Inhoudsopgave

u u u u u u uu u u u

In het kort

uuu uu u uu u u u

Karakteristieke boomstructuren in IJlst dragen voor een belangrijk deel bij aan de identiteit en de leefbaarheid van deze stad.

Inleiding en aanleiding

1. Inleiding

u uuuu u u u uu u u u u uuu u u 1.1 Aanleiding uu uu uu

1.2 Doel

u • • • u 1.3 Opbouw Bomenbeleidsplan u uuuu uu

figuur1: Samenhang in bomenbeleid. Bron: Bomenstichting • • • u • • u • • u • u

1.4 Beleidsproces

u uu u

1.5 Leeswijzer uu uuu uuu u uuuu u

2. Beleidskaders

2.1 Strategisch kader

uu • • • u • uuuu • • • •

Programmabegroting 2013 met meerjarenramingen 2014-2016

o u uu u o u Nota Kapitaalgoederen (2013)

u u uu uu uu u u

Kadernotitie voor de Visie ruimtelijke kwaliteit gemeente Súdwest-Fryslân (2012)

u o u o u u u Duurzaamheidsvisie “Op – stap nei duorsumens” (2012)

uuuu uu uuu uu uu u uuu Erfgoedvisie (2012) u

Zorgvuldig omgaan met waardevol ’groen’ erfgoed zoals de Epemastate in is een van de doelen van de erfgoedvisie.

Bomenbeleidsplan (2008) o o u o u o u Bomennota (1997) u u u u

In Bolsward staan de monumentale bomen vooral in de binnenstad.

Kadernotitie Bomenbeleidsplan Súdwest-Fryslân (2012)

uu u u A. Kiezen voor model 4 Groene kaart Model Bomenverordening

Model 4: Groene kaart Model Bomenverordening (= lijst met beschermingswaardige bomen) u uu uu uu u ••• Er wordt voldaan aan de wens om overbodige regelgeving te voorkomen u u ••• Het bespaart tijd en geld voor afhandeling kapaanvragen u u uuu u

••• Bomen krijgen een betere bescherming. ••• Het model is deels al ingevoerd uu uu B. Burgers en belangenverenigingen betrekken bij het inventariseren van waardevolle en monumentale bomen u ••• Hiermee wordt meer draagvlak vanuit de ‘Mienskip’ bereikt

••• Mensen kennen de locaties goed uu

Bewoners zijn betrokken bij het inventariseren van waardevolle bomen.

2.2 Wettelijk kader uuu

Flora- en Faunawet

u u u • uu u uu • uu u uu uu uu u u

Boswet

u uu u u u uu u uuu uuu u .

Omgevingsvergunning

u uuuuuuu uu uu u uuuu

uu u u uu u u Wettelijke zorgplicht u u

Juridische uitgangspunten

u u 1. Algemene zorgplicht: uu u 2. Verhoogde zorgplicht: uu 3. Onderzoeksplicht:u uu uu

Visuele boomcontrole is een wettelijke verplichting.

3. Bomen

3.1 De waarde van bomen

uuu u uuu

Een groene omgeving met bomen zorgt voor waardeverhoging van de woningen met wel 10 Julianapark, Sneek). u

A. Architectuur Samenhang/structuur Sfeerbeeld/belevingswaarde • u • • u • uuuu • • • uu • u • u • uuu • u

B. Ecologie Natuurwaarde Milieufunctie • • uu • u • u • u • u • • • uuu

C. Functie Verkeersfunctie Recreatie • • • u • uuu u Economie Welzijn • •

Bijzonder accent met vergroeide wilgen op kruispunt Doniaburen te

3.2 Het landschap van Súdwest-Fryslân uuuu u uu u u u

u

Overzicht landschapstypen Súdwest-Fryslân. Bron: landschapsontwikkelingsvisie Nationaal Landschap Zuidwest- Fryslân.

Landschap kleigebied Veen- en stuwwallenlandschap merengebied Kernkwaliteit u uu u u u Elementen en u structuren u u u Kenmerkende u u boomsoorten u u u u Ontwikkelingen u u u u Visie u u u u uu u

3.3 Bomen in dorpen en steden

u u uu uuu uu uu

Iepenlaan langs invalsweg Sneek- Leeuwarden.

u u uu uuuuu

Prachtige loofgang in het 100 jarige Julianapark in Bolsward.

uu u

Wilhelminapark in Sneek is Rijksmonument. 3.4 Bomen in het buitengebied

u u u uu uu u u u

Erfbeplantingen zijn groene oases in het open landschap van Súdwest-Fryslân ().

