UCHWAŁA NR XXI/171/2020 RADY GMINY

z dnia 21 maja 2020 r.

w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Wymój na lata 2020-2027

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 713) Rada Gminy Stawiguda uchwala, co następuje: § 1. Zatwierdza się Plan Odnowy Miejscowości Wymój na lata 2020 – 2027 przyjęty Uchwałą Nr 1/2020 Zebrania Wiejskiego Sołectwa Wymój z dnia 10 marca 2020 roku, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Traci moc uchwała Nr XIII/143/2016 Rady Gminy Stawiguda z dnia 03 marca 2016 roku w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Wymój na lata 2016-2020. § 3. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Stawiguda § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Gminy

Grzegorz Kołakowski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 1 Zał ącznik do Uchwały

PLAN ODNOWY WSI WYMÓJ NA LATA 2020-2027 Nr XXI/171/2020 Rady Gminy Stawiguda z dnia 21 maja 2020 r.

PLAN ODNOWY WSI WYMÓJ NA LATA 2020-2027

Sołectwo Wymój – Stawiguda, 2020 r.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 1

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

WPROWADZENIE

Plan Odnowy Wsi opracowano w wyniku konsultacji społecznych, przy współpracy z Sołtysem, Radą Sołecką i przedstawicielami aktywnych mieszkańców. Sołtys: Monika Modzelewska

Zespół roboczy do opracowania Planu Odnowy Wsi, został powołany na zebraniu sołeckim w dniu 25 maja 2019 roku :

1. Jan Filipski – lider grupy 2. Maciej Marchewka 3. Wojciech Modzelewski 4. Iwona Obidowska 5. Olaf Witak

Nadzór merytoryczny nad „Planem Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027” sprawuje Dariusz Nawotczyński – Koordynator Gminny, współpraca Ilona Flis - Kierownik referatu ds. Pozyskiwania Funduszy Zewnętrznych, Urząd Gminy w Stawigudzie.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 2

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie ...... 1 Wstęp i metodologia pracy nad planem ...... 3 1. Charakterystyka miejscowości Wymój ...... 7 1.1 Położenie i powierzchnia sołectwa ...... 7 1.2 Ludność i dynamika zmian ...... 10 1.3 Historia i Legendy ...... 16 1.4 Walory turystyczne ...... 18 2. Analiza zasobów służących odnowie wsi ...... 20 2.1 Dziedzictwo kulturowe ...... 20 2.2 Zasoby przyrodnicze ...... 22 2.3 Obiekty i tereny publiczne ...... 24 2.4 Infrastruktura techniczna ...... 25 2.5 Infrastruktura społeczna ...... 25 2.6 Gospodarka i rolnictwo ...... 25 2.7 Kapitał ludzki ...... 26 3. Diagnoza aktualnej sytuacji sołectwa ...... 27 4. Ocena mocnych i słabych stron (Analiza SWOT) ...... 28 5. Wizja rozwoju wsi Wymój ...... 29 5.1 Opis planowanych zadań inwestycyjnych ...... 29 5.2 Spójność planu z dokumentami dotyczącymi rozwoju społeczno – gospodarczego gminy i regionu ..... 32 5.3 Zasady wdrażania Planu Odnowy Wsi Wymój, monitorowanie i ewaluacja ...... 32 5.4 Sołectwo Wymój za 7 lat ...... 33

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 3

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

WSTĘP I METODOLOGIA PRACY NAD PLANEM

Odnowa i rozwój obszarów wiejskich to jedno z najważniejszych wyzwań, stojących przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Głównym jej celem jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich.

Odnowa wsi to wspólne działanie jej mieszkańców, zmierzające do poprawy jakości życia, w tym także jakości tego, co na wsi cenne: krajobrazu, wyglądu budynków, urządzeń sportowych, lokalnych atrakcji turystycznych i wielu innych elementów. Odnowa wsi jako odrębny nurt rozwoju obszarów wiejskich zakłada, że tożsamość wsi oraz wartości związane z życiem wiejskim mają do odegrania szczególną rolę. Niesie wszechstronne przeobrażenia na wszystkich płaszczyznach wsi. Ich kierunek i zakres są zmienne w czasie, zależą też od specyfiki regionu. Odnowa wsi to proces obejmujący bardzo szerokie spektrum działań, wpływających na podwyższenie jakości życia na wsi i tożsamości mieszkańców wsi. Siłą odnowy wsi są najważniejsze wartości związane z historią, kulturą, tradycją i wszystkim, co można objąć pojęciem dziedzictwa kulturowego.

Odnowa wsi to szeroki wachlarz przedsięwzięć, wynikających z potrzeb mieszkańców. Daje możliwość indywidualnego podejścia, wynikającego z odrębnego charakteru każdej wsi. Charakterystycznym elementem, spajającym wszystkie te przedsięwzięcia jest współdecydowanie mieszkańców wsi w sprawach kierunków rozwoju ich miejscowości. Plan Odnowy Wsi powstaje w wyniku debaty lokalnej na poziomie sołectwa. Takie działanie jest próbą złamania stereotypu planowania centralistycznego, w którym to Gmina decyduje o rodzaju przedsięwzięć w każdej miejscowości. Wraz z rozwojem akcji odnowy wsi coraz większe znaczenie ma w niej zmiana mentalności mieszkańców. Podstawą działań odnowy wsi są przede wszystkim aktywni ludzie kreujący wizerunek swojej miejscowości. Tylko dzięki współpracy mieszkańców możliwe jest dopracowanie się wspólnej przyszłej wizji sołectwa, kierunków jego rozwoju i konkretnych zadań do wykonania.

Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem wskazującym najważniejsze kierunki odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Przygotowanie i uchwalenie Planu stanowi warunek przy aplikowaniu o środki zewnętrzne, będzie także stanowić wytyczne dla władz Gminy Stawiguda przy opracowywaniu kierunków rozwoju miejscowości Wymój i planów inwestycyjnych Gminy.

Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działania te umożliwią rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłyną na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej.

Plan Odnowy jest skierowany na zagadnienia cywilizacyjno – kulturowe; koncentruje się na lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma pro-społeczny i pro – kulturowy charakter, dzięki czemu stanowi uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych i gospodarczych.

Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny, oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy miasta oferują konkurencyjną alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m. in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi do miasta.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 4

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Korzyści wynikające z posiadania Planu Odnowy Miejscowości:

1. Efektywne gospodarowanie zasobami ludzkimi, środowiskowymi, infrastrukturalnymi i finansowymi; 2. Ujęcie tego procesu w formie dokumentu umożliwia stałą ocenę postępów i korygowanie błędów przez wszystkich członków społeczności lokalnej; 3. Dokument umożliwia zaangażowanie władz lokalnych oraz mieszkańców w planowanie swojej przyszłości. Uwzględnienie różnych opinii, pomysłów i koncepcji często wymaga konsensusu. Osiągnięty na drodze otwartych konsultacji pozwala na wypracowanie strategii, z którą będzie identyfikowała się społeczność lokalna; 4. Tworzenie Planu Odnowy sprzyja realistycznej ocenie mocnych i słabych stron miejscowości, a przez to identyfikacji możliwości oraz potencjalnych problemów, które mogą pojawić się w przyszłości. Sprzyja to uniknięciu trudności w realizacji planu.

