Jaarstukken 2020 Concept

Gemeente Westerwolde

Gemeente Westerwolde Postbus 14 9550 AA Sellingen

Telefoonnummer: 0590-32 02 20

Internet: www.westerwolde.nl

Inhoudsopgave Aanbieding ...... 4 Jaarrekening in één oogopslag ...... 7 JAARVERSLAG 2020 ...... 19 Programmaverantwoording ...... 20 Programma 1 Veiligheid ...... 21 Programma 2 Openbaar gebied ...... 25 Programma 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid ...... 31 Programma 4 Onderwijs ...... 40 Programma 5 Sport, cultuur en recreatie ...... 46 Programma 6 Sociaal domein ...... 53 Programma 7 Milieu en gezondheid ...... 65 Programma 8 Wonen ...... 71 Programma 9 Inwoners en bestuur...... 75 Algemene dekkingsmiddelen ...... 82 Overhead ...... 84 Vennootschapsbelasting ...... 85 Onvoorzien ...... 86 Paragrafen ...... 87 Lokale heffingen ...... 88 Weerstandsvermogen en risicobeheersing ...... 94 Financiering ...... 100 Onderhoud kapitaalgoederen ...... 105 Bedrijfsvoering ...... 107 Verbonden partijen ...... 113 Grondbeleid ...... 113 JAARREKENING 2020 ...... 129 Het overzicht van baten en lasten ...... 130 De toelichting op het overzicht van baten en lasten ...... 132 Gebeurtenissen na balansdatum ...... 162 De balans ...... 163 De toelichting op de balans ...... 165 De verantwoordingsinformatie voor specifieke uitkeringen ...... 189 Bijlage gerealiseerde baten en lasten per taakveld ...... 193 Controleverklaring ...... 194 Bijlagen 2020 ...... 196 De beleidsindicatoren ...... 197 Overzicht kredieten ...... 198

Aanbieding

Aan de Raad,

Ter afsluiting van de planning en control cyclus over 2020 bieden wij u hierbij ter vaststelling de jaarstukken 2020 van de gemeente Westerwolde aan. Hiermee wordt verantwoording afgelegd over de programmabegroting 2020 en het gevoerde beleid.

Het was een heel bijzonder jaar waarover wij ons nu verantwoorden, omdat Covid-19 ons leven ingrijpend heeft veranderd. Terwijl de beide jaren daarvoor werden bepaald door de beleidsharmonisatie in onze organisatie, is het (ontwikkel) proces als nieuwe gemeente het afgelopen jaar in sterke mate bepaald door de Corona-crisis. Hierdoor kon slechts in beperkte mate nadere richting worden gegeven aan de herindelingsprioriteiten en het gebiedsgericht werken.

Zoals reeds aangekondigd in de laatste bestuursrapportage is, ondanks de impact op zowel het privéleven als in het werk van onze medewerkers, het financiële effect van corona beperkt geweest en hebben we geprobeerd zoveel mogelijk van ons werk door te laten gaan. De jaarrekening 2020 sluit met een voordelig resultaat van € 868.000. Ook hebben we het jaar 2020 weten af te sluiten met een verbeterde reservepositie. Voor een analyse op hoofdlijnen verwijzen wij u naar de paragraaf “jaarrekening in één oogopslag”. In deze paragraaf wordt ook voorgesteld op welke wijze het resultaat 2020 wordt bestemd.

Dit resultaat is vooral behaald doordat we in 2020 als gevolg van de Corona-crisis niet overal invulling aan hebben kunnen geven, doordat veel activiteiten niet konden plaatsvinden. Hierdoor zijn een aantal werkzaamheden uitgesteld of vertraagd en is tevens bespaard op overheadskosten. Daarom wordt ook voorgesteld een aantal niet bestede middelen en nog niet uitgekeerde coronacompensatie over te hevelen naar het jaar 2021.

Onomkeerbare keuzes en ingrijpende maatregelen hebben we gedurende het jaar wel weten uit te stellen o.a. door noodzakelijke investeringen in het ruimtelijk domein voorlopig uit te stellen. Ook hebben we de vastgestelde ombuiging van € 1.045.270 volledig doorgevoerd.

Het verloop van Covid-19 heeft ook een grote impact gehad op het sociaal domein, dat ongeveer 60% van onze gemeentebegroting bestrijkt. Het sociale domein (Jeugd, Wmo en participatie) eindigt in 2020 in zijn geheel positief, maar kent op het onderdeel WMO een fors nadelig saldo; zelfs na tussentijdse ophoging via de bestuursrapportage. De aanzuigende werking als gevolg van o.a. vergrijzing en een abonnementstarief zonder inkomenstoets, is hiervan o.a. de oorzaak. Door incidentele voordelen op andere domeinen is er desondanks een voordeel van 1 miljoen ten opzichte van de bijgestelde begroting 2020.

Ook in het ruimtelijk domein is vertraging opgetreden in de uitvoering van projecten. We hebben in het crisisjaar onze dienstverlening dan ook moeten aanpassen aan de situatie en veel werkzaamheden moesten vanuit huis en uitsluitend digitaal worden gedaan. Het afgelopen jaar was dan ook niet makkelijk.

Met het voorliggende resultaat van 2020 is het college van mening, dat we ondanks de crisissituatie waarin we verkeren, trots mogen zijn op wat we bereikt hebben met en voor onze inwoners. De lokale samenleving, onze eigen medewerkers en gemeentebestuurders hebben immers laten zien dat zij zich snel aan de gewijzigde omstandigheden konden aanpassen. Vooralsnog lijken de economische vooruitzichten beter dan aanvankelijk gedacht. Onzekere factor blijft de ontwikkeling van het Gemeentefonds en de sociale effecten van de crisis. We hopen dat het nieuwe regeerakkoord meer

4 duidelijkheid gaat verschaffen. We kijken uit naar het moment waarin meer mogelijk wordt en we weer echt samen met uw raad en onze inwoners aan de slag kunnen.

Wedde, 27 mei 2021 Burgemeester en wethouders van de gemeente Westerwolde,

De heer J.Velema, De heer H. Scheper, Burgemeester Secretaris

Jaarrekening in één oogopslag

Leeswijzer

Deze jaarstukken bestaan uit twee onderdelen: het jaarverslag 2020 en de jaarrekening 2020. Het jaarverslag omvat de inhoudelijke verantwoording, de jaarrekening omvat de financiële verantwoording. De jaarstukken zijn opgesteld in overeenstemming met de grondslagen van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (hierna: BBV) en zijn gecontroleerd door accountantskantoor Hofsteenge Zeeman Groep B.V.

Jaarverslag Dit deel start met de bestuurlijke samenvatting waarin het resultaat over 2020 op hoofdlijnen wordt verklaard.

Jaarverslag - Programmaverantwoording De programmaverantwoording bestaat uit negen programma’s van de gemeente gevolgd door een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen, een overzicht van de kosten van overhead, het bedrag voor de heffing van de vennootschapsbelasting en het bedrag voor onvoorzien.

Per programma wordt aangegeven de missie en doelstelling, wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt, wat hebben we ervoor gedaan en wat het heeft gekost. Voor de opgenomen verplichte beleidsindicatoren geldt dat deze gegevens grotendeels worden gevuld via de website waarstaatjegemeente.nl. De gegevens zijn op 21 april 2021 overgenomen van deze website. Voor sommige locatie specifieke indicatoren is echter geen vergelijkingsmateriaal aanwezig en is een Nb opgenomen.

Om de splitsing tussen begroting en jaarrekening duidelijk weer te geven zijn de begrotingsteksten, in de programma’s, cursief weergegeven.

Jaarverslag - Paragrafen De paragrafen bevatten een dwarsdoorsnede van alle programma’s van het jaarverslag, waarbij wordt ingegaan op de relevante beleids- en beheeraspecten. De paragrafen betreffen: lokale heffingen, weerstandsvermogen en risicobeheersing, financiering, onderhoud kapitaalgoederen, bedrijfsvoering, verbonden partijen en grondbeleid.

Jaarrekening Dit onderdeel bevat de jaarrekening 2020 en bestaat uit het overzicht van baten en lasten over het verslagjaar en de balans per 31 december 2020. In de toelichtingen staan de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling, de toelichting op het overzicht van baten en lasten en de balans. Verder bevat dit onderdeel de verantwoordingsinformatie voor specifieke uitkeringen en een bijlage met gerealiseerde baten en lasten per taakveld.

Dit boekwerk wordt afgesloten met de controleverklaring van de (onafhankelijke) accountant, de bijlage met beleidsindicatoren en een overzicht van de kredieten.

Resultaat 2020

Zoals in de inleiding reeds is opgemerkt laat de jaarrekening 2020 een voordelig resultaat zien van € 868.000. Hierbij dient te worden opgemerkt dat dit het resultaat van de rekening is ná verwerking van de bestuursrapportage 2020. Deze bestuursrapportage heeft u op 4 november 2020 vastgesteld met een voordelig saldo van € 23.518. De programmabegroting 2020 werd gepresenteerd met een voordelig saldo van € 35.518.

De belangrijkste posten die het resultaat bij de bestuursrapportage beïnvloedden waren:  De inzet van logopedie is verwerkt in de vaste formatie in plaats van inhuur. Deze vaste formatie was al in de begroting 2020 verwerkt (€ 74.000 voordeel);

 Zowel op het gymvervoer als het leerlingenvervoer naar scholen zijn de kosten lager door Covid-19 (€ 55.000 voordeel);  De salarissen voor het streekmuseum De Oude Wolden waren zowel in de personeelsramingen als in de bijdrage aan de Stichting opgenomen, dit is gecorrigeerd voor een bedrag van (€ 109.000 voordeel);  Budgetactualisatie bij kinderen peuteropvang alsmede restitutie van subsidies over 2019 hebben geleid tot een voordeel van (€ 120.000 voordeel);  Van Mip project 1931 (vrijval kapitaallasten) wordt (€ 166.000 voordeel) (nog) niet ingezet in 2020;  Er zijn tot nu toe voor in totaal € 1.239.900 aan Tozo uitkeringen verstrekt. De te verwachten vergoeding vanuit het Rijk op grond van de specifieke uitkering bedraagt € 1.433.150. Het verschil van (€ 193.250 voordeel) is bestemd voor uitvoeringskosten, die binnen de vaste formatie kon worden opgelost;  Er is sprake van meer én grotere aanvragen voor woonvoorzieningen wat tot hogere lasten ten bedrage van (€ 100.000 nadeel) heeft geleid;  Er is meer beroep gedaan op huishoudelijke hulp dan vooraf ingeschat (€ 367.000 nadeel);  Ook het aantal aanvragen voor begeleiding in het kader van de Wmo is hoger, namelijk (€ 139.000 nadeel);  Actualisatie van de budgetten PGB Jeugd levert een (€ 110.000 voordeel) op;  De toename van duurdere, specifieke jeugdzorg zorgt voor extra lasten van (€ 425.000 nadeel);  De baten voor OZB niet-woningen zijn (€ 235.000 voordeel) hoger, vooral door hogere objectwaarden.

De belangrijkste posten die het resultaat van de jaarrekening beïnvloeden ten opzichte van de bestuursrapportage 2020 zijn:  Een voordeel op het sociaal domein met betrekking tot jeugd (€ 516.000 Voordeel);  Een tekort op het sociaal domein met betrekking tot de (maatwerkvoorzieningen) WMO (€ 566.000 nadeel). Dit komt met name door meer vraag naar woningaanpassingen en huishoudelijke hulp;  Een voordeel op het Buig-budget (gebundelde uitkering) van (€ 648.000 Voordeel);  Een voordeel op Samenkracht en burgerparticipatie van (€ 264.000 Voordeel). Dit komt met name door een voordeel op peuterspeelzaalwerk van € 107.000;  Een voordeel op de overhead van (1.099.000 V). Door de gevolgen van corona zijn een aantal vaste vacatures niet ingevuld en ook is er minder personeel ingehuurd. De opleidingskosten waren lager en ook de exploitatielasten binnen de gemeentekantoren waren lager;  Een hogere dotatie in de voorziening voor wachtgelden, pensioenen en uitkeringen aan (voormalige) bestuurders (€ 669.000 N);  Het instellen van een risico voorziening op bruggen van (€ 650.000 N). Doordat in 2020 achterstallig onderhoud aan één van onze bruggen geconstateerd is, hebben wij daarvoor een voorziening moeten instellen om het risico hierin te kunnen dragen.  BRP-straat, (€ 376.000 voordeel). Binnen het budget BRP gelden 2020 is een overschot van € 376.000 gerealiseerd.  Een voordeel op het aanleggen van zonneparken (€ 615.000 Voordeel). Voor de zonneparken is € 275.000 aan leges ontvangen en € 340.000 aan participatiebijdragen.  Algemene uitkering, (€ 356.000 voordeel). De hogere algemene uitkering wordt enerzijds veroorzaakt door de decembercirculaire 2020 die bij deze jaarrekening wordt verantwoord. Ook is voor de specifieke uitkering sport meer ontvangen dan geraamd. Daarnaast is bij de decembercirculaire 2020 een aanvullend bedrag ontvangen voor coronacompensatie.  Er wordt (€ 1.973.000 N) aan budgetten overgeheveld van 2020 naar 2021.

Een complete analyse per taakveld is opgenomen in de toelichting op het overzicht van baten en

9 lasten.

Bestemming van het resultaat 2020

Wij stellen u voor om het voordelige resultaat 2020 van € 868.340 als volgt te bestemmen:

1. Participatiebijdragen zonneparken 340.000 2. Vormen dekkingsreserves afschrijvingslasten 420.148 3. Storting in bestemmingsreserve Automatisering 235.940 4. Toevoegen aan coronabudgetten 2021 114.625 5. Zuiderstraat/Noorderstraat - 6. Onttrekking uit de algemene reserve -242.373

De resultaatbestemmingen worden hieronder kort toegelicht.

Ad. 1 Voor de zonneparken heeft de gemeente Westerwolde € 340.000 aan participatiebijdragen ontvangen. In het kader van duurzaamheid wordt in de raadsvergadering van 30 juni 2021 voorgesteld een subsidie aan STUW uit te keren van € 164.995 voor de financiering van de inhuur van een kwartiermaker (€ 60.000) en € 104.995 voor de pilot 250 dakenplan. De subsidie wordt gedekt door voorfinanciering uit de algemene reserve. Wanneer door de raad is ingestemd met het raadsvoorstel Stuw dan kan bij de resultaatbestemming van de jaarrekening 2020 hetzelfde bedrag worden teruggestort in de algemene reserve uit de opbrengsten van participatiebijdragen zonneparken. Voorgesteld wordt om het restant van de participatiebijdragen ad € 175.005 te storten in de bestemmingsreserve Duurzaamheid ter dekking van andere duurzaamheidsprojecten. Mocht de raad niet besluiten tot het verstrekken van de subsidie aan Stuw uit de algemene reserve, dan kunnen de volledige participatiebijdragen in afwachting van de vorming van het duurzaamheidsfonds worden gestort in de bestemmingsreserve duurzaamheid.

Ad. 2 Vormen dekkingsreserves afschrijvingslasten. Diverse geraamde projecten zijn bij de realisatie van deze projecten overschreden. Het voorstel is deze overschrijdingen (totaal € 420.148) te storten in diverse gebonden dekkingsreserves.

Ad. 3 Storting in de bestemmingsreserve Automatisering. Op de post automatisering is in 2020 een bedrag van € 281.000 over gehouden. Hiervan wordt € 30.000 (Wifi, inhuur uitbreiding servicedesk Grid en de aanschaf van laptops) via de reserve aangegane verplichtingen overgeheveld naar 2021. Het voorstel is om van het restant € 235.940 te storten in de bestemmingsreserve automatisering. Deze reserve is dan weer aangevuld tot het maximale bedrag van € 300.000.

Ad. 4 Bij de decembercirculaire 2020 ( € 89.406) en de maartbrief 2021 (€ 25.219) zijn bedragen beschikbaar gesteld voor nieuwe corona-compensatiedoelen en bij Jaarrekening 2020 verantwoordt. Voorgesteld wordt om deze bedragen via resultaatbestemming toe te voegen aan de coronabudgetten 2021.

Ad. 5 De raad heeft besloten dat de bestemmingsreserve wegen gebruikt wordt voor financiering van een deel van de kosten voor de reconstructie van de Zuiderstraat/Noorderstraat in Bellingwolde Noord. In lijn daarmee stellen wij nu voor de nog niet gedekte kosten ad. € 121.564 ten laste te brengen van de bestemmingsreserve wegen en te storten in een gebonden reserve, ter dekking van de toekomstige kapitaallasten.

Ad. 6 Het verschil tussen het resultaat 2020 en de resultaatbestemming wordt onttrokken uit de Algemene reserve.

Baten

De algemene uitkering vormt een wezenlijk onderdeel van de gemeentelijke baten. Om u inzicht te geven in de omvang van deze uitkering presenteren wij u onderstaande afbeelding.

Lasten

Onderstaand geven wij u inzicht in de lasten per programma zoals opgenomen in de jaarstukken 2020.

Het structurele resultaat

Het structurele resultaat 2020 kan als volgt worden bepaald:

Gerealiseerde resultaat van baten en lasten (vóór bestemming) 2.560.000  Incidentele baten -5.316.000  Incidentele lasten 4.011.000  Structurele onttrekkingen aan reserves 193.000  Structurele toevoegingen aan reserves -864.000 Structurele resultaat 2020 584.000

Financiële positie

De financiële positie van de gemeente wordt in belangrijke mate bepaald door de hoogte van de aanwezige reserves. Het vermogen is voornamelijk ingezet voor investeringen. Onderstaand geven wij u op hoofdlijn inzicht in de ontwikkeling van de investeringen en de reserves. In de toelichting op de balans worden de onderliggende mutaties toegelicht.

Investeringen

Bedragen x € 1.000

Categorie Boekwaarde Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Voorziening Balans- 31 december vestering vingen van derden waarde 31 2019 december 2020 Immateriele vaste activa 560 -22 - -28 - - 510 Materiele vaste activa 58.064 12.641 -103 -2.212 -1.040 -1.948 65.403 Financiele vast activa 7.871 1.364 - - -321 -1.830 7.084 Totaal 66.494 13.984 -103 -2.239 -1.361 -3.778 72.997

Eigen vermogen Bedragen x € 1.000

Categorie Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Gerealiseer- Balans- waarde 31 ter dekking resultaat de resultaat waarde 31 december van vorig begrotings- december 2019 afschrijvin- begrotings- jaar 2020 gen jaar Algemene reserves 8.631 2.186 -1.560 - 108 - 9.366 Bestemmingsreserves 26.973 5.705 -4.204 -137 616 - 28.954 Gerealiseerde resultaat 1.024 - - - -1.024 868 868 Totaal 36.628 7.891 -5.763 -137 -300 868 39.188

Herindelingskrediet Voor frictiekosten in verband met de herindeling is een aanvullende uitkering (€ 4.845.936) door het Rijk toegekend. Dit bedrag zal in tranches via de algemene uitkering worden uitgekeerd. Vooruitlopend op deze ontvangsten is in de raadsvergaderingen van 22 maart 2016, 20 april 2017 en 25 september 2019 besloten om een totaal krediet van € 3.845.936 reeds toe te kennen om de herindelingskosten te financieren. De dekking hiervoor is de algemene reserve. De afspraak is gemaakt om de ontvangsten van de frictiekostenvergoedingen vanuit het Rijk weer terug te laten vloeien naar de algemene reserve. De ontvangen frictiekosten van 2017,2018, 2019 en 2020 zijn toegevoegd aan de algemene reserve.

In de begroting 2019 is nogmaals € 1.000.000 ingezet ter dekking. Hiermee komt het totale bedrag van de frictiekosten wat is ingezet op € 4.845.936. Het totale beschikbare frictiebedrag van het rijk is hiermee ingezet.

Belangrijke ontwikkelingen in 2020: Covid-19 en Algemene Uitkering (bijzondere baten en lasten)

Algemeen De algemene uitkering is verwerkt op basis van de meicirculaire, septembercirculaire, decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021. Op 29 juni 2020 is een brief met de financiële vertaling van het compensatiepakket Corona gemeente ontvangen. Daarnaast zijn nog bedragen voor coronacompensatie beschikbaar gesteld in de septembercirculaire 2020, decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021. In deze paragraaf zijn de financiële afwijkingen opgenomen die veroorzaakt worden door Covid-19.

Het steunpakket corona, voor zover dit de gemeenten raakt, loopt via twee wegen:  Specifieke uitkering (verantwoording op nacalculatie via de jaarrekening 2020)  Gemeentefonds o Terugdraaien opschalingskorting in 2020 en 2021 o Decentralisatie uitkering (DU) (vast bedrag) o Via de maatstaven (bedrag wijzigt als maatstaven worden geactualiseerd)

Gemeentefonds De uitgekeerde bedragen voor het jaar 2020 in de decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021 worden bij de Jaarrekening 2020 verantwoordt. Het Rijk heeft gedurende 2020/2021 een compensatiepakket corona beschikbaar gesteld om de economische en maatschappelijke gevolgen van het coronavirus op te vangen. Hiermee helpt de Rijksoverheid grote en kleine (zelfstandig) ondernemers en biedt ondersteuning als werknemers van werk(loosheid) naar nieuw werk bewegen. De gemeente Westerwolde heeft in 2020 een steunpakket uitgekeerd gekregen van € 1.385.947 (waarvan € 158.903 via de decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021). Voor het jaar 2021 is een bedrag beschikbaar gesteld van € 812.277.

Er is een principeafspraak om in het voorjaar 2021 de balans op te maken om te komen tot reële compensatie van opbrengstenderving (toeristenbelasting, precariobelasting, markten evenementenleges, parkeerbelasting, OZB en riool en afvalstoffenheffing/ retributies).

Om de financiële druk bij gemeenten verder te verlichten is afgesproken de zogenoemde opschalingskorting (bevriezen van de accressen/plafond BCF) in 2020 en 2021 te schrappen. Dit betekent voor de gemeente Westerwolde in 2020 een voordeel van € 111.240. Dit voordeel is, als onderdeel van het totale voordeel uit de septembercirculaire 2020, toegevoegd aan de algemene reserve.

Financiële gevolgen waarover reeds afspraken zijn gemaakt:

1. Vergoeden eigen bijdrage van ouders die gebruik maken van de gemeentelijke regelingen: peuteraanbod, sociaal medische indicatie (SMI) en voorschoolse educatie (VE) Voor de voorschoolse voorzieningen heeft het Rijk een bedrag van € 16.849 uitgekeerd. In 2020 zijn er geen compensatieverzoeken ontvangen.

2. In verband met de coördinerende taak in het organiseren van noodopvang voor kinderen van wie één of beide ouders een cruciaal beroep hebben Voor noodopvang ouders met een cruciaal beroep heeft het Rijk een bedrag van € 36.107 uitgekeerd. Ook hiervoor zijn in 2020 geen compensatieverzoeken ontvangen.

3. Compensatie inkomstenderving eigen bijdrage Wmo (abonnementstarief). Doordat door de gevolgen van corona niet altijd de zorg en voorzieningen geleverd konden worden, heeft het Rijk besloten om voor de maanden april en mei 2020 geen eigen bijdragen in rekening te brengen. Door deze gederfde inkomsten heeft het Rijk een bedrag van € 49.665 uitgekeerd. Dit bedrag hebben we ook volledig nodig gehad om de begrote inkomsten te evenaren.

4. Compensatie inkomstenderving markten evenementenleges Door de gevolgen van corona konden een gedeelte van het jaar 2020 geen markten georganiseerd worden, waardoor de leges inkomsten minder hoog waren. Het Rijk heeft deze gederfde inkomsten gecompenseerd door een bedrag van € 9.910 uit te keren. Voor de weekmarkten in Sellingen en Vlagtwedde hebben we een bedrag van € 2.663 nodig gehad om de gederfde inkomsten te compenseren.

5. Compensatie inkomstenderving toeristenbelasting Doordat gemeenten door de gevolgen van corona in 2020 niet het gehele jaar toeristen konden ontvangen, heeft het Rijk een bedrag aan corona-compensatie uitgekeerd van € 59.000. Ten opzichte van de begrote cijfers ontvangt de gemeente Westerwolde geen minder toeristenbelasting in 2020, waardoor het bedrag aan corona-compensatie niet ingezet hoeft te worden.

6. Continuïteit sociaal domein: inhaalzorg en meerkosten jeugd Gedurende 2020 hebben zorgaanbieders door de gevolgen van corona extra kosten (meerkosten) moeten maken (bijvoorbeeld huur extra ruimtes en inzet meer personeel) om aan de RIVM- richtlijnen van het Rijk te voldoen. Daarnaast zijn gemeenten verzocht om omzetverlies onverminderd door te betalen aan zorgaanbieders ook in geval er sprake is van vraaguitval. Het doel hiervan is acute liquiditeitsproblemen bij aanbieders te voorkomen en behoud van werkgelegenheid in de zorg en ondersteuning. Hiervoor is geen extra geld van het Rijk naar gemeenten gegaan. Voor inhaalzorg en meerkosten Jeugd heeft het Rijk een bedrag van € 53.171 uitgekeerd. Dit bedrag is ruimschoots besteed aan meerkosten (€ 26.919) en aan omzetcompensatie (€ 135.012). De omzetcompensatie is grotendeels opgevangen uit de bestaande middelen.

7. Continuïteit sociaal domein: inhaalzorg en meerkosten Wmo Behalve voor Jeugd (punt 6), gelden voor de Wmo dezelfde richtlijnen. Voor inhaalzorg en meerkosten Wmo heeft het Rijk een bedrag van € 25.753 uitgekeerd. Ook dit bedrag is ruimschoots besteed aan meerkosten (€ 26.956) en omzetcompensatie (€ 269.050). Ook bij de Wmo is de omzetcompensatie grotendeels opgevangen uit bestaande middelen.

8. Toezicht en handhaving (verkeersmaatregelen) Om gedurende de corona-periode de RIVM-richtlijnen te waarborgen heeft het Rijk extra financiële middelen uitgekeerd voor toezicht en handhaving. Gemeenten zetten bijvoorbeeld extra Boa’s in om binnen de gemeente voldoende te kunnen handhaven, zodat inwoners binnen de gemeente de RIVM-richtlijnen zoveel mogelijk opvolgen. Gemeente Westerwolde heeft hiervoor € 66.304 aan extra financiële middelen gekregen. In 2020 is hiervan € 41.604 besteedt aan extra inzet voor toezicht en handhaving.

9. Compensatie vrijwilligersorganisaties Jeugd Voor het voortbestaan van lokale voorzieningen, waaronder vrijwilligersorganisaties Jeugd, tentijde van de corona-periode heeft het Rijk voor de gemeente Westerwolde een bedrag van € 10.008 beschikbaar gesteld. In 2020 zijn hiervoor nog geen compensatieverzoeken ontvangen. Voorgesteld wordt om het budget van € 10.008 over te hevelen naar 2021 voor eventuele compensatieverzoeken die in 2021 binnen komen.

10. Verkiezingen (Coronaproof-maatregelen) Om gemeenten te compenseren voor de extra kosten bij verkiezingen als gevolg van coronamaatregelen (extra organisatie, het inrichten van stemlokalen ed.) heeft het Rijk extra middelen ter beschikking gesteld. Gemeente Westerwolde heeft hiervoor een bedrag van € 70.903 ter beschikking gekregen. In 2020 is hiervan € 11.472 besteedt. Voorgesteld wordt om het restant budget van € 59.431 over te hevelen naar 2021 voor onder andere de extra kosten die gepaard gaan met de Tweede Kamerverkiezing in 2021.

11. Gederfde inkomsten Sociale Werkbedrijven Het Rijk heeft besloten de rijksbijdrage Wet sociale werkvoorziening (WSW) te verhogen voor de periode 1 juni 2020 tot 1 januari 2021 ter compensatie van een deel van de loonkosten van SW- bedrijven. Als gevolg van de corona-periode zijn de SW-bedrijven gedeeltelijk gesloten geweest. SW-bedrijven hebben hierdoor onvoldoende middelen om de loonkosten te financieren. Tekorten in de exploitatie worden in de reguliere systematiek opgevangen door een hogere gemeentelijke bijdrage. Het bedrag aan corona-compensatie betreft voor Westerwolde € 657.671. Hiervan is € 150.973 besteedt aan de extra exploitatiebijdrage Afeer en € 261.433 als extra exploitatiebijdrage voor Wedeka. Voorgesteld wordt om € 168.000 van het over gebleven budget over te hevelen naar 2021 om eventuele verliezen binnen de sociale werkvoorziening op te vangen.

12. Compensatie buurten dorpshuizen Voor het voortbestaan van lokale voorzieningen, waaronder buurten dorpshuizen, tentijde van de corona-periode heeft het Rijk voor de gemeente Westerwolde een bedrag van € 20.863 beschikbaar gesteld. Voorgesteld wordt het bedrag van € 20.863 over te hevelen naar 2021 om vervolgens dit bedrag evenredig te verdelen aan de dorpshuizen binnen Westerwolde. In totaal zijn er 17 dorpshuizen in Westerwolde.

13. Compensatie lokale en culturele instellingen Naast vrijwilligersorganisaties voor jeugd, buurten dorpshuizen worden er ook aan lokale en culturele instellingen corona-compensatie middelen uitgekeerd. De gemeente Westerwolde heeft hiervoor een bedrag van € 150.840 ter beschikking gekregen. Voorgesteld wordt om het bedrag van € 150.840 over te hevelen naar 2021 voor de compensatie van lokale en culturele instellingen.

Bij de decembercirculaire 2020 zijn nog coronacompensatie middelen voor het jaar 2020 uitgekeerd voor Re-integratie bijstandsgerechtigden (€ 59.808), gemeentelijke schuldenbeleid (€ 18.580), bijzondere bijstand (€ 6.301) en Compensatie quarantaine kosten (€ 4.717). Deze budgetten worden bij Jaarrekening 2020 verantwoordt en gaan via resultaatbestemming mee naar 2021. Ook zijn bij de decembercirculaire aanvullende middelen beschikbaar gesteld voor inhaalzorg en meerkosten WMO (€ 44.278). Dit bedrag is ruimschoots besteedt ( zie punt 7). Bij de maartbrief 2021 zijn middelen voor het jaar 2020 uitgekeerd voor perspectief jeugd en jongeren (€ 25.219). Ook dit budget wordt bij Jaarrekening 2020 verantwoordt en gaat via resultaatbestemming mee naar 2021.

Steun en herstelpakketten (sociaal/economisch)

Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo 1, 2, en 3) De vergoeding van uitvoeringskosten voor de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (TOZO) loopt via een specifieke uitkering die verantwoord wordt bij de SISA- verantwoording. Gedurende 2020 worden voorschotten ontvangen die verantwoord worden na afloop van het jaar. De TOZO-regeling heeft als doel zelfstandigen die als gevolg van de corona-periode in de financiële problemen zijn geraakt, tijdelijk te ondersteunen om deze zelfstandigen in staat te stellen na de corona-periode het bedrijf weer voort te zetten. De Tozo regeling bestaat uit twee onderdelen: algemene bijstand (voor levensonderhoud) en bijstand ter voorziening in de behoefte aan bedrijfskapitaal. Aan bijstand op grond van de Tozo regeling heeft onze gemeente hiervoor tot nu toe € 1.219.063 (levensonderhoud) en € 154.653 (bedrijfskapitaal) uitgekeerd. De uitvoeringskosten van aanvragen mogen ook meegenomen worden in de verantwoording richting het Rijk. Gemeenten krijgen hiervoor € 450 per besluit over een aanvraag voor Tozo voor levensonderhoudsonderhoud en € 800 voor elk besluit over een aanvraag kapitaal. Dit ongeacht of het besluit een afwijzing of een toekenning is. Deze apparaatskostenvergoeding geldt voor zowel Tozo 1, 2 en 3. Westerwolde heeft momenteel 560 aanvragen voor levensonderhoud gehad en 51 aanvragen voor kapitaal. In totaal is dit een vergoeding van € 292.800. Gebaseerd op de uitkeringen tot nu toe wordt een Rijksvergoeding verwacht van € 1.666.516. Gemeente Westerwolde heeft deze aanvragen allemaal kunnen verwerken binnen de vaste formatie. Doordat de vaste formatie al in de begroting is verwerkt, kan de vergoeding van € 292.800 als incidenteel voordeel worden aangemerkt.

Overige

Dividenden De BNG bank heeft op basis van een uitdrukkelijke aanbeveling van de Europese Centrale Bank (ECB) besloten de uitbetaling van het dividend van de BNG bank over 2019, die in 2020 wordt uitgekeerd, uit te stellen tot in elk geval na 31 december 2020. Achtergrond hiervan is de significante schok die de corona-pandemie de economie toebrengt en de rol die voor banken is voorzien om de effecten daarvan zoveel als mogelijk te mitigeren. In de begroting 2020 was rekening gehouden met een dividendopbrengst van € 80.000. Vanwege het drukkende effect van de langlopende rente- tarieven op de ontwikkeling van het renteresultaat van de bank is dit al verlaagd naar € 36.900 in de bestuursrapportage 2020. Uiteindelijk is er € 12.494 uitgekeerd aan dividend over 2019. Het is op dit moment nog onduidelijk of het resterende bedrag uiteindelijk wel tot uitkering komt.

Intern corona budget Intern heeft de gemeenteraad van Westerwolde € 100.000 beschikbaar gesteld voor coronamaatregelen. Dit bedrag is beschikbaar gesteld bij de bestuursrapportage 2020 en is bedoeld voor interne maatregelen zoals desinfectiematerialen, scheidingswanden, borden etc. In 2020 is hiervan € 53.083 besteedt. Voorgesteld wordt om het restant budget van € 46.917 over te hevelen naar 2021 voor de aanschaf van materialen voor interne coronamaatregelen.

Kerngegevens

Foto: Noabers Badde (Mercedesbrug) Veelerveen

Onderwerp Begroting 2020 Realisatie 2020 Oppervlakte gemeente in ha. 28.064 28.064 - Land 27.576 27.576 - Binnenwater 488 488

Woonruimten 12.407 12.413 Weglengte in beheer (in km) 759 759 - Asfaltwegen 282 282 - Klinker en betonwegen 123 123 - Zand en puinwegen 116 116 - Rijwiel en voetpaden 238 238 Openbaar groen (in ha) 307 307 - Plantsoen en parken 110 110 - Bebossing en singels 197 197 Aantal inwoners 25.616 25.733 - 0 t/m 19 jaar 5.067 4.999 - 20 t/m 64 jaar 13.884 13.980 - 65 jaar en ouder 6.665 6.754

Onderwerp Begroting 2020 Realisatie 2020 Aantal uitkeringen - W.W.B. 460 419 - Zelfstandigen 2 2 - I.O.A.W. 38 40 - I.O.A.Z. 4 4 Aantal aanvragen - Bijzondere bijstand 517 404

- Schuldhulpverlening 202 200 Aantal leerlingen - Openbaar basisonderwijs 1.095 1.057 - Bijzonder basisonderwijs 718 692 - Speciaal onderwijs 0 0 - Openbaar voortgezet onderwijs 1.112 1.202 - Bijzonder voortgezet onderwijs 0 0 Gewone uitgaven 87.490.760 94.671.000 - Per inwoner 3.415 3.679 Boekwaarde vaste activa 75.975.000 74.944.000 - Per inwoner 2.966 2.912 Opbrengst onroerendezaakbelasting 5.385.000 5.678.000 - Per inwoner 210 221 Opbrengst overige belastingen, rioolheffing en afvalstoffenheffing 6.396.000 6.415.000 - Per inwoner 250 249 Algemene uitkering gemeentefonds 45.729.000 48.914.000 excl COA - Per inwoner 1.785 1.901 Vaste schuld 19.646.000 15.312.000 - Per inwoner 767 595 Reserves en voorzieningen 43.294.000 46.797.000 - Per inwoner 1.690 1.819

JAARVERSLAG 2020

Programmaverantwoording

Programma 1 Veiligheid

Missie en doelstelling

Een veilige gemeente Westerwolde voor iedereen, nu en in de toekomst. De inwoners, ondernemers en bezoekers moeten met een veilig gevoel kunnen wonen, werken en recreëren. Wel bestaat er tussen de behoefte aan veiligheid en de onmogelijkheid om veiligheid in absolute zin te garanderen een zeker spanningsveld.

We dragen zorg voor hulpverlening en een crisisorganisatie die continue paraat is om een optimale veiligheid voor en bescherming van mensen, dieren, (culturele erf-)goederen en het milieu te kunnen bieden in situaties van brand, rampen en andere buitengewone omstandigheden. Maar ook in de nafase van een incident of ramp.

In samenwerking met partners in de veiligheidsketen zetten we in op preventie en handhaving. Daarbij is bijzondere en zo nodig extra aandacht voor het opvangcentrum in Ter Apel met al haar factoren en facetten. Maar ook zetten we in op stimulering van de eigen verantwoordelijkheid door aandacht te vragen voor maatschappelijke waarden en normen. De doelstellingen kunnen als volgt worden omschreven:

 bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving;  handhaving openbare orde;  naleving van regelgeving en vergunningsvoorschriften;  voorbereid zijn op een eventuele crisis of ramp;  investeren in preventie en communicatie, mede met het oog op zelfredzaamheid.

Naast de landelijke High Impact Crimes en de regionale prioriteiten van de politie worden er door de gemeenteraad lokale prioriteiten vastgesteld. Uitgangspunt is wat lokaal kan, doen we lokaal en wat regionaal beter kan, wordt regionaal gezamenlijk opgepakt.

Foto: Metha Eikens

Veiligheidsregio Groningen Veiligheidsregio Groningen is de organisatie die de taken uitvoert op het gebied van brandweerzorg, bevolkingszorg en crisisbeheersing.

Brandweer De brandweer bestaat uit 39 brandweerposten verspreid over de provincie Groningen. De hele Veiligheidsregio is ten aanzien van de brandweer in 4 gebieden verdeeld en per gebied is er 1 teamleider die rechtstreeks wordt aangestuurd door 1 commandant. Ons gebied (Zuid-Oost Groningen) bestaat uit de gemeenten Pekela, Veendam, Oldambt, Stadskanaal en Westerwolde.

Gemeentelijke Kolom Groningen De GKG is het organisatieonderdeel van de Veiligheidsregio Groningen (VRG) dat belast is met de gemeentelijke- en bevolkingszorgprocessen van rampenbestrijding en crisisbeheersing voor de 12 Groninger gemeenten. Het regionale Team Bevolkingszorg van de GKG geeft tijdens een ramp of crisis uitvoering aan de bevolkingszorgprocessen en bestaat uit ca. 300 regionale medewerkers van de 12 Groninger gemeenten en is op het gebied van communicatie aangevuld met medewerkers van de samenwerkende crisispartners. Voor de nieuwe gemeente is de nieuwe lokale crisisorganisatie ingericht en opgeleid. Regionaal werken we in de gemeentelijke kolom met expertteams, maar in tijd van crisis moet er ook een lokaal team ingericht worden.

Integrale veiligheid Het doel is het veiligheidsgevoel van de inwoners, ondernemers en bezoekers van onze gemeente te versterken. Wij treden op bij overtredingen van regels en wetten. Hiervoor is een extra medewerker toezicht en handhaving aangesteld. Dit om een veilige en prettige leefomgeving te creëren en te waarborgen. Wij treden op bij overtredingen van regels en wetten om een veilige en prettige leefomgeving te creëren en te waarborgen.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Voor zover mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Wat hebben we ervoor gedaan? De ambities van onze gemeente zijn uiteengezet in een aantal activiteiten, welke zijn ontplooid om de beoogde maatschappelijke effecten te kunnen bereiken. Hieronder volgt per programmaonderdeel een weergave van de activiteiten die zijn ontplooid en de mate waarin de activiteiten zijn afgerond.

Programmaonderdeel: Crisisbeheersing en brandweer

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Goede voorbereiding op incidenten, rampen en crises door planvorming, opleiden - trainen - oefenen, advisering, evaluatie en de organisatie van het lokale team en het regionale Team Bevolkingszorg. Medewerkers en teams zijn voorbereid op incidenten, rampen en crises.

2. Een adequate en effectieve brandweerzorg waarbij aandacht is voor preventie en die snel kan worden ingezet om kwalitatieve hulpverlening te leveren. Er is een goede brandweerzorg.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Uitvoering van de gemeentelijke taken ter voorbereiding op incidenten, rampen en crises. Vanwege het coronavirus was het in het echt opleiden, trainen en oefenen (OTO) van de medewerkers en teams niet mogelijk. Vanuit de Veiligheidsregio is wel de mogelijkheid aangeboden voor online trainingen. Daarnaast zijn veel medewerkers binnen en buiten onze gemeente aan de slag geweest met de bestrijding van de coronacrisis. Verder blijven medewerkers deelnemen aan OTO activiteiten en gaat het zoeken van medewerkers door.

