły DJ-ki Sa­ Tjuniora do seniora. W zabawie uczestniczyły dzieci z Kotorza,m oobsługa, serwując mocne rytmy do „białego rana”. Stroje, oraz ze świetlicy środowiskowej wraz ze swoimi rodzicami. co rok to zmyślniejsze, a tańce na wyższym poziomie. Dla Zarówno dzieci, jak i ich rodzice, przebrani byli w stroje balowe, uzupełnienia energii serwowano ciepłe posiłki oraz chłod­ jak na karnawał przystało. ne napoje o różnej skali rozgrzewającej. Powrót do domów Oprawę muzyczną oraz konkursy z nagrodami przygotował rozłożony był czasowo, aby nie zatarasować drogi. Jako że i prowadził wodzirej. W przerwach można było degustować odbywało się to bardzo wolno, długo i w sposób wyczerpujący. smaczne pączki oraz faworki, przygotowane przez panie Wszystko co dobre i beztroskie, szybko się kończy i powraca z rady sołeckiej. Balowicze, jak przystało na dzieci, wracały czas rzeczywistości. A może by tak jeszcze raz- za rok. do domów ok. godz. 21.00 zadowolone i wymęczone. Może Babski comber - skąd się wywodzi (przyp. aut. Fala nr za rok będzie replay. 1/105/2016). Kwiecień 2017 35 KoToRSKA SzoPKA BoŻonARoDzenIowA jeRZY FARYS Coroczną tradycją są odwiedziny kościołów w okresie Bożo­ narodzeniowym. ludzie odwiedzają kościoły, by nacieszyć oczy widokiem szopki.

radycja budowy szopek ma wiele lat, a prawdopodobnie najpiękniejsza w całej Europie znajduje się w Wambierzy­ Tcach. Gdy jestem w Sudetach, zawsze staram się ją odwiedzić, by móc podziwiać ruchome figury świętych. Obecnie nie trzeba odbywać dalekich wyjazdów, by zobaczyć piękną szopkę, bo wspaniała znajduje się w Kotorzu Małym, a jej twórcą jest Rajmund Konieczny. Kotorska szopka jest ogromna, trzypiętrowa o szerokości 4 m oraz wysokości 2 m. W środku ustawiona jest duża ilość figurek, gdyż znajduje się ich około 250. Niektóre są nawet pięćdziesięcioletnie. Część z nich wykonał sam Rajmund Ko­ nieczny. Wiele z figurek zakupił dla swoich dzieci przy okazji zagranicznych podróży służbowych, część z nich w katolickiej Hiszpanii. Pan Rajmund budował szopkę co roku i stale się ona powiększała. 4 lata temu stała się już obiektywnie duża, a od poprzedniego roku przybyło jedno piętro. Montaż szopki trwa około 28 godzin. Bardzo pracochłonne jest układanie cienkich warstw mchu, rozsypanie piasku, wykonanie deko­ racji, rozmieszczanie figur. Kotorska szopka cieszy się dużą popularnością, odwiedza ją coraz więcej osób i wszystkim się podoba. Pan Rajmund Konieczny postanowił w przyszłym roku zbudować nową szopkę, symbolizującą pięć kontynentów, ruchomą z kołem młyńskim. Eksponowana jest wyłącznie w okresie Bożonarodzeniowym i musimy poczekać 9 długich miesięcy, by nacieszyć się widokiem tej szopki. 36 Kwartalnik Gminy Turawa

