SPOR PAZARLAMASINDA İNTERNETİN KULLANIMI: TÜRKİYE FUTBOL SÜPER LİGİ TAKIMLARININ AĞ ORTAMINDA PAZARLAMA AÇISINDAN İNCELENMESİ Rıdvan Ekmekçi* - Serkan Berber** - Ömer Kutlu***

* Pamukkale Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu ** Anadolu Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu *** Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi

ÖZET Bu araştırmada, spor pazarlamasında internet’in önemi açıklanarak, spor kulüplerinin internet ağı (web) üzerindeki faaliyetleri, pazarlama açısından incelenmiştir. Araştırma ayrıca profesyonel futbol kulüplerine gelecekte olabilecek pazarlama faaliyetleri ile ilgili interneti kullanma ile ilgili öneriler vermeyi amaçlamıştır. Çalışma 2008 – 2009 sezonlarında Türkiye Süper Liginde mücadele eden futbol takımları üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veri toplamak için nitel araştırma tekniklerinden doküman ve içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Analizler Beceh, Chadwick ve Tapp’ın (2000) geliştirdiği kodlama şeması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre: Dokuz kulübün web sitesinde üyelik sitemi bulunmaktadır. Bu sayede bu kulüpler web sitelerini veri tabanı olarak kullanmaktadırlar. Online ürün satışını 7 kulüp gerçekleştirmektedir. Bazı kulüpler, web sitelerinin teknik altyapılarının yetersizliği nedeniyle ürün satışlarını alışveriş siteleri üzerinden yapmaktadırlar. Bilet satışlarına bakıldığında 8 kulübün online bilet satışını gerçekleştirdiği görülmektedir. hariç tüm kulüpler web sitelerinde sponsorlarının logolarını veya isimlerini göstermektedirler. Dergi tutundurma çalışması olarak 9 kulübün sitesinde dergilerini belirttikleri ve dergi üyeliği ile ilgili bilgi ve üyelik hizmet verdiği tespit edilmiştir. Taraftar tutundurma çabaları ile ilgili olarak 9 kulüp kulübün web sitelerinde üyelik sistemi bulundurdukları tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Spor Pazarlaması, Futbol, İnternet

INTERNET USING ON SPORTS MARKETING: RESEARCH OF MARKETING ACTIVITIES OF FOOTBALL SUPER LEAGUE TEAMS ABSTRACT

The purpose of this study was to determine the importance of Internet in sports marketing and find out sport clubs marketing strategies via Internet web sites. Also research was tried to show a path to present for consideration of internet opportunity about marketing activity that the professional clubs would do in the future. Research was carried on 18 Football teams in season 2008/2009 Document and content analysis method was used on research and qualitative survey technique was used to gather necessary data. The information, which was ready to be tested, was analyzed by Beceh, Chadwick and Tapp’s (2000) code scale. According to the research findings: It was determined that 9 clubs have membership system on their web sites. Seven clubs offers online product sales on their web sites Some clubs offers their merchandise via shopping web sites due to lack of their web sites technical substructure. Eight clubs offers online ticket sales on their web sites. Except one club, all clubs shows their sponsors name or logos on their web sites. As journal promotion activities, 9 clubs state their journal on web sites. Also gives journal membership offer and journal knowledge.

Key words: Sports Marketing, Football, Internet

Atabesbd 2009; 11 (4) : 11-20

11 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark.