1b. Het aantal medewerkers voor het regionale Team Bevolkingszorg wordt geleverd. Met medewerkers is contact gezocht om een lokale of regionale functie in te vullen. Van de totaal 12 te leveren medewerkers voor het regionale team zijn er 9 functies ingevuld. 2a. De gemeente Westerwolde beschikt over drie brandweerposten met voldoende vrijwilligers. De brandweerposten hebben voldoende vrijwilligers maar er is geen wachtlijst. 2b. Zorgdragen voor goede secundaire arbeidsvoorwaarden voor de vrijwillige brandweer Hierover is veel contact geweest met de Veiligheidsregio en de lokale brandweer. Omdat een aantal vrijwilligers nog ontevreden zijn is het gewenste resultaat nog niet bereikt.

2c. Bij de Veiligheidsregio Groningen wordt aangedrongen om de huidige inzet van de buurtbrandweer te behouden. Bij iedere mogelijkheid is er aandacht gevraagd voor de buurtbrandweer.

Programmaonderdeel: Openbare orde en veiligheid

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Versterking veiligheidsgevoel van de inwoners en ondernemers. Met de politie is regelmatig overleg over trends en ontwikkelingen waardoor er meerdere acties zijn ondernomen om het gevoel van veiligheid te verbeteren.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Een bijdrage leveren aan de veiligheidsprioriteiten 2020. Vanuit het Keurmerk Veilig Ondernemen centrum Ter Apel en convenant veilig uitgaan is contact onderhouden. Vanwege het coronavirus zijn de bijeenkomsten niet doorgegaan. In de Week van de Veiligheid zijn witte voetjes acties gehouden om inbraken uit auto’s tegen te gaan. De witte voetjesactie is een actie om inwoners alert te maken en zo inbraken en diefstallen te voorkomen. Verder is via sociale media informatie gedeeld om te voorkomen dat ondernemers en inwoners slachtoffer worden van strafbare feiten. Huiselijk geweld is volgens plan afgehandeld. Ook zijn gewelds- of zorgsituaties of situaties waarbij drugs of alcohol werd gebruikt samen met de medewerkers die over sociale onderwerpen gaan uitgevoerd om erger te voorkomen en hulp te bieden.

In het Tactisch Veiligheids Overleg(TVO) is aandacht besteed aan ontwikkelingen op het gebied van cybercrime. Het TVO stuurt en ziet toe op het houden aan afspraken en bestaat uit samenwerkende partners die een rol hebben in de aanpak van het veiligheidsprobleem.

1b. Bij casuïstiek wordt samengewerkt met het Sociaal Domein en eventueel met ondersteuning van het Actiecentrum Veiligheid en Zorg Groningen. Situaties zijn samen opgepakt, bespreking is gebeurd in het TVO en meerdere keren is een persoonsgerichte aanpak (PGA) toegepast. De PGA is een samenwerking tussen partners om iemand die negatief in beeld komt door veiligheidsproblemen en/of overlast te helpen door aan de regels te houden en het bieden van hulp. 1c. Inwoners worden waar mogelijk actief betrokken bij casuïstiek. Inwoners zijn betrokken bij casussen die daarvoor geschikt waren. 1d. Controle op naleving regelgeving. De controles stonden met name in het teken van de coronamaatregelen. Zowel op de coronamaatregelen als andere regelgeving is gecontroleerd. Overtredingen zijn gestopt door volgens het strafrecht of bestuursrecht op te treden. 1e. Uitvoering geven aan het amendement Veiligheid en integratie Ter Apel. Ketenmariniers zijn bezig om de problemen met overlast gevende asielzoekers aan te pakken. De ketenmariniers hebben een plan van aanpak gemaakt. Aan de taken uit het plan van aanpak is meegewerkt.

1f. Er wordt invulling gegeven aan het plan van aanpak van de ketenmariniers. Het antwoord hierop staat onder 1e.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Winkeldiefstal aantal per 10.000 inwoners 2020 4,20 1,12 Diefstal uit woning aantal per 10.000 inwoners 2020 2,38 1,60 Geweldsmisdrijven aantal per 1.000 inwoners 2020 5,80 4,60 Vernieling aantal per 10.000 inwoners 2020 37,70 45,03 Verwijzingen Halt per 10.000 inwoners van 12-17 jaar aantal per 10.000 inw 12-17jr 2019 118,00 132,00 Jongeren met delict voor rechter % 2019 1,00 1,00

*Bovenstaande gegevens zijn afkomstig van waar staat je gemeente.nl. Via de rapportages situatie gemeente Westerwolde en in het bijzonder Ter Apel bent u geïnformeerd over een aantal cijfermatige ontwikkelingen in Ter Apel.

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 1 Veiligheid. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 125.894 103.042 100.542 403.942 Lasten 2.386.646 2.454.381 2.653.176 2.866.847 Subtotaal programma 1 (2.260.752) (2.351.339) (2.552.634) (2.462.905) Onttrekking aan reserves 11.663 - 120.491 120.491 Toevoeging aan reserves - - - - Subtotaal mutaties reserves 11.663 - 120.491 120.491

Gerealiseerd resultaat programma 1 (2.249.089) (2.351.339) (2.432.143) (2.342.414)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 90.000 voordelig.

Programma 2 Openbaar gebied

Missie en doelstelling De gemeente Westerwolde is een bijzonder en geografisch robuust gebied. Het 280 km² grote grondgebied vormt een betekenisvol geheel en heeft grote waarde. Om ook in de toekomst optimaal gebruik te kunnen blijven maken van de unieke kwaliteiten van ons gebied, willen we zo efficiënt mogelijk invulling geven aan het beheer en onderhoud van onze openbare ruimte. Binnen de bandbreedte van de beschikbare middelen willen we daarom zoveel mogelijk een planmatige en integrale aanpak. We willen:  een veilige, schone en duurzame leefomgeving bieden aan de inwoners van onze gemeente;  de bijzondere en unieke leefomgeving van Westerwolde duurzaam en veilig in stand houden;  de wegen, openbare verlichting, het wegmeubilair en openbaar gebied op het afgesproken onderhoudsniveau brengen en houden;  de leefbaarheid, bereikbaarheid en verkeersveiligheid verbeteren.

Het ruimtelijk beleid van Westerwolde is geharmoniseerd in een omgevingsvisie en zal verder worden uitgewerkt in een omgevingsplan zodat een goede balans ontstaat tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving. ‘Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen van kwaliteit’ is het motto.

Foto: Metha Eikens

Wabo Sinds 1 januari 2018 voeren we zelf de taken op het gebied van Wabo uit. Dit betekent dat we zichtbaar zijn voor de inwoners, korte lijnen hebben met de inwoners en dat we de vergunningen binnen de wettelijke weten regelgeving en termijnen afhandelen. Voor toezicht en handhaving zetten we in op goede contacten met inwoners en bedrijven tijdens de toezichtfase, zodat we alleen wanneer noodzakelijk handhavingstrajecten opstarten. De milieutaken zijn bij de Omgevingsdienst Groningen (ODG) ondergebracht.

Doelstellingen:  Kwalitatief goede vergunningen binnen de gestelde termijnen.  Dichtbij en zichtbaar zijn voor de inwoners o.a. op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving.  Duurzame groene en veilige leefomgeving.

Op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, werken we nauw samen met de Omgevingsdienst Groningen en met de Veiligheidsregio Groningen.

Verkeer, wegen en natuur

Verkeer Ons huidige beleid is erop gericht de verkeersveiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid voor alle burgers te verbeteren. Met name de kwetsbare groepen hebben onze aandacht. Waar mogelijk voeren we verbeteringen door om e.e.a. verder te optimaliseren. Hierin stellen wij prioriteiten en maken wij keuzes binnen de beschikbare middelen en wettelijke kaders. Vanaf 2021 wordt uitvoering gegeven aan het Gemeentelijk Verkeers – en Vervoersplan.

Wegen Wegen staan centraal voor de ontsluiting van gebieden en burgers. Wegen zorgen voor een goede bereikbaarheid en mobiliteit van de weggebruiker. Een goed beheer en onderhoud van wegen is belangrijk om dit te kunnen blijven waarborgen.

Openbaar groen en openbare ruimte Voldoende groen in de gemeente is onmisbaar voor een duurzame leefomgeving. Wij streven naar het in stand houden van de huidige hoeveelheid en uitstraling van het openbaar groen. Daarbij is de aanwezigheid van groen een voorwaarde voor de instandhouding en verdere ontwikkeling van de biodiversiteit.

Groen Bomenbeleidsplan: Westerwolde heeft circa 60.000 bomen langs de wegen staan. Die hebben periodiek inspecties en onderhoud nodig. Daartoe is een Bomenbeheerplan opgesteld om de inmiddels sterk opgelopen achterstanden in het boomonderhoud aan te pakken. De bomendienst heeft vorm gekregen en is in bezit van de juiste opleidingen (BVC en VTA). De bomendienst is uitgerust met het benodigde materiaal en materieel. Harmoniseren inzet werkvoorzieningsschappen: in 2020 is met Afeer een groen beeldbestek opgesteld die vanaf 2021 het detacheringscontract zal vervangen. Met Wedeka zal ook een dergelijk groen beeldbestek worden opgesteld, zodat per 1-1-2022 zowel Afeer als Wedeka op eenzelfde wijze samen in Westerwolde werken aan het onderhoud van de openbare ruimte.

Openbare ruimte Nota openbare ruimte (NOR): Een eerste aanzet om met een breed gedragen nieuw beheersplan Westerwolde op het gebied van beschoeiing, wegen-, brug- en groenonderhoud te werken. De NOR is in 2020 door de raad vastgesteld. Gladheidsbestrijdingsplan: De routes zijn efficiënter vormgegeven, zodat de gladheidsbestrijding binnen de normtijd van 2,5 uur in Westerwolde kan worden wordt uitgevoerd. Beleidsplan openbare verlichting: In dit plan wordt de visie, uitgangspunten, kaders en richtlijnen opgenomen hoe in Westerwolde wordt omgegaan met de openbare verlichting. Beheersplan openbare verlichting: Dit plan dient als richtlijn voor het onderhoud aan de openbare verlichting.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Ruimtelijke Ordening

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Klaar zijn voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1januari 2021. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is in 2020 uitgesteld tot 1 januari 2022. Dit is vooral het gevolg van vertraging in de externe ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Het uitstel geeft de gemeente meer tijd voor de voorbereidingen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Informatievoorziening en systemen op orde en starten met de voorbereidingen voor het Omgevingsplan. De Omgevingsvisie is in 2020 vastgesteld. De visie is het kader voor het Omgevingsplan waarvoor dit jaar de eerste vooronderzoeken zijn uitgevoerd. Het koppelen van de systemen en het inrichten ervan is in volle gang en loopt volgens planning.

Programmaonderdeel: Verkeer, wegen en water

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Uitvoering geven aan het gemeentelijk verkeer- en vervoersplan (GVVP). In 2020 heeft het college besloten het GVVP tere inzage te leggen, zodat iedereen de kans kreeg om erop te reageren. Er zijn hierop enkele zienswijzen binnengekomen. De planning is het definitieve GVVP met een reactie op de zienswijzen in het 2e kwartaal van 2021 aan de raad voor te leggen

2. De gemeente is goed en veilig bereikbaar: er kan door weggebruikers veilig aan het verkeer worden deelgenomen over goed begaanbare wegen en paden. Door onderhoud aan wegen is eraan bijgedragen om de gemeente goed en veilig bereikbaar te houden. Op bepaalde plekken is de infrastructuur veranderd, waardoor de verkeersveiligheid is verbeterd. In 2020 zijn 5 subsidies aangevraagd bij de provincie en het Rijk. Daarmee benutten we zoveel mogelijk kansen om extra budget aan subsidie te krijgen. Het gaat om de volgende projecten: 1. Aanleg fietsstroken Wedderstraat Veele tussen Kolonel Blondeelweg – Veelerweg 2. Aanleg fietsstroken Wedderstraat Veele tussen Kolonel Blondeelweg – N368 3. Aanpak (brom) fietspad Munnekemoer Oost tussen Rutenbrockerweg – Tankstation 4. Aanpak (brom) fietspad Munnekemoer Oost tussen Tankstation – Gem. grens. 5. Aanpak ruim 58 gevaarlijke fietspaaltjes. Weghalen waar mogelijk. En/of paaltjes beter zichtbaar maken (beter opvallend/belijning)

Door het Rijk is voor punt 3 inmiddels een kleine subsidiebijdrage toegekend. De Provincie kent een subsidie toe voor punten 1,2 en 5 en voor een deel voor punten 3 en 4. De verkeersveiligheid heeft landelijk weer volop de aandacht in het kader van uitvoering van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030. Uitleenbeleid bebording evenementen In 2020 zijn regels opgesteld en vastgesteld voor het uitlenen van bebording voor evenementen. Om evenementenorganisaties te helpen is een aantal extra gele (omleidings)borden aangeschaft.

3. We blijven ons inzetten voor een goede bereikbaarheid van onze gemeente. Nedersaksenlijn In 2020 is door alle gemeenten een document ondertekend voor realisatie van de spoorlijn. Ook wordt de spoorlijn in het Mobiliteitsplan van de gemeente Hardenberg (= gemeente van doorkomst) genoemd. Daarmee is de Nedersaksenlijn nadrukkelijker op de agenda bij het Rijk en Provincies gekomen. De lijn komt zelfs voor in enkele verkiezingsprogramma’s van landelijke politieke partijen voor de Tweede Kamververkiezingen (D66 en ChristenUnie). Maar het blijft nodig om de Nedersaksenlijn onder de aandacht te brengen bij bestuurders en beleidsbepalers, omdat andere projecten op gebied van (spoor)infrastructuur ook geld willen. De inzet van de Stichting Nedersaksenlijn blijft daarom nodig. Door de financiële problemen bij de Zuidelijke Ringweg in Groningen dacht de provincie eraan om het geld van de spoorlijn voor de ringweg te gebruiken. Dankzij de raad heeft de provincie Groningen het geld voor de geplande spoorlijn naar Stadskanaal - onderdeel van de Nedersaksenlijn – niet ingezet voor de ringweg.

N366 Het verbeteren van de N366 van Veendam naar Ter Apel is bijna klaar. De afrekening moet nog wel plaatsvinden (MIP 1207).

Hub’s Vlagtwedde en Ter Apel Er zijn 4 fietskluizen + fietsoplaadpunt gemaakt op busstation Vlagtwedde. Ook maakt de provincie hier samen met het Waterbedrijf Groningen nog een watertappunt (beheer en onderhoud voor Provincie). Bij de Hub (busstation) in Ter Apel is het plan om ook een waterpunt, fietskluizen en een fietsoplaadpunt te maken. Dit hangt hier samen met het project Reconstructie Molenplein.

Overige zaken De plattegrondkasten in de Gemeente Westerwolde zijn allemaal vernieuwd Er zijn in 2020 9 extra oplaadpunten gemaakt voor elektrische voertuigen in de gemeente.

ANWB Automaatje Het project Automaatje draagt bij aan de verbetering van de mobiliteit in Westerwolde. Er zijn meer dan 400 ritten gereden. De verkregen subsidies van de provincie en OV Bureau zijn verleend aan het project Automaatje (Stichting Opstapbus). Onze buurgemeenten Oldambt en Stadskanaal hebben besloten om geld te geven aan Stichting Opstapbus, zodat ANWB Automaatje ook in die gemeenten gaat rijden.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. De top 5 van meest gevaarlijke verkeerssituaties oplossen. Dit maakt onderdeel uit van het GVVP. Dit GVVP wordt het 2e kwartaal van 2021 aan de raad aangeboden. . 2. De wegen met het beschikbare budget zo goed mogelijk onderhouden. Daar waar projecten uitgevoerd worden kijken naar combinatiemogelijkheden. We hebben de mogelijkheden om werk met werk te maken zo goed mogelijk benut. We hebben met diverse partijen overleg gehad voor afstemming over het uitvoeren van groot onderhoud en een onderhoudsprogramma wegen opgesteld. Daarna zijn offertes opgevraagd voor de uit te voeren werkzaamheden. De onderstaande wegwerkzaamheden zijn uitgevoerd. - 10.076 m2 wegen geasfalteerd; - 23.502 m2 wegen geconserveerd; - 2.719 m2 klinkerwegen herstraat; - 712 m2 betonwegen gerepareerd; - 5.714 m2 bermen voorzien van grasstenen.

3. Voortzetten van project Automaatje en Publiek Vervoer. We blijven aandacht vragen voor beter openbaar vervoer bij het OV-Bureau. Met ingang van december 2020 rijdt er een sneltrein tussen Winschoten en Groningen. Het spoor is daarvoor verbeterd door Prorail. In 2020 is een nieuwe spitsbuslijn 72 gaan rijden via de provinciale weg N368, waardoor je 10 minuten eerder in Groningen bent vanuit Vlagtwedde.

Dankzij buslijn 72 zijn er meer zitplaatsen beschikbaar voor leerlingen die vanuit Bourtange en Vlagtwedde naar de RSG in Ter Apel willen. Ook is hiermee een betere busverbinding met Ter Apel en Emmen gerealiseerd vanuit Bourtange. Het aantal reizigers en reizigersopbrengsten zijn in 2020 door de coronapandemie flink lager. Het Rijk heeft in 2020 extra subsidie beschikbaar gesteld, zodat het OV in het landelijk gebied kan blijven rijden.

Programmaonderdeel: Openbaar groen en (openlucht) recreatie

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Met (groene) voorzieningen een duurzame bijdrage leveren aan de functies wonen, recreatie, natuur, werken en milieu. De nota openbare ruimte is in 2020 door de raad vastgesteld. Hierin zijn de kaders en het onderhoudsniveau vastgelegd om met het beschikbare budget de openbare ruimte zo goed mogelijk te onderhouden.

2. Behoud en herstel van de kwaliteit van het openbaar gebied waarmee een veilige, schone en duurzame leefomgeving wordt geboden. Het nieuwe beheerpakket is gevuld met de inspectiegegevens, waardoor we meer inzicht hebben verkregen in de staat van het openbaar gebied en wat er nodig is voor behoud en herstel van de kwaliteit ervan. 3. Openbare verlichting op een zodanige manier vormgeven, dat inwoners veilig gebruik kunnen maken van de openbare ruimte. We hebben dankzij meldingen van inwoners gekeken waar problemen zijn met de openbare verlichting. In Ter Apel is 1 lichtmast bijgeplaatst en bij 2 andere situaties zijn de lichtmasten verplaatst, waardoor de situatie is verbeterd. Bij het nieuwe fietspad langs de Spetsebrugweg zijn 3 lichtmasten bijgeplaatst. In 2020 zijn gesprekken met bewoners aan de N365 Bourtange- Vlagtwedde opgestart om de mogelijkheden voor het bijplaatsen van openbare verlichting. 4. Veilige bruggen om een goede infrastructuur te waarborgen. We hebben onderzoek gedaan naar de draagkracht van de bruggen over het Ruiten Aa kanaal. Er zijn trainingen gegeven ter verhoging van kennis en kunde binnen het team Ruimtelijk Beheer. Het beheerprogramma Obsurv is gevuld met het bruggen bestand. In 2020 zijn de bruggen 1, 4 en 5 in de Vesting Bourtange (Vriesseweg – Westzijde Vesting) gerenoveerd en bijna klaar. De bruggen zijn weer vele jaren goed te gebruiken. In verband met de coronapandemie zijn er aanpassingen aan de omleidingsroutes uitgevoerd. De J.Buiskoolbrug in de J.Buiskoolweg is gerenoveerd.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Het planmatig beheren en onderhouden van de openbare ruimte. Met inzet van de beide WSW organisaties Afeer en Wedeka, de eigen buitendienst en aannemers hebben we de openbare ruimte met de beperkte financiële middelen zo goed mogelijk beheerd en onderhouden. 2. Het verder actualiseren van beheerpakketten en het wegwerken van achterstallig onderhoud. Het uitvoering geven aan het onderhoudsplan groen. Het inspecteren van 21.000 bomen en het snoeien van de bomen die uit de inspectie naar voren zijn gekomen. Door de krappe financiële middelen hebben we niet de achterstand in snoeiwerkzaamheden kunnen wegwerken. Het 3-jarig snoeiprogramma is niet haalbaar gebleken en er is een 5-jarig snoeiprogramma opgesteld, waarmee per 1-1-2021 zal worden gewerkt. De Basisadministratie Grootschalige Topografie (BGT) is bijgewerkt en is de basis voor het beheerpakket Obsurv.

3. Uitvoering geven aan het beleidsplan openbare verlichting met beheersen onderhoudsplan. We hebben energie bespaard op het stroomverbruik door het vervangen van 594 stuks oude armaturen door energiezuinige LED soorten. Daarnaast zijn 432 stuks verouderde lichtmasten vervangen. Het beheer- en onderhoudscontract met beheerder Dynniq loopt goed en is met een periode van 1 jaar verlengd. De exploitatiekosten zijn inzichtelijker gemaakt door invoeren van een nieuw beheerprogramma. De kosten voor vervanging van oude verlichtingsmasten is betaald uit de opbrengst van bespaarde energie- en onderhoudskosten.

4. Uitvoering geven aan het beleidsplan met beheersen onderhoudsplan voor 136 bruggen. We hebben dagelijks, periodiek en jaarlijks noodzakelijk onderhoud aan bruggen uitgevoerd, bestaande uit: a. conservering 21 vaste en beweegbare bruggen b. betonschades hersteld c. leuningen vernieuwd

De volgende bruggen zijn gedeeltelijk gerenoveerd: a. Fiets voetgangersbrug de Baander Ter Apel b. Vennebrug te Blijham c. Engelkensbrug te Veele

Er is groot onderhoud gepleegd aan de volgende bruggen: a. Fiets voetgangersbrug Barnflair Ter Apel b. gedeeltelijke uitvoering renovatie Ulsderbrug (schilderwerk)

De volgende bruggen zijn vervangen: a. brug J.Buiskoolweg te Veelerveen b. Vestingbrug 1 in de Vesting Bourtange c. Vestingbrug 3 in de Vesting Bourtange d. Vestingbrug 4 in de Vesting Bourtange

Beleidsindicatoren

Geen beleidsindicatoren beschikbaar.

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 2 Openbaar gebied. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 73.783 39.949 81.095 117.891 Lasten 6.013.937 6.204.068 6.976.482 6.845.300 Subtotaal programma 2 (5.940.154) (6.164.119) (6.895.387) (6.727.409) Onttrekking aan reserves 1.019.338 114.317 778.126 174.828 Toevoeging aan reserves 651.585 - - 131.600 Subtotaal mutaties reserves 367.753 114.317 778.126 43.228

Gerealiseerd resultaat programma 2 (5.572.401) (6.049.802) (6.117.261) (6.684.181)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 567.000 nadelig.

Programma 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid

Missie en doelstelling In deze tijd van schaalvergroting en veralgemenisering vinden wij het belangrijk om in ons fijnschalige gebied de lokale identiteit te bewaken, te versterken en verder uit te dragen. Met Cittaslow laten wij zien dat wij een gemeenschap zijn waarin wij het verleden delen en gezamenlijk de verantwoording nemen voor het heden en de toekomst. Hierbij stellen wij de kwaliteit van leven voorop.

Vanuit deze basis zetten wij ons in voor een duurzame samenleving in Westerwolde, ondersteund door een gezonde arbeidsmarkt en een sterk economisch klimaat.

Een inspanning in de marketing moet zorgen voor een grotere toeloop van toeristen in ons gebied. Een nog betere samenwerking tussen ondernemers en meer bezoekers aan ons gebied moeten er voor zorgen dat het toerisme een grotere bijdrage gaat leveren aan de lokale economie.

Foto: Metha Eikens

Fysieke bedrijfsinfrastructuur Hiertoe behoren activiteiten gericht op het scheppen van fysieke condities voor alle vormen van bedrijvigheid:  grondexploitatie bedrijventerreinen;  ontwikkeling en onderhoud van bedrijfslocaties en (her-)ontwikkeling van bedrijfspanden;  herstructurering en verduurzaming bedrijfslocaties.

Bedrijfsloket en bedrijfsregelingen Dit betreft de gerichte ondersteuning en dienstverlening van de gemeente aan bedrijven en ondernemers (inclusief bedrijven en ondernemers in land- en tuinbouw en veeteelt):  Ondernemers helpen met hun vragen, eventueel via onze partners, zoals het Regionale Ondernemingsinstituut (ROI) en de kredietunies.  Bedrijfsbezoeken afleggen bij ondernemers.  Een bijeenkomst voor de ondernemersnetwerken organiseren.

 Een bijeenkomst over innovatie in de agrarische sector organiseren.  Innovatiewerkplaatsen opzetten in Oost-Groningen als samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheden.  Deelnemen aan lokale en regionale ondernemersbeurzen.  Informatiemateriaal maken voor het ondernemen in Westerwolde, zoals op het Bedrijvenpark Zuid-Groningen.  Het opzetten van een retailplan voor Westerwolde.  Intensieve samenwerking tussen economische en sociale zaken voor bevordering werkgelegenheid.

Economische promotie Hiertoe behoren activiteiten gericht op het "op de kaart zetten" van de gemeente:  promotionele activiteiten, gericht op het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid en nieuwe werkgevers;  aantrekken van overige instellingen ter versterking van het profiel van de gemeente;  investeren in bovenlokale, regionale, landelijke en internationale kennis- en economische relatienetwerken;  promotie toerisme;  beurzen en jaarmarkten;  cittaslow.

Voor recreatie en toerisme wordt gewerkt aan een marketingconcept (branding). Daarin moeten het unieke karakter en mogelijkheden van Westerwolde gericht kenbaar worden bij specifieke doelgroepen, waarvoor ons gebied bijzonder interessant kan zijn. Van restaurant bezoek tot verblijven op de wintercamping, van unieke natuur tot en met de diverse musea die onze gemeente rijk is. Nieuwe manieren van marketing uitvoeren (sociale media) en het lef hebben om bestaande werkwijzen herzien.

Naast de gemeentelijke zwembaden willen wij ons maximaal inzetten om het zwembad Parc Emslandermeer te behouden. Zwembaden vragen veel energie en er wordt ingezet om deze energieneutraal te maken.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Bedrijfsloket en bedrijfsregelingen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Een sterke economie creëren, wat zorgt voor banen, kansen biedt aan ondernemers en welvaart genereert voor de inwoners. De coronacrisis heeft veel invloed gehad op het bedrijfsleven in Westerwolde. Veel bedrijven moesten voor meerdere maanden de deuren sluiten door de coronamaatregelen. Denk bijvoorbeeld aan campings, restaurants, cafés, sportscholen, hotels en winkels. Maar ook im- en exportbedrijven hebben last gehad van de coronacrisis. Toch zijn er weinig bedrijven failliet gegaan in Westerwolde. Dit komt bijvoorbeeld door de financiële steun vanuit de overheid en de versoepelingen van de coronamaatregelen rond de zomer. Door de coronacrisis was het moeilijk om de economie dit jaar te versterken. Toch is dit op een aantal vlakken wel gelukt. Door Corona hebben bedrijven dit jaar meer contact gezocht met de gemeente dan de jaren daarvoor. Door dit contact tussen gemeente, ondernemers en

ondernemersverenigingen is de samenwerking nog sterker geworden. Ook de weekmarkten hebben bijna het hele jaar goed gedraaid. Daarnaast hebben deze weekmarkten de drukte in supermarkten goed opgevangen. Tenslotte zijn we begonnen met het maken van een centrumplan voor Ter Apel en werken we aan een visie en samenwerkingsverband voor Recreatie en Toerisme in Oost-Groningen. Dit laatste doen we samen met andere gemeenten in Oost- Groningen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Bereikbaar en zichtbaar zijn voor de ondernemers én ondernemers (vooral ook starters) actief ondersteunen. Het was in 2020 belangrijker dan ooit om goed bereikbaar en zichtbaar te zijn voor ondernemers. We hebben ondernemers laten weten dat zij voor alle vragen, regels en steunmaatregelen bij de gemeente terecht kunnen. Hier hebben we regelmatig via Social media, onze website en de ondernemersverenigingen aandacht aan besteed. 1 b. De detailhandel versterken door de maatregelen uit het uitvoeringsplan van de ‘Detailhandelsvisie’ op te pakken. Een onderdeel van de detailhandelsvisie is het centrumplan Ter Apel. Dit plan maken we samen met inwoners, winkeliers, pandeigenaren en maatschappelijke organisaties. In dit centrumplan zijn verschillende thema’s belangrijk. Zoals bereikbaarheid en vervoer, een gezonde omgeving, meer groen en water en toekomstbestendige bebouwing. Zo blijft het centrum ook in de toekomst aantrekkelijk voor bedrijven, inwoners en bezoekers, zoals toeristen. Ook is er nauw contact met de alle winkeliersverenigingen in Westerwolde. Een positief gevolg van de coronacrisis is dat veel winkeliers nu veel actiever Social media gebruiken. Ook na Corona heeft dit veel voordelen. Zo kunnen winkels beter concurreren met online webshops.

1 c. De samenwerking tussen onderwijs- en kennisinstellingen en ondernemers aanjagen, onder andere via innovatiewerkplaatsen en gebieds-coöperaties. Door de coronacrisis hebben scholen en bedrijven veel tijd en moeite gestoken in het digitaliseren van de organisatie. Ook stages en onderzoeksopdrachten bij bedrijven zijn afgelopen jaar stopgezet. Hierdoor zijn er geen nieuwe samenwerkingen tussen gemeente, onderwijs en ondernemers ontstaan.

1 d. Nauwe afstemming met de accountmanagers van Afeer. Er is nauwe afstemming met Afeer. Om de vier weken is er een vast overlegmoment, maar ook tussendoor weten de medewerkers van Afeer en de gemeente elkaar goed te vinden.

1 e. Innovatie in de agrarische sector aanjagen, onder andere via de Agenda voor de Veenkoloniën, LTO en door innovatieve projecten te ondersteunen. De gemeente neemt actief deel aan de Agenda voor de Veenkoloniën en de uitwerking van de Regiodeal Natuur inclusieve Landbouw, waarvan Westerwolde een belangrijk deelgebied is. De Agenda is een belangrijke partner in Innovatie Veenkoloniën, waarmee innovatie in de landbouw wordt aangejaagd. Met de LTO vindt regelmatig overleg plaats.

1 f. Regelmatig bedrijfsbezoeken afleggen vanuit het college en vanuit de EZ-ambtenaren. Door de coronamaatregelen heeft het college en team EZ minder bedrijven bezocht dan normaal. In vergelijking met vorig jaar is er wel meer contact met bedrijven geweest. Bijvoorbeeld met bedrijven uit de getroffen sectoren. Deze nieuwe contacten blijven we goed onderhouden in 2021 en verder.

Programmaonderdeel: Economische promotie

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?

1. Cittaslow door ontwikkelen.

De coronamaatregelen hebben veel invloed gehad op de uitvoering en doorontwikkeling van Cittaslow. Door de coronacrisis zijn er in 2020 weinig activiteiten of bijeenkomsten georganiseerd. In de periode van januari t/m maart 2020 vonden drie bijeenkomsten met supporters plaats. Vanaf maart 2020 hebben we de bijeenkomsten door de coronamaatregelen af moeten zeggen. Activiteiten zoals netwerkbijeenkomsten en het onderwijsproject op basisscholen en peuterspeelzalen gingen niet door. Ook Denktankbijeenkomsten over de ontwikkeling van Cittaslow zijn afgezegd. Ondanks dat hebben we in 2020 drie nieuwe supporters van Cittaslow mogen verwelkomen.

2. Profilering van de gemeente als interessant vestigingsgebied voor bedrijven. Een aantal bedrijven heeft gekozen voor een (bestaande) locatie in de gemeente en een aantal bedrijven is nog in gesprek met de gemeente voor een ruimere locatie (Bedrijvenpark Zuid- Groningen). Door middel van promotiedagen in Groningen en netwerkevenementen wordt de gemeente Westerwolde gepromoot als aantrekkelijke vestigingslocatie. Samen met SPW is gewerkt om de marketing en communicatie van de gemeente door te ontwikkelen.

3. Een toename van de uitgaven van toeristen in Westerwolde. De coronacrisis maakte 2020 een bijzonder jaar. In de lente mochten de toeristen niet komen. In de zomer kwamen juist veel mensen naar de rust en de ruimte van Westerwolde. De campings stonden vol en de toeristische plekken werden goed bezocht. Ook in de herfst was het druk.

4. Goed functionerende bedrijventerreinen. De samenwerking op de bedrijventerreinen is goed. Er wordt samengewerkt met bedrijvenverenigingen aan verschillende projecten, ook op het gebied van duurzaamheid, waarbij ook nauw met de provincie wordt opgetrokken.

5. Westerwolde verduurzamen door CO2-reductie te bevorderen, energie te besparen, duurzame energie op te wekken en circulariteit te bevorderen. In de Visie Westerwolde Samen Verduurzamen zijn de volgende doelstellingen opgenomen: - In 2030 is de uitstoot van broeikasgassen minimaal 49% lager ten opzichte van 1990; - In 2035 is Westerwolde geheel energieneutraal; - In 2035 is Westerwolde voor de helft circulair en in 2050 helemaal. In 2018 heeft de gemeente de visie ‘Westerwolde Samen Verduurzamen” gemaakt. In die visie houden we ons aan de afspraken in het Klimaatakkoord. Hieronder staan de doelen die de gemeente in de visie heeft genoemd. - in 2035 is Westerwolde geheel energieneutraal. Dat betekent dat we dan evenveel energie gebruiken als we zelf opwekken. Een voorbeeld zijn zogenaamde “nul op de meter” woningen. Deze woningen zijn heel goed geïsoleerd, waardoor bijvoorbeeld warmte in het huis blijft en er weinig energie verloren gaat. Daarnaast wordt in deze woningen ook zelf energie geproduceerd. We maken dan gebruik van onder andere warmte en energie van de zon. Dat gebeurt bijvoorbeeld met warmtepompen. Zonnepanelen en zonneboilers. - In 2030 is de uitstoot van broeikasgassen sterk verminderd. Hiermee voorkomen we dat veel schadelijke stoffen en gassen bijvoorbeeld in de lucht terechtkomen. Deze stoffen en gassen zijn slecht voor onze gezondheid en voor bijvoorbeeld de natuur en het milieu. - In 2035 is Westerwolde voor de helft circulair en in 2050 helemaal. Dat betekent dat we zo veel mogelijk producten en materialen gaan hergebruiken. We gebruiken dan bijvoorbeeld afval om er iets nieuws of iets anders van te maken. Iedereen kan daarbij helpen. Zo kun je bijvoorbeeld een gebruikt melkpak afwassen en het pak openknippen. Dan kun je er bijvoorbeeld een pennenbakje van maken. Lekker goedkoop, leuk en ook nog eens goed voor onze natuur en ons milieu.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. De bekendheid en de mogelijkheden van Cittaslow onder inwoners en collega’s vergroten door o.a. meetings, voorlichting en stimuleren initiatieven vanuit inwoners Westerwolde. De coronamaatregelen hebben veel invloed gehad op het organiseren van bijeenkomsten en activiteiten. Daarom is op andere manieren verbinding gezocht met het netwerk, inwoners en collega’s. Zo ontstond het idee van twee supporters om een filmserie op te nemen. In de filmserie ‘Veerkracht in Coronatijd’ vertellen meerdere ondernemers in Westerwolde over hun kijk op de coronacrisis. Daarnaast neemt de serie de kijkers mee in het gebied Westerwolde. Er is in kranten

en op sociale media veel aandacht aan de filmserie besteed.

1 b. Cittaslow inzetten als unique selling point voor het gebied Westerwolde, zowel voor recreatie en toerisme als voor de economie in Westerwolde. Cittaslow biedt kansen voor Recreatie en Toerisme in Westerwolde. De samenwerking met andere Cittaslow-gemeenten zien we bijvoorbeeld als een kans om toeristen kennis te laten maken met Westerwolde. Daarom maken de Cittaslow-gedachte en de kansen van Cittaslow deel uit van een toekomstige visie voor Recreatie en Toerisme. In 2020 is gestart met het nadenken over de invulling van deze visie.

1 c. Samenwerking tussen Westerwoldse deelnemers versterken. Nauwere samenwerking zoeken met andere Cittaslow gebieden (waar onder Borger-Odoorn) door gezamenlijke activiteiten op te zetten en good practices uit te wisselen. We zien dat supporters elkaar ook in de coronatijd opzoeken. Een voorbeeld hiervan is dat verschillende supporters de handen ineenslaan en gezamenlijk streekeigen lunchboxen aanbieden. In 2018 en 2019 organiseerden we in samenwerking met de gemeente Borger-Odoorn het Voedfestival. Door de coronamaatregelen vond het festival dit jaar niet plaats. Wel hebben we met de gemeente Borger-Odoorn gesproken over de uitvoering van Cittaslow in de coronatijd. Zo hebben we het gehad over hoe we digitale bijeenkomsten kunnen invullen. We hebben vervolgens programma’s opgesteld voor digitale bijeenkomsten. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om Denktankbijeenkomsten en netwerkbijeenkomsten. Deze voorbereidingen vonden plaats in het najaar van 2020, de bijeenkomsten starten daardoor in 2021.

2a. Vermarkten bedrijfsterreinen. Op de website van onze gemeente zijn de bedrijventerreinen en de nog beschikbare bedrijfskavels weergegeven en in afstemming met partijen zoals de NOM (Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij) werken we samen aan de vermarkting van Bedrijvenpark Zuid- Groningen. In de diverse contacten met ondernemers(verenigingen) wordt gewezen op het aanbod van ruimte in de gemeente.

2b. Profilering van onze gemeente, o.a. op beurzen en evenementen. In verband met de gevolgen van corona, zijn er weinig beurzen en evenementen georganiseerd.

2c. Uitvoering geven aan de ‘detailhandelsvisie’ Westerwolde. Een onderdeel van de detailhandelsvisie is het centrumplan Ter Apel. Dit plan maken we samen met inwoners, winkeliers, pandeigenaren en maatschappelijke organisaties. In dit centrumplan zijn verschillende thema’s belangrijk. Zoals bereikbaarheid en vervoer, een gezonde omgeving, meer groen en water en toekomstbestendige bebouwing. Zo blijft het centrum ook in de toekomst aantrekkelijk voor bedrijven, inwoners en bezoekers, zoals toeristen. Ook is er nauw contact met de alle winkeliersverenigingen in Westerwolde. Een positief gevolg van de coronacrisis is dat veel winkeliers nu heel actief Social media gebruiken. Ook na Corona heeft dit veel voordelen. Zo kunnen winkels beter concurreren met online webshops.

3a. In gezamenlijkheid met SPW werken aan de transitie van SPW naar een professionele marketing- organisatie. SPW is in 2020 professioneler gaan werken. De plaatsen om informatie te krijgen zijn anders georganiseerd en op betere plekken gekomen. Door de coronacrisis werken SPW en Stichting Marketing Oldambt meer samen. Dit maakt de marketing van Westerwolde en Oost-Groningen sterker.

3b. Ondersteuning aan SPW nieuwe stijl om meer bezoekers te trekken. Net zoals vorige jaren ontving SPW geld van de gemeente. Daardoor kon SPW goed werken. Zij konden de extra bezoekers door de coronacrisis goed laten zien wat Westerwolde te bieden heeft. Hierdoor kwamen in de zomer en herfst veel toeristen naar Westerwolde.

3c. Onderlinge samenwerking tussen (recreatie)ondernemers faciliteren. Door het coronavirus was het niet mogelijk om iets te organiseren waar de ondernemers bij elkaar komen. Hierdoor hebben we wel met veel recreatieondernemers persoonlijk contact gehad. Deze goed onderhouden contacten kunnen een goede basis zijn voor een verdere samenwerking tussen de ondernemers.

4a. Ondernemers ondersteunen bij hun plannen voor het opwaarderen en collectief verduurzamen van bedrijfsterreinen. Ondernemers vinden het belangrijk dat hun bedrijf en de omgeving daaromheen verduurzaamt. Daarom willen zij aan de slag met het duurzaam opwekken van energie. Deze energie wordt door bijvoorbeeld zon, aardwarmte, bedrijfsprocessen of wind opgewekt. Een deel van deze energie, zoals elektriciteit, wordt vaak terug geleverd aan het elektriciteitsnet. Op dit moment is het terug leveren van veel elektriciteit aan dit net niet mogelijk. Daardoor staat bijvoorbeeld het project Zon op Bedrijfsdaken stil. De gemeente is hierover in gesprek met de netbeheerder en de provincie.