RADOSNY CZAS ŚWIĄT I KARNAWAŁU W KADŁUBIe TURAWSKIM KRYSTYNA BORKOWSKA

Grudzień to bardzo pracowity miesiąc w naszej szkole. Przed nauczycielami i ucznia­ nasze dzieciaki nie zawiodły, prezentując mi wiele trudnych, ale i radosnych zadań. Dzieci są podekscytowane zbliżającymi bogaty program artystyczny. Tym ra­ się mikołajkami, nadchodzącymi świętami. Staramy się, aby jak najlepiej przeżyły zem zaprosiliśmy babcie i dziadków do ten magiczny, bożonarodzeniowy okres. aktywnego udziału w imprezie. Zabrali­ śmy naszych seniorów w sentymentalną ierwsze - to oczekiwanie na Mi­ nastrój. Na stole nie zabrakło tradycyj­ podróż pod hasłem „Czar muzycznych kołaja - i to zarówno w szkole, jak nych, wigilijnych potraw, przygotowanych wspomnień”. W konkursie „Jaka to melo­ Pi w kościele. Dzięki hojności naszegop rzez nasze panie z koła mniejszości dia” babcie i dziadkowie przeżywali swoje koła DFK oraz Stowarzyszenia Rodziców niemieckiej. młode lata, śpiewając ulubione przeboje dzieciaki zostały podwójnie obdarowane. Miło nam zawsze gościć pana wójta - i tańcząc twista. W tym okresie mogą bezkarnie objadać Waldemara Kampę, księdza proboszcza Karnawał w pełni... W ostatnim ty­ się słodyczami. - Sławomira Pawińskiego oraz księdza godniu nauki odbył się bal karnawałowy Jak co roku, już po raz 17. Rada Sołecka wikarego - Daniela Maksymowicza. dla dzieci oraz walentynkowa zabawa wspólnie z kołem DFK przygotowała wi­ Za przygotowanie całej uroczystości zorganizowana dla dorosłych. Niech te gilię dla samotnych mieszkańców naszej dziękujemy naszemu sołtysowi - panu beztroskie imprezy będą podziękowaniem wsi. Występy artystyczne przedszkolaków Ernestowi Grzesikowi oraz nauczycielom za ogromne zaangażowanie Rodziców i dzieci szkolnych uświetniły ten dzień, miejscowej szkoły. w życie szkoły, a zamieszczone na naszej a piękne kolędy w nowej, ciekawej aran­ Ledwie minęły święta, nasze dzieci stronie internetowej oraz facebooku liczne żacji, opracowane i wykonane przez nasz rozpoczęły przygotowania do kolejnej zdjęcia niech będą miłą pamiątką. zespół pod kierunkiem pana Rajmunda, imprezy środowiskowej, tym razem ad­ Przed nami zasłużone i oczekiwane wprowadziły wszystkich w świąteczny resowanej do babć i dziadków. I znowu ferie. Kwiecień 2017 37 NIeDŹWIeDŹ ODWIeDZIŁ KADŁUB TURAWSKI

ZARZąD OSP KADŁUB TURAWSKI ak każdego roku, również w tym Niedźwiedź odwiedził mieszkańców Kadłuba Turawskiego. W sobotę 18 stycznia Jgrupa przebierańców, zwana potocznie Bakusami, odwiedziła wszystkich mieszkańców wsi. Od godzin porannych miejscowi strażacy przebrani za m.in.: niedźwiedzia, policjanta, lekarza, cygankę, księdza, kominiarza, śmierć - w sumie kilkanaście osób, przy dźwiękach muzyki wędrowali od domu do domu. Dzieci częstowano słodyczami, a dorosłych mocniejszymi trunkami. Każda gospodyni wie, że należy wpuścić do domu Bakusów i zatańczyć z Niedźwiedziem, żeby się dobrze darzyło przez cały rok. Po południu tradycyjnie odbyła się zabawa dla dzieci, w czasie której Niedźwiedź został uśmiercony.

AKCIA „GNIAZDO BOCIANA” W KADŁUBIE TURAWSKIM eRNeST GRZeSIK sołtys Kadłuba Turawskiego lutego br. wynajęliśmy samochód zadzwoniła „uprzejmie” do Regionalnej facto miały poprawić gniazdo, a nie je z dźwigiem celem poprawy gniaz­ Dyrekcji Ochrony Środowiska w Opolu zlikwidować. da bocianów w naszej wsi. Absolutnie nie z nieprawdziwą informacją, że oto w tym Tak to już później jest, gdy ktoś naj­ chcieliśmy go zlikwidować. Naszym celem momencie likwidujemy gniazdo bocianów pierw „uprzejmie doniesie”, a dopiero było jedynie poprawienie dostępu do w Sołectwie. później dowie się, co się tak naprawdę gniazda, gdyż wystające gałęzie utrudniały Telefony wrzały, RDOŚ dzwonił do dzieje. Następnym razem proponuję dojście. Gdy praca wrzała na całego, ktoś Urzędu Gminy, a Urząd do nas, by na­ najpierw zasięgnąć informacji, by nie z mieszkańców (pewna „chora” osoba) tychmiast zaprzestać działań, które de siać niepotrzebnie zamętu.

WARSZTATY Z BIORóŻNORODNOŚCI W BIERDZANACH beata kupka Stowarzyszenie Mieszkańców i Przyjaciół Bierdzan było organizatorem warsz­ województwo. Pod okiem Pana Zyg­ tatów dla dzieci i młodzieży pn „Przyroda wokół nas - uczymy się ją poznawać fryda Mazura zrealizowano bardzo i fotografować ”. fachowy program warsztatów foto­ graficznych. ramach projektu „Bioróżnorod- brazowe, obszary Natura 2000, użytki Warsztaty podzielone zostały na trzy ność Opolszczyzny - skarbem ekologiczne, części. Wdziedzictwa przyrodniczego ” współfi­ - najcenniejsze formy ochrony przyrody W pierwszej części uczniowie zapoznali nansowanego ze środków Europejskiego w naszym otoczeniu - wieś, gmina, się z wyposażeniem pracowni fotogra- Funduszu Rozwoju Regionalnego. Bardzo ciekawe zajęcia dydaktyczne przepro­ wadził Pan Jerzy Farys. W trakcie ich trwania uczestnicy mogli zapoznać się z niżej podaną tematyką: - bioróżnorodność i jej ochrona, - struktura środowiska przyrodniczego ożywionego - od komórki, poprzez tkanki, narządy, organizmy, populacje, biocenozy, ekosystemy, - typy ekosystemów wokół nas - wodne, leśne, łąkowe, bagienne, w tym chro­ nione formy, tj. pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, parki krajobra­ zowe, zespoły przyrodniczo-krajo- ► ► 38 Kwartalnik Gminy Turawa

