Gmina Rokietnica Powstańcom W 100. Rocznicę Wybuchu Powstania Wielkopolskiego

www.rokickiewiadomosci.com.pl Numer bezpłatny Numer

Czasopismo Gminy Rokietnica

ISSN 1508-8138 ISSN nr specjalny czerwiec 2019 r.

Pamięć trwa dopóty są ci, których nauczono pamiętać Gmina Rokietnica Powstańcom w 100. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego

W NUMERZE: • INICJATYWA • KOMITET • SYMBOLIKA – OBECNI, ZIDENTYFIKOWANI • ZWYCIĘSKI FINAŁ – POWSTANIE W PIGUŁCE • ODZNACZENIA • POMNIKI I MIEJSCA PAMIĘCI • BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW • PROJEKTY • ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ • OFICJALNE OBCHODY Szanowni Państwo,

Powstanie Wielkopolskie należy do najważniejszych wydarzeń w ponad 120-letniej historii walk Polaków o odzyskanie Niepodległości. To, że wybuchło w roku 1918, po pamiętnej dacie 11 listopada, ma znaczenie symbolicz- Tadeusz Różewicz ne. Zryw Wielkopolan kończył bowiem pełnym zwycięstwem OBLICZE powstańcze wysiłki podejmo- wane przez naród polski przez długie lata zaborczej niewoli. OJCZYZNY Pokazał także, że o jego suk- Ojczyzna to kraj dzieciństwa cesie, oprócz niezłomnego Miejsce urodzenia ducha i waleczności podczas bezpośrednich starć, decydu- To jest ta mała najbliższa je wytrwała, wieloletnia i kon- Ojczyzna sekwentna praca. Jej organicz- Miasto miasteczko wieś nikowski charakter polegał na Ulica dom podwórko pielęgnowaniu polskiej trady- Pierwsza miłość cji na wielu płaszczyznach. Dbano niestrudzenie nani są z dumą. Kochani za honor, wiarę i po- Las na horyzoncie o pamięć historyczną, język, obyczaje, populary- święcenie. Stawiani za wzór miłości Ojczyzny. - Groby zowano dzieła literackie, muzyczne, rozwijano po- Rozumianej po prostu: jako powinność i służba. W dzieciństwie poznaje się zostałe dziedziny sztuki, wspierano naukę. Rów- Dziękując Państwu w czerwcową rocznicę Kwiaty zioła zboża nie silnie zabiegano o budowanie niezależności Traktatu Wersalskiego za rok obchodów 100-le- Zwierzęta gospodarczej i ekonomicznej. Ikoną tych dzia- cia Powstania Wielkopolskiego, wdzięczny jestem łań są nazwiska i życiorysy takich Wielkopolan przede wszystkim za tak szeroki społeczny od- Pola łąki jak Dezydery Chłapowski, Karol Marcinkowski, zew. Za to, że zechcieliście Państwo podzielić się Słowa owoce Hipolit Cegielski, Augustyn Szamarzewski, Piotr historią swoich Rodzin, wziąć udział w uroczy- Ojczyzna się śmieje Wawrzyniak i Maksymilian Jackowski. Ich prze- stościach i obchodach, zaakceptować i wzboga- Na początku ojczyzna konanie o sukcesie walki o niepodległość spo- cić swoim indywidualnym podejściem dzisiejszy Jest blisko łeczeństwa świadomego swych korzeni, dobrze sens Wolności. Dziękuję za wspomnienia, doku- Na wyciągnięcie ręki zorganizowanego, przygotowanego edukacyjnie menty, zdjęcia, teksty, utwory i wiele innych do- Dopiero później rośnie i ekonomicznie, stało się synonimem wielkopol- wodów pamięci. Za chwile należnej powagi i za- Krwawi skiego zwycięstwa. dumy. Za spotkania i wydarzenia – również te Boli Pamięć o Powstańcach, jak i pamięć o tych wy- wesołe: pełne wspólnej zabawy, uśmiechu i wza- bitnych postaciach, jest niemal organiczna. Nie jemnej życzliwości. Wiele ich było w ciągu całego ma bowiem wśród współczesnych Wielkopolan roku. Cieszę się, że oprócz multimedialnych zbio- Dziękuję za inicjatywę i współpracę Radzie rodziny, która nie miałaby wśród swoich przod- rów, stanowiących znak naszych czasów, znajdą Gminy Rokietnica, Komitetowi Organizacyjne- ków uczestnika wydarzeń z przełomu 1918 i 1919 swoje miejsce na kartach specjalnego wydania mu Obchodów, któremu wraz z księdzem kano- roku. Nasi Dziadkowie i Pradziadkowie wspomi- „Rokickich Wiadomości”. nikiem Tadeuszem Lorkiem, proboszczem parafii pw. Chrystusa Króla Wszechświata w Rokiet- nicy, mogłem przewod- niczyć, Sołtysom Gminy Rokietnica, parafiom, sto- warzyszeniom, organiza- cjom, instytucjom i szkol- nym społecznościom. Patronowanie obchodom setnej rocznicy Po- wstania Wielkopolskiego w Gminie Rokietnica było dla mnie zaszczytem. Bartosz Derech Wójt Gminy Rokietnica 2 | Rokickie Wiadomości INICJATYWA storyczny” miesięcznik. Ten niezwykły mandat Drodzy zaufania był dla mnie moją wolnością i oso- bistym, wzruszająco mobilizującym, udziałem Czytelnicy, w projekcie nas na stulecie. Dedykuję go Wszystkim, z którymi dane było 27 listopada 2017 roku Rada Gminy Rokiet- mi przez cały rok 2018 współpracować. Szczegól- nica podjęła uchwałę ustanawiającą w Gminie nie jednak przeznaczam ten rocznicowy zbiór ar- rok 2018 Rokiem Powstania Wielkopolskiego. tykułów pamięci mojego Przyjaciela - Stanisława Jej intencją było przygotowanie całego szeregu Floriana Sikorskiego, niezwykłego Mieszkańca przedsięwzięć, które pozwoliłyby przypomnieć Gminy Rokietnica, jej Honorowego Obywatela, i upowszechnić to ważne wydarzenie oraz utrwa- Publicysty Niezależnego, autora cyklu patriotycz- lić jego znaczenie i wartości. nych artykułów „Ku pokrzepieniu serc” publi- Pierwszym podjętym krokiem było powołanie kowanych od 2008 do 2014 roku w „Rokickich Komitetu Organizacyjnego obchodów inspirują- Wiadomościach”. cego pomysły i projekty, zbierającego inicjatywy, Danuta Potrawiak koordynującego działania, dbającego o ich kształt i zapewniającego ich trwałą dokumentację. Jego skład ustalony został 5 lutego 2018 roku w Urzę- dzie Gminy Rokietnica w trakcie spotkania, na które zaproszeni zostali radni, sołtysi, duchow- ni, dyrektorzy placówek oświatowych, instytu- sięwzięcia wzbogaciliśmy zatem o patriotyczne cji kultury, prezesi spółek gminnych i przedsta- akcenty. Rokietnickie InteGRAcje, biegi rodzin- wiciele stowarzyszeń. ne, rajd rowerowy, Rumpuć, Święto 11 listopada 11-osobowy zespół stworzyli: czy grudniowa ROSgwiazdka pokazały, że poru- 1. Sylwia Kiejnich – radna Gminy Rokietnica szać, napawać dumą, cieszyć, inspirować i mo- 2. Paweł Dankowski – radny Gminy Rokietnica bilizować potrafią zawsze i w każdych okolicz- 3. Kazimierz Fryś – radny Gminy Rokietnica nościach. Wystarczy prawdziwie nimi zarazić. 4. Ryszard Lubka – radny Gminy Rokietnica Niezwykle cenną i inspirującą lekcją nauki 5. Maria Chojnacka – sołtys Sołectwa Krzysz- rozumienia i celebrowania wolności stała się kowo współpraca z placówkami oświatowymi z tere- 6. Marta Przybył – rada parafialna parafii w Ro- nu Gminy: od przedszkoli przez podstawówki, kietnicy ocalałe w oświatowej zawierusze oddziały gim- 7. Ewa Welman – zastępca dyrektora Zespo- nazjum, po Zespół Szkół im. J i Wł. Zamoyskich. łu Szkolno-Przedszkolnego w Napachaniu Konkursy, lekcje, pogadanki, projekty, gry tereno- 8. Teresa Wieczorek – dyrektor GOK i Biblio- we, wycieczki, prace pielęgnacyjne w miejscach teki Gminnej pamięci stały się dowodem pamięci o historii Rokickie Wiadomości Wydawca: Biblioteka Gminna im.M.Konopnickiej 9. Jerzy Maciejewski – Prezes ROS Sp. z o.o. i młodzieńczo szlachetnym szacunkiem dla mi- Adres: ul.Szamotulska 29, 62-090 Rokietnica w Rokietnicy nionych pokoleń. tel. 61 814 52 12 www.rokickiewiadomosci.com.pl 10. Adam Michta – Stowarzyszenie Rokietni- Dziś nikt nie kwestionuje sensu i znaczenia Redaktor naczelny: Teresa Wieczorek ca Wokół Nas poznańskiego zrywu, nie używa przy jego ob- Redaktor prowadzący przygotowanie numeru 11. oraz pisząca te słowa – Danuta Potrawiak chodach terminu „zapomniane”. Z całą pewno- specjalnego: Danuta Potrawiak Sekretarz Gminy Rokietnica. ścią to efekt starań współczesnych Wielkopolan Zespół redakcyjny: Kinga Owsian, Mariola Sudoł-Szczepaniak Patronat honorowy nad pracami Komitetu – ich walki o wydobycie powstania z niepamięci Administrator strony, serwis informacyjny, przyjął Bartosz Derech Wójt Gminy Rokietni- i przyznania mu należnego miejsca w niełatwej Fotografia: Adama Michta, Krzysztof Michta, ca oraz ks. Tadeusz Lorek Proboszcz parafii pw. historii. Obchody Roku Powstania Wielkopol- Damian Nowicki, Mateusz Małyszka Chrystusa Króla Wszechświata w Rokietnicy. skiego w Gminie Rokietnica, połączone z mo- Honorowi Członkowie Zespołu: Ryszard Lubka Przesłaniem rokietnickiego projektu obcho- mentem powrotu Polski do grona niepodległych Współpraca: Teresa Wieczorek, Ryszard Lubka, Maria Choj- dów Postania Wielkopolskiego, ujętego w ramy państw dowiodły, że potrafiliśmy aktywnie do nacka, Sylwia Kiejnich, Lucyna Bigos, Józef Fudala, Kata- rzyna Sokulska, Przemysław Ksobich, Julieta Śniady, Sylwia całorocznego harmonogramu działań, stał się ich grona dołączyć. Zabrocka, Agata Chojnacka, Ryszard Szala, Rafał Gęgotek, motyw wolności. Czcząc pamięć Wielkopo- Wciąż żywa i pieczołowicie przekazywana Małgorzata Saternus, Marita Lipska, Arkadiusz Chołżyński, lan, dla których prawo powrotu w ojczyste gra- w naszych domach tradycja o tamtych wyda- Kinga Owsian. nice i odbudowa niepodległego państwa stała rzeniach stała się nową inspiracją i zaczątkiem się treścią życia, chcieliśmy zrozumieć i po- wielu ciekawych działań i projektów. Oddawany Redakcja zastrzega sobie prawo do skrótu i opracowywania materiałów. kochać tę wartość współcześnie. właśnie w Państwa ręce numer specjalny „Ro- Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Naszym założeniem stało się odkrycie waż- kickich Wiadomości” jest ich podsumowaniem. Skład, reklamy: Studio KWADRAT nych dat, historycznych miejsc i żywych ludzi – Stanowi reporterski dokument - swoistą kronikę tel.: 607 566 555, email: [email protected] bohaterów tamtych wydarzeń w ich postawach, tego, co razem stworzyliśmy ucząc się - dzięki Nakład: 4000 egzemplarzy troskach i codziennych sprawach, poprzez poszu- historii i pamięci - wspólnej odpowiedzialności Numer zamknięto: 5.06.2019 r. kiwania wplecione w teraźniejszość. Poza waż- za współczesność. Propozycje artykułów: nymi datami związanymi bezpośrednio z wybu- Pragnę podziękować wszystkim, dzięki którym, Teresa Wieczorek, Biblioteka Gminna chem i przebiegiem powstania, uświetnionymi po 10 latach od wydania pierwszego specjalnego e-mail: [email protected] uroczystymi obchodami w Cerekwicy, Kiekrzu wydania „RW” na 90. rocznicę powstania wiel- Zachęcamy i zapraszamy do współredagowania naszego pisma. i Krzyszkowie, wszystkie cykliczne gminne przed- kopolskiego, mogłam przygotować kolejny „hi- KOMITET 3 | Rokickie Wiadomości szywanej z lewego boku rogatywki. Tradycyjny OBECNI. szary „oficerski” sznurek, z którego był wykonany, w naszym logo otrzymał biało-czerwone, ZIDENTYFIKOWANI narodowe barwy. Tłem dla powstańczego trefla jest szary orzeł. Autorem projektu i graficz- Przygotowując się do obchodów roku 2018 w kościele parafialnym pw. Podwyższenia Krzy- nego wykonania logo jest Arkadiusz Chołżyński mieliśmy w pamięci uroczystości 90 rocznicy. ża Św. w Cerekwicy: - „Dobrze i pięknie, że na – pracownik Urzędu Gminy Rokietnica, nieoce- To, co udało się wówczas w nas obudzić jest nie zaproszeniu na dzisiejszą uroczystość zostały niony grafik, twórca wielu projektów identyfi- tylko zacne, ale i zobowiązujące. Ogrom zgro- zapisane te trzy najważniejsze słowa – „Z wol- kujących wydarzenia odbywające się na terenie madzonych dokumentów, odbytych spotkań, nością w polskim sercu”. Tak: „Z wolnością Gminy Rokietnica. Logo stało się znakiem roz- przygotowanych konkursów, uroczystości, wy- w polskim sercu” tu jesteśmy; wszyscy – RA- poznawczym wszystkich działań i uroczystości. praw i gorących dyskusji, był doświadczeniem, ZEM; bo istotą, by nie wprowadzać w czyn Opatrzono nim wszystkie projekty graficzne oraz które chcieliśmy rozwinąć - wzbogacić o nowe tych słów, było to, by nas podzielić”. materiały informacyjno-promocyjne, stałą ru- elementy z wykorzystaniem sprawdzonych, ale brykę w „Rokickich Wiadomościach” (w ich wer- także nowych środków wyrazu. po drugie: LOGO sji papierowej i elektronicznej), gminną stronę Unikatowe logo zbudowane zostało w kolory- www.rokietnica.pl oraz profil rokietnica.pl na po pierwsze: HASŁO styce i w oparciu o elementy powstańczego umun- facebooku. Oparto na nim bannery, naklejki, me- durowania. Cyfry roku (2018) opisane zostały na dale, etykiety. „Z wolnością w polskim sercu” kanwie trefla – pętelki o wysokości 8-9 cm, przy- Zamknęło w sobie motyw obchodów: poznać, rozumieć, pielęgnować i kochać wolność. Taką, która każe być razem i nie pozwala dać się podzielić. Taką, która jednoczy. Taką, która trwa od pokoleń dzięki rodzinie. Taką, która do końca ma w sobie wiarę. Taką, której nie da się wydrzeć, zaanektować i wymazać, bo zapisana w jest sercu niezależ- nie od czasu, przestrzeni i okoliczności. Polskim sercu. Umieściliśmy je na zaproszeniach, plakatach, bannerach, medalach, statuetkach, koszulkach biegaczy i organizatorów, pamiątkowych stro- jach przygotowanych dla sołtysów,. Pięknie spointował je ks. kanonik Henryk De- mut w homilii wygłoszonej 27 grudnia 2018 r.

4 | Rokickie Wiadomości SYMBOLIKA – OBECNI, ZIDENTYFIKOWANI Ryszard Szala Powstańcza Rokietnica Spoczęli w Rokietnicy między torami To Oni kiedyś byli przeszkodą Na tym cmentarzu zostali z nami Młodzi co opór stawiali wrogom Turkot pociągu wciąż Im rozbrzmiewa Jak kiedyś na zbiórce przy małej stacji Latem i zimą szumią im drzewa Ginęli za Wolność Polskiej tej nacji po trzecie: Przy Pastorówce zbiórka na rogu BANNER Albo na dworcu owej kolei Każda z 16 miejscowości Na chwałę Polsce na chwałę Bogu Gminy Rokietnica na znak Krok do Wolności jeno już mieli włączenia się w Rok Powsta- nia Wielkopolskiego zosta- Wolność własnymi chadza drogami ła symbolicznie oznaczona Oddali za nią ciało i duszę specjalnie wykonanym ban- Za Bohaterstwo na nią skazani nerem. 26 marca 2018 r. cały Przez wiek przeżyli wszak tu katusze komplet został przekazany Na bój ostatni stąd wyruszyli wszystkim Sołtysom, którzy Matka i siostra w domu ostała umieścili je w najbardziej charakterystycznym po piąte: By gdzieś Powstańcy wsparcie dostali dedykowana ZAKŁADKA i widocznym miejscu danej miejscowości. W tych Ojczyzna wtedy głośno wzywała większych, jak Rokietnica, Kiekrz czy też Mrowino na www.rokietnica.pl było ich kilka. Zgodnie z przyjętym założeniem, Choć Rokietnica pruską ostoją projekt banneru, wykonanego przez rodzimą fir- Mieszkał tu Polak z dziada pradziada mę z Cerekwicy, został oparty na logo gminnych Prusak świątynię miał tutaj swoją obchodów, haśle „Z wolnością w polskim sercu” Najeźdźcy złemu już wtedy biada oraz nazwie każdej z miejscowości. Trwały one Są i z Krzyszkowa waleczni młodzi na swych „posterunkach” do końca 2018 roku. Wieś to najstarsza jest w okolicy Tu bohaterstwa każdy dowodzi po czwarte: NAKLEJKA Wolność dziś dla nich jeno się liczy Każdy chętny mieszkaniec mógł oznaczyć swój W menu głównym w kategorii GMINA utwo- Nawet ta mała w parku sadyba udział w Roku Powstania Wielkopolskiego po- rzona została zakładka specjalnie dedykowana przez okolicznościową samochodową naklejkę. jubileuszowym zagadnieniom. To tutaj, w wer- Po dzień dzisiejszy tu się została Od 23 kwietnia 2018 roku można było odebrać sji elektronicznej, zamieszczane były założenia, Świadkiem zwycięstwa chciała być ją w Biurze Obsługi Interesanta w Urzędzie Gmi- skróty relacji oraz materiał zdjęciowy, obejmu- chyba ny w Rokietnicy, a następnie przytwierdzić na jący wszystkie wydarzenia roku 2018, wpisane Cząstka historii to tylko mała swój samochód – np. na tylnej szybie. Ten pro- w powstańczy, wielkopolski nurt. Od wieków co rok kwitnie Rokita sty, jednoznaczny element stanowił dowód, że Nowe w około domy wciąż rosną wyjątkowa rocznica i związane z nią wydarzenia Gmina co pięknie dzisiaj rozkwita są dla NAS ważne. Naklejki rozdawaliśmy także Cieszmy się zatem tym niczym wiosną podczas gminnych imprez. Wielu z uczestników przypieczętowało swój udział w tym „identyfika- Zapalić świeczkę na Ich mogile cyjnym” pomyśle przysłanym zdjęciem. Albo też piękne kwiaty położyć Możemy dla Nich zrobić choć tyle Za to żem wolnym mogłem się rodzić To tu historii karta jest cała Wciąż jeździ pociąg szybko po torze Wspaniałych Obrońców Ojczyzna miała Wielcy Rodacy mój dobry Boże.

Autor: Ryszard Szala – członek Stowarzyszenia Forum Antoniego z Napachania Napachanie, 02.2018 r.

SYMBOLIKA – OBECNI, ZIDENTYFIKOWANI Rokickie Wiadomości | 5 w związku z tym powodów do radości. Ale na- NASZE POWSTANIE. strój wśród Wielkopolan był podniosły – niemal wszyscy wierzyli, że powrót prastarych piastow- ZWYCIĘSKI FINAŁ Najdłuższej skich ziem do Polski jest sprawą chwili. Do działań rozstrzygających przygotowywali Wojny Nowoczesnej Europy się już przed I wojna światową. Przełomowym był rok 1917 i 1918, kiedy to z powodu przedłużają- Powstaniu Wielkopolskiemu lat 1918–1919 poświęcono wiele analiz, opracowań i publikacji. cych się działań wojennych nasiliły się dezercje Mimo to wiedza na temat związanych z nim faktów i wydarzeń jest wciąż niewystarczają- z wojska pruskiego. Ich efektem było utworze- ca. W 2008 roku opracowane zostało syntetyczne zestawienie tła politycznego, okoliczności nie, właśnie przez dezerterów, Polskiej Organiza- i przebiegu walk powstańczych. Przypominamy to opracowanie ponownie tak, aby każdy cji Wojskowej Zaboru Pruskiego. Jej inicjatorami mieszkaniec miał możliwość poznać lub przypomnieć sobie najważniejsze fakty i postaci oraz i przywódcami byli m. in. Wincenty Wierzejski utrwalić znaczenie wielkopolskiego zrywu, obecnego pamięcią w tak wielu rodzinach, które i Henryk Śniegocki. Od 1918 roku wzrosło też do dziś wspominają powstańcze losy swoich przodków. tempo militarnych przygotowań towarzystwa gimnastycznego „Sokół”. Jego członkowie, po- wołani do armii niemieckiej, masowo wracali Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. do Poznania tworząc zręb Straży Obywatelskiej, Od rozbiorów do rozejmu w Trewirze a później Straży Ludowej, które uśpiły czujność Niemiec dzięki swemu wielonarodowościowemu charakterowi; jej członkami byli bowiem nie tylko Polacy, ale też Niemcy i Żydzi. Ich zwierzch- nością polityczną były Rady Ludowe – wszak w Niemczech trwała rewolucja. 20 listopada 1918 roku w Warszawie podczas expose rządu Jędrzeja Moraczewskiego, pocho- dzącego z wielkopolskiego Trzemeszna, padły znamienne słowa: „przyłączenie Wielkopol- ski będzie jednym z naszych pierwszych za- d a ń”. Wywołało to w grudniu nasilenie działań, mających na celu stworzenie tajnej armii polskiej.

III Polski Sejm Dzielnicowy (3-5 grudnia 1918 r.)

„TU WKRÓTCE ZNOWU BĘDZIE POLSKA” Obradował w dniach 3-5 grudnia 1918 roku I CZASY zaborów woalowanej formie legalizmu, wszelkiego rodzaju w poznańskim kinie Apollo (posiedzenia komi- stowarzyszeń o charakterze sportowym, skautin- sji) i w nieistniejącej już sali Lamberta (posiedze- W wyniku rozbiorów, potwierdzonych posta- gowym, kulturalnym, gospodarczym, samopo- nia plenarne; na jej miejscu znajdują się obecnie nowieniami Traktatu Wersalskiego z 1815 roku, mocowym czy spółdzielczym, których głównym punktowce na Piekarach). Wzięło w nim udział porządkującego Europę po klęsce Napoleona, za- celem było podtrzymywanie ducha narodowego niemal 1400 delegatów, w tym także z Pomorza, chodnie ziemie polskie znalazły się w rękach nie- i przygotowywanie się do walki o niepodległość Śląska, Warmii, Mazur, a nawet z głębi Niemiec. mieckich, tworząc tzw. Prusy Zachodnie i Wiel- w najbardziej sprzyjającym momencie. Było to wyraźnym dowodem na to, że Wielko- kie Księstwo Poznańskie. Początkowo cieszyły się Takim niewątpliwie był wybuch I wojny świa- polanie myślą o niepodległości. Zaniepokojeni dość dużą autonomią, ograniczaną i w końcu dra- towej. Po raz pierwszy bowiem po przeciwnej tym faktem Niemcy zorganizowali w Poznaniu stycznie zlikwidowaną po 1870 roku. Wprowa- stronie barykady stanęły państwa zaborcze. Nasi- wielką manifestację, zakończoną przemarszem dzenie przez premiera Prus Otto von Bismarcka leniu działań niepodległościowych sprzyjał rów- 6 tys. żołnierzy. Miała ona być demonstracją nie- zaostrzonej polityki germanizacyjnej podykto- nież wybuch rewolucji listopadowej w 1918 roku mieckiego panowania w Wielkopolsce i jej sto- wane było z jednej strony odwetem za wsparcie w Berlinie, będącej reperkusją rewolucji paździer- licy – wszak 40% ludności stanowili tu Niemcy, udzielone przez Wielkopolan powstaniu listo- nikowej 1917 roku w Rosji. mający poparcie kapitału, administracji i stacjo- padowemu, Wiośnie Ludów i powstaniu stycz- nującej w Prowincji Poznańskiej armii. niowemu, a z drugiej – założeniami politycz- Najważniejsza podjęta w tych dniach uchwała nymi zmierzającymi do stworzenia jednolitego II 11 listopada 1918 roku – klęska zawierała przesłanie „tu wkrótce znowu będzie narodowo państwa niemieckiego. Nie miało być Niemiec. NIEPODLEGŁA Polska”. Wyrażała ona wolę przyłączenia ziem w nim miejsca na stale domagającą się swoich BEZ WIELKOPOLSKI zachodnich prowincji niemieckich do niepodle- praw mniejszość polską. Ograniczanie prawa uży- głego państwa polskiego. Wówczas też potajem- wania języka polskiego, prześladowanie kościoła – CO DALEJ? nie został nakreślony pierwszy plan zbrojnego katolickiego, działalność Komisji Kolonizacyjnej Kapitulacja Niemiec 11 listopada 1918 roku przejęcia Wielkopolski, w oparciu o przebywającą to najbardziej wymowne przejawy konsekwent- i podpisany z aliantami rozejm w Compiegne we Francji armię gen. Hallera, a po jego niepo- nie stosowanej polityki germanizacyjnej. wcale nie oznaczał końca panowania Niemiec wodzeniu, zakładający aktywizację zbrojną Po- Odpowiedzią Wielkopolan było tworzenie, w za- w Wielkopolsce. Mieszkający tu Polacy nie mieli laków z Pomorza i Śląska. 6 | Rokickie Wiadomości ZWYCIĘSKI FINAŁ – POWSTANIE W PIGUŁCE Za to przyjęcie Wam tu i tym tłumom tam na ulicy serdecznie dziękuję. To, coście mnie zgotowali, nie do mojej odnosi się osoby. Je- stem symbolem pewnej idei, tej samej, której służy Polski Komitet Narodowy. Jako delegat Komitetu Narodowego szczęśliwy jestem, żem znalazł dla niego takie uznanie. Jako członek, czuję się szczęśliwym, że dożyć mogę tej chwili, że mogę być symbolem. A dla człowieka to zaszczyt wielki, tym większy, że spotkał mnie tu na tej wiekopomnej, odwiecznej wielkopolskiej ziemi. O Was, coście nie dali się prześci- gnąć w spełnianiu obowiązków narodowych, w odpieraniu nacisku przemożnego, coście w pracy organizacyjnej i gospodarczej Polsce całej byli przykładem […]. za: „Kurier Poznański”, 297/1918

Fot.: sala obrad Sejmu dzielnicowego Co się w tej chwili w duszy mojej dzieje, V 27 grudnia 1918 roku – 3-5.12.1918 każdy z Was odgadnie. Po tym, co przed chwi- WYBUCHA POWSTANIE lą przeżyłem słowo na ustach zamiera. Ży- Sejm wybrał nowy skład Naczelnej Rady Lu- jemy w czasach, gdy każdy winien panować Niemcy wzburzeni polskimi uroczystościami, dowej (NRL), w której ręce trafiła całość faktycz- nad uczuciami. I ja opanować muszę wzru- towarzyszącymi wizycie Paderewskiego, zorgani- nej władzy i jej organ wykonawczy – Komisa- szenie, a że mówić winienem, więc mówię. zowali przemarsz przez miasto 200 niemieckich riat Naczelnej Rady Ludowej. NRL oficjalnie nie wypowiedziała się za walką zbrojną. Odmienne stanowisko prezentowały działające w zaborze pruskim konspiracyjne organizacje wojskowe, zwłaszcza Polska Organizacja Wojskowa (POW). Także w Poznaniu do walki parli młodzi ofi- cerowie pod wodzą Bohdana Hulewicza i Mie- czysława Palucha. 13 grudnia 1918 r. dokonali oni tzw. „zamachu na ratusz” – zbrojnego naj- ścia na obradującą tu Radę Żołnierzy, kontrolu- jącą armię niemiecką w Wielkopolsce. Hulewicz został przewodniczącym Rady, a Paluch jego za- stępcą. W ten sposób, przechwytując meldun- ki z Berlina i posiadając kontrolę nad niemiec- kimi garnizonami, mogła powstać Straż Służby i Bezpieczeństwa – druga, obok Straży Ludowej, formacja, w której prym wiedli Polacy. W grudniu 1918 roku było już 3 tys. uzbrojonych ludzi, którzy odegrali najważniejszą rolę 27 grudnia 1918 roku, kiedy na ulicach Poznania padły pierwsze strzały.

