De Werking Van De Vlaamse Socialistische Partij Op Arrondissementeel Niveau
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN FACULTEIT SOCIALE WETENSCHAPPEN DEPARTEMENT POLITIEKE WETENSCHAPPEN DE WERKING VAN DE VLAAMSE SOCIALISTISCHE PARTIJ OP ARRONDISSEMENTEEL NIVEAU Onderzoek voor de periode 1989 œ 1999 Promotor : Prof. Dr. W. DEWACHTER VERHANDELING Verslaggever : Prof. Dr. S. FIERS aangeboden tot het verkrijgen van de graad van Licentiaat in de Politieke Wetenschappen door Michael ERKENS academiejaar 2004-2005 Inhoud Lijst van tabellen 4 Lijst van figuren 6 Lijst van kaarten 7 Lijst van afkortingen 8 Voorwoord 9 Inleiding 10 Deel I. Probleemstelling en operationalisering 11 1. Probleemstelling 11 1.1. Duverger: ontstaan van de politieke partij 12 1.1.1. Systeemoorsprong 12 1.1.1. Innovatieve of externe oorsprong 14 1.2. Kirchheimers ”catch-all‘-partij 16 1.3. Panebianco‘s electoraal-professionele partij 19 1.4. Michels‘ ijzeren wet der oligarchie 20 1.4.1. Ontstaansoorzaken van leiderschap 21 1.4.1.1. Technische oorzaken 21 1.4.1.2. Intellectuele factoren 24 1.4.1.3. Psychologische oorzaken 25 1.4.2. Autocratische neigingen van de leiders 26 1.4.3. Synthese: de oligarchische neigingen van de organisatie 28 1.4.3.1. De conservatieve grondslag van de organisatie 28 1.4.3.2. Democratie en de ijzeren wet der oligarchie 29 1.4.4. Kritische bemerkingen 30 1.5. Onderzoekshypothese 31 2. Operationalisering 32 2.1. Onderzoeksvragen 32 2.2. Onderzoeksmethode 34 2.2.1. Statutenonderzoek 34 2.2.2. Documentenonderzoek 34 2.2.3. Interviews met bevoorrechte getuigen 35 2.3. Afbakening van het onderzoek 36 2.3.1. Afbakening in de tijd 36 1 2.3.2. Afbakening van het onderzoeksobject 37 Deel II. Onderzoek 40 3. Nationale statutaire bepalingen 40 3.1. Nationale statuten 41 3.1.1. Oorspronkelijke statuten 41 3.1.2. Statutenwijziging van 1992 44 3.1.3. Statutenwijziging van 1995 47 3.2. Modelstatuten voor federaties 50 3.2.1. Oorspronkelijke statuten 50 3.2.2. Wijzigingen 53 3.3. Besluit 55 4. Onderzoek van de federaties 56 4.1. Federatie Brugge 57 4.1.1. Morfologie 58 4.1.1.1. Ledenaantal 58 4.1.1.2. Politiek belang 60 4.1.1.3. Statuten 62 4.1.1.4. Structuur federatie en samenstelling organen 63 4.1.1.5. Voorzitters en secretarissen 69 4.1.2. Dynamiek van de besluitvorming 70 4.1.2.1. Samenkomsten en opkomst federale organen 70 4.1.2.2. Verhouding federale organen 71 4.1.2.3. Agenda vergaderingen 72 4.1.2.4. Verloop vergaderingen 72 4.1.2.5. Draagwijdte beslissingen 73 4.1.2.6. Functies federatie 74 4.1.3. Evaluatie van de statutenwijzigingen 75 4.1.4. Besluit 77 4.2. Federatie Leuven 79 4.2.1. Morfologie 80 4.2.1.1. Ledenaantal 80 4.2.1.2. Politiek belang 82 4.2.1.3. Statuten 84 4.2.1.4. Structuur federatie en samenstelling organen 85 2 4.2.1.5. Voorzitters en secretarissen 91 4.2.2. Dynamiek van de besluitvorming 92 4.2.2.1. Samenkomsten en opkomst federale organen 92 4.2.2.2. Verhouding federale organen 93 4.2.2.3. Agenda vergaderingen 94 4.2.2.4. Verloop vergaderingen 94 4.2.2.5. Draagwijdte beslissingen 95 4.2.2.6. Functies federatie 96 4.2.3. Evaluatie van de statutenwijzigingen 97 4.2.4. Besluit 