►► ficznej do wykonywania fotografii czar­ no-białej i z następującymi pojęciami: - ciemnia fotograficzna, - powiększalnik, kuweta fotograficzna, - papier fotograficzny, - wywoływacz i utrwalacz, - światłoczułość, - fotografia stykowa. Następnie każdy uczestnik warsztatów mógł na naświetlony papier fotograficzny nanieść przy pomocy pędzla wywoły­ wacz i wykonać tym samym dowolny rysunek. Mógł w ten sposób przekonać się, na czym polega „światłoczułość” papieru fotograficznego i własnoręcznie utrwalić powstały obraz w utrwalaczu fotograficznym. W części trzeciej w przygotowanej ciemni fotograficznej uczestnicy warsz­ Jako opiekunowie warsztatów zaan­ z zakresu fotografowania. Wpłynie na tatów na papierze fotograficznym wy­ gażowali się również członkowie Sto­ wzrost świadomości ekologicznej dzieci konywali „fotografie” stykowe z przy­ warzyszenia: Sabina Wiecha, Jolanta i młodzieży. gotowanych różnorodnych liści drzew Kotarska-Antczak i Brygida Niemiec. Bardzo dziękuję za przeprowadzenie i krzewów, np. dębów, klonu. lipy, kasz­ Dla uczestników został przygotowany tych ciekawych zajęć Jerzemu Farysowi, tanów, brzozy itd. poczęstunek. Zygfrydowi Mazurowi, dyrektor Ewie Powstały w ten sposób „fotografie” Wiedza przekazana na warsztatach Gancarz - za udostępnienie szkoły oraz różnorodnych kształtów liści oraz budowy pozwoli inaczej spojrzeć na otaczający członkom Stowarzyszenia, dzieciom i mło­ ich wewnętrznej struktury. ich świat i zdobyć nowe umiejętności dzieży uczestniczącym w projekcie.

