De Vechtstreek: Het Buiten Van De Randstad

De Vechtstreek: het buiten van de Randstad

Een gemeenschappelijke en integrale opgave voor een duurzame Vechtstreek Samenvatting 2Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Urgentie 3 1.1 De Vechtstreek: het buiten van de Randstad 3 1.2 Leeswijzer 3

Hoofdstuk 2 Aanpak, gebied en kaders 4 2.1 Aanleiding 4 2.2 Projectleiding en deelnemende partijen 4 2.3 Aanpak gebiedsproces 4 2.4 Gebiedsbeschrijving 5 2.5 Kaders van de visie 5 2.6 Richtinggevende ontwikkelingen 5 2.7 Lopende programma’s 6

Hoofdstuk 3 Plannen in het gebied 7 3.1 Programma’s in het gebied 7 3.2 Conclusie: geen confrontatie tussen intenties programma’s 7 3.3 Resultaten gebiedsproces 8 3.4 Gebiedsproces: spanning en versterking tussen de thema’s 11

Hoofdstuk 4 Visie 12 4.1 Inleiding 12 4.2 Regievoering: bewaak en versterk samenhang 12 4.2.1 Ontwikkel de gebiedskwaliteit 15 4.2.2 Stem gebruiksfuncties op elkaar af 15 4.2.3 Ontwikkel netwerken 15 4.2.4 Investeer in belevingswaarde door informatie, communicatie en educatie 16 4.3 Visie als start voor uitvoering 16

Hoofdstuk 5 Van visie naar uitvoering 17 5.1 Uitvoering onder AVP 17 5.2 Organisatie 17 5.3 Kaders 18 5.4 Financiën 18 5.5 Eo Wijers: optie voor vervolg 18

Bijlagen I Samenstelling stuurgroep en projectteam 21 II Deelnemers werkateliers 22

Colofon 24

Kaartbijlagen 1. Nieuwe Hollandse Waterlinie 2. Groene Uitweg 3. Gebiedsvisie Vechtstreek 4. Wateragenda 5. Lanschapsontwikkelingsplan Breukelen-Loenen 6. Verzamelkaart locatiegebonden projecten 7. Verzamelkaart niet-locatiegebonden projecten

1 Hoofdstuk 1 Urgentie

en samenbren- het in behalen te winst valt Er synergie. naar Leeswijzer zoeken te MNP: inspiratie voor gebiedsvisie Planbureau gaf tijdens Marianne Kuijpers van het Milieu en Natuur het eerste werkatelier inspiratie voor de richting van de gebiedsvisie Vechtstreek. In Nederland, zo zei zij, is de afgelopen tien, twintig jaar vanuit elk departement een eigen beeld ontstaan van de toekomst van Nederland. Terwijl het er juist op aankomt om functies en kwaliteit van een gebied in hun samenhang te bezien. Duurzaamheid in Neder- land vraagt om een vergaande versterking van de samenhang in lopende beleidsdossiers, zo luidt een van de conclusies van de Tweede Duurzaamheidsverkenning van het MNP. “Dat betekent ook”, zo stel- de Kuijpers, “dat het voor jullie belangrijk is om vast te houden aan de relatie tussen nationale thema’s en de thema’s die hier spelen”. Grondposities van sluipverkeer bestaan. blijft overlast van Ondertussen hun grenzen op om opnieuw zetten druk op stadsranden ontwikkelaars ene, en voor natuur functies op de Prioriteit voor agrarische te rekken. Het gaat voorbij aan cultuurhistorische waarden. op een andere plek die zij relicten ontneemt agrariërs de ruimte restaureren van historische de Vecht bedrijf uit te oefenen. Het belang voor nodig hebben om hun weinig in ogenschouw genomen. Er is te als geheel wordt te weinig samenhang. Samenhang Waar de basis van duurzaamheid en kwaliteit. Samenhang ligt aan kwa- gaan in de fysieke ruimte onomkeerbaar samenhang ontbreekt, en toekomstige generaties, zo stelt het Milieu liteiten verloren voor in zijn Tweede Duurzaamheidsverkenning Natuur Planbureau (MNP) landschap te behouden en te (2007). Om de integrale kwaliteit van het de Belvédère-benadering ontwikkelen is gerichte actie nodig volgens plannen en projecten van behoud door ontwikkeling. De bestaande inbreng. Maar het is wel in het gebied leveren hiervoor de benodigde initiatieven, met het doel van belang om regie te voeren op al deze en de Vechtstreek als de kernwaarden van het gebied te versterken kaart te houden. landschappelijk waardevol gebied op de zetten van stappen. Er is een De partijen in het gebied zijn toe aan het vanuit de fysieke rea- sterk gevoel van urgentie bij alle betrokkenen, gespannen voet staan met liteit waarin incidentele ontwikkelingen op angst voor de teloorgang de kwaliteitsambities. Maar ook vanuit de maakt de bereidheid groot van het gebied als men nu niets doet. Dit om 1.2 Het voor u liggende document is als volgt ingedeeld: het volgende hoofdstuk geeft de context en kaders weer waarop deze visie betrek- king heeft. Hoofdstuk 3 beschrijft de lopende programma’s in het gebied, evenals de kernopgaven en aanbevelingen die naar voren zijn gekomen uit de werksessies in het gebied. Hoofdstuk 4 vormt het hart van de gebiedsvisie: hierin wordt de visie beschreven en uitgewerkt in een aantal opdrachten. Hoofdstuk 5 beschrijft de stap van visie naar uitvoering. elkaar kunnen versterken en gen van plannen en initiatieven, omdat ze overtuiging. Laten we daardoor in waarde toenemen, is de algemene motivatie om de gezamen- vooral gebruikmaken van deze energie en lijke ambities nú in de praktijk te brengen.

van

vestigden.

drager

daar

zich

belangrijke

een a is

Amsterdammers

2008: De Vechtstreek het Buiten van de Randstad van het Buiten Vechtstreek De 2008: rijke