98 4.3. Federatie Antwerpen 101 4.3.1. Morfologie 102 4.3.1.1. Ledenaantal 102 4.3.1.2. Politiek belang 106 4.3.1.3. Statuten 108 4.3.1.4. Structuur federatie en samenstelling organen 110 4.3.1.5. Voorzitters en secretarissen 115 4.3.2. Dynamiek van de besluitvorming 118 4.3.2.1. Samenkomsten en opkomst federale organen 118 4.3.2.2. Verhouding federale organen 120 4.3.2.3. Agenda vergaderingen 120 4.3.2.4. Verloop vergaderingen 122 4.3.2.5. Draagwijdte beslissingen 123 4.3.2.6. Functies federatie 124 4.3.3. Evaluatie van de statutenwijziging 125 4.3.4. Besluit 127 Algemeen besluit 130 Referenties 136 Bijlage 1. Basisvragenlijst onderzoek 141 3 Lijst van tabellen Tabel 1.3. Panebianco‘s massabureaucratische partij vs. electoraal- professionele partij. 19 Tabel 2.3.1. Absolute en procentuele ledenbeweging per SP-federatie van 1989 tot 1999. 38 Tabel 2.3.2. Absolute en procentuele kiezersaanbreng per SP-federatie bij de Kamerverkiezingen van 1987 tot 1999. 39 Tabel 4.1.1. Absolute en relatieve ledenaantallen per afdeling in de SP- federatie Brugge van 1994 tot 1999 59 Tabel 4.1.2. Electorale sterkte van de afdelingen in de SP-federatie Brugge en relatief ledenaantal ten opzichte van het SP-electoraat bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 tot 2000. 61 Tabel 4.1.3. Relatieve over- en ondervertegenwoordiging van de afdelingen op het congres van de SP-federatie Brugge in 1999. 64 Tabel 4.1.4. Relatieve over- en ondervertegenwoordiging van de afdelingen in het federaal bestuur van de SP-federatie Brugge van 1989 tot 1999. 66 Tabel 4.1.5. Vertegenwoordiging van vrouwen in het federaal bestuur van de SP-federatie Brugge van 1989 tot 1999. 67 Tabel 4.1.6. Voorzitters en secretarissen van de SP-federatie Brugge van 1989 tot 1999. 69 Tabel 4.1.7. Samenkomsten federale organen in de SP-federatie Brugge van 1989 tot 1999. 70 Tabel 4.2.1. Absolute en relatieve ledenaantallen per kanton en district in de SP-federatie Leuven van 1989 tot 1999. 81 Tabel 4.2.2. Electorale sterkte van de kantons in de SP-federatie Leuven en relatief ledenaantal ten opzichte van het SP-electoraat bij de Kamerverkiezingen van 1987 tot 1999. 83 Tabel 4.2.3. Relatieve over- en ondervertegenwoordiging van de afdelingen op het federaal congres van de SP-federatie Leuven in 1999. 86 Tabel 4.2.4. Relatieve over- en ondervertegenwoordiging van de kantons en districten in het federaal bestuur van de SP-federatie Leuven van 1989 tot 1999 88 4 Tabel 4.2.5. Vertegenwoordiging van vrouwen in het federaal bestuur van de SP-federatie Leuven van 1989 tot 1999. 89 Tabel 4.2.6. Voorzitters en secretarissen van de SP-federatie Leuven van 1989 tot 1999. 91 Tabel 4.2.7. Samenkomsten federale organen in de SP-federatie Leuven van 1989 tot 1999. 92 Tabel 4.3.1. Absolute ledenaantallen per afdeling en gewest in de SP-federatie Antwerpen van 1989 tot 1996. 103 Tabel 4.3.2. Relatieve ledenaantallen per afdeling en gewest in de SP- federatie Antwerpen van 1989 tot 1996. 104 Tabel 4.3.3. Electorale sterkte van de gewesten in de SP-federatie Antwerpen bij de gemeenteraadsverkiezingen en relatief ledenaantal ten opzichte van het SP-electoraat van 1988 tot 2000. 