IV PADEREWSKI w Poznaniu. „Niech żyje zjednoczona, wolna i wielka Polska z własnym wybrzeżem morskim”. Iskrą zapalną był przyjazd do Poznania Ignace- go Jana Paderewskiego. Poznaniacy postanowili zgotować pianiście uroczyste powitanie. Niemcy obawiając się politycznej demonstracji postanowili zakazać Paderewskiemu wjazdu. Jednak 26 grudnia pociąg wiozący tego wybitnego męża stanu przybył do Poznania. Entuzjastycznie witany, przejechał do Hotelu Bazar, skąd po uroczystym bankiecie powitalnym, wygłosił płomienne prze- mówienie, zakończone owacją i wielką manife- stacją polityczną. Polacy demonstracyjnie wywie- szali amerykańskie, brytyjskie i francuskie flagi. ZWYCIĘSKI FINAŁ – POWSTANIE W PIGUŁCE Rokickie Wiadomości | 7 żołnierzy, którzy ze śpiewam na ustach wpadli do siedziby Naczelnej Rady Ludowej, następnie prywatnych mieszkań, wszędzie zrywając i dep- cząc alianckie i polskie flagi. Z ustawionych pod budynkiem Prezydium Policji dwóch karabinów maszynowych rozpoczął się ostrzał Bazaru. Po- ruszeni Polacy skierowali Straż Ludową do ataku na gmach Prezydium Policji, w którym zgi- nął Franciszek Ratajczak – pierwsza ofiara walk powstańczych. Niemcy szybko zaczęli się wy- cofywać z centrum Poznania, zdobyty zostaje Dworzec Główny, poczta i kilka redut fortecz- nych Poznania.

VI 28 GRUDNIA 1918 – 6 STYCZNIA 1919

– oswobodzenie Poznania i okolic, powstanie rozszerza się na teren całej Wielkopolski i poza VII 8 stycznia 1919 roku – nią. Tymczasowym naczelnym dowódcą powsta- dowódcą powstania zostaje nia zostaje mianowany przez Naczelną Radę Lu- dową kapitan Stanisław Taczak. GEN. DOWBÓR-MUŚNICKI Józef Piłsudski powołuje na naczelnika powstania gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego; funkcję tę obejmuje 16 stycznia 1919 roku. Jego działania od samego początku zmierzają do przekształce- nia ochotniczych oddziałów powstańczych w re- gularną armię wielkopolską, w której szeregowy żołnierz jest traktowany z wielką troskliwością, jak brat. 21 stycznia 1919 r. NRL ustanowiła tekst roty przysięgi wojsk powstańczych, którą żołnie- rze Armii Wielkopolskiej wraz z gen, Dowborem -Muśnickim złożyli 26 stycznia na placu Wilhel- mowskim, przemianowanym wówczas na plac Wolności w Poznaniu.

W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej Jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczyste- go i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady fot. D.P: grób gen. Stanisława Taczaka na Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przeło- Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan; Skałka żonym swoim mianowanym przez tenże Ko- Poznańska misariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę, że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przy- 8 | Rokickie Wiadomości ZWYCIĘSKI FINAŁ – POWSTANIE W PIGUŁCE Podjęte w Wersalu decyzje przyznały Polsce obszar wyzwolony przez powstańców, łącznie z miastami (nie wyzwolonymi) takimi jak: Byd- goszcz, Leszno i Rawicz, Zbąszyń, a także część Pomorza. Postanowienia traktatu wersalskiego weszły w życie dopiero 10 stycznia 1920 roku. Na ich mocy oddziały z Wielkopolski przejęły pozo- stające w rękach niemieckich przyznane Polsce fragmenty Wielkopolski i Pomorza. Front wielkopolski został ostatecznie zlikwidowany 8 marca 1920 roku. W Armii Wielkopolskiej, włączonej 28 sierpnia 1919 roku rozkazem dziennym nr 216 Na- czelnego dowództwa Wojska Polskiego w skład Wojska Wielkopolskiego, służyło ponad 100 ty- sięcy żołnierzy i oficerów, z których w powstaniu Plac Wolności. Przysięga – 26.01.1919 poległo 1700. Stworzenie tak licznej armii było wyrazem ogromnego patriotyzmu, sprawności stoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, X TRAKTAT POKOJOWY organizacyjnej i ofiarności Wielkopolan. Dobo- że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żoł- W WERSALU – 28 czerwca 1919 r. rowe poznańskie jednostki okazały się później nierską, ustanowioną przez polską zwierzch- najbardziej zintegrowaną i zdyscyplinowaną czę- ność państwową. ścią Wojska Polskiego, czego dowiodły w walkach z Ukraińcami i w wojnie z bolszewikami 1919– 1920 roku. W powstaniu walczyli tylko mężczyź- VIII Do połowy ni, ale ważna była również rola kobiet. To one le- STYCZNIA 1919 r. czyły i opatrywały rannych, były łączniczkami, wykonywały prace przypisane nieobecnym męż- Sytuacja na podzielonym na kilka odcinków czyznom, szyły, zajmowały się dziećmi. (północny, zachodni, południowo-zachodni) Dawni powstańcy wielkopolscy wzięli liczny froncie powstańczym ustabilizowała się, docho- udział w akcji plebiscytowej i powstaniach ślą- dząc na najkrwawszym - północnym do linii No- skich 1919-1921 roku. teci, na zachodzie – do linii jezior zbąszyńskich Dwadzieścia lat później, we wrześniu 1939 i Obry, zaś na południu – do dawnej granicy fot.: Wielka Czwórka – Lloyd George, Orlando, roku, „Armia Poznań” – złożona w większości prowincji poznańskiej ze Śląskiem. Clemenceau i Wilson z oddziałów o powstańczym rodowodzie – zno- W nocy z 5/6 stycznia 1919 roku powstańcy wu stanęła do walki broniąc niepodległości Pol- wielkopolscy zdobyli niemiecką stację lotniczą Roman Dmowski: Nigdy, jak w owej sali, nie ski przed hitlerowskim najeźdźcą, dając dowód na Ławicy pod Poznaniem. Polacy zdobyli wów- odczuwało się historycznej powagi chwili, dla męstwa, ofiarności i bezgranicznego poświęce- czas ok. 200 samolotów, warsztaty i sprzęt do ich nas, Polaków, poważniejszej niż dla kogokol- nia Ojczyźnie. obsługi. Był to łup wojenny niezwykle istotny dla wiek. Na stole leżał tekst traktatu, który Niemcy W dniu 24 marca 2005 roku, w wieku Odradzającej się Polski. mają podpisać, traktatu, który uznaje niepodle- 106 lat, zmarł ostatni Powstaniec Wielko- głe państwo polskie, mocą którego Niemcy zwra- polski, porucznik Jan Rzepa. cają Polsce nie wszystko wprawdzie, co jej zagar- Powstanie to zryw Wielkopolan i walka o ma- IX 16 lutego 1919 roku – nęli w przeszłości, ale prawie wszystko to, czego rzenie, jakim była dla wszystkich wolna Polska. ROZEJM W TREWIRZE, nie zdołali zniemczyć. Oprac.: D.Potrawiak

Przedłużał rozejm Niemiec z państwami En- tenty i spowodował stopniowy spadek napięcia na polach walki. Układ ten, obejmując także li- nię frontu w Wielkopolsce, spowodował, że armia powstańcza została uznana za wojsko sprzy- mierzone. Mimo to stan zagrożenia i lokalne walki, szcze- gólnie pod Rynarzewem, nad Notecią, pod Cho- dzieżą, Bydgoszczą utrzymywał się aż do podpi- sania 28 czerwca 1919 roku traktatu pokojowego w Wersalu. Pod Rynarzewem – 17 lutego 1919 r. zdobyto niemiecki pociąg pancerny. Z czasem w służbie Wojsk Wielkopolskich były trzy pociągi pancerne: „Rzepicha”, „Danuta” i „Goplana”.

ZWYCIĘSKI FINAŁ – POWSTANIE W PIGUŁCE Rokickie Wiadomości | 9 matek poległych powstańców. Wykonano je ze ZNAKI I ODZNACZENIA srebrnych monet państw zaborczych ofiarowa- nych przez Wielkopolan na potrzeby odradza- POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO jącego się Wojska Polskiego. Odznaka otrzymała kształt krzyża kawaler- Najbardziej charakte- prusk”. Zdarzało się, że część ww. orłów nie mia- skiego z kulkami na końcach ramion (wg wzo- rystycznymi znakami po- ła korony, a zależało to od zamawiającego lub od ru Orderu Virtuti Militari) połączonych złoco- wstania wielkopolskiego wykonawcy tłoków. Po wprowadzeniu tzw. Orła nym wieńcem z gałązek wawrzynu. Pośrodku, na 1918-1919 były barwy biało Wojsk Wielkopolskich, wykonywanego w metalu czerwono emaliowanym polu, nałożono małego -czerwone. Używano ich już i przypinanego do nakryć głowy, zaczęto umiesz- srebrnego orła z otwartą koroną na głowie. Na przed wybuchem powstania czać na pieczęciach także jego odwzorowanie. ramionach ozdobionych wzdłuż krawędzi prąż- dla podkreślenia polskości ziem polskich pod za- kiem czarnej emalii umieszczono napis „WIEL- borem pruskim w postaci chorągwi czerwonych Obok orłów i biało-czerwonych pasków naj- KO” „POLSKA” „MATKOM” „POLE-/GŁYCH”. z białym orłem i flag biało-czerwonych, wywie- bardziej widoczna była szara i szaro-zielona bar- Na odwrocie znajdowało się zapięcie agrafko- szanych na ulicach i w miejscach zgromadzeń. wa mundurów wywodząca się z barwy „feldgrau” we, a część odznak posiadała numery kolejne Na mundurach i cywilnych ubraniach widnia- i „steingrau” niemieckich mundurów wojsko- nadania. Odznaczonym wręczano też ozdobne ły w postaci wstążek oraz kokard biało-czerwo- wych. Ich zapasy (mundurów i tkanin) znajdo- patenty. Uważa się, że nadano ich około półto- nych i opasek na rękawach. Po umieszczeniu bia- wały się na terenie jednostek i instytucji wojsko- ra tysiąca, a potwierdza to „Lista strat Powsta- ło-czerwonych wstążek na kołnierzu munduru, wych. Przerabiano je i dostarczano do tworzonych nia Wielkopolskiego 1918/1919” wydana w 1936 w myśl rozkazu z dnia 8 stycznia 1919 roku, stały oddziałów Wojsk Wielkopolskich. W tych wiel- roku, która obejmuje 1714 pozycji. się one znakiem Wojsk Polskich zaboru pruskiego. kopolskich mundurach najbardziej charaktery- styczna była stosunkowo wysoka czapka roga- tywka, z rozetką na boku i oznakami stopnia ODZNAKA PAMIĄTKOWA wojskowego, krój mundurów i oznaki stopni na- Wojsk Wielkopolskich szywane na rękawach. Formacje wielkopolskie wyróżniały się tak- Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich że bronią białą, indywidualną bronią strzelec- została ustanowiona 14 marca 1920 r. i zatwier- ką, bronią maszynową i artylerią oraz oporzą- dzona Rozporządzeniem Ministerstwa Spraw dzeniem wojskowym. Z oczywistych względów Wojskowych z dnia 14 maja 1920 r. Stanowiła broń ta była w większości produkcji niemieckiej. nagrodę …dla upamiętnienia zbrojnego odru- Po włączeniu Wojsk Wielkopolskich do Woj- chu narodowego celem zrzucenia znienawidzo- ska Polskiego odrodzonego państwa polskiego nego jarzma pruskiego, i połączenia się z Macie- (od maja 1919 roku) odrębności te były usuwa- rzą, oraz okresu organizacji i działalności Wojsk ne. Jednak niektóre, jak np. broń i oporządzenie, Wielkopolskich… przetrwały do kampanii wrześniowej 1939 roku. Jej zatwierdzenie nastąpiło 14 marca 1920, ale źródło: https://pw.ipn.gov.pl/pwi/histo- w związku z działaniami wojennymi na wscho- Znakiem wyróżniającym powstanie wielko- ria/kulisy-powstania-wielko/8572,Znaki dzie realizacja projektu nastąpiła dopiero na po- polskie 1918-1919 był orzeł z otwartą koroną na -i-symbole-Powstania-Wielkopolskiego- czątku 1921. głowie, wprowadzony na pieczęciach Naczelnej 1918-1919-roku.html?poz=4 Odznaka zaprojektowana została przez Henry- Rady Ludowej, a w wersji bez korony – na pie- ka Nowodworskiego, redaktora gazety wojskowej częciach Straży Ludowej w Poznaniu. W kwiet- „Ku chwale Ojczyzny”. Według opisu na Patencie niu 1919 roku, pod nazwą „Orzeł Królowej Ja- Wielkopolska przyznającym prawo jej noszenia, przedstawia dwigi”, pojawił się on na płatach sztandarów MATKOM POLEGŁYCH ona symbolicznie „tradycyjną walkę polskości Wojsk Wielkopolskich i na patkach (na kołnie- z krzyżacką butą, barbarzyństwem i przewrotno- rzu) mundurów oficerów i żołnierzy Sztabu Do- ścią w postaci krzyża ośmiokończastego, używa- wództwa Głównego. nego przez krzyżaków a przekreślonego Bolesła- Jeszcze w styczniu 1919 roku Dowództwo wowym Szczerbcem nawpół dobytym z pochwy Główne powstania przyjęło na swe pieczęcie „wy- na znak ustawicznej czujności i gorliwości do wal- szczuplonego” orła polskiego bez korony, z na- ki w obronie Niepodległej Ojczyzny. Zawieszone pisem otokowym „DOWÓDZTWO GŁÓWNE” na ramieniu krzyża zerwane kajdany oznacza- „W. P. zab. prusk.”. Po objęciu dowództwa przez ją skruszone pęta niewoli. Na znak samodziel- gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego dodano ko- ronę na głowie orła i zmieniono napis na „DO- WÓDZTWO GŁÓWNE” „Sił Zbrojnych” „w b. zab. Charakterystycznym znakiem powstania wielkopolskiego 1918-1919 jest odznaka o nazwie Znak pamiąt- kowy „Wielkopolska Matkom Po- ległych”. Wprowadzona na wniosek gen. broni Józefa Dowbór-Muśnickie- go przez Naczelną Radę Ludową dekretem z dnia 22 kwietnia 1919 roku odznaka miała być uhonorowaniem 10 | Rokickie Wiadomości ODZNACZENIA ności formacji Wojsk Wielkopolskich w okresie Krzyżu Powstańczym. Z realizacji Wielkopolskie- plastyk okręgu ZBoWiD, pomysłodawca odzna- 27. grudnia 1918 r. do 21. sierpnia 1919 r. jest go Krzyża Powstańczego władze komunistyczne ki krzyża i Eugeniusz Rosik (1926-1996), który pochwa miecza przepasana wstęgą o barwach wycofały się ze względów politycznych, choć jego opracował liternictwo. narodowych i ozdobiona monogramem z liter nadawanie zapowiedziała nawet ówczesna prasa. Krzyż o wymiarach ok. 36 x 36 mm, wysoko- W.W. (Wojska Wielkopolskie)”. Na dziesięć lat zapadło milczenie. Choć nie ści wraz z uszkiem do zawieszenia ok. 40 mm W ozdobnej winiecie ramkowej Patentu po- wyprodukowano odznak krzyża według wzoru zawieszany jest na wstążce z ciemnoniebieskie- dane zostały nazwy wszystkich większych od- KRN z roku 1946, znane są, powstałe przypusz- go rypsu jedwabnego szerokości 34 mm z dwo- działów Wojsk Wielkopolskich. czalnie wówczas, jego miniatury. Bite były tylko ma amarantowymi prążkami szerokości 2 mm, w brązie na podstawie wizerunku z prasy przez w odległości 2,5 mm od brzegów. jeden z zakładów grawerskich. Odznaki Wielkopolskiego Krzyża Powstańcze- KRZYŻ WIELKOPOLSKI Dopiero przełom październikowy z 1956 r., go wykonywała wyłącznie Mennica Państwowa TOWARZYSTWA sprawił, że Powstańcy Wielkopolscy mogli zno- w Warszawie. Wręczano je w pudełkach. Legity- POWSTAŃCÓW wu upomnieć się o swoje odznaczenie. macje drukowano według ujednoliconego wzoru Drugi Wielkopolski Krzyż Powstańczy został do odznaczeń państwowych. Wpisywano tylko I WOJAKÓW „TWP” ustanowiony dekretem Rady Państwa PRL z 1 lu- numer legitymacji, datę, nazwisko, imię i imię tego 1957 r. ogłoszonym w Dzienniku Ustaw Nr ojca odznaczonego. Podpis wystawcy odciskano 10 z 16 lutego 1957 r. pod poz. 43 i z tą datą wszedł pieczątką faksymilową. w życie. Krzyż ustanowiono w celu nagrodzenia Po odzyskaniu suwerenności i przywróceniu zasług uczestników powstania wielkopolskiego państwu nazwy Rzeczpospolita Polska, uchylo- 1918/1919 r., którzy z bronią w ręku lub w inny no ustawę o orderach i odznaczeniach z 1960 r. aktywny sposób uczestniczyli w walkach prze- Na odznakach Wielkopolskiego Krzyża Powstań- ciw zaborcom niemieckim. Krzyż można było czego, nadawanego odtąd przez Prezydenta Rze- nadać także pośmiertnie. Miano uwzględniać czypospolitej Polskiej, inicjały „PRL” zostały za- pracę i postawę społeczną osoby przedstawio- stąpione inicjałami „RP”. nej do odznaczenia, a wnioski o nadanie przed- Pierwsze krzyże wręczał Kazimierz Rusinek, stawiały Radzie Państwa naczelne władze orga- sekretarz generalny ZBoWiD, dopiero podczas nizacji politycznych i społecznych oraz prezydia obchodów 39. rocznicy wybuchu Powstania Wiel- wojewódzkich rad narodowych. Wkrótce ustawa kopolskiego w dniach 26-27 grudnia 1957 r. Ogło- o orderach i odznaczeniach z 17 lutego 1960 r. szono wówczas pośmiertne nadanie krzyża Fran- określiła, że Wielkopolski Krzyż Powstańczy sta- ciszkowi Ratajczakowi, pierwszemu poległemu Odznaczenie za Powstanie Wielkopolskie. Od- nowi nagrodę dla osób, które brały udział w wal- Powstańcowi Wielkopolskiemu. znaka „Powstańca Broni” Generalnego Związku kach przeciw zaborcom niemieckim w Powsta- Ostatnie nadanie miało miejsce postanowie- Towarzystw Powstańców i Wojaków Powstańców niu Wielkopolskim 1918-1919, nie precyzując niem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia Wielkopolskich Ziem Zachodnich Rzeczypospo- rodzaju tej walki. Nazwę odznaczenia zapisano 27 kwietnia 1999 r., wydanym tuż przed oficjal- litej Polskiej. Wymiary: 50 x 47 mm. już bez cudzysłowu, jednocześnie uchylono prze- nym, ustawowym zakończeniem nadań Wielko- pisy poprzednie. polskiego Krzyża Powstańczego (8 maja 1999). Krzyż ustanowiony w 1957 r. jest w kolorze Było to po blisko 42 latach od ustanowienia krzy- WIELKOPOLSKI brązu, równoramienny, o poszerzonych ramio- ża. Odznaczenie otrzymało ponad 22 tysiące osób. KRZYŻ POWSTAŃCZY nach z obramowaniem, z wizerunkiem miecza na Władze ZBoWiD przyjęły założenie występo- licu, tarczkę ma okrągłą i okoloną wieńcem z liści wania o odznaczenie Wielkopolskim Krzyżem dębowych, a na ramionach poprzecznych daty Powstańczym wyłącznie swoich członków. Ilu „1918” i „1919”. Na odwrocie, na skrzyżowaniu powstańców pozostało poza tą organizacją, ilu ramion widnieją inicjały „PRL” (Polska Rzeczpo- nie doczekało odznaczenia, nawet pośmiertne- spolita Ludowa) okolone napisem dwoma łukami, go, nie wiadomo. górnym i dolnym – „POWSTAŃCOM”, „WIEL- KOPOLSKIM”. Projektantami krzyża byli poznań- źródło: http://powstancy-wielkopolscy.pl/ scy artyści, Józef Drygas (1921-1988) ówczesny page.php?page=jeziorowski

Z pierwszą propozycją ustanowienia Wiel- kopolskiego Krzyża Powstańczego wystąpił do Krajowej Rady Narodowej powstały w 1946 r. Związek Powstańców Wielkopolskich z 1918/19 r. W efekcie 8 października 1946 r. KRN wydała dekret ustanawiający wydanie tego odznaczenia wraz ze Śląskim Krzyżem Powstańczym. Oba Informacja o ustanowieniu Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego i Śląskiego Krzyża miały być nadawane na takich samych zasadach. Powstańczego wraz z wyglądem tych odznaczeń. (źródło: „Żołnierz Polski. Tygodnik ilu- W życie wszedł jednak tylko dekret o Śląskim strowany” nr 2(65) z 17-23 stycznia 1947 r.) ODZNACZENIA Rokickie Wiadomości | 11 CEREKWICA POMNIKI I MIEJSCA PAMIĘCI Wśród miejscowości gminy Rokietnica wła- śnie w Cerkwicy przetrwały do dnia dzisiejszego na ziemi rokietnickiej najbardziej wymowne dowody udziału miesz- kańców tutejszej parafii w Powstaniu Wielkopol- skim. Stało się tak zapewne z powodu wsparcia dla Powstania Wielkopolskiego i bezpośrednie- go w nim udziału Macieja Koczorowskiego wła- ściciela Pamiątkowa. To jego staraniem na Sta- rym Cmentarzu w Cerkwicy został zbudowany pomnik nad mogiłą, z 1919 roku, Józefa Grze- siaka i Jana Bociana, dwóch poległych w walkach powstańczych pod Rynarzewem i Szubi- nem mieszkańców tutejszej parafii.

Pomnik na Starym Cmentarzu w Cere- kwicy wzniesiono w 1925 roku. Jego budowa od samego początku nadzorowana była przez Konsy- storza Arcybiskupiego, który polecił proboszczo- wi Parafii Cerekwica, księdzu dziekanowi Fran- ciszkowi Ksaweremu Snowackiemu przeznaczyć pod pomnik wybitne miejsce i wykonać go pod względem architektonicznym bez zarzutu, czyli z największą starannością. Wykonano kilka pro- jektów i rysunków ostatecznie wystawiając be- tonowy obelisk z płaskorzeźbą głowy Chrystusa i krzyżem oraz napisem Powstańcom Wielkopol- KIEKRZ pis ku czci parafian poległych w dwóch wojnach skim Rodacy, a mogiłę otoczono ogrodzeniem światowych oraz w Powstaniu Wielkopolskim: łańcuchowym na betonowych słupkach. Jego po- W Kiekrzu, który wprawdzie dziś leży w ad- Ku uczczeniu poległych w I wojnie światowej święcenia dokonał ks. Dziekan Franciszek Ksa- ministracyjnych granicach Poznania, ale niegdyś 1914-1918 r. wery Snowacki w 1928 roku, w dziesiątą roczni- był częścią ziemi rokietnickiej, znajduje się be- W Powstaniu Wielkopolskim 1918-1920 r. cę Powstania Wielkopolskiego. tonowa figura Chrystusa, na betonowym kwa- W II wojnie światowej 1939-1945 r. Fragment „Gazety Szamotulskiej” dratowym słupie. Ustawiona w 1929 roku, znisz- Parafia Kiekrz. Fund. 1929 r. Odnowiony z 19.11.1928 r. donosił: czona podczas okupacji niemieckiej, odnowiona 1974 r. Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Pa- została w 1974 r. W jej górnej części znajdują się Na obu bocznych ścianach pomnika znajdują miątkowie święciło dziesięciolecie Niepodle- trzy marmurowe tablice. Frontowa zawiera na- się kamienne tablice z nazwiskami 61 poległych. głości Polski przez odsłonięcie nagrobku pole- głym bohaterom Powstania Wielkopolskiego. Już długo przed nabożeństwem zjeżdżały pod świątynię w Cerekwicy karoce, samochody i po- jazdy, zwożąc okoliczne ziemiaństwo i delegacje. Mszę św. celebrował ks. dziekan Snowac- ki, pienia religijne wykonał chór z Mrowina pod dyr. P. nauczyciela Kursydyka. Ze śpiewem „Kto się w opiekę” wyruszyli wierni w proce- sjonalnym pochodzie na stary cmentarz Ce- rekwicki, gdzie w wspólnej mogile spoczywają ś.p. Grzesiak i Bocian polegli za wolność Oj- czyzny i swych współbraci. Z wysokości pomnika, ubranego w zieleń, paliły się znicze – przy który straż honorową pełnili Powstańcy i Wojacy z Pamiątkowa. Po dokonaniu poświę- cenia przemówił kapłan patriota ks. dziekan Snowacki.(…) Pomnik nagrobek fundowali w pierwszym rzędzie ś.p. Maciej Koczorow- ski powstaniec i właściciel ziemski, Kółko Rol- nicze z Pamiątkowa, którego prezesem jest p. por. Feurych z Przybrody, a dokończyło budo- wy Tow. Powstańców i Wojaków w Pamiątko- wie, którego skarbnik p. Augustyniak dziesięć długich lat zabiegał o zgromadzenie potrzeb- nych funduszy. Na uroczystości zauważyliśmy p. Koczorowską z Pamiątkowa, pp. Kulaków 12 | Rokickie Wiadomości POMNIKI I MIEJSCA PAMIĘCI z Napachania, p. por. Feurycha z Przybrody, prezesa okręgu X Zw. Tow. Pow i Wojaków p. Mülera z Szamotuł, Tow. Gimn. Sokół z Zie- lątkowa i wiele innych. Po południu odbyła się (…) uroczysta akademja (…). Bardzo dobrze opracowany wykład wygłosił sekretarz Tow. P. nauczyciel Hejmo (…). Na dalszy ciąg akademji składały się piękne i okolicznościo- we wiersze i śpiewy dziatwy szkolnej, które wyćwiczył p. kier. Szkoły Lipiński.

W 1939 roku brat Jana Bociana, Antoni Bocian, zamalował napis na pomniku w obawie przed Niemcami, aby nie prowokować do świadomego niszczenia. Być może ten fakt sprawił, że pomnik przetrwał II wojnę światową. Jego odnowienia dokonano w 1946 roku. Dzięki inicjatywie proboszcza, ks. Krzysztofa Młynarczyka i ofiarno- ści parafian, na Starym Cmentarzu w Cerekwi-

cy został postawiony krzyż i ołtarz z kamienia. Prowadzi do niego, jak i do pomnika powstańców, wykonany w kamieniu polnym szeroki ganek, a miejsce to jest świadkiem nabożeństw i uroczystości związanych z wielkimi narodowymi świętami – 3 Maja, 1 września, 11 listopada, 27 grudnia i oczywiście Dniem Wszystkich Świętych. W kruchcie kościoła parafialnego w Cerkwicy znajduje się niewielka marmurowa tablica ku czci poległych w walkach o nie- podległość: plutonowego Józefa Grzesiaka (1891-1919) z 1. kompanii 1. wielkopolskiego batalionu saperów, poległego 18 lutego pod Rynarzewem, szeregowca Jana Bociana (1895-1919), zmar- łego z ran 12 stycznia pod Szubinem i szeregowca Franciszka Ra- kowskiego (1890- 1919) z 10. pułku strzelców wielkopolskich, który zmarł 28 czerwca z ran odniesionych pod Szubinem. U dołu tablica ozdobiona jest wizerunkiem czapki powstańczej na dwóch skrzy- żowanych szablach. Kilka grobów powstańców wielkopolskich zmarłych śmiercią naturalną znajduje się na cmentarzu grzebalnym w Cerkwicy.

fot: Gazeta Szamotulska z 19.11.1928 r. i notatka dotycząca pomnika Powstańców w Cerekwicy. Materiał nadesłany przez p. Małgorzatę Saternus w 2018 r. POMNIKI I MIEJSCA PAMIĘCI Rokickie Wiadomości | 13 Nikt im iść nie kazał… poszli – bo tak chcieli, Bo takie dziedzictwo wziął po dziadku wnuk… Nikt nie pytał o nic, a wszyscy wiedzieli, Za co idą walczyć, komu płacić dług.