Waterlinie

Hollandse

ontwikkelde

Amsterdam Nieuwe

De Vechtstreek: van de Randstad het buiten de

Utrecht zichtbaar. gebied. Er zijn nog veel relicten duidelijk cultuurhistorie in het van de Randstad vormt In de steeds verder oprukkende verstedelijking een welkome groene oase. het gebied van de Vecht in de huidige tijd Utrecht in de richting van het Waar de stadsranden van Amsterdam en en Breukelen uitgroeiden gebied opschoven en de dorpen Maarssen kwaliteiten van tot volwaardige kernen, bleven de landschappelijke stedelijke de Vechtstreek overeind. In het steeds dichtergroeiende als het ‘buiten’ van de netwerk fungeert de Vechtstreek inmiddels Vechtstreek als recreatiegebied totale Randstad. De populariteit van de en exclusief woon- en werkgebied genereert de nodige economische impulsen, maar zorgt tegelijkertijd voor een steeds verder toenemende druk op de landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied. Teloorgang van deze eeuwenoude kwaliteiten ligt op de loer. Als we niet uitkijken, gaat de Vechtstreek aan zijn eigen populariteit ten onder. Tegendruk Het geven van een passend antwoord op de toenemende druk is een van de belangrijkste doelstellingen van deze gebiedsvisie. Het buiten van de Randstad verdient een robuuste landschappelijke structuur die tegen een stootje kan. Dit betekent niet dat de dynamiek buiten het gebied moet worden gehouden. Integendeel: er wordt ingezet op behoud en versterking van bestaande waarden, juist door de ontwikkeling van het gebied. Het beter geleiden van de druk op het gebied komt de leefkwaliteit ten goede van allen die ervan gebruikmaken. In de Vechtstreek zijn in de afgelopen jaren al veel plannen gemaakt op alle schaalniveaus, voor en door allerlei partijen. Het ontbreekt echter aan onderlinge afstemming van deze plannen. Daarbij speelt de huidige plandichtheid de toenemende versnippering van het landschap in de kaart. De Vecht als grote samenhangende landschappelijke structuur verdwijnt langzaam uit beeld. Op de ene plek wordt een bedrijventerrein uitgebreid, ergens anders een snelweg verbreed. Ook 1.1 - denkt voornamelijk aan zijn buiten Wie denkt aan de Vechtstreek panoramische vergezichten. Het cultuurhistorisch plaatsen, rijkdom en beeld van de buitens vindt zijn oorsprong waardevolle en romantische van toen de Vecht zich steeds meer als het ‘buiten’ in de Gouden Eeuw, Amsterdam De Vechtstreek, het buiten van de Randstad, vroeger en nu. Vroeger: De Vecht met buitens van Amsterdam en Utrecht Amsterdam van met buitens Vecht De Vroeger: Samenvatting gebied van top- erkend als een mooi wordt algemeen De Vechtstreek de hoge wordt in belangrijke mate bepaald door kwaliteit. Deze kwaliteit steeds en natuurwaarden. In het landschappelijke, cultuurhistorische inmiddels als netwerk fungeert de Vechtstreek dichtergroeiende stedelijke Randstad. het ‘buiten’ van de totale woon- Vechtstreek als recreatiegebied en exclusief De populariteit van de maar zorgt de nodige economische impulsen, en werkgebied genereert landschap- steeds verder toenemende druk op de tegelijkertijd voor een van kwaliteiten van het gebied. Teloorgang pelijke en cultuurhistorische gaat ligt op de loer. Als we niet uitkijken, deze eeuwenoude kwaliteiten eigen populariteit ten onder. de Vechtstreek aan zijn op verzoek van Provin- De gebiedsvisie voor de Vechtstreek is ontstaan Utrecht en van partijen uit ciale en Gedeputeerde Staten van de provincie van samenhang in de veelheid de streek. Doelstelling is het aanbrengen op het gebied. De visie geeft van plannen en het geleiden van de druk Ook geeft de visie aan dat aan waar en hoe regie gevoerd moet worden. moet ontstaan om tegen- er een landschappelijke eenheid van formaat van de Randstad en druk te kunnen creëren aan de verstedelijkingsdruk Tenslotte benadrukt de de sluimerende versnippering van het landschap. met praten en tot daden over visie de urgentie. Het is tijd om te stoppen te gaan. om te kunnen voldoen aan Het aanbrengen van samenhang is essentieel Samenhang en regie moeten de wensen van duurzaamheid en kwaliteit. het ontwikkelen van de zich concentreren in de volgende opdrachten: van gebruiksfuncties, het ont- gebiedskwaliteit, het op elkaar afstemmen en het investeren in wikkelen van netwerken en recreatieve infrastructuur informatie, communicatie en educatie. in de visie een duidelijke ver- Ten aanzien van de samenhang wordt er en wordt geconstateerd binding met de lopende programma’s gemaakt dat de programma’s elkaar niet tegenspreken op visieniveau. Ook bieden de ambities op het niveau van projecten en initiatieven, die vanuit de gebiedspartijen naar voren zijn gebracht, voldoende kansen om tot versterking van het gebied te komen. De gebiedsvisie voor de Vechtstreek vormt de start van het proces richting de uitvoering. Om tot deze uitvoering over te kunnen gaan wordt aangesloten bij de AVP-systematiek. De Eo Wijers-prijsvraag is één van de opties om met verbeeldingskracht de uitvoering van projecten te stimuleren. 2 Het buiten van de Randstad verdient een robuuste landschappelijke structuur die tegen een stootje kan Figuur 2: Het proces in beeld. Uitgaande van de gedachte achter de bestaande projecten ontstaan deelvisies naast het bestaande beleid. De pijl omhoog schetst de werkwijze om te komen tot de ‘rode draad’, die de verbinding vormt op het niveau van de visie. De visie biedt op haar Aanpak, gebied en kaders Hoofdstuk 2 Aanpak, 2.1 Aanleiding beurt weer kaders voor het bijsturen van projecten en – wellicht 2.4 Gebiedsbeschrijving – het ontwikkelen van nieuw beleid (pijl omlaag). De visie is ontwikkeld naar aanleiding van een verzoek van Gedepu- De Vechtstreek wordt algemeen erkend als een gebied van topkwa- geven tot beleidswijzigingen. Uiteraard blijft de bevoegdheid bij de be- teerde Staten van de provincie Utrecht en van partijen uit de streek, de liteit. Die kwaliteit wordt in belangrijke mate bepaald door de land- treffende bestuurslagen. Deze gebiedsvisie heeft geen dwingend karakter evaluatie van het Restauratieplan Vecht en een motie van PvdA en VVD schappelijke, cultuurhistorische en natuurhistorische waarden ervan. De waarop beleid moet worden aangepast. in de Provinciale Staten van Utrecht. Vechtstreek is mede daarom onderdeel van de nationale landschappen Groene Hart, Nieuwe Hollandse Waterlinie en Stelling van Amsterdam. 2.6 Richtinggevende ontwikkelingen 2.2 Projectleiding en deelnemende partijen De afwisseling van open en gesloten gebieden is kenmerkend voor de streek; zij vormen zogenaamde ‘kralensnoeren’ door het gebied tussen In een groter verband en op langere termijn is een viertal zaken van Ten behoeve van de ontwikkeling van de gebiedsvisie is een project- de Vechtplassen en het veenweidegebied (figuur 3). invloed op de onwikkeling van de Vechtstreek: leider aangesteld, die met een projectteam – onder toezicht van een stuurgroep – het proces en de inhoud van de gebiedvisie tot stand De Vechtstreek is echter niet één kralensnoer brengt. De provincie faciliteert dit proces en is in de stuurgroep één dat overal dezelfde sfeer ademt. Kleinere kra- van de partijen. De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van ontwikkeling van nieuwe initiatieven. lensnoeren als het Gein, de Angstel en de Aa de bestuurlijke partijen in het gebied en wordt voorgezeten door de Figuur 2 laat het bottom-up proces schematisch zien, maar ook de top- in het westelijke deel hebben ieder hun eigen Utrechtse commissaris van de Koningin. Het projectteam heeft, na down invloed die de visie zal hebben op de uitvoering. karakter. Voor het grote kralensnoer langs de toetsing bij deskundigen en vertegenwoordigers uit het gebied, de ver- Vecht hanteren we een indeling in vier sferen, taling naar de visie en de opdrachten gemaakt, zoals in dit document Werkwijze met elk een eigen karakter (van noord naar verwoord. Bijlage I geeft een overzicht van de samenstelling van de In het eerste werkatelier op 2 oktober 2007 zijn we begonnen met het zuid): stuurgroep en het projectteam. inventariseren en bundelen van lopende projecten, projecten in ontwik- • de Zuiderzeevecht, waarin de invloed van de keling en initiatieven die de betrokken partijen graag ‘op de agenda’ Zuiderzee de dorpen een bijzonder karakter 2.3 Aanpak gebiedsproces willen hebben. Ook heeft tijdens deze dag de verdieping per thema geeft; plaatsgevonden. • de Boerenvecht; het open agrarische land- Filosofie schap met verspreid liggende boerderijen; De visie die voor u ligt is het resultaat van een intensief en interactief Het tweede werkatelier (29 oktober 2007) was de ‘synthesedag’: • de Herenvecht, waarin het beeld wordt werkproces. De film, die achterin is bijgevoegd, biedt u een korte blik hierin hebben de thematrekkers en inspiratoren de thema’s bij elkaar bepaald door de statige buitenplaatsen met op dit proces. gebracht om de integraliteit te waarborgen. De verbindingen tussen hun parken; de thematische opgaven maken duidelijk waar belangen elkaar raken, • de Parkvecht, het groengebied tussen het Er is gestart met twee werkateliers in het gebied, waarin alle relevante waar het wringt en waar gebiedsopgaven liggen. Er ontstond zodoende stedelijke Utrecht en het dorpse Maarssen. gebiedspartijen hun inbreng hebben gegeven. Een overzicht van de een ‘rode draad’ voor de gebiedsvisie. Paragraaf 3.2 bevat een over- deelnemers vindt u in bijlage II. De gedachte achter het ingestoken zicht van de resultaten uit de werkateliers. In de werkateliers kwam zeer duidelijk naar werkproces is dat de energie zit in projecten en initiatieven in het voren dat de kernkwaliteiten en potentiële gebied zelf. Van die energie willen we gebruikmaken om de gewenste kwaliteiten van de Vechtstreek allen een land- versnelling te kunnen geven aan het uitvoeringsproces. schappelijke basis hebben: alle partijen zijn het erover eens dat de kwaliteit van het gebied In de werkateliers is begonnen met het inventariseren en bundelen te vinden is in het unieke, typisch Vechtse, van lopende projecten, projecten in ontwikkeling en initiatieven die de landschap. betrokken partijen graag ‘op de agenda’ willen hebben. Dit betekent Figuur 4a: Gebiedsgrens op basis van Figuur 4b: Het Vechtgebied op basis van dat de inventarisatie geen uitputtende lijst van projecten in het gebied 2.5 Kaders van de visie betrokken partijen. landschappelijke samenhang, aangeduid als is; slechts die projecten zijn benoemd die volgens de partijen zelf ‘Vechtlang’. aandacht behoeven. Gebiedskaders De grenzen van het bestuurlijke gebied worden Vervolgens is ingezoomd op zeven thema’s: cultuurhistorie, ecologie, bepaald door de gemeentegrenzen van de bij het proces betrokken Groene Hart infrastructuur, landbouw, landschap, recreatie en wonen en werken. gemeenten Loenen, Breukelen, Maarssen en Utrecht (zie figuur 4a). Het Groene Hart is in de Nota Ruimte aangemerkt als een nationaal land- Onder leiding van een thematrekker uit het gebied hebben betrokke- De ambities voor de Vechtstreek reiken echter verder dan gemeente- schap. Het rijk heeft vervolgens de drie Groene Hartprovincies verzocht nen zich uitgesproken over de ambities binnen thema’s. De thematrek- grenzen; zij bestrijken de ‘Vechtlange’ natuurlijke en landschappelijke om de regie op de uitwerking en de uitvoering op zich te nemen. In kers hebben een inspirator aangesteld: iemand die binnen het thema eenheid van Utrecht tot Muiden, waar ook de verbindingen met de reactie hierop hebben de provincies het Uitvoeringsprogramma Groene door de wol geverfd is en voor inspiratie kan zorgen in het proces. Vechtplassen onderdeel van zijn (zie figuur 4b). In deze gebiedsvisie Hart opgesteld dat de lijnen hiervoor uitzet. De drie Groene Hart pro- Alle partijen hebben hun wensen, ambities, ideeën en doelstellingen kiezen we ervoor ons inhoudelijk niet te beperken tot de bestuurlijke vincies maken een voorloper voor drie provinciale structuurvisies. De op tafel gelegd. Door ‘achter’ de projecten te kijken naar de drijfveren realiteit, maar het brede landschappelijke kader als uitgangspunt te voorloper is sturend voor de structuurvisies die daarna per provincie ont- van mensen, zijn overeenkomsten en gezamenlijke ambities op tafel nemen. wikkeld gaan worden en moet concrete resultaten bieden op het gebied gekomen waarop succesvol is voortgeborduurd bij het aanbrengen van van een integraal Groene Hart-breed woningbouwprogramma. Belangrijk samenhang. Beleidskaders uitgangspunt is het principe van het migratiesaldo nul: tussen 2004 en Het rijks-, provinciaal en gemeentelijk beleid is gebruikt als richtlijn bij 2020 is ruimte voor ten hoogste de eigen bevolkingsgroei. Het ingestoken proces is daarmee een daadwerkelijk ‘bottom-up’ het ontwikkelen van deze visie. Toch hebben wij ons bij de start de vrij- proces geworden. De bestaande plannen en initiatieven zijn leidend heid gepermitteerd om ruim te denken. Confrontaties met het bestaande geweest in de ontwikkeling van de gebiedsvisie. Het is nadrukkelijk beleid zijn tot op heden nog niet gebleken, maar zouden kunnen volgen. niet de bedoeling dat het proces hiermee is voltooid. De visie geeft im- Deze kunnen later in het proces, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van mers op haar beurt kaders voor de uitvoering van de projecten en de bestemmingsplannen, aan de oppervlakte komen en kunnen aanleiding