4b. Samen met parkmanagement deelnemen aan de jaarlijkse schouw van bedrijventerrein ’t Heem in Ter Apel. Door de coronamaatregelen is deze schouw niet uitgevoerd in 2020.

5. Om de ambitie te realiseren is er in 2019 een uitvoeringsprogramma vastgesteld. Deze wordt uitgevoerd in 2019, 2020 en in 2021. In 2020 worden de volgende activiteiten uitgevoerd: a. Ontwikkelen Regionale energiestrategie Groningen Westerwolde heeft zelf in 2019 op papier gezet hoeveel energie zij tot 2030 met onder andere zonneparken wil opwekken. Dat staat in de beleidsnotitie “Duurzame energie in het landschap”. Het gaat om ongeveer 1800 TeraJoule. Dat is heel veel energie. Voor zonneparken is veel ruimte en grond nodig. Als we 1800 Terajoule energie uitsluitend met zonneparken willen opwekken, is daarvoor ongeveer 600 hectare aan grond nodig. Dat is ongeveer zo groot als 1200 voetbalvelden. De gemeente wil niet dat overal in Westerwolde zonneparken komen. Zonneparken kunnen voor hinder en overlast zorgen. Zonneparken hebben ook veel ruimte nodig. Het landschap komt er daardoor ook anders uit te zien. Op sommige plekken kan verandering in het landschap mogelijk zijn. Maar op andere plekken is zo’n verandering ongewenst. In de beleidsnotitie staan daarom gebieden genoemd waar zonneparken mogelijk zijn. Maar ook gebieden waar ze niet zijn toegestaan. Niet alleen Westerwolde heet te maken met klimaatverandering en het gebruiken van nieuwe energiebronnen. In de provincie Groningen werken alle gemeenten, waterschappen en de provincie samen om de afspraken in het Klimaatakkoord uit te voeren. Dat gebeurt onder andere in de Regionale Energie Strategie Groningen. Het wordt ook wel RES genoemd. In deze RES spreken de gemeenten samen af welke energiebronnen zij in de toekomst willen gebruiken en hoeveel energie ermee opgewekt moet worden. Ook gaat het om afspraken hoe de gemeenten goed kunnen samenwerken en elkaar kunnen helpen. De gemeenten hebben dat gezamenlijk in 2020 opgenomen in een notitie met de naam Concept RES. In deze notitie is opgenomen dat de gemeenten, waterschappen en provincie samen 5,7 TWh energie willen opwekken met zonneparken op land. In april 2020 heeft Westerwolde het document Concept RES goedgekeurd. Daarbij is het uitgangspunt dat de gemeenten hun eigen doelen en aanpak tot 2030 kunnen blijven uitvoeren. Wat in de beleidsnotitie van Westerwolde staat, is ook opgenomen in de Concept RES. In de loop van 2020 is veel aandacht besteed aan uitwerking van de Concept RES. Die uitwerking noemen we RES 1.0. In juni 2021 zal de gemeenteraad van Westerwolde deze RES 1.0 bespreken en er een besluit over nemen b. Verder uitrollen plan Oost-Groningen bespaart energie Het plan “Oost-Groningen bespaart energie” is een samenwerking van Westerwolde met andere gemeenten in Oost-Groningen. In het plan staan afspraken over het uitvoeren van acties die gericht zijn op energiebesparing. Hierbij kunnen we denken aan het isoleren van vloeren daken en muren van woningen. Of bijvoorbeeld het nemen van dubbel glas. In Westerwolde bieden wij een subsidie aan voor het isoleren van woningen. Inwoners die van plan zijn om hun huis te isoleren, kunnen deze subsidie aanvragen. Hoe goed een huis is geïsoleerd staat in het zogenaamde energielabel. Inwoners kunnen extra subsidie krijgen als

36 hun energielabel door de maatregelen twee stappen verbetert. Ook mensen met een laag inkomen kunnen extra subsidie krijgen. Van de subsidie wordt goed gebruik gemaakt. c. Verder ontwikkelen warmtetransitieplannen Een onderdeel van maatregelen in het Klimaatakkoord zijn warmteplannen. In deze plannen wordt onder andere beschreven hoe we bijvoorbeeld andere energie kunnen gebruiken dan aardgas. Ook in de gemeente Westerwolde gaan we een warmteplan maken. In 2020 is een plan van aanpak gemaakt. Hierin staat welke stappen de gemeente gaat zetten om een warmteplan te maken. En met welke partijen de gemeente daarin samenwerkt. Met het maken van het warmteplan gaat de gemeente in 2021 verder. In dit plan komt ook de zogenaamde Transitievisie Warmte te staan. De korte naam daarvoor is TVW. In deze TVW staat in stappen beschreven wat we tussen nu en tot 2050 moeten doen. Het doel daarbij is dat in 2050 alle inwoners van Westerwolde hun eigen huis kunnen verwarmen zonder gebruik van aardgas. Aardgas gebruiken we dan ook niet meer om eten te koken. Deze stappen worden ook beschreven voor andere gebouwen waar geen mensen in wonen, zoals kantoren, winkels en nog meer. 2050 is nog erg ver weg. Maar we moeten er wel mee aan de slag. Iedereen merkt nu al de veranderingen in het klimaat. We zullen er op tijd bij moeten zijn om nare gevolgen te voorkomen. We zijn daarom in 2020 al begonnen met een onderzoek. Daarin onderzoeken we welke andere manieren er zijn voor verwarmen en koken. Dus anders dan met aardgas. Westerwolde doet dit onderzoek samen met andere gemeenten in de provincie Groningen. Dat gebeurt onder andere in het samenwerkingsverband Regionale Energie Strategie Groningen. Zie ook het stukje hiervoor dat daarover gaat. De gemeente werkt ook samen met andere partijen. Deze partijen willen hetzelfde doel bereiken. Ze hebben er vaak ook veel verstand van hoe we anders dan met aardgas kunnen verwarmen en koken. Die kennis willen we graag gebruiken. Tijdens het onderzoek gaan we in Westerwolde ook met veel mensen praten. Er komen gesprekken met inwoners, verenigingen van dorpsbelang en andere groepen inwoners. Ook praten we met het waterschap, energieleveranciers, woningcorporaties, verenigingen, ondernemers en nog veel meer. Bij de TVW horen ook wijkuitvoeringsplannen. Hierin beschrijven we in welke wijken en dorpen we het eerst aan de slag gaan. En hoe we in deze wijken en dorpen op een andere manier kunnen verwarmen en koken dan met aardgas. Met deze wijkuitvoeringsplannen zijn we nog niet bezig. Daarvoor is het nog te vroeg. Eerst willen we de onderzoeken afmaken. En daarna beschrijven we duidelijk wat er mogelijk is en wat we kunnen doen. En wat we kunnen doen zal waarschijnlijk per wijk of dorp kunnen verschillen. d. Verder uitrollen Aanjaagbudget duurzame initiatieven (ABDI) Het aanjaagbudget is een subsidie van de gemeente die inwoners helpt om zelf aan duurzaamheid te werken. Bij duurzaamheid kunnen we bijvoorbeeld denken aan het isoleren van gebouwen. Of aan het zelf maken van energie met zonnepanelen. Maar ook kunnen we denken aan het planten van verschillende soorten bomen en struiken. Deze bomen en struiken zorgen bijvoorbeeld dat de lucht schoner en gezonder wordt. Ook kunnen er daardoor meer insecten, vlinders en bijen komen die ook goed zijn voor onze natuur en onze gezondheid. Alleen inwoners in georganiseerd verband kunnen subsidie (en dus geld) bij de gemeente aanvragen. Daarbij kunnen we denken aan bijvoorbeeld sportverenigingen, dorpsverenigingen en lokale energiecoöperaties. Dit soort organisaties kunnen maximaal € 20.000 subsidie per aanvraag krijgen. Ook moeten ze minimaal de helft van de kosten zelf betalen. Het gaat om eenmalige activiteiten. Dus geen activiteiten die ieder jaar weer opnieuw uitgevoerd worden. Bij de uitvoering moet sprake zijn van zelfwerkzaamheid. Dat betekent dat bijvoorbeeld leden van een vereniging en vrijwilligers zo veel mogelijk zelf de activiteiten uitvoeren. Ook is het belangrijk dat de ideeën breed worden gesteund in de omgeving en dat mensen elkaar meer gaan helpen. Eind 2019 heeft de gemeenteraad € 150.000 budget beschikbaar gesteld. In 2020 zijn er meerdere subsidierondes geweest. In dat jaar zijn al diverse waardevolle ideeën opgepakt, zoals: Energieplan Oudeschans, Buurthuis “De Vluchtweide”, Verduurzaming kantine van tennisvereniging Wedde, Project Palaios Arboretum, Project Veelerveen energieneutraal, Verduurzaming tennispark LTC DOS Bellingwolde. Dit zijn enkele mooie voorbeelden. De gemeente heeft in 2020 ruim € 85.000 aan subsidies toegekend. Het geld is goed besteed. Er worden mooie resultaten behaald die ons helpen om onze doelen te behalen. e. Proces en maatwerk ondersteuning voor zonnepark initiatieven

Westerwolde vindt het belangrijk dat de ontwikkeling van zonneparken goed en zorgvuldig wordt opgepakt. Het is daarbij erg belangrijk dat inwoners kunnen meepraten en meedenken. De gemeente heeft daarvoor regels gemaakt. Als iemand een zonnepark wil ontwikkelen, dan moet deze ontwikkelaar zich aan deze regels houden. De regels zijn opgenomen in de maatwerkprocedure voor zonneparken. Hierin staat dat de ontwikkelaar ervoor moet zorgen dat inwoners kunnen meepraten en meedenken. Het gaat dan vooral om inwoners die dichtbij het zonnepark wonen. De ontwikkelaar kan daarvoor bijvoorbeeld bijeenkomsten organiseren. Inwoners kunnen dan hun mening geven of zelf met ideeën komen. Past het zonnepark bijvoorbeeld wel goed in de omgeving en in het landschap? Hoe kunnen we hinder en overlast voorkomen? Kunnen we met de ontwikkeling van een zonnepark ook mensen aan een baan helpen? Kan een zonnepark bijvoorbeeld ook bijdragen aan natuurontwikkeling? Tijdens de bijeenkomsten wordt ook aandacht besteed aan draagvlak. Daarmee bedoelen we dat er voldoende inwoners moeten zijn die het zonnepark nuttig en waardevol vinden. Als er geen draagvlak is, kan de ontwikkeling niet doorgaan. In 2020 is de maatwerkmethode gebruikt bij de ontwikkeling van vier zonneparken. Bij deze vier zonneparken is het overleg met inwoners goed opgepakt. Ook zijn goede afspraken gemaakt. De gemeente heeft daarom de ontwikkelaars van deze parken een omgevingsvergunning gegeven. Met deze vergunning mogen de ontwikkelaars verder met het bouwen van de zonneparken. De ontwikkeling van zonneparken is voor veel partijen iets nieuws. Ook voor de gemeente. En als je iets nieuws met elkaar doet, gaat niet in één keer alles goed. Daarom is afgesproken dat de gemeente de maatwerkmethode ook gaat evalueren. Dat betekent dat we onderzoeken wat al goed gaat en wat misschien beter zou kunnen. Eind 2020 is gestart met deze evaluatie. In het voorjaar 2021 gaan we de evaluatie afmaken. f. Zorgdragen voor participatie bij zonneparken Een ontwikkelaar heeft bij de ontwikkeling van een zonnepark zelf ook doelen. Bijvoorbeeld het doel om mee te helpen met de afspraken in het Klimaatakkoord. Een ontwikkelaar wil echter ook geld verdienen met zijn zonnepark en winst maken. De gemeente vindt het daarbij belangrijk dat ook inwoners daar voordeel van hebben. In het Klimaatakkoord is opgenomen dat inwoners samen met de ontwikkelaar zelf ook eigenaar van een zonnepark kunnen worden. Dat noemen we lokaal eigendom. In het Klimaatakkoord staat dat we graag willen dat bij zonneparken sprake is van minimaal 50% lokaal eigendom. Dat eigendom heeft voordelen en nadelen. Een voordeel is dat je als inwoner ook een deel van de winst krijgt of dat je meebeslist wat er met de winst moet gebeuren. Een nadeel is dat je ook te maken hebt met risico’s. De opbrengsten kunnen namelijk tegenvallen. En misschien is er wel helemaal geen sprake van winst. Of moet je zelf eerst betalen om mede eigenaar te kunnen worden. Lokaal eigendom is niet eenvoudig en gaat niet vanzelf. Vaak wordt een lokale energiecoöperatie opgezet om daarbij te helpen. Dit is een groep inwoners uit de gemeente die ervoor wil zorgen dat andere inwoners zo veel kunnen meeprofiteren. De gemeente heeft ook regels gemaakt wat er moet gebeuren als ‘lokaal eigendom niet lukt. Die regels staan in de “Leidraad Maatschappelijk Rendement uit zonneparken”. Volgens deze regels moet de ontwikkelaar geld in een fonds stoppen als lokaal eigendom niet lukt. We noemen dat een duurzaamheidsfonds. Met het geld in dat fonds kunnen we er toch voor zorgen dat inwoners kunnen meeprofiteren van een zonnepark. Het gaat daarbij om inwoners ie dichtbij het zonnepark wonen. Maar ook inwoners in de rest van de gemeente kunnen er iets aan hebben. Het geld uit het fonds kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor een korting op de prijs van stroom, korting op de aanschaf van zonnepanelen of materiaal om je huis te isoleren. In 2020 zijn met ontwikkelaars van zonneparken afspraken gemaakt over lokaal eigendom en het storten van geld in een duurzaamheidsfonds. Die afspraken staan in zogenaamde participatieovereenkomsten. De afspraken gelden voor een periode van 15 jaar. Bij één zonnepark is de afspraak gemaakt dat geld in een duurzaamheidsfond wordt gestort. Bij de andere zonneparken is afgesproken dat een lokale energiecoöperatie de helft van het

eigendom kan krijgen. Dit gebeurt tegen een zogenaamde kostprijs. Het is niet zeker of dit lokaal eigendom op deze manier gaat lukken. Als het niet lukt, dan moet de ontwikkelaar geld storten in het duurzaamheidsfonds. g. Energietool Westerwolde In 2019 is de energietool Westerwolde gemaakt. In deze energietool wordt informatie opgenomen over het energiegebruik in Westerwolde. Ook staat er informatie in over acties die gericht zijn op energiebesparing. En bijvoorbeeld informatie over het opwekken van energie met zonneparken. Met de energietool kunnen we zien of we goed op weg zijn met onze aanpak. En kunnen we zien of we de resultaten behalen die we graag willen. In 2020 is het helaas nog niet gelukt om de energietool zo te gebruiken als we graag zouden willen. In 2021 gaan we verder met de ontwikkeling en het vullen van de energietool met veel gegevens over energiegebruik en het opwekken van nieuwe energie. We zijn van plan om de energietool in 2021 meer te gaan gebruiken in ons dagelijkse werk.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Vestigingen per 1.000 inw 15-74jr 2019 117,10 129,90 Functiemenging % 2019 42,50 53,20

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 39.946 32.850 19.090 21.976 Lasten 725.700 615.737 687.735 655.901 Subtotaal programma 3 (685.754) (582.887) (668.645) (633.925) Onttrekking aan reserves 75.355 66.521 156.443 134.734 Toevoeging aan reserves - - - - Subtotaal mutaties reserves 75.355 66.521 156.443 134.734

Gerealiseerd resultaat programma 3 (610.399) (516.366) (512.202) (499.191)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 13.000 voordelig.

Programma 4 Onderwijs

Missie en doelstelling Onderwijs is belangrijk en de basis voor de toekomst. De jeugd van Westerwolde krijgt optimale ontwikkelingskansen om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving. Daarom willen we inzetten op een stevige verankering van kwaliteit in het onderwijs. De gemeente Westerwolde kent een goede onderwijsstructuur met voldoende, goed gespreide basisscholen. In samenwerking met de schoolbesturen en de peuteropvang aanbieders biedt de gemeente Westerwolde een groot aantal onderwijsvoorzieningen, variërend van peuteropvang tot en met voortgezet onderwijs. Basisonderwijs en peuteropvang zijn overal in de gemeente dichtbij huis beschikbaar.

Het openbaar onderwijs (uit de voormalige gemeente Vlagtwedde) blijft in de komende bestuursperiode integraal bestuurd vanuit de gemeente.

Foto: Metha Eikens

Openbaar Basisonderwijs De gemeente Westerwolde vormt het integrale bestuur van de zeven openbare basisscholen in Westerwolde Zuid, waaronder één school voor onderwijs aan anderstaligen. De scholen variëren in omvang van ongeveer 50 tot ruim 200 leerlingen. Het grote verschil in aantal leerlingen heeft te maken met scholen in de kleine kernen - Bourtange, Jipsinghuizen en Ter Apelkanaal - en de grote(re) kernen - Ter Apel, Sellingen en Vlagtwedde. Vanaf 2017 heeft de Onderwijsinspectie het toezicht op besturen vergroot. Eigen verantwoordelijkheid van besturen en scholen voor de onderwijskwaliteit en hun ambities. De norm voor basiskwaliteit is dat een bestuur en zijn scholen voldoen aan de eisen ten aanzien van de onderwijskwaliteit, de kwaliteitszorg en het financieel beheer. De onderwijsinspectie monitort de prestaties en voert een prestatieanalyse uit.

Onderwijs Huisvesting Hiertoe behoren de gemeentelijke taken op het gebied van onderwijshuisvesting voor openbaar en bijzonder onderwijs:  Nieuwbouw, aanpassing en uitbreiding van bestaande schoolgebouwen;

 Opstellen programma onderwijshuisvesting.

Gemeentelijk Onderwijsbeleid Dit omvat het lokaal onderwijsbeleid en de leerling voorzieningen:  Onderwijshuisvesting  Onderwijsachterstandenbeleid en de voor- en vroegschoolse educatie;  Volwasseneneducatie;  Peuteropvang;  Leerlingenvervoer;  Stimuleren schooldeelname: leerplicht en voorkomen voortijdig schoolverlaten.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Openbaar basisonderwijs Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? Onderwijskwaliteit

1. Wij gaan de onderwijskwaliteit op de openbare basisscholen verder versterken. Voor de scholen die rechtstreeks onder gemeentelijke aansturing vallen is de onderwijskwaliteit verder versterkt door onder andere bijscholing van directie en leerkrachten, collegiale visitatie en waar nodig zijn nieuwe leermiddelen aangeschaft.

Passend onderwijs

2. Elke leerling wordt optimaal ondersteund in zijn ontwikkelingsproces van kleuter naar tiener en gestimuleerd om zijn talenten (brede vorming) te ontwikkelen. Binnen het brede lesaanbod krijgt elke leerling persoonlijke aandacht. Daarbij wordt gekeken naar waar zijn of haar talenten en mogelijkheden liggen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)?

1. Voor de scholen die rechtstreeks onder gemeentelijke aansturing vallen ondernemen wij de volgende acties:  Actualiseren functiebouwhuis en functiebeschrijvingen. In het onderhandelaarsakkoord dat werkgevers en vakbonden in januari 2020 met elkaar hebben gesloten is vastgelegd dat schoolbesturen opnieuw naar de functiebeschrijvingen van directeuren en onderwijsondersteunend personeel (OOP) zullen kijken. Met instemming van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (GMR) hebben we de betreffende functiebeschrijvingen opnieuw geactualiseerd en passend ingeschaald.

 Scholing van personeel afstemmen op de kwaliteitsontwikkeling van elke school. Afgeleid van het strategisch beleidsplan op bestuursniveau, hebben de directies de gestelde ambities opgenomen in hun schoolplan. Aansluitend wordt jaarlijks scholing opgenomen in het schooljaarplan per school. Ook in 2020 heeft scholing plaatsgevonden; op teamniveau heeft scholing plaatsgevonden voor het werken met woordenschat, hoogbegaafdheid en Positiv Behavior Support (PBS). Uiteraard heeft op individueel niveau ook scholing plaatsgevonden en hebben medewerkers digitale Webinars gevolgd.

 Actualiseren, implementeren en borgen van de kwaliteitsdocumenten. De aanwezige kwaliteitsdocumenten zijn opnieuw tegen het licht gehouden en waar nodig geactualiseerd. De inspectie heeft in 2020 een bezoek gebracht aan het bestuur om de actuele ontwikkeling van het onderwijs, de kwaliteitszorg en de onderwijskwaliteit op de scholen te bespreken. Aanvullend heeft de inspectie op drie scholen een (digitaal) themaonderzoek verricht over belangrijke thema’s waar de school aan werkt. Op alle onderdelen heeft de inspectie een positieve reactie gegeven.

 Uitwerken strategisch beleidsplan. Vanwege de coronamaatregelen hebben in 2020 de centrale bijeenkomsten met alle medewerkers niet kunnen plaatsvinden, maar in kleinere werkgroepen is in 2020 hard gewerkt aan het verder uitwerken van de speerpunten digitalisering. We zijn daarbij erg tevreden hoe het ‘onderwijs op afstand’ door onze scholen is vormgegeven. Tevens hebben wij alle digiborden op onze scholen vervangen. Tenslotte zijn wij eind 2020 gestart met een visie op digitalisering, voorzien van een uitvoeringsprogramma. In 2021 willen wij met de uitkomsten hiervan het digitale onderwijs verder professionaliseren.

2. Wij gaan de middelen van het samenwerkingsverband effectief en efficiënt inzetten. De middelen van het samenwerkingsverband zijn ingezet om op alle scholen onderwijsassistenten werkzaam te hebben die de groepsleerkrachten ondersteuning bieden in de groepen waar extra leerlingenzorg nodig is. Aanvullend is externe expertise ingehuurd voor ondersteuning of doorverwijzing van zorgleerlingen en zijn extra materialen aangeschaft om gediagnosticeerde EED leerlingen optimaal te kunnen ondersteunen.

Programmaonderdeel: Onderwijshuisvesting Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?

1. Wij willen binnen de gemeente voldoende basisscholen behouden, met een goede spreiding over de gehele gemeente. Wij willen dat ook de voorschoolse voorzieningen dicht bij de ouders en peuters beschikbaar zijn. Er is een Integraal Huisvestingsplan Onderwijs opgesteld. Aansluitend is ook een nadere prioritering van het huisvestingsplan vastgesteld.

2. Wij willen onze scholen voor voortgezet onderwijs behouden. Het gaat goed met beide scholen voor voortgezet onderwijs.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)?

1. In 2019 is het integraal huisvestingsplan onderwijs opgesteld, waarin de ontwikkeling van het aantal leerlingen, de leerling stromen, de verduurzaming van de schoolgebouwen en de budgettaire gevolgen voor de onderwijshuisvesting inzichtelijk zijn gemaakt. We gaan een start maken met de uitvoering van dit IHP. Er zijn eerste gesprekken gevoerd met de schoolbesturen die actief zijn in Bellingwolde en Blijham, en met de RSG/ISK zodat in 2021 de voorstellen geconcretiseerd kunnen worden.

2. Voor de uitvoering van het huisvestingsplan RSG zijn per fase budgetten beschikbaar. De stijgende bouwkosten zijn een risico. Wij zijn geen bouwheer maar proberen wel op het proces en budget te sturen, zodat er op het meest gunstige moment aanbesteed kan worden. Met de nieuwbouw van fase 3 van de RSG wordt het Voortgezet Onderwijs voor Westerwolde gewaarborgd. Voor de bouw van fase 3 heeft een Europese aanbesteding plaatsgevonden. Door de aannemer is waar mogelijk gebruik gemaakt van lokale leveranciers en onderaannemers. Zo is het maximale gedaan om de economische impact van dit project in de gemeente te maximaliseren. Fase 3, betreffend een nieuw ‘’hoofdgebouw’’ voor de RSG Ter Apel is in de

zomer van 2020 in gebruik genomen. Fase 3 is binnen de door de raad vastgestelde budgettaire kaders afgerond. Vanuit de gemeente heeft met name bewaking op het budget en de risico’s plaatsgevonden door deelname aan de stuurgroep Fase 3.

Programmaonderdeel: Onderwijsbeleid en leerlingzaken

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?

1. Centraal in het lokaal onderwijsbeleid staat de samenhang van peuteropvang, voor- en vroegschoolse educatie en onderwijsachterstandenbeleid. Wij vinden het van groot belang dat alle peuters gebruik maken van de peuteropvang om zo een goede start op de basisschool te maken. We werken intensief samen met peuteropvangaanbieders en onderwijs om peuters en kleuters optimale kansen te bieden. De gemeente informeert actief ouders over het belang van peuteropvang, over de beperkte kosten die hiermee gepaard gaan en de vele locaties in de gemeente waar peuteropvang geboden wordt. Met de GGD zijn afspraken gemaakt dat zij de ouders ook stimuleren gebruik te maken van dit aanbod.

2. Wij hebben de ambitie dat geen kind zonder zwemdiploma van school gaat. Wij hebben een goed beeld van het aantal kinderen in groep 5-8 kinderen dat geen zwemdiploma heeft.

3. De formatie logopedie is uitgebreid zodat met ingang van het schooljaar 2019-2020 zowel screening als behandeling in het kader van schoollogopedie op alle scholen in de gemeente uitgevoerd kan worden. De formatie is uitgebreid en wordt daarnaast ook ingezet voor screening op alle peuteropvanglocaties in onze gemeente.

4. Wij gaan op alle scholen de kinderen extra bewegingsonderwijs bieden, zodat de basis voor een gezonde en actieve leefstijl wordt gelegd. De gemeente heeft extra bewegingsonderwijs op de scholen georganiseerd en gefinancierd.

5. Wij willen de bibliotheeklocaties in stand houden en een kwalitatief hoog niveau van activiteiten in de bibliotheken en op de scholen laten uitvoeren. Deze activiteiten zijn een belangrijke pijler in de ontwikkeling en vorming van onze jeugd. De bibliotheeklocaties zijn in stand gehouden en bieden een kwalitatief hoog niveau van activiteiten in de bibliotheken en op de scholen.

6. Ook muziekonderwijs en cultuureducatie zijn belangrijke pijlers in de ontwikkeling van onze jeugd. Wij organiseren een goed aanbod op de scholen, in afstemming met de scholen. Er ligt een gedegen aanbod op het terrein van muziekonderwijs en cultuureducatie.

7. Het Cittaslow-keurmerk is binnen het onderwijs een vast terugkerend thema. In 2018 en 2019 vond het onderwijsproject plaats op basisscholen en peuterspeelzalen in Westerwolde. Het onderwijsproject bestaat uit meerdere workshops waarbij thema’s als duurzaamheid, afval, landschap en tradities centraal staan. Het project stond ook op de planning voor het voorjaar van 2020. We hebben het programma in de eerste maanden van 2020 uitgewerkt. Door de coronamaatregelen is het project uiteindelijk niet doorgegaan.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)?

1. Wij zetten middelen in voor het handhaven van de kwaliteit van de voorschoolse voorzieningen en op financiële toegankelijkheid voor alle ouders, ook in de kleine kernen. We doen dit in samenwerking en afstemming met de basisscholen. Wij zetten middelen in voor het handhaven van de kwaliteit van de voorschoolse voorzieningen en op financiële toegankelijkheid voor alle ouders, ook in de kleine kernen. We doen dit in samenwerking en afstemming met peuteropvang en basisscholen.

2. We gaan een plan opstellen om de ouders van het beperkte aantal kinderen uit de bovenbouw van het onderwijs dat niet over een zwemdiploma beschikt, te stimuleren hun kind wel zwemvaardig te maken. Het plan hiervoor is in ontwikkeling.

3. Wij hebben de inzet logopedie geharmoniseerd. Wij gaan de wettelijk verplichte preventieve logopedie gemeente breed stevig neer zetten, ook in de peuteropvang. We gaan de inzet van curatieve logopedie op de scholen goed volgen, zodat alle kinderen die logopedie nodig hebben, deze ook krijgen. De formatie is uitgebreid en wordt daarnaast ook ingezet voor screening op alle peuteropvanglocaties in onze gemeente.

4. Op basis van het plan van aanpak gaan wij met het onderwijs in gesprek om een vakleerkracht bewegingsonderwijs vanaf groep 3 op alle basisscholen te realiseren. De gezamenlijke investering van onderwijs en gemeente moet voor de toekomst geborgd worden. Niet structurele middelen (GIDS-middelen) zullen worden afgebouwd. In 2020 is een inventarisatie gemaakt van de manier waarop het bewegingsonderwijs is georganiseerd. Deze inventarisatie zal als basis dienen voor de gesprekken met de schoolbesturen om te komen tot harmonisatie van het bewegingsonderwijs binnen Westerwolde. Daarbij spelen de afloop van de GIDS-middelen in 2022 en de wettelijke verplichting van 2 lesuren vakonderwijs in het schooljaar 2023/2024 een belangrijke rol.

5. Wij blijven met de bibliotheek in ontwikkeling naar een maatschappelijke en educatieve voorziening. Wij blijven inhoudelijk en financieel sturen op hoogwaardige inzet vanuit de bibliotheek in de peuteropvang en het onderwijs. De bibliotheeklocaties moderniseren steeds verder. Biblionet biedt een kwalitatief hoog niveau van activiteiten in de peuteropvang, op de scholen en in de bibliotheken

6. De afspraken over cultuureducatie en de afspraken over muziekonderwijs met Kunstencentrum De Klinker (Winschoten) en Kunstenschool ZG (Stadskanaal) zijn vastgelegd in een meerjarenplan. Met kunstencentrum De Klinker en Kunstencentrum ZG vindt regelmatig afstemming plaats over de gemaakte afspraken in het meerjarenplan.

7. We verbinden Cittaslow met duurzaamheid, cultuureducatie en natuur- en milieueducatie en zorgen structureel voor een aanbod op de basisscholen. Dit is gebaseerd op het bestaand aanbod (educatieproject Cittaslow), maar wordt blijvend doorontwikkeld samen met aanbieders en scholen. Het onderwijsproject is door de coronamaatregelen niet doorgegaan. Door de coronamaatregelen hebben we het bestaande aanbod op de basisscholen ook niet kunnen uitbreiden of ontwikkelen. Het verplaatsen van het project naar een ander moment in 2020 was door de maatregelen ook niet mogelijk.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Voortijdige schoolverlaters totaal (VO + MBO) % 2019 3,20 2,00 Relatief verzuim per 1.000 inw. 5-18 jr 2019 13,00 26,00

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 4 Onderwijs. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 7.701.372 6.717.665 7.025.954 7.613.649 Lasten 9.961.151 9.058.442 9.493.343 9.482.904 Subtotaal programma 4 (2.259.779) (2.340.777) (2.467.389) (1.869.255) Onttrekking aan reserves 9.320 168.770 439.522 73.068 Toevoeging aan reserves 976.810 477.391 477.391 795.618 Subtotaal mutaties reserves (967.490) (308.621) (37.869) (722.550)

Gerealiseerd resultaat programma 4 (3.227.269) (2.649.398) (2.505.258) (2.591.805)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 87.000 nadelig.

Programma 5 Sport, cultuur en recreatie

Missie en doelstelling We zetten ons ervoor in dat iedereen, ongeacht leeftijd, financiële situatie of eventuele handicap moet kunnen participeren in sport en bewegen. We stimuleren sport en bewegen als middel om de sociale samenhang, participatie en een gezonde leefstijl te bevorderen. We stimuleren kunst en cultuur. We koesteren ons erfgoed, omdat het onze gemeente uniek maakt. Daardoor valt er veel te beleven en te genieten voor inwoners en bezoekers. Kunst en cultuur zorgen daarnaast voor creatieve vaardigheden en sociale verbondenheid.

Foto: Metha Eikens

Recreatieve havens Hiertoe worden gerekend havens voor de recreatieve scheepvaart:  jachthaven;  passantenhaven;  bruggelden en sluisgelden;  liggelden en havengelden.

Sportbeleid en activering Hieronder wordt verstaan de maatregelen ter stimulering van de participatie van alle inwoners van Westerwolde in sport en bewegen onder het motto ‘Iedereen doet mee’:  stimuleren en aanbieden van sport- en beweegactiviteiten;  (sport)verenigingsondersteuning;  verbindende rol spelen tussen maatschappelijke organisaties die zich met sport, bewegen en gezondheid bezig houden;  samenwerken met de beleidsterreinen sociaal domein, onderwijs, gezondheid en welzijn.

Sportaccommodaties Dit betreft alle gemeentelijke accommodaties voor sportbeoefening:  sporthallen, sportzalen en gymlokalen  buitensportaccommodaties  zwembaden

Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie Dit betreffen activiteiten ter bevordering van beeldende kunst, muziek, dans en toneel:  subsidiëren van podia voor muziek, dans en toneel;  subsidiëren gezelschappen voor muziek, dans en toneel;  accommodaties voor beeldende kunst;  kunstaankopen waaronder kunstwerken in de openbare ruimte;  kunstzinnige vorming en cultuureducatie, bevorderen van een educatief aanbod;  culturele manifestaties waaronder herdenkingen;

Musea Dit zijn de activiteiten gericht op het verwerven, behouden, wetenschappelijk onderzoeken en presenteren van kunst en cultuur:  musea, exposities;  archeologie, heemkunde;  historische archieven.

Cultureel erfgoed Dit zijn taken gericht op conserveren en voor publiek toegankelijk maken van cultureel erfgoed:  historische gebouwen, beschermde stads- en dorpsgezichten en overige objecten met historische waarde in de publieke ruimte;  subsidie, beheer, onderhoud, toezicht en handhaven van cultureel erfgoed;  het (digitaal) zichtbaar maken van cultuurhistorische waarden.

Media Hieronder wordt verstaan de zorg voor fysieke en elektronische cultuurdragers:  bibliotheken;  lokale pers, lokale omroep;  lokale informatievoorziening (bijvoorbeeld m.b.v. ICT);  overkoepelende organen.

Openbaar groen en (openlucht)recreatie Hiertoe behoren openbaar groen, natuur en recreatie:  natuurbescherming, onderhoud van bos, heide en overige natuurgebieden;  aanleg en onderhoud van openbaar groen inclusief het plaatsen en onderhouden van kunstwerken in de openbare ruimte;  aanleg en onderhoud van openbaar water: vijvers en kleine watergangen, waaronder schoonhouden sloten, onderhouden van taluds en betuining;  aanleg en onderhoud van speelvoorzieningen, recreatievoorzieningen.

Voor recreatie en toerisme wordt gewerkt aan een marketingconcept (branding). Daarin moeten het unieke karakter en de mogelijkheden van Westerwolde gericht kenbaar worden bij specifieke doelgroepen, waarvoor ons gebied bijzonder interessant kan zijn. Van restaurant bezoek tot verblijven op de wintercamping, van unieke natuur tot en met de diverse musea die onze gemeente rijk is. Nieuwe manieren van marketing uitvoeren (sociale media) en het lef hebben om bestaande werkwijzen te herzien.

Cultuur Het cultuurbeleid van de gemeente Westerwolde staat omschreven in de Cultuurvisie Gemeente Westerwolde 2017-2020. In de visie vormen de continuïteit en de harmonisatie van het beleid van de gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde en het inspelen op nieuwe ontwikkelingen de grondpijlers. Het gaat om een visie, niet om een nota. De cultuurvisie wordt uitgewerkt in (gefaseerde) uitvoeringsplannen, waarbij de verschillende onderdelen en sectoren hun eigen uitwerking krijgen. In de nieuwe gemeentelijke organisatie is een knip gemaakt tussen “regulier” en “projectmatig” beleid, hoewel het beleidsveld wel als “programma” beschouwd dient te worden.

Internationalisering De gemeente Westerwolde zal versterkt inzetten op internationalisering. Als basis voor het verder te ontwikkelen beleid dient de Notitie Internationale Contacten voor de gemeente Westerwolde.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Sportbeleid en activering

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. We zetten ons ervoor in dat iedereen, ongeacht leeftijd, financiële situatie of eventuele handicap moet kunnen participeren in sport en bewegen. We hebben met “Westerwolde Beweegt” een breed netwerk waar binnen iedereen mee kan doen aan sport en bewegen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Samen met verenigingen, lokale sportaanbieders en maatschappelijke partners stellen we een lokaal sportakkoord op. Het sportakkoord moet mensen en organisaties nog meer verbinden en aanzetten tot samenwerken en uitvoeren. We hebben met genoemde partners het Lokaal Sportakkoord Westerwolde 2020 opgesteld. Een stuurgroep is aan de slag gegaan met de verzamelde ideeën. Zo was een idee om het actuele sportaanbod vanuit de gemeente bij elkaar te brengen op één website. Dit idee is uitgewerkt en de website “Westerwolde Beweegt” is in 2020 online gegaan. Via deze website kunnen deelnemers zich aanmelden voor een beweegactiviteit. Het plan is om de website uit te breiden met activiteiten van verenigingen of andere sportaanbieders uit de gemeente. 1 b. Oppakken van actiepunten uit de Sport- en Beweegvisie zoals opgenomen in het Uitvoeringsplan “Gemeente Westerwolde Beweegt”. Er worden activiteiten georganiseerd voor 2-12 jarigen, 12-18 jarigen, senioren en aangepaste sporters. Voor sportverenigingen wordt vraaggerichte verenigingsondersteuning en scholingen aangeboden. Helaas konden veel activiteiten vanwege de corona-maatregelen niet door gaan. Voor de gymlessen en buitenschoolse beweegactiviteiten is gekeken naar de mogelijkheden wat wel kon. Zo zijn er online activiteiten georganiseerd en is er vaker buiten gesport. Veel aandacht is gegeven aan de vertaling van de landelijke corona-maatregelen naar lokaal maatwerk. Er was intensief contact met de verenigingen over de uitwerking van de corona-maatregelen (uitleg, advisering en attenderen op vergoedingen vanuit het rijk).

Programmaonderdeel: Sportaccommodaties

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het behouden van de gemeentelijke zwembaden in Sellingen en Ter Apel en een toekomstbestendig zwembad in Vlagtwedde. De gemeentelijke zwembaden waren deze zomer binnen de RIVM-richtlijnen geopend. Voor het in stand houden van het overdekte subtropische zwembad in Vlagtwedde hebben wij ons maximaal ingespannen. 2. Het behouden van het huidige voorzieningenniveau van binnen- en buitensportaccommodaties. Alle bestaande binnen- en buitensportaccommodaties zijn blijven bestaan.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Afhankelijk van de besluitvorming in de raad over het wel of niet overnemen van het zwembad van Parc Emslandermeer zouden de voorwaarden voor de overname in een overeenkomst verder uitgewerkt moeten worden. Voor het in stand houden van het overdekte subtropische zwembad in Vlagtwedde hebben wij intensief onderhandeld met de huidige eigenaar over de voorwaarden voor een eventuele overname door de gemeente. Deze onderhandelingen zijn gestaakt vanwege de rechtszaak tussen de eigenaar van het zwembad en de huurder. Van de ontwikkeling van deze rechtszaak hangt het voortzetten van de gesprekken af.

2a. Wij borgen de kwaliteit van de accommodaties met het uitvoeren van het onderhoudsplan. In september 2020 is door de raad de Nota “Onderhoud Gemeentelijke Gebouwen” vastgesteld. In deze nota is ook het onderhoud van de gemeentelijke sportaccommodaties opgenomen. De kwaliteit is hiermee geborgd.

2b. Wij maken goede afspraken met de gebruikers om maximaal gebruik te kunnen maken van de accommodaties. Wij hebben duidelijke afspraken met verenigingen gemaakt over het gebruik van de accommodaties. Tijdens de corona-crisis is intensief contact geweest met alle gebruikers over de genomen maatregelen.