ZABAWA MIKOŁAJKOWA W BIeRDZANACH STOWARZYSZenie MIeSZKAńCÓW I PRZYJACIÓŁ BIERDZAN 17 grudnia 2016 roku w Bierdzanach na sali Bastion odbyło się spotkanie miko­ łajkowe dla dzieci wraz z rodzicami i opiekunami, którego organizatorem było Stowarzyszenie Mieszkańców i Przyjaciół Bierdzan. mprezę mikołajkową prowadził pro­ rawa wraz ze Stowarzyszeniem Mieszkań­ fesjonalny wodzirej, który swoją nie­ ców i Przyjaciół Bierdzan. Uśmiechnięte Iwyczerpaną energią i wigorem zachęcił twarze dzieci potwierdziły, że impreza wszystkich - „tych dużych i tych małych” z Mikołajem była miłym przeżyciem do wspólnej zabawy na parkiecie. Dzieci i z utęsknieniem oczekują go za rok. Za zarówno te najmłodsze, jak i te trochę liczne przybycie na spotkanie dziękują starsze chętnie uczestniczyły w różnych organizatorzy. zabawach, grach i konkursach. A zabaw było mnóstwo! Takie łatwe i nieco trud­ niejsze, w których brali udział również rodzice. Wszyscy świetnie się bawili, aktywnie spędzając czas. Po wspólnych harcach można było odpocząć przy stole, skosztować ciasta oraz napić się kawy i herbaty. Ten pyszny poczęstunek dla gości przygotowali członkowie Stowa­ rzyszenia. Na spotkaniu panowała miła i przyjazna atmosfera, która wprowadzała wszystkich zebranych w magiczny czas zbliżających się Świąt. Pod koniec spotkania Mikołaj obdaro­ wał wszystkie dzieci słodkimi prezentami, których sponsorem był Urząd Gminy Tu- Kwiecień 2017 39 WYWIAD Z TRENEREM GRZEGORZEM NOWAKOWSKIM, prezesem i trenerem UKS gOSdiM Turawa Rozmawiał SYlWIUSZ KUlICZKOWSKI W Gminie Turawa się przydaje w krótsze dni wszystkim dla zabawy. Bar­ powstał nowy klub jesienią i wczesną wio- dzo często są to mecze mię­ sportowy, który będzie sną. dzy nimi, chociaż co jakiś zrzeszał zawodników Ile dzieci i w jakich czas organizujemy im mecze w wieku od 5 do 18 lat. kategoriach wiekowych z dziećmi z zaprzyjaźnionych Poniżej prezentuję Pań­ zrzesza GOSDiM Tura- klubów. Pomiędzy siódmym stwu rozmowę z założy­ wa? i dziesiątym rokiem życia cielem klubu. 65 dzieci w pięciu gru­ nasi podopieczni biorą udział Grzegorz Nowakow­ pach wiekowych. Każ­ w licznych turniejach i sparin­ ski jest trenerem z licen­ da z grup treningowych gach. Mecze ligowe zaczynają cją trenerską UEFA B. składa się maksymalnie się od jedenastego roku życia Od 2009 roku szkoli z dwóch roczników, co i najpierw są to rozgrywki najmłodszych zawodni­ bardzo podnosi poziom w lidze młodzików, a następnie ków. Od początku swojej szkolenia. Nasi najmłod­ w trampkarzach. Aktualnie kariery trenerskiej zwią­ niany - gdzie kilka lat temu si zawodnicy mają pięć, trampkarze to nasza najstarsza zany jest z zespołem LUKS postawiono na szkolenie dzieci a najstarsi czternaście lat. grupa. Mamy jednak plan, „STAL” Osowiec, którego jest i młodzieży w jednym miejscu W jakich rozgrywkach aby za jakiś czas uruchomić wiceprezesem. W swojej pracy i dzisiaj ich grupy młodzieżo­ będą mogli startować za­ również drużynę juniorów nie ograniczał się jedynie do we prezentują naprawdę dobry wodnicy? młodszych, a następnie ju­ zawodników z Osowca, lecz poziom. Nawet w Opolu od 13. Nasi najmłodsi, czyli pię- niorów starszych. inspirował do gry dzieci i mło­ roku życia wszystkie dzieci są cio- i sześciolatki grają przede dzież z innych miejscowości, zrzeszone w jednym klubie - gdzie nie miały takiej szansy, MOSiR Opole i trenują w jed­ UKS GGSDiM TURAWA m.in. Starych Budkowic, Jeło- nym miejscu. Aktualnie jest JUS OOSDlM wej, Bierdzan i Kał. to jedyna droga, aby zapewnić Zaprasza na obóz piłkarski Jest Pan pomysłodawcą dzieciom dobre warunki do do BIELAWY i założycielem nowego klubu uprawiania sportu na odpo­ sportowego pod nazwą UKS wiednim poziomie. ■ codzienne treningi GOSDiM Turawa. Co Pana Co oznacza nazwa UKS pitki noźng do tego skłoniło? GOSDiM Turawa? - wyjścia do aqua par ku Powód jest prozaiczny. Cza­ Uczniowski Klub Sportowy - korzystanie sy, w jakich żyjemy. Kiedyś Gminny Ośrodek Szkolenia z parku linowego każdy klub w gminie miał Dzieci i Młodzieży TURAWA. - wycieczka do swoje grupy młodzieżowe. W tymże klubie grają dzieci Złotego Stoku W każdym klubie grały dzieci z całej gminy TURAWA. Nie z danej miejscowości bądź są to tylko dzieci z Osowca, termin; bliskiego sąsiedztwa. Dziś Trzęsiny, Węgier, ale również od 31 lipca 2017 ten model niestety się nie z Kotorza Wielkiego, Kotorza sprawdza, co widać po na­ Małego, Turawy, Marszałek, do 7 sierpnia 2017 szych gminnych drużynach Zawady, Bierdzan, Rzędowa, młodzieżowych. Z roku na Kadłuba Turawskiego, Ligoty rok zmniejsza się ilość zespo­ Turawskiej oraz Zakrzowa łów, a te, które jeszcze istnieją, Turawskiego. Juz dziś zaplanuj letni niestety borykają się z dużymi Skoro GOSDiM TURAWA OBOZ PIŁKARSKI problemami kadrowymi i fi­ to dlaczego siedziba klubu d a swoich dzieci nansowymi. Wynika to z kilku jest w Osowcu, a nie w Tu­ Zapraszamy dzieci przyczyn: niżu demograficzne­ rawie? w wieku W-14 at go, podejścia samych dzieci do Wpływ na to miało kilka nic tylko z naszego klubu uprawiania sportu i wymogów czynników. Głównym była •;.>raiiT wiekowych narzuconych przez baza treningowa. W Tura­ PZPN (trzy roczniki w jednej wie jest tylko jedno boisko - Chętnych prosimy kategorii rozgrywkowej). Jako w Osowcu są dwa. Dodatkowo o kontakt: pozytywny przykład możemy boisko treningowe w Osowcu tel: 66S-987-755 podać sąsiednią gminę - Łub- jest z oświetleniem, co bardzo 40 Kwartalnik Gminy Turawa