Figuur 3: De ‘kralensnoeren’ in de Vechtstreek en de vier sferen, 3 zoals gehanteerd in de expertmeeting “Wie is de Vechtstreek” aan 5 het begin van het proces. Hoofdstuk 3 Plannen in het gebied 3.1 Programma’s in het gebied landschap en cultuurhistorie. De Groene Uitweg heeft een succesvol proces doorlopen in de Noordelijke Vechtstreek, een aantal projecten De gebiedsvisie zorgt voor een Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) in de Vechtstreek is op Utrechts grondgebied gepland. De Groene Uitweg is een icoon in integraal programma in de Vechtstreek Doel van het programma is het unieke cultuurhistorische erfgoed van de het Groene Hart-programma. Nieuwe Hollandse Waterlinie te behouden en te versterken. Er zijn vier ambities vastgesteld voor het liniegebied: behoud, veiligstellen en her- Wateragenda stel van aanwezige waarden, het vergroten van de beleefbaarheid, het Kaderrichtlijn Water (KRW) vergroten van de toegankelijkheid en het vergroten van de maatschap- De Europese Kaderrichtlijn Water moet ervoor zorgen dat de kwaliteit pelijke, ecologische en economische toekomstwaarde. Bij de uitvoering van het oppervlaktewater in 2015 op orde is. ‘Schoon water’ is het van de NHW-ambities is er niet alleen aandacht voor cultuurhistorische maatschappelijke doel waar het allemaal om draait in het planproces aspecten, maar ook voor onderwerpen als natuur, water en recreatie. Er van de KRW. Tijdens dit proces worden doelen, maatregelen en kosten wordt dus flink geïnvesteerd in de Vechtstreek vanuit de NHW. en maatschappelijke kosten en baten in beeld gebracht aan de hand van verschillende oplossingsrichtingen. De NHW is in de Nota Ruimte aangewezen als nationaal landschap. Dit nationale landschap bestaat uit zeven deelgebieden, de zogenaamde Watergebiedsplannen enveloppen. In AVP-gebied Midden liggen twee enveloppen: Vecht- Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV)/Waternet voert streek Zuid en de Kraag van Utrecht. Beide enveloppen hebben een watergebiedsplannen uit in het Vechtgebied. De plannen bevatten commissie van bestuurders van betrokken gemeenten, waterschap- maatregelen die noodzakelijk zijn om het gewenste peil te hanteren, pen en andere betrokken partijen. De enveloppecommissies hebben maar ook om het ecologisch functioneren van het gebied te verbeteren, afspraken gemaakt met de provincie over ambities, uitvoeringsstrategie de natuur-, belevings- en gebruikswaarden te versterken, cultuurhistori- en doelen, en hebben spelregels opgesteld waarmee de verhouding sche waarden te behouden en verdroging tegen te gaan. tussen provincie en enveloppecommissies is vastgelegd. De provincie heeft de intentie uitgesproken beide enveloppen in het AVP-gebied Landschapsontwikkelingsplan Breukelen-Loenen (LOP) Midden voor een deel mee te financieren. De enveloppecommissies Een integraal plan met het doel initiatieven te stimuleren tot land- zetten bovendien in op verhoging van de rijksbijdrage voor de uitvoe- schaps- en natuurontwikkeling in het buitengebied van Loenen en ring van dit nationale landschap. Breukelen door particulieren, instanties en gemeenten. Het behouden, versterken en ontwikkelen van de landschappelijke identiteit van de Groene Ruggengraat deelgebieden staat voorop. Initiatiefnemers zijn de gemeenten Loenen Streekplan tot 2015 adagium van Belvédère. Cultuurhistorie moet niet onder de kaasstolp, De Groene Ruggengraat maakt deel uit van het Urgentieprogramma en Breukelen. In het streekplan 2005-2015 is de ruimtelijke afbakening van bebou- maar wordt inspiratiebron bij ruimtelijke ontwikkelingen. Om te laten Randstad. Het project is een initiatief van de provincies Noord-Holland, wingskernen aangegeven door zogeheten ‘rode contouren’. De verste- zien hoe cultuurhistorie kan doorwerken in de ruimtelijke inrichting Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland. De Groene Ruggengraat is de Landinrichtingsplan Noorderpark delijkingsambities moeten in principe plaatsvinden binnen deze rode heeft het rijk de Nieuwe Hollandse Waterlinie als nationaal project robuuste en open groene verbinding tussen de Alblasserwaard in Het landinrichtingsplan Noorderpark betreft het gebied ten noorden contouren. Het streekplan ziet kansen langs de Vecht voor het sterker gelanceerd. Deze impuls is de Waterlinie toegekend enerzijds vanwege Zuid-Holland en de Randmeren bij Flevoland, dwars door het landelijk van de stad Utrecht, op het grondgebied van de gemeenten Utrecht, De verweven van landbouw, natuur en recreatie, in combinatie met nieuwe de complexe bestuurlijke opgave (de samenwerking tussen 5 departe- gebied van de Randstad. In deze groene verbinding worden landbouw, Bilt en Maarssen. Het gebied ligt direct oostelijk van de Vecht. In 2005 landgoederen. Als is gebleken dat per saldo kwaliteitsverbetering kan menten, 5 provincies, 25 gemeenten en 3 waterschappen), anderzijds landschap, recreatie en natuur met elkaar verbonden, binnen de eisen is een planwijziging herinrichting Noorderpark goedgekeurd. Belang- worden bereikt en bestaande omringende functies niet onevenredig vanwege de complexe ruimtelijke opgave. Net als het Groene Hart is van een duurzaam waterbeheer. rijk in de planwijziging is het accent op recreatie en natuur, direct ten worden gehinderd of beperkt, ontstaan mogelijkheden tot ontwikkeling de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de Nota Ruimte aangemerkt als De stuurgroep gebiedsvisie Vechtstreek steunt het voorkeurstracé van noorden van de stad Utrecht. In de planvorming voor het Noorderpark- van kleinschalige rode functies. Van geval tot geval zal een afweging nationaal landschap. de Groene Ruggengraat. (onder voorbehoud stuurgroep 3 april) Het gebied zijn veel wandelpaden en fietspaden opgenomen. Wat de na- worden gemaakt. besluit van de stuurgroep wordt gezien als advies van de betrokken tuur betreft is er vooral sprake van een vernatting van de Bethunepol- 2.7 Lopende programma’s overheden richting GS. Minister Verburg van LNV heeft samen met der. De landinrichting is een fase verder dan de andere programma’s NV Utrecht 2015-2030 gedeputeerde de heer Krol van de provincie Utrecht afspraken onder- en kan tot de afronding in 2011 op bestaande wijze doorgaan. Om die De Ontwikkelingsvisie Noordvleugel Utrecht 2015-2030 geeft de visie In het gebied zijn verschillende programma’s actief. De figuur hiernaast tekend om dit project sneller te realiseren. Deze ondertekening maakt reden zijn de uitvoeringsprojecten niet in de kaartbijlage bijgevoegd. van zeven partners in de Utrechtse Noordvleugel op de gewenste geeft dit weer. De gebiedsvisie is erop gericht deze lopende program- deel uit van het Urgentieprogramma Randstad. toekomst van hun gebied in ruimtelijk en economisch opzicht. De visie ma’s te versterken, door middel van het aanbrengen en 3.2 Conclusie: geen confrontatie tussen