GİRİŞ gelişmesi sayesinde birçok yeni Serbest zaman yöntem uygulanmaktadır. Bu değerlendirmede alternatif olarak yöntemlerden en yaygın olanı ve kabul edilen spor, teknolojinin küreselleşmeye en kolay ayak gelişmesine paralel olarak geniş uydurabileni olan İnternet’te kitlelere yayılmış ve bu sektör içinde pazarlama, dünya genelinde birçok yer alan kişi ve kuruluşlar zaman işletme tarafından kullanılmaktadır içinde değişime uğrayarak kulüpler (Karaduman, 2001). birer işletmeye, taraftar ve izleyiciler Artık günümüzde İnternet ise birer tüketiciye dönüşmüştür. üzerinden yapılamayacak bir faaliyet 1990’lı yılların başından bu yana neredeyse bulunmamaktadır. İnternet, profesyonel spor kulüplerinin bankacılık işlemlerinden, sinema- şirketleşmesi ve halka arzı, aşırı tiyatro-spor karşılaşması bileti almaya, yüksek bilet fiyatları ve yayın hakları yemek siparişi vermeye kadar uzanan spor endüstrisinin şeklini değiştirmiş geniş bir işlemler dünyasını ve diğer endüstrilerce de karlı bir alan içermektedir (Coupey, 2001). olarak görülmeye başlanmıştır İnternet üzerinden pazarlama (Alkibay, 2005). yapan sektörlerden biri de spor Türkiye’de spor sektörü sektörüdür. Spor sektörü etkileşimde 2000’li yıllardan sonra oldukça olduğu diğer sektörler ile beraber çok değişim göstermiş ve futbol sektörü büyük rakamlar ile ifade edilmektedir. hem kulüpler bazında hem de milli Özellikle ABD’deki spor takım düzeyinde aşama kaydetmiştir. oluşumlarının ve kulüplerinin Futbolun ve futbolla ilişkili yan rakamsal büyüklüğü bu sektörün ticari sektörlerin ilişkisinin anlaşılmaya anlamda ne kadar önemli olduğunun başlanması, bu konuda daha planlı ve göstergesi durumundadır (Argan ve bilimsel olarak çalışılması gerektiğini Katırcı, 2002). futbol sektörü yönetici ve çalışanlarına Bu denli büyük ve diğer göstermiştir. Pazarlamanın tüm sektörler ile etkileşim içerisinde olan dinamikleri ile spor endüstrisi ve bir endüstrinin İnternet üzerinden sektörüne de uygulanmaya başlaması pazarlama yapması, küreselleşen kaçınılmaz olmuştur. İşletmelerin ana dünya ticareti içerisinde önemli bir faaliyetlerinden biri olan pazarlama konu olarak ele alınmalıdır. alanında, bilgi teknolojilerinin

12 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark.

Futbol Pazarlamasında İnternetin Türkiye’de büyük bir hızla Kullanımı büyümektedir. 2003 yılında Türkiye Futbolun dünya üzerinde geneline baktığımızda işlem popülaritesinin giderek artması futbol adetlerinin %153, işlem hacminin ise ekonomisinin boyutunun da ciddi %201 arttığını görmekteyiz anlamda büyümesine sebep olmuştur. (Haşıloğlu, 2007). Bu büyüme futbol kulüplerinin Alba (1997) ve Ody (1999) giderlerini de arttırmış ve onları yeni internetin ticari ürünlerinin gelir kaynakları aramaya sevk etmiştir. pazarlanması için en elverişli Lisanslı ürün satışları ve sponsorluklar ortamlardan biri olduğunu gibi kaynaklara ulaşmak için internet belirtmektedirler. Avrupa’daki oldukça faydalı bir araç olmaktadır kulüpler ticari ürünlerden yılda (Sözeri ve Koçak, 2006). milyonlarca dolar kazanırken, Türk İnternet, futbol kulüplerine kulüpleri yıllarca bu gelirleri korsan pazarlama ve iletişim aktivitelerini üreticilere bırakmışlardır. Son on yılda daha doğrudan gerçekleştirme fırsatı bu pastadaki büyük gelirin farkına sunmaktadır. Ayrıca, bu pazarlama ve varan bazı Türk kulüpleri özellikle iletişim aktivitelerini internet 2000 yılından sonra bu konuda önemli aracılığıyla gerçekleştirmek daha hızlı adımlar atmaya başlamışlardır. ve ekonomik olmaktadır (Beech, Yöntem Chadwick, Tapp, 2000). Bu çalışma ile Türkiye Süper Türkiye’deki e-ticaret Ligi Futbol Kulüplerinin pazarlama rakamlarının Amerika ve Avrupa açısından interneti etkin kullanıp rakamlarına göre henüz istenilen kullanmadıklar ne anlamda rakamlara gelememiş olması, kullandıkları araştırılmıştır. Ayrıca bu taraftarların internet kullanımına uzak çalışmada internetteki pazarlama olduğu düşüncesi ve kulüplerin olanakları ortaya konularak internet vasıtasıyla profesyonel futbol kulüplerine yapılabileceklerinin farkında gelecekte internette yapacakları olmamaları sebebiyle birkaç büyük pazarlama aktivitelerinde yol kulüp dışındaki kulüpler internetin göstermeye çalışılmıştır. pazarlama açışından kullanımı Yöntem olarak nitel araştırma üzerinde pek durmadıkları sonucu tekniklerinden tarama modeli ortaya çıkmaktadır. Oysa e-ticaret kullanılmıştır. 2008/2009 futbol