107 Tabel 4.3.4. Relatieve over- en ondervertegenwoordiging van de afdelingen en gewesten op het federaal congres van de SP-federatie Antwerpen voor en na de federale statutenwijziging van 1994. 112 Tabel 4.3.5. Vertegenwoordiging van vrouwen in het federaal bestuur van de SP-federatie Antwerpen. 115 Tabel 4.3.6. Voorzitters en secretarissen van de SP-federatie Antwerpen van 1989 tot 1999. 115 Tabel 4.3.7. Samenkomsten van de federale organen in de SP-federatie Antwerpen van 1989 tot 1997. 118 Tabel 4.3.8. Aantal aanwezigen op de federale congressen van de SP-federatie Antwerpen in de periode 1989-1994. 119 5 Lijst van figuren Figuur 3.1.1. Organigram van de SP van 1980 tot 1992. 43 Figuur 3.1.2. Organigram van de SP van 1992 tot 1995. 46 Figuur 3.1.3. Organigram van de SP vanaf 1995. 49 Figuur 4.1.1. Absoluut en relatief ledenaantal van de SP-federatie Brugge ten opzichte van het nationale ledenaantal van 1989 tot 1999 58 Figuur 4.1.2. Electorale sterkte van de SP-federatie Brugge en relatief leden- aantal ten opzichte van het totale electoraat bij de Kamer- verkiezingen van 1987 tot 1999. 60 Figuur 4.2.1. Absoluut en relatief ledenaantal van de SP-federatie Leuven ten opzichte van het nationale ledenaantal van 1989 tot 1999. 80 Figuur 4.2.2. Electorale sterkte van de SP-federatie Leuven en relatief leden- aantal ten opzichte van het totale electoraat bij de Kamer- verkiezingen van 1987 tot 1999. 82 Figuur 4.3.1. Absoluut en relatief ledenaantal van de SP-federatie Antwerpen ten opzichte van het nationale ledenaantal van 1989 tot 1999. 102 Figuur 4.3.1. Electorale sterkte van de SP-federatie Antwerpen en relatief ledenaantal ten opzichte van het totale electoraat bij de Kamer- verkiezingen van 1987 tot 1999. 106 6 Lijst van kaarten Kaart 4.1. Arrondissement Brugge. 57 Kaart 4.2. Arrondissement Leuven. 79 Kaart 4.3. Arrondissement Antwerpen. 101 7 Lijst van afkortingen ABVV Algemeen Belgisch Vakverbond AMSAB Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging B-H-V Brussel-Halle-Vilvoorde CSC Centrale voor Socialistisch Cultuurbeleid FSMB Federatie van Socialistiche Mutualiteiten van Brabant JS Jongsocialisten NVSM Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten OCMW Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn O-V-D Oostende-Veurne-Diksmuide PWA Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap SCS Socialistische Centrale voor Sportbeleid SEVI Studie- en documentatiecentrum Emile Vandervelde Instituut SIF Sociaal Impulsfonds SOM Socialistische Omroep SV Socialistische Vrouwen VFGZ Vlaamse Federatie voor Gehandicaptenzorg VFSG Vlaamse Federatie van Socialistische Gepensioneerden 8 Voorwoord Deze eindverhandeling zou niet tot stand gekomen zijn zonder de hulp en steun van een heel aantal mensen die ik dan ook graag wens te bedanken. In eerste instantie dank ik mijn promotor, Prof. Dr. Wilfried Dewachter, voor zijn geduld, blijvende vertrouwen en kritische blik. Alle personen die tijd hebben vrijgemaakt om hun inzichten in de werking van hun federatie met mij te delen of mij hebben geholpen bij het bekomen van de nodige documenten.