heeft bijzondere aandacht voor de verstedelijkingsvraagstukken, mede zichtbaar maken van de onderlinge samenhang. e i s i v s d e i b e G De Groene Ruggengraat is onderdeel van de veel langere verbinding intenties programma’s in relatie tot de groen-blauwe kwaliteiten van het gebied. De kernbe- ‘de Natte As’ die de Zeeuwse Delta en het Lauwermeer in Friesland grippen zijn ‘verdichten en kwaliteit’. De Vechtstreek ligt net buiten het De visie is voor al deze programma’s van toegevoegde NHW verbindt. In 2003 hebben Rijk en regio al afspraken gemaakt over het Door de programma’s in deze gebiedsvisie bij elkaar te brengen, NV-gebied, de A2-as is in de NV Utrecht wel als een (inter)nationale waarde, omdat zij overzicht en samenhang aanbrengt. realiseren van deze verbinding. De eerste successen zijn behaald in krijgen we een beeld van de bijdrage die elk programma levert aan ontwikkelingsas benoemd. De gebiedsvisie zorgt voor een integraal programma in de Randstad, met afspraken in de Krimpenerwaard, de Groene Uitweg de doelstellingen van de visie. We constateren dat de doelstellingen Groene de Vechtstreek. Daarmee wordt de effectiviteit van de Ruggen- en delen van De Venen. Met deze gebiedsgerichte aanpak willen de van de programma’s niet met elkaar en met de visie in conflict zijn. Nieuwe Hollandse Waterlinie uitvoering vergroot. Het is uitdrukkelijk de bedoeling graat bestuurders doorgaan. De programma’s hebben hun eigen invalshoek en vullen elkaar aan. De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een militaire verdedigingslinie die dat bestaande programma’s in het gebied, zoals de Op het niveau van de uitvoering van de projecten zouden wel confron- zich uitstrekt van de voormalige Zuiderzee bij Muiden tot aan de Bies- Nieuwe Hollandse Waterlinie, niet in de weg worden ge- Groene Groene Uitweg taties kunnen ontstaan met de doelstellingen uit de visie. Een plan Uitweg bosch. De Linie lag als een beschermende krans rondom de steden van zeten door de gebiedsvisie. Op bestuurlijk niveau wordt De Groene Uitweg pleit voor een open en groen landschap tussen met goede intenties kan in de uitvoering een negatief effect hebben Holland: Muiden, Utrecht, Vreeswijk en Gorinchem, en was ongeveer 85 gestreeft naar vermindering van de bestuurlijke drukte. Amsterdam en het Gooi. De provincie Noord-Holland heeft het pro- op bijvoorbeeld de landschappelijke kwaliteit. Dit soort confrontaties km lang en 3 tot 5 km breed. LOP gramma in samenwerking met een groot aantal partijen opgezet. Al vragen om maatwerk. Een beschrijving van de lopende programma’s in het deze partijen vinden dat de bijzondere kwaliteiten van het veenwei- De uitvoeringsprojecten van alle programma’s zijn weergegeven in de In 1999 brachten de bewindslieden van de ministeries van OCW, VROM, gebied vindt u in het volgende hoofdstuk. den-, rivieren- en plassenlandschap behouden en ontwikkeld moeten kaartbijlage. In deze kaarten wordt zichtbaar gemaakt hoe de verschil- LNV en V&W de Nota Belvédère uit. ‘Behoud door ontwikkeling’ is het Water- worden. Er wordt geïnvesteerd in natuur, recreatie, landbouw, water, lende initiatieven samenkomen en waar ze kunnen worden gebundeld. agenda