13 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark. sezonu Türkiye Süper Ligi -Banka Kartları Tutundurma: takımlarının web siteleri incelenmiş ve Sitede bankaların taraftar kartlarına öncelikle resmi web sitesi olanlar yönelik bir tutundurma çabası var mı? incelemeye dahil edilmiştir. Verilerin Elde edilen kodlama cetveline analizinde Beceh, Chadwick ve göre Anadolu Üniversitesi ve Tapp’ın (2000) İngiliz Premier Ligi Pamukkale Üniversitelerinde araştırma futbol kulüplerinin interneti nasıl görevlisi olarak görev yapan üç kullandıklarıyla ilgili araştırmalarında kodlayıcı tarafından, içerik analizi kullandıkları kodlama cetvelinden yöntemiyle web siteleri incelenmiştir. faydalanılmıştır. Kodlama cetveli, Veri analizinde üç kodlayıcı da pazarlama odaklı olması açısından bağımsız çalışmış ve yaptıkları aşağıdaki temalar güncellenerek kodlamalar sonucunda kodlama uygulanmıştır. cetvelleri bir araya getirilerek ortak -Online Ürün Satışı: Web sitesi temalar ve sayıların dökümü üzerinden ürün satışı var mı? sağlanmıştır. -Ürün Satışı Bilgisi: Ürün satışı Tabloda belirtilen (+) ve (-) ile ilgili bilgi (ürün bilgisi, satış ifadeleri yatay düzlemde bulunan noktaları gibi) var mı? temaların spor kulübü sitesinde -Online Bilet Satışı: Web sitesi bulunup bulunmadığını ifade üzerinden bilet satışı var mı? etmektedir. -Bilet Satış Bilgisi: Bilet satış BULGULAR bilgisi (bilet fiyatları, satış noktaları Üç kodlayıcının oluşturduğu gibi) var mı? kodlama cetveli, Beceh, Chadwick ve -Sponsorların Belirtilmesi: Tapp’ın İngiliz Premier Ligine Sitede kulübün sponsorları açıkça uyguladıkları kodlama tekniğine bağlı vurgulanmış mı? kalarak oluşturulmuş ve aşağıdaki -Sponsor Sayısı: Vurgulanan cetvel ortaya çıkmıştır. sponsorların sayısı kaçtır? Cetveldeki artı işaretli -Dergi Tutundurma: Sitede temaların kulüplerin internet kulüp dergilerinin tutundurulmasına sitelerinde mevcut olduğunu eksi yönelik bir çaba var mı? temalar ise olmadığını -Üyelik Sistemi: Sitede üyelik simgelemektedir. Sponsor sayıları sistemi ile taraftarların kişisel bilgileri mevcut tarihte kulüplerin sitelerinde alınıyor mu?