BYLI wśród nas – POWSTAŃCY związani z Gminą Rokietnica KIM ZATEM BYLI? 1. Augustyniak Piotr ...... 15 2. Baumann Jakub ...... 15 3. Białoszyński Adam ...... 15 4. Binkowski Józef ...... 16 5. Bocian Jan 17 6. Buhl Wiktor 17 7. Chmielarz Stanisław 18 8. Cieślak Piotr ...... 18 9. Czyż Stanisław ...... 18 10. Dreczkowski Stanisław . . . . . 18 11. Dudziński Stanisław 19 12. Dukat Andrzej ...... 19 13. Fisher Antoni 19 14. Galas Józef ...... 19 15. Gowarzewski Jan 20 16. Grzesiak Józef ...... 20 się ponowiona po 10 latach inicjatywa poszerze- 17. Heppner Wojciech ...... 21 nia wiedzy o powstańcach wielkopolskich zwią- 18. Jabłoński Feliks 21 zanych z Gminą Rokietnica. 19. Koczorowski Maciej ...... 21 Nasz apel o kontakt i podzielenie się rodzinny- 20. Konieczny Jan ...... 22 mi pamiątkami skierowany na początku 2018 r. 21. Kulesza Antoni ...... 22 poprzez szpalty „Rokickich Wiadomości”, stronę 22. Kwiatecki Stanisław ...... 22 internetową www.rokietnica.pl i profil rokiet- 23. Lehmann Józef 23 nica.pl na Facebooku spotkał się z krzepiącym 24. Lehmann Stanisław ...... 23 odzewem. Pisaliście Państwo, dzwoniliście, kon- 25. Maćkowiak Jan 23 taktowaliście się z nami mailowo, odwiedzaliście 26. Mamot Józef ...... 23 Urząd osobiście. Dzięki temu nasza lista zawiera 27. Maternik Jan ...... 24 dzisiaj już 46 nazwisk oraz wstępnie zgromadzo- 28. Mieczyński Michał 24 ne dane o mogiłach 7 powstańców na cmentarzu 29. Najderek Antoni ...... 24 w Sobocie. To całkiem spory zasób wzbogacony 30. Nowaczyk Franciszek . . . . . 25 o informacje, dokumenty, zdjęcia. Czasami jest 31. Nowak Ludwik ...... 25 ich sporo, czasami zaś, poza kilkoma danymi, 32. Nowicki Jakub ...... 25 nie udało się odtworzyć więcej. Nie jest to jed- 33. Nowicki Karol ...... 25 nak dla nas zamknięty rozdział. Fot.: Ignacy Palacz, syn Władysława Palacza – 34. Nowicki Stanisław ...... 26 Ciągle zachęcamy Państwa do poznania swoich Powstańca Wielkopolskiego. 35. Paczkowski Tadeusz 27 rodzinnych archiwów i podzielenia się ich zaso- 36. Palacz Władysław ...... 27 Cennym pokłosiem obchodów 90. rocznicy bami lub do spisania tego, co ciągle funkcjonuje 37. Pawlak Edmund ...... 27 powstania wielkopolskiego w Gminie Rokietni- w pamięci. Przede wszystkim tych, którzy ciągle 38. Piechowiak Ignacy 28 ca było powstanie mini archiwum pamięci. Na są jeszcze z nami. Warto ocalić te historie od za- 39. Rzepka Marcin ...... 28 kartach specjalnego wydania „Rokickich Wiado- pomnienia i odebrać im ulotność. 40. Sklepik Władysław 28 mości”, dzięki zamieszczonym notkom, czasami • [email protected] 41. Szołdrski Jan Wojciech . . . . . 29 bardziej obszernym życiorysom, dokumentom • [email protected] 42. Wierzbicki Jan ...... 29 i fotografiom, dla uczestników tamtych wydarzeń • rokietnickie archiwum cyfrowe 43. Witt Konrad ...... 29 powstała przestrzeń. Mogli poprzez nią wrócić • lub kontakt telefoniczny pod nr 61 89 60 605. 44. Wojciechowski Stanisław . . . . 30 i o sobie przypomnieć. Jak było to ważne i ocze- Nasze małe rokietnickie archiwum pamięci 45. Wojtkowiak Ludwik ...... 30 kiwane przez potomków, świadczy poczytność o powstańcach wielkopolskich prezentujemy we- 46. Zastróżny Szczepan ...... 30 tamtego miesięcznika i odzew z jakim spotkała dług aktualnego stanu w kolejności alfabetycznej. 14 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Biogram Wielkopolskich, która wchodziła w skład bata- AUGUSTYNIAK PIOTR • Rodzice: Józef, Anna lionu Służby Straży i Bezpieczeństwa Marynarzy Biogram • Urodzony 21 lipca 1897 roku w Żukowie koło w Poznaniu. Rekrutowali się oni z pruskiej for- • zmarł: w 1938 roku Obornik macji Kriegsmarine. Przed wybuchem powsta- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- • mieszkał w Krzyszkowie nia działali w konspiracji pod nazwą Oddział rekwicy, A/10/29 • miejsce pochówku: Poznań – cmentarz Juni- Marynarzy Powstańców dla walk o zjednocze- kowo kw.36 nie ziem Polskich. Jego utworzenie miało miej- Życiorys • Stopień wojskowy: podporucznik sce 5 grudnia 1918 r. w kawiarni „Zielona” przy • Prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków ul. Wrocławskiej 18. Marynarze w granatowych z Pamiątkowa Życiorys: mundurach byli elitą sił powstańczych, m.in.: sta- Brał czynny udział nowili osobistą ochronę I.J. Paderewskiego pod- w Powstaniu Wielko- czas jego pobytu w Poznaniu. 27 grudnia 1918 r. polskim z bronią w ręku IV Kompania Białoszyńskiego (tak w skrócie ich pod Nakłem, Kcynią nazywano) zdobyła koszary 47 pułku piechoty i Szubinem. Następnie niemieckiej, ogniem zaporowym ostrzeliwała ko- służył w wojsku 15 puł- lejne koszary tym razem 6 pułku grenadierów ku artylerii polnej pod na Grunwaldzie, uniemożliwiając im działania dowództwem płk. Kierskiego. Uchwałą Rady Pań- w centrum miasta, zdobyli Fort VII z zaopatrze- stwa nr W8/72 mianowany na podporucznika. niem wojskowym oraz Dworzec Główny i 6 stycznia 1919 r. lotnisko Ławica w Poznaniu z mnó- Odznaczony: stwem cennego sprzętu lotniczego. W czasie walk Wielkopolski Krzyż Powstańczy (Uchwała z załogą byłego 6 Pułku Grenadierów Pruskich Rady Państwa nr: 12.17 – 0.1047 z dnia 1958- Adam Białoszyński został lekko ranny w głowę. 12-17) Marynarze po wyzwoleniu miasta chronili przed kradzieżą magazyny z umundurowaniem, żyw- nością oraz bronią. Wszystko to służyło następ- BIAŁOSZYŃSKI ADAM nie poznańskim pułkom, które podczas wojny polsko-bolszewickiej udały się w okolice Lwo- wa. Po akcji powstańczej w Poznaniu bosman Adam Białoszyński wyruszył na czele kompanii marynarzy w styczniu 1919 r. na odcinek frontu północnego pod Szubin, Łabiszyn, Żnin, Tury, Rynarzewo, Brońsko, Samoklęski. Kompania li- Grób na cmentarzu parafialnym w Cerekwicy; czyła ok. 300 marynarzy, a później nawet 500. grudzień 2018 (fot. A. Michta) W walkach pod Rynarzewem, gdzie zdobyli po- ciąg pancerny, zginęło około 15 marynarzy, a do- wódca Adam Białoszyński został ciężko ranny. JAKUB BAUMANN Po zakończeniu walk powstańczych i wylecze- niu awansował na stopień kapitana Wojska Pol- skiego i został komendantem Dworca Głównego w Poznaniu, a od maja 1919 r. był dowódcą III Batalionu 73 Pułku Piechoty w Kępnie. Na czele tego batalionu brał udział w walkach z heimat i grenzschutzem oraz w walkach o wyzwolenie na Górnym Śląsku. Będąc zastępcą dowód- cy pułku, wkroczył w 1922 r. wraz z pułkiem na Adam Białoszyński w stopniu kapitana Wojska Śląsk, w którym służył do grudnia 1923 r. W la- Polskiego, lata dwudzieste. tach 1923-1939 i 1945-1949 był rolnikiem na gospodarstwie rolnym żony (Zofia Białoszyń- Biogram ska z domu Jagodzińska, córka Józefa i Antoniny, • Rodzice: Wojciech, Agnieszka ur. 23.04.1900 r. w Małem pow. Poznań) w Psar- • ur. 14.12.1890 r. w Poznaniu, ul.Żurawia 7 m 5 skim. W 1940 r. został wraz z rodziną wysiedlo- • zmarł 12.07.1949 r. w Psarskim ny przez niemieckich okupantów do Chełmna • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- Lubelskiego, gdzie pracował w gospodarstwie krzu; grobowiec rodzinny rolnym. Później przeniesiono ich do Putowic • stopień woskowy: kapitan i Ewusina. Na terenie województwa lubelskiego Adam Białoszyński działał w Armii Krajowej. Życiorys Do rodzinnego Psarskiego koło Kiekrza wrócił Adam Białoszyński, jako dezerter z byłej armii wiosną 1945 r. Był również działaczem społecz- niemieckiej (w czasie I wojny światowej, powoła- nym. W 1932 r. wraz z kolegami – marynarzami ny ok 1910 r. do marynarki wojennej) służył na brał udział w odsłonięciu Pomnika Wdzięczno- Od lewej - Jakub Baumann i Franciszek Nowaczyk S.M.S. „Preussen”) już od listopada 1918 r. orga- ści Chrystusa Króla na dzisiejszym placu Adama (fot.: ze zbiorów Sołectwa Krzyszkowo) nizował IV Kompanię Marynarzy Powstańców Mickiewicza w Poznaniu. Zmarł 12 lipca 1949 r. BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 15 w Psarskim k/Poznania i spoczywa na cmenta- go, pierwsza tablica została ukryta. Jej ponowne rzu parafialnym w Kiekrzu. odsłonięcie nastąpiło 28 grudnia 1993 r. dzięki We wspomnieniach towarzyszy broni kapi- staraniom Teofila Różańskiego. Tablica znajdu- tan Adam Białoszyński przedstawiany był jako je się na ul. Wrocławskiej. nieprzeciętny dowódca i żołnierz. Służbę czyn- Pamięć o Marynarzach Powstańcach oraz do- ną zakończył w 1928 r. i związał się z Kiekrzem konaniach i osiągnięciach IV Kompanii Biało- i Psarskim. W 1939 r., w chwili napaści hitlerow- szyńskiego pielęgnują członkowie Koła Rodzin skiej na Polskę, ukrył swój mundur powstańczy, Marynarzy Powstańców Wielkopolskich – pre- laskę kapitańską, szablę i inne cenne dokumenty. zes Teofil Różański oraz Roman Białoszyński, Jan Losy tych rekwizytów nie są znane (za E. Nawrot, Strojny, Robert Przybysz i Jacek Krzyżański. Od dzieje Kiekrza i okolicy, Poznań 2000, s. 163). dawna, 5 grudnia każdego roku, przed budynkiem dawnej kawiarni „Zielona” pełni wartę ho- Odznaczony norową Robert Przybysz w mundurze pruskiego • Wielkopolski Krzyż Powstańczy marynarza z S.M.S. „Posen”, z biało-czerwoną ro- • Odznaka pamiątkowa (powstańca broni) usta- zetą powstańczą, a członkowie Koła Rodzin Ma- nowiona 14 maja 1922 roku za udział w po- rynarzy odbywają w kawiarni spotkanie, wspomi- wstaniu wielkopolskim 1918-1919 nając dowódcę Adama Białoszyńskiego i swoich Grób na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu; • Odznaka pamiątkowa za waleczność byłej na- bohaterskich przodków. styczeń 2019 (fot.: pp. Binkowscy). czelnej komendy straży ludowej byłego zabo- źródło: http://www.zrobtosam.com/PulsPol/ ru pruskiego. Odznaka ze złocistym wieńcem Puls3/index.php?sekcja=1&arty_id=18430 wawrzynowym (24 listopada 1922 r.) szył na front pod dowództwem kpt. Rzeckiego • Odznaka 69. pułku piechoty z Gniezna (1927 w okolice Zbąszynia, biorąc udział w walkach rok). Pierwotna nazwa: 11. pułk strzelców wiel- BINKOWSKI JÓZEF do sierpnia 1919 r. kopolskich, bataliony ochotnicze: śremski, ja- rociński, koźmiński. Szturm Rawicza, walki Biogram Odznaczony: koło Łomnicy, Strzyżewa, Zbyszlina, Szubi- • Rodzice: Jakub, Marcjanna Dzięcielewska Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym na, wojna bolszewicka 1920 rok, zmuszenie • ur. 02.01.1897 r., Kopanina do ucieczki i przejścia przez granicę na stronę • Od 9 maja 1945 roku do 31 sierpnia 1972 r. Potomkowie: niemiecką (Prusy Wschodnie) korpusu kon- mieszkał w Mrowinie; Mikołaj Binkowski wnuk oraz jego żona Anna nego Gaj-Chana. • zmarł 13 października 1986 r. we Wrocławiu; – obecnie mieszkańcy Wrocławia; • miejsce pochówku: Wrocław, Cmentarz Oso- Jestem wnukiem Powstańca Wielkopolskie- Dokumenty, fotografie bowicki, pole nr 142/grób nr 60; go Józefa Binkowskiego. Dziadek żył i miesz- • stopień wojskowy: starszy szeregowy kał w Mrowinie. Moje szczęśliwe dzieciństwo było także w Mrowinie – tak rozpoczął swoją Życiorys: korespondencję na nasz kontakt Pan Mikołaj – Binkowski Józef brał czynny udział w Powsta- mieszkaniec Wrocławia. Przesłana przez niego niu Wlkp. z bronią w ręku w dniach 6-20.01.1919 r. dokumentacja jest kolejną bezcenną porcją wie- na odcinkach Sarbinowo, Żnin, Gąsawa pod do- dzy, którą skrupulatnie odnotowujemy, by prze- wództwem por. Bolesława Kozłowskiego, po chować pamięć o naszych współmieszkańcach. czym jako były artylerzysta wstąpił ochotniczo do 1 p.ac (później 14) w Poznaniu, skąd wyru- Dokumenty, fotografie:

Bosman Adam Białoszyński.

Cennymi pamiątkami po IV Kompanii Ma- rynarzy są: sztandar z 1933 r., ufundowany w 15 rocznicę Powstania Wielkopolskiego przez Koło Weteranów Marynarzy, obecnie – w Muzeum Wojskowym na Starym Rynku w Poznaniu oraz dwie tablice pamiątkowe – pierwsza z 1938 r., dzieło Jana Bakalarczyka oraz druga z 2017 r. dzieło Jacka Krzyżańskiego i Fundacji M. Po- znania, sławiące dokonania Marynarzy Powstań- ców oraz ich dowódcy Adama Białoszyńskiego. W 1939 r., na polecenie Adama Białoszyńskie- 16 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW 1938 r. i ogłoszono w Monitorze Polskim BOCIAN JAN nr 177 z dnia 05.08.1938 r. poz. 323, s.2. BUHL WIKTOR

Biogram Potomkowie: • rodzice: Franciszek Bo- Barbara Maluska z d. Bocian - bra- cian i Franciszka z d. tanica Mąkowska Jan Bocian był jednym z dziesięcior- • urodzony: 11 sierpnia ga dzieci moich dziadków, mieszkających 1895 r. w Pamiątkowie w Pamiątkowie, przy ul. Szamotulskiej. • miejsce zamieszkania: Mój ojciec, 7 lat młodszy brat Jana, jako Pamiątkowo, 12 letni chłopak, doskonale pamiętał • zmarł: 11 stycznia chwile pożegnania brata z rodziną i w 1919 r. w Szubinie sprzyjających okolicznościach wspomi- • miejsce pochówku: nał o tym. Stary Cmentarz w Ce- Jan miał 19 lat. Postanowił wziąć rekwicy; w mogile ra- udział w Powstaniu. Rodzice niezbyt zem z Józefem Grze- przychylnie ustosunkowali się do jego siakiem, również decyzji, ale on był pełen zapału i otymi- powstańcem wielko- zmu. Przekonał ich, że Powstanie szyb- Wiktor Buhl (z prawej) polskim. Znajduje się ko się skończy i nie miną dwa tygodnie, nad nią wystawiony tu w 1919 r. pomnik z na- a on wróci do domu (...), ale już w pierwszych Biogram pisem: Pamięci Józefa Grzesiaka i Jana Bo- dniach Powstania rodzice Janka otrzymali infor- • Rodzice: Bartłomiej, Julianna ciana Poległym w walkach o Niepodległość mację o śmierci syna. Ojciec Janka końmi pojechał • ur. 17 października 1889 r. w Famirowicach, w r. 1919. wdzięczni Rodacy. Akt zgonu znajdo Poznania i przywiózł zwłoki syna w trumnie. powiat Opole duje się w księgach parafialnych parafii pw. Janek nie doczekał upragnionej wolności – zgi- • miejsce zamieszkania: informacja z dnia Podwyższenia Krzyża Świętego w Cerekwicy. nął za Ojczyznę. Chwała mu za to. 28.05.1965 r. – Mrowino • Stopień wojskowy: szeregowy. P.S. W 1939 roku mój ojciec (Antoni Bocian) • zmarł 9 lipca 1972 roku w Mrowinie zamalował napis na płycie pomnika w obawie • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- Życiorys. przed Niemcami, aby nie prowokować do świa- rekwicy F/13/25 Jan Bocian urodził się 11 sierpnia 1895 roku domego zniszczenia. Być może fakt ten sprawił, w Pamiątkowie w powiecie szamotulskim. Był że pomnik przetrwał II Wojnę Światową. Życiorys synem tutejszych rolników - Franciszka i Fran- Barbara Maluska z domu Bocian. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim ciszki z domu Mąkowskiej. Pochodził z wielo- służąc w II Kompanii Jarocińskiej. Na podsta- dzietnej rodziny (dwoje dzieci zmarło, pozosta- Dokumenty, fotografie wie zaręczenia złożonego w dniu 28 maja 1965 r. łe rodzeństwo: Stanisława ur.1889 r., Weronika źródła: CAW, akta odznaczeniowe KN...; przez Wojciecha Mullera, który był w tej kom- ur.1891 r., Marcin ur.1899 r., Franciszek ur. 1904 r., Akta parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świę- panii felczerem. Antoni ur. 1906 r., Agnieszka?, Stanisław? – zginął tego w Cerekwicy; T. Jabłoński, Lista strat Po- 1.09.1939 r. w czasie bombardowania na Ławicy, wstania Wielkopolskiego, Warszawa 1936, s.7; Odznaczony pochowany na Cytadeli, Antonina?, Władysław?). Mogiły Powstańców Wielkopolskich poległych Odznaczony orderem „Polska Swemu Prawdopodobnie ukończył Szkołę Podstawową i zmarłych w czasie walk powstańczych(Stan ba- Obrońcy” w Pamiątkowie, po której rozpoczął pracę w go- dań nad grobownictwem Powstania Wielkopol- spodarstwie rodzinnym. Potem służył w wojsku skiego 1918/1919 na koniec 2002 roku). Pod red. Dokumenty i fotografie niemieckim jako poborowy. Z. Kościańskiego, Z. Wartela. Poznań 2002, s.4, 58; Brał udział w walkach powstańczych w składzie Zachowane mogiły powstańców wielkopolskich batalionu poznańskiego ppor. Stanisława Śliwiń- poległych i zmarłych w czasie walk powstańczych skiego w stopniu szeregowca. Walczył na froncie 1918/1919. Poznań 2003, s. 34; północnym Powstania Wielkopolskiego; w boju o Szubin 11 stycznia 1919 roku atakował umoc- nione punkty w mieście. Zmarł z ran 12 stycznia 1919 roku pod Szubinem. Stamtąd zwłoki zosta- ły przywiezione do Cerekwicy przez brata Fran- ciszka i jego zięcia Józefa Borowiaka, ten wpisa- ny jest, jako zgłaszający zgon, w akta kościelne.

Odznaczony pośmiertnie • Krzyżem za bohaterską śmierć na polu chwa- ły 12.01.1919 r. • Krzyżem Niepodległości - 12.06.1938 roku. Ko- mitet Krzyża i Medalu Niepodległości 24/26 168 przyznał Krzyż Niepodległości na posie- dzeniu w dniu 12 czerwca 1938 r. Prot. pos. Nr 129 str.140. Odznaczenie przyznano zarządze- Tablica pamiątkowa na mogile Jana niem Prezydenta Rzplitej z dnia 27 czerwca Bociana i Józefa Grzesiaka w Cerekwicy. BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 17 CZYŻ STANISŁAW

Biogram • ur. w 1890 roku Wysogotowo • zmarł: w 1953 roku • miejsce zamieszkania: najpierw Rogierówko, Drugi rząd, pierwszy od flagi na prawo a od 1929 r. w Kiekrzu - Stanisław Chmielarz. Z drugiej strony • miejsce pochówku: Kiekrz, cmentarz parafialny od flagi Józef i Wincenty Stróżyk. • stopień wojskowy: podporucznik

Życiorys CHMIELARZ STANISŁAW Wstąpił jako ochotnik do Baonu Wroniec- kiego. Brał udział w walkach pod Miałami pod dowództwem por. Antoniego Matuszewskiego w 2 Kompanii Baonu Wronieckiego od 7 stycznia 1919 roku do 18 lutego 1919 roku (Pułkow- nik Andrzej Kopa wspominał, że 12 listopada 1918 roku z inicjatywy Leona Plucińskiego w po- rozumieniu z ówczesnym komitetem wyborczym zwołane zostało do Poznania zebranie obywateli powiatu. Zebranie odbyło się w mieszkaniu pry- watnym przy ulicy 27 grudnia nr 15. Celem zebrania było wybranie Powiatowej Rady Ludowej oraz naradzenie się nad dalszym postępowaniem w powiecie. Podczas tego zebrania do Powiatowej Rady Ludowej wybrano w okręgu Rokietnickim m.in. pana Piotra Cieślaka mieszkańca Krzyżko- Biogram wa. Widnieje na przedwojennych listach ewiden- Grób na cmentarzu parafialnym w Kiekrzu; • ur. 28.03.1899 r. cyjnych I.487.11074 grudzień 2018 r. (fot.: A. Michta) • miejsce zamieszkania: od 1927 r. Cerekwica, od 1957 r. Mrowino Odznaczony: Życiorys • zmarł: 06.04.1975 r. w Mrowinie Wielkopolski Krzyż Powstańczy (Podstawa: Najprawdopodobniej uczestniczył w walkach • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- Zaświadczenie por. rezerwy Matuszewskiego powstańczych w okolicach Dopiewa. Po odzy- rekwicy, B/1/2 Antoniego z Drawska wystawione 9.06.1958 r. skaniu niepodległości zamieszkał w Rogierów- ku, skąd w 1929 r. przeprowadził się do Kiekrza. Życiorys Stanisław Chmielarz (…) naukę w zawodzie Dokumenty i fotografie zdobywał w Pniewach, u mistrza kowalstwa pana źródło: Echo Kiekrza, Bezpłatny Biuletyn Osie- Bogajewicza. I również w tym zakładzie pracował dla Kiekrz, nr 2(25)/2018 do 30.03.1927 r. Z dniem 1 kwietnia 1927 roku zamieszkał w Cerekwicy i pracował w majątku u właściciela Rymana. Od roku 1957 zamiesz- DRECZKOWSKI STANISŁAW kał w Mrowinie i pracował jako kowal w tam- tejszym zakładzie karnym. Biogram • Rodzice: Antoni, Stanisława Buszczak • ur. 19.04.1901 r. Ceradz Kościelny CIEŚLAK PIOTR • miejsce zamieszkania: po wojnie zamieszkał w Kiekrzu Biogram • zmarł w 1982 r. • Rodzice: Antoni • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- • ur. 18 listopada 1894 roku w Krzyszkowie. Uroczystość odsłonięcia monumentu w Krzysz- krzu • miejsce pochówku: Kaźmierz, pow. szamotulski kowie; 29 grudnia 2018 r. (fot.: A. Michta) • stopień wojskowy: podporucznik 18 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW fot.: Antoni Fi- DUDZIŃSKI STANISŁAW scher, Powstaniec Wielkopolski. Frag- ment zdjęcia z albu- mu pani Małgorzaty Pawłowicz. Kiekrz rok 1929

Życiorys Antoni Fischer brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. w okresie od 18 grud- Życiorys nia 1918 r. do 30 maja Stanisław Dreczkowski 1.12.1918 r. wstąpił Biogram 1919 r. W tym czasie ochotniczo do tworzącej się kompanii powstań- • Rodzice: syn Stanisława walczył o wyzwolenie czej w Buku. Dowódcą kompanii był Czesław Ra- • ur. w 1896 r. w Sobiałkowie, pow. Rawicz Gniezna, Zdziechowy piński, a dowódcą oddziału Zenkter. Zadaniem • miejsce zamieszkania: po wojnie Kiekrz tzw. oraz Inowrocławia kompanii była ochrona kolei na odcinku Do- Michałkowo w oddziale pod dopiewo - Buk, zatrzymywanie transportów z bro- • zmarł w 1976 r. wództwem oficera Cymsa. Najprawdopodobniej nią oraz werbunek Polaków, będących w wojsku • miejsce pochówku: cmentarz w Kiekrzu był to oddział wywodzący się z dawnego oddziału niemieckim. W czasie potyczek z Niemcami pod armii pruskiej, który walczył na froncie zachod- Kąkolewem został ranny i odstawiony do szpi- Życiorys nim, m.in. pod Verdun, a po zakończeniu zma- tala w Poznaniu, skąd w kwietniu 1919 r. został Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopol- gań wojennych wrócił do Gniezna w rodzinne zwolniony. Następnie przydzielony został do 10. skim od dnia 2 lutego 1919 r. w szeregach armii strony Antoniego. Po odzyskaniu niepodległości Pułku Strzelców Wielkopolskich do 6. kompanii, powstańczej 2. Pułku Strzelców Wielkopolskich, pracował na kolei w Falkowie, skąd w połowie której dowódcą był por. Kopa. W październiku a następnie 56. Pułku Piechoty Wielkopolskiej. lat 20-tych XX wieku został skierowany do pra- 1923 r. na własną prośbę został z wojska zwol- Brał udział w walkach na odcinku Wolsztyn, Zbą- cy w Kiekrzu na stanowisko zawiadowcy stacji. niony w stopniu sierżanta. W 1945 r. wrócił z ro- szyń, Wojciechowo, Gralewo. W Kiekrzu, gdzie dziną do Kiekrza. osiadł po wojnie, ubierał wojskowy mundur nie Dokumenty Za swoją waleczność i udział w powstaniu tylko przy okazji patriotycznych rocznic. Źródło: Nawrot E., Dzieje Kiekrza i okolicy, Po- otrzymał od rządu polskiego gospodarstwo przy znań 2000, s. 133 oraz Echo Kiekrza, Bezpłatny dzisiejszej ul. Starzyńskiej (Nawrot E., Dzieje Kie- Dokumenty i fotografie Biuletyn Osiedla Kiekrz, nr 2(25)/2018 krza i okolicy, Poznań 2000 r., s.133). źródło: Echo Kiekrza, Bezpłatny Biuletyn Osie- dla Kiekrz, nr 2(25)/2018 Odznaczony: Odznaczony Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała • Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała Rady Państwa nr: 11.10-0.909 z dnia 1958-11-10 Rady Państwa nr: 12.31-0.3056 z dnia 1976- DUKAT ANDRZEJ 12-3 • Virtuti Militari Biogram GALAS JÓZEF • ur. 1882 r. Żydowo Dokumenty i fotografie • miejsce zamieszkania: Zielątkowo źródło: Echo Kiekrza, Bezpłatny Biuletyn Osie- • zmarł: 1947 r. w Żydowie dla Kiekrz, nr 2(25)/2018 • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ży- dowie • stopień wojskowy: kapral artylerii