6 7 3.3 Resultaten gebiedsproces Infrastructuur: beheerst recreëren

De kernopgaven en aanbevelingen per thema, die uit de themaverdie- Kernopgave pingen tijdens de werkateliers naar voren zijn gekomen, zijn hieronder Overdaad schaadt; regulering van recreatieverkeer is noodzakelijk. geformuleerd. De opgave en aanbevelingen zijn vrijuit genoemd en Beheerst recreëren, rekening houdend met de leefbaarheid, bereikbaar- hebben geen formele status. In paragraaf 3.4 leggen we alle thema’s heid en veiligheid. naast elkaar en krijgen we zicht op de gezamenlijke ambities, knelpun- ten en kansen voor het gebied zoals door de betrokkenen op de werk- Aanbevelingen conferenties zijn aangegeven. Daarnaast heeft elke groep een motto • Maatregelen om het verkeer in het gebied terug te dringen zijn geformuleerd, dat in de kop van het thema terugkomt. verbetering van de doorstroming op het hoofdwegennet, de aanleg van transferia en scheiding van verkeersstromen, zowel voor verkeer De projecten en initiatieven die zijn aangedragen door de deelnemers als scheepvaart. Hierdoor kunnen de leefbaarheid, veiligheid, worden niet in deze paragraaf genoemd maar zijn terug te vinden in de bereikbaarheid, ruimtelijke kwaliteit en recreatieve waarde van de kaartbijlage. Vechtstreek toenemen. • Regionale afstemming van openingsregimes kan overlast van Cultuurhistorie: een inspirerende erfenis recreatieve scheepvaart aanzienlijk verminderen. • Infrastructurele verbeteringen kunnen leiden tot een verkeersaantrek- Kernopgave kende werking. In de Vechtstreek is deze ontwikkeling niet wenselijk. Brede waardering voor cultureel erfgoed. Versterking bewustwording. Grote hoeveelheden verkeer uit met name het stedelijk gebied ver- Leesbare, zichtbare tijdslijnen. Vergroten herkenbaarheid. Behoud door storen het karakter van de Vechtstreek. ontwikkeling. • Pas op voor onveilige confrontaties tussen beroeps- en recreatieve vaart naar aanleiding van de steeds drukker wordende pleziervaart. Aanbevelingen • Vervuiling van het gebied door oppervlaktelozing van de recreatieve • Samenhang aanbrengen in acties van bewaring en ontsluiting vaart kan worden tegengegaan door meer milieuservicepunten te van cultuurhistorische objecten. creëren. • Handhaving door alle betrokkenen vanuit dezelfde benadering. • Mikken op grote eenheden met kwaliteit, kwaliteit vasthouden, Landbouw: vitaal boeren in de Vechtstreek bevorderen en bewaken. • Meer samenwerking met landschap, landbouw en recreatie. Kernopgave • Herstel en een betere ontsluiting van de ‘stedelijke’ Vecht Economisch vitale landbouw. Stimuleren van agrarisch ondernemer- (van de Weerdsluis tot aan Fort aan de Klop). schap (verbreding, kavelruil, verplaatsing, bedrijfsbeëindiging etc.). • Bij het kerngebied betrekken van de oude Vechtstrangen waaronder de Aa. Aanbevelingen • De opwaardering van het Zandpad/de oostelijke Vechtoever door • Schaalvergroting is economische noodzaak. deze autoluw te maken en de rivier beter toegankelijk, zowel fysiek • Verkaveling en de bereikbaarheid van de bedrijven is in een aantal als visueel. Hier liggen kansen voor zowel natuur als recreatie. gebieden nog aanmerkelijk te verbeteren. • De Vechtstreek is geschikt voor verbrede landbouw. Ecologie: doen! Naar een robuuste eenheid • Creëren van planologische rust, continuïteit in beleid of beleidsrust. natuur en water in de Vechtstreek • Groene Uitweg-programma kan zowel qua maatregelen als aanpak een voorbeeldfunctie vervullen. Kernopgave • Gebruikmaken van bestaande natuurgebieden heeft de voorkeur. Robuuste samenhangende ecologische eenheden met ongestoorde • Verbreding en verharding van wegen. natuurlijke processen, een goede waterkwaliteit en daarop afgestemd • Ondersteuning van provincie/gemeenten bij vrijkomende agrarische peilbeheer. bebouwing. • Stimuleren agrarisch ondernemerschap. Aanbevelingen • Weren van andere functies (wonen, bedrijvigheid, recreatiebedrijven) • Pak belangrijkste problemen aan: versnippering van natuurgebieden, is belangrijk om de landbouw in stand te houden. de slechte waterkwaliteit en het onnatuurlijke peilbeheer. • Maar toch: er voor zorgen dat de boeren in het gebied meeprofiteren • De Vechtstreek moet ruim worden begrensd. van recreatie door verbrede landbouw is een uitdaging. Geen massa- • Verminder de recreatiedruk; die vormt een bedreiging. recreatie!

In de Vechtstreek is een verkeers- aantrekkende werking niet wenselijk

8 9 Landschap: Vechtstreek buitengewoon open • Recreatie in de Vechtstreek bevindt zich in een kwalitatief segment. schalige woon-werklocaties en de ontwikkeling van kleine bedrijven Projecten op kaart Cultuurhistorie, kleinschalige waterrecreatie, actieve recreatie en (zogenaamde ZZP’ers; zelfstandigen zonder personeel). Deze ont- De stapeling van de kaarten van de lopende programma’s, aangevuld Kernopgave korte verblijfsrecreatie spelen de hoofdrol. Behoud, verbetering en wikkeling kan de streek faciliteren door kleinschalige werklocaties met de projecten die zijn verzameld tijdens de werkconferenties, leidt Betere herkenbaarheid en grotere bewustwording van de veelzijdigheid spreiding (in plaats en tijd) van het recreatieaanbod en – zeer be- te bestemmen, bijvoorbeeld vrijkomende agrarische bedrijfs- tot een overzicht aan lopende projecten en initiatieven. en onderlinge samenhang van deze landschappelijk zeer rijke streek. langrijk – goede communicatie moeten daarop worden gericht. gebouwen (VAB’s). • Aaneengesloten en veilige netwerken van fietsen wandelpaden. De projecten die niet specifiek aan één locatie zijn te koppelen zijn Aanbevelingen • Overstap- rust-, aanleg- en ankerplaatsen (voor wandelaar, fietser en 3.4 Gebiedsproces: spanning weergegeven in kaartbijlage 6. Samenhang tussen de programma’s is • Een vitale agrarische sector is van essentieel belang om de land- kleine watersporter). en versterking tussen thema’s zichtbaar gemaakt door de projecten die elkaar versterken met lijntjes schappelijke kwaliteiten te behouden en te versterken. • Behouden en benutten van cultuurhistorische en landschappelijke met elkaar te verbinden. We zien samenhang op de initiatieven voor • Er liggen kansen richting productielandbouw en combinaties met kwaliteit. Uit bovenstaande verkenningen kunnen we concluderen dat de ambi- de verbetering van recreatieverbindingen, waterkwaliteit en informatie/ natuurontwikkeling. • Herbestemming van de gevangenis van Nieuwersluis. ties van de verschillende thema’s, zoals verwoord in de werkateliers, educatie. • Knelpunt is de bereikbaarheid voor landbouw- en recreatief verkeer • Het openhouden van de Vechtmonding en het behoud van het elkaar raken. Soms is er sprake van versterking, andere keren lijken de door de vlakke en smalle wegen. Moerasbos. ambities moeilijk te combineren. De opgaven spelen tegen de achter- De projecten die specifiek op een locatie in de Vechtstreek zijn gepland • De schaalvergroting in de woninguitbreiding is een zorg. Rode grond van de verschillende sferen van de Vechtstreek, die we hebben zijn weergegeven in kaart 7. De kaart laat een bonte verzameling zien ontwikkelingen dienen op gebiedseigen of ‘Vechtse’ wijze de streek Wonen en werken: een levende Vecht benoemd in paragraaf 2.4. De Vechtstreek is geen homogeen gebied; aan kleuren en figuren die allereerst duidelijk maakt dat er veel initi- te versterken. het gaat dus altijd om maatwerk. atieven bestaan in het gebied. De kleuren van de symbolen verwijzen • De economische draagkracht en de bewustwording van het cultureel Kernopgave naar het programma waar het project in wordt genoemd. De drukte van erfgoed moeten worden versterkt. Voor een vitale Vechtstreek is óók groei en ontwikkeling nodig vanuit In grote lijnen is te concluderen dat de schaalvergroting van de land- de initiatieven weerspiegelt de conclusie van het gebiedsproces: ambi- een kwalitatieve invalshoek. De verstedelijkingsdruk moet niet als bouw zich slecht verhoudt tot de landschappelijke en cultuurhistorische ties raken elkaar. Op de kaart is dit te zien doordat verschillende pro- Recreatie: Vecht vaart wel bedreiging maar als kans opgevat worden. ambities. Vanuit natuur wordt recreatie als bedreigend ervaren, maar jecten dicht bij of op elkaar liggen. Bij uitvoering van de afzonderlijke recreatie ziet natuurontwikkeling als een kans. Ook de recreatie wil projecten moet dus nadrukkelijk worden nagegaan hoe deze projecten Kernopgave Aanbevelingen inzetten op kwaliteit en authenticiteit. Vanuit de verschillende thema’s zich tot elkaar verhouden. Dit vraagt om duidelijke regievoering. Profiteer van de toenemende recreatievraag! Een goede spreiding (in • Kansen liggen met name in binnenstedelijke woonmilieus oftewel worden de kansen duidelijk aangegeven; de synergie tussen cultuur- plaats en tijd) is van belang voor het behoud van een duurzame en uitbreiding binnen de bestaande kernen. Daarnaast is er zeker be- historie en recreatie of de kansen die kwalitatief hoogwaardig bouwen De Groene Ruggengraat wordt in meerdere programma’s genoemd; culturele Vecht. hoefte aan buitenstedelijke uitbreidingen. opleveren voor de kwaliteit van de Vechtstreek zijn veelbelovend. Van- dit geeft aan dat de urgentie van de realisatie van deze ecologische • Ook de ontwikkeling van nieuwe landgoederen behoort tot de uit het thema wonen en werken zijn diverse kansen benoemd die een verbinding groot is. Het voorkeurstracé raakt op een aantal punten aan Aanbevelingen kansen. stimulans kunnen vormen voor een duurzame streek. Bovendien is er projecten uit het programma van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. • Voorkomen congestie door toenemend verkeer, zowel op de weg als • Projecten realiseren gericht op doorstroming in woningmarkt. sprake van een bepaalde afhankelijkheid tussen thema’s; de stedelijke op het water. • De kansen voor de Vechtstreek sluiten aan bij de trend van klein- gebieden hebben nadrukkelijk belang bij een mooi buitengebied. De kaarten laten zien dat voor de uitvoering van projecten zorgvuldig gekeken moet worden naar omliggende initiatieven en gestreefd moet worden naar verbinding en versterking.