14 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark. bulunan sponsor reklamları ve sponsor ürün almak istediğinde fark logoları ile tespit edilmiştir. ettirilmeden aracı alışveriş sitesinin Kodlama cetvelinde görüldüğü gibi kulüp için hazırladığı sayfasına araştırmanın yapıldığı tarihlerde yönlendiriliyor ve satış işlemi bu web sadece ’un web sitesinin sitesi üzerinden gerçekleşiyor. aktif durumda olmadığı tespit Kulüpler web sitelerinde online edilmiştir. Konyaspor dışındaki tüm ürün satışının yanında, ürünler ve takımlar sponsorlarını web sitesinde ürünlere ulaşılabilecek satış noktaları belirtmişlerdir. hakkında da bilgi veriyorlar. Veri Tabanı Olarak İnternet Bilet satışlarına bakıldığında 8 Kullanımına İlişkin Bulgular kulübün (, Beşiktaş, Dokuz kulübün (, , Fenerbahçe, Antalyaspor, Beşiktaş, Bursaspor, , Gençlerbirliği, Büyükşehir Belediyespor, Hacettepespor ve ) online Eskişehirspor, Galatasaray, bilet satışını gerçekleştirdiği Fenerbahçe ve ) web görülmektedir. sitesinde üyelik sitemi bulunmaktadır. Kulüpler bilet satış işlemleri Bu sayede bu kulüpler web sitelerini için online bilet satış şirketleri ile veri tabanı olarak kullanmaktadırlar. çalışmaktadırlar, sayfalarında bu Satış Noktası Olarak Web Sitesi sitelere link vererek satış işlemlerini Kullanımına İlişkin Bulgular şirket sitelerinden yapmaktadırlar. Online ürün satışını yedi kulüp Bilet satış bilgisinin web sitesinde (Antalyaspor, Beşiktaş Bursaspor, belirtilmesinde ise bilet satışını Fenerbahçe, Galatasaray, Kayserispor gerçekleştiren kulüplerin yanında üç ve Trabzonspor) gerçekleştirmektedir. kulüp (Eskişehirspor, Galatasaray ve Sadece Eskişehirspor online ürün ) web sitelerinde bilet satış satışı gerçekleştirmemekte ancak ürün fiyatları ve satış noktaları hakkında satış bilgisi vermektedir. Bazı bilgi vermektedirler. kulüpler, web sitelerinin teknik Diğer kulüplerin ise web altyapılarının yetersizliği nedeniyle sitelerinde bilet satışları ile ilgili ürün satışlarını alışveriş siteleri herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. üzerinden yapmaktadırlar. Ancak bu Tutundurma Çabaları Açısından durum tüketicilere hissettirilmiyor. Web Sitesi Kullanımına İlişkin Tüketici kulübün resmi web sitesinden Bulgular

15 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark.

Konyaspor hariç tüm kulüpler bu alandaki pazarlamanın daha da web sitelerinde sponsorlarının önemsenmesi gerektiğini göstermiştir. logolarını veya isimlerini Başarılı spor pazarlaması planları göstermektedirler. Sponsor sayılarının sunmak gerçekten de önemli hale kulüplere göre çok farklılık gösterdiği gelmiştir (Shank, 2003). Özellikle görülmektedir. Dergi tutundurma Amerika’da beysbol, basketbol ve çalışması olarak 9 kulübün Amerikan futbolu, Avrupa’da futbol (Antalyaspor, Beşiktaş, Bursaspor, ekonomisinin çok büyümesiyle Fenerbahçe, Galatasaray, pazarlama kavramına kulüplerin Gaziantepspor, Gençlerbirliği, verdiği önem artmıştır. Dünyanın Kayserispor ve Trabzonspor) sitesinde büyük kulüplerinin finanssal güçleri dergilerini belirttikleri ve dergi üyeliği dev holdinglerle yarışır hale gelmiştir. ile ilgili bilgi ve üyelik hizmet verdiği Özellikle Türk futbolu son yıllarda tespit edilmiştir. yaptığı atakla sporsal başarıda dünya Taraftar tutundurma çabaları büyükleriyle rekabet eder hale ile ilgili olarak 9 kulüp kulübün gelmiştir. Ancak Türk futbolu aynı (Ankaraspor, Antalyaspor, Beşiktaş, başarıyı “Marka” olma ve finanssal Bursaspor, Büyükşehir Belediyespor, boyutta gösterememektedir. Eskişehirspor, Fenerbahçe, Galatasaray başarıdan başarıya Galatasaray ve Trabzonspor) web koşarak UEFA kupasını alırken, sitelerinde üyelik sistemi finanssal yönden bakıldığında durum bulundurdukları tespit edilmiştir. Bu bunun tam tersiydi. Sporsal barışının üyelik sistemleri taraftarlara yönelik istikrarlı olabilmesi için öncelikle özel bilgi paylaşımı ve özel forum finansal başarı şarttır. Ancak Türk alanı imkanı sunmaktadır. Tutundurma kulüpleri profesyonel anlamda çabalarından bir diğeri olan banka yönetilmedikleri için pazarlama odaklı kartları ile ilgili olarak ise yalnızca 3 düşünemiyor ve finanssal başarıya kulübün (Fenerbahçe, Galatasaray ve ulaşamıyorlar diyebiliriz. ) bankaların taraftar Profesyonel spor kulüplerinin kartlarını tutundurma çabalarına web yönetiminde spor pazarlamacılarının sitesinde yer verdiği bulunmuştur. önemi son yıllarda gerçekten önem TARTIŞMA VE SONUÇ kazanmıştır. Spor pazarlamacıların en Son yıllarda spor ekonomisinin önemli rollerinden biri kendi taraftar birkaç yüz milyar dolarlık ekonomisi ve müşteri veri tabanlarını ve