Życiorys Więzień obozu Mauthausen

FISZER ANTONI Biogram Biogram • Rodzice: Józef, Anastazja • Rodzice: Tomasz, Helena • ur. 04.02.1890 Dziadkowo, pow. Gniezno • ur. 20.02.1895 r. w Sobocie • miejsce zamieszkania: zamieszkali w Kiekrzu • miejsce zamieszkania: Sobota, po wojnie Kie- (tzw. Chwaliszewo) krz tzw. Chwaliszewo • zmarł: 1966 r. • zmarł: 1979 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny Grób na cmentarzu parafialnym w Kiekrzu; krzu w Kiekrzu grudzień 2018 r. (fot.: A. Michta) • stopień wojskowy: podporucznik • stopień wojskowy: podporucznik BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 19 Odznaczony GRZESIAK JÓZEF Krzyż orderu wojennego Virtuti Militari V klasy

Dokumenty i fotografie 1919 marzec 10, Poznań. – Z rozkazu dziennego Nr 65 głównodowodzącego generała – porucznika Dowbór Muśnickiego. Przy zdobyciu pancernego pociągu dnia 17 lutego br. odzna- czyli się niżej podani saperzy 1. batalionu sape- rów wielkopolskich: 1. plutonowy Grzesiak Józef - zabity, Cmentarz parafialny Kiekrz. Grudzień 2018 2. szereg. Banaszak Stanisław - ranny, roku (fot.: A. Michta) 3. st. żołn. Murawski Marjan - ranny, 4. szereg. Heryszczak Jakób - ranny, Życiorys 5. szereg. Sroka Stefan - ranny, Urodzony 20.02.1895 r. brał udział z bronią 6 szereg. Gryl Feliks - ranny, w ręku w Powstaniu Wlkp. w Kompanii Szamo- 7. szereg. Leśniewski Wojciech, tulskiej (późniejszy Baon Szamotulski i dalej 63 8. szereg. Wiśniewski Ignac, Pułk Piechoty) pod dowództwem sierż. Przybyl- 9. szereg Filipek Władysław. skiego. Walczył od 7.01.1919 r. pod Gulczem, Wie- Ta oto dziewiątka po wysadzeniu toru kolejo- leniem, Roskiem i Czarnkowem. Po utworzeniu wego, nie zważając na znaczną przewagę załogi 63 pp brał udział w maju i czerwcu w walkach pod Biogram pociągu, mężnie rzuciła się do ataku i walcząc aż Gniewkowem i na odcinku toruńskim. Zwolnio- • ur. 2.03.1891 r. do przybycia posiłków, nie dała wrogowi wyco- ny został z wojska w stopniu szeregowca w dniu • zmarł.: poległ 17.02.1919 r. pod Rynarzewem fać pociągu. W nierównej walce tylko trzech oca- 10.11.1920 r. Jako młody ochotnik zgłosił się do • miejsce pochówku: Stary Cmentarz w Cere- lało. Ten czyn bohaterski stawiam za wzór. Pole- walki o wolność Wielkopolski. W 1920 r. brał kwicy głym niech ziemia rodzinna będzie lekką! Reszcie udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Ożenił • stopień wojskowy: plutonowy – szczycąc się, że dowodzę niemi – składam po- się z Marianną Stachowiaki i zamieszkali w Pa- dziękowanie. Rozkaz ten przeczytać przed fron- miątkowie, a następnie w 1936 r. kupił działkę Życiorys tem wszystkim wojskom mi podległym. budowlaną i wybudował dom na w Kiekrzu na Bogata dokumentacja fotograficzna, niestety, Wydział prasowy tzw. Chwaliszewie. Po wojnie pracował na kolei. nie rekompensuje bardzo szczupłych danych źró- Dowództwa Głównego. Dowody: zapis w książeczce wojskowej wysta- dłowych na jego temat. Udało się ustalić, że był wionej przez PKU Poznań - Powiat służba w sze- plutonowym 1. kompanii 1. Wielkopolskiego Ba- Kurier Poznański 1919.03.01 R.14 nr 50: regach od 7.01.1919 do 10.11.1920 Gł. ks. ewid. talionu Saperów. Pod Rynarzewem pow. Szubin Dnia 18 lutego 1919 r. poległ śmiercią boha- 3 oraz 131/A. jako dowódca oddziału specjalnego, podłożył 17 terską przy zdobywaniu pociągu pancernego pod lutego 1919 roku na torach ładunek wybuchowy, Rynarzewem śp. Józef Grzesiak z Pamiątkowa, Odznaczony którego eksplozja odcięła niemiecki pociąg pan- plutonowy z I. Komp. Saperów. Bohaterowi cześć! Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała cerny od bazy w Bydgoszczy. Przygotowanie do I. bataljon saperów w Poznaniu. Rady Państwa nr: 01.09-0.3 z dnia 1960-01-09 akcji trwało dwa tygodnie. Zginęło w niej 9 Po- W a l k a p o d R y n a r z e w e m. – Pa- laków, w tym Józef Grzesiak i 60 Niemców. Po- miętnym dniem w dziejach I bataljonu sa- Dokumenty i fotografie ciąg przejęto na potrzeby powstańców. perów wielkopolskich jest 17 luty 1919 r., źródło: Echo Kiekrza, Bezpłatny Biuletyn Osie- dla Kiekrz, nr 2(25)/2018

GOWARZEWSKI JAN Biogram • ur. 3 stycznia 1892 r. w Rostworowie • miejsce zamieszkania: od 1935 mieszkaniec Kiekrza • zmarł: 9 listopada 1966 r. • miejsce pochówku: Kiekrz cmentarz parafialny

Życiorys Niestety niewiele o nim wiadomo. Krótki czas był mieszkańcem domu przy obecnej ul. Paw- łowickiej 5. Nosił na swoim ciele ślady walk po- wstańczych (za: Nawrot E., Dzieje Kiekrza i okolicy). Chodził o kulach – stracił nogę w II wojnie światowej; zmarł bezpotomnie; jego mogiła nie zachowała się na cmentarzu w Kiekrzu. 20 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW data zdobycia w nierównej walce pocią- • zmarł: 1979 r. gu pancernego, pad Rynarzewem. Ciągłe HEPPNER WOJCIECH • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- wypady niemieckich pociągów pancernych rekwicy A/11/13 na tym odcinku zmusiły nasze dowództwa Biogram do energicznego, przeciwdziałania. Posta- • Rodzice: Wiktor, Józefa Życiorys nowiono wysadzić tor kolejowy pod Ry- • ur. 2 kwietnia 1879 r. w Miałach (Czarnków) Brał czynny udział w Powstaniu Wielkoplskim narzewem i w ten sposób odciąć możność • miejsce zamieszkania: Golęczewo z bronią w ręku od 13.01.1919 r. do 19.03.1919 r. odwrotu nieprzyjacielskiej pancerce. Do wy- • zmarł 14 lipca 1940 r. pod dowództwem Zygmunta Plucińskiego, sam konania tego, zadania został wyznaczony • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w So- będąc komendantem wsi. Następnie przeniesio- plutonowy Józef Grzesiak z 8 saperów z 1-ej bocie ny został do W.P. 10 Pułku Strzelców Wlkp. i brał kompanji I bataljonu saperów. Dnia 11 lu- czynny udział w walkach na terenie woj. poznań- tego, przygotowania do zniszczenia toru zo- Życiorys skiego. Dowódcą pułku był Andrzej Kopa. Pod- stały wykonane, wybuch jednak nie nastąpił Zmarły kol. Heppner Wojciech wstąpił dnia stawa: książeczka wojskowa. z powodu uszkodzenia przewodów ognio- 7.01.1919 r. do oddziału powstańców i został wych przez kolonistów niemieckich. Dopiero przydzielony do kompanii wronieckiej, pod Odznaczony 17 lutego, udało się plutonowemu Grzesia- dowództwem por. Matuszewskiego Antonie- Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała kawi wysadzić tor po przejściu pociągu. Za- go i sierż. Zimnego. Brał czynny udział z bronią Rady Państwa nr: 12.17-0.1048 z dnia 1958-12-17 łoga pociągu, usłyszawszy wybuch, usiłowa- w ręku w walkach na odcinkach Miały, Marylin ła natychmiast wrócić do swoich pozycji, ale i Piłka. W walce pod Marylinem przyczynił się, w powstałej wyrwie wykoleiły się dwa wa- przez męstwo i odwagę, do odparcia Niemców, KOCZOROWSKI MACIEJ gony pancerne. Niemcy, zorjentowawszy się, przy czym zdobyto kilka ckm, większą ilość amu- że przez zniszczony odcinek toru nie prze- nicji i sprzętu wojennego. W potyczce pod Mia- Maciej Edmund Adolf Koczorowski wł. Wito- jadą, odczepili owe dwa wykolejone wago- łami brał udział w ostrzeliwaniu pociągu pan- sławia i Orla, Powstaniec Wielkopolski ny i całą parą ruszyli naprzód z zamiarem cernego, który wyjechał z Krzyża w kierunku dostania się do pobliskiego lasu. Wronek i, po zaciętej walce, zmuszono go do od- Biogram Tymczasem od strony niemieckiej nad- wrotu. Po wkroczeniu hitlerowców w roku 1939 • Rodzice: Tertuljan Maciej Wincenty Koczo- jechał pociąg osobowy z posiłkami, które do Polski, został kol. Heppner aresztowany i osa- rowski i Stanisława Agnieszka Katarzyna Ko- rozpoczęły pracę nad usunięciem przeszko- dzony w więzieniu. Na skutek szykan i maltre- czorowska (z d. Taczanowska h. Jastrzębiec) dy. Plutonowy Grzesiak, usiłując za wszel- towania ciężko zachorował i został na początku • ur. 12.07.1884 r. – Dębno, pow. Myślibórz, woj. ką cenę nie dopuścić do uprzątnięcia i na- czerwca 1940 r. zwolniony z więzienia. Zmarł po zachodniopomorskie, prawienia toru i licząc na pomoc będącej powrocie, w dniu 14 lipca 1940 r. (...) Wszelkie • zmarł: 27 stycznia 1928 r. – Witosław, pow. w pobliżu 1-ej kompanji gnieźnieńskiej, dowody utracił podczas aresztowania. Na do- Nakło, woj. kujawsko-pomorskie uderzył swoją garstką saperów na załogę wód powyższego zeznali współwalczący i wia- pociągu. Pomoc jednak nie nadchodziła, rygodni świadkowie: 1/ Matuszewski Antoni, Życiorys a Niemcy, widząc małą garstkę nacierają- były dow. komp. - nr leg. 129242, 2/ Helak Jan Na drugi dzień po wybuchu rewolucji w ar- cych śmiałków, zasypali ich pociskami ar- - nr leg. 291139. mii niemieckiej p. Leon Pluciński, ziemianin matek i miotaczy min. Saperzy Grzyl i Sro- ze Swadzimia (...), zwołał zebranie obywate- ka zostali ranni, lecz pozostali nie upadli Odznaczony li powiatu (zachodnio-poznańskiego red.) na na duchu. Odprowadzający rannych saper Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Odznaczony dzień 12 listopada 1918 roku do Poznania, do Filipiak wezwał kompanję gnieźnieńską na pośmiertnie. Uchwała Rady Państwa nr: 01.26- swojego prywatnego mieszkania. pomoc, ale wysłany oddział, złożony z 30 012 z dnia 1959-01-26 Jego celem było przeprowadzenie wyborów do strzelców, z powodu wzmożonego ognia nie Powiatowej Rady Ludowej – ogniwa Naczel- mógł dojść do stanowisk saperów. Dopie- nej Rady Ludowej w terenie. W jej skład, obok ro osaczenie Niemców z dwóch stron przez JABŁOŃSKI FELIKS pięciu innych wchodził okręg Rokietnicki, resztę saperów i nadesłane dalsze posiłki do którego wybrani zostali: piechoty zmusiły ich do opuszczenia pocią- • p. Maciej Koczorowski z Pamiątkowa, gu i ucieczki w lasy. • p. hr Szołderski z Żydowa, Walka trwała od 9 do 13 godziny. W boju • p. Ludwik Nowak z Mrowina, tym, oprócz wyżej wymienianych, zostali • p. Cieślak z Krzyszkowa, ranni saper Murawski i saper Floryszczak, • p. Grześkowiak z Cerekwicy, a plutonowy Grzesiak i saper Banaszak po- • p. Jan Maćkowiak z Soboty. legli śmiercią żołnierską. Uczestnicy tego boju, Za swe główne zadanie Powiatowa Rada Lu- jako jedni z pierwszych żołnierzy wielkopol- dowa uznała przygotowanie się do przejęcia wła- skich, zostali odznaczeni krzyżem orderu wo- dzy w powiecie z rąk niemieckich oraz zorga- jennego Virtuti Militari V klasy: nizowanie Straży Ludowej, aby była, jak polecił Autor: Porucznik Witold Mańkowski Pan Leon Pluciński, wybrany Prezesem Powiato- Warszawa 1934. Cerekwica, Cmentarz parafialny. wej Rady Ludowej, gotowa na każde zawołanie. Grudzień 2018 r. (fot.: A. Michta) Organizacja Straży Ludowej w powiecie za- Data śmierci w powyższym nekrologu z Ku- chodnio-poznańskim, na której czele stał Naczel- riera jest błędna. W treści Rozkazu dziennego Biogram nik straży Ludowej Powiatu, odbywała się nastę- Nr 65 podane Nazwisko Heryszczak powinno • Rodzice: Andrzej Jabłoński i Józefa pująco: podzielono jego teren na pięć okręgów brzmieć Floryszczak. • ur. 22 maja 1899 roku w Senftenberg (Niemcy) i miasto Stęszew. Na czele każdego okręgu, po- • miejsce zamieszkania: Żydowo dzielonego z kolei na wsie, stał komendant. Na BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 21 czele każdej wsi zaś – komendant wsi, mający jono (m.in. 6 karabinów c.k.m.) i przeformowa- • Muzeum Powstańców Wielkopolskich i ich swoją drużynę Straży Ludowej. Na komendan- no w 3 kompanie piechoty. W dniu 9 stycznia Dowódców w Lusowie – materiały pt.: „Udział ta okręgu Rokietnickiego wyznaczony został 1919 roku w kościele w Konarzewie na uroczy- Powiatu Zachodnio-Poznańskiego w Powsta- p. Maciej Koczorowski właściciel majątku Pa- stym nabożeństwie została złożona przysięga niu Wielkopolskim z lat 1918 – 1919” miątkowo i p. hr. Szołderski, właściciel ma- na sztandar, który ofiarowała oddziałowi p. Zyg- • list udostępniony przez ks. Krzysztofa Mły- jątku Żydowo. muntowa Plucińska z Lusówka. Został on poź- narczyka Z materiałów źródłowych wynika, że do 25 li- niej złożony przez Zygmunta Plucińskiego do stopada 1918 roku Straż Ludowa została zorga- Muzeum Wielkopolski. Niestety sam sztandar nizowana w każdej wsi, mając do dyspozycji po zaginął, a jego drzewce znajduje się w Muzeum KONIECZNY JAN kilku członków gotowych na każde zawołanie Wojskowym w Poznaniu. i przeprowadzając regularne zbiórki i ćwicze- Według wspomnień Pana Franciszka Bujne- Biogram nia. Naczelnikiem Straży Ludowej na powiat za- go, stangreta w majątku Macieja Koczorowskie- • Rodzice: Jan, Leokadia chodnio-poznański został p. Andrzej Kopa z Trz- go, to jego bogato zdobiona kareta i czwórka si- • ur. 13.08.1892 r. Targówko k. Śmigla cielina, którego staraniem udało się wyposażyć wych koni przewoziła Ignacego Paderewskiego • miejsce zamieszkania: po wojnie zamieszkał podległe mu okręgi w broń i amunicję, także z poznańskiego Dworca Głównego do hotelu w Kiekrzu przy głównej ulicy, wyprowadził się kiedy nastał ów pamiętny dzień 27 grudnia 1918 „Bazar”. Maciej Koczorowski był uczestnikiem do Gdańska (źródło: Nawrot E., Dzieje Kiekrza roku, można było poważny oddział wystawić. uroczystego bankietu zorganizowanego w „Ba- i okolicy, Poznań 2000, s.133); Rankiem 28 grudnia 1918 roku przyszedł roz- zarze” 27 grudnia1918 roku i stamtąd z wieloma kaz gromadzenia wojska. Natychmiast wydano innymi właścicielami ziemskimi prosto od stołu Życiorys telefonicznie i przez umyślnych posłańców roz- zaciągał się do szeregów powstańczych. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim z bro- kaz do poszczególnych okręgów, aby przeprowa- To jego też staraniem na Starym Cmentarzu nią w ręku od 15.11.1918 r. do 27.12.1918 r. dzić zbiórkę Straży Ludowej i ochotników. Do w Cerkwicy został zbudowany pomnik nad mo- w Straży Ludowej i bezpośrednio od 27.12.1918 r. godziny dziewiątej wieczorem tego dnia 100 giłą (z 1919 roku) Józefa Grzesiaka i Jana Bocia- w walkach o zdobywanie Poznania i Ławicy pod ochotników przybyło do Dopiewa. Brak odpo- na, dwóch poległych w walkach powstańczych dowództwem porucznika Macieja Koczorowskie- wiedniej liczby karabinów i amunicji spowodo- pod Rynarzewem i Szubinem mieszkańców tu- go z Pamiątkowa. Po zdobyciu Ławicy ze zdobytą wał, że starszych i poniżej 18-tego roku życia tejszej parafii. bronią i amunicją, która miała być dostarczona odesłano do domu z poleceniem gotowości na pułkownikowi Andrzejowi Kopie, wyruszył do każde zawołanie. Ostatecznie stworzony oddział Dokumenty i fotografie miejscowości Dopiewo. Po zakończeniu Powsta- liczył 600 osób. Ignacy Jan Paderewski 26.12.1918 r. jechał nia Wlkp. został zdemobilizowany. Zapał i zrozumienie sprawy było tak wiel- do hotelu „Bazar” z dworca głównego powo- kie, że kiedy nazajutrz oddziałowi wyjaśnio- zem i końmi użyczonymi z majątku hr Koczo- Odznaczony no, że idziemy walczyć za Ojczyznę naszą, bez rowskiego z Pamiątkowa. Historia tajemnicze- Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała żadnych upewnień czy rodziny po poległych go stangreta: Rady Państwa nr: 12.06-0.951 z dnia 1957-12-06 lub inwalidzi otrzymają zapomogę, że na to Ze wspomnień o pobycie Ignacego Paderew- w żadnym razie liczyć nie możemy i jeżeli kto skiego w Poznaniu. na to liczy, niech lepiej wróci do domu; dwóch Dziadek mój Franciszek Bujny (1873- KULESZA ANTONI czy trzech tylko wróciło. Pozostali szli walczyć 1959) był przed laty stangretem w majątku za swą Ojczyznę z odwagą i wiarą w sercu, że hrabiego Koczorowskiego w Pamiątkowie. Biogram zwyciężą. Tacy byli ci powstańcy. Z jego dawnych wspomnień wynika, że to • ur. 1901 r. Oddział zorganizowano według okręgów on właśnie w grudniu 1918 r. dostąpił za- • zmarł: 1981 r. w pięć kompanii, a powstańcom wyjaśniono, szczytu przewiezienia z Dworca Głównego • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- że są żołnierzami Rzeczpyposolitej i podlegają w Poznaniu do hotelu „Bazar” wybitnego po- krzu przepisom wojskowym. Na czele oddziału, któ- lityka i pianisty Ignacego Paderewskiego wraz ry otrzymał nazwę: Oddział wojskowy powia- z małżonką. tu zachodnio-poznańskiego stanął p. Andrzej Bogato zdobiona kareta zaprzężona była KWIATECKI STANISŁAW Kopa z Trzcielina. Miejscem zakwaterowania zaś w czwórkę siwych, prawie białych koni (kare- było Dopiewo. Drugą kompanię oddziału two- ty i koni użyczył hr. Koczorowski). Kierowanie rzył okręg Rokietnicko-Tarnowski z dowódcą p. takim zaprzęgiem było nie lada wyczynem, Zygmuntem Plucińskim z Lusówka. Stawili się wymagało bowiem odpowiedniego sterowa- do niego m.in. p. Maciej Koczorowski z Pamiąt- nia osobnymi dla każdego konia lejcami, ma- kowa i hr. Szołderski z Żydowa. jącymi swe zakończenie na palcach obu rąk. Początkowo oddział powiatu zachodnio-po- Powagi całości dodawał cylinder na głowie. znańskiego, decyzją dowództwa powstania wiel- Uwiarygodnieniem tego zdarzenia jest za- kopolskiego, nie brał udziału w bezpośrednich chowana do dziś fotografia, która kiedyś wśród walkach tworząc rezerwę. Dopiero 5 stycznia rzędu innych zdobiła ściany pałacu dziedzica 1919 roku część oddziału wzięła udział w wal- w Pamiątkowie, a która także wielokrotnie pre- kach o lotnisko Ławica, druga w walkach pod zentowana była w telewizji z okazji rocznicy tego Wolsztynem, a trzecia pod Zbąszyniem. Właśnie historycznego dla poznaniaków wydarzenia. pod Zbąszyniem walczyła kompania, w skład której wchodził okręg Rokietnicko-Tarnowski Zenona Maćkowiak pod dowództwem Zygmunta Plucińskiego. Z domu Bujna Po tych potyczkach oddział powiatu zachod- Pamiątkowo nio-poznańskiego, liczący 500 żołnierzy dozbro- 22 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Biogram LEHMANN JÓZEF • ur. 29 marca 1899 r. • zmarł: 7.08.1982 r. Biogram • miejsce pochówku cmentarz parafialny w Ce- • Rodzice: Andrzej Lehmann i Marianna z d. rekwicy A/8/24 Anioła • ur. 25 lutego 1904 roku w Psarskim • miejsce zamieszkania: po II wojnie świato- MAĆKOWIAK JAN wej Kiekrz • zmarł: 1972 r. Biogram • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- Miejsce zamieszkania: Sobota krzu Życiorys Wybrany 12 listopada 1918 roku do Powia- towej Rady Ludowej z Okręgu Rokietnickiego.

JÓZEF MAMOT

Biogram • Rodzice: Szczepan i Magdalena • ur. 19 kwietnia 1900 roku Palędzie, gmina Dopiewo • miejsce zamieszkania: Przybroda, następnie Rokietnica • zmarł: 05.05.1981 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ro- kietnicy • stopień wojskowy: porucznik

Życiorys Cmentarz parafialny w Kiekrzu, grudzień Brał udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku 2018 r. (fot.: A. Michta) Biogram od 4.01.1919 r. do 20.02.1919 r. Od 04.01.1919 r. • ur. 3 marca 1894 r. w Pniewach walczył w składzie Kompanii Bukowskiej pod Życiorys • miejsce zamieszkania: Krzyszkowo dowództwem por. Szulca Franciszka o zdoby- Józef Lehmann mimo młodego wieku zgłosił • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ro- cie Łomnicy, Nowego Dworu i Nowej Wsi na się dnia 29.12.1918 roku jako ochotnik do Stra- kietnicy froncie zachodnim w rejonie Zbąszynia gdzie ży Ludowej w Rokietnicy i pod dowództwem ka- • stopień wojskowy: szeregowy toczyły się trudne walki. Po podjęciu ofensy- prala Stefana Maciaszyka brał czynny udział przy wy niemieckiej w rejonie Wągrowca, skierowa- rozbrajaniu żołnierzy niemieckich oraz kontrolo- Życiorys ny został do tworzącego się 7 pułku saperów na waniu linii kolejowej Poznań-Szamotuły na od- Udział w powstaniu potwierdzony przez Archi- zagrożony odcinek pod Rynarzewo, gdzie ude- cinku Ławica – Rokietnica (dzisiaj Wola), a od wum Państwowe w Poznaniu. Kopia akt z zespołu: rzenie było najsilniejsze i dzięki kontrofensy- dnia 10.01.1919 roku na stacji kolejowej Golę- Związek Powstańców Wielkopolskich w Pozna- wie powstańców ofensywa niemiecka załamała czewo jako Łącznik. niu, sygn.31, str.82, poz.1580 – szeregowy. Syn Jan się. 05.02.1919 r. wojska nieprzyjacielskie zosta- Mamot wspominał wszystkie dokumenty zosta- ły odrzucone poza linię Noteci i Kanału Byd- Odznaczony ły zakopane w butelce w ogrodzie u gospodarza goskiego. Po zakończeniu Powstania Wlkp. po- Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała gdzie ojciec pracował. W czasie II wojny świato- został w służbie czynnej WP do 02.03.1922 r. Rady Państwa nr: 04.03-0.301 z dnia 1974-04-03 Przedstawił dowody: leg. byłego Związku Po- wstańców Wlkp., zweryfikowany przez Zarząd Główny w Poznaniu w 1948 r. LEHMANN STANISŁAW W 1933 r. był zawiadowcą stacji w Rokietni- cy, przez wiele lat Sołtysem, założycielem i prezesem Koła ZBOWiD w Rokietnicy.

