Mean-Motion Resonances in Exoplanetary Systems
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI DEPARTMENT OF PHYSICS BACHELOR OF SCIENCE IN PHYSICS Mean-Motion Resonances in Exoplanetary Systems Konstantinos Foutzopoulos Thesis Supervisor George Voyatzis, Associate Professor October, 2019 ii iii Abstract In this thesis we perform a statistical and dynamical study of exoplanetary systems, focusing on the mean-motion resonances among the planets. We start by providing a background on mechanics, detection methods as well as numerical methods and symplectic integration. Then we proceed to analyze the characteristics of all detected exoplanets as well as the distribution of the commensurable period ratios in them. In this part we also make a catalog of systems with planets having a small integer period ratio. Finally, we perform a dynamic evolution for a handful of them for whether they are in mean-motion resonance. Περίληψη Σε αυτήν την εργασία πραγματοποιούμε μια στατιστική και δυναμική ανάλυση εξωπλανητικών συστημάτων, επικεντρόμενοι στους συντονισμούς μέσης-κίνησης μεταξύ των πλανητών. Ξεκινάμε παρέχοντας ένα υπόβαθρο στη μηχανική, μεθόδους ανίχνευσης όπως και αριθμητικές μεθόδους και συμπλεκτική ολοκλήρωση. Ύστερα προχωράμε σε ανάλυση των χαρακτηριστικών όλων των ανιχνευμένων εξωπλανητών όπως και τη κατανομή των σύμμετρων λόγο περιόδων σε αυτούς. Σε αυτό το μέρος φτιάχνουμε και ένα κατάλογο των συστημάτων με πλανήτες που έχουν μικρό ακέραιο λόγο περιόδων. Τέλος, πραγματοποιούμε μια δυναμική εξέλιξη για κάποια από αυτά για το αν είναι σε συντονισμό μέσης-κίνησης. iv Εκτενής περίληψη Η πρώτη ανίχνευση εξωπλανήτη έγινε πριν 30 χρόνια. Από τότε ένας μεγάλος αριθμός τους έχει βρεθεί, με τις αποστολές Kepler και Spitzer να έχουν παίξει σημαντικό λόγο σ´ αυτό. Ο ορισμός του τι αποτελεί εξωπλανήτης στο Ηλιακό σύστημα έχει δωθεί από την IAU. Σύμφωνα με αυτόν, πλανήτης είναι ένα σώμα (α) σε τροχιά γύρω από τον ήλιο, (β) αρκετή μάζα ώστε η ιδιοβαρύτητα του να υπερνικήσει τις δυνάμεις άκαμπτου σώματος ώστε να αποκτήσει ένα υδροστατικά ευσταθές (σχεδών σφαιρικό) σχήμα, και (γ) έχει καθαρίσει τη γειτονιά γύρω της τροχιάς του. Μια θέση για το για τι αποτελεί εξωηλιακός πλανήτης δίνεται από την IAU. Πλανήτες είναι αντικείμενα με ελάχιστη μάζα όπως αυτή ορίζεται για εντός του Ηλιακού συστήματος, και μέγιστη μάζα αυτή για τη θερμοπυρηνική σύντηξη δευτέριου (περίπου 13 μάζες Δία για ηλιακή μεταλικότητα). Η κίνηση των πλανητών κυβερνάται από τους νόμους της μηχανικής, ενώ η τροχιά αυτών από τους νόμους του Κέπλερ οι οποίοι εξάγονται από τους προηγούμενους. Διάφοροι μέθοδοι ανίχνευσης εξωπλανητικών συστημάτων έχουν αναπτυχθεί, με τις πιο επιτη- χυμένες από αυτές να είναι αρχικά η μέθοδος ακτινικών ταχυτήτων (φασματοσκοπία) και τελευταία χρόνια η μέθοδος των διαβάσεων βάση δεδομένων από τις προαναφερθέντες αποστολές. Σημαντική είναι η αστρομετρία η οποία μαζί με τις προηγούμενες επιτρέπει την εξαγωγή των στοιχείων της τροχιάς. Οι νόμοι της δυναμικής μπορεί να γραφούν πέρα από τη διανυσματική μορφή (Νευτώνεια μη- χανική), και ως συναρτήσεις μέσω του φορμαλισμού Χάμιλτον (Χαμιλτονιανή μηχανική). Ο φορ- μαλισμός Χάμιλτον αποτυπώνει μια γεωμετρία (συμπλεκτική) στα μηχανική συστήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα