STICHTING MENS CENTRAAL ONDERZOEK ARMOEDE EN SCHULDEN IN DE ROTTERDAMSE GEBIEDEN

Armoede en schulden in het Rotterdamse gebied

Algemeen

Van belang is, dat deze cijfers zijn gepubliceerd voor het uitbreken van de corona crisis. De gevolgen van deze (langdurige) crisis zullen ongetwijfeld een negatieve invloed hebben op de cijfers van armoede en schulden.

De punten 1 t/m 7 betreffende de algemene cijfers over het aantal huishoudens, personen en inkomens van het gebied en buurten. De punten 8 t/m 10 zijn gerelateerd aan de diverse aspecten van armoede en schulden in relatie tot lage inkomens en in het bijzonder ook het hoge aantal kinderen die in armoede opgroeien.

Het spreekt voor zich dat de aantallen binnen de gebieden en buurten kunnen fluctueren naar gelang de armoedefactor die op het gebied of buurt van toepassing is.

1. Charlois: Aantal inwoners 2019 Totaal aantal inwoners gebied Charlois: 68.590 Aantal inwoners naar geslacht: mannen 34.930 vrouwen 33.660

2. Charlois: Leeftijdsgroepen 2019 0 tot 15 jaar 11.995 Leeftijdsgroepen 15 tot 25 jaar 9.005 25 tot 45 jaar 23.220 65 jaar of ouder 8.345 45 tot 65 jaar 16.025 65 jaar of ouder 8.345 45 tot 65 jaar 16.025 25 tot 45 jaar 23.220

15 tot 25 jaar 9.005

0 tot 15 jaar 11.995

0 5000 10000 15000 20000 25000 3. Charlois: Inwoners naar migratie 2019 Autochtoon 23.390 Inwoners naar migratie Migratie Westers 12.270 Migratie niet Westers 32.930 Autochtoon 23.390 32.930 Migratie Westers

12.270 Migratie niet Westers

4. Charlois: Inwoners naar etniciteit 2019 Westers 12.275 Inwoners naar etniciteit Marokko 4.960 Antillen 4.865 14000 12.275 Suriname 7.230 12000 9.535 Turkije 6.340 10000 7.230 Overige 9.535 8000 6.340 6000 4.960 4.865 4000 2000 0

5. Charlois: Inkomens huishoudens 2016 Gemiddeld jaar/maand inkomen: Aantal Jaar Maand huishoudens inkomen inkomen Charlois totaal 31.800 € 28.300 € 2.358 Charlois Zuidrand 100 € 65.100 € 5.425 5.700 € 26.400 € 2.200 Carnisse 5.800 € 27.600 € 2.300 Zuidwijk 6.300 € 27.800 € 2.317 Oud-Charlois 6.300 € 29.500 € 2.458 500 € 25.000 € 2.083 Zuidplein 700 € 29.600 € 2.467 5.400 € 28.800 € 2.400 Zuiderpark 300 € 26.700 € 2.225 700 € 31.600 € 2.633 6a. Charlois: Inkomen huishoudens naar belangrijkste bron(in %) 2016 Aantal Loon of Pensioen Werkloos, Overige huishoudens winst Bijstand Arbeids ongeschikt Charlois totaal 31.800 57,9% 19,0% 19,8% 3,3% Charlois Zuidrand 100 60,6% 28,7% 8,2% 2,5% Tarwewijk 5.700 63,7% 11,1% 21,9% 3,3% Carnisse 5.800 68,9% 13,0% 15,8% 2,3% Zuidwijk 6.300 46,4% 27,8% 21,9% 3,9% Oud-Charlois 6.300 60,6% 17,5% 19,0% 2,9% Wielewaal 500 39,0% 35,7% 21,6% 3,7% Zuidplein 700 62,6% 26,8% 9,7% 0,9% Pendrecht 5.400 53,5% 20,3% 22,1% 4,1% Zuiderpark 300 23,5% 51,5% 20,6% 4,4% Heijplaat 700 55,4% 24,4% 17,0% 3,2%