Odznaczony Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała Rady Państwa nr: 12.06-0.952 z dnia 1957-12-06

Drugi rząd od lewej: drugi – Józef Mamot, trzeci – Władysław Palacz BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 23 • ur. 20 czerwca1900 r. Napachanie • miejsce zamieszkania: Napachanie, Baborów- ko, Jabłonkowo, Charcice, Rokietnica • zmarł: 22 marca 1962 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- rekwicy F/II/5 • stopień woskowy: szeregowy

Dd lewej u góry, drugi –Władysław Palacz i czwarty – Józef Mamot MIECZYŃSKI MICHAŁ wej właścicielem gospodarstwa był Niemiec. Po Biogram wojnie synowie próbowali odnaleźć dokumen- • Rodzice: Jan, Maria ty, ale nie udało się. Ojciec nigdy nie podejmował • ur. 27 września 1892 r. Gaj Mały tematu o powstaniu. Nie chciał narażać rodzi- • zmarł: 1973 r. ny. W czasie wojny powstańcy ukrywali przyna- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ro- leżność do Związku Powstańców. Siedziba koła kietnicy A/X/11/12 mieściła się w Pamiątkowie. Prezesem był pan Najderek Antoni 1918 (pierwszy z prawej) Paul. Ojciec chodził tam na spotkania, wspomi- Życiorys na pan Jan Mamot. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopol- Życiorys skim z bronią w ręku od 27.12.1918 r. do marca Antoni Najderek urodził się w 20 czerwca1900 Potomkowie: 1919 r. Brał udział w walce w kompanii Szamo- roku w Napachaniu, w „kamionce”, czyli domu Jan – syn tulskiej pod Czarnkowem, Sierakowem pod do- zbudowanym z kamienia, który stoi przy skrzy- wództwem por. Huberta. Po zakończeniu powsta- żowaniu ulic Poznańskiej i Rokietnickiej. Po ja- nia pozostał w służbie WP do dnia 27.09.1920 kimś czasie rodzina Najderków przeniosła się MATERNIK JAN w 57 pułku piechoty w Poznaniu, potem został do Baborówka, gdzie Antoni był jednym z pra- zdemobilizowany. cowników rolnych. W Baborówku poznał swo- Biogram ją przyszłą żonę – Weronikę Nowak, która pra- • ur. 20 grudnia 1888 r. Odznaczony cowała w pałacu jako pomoc kuchenna. Pobrali • miejsce zamieszkania: Rokietnica Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała się w Szamotułach w 1924 roku i przenieśli do • zmarł: 13 lipca 1945 r. Rady Państwa nr: 12.06-0.950 z dnia 6.12.1957 r. Jabłonowa koło Charcic. W Jabłonowie urodzi- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- ły się ich dwie starsze córki - Maria i Irena. Po rekwicy A/3/26 kilku latach przeprowadzili się do Charcic, tam NAJDEREK ANTONI Antoni był polowym, czyli człowiekiem odpo- wiedzialnym za organizację i przebieg prac na polach majątku. W Charcicach urodziła się trzecia córka Antoniego i Weroniki – Joanna. Z czteroletnią Joanną Najderkowie przenoszą się w 1934 r. do Rokietnicy, gdzie Antoni zostaje podwórzowym. Mieszkają w czworakach, dziś to ulica Szamotulska 27. Po wojnie, w roku 1947, przenoszą się do nowo wybudowanego domu na ulicy Szamotulskiej 14. Antoni nadal zajmuje się rolnictwem, ale już jako Przewodniczący Za- rządu Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. 8 marca w Rokietnicy. Zmarł 22 marca 1962 roku i został pochowany na cmentarzu w Cerekwicy. W czasie kiedy mieszkał w Baborówku pod Biogram Szamotułami, 14.01.1919 r. wstąpił ochotniczo Cmentarz parafialny w Cerekwicy, grudzień • Rodzice: Stanisław i Marianna (z domu Po- do Kompanii Szamotulskiej, brał czynny udział 2018 r. (fot.: A. Michta) prawska) z bronią w ręku na odcinku frontu Czarnków, 24 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW pod dowództwem porucznika Franciszka Przy- • ur. 8 października 1897 roku w miejscowości Życiorys bylskiego. Brał udział w walkach pod Zbąszy- Ruks koło Obornik Wybrany 12 listopada 19018 roku do Powia- niem, Krzyżem i Ostrzeszowem. Z 1 Komp. 9 • miejsce zamieszkania: Krzyszkowo towej Rady Ludowej z Okręgu Rokietnickiego - pp uczestnik III Powstania Śląskiego. Walczył od • zmarł: 1979 r. ogniwa Naczelnej Rady Ludowej w terenie. W jej 18.05.1922 roku do końca powstania. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- skład, obok pięciu innych wchodził okręg Ro- rekwicy kietnicki, do którego wybrani zostali: Odznaczony • stopień woskowy: podporucznik • p. Maciej Koczorowski z Pamiątkowa, • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921 • p. hr. Szołdrski z Żydowa, • Śląski Krzyż Powstańczy Życiorys • p. Ludwik Nowak z Mrowina, • Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim z bro- • p. Cieślak z Krzyszkowa Rady Państwa nr: 12.17-0.1047 z dnia 1958- nią w ręku od 10 stycznia 1919 roku do 20 lute- • p. Grześkowiak z Cerekwicy, 12-17 go 1919 roku. Walczył jako ochotnik w składzie • p. Jan Maćkowiak z Soboty. • Złoty Krzyż Zasługi Kompanii Obornickiej pod dowództwem sier- żanta Brzóski i w walkach pod Czarnkowem, Ro- Za swe główne zadanie Powiatowa Rada Lu- manowem Dolnym, Mirosławiem, Jabłonowem, dowa uznała przygotowanie się do przejęcia wła- NOWACZYK FRANCISZEK na odcinku Nadnoteckim (północ). Kompania dzy w powiecie z rąk niemieckich oraz zorga- Obornicka weszła w skład II Baonu Czarnkow- nizowanie Straży Ludowej, aby była, jak polecił skiego po dowództwem kapitana Meisnera, z któ- Pan Leon Pluciński, wybrany Prezesem Powia- rego tworzyła się Dywizja Pomorska w Inowro- towej Rady Ludowej, gotowa na każde zawołanie. cławiu. Po zakończeniu Powstania został w służbie czynnej Wojska Polskiego (63p.p Toruński) do 20 kwietnia 1921 roku. Rada Państwa uchwałą NOWICKI JAKUB z dnia 24 czerwca 1972 r. za udział w Powstaniu Wielkopolskim mianowała Franciszka Nowaczy- Biogram ka na stopień Podporucznika. Ujęty w wykazach • ur. 13.07.1876 r. Centralnego Archiwum Wojskowego sygnatu- • zmarł: 1954 r. ra: I.487.800. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- rekwicy E/IV/3 Odznaczony Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała Rady Państwa nr:12.17- 0.1047 z dnia 1958-12-17

NOWAK LUDWIK Biogram • Rodzice: Marcin Nowak i Marianna z d. Jan- kowiak • ur. 10 sierpnia 1883 roku w Mrowinie Franciszek Nowaczyk (od prawej) • miejsce zamieszkania: Mrowino • zmarł: 15 października 1964 roku w Mrowinie Biogram • miejsce pochówku: Cerekwica • Rodzice: Franciszek, Cecylia Sajna

Cmentarz parafialny w Cerekwicy, grudzień 2018 r. (fot.: A Michta)

NOWICKI KAROL Biogram • Rodzice: Ksawery, Magdalena • ur. 4 października 1898 r. w Obrzycku • zmarł 15 czerwca 1978 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- rekwicy

Cmentarz parafialny w Cerekwicy, Życiorys grudzień 2018 r. (fot.: A. Michta). Nowicki Karol wstąpił jako ochotnik do po- BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 25 wstania wielkopolskiego w grudniu 1918 r., kom- Biogram Życiorys pania szamotulska. Brał czynny udział w walkach • ur. 22 kwietnia 1901 r. Pełnił służbę w charakterze łącznika i gońca z bronią w ręku, pod d-twem porucznika Matu- • zmarł: 7 stycznia 1994 r. w Straży Ludowej w Poznaniu, dzielnica Św. Ła- szewskiego - w okolicach Lubasz - Czarnków - • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- zarza 9 od dnia 27.12.1918 r. do dnia 29.3.1919 r. Wieleń itp. Po zakończeniu powstania pozostawał rekwicy F/7/38 Tadeusz Paczkowski należał do Towarzystwa Mło- w służbie wojskowej WP, w pułku piechoty toruń- dzieży Sokoła Drużyn Polowych. Podstawa: Za- skiej, do 1921 r., po czym został zwolniony. (...) świadczenie dowódcy porucznika rezerwy Jaku- PACZKOWSKI TADEUSZ ba Hęćki i pułkownika rezerwy Juliana Langego zatwierdzone przez notariusza Żuromskiego Biogram z dnia 27.11.1936 r. złożone do Centralnego • Rodzice: Michał, Katarzyna Archiwum Wojskowego pod nr B.P. 2807-57. • ur. 31 lipca 1906 r., Psarskie k/Poznania Paczkowski był pracownikiem umysłowym. • miejsce zamieszkania: Psarskie, Poznań-Wilda Ożenił się z poznanianką i przeprowadził do • zmarł: 28 września 1973 r. Poznania. • miejsce pochówku: cmentarz Junikowo pole: 3, kwatera: 8, rząd: 3, miejsce 85 Odznaczony • stopień woskowy: łącznik Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała Rady Państwa nr 03.11-0.69

Grób na cmentarzu parafialnym w Cerekwicy; grudzień 2018 r. (fot.: A. Kram)

Odznaczony Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała Rady Państwa nr: 02.29-0.41 z dnia 1960-02-29

Dokumenty i fotografie Akt urodzenia USC Obrzycko: http://szukaj- warchiwach.pl/53/1917/0/1/75/str/1/10/15/5A- X16ZKTfClHLa9SgUhw3A/#tabSkany

NOWICKI STANISŁAW

Cmentarz parafialny w Cerekwicy, grudzień 2018 r. (fot.: A. Michta) 26 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW WŁADYSŁAW PALACZ

Biogram • Rodzice: Katarzyna, Ignac • ur. 7 stycznia 1899 r. w Krzyszko- wie • miejsce zamieszkania: Krzyszkowo • zmarł: Drugi rząd od lewej: drugi – Józef Mamot ,trze- 27 września ci – Władysław Palacz. PAWLAK EDMUND 1981 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Cerekwicy E/III/9

Życiorys 3 stycznia 1919 roku wstąpił jako ochotnik do 4 Ba- terii art. Poln. Brał udział w walkach w miejscowo- ściach Zbąszyń, Chodzież, Babimost pod dowódz- twem porucznika Chłapowskiego. Po zakończeniu powstania pozostał w służbie czynnej Wojska Pol- skiego do 1921 roku. Po zwolnieniu z wojska po- Biogram wrócił do Krzyszkowa i podjął pracę w Pozna- • Rodzice: Andrzej, Eleonora niu w przedsiębiorstwie Hartwig w charakterze Cmentarz parafialny w Cerekwicy, grudzień • ur. 18 października 1899 r., Wioszenica, pow. brygadzisty. Jako rencista przez okres 3 lat praco- 2018 r. (fot.: A. Michta) Poznań wał społecznie jako radny PGRN Rokietnica. Od • miejsce zamieszkania; poznańska Śródka, 6.06.1969 roku był członkiem ZBOWiD. Ewiden- w okresie międzywojennym zamieszkał w Kie- cja Centralnego Archiwum Wojskowego sygnatu- rodziny, zakopali w ogrodzie powstańcze doku- krzu (tzw. Chwaliszewo) ra: I.487.11074 menty. Syn Ignac Palacz wspomina, że wraz z mat- • zmarł: 1970 r. Syn Ignac Palacz wspominał słowa dziadka skie- ką zakopaliśmy w 2 litrowym słoju w ogrodzie do- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- rowane do jego ojca: a ty żeś jeszcze nie poszedł? kumenty ojca. Do słoja włożyliśmy także poprutą krzu i ojciec poszedł. Zgłosił się jako ochotnik do udzia- czapkę powstańczą i odznaczenia. Małą baretkę oj- • stopień wojskowy: podporucznik łu w powstaniu. W czasie walk pana Władysława ciec przypinał sobie do klapy marynarki”. Późniejsze Palacza na froncie II wojny światowej, żona wraz odznaczenia pana Władysława Palacza wnuczka Życiorys synem Ignacem, ze względu na bezpieczeństwo Ewa po wojnie pozostawiła w Szkole Podstawo- Edmund Pawlak brał czynny udział z bronią wej w Rokietnicy. Cecylia Lemańska w ręku w Powstaniu Wlkp. od dnia 27 grudnia – córka zapamiętała ojca, który po 1918 r. pod dowództwem oficera Paluszkiewicza zakończeniu wojny wraz z panem w walkach o oswobodzenie Poznania oraz lot- Józefem Mamotem często maszero- niska Ławica pod Poznaniem. Następnie wstą- wał wzdłuż toru kolejowego na spo- pił jako ochotnik do 5 kompanii tworzącego się tkania powstańców do pana Paula I Pułku Strzelców Wlkp., gdzie przebywał do roku w Pamiątkowie. W uroczystościach 1921. (...). Zamieszkał w okresie międzywojen- pogrzebowych Władysława Palacza nym w Kiekrzu, gdzie kupił młyn przy drodze uczestniczyli uczniowie Szkoły Pod- prowadzącej do Rokietnicy (za: E. Nawrot, Dzie- stawowej w Rokietnicy wraz z dy- je Kiekrza i okolicy, Poznań 2000, s133). w czasie rektorem i nauczycielami. okupacji hitlerowskiej wywieziony wraz z rodzi- ną do Generalnej Guberni, skąd w 1946 r. wrócił Odznaczony do Kiekrza. Tu prowadził młyn. Wielkopolski Krzyż Powstań- czy – Uchwała Rady Państwa nr: Odznaczony Władysław Palacz 03.06.- 0.196 z dnia 1974-03-06 Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała z rodziną. Rady Państwa nr: 06.14-0.213 z dnia 1965-06-14 BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 27 PIECHOWIAK IGNACY

Biogram • Rodzice: Jan, Franciszka • ur. 1898 r. w Wierzenicy, pow. Poznań • miejsce zamieszkania: Złotniki • zmarł: 1978 r. Marcin Rzepka Powstaniec Wielkopolski (siedzi przy stole, po lewej stronie). Zdjęcie przedstawia żoł- • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- nierzy 1 i 3 pułku artylerii polowej wielkopolskiej. Prawdopodobnie I poł. 1919 r. (przed czerwcem krzu 1919 r.) gdzieś na froncie wielkopolskim (może front północny?) – identyfikacja zdjęcia dokonana • stopień woskowy: podporucznik w 2008 r. przez Eligiusza Tomkowiaka wiceprezesa Towarzystwa Przyjaciół Powstania Wielkopolo- wego, historyka wojskowości). Życiorys Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu ny w 1921 roku orderem „Krzyża Walecznych”. Wlkp. od 27.12.1918 r. pod dow. Franciszka Ra- W dokumentach Centralnego Archiwum Woj- tajczaka w Poznaniu. Później brał czynny udział skowego jako jego stopień widnieje: bombardier. pod dow. oficera Majewskiego w 1. Kompanii Po- znańskiej. Walczył pod Kcynią, na froncie pod Odznaczony: Szubinem, Rynarzewem, nad Notecią, a następ- Krzyżem Walecznych – nadawany za zasłu- nie w ataku pod Zbąszyniem. w 1920 r. zakoń- gi bojowe na polu walki, w tym za Powstanie czył służbę wojskową i zamieszkał Złotnikach. Wielkopolskie 1918-1919 oraz za wojnę 1920 r. Dodatkowe informacje: nr leg. i okr. słabo z Rosjanami; czytelne. Władysław Sklepik – po lewej. (udostępnione przez Odznaczony SKLEPIK WŁADYSŁAW ks. Krzysztofa Młynarczyka w 2008 r.) Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała Rady Państwa nr: 06.14-0.218 z dnia 1965-06-14 Biogram: • zmarł: 28 listopada 1976 r. • ur. 1 października 1894 r. • miejsce pochówku: Cerekwica, cmentarz pa- • miejsce zamieszkania: Mrowino rafialny C/III/2 RZEPKA MARCIN Biogram: • Rodzice: Franciszek i Katarzyna z d. Idaś • ur. 22 października 1895 roku w Napachaniu • miejsce zamieszkania: Napachanie • zmarł: 3 lipca 1925 roku w Napachaniu; jego zgon zgłosiła żona Władysława z d. także Rzepka; • miejsce pochówku: Stary Cmentarz w Cere- kwicy; mogiłę pierwotnie wieńczył metalo- wy krzyż, który został skradziony przez zło- miarzy. Troskliwy wnuk wzniósł nad nią, już współcześnie, nowy nagrobek. • stopień wojskowy: bombardier

Życiorys Marcin Rzepka urodził się w 22 październi- ka 1895 roku w Napachaniu i był robotnikiem rolnym. Za zasługi bojowe na polu walki w Po- wstaniu Wielkopolskim i później w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku został odznaczo- 28 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW SZOŁDRSKI JAN WOJCIECH

Biogram: zmarł: 1920 r.

Życiorys Jan Wojciech hrabia Szołdrski, właściciel Żydo- wa. Dnia 12 listopada 1918 roku wybrany do Po- wiatowej Rady Ludowej z Okręgu Rokietnickiego.

URBANIAK ANDRZEJ Biogram: • Rodzice: Stanisław, Franciszka, • ur. 1892 r. w Wilkowyi, pow. Gniezno • miejsce zamieszkania: m.in. Złotniki • zmarł: 1969 r. • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Kie- krzu Jan Wierzbicki w Anglii w 1945 r. (z prawej strony w dolnym rzędzie w czarnym berecie) Życiorys Został wzielony do armii pruskiej w 1912 r.. • ur. 4 lutego 1900 roku w Krzyszkowie • stopień wojskowy: plutonowy Walczył pod Marną i Verdun. Brał czynny udział • miejsce zamieszkania: Krzyszkowo w Powstaniu Wielkopolskim w dzielnicy Poznań- • zmarł: 1970 r. Życiorys Jeżyce od dnia 27.12.2018 r. do dnia 18.02.1919 • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ro- Witt Konrad brał udział w Powstaniu Wlkp. r. pod dowództwem ob. Laufera, m.in. w rejo- kietnicy od 2.01.1919 r. do 7.01.1919 r. W dniach nie ul Szylinga i Grunwaldzkiej. Uczestnik walk 2-7.01.1919 r. brał udział w zdobyciu i opano- o Ławicę. Później walczył pod Kcynią i Rynarze- Życiorys waniu miast: Kruszwica, Mątwy, Inowrocław. Po wem. Pełnił służbę patrolową i wartowniczą na W zapisanych wspomnieniach Pana Jana zajęciu Inowrocławia wcielony został do 5 Puł- terenie Poznania. W latach 1936-39 był zawia- dowiadujemy się, że ostatni miesiąc przed ku Strzelców Wlkp., z którym brał udział w wal- dowcą stacji w Złotnikach. Posiada bardzo bo- zakończeniem wojny w 1918 roku brał udział kach pod Złotnikami, Łabiszynem, Brzozą, Nowa gatą biografię wojenną. w kursie ckm na Cytadeli w Poznaniu. Po 11 li- Wieś Wielka, Tarnowem, Opokami, Wielowsią. stopada pełnił służbę przy głównej bramie, przez W lutym z 59. Pułkiem brał udział w zajmowa- Odznaczony którą przepuścił większą ilość broni maszynowej niu odzyskanych terenów na Pomorzu. Zdemo- Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym – i ręcznej oraz masę amunicji do miasta, a na jaki bilizowany zostaje 15.05.1925 r. jako plutonowy. Uchwała Rady Państwa nr: 07.30-0.950 z dnia cel byłem dobrze poinformowany. Wspominał: Powyższe dane stwierdzone zostały na podstawie 1964-07-30 sam do domu przyniosłem 4 karabiny ręczne oraz książeczki wojskowej i zaśw. dow. 59 p.p. Wlkp. kilkaset naboi, które się bardzo przydały. Po wy- Został zdemobilizowany 15.05.1925 r. jako plu- buchu powstania brał czynny udział w walkach tonowy. WIERZBICKI JAN z bronią w ręku pod dowództwem pułkownika Kopy na froncie pod Miedzichowem, Zbąszy- Odznaczony niem, Ludwikowem nad Notecią, pod Rynarze- Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym – wem, Kąkolewem, Kępnem oraz we wszystkich Uchwała Rady Państwa nr: 12.06-0.950 z dnia walkach, przez które kompania aż do zakończe- 1957-12-06 nia powstania przeszła. W spisie powstańców od- działu pułkownika Kopy, według listy żołdu pan Jan Wierzbicki znajduje się na 525 miejscu.

Odznaczony Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała Rady Państwa nr: 12.17-0.1048 z dnia 1958r- 12-17

WITT KONRAD Biogram: • Rodzice: Hieronim, • ur. 10 stycznia 1900 r., Toruń Biogram: • zmarł: 4.04.1973 r. • Rodzice: Józef i Rozalia z d. Kucharska • miejsce pochówku: cmentarz w Kiekrzu BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 29 WOJCIECHOWSKI STANISŁAW

Cmentarz parafialny w Cerekwicy. grudzień 2018 r. 3 siostry (Anastazja, Pelagia, ?) (fot.: A. Michta) • Żona: Anna z d. Sierocka • Dzieci: Joanna, Stanisława, Marian, Zofia Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej • zmarł:12.01.1973 r. w 1920 roku, był także na wojnie w Rosji. Czyn- Pierwszy z prawej - Stanisław Wojciechowski • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ce- nie uczestniczył w Bitwie Warszawskiej „Cud nad rekwicy, C/I/1 Wisłą” w 1920 r. Biogram • stopień wojskowy: bombardier Uczestnik II wojny światowej: kampania wrze- • zmarł: 14 lipca 1919 r. śniowa, obrona Warszawy. Został wzięty do nie- • miejsce pochówku: Stary Cmentarz w Cere- Życiorys: woli niemieckiej, a następnie zwolniony ze służby. kwicy Czynny uczestnik powstania Wielkopolskie- W czasie II wojny światowej został osadzony go z bronią w ręku w 1918 r. (bombardier) pod w więzieniu na ul. Młyńskiej w Poznaniu (19 mie- Dokumenty i fotografie: dowództwem porucznika Nowakowskiego (od sięcy w areszcie za domowy ubój świni). Fotografie ze zbiorów ks. Krzysztofa Młynar- 27.12.1918 r. do 19.03.1919 r.), przynależał do Od urodzenia aż do śmierci mieszkał w Mro- czyka, udostępnione w 2008 r. 2 pułku artylerii lekkiej (2 p.a.l.Wlkp.), później winie. Prowadził gospodarstwo rolne, które na- wcielony został do jednostki wojskowej 17 pułku stępnie przekazał córce Joannie i zięciowi Sta- artylerii polowej (17 p.a.p.). 10.04.1922 r. otrzy- nisławowi. WOJTKOWIAK LUDWIK mał w Poznaniu Odznakę Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich, która stanowiła nagrodę …dla Odznaczony: upamiętnienia zbrojnego odruchu narodowego • Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich Biogram: celem zrzucenia znienawidzonego jarzma pru- – polskie resortowe odznaczenie wojskowe, • Rodzice: Józef i Maria skiego, i połączenia się z Macierzą, oraz okresu ustanowione 14 marca 1920 r. i zatwierdzone • ur. 21.07.1900 r. Mrowino organizacji i działalności Wojsk Wielkopolskich…. Rozporządzeniem Ministerstwa Spraw Woj- • miejsce zamieszkania: Mrowino Dokumentem potwierdzającym był specjalnie skowych z dnia 14 maja 1920 r. • Rodzeństwo: 2 braci (Franciszek, Władysław), wydany PATENT. • Wielkopolski Krzyż Powstańczy

ZASTRÓŻNY SZCZEPAN

Cmentarz parafialny w Rokietnicy, grudzień 2018 r. (fot. A. Michta) Rodzina Wojciechowskich: pierwszy z prawej - Stanisław Wojciechowski

30 | Rokickie Wiadomości BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW skim przebywał do 4.12.1920 r. Od roku po powrocie do domu pracował przez cały czas na majątku obszarniczym aż do oswobodzenia. Po oswobodzeniu pracował na własnej ziemi naby- tej z reformy rolnej.

Odznaczony • Wielkopolski Krzyż Powstańczy – Uchwała Rady Państwa nr: 04.03-0.301 z dnia 1974- 04-03 • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

SPOCZĘLI w kierskiej ziemi Kończąc przygotowywanie numeru specjalnego „Rokickich Wiadomości” otrzymaliśmy informację o Powstańcach spoczywających na cmentarzu parafialnym w Kiekrzu, o których Dokument potwierdzający przyznanie Ludwikowi Wojtkowiakowi losach nie posiadamy na dzień dzisiejszy in- Odznaki Pamiątkowej Wojsk Wielkopolskich. formacji. Byli jednak wśród nas. Ich nazwi- Biogram Życiorys ska zatem przynajmniej należy wymienić: • Rodzice: Wacław, Józefa Mrówka Jest zweryfikowanym Powstańcem Wlkp. Od • Pełkowski Bolesław • ur. 21.10.1896 r. Łagiewniki, pow. poznański 15.02.1919 r. jako ochotnik w Kompanii Obor- • Karnabol Stanisław • miejsce zamieszkania: Rokietnica nickiej. Brał czynny udział w walkach pod Perzy- • Bednarz Stanisław • zmarł: 18.12.1981 r. w Rokietnicy nami pod dow. porucznika Napierały. Po zakoń- • Szymański Anton • miejsce pochówku: cmentarz parafialny w Ro- czonych walkach na froncie zachodnim, został źródło: Rada Osiedla Kiekrz kietnicy przeniesiony na front wschodni. W Wojsku Pol-

czym na mocy Uchwały Rady Pań- CMENTARZ stwa nr: 12.22-0.764 z dnia 22 grud- W SOBOCIE nia 1966 r. Życiorys: Na cmentarzu w Sobocie spo- Wstąpił ochotniczo 27.12.1918 r. czywa kilku powstańców wiel- do oddziałów powstańczych w Po- kopolskich. Nie wiemy, którzy znaniu i brał w dniu tym udział z nich byli w jakikolwiek sposób w walkach ulicznych Poznania aż związani z Gminą Rokietnica. do 30.12.1918 r. Następnie pod dow. Jednak z racji lokalizacji nekro- por. Kubickiego w Oddziale Konnym poli w naszych granicach war- (późniejszy 15 Pułk Ułanów Wlkp.) to o Nich pamiętać. Może dzięki brał czynny udział z bronią w ręku zamieszczonym informacjom, w walkach pod Szubinem, Czarn- nawet najkrótszym – wskazu- kowem i Wieleniem nad Notecią. jącym jedynie imię i nazwisko, Podstawa: zaświadczenie Central- uda się ustalić cokolwiek więcej nego Archiwum Wojska Polskiego o losie bohaterów tamtych wy- nr 2105 z 30.05.1950 r. darzeń. Zachęcamy do kontaktu. W Powstaniu Warszawskim wal- Część mogił powstańczych na cmentarzu w So- i Czesława Borysiaków – Powstańców Wiel- czył w oddziałach: I Obwód „Radwan” (Śródmie- bocie zyskało odnowione pomniki. Stało się to kopolskich i Powstańców Warszawskich. Na epi- ście) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - możliwe dzięki zbiórce zorganizowanej przez tafium Stefana Borysiaka znajduje się zapis: „Po- 2. Rejon „Litwin” (następnie odcinek „Sarna”) „Wiarę Lecha”. wstaniec Wielkopolski 1918-1919 i Warszawski - Korpus Bezpieczeństwa - batalion szturmowy W pierwszej z mogił spoczywa Wojciech 1944 były ułan 15 Pułku Powst. Wlkp. Podporucz- KB „Sokół” - przydział nieznany. Heppner z Golęczewa. nik, weteran odznaczony Krzyżem Kawalerskim Na cmentarzu spoczywają także powstańcy: Józefa Pedy z Glinienka, który w czasie Po- i Krzyżem Odrodzenia Polski, Krzyżem Powsta- • Franciszek Lisiecki, wstania rozbrajał Niemców na poligonie w Bie- nia Wlkp. oraz Medalem Grunwaldu”. • Michał Andrzejczak, drusku i pełnił tam służbę wartowniczą; Krótka notka, z informacjami do których do- • Zygmunt Kostański, Józefa Szynalskiego z małżonką, walczące- tarliśmy, zawiera następujące dane dotyczące Ste- • Józef Lisowski. go o Zbąszyń i Nową Wieś, fana Borysiaka: oraz jeden z największych grobowców na • Rodzice: Maciej, Magdalena, źródło m.in. za: https://opencaching.pl/ cmentarzu, znajdujący się w bardzo złym sta- • ur. 2.09.1900 r. w Żydowie, viewcache.php?wp=OP8XNE nie technicznym, mieszczący szczątki Stefana • odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstań- BYLI WŚRÓD NAS – LISTA POWSTAŃCÓW Rokickie Wiadomości | 31 100% NAS na stulecie – Rokietnickie PROJEKTY Przypomnieć, przekazać, docenić, zachować cześnie i włączać do udziału możliwie jak naj- Czy to nam się udało? w sercu, utrwalić i po prostu stosować – takie większą liczbę mieszkańców. Włączać czyli an- Oceniając tak szeroki udział podmiotów, sto- cele postawiliśmy sobie w roku stuletnich ob- gażować, zarażać, pobudzać, podpowiadać JAK, warzyszeń, partnerów, dzieci, młodzieży, doro- chodów. Ich zrealizowanie chcieliśmy umożli- zaciekawiać, stwarzać różnorodną przestrzeń do słych, grup formalnych i niezrzeszonych i osób wić dzięki zainicjowanym projektom. Miały bycia aktywnym, dawać satysfakcję, budzić ra- prywatnych – po prostu NAS, mamy nadzieję, być Nasze i dotyczyć Nas. Dziać się współ- dość i w ten sposób mądrze uczyć być dumnym. że w znacznej mierze tak. Historyczna Podróż z ROKBUS-em

w latach 1920-1937. Wszyscy chętni, bezpłatnie kursującym autobusem ROKBUS-u, mogli od- wiedzić to miejsce. Zarówno najmłodsi, którymi opiekowała się specjalna opiekunka, jak i dorośli mogli zwie- dzić muzeum z przewodnikiem. Niezapomnia- Podczas V Festynu Rodzinnego Rokietnickie Józefa Dowbora-Muśnickiego w Lusowie. To tu ną pamiątka były nie tylko wrażenia i oglądane InteGRAcje w ramach Roku Powstania Wielko- gromadzone są pamiątki związane z powstaniem na miejscu zbiory, ale i wyjątkowy, przygotowa- polskiego ROKBUS organizował wyprawę do Mu- wielkopolskim oraz generałem Józefem Dow- ny na tę okazję bilet rozdawany na tematycznym zeum Powstańców Wielkopolskich im. Generała borem-Muśnickim, mieszkającym w Lusowie stoisku ROKBUS-u. „Koleje Wolności” na trasie Poznań Główny – Swarzędz – Rokietnica – Kiekrz – Dworzec Letni Projekt zorganizowany przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego, Koleje Wielkopolskie, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Parowozownię Wolsztyn oraz Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu w ramach obchodów 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego.