των φυσικών ιδιοτήτων (α) μη-εκφυλισμού, (β) αντιστρεπτότητα και (γ) διατήρηση της δομής του φασικού χώρου. Αριθμητικές μεθόδοι μπορεί να αναπτυχθούν πάνω σε αυτές τις ιδιότητες μέσω του φορμαλισμού. Τροχιακοί συντονισμοί συμβαίνουν όταν σώματα σε τροχιά ασκούν μια κανονική, περιοδική βαρυτική επιρροή το ένα στο άλλο. Αυτό συμβαίνει όταν οι τροχιακοί περίοδοι σχετίζονται με ένα λόγο μικρών ακεραίων. Τότε οι βαρυτικές δυνάμεις που ασκούνται προστίθενται με συνεκτικό τρόπο. Δηλαδή όταν οι λόγοι περιόδου είναι σύμμετροι (en: commensurable). n1/n2 = k1/k2 Η δυναμική ενός ζεύγους σε συντονισμό χωρίζεται στην αιώνια ή αέναη (en: secular) κίνηση και στη δυναμική του συντονισμού. Η θεωρία Laplace-Lagrange μπορεί να δώσει αναλυτικά τις τροχιακές παραμέτρους με χρήση μερικών όρων στη παρελκτική συνάρτηση. Παρόλο που είναι κομψή θεωρία δεν είναι απόλυτα ακριβής. Απλουστευμένα μοντέλα της αέναης κίνησης μπορούν να κατασευαστούν με τη μέσων όρων μέθοδο. H αέναη εξέλιξη ορίζεται από την αέναη (αψιδική) γωνία ∆¯! =! ¯2 − !¯1 Αν λυκνίζει (en: librates), δηλαδή εκτελεί μικρού πλάτους ταλαντώσεις, τότε το σύστημα είναι σε συμπεριφορά που αποκαλείται αέναος συντονισμός. Αν ∆¯! = 0 το σύστημα βρίσκεται βρίσκεται σε αψιδική ευθυγράμμιση, ενώ αν ∆¯! = π το σύστημα βρίσκεται σε αψιδική αντιευθυγράμμιση. H δυναμική του τροχιακού συντονισμού περιγράφεται από την εξέλιξη της κρίσιμης γωνίας που είναι γραμμικός συνδυασμός των γωνιακών μεταβλητών. Αν η κρίσιμη γωνία κυκλοφορεί ή περιστρέφεται (en: circulates) τότε το ζεύγος είναι κοντά αλλά όχι σε συντονισμό. Δηλαδή αν καμιά κρίσιμη γωνία δεν λικνίζει τότε το σύστημα βρίσκεται σε διατάξη μη-συντονισμού. Οι γωνίες αυτές ορίζονται ϕi = (p + q)λ2 − pλ1 − q!¯i Κάθε συντονισμός μέσης κίνησης έχει κάποιο καλά καθορισμένο πλάτος στο οποίο τα δύο σώματα κάνουν ένα λυκνισμό γύρω από ένα σημείο ισορροπίας. Ο συντονισμός μέσης κίνησης επεκτείται πέρα από δύο σώματα. Ένας συντονισμός τριών-σωμάτων συμβαίνει όταν μια αλυσίδα συντονισμών υπάρχει για τρία σώματα. Η αντίστοιχει κρίσιμη γωνία (μεταβλητή Laplace) δίνεται ϕL = qλ1 − (p + q)λ2 + pλ3 v Ταυτόγχρονη λύκνιση των δύο ζευγών σημαίνει πως η γωνία Laplace λυκνίζει επίσης. Ωστόσο συντονισμός τριών-σωμάτων μπορεί να υπάρξει ακόμα και αν τα ζεύγη δεν είναι σε συντονισμό μεταξύ τους. Καθώς το πρόβλημα των n-σωμάτων δεν λύνεται αναλυτικά, κατεφεύγουμε στη χρήση αριθ- μητικών μεθόδων. Συγκεκριμένα οι αναγκαίες είναι μια μέθοδος εύρεσης ρίζας για την εξίσωση Kepler (όπως η Newton-Raphson), και μια μέθοδος λύσης συστήματος διαφορικών εξισώσεων για ολοκλήρωση των τροχιών. Οι συμπλεκτικοί ολοκληρωτές, μια υποκατηγορία των γεωμετρικών ολοκληρωτών, για τα χαμιλτονιανά συστήματα εκμεταλλεύονται τις ιδιότητες της συμπλεκτικής δο- μής αυτών ώστε να οριοθετήσουν τη μεταβολή της ολικής ενέργειας. Οι μέθοδοι χωρίζονται στις έμμεσες όπου βρίσκεται μια νέα Χαμιλτονιανή, και στις άμεσες όπου η Χαμιλτονιανή χωρίζεται σε δυο ακριβώς ολοκληρώσιμα μέρη. Ο γενικός χωρισμός για μηχανική συστήματα είναι T + V , δηλαδή την κινητική και τη δυναμική ενέργεια. Αν είναι γνωστός ένας ολοκληρωτής 2n τάξης ένας συμπλεκτικός ολοκληρωτής (2n+2) τάξης, δημιουργείται ως γινόμενο των προηγούμενων. Στα πλανητικά, όπου η δυναμική κυριαρχείται από