16 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark. geliştirmektir. Bunu internet üzerinden kulüpler ürünler ve ürünlere yapmak iletişim gücünü artıracaktır. ulaşılabilecek satış noktaları hakkında Güçlü bir taraftar veri tabanı ve web sitelerinde bilgi vermektedir. internet iletişimi taraf veya seyirci 1998/1999 sezonunda İngiliz Premier olarak ürün ve bilet satışında artış Ligi takımlarının 15’inin online ürün sağladığı görülmüştür (Seo, Green, satışı, 19’unun ise web sayfasında Ko, Lee ve Schenewark, 2007) ürün satışı bilgisine yer verdiği Elde edilen sonuçlara göre; (Beceh, Chadwick ve Tapp, 2000) sportif ürünlerin, hediyelik eşyaların, düşünüldüğünde Türk spor dergi ve kredi kartlarının satışının kulüplerinin Internet pazarlama gerçekleştirilmesi ve bu ürünler açısından daha fazla çaba göstermeleri hakkında bilgi verilmesi ile bilet gerektiği düşünülebilir. satışlarının gerçekleştirilmesi ve bilet Türk kulüplerinin yayın satış bilgisinin verilmesi durumları, gelirleri ile birlikte en önemli iki gelir haberler ve kullanım ölçütlerinden kaynağından bir biri olan bilet satışları daha düşük seviyede önem konusunda sadece 8 kulübün interneti taşımaktadır. kullanması, kulüplerin internetle ilgili İnternet üzerinden ürün satın kullanabilecekleri pazarlama almada kişilerin gösterdiği hassasiyet fırsatlarının farkında olmadıklarını ve henüz bu işlemin yeterli derecede göstermektedir. güvenilir olmadığının düşünülmesi Avrupa’da faaliyet gösteren göz önünde bulundurulduğunda, birçok kulüp gerek kendileri gerekse kulüplerin yan ürün ve bilet satışını bilet firmaları aracılığı ile online bilet İnternet üzeriden gerçekleştirmelerinin satışı gerçekleştirmektedirler. düşük bir seviyede önem taşıması Taraftar tutundurma beklenebilir bir sonuç olarak çalışmaları doğrultusunda yapılanlar değerlendirilebilir. yetersiz kalmaktadır. Dergi Kulüp sayfaların her birinin tutundurma, üyelik ve diğer ayrı ayrı incelenmesinde, çevrimiçi tutundurma çabaları açısından ligi (online) ürün satışını sadece oluşturan takımların yarısının bu Antalyaspor, Bursaspor, Beşiktaş, yönde bir çabası olmadığı tespit Fenerbahçe, Galatasaray, Kayserispor edilmiştir ve bu durumun bilet ve ürün ve Trabzonspor kulüplerinin satışı çalışmalarını etkilediği gerçekleştirdiği görülmüştür. Bu düşünülmektedir.

17 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark.