6 października 2018 r. o 18.03 na stację w Ro- kietnicy wjechał pociąg w wersji retro z prawdzi- wą lokomotywą parową. Postój na stacji w Ro- kietnicy trwał pół godziny. Oryginalne stroje nauczycieli i rekonstruktorów biorących udział w projekcie, autentyczne wagony, do których moż- na było wejść, usiąść i dzięki inscenizacji poczuć klimat zwycięskiego niepodległościowego zry- współczesne pokolenie. O jego ocenie najlepiej wu Wielkopolan, wzbudziły ogromne zaintere- świadczą fotografie mieszkańców zgromadzo- sowanie. Tak pomyślany i zrealizowany projekt nych tego dnia przy budynku dworca w Rokietni- był największym atutem „Kolei Wolności” – swo- cy – pamiętającym, co znamienne, XIX stulecie. istą żywą lekcję historii czytaną na nowo przez D. P. 32 | Rokickie Wiadomości PROJEKTY PROJEKTY Rokickie Wiadomości | 33 Gminny szkolny konkurs plastyczny Pejzaż ojczysty – interpretacje

Ideą projektu było pobudzenie wyobraźni, po- świątyni, były dodatkowym bodźcem do snucia szukiwanie skojarzeń i sposobów „opisania” Oj- refleksji o Ojczyźnie dla jej licznych uczestników. czyzny przez własną, subiektywną analizę pejza- żu. Chodziło o wydobycie i odzwierciedlenie Jej Organizatorzy Konkursu: atrybutów zamkniętych w przestrzennej kompo- • Dyrekcja Szkoły Podstawowej im. Jana zycji znanej z podróży, wycieczek, wakacji, bli- Brzechwy w Rokietnicy, skiego i dalszego sąsiedztwa odbitej niczym kal- • nauczyciel plastyki Ewa Lisowska ka w wyobraźni. Mieliśmy zatem góry, morze, • nauczyciel plastyki Małgorzata Sklepik na Przybylska – kl.4e; Dominika Dawidowicz kwietną łąkę, zachód słońca, szybujące po niebie – kl.6d; Emilia Narożniak – kl.5c; Jakub Fudala ptaki i oddanego służbie żołnierza. Widzieliśmy Komisja wyłoniła zwycięzców, którzy wyko- – kl.5a; Julia Czubek – kl.6c; Zuzanna Adamek – te kompozycje z bliska i w oddali, w realistycz- nali najciekawsze prace, w dwóch kategoriach kl.6e; Weronika Łukaszewicz – kl.6c; Oliwia Krze- nych kształtach i w impresjach. Organizatorkom wiekowych: kotowska – kl.5c; Piotr Gonsior – kl.6e; Dominika zależało także na tym, by oswoić dzieci z płót- Bronowicka – kl.5d; Gabriela Rowńska – kl.5a; nem, zaszczepić w nich odwagę do śmiałych po- KLASY IV – VI: Joanna Nobik – kl.5c; Malwina Trąbka – kl.5g ciągnięć pędzla, pokazać możliwości zastosowa- I miejsce: Olga Mokrogulska – kl.5a; Kata- nia konkretnych technik malarskich przy użyciu rzyna Michalak – kl. 6c; Amelia Just – kl.6d; Ida KLASY- VII-VIII I GIMNAZJUM profesjonalnych materiałów. Wielość prac świad- Lipska – kl.6c I miejsce: Maria Nowicka – kl.8f; Oliwia Borth czyła o zainteresowaniu konkursem i czasami II miejsce: Oliwia Pejas – kl.6a; Wiktoria Pe- – kl.7d; Marta Michniewicz – kl.3b gim. o nie odkrytej dotąd pasji. Nagrodą był wernisaż jas – kl.6a; Rozalia Chrześcian – kl.6c; Antonina II miejsce: Ewa Stachowiak – kl.7b; Emilia w niecodziennej scenerii i oprawie. Prace zdobiły Gontarz – kl.6c; Nina Chełminika – kl.6e Marcinkowska – kl.8c bowiem wnętrze rokietnickiego kościoła para- III miejsce: Zuzanna Zubel – kl.5a; Hanna III miejsce: Marta Krupa – kl.7b; Maja Skryp- fialnego, stanowiąc niezwykłą scenografię uro- Pukszta – kl.5a; Szymon Andrzejewski – kl.6e; ko – kl.7b czystości Święta 11 listopada. Wtopione, a zara- Wiktoria Nykiel – kl.6a; Judyta Cisek – kl.5c Wyróżnienia: Dominika Rowińska- kl.8c; Ju- zem wydobyte z przestrzennej otoczki murów Wyróżnienia: Urszula Ignyś – kl.4e; Zuzan- lia Mikuła – kl.7b

przygotowanie prezentacji dowolnego wiersza, Konkurs recytatorski związanego z tematyką konkursu, którego wykonanie nie mogło przekraczać 3 minut. Wyłonie- „Najmilsze słowo – Ojczyzna” ni reprezentanci szkół wzięli udział w elimina- cjach gminnych, które odbyły się 23 października 2018 r. w Gminnym Ośrodku Kultury w Rokiet- nicy. Wśród 23 uczestników nie mogło zabrak- nąć reprezentantów Zespołu Szkół im. Jadwigi i Władysława Zamoyskich. Byli nimi: Klaudia Bazan, Katarzyna Mendyka i Łukasz Owczarz. Pracom jury przewodniczył Michał Grudziński – aktor Teatru Nowego w Poznaniu. Wyłonieni zwycięzcy otrzymali nagrody ufundowane przez Wójta Bartosza Derecha. Specjalnym wyróżnie- niem dla Lidii Kaniewskiej i Julii Gąski – uczennic SP w Rokietnicy, był udział w gminnych obchodach Święta Niepodległości w dniu 11 listopada 2018 r. Ich wzruszająca recytacja była słownym dopełnieniem muzycznego recitalu Jacka Kor- tusa w kościele parafialnym w Rokietnicy. Tym bardziej nobilitującym, bo wykonanym wespół z mistrzem – Michałem Grudzińskim. Poezja jednoczy pokolenia, łagodzi obyczaje, że nauczyciele. D. P. uczy wrażliwości i pokazuje wzorce. W roku 100-lecia Niepodległości oraz setnej Tradycją rokietnickich wieczornic, organizo- rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego Rada Artystyczna w składzie: Michał Grudziń- wanych w dzień Święta Niepodległości w hali Ro- postanowiliśmy rozszerzyć formułę spotkań ze ski, Małgorzata Gorzejewska, Danuta Potrawiak, kietnickiego Ośrodka Sportu tuż po zakończonej słowem i poezją i przeprowadzić dedykowany wyróżniła następujących uczestników w poszcze- mszy św. w intencji Ojczyzny, jest spotkanie ze sło- wyjątkowym obchodom konkurs. Niełatwą rolę gólnych kategoriach wiekowych: wem. Przeplecione wspólnym śpiewaniem pieśni organizatora wzięły na siebie nauczycielki języ- • Klasy 0-1: Piotr Jadczak patriotycznych z udziałem Rokietnickiej Orkie- ka polskiego ze Szkoły Podstawowej w Rokiet- • Klasy 2-3: Wiktoria Paul stry Dętej, zyskało wielką przychylność mieszkań- nicy: Wiesława Haliasz i Iwona Speina oraz jej • Klasy 4-6: Zofia Kowalczyk ców. Naszymi recytatorami są uczniowie Szkoły wicedyrektor Lucyna Bigos. • Klasy 7-8 SP i 3 Gimnazjum: Lidia Kaniewska Podstawowej w Rokietnicy, gimnazjaliści, a tak- Warunkiem wzięcia udziału w konkursie było • Szkoła średnia: Klaudia Bazan 34 | Rokickie Wiadomości PROJEKTY nor, odpowiedzialność, zaangażowanie i wiara. Konkurs wiedzy Ważne było także pokazanie kontekstu między- narodowego, uczącego szukać przyczyn i związ- o Powstaniu Wielkopolskim ków pomiędzy historia regionalną i powszechną. W wiedzowych zmaganiach, polegających na rozwiązaniu testu składającego się z 25 pytań, wzięli udział uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Rokietnicy, uczniowie klas gimnazjalnych tejże placówki oraz młodzież Zespołu Szkół im J.W. Za- moyskich w Rokietnicy i Technikum w Poznaniu. Konkurs pod patronatem Wójta Gminy Ro- kietnica odbył się 25 kwietnia 2018 r. w trzech kategoriach wiekowych. Fundatorem nagród był Urząd Gminy Rokietnica.

Wyniki: Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Rokietnicy • I miejsce Franciszek Lis • II miejsce Julia Gąska • III miejsce Małgorzata Cichańska Klasy gimnazjalne SP w Rokietnicy • I miejsce Izabela Cofta W przyjętym harmonogramie gminnych pro- im J.W. Zamoyskich w Rokietnicy prowadzony • II miejsce Milena Malicka jektów były i te skierowane bezpośrednio do przez powiat poznański, zaś pomysłodawcą py- • III miejsce Marta Michniewicz uczniów i młodzieży. Niezwykle cenne jest, że tań i koordynatorem - Julieta Śniady nauczyciel Zespół Szkół im J.W. Zamoyskich w Ro- inicjatywę i ciężar przygotowań wzięli na siebie tej placówki. kietnicy nauczyciele i wychowawcy oraz to, że podejmo- Celem konkursu było przede wszystkim roz- • I miejsce Izabela Gromna wane były wspólnie. Obejmowały szkoły różnych budzenie zainteresowań historią regionu i dzieja- • II miejsce Nicole Korzec szczebli, w tym prowadzone nie tylko przez Gmi- mi własnej rodziny. Przygotowane zadania mia- • III miejsce Marta Kończak nę Rokietnica. Do takich właśnie przedsięwzięć ły pokazać znaczenie słów Niepodległość, należał Konkurs Wiedzy o Powstaniu Wielko- Ojczyzna, Tożsamość w kontekście aktywnej Dziękujemy i gratulujemy laureatom. polskim. Jego organizatorem był Zespół Szkół społecznej postawy. Takiej, którą kształtuje ho- Julieta Śniady

kierowaliśmy do mieszkańców Gminy Rokiet- Konkurs fotograficzny nica zajmujących się fotografią amatorsko. Prace, w formie elektronicznych plików „Wolność kocham i rozumiem” o zdefiniowanej wielkości, można było prze- syłać mailowo do 19 października. Konkurs fotograficzny jest w gminie Rokiet- świadomą premedytacją i dość odważnie, chcie- Zwycięzców poznaliśmy w listopadzie, a pra- nica przedsięwzięciem cyklicznym, dedykowa- liśmy zachęcić do poszukiwania środków wyra- ce opublikowane zostały na www.rokietnica. nym każdego roku konkretnemu hasłu, wyda- zu dla WOLNOŚCI – kochanej i rozumianej na pl oraz w „Rokickich Wiadomościach” (RW rzeniu, inicjatywie, ważnej akcji. Intencją jego co dzień. Namawialiśmy do uchwycenia miejsc, 12/2018, s.41). organizatorów jest pozostawienie po nich śladu osób, przedmiotów, sytuacji, wydarzeń. Prosili- - zamkniętego w kadrze obiektywu osób wraż- śmy, by pokazać to, co ważne dla innych i zaob- WYNIKI: liwych na ten rodzaj ekspresji. serwowane wokół, ale i wyrażające własną wizję I miejsce ex æquo: W wyjątkowym roku obchodów 100. roczni- WOLNOŚCI – pokazujące jej wieloznaczność, Małgorzata Korzeniewska cy powstania wielkopolskiego i ten konkurs mu- istotność, świętość, niezwykłość. i Monika Kram (WTZ Roktar) siał być wyjątkowy. Przygotowanym hasłem, ze Ogłoszony z początkiem maja 2018 r. konkurs III miejsce: Malina Fudala

PROJEKTY Rokickie Wiadomości | 35 Dbamy o miejca pamięci. SP Mrowino objęła opieką Stary Cmentarz w Cerekwicy Rok Powstania Wielkopolskiego w Gminie Rokietnica to także projekty przygotowywa- ne wewnętrznie przez instytucje, stowarzyszenia, placówki oświatowe. Szczególnie cieszą te ostatnie. Pokazują bowiem, że idea obchodów nie jest hasłowa – że obejmuje pamięć w „dzia- łaniu”. Również w wykonaniu najmłodszych, dla których, z racji wieku, tylko pozornie może być to trudne. Klasa V ze Szkoły Podstawowej w Mrowinie wraz wychowawczyniami: p. Sylwią Zabrocką i Agatą Chojnacką objęła opieką Stary Cmentarz w Cerekwicy. Po wiosennych pracach porządko- wych przybyli tu ponownie w sierpniu. Uczniowie uporządkowali mogiły, wypielili chwasty. Udało się również odnowić gablotę informacyjną o po- chowanych tu Powstańcach, wyczyścić pomnik, odmalować łańcuchy na pomniku oraz odno- wić napis na płycie. Ponadto posadzone zostały rośliny i uporządkowany teren wokół pomnika. Wszystko to dzięki wsparciu finansowemu ro- dziców dzieci ze szkoły w Mrowinie, którzy zorganizowali zbiórkę pieniędzy na ten cel. Powstańczy „identyfikator” Mogiły Powstańców Wielkopolskich na starym Cmentarzu w Cerekwicy mają swoje kie- runkowe oznaczenie. Dzięki inicjatywie Sołectwa Mrowino-Ce- rekwica i radnego Ryszarda Lubki u zbiegu ul. Szamotulskiej i Żalewskiej w Cerekwicy został postawiony znak identyfikujący znajdujące się w pobliżu miejsce pamięci z mogiłą Powstań- ców Wielkopolskich. Jadąc drogą wojewódzką nr 184 z Szamotuł do Poznania, wystarczy tylko skręcić, by zna- leźć się bezpośrednio na drodze wiodącej pod ceglaną bramę Starego Cmentarza w Cerekwi- cy, położoną w urokliwym otoczeniu wiekowe- go drzewostanu. Postawione oznakowanie uła- twi przybycie w to miejsce nie tylko przy okazji związanej z kolejnymi rocznicowymi obchodami, ale i zwykłymi rodzinnymi spacerami. 36 | Rokickie Wiadomości PROJEKTY Z okazji obchodów setnej rocznicy powstania Gra terenowa wielkopolskiego w Szkole Podstawowej w Mro- winie stworzona została gra terenowa na wzór „Nikt im iść nie kazał…” tzw. Questów. Powstał arkusz zadań, który prowadzi uczestnika wokół najważniejszych miejsc pamięci Powstańców Wielkopolskich w Cere- kwicy. Quest pt. “Nikt im iść nie kazał…” opisu- je lokalnych bohaterów oraz genezę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na spotkanie z historią jako pierwsze wyruszy- ły grupy uczniów z SP w Mrowinie. Gra rozpo- częła się przy kościele parafialnym w Cerekwicy. Uczniowie rozwiązywali kolejne zagadki i zadania, zbierając brakujące elementy hasła. Quest prowa- dził uczestników z kościoła w kierunku starego cmentarza w Cerekwicy. Większość uczniów zna- lazła się w tym miejscu po raz pierwszy. Zachętą do powielenia pomysłu i wyruszenia na rodzinny szlak z kartą QUESTA przez wszystkich zainteresowanych było zamieszczenie jej wzoru w 11 numerze „Rokickich Wiadomości”. Sylwia Zabrocka, Agata Chojnacka

„Nikt im iść nie kazał...poszli – bo tak chcieli, Datę wydarzenia już poznaliście, Grube, palczaste liście, Bo takie dziedzictwo wziął po dziadku wnuk.... Dla jasności jeszcze raz ją przepiszcie. masywny pień ma też. Nikt nie pytał o nic, a wszyscy wiedzieli, 25 Pod tym drzewem kasztany jesienią

Za co idą walczyć, komu płacić dług.” 1 znaleźć chcesz.

Jak dobrze z lekcji historii wiemy, Wielkopolanie do insurekcji doprowadzili, 11 13 Trzeci rozbiór Polski na 1795 rok datujemy. Wielkopolskę spod niemieckiej władzy 10 6 Na niepodległość pojawiła się nadzieja po 123 wyzwolili. Zadanie matematyczne wykonacie, latach, Data przez Was zapisana, I kolejne hasło poznacie. Stań przed tablicą nazwy cmentarza, Kiedy Niemcy po pierwszej wojnie światowej Jest za początek Powstania Wielkopolskiego Jeśli dodawać potraficie, Idź 8 kroków w kierunku drewnianej tablicy, gdzie znalazły się w tarapatach. uznawana. To dzwony i kolumny wspierające dzwonnice poznacie, Polscy politycy i żołnierze dzielnie pracowali, Powstanie zawrzało, bo dzień wcześniej policzcie. Jakich bohaterów w Cerkwicy macie. i do niepodległości Polski zachodnie mocarstwa wybitną postać w Poznaniu witano. przekonywali. Gdy do Poznania gość ten przybywa, + = Wielkopolska również na wolność długo czekała Wielkopolska dusza do walki się podrywa. i do Macierzy przyłączenia wypatrywała. 4 16 Wielkopolanie dzielni i odważni, szybko się Drugie imię Ignacego Paderwskiego Suma słowem zapisana, organizują poznacie, To kolejna litera do hasła poznana. i Polski Sejm Dzielnicowy powołują. Jak tablicę pamiątkową w kościele przeczytacie. 7 22 By poznać historię regionu Naszego, Imię naszego bohatera, Szukajcie wskazówek wokół Kościoła Podwyższenia Czerwononogi ptak powiela. 1 18 Krzyża Świętego. Wędrówkę rozpoczynamy, Pod Bazarem tłumy demonstrowały, 24 14 21 I G N A C Y na czerwonej kostce przed kościołem się ustawiamy. O siedemnastej pierwsze strzały padały. 2 3 W zasięgu wzroku dużego kamienia szukajcie Wydarzenia, o których opowiedzieć chcemy, Historię lokalnych powstańców poznacie, I przed nim wszyscy stańcie. W 2018 roku setną rocznicę świętujemy. Jeśli dalsze zadania wykonacie. P A D E R E W S K I Treść tablicy przeczytajcie Jeśli rok już obliczyliście, Kierujcie się w stronę gniazda bocianiego, W kierunku pierwszego wzniesionego miejsca Wpiszcie go w pierwsze okienka na tej liście. Szukajcie krzyża wśród drzew ukrytego. podążajcie. Jak wieść lokalna niesie Ignacego Jana Czy wiesz, jakie drzewo się tutaj znajduje? Paderewskiego, Teraz historię Naszych bohaterów poznamy, Z prawej i lewej strony krzyża pilnuje. Do wysłuchania zapraszamy. z Dworca Głównego, 29 Białe rumaki wiozą do hotelu Bazar , A należały one do pewnego naszego hrabiego Marcin Rzepka pochodził z Napachania, był W miesiącu to się wydarzyło, lokalnego. robotnikiem rolnym. Służył, jako bombardier. Za W którym życie księdza Antoniego Niedbała się W Powstaniu Wielkopolskim też + zasługi podczas Powstania Wielkopolskiego oraz w skończyło. uczestniczącego. LEŃ Ł=I ECZNIK wojnie polsko–bolszewickiej z 1920 roku został Wskazówkę znajdziecie, Wykreśl, co drugą literkę i dowiesz się jak odznaczony w 1921 roku orderem „Krzyża nazywał się ten hrabia i skąd pochodził: Walecznych”. jeśli wokół kościoła się przejdziecie.

M N A K C L I U E D 12 9 Kierujcie się w stronę, J B K Q O Z C V Z X Gdzie oczy Jezusa nie są zwrócone. 28 O T R V O M W E S I Następnie skręć w pierwszą ulicę w lewo, Nad mogiłą Marcina Rzepki drzewo jest

K W I C Z K P Q A X Sprawdź, jako ona się nazywa kolego przekrzywione Obok tablica księdza Franciszka się znajduje, M F I G Ą U T H K L Czy wiesz gdzie jest one? Suma literek datę Ci wskazuje. Rebus rozwiążecie, O S W C A Policz literki wersu drugiego i trzeciego, Jaki to gatunek się dowiecie.

A dowiesz się dnia, jakiego, 23 5 Powstanie się rozpoczęło,

I Wielkopolan do walki natchnęło. Dalej podążaj wzdłuż płotu betonowego,

15 Szukaj przejścia tajemnego, Z czarnej kutej bramy stworzonego. 26 Po lewej stronie, jakie mijasz drzewo?

PROJEKTY Rokickie Wiadomości | 37 Bo talent w nas mieszka, bo talent Płyta WOLNO(ść) GRAJĄCA w nas drzemie do muzy czujemy przeogromną chemię. Ten dość intrygujący tytuł został zaczerpnię- bowiem także chopinowskie nuty z maestrią za- Co dzień oglądam swe nuty na pulpicie – ty z terminologii muzycznej definiującej rodzaj grane przez Jacka Korusa. przez co nie nudne jest me codzienne płyty przede wszystkim ze względu na dopusz- życie. czalny czas utrwalania nagrania. Wprawdzie nie Co łączy ten ogień i wodę? Ten młodzieńczy Dzisiaj nasz koncert już kończymy wszyscy już pamiętają czarne krążki analogo- zapał, swobodę i jeszcze nieoszlifowany talent lecz wkrótce Was znowu muzycznie wych longplayów, jednak w naszym przypadku z artyzmem najwyższej klasy? Oprócz umiło- zaskoczymy. nie do końca chodziło o techniczne meandry wania dla tradycji i wolności grającej w polskim towarzyszące nagraniom, ale o znaczeniowy an- sercu to, że wszyscy bez wyjątku są spośród NAS. Pierwsza prezentacja płyty miała miejsce pod- tonim słów. LONGPLAY to bowiem płyta DŁU- Bo to mieszkańcy Gminy Rokietnica. czas ROSgwiazdki – tradycyjnego koncertu or- GOgrająca. Zaś słowo WOLNOść – stanowiące My muzycy z Rokietnicy ganizowanego corocznie w Gminie Rokietnica najważniejszą treść naszych obchodów - zawie- ćwiczymy na trąbkach na strychach w dniu 27 grudnia. ra w sobie prefiks WOLNO. Stąd płyta poświę- i w piwnicy. Uczestnicy i goście tego wyjątkowego wyda- cona 100. rocznicy odzyskania niepodległości i wybuchu powstania wielkopolskiego nie jest DŁUGO, a WOLNO grająca. GRA bowiem WOL- NOść. Zdecydowanie jednak trwale i DŁUGO - nie zaś incydentalnie i WOLNO. Artystycznym pomysłodawcą płyty i jej mu- zycznym Ojcem jest Zbigniew Starosta. Wień- cząc tym projektem rok obchodów, chcieliśmy utrwalić na płycie patriotyczne pieśni i połączyć je z radosnym wykonaniem. Zaprzeczając tym samym stereotypowym sondom, że niepodległo- ściowa tradycja może być tylko bardzo pompa- tyczna i poważna. Przygotowane aranże są więc nowatorskie, często niekonwencjonalne, zaś do- bór utworów, zagranych przez Rokietnicką Or- kiestrę Dętą i wykonanych przez młode woka- listki Gminnego Ośrodka Kultury w Rokietnicy oraz bardziej doświadczonych w tym rzemiośle solistów, pozostawiony intuicji i głosowi serca. Płyta łączy śpiew i muzykę z apologią słowa. Tym misterniej dokonanej, bo opartej na sta- rannie dobranych strofach i wykonanej przez mistrza – Michała Grudzińskiego. Łączy też orkiestrę z solistą – zespół z wirtu- ozem, wielość instrumentów z ich niekwestio- nowanym indywidualistą – fortepianem. Ro- kietnicki krążek, obok pieśni i słów zapamiętał 38 | Rokickie Wiadomości PROJEKTY Mikołaj Kaczmarek • Saksofony: Maria Starosta, Elwira Cichow- las, Tymon Simon, Jakub Goraj, Magdalena Starosta, Paulina Zalewska, Dariusz Piechalak • Trąbki: Michalina Dreger, Barbara Wiśniew- ska, Łucja Król, Marcin Dreger, Michał Chu- dzicki, Mikołaj Nosal, Szymon Proch, Damian Kurek • Puzony: Maciej Binek, Mateusz Deręgowski • Gitara rytmiczna: Maciej Małyszka • Gitara basowa: Tomasz Lisek, Tomasz Wa- lenciak • Perkusja: Wiktor Nowicki, Wojciech Anglart, Niamba Diatta, Piotr Kucharski

SOLIŚCI I WOKLALIŚCI: • Amelia Kurantowicz • Maja Olszowiec • Wiktoria Gawron • Julia Gąska • Zespół FAMA • Krzysztof Jahns

rzenia odbywającego się dokładnie w dacie wybuchu powstania wielkopolskiego zostali nią ob- darowani. Płyta była wręczana także zwycięzcom interne- towych konkursów organizowanych przez Urząd Gminy Rokietnica oraz rozgłośnie radiowe i sta- cje telewizyjne. Telewidzowie TVP 3 Poznań mieli okazję o niej usłyszeć o niej w trakcie programu „Witaj Wiel- kopolsko” w dniu 3 stycznia 2019 r.