3.5 Bomen op particulier terrein

uuu uuuuu u u u uuu u uu

Unieke standplaats van twee Platanen in een winkel aan de Oosterdijk in Sneek.

Een Ginkgo en een esdoorn uit 1834 in pastorietuin in Ysbrechtum. De bomen behoren tot de oudste en grootste bomen binnen de soort in Fryslân.

Een rode beuk uit 1818 is de oudste boom van Sneek (binnentuin Fries Scheepvaartmuseum).

Knelpunten

4. Knelpunten en overlast

u uu u uu

4.1 Ontwerp en inrichting

u u

Slechte groei bomen door te weinig bewortelbare ruimte.

4.2 Beheer en onderhoud

u • u • u • uu • • • u • u

Wortelopdruk veroorzaakt vaak overlast.

4.3 Ziekten en plagen

u u u uu u u u u u

Ziekte/plaag Gevolg uu u uu

Aantasting iepziekte leidt altijd tot sterfte boom.

Nieuwe regelgeving

5. Regelgeving en handhaving

5.1 Harmonisatie kapregelgeving

u uu u uuu uu u uu uu u u

5.2 Groenclusters uu u uu uu uu u u

5.3 Bomenregister

uu u uu u u u

Gedenkbomen zijn ook opgenomen in bomenregister.

5.4 Belangrijke boomstructuren

uu uuuu uuuuu uuuu uuuu

Belangrijke boomstructuur in Bolsward ( Hoog Bolwerk).

5.5 Overig bomen in het openbaar groen

u u uuu u 5.6 Herplantplicht

uu u u u

uu u

u uu uuu u

5.7 Bomenbalans

uuu Bomenbalans Aantal gekapte Aantal geplante Saldo bomen bomen 5.8 Waardebepaling bij schade aan bomen u u uu u u uuu u uuu

Waardevermindering bomen door schade wordt bepaald door erkende taxateur en verhaald op de veroorzaker

Nieuwe beleidskaders

6. Nieuw beleidskader

6.1 Ontwerp en inrichting Kader 1: Voor (her)inrichten met behulp van bomen maken we gebruik van het “Kwaliteitshandboek inrichting openbaar groen Súdwest-Fryslân”

Kwaliteitshandboek inrichting openbaar groen Súdwest-Fryslân

u u u uu uuu uu u uu • uu • • u • u •

Aandacht voor voldoende ondergrondse ruimte levert een kwalitatief goed bomenbestand op.

Kader 2: We hanteren vuistregels om te komen tot een gevarieerd (zowel in soort als in leeftijd) gezond bomenbestand, wat afgestemd is op het landschapstype of de woonkern in Súdwest-Fryslân

Bomen in dorpen en • steden • u • uuuu • u • u • uuu Bomen in het • buitengebied • u • uu u • uu • uu

Versterken boomstructuren langs water. Versterken puntbeplanting in klei- en veengebied.

6.2 Beheer en onderhoud Kader 3: Veiligheid gaat voor alles

u u u u

Kader 4: We beheren de bomen op een goed niveau voor een duurzaam bomenbestand

uuu uuuu uu

Productblad bomen

uu u u Deskundig en constant boombeheer is een voorwaarde voor een duurzaam bomenbestand.

Kader 5: We hanteren vuistregels om overlastsituaties te beheersen of te voorkomen

Type overlast Preventie Oplossing • • Wortelopdruk • u • • • u • u • • u • uu • uu • uu • Bladluis (plakkerigheid) u • • u • u u uu • • Schaduwwerking en uu • u uitzichtbeneming door bomen of • uu overhangende • takken • u • Bladval • u u • u •

• • Angst voor u omwaaien of • afvallende • takken. u • uuu uu • uu • Zaden en vruchten • • u u • uu • Allergieën u u u

6.3 Ziekten en plagen Kader 6: We hanteren vuistregels om ziekten en plagen te beheersen of te voorkomen

u u u

Vuistregels aanpak Iepenziekte

Beheer van • aangetaste uu bomen Preventie • u •

Vuistregels aanpak Kastanjebloedingsziekte Beheer van • aangetaste u bomen • Omgaan met • aangetast materiaal • • u uu • Verwerking • van aange- tast mate- • riaal • uu Aanplanten • u en verplanten uu • Gebruik van • u hout uuu Vuistregels aanpak Essenziekte Beheer van • aangetaste bomen Preventie • • uu u

Vuistregels aanpak Wilgehoutrups bij vooral wilg, populier of eik Beheer van • aangetaste bomen Preventie • u

Vuistregels aanpak Massariaziekte bij platanen

Beheer van • aangetaste • bomen Preventie • Vuistregels aanpak Watermerkziekte bij wilgen Beheer van • aangetaste • bomen Preventie • uu Vuistregels aanpak Eikenprocessieziekte u Beheer van • uu aangetaste bomen Preventie • u uuu u • • u • • uu uu

6.4 Bescherming bomen

Kader 7: We beschermen beeldbepalende, bijzondere en monumentale bomen en lanen

u

Op begraafplaatsen treffen we ook monumentale bomen aan die beschermd dienen te worden.