Programmaonderdeel: Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Stimuleren van kunst en cultuur vanwege het belang voor a) persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling, b) versterking sociale cohesie, c) bevordering van de leefbaarheid. Onder ‘cultuur’ vallen alle uitingen op het gebied van erfgoed, beeldende kunst, literatuur, Groninger en Westerwolder taal & cultuur, architectuur, audiovisuele kunst, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie. Evenals in voorgaande jaren zijn ook in 2020 alle activiteiten en subsidieringen van de gemeente Westerwolde – voor zover mogelijk - uitgevoerd binnen de kaders van de ‘Cultuurvisie Gemeente Westerwolde 2017-2020’. Het belang van cultuur, erfgoed en landschap is in het Coronajaar in alle opzichten gebleken. De “staat van de cultuur” zal na het wegebben van de pandemie worden opgemaakt en de conclusies ervan zullen worden meegenomen in de nieuwe cultuurnota.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. De basis van het cultuurbeleid voor het jaar 2020 is omschreven in de ‘cultuurvisie Gemeente Westerwolde 2017-2020’. De gemeente initieert, faciliteert en coördineert nieuwe activiteiten en projecten op het gebied van kunst en cultuur die passen binnen de kaders van de cultuurvisie. Helaas vormden de beperkingen in het kader van de Coronapandemie een grote belemmering voor nieuwe activiteiten en projecten op het gebied van kunst en cultuur. Toch konden enkele projecten in aangepaste vorm wel doorgang vinden. Zo leverde de Stichting Het Blijhamster Dorpsleven in mei een monument op ter gedachtenis aan de in 1941 neergeschoten Britse bommenwerper op de kerktoren, echter zonder publieksbijeenkomst. Met inachtneming van de Coronamaatregelen kon op 11, 12 en 13 september in het openluchttheater te Sellingen de

succesvolle montage voorstelling Sellingen aans worden uitgevoerd in het kader van het reizende project Gronings Vuur. Gelukkig zijn de ideeënvorming en inhoudelijke ontwikkelingen in de sector wel doorgegaan. Dat geldt o.a. voor de musea, het openluchttheater te Sellingen, de werkgroep landschap (landschapsconvenant) e.a. Een bijzonder project dat ondanks de Coronamaatregelen ook door kon gaan was de restauratie van het fraaie Schnitger-Freytagorgel (1797) in de Magnuskerk van Bellingwolde.

Programmaonderdeel: Cultureel erfgoed

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het bewaren, ontsluiten en verder ontwikkelen van het materiële en immateriële culturele erfgoed van Westerwolde. Ook in 2020 heeft de gemeente op basis van de cultuurvisie en het subsidiebeleid bijgedragen aan een gevarieerd cultureel en cultuurhistorisch programma. Als integraal beleidsveld heeft cultuur bijgedragen aan aspecten en onderdelen van internationalisering, landschapsontwikkeling, monumentenbeleid, ruimtelijke ordening (Landschapsvisie), recreatie & toerisme en economie.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? Cultuurvisie Gemeente Westerwolde 2017-2020 realiseren voor 2020 met:

1 a. Binnen de kaders van de nieuwe Omgevingswet een gemeentelijke monumentenlijst (op vrijwillige basis) instellen. In 2020 is begonnen met het samenvoegen en beoordelen van de inventarisaties van beeldbepalende panden die in de afgelopen jaren door de voormalige gemeenten Vlagtwedde en Bellingwolde zijn samengesteld. Het totaalbeeld vertoont (grote) hiaten. In afstemming met Libau is een plan van aanpak uitgewerkt om te komen tot een nieuwe, complete en volwaardige lijst van beeldbepalende panden. De uitvoering daarvan krijgt in 2021 haar beslag en zal binnen de wettelijke kaders van de Omgevingswet worden geïmplementeerd in het gemeentelijk ruimtelijk beleid en vergunningstelsel.

1 b. De organisatie van de Open Monumentendagen in Westerwolde in aansluiting op het landelijke thema 2020 Vanwege de Coronamaatregelen zijn de Open Monumentendagen van 12 en 13 september 2020 niet doorgegaan. De commissie heeft in de eerste helft van het jaar de gebruikelijke voorbereidingen getroffen, maar achtte het uiteindelijk niet verantwoord om de publieksactiviteiten door te laten gaan.

1 c. Verdere ontwikkeling van het kampterrein en de barak van Kamp de Beetse op basis van het ontwikkelingsplan 2018-2022. Focus op 75 jaar bevrijding, versterking van de PR en inrichting van een toekomstbestendig organisatiemodel. De werkgroep Kamp de Beetse heeft in 2020 de tentoonstellingsruimte aangepakt. De tentoonstellingspanelen zijn vernieuwd en er zijn digitale middelen aangeschaft om de geschiedenis van Kamp de Beetse beter tot zijn recht te laten komen. Ook is er gewerkt aan een educatieprogramma voor de scholen. Door Corona is de Beetse beperkt open geweest en kon er geen invulling gegeven worden aan lessen, lezingen en excursies. Het ontwikkelingsplan is mede daardoor nog niet verder gekomen. Wij zijn nog in gesprek met Herinneringscentrum Kamp Westerbork hoe de samenwerking verder kan lopen.

1 d. Inzetten op de versterking van de museale infrastructuur op basis van het geharmoniseerde museumbeleid en het cultuur toeristische profiel van Westerwolde op basis van ‘klooster-vesting- borg’. Met alle musea zijn verkennende gesprekken gevoerd over mogelijkheden voor verdere samenwerking. Hiervoor openen zich verschillende perspectieven, die – zo is met de museale sector afgesproken – in de nieuwe cultuurnota (uitwerking: 2021) zullen worden uitgewerkt.

1 e. Het Landschapsconvenant Westerwolde wordt met de terreinbeheerders, de provincie Groningen en andere partners verder ontwikkeld. De gemeente participeert daarbij actief in de werkgroep.

De werkgroep is begin 2020 nog een keer bijeen geweest om te spreken over toekomstige ontwikkelingen en potentiële projecten. Daarna waren fysieke bijeenkomsten (met veldbezoeken) niet meer mogelijk. Wel is gewerkt aan de ontwikkeling van een pilot op initiatief van de provincie Groningen, waarbij de gemeente Westerwolde als één van drie gemeenten is gekozen om – in samenwerking met Landschapsbeheer Groningen – de praktische uitwerking van het convenant in gang te zetten. Daartoe zijn verschillende digitale overleggen geweest en een overleg met de portefeuillehouder over de juiste afstemming tussen de rol van de werkgroep en het lopende beleid van de gemeente.

1 f. Bijdragen aan de ontwikkeling en versterking van het cultuur toeristisch profiel van Westerwolde met daarbij als basis de trits ‘klooster-borg-vesting’. Onderzoeken van de mogelijkheden om het Grensland-Vestingland-concept op te waarderen en als toeristische ‘branding’ in te zetten. De gemeente heeft ook in 2020 bijgedragen aan het onderhoud en de exploitatie van de genoemde “drie iconen” van Westerwolde. Klooster, borg en vesting hebben echter ernstige hinder ondervonden van de Coronamaatregelen. Met name de Stichting Klooster Ter Apel is voortvarend verder gegaan met de ontwikkeling van allerlei ideeën, waaronder een ‘virtual reality’ project dat in de tweede helft van het jaar is geproduceerd en begin 2021 zal worden opgeleverd. Het Grensland-Vestingland-concept bleek na een hertaxatie veel potentie te hebben voor een toekomstige toeristische branding en zal een onderdeel vormen van de nieuwe cultuurnota (2022).

1 g. Versterkt inzetten op het inventariseren, onderzoeken en ontsluiten van het immateriële erfgoed van Westerwolde (taal, folklore, heemkunde enz.) De kernactiviteit m.b.t. het immateriële erfgoed van Westerwolde is het programma van de jaarlijkse Grunneger Weke. Ook dit programma moest grotendeels worden geschrapt vanwege de Coronamaatregelen. Uitzondering was de Schriefwedstried, die in digitale vorm kon worden georganiseerd en uitgevoerd.

1 h. Verder werken aan de realisatie van de Landschapsbiografie Westerwolde (verwachte oplevering 2021, incl. symposium). Voorbereidingen treffen voor een cultuur- en natuur toeristische gids voor Westerwolde (handformaat) met digitale applicatie. In 2020 is door de kernredactie en een grote kring van auteurs hard gewerkt aan de oplevering van teksten en beeldmateriaal. Ondanks de beperkingen vanwege de Coronapandemie – waardoor fysieke bijeenkomsten nagenoeg onmogelijk werden – konden veel werkzaamheden wel doorgang vinden. De prioriteit lag in 2020 bij de realisatie van de landschapsbiografie; de cultuur- en natuur toeristische gids (en een eventuele digitale applicatie) zijn in de planning naar achteren geschoven.

1 i. Cultureel café 2020 Vanwege de Corona-maatregelen is in 2020 geen Cultureel Café georganiseerd. Wel heeft het project “Gronings Vuur” doorgang gevonden in de vorm van een theatervoorstelling in het Openluchttheater te Sellingen op 11, 12 en 13 september 2020. Ondanks de beperkingen waren de uitvoeringen zeer geslaagd en goed georganiseerd. De (digitale) evaluatie op 11 november 2020 leverde een aantal constructieve gezichtspunten op die in 2021 zullen worden opgepakt in het kader van een te organiseren cultureel platform (met een organiserende rol voor het nieuwe CultuurLoket (VRIJDAG).

Programmaonderdeel: Media Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Toekomstgerichte bibliotheek voorzieningen tegen binnen de begroting passende kosten. De bibliotheeklocaties vernieuwen zich binnen de begrote kosten.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Voor 2020 is er een taakstelling van € 50 duizend in de begroting opgenomen. Het huidige aanbod is gebaseerd op de diensten- en productencatalogus en omvat activiteiten vanuit de locaties, in de voorschoolse voorzieningen en op de scholen. Bezuiniging op het subsidiebedrag betekent een-op-een bezuinigen op deze activiteiten. We gaan hierover in overleg met Biblionet.

We hebben met Biblionet de afspraken zodanig vastgelegd dat aan de bezuinigingsopdracht wordt voldoen. Concreet betekent dit wel minder activiteitenaanbod op alle locaties.

Programmaonderdeel: Openbaar groen en (openlucht) recreatie

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? Het onderdeel recreatie wordt benoemd in programma 3: bedrijvigheid en duurzaamheid.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland % Niet-sporters % 2016 62,20 48,70

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 5 Sport, cultuur en recreatie. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 502.259 471.148 482.173 433.320 Lasten 4.288.604 4.135.254 4.369.587 4.380.223 Subtotaal programma 5 (3.786.345) (3.664.106) (3.887.414) (3.946.903) Onttrekking aan reserves 1.720.708 121.679 2.710.678 2.653.428 Toevoeging aan reserves 1.480.000 - 2.573.408 2.802.356 Subtotaal mutaties reserves 240.708 121.679 137.270 (148.928)

Gerealiseerd resultaat programma 5 (3.545.637) (3.542.427) (3.750.144) (4.095.831)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 346.000 nadelig.

Programma 6 Sociaal domein

Missie en doelstelling We hebben een aanzet gemaakt voor de start van de integrale dienstverlening binnen het Sociaal Domein. Het betreft dan de dienstverlening met betrekking tot Jeugd, Wmo en Participatie. Later zal daar ook de schuldhulpverlening aan worden toegevoegd. In 2019 is besloten de gemeente Westerwolde als deelnemer uit de gemeenschappelijke regeling VKB te laten treden. Vandaar dat we een proces hebben gestart voor de integratie van onze dienstverlening. Leidende principes die uitgangspunt vormen voor de dienstverlening binnen het Sociaal Domein zijn:  De zorgvraag van de inwoner staat centraal, waarbij de eigen kracht als uitgangspunt geen excuus is om nee te zeggen. We willen hierbij duidelijk zijn;  We willen laagdrempelig zijn en niet doorschuiven maar aanschuiven. Een vraag kan overal binnenkomen. Integrale dienstverlening staat voorop;  Regels moeten ondersteunen. Simpel wat simpel kan en vooral niet problematiseren. Uitgaan van mogelijkheden. Beleid volgt op uitvoering;  We kunnen het niet alleen; integraliteit, samenhang en ketenbenadering zijn van groot belang;  Hierbij willen wij zoveel mogelijk de basisinfrastructuur die er is kritisch benutten;  We passen ons gedrag en houding aan op bovenstaande.

Foto: Metha Eikens

Samenkracht en burgerparticipatie Dit omvat algemene voorzieningen (waarvoor geen individuele beschikking van de gemeente nodig is) gericht op participatie:  ondersteunen op participatie gerichte burgerinitiatieven, ondersteuning vrijwilligers en mantelzorg;  sociaal en cultureel werk, jongerenwerk, wijkopbouw, steunstees en dorpondersteuners;

 Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW), sociale raadslieden en schuldhulpverlening;  onafhankelijke cliëntondersteuning;  preventie (bijv. eenzaamheidsbestrijding, preventie op het gebied van GGZ);  buurten dorpshuizen;  collectief aanvullend vervoer;  toegankelijkheid voorzieningen (inclusie);  noodopvang vluchtelingen.

Wijkteams Hiertoe behoren alle loketvoorzieningen gericht op het identificeren van eigen kracht en het geleiden naar de juiste vorm van individuele ondersteuning (maatwerkvoorzieningen en dienstverlening):  voorlichting;  advisering;  cliëntondersteuning;  toegang tot 1e en 2e lijnsvoorzieningen;  preventie;  vroegsignalering.

Deze dienstverlening willen wij zoveel mogelijk gebiedsgericht en outreachend aan onze inwoners aanbieden.

Inkomensregelingen Hieronder wordt verstaan alle inkomens- en bijstandsvoorzieningen zoals:  inkomensvoorzieningen en loonkostensubsidies op grond van de Participatiewet;  geneeskundige en andere adviezen in verband met de bijstandsverlening;  IOAW (Wet inkomensvoorzieningen oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers);  IOAZ (Wet inkomensvoorzieningen oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen);  kosten van levensonderhoud uit het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz 2004);  kosten levensonderhoud voor startende ondernemers uit Bbz 2004;  sociale zekerheidsregelingen van het rijk zoals eenmalige uitkeringen voor minima;  gemeentelijk armoedebeleid: bijzondere bijstand, schuldhulpverlening, tegemoetkomingen voor maatschappelijke participatie, collectieve ziektekostenverzekering, etc.

Begeleidende participatie Dit zijn voorzieningen ter bevordering van maatschappelijke participatie die niet gericht zijn op doorstromen naar arbeid:  beschut werken;  bestaande werkverbanden sociale werkvoorziening, bestaande Wsw en begeleid werken dienstbetrekkingen.

Arbeidsparticipatie Hiertoe behoren alle op arbeid gerichte participatie- en re-integratievoorzieningen:  re-integratie-instrumenten, waaronder de doorontwikkeling 1, 2, 3 methode, proefplaatsing, participatieplaatsen, vrijwilligerswerk/sociale activering, detacheringsbanen, scholing, duale trajecten;  Vakgerichte certificering, ondersteuning bij starten van een eigen bedrijf, bepaalde vormen van tijdelijke loonkostensubsidie (voor zover het doelgroep register betreft);  stimuleringsmaatregelen, waaronder Inkomensvrijlating, stimuleringspremies, vrijlating onkosten vergoeding vrijwilligerswerk, onkostenvergoedingen, No-riskpolis;  voorzieningen, waaronder werkcoach, begeleiding Werkvoorzieningen zoals: werkplekaanpassingen, vervoersvoorzieningen, doventolk, etc.;  inburgering (WI) cursus Nederlands;

 voorzieningen ter voorbereiding van een zelfstandig bestaan als startend ondernemer en ter begeleiding van startende ondernemers uit het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz).

Sociale Werkvoorziening Elk jaar neemt de rijksbijdrage voor de WSW verder af. Wedeka en Afeer kunnen hierdoor al langere tijd niet meer uitkomen. Het bedrijf Afeer is in 2019 volledig omgebouwd naar een leerwerkbedrijf. Hierdoor heeft zij haar bedrijfsresultaat flink kunnen verbeteren. Wedeka zit momenteel nog in een proces tot verandering. In 2020 is onder andere door de gevolgen van het Coronavirus de omzet van beide bedrijven gedaald. Hierdoor zijn de tekorten over 2020 verder toegenomen. Dit is een risico voor onze gemeente, omdat wij moeten bijdragen in het exploitatietekort.

Schuldhulpverlening Inwoners met problematische schulden dienen door de gemeente geholpen te worden. Voor de gemeente Westerwolde werken we hiervoor samen met het Voorportaal Schuldhulpverlening en de GKB te Assen. De op 1 januari 2020 nog lopende trajecten van inwoners uit Westerwolde Noord worden afgehandeld door de VKB te Appingedam.

Maatwerkvoorzieningen Dit betreft de materiële voorzieningen om zelfstandig te kunnen functioneren (WMO) voor mensen met fysieke beperkingen die op basis van een beschikking verstrekt worden:  huisautomatisering (domotica);  woningaanpassingen;  hulpmiddelen;  overige voorzieningen gehandicapten;  eigen bijdragen.

Maatwerkdienst-verlening 18+ Hieronder wordt verstaan dienstverlening aan individuele cliënten met een beperking (fysiek/psychisch) die zelfstandig wonen en die ondersteuning behoeven in de vorm van beschikbare uren op basis van een toekenningsbeschikking:  eigen bijdragen;  individuele begeleiding;  dagbesteding (groepsbegeleiding);  huishoudelijke verzorging;  respijtzorg ten behoeve van mantelzorgers;  individueel vervoer;  financiële tegemoetkoming voor personen met een fysieke beperking, een psychische of psychosociale beperking van daarmee verband houdende extra kosten;  schuldhulpverlening;  PGB WMO.

Maatwerkdienst-verlening 18- Dit zijn vormen van jeugdhulp die door de gemeente als individuele (niet vrij toegankelijke) voorziening worden aangemerkt waaronder begrepen:  begeleiding 18-, jeugd- en opvoedhulp;  jeugd-GGZ;  jeugdzorg aan verstandelijk beperkten;  vervoer (18-);  PGB Jeugd;  persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf voor de doelgroep 18-;  jeugdzorg-plus (gesloten jeugdhulp).

Geëscaleerde zorg 18+ Dit betreft alle opvangen beschermd wonen voorzieningen met inbegrip van eventuele maatwerkdienstverlening en maatwerkvoorzieningen voor personen die in de betreffende opvangvoorzieningen verblijven:  vrouwenopvang, aanpak huiselijk geweld (Veilig thuis);  beschermd wonen voor personen met psychische of psychosociale problemen;  maatschappelijke opvang;  aanpak verwarde zorg.

Geëscaleerde zorg 18- Hieronder wordt verstaan maatregelen gericht op de opvang en het verbeteren van de veiligheid van kinderen en jeugdigen 18- met inbegrip van maatwerkdienstverleningsmaatregelen voor jeugdigen die in de desbetreffende opvangvoorzieningen verblijven:  kinderbeschermingsmaatregelen, aanpak kindermishandeling;  jeugdreclassering;  opvang (18-);  beschermd wonen (18-);  PGB jeugd.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Samenkracht en burgerparticipatie

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?

1. Een verschuiving van geïndiceerde hulp naar preventie tot stand te brengen. Dit is deels gelukt. De pilot Ondersteuner Jeugd in Gezin bij de huisartsen in gebied Zuid (Ter Apel/Ter Apelkanaal) is zo succesvol, dat we in gesprek zijn met de andere huisartsen in de gemeente om ook daar een ondersteuner Jeugd en Gezin te laten werken.

2. Om zoveel mogelijk een knip in de hulpverlening Jeugd en Wmo te voorkomen, willen we een sluitende aanpak 18- en 18+ realiseren. Veel zorgaanbieders werken al binnen Wmo én Jeugdhulp. Hierdoor hoeft een kind als het 18 wordt niet naar een andere hulpverlener. Als een kind vanaf 17 jaar begeleiding nodig heeft, zorgen consulenten Jeugd en Wmo ervoor dat de juiste zorgaanbieder wordt gekozen.

3. Wij willen de mantelzorgers ontlasten. In 2020 zijn voorbereidingen getroffen om het maatwerk voor mantelzorgers uit te werken. De mantelzorg heeft onze voortdurende aandacht. Binnen onze eigen dienstverlening, maar ook bij de welzijnsinstelling. In 2020 zijn voorbereidingen getroffen om het maatwerk voor mantelzorgers uit te werken.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. We willen het ‘voorliggend veld’ sterk, herkenbaar en goed toegankelijk positioneren. We hebben duidelijke afspraken gemaakt met de Stichting Welzijn. De medewerkers weten wanneer zij een inwoner kunnen helpen en wanneer de inwoner bij de gemeente terecht kan voor eventuele zwaardere hulp.

1b. Samenwerking met partners; vanuit de gemeentelijke regierol, nauw samenwerken met partijen in de jeugdhulp, politie, huisartsen, verslavingszorg, scholen etc. Alle partijen weten elkaar te vinden wanneer het nodig is. De voorbereiding op het gebiedsgericht werken is gestart. Hierdoor zullen de lijntjes tussen medewerkers nog korter worden. We verwachten dat de inwoners hierdoor nog eerder en beter geholpen kunnen worden.

1c. De pilot Ondersteuner Jeugd en Gezin (OJG) bij de huisartsen in Ter Apel wordt gecontinueerd). Dit wordt gecontinueerd. De OJG overlegt mee met het jeugdteam.

1d. De ondersteuningsroute Jeugd/Onderwijs wordt goed gehanteerd, waardoor de juiste hulp op het juiste moment wordt ingezet en door de juiste organisatie wordt bekostigd. De ondersteuningsroute is vastgesteld en bekend gemaakt. Alle scholen in onze gemeente hebben ook een jeugdconsulent als schoolcontactpersoon. 1e. We hebben nadere kaders gesteld voor de nieuwe welzijnsstichting over hun rol in het voorliggend veld; wij hebben in de visie op het sociaal domein en het beleidskader specifieke doelgroepen dit nader beschreven. Welzijn Westerwolde heeft een plan opgesteld waarin wordt beschreven hoe het welzijnswerk ingezet zal worden de komende jaren. Dit sluit aan op onze visie op het sociaal domein. Welzijn Westerwolde en de gemeente werken samen aan het gebiedsgericht werken. 1f. We continueren de afspraken met de welzijnsinstelling over maatwerkmogelijkheden in het project begeleid wonen. Het project Begeleid Wonen in Ter Apel is een belangrijke voorziening voor onze jeugd. Maatwerk bieden is juist voor dit project erg belangrijk. Er is plaats voor 4 jongeren om hier te wonen, wat te weinig is. Volgens Welzijn Westerwolde zouden het er 10 moeten zijn, ook voor Midden en Noord. Welzijn Westerwolde hebben wij gevraagd een plan te schrijven hoe wij dit kunnen uitbreiden. 1g. Wij bieden Algemeen maatschappelijk werk op het COA in Ter Apel. De Algemeen Maatschappelijk Werker op het COA terrein is in dienst van Welzijn Westerwolde en werkt nauw samen met de jeugdconsulent AZC van de gemeente. Samen zijn ze het gezicht van de jeugdhulp voor AZC kinderen. 2. De consulenten Wmo en Jeugd hebben concrete afspraken, samen met cliënten en zorgaanbieders gemaakt over een soepele overgang van 18- naar 18+. Als een kind vanaf 17 jaar begeleiding nodig heeft, zorgen consulenten Jeugd en Wmo ervoor dat de juiste zorgaanbieder wordt gekozen.

3a. We gaan maatwerk inzetten om mantelzorgers zoveel mogelijk te ontlasten. We hebben met mantelzorgers hierover gesproken. Ook hebben we Welzijn Westerwolde gevraagd hoe zij maatwerk zien voor mantelzorgers. Met de organisatie Mantelzorg.nl hebben we besproken hoe je maatwerk zou kunnen inrichten. Bij het keukentafelgesprek met de inwoner wordt altijd de mantelzorg betrokken. Wanneer de zorg voor de mantelzorger te zwaar wordt, zetten wij extra ondersteuning uit de WMO in.

3b. Het beleid voor mensen met dementie maakt onderdeel uit van het beleidskader specifieke doelgroepen. Onze medewerkers zijn alert op signalen van dementie bij inwoners. In onze subsidieafspraak met Welzijn Westerwolde zijn activiteiten voor mensen met dementie opgenomen.

3c. We zijn betrokken bij de provinciale ketenaanpak dementie. In elke regio in de provincie Groningen wordt samengewerkt door verschillende organisaties (gemeente, thuiszorg, welzijn, geestelijke gezondheidszorg) om mensen met dementie zo lang mogelijk prettig thuis te laten wonen.

3d. Onze welzijnsinstellingen voeren activiteiten uit voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.

Welzijn Westerwolde organiseert activiteiten voor mensen met dementie en hun mantelzorgers, zoals het Alzheimercafé en bewegen op muziek.

Programmaonderdeel: Inkomensregelingen Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Wij willen dat zo weinig mogelijk mensen een beroep hoeven te doen op een inkomensvoorziening. Over het jaar 2020 is het bijstandsbestand gestegen naar 496 uitkeringen. Dit is ondanks de coronacrisis een lichte stijging in vergelijking met 2019. 2. Wij willen uitkomen met het BUIG-budget. We hebben over het jaar 2020 geen beroep hoeven doen op een vangnetuitkering.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Wij voeren de Participatiewet goed uit met een stevige poortwachtersfunctie om instroom in de uitkering te voorkomen. Iedereen die een uitkering heeft aangevraagd in 2020 is binnen zijn of haar mogelijkheden direct gestart met een actief re-integratietraject. Pas daarna is de uitkeringsaanvraag in behandeling genomen. Elke aanvraag is nauwkeurig bekeken en gescreend op voorliggende voorzieningen. Aanvragers met arbeidsmogelijkheden zijn gestart met een traject bij Afeer.

1 b. Aanvragers van uitkeringen worden goed en duidelijk voorgelicht over de rechten en plichten die verband houden met een inkomensvoorziening. Alle klanten zijn in beeld, de medewerkers ‘kennen’ hun klanten. Tijdens gesprekken worden de rechten en verplichtingen die horen bij een bijstandsuitkering extra uitgelegd. Afspraken worden nageleefd en fraude loont niet.

2a. Het toepassen van een streng, maar rechtvaardig, handhavingsbeleid op de naleving van de verplichtingen voor bijstandsgerechtigden, die samenhangen met het verstrekken van een inkomensvoorziening. Wij werken samen met een bureau die actief is op het gebied van fraudepreventie en rechtmatigheid (voorliggende voorziening). Dit bureau helpt ons om ons bijstandsbestand regelmatig door te nemen.

2b. Onrechtmatig verstrekte uitkeringen worden teruggevorderd. Onze medewerkers letten goed op fraudesignalen. Onze medewerkers terugvordering en verhaal nemen actief contact op met klanten in het kader van invordering en de onderhoudsbijdrage.

Programmaonderdeel: Begeleide participatie Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Iedereen doet mee en is zo zelfredzaam mogelijk. Maatschappelijke participatie van alle inwoners met een lange afstand tot de arbeidsmarkt is gewaarborgd. Afeer voert de re-integratie uit van uitkeringsgerechtigden met arbeidsmogelijkheden (trede 3 en hoger). De inzet op trede 1 en 2 is opnieuw ingericht en steviger neergezet. 2. Niemand zit onnodig thuis. De focus ligt altijd op de mogelijkheden van het individu, wij denken in kansen, niet in belemmeringen. Alle klanten op trede 1 en 2 zijn gesproken en in beeld.

3. Wij nemen deel in twee Gemeenschappelijke Regelingen (GR) voor de WSW. Wij willen dat Afeer en Wedeka intensief samenwerken.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Mensen in een kwetsbare arbeidspositie gaan wij extra ondersteunen. Er is ingezet op ondersteuning in de vorm van loonkostensubsidies, aangepaste werkplekken of beschut werken, zowel binnen onze eigen organisatie als daar buiten.

1b. Er wordt ingezet op projecten die zich ervoor lenen om tijdelijk en/of langdurig werkzoekenden in te schakelen. Op trede 1 bevinden zich alleen klanten met een ontheffing. De klanten op trede 2 zijn actief in een vorm van vrijwilligerswerk (i.s.m. de welzijnsinstelling) of bij de buitendienst. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt rondom begeleiding, het maken van afspraken met klanten en het bewaken van de voortgang.

2a. Cliënten met een zeer lange afstand tot de arbeidsmarkt zijn in beeld en worden regelmatig gesproken over de voortgang. Er is een extra werkcoach ingezet. Iedereen is gesproken en er zijn bewegingen gemaakt van trede 2 naar trede 3 of hoger. In samenwerking met de WMO en Jeugd zijn maatwerktrajecten gestart gericht op zorg en activering. 2b. De tegenprestatie naar vermogen wordt toegepast. Iedereen is in beeld en naar kunnen actief, tenzij er sprake is van ontheffing.

2c. Inwoners die moeite hebben met participeren en/of zich bevinden in een sociaal isolement worden geactiveerd om mee te doen aan de Westerwoldse samenleving. Iedereen is in beeld en naar kunnen actief, tenzij er sprake is van ontheffing. We werken nauw samen met onze (keten)partners. 3. Wij bewaken dat de directies van beide SW-bedrijven de bedrijfsactiviteiten en de leerwerktrajecten op elkaar afstemmen zodat er in de regio een breed en aanvullend aanbod is. We nemen actief deel aan de vergaderstructuren van beide SW bedrijven, waarin wij telkens de nadruk blijven leggen op samenwerken.

Programmaonderdeel: Arbeidsparticipatie Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Een intensief re-integratie beleid om zoveel mogelijk uitstroom uit de uitkering te realiseren. Een stevig en intensief re-integratiebeleid. Afeer is verantwoordelijk voor de re-integratie van onze bijstandsklanten op trede 3 en hoger van de Participatieladder.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Het intensieve 1-2-3-re-integratiebeleid wordt toegepast, waarbij alle werkzoekenden direct worden ondersteund om weer aan het werk te komen. Afeer is verantwoordelijk voor de re-integratie van onze bijstandsklanten op trede 3 en hoger van de Participatieladder.

1 b. Alle cliënten zijn in beeld en worden regelmatig gesproken. Binnen 2 dagen na bijstandsaanvraag wordt er contact opgenomen door Afeer voor de start van een actief re-integratietraject.

1 c. De re-integratie-instrumenten worden efficiënt ingezet. Bij het niet nakomen van verplichtingen worden afstemmingen toegepast. Afspraak is afspraak. Afeer is verantwoordelijk voor de uitvoering van re-integratie en de naleving hierop.

1 d. Monitoring per kwartaal van de prestatieafspraken met Afeer. Wij ontvangen elk kwartaal een rapportage van Afeer.

1 e. Zorgdragen voor een soepele overdracht van onze cliënten naar Afeer en vice versa. Er is sprake van een goede overdracht van onze klanten tussen Afeer en de gemeente en vice versa.

Programmaonderdeel: Inkomensregelingen Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?

1. Het terugdringen en voorkomen van financiële armoede. We hebben onze inkomensregelingen ingezet. Ook hebben we meer actie ondernomen op het voorkomen en op tijd herkennen van financiële problemen. Onze inwoners krijgen hierdoor minder snel financiële problemen. De inwoners, die financiële problemen hebben gehad, komen door nazorg niet opnieuw in de problemen. Ondernemers en ZZP’ers in onze gemeente hebben we in 2020 snel en op tijd hulp kunnen bieden met de landelijke TOZO-regeling en door inzet van de BBZ.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Verder verstevigen van preventie, vroegsignalering en het bevorderen van financiële redzaamheid van inwoners. We hebben samengewerkt met onze (keten) partners. Bij inwoners met financiële problemen hebben we zoveel mogelijk passende oplossingen geboden en zo snel als het kon onze inkomensregelingen ingezet. Financiële zelfredzaamheid is het doel dat wij willen bereiken, onder meer door het aanbieden van een cursus “Grip op geld”. Ook in 2020 hebben we ons best gedaan om meer inwoners te bereiken door meer communicatie over de inkomensregelingen, via social media en met onze (keten)partners.

1 b. Verbinding leggen met (keten)partners en coalities vormen. Oprichten klankbordgroep met (keten)partners. We zijn als gemeente in de regio aangesloten bij het “Armoedepact” en de “Alliantie van kracht tegen armoede”. In het kader van de Regiodeal wordt in Oost-Groningen voor het gezamenlijk tegengaan van (generatie)armoede en schulden ook samengewerkt. Met de lokale (keten)partners, waaronder Welzijn Westerwolde, is er regelmatig overleg en afstemming. Ook de energie- en waterleidingmaatschappijen en zorgverzekering werken met ons samen om financiële problemen tijdig te herkennen en zo te voorkomen.

1 c. Bij kinderarmoede: inzetten op zoveel mogelijk meedoen aan maatschappelijke activiteiten, maar ook inzet van taakveld onderwijs bij voorlichting en educatie. Door inzet van de pilot Voorzieningenwijzer hebben wij geprobeerd meer inwoners te bereiken om gebruik te maken van de Stichting Leergeld, het Jeugdfonds Sport & Cultuur en de gemeentelijke Participatieregeling. In 2020 is er aan scholen, sport- en cultuuraanbieders informatie gegeven over de Stichting Leergeld en het Jeugdfonds Sport & Cultuur. Ook hebben we in 2020 meer inwoners kunnen bereiken door meer informatie te delen over de genoemde regelingen via social media en met onze (keten)partners.

1 d. Om de doelgroep goed te kunnen bereiken, zetten we intermediairs van (keten) partners, medewerkers Welzijn en onze eigen consulenten in. Onze contactpersonen, medewerkers welzijn en consulenten van het Sociaal Domein zijn ingelicht over én op de hoogte van onze inkomensregelingen. Bij contacten met onze inwoners geven zij hierover informatie. Zij helpen hen bij een aanvraag of verwijzen hen door naar het juiste loket. Ook met de pilot Voorzieningenwijzer hebben we meer inwoners kunnen bereiken. 1 e. Besluiten omtrent de inzet van de VoorzieningenWijzer (zie programma 8). Door de Coronacrisis heeft de uitvoering van de pilot Voorzieningenwijzer wat vertraging opgelopen. Hierdoor heeft er nog geen besluitvorming plaatsgevonden. Dit zal in 2021 gebeuren.

Programmaonderdeel: Maatwerkdienst-verlening 18+ Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het terugdringen en voorkomen van schuldhulpsituaties. Dankzij de inzet van het voorportaal Schuldhulpverlening komen inwoners minder snel in problematische schuldsituaties. Hierdoor zijn de kosten in 2020 van de schuldhulpverlening door de GKB minder geworden.

2. Een laagdrempelige, integrale en uniforme gemeentelijke schuldhulpverlening. Dit is gelukt door inzet en uitvoering van de gemeentelijke schuldhulpverlening door het

Voorportaal Schuldhulpverlening in samenwerking met de Gemeentelijke Kredietbank te Assen. Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1 a. Verder verstevigen preventie, vroegsignalering en het bevorderen van financiële redzaamheid. We werken samen met het BKR, energie- en waterleidingmaatschappijen en de zorgverzekering om financiële problemen tijdig te herkennen en zo te voorkomen.

1 b. Om de doelgroep goed te kunnen bereiken, zetten we medewerkers vanuit Welzijn en eigen consulenten in. Contactpersonen van (keten)partners, medewerkers welzijn en consulenten zijn ingelicht over en op de hoogte van de gemeentelijke schuldhulpverlening geven daarover bij contacten met onze inwoners informatie of verwijzen hen door naar het juiste loket. 1 c. Inzetten op nazorg en daarmee voorkoming van terugvallen in oude situatie via Welzijn. We zetten het Voorportaal Schuldhulpverlening in, voor inwoners die uit een schuldentraject komen. Zij worden door het Voorportaal Schuldhulpverlening actief benaderd en begeleid.

2. In samenwerking met de GKB en Voorportaal schuldhulpverlening onderzoeken of uitvoering van onderdelen van de schuldhulpverlening door de gemeente Westerwolde gewenst en mogelijk is. De raad heeft inmiddels gekozen voor uitvoering door het Voorportaal schuldhulpverlening in samenwerking met de GKB.

Programmaonderdeel: Maatwerkvoorzieningen (Wmo en Jeugd) Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. We maken zoveel mogelijk gebruik van andere financieringsstromen zoals de Wet langdurige zorg (Wlz), Zorg verzekeringswet (Zvw, etc.) Wij sturen er actief op dat de juiste zorgvraag bij de gemeente terechtkomt. Daarnaast worden onze inwoners geholpen hun zorgvraag bij de juiste instantie te doen. Voor de Jeugdhulp is een “handreiking afbakening Jeugdhulp” gemaakt. Hiermee wordt direct duidelijk of de hulp vanuit de Jeugdwet, Zorgverzekeringswet of Wlz moet worden betaald.

2. De eerste stappen in kwaliteitsborging zijn gezet. We hebben afspraken gemaakt m.b.t. afstemmen zorginitiatieven. De pilot gebiedsgericht werken is klaar om te kunnen starten in 2021.Hierin is ook de “omgekeerde toets” meegenomen. Een goede samenwerking is onze basis voor het leveren van kwaliteit. We hebben de samenwerking binnen de gemeentelijke organisatie, met onze zorgaanbieders en Welzijn Westerwolde verbeterd.

3. Zorg op maat bieden voor onze kwetsbare inwoners. De eerste stappen in kwaliteitsborging zijn gezet. We zorgen voor voldoende kennis bij onze medewerkers zodat we zelf de toegang voor Beschermd Wonen kunnen uitvoeren vanaf midden 2021. We voeren de Wet verplichte GGz uit en werken daarbij samen met de GGd.

4. De geïndiceerde zorg voldoet aan de kwaliteitscriteria. De RIGG koopt voor alle gemeenten in Groningen de Jeugdhulp in. Hiervoor gebruikt ze de kwaliteitseisen van de Jeugdwet. Voor de WMO hebben we nieuwe aanbieders gecontracteerd die voldoen aan de eisen van de inkoopdocumenten. Zowel voor ZIN als pgb wordt de kwaliteit en rechtmatigheid gecontroleerd. Hiervoor zijn toezichthouders aangesteld.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Tijdens het onderzoek wordt actief gecheckt op de mogelijkheden van financiering via de Wet langdurige zorg (Wlz) of Zorg verzekeringswet (Zvw), etc. We kijken bij de instroom van cliënten of eerst een beroep kan worden gedaan op een andere wettelijke regeling. Hier blijven we op sturen. Voor de Jeugdhulp wordt de handreiking “afbakening

Jeugdhulp” actief gebruikt, zodat duidelijk is of de hulp vanuit de Jeugdwet, Zorgverzekeringsgwet of Wlz moet worden betaald.

2. We hebben een integraal afwegingskader opgesteld in de woonvisie Westerwolde. We beoordelen aanvragen van nieuwe zorg initiatieven voor vestigingen in onze gemeente aan de hand van dit afwegingskader. a. Door een pilot integrale samenwerking tussen Jeugd, Wmo en Participatie te starten, waarbij gebiedsgericht gewerkt zal worden. b. Wij gaan naar onze inwoners toe op gesprek. Hierbij gaan we gebruik maken van het principe ‘omgekeerde toets’ Maandelijks overleggen we over plannen en aanvragen voor wonen met zorg. Hiermee is de interne afstemming goed geregeld. De voorbereidingen voor de pilot integrale samenwerking zijn in gang gezet, zodat er vanaf 1 januari 2021 gestart kan worden. Het principe van de ‘omgekeerde toets’ zal bij deze pilot het uitgangspunt zijn.

3 a. Goede afspraken maken met de centrumgemeente Groningen omtrent de overdracht van taken van de centrumgemeente naar onze gemeente. Halverwege 2021 zal de toegang van Beschermd Wonen worden uitgevoerd door de gemeente zelf. In 2020 zijn hier de eerste voorbereidingen voor in gang gezet. Consulenten zijn eind 2020 begonnen om werkervaring op te doen bij de centrumgemeente.

3 b. Uitvoering geven aan de OGGZ We hebben een plan opgesteld voor de OGGz. Daarvoor hebben we een financiële bijdrage van de centrumgemeente gekregen. Hieruit betalen we onder andere gezinscoaches, hulpverlening aan kinderen bij huiselijk geweld en woonbegeleiding in crisissituaties.

3 c. We voeren de 12 speerpunten uit het beleidskader specifieke doelgroepen fasegewijs uit. We ondersteunen onze inwoners in hun eigen woonomgeving vanuit plekken die makkelijk bereikbaar zijn. We hebben een plan gemaakt om in 2021 vanuit de dorpen te kunnen werken en onze mensen hebben daarvoor een training gehad. We geven extra aandacht aan mensen die een steuntje in de rug nodig hebben.

4 a. Alert blijven bij toetsing van inschrijving van nieuwe zorgaanbieders door inkoop. Nieuwe aanbieders worden gecontroleerd of zij voldoen aan de eisen van de inkoopdocumenten.

4 b. Toezicht blijven houden op kwaliteit en rechtmatigheid middels deskundige toezichthouders. De gemeente heeft de toetsingskaders kwaliteit en rechtmatigheid Zorg Wmo/Jeugd strenger gemaakt. Deze toetsingskaders zijn de basis van het toezicht.

Programmaonderdeel: Geëscaleerde zorg 18- Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. We bieden maatwerk waar nodig en algemene voorzieningen waar mogelijk. We proberen, in overleg met alle betrokken partijen in de gemeente, de juiste hulp op het juiste moment te bieden. Sommige hulp willen we graag lokaal beschikbaar maken. Daar wordt hard aan gewerkt.