Podstawą tworzenia Planu Odnowy jest inwentaryzacja lokalnych zasobów i potencjałów, zmobilizowanie ich, zainwestowanie w rozwój i stworzenie systemu działań partnerskich tak, aby uzyskać efekt żywiołowego przyrastania inicjatyw i kumulowania się ich skutków.

Prace nad Planem Rozwoju Wsi Wymój trwały blisko 6 miesięcy i przebiegały w kilku etapach.

Dla zapewnienia jak najszerszego udziału mieszkańców zorganizowano kilka spotkań konsultacyjnych. Do zadań grupy roboczej ds. opracowania planu należało powiadamianie mieszkańców o spotkaniu, organizacja spotkań, przekazywanie informacji i materiałów roboczych mieszkańcom, stały kontakt z koordynatorem gminnym. Lider grupy roboczej odpowiadał za merytoryczny przebieg spotkań, zebranie informacji i ostateczną koordynację przy opracowaniu Planu Odnowy.

Pierwsze spotkanie konsultacyjne i jego rezultaty. Na pierwszym spotkaniu poinformowano mieszkańców o celach i zasadach opracowania Planu Odnowy Wsi. Przedstawiono uchwałę Rady Gminy Stawiguda z dnia 27 czerwca 2019 roku, oraz uchwałę Zarządu Województwa z dnia 13 sierpnia 2019 roku o wyborze sołectwa Wymój do Programu Odnowy Wsi Województwa Warmińsko – Mazurskiego.

Na spotkaniu wybrano zespół roboczy do opracowania planu i wyłoniono lidera grupy. Omówiono charakterystykę miejscowości, dokonano analizy zasobów. Określono główne problemy rozwojowe.

Szkolenia grupy roboczej w programie Odnowy Wsi Województwa Warmińsko - Mazurskiego „WIEŚ WARMII, MAZUR I POWIŚLA, MIEJSCEM W KTÓRYM WARTO ŻYĆ…”

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 5

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Zalesie Fot. Olaf Witak

.

Nowe Monasterzyska Fot. Maciej Marchewka

Blanki Fot. Jan Filipski

Cykl szkoleń pozwolił grupie roboczej w przygotowaniu z mieszkańcami Planu Odnowy Wsi. Zespół w ramach szkoleń odwiedził miejscowości: Blanki, Nowe Monasterzyska, Zalesie, które brały udział w marszałkowskim programie Odnowy Wsi w latach ubiegłych. Celem była promocja dobrych praktyk.

Drugie spotkanie konsultacyjne i jego rezultaty. Drugie spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami odbyło się z udziałem koordynatora gminnego w świetlicy wiejskiej. Zespół roboczy przekazał mieszkańcom informacje ze szkoleń. Spotkanie poświęcone było szczegółowemu omówieniu priorytetów, celów i zadań. Przeprowadzono z dorosłymi mieszkańcami analizę mocnych i słabych stron wsi, szans i zagrożeń (analiza SWOT). Podobne analizy przeprowadzono w oddzielnych grupach z dziećmi w wieku 3-12 lat oraz 13-20 lat. Wyniki prac posłużą grupie roboczej do analizy i określenia celu.

Opracowany Plany Odnowy Wsi ma zawierać wszystkie potrzeby mieszkańców, nie tylko te, które kwalifikują się do wsparcia finansowego w ramach działania „Odnowa Wsi Województwa Warmińsko - Mazurskiego ”.

Należy pamiętać, że realizacja zadań wykraczająca poza możliwości programu może być finansowana w ramach innych funduszy (np. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko - Mazurskiego, PO Infrastruktura i Środowisko, PO Kapitał Społeczny, Funduszu Sołeckiego, budżetu gminy i innych aktualnie dostępnych środków).

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 6

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Trzecie spotkanie konsultacyjne. Kolejne spotkanie konsultacyjne w grupie roboczej odpowiedzialnej za opracowanie Planu Odnowy Wsi dotyczyło głównie uzgodnień związanych z harmonogramem wdrażania go w poszczególnych latach. Określono również szacunkowe propozycje kosztów, związanych z realizacją wybranych zadań i przedsięwzięć. Ponadto przeanalizowano z jakich źródeł można będzie skorzystać przy wdrażaniu planu. Realizacja planu związana jest z aktualnym okresem programowania do roku 2027. Następnie omówiono wyniki uzgodnień z przedstawicielami Urzędu Gminy dotyczące wsparcia finansowego dla realizacji wybranych zadań o szczególnym znaczeniu dla mieszkańców.

Opracowany Plan Odnowy Wsi nie jest dokumentem zamkniętym. Na każdym etapie jego wdrażania wraz ze zmieniającymi się okolicznościami i wymaganiami będzie możliwość jego uzupełniania, poprawiania i udoskonalania.

Każde z wymienionych spotkań było dokumentowane, listy obecności zostały zarchiwizowane, w niektórych przypadkach została zrobiona dokumentacja fotograficzna spotkań.

Ostatnim elementem pracy nad Planem Odnowy Wsi Wymój było opracowanie zebranych materiałów. Zebrane dane poddano szczegółowej analizie, uzupełniono informacje zebrane na podstawie danych statystycznych udostępnionych przez Urząd Gminy Stawiguda. Korzystano również z informacji i dokumentów udostępnionych przez mieszkańców Wymoju lub innych danych historycznych z zasobów bibliotecznych, archiwów i dostępnych danych z internetu.

Dodatkowo w dalszym rozdziale umieszczono informację o tym, w jakim zakresie opracowany plan odnowy miejscowości jest zgodny z dokumentami strategicznymi rozwoju obszarów wiejskich na różnych poziomach od gminy, poprzez , województwo i kraj, a skończywszy na Unii Europejskiej.

Odnowa miejscowości to nie tylko opracowany dokument, to proces społeczny dziejący się wewnątrz naszego sołectwa. Jeśli ma on być trwały i w perspektywie 7 do 10 lat dokonać widocznych zmian, powinien opierać się na odpowiednich zasadach. Ostatni rozdział zawiera szczegółowy opis pracy, jaka została wykonana dla opracowania Planu Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027. Tak zebrane dane i opracowane informacje przedstawiono w pięciu rozdziałach zgodnie z informacjami podanymi w spisie treści. Ostatnim etapem opracowania Planu Odnowy było przyjęcie Uchwały Zebrania Wiejskiego mieszkańców w dniu 10 marca 2020 r., i przedłożenie go do przyjęcia Uchwałą Rady Gminy Stawiguda. Teraz pozostaje już tylko codzienna zespołowa praca nad wdrażaniem zadań i przedsięwzięć aktywizujących lokalną społeczność i przyczyniających się do rozwoju sołectwa Wymój.

Wypracowany Plan Odnowy, przy szerokim jego uspołecznieniu i wspólnej pracy mieszkańców miejscowości, jest czymś więcej niż tylko dokumentem planistycznym, potrzebnym wyłącznie w celu ubiegania się o wsparcie finansowe. Mamy nadzieję, że dokument ten będzie analizą aktualnych zasobów sołectwa, zidentyfikowaniem z jednej strony barier rozwojowych, z drugiej szans rozwojowych i poszukiwania sposobów na rozwiązywanie istniejących problemów. Uświadomienie sobie wpływu na rozwój naszej małej społeczności, wzrost aktywności, wspólna integracja są podstawą Planu Odnowy Wsi Wymój.