W nagraniu udział wzięli: • Dyrygent: Zbigniew Starosta • Flety: Zuzanna Dreger, Anna Gicala • Klarnety: Aleksandra Nosal, Justyna Dreger,

PROJEKTY Rokickie Wiadomości | 39 Rokietnickie Archiwum Cyfrowe – zasoby mieszkańców i instytucji dostępne on-line

Rokietnickie Archiwum Cyfrowe jest autor- Archiwum Cyfrowe” na portalu społecznościo- skim projektem Stowarzyszenia Rokietnica Wo- wym Facebook. Dzięki temu zyskał pierwszych kół Nas współfinansowanym ze środków Gmi- respondentów i szeroki odzew i wiarygodność ny Rokietnica i Powiatu Poznańskiego. Powstało wzmocnioną artykułami przygotowanymi cy- po to, by gromadzić, digitalizować i udostępniać klicznie przez Urząd Gminy Rokietnica do mie- on-line bezcenne zbiory z domowych archiwów sięcznika „Rokickie Wiadomości”. mieszkańców Rokietnicy i okolic. Ponad pół roku później uruchomiony został Projekt został zainaugurowany w kwietniu portal www.archiwum-rokietnica.pl. Jego ofi- 2018 roku stworzeniem profilu „Rokietnickie cjalna prezentacja szerszej publiczności miała

miejsce 11 listopada 2018 roku w kościele parafialnym w Rokietnicy podczas uroczystości z okazji Święta Niepodległości. W wydarzeniu brało udział blisko 500 osób. Od maja do listopada 2018 roku zebrane zo- stały materiały od 41 rodzin z Rokietnicy i okolic. W zbiorach RAC są również kroniki i księgi pamiątkowe takich rokietnickich instytucji jak Szkoła Podstawowa, Kościół czy Biblioteka Gmin- na. Ponadto wykonanych zostało około 2000 ak- tualnych zdjęć miejsc w regionie na potrzeby po- równawcze i promocyjne. Obecnie na stronie Archiwum można obej- rzeć ponad 1500 dokumentów i zdjęć, które do tej pory nie były udostępniane. Każdy przedmiot jest skatalogowany i opisany, co umożliwia poszu- kiwanie tematyczne. W opracowaniu są kolejne zbiory udostępnione RAC przez Mieszkańców. Jednocześnie rozpoczęły się prace nad kilkoma projektami, z których jeden ma na celu stworzenie not biograficznych Powstańców Wielkopolskich mieszkających ongiś na terenie naszej gminy. 40 | Rokickie Wiadomości PROJEKTY wania należą się pani Marzenie Kurczewskiej, Agacie Sztos i Barbarze Sendyce, które służą swoją wiedzą i starają się odpowiedzieć na każ- de pytanie. Są też osoby, które nie mają swojego profilu w mediach społecznościowych, ale bez wahania angażują się w prace nad rozbudową Ar- chiwum, spiesząc z pomocą czy wyjaśnieniami. Do takich nieocenionych Przyjaciół Archiwum należą pani Dorota Statucka, Irena Jahns, Wła- dysława Szymańska, Halina Bocian, Krystyna Anisimowicz, Aniela Michta, Elżbieta i Bogdan Wylegała, Krystyna Burzyńska, Urszula Kubiak i Czesław Olejniczak. Specjalne podziękowania należą się również osobom, które zaprosiły RAC do swoich domów. Snując niekończące się barwne opowieści przy swoim kuchennym stole oczarowały swoją wie- dzą, otwartością i zaangażowaniem. Dziękujemy pani Małgorzacie Waligórze, Małgorzacie Pawło- Przygotowana w roku obchodów 100. roczni- mi mieszkańcami a ludnością napływową. Dzię- wicz, Irenie Margol, Genowefie Kowalik i panu cy wybuchu Powstania Wielkopolskiego odsłona ki temu łączy pokolenia, uwrażliwia na drugiego Maciejowi Kortusowi. Rokietnickiego Archiwum Cyfrowego pokazała, człowieka, a jednocześnie stale wzbogaca zbiory RAC to inicjatywa, w którą udało się zaanga- jak duży potencjał drzemie w rodzinnych albu- o bezcennym znaczeniu. żować bez sztucznych podziałów mieszkańców, mach i jak wiele osób interesuje się historią na- W zasobach Rokietnickiego Archiwum Cyfro- pokolenia, władze i instytucje. szego regionu. Z twórcami i administratorami wego znajduje się obecnie ponad 1500 artefak- Dziękujemy wszystkim. Bez Was to przedsię- RAC kontaktują się autorzy publikacji, kolekcjo- tów, a w opracowaniu są kolejne. Nadal funkcjo- wzięcie nie miałoby szans powodzenia. nerzy i badacze kultury. W efekcie współpracy po- nuje strona na FB. Dzięki temu do opisywania Zespół Rokietnickiego wstaną ciekawe publikacje, które w późniejszym zdigitalizowanych zdjęć udało się już pozyskać Archiwum Cyfrowego czasie znajdą się na stronach portalu. W budo- ponad 1000 sympatyków. Szczególne podzięko- waniu Archiwum niepoślednią rolę odgrywają seniorzy, którzy dzielą się swoimi wspomnienia- mi, rysując wzruszający obraz minionego świa- ta. Spotkaniom i rozmowom sprzyjały i nadal będą sprzyjać imprezy kulturalne organizowa- ne na terenie gminy, takie jak Rokietnickie In- tegracje, Rumpuć czy Dni Seniora. W tworzeniu Archiwum istotną rolę odgry- wa także młodzież, która posługując się najnow- szymi zdobyczami techniki, pomaga dotrzeć do analogowych jeszcze zbiorów swoich krewnych. Archiwum jest też łącznikiem między rdzenny-

PROJEKTY Rokickie Wiadomości | 41 wspólną cechą jest bardzo cenna, zdobywana Rokietnickie KALENDARIUM. od lat cykliczność, miało swoje białoczerwo- ne akcenty. Z pewnością dla każdego były waż- ne inaczej. Ale wytyczyły NASZ wspólny, dobry WYDARZENIA wpisane w obchody i tak pozytywny SZLAK. Nie potrzebowaliśmy szukać specjalnych dat KAŻDE z odbywających się w Roku Powsta- Warto zatem jeszcze raz przypomnieć jego i okoliczności. Mówić o okazjach i je stwarzać. nia Wielkopolskiego WYDARZEŃ, których PRZYSTANKI. X Jubileuszowe Grand Prix Rokietnicy w biegach im. Dominiki. „Z wolnością w polskim sercu”

Naszą biegową przygodę rozpoczęliśmy tradycyjnie Biegiem Wiosny w Pawłowicach - w prze- pięknym, rodzimym plenerze Obszaru Chronio- nego Krajobrazu. 21 kwietnia przywitaliśmy się nie tylko sportowo. Hasło bycia razem w wyjąt- kowym roku 2018 chwytało za serca. Zachęca- liśmy do wytrwałości i udziału we wszystkich biegach X Grand Prix Rodzin im. Dominiki. Na tych, którzy biorąc udział w biegu głównym czy w kategorii NW podjęli to wyzwanie, czekała na finał pamiątkowa koszulka z logo Biegów, uni- katowym logo Roku Powstania Wielkopolskiego i hasłem: „Z wolnością w polskim sercu”. Kolejny z biegów – dla Mamy (26 maja), or- ganizowany tradycyjnie podczas Rokietnickich IneGRAcji, poza bezsprzecznym duchem spor- towej walki, wymagał od startujących posiada- nia białoczerwonego elementu stroju. Natomiast wrześniowy finał (22 września)

42 | Rokickie Wiadomości KWIECIEŃ | MAJ ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ wieńczył wszystko możliwością zdobycia spe- gradzaliśmy medalami i specjalnymi pamiątka- finałowego Grand Prix. cjalnie przygotowanego, pamiątkowego meda- mi związanymi z Rokiem Obchodów również Waleczność na każdej z jubileuszowych tras lu przez każdego uczestnika. 2 kategorie Nordic Walking: dla kobiet i męż- podbiła budująca frekwencja. Rokietnicka rywalizacja biegowa miała w każ- czyzn oraz najmłodszego i najstarszego biega- Tak więc wystartowaliśmy i dobiegliśmy do dej z trzech odsłon swoją odrębną ceremonię cza w biegu głównym. mety „Z wolnością w polskim sercu”, zabierając dla 4 kategorii (dziewczęta do lat 16, chłopcy Na swoim dystansie startowały również Ma- na pamiątkę wspomnienia, wrażenia, waleczność do lat 16, Kobiety Open i Mężczyźni Open). Na- luchy, a rodzinne drużyny zbierały pieczątki do i rodzinny klimat biegów im. Dominiki.

XI Rodzinny Rajd Rowerowy Ku pamięci

tym razem odbył się pod specjalnym hasłem „Ku na Samy, Gmina Rokietnica oraz Powiat Poznań- pamięci”. W roku setnych obchodów poświęco- ski – po zakończeniu rajdu nie kryli zadowolenia. ny został bowiem Powstańcom Wielkopolskim. Mieli ku temu powody, bo impreza naprawdę się 34 km trasa była jak zwykle wymagająca, ale udała. Dopisała pogoda – było ciepło i słonecznie, dostosowana do możliwości wszystkich uczest- dopisała frekwencja – trasę zaliczyło ponad 520 ników. Rowerzyści po starcie z Cerekwicy dotarli osób, no i co bardzo ważne – nie doszło do żad- na półmetek do Zgromadzenia Sióstr Matki Bo- nych kolizji. Wielka w tym zasługa policjantów, żej Miłosierdzia w Kiekrzu, kierując się po krót- straży pożarnej, służby medycznej i wielu wolon- kim odpoczynku w stronę mety na boisko spor- tariuszy z Komandorem Rajdu Ryszardem Lubką towe w Cerekwicy. Delegacja uczestników Rajdu na czele. Główni sponsorzy rajdu – Powiat Po- złożyła wiązanki kwiatów na mogiłach Powstań- znański i Gmina Rokietnica – także nie zawie- ców Wielkopolskich na cmentarzu parafialnym dli, hojnie fundując liczne atrakcyjne nagrody. 17 czerwca br. odbyła się 11. edycja rajdu ro- w Kiekrzu i Cerekwicy. werowego, który od lat biorąc „serce na rower”, Organizatorzy – Lokalna Grupa Działania Doli-

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ CZERWIEC Rokickie Wiadomości | 43 powieszone potem na biało-czerwonym eko_ Rokietnickie InteGRAcje: DRZEWIE; MY i NASZ DOM – warsztaty z FOTObudką na pamiątkę; przestrzenna konstrukcja DOMU: Kto Ty Jesteś? Eko_POLAK! dwie ściany i dach; wszystko to zamienialiśmy To był już 5. festyn, który zyskał bardzo pozy- ne oraz wizerunki gatunków ptaków znanych w barwną bryłę o POLSKICH korzeniach. Na tywną aprobatę. Plenerowe święto rodzin zorgani- z polskich lasów podpisane rodzinnym hasłem, przedniej fasadzie otwory: dla MAMY, TATY zowaliśmy pod hasłem: „Kto Ty Jesteś?”, dając całą paletę sposobów na udzielenie własnej odpowiedzi. Przygotowane atrakcje i aktywności koncen- trowały się wokół patriotyzmu i największych ide- ałów oraz czytanej na wiele sposobów wolności – zgodnie z hasłem przyświecającym wszystkim gminnym imprezom roku 2018. Przede wszystkim jednak serwowaliśmy je w radosnej i życz- liwej oprawie. Jaki ZNAK TWÓJ? – znakiem poparcia idei festynu był jakikolwiek element ubioru nawią- zujący do biało-czerwonych barw lub narodowej symboliki; POLSKA! BIAŁO-CZERWONI! – obo- wiązkowy biało-czerwony dodatek w formie ubioru lub elementów ubioru w biegu rodzinnym i biegu maluszków; MY i nasze DRZEWO – warsztaty plastycz- no-przyrodnicze: czerwony kontur pnia i białe konary wyjątkowego drzewa; materiały plastycz- 44 | Rokickie Wiadomości MAJ ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ i DZIECI (fotobudka). Przed domem: wykona- spotkania trzeciego stopnia z NATURĄ, KUL- pieru z elementami narodowymi; na z materiałów plastycznych rodzima roślin- TURĄ i KSIĄŻKĄ - babeczki z BIBLIOTEcz- czekoladowy quiz rodzinny ność. Fotki stworzyły album: MY i NASZ DOM KI i GOK-u; na www.rokietnica.pl i w „Rokickich Wiado- Po drodze z ROKBUSem – Pod Powstań- Organizator: Urząd Gminy w Rokietnicy, mościach”; czym Sztandarem podróż do LUSOWA do Mu- wszystkie gminne placówki oświatowe GDZIE bursztynowy świerzop, gryka jak zeum Powstania Wielkopolskiego; śnieg biała – warsztaty ciastkarsko-zielarskie, POLACY nic się nie stało – zawody mu- Partnerzy: ROKBUS, Przedsiębiorstwo Usług z możliwością wykonania prezentu dla MAM. zyczne z ORKIESTRĄ DĘTĄ; Komunalnych, Rokietnicki Ośrodek Sportu, ROS- BO JAK NIE MY TO KTO? – rodzinne Rodzinne warsztaty z INTEGRĄ „KTO fit, Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka Gmin- testy sprawności z wesołą, biało-czerwoną pe- TY JESTEŚ”: na, Rokietnicka Orkiestra Dęta, Zespół FAMA, tanką z ROS-em; Rodzinna gra terenowa na kanwie nastę- JUUPI!, Stowarzyszenie ROKTAR, Restauracja Z NASZYCH pól i okolic – darmowa SZPA- pujących wartości: polski język i tradycje, barwy „Pod Gruszą”, UKS Lider, Przedszkole Logicus, RAGOWA dla wszystkich uczestników; narodowe, polscy patrioci, nasza historia, Polska CTS Sobota, Cukiernia „u Kamilka”, Piekarnia Między SWYMI: FAMILIJNA Rokiet- z lotu ptaka, Polska smakuje, polska gościnność; Piotr Łakomy, Integra, MarkoweRowery.pl nica Dzieciom –wesołe aktywności i anima- dawne gry podwórkowe: odpustowa strzel- cje w biało-czerwonych barwach z Przedszko- nica, slalom na hulajnodze, gra w grele, kulanie lem LOGICUS; felgi na czas, strzelanie z procy; ZNACIE? To POSŁUCHAJCIE! – bliskie pamiątka z pikniku – wykonanie czapki z pa-

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ MAJ Rokickie Wiadomości | 45 biale tło

transparentny

RUMPUĆ – znasz li ten kraj Takie hasło przyświecało tegorocznej, już 11. wić z uśmiechem i pogodą. Pamiętając równo- edycji znanej imprezy plenerowej „Rokietnica cześnie o honorze i dumie. zaprasza Wielkopolan na RUMPUĆ”. Choć jej Na sporych rozmiarów scenie pojawiali się naj- głównym magnesem był przygotowywany garnek różniejsi artyści, zarówno młodzi, jak i nieco star- jesiennej zupy oraz towarzyszące temu atrakcje si, amatorzy i profesjonaliści. Część z tych wystę- i koncerty, to w wyjątkowym roku i one miały pów zawierała wątki patriotyczne i rozrywkowe, dedykowany charakter. Radosne święto przybra- zaprezentowane szczególnie podczas prezenta- ło niecodzienne barwy, a program dał dowód, że cji szkół i przedszkoli oraz talentów wokalnych czarno-biały o sprawach ważnych i poważnych można mó- w tym uczennicy SP Rokietnica – Julki Gąski.

46 | Rokickie Wiadomości WRZESIEŃ ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ Niezmiennym atutem rokietnickie- wielkopolskiego, którego „bronili” go Rumpucia są stoiska Sołectw. Kilka ubrani w mundury z epoki współ- z nich włączyło się w klimat roku ob- cześni, prowadzący bieżący „nabór” chodów 100. rocznicy powstania wiel- do walczących szeregów. Odbywały kopolskiego i niepodległości Polski. się również warsztaty wykonywania Sołectwo Rokietnica wywiesiło gir- kokard narodowych. „Na żywo”, z to- landę uplecioną z biało-czerwonych polowego pnia, została także wyko- balonów, a następnie w punkcie kul- nana postać powstańca. Wyrzeźbił ją minacyjnym imprezy, podczas wyda- p. Eugenisz Tacik – artysta z Bnina. wania rumpucia, zainicjowało wypusz- Wzbudzające jak zwykle ogrom czenie w niebo 100 biało-czerwonych emocji potyczki sołeckie także mia- balonów. ły swój rocznicowy akcent. Biorące Niezwykły koloryt miało stoisko w nich udział drużyny, pod wodzą Sołectwa Mrowino-Cerekwica. To tutaj znajdował się zaimprowizowa- swych kapitanów – sołtysów, ubranych na tą okoliczność w adekwatne ny powstańczy szaniec z eksponatami militarnymi z czasów powstania stroje, musiały wykazać się wiedzą z zakresu historii Polski i gminy.

mii powstańczej. Było stoisko karabinu maszy- Sołectwo Mrowino-Cerekwica na Rumpuciu nowego oraz wiele eksponatów historycznych o tematyce militarnej. Tematyka i zgromadzo- ne eksponaty były ogromną atrakcją dla zwie- dzających.

Pragnę na łamach naszej lokalnej gazety po- dziękować osobom, które pomogły nam w przy- gotowaniu sołeckiego stoiska p.t. ,,Powstańczy Szaniec’’. Dziękuję: 1. Pani Annie Szukalskiej-Kuś 2. Panu Arkadiuszowi Skórskiemu 3. Panu Grzegorzowi Frątczak grupa ,,HUZAR’’ 4. Panu Jackowi Kazuś 5. Pani Karinie Gizińskiej 6. Pani Izabeli Dziamskiej – Kiekrz 7. Właścicielowi Klubu Strzeleckiego ,,MA- GNUM’’ w Poznaniu 8. Panu Eugeniuszowi Tacik – artysta rzeźbiarz 9. Członkom Rady Sołeckiej

Sołectwo Mrowino-Cerekwica na to wy- Szukalska-Kuś Kustosz Muzeum Wojskowego Dziękuję również naszemu Radnemu Ryszar- darzenie plenerowe przygotowało ekspozycję w Poznaniu prowadziła warsztaty gdzie dla go- dowi Lubka, który temat wymyślił, przygotował specjalną. Postanowiliśmy, że tematem ,,Rum- ści na bieżąco wykonywano ,,Kokardy Narodo- scenariusz i świetnie go prezentował odwiedza- puciowym’’ będzie inscenizacja związana z ob- we’’. Inicjatywą Sołtysa i Rady Sołeckiej było za- jącym nasze stoisko. chodami 100-lecia wybuch Powstania Wielko- proszenie do naszego stoiska artystę rzeźbiarza Gorąco dziękuję publiczności za wysoką oce- polskiego. Zaprosiliśmy na nasze stoisko grupę P. Eugeniusza Tacik z Binina. nę naszego stoiska, w wyniku której otrzymali- miłośników historii ,,HUZAR’’ z Kaźmierza. Na- Na naszym stoisku P. Eugeniusz z topolowe- śmy kwalifikowane miejsce. wet Radny Ryszard Lubka wystąpił w stosow- go pnia wyrzeźbił sylwetkę powstańca. Grupa Sołtys Róża Lubka nym do epoki mundurze powstańca. Pani Anna ,,HUZAR’’ prowadziła nabór ochotników do ar-

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ WRZESIEŃ Rokickie Wiadomości | 47 Konkurs strzelecki: Śladami Powstańczej „Rozetki” W cyklu obchodów 100-letniej rocznicy Po- pokonały główne ulice Mrowina i Cerekwicy. Cie- wstania Wielkopolskiego w Sołectwie Mrowino– kawą atrakcją była także przejażdżka konnym Cerekwica zorganizowano konkurs strzelecki. powozem p. Pawła Chojnackiego i oczywiście Zgłosiło się 30 uczestników. W wyniku eliminacji prawdziwa wojskowa grochówka od p. Józefa wyłoniono trzech zwycięzców konkursu. Najlepsi Gawrona wydawana przez p. Karinę Gizińską strzelcy otrzymali puchary ufundowane przez: i Agatę Najdek. Goście mogli również podzi- • Bartosza Derecha - Wójta Gminy Rokietnica wiać interesującą kolekcję broni długiej i krótkiej • Ryszarda Ćwirleja p. Rafała Gizińskiego. • Ryszarda Lubka Konkurs został przeprowadzony przy zaanga- Goście tego wydarzenia mogli obserwować żowaniu Druhów OSP Mrowino, Rady Sołeckiej, warsztaty przygotowywania kokard narodo- wolontariuszy, sponsorów oraz radnego Ryszar- wych prowadzone przez Panie Annę Kuś i Elż- da Lubki, który przygotował to wydarzenie, na- bietę Wesołowską. Prawdziwym hitem była wy- dał mu historyczne tło i sprawnie przeprowadził. stawa zabytkowych pojazdów militarnych, które Sołtys Róża Lubka dodatkowo, w niezwykłej historycznej kolumnie,

48 | Rokickie Wiadomości PAŹDZIERNIK ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ Spotkanie nr 2: Noc w Bibliotece – 16-17.11.2018r. Listopadowa nocka odbywała pod hasłem „Z historią w tle”. Specjalnie przygotowane warsztaty historyczne poprowadził Pan Tomasz Kru- czek – pisarz, animator kultury, pasjonat śre- dniowiecza. Były legendy, baśnie oraz niezwykłe historie związane z początkami naszego państwa. Ale były także ciekawe historie związane z odzy- skaniem przez Polskę niepodległości. W podziale na kilka grup dzieci rozwiązywały zagadki i krzy- żówki, uczestniczyły w projekcjach filmowych.

Spotkanie nr 3: Kolejna nocka w Bibliotece Z 30 listopada na 1 grudnia zorganizowana została kolejna historyczna Noc w Bibliotece - Biblioteka Gminna: „Z historią w tle cz. 2”. Przewodnim tematem była w dalszym ciągu historia ojczysta, a w szcze- Spotkania z historią gólności Wielkopolski. Dzieci najpierw pojecha- ły do Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Spotkanie nr 1: 17 października w sali Gminnego Ośrodka gen. Józefa Dowbora Muśnickiego w Lusowie. Polska Niepodległość 1918 Kultury odbyło się spotkanie z historykiem – Następnie, na pobliskim cmentarzu, na grobie dr Markiem Rezlerem. Wydarzenie to zorgani- Generała, zapaliły znicz. Kolejnym odwiedzo- zowane zostało przez Bibliotekę Gminną w Ro- nym miejscem był stary cmentarz w Cerekwicy. kietnicy w związku z tegorocznymi obchodami I tu, przy mogiłach powstańców, zapadła chwila 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. ciszy i zapalone zostało symboliczne światełko. Tematem przewodnim prelekcji była posta- wa patriotyczna całego narodu podczas wyda- Od Pana Ryszarda Lubki, który towarzyszył tej rzeń związanych z obroną naszej ojczyzny i walką niezwykłej lekcji, uczestnicy dowiedzieli się wie- o niepodległość, przedstawiona na tle najważ- lu ciekawych historii o osobach z terenu gminy, niejszych faktów i wydarzeń z polityki między- które brały udział w Powstaniu Wielkopolskim. narodowej.

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ PAŹDZIERNIK | LISTOPAD Rokickie Wiadomości | 49 strykcjach stosowanych wobec Polaków i o tru- Szkolna wyprawa do Muzeum dach pielęgnowania tego, co polskie. W muzeum dzieci obejrzały eksponaty po po- Zrozumieć niepodległość wstańcach wielkopolskich: legitymacje, odznaczenia, dokumenty, zdjęcia, publikacje gazetowe Jak wytłumaczyć małym dzieciom pojęcia to, iż był czas, kiedy Polski nie było na mapie i że i książkowe. Chłopców szczególnie zaciekawiły trudne? Jak przybliżyć im w zrozumiały sposób trzeba było z całych sił walczyć o niepodległość? ekspozycje uzbrojenia: stanowisko strzelnicze, Uczniowie i wychowawcy karabin maszynowy, umundurowanie i makie- Zespołu Szkolno-Przed- ta pociągu pancernego. W czasie pobytu odby- szkolnego w Napachaniu ły się również warsztaty, na których wykonane spróbowali znaleźć od- zostały plakaty z orłem w tle. Stanowią ważny powiedzi na te pytania element szkolnej ekspozycji. Kolejnym punktem w Muzeum Powstańców była wizyta na pobliskim cmentarzu i zapalenie Wielkopolskich w Luso- znicza na grobie dowódcy i organizatora powsta- wie. Dzieci z klas pierw- nia – gen. Dowbór-Muśnickiego. szych, drugiej i trzeciej Dzieci otrzymały drobne pamiątki z pobytu były wyraźnie ożywione w muzeum ufundowane przez dyrekcję Muzeum wyjazdem. Przewodnicy oraz Urząd Gminy w Rokietnicy. po muzeum w przystęp- Sylwia Kiejnich ny sposób opowiedzieli Zespół Szkolno-Przedszkolny o czasach zaborów, o re- w Napachaniu

wielką przyjemność wysłuchać znanych utwo- Koncert chóru rów w niezwykłym wykonaniu. Wspaniały wy- stęp chóru z repertuarem patriotycznym oraz „Ta ziemia od innych droższa” wspólnym śpiewem z publicznością towarzyszył nam do końca tego niezapomnianego muzycz- Niezwykły koncert w wykonaniu chóru mę- października 2018 r. w sali koncertowej Gmin- nego wydarzenia. skiego Kompanii Druha Stuligrosza odbył się 8 nego Ośrodka Kultury w Rokietnicy. Mieliśmy

50 | Rokickie Wiadomości PAŹDZIERNIK ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ Na mogile generała i powstańców delegacje złożyły wiązanki kwiatów. Rajdowi towarzyszyła grupa miłośników historii „Huzar” z Kaźmierza oraz Pani Anna Szukalska-Kuś – kustosz Mu- zeum Wojskowego w Poznaniu, która fascyno- wała wszystkich swoją wiedzą historyczną. Podczas składania kwiatów Pan Piotr Kęsy – mieszkaniec Cerekwicy, zaakcentował ten mo- ment trąbką sygnałową. Wspaniale reprezento- wała się drużyna ZHP dziewcząt z SP Mrowino wraz z opiekunką Panią Sylwią Zabrocką. Finał rajdu miał miejsce w Gminnym Ośrodku Kultury w Rokietnicy. Uczestnicy wysłuchali koncertu piosenek wojskowych w wykonaniu grupy śpiewaczej „Pod Kasztanem”. Młodzież szkolna deklamowała tematyczne wiersze, zaś Pani Ela Wesołowska szkoliła i pokazywała jak wykonać kokardę narodową. Wszyscy otrzymali koszulkę z nadrukiem oraz zostali poczęstowani smacz- nym posiłkiem. Przedsięwzięcie przygotowali i zadbali o jego Rajd edukacyjny Wielkopolskim sprawną realizację: Ilona Draszczyk, Ryszard Lub- szlakiem niepodległości ka i Teresa Wieczorek. Rajd edukacyjny to przedsięwzięcie zorga- skiego. W rajdzie licznie brała udział młodzież ze nizowane w dniu 17.11.2018 r. przez Stowarzy- Szkoły Podstawowej w Mrowinie, przedstawicie- szenie LGD „Dolina Samy”, Sołectwo Mrowino le Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów „Pod – Cerekwica przy udziale Starostwa Powiatowe- Kasztanem” oraz mieszkańcy gminy Rokietni- go w Poznaniu. ca. Uczestnicy odwiedzili Muzeum im. gen. Jó- Jego celem było przede wszystkim zdobycie zefa Dowbora Muśnickiego i jego mogiłę w Lu- wiedzy o historii działań związanych z powsta- sowie, następnie stary cmentarz w Cerekwicy niem wielkopolskim na terenie Powiatu Poznań- oraz cmentarz w Kiekrzu.