2. We hebben goed zicht op de cijfers Jeugdhulp. De werkgroep cijfers Jeugdhulp maakt maandelijks een overzicht van de verwachte uitgaven. In het maken en verduidelijken van deze voorspelling krijgen we ondersteuning van een Data analist. Daarmee hebben we inmiddels een goed beeld van de cijfers Jeugdhulp.

3. We hebben de zorg voor jeugdigen op COA-locaties goed georganiseerd en blijven binnen de daarvoor beschikbare financiële middelen. De gemeente krijgt extra geld van het Rijk voor de Jeugdhulp aan AZC kinderen. Dit is voldoende om de hulp op een goede manier te organiseren.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Het contractmanagement van de RIGG en de Lokale toezichthouder trekken gezamenlijk op in de contractgesprekken met aanbieders. Het contractmanagement van de RIGG heeft gesprekken met aanbieders ZIN (Zorg In Natura) en onze lokale toezichthouder beoordeelt de “rechtmatigheid” van de PGB aanbieders. Als het nodig is weet men elkaar te vinden. 1b. We werken integraal binnen Jeugdhulp/Wmo/Participatie. De onderlinge samenwerking van de consulenten Jeugd. Wmo en Participatie is goed. Deze wordt steeds beter, omdat alvast wordt gewerkt aan gebiedsteams. Binnenkort wordt in kleinere teams in 3 gebieden gewerkt, waardoor hulp eerder en sneller geboden kan worden. 1c. We werken volgens het principe ‘omgekeerde toets’. Alle consulenten hebben de training omgekeerde toets gevolgd. Bij de omgekeerde toets gaan we niet uit van wat er in de wet staat, maar welke hulp er nodig is. Vervolgens wordt gekeken of die hulp kan worden geleverd volgens de wet. Deze werkwijze wordt binnenkort in het gebiedsgericht werken toegepast. 2a. We zien scherp toe op de noodzakelijkheid van toewijzing van zorg en denken actief mee over goedkopere alternatieven. Dit geldt ook voor verwijzingen door (huis)artsen en Gecertificeerde Instellingen (GI’s). Dit doen we zeker. Huisartsen en Gecertificeerde Instellingen (GI’s) mogen, net als de gemeente, ook naar Jeugdhulp verwijzen. Met de huisartsen hebben we regelmatig overleg. Onder andere over de inzet van een Ondersteuner Jeugd en Gezin in de huisartsenpraktijk. Bij alle verwijzingen door een GI neemt de gemeente contact met hen op. Dit doet ze om zeker te weten dat het kind de juiste hulp krijgt. 2b. Waar mogelijk zetten we (voorliggend) groepstrajecten in. Soms krijgen meerdere kinderen dezelfde hulp van dezelfde zorgverlener. Dan maakt de gemeente er een ‘groepstraject’ van. Dit is niet alleen goedkoper, maar ook beter en leuker voor de kinderen. 2c. We bieden Sociale Vaardigheidstrainingen aan individuele kinderen aan (via de Welzijnsinstelling). Sommige kinderen vinden het moeilijk om met andere kinderen of volwassen om te gaan. De gemeente heeft Welzijn Westerwolde gevraagd om Sociale vaardigheidstrainingen aan te bieden voor deze kinderen. 2d. We hebben een Ondersteuner Jeugd en Gezin bij de huisartsen in Ter Apel gecontinueerd. De pilot Ondersteuner Jeugd en Gezin bij de huisartsen in gebied Zuid (Ter Apel/Ter Apelkanaal) is zo succesvol, dat we in gesprek zijn met de andere huisartsen in de gemeente om ook daar een ondersteuner Jeugd en Gezin te laten werken.

3 Wij ontvangen voor deze nieuwe taak extra middelen uit het Gemeentefonds. We continueren de gezamenlijke werkwijze met alle partijen op het Centrum in Ter Apel met Algemeen Maatschappelijk Werk en Jeugdconsulent AZC. De gemeente krijgt extra geld van het Rijk voor de Jeugdhulp aan AZC kinderen. Dit is voldoende om de hulp op een goede manier te organiseren. De Algemeen Maatschappelijk Werker op het COA terrein is in dienst van Welzijn Westerwolde en werkt nauw samen met de jeugdconsulent AZC van de gemeente. Samen zijn ze het gezicht van de jeugdhulp voor AZC kinderen. We zijn zeer tevreden over deze manier van werken.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Jongeren met jeugdhulp % van alle jongeren tot 18 jaar eerste halfjaar 2020 9,10 9,70 Jongeren met jeugdreclassering % eerste halfjaar 2020 0,30 0,30 Jongeren met jeugdbescherming % eerste halfjaar 2020 11,50 8,70 Banen per 1.000 inw 15-74jr 2019 466,70 678,90 Netto arbeidsparticipatie % 2019 61,30 68,80 Bijstandsuitkeringen per 1.000 inw 18jr eo 2020 32,20 46,00 Aantal re-integratievoorzieningen aantal per 1.000 inw.15-74jr 2020 22,40 13,10 Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement per 10.000 inw eerste halfjaar 2020 880,00 640,00 % Kinderen in armoede % 2019 6,00 6,00 % Jeugdwerkloosheid % 2019 2,00 2,00 Absoluut verzuim per 1.000 inw. 5-18 jr 2019 1,80 2,40

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 6 Sociaal domein. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 10.019.363 8.885.335 10.246.957 11.132.593 Lasten 44.160.336 42.515.455 46.478.928 45.805.450 Subtotaal programma 6 (34.140.973) (33.630.120) (36.231.971) (34.672.857) Onttrekking aan reserves 784.719 106.452 829.709 803.626 Toevoeging aan reserves 279.417 - 666.896 922.129 Subtotaal mutaties reserves 505.302 106.452 162.813 (118.503)

Gerealiseerd resultaat programma 6 (33.635.671) (33.523.668) (36.069.158) (34.791.360)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 1.278.000 voordelig.

Programma 7 Milieu en gezondheid

Missie en doelstelling De gemeente Westerwolde streeft naar het behoud van de kwaliteit van de leefomgeving en wil een gezonde levensstijl van haar inwoners bevorderen en een substantiële bijdrage leveren aan duurzaamheid. Hierin draagt Milieubeheer bij in de vorm van de bescherming van de leefomgeving, riolering en water, ongediertebestrijding en de VTH-werkzaamheden (die door de Omgevingsdienst Groningen worden uitgevoerd). Ook geven we invulling aan de wettelijke taak om huishoudelijk afval in te zamelen en ter verwerking af te voeren. Met het project Zwerfvuil - dat samen met uitkeringsgerechtigden wordt uitgevoerd - willen we het publiek toegankelijke buitengebied zoveel mogelijk ontdoen van zwerfvuil. Door uitvoering van de Wet Publieke Gezondheid geven we invulling aan onze taak om de gezondheid van onze inwoners te bevorderen.

Foto: Metha Eikens

Volksgezondheid Hieronder kan worden verstaan de maatregelen ter bescherming van de gezondheid van de bevolking als geheel, van specifieke risicogroepen, van jeugd en van ouderen:  het monitoren van de gezondheidssituatie;  uitvoering van programma's voor gezondheidsbevordering en maatregelen tegen bedreigingen van de gezondheid;  bestrijding van infectieziekten en aanbieden van vaccinaties.

Preventie Een integrale aanpak is nodig, zowel vanuit het onderwijs, het werk en de buurt, als vanuit de zorg. Aandacht voor lokale verschillen op dorpsniveau is hierbij essentieel. Lokale oplossingen vragen om lokale kennis en vaardigheden. We willen preventie beter borgen. Een combinatie van interventies vanuit diverse domeinen (zorg, welzijn, sport, onderwijs) is voor risicogroepen essentieel. Samenwerking tussen die domeinen is dus noodzakelijk maar in de praktijk ook vooral lastig.

Riolering Tot dit taakveld behoren de gemeentelijke taken afvalwater en waterhuishouding:  Inzamelen en het transport van afval- en overtollig hemelwater;  Voorkomen van vervuiling van oppervlaktewater.  Klimaat adaptatie

Afval Ieder persoon die leeft heeft producten nodig om te leven. Alles wat we nodig hebben halen we uit de aarde en kost geld, behalve de zon die is gratis. Bijna alles wat we uit de aarde halen kan opraken. We moeten daarom zuinig zijn met de aarde. De gemeente Westerwolde wil z’n steentje bijdragen om ook in de toekomst de producten te kunnen kopen die we nodig hebben om te leven. Daarom doen we alles wat mogelijk is om alles uit het afval te halen waar we nog wat mee kunnen. Het motto is daarom ook ‘Samen halen we er alles uit’.

Milieubeheer Het betreft hier de gemeentelijke taken ter bescherming van het milieu waaronder:  de bescherming en de sanering van de kwaliteit van de bodem en de atmosfeer;  de beheersing van geluidhinder;  ongediertebestrijding;  ODG, Omgevingsdienst Groningen.

Beleidsharmonisatie milieutaken: Het gaat om een tweetal beleidsregels voor de agrarische sector:  Vaststellen bebouwde kommen in het kader van de Wet geurhinder en veehouderij  Geluid agrarische bedrijven in het buitengebied.

Daarnaast zal de controlefrequentie van milieu-inrichtingen voor de diverse categorieën bedrijven met elkaar in overeenstemming gebracht moeten worden.

Begraafplaatsen Hieronder wordt verstaan gemeentelijke taken op het terrein van de lijkbezorging:  begraafplaatsen;  lijkschouw (het vaststellen dat de betrokkene is overleden).

Zwerfvuilproject (samenwerking met Samenleving en Ruimte) Met dit project willen we ervoor zorgen dat er in heel Westerwolde geen afval te vinden is. We willen graag dat elke inwoner hieraan meewerkt zodat niemand afval achterlaat in de natuur.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Milieubeheer Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Een duurzame, veilige en zo schoon mogelijke leefomgeving. Vergelijkbare bedrijven in de voormalige gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde worden nu met eenzelfde frequentie gecontroleerd door de ODG. Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Controlefrequentie milieu harmoniseren. Vergelijkbare bedrijven in de voormalige gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde worden nu met

eenzelfde frequentie gecontroleerd door de ODG. 1b. Bodemsanering voormalige stortplaats Schaalbergerweg. Deze sanering is nog in uitvoering en zal nog enkele jaren doorlopen. 1c. Het gezamenlijke provincie brede bodeminformatiesysteem vullen met de benodigde gegevens. Dit is een steeds doorlopende activiteit. Rapporten (nieuwe, maar ook van een aantal oude onderzoeken) worden aan het bodeminformatiesysteem toegevoegd. De raad heeft in 2020 de bodemkwaliteitskaarten PFAS buitengebied en PFAS bebouwd gebied vastgesteld. Ook is de oude bodemkwaliteitskaart geactualiseerd en is een erratum op de nota bodembeheer vastgesteld. Op basis hiervan kan meestal grondverzet zonder onderzoeksverplichting plaatsvinden, zonder dat de kwaliteit van de ontvangende bodem slechter wordt. 1d. Vergunningverlening, toezicht en handhaving van milieu-inrichtingen door de ODG. Dit is een continue activiteit. Er wordt door uitvoering van deze werkzaamheden voor gezorgd dat bedrijven zich aan de voorschriften houden. Doel daarvan is schade aan het milieu en hinder voor omwonenden te voorkomen.

Programmaonderdeel: Riolering Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Een veilig en schoon watersysteem waarbij het oppervlaktewater schoon is en afvalwater op een verantwoorde wijze wordt afgevoerd en verwerkt. Het afvalwaterbeleidsplan WRP 2021-2025 is opgesteld en de gemeenteraad is hiermee in december akkoord gegaan. In totaal zijn 165 minigemalen en 6 hoofdgemalen vernieuwd. De haven in Bourtange is gebaggerd (uitgediept). Er is 25 kilometer aan riolering schoongemaakt en geïnspecteerd. Ook is 3,3 kilometer riool gerelined (voorzien van een nieuwe binnen wand). Daardoor is het (afval)watersysteem beter geworden. Het oppervlaktewater is schoon en afvalwater wordt op een goede wijze afgevoerd en verwerkt.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Uitvoering geven aan het verbreedt gemeentelijk rioleringsplan (vGRP) 2019-2020. De rioleringsdata verder op orde brengen door het reinigen en inspecteren van nog niet geïnspecteerde riolering. In totaal is er ruim 25 kilometer riolering schoon gemaakt en geïnspecteerd.

1b. Met waterschap en regiogemeenten voor uitvoering van de watertaken samenwerken aan een nieuw Afvalwaterplan vanaf 2020. Samen met het waterschap en regiogemeenten wordt gewerkt aan een nieuw Afvalwaterplan.

1c. Een nieuw vGRP 2021-2025 opstellen en ter besluitvorming aan de raad aanbieden. Het opstellen van een nieuw verbreed gemeentelijk rioleringsplan, het (WRP 2021-2025) is gemaakt en de gemeenteraad is hiermee in december akkoord gegaan.

1d. Het relinen van een deel van de vrijvervalriolering. Vier hoofdgemalen en vijftig minigemalen renoveren. Het afvalwatersysteem verder verbeteren door het renoveren van gemalen en installaties. In totaal zijn er 171 gemalen vernieuwd en is 3,3 kilometer riool gerilened.

Programmaonderdeel: Afval Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Behoud van een schone leefomgeving. We hebben mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zwerfvuil laten opruimen. Ook hebben we laten onderzoeken op welke plekken in onze gemeente zwerfvuil ligt. Zo kunnen we snel het zwerfvuil opruimen waar dat nodig is.

2. Op een doelmatige wijze invulling geven aan de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval met een optimale verhouding tussen service, het milieu en de kosten. In 2020 is nog niets veranderd aan de inzameling van verwerking van afval. Helaas hebben we de veranderingen nog niet in 2020 kunnen invoeren omdat de contracten voor het inzamelen en verwerken van afval nog doorliepen tot 1 januari 2021. Bovendien is het nieuwe plan voor de inzameling en verwerking van afval in 2019 weer ingetrokken.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1. Voortzetten zwerfvuilproject en Cittaslow-project op scholen. Bekendheid geven aan de projecten, inwoners bewust maken en betrekken bij (zwerf)afval met als gewenst resultaat het voorkomen van zwerfvuil in dorp en natuur. Tot in het voorjaar hebben basisscholen meegedaan aan een project over de natuur in Westerwolde en zwerfvuil. Daarna zijn geen projecten meer uitgevoerd vanwege de problemen met Covid 19. We hebben wel een start gemaakt om alle afvalbakjes in onze gemeente te inventariseren. Hiermee kunnen we heel gericht zwerfvuil bestrijden. We kunnen dan zien waar nog prullenbakken geplaatst moeten worden en waar ze niet meer nodig zijn.

2. Het uitvoeren van de maatregelen zoals vastgelegd in het Grondstoffenplan 2020-2025 In 2020 is een nieuw plan voor het inzamelen en verwerken van afval vastgesteld. We kunnen met dit plan veel meer doen om de kosten voor afval binnen de perken te houden. Het belangrijkste is misschien wel dat we nu veel meer grondstoffen zoals plastic uit het restafval kunnen halen. Een ander belangrijke stap is dat we alle inwoners van de gemeente dezelfde service kunnen geven. Overal worden de containers even vaak geleegd. En als extra service is de milieustraat in Ter Apel vaker open.

Programmaonderdeel: Begraafplaatsen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het op een doelmatige wijze beheren van de begraafplaatsen. De begraafplaatsen zijn op een doelmatige wijze beheerd.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Harmonisatie begraafplaatsenadministratie. Er is 1 systeem gekozen voor de begraafplaatsenadministratie: Key2begraven. Er is een start gemaakt met het vullen van het systeem.

1b. Inventarisatie onderhoudsniveau begraafplaatsen. Het onderhoudsniveau van de begraafplaatsen is geïnventariseerd. Er is een begin gemaakt om het onderhoudsniveau op de begraafplaatsen gelijk te trekken.

Programmaonderdeel: Volksgezondheid Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Gezondheidsbevordering inwoners We voeren activiteiten uit die tot doel hebben de gezondheid van onze inwoners te beschermen en te verbeteren. 2. Samenwerkingsafspraken met de zorgverzekeraar over gezondheidsbevordering en preventie. We hebben de afspraken met Menzis vastgelegd en zijn met de uitvoering van een aantal activiteiten begonnen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. We voeren de lokale Dienstverleningsovereenkomst (DVO Westerwolde 2019-2020) met de GGD uit. De GGd voert voor ons verplichte gezondheidstaken uit, zoals de inentingen van onze jonge inwoners, de infectieziektebestrijding (corona!) en de controle van de kinderopvang. De GGd heeft ook extra taken voor ons uitgevoerd zoals het opsporen van (onderwijs)achterstanden bij jonge

kinderen, extra inzet van de jeugdarts in het CJGV, gezinsondersteuning en ondersteuning van scholen bij pestgedrag van kinderen. In 2020 zijn we de voorbereidingen gestart om JOGG-gemeente te worden; we gaan in 2021 extra inzetten op de gezondheid van onze jeugd. Ook hebben we subsidie aangevraagd en gekregen om een lokaal preventieakkoord op te stellen. We hebben daarvoor een kwartiermaker aangesteld om een plan van aanpak op te stellen. Hierin worden concrete activiteiten opgenomen die ervoor gaan zorgen dat onze inwoners langer gezonder kunnen leven. In 2021 starten we met de uitvoering daarvan.

1b. We voeren de twaalf speerpunten uit het beleidskader specifieke doelgroepen fasegewijs uit. We ondersteunen onze inwoners in hun eigen woonomgeving vanuit plekken die makkelijk bereikbaar zijn. We hebben een plan gemaakt om in 2021 vanuit de dorpen te kunnen werken en onze mensen hebben daarvoor een training gehad We geven extra aandacht aan mensen die een steuntje in de rug nodig hebben.

1c. We geven de projecten in onze gemeente uit de tweede fase van Kans voor de Veenkoloniën een structurele inbedding. Het project Even Buurten is opgenomen in de subsidieafspraak met Welzijn Westerwolde. Het project Goede Start wordt uitgevoerd door een lokaal samenwerkingsverband op het gebied van Geboortezorg.

1d. We leggen het accent op de Jeugdgezondheidszorg en een Goede Start van onze jonge inwoners. Hierbij maken we maximaal gebruik van de middelen Gezond in de Stad (GIDS) en Impuls Kansrijke Start. De uitkering die we van het Rijk krijgen hebben we ingezet voor het vormen en ondersteunen van de lokale samenwerking op het gebied van de geboortezorg. Ook zetten we deze middelen in als kwetsbare ouders preventieve zorg of extra kraamzorg niet kunnen betalen.

1e. We bieden Algemeen Maatschappelijk Werk aan op het COA in Ter Apel. De Algemeen Maatschappelijk Werker op het COA terrein is in dienst van Welzijn Westerwolde en werkt nauw samen met de jeugdconsulent AZC van de gemeente. Samen zijn ze het gezicht van de jeugdhulp voor AZC kinderen.

2. We stellen een lokale werkagenda met Menzis op. We hebben de lokale werkagenda en een uitvoeringsplan vastgesteld. We zorgen er samen voor dat de zorg voor jongeren wordt doorgezet als zij 18 jaar worden. We organiseren een goede verbinding van zorg met welzijn en onderwijs. De wijkverpleging is daarin heel belangrijk. Ook zetten we activiteiten op (Voel je Goed! Keer Diabetes 2 Om!) om mensen meer te laten bewegen, dit voorkomt in de toekomst ziekte.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Omvang huishoudelijk restafval kg per inwoner 2019 140,00 163,00 Hernieuwbare elektriciteit % 2018 5,40 17,60

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 7 Milieu en gezondheid. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 6.580.238 6.838.453 6.893.453 7.039.428 Lasten 7.198.820 7.344.261 7.465.386 7.865.739 Subtotaal programma 7 (618.582) (505.808) (571.933) (826.311) Onttrekking aan reserves 91.916 - 79.818 342.615 Toevoeging aan reserves - - - 194.646 Subtotaal mutaties reserves 91.916 - 79.818 147.969

Gerealiseerd resultaat programma 7 (526.666) (505.808) (492.115) (678.342)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 186.000 nadelig.

Programma 8 Wonen

Missie en doelstelling De gemeente Westerwolde is een aantrekkelijk gebied met een prima leefklimaat en goede voorzieningen. Wij willen een kwalitatief goede woon- en werkomgeving voor burgers en bedrijven en vinden dat iedereen in een geschikte woning moet kunnen wonen. We willen een breed woonpakket aanbieden waarbij we rekening houden met demografische ontwikkelingen en aandacht voor voorzieningen, zorg, leefbaarheid, veiligheid en groen. De komende jaren wordt ingezet op een vernieuwingsslag met instandhouding van een acceptabele woningvoorraad en willen we inwoners betrekken bij het leefbaar houden van hun eigen woonomgeving. Omdat veel woningen nog niet (goed) zijn geïsoleerd willen we in het kader van energietransitie en verduurzaming een warmtetransitieplan opstellen met gezamenlijke uitgangspunten en globaal inzicht in een alternatief voor aardgas.

Doelstellingen:

 Kwaliteitsverbetering woningbestand;  Verduurzamen woningbestand;  Nieuwbouw gasloos;  Kwetsbare inwoners huisvesten in een zelfstandige woning of in een vorm van begeleid wonen waarin toezicht en zorg op afroep mogelijk is.

Gesprekspartners Om de doelstellingen te bereiken zullen wij met externe partijen samenwerken. Belangrijke gesprekspartners zijn de wooncorporaties, maar ook (vastgoed houdende) zorgpartijen. Ook onze inwoners betrekken wij bij de invulling van de eigen leefomgeving.

Foto: Metha Eikens

Wonen Wij werken aan de uitvoering van het Regionaal Woon- en Leefbaarheidsplan, in samenwerking met andere gemeenten in Oost-Groningen. De regionale afspraken zijn verwerkt in de woonvisie Westerwolde. De kaders voor het woonbeleid zijn ook opgenomen in de woonvisie Westerwolde. Aan de woonvisie Westerwolde wordt vanaf 2019 uitvoering gegeven. Voorts zijn de SVn leningen geharmoniseerd en uitgebreid met de verzilverlening om de woningmarkt zo optimaal mogelijk te stimuleren.

Jaarlijks maken wij prestatieafspraken met de corporaties over hun bezit in de gemeente Westerwolde. De opgave voor huisvesting kwetsbare inwoners wordt hierin specifiek meegenomen. Daarnaast werken wij samen met de corporaties aan het ontwikkelen van plannen voor nieuwbouw, renovatie en verduurzaming. Wij hebben onze bijdrage geleverd aan het duurzaamheidsbeleid. Dit gaan wij voortzetten bij de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid.

Leefbaarheid/ Burgerparticipatie Gebiedsgericht werken In 2018 is gestart met het werken met gebiedsregisseurs. Zij vormen het aanspreekpunt voor inwoners en vertegenwoordigers van elk dorp, en hebben een belangrijke rol bij het naar ‘buiten’ gaan van de gemeente. De gebiedsregisseurs kennen zowel de lijnen in de gemeentelijke organisatie als bij de inwoners en vertegenwoordigers. Samen met de gebiedsregisseurs heeft het college in 2018 de vertegenwoordigers van een aantal dorpskernen bezocht. Daarbij is onder andere de insteek dat initiatieven van inwoners zo maximaal mogelijk worden ondersteund.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Wonen en bouwen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Werken aan de vijf speerpunten van de woonvisie Westerwolde. We willen nieuwbouw van goede kwaliteit en vernieuwing in de particuliere woonvoorraad realiseren. Daarvoor zijn we in gesprek over particuliere nieuwbouwplannen. Volgens de woonvisie voegen we toe op plekken die onze dorpen versterken en de voorzieningen, zoals onze winkels en dorpshuizen, ondersteunen. Bij nieuwbouw letten we erop dat we het soort woningen toevoegen waarnaar in de toekomst meer vraag komt. Met onze leningen kunnen inwoners zelf hun woning verbeteren of energiezuinig maken. We willen dat de sociale huurvoorraad in Westerwolde betaalbaar en van goede kwaliteit is. Met de woningcorporaties maken we afspraken over renovatie, nieuwbouw en het energiezuinig maken van woningen.

2. Passende huisvesting van inwoners met een zorgvraag. Ook kwetsbare inwoners moeten prettig en veilig in Westerwolde kunnen wonen. Met de corporaties overleggen we of hun woningen geschikt zijn voor de (zorg)vraag. Bij nieuwbouw houden we waar dat nuttig is rekening met de groeiende groep oudere inwoners. Samen met de woningcorporaties en zorgpartijen voeren we het ‘convenant huisvesting (ex)cliënten beschermd wonen’ (2018) uit. We hebben afspraken gemaakt over hoe we inwoners die (soms tijdelijk) niet zelfstandig kunnen wonen begeleiden naar zelfstandig wonen. Als dat nodig is richting zelfstandig wonen met zorg.

3. Aanpak van “rotte kiezen”. We willen woningen die in heel slechte staat zijn opknappen of slopen. Het kan onveilig zijn voor de bewoner om er nog langer te wonen. Ook kan een woning in slechte staat ervoor zorgen dat woningen in de omgeving minder waard worden. Met de rotte kiezen aanpak van het RWLP werken we aan een oplossing. Per geval kijken we wat de oorzaak en de beste oplossing is. Dat doen we in goed overleg met de eigenaar.

4. Veilige en kwalitatief goede leefomgeving en bouwwerken voor onze inwoners en bedrijven. Het optimaliseren van een veilig en kwalitatief goede leefomgeving.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Uitvoeren van de maatregelen genoemd in de woonvisie Westerwolde. We hebben vaak overleg over nieuwbouwplannen. Wij moedigen mensen aan bij hun plannen rekening te houden met de woonvisie. Met de woningcorporatie zijn wij in gesprek over nieuwbouwplannen voor sociale huurwoningen. Van de leningen wordt gebruik gemaakt om woningen te verbeteren en energiezuinig te maken. Regelmatig laten wij via sociale media weten dat de leningen er zijn. In onze regio wonen steeds meer ouderen en steeds minder jongeren. Om te zorgen dat ouderen en jongeren hier willen blijven wonen, moedigen wij nieuwbouw aan die geschikt is voor jong én oud.

1b. Besluiten over de inzet van De Voorzieningenwijzer (zie programma 6) Door de Coronacrisis heeft de uitvoering van de pilot Voorzieningenwijzer vertraging opgelopen. Hierdoor heeft er nog geen besluitvorming plaatsgevonden. Dit zal in 2021 gebeuren.

1c. Uitvoeren en doorontwikkeling van de prestatieafspraken, zowel lokaal als regionaal. Door de corona maatregelen lukte het niet regionale prestatieafspraken te maken. Wel hebben we lokale prestatieafspraken gemaakt, over o.a. betaalbaarheid van sociale huurwoningen, nieuwbouw, en voldoende woningen van goede kwaliteit. In de afspraken is extra aandacht voor doelgroepen zoals ouderen, statushouders, en inwoners die begeleid worden richting zelfstandig wonen.

2. Woonzorginitiatieven beoordelen volgens afwegingskader woonvisie Westerwolde. Plannen waarin wonen en zorg een rol spelen, beoordelen we in een werkgroep met collega’s wonen en zorg.

3. Uitvoering en doorontwikkeling ‘rotte kiezen aanpak’ in de gemeente Westerwolde via het RWLP. Per geval wordt met het RWLP naar de oorzaak en beste oplossing gekeken. Waar dat kan met zachte hand; we bieden (financiële) hulp voor aankoop of sloop, en het opknappen van woning en/of tuin. Waar dat nodig is met harde hand, door vaak te controleren en contact te zoeken of boetes op te leggen.

4a. Kwalitatieve goede en transparante omgevingsvergunningen conform het Beleidsplan VTH 2019- 2023 en binnen de wettelijke kaders (weten regelgeving en termijnen). Omgevingsvergunningen worden binnen de wettelijke termijnen en overeenkomstig de daarvoor geldende richtlijnen (o.a. Beleidsplan VTH 2019-2023) verleend.

4b. Inzetten op goed en transparant toezicht, handhaving voorkomen, overeenkomstig het vastgestelde Beleidsplan VTH 2019-2023 en het daarbij behorende uitvoeringsprogramma. We hebben overeenkomstig het vastgestelde Beleidsplan VTH 2019-2023 en het daarbij behorende uitvoeringsprogramma toezicht en handhaving uitgevoerd.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Nieuwbouw woningen aantal per 1.000 woningen 2020 0,80 8,90

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 8 Wonen. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 2.051.586 540.960 790.883 2.546.743 Lasten 3.014.479 1.757.442 2.954.123 2.730.938 Subtotaal programma 8 (962.893) (1.216.482) (2.163.240) (184.195) Onttrekking aan reserves 223.277 82.081 1.118.839 229.032 Toevoeging aan reserves 580.287 - - 343.458 Subtotaal mutaties reserves (357.010) 82.081 1.118.839 (114.426)

Gerealiseerd resultaat programma 8 (1.319.903) (1.134.401) (1.044.401) (298.621)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 746.000 voordelig.

Programma 9 Inwoners en bestuur

Missie en doelstelling Het gaat hier over de relatie tussen de gemeentelijke organisatie Westerwolde en haar inwoners, over de dienstverlening die inwoners en ondernemers van ons mogen verwachten. Klantgerichtheid is hierbij één van de pijlers. Het doel is dat onze inwoners en ondernemers én onze bezoekers zich ‘Westerwolds Welkom’ voelen. Hierbij verschuift het initiatief steeds meer van overheid naar inwoner/ondernemer en neemt het bestuur een steeds meer faciliterende positie in.

Dienstverlening

Onze dienstverlening is gestoeld op de tien beloften van Westerwolde (uit het dienstverleningsconcept ‘gewoon doun’):

1. wij stellen de inwoner centraal; 2. wij zijn flexibel; 3. wij zijn ambitieus; 4. wij werken samen; 5. wij zijn betrouwbaar; 6. wij zijn betrokken; 7. wij leveren kwaliteit; 8. wij zijn taakvolwassen; 9. wij zijn financieel gezond; 10. wij zijn Cittaslow.

Foto: Metha Eikens

In 2019 wordt er een Westerwoldse visie op dienstverlening gemaakt. De tien beloften komen hierin terug. Hierbij wordt Hostmanship (of te wel het ‘Westerwolds Welkom’) als uitgangspunt genomen. Dit betekent dat we de komende periode gaan investeren in klantbeleving, een website- en klantcontactsysteem en opleidingen voor medewerkers.

Om de dienstverlening optimaal te kunnen inrichten, zijn wij ons bewust van het feit dat de rol van onze inwoner steeds een verschillende kan zijn. Zo kennen we de volgende rollen (zoals ook benoemd door VNG realisatie, voorheen KING):

- de inwoner als kiezer; - de inwoner als klant; - de inwoner als onderdaan; - de inwoner als partner; - de inwoner als wijkbewoner; - de inwoner als belastingbetaler. De verschillende rollen van de inwoner geven richting aan de verwachtingen die hij heeft ten aanzien van de dienstverlening. De gemeente past vanuit verschillende rollen dienstverlening toe en houdt daarbij rekening met de verwachtingen van de inwoner en de eigen verantwoordelijkheid.

Bestuur Hiertoe behoort de facilitering van de bestuursorganen:  college van burgemeester en wethouders;  raad en raadscommissies;  de ondersteuning van de raad, de griffie;  regionale, landelijke en internationale bestuurlijke samenwerking;  lokale rekenkamer en accountantscontrole.

Burgerzaken Dit betreft de volgende burgerzaken:  paspoorten en rijbewijzen;  bevolkingsregister;  straatnaamgeving en kadastrale informatie;  burgerschap;  verkiezingen, referenda;  leges.

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt Om de doelstelling verder te concretiseren, is per programmaonderdeel een aantal beoogde maatschappelijke effecten geformuleerd. Waar mogelijk zijn deze maatschappelijke effecten meetbaar gemaakt.

Programmaonderdeel: Bestuur

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het verbeteren van het samenspel tussen gemeente en samenleving waarbij geparticipeerd wordt in initiatieven uit die samenleving. Als inwoners ideeën hebben gaan wij samen kijken hoe wij dit verder kunnen brengen. Inwoners weten de gemeente daarbij steeds beter te vinden.

2. De band tussen inwoner en overheid versterken.

De dorpsraden en belangen kunnen de gebiedsregisseur goed vinden bij hun vragen. Door Corona is de samenwerking minder geweest dan in normale tijden. De gebiedsregisseurs zitten bij een participatietraject van het Nationaal Programma Groningen. Hierin zitten alle gebiedsregisseurs van de gemeenten uit de provincie Groningen. De inzet van dit netwerk is om kennis te delen en informatie uit te wisselen. Met als doel de inwoners meer te betrekken bij de lokale overheid.

3. Inwoners ondersteunen bij het realiseren van initiatieven. Het Fonds Leefbaar Westerwolde is er om initiatieven te ondersteunen. In 2020 zijn in totaal 17 aanvragen ingediend, waarvan 15 gehonoreerd. Ook is de planuitwerking Wedderhofte met het dorp en de aanwonenden afgerond. De dorpsvisie van Vlagtwedde is gereed gekomen. Eind 2020 is het initiatief genomen om samen met het dorp te kijken welke actiepunten aangepakt kunnen worden. Met name in Bourtange vroeg dit de nodige aandacht. Omdat de bruggen vervangen moesten worden, is de toegangsroute langere tijd niet bruikbaar geweest. Door de vervanging van de toegangsbruggen naar de vesting was veel overleg nodig met bewoners, ondernemers en SVB. Welke looproutes kunnen gebruikt worden om de vesting in te komen. Hoe zorgen we ervoor dat bezoekers binnen de vesting voldoende afstand houden. Wanneer zijn stewards nodig om bezoekers te begeleiden. Hoe kunnen ondernemers bevoorraad blijven. In gezamenlijk overleg zijn daarbij oplossingen gevonden.

4. Professionaliseren van gebiedsgericht werken. In 2021 wordt er gestart met een pilot gebiedsgericht werken. In 2020 is begonnen met de voorbereidingen in het gebied Midden

5. Mening peilen van inwoners. Waar mogelijk hebben wij de mening van inwoners en andere belanghebbenden gepeild. In sommige gevallen is digitaal gevraagd naar meningen of ideeën.

6. Bevorderen sociale acceptatie lesbische vrouwen, homomannen, biseksuelen, transgenders en mensen met een intersekse conditie (LHBTI) Plan vastgesteld, uitvoeringsnotitie vastgesteld, uitvoering van activiteiten gestart op scholen (basisonderwijs en voortgezet onderwijs) en in de bibliotheek.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Organiseren bijeenkomsten voor nieuwe inwoners. De bijeenkomst voor nieuwe inwoners kon in 2020 door Corona niet doorgaan. We hebben daarom het ‘Welkomstpakket” dat nieuwe inwoners krijgen uitgebreid met extra informatie. Zoals een welkomstboodschap van het college. Dit hebben we gedaan om nieuwe inwoners toch een warm welkom te geven namens het college.

1b. Buiten naar binnen halen door middel van invoeren concept ‘Newsroom’’. De ‘webcare’, het beantwoorden van vragen die binnen komen via de verschillende social media, is overgedragen aan het KCC. Zij kunnen vanuit hun werk vragen van onze inwoners het beste en het snelste beantwoorden. Team communicatie gebruikte de ‘Newsroom’ om er achter te komen wat er speelt in Westerwolde rond corona en de coronamaatregelen.

1c. Onderzoek naar gebruik mediakanalen inwoners. Dit onderzoek is niet gedaan.

1d. Van “vertellen” naar “in gesprek gaan”. We gaan omgevingsgericht werken uitrollen in de gemeentelijke organisatie. Hiervoor gaat team communicatietrainingen faciliteren in omgevingsbewustzijn. We willen onze inwoners bij het begin van het maken van onze plannen al vragen om mee te denken. En horen wat zij ervan vinden. Om hier als organisatie beter in te worden heeft team communicatie geholpen met het betrekken van inwoners bij verschillende grote projecten. Ook heeft team communicatie een schrijfwijzer laten maken. En helpt zij collega’s met het schrijven van brieven en teksten die makkelijk te begrijpen zijn.

2. De gebiedsregisseurs onderhouden contacten met dorpsraden en dorpsbelangen door regelmatige bezoeken en netwerkgesprekken. Wij hebben contacten onderhouden met de dorpsraden en belangen. Door Corona is het aantal fysieke contacten beperkt geweest. Met dorpsraden en –belangen is wel digitaal contact geweest.

3. Maatwerk toepassen om onze inwoners zo goed mogelijk te kunnen bedienen in hun belangen. De gebiedsregisseurs hebben hierbij een centrale rol en houden de regie. Voor het mede mogelijk maken van initiatieven is er het fonds Leefbaar Westerwolde. Wij hebben inwoners en organisaties geholpen om antwoorden te krijgen op hun vragen. Bij initiatieven hebben wij hun ondersteund. Het fonds was een middel om initiatieven mogelijk te maken. In totaal zijn er 17 aanvragen geweest. Duidelijk is dat Corona het aantal aanvragen vermindert. Binnen de organisatie hebben wij als gebiedsregisseurs meer bekendheid gekregen. De afdelingen weten ons beter te vinden bij het delen van informatie. Hierdoor kunnen wij de inwoners beter informeren en bedienen.

4. Organiseren en/ of ondersteunen van bijeenkomsten. De bijeenkomst voor Dorpsraden en belangen is in februari gehouden. Door Corona zijn er verder weinig fysieke bijeenkomst georganiseerd. Waar nodig zijn de overleggen doorgegaan of digitaal georganiseerd.

5. Inzet burgerpanel en andere social media. Burgerpanel is nog niet ingezet. Door Corona wordt sociaal media meer ingezet en ook gekeken naar andere mogelijkheden van digitale participatie.

6. Uitvoering startnotitie/ stappenplan seksuele diversiteit. Samen met de interne werkgroep van collega’s en externe klankbordgroep van betrokken inwoners werken aan sociale acceptatie op terreinen als onderwijs, zorg, sport en gezondheid, maar ook wat betreft veiligheid, participatie en (gemeentelijke) communicatie.

Programmaonderdeel: Burgerzaken

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Verbeteren telefonische dienstverlening; zowel in kwaliteit als in kwantiteit. In 2022 wordt 50 procent van de binnenkomende calls in het eerste contact afgehandeld. Als een inwoner met de gemeente belt, nemen de medewerkers van het KCC op. In 2020 wilden we deze telefonische dienstverlening verbeteren. Dit betekent dat inwoners steeds vaker in het eerste gesprek met het KCC antwoord moeten krijgen op hun vraag. En dat zij niet doorverbonden hoeven worden. Het gaat er niet alleen om dat dit zo vaak mogelijk gebeurt. Maar ook dat de antwoorden van het KCC goed zijn. Zodat een inwoner goed geholpen wordt en niet opnieuw hoeft te bellen. In het laatste kwartaal van 2020 zijn 41% van de telefoontjes door het KCC beantwoord. In het 4e kwartaal van 2019 was dit 28%. In 2022 moet dit 50% zijn.

2. 90 procent van onze baliebezoekers wordt binnen vijf minuten geholpen en verbetering van de dienstverlening aan de hand van input van onze inwoners. In 2020 wilden wij dat 90% van de bezoekers van de gemeentehuizen binnen 5 minuten zou worden geholpen. Nu we terugkijken zien we dat 92,6 % van de bezoekers niet langer dan 5 minuten heeft moeten wachten.

3. Verbeteren van de toegankelijkheid van de onlinediensten en efficiënter inrichten van online diensten en interne processen. In 2020 wilden wij de toegankelijkheid van onze website verbeteren. Dit betekent dat iedereen onze online informatie en diensten op elk apparaat makkelijk kan gebruiken. Dus ook mensen die blind zijn en de website laten voorlezen of mensen die niet zo goed kunnen lezen. In 2020 wilden wij onderzoeken hoe wij onze online diensten beter konden maken. Zodat collega’s efficiënter kunnen werken. En zij niet onnodig informatie hoeven overtypen. En er zo min mogelijk

fouten ontstaan.

4. Voortdurende optimalisatie van het proces 1e inschrijving in de BRP straat Ter Apel. In 2020 hebben we gezegd dat wij de asielzoekers, die in aanmerking komen voor inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP)sneller willen inschrijven. Om dat te kunnen moet er steeds worden gekeken hoe we dat het beste kunnen doen. Kortom: we willen steeds verbeteringen aanbrengen.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 5. Goede kennisoverdracht van vakafdeling naar het KCC. Hier ligt zowel bij de vakafdeling als bij het KCC een inspanningsverplichting (wij hebben ‘haal-en-breng plicht’ van informatie). Hiervoor gaan wij voortdurend op zoek naar nieuwe manieren om dit te kunnen realiseren. Wij hebben in 2020 de informatie op de website uitgebreid en verbeterd. Er komt steeds meer informatie van de vakcollega’s in de kennisbank. Het KCC en online team hebben veel samengewerkt. Zodat de juiste informatie op het juiste moment op de juiste plek was te vinden.