Mieszkańcy

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 7

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI WYMÓJ

1.1 POŁOŻENIE I POWIERZCHNIA SOŁECTWA

Wymój to malownicza wieś warmińska położona w województwie warmińsko – mazurskim w gminie Stawiguda nad jeziorem Wymojskim oraz rzeką Pasłęką.

Gmina Stawiguda leży w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w obszarze Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Olsztyna w którym stanowi bezpośrednie zaplecze inwestycyjne zarówno dla funkcji komercyjnych, jak i mieszkaniowych. Potencjał gminy w dużej mierze wynika z bezpośrednich powiązań z nadrzędnym układem komunikacyjnym, w tym przede wszystkim z lokalizacją węzłów na drodze krajowej DK 51 i obwodnicy Olsztyna. Istotną rolę odgrywa w gminie także sektor turystyczny. Szczególne preferencje dla rozwoju bazy turystyczno-wypoczynkowe wynikają z wybitnych uwarunkowań przyrodniczych i krajobrazowych oraz możliwego oddziaływania czynników miejskiego obszaru funkcjonalnego na rozwój przedsiębiorczości

Sołectwa: Bartąg, Bartążek, Dorotowo, Gągławki, Gryźliny-Zielonowo, Jaroty, -Kręsk, Miodówko-, -Rybaki, Ruś, Stawiguda, , Wymój. Pozostałe miejscowości: Binduga, Ćwikielnia, Grada, Kieruj, Klekotowo, Łański Piec, Muchorowo, Owczarnia, Stary Dwór, Zarośle, Zazdrość, Zofijówka Sąsiednie gminy: Gietrzwałd, , Olsztynek, Purda

GMINA STAWIGUDA

Mapa ogólna gminy Stawiguda i z podziałem na sołectwa

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 8

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie

Powierzchnia Sołectwa Wymój wynosi 859,92 ha. Na tle Gminy Stawiguda której powierzchnia zajmuje 22500,00 ha stanowi to 3,82% powierzchni.

Zwyczajowo Wymój dzieli się na trzy części, posiadające lokalne nazwy: stale zamieszkany Wymój Wieś, część letniskowo-wczasowa Wymój Domki i Wymój Kolonia. Zabudowa kolonijna jest rozproszona na polach, a poszczególne siedliska oddalone są od centrum miejscowości o kilka kilometrów. Wymój jest typowo warmińską osadą. Świadczą o tym obyczaje mieszkańców, ale też zabudowa wsi. Układ funkcjonalny jest zróżnicowany, przeważają domy kondygnacyjne, proste w budowie, bez ganków i dobudówek. Miejscowość znajduje się 2,5 km od drogi krajowej S-51.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 9

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Zabudowa Wsi Wymój Fot. Jan Filipski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 10

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

1.2 LUDNOŚĆ I DYNAMIKA ZMIAN

W sołectwie Wymój zameldowane są obecnie 232 osoby (wg stanu na 31.12.2019 r.), znajduje się tu 78 domostw, powstają wciąż nowe domy. Z każdym rokiem mieszkańców przybywa. Oddzielną grupę stanowią mieszkańcy sezonowi, którzy mają swoje domki letniskowe nad jeziorem Wymojskim. Mieszkańcy Wymoju na tle wszystkich mieszkańców Gminy Stawiguda stanowią 2,18%.

Liczba mieszkańców Wymoju na tle pozostałych sołectw w Gminie Stawiguda Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie Miejscowości Gminy Stawiguda Liczba mieszkańców Bartąg 2634 Bartążek 327 Dorotowo 519 Gągławki 252 Gryźliny 568 Jaroty 2177 Kręsk 24 Majdy 150 Miodówko 143 Pluski 323 Rybaki 43 Ruś 468 Stawiguda 1953 Tomaszkowo 759 Wymój 232 Zezuj 14 Zielonowo 33 Binduga 1 Zazdrość 8 Razem 10628

Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 11

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Analiza ludności w miejscowości Wymój. Stan na dzień 31 grudnia 2019 r.

Przedział wiekowy kobiety mężczyźni 0-7 13 10 8-11 4 7 12-18 12 11 19-65 75 71 powyżej 65 14 15 Ogółem 118 114 Całkowita liczba ludności 232

Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie

Struktura ludności w miejscowości Wymój. Stan na dzień 31 grudnia 2019 r.

powyżej 65 lat: 29

19-65 lat: 146

12-18:lat 23

8-11 lat:11

0-7 lat 24

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6.0 Podpisany 50 100 150 200 250 Strona 12

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Zestawienie ludności Sołectwa z podziałem na kobiety i mężczyzn i grupy wiekowe. Stan na dzień 2019-12-31 140 120 100 80

60

40

20

0

0-7 lat 14 8-11 lat 4 12-18 lat 12 19-65 lat 75 powyżej 65 lat Ogółem 119 kobiet 10 kobiety 7 kobiet 11 kobiet 71 14 kokbiet 15 kobiet 114 mężczyzn mężczyzn mężczyzn mężczyzn mężczyzn mężczyzn

kobiety mężczyźni

Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie

Struktura powstawania budynków mieszkalnych w przedziałach czasowych:

Lata od 1880 do 1911 – 3 budynki Lata od 1912 do 1942 – 36 budynków Lata od 1943 do 1973 – 4 budynki Lata od 1974 do 2004 – 14 budynków Lata od 2005 do 2020 – 21 budynków

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 13

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Zestawienie budynków mieszkalnych w miejscowości Wymój powstałych w latach 1880-2020

80 70 60 50 40 30 20 10

0 lata od 1880 lata od 1912 lata od 1943 lata 1974 do lata 2005 do Razem 78 do 1911: 3 do 1942: 36 do 1973: 4 2004: 14 2020: 21 budynków budynki budynków budynki budynków budynków

Źródło: Urząd Gminy w Stawigudzie

Mieszkańcy wsi to ludzie życzliwi, pogodni i bardzo utalentowani. Są również bardzo chętni i zaangażowani we wszelką pomoc przy pracach społecznych na rzecz sołectwa. Mieszkańcy brali czynny udział w budowie boiska i placu zabaw. W czynie społecznym wykarczowali część trzcin przy plaży nad jeziorem, brali udział w robotach remontowych świetlicy, pomalowali przystanek autobusowy.

W 2019 roku po wyborach sołeckich na jednym z portali społecznościowych założona została strona internetowa sołectwa. Umożliwiło to i ułatwiło dotarcie z informacją do mieszkańców, pobudziło ich aktywność oraz otworzyło sołectwo na zewnątrz.

Podejmowanie inicjatywy i zaangażowanie mieszkańców w realizację wspólnych celów jest godne pochwały i naśladowania, zwłaszcza w czasach, w których czyn społeczny nie jest powszechnie popularny i stosowany. Podejmowanie wspólnych akcji przez mieszkańców wpływa na ich integrację i poprawę więzi międzyludzkich, a także wzrost tożsamości z miejscem zamieszkania. Zaspokojenie potrzeb społecznych jest kluczem do dalszego zaangażowania się mieszkańców w kolejne inicjatywy, a ich aktywność - determinantą rozwoju wsi i dumą władz gminy.