►► Jaki jest długofalowy plan rozwoju klubu? TURnIej PIŁKARSKI Planów jest wiele, lecz trzeba mierzyć siły na zamiary. Bę­ dziemy dążyć do tego, aby w przyszłości grali u nas juniorzy młodsi i juniorzy starsi. Chcemy jeszcze bardziej rozszerzyć W CHRZąSTOWICACH współpracę ze szkołami i przedszkolami. Nie ukrywam, że co MAReK GOllA do przedszkolaków mamy bardzo ambitny plan, lecz na razie nie będę go zdradzał. Trwają już rozmowy z innymi klubami iro Deutsche Fussball- gminy Turawa dotyczące ściślejszej współpracy. schule świętowało swoje A jakie plany na najbliższe miesiące? drugie urodziny w Chrastau W planach na 2017 rok jest kilka punktów, które chcemy 11 lutego 2017 r. W turnieju utrzymać z lat poprzednich i kilka nowych do wprowadzenia. uczestniczyło ponad 160 dzieci Pracujemy nad kolejną edycją turniejów „ELTOR CUP”, któ­ ze wszystkich szkółek z całego ra ma się odbyć 25 i 26 marca dla czterech grup wiekowych województwa. Kotorska Grupa Nasi trenerzy znowu będą brać czynny udział w „SPARTAKIA­ Fussballsschule również brała DZIE PRZEDSZKOLAKÓW”, w której co roku pomagamy. udział z grupy starszej. Dzieci W tym roku 6 czerwca już po raz piąty zorganizujemy „TALEN- otrzymały liczne nagrody, dyplomy, medale i puchar. Nasza TIADĘ”, czyli turniej dla dzieci z klas 1-3 szkół podstawowych drużyna zdobyła czwarte miejsce - na siedem startujących z naszej gminy. Jak co roku chcemy brać udział w turnieju drużyn. Jest to bardzo dobry wynik, z czego można się cie­ „Deichmann Minimistrzostwa”. Tak jak w poprzednim roku, szyć i życzyć młodym adeptom piłkarstwa jak i ich rodzicom tak i w tym będziemy brać udział w turnieju „Z Podwórka na wytrwałości i dalszych sukcesów w turniejach. Stadiom o Puchar Tymbarku”. Jesteśmy w trakcie załatwia­ nia obozu sportowo-rekreacyjnego dla naszych zawodników w Bielawie na początku sierpnia. Poszukujemy i staramy się o dodatkowe źródła finansowe. Przed nami wiele pracy, ale co najważniejsze, jest z nami spora grupa mocno zaangażo­ wanych w rozwój klubu rodziców i to dodatkowo motywuje do pracy. Tylko piłka nożna, czy również inne dyscypliny? Jako Gminny Ośrodek Szkolenia Dzieci i Młodzieży nie chcemy się ograniczać tylko do piłki nożnej. Na razie sku­ piamy się na tej jednej dyscyplinie, ale chętnie uruchomimy w przyszłości kolejne sekcje sportowe. Na wszystko przyjdzie pora.

UKS GOSDIM TURAWA ZaPrasZa Na leTNi oBóZ PiłKarsKi do Bielawy GRZeGORZ nOWAKOWSKI