6b. Charlois: Inkomen huishoudens naar belangrijkste bron (in cijfers) 2016 Aantal Loon of Pensioen Werkloos, Overige huishoudens winst Bijstand Arbeids ongeschikt Charlois totaal 31.800 18.409 6.057 6.300 1.034 Charlois Zuidrand 100 61 29 8 3 Tarwewijk 5.700 3.631 633 1.248 188 Carnisse 5.800 3.996 754 916 133 Zuidwijk 6.300 2.923 1.751 1.380 246 Oud-Charlois 6.300 3.818 1.103 1.197 183 Wielewaal 500 195 179 108 19 Zuidplein 700 438 188 68 6 Pendrecht 5.400 2.889 1.096 1.193 221 Zuiderpark 300 71 155 62 13 Heijplaat 700 388 171 119 22 7. Charlois: Personen en economische zelfstandigheid 2018 De matrix wordt nog verder toegelicht in punt 9.2 -/+ verschil Economisch zelfstandige personen Aantal 2018 2017 2016 2018 Charlois totaal 40.400 59,3% 57,3% 56,0% -5,5% Charlois Zuidrand 200 68,7% 65,9% 66,9% 3,9% Tarwewijk 7.800 57,8% 54,8% 52,7% -7,0% Carnisse 7.500 64,5% 62,9% 60,8% -0,3% Zuidwijk 7.100 55,4% 53,4% 53,1% -9,4% Oud-Charlois 8.500 60,2% 58,4% 56,8% -4,6% Wielewaal 300 47,1% 44,3% 45,9% -17,7% Zuidplein 800 72,2% 73,3% 72,2% 7,4% Pendrecht 7.000 57,5% 55,5% 54,7% -7,3% Zuiderpark 300 44,9% 42,3% 49,8% -19,9% Heijplaat 900 64,7% 62,2% 60,9% -0,1% Cijfers Rotterdam 64,8% 63,4% 62,1% Cijfers Nederland 71,5% 70,3% 69,2%

8. Charlois: De cijfers in relatie tot het armoede aspect 2017

8a. Definitie van armoede en de grensbedragen. Mensen zijn arm wanneer ze gedurende langere tijd niet de middelen hebben om te kunnen beschikken over de goederen en voorzieningen die in hun samenleving als minimaal noodzakelijk gelden. Dit is de definitie van armoede die het SCP hanteert. Er worden twee referentiebudgetten gebruikt om armoede vast te stellen. Beide budgetten geven aan hoeveel geld een alleenstaande nodig heeft voor onvermijdelijke of zeer wenselijke uitgaven. De budgetten zijn grotendeels gebaseerd op gegevens van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud).

Op de volgende pagina worden in figuur 1 de grensbedragen weergegeven. 8b. Omvang van de armoede in Nederland 2016 Armoede daalt fors tussen 2013 en 2016. In 2013 waren er ruim 1,2 miljoen mensen met een huishoudensinkomen onder het niet-veel-maar-toereikend criterium. Dit was 7,6% van de Nederlandse bevolking. Het aantal mensen met een inkomen onder het striktere basisbehoeften criterium bedroeg toen bijna 790.000, 4,9% van de bevolking. Door de aantrekkende economie daalde de armoede na 2013 flink. De laatste beschikbare cijfers komen uit 2016. In dit jaar bedroeg het aantal armen volgens het niet-veel-maar-toereikend criterium iets meer dan 980.000 (6,0%) en volgens het basisbehoeften criterium 660.000 (4,0%). Dit gegeven is zichbaar gemaakt onder 9, punt 1 Persoonlijke armoede.

8c. Charlois: Omvang van de armoede 2016 In dit deel de totaalscores van Carlois, zoals deze in punt d en verder zijn opgenomen. De cijfers zijn per huishoudens, personen en kinderen die uit onderzoeken gegenereerd zijn. Alle cijfers dienen ter onderbouwing om de ernst van armoede in Charlois zichtbaar te maken.