W lipcu 2019 r. w sołectwie powstało Stowarzyszenie „MÓJ WYMÓJ”, które ma wspierać władze sołectwa, propagując i inicjując akcje kulturalno - społeczne. Osoby tworzące Stowarzyszenie to społecznicy. Są wśród nich miejscowi artyści (przedstawiciele malarstwa, rzeźby, haftu, fotografii, poezji, muzyki). Determinacja liderów jest o tyle ważna, że widać wspólny potencjał i chęć działania. Doświadczenie liderów to organizacja wystaw malarskich na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym, organizacja wystaw fotografii, haftu, udział w spotkaniach z poezją, udział mieszkanek w lokalnym chórze, organizacja wycieczek krajobrazowych, wyjazdów dla dzieci i seniorów do filharmonii, teatru i kina, organizacja mistrzostw w rzucie lotką do tarczy.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 14

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

W sołectwie działalność prowadzi Fundacja na Rzecz Poprawy Jakości Życia "Artvita”, której misją jest holistyczne podejście do życia człowieka, służące utrzymaniu równowagi życiowej poprzez tworzenie warunków do zmiany i wzmacnianie potencjału osób, w celu podniesienia jakości swojego życia i osiągnięcia sukcesu – w wymiarze fizycznym, zdrowotnym, emocjonalnym, społecznym, zawodowym i duchowym. Fundacja zorganizowała następujące spotkania: - z warmińskim działaczem regionalnym Edwardem Cyfusem – na którym można było kupić książki autora oraz poznać nowości, które niedługo zostaną opublikowane (również o Wymoju), - obchody Dnia Kobiet w Wymoju „Kobiety z klasą i z tradycją” (mini – warsztat „Nasza Moc Kobieca”, warsztat tajemnice szybkiego makijażu „Kobiecość ma wiele odcieni”, rozmowy o tradycji, planowanie wymojskiej nocy świętojańskiej nazywanej palinocką. (to szczególny dzień związany z przesileniem wiosenno-letnim, kiedy rozpalano ogniska, tańczono, śpiewano pieśni o miłości); - Cuda Wianki II - Wymojska Noc Świętojańska – wicie wianków, śpiewy i tańce tradycyjne, ceremonia puszczania wianków, kąpiel w jeziorze, ognisko, - zabawa sobótkowa - rodzinne malowanie muralu na przystanku autobusowym w klimacie wymojskim.

Na terenie sołectwa organizowane są następujące wydarzenia: 1. Mistrzostwa Wymoju w rzucie lotką do tarczy 2. Coroczne ”majenie” kapliczki i przydrożnych krzyży 3. Spotkania z ludźmi związanymi z historią i zwyczajami regionu 4. Cykliczne wycieczki rowerowe we współpracy z GOK Stawiguda 5. Zainicjowana w 2019 roku akcja “ Chcesz być szczęśliwy hoduj kwiaty”, której rezultatem jest projekt „Kwietny Wymój” (wspólna sezonowa dekoracja domostw i przestrzeni publicznej. 6. Organizacja pikników integrujących sąsiadów i imprez dla dzieci i młodzieży. 7. Treningi i mistrzostwa młodzieży w piłce nożnej 8. Treningi i udział mieszkańców w gminnych mistrzostwach w piłce plażowej w Tomaszkowie.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 15

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Foto Jan Filipski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 16

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

1.3 HISTORIA I LEGENDY Powstanie wsi datuje się na 1351 rok. W pobliżu Wymoja badania archeologiczne wykazały istnienie osady sprzed 2000 lat. Wieś założona została na północno-zachodnim krańcu niemal 50 - hektarowego jeziora Wymój, przez które przepływa rzeka Pasłęka. Nazwa wsi pochodzenia pruskiego, brzmiała początkowo Wemithen, po roku 1945 przyjęto nazwę Wymój (taka nazywa była używana przez miejscową ludność). Zdjęcie Wymoju zostało użyte, a tradycje regonu opisane w książce Edwarda Cyfusa „……a życie toczy się dalej”.

Wymój w Plebiscycie który odbył się 1920 roku jako jedna z nielicznych wsi na Warmii i Mazurach zagłosował za przyłączeniem tych ziem do Polski.

W 1930 roku powstała w Wymoju Polska szkoła do której uczęszczały też dzieci z pobliskich wiosek. Szkoła istniała do 1939 roku.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 17

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

LEGENDA O WYMOJU I PASŁĘCE

W 2019 roku w ramach cyklu „ Przygoda z bajką”, organizowaną przez Stowarzyszenie „MÓJ WYMÓJ” dla miejscowych dzieci powstała piękna legenda o Wymoju i Pasłęce:

„Bardzo dawno temu, na terenach naszej Warmii mieszkał lud Prusami zwany, a dokładnie plemię pruskie Warmowie.

Warmowie byli pracowici i zapobiegliwi. Mieli swoje gospodarstwa, a w nich różne zwierzęta. Łowili ryby w licznych jeziorach, a w lasach zbierali grzyby, jagody, orzechy i inne dary natury. Dawne lasy były piękne, gęste, prawdziwe puszcze i bory. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie, łosie, jelenie, wilki, rosomaki, rysie, żbiki i wiele innych zwierząt.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 18

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Na skraju takiego boru swoje gospodarstwo miał młody Wymój ( w języku Prusów Wemithen ). Odkąd zmarli jego rodzice, a liczne rodzeństwo założyło nowe rodziny i rozjechało się po Warmii, Wymój został sam. Mieszkał na uboczu, do innych gospodarstw miał dość daleko. Pracował w polu, łowił ryby w pobliskich dużych stawach, hodował zwierzęta, miał własne barcie, a z nich miód. Jednak samotność zaczęła doskwierać młodemu Wymojowi, tęsknił do rozmów, chciał się z kimś podzielić dobrem, które miał. Niestety nie mógł spotkać panny, która skradłaby jego serce ... (pełny tekst na stronie Stowarzyszenia „MÓJ WYMÓJ”)

. A kiedy późną nocą zatrzymasz się w miejscu, gdzie Pasłęka wpływa do jeziora, można usłyszeć szepty : " Wyyy...mój, dzieeeci..."

Usłyszy je ten, kto ma czystą duszę, kocha naturę i wierzy w baśnie”.

Autor: Bożena Z. Szabłowska (Sofi)

1.4 WALORY TURYSTYCZNE

Pięknie krajobrazowo położona wieś nad jeziorem Wymojskim w dorzeczu Pasłęki, będącą historyczną granicą Warmii i Mazur urzeka swoją „magią”. Wymój otoczony żywicznymi lasami sosnowymi, stał się miejscem przyciągającym osoby chcące zadbać o swoje zdrowie.

Część zabudowy wsi to domki letniskowe, które co roku odwiedzane są przez turystów z kraju i z zagranicy. W sołectwie znajdują się gospodarstwa agroturystyczne czynne przez cały sezon. Istniejąca bioróżnorodność fauny i flory przyciąga miłośników przyrody i agroturystyki, w tym miłośników turystyki rowerowej, pieszej, miłośników grzybobrania, zbioru jagód, żurawiny, jeżyn. Malownicze położenie jeziora przyciąga amatorów wędkowania. Dorzecze rzeki Pasłęki kryje tajemnice dawnego młyna i tam zalewowych, jest ostoją bobrów. Charakterystycznym symbolem turystycznym wsi są przydrożne kapliczki. Przez Wymój przebiegała trasa pieszych pielgrzymek do sanktuarium w Gietrzwałdzie.

Wymój to malownicza wieś warmińska.