Termin 31.07-07.08.2017 i obsługą ratowników WOPR, wycieczka Zapraszamy dzieci w wieku od 8 do 14 lat. TYlKO 899 zł do Kopalni Złota. Wszelkie dodatkowe informacje znajdą Turnus rozpoczyna się obiadem pierw­ Państwo u Trenerów prowadzących. ielawa to miasto w województwie szego dnia pobytu, a kończy śniadaniem Zapisy już trwają!!! Wszystkie osoby, dolnośląskim. Oprócz bogatej historii, ostatniego dnia pobytu. Uczestnicy obozu które są chętne do zapisania się na obóz miasto dysponuje zarówno dobrą bazą zostaną zakwaterowani w Hotelu Pod w Bielawie proszone są, aby dokonywać treningową, jak i rekreacyjną. Jest tam Wielką Sową w Bielawie; 1) zakwate­ wpłat w postaci zaliczek na poniższe dosłownie wszystko co potrzebne, żeby rowanie: pokoje 2,3,4-osobowe z TV; konto: BGŻ BNP PARIBAS 19-2030-0045­ prowadzić profesjonalne zajęcia piłkarskie 2) wyżywienie pełne: śniadania i kolacje 1110-0000-0283-6140, 1. rata - rezerwacja oraz fantastycznie spędzić czas. Baza - szwedzki stół z ciepłym posiłkiem, obiad miejsca - 100 zł, 2. rata do 15 kwietnia treningowa: boisko pełnowymiarowe serwowany (zupa w wazach, drugie danie - 400 zł, 3. rata do 15 czerwca - 399 zł z trawą naturalną, boisko pełnowymia­ na półmiskach z dokładkami). lub druga i trzecia rata w całości do 15 rowe z nawierzchnią sztuczną, 4 boiska Już dziś zaplanuj letni OBÓZ PIŁ­ czerwca - 799 zł. W tytule przelewu typu ORLIK, 2 sale sportowe w razie KARSKI dla swoich dzieci Nie ma się co proszę napisać - Obóz letni 2017, imię niepogody. Atrakcje: codzienne treningi zastanawiać, trzeba jechać. Liczymy na i nazwisko dziecka. piłki nożnej, aquapark, park linowy + Wasz udział, bo Warto!!! Jeśli w twoim rowerki wodne i kajaki, naturalny zalew klubie nie organizują Letniego Obozu IlOŚć MIejSC wodny Zbiornika Sudeckiego z plażą Piłkarskiego, nie martw się i jedź z nami. OGRAnICZOnA!!! Kwiecień 2017 41 Franciszek Henryk Paraszczuk KRzYŻówKA ŚwIąTecznA nR 98 19. SNY SIĘ SPRAWDZAJĄ! Op racował PIOTR JENDRZEJ Złociste słońce z błękitnych chmur już wyszło, A mnie ciągle chce się spać, Obudzony o poranku otwieram oczy, 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wstaję ażeby dotrzeć do Ciebie na czas. 75 32 7 51 Zdążyłem jeszcze zerwać bukiet róż dla Twego serca, • Wiem jak uwielbiasz ten kwiat, Zawsze króluje on wśród barwnego kobierca! 62 6 11 12 13

Cichutko pukam do Twych drzwi, 4 55 8 Otwierasz-widzę pięknie spleciony warkocz włosów, 14 Ten błysk w oczach i uśmiech znany mi! 5

Już jesteś przy mnie, by zbliżyć się do moich ust, 16 17 18 Pragniesz przytulić i ucałować mnie, Splecione ręce mocno trzymają nas, 9 1 2 Długo stoimy tak w zadumie, Bo nie liczy się dla nas czas. 78 38 22 Wokół nas cisza, bo tylko nasze serca mają głos, Pytają o nasze miłosne wspomnienia, 12 48 10 47 11 Czy pamiętamy te piękne wieczory majowe, Jak wtedy obficie rozkwitał ten biały bez! 14 74 Byliśmy sobą zauroczeni w radości, bez łez, 24 25 W tym nastroju nadal chcemy tkwić, 25 Wtuleni we dwoje jak Romeo i Julia u Szekspira, 30 20 65 24 16 37 O miłości będziemy śnić! ■

2 0 . Z B UD U J Ę TO BI E „D O M E K FZran KcisAzeRk-HTe”nr!y

Zbuduję dla Ciebie przytulny „domek z kart”, Ten domek kolorowy będzie milion wart, 31 Domek ten nigdy się nie skruszy, Ma on silny fundament z ciała i duszy. 49 26 34 Oprócz nas zamieszka w nim na chwilę wiatr, Wiatr,który przyniesie radość, miłość i uśmiech! 27 71