6. Goed content beheer kennisbank. Wij hebben in 2020 veel contact gehad met de verschillende vakafdelingen. Steeds meer vakafdelingen delen steeds meer informatie met het KCC en het online team. Ook weten steeds meer collega’s wat het KCC voor hen kan betekenen. En kan het KCC steeds meer telefoontjes beantwoorden.

1a. Voortdurende training medewerkers telefoonteam. Continu training van medewerkers KCC en monitoring van de prestaties.

2a. Het volledig werken op afspraak is op 1 juli 2019 ingevoerd. Vrije inloop is alleen nog mogelijk op de woensdag (in Sellingen) en de donderdag (in Wedde). Door het werken op afspraak zullen wachttijden verkorten. De effecten van deze wijziging worden voortdurend gemonitord. Eventueel gewenste wijzigingen worden onderzocht en daar waar (financieel) mogelijk doorgevoerd. Door corona konden inwoners sinds maart 2020 alleen nog met afspraak geholpen worden aan de balie. Ook was het gemeentehuis in Wedde van 23 maart tot 16 november gesloten. Door alleen nog met afspraken te werken, zijn nog meer van onze bezoekers binnen 5 minuten geholpen.

2b. Het instrument ‘klantreis’ wordt ingezet om de dienstverlening verder te optimaliseren. In verband met de gevolgen van corona, heeft het instrument ‘klantreis’ niet of nauwelijks ingezet kunnen worden. 3 a. Er komt een onderzoek naar de toegankelijkheid van onlinediensten; naar aanleiding daarvan wordt een actieplan geschreven. Ook wordt een (wettelijk verplichte) toegankelijkheids-verklaring opgesteld. Het onderzoek naar de toegankelijkheid is uitgesteld naar 2022. Dit is besloten omdat westerwolde.nl in 2021 wordt vernieuwd. Een onderzoek naar de ‘oude’ website zou zonde zijn van het geld. In 2020 is een toegankelijkheidsverklaring gemaakt. Hierin staat hoe toegankelijk onze website is. En wat we nog moeten doen om toegankelijker te worden. In 2020 is een aantal zaken verbeterd. Zo is het contrast in kleuren verscherpt. En is de zoekfunctie veranderd. Zodat slechtziende mensen deze functie beter kunnen gebruiken. In 2020 is gestart met het toegankelijker maken van de documenten van de gemeenteraad.

3 b. Onderzocht wordt hoe we het aantal E-diensten kunnen uitbreiden. Een aantal online diensten is slimmer ingericht. Bijvoorbeeld het melden van chemisch afval. De inwoner kon het al online regelen. Sinds 2020 hoeven collega’s de informatie niet meer in het registratiesysteem (Melddesk) te typen. Maar komt de aanvraag automatisch vanaf de website in het registratiesysteem terecht.

4a. Continue opleiding van medewerkers BRP straat. Door de gevolgen van corona hebben er niet of nauwelijks opleidingen kunnen plaatsvinden.

4b. Initiëren van verbeterpunten binnen landelijke BRP-straten. Doordat de inschrijvingen een tijdje niet konden doorgaan door corona én doordat het aantal inschrijvingen veelal niet coronaproof kon plaatsvinden, hebben wij ook niet veel kunnen verbeteren. 4c. Door ontwikkelen Landelijk Expertise-centrum. In verband met de gevolgen van corona, heeft de doorontwikkeling van het Landelijk Expertise- centrum nauwelijks kunnen plaatsvinden. 4d. Implementatie van de in 2019 ingezette pilots: - Het inschrijven van de ‘vergeten groep’ op locatie; - Het vervroegd inschrijven van asielzoekers; - Het aansluiten bij het Identificatie- en registratieproces van AVIM. Doordat de inschrijvingen een tijdje niet konden doorgaan door corona én doordat het aantal inschrijvingen veelal niet coronaproof kon plaatsvinden, hebben de implementatie van de pilots niet verder kunnen plaatsvinden in 2020.

Programmaonderdeel: Beheer overige gebouwen en gronden

Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? 1. Het professioneel en duurzaam beheren van openbare gebouwen Openbare gebouwen zijn tot op heden op wisselende onderhoudsniveaus onderhouden.

2. Grondbeleid harmoniseren voor eenduidige en projectmatige verkoop snippergroen De Nota Kostenverhaal is in juli 2019 en de Nota Grondbeleid is in januari 2020 vastgesteld.

Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we ervoor gedaan (activiteiten)? 1a. Inventariseren van het gemeentelijk vastgoed. Waardoor inzicht ontstaat welke afspraken er zijn en wat er voor betaald wordt. Dit wordt centraal opgeslagen voor toekomstig gebruik. Het onderhoud van het gemeentelijk vastgoed is geïnventariseerd en opgenomen in een nieuwe MJOP. Inventarisatie in het kader van ‘welke afspraken liggen er en wat wordt er voor betaald’, loopt nog. 1b. Het uitvoeren van de vastgestelde ’’nota onderhoud gemeentelijke gebouwen’’. Er wordt uitvoering gegeven aan de nota onderhoud gemeentelijke gebouwen.

2. Inzicht in de eigendomen vergroten, het bepalen welke gronden geen strategisch nut hebben en afgestoten kunnen worden. Er is gestart met een overzicht grondeigendommen. We werken met standaard/uniforme overeenkomsten voor (verhuur, pacht, bruikleen en verkoop). Bestaande overeenkomsten worden gecontroleerd op actualiteit. De grondprijzenbrief en overzicht strategische gronden is in voorbereiding.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Woonlasten éénpersoonshuishouden euro 2020 873,00 700,00 Woonlasten meerpersoonshuishouden euro 2020 873,00 773,00 Demografische druk % 2020 68,40 54,20

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van programma 9 Inwoners en bestuur. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 528.260 397.360 468.960 761.931 Lasten 3.996.788 4.190.543 7.287.173 6.122.453 Subtotaal programma 9 (3.468.528) (3.793.183) (6.818.213) (5.360.522) Onttrekking aan reserves 27.270.717 581.794 4.118.628 2.391.902 Toevoeging aan reserves 27.101.724 792.696 2.243.030 3.425.334 Subtotaal mutaties reserves 168.993 (210.902) 1.875.598 (1.033.432)

Gerealiseerd resultaat programma 9 (3.299.535) (4.004.085) (4.942.615) (6.393.954)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 1.451.000 nadelig.

Algemene dekkingsmiddelen

Missie en doelstelling Het programma Financiering en Algemene dekkingsmiddelen bestaat uit de onderdelen saldo financieringsfunctie, algemene uitkering uit het gemeentefonds, lokale heffingen waarvan de besteding niet gebonden is en overige algemene dekkingsmiddelen, waaronder onvoorzien. Kenmerk van de algemene dekkingsmiddelen is dat aan deze middelen geen vooraf bepaald bestedingsdoel gekoppeld is en zij daarmee voor de gemeente vrij besteedbaar zijn.

Treasury Dit betreft de activiteiten van de gemeente met betrekking tot de treasury-functie:  financiering, beleggingen, dividenden etc. waaronder dividend nutsbedrijven;  schenkingen en legaten.

OZB woningen Hiertoe behoren de onroerend zaakbelasting op de woning:  belasting op eigendom woningen;  heffing en waardering woningen;  uitvoering OZB;  bezwaar en beroep.

OZB niet-woningen Hieronder wordt begrepen de onroerend zaakbelasting op niet-woningen:  belasting op eigendom en gebruik bedrijven, heffing en waardering onroerende zaken;  heffingen invordering;  bezwaar en beroep.

Belastingen overig Dit zijn de overige gemeentelijke belastingen, zoals:  toeristenbelasting;  woonforensenbelasting;  watertoeristenbelasting.

Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds. Hiertoe behoren de volgende uitkeringen uit het gemeentefonds:  algemene uitkering;  decentralisatie-uitkeringen;  artikel 12-uitkering.

Overige baten en lasten Hieronder wordt verstaan:  stelposten, taakstellende bezuinigingen, begrotingsruimte, etc.  loonkosten van boven formatief personeel.

Voor informatie omtrent de overige financiële zaken wordt verwezen naar Hoofdstuk 2 “Financiële positie”, en naar de paragrafen Weerstandsvermogen, Lokale heffingen, Financiering en Onderhoud kapitaalgoederen. Voor een uitgebreide toelichting op dit programma wordt verwezen naar het overzicht “Algemene dekkingsmiddelen".

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland WOZ-waarde woningen dzd euro 2020 183,00 270,00

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van de Algemene dekkingsmiddelen. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Lokale heffingen 5.562.930 5.683.096 6.054.096 6.044.378 Algemene uitkeringen 56.235.543 56.770.204 60.189.304 60.545.323 Dividend 264.338 265.000 211.938 157.062 Saldo financieringsfunctie 240.163 254.034 294.034 203.710 Overige algemene dekkingsmiddelen - - - - Subtotaal algemene dekkingsmiddelen (AD) 62.302.974 62.972.334 66.749.372 66.950.473 Onvoorzien - (160.518) (31.829) (53.083) Vennootschapsbelasting (VpB) - - - - Subtotaal onvoorzien en VpB - (160.518) (31.829) (53.083)

Gerealiseerd resultaat AD, onvoorzien en VpB 62.302.974 62.811.816 66.717.543 66.897.390

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 180.000 voordelig.

Overhead

Missie en doelstelling

In het gewijzigde Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) wordt voorgeschreven dat de baten en lasten van overhead niet meer onder de afzonderlijke programma’s opgenomen mogen worden, maar in een apart overzicht gepresenteerd moeten worden. Door het centraal opnemen van de overhead is het niet meer mogelijk om vanuit de taakvelden de tarieven te bepalen. Daarom is in het BBV bepaald dat in de paragraaf Lokale heffingen nadere toelichting wordt opgenomen over de kostendekkendheid van de tarieven.

Overhead Tot de kosten van overhead behoren alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van medewerkers in het primaire proces:  financiën, toezicht en controle gericht op de eigen organisatie;  personeel en organisatie;  de gemeentesecretaris;  inkoop (incl. aanbesteding en contractmanagement);  juridische zaken;  bestuurszaken en bestuursondersteuning;  informatievoorziening en automatisering van PIOFACH-systemen;  facilitaire zaken en huisvesting (incl. beveiliging);  documentaire informatievoorziening (DIV);  managementondersteuning primair proces.

Beleidsindicatoren

Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland Formatie Fte per 1.000 inwoners 2020 10,70 n.b. Bezetting Fte per 1.000 inwoners 2020 10,12 n.b. Apparaatskosten Kosten per inwoner 2020 705,00 n.b. Kosten als % van totale loonsom + totale kosten Externe inhuur inhuur externen 2020 11,5% n.b. Overhead % van totale lasten 2020 10,2% n.b. Wat heeft het gekost? De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van de Overhead. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten 146.095 86.647 86.649 313.897 Lasten 9.032.570 8.621.170 8.838.894 7.967.248 Subtotaal overhead (8.886.475) (8.534.523) (8.752.245) (7.653.351)

Gerealiseerd resultaat overhead (8.886.475) (8.534.523) (8.752.245) (7.653.351)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 1.099.000 voordelig.

Vennootschapsbelasting

Missie en doelstelling Met ingang van 2016 rust er een vennootschapsbelastingplicht op winstgevende ondernemingsactiviteiten van gemeenten met als doel een gelijk speelveld te creëren tussen overheidsondernemingen en private ondernemingen. De verschuldigde vennootschapsbelasting wordt extracomptabel berekend over (winstgevende) ondernemersactiviteiten.

Vennootschapsbelastingplicht (VPB) Op dit taakveld wordt (de raming van) het te betalen bedrag vennootschapsbelasting als last geboekt. Het gaat om het (geraamde) bedrag van de aanslag vennootschapsbelasting voor het betreffende begrotingsjaar/verantwoordingsjaar. Dit bedrag is verschuldigd vanwege fiscale winst die per saldo is gerealiseerd op ondernemingsactiviteiten, in het betreffende begrotingsjaar, na eventuele verrekening van fiscale verliezen uit eerdere begrotingsjaren. Ook in de jaarrekening zal het veelal nog gaan om een raming van het bedrag van de aanslag, omdat de definitieve aanslag dan nog niet is ontvangen. Daarom wordt op dit taakveld ook het eventueel voorkomend verschil geboekt tussen het bedrag van de in het begrotingsjaar ontvangen definitieve aanslag vennootschapsbelasting over een ouder begrotingsjaar en het bedrag dat als raming in de jaarstukken voor dat oudere jaar is opgenomen.

Voor de gemeente Westerwolde is, naar aanleiding van de geïnventariseerde resultaten, vooralsnog geen begrote post voor vennootschapsbelasting opgenomen omdat geen sprake is van vennootschapsplichtige activiteiten.

Beleidsindicatoren

Niet van toepassing.

Wat heeft het gekost?

Voor de gemeente Westerwolde is geen last voor vennootschapsbelasting opgenomen aangezien de gemeente géén ondernemingsactiviteiten verricht in het kader van de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen.

Onvoorzien

Missie en doelstelling

Het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) bepaalt in artikel 8 dat de post ‘Onvoorzien’ in de begroting opgenomen moet worden. Deze is bedoeld als dekking voor lasten die niet in de begroting opgenomen zijn. Dit maakt het mogelijk om gedurende het begrotingsjaar onvoorziene (niet begrote) uitgaven op te vangen. De post ‘Onvoorzien’ is uitsluitend bedoeld voor dekking van onvoorziene lasten en maakt onderdeel uit van de weerstandscapaciteit (zie hiervoor ook de paragraaf Weerstandsvermogen). Het doel is een gezonde financiële positie van de gemeente Westerwolde te bewerkstelligen middels het realiseren van een sluitend meerjarenperspectief.

Onvoorzien omvat de onderstaande onderdelen:

Onvoorzien: Het onderdeel onvoorzien is bedoeld om uitgaven waarvoor géén budget voorzien was, maar die wel noodzakelijk en niet te vermijden zijn, alsnog te kunnen doen.

Incidentele baten en lasten: Baten en lasten met een incidenteel karakter en/of die niet zijn toe te rekenen aan een specifiek product worden hier verantwoord.

Stelposten: Ramingen welke nog een nadere invulling behoeven kunnen hier worden geraamd. Bij realisatie van deze invulling worden de ramingen overgeheveld naar de desbetreffende producten.

In de toelichting op het overzicht van baten en lasten wordt de aanwending van de post onvoorzien toegelicht.

Beleidsindicatoren

Niet van toepassing.

Wat heeft het gekost?

De onderstaande tabel geeft de baten en lasten weer van de post onvoorzien. Voor een specificatie van de baten en lasten per programma wordt verwezen naar de toelichting op het overzicht van baten en lasten.

Omschrijving Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Onvoorzien - 160.518 31.829 (53.083) Subtotaal onvoorzien - 160.518 31.829 (53.083)

Gerealiseerd resultaat onvoorzien - 160.518 31.829 (53.083)

De afwijking tussen de begroting ná wijziging en de realisatie bedraagt € 85.000 nadelig.

Paragrafen

Lokale heffingen

Belastingopbrengsten In onderstaande tabel hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop gebaseerde opbrengsten.

Belastingopbrengsten Begroting 2020 Rekening 2020 ná wijziging Algemeen: Onroerende-zaakbelastingen: - OZB gebruiker niet woningen 869.000 762.000 - OZB eigenaar woningen en niet woningen 4.902.000 5.070.000

Toeristenbelasting 227.000 289.000 Forensenbelasting 56.000 78.000 Subtotaal algemene 6.054.000 6.199.0000 dekkingsmiddelen Afvalstoffenheffing en 2.686.000 2.693.000 reinigingsrechten Rioolrechten 3.710.000 3.729.000 Liggelden 2.600 800 Marktgelden 5.100 12.300 Leges: - Secretarieleges Titel 1 210.000 235.000

- Omgevingsvergunningen Titel 2 532.000 815.000

- Apv en bijzondere wetten Titel 3 13.000 6.000

- Lijkbezorgingsrechten 105.000 72.000 Subtotaal gemeentelijke 7.263.700 7.563.100 belastingen Totaal 13.317.700 13.762.100

Beleid ten aanzien van lokale heffingen Op grond van artikel 229 b van de Gemeentewet moeten de tarieven, geheven op grond van artikel 229, eerste lid, onderdeel a en b, zodanig vastgesteld worden, dat de geraamde baten van de rechten niet uitgaan boven de geraamde lasten. Dit houdt in dat de door deze gemeente geheven afvalstoffenheffing, rioolrechten, liggelden, marktgelden, leges en lijkbezorgingrechten niet meer dan kostendekkend mogen zijn. Uitgangspunt voor het tarievenbeleid bij de afvalstoffenheffing en rioolheffing is een kostendekkendheid van 100 procent. De geraamde opbrengsten van deze heffingen zijn daarom gelijk aan de uitgaven, vermeerderd met btw Voor de toerekening van de overheadkosten aan de kostprijs van rechten en heffingen waarmee kosten in rekening worden gebracht, en van goederen, werken en diensten die worden geleverd aan overheidsbedrijven en derden, wordt gerekend met een vaste opslag per direct productief uur. Deze opslag wordt berekend door de totale overheadkosten te delen door het aantal direct productieve uren.

Overzicht op hoofdlijnen van de diverse belastingopbrengsten

Onroerende-zaakbelastingen De OZB wordt geheven van eigenaren van binnen de gemeente gelegen onroerende zaken en gebruikers van niet-woningen. De maatstaf is de vastgestelde waarde in het kader van de Wet waardering onroerende zaken. Deze waarde wordt vastgesteld voor een tijdvak van één jaar. Voor het vaststellen van de waarde van woningen zijn de verkoopcijfers van woningen rond de waarde peildatum (1 januari 2019) van belang. Voor niet-woningen geldt een speciale methode. De OZB is een algemeen dekkingsmiddel. De gemiddelde waarden van de onroerende zaken zijn gelijk gebleven ten opzichte van 2019. Conform de kadernota is de totale OZB-opbrengst verhoogd met 3 procent (inflatiecorrectie) vermeerderd met 3 procent als gevolg van extra ombuigingen. De totale OZB opbrengst bedraagt voor 2020 € 5.670.000.

Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing is gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdelen a en b, artikel 229 d, eerste lid onderdeel c en tweede lid en 255 a van de Gemeentewet, alsook artikel 15.33 van de Wet Milieubeheer. Belastingplichtig zijn diegenen die in onze gemeente feitelijk gebruik maken van een perceel waarvoor de gemeente een inzamelplicht heeft tot het inzamelen van huishoudelijk afval. Iedere gebruiker van een perceel betaalt dus hetzelfde bedrag. Voor het op aanvraag inzamelen van grove huishoudelijke afvalstoffen bedraagt het tarief € 20, - per m³ of een gedeelte daarvan.

Berekening kostendekkendheid afvalstoffenheffing/reinigingsheffing 2020 Gemeente Westerwolde Begroting Realisatie Kosten taakveld afval/reiniging incl. rente € 2.374.152 € 2.919.977 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € 320.000 € 451.634 Netto kosten taakveld € 2.054.152 € 2.468.343

Toe te rekenen kosten: Overhead € 203.588 € 203.588 BTW € 428.687 € 428.687 Totale kosten € 2.686.427 € 3.100.618

Opbrengst heffingen € 2.686.427 € 2.692.524

Dekkingspercentage 100% 87%

Rioolheffing Deze belasting wordt geheven van degene die bij het begin van het belastingjaar het genot heeft krachtens eigendom, bezit of beperkt recht van een eigendom dat direct of indirect is aangesloten op de gemeentelijke riolering. De heffing is gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van de Gemeentewet. Door de kosten voor het (afval)water volledig te berekenen in de tarieven voor rioolheffing wordt ook hier recht gedaan aan het principe “de vervuiler betaalt”. De gemeente rekent de kosten van het taakveld riool door in de rioolheffing, waarop de niet verkenbare kosten voor beleidstaken in mindering zijn gebracht. Dit taakveld omvat de activiteiten die betrekking hebben op de zorgplicht voor het inzamelen en transport van afvalwater en afvloeiend hemelwater, de kwijtschelding rioolheffing en de kosten voor heffing en inning en bezwaar- en beroepsprocedures inzake de rioolheffing, alsmede een reservering voor toekomstige vervangingsinvesteringen en egalisatie van tarieven. In het taakveld zijn ook de salariskosten opgenomen van de in het primaire proces betrokken ambtelijke medewerkers op basis van een inschatting van het aantal uren dat zij aan riolerings- en watertaken besteden. In overeenstemming met de systematiek die gehanteerd wordt bij de afvalstoffenheffing, worden ook in het tarief voor rioolheffing de indirecte kosten voor overhead en compensabele btw meegenomen. De belasting wordt geheven middels een basisbedrag met een differentiatie naar percelen die in hoofdzaak tot woning dienen en naar percelen die niet in hoofdzaak tot woning dienen. Het basisbedrag wordt, indien het gaat om een perceel die niet in hoofdzaak tot woning dient,

89 vermeerderd met een bedrag dat wordt berekend volgens een percentage van de WOZ-waarde. Het basisbedrag bedraagt voor het belastingjaar 2020 € 280. Percentage is vastgestelde op 0,08% van de WOZ-waarde.

Berekening kostendekkendheid rioolheffing 2020 Gemeente Westerwolde Begroting Realisatie Kosten taakveld riool ncl. rente € 2.708.952 € 2.572.105 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € 12.038 € 13.646 Netto kosten taakveld € 2.696.914 € 2.558.459

Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag)rente € 503.666 € 503.666 BTW € 506.568 € 506.568 Totale kosten € 3.707.148 € 3.568.693

Opbrengst heffingen € 3.710.148 € 3.728.604

Dekkingspercentage 100% 104%

Duiding lokale lastendruk Woonlasten Huurders Westerwolde Nederland Afvalstoffenheffing € 246,00 €283,00 Rioolheffing* Nvt Nvt OZB* Nvt Nvt Totaal € 246,00 € 283,00 *De gebruikers/huurders van woningen betalen in Westerwolde geen OZB en rioolheffing

Eigenaar) Westerwolde Nederland** Afvalstoffenheffing € 246,00 € 283,00 Rioolheffing € 280,00 € 199,00 OZB(WOZ-waarde €183.000) € 346,00 € 295,00 Totaal € 872,00 € 777,00 ** gemiddelde aanslag 2020.

Toeristenbelasting/Watertoeristenbelasting Toeristenbelasting wordt geheven ter zake van het houden van verblijf met overnachten binnen de gemeente in hotels, pensions, vakantieonderkomens, mobiele kampeeronderkomens, niet beroepsmatig verhuurde ruimten en op vaste standplaatsen tegen vergoeding in welke vorm dan ook door personen die niet als ingezetene in de Basisregistratie Personen van de gemeente Westerwolde zijn opgenomen. Bij watertoeristenbelasting gaat het om overnachting in havens. De heffing is gebaseerd op artikel 224 van de Gemeentewet. Belastingplichtig is degene die gelegenheid biedt tot verblijf. Met dagtekening 31 maart 2021 worden de aanslagen toeristenbelasting 2020 opgelegd met een totale waarde van € 300.000.

Forensenbelasting Forensenbelasting wordt geheven van natuurlijke personen, die zonder in de gemeente hoofdverblijf te hebben, op meer dan 90 dagen van het belastingjaar voor zich of hun gezin een gemeubileerde woning beschikbaar houden. Hier is dus sprake van een tweede woning. De heffing is gebaseerd op artikel 223 van de Gemeentewet. De belasting is een vast bedrag per jaar per woning. Met dagtekening 31 maart 2021 worden de aanslagen forensenbelasting 2020 opgelegd met een totale waarde van € 64.000.

Liggelden Onder de naam ‘liggeld’ wordt een recht geheven voor het innemen van een ligplaats op een woonschepenlocatie. De heffing is gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdeel a en b, van de Gemeentewet. Het tarief bedraagt per ligplaats € 314.

Berekening kostendekkendheid liggelden 2020

Begroting Realisatie Kosten taakveld liggelden incl. rente € 82.300 € 75.200 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € 380 € 920 Netto kosten taakveld € 81.920 € 74.280

Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag) rente € 18.055 € 18.055 BTW € - € - Totale kosten € 99.975 € 92.335 Opbrengst heffingen € 2.600 € 800

Dekkingspercentage 2,6% 0,9%

Marktgelden De rechten worden geheven voor het innemen van standplaatsen op het marktterrein of andere aangewezen openbare plaatsen ten behoeve van het uitstallen, aanbieden of verkopen van goederen. De heffing is gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdeel a van de Gemeentewet. De tarieven blijven conform de uitgangspunten van de begroting gelijk aan 2018. De tarieven zijn € 0,93 per strekkende meter, met een minimum van € 3,72.

Berekening kostendekkendheid marktgelden 2020

Begroting Realisatie Kosten taakveld marktgelden incl. rente € 78.100 € 77.300 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € 14.000 € 9.700 Netto kosten taakveld € 64.100 € 67.600

Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag) rente € 36.110 € 36.110 BTW € - € - Totale kosten € 100.210 € 103.710 Opbrengst heffingen € 5.100 € 12.300

Dekkingspercentage € 5,1% 11,85%

Leges Onder deze naam worden rechten geheven terzake van het genot van, door en of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten, genoemd in de legesverordening en de daarbij behorende tarieventabel. De belangrijkste heffingen in dit kader zijn de leges burgerlijke stand, reisdocumenten, rijbewijzen en bouwvergunningen. Over de leges reisdocumenten moet nog opgemerkt worden dat het Rijk hiervoor maxima heeft vastgesteld. De gemeente Westerwolde brengt de maximale tarieven in

91 rekening. Op een tariefsaanpassing van het rijk heeft de gemeente geen invloed. De heffingen zijn gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdeel b, van de Gemeentewet.

Berekening kostendekkendheid leges 2020

Begroting Realisatie Titel 1 Burgerzaken Leges Kosten taakveld incl. rente € 716.000 € 740.800 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € - € - Netto kosten taakveld € 716.000 € 740.800 Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag)rente 12.029 uur x € 36,11 € 434.400 € 434.400 BTW € - € - Totale kosten € 1.150.400 € 1.175.200 Opbrengst heffingen € 210.000 € 235.000 Dekkingspercentage Titel 1 18,3% 19,9%

Titel 2 Bouwleges (wabo) Kosten taakveld incl. rente € 577.500 € 372.900 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € 67.000 € 66.100 Netto kosten taakveld € 510.000 € 306.800 Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag)rente 3.663 * € 36,11 € 132.500 € 132.500 BTW € - € - Totale kosten € 642.500 € 439.300 Opbrengst heffingen € 532.400 € 815.000 Dekkingspercentage Titel 2 82,9% 185,5%

APV en bijzondere wetten Kosten taakveld incl. rente € 155.850 € 155.850 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € - € - Netto kosten taakveld € 155.850 € 155.850 Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag)rente 3.000*€ 36,11 € 108.300 € 108.300 BTW € - € - Totale kosten € 264.150 € 264.150 Opbrengst heffingen € 13.000 € 6.000 Dekkingspercentage Titel 3 4,9% 2,3%

Lijkbezorgingsrechten Deze rechten worden geheven voor het gebruik van de begraafplaatsen en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaatsen. De heffing is gebaseerd op artikel 229, eerste lid, aanhef en onderdelen a en b, van de Gemeentewet.

Berekening kostendekkendheid lijkbezorgingsrechten 2020

Begroting Realisatie Kosten taakveld lijkbezorgingsrechten incl. rente € 147.000 € 163.000 Inkomsten taakveld(en), excl. heffingen € - € - Netto kosten taakveld € 147.000 € 163.000

Toe te rekenen kosten: Overhead incl. (omslag) rente 380 x € 36,16 € 13.740 € 13.740

Berekening kostendekkendheid lijkbezorgingsrechten 2020

Totale kosten € 160.740 € 176.740 Opbrengst heffingen € 105.000 € 72.000

Dekkingspercentage 65,3% 40,7%

Kwijtschelding Huishoudens met een inkomen op minimumniveau (jaarlijks vindt een inkomens- en vermogenstoets plaats) komen in de gemeente Westerwolde in aanmerking voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van lokale belastingen en heffingen. In verreweg de meeste gevallen heeft de kwijtschelding betrekking op de afvalstoffenheffing. De kosten van onder meer de hierboven genoemde bouw-, overige- en secretarie leges komen niet voor kwijtschelding in aanmerking. Kwijtschelding wordt verleend op basis van 100 procent van de bijstandsnorm, waarbij ook een vermogenstoets plaats vindt. Afhankelijk van de inkomens- en vermogenstoets worden de woonlasten voor minima geheel of gedeeltelijk kwijtgescholden.

De gemeente Westerwolde beoordeelt de aanvragen niet zelf. Al jaren bestaat er een samenwerkingsverband met het Waterschap Hunze en Aa's. Door deze samenwerking hoeft belanghebbende slechts één aanvraag in te dienen bij het Noordelijk Belastingkantoor. Deze stuurt de aanvraag ter verificatie naar de gemeente en brengt daarna een advies uit over al of niet verlenen van kwijtschelding. Voor 2020 is voor € 95.000 aan kwijtschelding verleend.

Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Inleiding De risicoparagraaf is één van de verplichte paragrafen (artikel 9 Besluit Begroting en Verantwoording BBV). Onder weerstandsvermogen wordt in algemene zin verstaan de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Het weerstandsvermogen wordt bepaald door twee componenten: de (financiële) risico’s en de weerstandscapaciteit om deze risico’s op te vangen. Er is geen wettelijke grondslag die een minimum of maximum aan weerstandscapaciteit voorschrijft. Deze paragraaf bestaat uit een inventarisatie van de weerstandscapaciteit en de risico’s die zij op moet vangen, alsmede een beoordeling van het weerstandsvermogen. Tevens zijn aan het eind van deze paragraaf een aantal wettelijk voorgeschreven kengetallen opgenomen die behulpzaam kunnen zijn voor een beoordeling van de financiële positie van de gemeente.

Weerstandscapaciteit Onder weerstandscapaciteit wordt verstaan: het geheel aan financiële middelen dat beschikbaar is en aangewend kan worden om mogelijke risico’s en tegenvallers op te vangen. De aanwezigheid van weerstandscapaciteit is belangrijk om te voorkomen dat ongewenste beleidswijzigingen moeten worden doorgevoerd indien zich niet afgedekte risico’s voordoen. De weerstandscapaciteit bestaat uit een incidenteel en een structureel deel, die beide worden gesplitst in onderdelen.

Incidentele weerstandscapaciteit De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve, het resultaat en de post onvoorzien incidenteel. Deze capaciteit wordt aangewend om incidentele en, zo nu en dan, structurele financiële tegenvallers gedurende een begrotingsjaar op te vangen. In het volgende begrotingsjaar wordt, waar nodig, een oplossing gezocht voor tegenvallers met een structureel gevolg. De incidentele weerstandscapaciteit is als volgt opgebouwd:

Incidentele weerstandscapaciteit Bedrag Algemene reserve per 31-12-2020 ( vrij aanwendbaar) € 9.366.000 Resultaat 2020 (voorstel resultaatbestemming) € -242.000 Onvoorzien € 8.300 Totaal € 9.132.300

Risico's Een risico is de kans op het optreden van een gebeurtenis met een negatief gevolg voor de gemeente. Een gemeente loopt tal van risico’s. Een deel van de risico’s wordt afgedekt door specifieke maatregelen. Voorbeelden hiervan zijn het afsluiten van verzekeringen en het inrichten van de Interne Controle. Naast de afgedekte risico’s, loopt een gemeente ook altijd risico’s die niet kunnen worden afgedekt. Om te voorkomen dat er ingrijpende beleidswijzigingen moeten worden doorgevoerd zijn de risico’s geïnventariseerd. Bij het opstellen van de jaarstukken 2020 heeft een actualisatie van de risico-inventarisatie plaatsgevonden. Om risico’s te kwantificeren dienen zowel de kans op als de impact van het risico te worden bepaald. Hieronder volgt een overzicht met de geïnventariseerde risico’s met een toelichting erop.

Omschrijving risico I/S Kans Impact Risico in € Leningen aan woningbouwcorporaties I 10% 1.417.000 141.700 Leningen aan deelnemingen (scenario volledig afboeken) I 10% 183.000 18.300 Overige verstrekte leningen (scenario volledig afboeken) I 10% 4.637.000 463.700 Gewaarborgde geldleningen (scenario volledig opgeëist) I 10% 12.229.000 1.222.900 1.846.600

Onderhoud openbare ruimte (garantie basisniveau) S 100% 4.000.000 4.000.000 Sociaal Domein S 50% 1.000.000 500.000 Gemeenschappelijke regelingen (scenario 5% extra) S 100% 416.385 416.385 Buiggelden S 100% 300.000 300.000 Extra middelen Jeugdhulpbudget (2023 t/m 2024) s 100% 180.000 180.000 Algemene uitkering (Plafond BCF) S 100% 489.000 489.000 5.885.385

De incidentele financiële risico’s worden geschat op € 1.846.600 en de structurele financiële risico’s op € 5.885.385.

Incidentele financiële risico's

. Leningen aan woningcorporaties: voor de woningbouwcorporatie Acantus heeft de gemeente een financiële garantstelling afgegeven. Dit betekent dat wanneer Acantus zelf niet aan haar aflossingsverplichting kan voldoen, de gemeente hiervoor zorg moet dragen. De kans dat dit zich voordoet, schatten wij in op 10%. . Leningen aan deelnemingen: de gemeente heeft leningen verstrekt aan onder andere Enexis en bezit ook aandelen van Enexis. Het risico bestaat dat de leningen oninbaar worden en om die reden afgeboekt moeten worden. De kans dat dit scenario zich voordoet, schatten wij in op 10%. . Overige verstrekte leningen: de gemeente heeft aan diverse instellingen en bedrijven leningen verstrekt. Het risico bestaat dat de leningen oninbaar worden. De kans dat dit scenario zich voordoet, schatten wij in op 10%. . Gewaarborgde geldleningen: aan diverse instellingen heeft de gemeente een financiële borgstelling afgegeven. Dit betekent dat wanneer de instelling zelf niet aan haar aflossingsverplichting kan voldoen, de gemeente hiervoor zorg moet dragen. De kans dat dit zich voordoet, schatten wij in op 10%.

Structurele financiële risico's

Onderhoud Openbare Ruimte en gemeentelijke gebouwen De omvangrijke openbare ruimte van Westerwolde daagt ons steeds meer uit. Door een veelal praktische manier van werken in combinatie met forse financiële ombuigingen zijn de afgelopen jaren forse achterstanden ontstaan in het onderhoud. De achterstanden in het onderhoud worden via extra inzet uit de Nota OOR zoveel mogelijk weggewerkt. Met de beschikbare middelen wordt bovendien zo efficiënt mogelijk invulling gegeven aan het integraal beheer. De achterstanden gelden niet alleen voor de bruggen, oevers, steigers, aanlegvoorzieningen en beschoeiingen, maar ook voor het openbaar groen, de wegen, sportvelden en het onderhoud van (laan)bomen. Naast de openbare ruimte staat ook het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen onder druk. Uit onderhoudsplannen voor de openbare ruimte en de gemeentelijke gebouwen zal duidelijk worden hoeveel financiële middelen er de komende jaren aan structureel onderhoud nodig zal zijn. Er wordt rekening gehouden dat ervoor circa € 4 miljoen aan structureel onderhoud nodig zal zijn.

Sociaal domein De financiële omvang van het sociaal domein (Jeugdzorg, Wmo en participatie) is vanaf 2016 enorm gestegen. De te besteden middelen voor de jeugdzorg, WMO en participatie leggen een groot beslag op de gemeentelijke middelen. De komende jaren moet nog steeds met een stijging rekening gehouden worden, ook al vlakt de jeugdzorg wel iets af. Het risico blijft aanwezig dat de geschatte zorgbijdragen voor het sociaal domein niet voldoende zijn en dat er extra middelen moeten worden betaald. Vooral het abonnementstarief van € 19 per maand zorgt ervoor dat steeds meer mensen een beroep gaan doen op de WMO. Voor komend jaar wordt het risico geschat op € 1 miljoen.

Gemeenschappelijke regelingen De gemeente participeert in diverse gemeenschappelijke regelingen (zie paragraaf Verbonden partijen). Bij diverse gemeenschappelijke regelingen wordt de afgelopen tijd geconstateerd dat steeds vaker een beroep op de aangesloten gemeenten wordt gedaan. De financiële bijdrage die van de gemeenten gevraagd wordt stijgt in verband met versoberde bijdragen vanuit het Rijk. Zo zien we bij een aantal gemeenschappelijke regelingen dat er aanzienlijke maatregelen genomen moeten worden om de exploitatietekorten binnen de perken te houden. Wij gaan ervan uit dat de lastenverzwaring met maximaal 5% zal toenemen. Het feit is dat de gemeenten moeten bijdragen in het verlies en dat dit daarmee dus een financieel risico met zich meebrengt.

Veiligheidsregio Groningen (VRG) De gemeente Westerwolde is deelnemer in de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Groningen (VRG). De gemeente betaalt jaarlijks een reguliere bijdrage aan de VRG. Deze bijdrage is in de meerjarenbegroting van de gemeente verwerkt. De VRG heeft zich, op basis van de recente ontwikkelingen en de BBV, genoodzaakt gezien in de jaarrekening 2019 een voorziening van ongeveer € 15,2 miljoen te treffen inzake de kosten van de Regeling FLO-overgangsrecht 75% netto garantie (FLO2018). Het eigen vermogen van VRG wordt daardoor sterk negatief (ongeveer € 10,3 miljoen). Zoals wettelijk geregeld moeten de deelnemende gemeente tekorten in de GR opvangen. Op 19 juni 2019 heeft het Algemeen Bestuur van VRG de meerjarenbegroting 2020-2023 goedgekeurd en daarmee ook reeds € 4,2 miljoen van de FLO-kosten/voorziening gedekt. In het najaar van 2020 heeft de VRG, in samenwerking met de deelnemende gemeenten en in overleg met de Provincie Groningen, een plan uit gewerkt om het negatieve eigen vermogen op te lossen. Op basis van dit plan zal de gemeente Westerwolde in een tijdsbestek van 5 jaar een bedrag van € 586.770 moeten bijdragen. De komende 5 jaar zal een bedrag van € 117.354 uit de algemene reserve gedekt gaan worden.

Buiggelden Eind 2020 wordt de voorlopige rijksbijdrage BUIG voor het jaar 2021 bekend gemaakt. De bijdrage voor het jaar 2021 wordt pas definitief vastgesteld eind 2021. Vanaf 2019 hebben wij een overschot op de Buig-gelden van circa € 300.000. Dit voordeel hebben wij de komende jaren in onze totale exploitatie van de gemeente opgenomen. Op enig moment zal dit voordeel weer rechtgetrokken worden en daarom zal dit voordeel binnen de exploitatie als risico moeten worden opgenomen.

Extra middelen Jeugdhulpbudget 2022 t/m 2024 In 2019 heeft het kabinet besloten extra middelen toe te voegen aan het jeugdhulpbudget. In 2019 gaat het om € 420 miljoen (waarvan € 20 miljoen tijdelijk aan de jeugdautoriteit beschikbaar wordt gesteld) en in 2020 en 2021 om jaarlijks € 300 miljoen. Eind 2020 wordt de uitslag verwacht van het onderzoek naar de kosten Jeugdzorg. Gemeenten mogen in de aanloop hiervan een raming opnemen vanaf 2022 ter waarde van het gemeentelijk aandeel in € 300 miljoen (Westerwolde € 460.000). Voor Westerwolde is voorzichtigheidshalve vanaf 2023 een bedrag van € 180.000 structureel geraamd voor de extra middelen jeugdzorg. De gemeente Westerwolde neemt zelf maatregelen ter beperking van de kosten jeugdzorg door nog meer in te zetten op het voorliggend veld. Voor het jaar 2022 is het volledige aandeel in de 300 miljoen, te weten € 460.000, geraamd. Dit naar aanleiding van het verschijnen van de septembercirculaire waarbij in elk geval voor het jaar 2022 het budget van 300 miljoen beschikbaar is gesteld.