Fot. Jan Filipski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 19

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Pagórkowate położenie sołectwa nad jeziorem Wymojskim w dorzeczu malowniczej rzeki Pasłęki, otulonej żywicznymi lasami sosnowymi czyni Wymój enklawą dla ludzi chcących odciąć się od “pędzącego” świata. Ostoja bobra na rzece Pasłęce, ochrona występującego tutaj bielika, możliwość obserwacji rykowiska jeleni czy podglądania lęgu żurawi czyni to miejsce wyjątkowym. Otaczające wieś i jezioro bory sosnowe stwarzają niepowtarzalny mikroklimat. Istniejąca bioróżnorodność fauny i flory przyciąga miłośników przyrody i agroturystyki, w tym miłośników turystyki rowerowej, pieszej, miłośników grzybobrania i amatorów wędkowania . Fot. Maciej Marchewka

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 20

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Fot. Jan Filipski i Maciej Marchewka 2. ANALIZA ZASOBÓW SŁUŻĄCYCH ODNOWIE WSI

2.1 DZIEDZICTWO KULTUROWE

Na terenie wsi znajdują się potwierdzone badaniami archeologicznymi ślady osady z przed 2000 lat. Na rzece Pasłęce przepływającej przez Wymój, będącą jednocześnie historyczną granicą Warmii i Mazur istnieją pozostałości dawnego młyna oraz ruiny tam zalewowych. We wsi znajdują się kulturowe obiekty sakralne przeplatające się z typowym budownictwem warmińskim. Przy głównej drodze, wzdłuż której leży Wymój, znajdują się dwie kapliczki (w tym jedna z dzwonniczką), których historia i powstanie związane są prawdopodobnie z pierwszymi pielgrzymkami, które miały miejsce tuż po objawieniach NMP w Gietrzwałdzie. Trzecia kapliczka zlokalizowana jest na Kolonii. Przy drodze znajdują się także 2 krzyże. W centrum Wymoju zachował się dawny budynek szkoły niemieckiej, w której po wojnie do lat sześćdziesiątych znajdowała się czteroklasowa szkoła podstawowa. Obecnie w budynku znajduje się świetlica wiejska i mieszkania. Warto wspomnieć, że w Plebiscycie przeprowadzonym w 1920 roku na Warmii i Mazurach mieszkańcy Wymoju jako jedni z nielicznych w województwie zagłosowali za przyłączeniem tych ziem do Polski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 21

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Wszystkie te miejsca uatrakcyjniają i podkreślają wyjątkową rolę Wymoju w historii Warmii.

Fot. Jan Filipski

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 22

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

2.2 ZASOBY PRZYRODNICZE

W krajobrazie wsi wyróżniają się takie obszary jak: jezioro Wymój, otaczający wioskę las sosnowy, rzeka Pasłęka, która stanowi umowną granicę między Warmią i Mazurami. Tereny przyrzeczne zostały objęte ścisłą ochroną czynną i gatunkową poprzez utworzenie Rezerwatu „Ostoja Bobrów”. O wartości rezerwatu stanowią nie tylko bobry i inne, licznie występujące tu gatunki fauny i flory, ale również niezwykle urozmaicony krajobraz doliny rzeki, z licznymi przełomowymi odcinkami lub płynącej leniwie między łąkami i torfowiskami. Dolina rzeki objęta jest Siecią Ochrony Ptaków i siedlisk NATURA 2000. W pobliżu wsi znajduje się także Rezerwat orła bielika. Z przyrodniczego punktu widzenia interesujące są zadrzewienia znajdujące się we wsi oraz zadrzewienia śródpolne. Wioskę otacza las sosnowy, którego uzdrawiające właściwości przyciągają osoby chcące tu leczyć astmę, nadciśnienie, choroby serca lub po prostu wzmocnić odporność. Jezioro Wymój o powierzchni 44,375 ha otoczone jest lasem i łąkami. Jego brzegi są przeważnie wysokie, miejscami na zachodzie strome, zaś na południu i północy – niskie i podmokłe. Zachodni i wschodni brzeg jest porośnięty borem sosnowym. Linia brzegowa jest mało urozmaicona, jest to typowy akwen rekreacyjny. Występujące w nim ryby to: leszcz, płoć, pstrąg, szczupak, węgorz, okoń, sandacz, lin, karaś.

Przez wiele lat wieś miała charakter rolniczy. Dziś działalność rolnicza nie ma już charakteru dominującego. Mieszkańcy posiadają niewiele ziemi uprawnej, młodzi pracują w miastach. Wieś jest za to często odwiedzanym miejscem przez zachodnich miłośników turystyki. Dla przybywających w sezonie urlopowym turystów wielu mieszkańców przygotowało swoje domy na ich przyjęcie. Biorąc pod uwagę malownicze położenie, tereny Wymoju mają obecnie charakter wypoczynkowy i rekreacyjny. Spokojna okolica sprzyja letniemu wypoczynkowi; tereny te są także licznie odwiedzane przez grzybiarzy.

Pagórkowate położenie sołectwa nad jeziorem Wymojskim w dorzeczu malowniczej rzeki Pasłęki, otulonej żywicznymi lasami sosnowymi czyni Wymój enklawą dla ludzi chcących odciąć się od “pędzącego” świata. Ostoja bobra na rzece Pasłęce, ochrona występującego tutaj orła bielika, możliwość obserwacji rykowiska jeleni czy podglądania lęgu żurawi czyni to miejsce wyjątkowym. Otaczające wieś i jezioro bory sosnowe stwarzają mikroklimat przyciągający osoby chcące zadbać o drowie. Istniejąca bioróżnorodność fauny i flory przyciąga miłośników przyrody i agroturystyki, w tym miłośników turystyki rowerowej, korzystających z sieci szlaków w pobliskich lasach na terenie całej gminy oraz miłośników grzybobrania, z uwagi na bogactwo tych dóbr natury w okolicznych lasach. Bogactwo ryb w jeziorze przyciąga amatorów wędkowania.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 23

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 24

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

2.3 OBIEKTY I TERENY PUBLICZNE

W sołectwie znajduje się ogólnodostępne boisko do piłki nożnej, siatkowej, koszykówki, wiata i miejsce na ognisko do spotkań integracyjnych, plac zabaw dla dzieci, świetlica wiejska wyposażona w stół do tenisa stołowego, stół bilardowy, lotki z tarczą. Nad jeziorem Wymojskim wydzielony jest pas plaży dla mieszkańców i turystów, znajduje się przystanek autobusowy, od 2019 roku kursuje komunikacja gminna. W sołectwie znajduje się kompleks domków letniskowych wykorzystywanych w sezonie letnim, istnieją całoroczne gospodarstwa agroturystyczne.

Fot. Tereny rekreacyjne we wsi: boisko, plac zabaw, świetlica

Foto Maciej Marchewka

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 25

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

2.4 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

Głównym problemem sołectwa jest brak dostatecznie rozwiniętej infrastruktury drogowej. Droga powiatowa Wymój - Stawiguda jest w złym stanie technicznym. Jej remont ogranicza się do napraw sezonowych, zaś drogi lokalne prowadzące na Kolonię są słabo utwardzone. We wsi brakuje sklepu, sieci gazowej, brak dostatecznego oświetlenia centralnej części Wymoju, jak również brak oświetlenia, kanalizacji i wodociągu w obrębie terenu Kolonia Wymój.