Öneriler reklamlar ile finanssal bir kaynak daha İnternetin kulüplere sağladığı yaratılacaktır. bir diğer pazarlama imkanı ise online Kulüplerin web siteleri bilet satışıdır. Alıcının biletin tam kulüpleri sponsorlarını burada daha yerini stadyum krokisinde görebilme fazla vurgulama ve onlara link verme imkanı bilet satış grafiklerini imkanı tanımaktadır. Böylece arttırırken internetten yapılan satışlar sponsorlar kulüplerle olan kulüpleri gişe maliyetlerinden ve diğer ilişkilerinden daha memnun olacak ve aracı bilet satış sitelerine verilen kulüplerin sponsorluk gelirlerinin komisyonlardan da kurtaracaktır. artması sağlanabilecektir. Kulüpler dergi, kredi kartı gibi Üyelere düzenli gönderilecek her türlü ürününün tutundurma kulüp ile ilgili güncel haberler içerikli faaliyetlerini web sitesinde sıfır e-mailler ile hem taraftarların web maliyetle gerçekleştirebilir, bu gibi sitesini daha çok ziyaret etmesi ürünlerle gelirlerini arttırabilir. sağlanacak hem de maillerin içerisine Maç, antrenman ve hatta kamp reklam alınması yoluyla ek gelir görüntüleri, özel röportajlar ve daha sağlanabilecektir. magazinsel görüntülerin bile web Burada unutulmaması gereken sitesi aracılığıyla pazarlanması nokta web sitesi ne kadar çok hit alırsa mümkün olabilir (Alkibay, 2005). kulübün pazarlama başarısı o kadar Paralı üyelik sistemi oluşturarak ancak artacağıdır. Bu sebeple taraftarların üye olanların bu gibi kayıtlara ve diğer siteyi ziyaret etme sıklıklarının bazı özel olanaklara ulaşması arttırılması sağlanmalıdır. Sitenin sağlanabilir. Ayrıca bu sistem ile sürekli güncellenmesi ve forum, taraftarların yani potansiyel güncel haberler, detaylı bilgiler, tüketicilerin bir veri tabanı oyuncularla online chat olanağı gibi oluşturularak pazarlama amaçlı ilgi çekici aktiviteler ile sitenin kullanılabilir. çekiciliği arttırılabilir. Web sitesinin içeriğini geniş Kulüpler sahip oldukları üyelik tutarak; fikstür, tarihsel bilgiler, sitemi ile potansiyel tüketicileri olan oyuncu profili, fan kulüpler, forum, taraftarların kişisel bilgilerine ve güncel haberler gibi bölümlerin olması düzenli bir iletişim kurma şansına hem sitenin popülaritesini arttıracak sahip olabilirler. Bu sayede hem de bu sayfalara alınacak oluşturacakları veri tabanlarını

18 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark. pazarlama faaliyetlerini daha etkin bir pazarlamasında internetin artan önemi hale getirmekte kullanabilirler. gözden kaçırılmamalıdır. Kulüplerin Bunların dışında, toplumun internet pazarlamasına daha ciddi ve internete olan yakınlığı her geçen gün profesyonel açıdan bakması gerektiği artmaktadır (Kırcova, 2005). Bu kaçınılmaz sonuçtur. durum göz önüne alındığında spor Kodlama Cetveli

Türkiye Süper Ligi futbol kulüplerinin web sitelerinin incelenmesi (2008/2009 sezonu) Temalar

Kulüpler

ı ı ş ş ı ı

ı ı s ı n Belirtilmesi n Belirtilmesi Bilgisi Bilgisi ı ı Bilgisi Bilgisi ş ş ı ı Tutundurma Dergi Tutundurma Üyelik Sistemi Banka Kartlar Online Bilet Sat Online Bilet Sponsorlar Bilet Sat Bilet Sponsor Say Online Ürün Sat Ürün Sat Ankaraspor - - - - + 6 - + - Antalyaspor + + + + + 29 + + - Beşiktaş + + + + + 19 + + - Bursaspor + + + + + 13 + + - B.Belediyespor - - - - + 33 - + - Denizlispor WEB SİTESİ AKTİF DEĞİL Eskişehirspor - + - + + 12 - + - Fenerbahçe + + + + + 13 + + + Galatasaray + + - + + 15 + + + Gaziantepspor - - + + + 6 + - - Gençlerbirliği - - + + + 8 + - - Hacettepespor - - + + + 4 - - - Kayserispor + + + + + 3 + - - Kocaelispor - - - + + 6 - - - Konyaspor ------MKE Ankaragücü - - - - + 2 - - - Sivasspor - - - - + 6 - - + Trabzonspor + + - - + 18 + + -