Een goede recreatieve spreiding is Conclusie gebiedsproces van belang voor het behoud van een Het gebiedsproces maakt zichtbaar dat er een uitdaging ligt om de diverse ambities en initiatieven gezamenlijk te ontwikkelen. De kansen duurzame en culturele Vecht zijn voorhanden binnen en tussen de verschillende thema’s; vanuit alle thema’s zijn de verbindingen met andere thema’s benoemd. Door plannen en initiatieven bij elkaar te brengen en op elkaar aan te laten sluiten kan de gewenste versterking in het gebied tot stand worden gebracht. Het leggen van deze verbindingen leidt tot samenhang en versterkt het gebied. Keuzes kunnen niet op voorhand worden gemaakt. De initiatieven in de Vechtstreek dienen beoordeeld te worden in het licht van gebiedsontwikkeling.

10 11 thema in deze visie Regievoering is het centrale Regievoering is het centrale 13 12 Gebruiks functies Samenhang Gebiedskwaliteit Informatie/educatie Netwerken Regievoering: bewaak en Regievoering: versterk samenhang Inleiding Inleiding Figuur 6: Het verband tussen de opdrachten voor de Vechtstreek. 4.2 visie. In de Vechtstreek Regievoering is het centrale thema in deze de verschillende initiatieven bestaat een gebrek aan samenhang tussen En dat terwijl samenhang en projectvoorstellen voor de Vechtstreek. kwaliteit. Een duurzame ont- aan de basis staat van duurzaamheid en waarbij bovendien is na- wikkeling kent ambities op alle schaalniveaus, cultuurhistorie, landbouw, gedacht over alle deelaspecten: landschap, In de Vechtstreek recreatie, ecologie, infrastructuur en wonen/werken. op alle niveaus: bestuurlijk, dienen we de samenhang te bevorderen (evenwichtige sprei- procesmatig, in de uitvoering en in het gebied van wezenlijk belang om ding). Het aanbrengen van samenhang is incidenten te kunnen voorkomen. zich op de regievoe- Voor de Vechtstreek concentreert de samenhang en netwerken. Ook ligt er ring op gebiedskwaliteit, gebruiksfuncties en communicatie. In onder- een opdracht op het vlak van informatie de verschillende opdrachten staande figuur wordt het verband tussen weergegeven. 4.1 van samen- – het aanbrengen van de gebiedsvisie De doelstellingen ge- van tegendruk – worden in dit hoofdstuk hang en het bieden voor het gebied. Uit het gebiedsproces concretiseerd in opdrachten tot verbinden van plannen en initiatieven leidt is gebleken dat het samenhang van het gebied. Hoe brengen we samenhang en versterking druk te gaan we het gebied versterken om de aan? Op welke manier en dit hoofdstuk worden opdrachten geformuleerd kunnen geleiden? In keuzes gemaakt.

Hoofdstuk 4 Visie 4.2.1 Ontwikkel de gebiedskwaliteit • Ontwikkelen van een kansenkaart die antwoord geeft op de vraag waar de gewenste ontwikkelingen kunnen of moeten plaatsvinden. We zetten in op behoud door ontwikkeling van een leesbaar landschap met hoge belevingswaarde. Hierbij is herkenbaarheid van de cultuur- • Opstellen van eenduidig beleid voor de partyschepen op de Vecht. historie met zijn tijdslagen belangrijk, waarbij de synergie met andere (gebruiks)functies nadrukkelijk moet worden meegenomen. Specifiek 4.2.3 Ontwikkel netwerken richten we ons op de Vecht en haar zijtakken, die als ruimtelijk drager van het landschap fungeren en de historische band met dit landschap Kenmerk van de Vechtstreek is de bundel van netwerken met verschil- vormen. In een vitale Vechtstreek is geen ruimte voor grootschalige lende dynamiek. De Vecht en de Groene Ruggengraat zijn voorbeelden (stedelijke) ingrepen. Op specifieke locaties kan een kleinschalige kwa- van laagdynamische netwerken. De A2 en de stedelijke druk van de litatieve ontwikkeling met een Vechts karakter een bijdrage leveren aan randstad zijn hoogdynamische netwerken. De belangrijkste opgave is de identiteit van de Vechtstreek. deze netwerken zo goed mogelijk met elkaar te verbinden.

Opdrachten: Natuurbehoud en -ontwikkeling zijn cruciaal voor de kwaliteit van het • Verbeteren van de landschappelijke kwaliteiten van de Vechtstreek gebied. Vooral het realiseren van de Groene Ruggengraat is binnen onder het motto behoud door ontwikkeling. Alle ingrepen in de deze context van groot belang. Het gaat om het vergroten van de kwa- Vechtstreek moeten de Vechtse identiteit en de verschillende sferen liteit van de bestaande gebieden, het invullen van ontbrekende scha- van de Vecht versterken. Een project moet inzetten op behoud en/of kels en het aanleggen van robuuste verbindingen. Een ontwikkeling ontwikkeling van de leesbaarheid van het landschap. van natuur en landbouw in balans is noodzakelijk voor de gewenste versterking van het buitengebied. • Verbeteren van de afleesbaarheid in het landschap van de ontstaansgeschiedenis en cultuurhistorie. De Vechtstreek zet in op ‘beheerst’ toerisme met routenetwerken voor recreatief langzaamverkeer (wandelen, varen, fietsen etc.). Dat betekent • Verbeteren van de belevingswaarde van het landschap zoals het dat doorgaand (gemotoriseerd) verkeer geweerd wordt en de Vecht- ervaren van de contrasten tussen open veenweide-gebieden en be- streek slechts bereikbaar is voor bestemmingsverkeer. sloten oeverwallen. Maar bijvoorbeeld ook de beleving van de relatie tussen de Vecht en haar zijtakken. Opdrachten: • Verbeteren en realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur en Groe- 4.2.2 Stem gebruiksfuncties op elkaar af ne Ruggengraat. Dit dient op integrale wijze te gebeuren, dus met aandacht voor lokale belangen en symbiose van de gebruiksfuncties. Landbouw, natuur en cultuurhistorie vormen de fysieke dragers van het landschap van de Vechtstreek. We zetten in op het bevorderen van de • Uitwerken van het verkeersplan voor de Vechtstreek, waarbij deze synergie tussen deze gebruiksfuncties. Samenhang en samenwerking slechts wordt ontsloten voor bestemmingsverkeer. Doorgaand bieden kansen voor een economisch vitaal en recreatief aantrekkelijk verkeer wordt geweerd. Recreatief autoverkeer moet aan de randen gebied waarin de beschikbare ruimte optimaal wordt benut. Recreatie worden opgevangen. Ontwikkeling van recreatie-transferia. kan verbreding van de mogelijkheden voor de landbouw bieden. Recre- atief medegebruik van natuurgebieden kan – mits goed geregeld – een • In kaart brengen van de verschillende recreatieve netwerken (wandel, meerwaarde bieden voor de beleving van het gebied. Een dergelijke fiets, vaar- etc.) of de initiatieven daartoe en ontwikkelen van een synergie is niet overal mogelijk. Daar waar conflicterende belangen plan voor een compleet recreatief netwerk. De missende schakels dreigen, moeten keuzes worden gemaakt. daarin worden vervolgens aangelegd en zo wordt de recreatieve structuur verbeterd. Opdrachten: • Ontwikkelen van vitale landbouw in de Vechtstreek (à la Groene • Verbeteren van het waternetwerk met aandacht voor de Kaderricht- Uitweg). lijn Water (waterkwaliteit en -kwantiteit) en de specifieke Vechtse cultuurhistorie en ecologie. Het water van de Vecht moet in de toe- • Ontwikkelen en stimuleren van recreatie met een Vechts karakter, die komst schoner worden door duurzaam waterbeheer. De oevers van niet alleen aansluit bij de identiteit van de Vecht maar deze ook pro- de Vecht worden natuurvriendelijk. moot en vergroot. Coalities tussen recreatieondernemers en andere functies zijn hierbij van wezenlijk belang. • Zichtbaar maken van het cultuurhistorische netwerk. De geschiedenis van het landschap kan worden verteld aan de hand van elementen Samenhang en samenwerking bieden • Impuls geven aan de leefkwaliteit: in de kernen worden initiatieven als de kastelen, de reeks buitens en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. kansen voor een economisch vitaal en aangemoedigd die bijdragen aan de vergroting van de leefbaarheid. Toeristisch-recreatieve initiatieven, nieuwe horecavestigingen, ate- recreatief aantrekkelijk gebied liers, galerieën en culturele evenementen kunnen allemaal bijdragen aan het kwaliteitsimago van de Vechtstreek.