ένα σώμα (τον αστέρα), μπορεί να χωριστεί και ως 0 H0 +H , δηλαδή του αδιατάραχτου συστήματος (Κεπλεριανή κίνηση) και των εν-μεταξύ πλανητικών αλληλεπιδράσεων. Η Κεπλεριανή κίνηση μπορεί να εξελιχθεί αναλυτικά μέσω των συναρτήσεων f και g. Η συνθήκη διατήρησης της στροφορμής μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις f και g, ώστε να οριεθετηθεί και η μεταβολή της ολικής στροφορμής. Από τον αριθμό των ανακαλυμένων πλανητών ανά έτος, βλέπουμε πως υπάρχουν αιχμές μετά το 2012 λόγο ανακαλύψεων μέσω διαβάσεων που αντιστοιχούν στις τελευταίες διαστημικές αποστολές. Τα περισσότερα συστήματα έχουν ένα μόνο πλανητή, ενώ ο μέγιστος αριθμός σε ένα σύστημα ανέρχεται στους 8. Βρίσκοντας όλους του σύμμετρους λόγους περιόδων, βρίσκουμαι πως ένας σημαντικός αριθμός ζευγαριών έχει λόγους 1:2 και 1:3. και οι πιο εμφανιζόμενες τάξεις είναι 1 και 3. Χωρίζοντας τις κατατάξεις σε εσωτερικούς και εξωτερικούς συντονισμούς βρίσκουμαι πως οι περισσότεροι συντονισμοί είναι εσωτερικοί, δηλαδή η κυρίαρχη μάζα βρίσκεται εξωτερικά του ζεύγους. Επαληθεύουμε τους ήδη γνωστούς συντονισμούς των συστημάτων HD 82943, HR 8799 και TRAPPIST-1. Χρησιμοποιήθηκαν αστροκεντρικά τροχιακά στοιχεία από δυναμικες προσαρμογές των δεδομένων. Το πρώτο σύστημα, του HD 82943, είναι δυο πλανητών σε συντονισμό μέσης κίνησης. Επιπλέον εμφανίζει αέναο συντονισμό και άρα βρίσκεται σε αψιδική ευθυγράμμιση. Στον ΗR 8799 βλέπουμε ένα συντονισμό τεσσάρων-σωμάτων. Τόσο οι γωνίες Laplace των δύο τριάδων ακόλουθων πλανητών, όσο και η γωνία συντονισμού τεσσάρων σωμάτων εμφανίζουν λύκνιση. Ο TRAPPIST-1 αναλύθηκε στο τέλος και εμφανίζει μια εκτενή σειρά συντονισμών. Επιπλέον έγινε ολοκλήρωση των συστημάτων Kepler-11 και GJ 9827. Αν και εμφανιζούν πολύ κοντινούς σύμ- μετρους περιόδους στους πλανήτες τους, με δοκιμές διάφορων απλών λογικών διατάξεων, άλλα όχι εκτενή αναζήτηση όλων των κοντινών αρχικών συνθηκών, δεν βρέθηκε κάποιος συντονισμός. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ελλειπή ή αδύναμα δεδομενα. Σημειώνεται όμως πως οι μάζες των πλανητών σε αυτά τα συστήματα, άρα και οι αλληλεπιδρώντες δυνάμεις, είναι χαμήλες και άρα τα συστήματα αυτά μπορεί να παραμείνουν ευσταθή σε σχεδών-συντονισμού κατάσταση χωρίς να είναι σε συντονισμό μέσης κίνησης. vi Contents 1 Background 1 1.1 History of discoveries .................................. 1 1.2 Planet definition .................................... 1 1.2.1 Solar system .................................. 1 1.2.2 Extrasolar systems ............................... 2 1.3 Planetary classification ................................. 4 1.3.1 Giants of ice and gas .............................. 4 1.3.2 Terrestrials ................................... 4 1.4 Classical mechanics ................................... 5 1.4.1 Newtonian dynamics .............................. 5 1.4.2 Hamiltonian mechanics ............................ 6 1.5 Celestial mechanics ................................... 8 1.5.1 Orbits ...................................... 8 1.5.2 N-body problem ................................ 11 1.6 Detection ........................................ 13 1.7 Resonances ....................................... 17 1.7.1 Mean-motion .................................. 18 1.7.2 Two-planet dynamics