Algemene uitkering gemeentefonds Jaarlijks ontvangt de gemeente circa € 60 miljoen uit het gemeentefonds. De rijksoverheid kijkt bij de verdeling van het gemeentefonds onder meer naar het aantal inwoners, jongeren en uitkeringsgerechtigden en de oppervlakte van de gemeente. Bij de circulaires in mei, september en december kan het voorkomen dat er wijzigingen zijn in de hoogte van de algemene uitkering. Daarom moet er met een structureel risico in de algemene uitkering rekening worden gehouden. Vanaf 2023 zal er een nieuw verdeelstelsel ingevoerd worden, wat voor plattelandsgemeenten een negatief herverdeeleffect met zich mee gaat brengen. Het negatief herverdeeleffect voor de gemeente Westerwolde bedraagt € 19 per inwoner. Voor de gemeente Westerwolde betekent dit een risico van € 489.000.

Niet te kwantificeren risico’s

Rechtmatigheid en interne controle De (interne) organisatie is verantwoordelijk voor een adequate inrichting van de administratieve organisatie en interne beheersing binnen de afdelingen alsmede voor het afleggen van verantwoording. Dat vraagt niet alleen om het inhoudelijk inrichten van processen en procedures, maar ook het inschatten van risico’s, het inrichten van beheersmaatregelen en het afleggen van verantwoording. Om een adequate procesgang te kunnen borgen, zullen er procesbeschrijvingen opgesteld moeten worden, (interne) controlemaatregelen aangebracht worden in de lijn en verantwoording worden afgelegd over de uitvoering van deze controles. Het geheel zal ingebed moeten worden in de totale cyclus van beheersing met een duidelijke aansturing vanuit de organisatie aan de voorkant en een evaluatie van de uitkomsten aan de achterkant op managementniveau. De urgentie is hoog met het oog op ontwikkelingen op het gebied van rechtmatigheid en het financiële perspectief van de gemeente. Vanaf 2021 moet het college van Burgemeester en Wethouders een in control statement afgeven in het kader van rechtmatigheid.

Informatiebeveiliging Om te kunnen voldoen aan de eisen zoals gesteld in de Algemene Verordening Gegevens- bescherming (AVG) is de beveiligingsorganisatie ingericht. Toch blijven er hier ook risico’s die niet gekwantificeerd kunnen worden. Dit zijn risico’s zoals datalekken of het niet voldoen aan de AVG.

Personeelsbeleid Steeds vaker zien we dat het lastig is om goed gekwalificeerd personeel te werven en te behouden. Het risico bestaat daarbij dat we onvoldoende expertise en/of capaciteit hebben. Door tijdelijke externe inhuur kunnen tegen extra kosten de meest kwetsbare functies worden ingevuld. Dit brengt een financieel risico met zich mee, waarvan de exacte hoogte vooraf lastig in te schatten valt. De komende periode zal vooral in het teken staan van de (door)ontwikkeling van medewerkers en teams.

Wethouderspensioenen Beide rechtsvoorgangers van de gemeente Westerwolde kenden verschillende handelswijzen met betrekking tot het treffen van een voorziening voor de wethouderspensioenen. Niet voor alle pensioen- gerechtigden is een voorziening gevormd, veroorzaakt doordat sommige opgebouwde rechten heel oud zijn (van vóór de BBV-regelgeving) en doordat een deel van de pensioenen niet in eigen beheer is maar is ondergebracht bij een verzekeraar. Wij zijn volop bezig om op persoonsniveau alle rechten en afspraken in beeld te brengen en waar mogelijk de handelswijzen, administratievoering en onderbouwende berekeningen te harmoniseren. Dat betekent dat er met betrekking tot deze post in de begroting inherent sprake is van een bepaalde mate van onzekerheid, die vanwege de op dit moment nog niet beschikbare informatie en documentatie niet financieel vertaald kan worden.

COVID-19 (Corona) De uitbraak van COVID-19 (Corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden. Voor de aanpak van COVID-19 kijken wij wat we, aanvullend op de landelijk maatregelen van het Rijk, kunnen doen. Dit raakt beleidsterreinen van onze organisatie. We streven naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van de landelijke en lokale maatregelen en naar zoveel mogelijk continuïteit van de reguliere werkzaamheden en van noodzakelijke (digitale) besluitvorming en hebben daarvoor de nodige interne maatregelen genomen.

Financiële kengetallen Op 9 juli 2015 heeft een wijziging plaatsgevonden in het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording). Deze wijziging houdt in dat met ingang van de begroting 2016 en de jaarrekening 2015 zes kengetallen moeten worden opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing bij de begroting en de jaarrekening. Deze kengetallen zijn erop gericht de raad op eenvoudige wijze inzicht te geven in de financiële positie (en het verloop daarvan) van de gemeente. De zes kengetallen zijn in onderstaande tabel weergegeven en omvatten de volgende:

1. Netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de medeoverheid ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. 2. De solvabiliteitsratio De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de medeoverheid in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. 3. Structurele exploitatieruimte Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. 4. Grondexploitatie Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Wanneer de grond tegen de prijs van landbouwgrond is aangekocht, loopt een gemeente relatief gering risico. Staat de grond tegen een te hoge waarde op de balans en moet die worden afgewaardeerd dan leidt dit tot een lager eigen vermogen en dus een lagere solvabiliteitsratio. 5. Belastingcapaciteit De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Het betreft hier de woonlasten meerpersoonshuishoudens in jaar t (het begrotingsjaar) ten opzichte van het landelijk gemiddelde in jaar t-1 (het jaar voorafgaand aan het begrotingsjaar), uitgedrukt in een percentage. De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen of ruimte is voor nieuw beleid.

Overzicht financiële kengetallen

Kengetallen Begroting Jaarrekening 2020 2020 Netto schuldquote 24% 22% Netto schuldquote gecorrigeerd 33% 26% voor alle verstrekte leningen Solvabiliteitsrato 39% 45% Grondexploitatie 7% 7% Structurele exploitatieruimte -1,0% 0,6% Belastingcapaciteit 83% 118%

Met deze set van kengetallen wil de wetgever de raadsleden ondersteunen bij het geven van inzicht in de financiële positie van de gemeente. De netto schuldquote is niet primair gericht op een beoordeling van het weerstandsvermogen, maar beoogt inzicht te geven in de mate waarin de vaste schuld van de gemeente drukt op de begroting. De provinciale toezichthouder beoordeelt een schuldquote onder de 90% als minst risicovol. Met een netto schuldquote van rond de 22 procent kan geconstateerd worden dat de schuldenlast van de gemeente niet excessief op de begroting drukt. De weergegeven kengetallen voor solvabiliteitsrisico, structurele exploitatieruimte, grondexploitatie en belastingcapaciteit kunnen in de eerste plaats als aanvulling gezien worden op de beoordeling van het weerstandsvermogen. Gezien de relatief hoge belastingdruk binnen de gemeente is de mogelijkheid om middels belastingverhoging structureel ruimte binnen de begroting te creëren beperkt. Zij ondersteunen tevens de constatering dat de risico’s op de grondexploitatie beperkt zijn.

Conclusie De gemeente Westerwolde beschikt over een incidentele weerstandscapaciteit van € 9.132.300 om de incidentele risico’s van € 1.846.600 af te dekken. Dit betekent dat de gemeente Westerwolde voldoende weerstandsvermogen heeft.

Financiering

Inleiding Gemeente Westerwolde voert een financieel beleid, waarbij we op een verantwoordelijke manier omgaan met financiële middelen. Het is belangrijk dat we goed omgaan met financiële risico’s en dat we over voldoende middelen beschikken, zodat we tijdig aan onze financiële verplichtingen kunnen voldoen tegen zo laag mogelijke kosten. We houden onze financiële geldstromen en vermogensposities goed in de gaten en kijken ook naar de invloed van de economische ontwikkeling op de overheden en de gelden kapitaalmarkt. Daarnaast beheersen we de financiële risico’s door het steeds opnieuw afstemmen van onze financiële positie met de benodigde financiële middelen op zowel de korte termijn (liquiditeit) als op de langere termijn (langlopende leningen).

Prognoses renteniveau van de gelden kapitaalmarkt. De kapitaalmarkt, de markt voor vragers en aanbieders van langlopende geldleningen > 1 jaar is internationaal. In Europa beïnvloedt de centrale bank (ECB) deze markt door opnieuw massaal Europese staatsobligaties op te kopen. De ECB blijft in ieder geval tot eind 2023 nieuwe obligaties kopen met de gelden van leningen die vrijvallen, met het doel de rente laag te houden om de economie te stimuleren. Dit beleid zorgt ervoor, dat de rente voorlopig zeer laag blijft en zelfs negatief voor leningen met een looptijd tot 10 jaar. De geldmarkt (korte termijnfinancieringsmiddelen) met een looptijd < 1 jaar wordt geheel gereguleerd door de ECB. Het nog bestaande ruime monetaire beleid is er op gericht de bestedingen te stimuleren. Dit stimuleringsbeleid is er op gericht een prijsinflatie te bereiken van 2% met een hogere groei. Vooralsnog blijft substantiële stijging op Europees niveau van de inflatie uit en wordt de komende jaren rekening gehouden met ondermaatse groei en lage inflatie. We kregen rente van de bank in plaats van dat we rente moesten betalen voor een 1-, 2-maands kasgeldlening. Echter dit kan niet onbeperkt, zie het onderwerp kasgeldlimiet van deze paragraaf.

Risicobeheer Met betrekking tot risicobeheer gelden de volgende algemene uitgangspunten:  De gemeente mag leningen of garanties uit hoofde van de “publieke taak” uitsluitend verstrekken aan door de gemeenteraad goedgekeurde derde partijen, waarbij vooraf advies wordt ingewonnen over de financiële positie en de kredietwaardigheid van de betreffende partij;  De gemeente mag middelen uitzetten uit hoofde van de treasuryfunctie indien deze uitzettingen een prudent karakter hebben en niet zijn gericht op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico;  Het gebruik van derivaten is toegestaan, maar deze worden uitsluitend toegepast ter beperking van financiële risico’s.

Schatkistbankieren Bij het gemeentelijk saldobeheer nemen we de nieuwe voorschriften rond schatkistbankieren in acht. Onder deze regeling moeten gemeenten tijdelijk overtollige geldmiddelen, rekening houdend met een drempelbedrag, bij het Ministerie van Financiën stallen. Het drempelbedrag voor de gemeente Westerwolde voor 2020 bedraagt 0,75% van het begrotingstotaal van € 87,5 miljoen. Het drempelbedrag afgerond is dan 656. Wanneer de gemeente het drempelbedrag overschrijdt, moeten we het meerdere afstorten in de Schatkist van het Rijk. Over dit saldo wordt op dit moment geen rente vergoed. Ondanks een oproep van de VNG-IPO-UVW tot vereenvoudiging, houdt het kabinet nog steeds vast aan het verplichte schatkistbankieren voor decentrale overheden. Wellicht dat in de nabije toekomst een verhoging dan wel andere berekening van het drempelbedrag mogelijk wordt, maar dit is tijdens het opstellen van deze paragraaf nog niet bekend.

100

Rentevisie Om een afgewogen keuze te maken welke vorm van financiering op enig moment aantrekkelijk is, mag een rentevisie niet ontbreken. Een rentevisie geeft een verwachting weer van de ontwikkeling van de rentestand in de toekomst. Wij maken gebruik van de rentevisie die de BNG regelmatig publiceert en actualiseert op haar website.

Kasgeldlimiet, financieringsbehoefte en renterisiconorm Voor het beheersen van renterisico’s gelden twee richtlijnen, te weten de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Om de renterisiconorm te kunnen bepalen is inzicht in de leningenportefeuille (ofwel de financieringsbehoefte) noodzakelijk.

Kasgeldlimiet (Kortlopend renterisico) De kasgeldlimiet geeft de limiet aan voor de vlottende schuld van een gemeente. Onder vlottende schuld worden onder meer verstaan leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar en schulden in rekening courant verminderd met onder andere contante gelden en tegoeden in rekening courant. De kasgeldlimiet wordt bepaald door een percentage van de totale begroting van de gemeente bij het begin van het dienstjaar. Voor 2020 bedraagt het begrotingstotaal € 87,5 miljoen. Het door het Ministerie vastgestelde percentage bedraagt 8,5%. De kasgeldlimiet voor onze gemeente bedraagt in 2020 € 7,4 miljoen. Voor 2020 zijn er zeven kasgeldleningen opgenomen tot een bedrag van € 9 miljoen. De gemeente mag haar activiteiten niet onbeperkt met kort geld financieren. In de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) is hiervoor de kasgeldlimiet opgenomen. Indien een gemeente voor het derde achtereenvolgende kwartaal de kasgeldlimiet overschrijdt, dient de gemeente haar toezichthouder hiervan op de hoogte te stellen en een plan voor te leggen om binnen de kasgeldlimiet te blijven. We dreigen de kasgeldlimiet te overschrijden en daarom zal er in 2021 een langlopende geldlening worden aangetrokken.

Financieringsbehoefte Per 31 december 2020 bedragen de opgenomen vaste geldleningen € 15,3 miljoen. Hiervan is € 1,4 miljoen aan Acantus door verstrekt. Het grootste deel van de opgenomen leningen betreft een lening voor de nieuwbouw/verbouw bij de RSG in Ter Apel van welke op balansdatum een schuld resteert ad € 10,8 miljoen. Deze lening is afgesloten met een vaste rente van 1,5% voor de gehele looptijd. Het renterisico voor de leningenportefeuille is hiermee beperkt.

Renterisiconorm De renterisiconorm heeft als doel om het renterisico bij herfinanciering te beheersen. De renterisiconorm houdt in, dat de jaarlijks verplichte aflossingen en renteherzieningen op vaste schulden niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Voor onze gemeente betekent dit een absolute norm van 17,5 miljoen (20% van het begrotingstotaal ad € 87,5 miljoen). De leningen in de leningenportefeuille hebben afzonderlijk een vast rentepercentage. Renteherzieningen worden vooralsnog niet verwacht. Er is in 2020 € 0,7 miljoen afgelost. In onderstaand schema is af te lezen dat de gemeente Westerwolde ruimschoots binnen de renterisiconorm blijft.

Componenten 2020 2021 2022 2023 1 Renteherzieningen 0 0 0 0 2 Aflossingen 750 754 758 762 3 Renterisico (1+2) 750 754 758 762 4 Renterisiconorm 17.500 17.500 17.500 17.500 5 Ruimte 16.750 16.746 16.742 16.738

Begrotingstotaal 87.500 Percentage 20% Renterisiconorm 17.500

101

Kasbeheer Het kasgeldbeheer heeft betrekking op geldstromenbeheer en saldo- en liquiditeitenbeheer korter dan 1 jaar. Het betalingsverkeer wordt zoveel mogelijk via één bank, de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), uitgevoerd. Door gebruikmaking van de overeenkomst financiële dienstverlening van deze bank wordt een optimaal rendement bereikt. Teneinde de kosten van het geldstromenbeheer te beperken, wordt:  het liquiditeitsgebruik beperkt door de geldstromen op gemeenteniveau op elkaar en de liquiditeitsplanning af te stemmen. Hierbij wordt erop toegezien dat de liquiditeitspositie voldoende is om te garanderen dat de verplichtingen tijdig kunnen worden voldaan;  het betalingsverkeer zoveel mogelijk elektronisch uitgevoerd door één bank (BNG).

Rentelasten in de begroting Om een eenduidige handelswijze tussen gemeenten met betrekking tot rente in de begroting en jaarstukken te bevorderen is het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) op dit punt per 1 januari 2018 aangepast. Vanaf deze datum mogen enkel de verwachte werkelijke rentelasten, gesaldeerd met de verwachte rentebaten, worden opgenomen in de begroting en worden doorberekend aan de vaste activa. Daarnaast wordt het berekenen van een rentevergoeding over het eigen vermogen en de voorzieningen afgeraden. Gevolg hiervan is dat gemeenten die verhoudingsgewijs veel activa financieren met eigen vermogen, zoals bij onze gemeente het geval is, nog slechts een lage “omslagrente” over de activa mogen berekenen. In het geval van de gemeente Westerwolde is dit omslagpercentage berekend op 0,5%. Enkel in het geval van projectfinanciering, dat is wanneer een lening extern is aangetrokken voor de financiering van een specifiek project, mag de werkelijke rente aan een activum worden toegerekend. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de financiering van de RSG nieuwbouw.

102

Renteschema De rentelasten van externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening is uiteengezet in onderstaand renteschema.

Berekening renteomslag € € Externe rentelasten lange termijn financiering 375.190 0 Externe rentelasten korte termijn financiering 11.051

Totale externe rentelasten 386.241 +

Externe rentebaten lange termijn financiering 167.296

Totale externe rentebaten 167.296 -

Rentesaldo 218.945 +

Af: rentelasten grondexploitatie

2% over € 150.183,- 0 -

Af: rentelasten van projectfinanciering die rechtstreeks aan het betreffende

taakveld moeten worden toegerekend 230.087 -

Bij: rentebaten van doorverstrekte leningen waarvoor een specifieke lening

is aangetrokken 65.587 +

Totaal aan de taakvelden toe te rekenen rente 54.445

De totale boekwaarde van de activa die integraal zijn gefinancierd (1/1/2020) 65.310.321

Dit resulteert in een renteomslag-percentage van 0,08%

Na afronding op een half procent hanteren we een renteomslag-percentage van 0,50%

Taakveld Treasury Alle rentelasten en –baten worden in eerste instantie centraal begroot op het taakveld Treasury. Van daaruit wordt het rentesaldo toegerekend aan de verschillende taakvelden. Omdat de renteomslag op een half procent wordt afgerond, ontstaat er een renteresultaat op het taakveld Treasury. De berekening is als volgt:

Berekening renteresultaat op het taakveld Treasury

Renteomslag: 0,5% over € 65.310.321 326.551 Werkelijk aan de taakvelden toe te rekenen rente 54.445

Voordelig renteresultaat i.v.m. afronding renteomslag op 0,5% 272.106 + Bij: ontvangen baten uit deelnemingen (dividend) 157.062 + Af: rentelast deelnemingen (renteomslag) 10.308 - Voordelig resultaat op het taakveld Treasury 418.860

103

Administratieve organisatie, interne controle en verantwoordelijkheden In het treasurystatuut zijn de functies, verantwoordelijkheden en bevoegdheden opgenomen.

Dividend BNG

BNG Bank zal op 19 maart 2021 overgaan tot uitkering van een deel van het goedgekeurde dividend 2019 ter grootte van circa EUR 25 miljoen. Het resterende bedrag van circa EUR 46 miljoen blijft gereserveerd voor uitkering op een later moment. Het precieze bedrag zal BNG Bank bekendmaken op 15 maart 2021, bij de publicatie van de jaarcijfers 2020. Voor gemeente Westerwolde is dat een bedrag van € 0,43 x 29055 aandelen is een bedrag van € 12.493,65. Het uit te keren bedrag is slechts een deel van het door aandeelhouders op 16 april 2020 goedgekeurde dividend over 2019. Het resterende bedrag (EUR 46 miljoen) blijft gereserveerd voor uitkering. De uitkering van dit restant zal op basis van de ECB-aanbeveling niet vóór 30 september 2021 plaatsvinden en is onderworpen aan mogelijke toekomstige aanbevelingen van de ECB.

Voor het jaar 2020 zal BNG Bank de aandeelhouders een voorstel tot winstverdeling doen dat in lijn is met het dividendbeleid van de bank. Dit voorstel zal worden geagendeerd en aan de aandeelhouders voor besluitvorming worden voorgelegd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2021. In het voorstel zal worden toegelicht dat uitkering niet zal plaatsvinden vóór 30 september 2021 en onderworpen is aan mogelijke toekomstige aanbevelingen van de ECB.

104

Onderhoud kapitaalgoederen

Inleiding De paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen geeft een dwarsdoorsnede van de begroting. Lasten van onderhoud van kapitaalgoederen kunnen op diverse programma’s voorkomen. Een groot deel van de begroting gaat naar het onderhoud van kapitaalgoederen. Deze paragraaf heeft tot doel een helder overzicht te geven van het beleidskader en de hieruit voortvloeiende financiële consequenties van de belangrijkste kapitaalgoederen. In de openbare ruimte wordt gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Voor al die activiteiten zijn kapitaalgoederen nodig. Deze worden als volgt ingedeeld:  Infrastructuur (wegen, straten, pleinen, rioleringen, kunstwerken, waterwegen en havens);  Voorzieningen (openbaar groen, begraafplaatsen, sportfaciliteiten, verlichting);  Vastgoed (scholen, sportgebouwen, gemeentehuis, welzijn, cultuur etc.). De raad geeft de kaders aan voor de inrichting van het onderhoud en het beoogde onderhoudsniveau voor het openbaar groen, water, riolering, wegen, kunstwerken, openbare verlichting en gebouwen. De raad doet dat door het vaststellen van regels in nota’s en beleidsplannen, maar in geval van kleinere wijzigingen ook in deze paragraaf. Het beleid voor het onderhoud van de kapitaalgoederen is in diverse nota’s van de gemeente Westerwolde verwoord:  Nota openbare ruimte (NOR);  Bomenbeleidsplan;  Beleidsplan Openbare Verlichting;  Nota Onderhoud Gemeentelijke Gebouwen;  Bruggen beleidsplan (nog op te stellen in 2021);  Water Rioleringsplan (WRP). Behalve deze nota’s zijn er diverse beheerplannen voor specifieke onderdelen als wegen, verlichting, bruggen, waterlopen en groen. Dit zijn feitelijk de uitwerkingen van de verschillende beleidsnota’s in uitvoeringsplannen die door het college worden vastgesteld.

Nota onderhoud openbare ruimte (OOR) In 2020 is de nota openbare ruimte (NOR) door de raad vastgesteld als opvolger van de (Nota OOR) en het beleidsplan openbare ruimte (BOR).

In 2020 zijn de volgende werkzaamheden vanuit deze nota in uitvoering genomen / uitgevoerd: a. Renovatie brug J.Buiskoolweg gereed in 2020 b. Vervangen beschoeiingen Viaductstraat en Kloosterveenweg Ter Apel gereed in 2020 c. Renovatie bruggen 1, 3 en 4 Bourtange gereed in 2020

In 2020 zijn de werkprocessen verder gestructureerd en georganiseerd, het planmatig werken ingezet, trainingen (opleiding) georganiseerd, inkoopprocessen aangepast, kwaliteitsverbetering ingezet, werkplanningen opgesteld en wordt er gezocht naar financiële dekking voor de financiering van het vervangen van de afgeschreven bruggen. Het beheerpakket Bruggen (Obsurv) is in 2020 verder gevuld. In 2021 zal het beheer van bruggen worden aangestuurd vanuit dit beheersysteem.

Bomenbeleidsplan De raad heeft met het vaststellen van het bomenbeleidsplan de kaders vastgesteld hoe Westerwolde omgaat met bestaande en nieuw te planten bomen. Op basis van het bomenonderhoudsplan worden de bomen periodiek geïnspecteerd en planmatig gesnoeid.

Beleidsplan Openbare Verlichting De raad heeft met het vaststellen van het beleidsplan Openbare Verlichting de kaders vastgesteld hoe Westerwolde omgaat met bestaande en nieuw te plaatsen openbare verlichting. Op basis van het beheer- en onderhoudsplan wordt de openbare verlichting door een externe partij onderhouden.

105

Nota Onderhoud Gemeentelijke Gebouwen De gemeente Westerwolde heeft een groot aantal openbare gebouwen in onderhoud en beheer. Voor het beheren, onderhouden en het verduurzamen van vastgoed bestaan wettelijke kaders. Deze worden Europees, landelijk, provinciaal, regionaal en plaatselijk bepaald. In 2020 is ingezet op het verbeteren van het planmatig onderhoud door het geautomatiseerd onderhoudspakket O-prognose te vullen en van daaruit te werken. In 2020 heeft de raad de Nota Onderhoud Gemeentelijke Gebouwen (NOGG) vastgesteld en een krediet van € 200.000 beschikbaar gesteld om te komen tot een strategisch vastgoedplan.

Bruggen beleidsplan De inspectie van de bruggen fungeert als praktisch beleidskader. In 2020 is een instandhoudingsinspectie uitgevoerd van een aantal bruggen om de onderhoudsstaat te bepalen. De gegevens zijn in Obsurv ingevoerd. Om Obsurv nog completer te krijgen zullen in 2021 aanvullende inspecties van bruggen plaatsvinden. De uitkomsten worden gebruikt voor het opstellen van het Bruggen beleidsplan en het onderhoudsprogramma.

Afvalwaterplan - Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Westerwolde In 2020 is op basis van het Waterakkoord een nieuw regionaal Afvalwaterplan Oost-Groningen opgesteld voor de periode 2021-2025. Als afgeleide van het regionale afvalwaterplan is voor Westerwolde een Water Rioleringsplan (WRP) 2021-2025 opgesteld en in december 2020 door de raad vastgesteld. In het WRP staan de afspraken voor het aanleggen en het onderhouden van de riolering en het bepalen van de hoogte van de rioolheffing. De stresstest klimaat adaptatie is uitgevoerd en ter informatie aan de gemeenteraad aangeboden.

Programma's Begroting Realisatie 2020 2020 1 Veiligheid 3.545 3.545 2 Openbaar gebied 354.636 189.465 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 6.521 6.521 4 Onderwijs 509.491 487.579 5 Sport, cultuur en recreatie 371.339 264.463 6 Sociaal domein 209.375 201.407 7 Milieu en gezondheid 864.136 1.107.473 8 Wonen 6.670 6.671 9 Inwoners en bestuur 5.904 5.904 Algemene dekkingsmiddelen - - Overhead 41.639 46.476 VPB - - Onvoorzien - - Activa indirecte producten - - 2.373.256 2.319.503

Kapitaallasten Staat van activa 2.373.256 2.319.503 Waarvan gedekt door reserve -294.723 -136.739 Totaal 2.078.533 2.182.764

106

Bedrijfsvoering

Bedrijfsvoering algemeen Gedurende het jaar 2020 zijn we in de greep gekomen van de corona-crisis. Plotseling ging alle aandacht naar het thuiswerken en het inrichten van de kantoren volgens de RIVM richtlijnen. Binnen bedrijfsvoering hebben we ons in eerste instantie gericht om dit mogelijk te maken. Hier moesten veel maatregelen voor worden getroffen, zoals het mogelijk maken van online-vergaderingen en thuiswerken. Hierbij moesten wij ons tegelijk aanpassen aan de actuele situatie. Leek het na de zomer weer mogelijk te zijn om weer normaal te kunnen werken, bleek al snel dat de maatregelen verder aangescherpt moesten worden. Binnen bedrijfsvoering is het gelukt om de reguliere processen overeind te houden, maar hebben we onvoldoende ontwikkeling kunnen oppakken. Dit komt ook deels omdat collega’s moesten wennen aan het nieuwe werken. In tweede instantie hebben we eind 2020 de plannen rondom ontwikkeling van bedrijfsvoering weer opgepakt. Als voorbeeld kan hier genoemd worden het beschrijven en optimaliseren van processen, verbeteren van inkoopondersteuning en het opstarten van de verbijzonderde interne controle. Ook zijn de eerste stappen gezet in de ontwikkeling na deze coronacrisis. Komen we na deze crisis allemaal weer naar kantoor of wordt het tijden plaats- onafhankelijk werken een vast onderdeel van het werken binnen de gemeente Westerwolde.

HRM Corona Doordat er door corona in korte tijd veel medewerkers thuis moesten werken was er onverwacht extra inzet van HRM nodig. De Anderhalve meter werkgroep waar HRM een grote rol in speelt heeft in korte tijd er aan bijgedragen dat er maatregelen en initiatieven zijn genomen om medewerkers zo veel mogelijk te faciliteren om thuis te kunnen werken. Hierdoor zijn er o.a. veel thuiswerkplekken ingericht. Daarnaast is er een training Thuiswerken georganiseerd waarin medewerkers worden voorgelicht over het zo goed mogelijk thuiswerken. Ook is extra ingezet op het Welzijn van medewerkers, o.a. door een vragenlijst onder medewerkers en de invoering van de werkgroep Welzijn die er voor zorgt dat het thuiswerken zo optimaal mogelijk uitgevoerd wordt. In 2021 blijven we hieraan werken.

Inhuur medewerkers De implementatie van de aanbestedingsprocedure voor de inhuur van externen middels de inhuurdesk “Groningen Huurt In is uitgevoerd. Uit de evaluatie is gebleken dat de procedure nog verbeterd moet worden omdat het zwaartepunt van de werkzaamheden nog te veel bij de beheerkant van HRM ligt.

Managementinformatie HRM levert meer managementinformatie aan voor benchmarkonderzoek (verzuim, inhuur derden, salariskosten, opleiding en organisatieontwikkeling etc); Hierdoor hebben en houden we zicht op gebied van o.a. formatiebeheer en kosten t.b.v. personeel van derden.

Arbo In 2020 is het plan van aanpak opgeleverd van de RI&E. Hierin zijn een aantal grote initiatieven opgenomen ter verbetering van de gezondheid, welzijn en veiligheid van medewerkers van de gemeente Westerwolde. Initiatieven behelzen onder andere acties op gebied van het omgaan met agressie en geweld en aanpassingen in de fysieke werkomgeving. Voor 2021 staat onder andere het uitvoeren van een medewerkerstevredenheidsonderzoek gepland.

HR21/Functieboek Het functieboek HR21 zoals dat was opgesteld voor de herindeling op 1 januari 2018 is opnieuw tegen het licht houden en is verder in lijn gebracht met de ontwikkeling die de organisatie heeft doorgemaakt. Ook de veranderingen in weten regelgeving hebben invloed op de organisatie. De verandering in taken en de verandering als gevolg van nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar sneller op. Dit betekent dat we een continue verandering meemaken in onze organisatie. Hier moeten we de komende tijd op voorbereid zijn.

Bijdrage aan de kernvisie Westerwolde HRM levert een bijdrage aan de onlangs vastgestelde visie en de ontwikkeldoelen van de organisatie. Dit heeft onder ander vorm gekregen door de verdere ontwikkeling van personeelsinstrumenten (o.a.

107 functioneren en beoordelen (gesprekscyclus) en het begeleiden van leidinggevenden hierin. Er is een introductieprogramma ingevoerd. In 2021 gaan we verder met het begeleiden van het management development traject; en de ontwikkeling van teams en individuen.

Informatisering en automatisering Thuiswerken Het thuiswerken is in 2020 enorm toegenomen. Behalve de collega’s van de publieksloketten en het klantencontactcentrum, kon iedereen thuiswerken. Er zijn ruim 50 laptops verstrekt om dit mogelijk te maken. Samen met GRID zijn we de ‘moderne werkplek’ aan het ontwikkelen.

Digitaal vergaderen Door de toename van het thuiswerken, ontstond ook de behoefte om digitaal te overleggen en te vergaderen. Onze standaard vergaderinstrument is MS Teams. In 2020 hebben we gewerkt met een Teams versie die beperkte mogelijkheden had. Inmiddels werken we met een uitgebreidere versie van teams.

Wifi vervanging De wifi vervanging in het gemeentehuis van Sellingen en Wedde is gestart. Door de vertraging in de levering van wifi apparatuur, is de afronding van dit project in 2021. Bij alle GRID deelnemers maken we gebruik van dezelfde Wifi. Collega’s en bestuurders hoeven daarom niet apart in te loggen als ze op werkbezoek gaan bij GRID, Veendam, Pekela, Oldambt of Afeer.

Digitale handtekening We zijn gestart met de invoering van een digitale handtekening in plaats van de met de pen gezette handtekening. Een digitale handtekening versnelt het werkproces doordat handelingen zoals het uitprinten, ondertekenen en scannen niet meer nodig zijn. Het streven is om de digitale handtekening gemeente breed in te voeren.

Zaakgericht werken We werken zaakgericht en het zaaksysteem is ons archief. Het is dan ook belangrijk dat we de vaardigheden hebben om zaakgericht te werken. In 2020 is begonnen met het geven van gerichte cursussen aan collega’s en nieuwe collega’s.

Dienstverlening ICT-dienst GRID De medewerkers van GRID hebben hun uiterste best gedaan om de ontwikkelingen bij te benen. Ontwikkelingen zoals het thuiswerken, digitaal vergaderen, maar ook de toenemende beveiligingsmaatregelen. Het kost de GRID veel moeite om de voorgenoemde ontwikkelingen uit te voeren. In 2020 hadden we vaak te maken met traag werkende systemen, lange wachttijden bij de service desk.

Ontwikkelingen Er zijn tal van ontwikkelingen die we gaan oppakken. Denk hierbij aan de komst van Microsoft 365 in 2021, als opvolger van Microsoft 2016. Dit is behalve een technische operatie ook een operatie die invloed heeft op onze manier van werken. De applicatielandschap van Westerwolde gaan we grondig bekijken en waar het kan gaan we afscheid nemen van pakketten en software, die we niet meer nodig zijn. Maar de belangrijkste ontwikkeling is hoe we toekomst tegemoet gaan en wat de rol van GRID is in deze toekomst. Er zijn steeds meer leveranciers die hun software/pakketten aanbieden op een manier, waarin het GRID geen of een andere rol heeft, dan dat het GRID nu heeft.

Informatiebeveiliging & privacy We hebben een raar jaar achter ons. Ineens was daar corona. Dit heeft onze levens op z’n kop gezet. Ineens moeten we op afstand van elkaar blijven. Alle normale dingen zijn ineens niet meer zo normaal. Als gemeente willen wij letterlijk en figuurlijk dicht bij onze burgers zijn. In het begin was het best moeilijk om een goede manier te vinden hoe we dit moesten doen.

108

Veel van onze medewerkers zijn vanuit huis gaan werken. Dat moest natuurlijk wel op een veilige manier gebeuren. We hebben snel uitgezocht wat we daarvoor nodig hadden. We hebben manieren onderzocht om op een veilige manier te kunnen videobellen met elkaar. Het meest veilige programma is daarna in gebruik genomen.

Als we vanuit huis werken moeten we er ook voor dat gevoelige en persoonlijke gegevens beschermd worden. We hebben daarom extra aandacht besteed aan bewustwording hiervoor en waar we goed op moeten letten. Een thuiswerkquiz heeft daarbij geholpen.

Meldingen van beveiligingsincidenten en datalekken. Er zijn in totaal 103 incidenten en 12 datalekken gemeld. Meer dan de helft van de meldingen zijn door onze medewerkers gedaan (64%). De rest is gemeld door externe melders waarvan 37% door de Informatiebeveiligingsdienst (IBD). Dat zijn meer meldingen dan in 2019. Dat wil niet zeggen dat er in het echt ook meer incidenten en datalekken zijn geweest. In 2020 hebben we meer aandacht besteed aan hoe we beter incidenten en datalekken kunnen herkennen. Ook hoe en waar we ze moeten melden.

De coronacrisis was voor kwaadwillende mensen een reden om misbruik te maken van de situatie. Zo sturen internetmisdadigers momenteel veel valse e-mail over het coronavirus. Dit wordt ook wel phishing genoemd. Het doel van deze oplichters is vaak om geld af te stellen, maar ook om gevoelige gegevens te stelen. Denk bijvoorbeeld aan wachtwoorden.

De meldingen van phishing valt onder de groep “Verzamelen van informatie”. In de tabellen hieronder zien we een stijging van deze meldingen in 2020 als we dit vergelijken met 2019. Aan de ene kant komt dit dus doordat we phishing beter herkennen en aan de andere kant doordat er veel meer phishing e-mails zijn ontvangen in 2020. We hebben extra maatregelen genomen die er voor zorgen dat dit soort e-mails worden tegenhouden al op het moment dat ze bij ons binnenkomen.

Ook valt op in onderstaande tabellen, dat er meer meldingen van onveilige situaties zijn binnen gekomen. Het gaat hier vaak om waarschuwingen die wij ontvangen van de IBD. Zo wordt o.a. gemeld dat er zwakheden in computerprogramma’s of computernetwerken zijn ontdekt. Ook waarschuwt de IBD ons als er nieuwe dreigingen zijn van aanvallen op computers en websites. Internetcriminelen zijn door de coronacrisis namelijk veel actiever geworden. Deze waarschuwingen vallen allemaal onder de groep “Melding onveilige situatie”. We controleren na zo’n melding altijd of het nodig is om extra maatregelen te nemen.

Incidenten

De apparaten die we in onze gemeentehuizen gebruiken om via wifi draadloos te kunnen werken, zijn vervangen. De oude apparaten waren minder veilig geworden.

Niet alle datalekken die intern gemeld en geregistreerd worden moeten bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gemeld worden. Alleen de datalekken waarbij het een risico oplevert voor de rechten en vrijheden van de personen waarvan de gegevens gelekt zijn moeten bij de AP gemeld

109 worden. Ook als er aanzienlijke kans bestaat dat dit gebeurt.

Verder zijn er een aantal datalekken ook gemeld bij de betrokkenen. De betrokkene moet geïnformeerd worden als een datalek waarschijnlijk een hoog risico voor de rechten en vrijheden oplevert.

Bij alle datalekken zijn maatregelen genomen om datalekken in de toekomst te voorkomen.

Datalekken

Ook in 2020 is er door een externe controleur gekeken of wij voldoen aan alle eisen die nodig zijn voor het gebruik van DigiD en Suwinet. Deze controle is verplicht. Suwinet wordt gebruikt om tussen de andere partijen en gemeenten gegevens met elkaar uit te wisselen. Dit is nodig voor het uitoefenen van onze wettelijke taak. Wij voldoen aan alle eisen en zijn in één keer voor deze controle geslaagd.

We hebben ook zelf gecontroleerd voor welk deel van de verplichte regels voor informatiebeveiliging wij voldoen. We weten hierdoor waar we nog aan moeten werken om informatie nog beter te beveiligen.

Er zijn een aantal inzageverzoeken persoonsgegevens geweest. Deze zijn naar tevredenheid afgehandeld. Het proces is verbeterd.

Communicatie De wereld verandert. De manier waarop mensen met elkaar omgaan verandert. En de gemeente Westerwolde verandert mee. We leven in een netwerkmaatschappij. Een wereld waarin mensen altijd

110 in verbinding staan via (sociale) netwerken. En waarin verschillende veranderingen tegelijk gebeuren. Ook in de communicatie is er de afgelopen jaren veel gebeurd. Belangrijke ontwikkelingen zijn:  meer eigen verantwoordelijkheid;  inwoners die meer met eigen ideeën en plannen komen;  een overheid die mee doet in plaats van inwoners die meedoen in plannen van de overheid;  meer verschillende nieuwsbronnen en communicatiekanalen waar mensen met elkaar praten;  overheden en organisaties hebben steeds minder over mensen te zeggen;  mensen willen steeds vaker weten wat de overheid allemaal doet en wat dit voor hen betekent.

Bij deze ontwikkelingen hoort een gemeente die weet wat er speelt bij de inwoners en zich aansluit bij acties van inwoners. Een gemeente die duidelijk maakt waar ze voor staat en die informatie uit zichzelf bekendmaakt. En een gemeente die luistert naar haar inwoners en het gesprek met hen aangaat. Online en offline.

De komende jaren gaan we daarom meer in gesprek. En niet alleen maar vertellen. We vinden het belangrijk dat onze inwoners, ondernemers, organisaties, verenigingen en anderen zich welkom, gehoord en belangrijk voelen. We vragen onze inwoners bij het begin van het maken van onze plannen al om mee te denken. Om zo te horen wat zij ervan vinden. Om hier als organisatie beter in te worden heeft team communicatie geholpen met het betrekken van inwoners bij verschillende grote projecten. Ook heeft team communicatie een schrijfwijzer laten maken. En helpt zij collega’s met het schrijven van brieven en teksten die makkelijk te begrijpen zijn. De medewerkers van team communicatie geven advies aan het gemeentebestuur, het management en de medewerkers. Het team let op nieuwe ontwikkelingen en bekijkt welke ontwikkelingen hen kunnen helpen om de doelen van de gemeente te bereiken.

Branding en Promotie Westerwolde is een nieuwe gemeente en heeft veel te bieden. Denk aan toerisme, recreatie, cultuurgeschiedenis en natuur. We zijn altijd bezig het merk Westerwolde op de kaart te zetten. Om zo meer toeristen, inwoners en ondernemers naar onze gemeente te krijgen. Samen met onze inwoners, ondernemers, organisaties en verenigingen laten we zien wat Cittaslow Westerwolde zo aantrekkelijk maakt.

Dienstverlening Er is voortdurende aandacht voor het verbeteren van onze dienstverlening. Wij vinden het daarom erg belangrijk te weten hoe onze inwoners en ondernemers de dienstverlening ervaren. Hiervoor gebruiken wij het instrument ‘klantreizen’. De inwoner/ondernemer wordt om input gevraagd en deze input vertalen wij dan weer in het dienstverleningsproces. Verder is / blijft goede monitoring van groot belang.