W salonie z wazonem białych róż na fortepianie, Zagra miłosną nam pieśń, 59 72 35 29 Pieśń, która znana jest od lat : 38 „ Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem ?, Księżyc lśnił srebrzyście jak stal, 42 36 43 68 73 66 Po kobiercu ze śniegu usłanym, 39 Nasze sanie gdzieś nas niosły w dal. Cicha noc, śnieżna noc, Zakopane. 69 28 70 50 41 46 Czy pamiętasz, jak szybko mijał czas? 40 Takie chwile są niezapomniane, • Taka noc bywa tylko raz (...) „ ifc ( J. Popławski) 41 42 43 Przy lampce wina śpiewamy razem, Gubimy słowa- bo taka wina jest moc, 81 52 19 Wspomnieniom miłym poświęcamy czas, 44 45 Wiatr już się z nami pożegnał, pofrunął w ciemny las. 33 80 53 45 Już nie będzie z nami chwat, odleciał w rozterce, Zapamiętaj ten „ domek z kart”- to moje serce, Ty w nim zamieszkasz na długi okres lat! Znaczenie wyrazów: Poziomo: 1 - sprzedaje prasę z budki; 7 - miasto w Gha­ nie; 10 - Greta, gwiazda filmowa; 11 - gada, gada, gada; 13 - dziadek marynarki; Zi . KA M MA d £ 6 I £! 14 - dział matematyki; 16 - miejsce pracy górnika; 19 - pomieszczenie do opalania Co za cud- niebo się otworzyło, się; 22 - cząstka wyrazu, prefiks; 23 - spiralny na śrubie; 24 - wachmistrz z ,,Pana Jest przepiękne- całe w bieli, Stoisz okazale w swej krasie, Tadeusza”; 25 - ogórek do kiszenia; 27 - wibrują beton; 32 - schron bojowy; 34 - duże Spoglądasz na mnie z daleka ! Wiem, Twe serce wyc"owało się w niebie, naczynie, beczka; 35 - uliczna fortyfikacj a; 37- 60 minut; 38 - rozgrywany bezpo­ #j a na ziemi wciąż czekam na Ciebie! średnio przed meczem głównym; 39 - mała Elżbieta; 40 - dowodził setką Rzymian; %apewniam, ziemia to cudowna kraina, 41 - rozpoczęcie, zainicjowanie; 44 - przesadna i sztuczna uczuciowość. &adnaprzykro'( Ciebie tu nie zaskoczy, !utajjest klimat zdrowy i uroczy, )amy dużo kamieni szlac"etnyc", I złotapod dostatkiem! Pionowo: 2 - w nim Eskimos; 3 - prapług; 4 - port w Egipcie nad Nilem; 5 - pie­ czenie w gardle; 6 - dawna gra hazardowa w karty; 7 - podległy seniorowi; 8 - upodo­ Jest żywno'( smaczna i znakomita, +ieskażona •woda w tzekacjipłyni.e, banie nieliczące się z nikim; 9 - inaczej matma; 12 - składnik płynu hamulcowego; Dużo zwierząt i ptactwa różnego, Runo i wrzosy lasom się kłaniają, 15 - największa przyjemność; 16 - orkiestra ludowa; 17 - pewność; 18 - sprzedaje /ełno kolorowyc" kwiatów, Warzywa dorodne w ogrodac" dojrzewają, lody; 20 - stolica Algierii; 21 - zrzeszenia, związki; 26 - straceniec; 28 - dżudo; 29 - Owoce z drzew witamin nam dostarczają. Armia Krajowa; 30 - powtórne zagarnięcie obcego terytorium; 31 - zajęcie obcego 2ilmy, seriale, muzyka i 'piew, terytorium; 32 - w nim koło zapasowe; 33 - razem z wiarą i miłością; 36 - święto Sprzyjać nam będą i umilą nasze serca dwa, # w kalendarzu miłosnym, w miesiącu maju, patrona kościoła; 42 - Korpus Konsularny- skrót; 43 - jedna setna hektara. Zapiszemy- „WIKTORIA, WIKTORIA, WIKTORIA!!!" Teraz będziemy żyćjak %eus i Hera na ywzór raju. Rozwiązanie polega na rozszyfrowaniu hasła. 42 Kwartalnik Gminy Turawa cIąG DAlSzY ARTYKUŁU ŻART GRoSzA wART „nowA InweSTYcjA nAD jezIoReM Zebrał ADAM BOCHeneK TURAWSKIM” Ze STr 6 list blondynki do syna Szanowni Państwo, na pewno niektórzy już się domyślili, Piszę do Ciebie tych parę linijek, żebyś wiedział, że do Ciebie piszę. jak ten list że artykuł powstał jako żart primaaprilisowy, a jego treść była dostaniesz, to znaczy, że do Ciebie doszedł. jak go nie dostaniesz, to mi daj znać, wymysłem autora... chociaż podobno pomysły Leonarda da to go wyślę jeszcze raz. Piszę do Ciebie wolno, bo wiem, że nie potrafisz szybko Vinci też uważano za wymysły szatana, a niektóre doczekały czytać. niedawno tata przeczytał w jakiejś gazecie, że najwięcej wypadków się się realizacji. Może po pewnym czasie ktoś zechce wykorzystać zdarza kilometr od domu, więc przeprowadziliśmy się trochę dalej. Mieszkamy dzisiejsze z pozoru nierealne pomysły i wcieli je w życie. teraz w fajnej chałupce. jest tu pralka, choć nie jestem pewna, czy się nie zepsuła. Adam