14 15 Hoofdstuk 5 Van visie naar uitvoering r r r r het me ve

ge ne ng ht ht ri voor ac ac oe genomen. dr dr tv Op Ui Op heeft middelen zich en op

u u ie ea ur miss doelen ab om e e de sc mm ci in ed commissie bi ra Prog Prov Ge de daarin

die met taken de 2007-2013 aan voor Uitvoering onder AVP Uitvoering Organisatie De Vechtstreek valt in het AVP-gebied Midden. betreffende gebied. doelen ligt voor de hand, omdat het meerdere Aansluiting bij de AVP van de verschillende programma’s vermindert dient. Het samenvoegen hiermee in het gebied. De integrale regie wordt de bestuurlijke drukte uitvoering van de projecten kan gebruikgemaakt bevorderd. Voor de het gebiedsprogramma, worden van de middelen opgenomen in dat er cofinanciering uit het waarbij als belangrijke voorwaarde geldt een integrale aanpak van de gebied is. De gebiedsvisie is de start voor is niet statisch; er uitvoering in het gebied. De genoemde projectenlijst bijkomen. kunnen projecten afvallen en nieuwe projecten 5.1 voor is een meerjarenprogramma Vitaal Platteland, De AVP, Agenda voor het landelijk gebied in de provincie Utrecht de ontwikkeling van In de provincie Utrecht zijn vijf AVP-gebieden de periode 2007-2013. uitvoering van de doelen voor het landelijk gedefinieerd waar de Per gebied is een AVP-gebiedsprogramma gebied gestalte zal krijgen. geschreven 5.2 Gebiedscommissie de vijf AVP-gebieden dat zij De provincie verwacht van de partijen in opdrachtnemer kan functione- een gebiedscommissie oprichten die als 2007-2013. In een ren voor de uitvoering van het gebiedsprogramma reeds opgericht. Voor aantal AVP-gebieden is een dergelijke commissie onder valt, is dit nog niet het AVP-gebied Midden, waar de Vechtstreek het vormen van een der- gebeurd. De partijen in het gebied vinden verwachten dat de provincie gelijke commissie een lastige opgave en heeft een kwartiermaker hierin een initiërende rol vervult. De provincie samen met de partijen in aangesteld die deze opgave bij de kop pakt, het gebied. taken: De gebiedscommissie heeft de volgende • Zorgdragen van het gebiedsprogramma 2007-2013 voor uitvoering • Jaarlijks uitvoeringsprogramma aan de provincie aanbieden van het • Voortgang bewaken en rapporteren • Cofinanciering partijen regelen bij • Pre-toets op de subsidieaanvragen Ter ondersteuning van de gebiedscommissie zal een programmabureau worden opgericht. Dit programmabureau werkt in opdracht van de gebiedscommissie Figuur 7: Schets organisatie 17 Aansluiting bij de Agenda Vitaal Platteland ligt voor de hand 16 voor onontbeerlijk. daarbij is – communicatie-/marketingplan een ontwikkeling om initiatief economische het bij Visie als start voor uitvoering de Vechtstreek op te zetten. van bestaande Vechtstreek op te zetten met als doel bewustwording voor de regio. waarden, ontstaansgeschiedenis en functie uitvoeringsprogramma wor- Voor de uitvoering van projecten moet een geprioriteerd en geprogram- den opgesteld. Hierin worden projecten de projecten bieden een basis meerd. De visie en de inventarisatie van In hoofdstuk 5 wordt hier om te komen tot een uitvoeringsprogramma. nader op ingegaan. 4.3 doen van de Vechtse identiteit en kwaliteit Het versterken en uitdragen door de het ontwikkelen van het gebied, maar ook we niet alleen door ‘beleef- publiek inzichtelijk, toegankelijk en waarden voor een groter educatie en informatie op deelgebieden baar’ te maken. Voorlichting, geen cultuurhistorie, landschapshistorie, – natuur, recreatie, cultuur biedsontwikkeling, 4.2.4 Investeer in belevingswaarde door in belevingswaarde 4.2.4 Investeer informatie, communicatie en educatie geen hier al veel initiatieven lopen wordt hier In de wetenschap dat bij de maar wordt aanbevolen aan te sluiten opdracht meegegeven, lopende initiatieven. • Aansluiten • Aansluiten bij het initiatief om een educatieprogramma voor de 5.3 Kaders 5.5 Eo Wijers: optie voor vervolg

Door de provincie zijn inhoudelijke prioriteiten aangebracht voor AVP- Om van visie naar uitvoering te komen is deelname aan de Eo Wijers- gebied Midden. De projecten in de Vechtstreek moeten bijdragen aan prijsvraag één van de opties. Provinciale Staten moet hierover nog deze prioriteiten om voor een AVP-budget in aanmerking te kunnen beslissen, maar in onderstaand kader geven wij alvast een doorkijkje komen. Zij dienen een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de naar dit traject. volgende thema’s:

• Sociaal-economische vitaliteit (recreatie) • Landschap en cultuurhistorie Eo Wijers-prijsvraag • Natuur De Vechtstreek is door de Eo Wijers Stichting verkozen tot een van de Deze thema’s helpen bij het prioriteren van de projecten en passen opgaven in de Eo Wijers-prijsvraag in 2008. Dat biedt de mogelijkheid om binnen de visie zoals verwoord in hoofdstuk 4. Aan de thema’s wordt vraagstukken uit de gebiedsvisie in een prijsvraagtraject aan te bieden. vanuit de verschillende programma’s invulling gegeven. Dat blijkt ook Deelnemers aan de prijsvraag kunnen door middel van ontwerp- en pro- op projectniveau: verreweg de meeste projecten in de Vechtstreek cesvoorstellen meedenken in oplossingsrichtingen. De Eo Wijers-prijsvraag blijken probleemloos onder een of meerdere thema’s te kunnen worden kan een mooie impuls betekenen voor de uitvoering van projecten. geschoven. Ten aanzien van de prioritering en programmering van de projecten moet nog nauwkeurig naar de projecten worden gekeken bij Het doel van de stichting is het stimuleren van ruimtelijke vormgeving het opstellen van het uitvoeringsprogramma. die boven het lokale belang uitstijgt en het koppelen van planvorming aan uitvoering. Als belangrijkste middel om deze doelen te realiseren 5.4 Financiën heeft de stichting gekozen voor het eens in de drie jaar organiseren van een ideeënprijsvraag. De keuze van opgave en plangebied worden steeds Ook ten aanzien van de verdeling van de middelen heeft de provincie bepaald door actuele kwesties en trends in de uitoefening van, en debat prioriteiten gesteld per AVP-gebied. Voor AVP-gebied Midden heeft de over het ruimtelijk ontwerp. Gedurende de laatste jaren is er bovendien provincie aangegeven dat de landinrichting Noorderpark kan worden voor gekozen de koppeling van planvorming en uitvoering nadrukkelijk afgerond. Daarnaast legt zij veel prioriteit bij het realiseren van een als onderdeel van een nieuw Eo Wijers-traject te benoemen. zogenaamd minimumprogramma voor de twee NHW-enveloppen (Kraag van Utrecht en Vechtstreek-Zuid).