Zaopatrzenie w ciepło . Zapotrzebowanie na ciepło w sołectwie jest realizowane poprzez kotłownie indywidualne zlokalizowane w domach. Źródło opału stanowi drewno, węgiel, ekogroszek, pelett i coraz częściej instalowane pompy ciepła.

Zaopatrzenie w wodę . Wymój jest zaopatrywany w wodę za pomocą wodociągu gminnego. Wodociągami gminnymi obsługiwane jest około 60 % populacji mieszkańców sołectwa. Siedliska znajdujące się poza obszarem zwartej zabudowy wyposażone są w ujęcia własne.

Kanalizacja i gospodarowanie odpadami . Ścieki bytowo-gospodarcze z centralnej części wsi odprowadzane są do gminnej oczyszczalni ścieków w Stawigudzie, zaś z gospodarstw zlokalizowanych na kolonii odprowadzane są do osadników i szamb, skąd wozami asenizacyjnymi wywożone są do punktów zlewnych na kolektorze, którym ścieki odprowadzane są do oczyszczalni w Stawigudzie.

Odpady komunalne po segregacji zostają wywożone do Zakładu Zagospodarowania Odpadów. Na terenie wsi prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, ustawione są do tego celu odpowiednie pojemniki segregujące.

2.5 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

Infrastruktura społeczna obejmuje pakiet usług z zakresu administracji, łączności, bezpieczeństwa publicznego, oświaty i wychowania, ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury i sportu oraz usług decydujących o jakości życia, które zaspakajane są w miejscowości Stawiguda. W Wymoju znajduje się tylko ogólnodostępna świetlica wiejska, boisko i plac zabaw dla dzieci.

2.6 GOSPODARKA I ROLNICTWO

Przez wiele lat wieś Wymój miała charakter rolniczy. Dziś działalność rolnicza nie ma już charakteru dominującego. Mieszkańcy posiadają niewiele ziemi uprawnej. Mieszkańcy pracują w pobliskiej gminie lub w miastach, część z nich prowadzi własną działalność gospodarczą, część to wolne zawody (np. programista, malarz).

Wieś jest często odwiedzanym miejscem przez krajowych i zachodnich miłośników turystyki. Dla przybywających w sezonie urlopowym turystów wielu mieszkańców przygotowuje swoje domy na ich pobyt. Biorąc pod uwagę malownicze położenie, tereny Wymoju mają obecnie charakter wypoczynkowy i rekreacyjny.

Struktura gruntowa Sołectwa Wymój z podziałem na grunty orne przedstawia się następująco:

Rodzaj gruntu Klasa Powierzchnia ha Grunty Orne III a 1,1135

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 26

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

III b 4,9378 IV a 34,3254 IV b 40,4953 V 48,5054 VI 44,1625 Łąki i pastwiska III 0,0303 IV 4,3712 VI 4,712 III 5,0577 III 0,33 IV 14,9572 V 6,7505 VI 6,7747 Rowy bezklasowe 0,4471 Razem 216,9706 Źródło: dane Urzędu Gminy w Stawigudzie

Rejestr wymiarowy podatku rolnego - Gospodarstwa Rolne zawiera 28 zarejestrowanych pomiotów które odprowadzają podatek rolny za gospodarstwa o powierzchni powyżej 1ha.

Na terenie Sołectwa pod kątem występowania rodzaju gleb wyróżnia się gleby kompleksu przenno-żytniego. W składzie gatunkowym występują piaski gliniaste mocne na glinach lub pyłach. Na glebach tego kompleksu, należącego do IIIb, IVa i IVb klasy bonitacyjnej uprawia się prawie wszystkie rośliny, a plonowanie zależy od odpowiedniej agrotechniki. Sołectwo znajduje się również w znacznych obszarach (25% przedział gruntów ornych Gminy Stawiguda) tzw. kompleksu żytniego dobrego o lżejszych glebach, mniej zasobnych w składniki pokarmowe. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, nadające się również do uprawy jęczmienia i innych roślin o niezbyt wysokich wymaganiach glebowych. Gatunkowo przeważają piaski gliniaste mocne lub lekkie pylaste zalegające na glinach, pyłach lub piaskach słabogliniastych, IV klasy bonitacyjnej. Plonowanie zależne jest od sposobu gospodarowania i opadów atmosferycznych

2.7 KAPITAŁ LUDZKI

Kapitał ludzki stanowią osoby związane i zaangażowane w działalność społeczną. Charakteryzują się umiejętnością współpracy, kreatywnością postaw i kwalifikacjami. Dotychczasowe działania przy organizacji prac sołeckich, spotkań tematycznych, imprez czy akcji charytatywnych ukazują coraz większy potencjał mieszkańców. Kapitał ludzi to zasób, który będzie kluczowym elementem konstruującym każde lokalne przedsięwzięcie. Niestety nieodpowiednie zarządzanie nim jest często przyczyną porażki.

Kapitał społeczny w lokalnym wydaniu będzie tworzony przy użyciu konkretnych zasobów materialnych, pieniężnych, pracy oraz czasu. Łącząc je z umiejętnościami poszczególnych mieszkańców istnieje szansa zrealizowania zaplanowanych zadań. Aby kapitał społeczny zachował swoją produktywność, musi być co pewien czas „uruchamiany”. Dlatego ważnym czynnikiem działalności jest w miarę sukcesywna organizacja akcji społecznych wykorzystująca potencjał mieszkańców.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 27

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

3. DIAGNOZA AKTUALNEJ SYTUACJI SOŁECTWA

Co wyróżnia Wymój? • wieś otoczona lasami, położona nad jeziorem i rzeką Pasłęką • miejscowość mała, wszyscy w miarę dobrze się znają • w sołectwie mieszka wiele utalentowanych osób Kim są mieszkańcy ? • emigracja Polaków z terenów wschodnich • inna ludność napływowa • mała część mieszkańców to ludzie urodzeni na tych terenach Co daje utrzymanie • praca najemna w sektorze państwowym, prywatnym mieszkańcom ? • własna działalność gospodarcza • wolne zawody • renty i emerytury Jak zorganizowani są • Sołtys, Rada Sołecka, Stowarzyszenie mieszkańcy ? W jaki sposób • wspólna praca w ramach sołectwa, stowarzyszenia rozwiązujemy problemy ? • dyskusje, zebrania wiejskie • współpraca z władzami gminy Jaki wygląd ma nasza • wieś rozproszona terytorialnie wieś ? • większość obejść zadbana • główna ulica o nawierzchni asfaltowej, drogi dojazdowe na Kolonię i osiedle domków - gruntowe • mała ilość chodników, brak kanalizacji i wodociągu na Kolonii • posiadamy plac zabaw dla dzieci, boisko, wiatę, świetlicę, mini plażę Powiązania • od 2019 roku wieś posiada gminne połączenie autobusowe komunikacyjne • część mieszkańców dojeżdża do pracy własnym transportem Stan rolnictwa • wieś w latach dziewięćdziesiątych straciła charakter rolniczy • małe przydomowe działki i ogródki • drobna hodowla zwierząt ( kury, kaczki, gęsi) Propozycje dla dzieci, • pikniki integracyjne młodzieży i seniorów • zajęcia świetlicowe • mecze piłkarskie, siatkarskie • organizacja mistrzostw w rzucie lotką • organizacja wycieczek pieszych, rowerowych, plenerów • wspólne majenie kapliczki i krzyży na terenie sołectwa • organizacja wyjazdów dla dzieci, młodzieży i seniorów do miejsc kultury • stworzenie produktu regionalnego • organizacja akcji ekologicznych, charytatywnych