Bochenek wczoraj wrzuciłam do niej pranie, pociągnęłam za sznurek i pranie gdzieś wsiąkło. ale przecież się z powodu tego nie powieszę... Pogoda nie jest najgorsza. w zeszłym tygodniu padało tylko dwa razy. za pierwszym razem trzy dni, a za drugim cztery. Gość w lesie Co do kurtki, którą chciałeś. wujek Piotr powiedział, że jak Ci ją poślę z guzikami, to Pobudziły się zwierzęta w lesie, będzie dużo kosztować, bo guziki są ciężkie. Dlatego oderwałam guziki i włożyłam cóż za wieści wiatr dziś niesie? do kieszeni. tata dostał pracę. jest dumny jak paw, bo ma pod sobą jakieś pięćset Miś zaspany oczy przeciera, osób. wysiewa trawę na cmentarzu. twoja siostra, julka, która wyszła za mąż, kret z kopca ciekawy wyziera. w końcu urodziła. nie znamy jeszcze płci, więc Ci nie powiem, czy jesteś wujkiem Ktoś w odwiedziny ponoć przychodzi, czy ciotką. jak to będzie dziewczynka, twoja siostra chce ją nazwać po mnie. ale ktoś bardzo znany, chyba ze świata mody. to będzie dziwne - mówić na swoją córkę „mama”. Gorzej jest z twoim bratem, jankiem. zamknął samochód i zostawił w środku kluczyki. Musiał iść do domu Żaba ciekawa na brzeg wyskoczyła, po drugi komplet, żeby nas wyciągnąć ze środka. jak się będziesz widział z Gosią, baran zbaraniał, aż się wrona zdziwiła. pozdrów ją ode mnie, a jeśli nie, to jej nic nie mów. twoja mamusia Dusia. Co wy wiecie o modzie - kracze, nie z mody, a z filmu ktoś będzie, smarkacze. Ps Chciałam Ci włożyć do listu parę złotych, ale już zakleiłam kopertę. W lesie naszym aktor znany? * * * jest lekcja, pani pyta dzieci: Co daje nam krówka? Toć nowina - zaklekały dwa bociany. Dzieci: Mleczko! W gnieździe robić trza porządki, Pani: Dobrze. a kurka? gościa witać, to nie mrzonki. Dzieci: jajko Mrówki teren porządkują, Pani: no pięknie! a świnia? bobry coś tam też majstrują. Dzieci: zadania domowe! Nawet motyl - choć zaspany * * * poodkurzał tulipany. siedzi sobie lew, ziewa. Patrzy, a tu mrówka biegnie. lew pyta: Pszczółki w ulach się zwijają, - te, mrówa, gdzie tak pędzisz? nawet ptaki nie śpiewają. - nie słyszałeś? słoń i hipopotam się pobili, obaj są ciężko poturbowani. Kurz w powietrzu dookoła, - no , ale co ty masz do tego? gdzie jest miotła - dzięcioł woła. - lecę krew oddać. Jak tu witać gościa w progach? * * * Czy na własnych przyjdzie nogach? Policjant zatrzymuje motocyklistę. Kogo wpierw on sam odwiedzi? - no i co? nie zauważył pan, jak przed skrzyżowaniem panu żona spadła z Kto udzieli odpowiedzi? motocykla? Tak gromada się uwija, - o mój Boże! a ja przed chwilą pomyślałem, że ogłuchłem! gość już blisko - a czas mija. * * * Kto odwiedzi ich polankę? w przychodni: I czy przyjdzie wczesnym rankiem? - Dzień dobry, przyniosłem kał i mocz. Nikt nie patrzy już na drogę, - Do analizy? każdy sprząta swą zagrodę, - nie, kurcze, do degustacji! a tymczasem po cichutku, tak dostojnie, powolutku, pośród zgiełku i hałasu Ostatni raz gość już wchodzi do ich lasu. Zanuć proszę mi do ucha tę piosenkę zapomnianą, Niesie kwiaty, idzie boso, zanuć proszę znów tak cicho, bym usłyszał ledwo słowa. słońcem grzeje, karmi rosą. Szeptem wykrzycz swoje żale, w tańcu podepcz moje stopy, Nie aktorka, nie modelka, od uścisku Twych paznokci krwią niech spłyną moje dłonie. za to dama z niej jest wielka. Nim nadejdzie dzień rozłąki i na zawsze zamknę oczy, Już ustały prace wszelkie puść w niepamięć moje słowa i te chwile zbyt swawolne. i już nikt nie jest w rozterce. Toć ją znają wszyscy wkoło - Tam, gdzie tęcza ma swój koniec, gdzie już czasu nikt nie liczy, Wiosna przyszła nam wesoła. bez zegarów, kalendarzy czekał będę Twego cienia. W lesie radość, szczęście w polach, Lecz ostatni raz Cię proszę, nim mnie bieli skryje trwoga, trele, piski i swawola, pod zamknięte oczy Twoje tylko miłe zabierz chwile tak jej piękno podziwiają, i o świcie po kryjomu, gdy w twe okno zajrzy słońce wszyscy wiosnę uwielbiają. A.B cieniem obok się położę nim w ostatnią pójdę drogę. A.B

Wodzenie niedźwiedzia w Zawadzie Bal karnawałowy dla dzieci w Kotorzu Wielkim