8d. Charlois: Aantal huishoudens met een laag inkomen 2016 1. Een risicogroep zijn de huishoudens die behoren tot 20.225 huishoudens met een 8d. Charlois: Aantal huishoudens met een laag inkomen 2016 1. Een risicogroep zijn de huishoudens die behoren tot 20.225 huishoudens met een laag inkomen, gelet op de landelijke criteria van inkomensverdeling van Laag=40%, Midden=40% en Hoog=20%. (overzicht 8e).

8e. Charlois: Lage -, midden – en hoge huishoudens inkomens 2016 Het % in matrix omgezet naar (aantal) huishoudens. Aantal Laag 40% Midden 40% Hoog 20% huishoudens % aantal % aantal % aantal Charlois totaal 31.800 63,6% 20.225 30,6% 9.715 5,9% 1.860 Charlois Zuidrand 100 28,9% 29 37,0% 37 34,5% 35 Tarwewijk 5.700 67,5% 3.849 28,5% 1.625 4,0% 227 Carnisse 5.800 62,7% 3.637 33,3% 1.931 4,0% 232 Zuidwijk 6.300 66,3% 4.177 27,7% 1.745 6,0% 378 Oud-Charlois 6.300 60,2% 3.793 32,2% 2.029 7,6% 479 Wielewaal 500 76,8% 384 19,5% 98 3,6% 18 Zuidplein 700 57,1% 400 37,9% 265 5,0% 35 Pendrecht 5.400 61,8% 3.337 31,6% 1.706 6,6% 356 Zuiderpark 300 70,5% 212 20,6% 62 8,8% 26 Heijplaat 700 58,4% 409 31,0% 217 10,6% 74 Cijfers Rotterdam 296.100 53,8% 32,9% 13,3% Cijfers Nederland 7.398.300 40,0% 40,0% 20,0%

8f. Charlois: Laag inkomen en armoedeaspect voor kinderen 2016 Op basis van cijfers van het CBS heeft het St. Laurensfonds te Rotterdam geconcludeerd, dat in Rotterdam 1 op de 4 kinderen (25%) in armoede opgroeit. Dit in vergelijking met het landelijk gemiddelde van 1 op 12 kinderen (8,3%) die in Nederland in armoede opgroeien. Dat het opgroeien van kinderen in armoede een relatie heeft of kan hebben met het hoge aantal huishoudens met een laag inkomen behoeft geen verdere uitleg. Het aantal huishoudens met een laag inkomen in Charlois ligt hoger dan het gemiddelde in Rotterdam (matrix 8g). Hierdoor kunnen we aannemen, dat het aantal kinderen dat in armoede opgroeit in Charlois, hoger zal liggen dan het gemiddelde van 1 op 4 kinderen.

laag ink. Armoede % Armoede % Aantal 40% Totaal Rotterdam landelijk HH aantal HH kinderen 25 % 8,3% Charlois totaal 31.800 20.225 11.995 2.999 996 Charlois Zuidrand 100 29 45 11 4 Tarwewijk 5.700 3.849 2.255 564 187 Carnisse 5.800 3.637 1.925 481 160 Zuidwijk 6.300 4.177 2.405 601 200 Oud-Charlois 6.300 3.793 2.270 568 188 Wielewaal 500 384 40 10 3 Zuidplein 700 400 135 34 11 Pendrecht 5.400 3.337 2.590 648 215 Zuiderpark 300 212 90 23 7 Heijplaat 700 409 240 60 20 8g. Charlois: Huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum en huishoudens met een inkomen langdurig (3 voorafgaande jaren) tot 110% van het sociaal minimum 2019

Sociaal minimum 2019 maximaal voor gehuwde/gelijkgestelden 110% van € 1635,- = € 1798,- bruto per maand. De blauwe cijfers zijn de percentages gegenereerd door het CBS en SCP. De door hen genoemde welvaartvaste armoedegrens ligt niet ver van het sociaal minimum, maar geeft wel een positiever beeld van de getallen. Duidelijk wordt ook dat Charlois percentueel slecht scoort ten opzichte van het gemiddelde van Rotterdam totaal.