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 28

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

4. OCENA MOCNYCH I SŁABYCH STRON (ANALIZA SWOT)

SILNE STRONY SŁABE STRONY Niewystarczająca infrastruktura drogowa, wodno- kanalizacyjna, oświetleniowa Lokalizacja - miejscowość położona z dala od aglomeracji z dala od drogi ekspresowej S51 Zanik rolnictwa Piękny krajobraz, czyste środowisko naturalne, ograniczony hałas Słabo rozwinięty system usług (brak sklepu)

Jezioro wewnątrz wsi oraz rzeka Pasłęka Rozproszona zabudowa wsi przepływająca przez obrzeża wsi

Zamknięcie na obcych Historia wsi, z bogatą tradycją

Integracja mieszkańców Uciążliwy transport ciężarówek leśnych przez wieś

Grupa aktywnych, zaangażowanych w sprawy wsi Niż demograficzny mieszkańców

Konflikty sąsiedzkie Turyści

Niska aktywność części mieszkańców Wsparcie władz samorządowych

Roszczeniowe podejście części mieszkańców NGO - prężnie działające Stowarzyszenie

Słaba oferta kulturalno - sportowa dla dzieci i Poczucie tożsamości lokalnej młodzieży

Słaby dostęp do infrastruktury teleinformatycznej

Niski fundusz sołecki uniemożliwiający realizację inicjatyw społecznych

Patologie społeczne ( w tym alkoholizm)

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 29

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

SZANSE ZAGROŻENIA Możliwość oddolnego kreowania rozwoju wsi oraz Brak miejsc pracy jego finansowania z dostępnych funduszy

rozwojowych Migracja, emigracja mieszkańców

Dokument strategiczny sołectwa Wieś może stać się sypialnią miejską

Stworzenie produktu regionalnego Sezonowe zanieczyszczenie powietrza spowodowane stosowaniem słabych paliw grzewczych. Moda na turystykę wiejską

Współpraca z mieszkańcami na rzecz innych i samego siebie

Celebryci, możliwość lobbowania potrzeb sołectwa przez osoby znane

Poprawa infrastruktury drogowej i pieszej

Zagospodarowanie części jeziora na potrzeby mieszkańców (plaża, linia brzegowa)

5. WIZJA ROZWOJU WSI WYMÓJ

Wymój to wieś kultywująca tradycje warmińskie, gdzie mieszkańcy swoją zaradnością, a przyroda swoją unikatowością sprawiają że: każdy znajdzie tu swoją małą „ojczyznę”

5.1 OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH

Priorytety i cele szczegółowe wraz z wykazem zadań inwestycyjnych lub przedsięwzięć do Planu

ZADANIE EFEKT ZADANIA PRIORYTETY Budowa lub odnowienie Kompleksowa modernizacja Poprawa komunikacji i infrastruktury drogowej lub związanej drogi powiatowej Wymój bezpieczeństwa ruchu z drogami Stawiguda- SP Budowa chodnika i ścieżki Poprawa bezpieczeństwa rowerowej wzdłuż drogi pieszych i rowerzystów, powiatowej Wymój - Stawiguda uatrakcyjnienie wsi pod kątem –G,SP turystycznym Dokończenie budowy chodnika Poprawa bezpieczeństwa wzdłuż wsi-G, SP pieszych

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 30

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Instalacja spowalniaczy (tzw. Poprawa bezpieczeństwa „śpiących policjantów”) przy dzieci i młodzieży korzystającej placu zabaw dla dzieci i boisku- z obu obiektów G, SP Budowa linii odwadniającej Poprawa bezpieczeństwa drogę biegnącą wzdłuż wsi-SP ruchu, brak podmywania drogi, jej zanieczyszczenia spływającym błotem Utwardzenie i regularna Poprawa bezpieczeństwa naprawa dróg i budowa linii ruchu, rozwiązanie problemów odwadniających drogę związanych z podmywaniem prowadzących na kolonię drogi, jej zanieczyszczeniem Wymój- G spływającym błotem, zmniejszenie emisji szkodliwych substancji Udrożnienie istniejących dróg Zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowych do jeziora przewciwpożarowego wsi

Budowa infrastruktury wodociągowej Budowa sieci wodociągowej i Poprawa jakości życia i kanalizacyjnej kanalizacyjnej na Kolonię Wymój mieszkańców, ochrona - G środowiska

Inwestycja w kulturę, oświatę i media Remont i wyposażenie świetlicy Integracja mieszkańców, wiejskiej - G możliwość prezentacji wystaw, organizacji warsztatów, wykładów, szkoleń Upowszechnienie dostępu do Budowa sieci światłowodowej Internetu - G, SP Organizacja imprez cyklicznych, Zwiększenie aktywności sportowych wystaw, mieszkańców zwiększenie warsztatów, plenerów, satysfakcji z bycia razem, wycieczek, spotkań zwiększenie liczby osób tematycznych - ISM, ST, S, G,IŚ aktywnych fizycznie, zwiększenie wzrost kompetencji i pewności siebie, zwiększenie poczucia tożsamości z wsią. Naprawa kapliczek i krzyży na Poprawa jakości zabytków i terenie sołectwa – G, SP, S, ST, zachowanie dziedzictwa ISM, IŚ kulturowego wsi Organizacja uroczystości Zwiększenie poczucia związanych z 100. rocznicą tożsamości mieszkańców, wygranego w Wymoju zaangażowanie w Plebiscytu w 1920 roku i 90. przygotowania, kultywowanie rocznicy powstania polskiej tradycji, zachowanie szkoły w Wymoju. dziedzictwa kulturowego Remont przystanku autobusowego Remont i ukwiecenie przystanku Poprawa wizytówki wsi, autobusowego i miejsca wokół- rewitalizacja i G, S, ST, ISM zagospodarowanie terenu

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 31

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Opracowanie spójnego planu Oznaczenie nazw ulic, Lepsza identyfikacja domostw oznaczenia komunikacji wewnętrznej aktualizacja numeracji domostw- w sołectwie, poprawa estetyki miejscowości G wsi Poprawa estetyki i atrakcyjności „Zielona Wieś Domem Szeroko pojęty szereg przestrzeni publicznej Aktywnego Mieszkańca” inicjatyw prowadzących do zagospodarowania publicznych terenów gminnych z uwzględnieniem aspektu ochrony środowiska „Kwietny Wymój”- ISM, ST, S, Stałe i sezonowe nasadzenia MPOW, G kwiatów i roślin przez mieszkańców „Wymojska oaza”- MPOW, G, S, Stworzenie wspólnych miejsc ST, IŚ spotkań mieszkańców, gdzie m. in. wrócimy do tradycji upraw sadu, hodowli pszczół Stworzenie ścieżek edukacyjnych z infrastrukturą zachęcających dzieci, młodzież, dorosłych, seniorów do aktywnego spędzania czasu i rozwoju wiedzy Zagospodarowanie linii brzegowej jeziora Wymój Stworzenie produktu regionalnego Budowa sieci oświetlenia Budowa sieci oświetlenia drogi Poprawa widoczności i na Kolonię Wymój- G bezpieczeństwa mieszkańców Poprawa jakości oświetlenia Poprawa widoczności i wzdłuż drogi głównej i drogi do bezpieczeństwa mieszkańców domków letniskowych -G Utworzenie infrastruktury sportowo - Budowa pomostu na jeziorze Uatrakcyjnienie oferty rekreacyjnej i małej infrastruktury Wymój - G turystycznej miejscowości Budowa plaży wiejskiej- G , S,IŚ Integracja mieszkańców, zwiększenie atrakcyjności turystycznej Budowa infrastruktury wodnej Wydzielenie miejsc do przy boisku - MPOW,G, S,ST, wodowania sprzętu MPOW,IŚ żeglarskiego i rybackiego