Beheer binnen de gemeente Súdwest -Fryslân

7. Personeel en organisatie

uu u u u u u u uuuu u u • u • u • u • • • • u u u u

Het boombeheer wordt zoveel mogelijk door eigen dienst uitgevoerd.

Communicatie

8. Communicatie

u u u u u u uu u u uuu

figuur 2: Schema communicatie bij werkzaamheden rond bomen.

u

Financiën

9. Financiën

uu u uu uuu uu u uu u

Bronvermelding en bijlagen

Literatuur

• uuuu • • • • u • Foto’s • • • • • u

Bijlagen

u u uu u

BIJLAGEN

Bijlage 1: productblad bomen

Bijlage 2: Bomenkaart Súdwest-Fryslân

Bijlage 3: Beoordelingscriteria beschermingswaardige bomen Beoordelingscriteria beschermingswaardige bomen Er dient aan minimaal één van de onderstaande criteria te worden voldaan. Beeldbepalend karakter • uu • u • uuu uuuuu • • u u • Monumentale u waarde Cultuurhisto- • u rische waarde u u • uuuu uuuu Bijzondere uu snoei- en/of boomvorm Natuurwaarde u Landschappelijke u waarde uu Dendrologische waarde Beoordelingscriteria groencluster Er dient beide criteria te worden voldaan. Omvang u Bovenwijks u karakter u

Beoordelingscriteria belangrijke boomstructuren Er dient aan minimaal één van de onderstaande criteria te worden voldaan. Historische uuuu waarde Versterking van uuu . de radiale structuur van de stad Belevings- en uuu herkenningswaar uuuu de langs hoofdroutes binnen woonwijken

Bijlage 4: Voorbeeld bomencatalogus

Bijlage 5: Kwaliteitshandboek inrichting openbaar groen Súdwest-Fryslân

1 Bomen Productblad: Bomen 1.1 Algemeen

• uuuu • u • • u juiste boom op de juiste plaats! • u • u - • uu • • uu

1.2 Standplaats

• u uuuu u • u uu • uu u

1.3 Civiele maatwerk

• uuu uu u • uuu uu • u • u • uu • uu u

Toepassen ter bescherming van - - - - u - - u

1.4 Groeiplaats

1.4.1 Algemeen

• u uuu u u • u • u u u • • • • Tabel 1 Volume groeiplaats Volume groeiplaats bij grondwaterprofiel in m3 uu

1.4.2 Toepassen bomengranulaat

• • u u u u Korreldichtheid [kg/m3] ± 2.630

• • u • • • u u • uu • u

1.4.3 Toepassen bomenzand

• • • u u

u uu u Vochtgehalte bij aflevering max. 20% • u • u uuu • u • u • • u uu • • • • u .

1.4.4 Toepassen volle grond, bomengrond of teelaarde

• • u • u • uu

uu u • u

5 - 10 % d.s. < 15% uu < 5% 5,0 - 7,5 E.C. < 1,5 mS/cm (bij 25 °C) > 20 mg P2O5 / 100 gram d.s. u u

1.4.5 Toepassen beluchtings- en bewateringssysteem

• uu • u • u • u uu u u • u u u • •

u u

1.5 Plantwerk

• • • • • uu • • • u • uu • • u

Boombescherming op bouwlocaties

Bijlage 6: Overzicht ziekten en plagen Iepziekte u uu u

u Kastanjebloedingsziekte u u

Essenziekte u

Wilgenhoutrups uu (wilgen, populieren, eiken) uuu u u

uu Massariaziekte (Platanen) u u u u uu u u Watermerkziekte (wilgen) u u uu u uu

uuu Eikenprocessierups u uuu u uuuuu u u u

u u u u u

Bijlage 7 overlast bomen

Type overlast Beschrijving uu Wortelopdruk uu u u u u u uu uu u u u u u Bladluis u (plakkerigheid) uuu uu uu uu u uu uu uu Schaduwwerking u en uu uitzichtbeneming door bomen of u overhangende takken Bladval u u u u u Angst voor omwaaien of u afvallende u takken. u

u Zaden en vruchten uu u uu u u Allergieën