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ LISTOPAD Rokickie Wiadomości | 51 2 ROSbieg Niepodległości

11 listopada 2018 o godzinie 11:11 wystrzał armatni obwieścił start najważniejszego biego- wego wydarzenia w Gminie Rokietnica. Biuro zawodów funkcjonowało od godziny 9.00. Biegacze odbierali pakiety startowe z nie- spodziankami, częstowali się mającą dodać im siły czekoladą i ruszali na ostatnie przygotowania. Także w dniu biegu znajdowali się jeszcze chętni do wzięcia w nim udziału. W roli pro- wadzącego zawody spikera zadebiutował bardzo udanie członek Stowarzyszenia Rokietnica Biega Tomasz Barylski – czas do startu upływał dzięki niemu bardzo szybko. Tuż przed godziną 11 dziewczyny z ROSfitu przeprowadziły rozgrzewkę. O 11 przez wszystkich uczestników biegu został odśpiewany hymn. Chwilę później, po oficjalnym otwarciu biegu przez Wójta Bartosza Derecha, zawodnicy po- jawili się już na trasie. Zacięta walka o podium rozgrywała się w gronie grupki zaledwie kilku z nich, którzy już na starcie oderwali się od resz- ty biegaczy. O pierwszym miejscu rozstrzygnęła dosłownie długość kilku metrów. Najszybsi w Gminie Rokietnica okazali się Anna Bajon i Piotr Tomczyk. Na mecie na wszyst- wielkopolskiego obchodzonej w Gminie Rokiet- kich uczestników czekał wyjątkowy medal na- nica w sposób szczególny. Ponadto każdy bie- wiązujący do 100. rocznicy wybuchu powstania gacz otrzymał przepyszny posiłek regeneracyj-

52 | Rokickie Wiadomości LISTOPAD ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ ny: rogale świętomarcińskie, rumpuć oraz ciasta Uśmiech uczestników i ich pozytywne opinie Sportu oraz Urzędu Gminy Rokietnica oraz ich (te ostatnie własnoręcznie przygotowane przez o biegu, były dla organizatorów: Stowarzysze- niezawodnych partnerów najlepszą nagrodą za biegaczy ze Stowarzyszenia Rokietnica Biega). nia Rokietnica Biega, Rokietnickiego Ośrodka wspólnie włożony wysiłek.

wyróżnienia: duet: Zuzanna Matelska, Hubert Niepodległość wyrecytowana Zawadzki oraz Aleksander Kozłowski Dzieci 5-6 letnie: przez przedszkolaków • I miejsce - Dagmara Czerniejewska • II miejsce - Julia Madaj – Gminny Konkurs Recytatorski • III miejsce - Agata Kortus wyróżnienia: Adam Demków, Marta Maty- 8 listopada w Przedszkolu „Bajeczka” w Rokiet- ników (3-4 latków i 5-6 latków). siak, duet: Kaja Hauk, Natalia Grotkiewicz, Li- nicy odbył się już XVI Gminny Konkurs Recy- Wyniki były następujące: wia Olszowiec. tatorski. Tegoroczna edycja konkursu związana Dzieci młodsze była ze 100-leciem odzyskania przez Polskę nie- • I miejsce - Ignacy Dombrowski Ogromne podziękowania dla dyrekcji Przed- podległości. Konkurs recytatorski odbywał się • II miejsce - Oliwier Demków szkola „Bajeczka” - Pani Emilii Świst oraz pra- pod hasłem „Polska – Moja Ojczyzna”. • III miejsce - Igor Graczyk cowników przedszkola za gościnę. W konkursie łącznie udział wzięło 34 uczest- • III miejsce - Stanisław Lis

ROKIETNICKIE KALENDARIUM WYDARZEŃ LISTOPAD Rokickie Wiadomości | 53 i pokora. Wszędzie oficjalny ceremoniał uzu- „Z wolnością w polskim sercu” pełniał spontaniczny zapał, a pokoleniowe do- świadczenie dopełnił radosny entuzjazm. Nie- zależnie od miejsc, wybranych dat i okoliczności – oficjalne OBCHODY to były nasze obchody. Chcieliśmy je bowiem Cerekwica i Kiekrz – dwa pomniki o histo- cjalnie urządzonym skwerze odsłonięto nowy współtworzyć i przede wszystkim tak licznie rycznym rodowodzie. Rokietnica – krzyż z pa- monument przedstawiający orła. W tych miej- w nich uczestniczyć. Akcentując – obok należ- miątkową tabliczką ku czci walczących o Nie- scach zorganizowane zostały oficjalne obchody nej czci i szacunku – rodzinny klimat i mądrze podległość i kościół w sercu Gminy. Krzyszkowo Roku Powstania Wielkopolskiego w Gminie Ro- rozumianą codzienność. – najstarsza jej miejscowość, w której na spe- kietnica. Wszystkie łączyła duma, pamięć, hołd Dziękujemy WSZYSTKIM za WSZYSTKO.

w jakiejkolwiek z form, na różnorodnych polach, ponosząc szereg ofiar, zabiegali o wolność. Po pokłonie, w uroczystym przemarszu, uczestnicy udali się do kościoła, gdzie ks. Tadeusz Lorek odprawił mszę św. w intencji ojczyzny w muzycznej oprawie Rokietnickiej Orkiestry Dętej. Następ- nie rozpoczęło się spotkanie z muzyką, słowem i obrazem. W 100 procentach nasze – każdy z ar- tystów, który w nim wystąpił, jest mieszkańcem Gminy Rokietnica. W tej części p. Jacek Kortus (fortepian) oraz Piotr Kortus (akordeon) z wirtu- ozerią zagrali m.in. utwory Fryderyka Chopina, a p. Michał Grudziński oraz laureatki konkursu recytatorskiego – Julia Gąska i Lidia Kaniewska uzupełniały ją poezją. Na ekranach zlokalizowanych przed ołtarzem zaprezentowana została próbka zasobów Rokiet- nickiego Archiwum Cyfrowego prowadzonego przez Stowarzyszenie Rokietnica Wokół Nas. Ta retrospekcja z przeszłości była jak niespodzie- Narodowe wane odwiedziny przyjaciół, członków rodzin, miejsc i sytuacji ocalonych dzięki fotografiom, Święto Niepodległości – dokumentom, sentymentowi, pamięci i kolek- wyjątkowe obchody cjonerskiej pasji. Kościół ozdabiały prace przygotowane przez W tym roku data 11 listopada była wyjątkowa. słabnącej nadziei. uczestników konkursu plastycznego koordyno- Wpleciona w ramy gminnego projektu „Z wol- Jak przejęta w biegu pałeczka wybrzmiało dru- wanego przez p. Ewę Lisowską ze Szkoły Podsta- nością w polskim sercu” realizowanego z oka- gie wystąpienie – Karola Kaniewskiego, młodego wowej w Rokietnicy. zji obchodów jubileuszu 100-leciu odzyskania licealisty. Jego Apel Niepodległościowy był po- Wszyscy artyści zostali nagrodzeni burzą okla- przez Polskę Niepodległości i wybuchu postania etycką formą pokłonu wszystkim tym, którzy sków wzruszonej publiczności wypełniającej licz- wielkopolskiego wymagała unikatowej oprawy. Poszczególne punkty programu odbyły się w nieco innej niż do tej pory kolejności, a całe wydarzenie nabrało jeszcze bardziej uroczystego charakteru. Tym razem obchody rozpoczę- liśmy pod krzyżem w Rokietnicy upamiętniają- cym bohaterów walk o niepodległość. Uroczysty szpaler pocztów sztandarowych, którym jak co roku dowodził Paweł Czachor – Prezes Oddziału Gminnego Związku OSP RP oraz składanie kwia- tów i zapalonych zniczy przez oficjalne delegacje, uzupełniły jubileuszowe wystąpienia. Autorem pierwszego, jak w pokoleniowej szta- fecie, był Pan Roman Łabędzki przedstawiciel Związku Więźniów Politycznych Okresu Stali- nowskiego 1939-1956. Słowa papieża Jana Pawła II o wolności oraz strofy wiersza „Wstań Polsko moja” Teresy Kossak-Orlik z 1952 r. więzionej w Fordonie, wypowiedziane zostały z wzrusza- jącą siłą doświadczenia, powinności, ale i nie- 54 | Rokickie Wiadomości OFICJALNE OBCHODY nie zarówno nową, jak i zabytkową część rokiet- • p. Michał Wieland Prezes Przedsiębiorstwa • fotografowie – p. Damian Nowicki, p. Rafał nickiej świątyni. Usług Komunalnych Depta, p. Adam Michta Na zakończenie, zgodnie z tradycją obchodów • p. Teresa Wieczorek Dyrektor Gminnego • artyści – p. Jacek Kortus, p. Michał Grudziń- Święta 11 listopada związanego z jego patronem Ośrodka Kultury w Rokietnicy ski, Piotr Kortus, Julia Gąska, Lidia Kaniewska – Św. Marcinem, uczestnicy mogli skosztować • p. Marian Szymański Prezes Zakładu Usług • nagłośnienie i oświetlenie – Michał Klaus biało-czerwonych rogali przygotowanych przez Komunikacyjnych Rokbus • kompozycje kwiatowe – p. Jadwiga Nadol- Piekarnię Piotra Łakomego. • p. Jerzy Maciejewski Prezes Rokietnickiego na-Czachor Ośrodka Sportu • rogale – p. Piotr Łakomy Dziękujemy wszystkim, którzy zaangażowali • p. Paweł Czachor Prezes JOSP Rokietnica • p. Zdzisław Szatkowski się w organizację uroczystości. Są to: • zabezpieczenie uroczystości pod krzyżem – • p. Sylwester Grolewski • Rada Gminy Rokietnica Druhowie z OSP Gminy Rokietnica • Mieszkańcy Gminy, którzy wzięli udział w wy- • Ks. Proboszcz Tadeusz Lorek z Parafii pw. Chry- • Rokietnicka Orkiestra Dęta darzeniu. stusa Króla w Rokietnicy • dyrekcja i uczniowie Zespołu Szkół im. Jadwi- Referat Organizacyjny i Promocji • p. Józef Fudala Sołtys Sołectwa Rokietnica gi i Władysława Zamoyskich w Rokietnicy UG Rokietnica • dyrekcja, grono pedagogiczne oraz ucznio- • harcerze Zdjęcia: wie Szkoły Podstawowej im. Jana Brzechwy • Związek Więźniów Politycznych Okresu Stali- Adam Michta, Damian Nowicki w Rokietnicy nowskiego 1939-1956. Oddział Wielkopolska

OFICJALNE OBCHODY Rokickie Wiadomości | 55 ROSgwiazdka „Z wolnością w polskim sercu” Świętowaną przez dwanaście miesięcy roczni- chętne do organizowania coraz cę wybuchu powstania wielkopolskiego i odzy- to nowych atrakcji przyciągają- skania przez Polskę niepodległości zwieńczyła cych mieszkańców również spo- ROSgwiazdka – coroczne wydarzenie podsumo- za gminy Rokietnica. Sztab oraz wujące miniony rok. 27 grudnia 2018 r., w hali hojność uczestników sprawiają, Rokietnickiego Ośrodka Sportu tym razem do- że co roku padają kolejne rekordy minowały wątki narodowe. Gości witały dźwię- w kwotach zebranych podczas Finału. dowolenie klientów. Solidni fachowcy zawsze ki muzyki w wykonaniu Rokietnickiej Orkiestry gotowi do działania, również na rzecz lokalnej Dętej oraz wokalistek GOK-u i zespołu FAMA. Kategoria społecznik: Józef Fudala – sołtys społeczności. Społecznicy, związani z gminą od Wierzbowa dekoracja rozbłysła biało-czerwo- z 20-letnim doświadczeniem. Otwarty dla ludzi, lat, z wielkim sercem do pracy i małej ojczyzny. nym światłem. Tradycyjny spot reklamowy z do- zawsze chętny do niesienia pomocy. Zaangażo- minującymi w danym roku w gminie wątkami, wany w życie gminy i sołectwa. Prezes Stowarzy- Zwieńczeniem ROSgwiazdki i jej muzyczną rozpoczynający rokrocznie ROSgwiazdkę, tym szenia Sołtysów Województwa Wielkopolskiego atrakcją był koncert Kasi Cerekwickiej. Wokalist- razem nawiązywał do rocznicowych obchodów, Koło Gminne. Pomysłodawca i organizator Balu ka zachwyciła czystym i barwnym głosem. Ten a stanowiący tło sceny slajd zawierała najważniej- Sołtysów oraz we współpracy z miejscową para- idealnie sprawdzał się zarówno w nastrojowych szy graficzny symbol 2018 r – powstańcze logo. fią, wydarzeń kulturalnych i patriotycznych in- balladach, jak i bardziej energetycznych utwo- To również podczas ROSgwiazdki miała miej- tegrujących mieszkańców sołectwa. Współor- rach, doskonale wpisujących się zaproponowa- sce premiera płyty, której artystyczny kształt po- ganizator Narodowego Święta Niepodległości nym zestawieniem w klimat rokietnickich obcho- zwolił nam zagrać WOLNOŚĆ. Wszyscy uczest- wpisanego w obchody Roku Powstania Wielko- dów Roku Powstania Wielkopolskiego w Gminie nicy imprezy otrzymali ją od organizatorów na polskiego w Gminie Rokietnica. Rokietnica. pamiątkę. Wręczane tego dnia statuetki Rokietnickiej Kategoria społecznik: Wojciech Nadolny Organizator: Urząd Gminy Rokietnica Wierzby, zawsze doceniające pracowitość, bez- – prezes Rokietnickiej Orkiestry Dętej od mo- Współorganizatorzy i Partnerzy: interesowność, pasję, zaangażowanie, talent i od- mentu jej powstania, tj. od 2009 roku. Uświet- • Rokietnicki Ośrodek Sportu Sp. z o.o. w Ro- wagę opisaliśmy w wyjątkowym roku jubileuszu niający wraz Rokietnicką Orkiestrą Dętą każde kietnicy wraz z załogą dodatkowym kontekstem. Takim, który łącząc do- ważne wydarzenie w gminie Rokietnica, zarów- • Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. świadczenie z entuzjazmem, staje się zachętą do no te świeckie, jak i religijne. Honorowy czło- w Bytkowie sumiennej, codziennej pracy łączącej pokolenia. nek Ochotniczej Straży Pożarnej, zaangażowany • Gminny Ośrodek Kultury w Rokietnicy w działania na rzecz rozwoju jednostki w Rokiet- • Zbyszek Starosta i Rokietnicka Orkiestra Dęta Statuetki Rokietnickiej Wierzby nicy. Pomysłodawca corocznego Balu Muzyka. • Zespół FAMA otrzymali: • Cukiernia „u Kamilka” Artur Lisiak Kategoria osobowość: Rokietnicki Sztab Kategoria Społeczna odpowiedzialność • Piekarnia Piotr Łakomy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – biznesu: Rafał Sierżant Instalatorstwo Elek- • Małgorzata Karpiczak – Ostrowska i Kwia- Aktywnie działający nie tylko podczas corocz- tryczno-Energetyczne – firma zaangażowa- ciarnia „Zakątek” nego ogólnopolskiego Finału, ale przez długie na w wydarzenia na terenie gminy Rokietnica. • Druhowie jednostek Ochotniczych Straży Po- miesiące wcześniej. Sztab gromadzi osoby za- Rodzinny biznes jest przykładem działalności żarnych angażowane, posiadające mnóstwo pomysłów, nastawionej nie na zysk, ale efekt końcowy i za- • Funkcjonariusze Policji

56 | Rokickie Wiadomości OFICJALNE OBCHODY OFICJALNE OBCHODY Rokickie Wiadomości | 57 ny z wielu obchodów krzyż na zbiegu ulic. Od- 3 Maja rokietnickich gimnazjalistów. dali pokłon. Pamięć trwa dopóty są ci, których nauczono chcieć pamiętać. Świętowanie zapisane w sercu Ks. Tadeusz Lorek, ks. Łukasz Majchrzak, wła- dze Gminy Rokietnica, sołtys Sołectwa Rokietni- Uchwalanie Konstytucji i patronat Matki tencji Ojczyzny. Bo tak uczono ich BYCIA. Wzię- ca serdecznie dziękują Pani Violetcie Poturnic- Boskiej Królowej Polski definiują dzień 3 Maja li sztandar, który mimo oświatowych zmian jest kiej i młodzieży gimnazjalnej SP Rokietnica za w sposób jednoznaczny. Data jest synonimem dla nich nadal święty. Stanęli w szyku przepasani budujący udział w Święcie 3 Maja w Rokietnicy. chwały, której wtóruje mądrość, świętość, pamięć biało-czerwoną szarfą. Trwali wsłuchani i obecni. D. P. i tożsamość wyrażona szacunkiem dla biało-czer- Towarzyszyli w skromnym pochodzie pod zna- wonych barw, ojczystej historii oraz wiary w ma- ryjne wstawiennictwo i opiekę. Zewnętrznym znakiem przywiązania do wartości patriotycznych i religijnych są odprawiane msze, oflagowane maszty przed instytucjami, capstrzyki, ar- matnie salwy, apele, koncerty, składane wiązanki i palone znicze. To również wizyty w miejscach pamięci, muzeach, zakątkach o wadze religijnej i cennej przeszłości. Ale to także własne decyzje. Nie wymagające nakazu i nie podlegające rozliczeniom z udzia- łu. Poza oficjalnymi obchodami, dyktowanymi racją i tradycją, jest bowiem w polskim sercu to coś, co łącząc w dzień 3 Maja pamięć i tożsa- mość, wydobywa w sposób spontaniczny szla- chetną dumę. Niekoniecznie pisaną wielką lite- rą i nabrzmiałą patosem – po prostu taką, której w szeregu przyjemnych majówkowych „klima- tów” zwyczajnie nie da się pominąć. Impulsem serca z jednej strony, z drugiej zaś budującym, dojrzałym wzorem był 3 Maja rokietnickich gimnazjalistów. Nie werbowani, nie przymuszani, po prostu przyszli. Na mszę w in-

-świąteczny w wykonaniu artystów z Poznania, „Świeczka dla Powstańca” który zakończył się odśpiewaniem Roty i przej- ściem pod pomnik, gdzie złożono kwiaty. Na za- kończenie uroczystości w domu parafialnym Arka 26 grudnia 2018 r. Kiekrz – kolejny przy małym poczęstunku można było obejrzeć film, wystawę zdjęć i pamiątek związanych z woj- etap obchodów rocznicowych skiem oraz Powstaniem Wielkopolskim. Pierwsza część odbyła się 14.12.2018 roku parafialnym odśpiewano Hymn i odsłonięto pa- Podziękowania dla organizatorów: Parafia pw. z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę Nie- miątkową tablicę. Część druga obchodów doty- św. Michała Archanioła i Wniebowzięcia NMP podległości. Po akademii przygotowanej przez czyła 100 rocznicy wybuchu Powstania Wielko- w Poznaniu, PIS Rokietnica-Kiekrz, oraz wszyst- dzieci ze szkoły podstawowej w Kiekrzu przema- polskiego i rozpoczęła się 26.12.2018 r. mszą św. kich, którzy przyczynili się do możliwości świę- szerowano do kościoła parafialnego, gdzie odpra- w intencji Ojczyzny oraz poległych Powstańców. towania tak uroczystych obchodów. wiona została msza św., po której na cmentarzu Po mszy przedstawiono program patriotyczno Przemysław Ksobich

58 | Rokickie Wiadomości OFICJALNE OBCHODY i integracji. Dla Krzyszkowian ważne było także Krzyszkowo 29 grudnia 2018 r. to, że pod skwer wyznaczony został ostatni już skrawek ziemi przekazany w okresie między- wojennym przez pana Gustawa Wierzbińskiego – Ocalić od zapomnienia tym bardziej, że zgodnie z wolą donatora „miał służyć mieszkańcom wsi”.

Skwer Należący do gminy teren przeznaczony pod założenie skweru znajduje się tuż przy central- nym wjeździe do Krzyszkowa. Ścieżki spacero- we zostały ułożone z bruku, który pozostał po przebudowie ul Głównej. W okresie powojen- nym przywieziono go z inicjatywy mieszkań- ców i ówczesnego wójta Gminy Rokietnica i za- razem mieszkańca Krzyszkowa – pana Musiała. Wyłożenie brukiem głównej drogi w Krzyszko- wie odbyło się w ramach szarwarku, czyli prac społecznych mieszkańców. Roślinność na skwerze zaprojektowała pani Marlena Solarz. Stworzono zieloną przestrzeń, która oddaje wiejski charakter miejscowości. Upamiętniając sześciu powstańców z Krzysz- kowa: Jakuba Baumanna, Piotra Cieślaka, Józe- fa Mamota, Franciszka Nowaczyka, Władysława Krzyszkowskie uroczystości poświęcone po- pomnienia”. Oprócz zorganizowanych w duchu Palacza i Jana Wierzbickiego, na skwerze posa- wstańcom wielkopolskim, w sposób szczególny patriotycznym festynów rodzinnych i spektakli dzono sześć dębów. Trwałość i wzrost roślinno- tym, którzy mieszkali w tej miejscowości, odby- teatralnych dla dzieci, jego głównym założeniem ści zapewni zamontowany automatyczny system ły się w niedzielę – 30 grudnia. Stanowiły część stało się zagospodarowanie skweru z pamiątko- nawadniania. Na skwerze zamontowano także sołeckiego projektu „Ocalić od zapomnienia”, re- wym monumentem i tablicą pamiątkową po- drewniany trejaż oraz ławki. alizowanego – od pomysłu po ostateczny kształt święconą powstańcom wielkopolskim z Krzysz- – z ogromnym zaangażowaniem mieszkańców kowa. Ideą przyświecającą pomysłodawcom było Monument i sołtys Marii Chojnackiej. uczczenie 100. rocznicy wybuchu powstania wiel- Zagospodarowując przestrzeń skweru, od po- Jego przygotowanie zajęło dwa lata. Początek kopolskiego, ocalenie historii i pamiątek zwią- czątku zaplanowano na nim miejsce do posa- dały przeprowadzone rozmowy z mieszkańca- zanych z jego uczestnikami oraz stworzenie dla dowienia monumentu upamiętniającego 100. mi Krzyszkowa. Zgromadzona w ich trakcie wie- mieszkańców najstarszej wsi w Gminie Rokietni- rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego dza, udzielone rady, wyrażone opinie pozwoliły ca miejsca, które poprzez przypomnienie wątków i udział w nim mieszkańców Krzyszkowa. Jego przygotować założenia do projektu „Ocalić od za- historycznych, stanowiłoby miejsce odpoczynku bazą stał się kamień ofiarowany przez pana Eu- OFICJALNE OBCHODY Rokickie Wiadomości | 59 geniusza Napierała wydobyty w trakcie prac ka- nalizacyjnych w Krzyszkowie. Ostateczny kształt monumentu został zapro- jektowany przez artystę plastyka z Szamotuł, p. Jarosława Kałużyńskiego. Głównym elementem jest postać orła zaczerpnięta z symboliki narodowej. To stylizowany siedzący ptak o cechach łączących orła heraldycznego i naturalistycznego w postawie czujnej, ale już nie bojowej. Orzeł strażnik osiadł na polnym kamieniu w Krzyszkowie, aby strzec zdobyczy pokoleń przodków. Znajdująca się u jego stóp tablica pamiątkowa zawiera nazwiska sześciu powstańców z Krzysz- kowa i stanowi materialny wyraz hołdu i uzna- nia mieszkańców Krzyszkowa dla ich postawy, upamiętniając przy tym setną rocznicę wybu- ciele władz samorządowych oraz rodziny Po- wie stała się centrum zaimprowizowanych wy- chu wielkopolskiego zrywu. wstańców Wielkopolskich i licznie zgromadze- darzeń sprzed 100 lat. nie mieszkańcy. Finałem obchodów było odpalenie rac przy- Obchody Przedstawicielom rodzin wręczono okolicz- gotowane przez Krzyszkowskich kibiców oraz Oficjalnego otwarcia skweru i odsłonięcia nościowe tabliczki. Po zakończonych oficjalnych pokaz fajerwerków. monumentu z tablicą pamiątkową dokonano uroczystościach odbył się pokaz grupy rekon- Mieszkanki Krzyszkowa tradycyjnie zadbały 29 grudnia 2018 r. strukcyjnej przedstawiający „rozbrojenie patrolu o swoich gości przygotowując ciasta i ciepły po- W uroczystościach udział wzięli przedstawi- pruskiego”. Oblężona dawna szkoła w Krzyszko- siłek z polowego kotła.

60 | Rokickie Wiadomości OFICJALNE OBCHODY OFICJALNE OBCHODY Rokickie Wiadomości | 61 Na początek jeszcze raz dziękujemy za zaproszenie nas na uroczystości 100-lecia Powsta- nia Wielkopolskiego w Cerekwicy. Nie mogliśmy sobie odmówić, a wręcz przeciwnie, naszym obowiązkiem było uczestniczyć i złożyć hołd wszystkim Tym, którzy walczyli i dali nam wol- ną Wielkopolskę i Polskę. Chcieliśmy też i god- nie reprezentować naszego dziadka powstańca śp. Józefa Binkowskiego. Była to przecież wyjąt- kowa okazja, którą obchodzi się raz na 100 lat! 27 grudnia 2019 Cerekwica: Także w małej, ciepłej i miłej wsi oraz gminie. Cieszy nas wszystkich, że młodzi pamiętają. Pamiętamy i dziękujemy Msza św. była piękna razem z dziećmi Szko- ły Podstawowej, z Mrowina. Potem uroczystość Mszą św. z niezwykłą homilią wygłoszoną w najśmielszych marzeniach nie spodziewa- na starym parafialnym cmentarzu w Cerekwi- przez ks. kanonika Henryka Demuta, wielolet- łam się, że będą gotowi przyjechać i uczestnicy gdzie spoczywają szczątki moich dziadów niego proboszcza parafii pw. Podwyższenia Krzy- czyć w lokalnych obchodach w Cerekwicy. Po- i pradziadów od XVIII wieku. Skromna i bar- ża Św. w Cerekwicy rozpoczęły się uroczystości myślałam, że skromny druk z datą i miejscem dzo wzruszająca – szczególnie w momencie, kie- 100. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskie- obchodów wydarzenia, dołączony do domowych dy wciągano powstańczą flagę na maszt. Było go w Cerekwicy. pamiątek po Józefie Binkowskim – powstańcu nam bardzo miło i mieliśmy ogromny zaszczyt To tutaj, na starym cmentarzu, znajduje się wielkopolskim mieszkającym onegdaj w Mrowi- przyjąć od wójta gminy Rokietnica pamiątko- pomnik wystawiony w 1926 r. staraniem Ma- nie – będzie podziękowaniem wyrażonym jego we upominki oraz proporzec, który zanieśliśmy cieja Koczorowskiego z Pamiątkowa ku czci po- rodzinie za nadesłane cenne dokumenty do na- dziadkowi na cmentarz we Wrocławiu. Odda- wstańców wielkopolskich poległych w walkach szego gminnego archiwum. Zaskoczył mnie tele- liśmy też hołd poległym w 1919 roku powstań- pod Rynarzewem i Szubinem: Józefa Grzesiaka fon i odzew – Przyjedziemy. Taką mamy potrze- com. Potem po uroczystościach były niespo- i Jana Bociana – synów tutejszej parafii. bę. Nie znaliśmy się wcześniej w ogóle. Jednak dzianki, spotkania po 46 latach z ludźmi mojego Uroczystościom przygotowanym przez parafię nie miałam żadnych problemów z identyfikacją. dzieciństwa w Mrowinie. Ogromnie wzruszyło w Cerekwicy z ks. Andrzejem Magdziarzem, jej Panią Idę i Pana Mikołaja podpowiedziała bijąca mnie to, że pamiętają mnie jeszcze z tego okre- proboszczem i Szkołą Podstawową w Mrowinie, z ich twarzy przychylność i serdeczność. Zwyczaj- su. Tym bardziej, że opuściłem Mrowino w wie- patronował Wójt Gminy Rokietnica Bartosz De- nie wiedziałam do kogo podejść się przywitać. ku 7 lat. Bardzo nam się podobało, że wszystkie rech. Mszę św. koncelebrowali byli proboszczo- Już wówczas poprosiłam, by zechcieli podzielić domy, latarnie, maszty, bramy bloków w Wiel- wie: ks. Henryk Demut i ks. Krzysztof Młynar- się z nami swoją refleksją. Obiecana nadeszła kopolsce i w samym Poznaniu były oflagowane czyk – niezapomniany inicjator obchodów 90. w uzgodnionym terminie. Jeszcze raz dzięku- kolorami biało-czerwonymi. rocznicy powstania wielkopolskiego oraz kapła- ję za to spotkanie. Ida Anna i Mikołaj Binkowscy z synami ni z Ukrainy, a oprawę muzyczną zapewnili ro- D. P. kietniccy muzycy. Krótką historię wybuchu powstania wielkopolskiego, w harcerskim duchu, przedstawili uczniowie i pedagodzy Szkoły Podstawowej w Mrowinie. W korowodzie pocztów sztandarowych i de- legacji, zgromadzeni mieszkańcy, w tym potomkowie powstańców wielkopolskich, udali się na Stary Cmentarz. Wciągnięcie flagi powstańczej na maszt, od- śpiewanie hymnu państwowego, uczniowski apel pamięci i złożenie kwiatów przy dźwiękach werbli zakończyło oficjalną część obchodów w dniu wybuchu powstania.

Musieliśmy tu być. Refleksje byłego mieszkańca Mrowina przysłane z Wrocławia Kiedy wysyłałam zaproszenie do pp. Binkow- skich mieszkających obecnie we Wrocławiu, 62 | Rokickie Wiadomości OFICJALNE OBCHODY OFICJALNE OBCHODY Rokickie Wiadomości | 63 Nasi BOHATEROWIE Jakże Bogu mam dziękować, jakie pisać wiersze Ziemię Polską wciąż całować To wciąż mało jeszcze Za Ojczyznę wolną Panie Za Jej wolne dziecię Niech zaborca już nie stanie W żadnym Jej powiecie Na rubieży w żadnej Gminie Nawet w małej wiosce Niech w pokoju czas tu płynie A zapomnim wnet o trosce Co spędzała sen im z powiek Gdy na karku z jarzmem żyli Dziś historia wers opowie O tych, którzy tu walczyli Rubryki poświęcone W małej wiosce czy w Poznaniu Z naszej ziemi był chłopakiem 100. rocznicy Powstania On nie oparł się wezwaniu Wielkopolskiego Całą piersią był Polakiem „Rokickie Wiadomości” Był Polakiem choć w niewoli Czas by zerwać grube pęta 2018/2019 Oddać życie to nie boli • nr 3/2018 s. 14-16; świadek historii – do re- Ot pokusa nieugięta lacji z 11 listopada 2018 r.: s. 16 p. R. Łabędzki; Jakże mocno kochać trzeba • nr 4/2018 s. 8-11 oraz Bieg Dominiki s. 36; On bohater czy szalony • nr 5/2018 s. 13 – konkurs fotograficzny By za wolność iść do nieba „Wolność kocham i rozumiem”; działania: Zdobyć raj ten upragniony s. 14-15; s.16-17 – Rokietnickie InteGRA- cje; Rokbus – s.29; Ciepły wietrzyk z lekka wieje • nr 6/2018 s.10-12: s.30 – rodzinny rajd Płomyk świeczki jasno mruga rowerowy; Dziecię małe w głos się śmieje • nr 7/2018 s. 8-9, s.28 – SP Mrowino w Lu- Tych w mogile to zasługa. sowie; • nr 8-9/2018 s. 6-7; s.27 – rajd Ku pamięci; Autor: Ryszard Szala – członek Forum • nr 10/2018 s.12-13; s.29 – stoisko Sołectwa Mrowino-Cerekwica na Rumpuciu; s.31 – Antoniego z Napachania Sołectwo Rokietnica na Rumpuciu; Napachanie, 03.2018 r. • nr 11/2018 s.12-13; s.17 – Narodowe Świę- to Niepodległości; s.23 – Biblioteka – spotkanie z historią; s.38 – finał biegów Dominiki; • nr 12/2018 s.12-13, s.14-15 – Święto nie- podległości; s.16 – XVI gminny konkurs recytatorski; s.27-28 – Zrozumieć niepod- ległość ZSP Napachanie; s.29 – Najmilsze słowo ojczyzna; • nr 1/2019 s.6-7 Rosgwiazdka; s.10 – noc w Bibliotece; s.36 – ROSbieg niepodległości; • nr 2/2019 s.33 – Świeczka dla Powstańca – Kiekrz; s.34-35 – obchody Krzyszkowo.