Middelen die kunnen worden ingezet voor de AVP zijn afkomstig van vier geldstromen: Cofinanciering is nodig om tot 1. Inkomsten beschikbaar gesteld vanuit het Rijk (het ILG-budget); uitvoering van de projecten te komen 2. Provinciale middelen; 3. Europese middelen; 4. Cofinanciering door publieke partners zoals gemeenten en waterschappen en private partijen zoals marktpartijen en stichtingen. Cofinanciering is nodig om tot uitvoering te komen. Het gebied betaalt zelf mee aan de projecten. Er wordt gemiddeld rekening gehouden met 25-30% aan cofinanciering.

18 19 Bijlagen 21 20 Bijlage 1 Bijlage 2 Samenstelling stuurgroep en projectteam Deelnemerslijst werkateliers

Organisatie Naam Voornaam Organisatie Naam Voornaam Stuurgroep Alterra Boonstra Froukje Provincie Utrecht Camping Annelies Alterra Kuindersma Wiebren Provincie Utrecht De Wit Maaike Voorzitter: ANV/Agrarische Natuurvereniging Provincie Utrecht Kemperman Saskia dhr. R.C. Robbertsen, commissaris van de Koningin in Utrecht Vechtvallei De Soede Henk-Jan Provincie Utrecht Kruijshaar Arnout Arcadis De Jong Freek Provincie Utrecht Raymakers Onno Leden: Beek & Kooiman Kooiman Marinus Provincie Utrecht Ruis Arno Gemeente Breukelen dhr. G.C. Nagel, wethouder Belvedere Van Marrewijk Dré Provincie Utrecht Ruiter Herman Gemeente Loenen mw. M. Rehbock, wethouder Boerderijen Stichting Provincie Utrecht Scheffe Leen Gemeente Maarssen dhr. W. van Vossen, wethouder Utrecht Landschap erfgoed Utrecht Heering Arien Provincie Utrecht Schuchard Daniëlle Gemeente Maarssen dhr. J.W. Verkroost, wethouder Brons & partners Provincie Utrecht Steentjes Christel Gemeente Utrecht dhr. R. Giesberts, wethouder landschapsarchitecten Groot Koerkamp Ellen Provincie Utrecht Van Herp Noëlle Hoogheemraadschap Amstel, BRU Spanbroek Natasha Provincie Utrecht Koninkx-Schipper Helma Gooi en Vecht mw. M. di Bucchianico-Bakker, Dagvoorzitter Rombouts Peter Recreatie Noord-Holland Hylkema Jan lid dagelijks bestuur Eo Wijers De Nooij Frans RECRON De Koning Saddy Provincie Utrecht dhr. R.W. Krol, gedeputeerde Eo Wijers Van den Berg Rien Rederij de Nederlanden Pater Klaas Eo Wijers Van der Werf Dienke RWS Groesz Jasper Projectteam Fortis Vastgoed Scott-Emuakpor Kevwe RWS Theunisse Claudia Aart Kees Evers (projectleider) Provincie Utrecht Gemeente Breukelen van den Berg Niels RWS Wolters Milou Carola Berkelaar Provincie Utrecht Gemeente Loenen Haarman Jos Staatsbosbeheer Geelen Vera Celine Duijves Provincie Utrecht Gemeente Loenen Scholte-Tool Astrid Stichting Cultureel Erfgoed Jan Maurits van Linge Terra Incognita Gemeente Loenen Van Strien Leo Noord-Holland Visser Marijke Henk de Wit Terra Incognita Gemeente Maarssen Brinkman Menno Stichting Utrechts Landschap Vesters Paul Gemeente Maarssen Slosser Jan Stichting Vecht terug Redactie: Saskia Fiselier, EPP public relations Gemeente Maarssen van Mill Ronald in het dorp Nederhorst den Berg Vendrig Ton Gemeente Utrecht Hendriks Rob Terra Incognita Van Linge Jan Maurits Gemeente Utrecht Schenkels Jeroen Terra Incognita De Wit Henk Gemeente Utrecht Span Mieke Stichting Trekkershutten Nederland Korthuis-Elion Evelien Gemeente Utrecht Van Santen Bettina Universiteit Utrecht Klaassen Rob Gewest Gooi en Vechtstreek Albertis Eugenie UT-R Appeldoorn Jacomijn Goudappel Govers Bas UT-R Lagro Saskia HDSR Poelmann Patrick Utrechts Particulier Grondbezit Koole-Quarles Bertien Hespirit Van duijn Eric Utrechtse Recreatieschappen Fleer Marieke Historische Kring Breukelen Manten A.A. vecht exclusief Jonker Juliette Historische Kring Maarssen Van Bemmel Hans Vechtplassencommissie Bakker Piet Hiswa Krijger Gerdina Vechtplassencommissie Cladder Frans IVN Consulentschap Utrecht Koning Geert Vechtplassencommissie Cornelissen Steef IVN Vecht- en Plassengebied Dekker Inge Vechtplassencommissie De Clercq Steven Kamer van koophandel Jansonius Taco Vechtplassencommissie Mur Luuc Kesconsult Kromwijk Wim Vechtplassencommissie Van den Bosch Cor Landschapsarchitect BNT Hillige Marjolein Vechtplatform Olieman Frans Landschapsbeheer Utrecht Ter Maten Frans Waternet Landman Jef Landschapsfilosoof Copijn Jorn Waternet Portengen Jan LTO Hooijer Albert Waternet Specken Bart LTO Veldhuizen Henk Waternet Van Amstel John LTO Afdeling Breukelen Segers K. Waternet Van Zon Roswitha LTO Noord Van Rozen Dries Waternet Cousin Ed Natuurmonumenten Ket Petra Waternet Grent Arjen Natuurtechniek & ecologisch Watersportverbond Kuipers Hedwich beheer Koninklijke Luchtmacht Buurma Luit Wing Brunt Dorien NORT Gueret-van der Hoorn Esther De la Rive Box Rogier Oudheidkundig Keijzer Jan Genootschap Niftarlake Munnig Schmidt E. Schuller tot Peursum Walter Polderwachter Blekendaal Marcel Smit Charlotte Provincie Noord Holland Groot Hans Provincie Noord-Holland Belien Sylvia

22 23 Colofon

De gebiedsvisie voor de Vechtstreek is tot stand gekomen in samenwerking met de betrokken partijen in het gebied. Speciale dank gaat uit naar Peter Rombouts, Rien van den Berg, Steven de Clercq, Luuc Mur, Astrid Scholte en Arjen Grent voor het meedenken over de inhoud en de betrokkenheid bij de totstandkoming van de gebiedsvisie.

Opdrachtgever: provincie Utrecht Redactie, advies en productiebegeleiding: EPP public relations, Utrecht Beeldmateriaal: projecteam gebiedsvisie Vechtstreek, Mark Hendriks, Plaatgroep-RER/Henk Bol Kaarten: provincie Utrecht, afdeling Informatievoorziening, Terra Incognita Vormgeving: Klik Ontwerp, Utrecht Drukwerk: provincie Utrecht

Oplage: 300 exemplaren