KAYNAKÇA 1.ALKİBAY, Sanem; “Profesyonel Futbol 5.BEECH John, CHADWICK Simon, TAPP, Alan; Kulüplerinin Taraftar İlişkileri Yoluyla Marka “Scoring with the Net – the Cybermarketing of Değeri Yaratmaları Üzerine Bir Araştırma”, English Football Clubs”, Elektronic Markets, Hacettepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt 23, sayı Vol:10 No:3, 2000, p.p.176-184 1, 2005, s. 83-108. 6.COUPEY, Eloise; Marketing and the Internet, 2.ARGAN, Metin, KATIRCI, Hakan; Spor USA, Prentice Hall Inc, 2001 Pazarlaması, , Nobel Yayın, 2002 7.HANSON Ward; Principles of Internet 3.BEECH John, CHADWICK Simon, TAPP, Alan; Marketing, USA, West Publishing, 2000 “Surfing in the Premier League: Key Issues for 8.HAŞILOĞLU Selçuk Burak; Elektronik Posta Football Club Marketers Using the Internet”, ile Pazarlama, İstanbul, Beta Basım Yayım Managing Leisure, no:5, 2000, s.51-64 Dağıtım A.Ş., 2007 4.BEECH John, CHADWICK Simon, TAPP, Alan; 9.KARADUMAN, İlkay; “İnternette Pazarlama (E- “Emerging Trends in the Use of the Internet - Pazarlama)”, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Lessons from the Football Sector”, Qualitative Bilimler Enstitüsü, İşletme ABD, Yüksek Lisans Market Research: An International Journal, Tezi, Balıkesir, 2001 Vol.3, Feb. 2000, No.1, p.p.38-46 10.KIRCOVA, İbrahim; İnternette Pazarlama Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., İstanbul, 2005

19 Rıdvan EKMEKÇİ ve Ark.

11.SEO J. Won, Gren B. Cristine, Ko J. Yong, Lee 16.www.bjk.com.tr, 20.10.2008 Seunghwan, Schenewark Jarrod, The Effect of 17.www.bursaspor.org.tr, 20.10.2008 Web Cohesion, Web Commitment, and Attitude 18.www.ibbspor.com, 20.10.2008 toward the Website on Intentions to Use NFL 19.www.denizlispor.org.tr, 20.10.2008 Teams’ Websites, Sport Management Review, 20.www.eskisehirspor.org, 20.10.2008 Vol. 10, p 231-252, 2007 21.www.fenerbahce.org, 20.10.2008 12.SHANK D. Mathew, “Sport Marketing: A 22.www.galatasaray.org, 20.10.2008 Strategic Perspective”, Journal of Sport 23.www.gaziantepspor.org.tr, 20.10.2008 Management, Vol. 17, p 449-458, 2003 24.www.genclerbirligi.org.tr, 20.10.2008 13.SÖZERİ Barış, KOÇAK, Settar; “Re-Testing 25.www.hacettepespor.org.tr, 20.10.2008 The Turkish Super League Soccer Clubs’ 26.www.kayserispor.org, 20.10.2008 Internet Usage As A Marketing Tool”, 27.www.kocaelispor.org.tr, 20.10.2008 Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildirisi, 28.www.konyaspor.com.tr, 20.10.2008 Muğla, 2006 29.www.ankaragucu.org.tr, 20.10.2008 14.www.ankaraspor.org, 20.10.2008 30.www.sivasspor.org.tr, 20.10.2008 15.www.antalyaspor.com.tr, 20.10.2008 31.www.trabzonspor.org.tr, 20.10.2008

20