Getelde Tot 110% van het sociaal Getelde Langdurig tot 110% van huishoudens minimum huishoudens het sociaal minimun als % Aantal HH als % Aantal HH Charlois totaal 30.700 23,4% 7.197 25.900 13,4% 3.462 CBS/SCP 30.700 18,5% 5.690 25.900 8,3% 2.161 Charlois Zuidrand 100 7,9% 8 100 4,1% 4 CBS/SCP 100 7,9% 8 100 4,1% 4 Tarwewijk 5.300 24,5% 1.299 4.300 14,6% 628 CBS/SCP 5.300 20,4% 1.081 4.300 9,6% 413 Carnisse 5.400 17,0% 918 4.400 8,6% 378 CBS/SCP 5.400 13,8% 745 4.400 5,6% 246 Zuidwijk 6.200 28,0% 1.736 5.400 16,3% 880 CBS/SCP 6.200 20,9% 1.296 5.400 9,6% 518 Oud-Charlois 6.300 22,9% 1.443 5.200 12,8% 666 CBS/SCP 6.300 18,5% 1.166 5.200 8,2% 426 Wielewaal 300 34,2% 103 300 23,2% 70 CBS/SCP 300 23,4% 70 300 13,5% 41 Zuidplein 700 13,6% 95 600 7,3% 44 CBS/SCP 700 9,3% 65 600 3,2% 19 Pendrecht 5.200 25,1% 1.305 4.600 14,6% 672 CBS/SCP 5.200 20,2% 1.050 4.600 9,3% 428 Zuiderpark 500 32,9% 165 400 14,2% 57 CBS/SCP 500 22,6% 113 400 6,5% 26 Heijplaat 700 18,1% 127 600 10,6% 64 CBS/SCP 700 13,6% 95 600 6,5% 39 Rotterdam totaal 287.200 20,2% 58.014 255.500 12,4% 31.682 CBS/SCP 287.200 15,1% 43.367 255.500 7,3% 18.652

9. Charlois: Het aantal personen dat met armoede geconfronteerd wordt of kan 9. Charlois: Het aantal personen dat met armoede geconfronteerd wordt of kan worden 2016

1. Persoonlijke armoede. Gelet op de cijfers van het Sociaal en Cultureel planbureau is het mogelijk een globaal beeld te geven van de persoonlijke armoede in Charlois. Dit op basis van de laatste beschikbare landelijke cijfers uit 2016. In dit jaar bedroeg het aantal armen volgens het niet-veel-maar-toereikend criterium iets meer dan 980.000 (6,0%) en volgens het basisbehoeftencriterium 660.000 (4,0%). Hierbij zijn niet meegenomen het eventuele eigen vermogen of schulden. In de matrix zijn de 2 percentages van de criteria vertaald in aantallen op de leeftijdsgroepen. Leeftijdsgroep van de kinderen is hierin niet meegenomen.

Niet veel Aantal maar toerei- Basisbe- Leeftijds groepen personen kend 6% hoefte 4% Charlois totaal 15 tot 25 jaar 9.005 540 360 25 tot 45 jaar 23.220 1393 929 45 tot 65 jaar 16.025 962 641 65 jaar of ouder 8.345 501 334 Totalen 56.595 3.396 2.264

2. Economisch zelfstandigheid (2018) In onderstaande totaalscore van Charlois wordt dit aangegeven. Een groep die dus meer inkomen heeft dan de bijstandsnorm. Het aantal inwoners van Charlois bedraagt, de groep kinderen (11.995) en AOW'ers (8345) niet meegerekend 48.250 personen. Dat betekent dus, dat er in totaal 8.050 (48.250–40.400) personen niet aan deze norm voldoen en hun inkomen gelijk is aan, danwel minder is dan de bijstandsnorm. Daarmee zijn dan ook de armoedeaspecten aan de orde. Niet meegenomen zijn het eventuele eigen vermogen en schulden die men heeft. Omdat niet excact duidelijk is wat het verband is tussen het aantal personen en het procent, is bij de auteur van dit onderdeel (Feitenkaart Rotterdam), om nadere uitleg gevraagd. Dit wordt hier later aan toegevoegd.