Ochrona środowiska Zmiana źródeł ogrzewania na Poprawa świadomości bardziej ekologiczne- ISM, G, IŚ ekologicznej, poprawa jakości powietrza, życia Inwestycje w odnawialne źródła Wykorzystanie naturalnych energii- ISM, G,IŚ źródeł energii, poprawa świadomości, poprawa jakości powietrza

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 32

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Legenda: SP - Starostwo Powiatowe G - Gmina S - Sołectwo ST - Stowarzyszenie MPOW - Marszałkowski Program Odnowy Wsi IŚ - Inne Środki ISM - Inicjatywa Społeczna Mieszkańców

5.2 SPÓJNOŚĆ PLANU Z DOKUMENTAMI DOTYCZĄCYMI ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY I REGIONU

Plan rozwoju miejscowości Wymój został opracowany zgodnie z wytycznymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko – Mazurskiego, Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich w oparciu o Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach Działania „Odnowa i rozwój wsi”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 38, poz. 220)

Plan został zatwierdzony Uchwałą nr Rady Sołeckiej Sołectwa Wymój z dnia 10 marca 2020 r.

Plan Odnowy Miejscowości Wymój jest zgodny z następującymi dokumentami strategicznymi Gminy Stawiguda:

1. Strategią Rozwoju Gminy Stawiguda na lata 2016-2025, przyjętą Uchwałą nr XVI/177/2016 Rady Gminy Stawiguda z dnia 04.07.2016 r. 2. Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania Gminy Stawiguda, przyjętym Uchwałą nr XLII/417/2018 Rady Gminy Stawiguda z dnia 15 października 2018 r.

Oraz z dokumentami o znaczeniu ponadlokalnym i regionalnym:

1. Strategią Rozwoju Powiatu „Strategia Rozwoju Powiatu Olsztyńskiego na lata 2016 – 2025″, przyjętą Uchwałą Nr XXI/193/2017 Rady Powiatu w Olsztynie z dnia 27 stycznia 2017 r. 2. Strategią Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Województwa Warmińsko – Mazurskiego do roku 2025.

5.3 ZASADY WDRAŻANIA PLANU ODNOWY WSI WYMÓJ, MONITOROWANIE I EWALUACJA

Za wdrażanie i zarządzanie całym procesem wprowadzenia w życie Planu Odnowy Wsi Wymój, ustalenie harmonogramu prac, kontakty z gminą, społecznością lokalną i innymi instytucjami zaangażowanymi w proces realizacji, monitorowanie i ewaluację odpowiedzialni są Sołtys i Rada Sołecka.

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 33

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

Organizacja wdrażania Planu Odnowy Wsi jako proces ciągły wymaga systematyczności i stwarza najwięcej trudności, stąd też ważny jest podział obowiązków w grupie i cykliczne dobrze przygotowane spotkania robocze. Postęp w realizacji Planu Odnowy Wsi będzie oceniany raz do roku na zebraniach wiejskich. W razie potrzeby przeprowadzać się będzie aktualizacje dokumentu. Monitorowanie będzie procesem ciągłym, przez systematyczne zarządzanie i ocenę postępu prac przy realizacji określonych w planie zadań. Proces zmian będzie dokumentowany przez prowadzenie kroniki wykonywanuch zdjęć. Ewaluacja dokonywana będzie przez ocenę realizacji założonych celów, realizacji zadań i przedsięwzięć. Ocena ta dokonywana będzie za pomocą wskaźników w porównaniu do stanu wyjściowego. Cele i działania określone do realizacji w ramach Planu Odnowy Wsi są komplementarne z innymi celami i działaniami określonymi w przytoczonych dokumentach strategicznych na wszystkich poziomach.

Zasady wdrażania - Planu Odnowy Wsi nie można wdrażać tylko poprzez same projekty, nakazy, polecenia czy inicjatywy odgórne. Realizacja musi się opierać o trwały system wartości. Mogą w tym pomóc zasady. Zasady są czymś umownym, normą społeczną, którą należy się kierować dla osiągnięcia danego celu, dla budowania więzi społecznych. Zasady wdrażania dotyczą Sołtysa i Rady Sołeckiej oraz mieszkańców danej miejscowości dla której opracowano plan. Poniższej przedstawione zasady ogniskują odpowiedzialność za przebieg odnowy na liderach i członka grupy odnowy. Prowadzi to do wzrostu motywacji uczestników odnowy i oparcia działania o ich system wartości.

Zasada 1 Planu:

Odnowę wsi robimy „Z” , a nie „DLA”

Aby proces odnowy przebiegł w zaplanowany sposób musimy ją zrobić z jak największą grupą aktywnych mieszkańców. Musimy zrozumieć istotę zagadnienia, umieć ją wytłumaczyć, być przekonanym o słuszności sprawy. Odnowa opiera się na wspólnym działaniu, sołtys Rada sołecka, lider muszą być motorem działania.

Zasada 2 Planu:

Odnowa miejscowości wymaga systematycznego działania

• określamy kalendarz działania i trzymamy się go,

• ustalamy miejsce, tryb i metody pracy,

• wszystko, co ustalimy, zapisujemy,

• wszystko, co zrobiliśmy, dokumentujemy.

5.4 SOŁECTWO WYMÓJ ZA 7 LAT

Co ma wyróżniać wieś Wymój: 1. Zadbane, estetyczne, ukwiecone posesje

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 34

Plan Odnowy Wsi Wymój na lata 2020-2027

2. Walory krajobrazowe 3. Czyste środowisko naturalne 4. Aktywnie zaangażowani mieszkańcy w życie wsi 5. Świadomość ekologiczna, dbałość o zwierzęta 6. Dbałość o kultywowanie tradycji warmińskich i miejscowych miejsc pamięci

Jak ma wyglądać nasza wieś ? 1. Zadbana i estetyczna wieś z utwardzonymi ulicami, odwodnieniem dróg i wybudowanymi chodnikami - wyremontowana droga powiatowa Wymój - Stawiguda 2. Wyremontowana i wyposażona świetlica wiejska dostosowana dla potrzeb wszystkich mieszkańców 3. Wybudowana ścieżka rowerowa 4. Zrewitalizowana plaża i linia brzegowa oraz wybudowany pomost 5. Wyremontowany przystanek autobusowy 6. Wybudowana sieć wodno - kanalizacyjna i oświetleniowa 7. Stworzona infrastruktura rekreacyjno - sportowa 8. Szereg inicjatyw lokalnych 9. Silna więź między mieszkańcami i silna tożsamość z wsią

Id: 4624412D-C1C0-44AF-B438-27461CC578E6. Podpisany Strona 35