Aantal Economisch personen zelfstandig Charlois totaal 40.400 59%

3. De groep ZZP-ers.(2020) In de leeftijd van 15 tot 75 jaar lopen zzp’ers het grootste risico op armoede. Op een bevolking van 651.376 personen in Rotterdam zijn ruim 5% zzp’ers, in totaal dus 32.568 Dat betekent dus voor het gebied Charlois met 48.250 inwoners (kinderen en AOW'ers niet meegerekend), dat er in theorie 2.412 zzp’ers (5%) zouden moeten zijn. In 2017 (bron CBS) is onder zzp’ers het aandeel met een laag inkomen weer gestegen van 8,1 procent naar 8,6 procent. Onder zzp’ers is het risico op armoede het hoogst. Voor Charlois betekent dit in theorie dus van 195 naar 207 personen.

10. Charlois: Armoede en schulden in 2019 10. Charlois: Armoede en schulden in 2019 In Rotterdam hebben 60.000 huishoudens kans op armoede en schulden. (bron Reset Rotterdam). Er zijn in Rotterdam 324539 huishoudens. Het armoede percentage is dus 18,5. (matrix A huishoudens) Er zijn in Rotterdam 27.000 personen met ‘torenhoge’ schulden. (bron Rekenkamer Rotterdam). De totale bevolking bedraagt in Rotterdam 644.618. Dat betekent een schuldenpercentage van 4,2. (matrix B Personen)

A. Huishoudens Kans armoe- de/schulden Aantal 18,5% Charlois totaal 31.800 5.883 Charlois Zuidrand 100 19 Tarwewijk 5.700 1.055 Carnisse 5.800 1.073 Zuidwijk 6.300 1.166 Oud-Charlois 6.300 1.166 Wielewaal 500 93 Zuidplein 700 130 Pendrecht 5.400 999 Zuiderpark 300 56 Heijplaat 700 130

B. Personen Aantal Schuld Leeftijds groepen personen 4,2% 15 tot 25 jaar 9.005 378 25 tot 45 jaar 23.220 975 45 tot 65 jaar 16.025 673 65 jaar of ouder 8.345 350 Totalen 56.595 2.377

Geraadpleegde bronnen en documenten Sociaal Cultureel en Planbureau/Armoede in kaart 2018 Centraal Bureau voor de Statistiek/Diverse onderzoeken ter zake van armoede Centraal Bureau voor de Statistiek/Meer huishoudens met risico op armoede in 2017 Centraal Bureau voor de Statistiek/Langdurige armoede verder toegenomen in 2016 Centraal Bureau voor de satistiek/Van werkenden loopt zzp-er meeste risico op armoede Nationaal Instituut voor Budget voorlichting/Factsheet rondkomen en geldproblemen Divosa/Armoede en schulden/1 op de 5 huishoudens heeft risicovolle schulden D.docs.live.net/Laaggeletterdheid.pdf Allecijfers.nl/Gemeente Rotterdam, gebieden en buurten Rijnmond.nl/Rotterdammers worstelen met torenhoge schulden Rotterdam.nl/Reset-Rotterdam.pdf Armoede en sociale uitsluiting Bevolkingsmonitor 2019 Feitenkaart Rotterdam, gebied/buurt 2015 Feitenkaart Rotterdam, gebied/buurt 2017 Feitenkaart economische zelfstandigheid Feitenkaart + Regio + IIV + 2015 Factsheet geldproblemen in Nederland Factsheet armoede en schulden in Nederland Factsheet kinderen in armoede in Rotterdam Rekenkamer Rotterdam