Telefonie  Het is belangrijk dat onze inwoners snel en goed geholpen worden aan de telefoon. Dat meten wij elke dag. Vorig jaar heeft 73% van alle bellers binnen 30 seconden een collega van het KCC aan de telefoon gehad. Wij spreken dan van een servicelevel (SL) van 73%.  Ook houden wij wekelijks bij waarover de gemeente gebeld wordt. We bekijken dan of het nodig is om de website aan te passen zodat de inwoners ook daar de informatie kunnen vinden.

Burgerzaken  Door de coronacrises werken wij vanaf maart 2020 alleen op afspraak. Ook zijn de openingstijden aangepast. Wij willen vermijden dat er té veel mensen tegelijkertijd in het gemeentehuis zijn om zo besmetting met het coronavirus zoveel mogelijk te voorkomen.  Ook aan de balie burgerzaken is het belangrijk dat inwoners snel geholpen worden en dat ze niet lang hoeven te wachten. Dat houden wij elke week bij. Vorig jaar heeft 92,6% van de bezoekers niet langer dan 5 minuten hoeven wachten voordat men aan de beurt was. Wij spreken dan van een servicelevel van 92,6%.

111

Online  De medewerkers van het KCC beantwoorden elke dag ongeveer 200 telefoontjes. Voor het beantwoorden gebruikt het KCC onze website met kennisbank. De informatie op de website en kennisbank is nooit af. Ook in 2020 hebben we elke dag teksten en formulieren verbeterd. Om te weten wat beter moet, hebben onze websitebeheerders (team online) elke dag contact met het KCC. Daarnaast onderzoekt dit team dagelijks het telefoonverkeer en het gedrag van websitebezoekers. Zo stemmen we onze online informatie zo goed mogelijk af op de vragen van inwoners.  Er is in 2020 met het team communicatie veel tijd besteed aan de informatie over afval. Zo is er een afvalkalender met brief gestuurd, is de online afvalkalender vernieuwd en zijn er nieuwe webpagina’s gemaakt. Dit was nodig omdat het afvalbeleid in 2021 is veranderd. Daarbij heeft afval veel aandacht nodig omdat het alle huishoudens aangaat. Het KCC regelt afvalzaken voor inwoners. Daarom zijn ook de werkafspraken en het meldingssysteem aangepast. Doel is dat inwoners snel en makkelijk informatie over afval kunnen vinden en hun afvalzaken online kunnen regelen.  In 2020 zijn er 10 nieuwe webformulieren gemaakt. Zo kunnen inwoners sinds afgelopen jaar bijvoorbeeld een starterslening, subsidie voor woningisolatie en leerlingenvervoer met DigiD aanvragen. In 2020 zijn wij gestart met klantreizen. Dit is een manier om onze dienstverlening te onderzoeken. Met een klantreis vraag je inwoners wat zij hebben ervaren toen zij iets hebben aangevraagd bij de gemeente. Uit dit onderzoek kunnen wij verschillende verbeterpunten halen. Bijvoorbeeld verbeteringen voor onze website. Maar ook voor de manier waarop wij klanten te woord staan of voor de samenwerking tussen verschillende teams. Onze eerste klantreis was: ‘Ik wil een boom kappen’. Helaas hebben wij deze proef niet kunnen afronden door corona.  In 2020 is een projectgroep gestart met het verbeteren van ons intranet: Embrace. Vooral nu wij meer thuiswerken is het belangrijk dat de informatie op Embrace goed vindbaar is. En dat collega’s elkaar makkelijk kunnen vinden.  In 2020 is gestart met het toegankelijker maken van onze website. Dit betekent dat iedereen onze website op elk apparaat makkelijk moet kunnen gebruiken. En dat de informatie begrijpelijk is. Wij hebben een toegankelijkheidsverklaring geplaatst op onze website. Hierin staat hoe toegankelijk onze website is. En wat we nog moeten doen. De eerste verbeteringen op westerwolde.nl zijn gedaan.

BRP-straat  Door alle corona perikelen hebben wij niet of nauwelijks verbeteringen kunnen aanbrengen bij de 1e inschrijvingen van de asielzoekers in het Aanmeldcentrum in Ter Apel.

Juridische zaken De corona-maatregelen hebben juridische zaken veel tijd gekost. Naast het normale werk, waren er veel vragen over de maatregelen. De vragen van inwoners, ondernemers en collega’s werden zo goed mogelijk beantwoord. Ook kwamen er verzoeken om uitzondering te maken op de maatregelen. Wij konden die uitzonderingen niet maken, wij stuurden ze door aan de Veiligheidsregio.

De Veiligheidsregio maakte niet vaak een uitzondering. De beslissingen van de Veiligheidsregio hebben we zo goed mogelijk uitgelegd aan onze klanten. Meestal was er naast teleurstelling ook begrip. Helaas troffen wij ook een aantal klanten die hier minder begrip voor hadden. De collega’s die dat wilden hebben daarom, samen met de collega’s van het KCC, een online training in omgang met agressie gevolgd.

De landelijke overheid verbood eerst de evenementen tot 1 september. In de zomer besloten zij opeens dat er eerder evenementen georganiseerd konden worden. Dit betekende dat we een vloedgolf aan aanvragen kregen. Daardoor moesten we streng zijn op afhandelingstermijn, dat is de tijd die we volgens de wet hebben om een besluit te nemen. Dat moest om politie, brandweer en GHOR de tijd te geven om hun advies te geven. Ook moesten onze vergunningen aan veel meer eisen voldoen. Daardoor zijn we in die tijd minder flexibel geweest dan wij normaal gesproken zijn.

112

Verbonden partijen

Een verbonden partij is een privaatrechtelijk of publiekrechtelijk rechtspersoon waarin wij als gemeenten een bestuurlijk en financieel belang hebben. Dat zijn vooral de Gemeenschappelijke Regelingen, Stichtingen en Naamloze Vennootschappen waar we deel vanuit maken. Onze financiële risico’s liggen dus niet alleen in onze eigen activiteiten maar ook in deze samenwerkingsverbanden.

Gemeenschappelijke regelingen Een Gemeenschappelijke regeling (GR) is een publiekrechtelijke vorm van deelnemen. De betrokkenheid verschilt per regeling sterk, maar in elke regeling hebben we een vertegenwoordiger in het Algemeen Bestuur, deze leden zijn aangewezen door het college of de raad. In een groot aantal van deze regelingen hebben we ook zitting in het Dagelijks bestuur. We lopen in de GR’en een financieel risico. De tekorten in de GR’en worden in principe naar rato verdeeld over de deelnemende gemeenten. De gemeente Westerwolde neemt deel aan de volgende gemeenschappelijke regelingen:

Naam Samenwerkingsverband afvalstoffen verwijdering Oost- en Zuidoost Groningen (SOZOG) Vestigingsplaats Hoogezand Verbonden Partijen Zes gemeenten (Midden Groningen, Pekela, Oldambt, Stadskanaal, Veendam en Westerwolde). Bestuurlijk belang Samenwerking op het gebied van verwijdering van afval. Het accent ligt op het afsluiten van afvalverwerkingscontracten en afvalinzamelings- contracten. Financieel belang De gemeentelijke bijdrage aan SOZOG in de organisatie. Financiële kengetallen De SOZOG heeft geen eigen of vreemd vermogen. Het exploitatieresultaat wordt met de deelnemende gemeenten afgerekend. Realisatie 2020 De gemeente Westerwolde treedt uit de SOZOG per 1-1-2021

Naam Wedeka Bedrijven Vestigingsplaats Stadskanaal Verbonden Partijen Gemeenten Stadskanaal, Westerwolde, Borger-Odoorn, Veendam en Midden Groningen. Bestuurlijk belang Mensen met een arbeidshandicap een passende werkomgeving bieden en/of begeleiding bieden indien de werkomgeving bij een reguliere werkgever is. Dit gebeurt in het kader van de wet Sociale Werkvoorziening. Financieel belang De bijdrage in het nadelig saldo van Wedeka van onze gemeente voor 2020 bedraagt € 1.250.376,-. De subsidie aan Wedeka (ad.€ 6.665.171) van onze gemeente voor 2020 wordt gedekt door de Rijksvergoeding Wet sociale Werkvoorziening (nu participatiewet). Financiële kengetallen Eigen vermogen: 1-1 1.314.000; 31-12 € 6.148.000. Vreemd vermogen 1-1 € 9.436.000; 31-12 € 8.557.000. Het exploitatietekort in 2020 van € 5.397.167 wordt betaald door de aangesloten gemeenten. Ons aandeel hierin bedraagt 17,7 %, zijnde € 1.250.376.

113

Naam Afeer Vestigingsplaats Winschoten Verbonden Partijen Gemeenten Oldambt, Pekela en Westerwolde. Bestuurlijk belang Mensen met een arbeidshandicap een passende werkomgeving bieden en/of begeleiding bieden indien de werkomgeving bij een reguliere werkgever is. Dit gebeurt in het kader van de wet Sociale Werkvoorziening. Gezamenlijke uitvoering van de taken betreffende de re-integratie van trede 3 en hoger (uitkeringsgerechtigden met arbeidspotentieel) op grond van de Participatiewet. Financieel belang De deelnemende gemeenten dragen bij in het na aftrek van de Rijkssubsidie overblijvende nadelige saldo. De financiële bijdrage van de gemeente Westerwolde over het jaar 2020 bedraagt totaal € 3.635.000. Financiële kengetallen Eigen vermogen: 1-1 € 111.000; 31-12 € 34.000. Vreemd vermogen 1-1 € 5.622.000; 31-12 € 2.198.000. Het verwachte resultaat over 2020, na bestemming is € 48.000 (negatief). Realisatie 2020 In het jaar 2020 is Afeer verder gegaan met het ontwikkelen van de dienstverlening aan werkzoekenden en werkgevers. Arbeidsmobiliteit behoort tot één van de kerntaken en Afeer is in staat werkgevers te bedienen met tijdelijk personeel, waarbij Afeer zorg draagt voor formeel werkgeverschap en begeleiding.

Naam Veiligheidsregio Groningen (VR Groningen) Vestigingsplaats Groningen Verbonden Partijen Alle Groninger gemeenten Bestuurlijk belang De VR is op 1 januari 2014 ontstaan na splitsing van de “oude” regeling Veiligheids- en Gezondheidsregio Groningen (V&GR) in een nieuwe VR Groningen en de PG&Z. Binnen de VR Groningen werken de Groninger gemeenten samen op het gebied van brandweerzorg en rampenbestrijding (crisisbeheersing). De VR Groningen is zelf uitvoerende organisatie. Financieel belang Voor 2020 is een bijdrage gedaan van totaal € 1.919.597 voor de uitvoering van de brandweertaken en rampenbestrijding. Financiële kengetallen Eigen vermogen 1-1 -/- € 10.272.000 / 31-12 -/- € 8.213.000. Vreemd vermogen 1-1 € 26.435.000 / 31-12 € 29.259.000. Realisatie 2020 Het jaar 2020 is een bijzonder jaar voor VRG door de gevolgen van de coronacrisis. Aan de ene kant leidt de coronacrisis tot meerkosten voor de Veiligheidsregio op het gebied van onder andere crisiscommunicatie. Daarnaast is de inzet van een groot deel van het personeel volledig gericht geweest op de aanpak van de corona crisis. Aan de andere kant zijn er incidentele voordelen omdat werkzaamheden zijn stilgelegd. Dit leidt tot lagere vrijwilligersvergoedingen en lagere opleidingskosten. Per saldo is er sprake van een financieel voordeel op de reguliere exploitatie van afgerond € 531 duizend. Door de grote inzet van hun eigen personeel hebben we de meerkosten kunnen beperken en op kunnen vangen binnen de bestaande begroting (minderkosten). We maken geen aanspraak op de compensatieregeling vanuit het Rijk voor COVID-19 kosten, omdat meer- en minderkosten op grond van de regeling verrekend moeten worden. In de jaarrekening 2019 is een voorziening getroffen van € 15,2 mln. voor de toekomstige FLO kosten. Met de gemeenten is in 2020 afgesproken om de ontstane negatieve reserve in 5 jaar op te lossen door een aanvullende deelnemersbijdrage van € 2,6 mln. per jaar. Deze aanvullende deelnemersbijdrage wordt zichtbaar in de jaarrekening. De FLO kosten zijn bij de jaarrekening 2020 opnieuw herrekend door een externe adviseur. Door de netto inkomen garantie en de herziene regels van de belastingdienst over de regeling Vervroegd Uittreden (RVU) en de nieuwe wet tot aanpassing duur toepassing levensloop, die in januari 2021 in werking is getreden, is een extra aanvulling van de voorziening benodigd van circa € 1 mln. ten opzichte van de begroting. Omdat we de kosten meerjarig bezien hoeven de gemaakte afspraken op korte termijn nog niet te worden herzien met de gemeenten. De meerjarige effecten zijn

114

afzonderlijk inzichtelijk gemaakt in de jaarrekening. Begin 2022 zullen we de gemaakte afspraken opnieuw evalueren. De focus op de aanpak van de coronacrisis, de stijgende FLO kosten, de diverse landelijke ontwikkelingen en de krappe financiële positie van VRG zorgen er wel voor dat het risicoprofiel stijgt.

Naam Publieke Gezondheid & Zorg (PG&Z) Vestigingsplaats Groningen Verbonden Partijen Alle Groninger gemeenten Bestuurlijk belang Binnen de PG&Z werken de Groninger gemeenten samen op het gebied van de publieke (jeugd)gezondheidszorg. De GGD is de uitvoerende organisatie en heeft de taak te zorgen voor de bescherming en bevordering van de gezondheid van de Groninger burgers. Het algemeen bestuur wordt gevormd door één collegelid per deelnemende gemeente Financieel belang De bijdrage aan de PG&Z over 2020 bedraagt € 844.432. Financiële kengetallen Eigen vermogen 1-1 € 3.988.000 / 31-12 € 3.887.000. Vreemd vermogen 1-1 € 17.411.000 / 31-12 € 44.082.000. Realisatie 2020 2020 was een heel bijzonder jaar dat we niet snel zullen vergeten. De coronapandemie heeft de hele wereld in de greep. De GGD’en hebben een cruciale rol in de bestrijding van het coronavirus vanwege de wettelijke taak op het gebied van infectieziektebestrijding. De GGD is mede een crisisorganisatie, maar de coronacrisis is ongekend. Dagelijks wordt er keihard gewerkt om deze crisis te bestrijden. Om de GGD-taken op het gebied van corona uit te kunnen voeren is GGD Groningen in 2020 steeds verder uitgebreid. Inmiddels staat er een Covid-organisatie waar ruim 400 medewerkers (voornamelijk tijdelijk ingehuurd) werkzaam zijn.

Na 101 jaar onderdeel van de gemeente Groningen te zijn geweest was 2020 het eerste jaar van de zelfstandige GGD. Een aantal ondersteunende taken worden bij de gemeente Groningen afgenomen via een SLA. Door de coronacrisis was dit jaar op eigen benen meteen de proef op de som. Wat dat betreft hebben zich geen onverwachte zaken voorgedaan. De inzet van de GGD’ers was groot en het ziekteverzuim daalde zelfs in 2020. Eind februari werd binnen de GGD een opgeschaalde structuur afgekondigd ten behoeve van de coronabestrijding. Het proces infectieziektebestrijding werd grootscheeps opgeschaald, waarbij medewerkers (circa 100) van veel andere afdelingen in dat proces zijn ingezet, parallel aan de afschaling van reguliere processen vanwege de noodzakelijke maatregelen.

Naam Eems Dollard Regio (EDR) Vestigingsplaats Bad Nieuwe Schans Verbonden Partijen Grensoverschrijdend samenwerkingsverband in het noordelijk Nederlands- Duits grensgebied. Bestuurlijk belang Op allerlei terreinen contacten in de regio tussen mensen, overheden, ondernemingen en organisaties tot stand te brengen en te versterken. In de E.D.R.-raad is de gemeente Westerwolde vertegenwoordigd met 1 lid. Financieel belang De bijdrage van de gemeente Westerwolde wordt over het jaar 2020 bedraagt € 4.820.

Financiële kengetallen - Realisatie 2020 Grensoverschrijdende werkgelegenheidsprojecten.

Naam Volkskredietbank Noord-Oost Groningen Vestigingsplaats Appingedam Verbonden Partijen Op zakelijke en sociaal verantwoorde wijze te voorzien in de behoefte aan volkskrediet en financiële hulpverlening. Bestuurlijk belang Geen, per 1 januari 2020 uitgetreden. Realisatie 2020 Bij het besluit van 16 april 2019, onder nr. 4b3, hebben wij besloten de gemeente Westerwolde als deelnemer uit de GR VKB te laten treden per 1

115

januari 2020. De uittreedsom bedroeg € 469.343. In het belang van onze inwoners, die zich -op 31 december 2019- in een schuldhulpverleningstraject bij de GR VKB bevinden, is er door ons voor gekozen deze trajecten voort te zetten bij de GR VKB. Om deze reden is er met de GR VKB een eenmalige afkoopsom van € 80.000 overeengekomen voor de voortzetting van deze lopende trajecten.

Naam GKB Vestigingsplaats Assen Verbonden Partijen De GKB werkt voor de inwoners van 20 gemeenten in de provincies Drenthe, Overijssel, Groningen en Flevoland. Bestuurlijk belang De GKB is een overheidsinstelling voor hulp bij schulden, preventie van schulden, inkomensbeheer en sociale kredietverlening. Financieel belang De bijdrage van de gemeente Westerwolde over het jaar 2020 bedraagt € 161.877. Realisatie 2020 Er zijn in 2020 48 aanvragen van inwoners van de gemeente Westerwolde behandeld. Het gemiddeld schuldbedrag per traject bedroeg in 2020 € 46.393.

Naam Omgevingsdienst Groningen (ODG) Vestigingsplaats Veendam Verbonden Partijen Alle Groninger gemeenten en de provincie Bestuurlijk belang De Omgevingsdienst Groningen borgt dat de VTH-taken op het gebied van de fysieke leefomgeving kwalitatief op een hoogwaardig niveau worden uitgevoerd. Zij doet dit in opdracht van de gemeenten en de provincie. Financieel belang Over 2020 heeft de gemeente € 490.117 bij gedragen aan de ODG. Financiële kengetallen Gegevens jaarrekening 2019 (gegevens 2020) nog niet bekend E.V. 1-1 € 2.943 miljoen. 31-12 € 1.773 miljoen. V.V. 1-1 € 2.343 miljoen. 31-12 € 2.831 miljoen. Realisatie 2020 Per 1 januari 2018 worden alleen de basis- en milieutaken afgenomen bij de Omgevingsdienst Groningen. De Wabo-taken worden door de gemeente zelf uitgevoerd.

Naam Centrumregeling beschermd wonen Vestigingsplaats Groningen

Verbonden Partijen Alle Groninger gemeenten Bestuurlijk belang Intergemeentelijke samenwerking rondom de taken vanuit de beleidsterreinen “inloop GGZ” “Beschermd Wonen” en “begeleiding maatschappelijke opvang & vrouwenopvang” Financieel belang Budget van het Rijk gaat rechtstreeks naar de centrumgemeente Groningen Financiële kengetallen De meerjarenraming van Beschermd wonen laat een geprognosticeerd overschot zien. In het bestuurlijk op overeenstemming gericht overleg is, gebaseerd op het solidariteitsbeginsel, afgesproken dit overschot terug te laten vloeien naar de deelnemende gemeenten. Realisatie 2020 De middelen worden benut om ons lokaal voor te bereiden op de uitvoering van Beschermd wonen en Opvang. In afwachting van (regionale en subregionale) planvorming wordt het overschot lokaal ingezet voor de transformatie conform het Meerjarenprogramma (2015-2019): Van beschermd wonen naar wonen met begeleiding op maat. In 2019 is er een subregionaal (Oost-Groningen) plan opgesteld voor de uitvoering van de decentralisatie Beschermd Wonen per 1 januari 2021. Ondanks dat de decentralisatie is uitgesteld, werken de Oost-Groningse gemeenten samen om zich voor te bereiden op de decentralisatie van Beschermd Wonen en Opvang naar de gemeenten.

116

Naam Publiek vervoer Groningen Drenthe) Vestigingsplaats Assen Verbonden Partijen Alle Groninger en Drentse gemeenten Bestuurlijk belang Is het bewerkstelligen van een kwalitatief goede en doelmatige uitvoering door de Bedrijfsvoeringsorganisatie van de uitvoerende taken in het kader van doorontwikkeling en contractmanagement van vervoer in het gebied van de deelnemers. Financieel belang Over 2020 heeft de gemeente € 21.486 bij gedragen aan de gemeenschappelijke regeling. Financiële kengetallen Eigen vermogen 1-1 € -/- 5.000, 31-12 € 41.000. Vreemd vermogen 1-1 € 334.000, 31-12 € 352.000. Realisatie 2020 In 2020 was de intentie om de basis verder op orde willen brengen en in 2020 zou er gestart worden met de doorontwikkeling. Echter de pandemie gooide roet in het eten. Er is veel aandacht uitgegaan naar de maatregelen die ingesteld zijn om de uitbreiding van het virus zoveel mogelijk tegen te gaan. Het vervoer van reizigers is in sommige maanden teruggelopen tot 5 à 10% van wat er in vorige jaren plaatsvond. Er is daarom veel overleg geweest met vervoerders, gemeenten en OV-bureau om de vervoerders te behoeden voor een faillissement. Dit zou namelijk als gevolg hebben dat er helemaal geen vervoer van doelgroepen meer mogelijk zou zijn.

Naamloze/Besloten Vennootschappen Bij besluit van 25 juni 2013 is het BBV aangepast waar het de voorschriften betreft die voor de paragraaf verbonden partijen gelden. De paragraaf dient op grond van die aanpassing een overzicht te bevatten van alle verbonden partijen waaraan de provincie of gemeente deelneemt met de volgende informatie:  De naam en vestigingsplaats;  Het openbaar belang dat op deze wijze wordt behartigd;  De geraamde veranderingen gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de provincie of gemeente in de verbonden partij heeft;  Het eigen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar;  Het geraamde resultaat van de verbonden partij in het begrotingsjaar.

Naam BNG Bank N.V. Vestigingsplaats Den Haag Verbonden Partijen Nederlandse overheidsinstellingen waaronder alle Nederlandse gemeenten Bestuurlijk belang De NV BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. De bank draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak. De gemeente heeft geen zetel in het bestuur van de BNG. De aandeelhouders hebben zeggenschap in BNG Bank via het stemrecht op de aandelen die zij bezitten (een stem per aandeel van EUR 2,50). Financieel belang Onze gemeente bezit 29.055 aandelen met een nominale waarde van € 68.834. (€ 2,50 per aandeel). Voor het jaar 2020 zal BNG Bank de aandeelhouders een voorstel tot winstverdeling doen dat in lijn is met het dividendbeleid van de bank. Dit voorstel zal worden geagendeerd en aan de aandeelhouders voor besluitvorming worden voorgelegd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2021. Financiële kengetallen Gegevens rekening 2020: Eigen vermogen 1-1 € 4.887 mln., 31-12 € 5.097 mln. Vreemd vermogen 1-1 € 144.802 mln., 31-12 € 155.262 Over 2020 realiseerde BNG Bank een nettowinst na belastingen van EUR 221 miljoen (2019: EUR 163 miljoen).

117

Naam CBL Vennootschap BV Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en +100 gemeenten Bestuurlijk belang De functie van deze vennootschap was de verkopende aandeelhouders van energiebedrijf Essent te vertegenwoordigen als medebeheerder (naast RWE, Essent en Enexis) van het CBL Escrow Fonds en te fungeren als "doorgeefluik" voor betalingen in en uit het CBL Escrow Fonds. Voor zover na beëindiging van alle CBL’s (CBL: Cross Border Leases) en de betaling uit het CBL Escrow Fonds van de daarmee corresponderende voortijdige beëindigingvergoedingen nog geld was overgebleven in het CBL Escrow Fonds, is het resterende bedrag in de verhouding 50%-50% verdeeld tussen RWE en verkopende aandeelhouders. Financieel belang Met de liquidatie van het CBL Escrow Fonds is alleen nog sprake van een risico en daarmee aansprakelijkheid voor de verkopende aandeelhouders ter hoogte van het bedrag dat als werkkapitaal wordt aangehouden in de vennootschap. Daarnaast is het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de verkopende aandeelhouders relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (totaalbedrag € 20.000), art 2.81 BW. Financiële kengetallen Gegevens jaarrekening 2020: Eigen vermogen 1-1 € 0, 31-12 € 0. Vreemd vermogen 1-1 € 0, 31-12 € 0. Realisatie 2020 Eind juni 2016 is het CBL Escrow Fonds geliquideerd. Het restantbedrag is volledig uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang in de vennootschap. Op 9 april 2020 is CBL Vennootschap B.V. ontbonden door Besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders..

118

Naam Enexis Holding NV (voorheen NV Essent) Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en +100 gemeenten Bestuurlijk belang Als gevolg van de invoering van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) in Nederland diende Essent uiterlijk voor 1 januari 2011 gesplitst te worden in een Netwerk en een Productie- en Levering Bedrijf. Essent heeft eind 2007 een herstructurering doorgevoerd waarbij het economisch eigendom de gas- en elektriciteitsnetten binnen de Essent-groep zijn verkocht en overgedragen aan Enexis. De afsplitsing van het netwerkbedrijf vanuit Essent naar haar publieke aandeelhouders is geëffectueerd op 30 juni 2009 via een uitkering in natura. Essent heeft daarmee 100 procent van de aandelen in de Vennootschap Enexis Holding uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van hun aandelenbezit. Financieel belang De gemeente bezit 222.642 aandelen met een nominale waarde van € 1 per aandeel. Enexis is financieel gezond. Enexis heeft de Standard & Poor's (S&P) rating A+ (Stable outlook) en bij Moody's Aa3 (stable outlook). Het risico voor de aandeelhouders is gering omdat Enexis opereert in een gereguleerde(energie)markt, onder toezicht van de Energiekamer. Daarnaast is het risico gering in relatie tot de (intrinsieke) waarde van Enexis Holding NV. Financiële kengetallen Gegevens jaarrekening 2020 Enexis: Eigen vermogen 01-01 € 4.112 mln., 31-12 € 4.116 mln. Vreemd vermogen 01-01 € 4.146 mln., 31-12 4.635 mln. Realisatie 2020 De nettowinst over 2020 bedroeg € 108 miljoen ten opzichte van € 210 miljoen in 2019. Deze afname wordt met name veroorzaakt door een stijging van de inkoopkosten TenneT ter hoogte van € 63 miljoen en een dotatie van € 42 miljoen aan de VpB-latentie vanwege het terugdraaien van een aangekondigde verlaging van het VpB-tarief van 25% naar 21,7% per 2021.

De coronacrisis heeft in 2020 geen materiële impact gehad op het financieel resultaat van Enexis. Door de coronacrisis daalde het energieverbruik van zakelijke klanten en dat had een licht negatieve impact op de grootzakelijke omzet. De omzet via consumenten is volledig gebaseerd op capaciteitstarieven en daarmee ongevoelig voor schommelingen in verbruik. De inkoopkosten bij TenneT vielen als gevolg van corona in 2020 ook lager uit door een lagere belasting van het netwerk. De effecten op de brutomarge zijn hierdoor per saldo neutraal. Het gerealiseerde werkpakket in het jaarorderboek komt uit op € 882 miljoen; circa € 4 miljoen hoger dan gepland. Ondanks de impact van corona, waardoor werkprocessen met direct klantcontact tijdelijk zijn stilgelegd en extra veiligheidsvoorschriften zijn getroffen, is er in 2020 een toename van het werkpakket te zien van € 78 miljoen ten opzichte van 2019. Vijf provinciale en 64 gemeentelijke aandeelhouders hebben in 2020 een converteerbare hybride lening aan Enexis Holding verstrekt. In totaal gaat het om € 500 miljoen. Het aandeel van de gemeente Westerwolde in deze lening bedraagt € 743.716. De aandeelhouders voorzien Enexis Holding hiermee van een belangrijke financiële impuls die nodig is voor het realiseren van de energietransitie.

119

Naam Vordering op Enexis BV Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en +110 gemeenten Bestuurlijk belang Omdat Enexis BV over onvoldoende contante middelen beschikte om de koopprijs voor de gas- en elektriciteitsnetten te betalen is deze onverschuldigd gebleven en omgezet in een lening van Essent Nederland BV. De lening is overgedragen aan de verkopende aandeelhouders en ondergebracht in deze vennootschap.

Financieel belang Aandelen Vordering op Enexis; De aandeelhouders lopen zeer beheerst geachte risico’s op Enexis voor de niet -tijdige betaling van rente en/of aflossing en, in het ergste geval, faillissement van Enexis en voor het bedrag dat als werkkapitaal wordt aangehouden in de vennootschap. Daarnaast is het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (totaalbedrag € 20.000), art 2.:81 BW. Financiële kengetallen Gegevens 2020: Eigen vermogen 1-1 € 0 31-12 € 0. Vreemd vermogen 1-1 € 356 mln, 31-12 € 0 mln.

Realisatie 2020 De vordering is vastgelegd in een leningovereenkomst bestaande uit vier tranches, die alle vier reeds zijn afgelost. De laatste tranche is in 2019 afgelost. Per 31 december 2019 is er geen eigen vermogen meer. Op 9 april 2020 is Vordering op Enexis B.V. ontbonden door Besluit van de algemene vergadering/stichtingsbestuur. De vennootschap heeft bij de ontbinding een negatief Eigen Vermogen. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 5 april 2018 is besloten een eventueel tekort in het Eigen Vermogen tijdelijk middels een rekening-courant aan te vullen vanuit de andere vennootschappen en dit te verrekenen met een winstuitkering uit deze betreffende vennootschap(pen).

120

Naam Verkoop Vennootschap BV Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en 110 gemeenten Bestuurlijk belang In het kader van de verkoop in 2009 van Essent aan RWE hebben de Verkopende Aandeelhouders een aantal garanties en vrijwaringen gegeven aan RWE. Het merendeel van deze garanties en vrijwaringen is door de Verkopende Aandeelhouders overgedragen aan Verkoop Vennootschap.

Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd in het General Escrow Fonds werd aangehouden. Financieel belang Met de liquidatie van het General Escrow Fonds is alleen nog sprake van een risico en daarmee aansprakelijkheid voor de verkopende aandeelhouders ter hoogte van het bedrag dat als werkkapitaal wordt aangehouden in de vennootschap. Het financiële risico is na de liquidatie van het General Escrow Fonds relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (totaalbedrag € 20.000), art 2.:81 BW. Financiële kengetallen Gegevens 2020: Eigen vermogen 1-1 € 0, 31-12 € 0. Vreemd vermogen 1-1 € 0, 31-12 € 0. Realisatie 2020 Eind juni 2016 is het General Escrow Fonds geliquideerd. Het restantbedrag is volledig uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang in de vennootschap. Ondanks dat het General Escrow fonds in juni 2016 is geliquideerd, dient de vennootschap als gevolg van contractuele verplichtingen nog in stand gehouden te worden. Het bestuur van de vennootschap is in overleg met de andere contractuele partijen om na te gaan wanneer de contractuele verplichtingen voortijdig kunnen worden beëindigd en de vennootschap vervolgens kan worden geliquideerd. Op 9 april 2020 is de verkoopvennootschap B.V. ontbonden door Besluit van de algemene vergadering/stichtingsbestuur.

121

Naam CSV Amsterdam BV Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en +100 gemeenten Bestuurlijk belang Op 9 mei 2014 is de naam van Claim Staat Vennootschap B.V. gewijzigd in CSV Amsterdam B.V. De statuten zijn gewijzigd zodat de nieuwe organisatie nu drie doelstellingen vervult: a. namens de verkopende aandeelhouders van Essent een eventuele schadeclaimprocedure voeren tegen de Staat als gevolg van de WON; b. namens de verkopende aandeelhouders van Attero eventuele garantieclaim procedures voeren tegen RECYCLECO BV (hierna Waterland); c. het geven van instructies aan de escrow-agent wat betreft het beheer van het bedrag dat op de escrow-rekening n.a.v. de verkoop van Attero is gestort. Financieel belang Het financiële risico is beperkt tot eventuele claims van Waterland als gevolg van garanties en vrijwaringen die door de verkopende aandeelhouders zijn afgegeven en tot het maximale bedrag van € 8.035.783. Die nog resteert op de escrow-rekening en voor het bedrag dat als werkkapitaal wordt aangehouden in de vennootschap. Daarnaast is het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (totaalbedrag € 20.000), art 2.:81 BW. Financiële kengetallen Gegevens 2020: Eigen vermogen 1-1 € 451.905, 31-12 € 392.593. Vreemd vermogen 1-1 € 83.583, 31-12 € 27.162. Het financieel resultaat 2020 na belasting is € 172.219. Realisatie 2020 Het positief jaarresultaat wordt mede veroorzaakt door het ontvangen rentevoordeel ter waarde van € 363.000. In de aandeelhoudersvergadering is afgesproken dat hiervan een werkkapitaal van € 150.000 wordt aangehouden waardoor het restant van € 213.000 in het voorjaar van 2020 tezamen met de vrijval Escrow (€ 7.951.000) is uitgekeerd aan de aandeelhouders.

De looptijd van deze vennootschap is afhankelijk van de periode dat claims worden afgewikkeld. Eventuele claims kunnen door Waterland tot 5 jaar na completion (mei 2019) worden ingediend. Na afwikkeling van deze eventuele claims van Waterland zal de escrow- rekening kunnen worden opgeheven en het restant op deze rekening kunnen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang. Beleidsvoornemens

De vennootschap zal voorlopig nog voortbestaan om op eigen kosten en risico namens Deponie Zuid B.V. (vennootschap onder Attero Holding B.V.), in overleg met de aandeelhoudersommissie, het bezwaar en/of beroep te voeren tegen de Belastingdienst ten aanzien van de naheffingsaanslag afvalstoffenbelasting. Op het moment is de vennootschap in afwachting van de reactie van de Belastingdienst op het bezwaar. Afhankelijk van de reactie van de Belastingdienst en de kans van slagen van een gerechtelijke procedure zal in overleg met de Aandeelhouderscommissie de procedure al dan niet worden voortgezet.

Gebeurtenissen na balansdatum: Begin maart 2021 is er berichtgeving in de media ontstaan over geconstateerde fraude door voormalig bestuursvoorzitter Frank Oranje van advocatenkantoor Pels Rijcken bij-onder andere-de afwikkeling van de verkoop van Attero. CSV Amsterdam BV is op 3 maart 2021 telefonisch door zijn adviseurs Simmons&Simmons geïnformeerd dat uit controles van derde partijen die

122

de zaak bij Pels Rijcken onderzoeken, zou zijn gebleken dat CSV Amsterdam BV een mogelijk rentenadeel van ongeveer € 55.000 zou hebben gehad als gevolg van de tijdelijke verduistering van de gelden van deze Escrow Account. Tot op heden(5 maart 2021) is het bestuur van CSV Amsterdam BV alleen nog mondeling door haar adviseur geïnformeerd en heeft verder kennisgenomen van diverse krantenartikelen. Volgens telefonische mededeling van Pels Rijcken aan de adviseur Simmons&Simmons zal Pels Rijcken op korte termijn CSV Amsterdam BV schriftelijk verder op de hoogte brengen.

Naam Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV Vestigingsplaats ‘s – Hertogenbosch Verbonden Partijen Zes provincies en +100 gemeenten Bestuurlijk belang Onderdeel van Essent in 2009 bij de verkoop aan RWE, was het 50 procent aandeel in N.V. Elektriciteits Productiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ), o.a. eigenaar van de kerncentrale in Borssele.

Het bedrijf Delta N.V. (destijds 50 procent aandeelhouder, nu 70 procent aandeelhouder) heeft de verkoop van dit bedrijfsonderdeel van Essent aan RWE in 2009 bij de rechter aangevochten. Als consequentie op deze gerechtelijke procedure is in 2009 het 50 procent belang van Essent in EPZ tijdelijk ondergebracht bij Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. (PBE).

In 2010 is op gezamenlijk initiatief van de aandeelhouders van PBE en de provincie Zeeland als belangrijkste aandeelhouder van Delta N.V. een bemiddelingstraject gestart om het geschil tussen partijen op te lossen. In 2011 is dit bemiddelingstraject succesvol afgerond. Op 30 september 2011 is, twee jaar na de verkoop van de aandelen Essent, het 50 procent belang in EPZ alsnog geleverd aan RWE.

PBE blijft bestaan met een beperkt takenpakket. PBE zal de zaken afwikkelen die uit de verkoop voortkomen. Daarnaast is PBE verplichtingen aangegaan in het kader van het Convenant Borging Publiek Belang Kerncentrale Borssele uit 2009. Hiermee is een termijn van acht jaar na verkoop gemoeid. Financieel belang Conform de koopovereenkomst kon RWE tot uiterlijk 30 september 2015 potentiële claims indienen ten laste van het General Escrow Fonds (zie Verkoop Vennootschap B.V.). RWE had op 30 september 2015 geen potentiële claims ingediend m.b.t. verkoop van het 50 procent belang in EPZ. Het General Escrow Fonds is in juli 2016 geliquideerd en uitgekeerd aan de aandeelhouders.

Met de liquidatie van het General Escrow Fonds is alleen nog sprake van een risico en daarmee aansprakelijkheid voor de verkopende aandeelhouders ter hoogte van het bedrag dat als werkkapitaal wordt aangehouden in de vennootschap. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (totaalbedrag € 1.496.822) (art 2.:81 BW). Financiële kengetallen Gegevens 2020: Eigen vermogen 1-1 € 1,6 mln., 31-12 € 1,6 mln. Vreemd vermogen 1-1 € 455.015, 31-12 € 19.533. Het financieel resultaat 2020 na belasting is -/- € 20.148. Realisatie 2020 Ondanks dat het General Escrow fonds in juni 2016 is geliquideerd, dient de vennootschap als gevolg van contractuele verplichtingen nog in stand gehouden te worden. Het bestuur van de vennootschap is in overleg met de andere contractuele partijen om na te gaan wanneer de contractuele

123

verplichtingen voortijdig kunnen worden beëindigd en de vennootschap vervolgens kan worden ontbonden en de resterende liquide middelen kunnen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang. .

Naam N.V. Waterbedrijf Groningen Vestigingsplaats Groningen Verbonden Partijen Alle 20 Groninger gemeenten, de gemeente Tynaarlo gedeeltelijk en de provincie Groningen Bestuurlijk belang Zorg voor duurzame beschikbaarheid van schoon drinkwater tegen een maatschappelijk verantwoord en een zo laag mogelijk kostendekkend tarief. Financieel belang Onze gemeente bezit 11 aandelen met een nominale waarde van € 5.500 (€500 per aandeel). Er wordt geen dividend uitgekeerd.

Financiële kengetallen Gegevens jaarrekening 2019 (gegevens 2020 nog niet bekend) NV Waterbedrijf: Eigen vermogen 1-1 € 75,5 mln eigen vermogen 31-12 € 83,9 mln Vreemd vermogen 1-1 € 134,2 mln, vreemd vermogen 31-12 € 138,9 mln. Het positieve financiële resultaat over 2019 bedraagt € 2,1 miljoen.

Naam Schier B.V. Vestigingsplaats Wedde Verbonden Partijen De gemeente Westerwolde Bestuurlijk belang De gemeente Westerwolde is 100 procent aandeelhouder. Het bestuur wordt gevormd door de gemeente Westerwolde, die één wethouder gemachtigd heeft. Financieel belang Onze gemeente bezit alle 18.001 aandelen à € 1 per aandeel. Financiële kengetallen Eigen vermogen: € 18.001 aandeelwaarde, geen vreemd vermogen, dividend wordt uitgekeerd in het geval van een positief eindresultaat, verwacht financieel eindresultaat: € 0,00 Realisatie 2020 Per 31 december 2019 is de dienstverlening richting gemeente Westerwolde beëindigd. Hiermee zijn er vanaf 1 januari 2020 geen bedrijfsactiviteiten meer in Schier B.V. Op 1 januari 2020 zijn de materiële vaste activa tegen boekwaarde verkocht en zijn de langlopende schulden afgelost. Alle overige posities per eind 2019 zijn in 2020 afgewikkeld. In de Algemene Vergadering van 16 december 2019 is het besluit genomen Schier B.V. na afwikkeling van alle posities te gaan liquideren. In 2020 is Schier BV geliquideerd en de taken zijn overgaan naar Omrin (Fries voor kringloop)

Naam Grid N.V. Vestigingsplaats Scheemda Verbonden Partijen De aandeelhouders zijn de gemeenschappelijke regeling de Kompanjie, Oldambt en Westerwolde. Bestuurlijk belang Het bestuur van de NV is opgedragen aan een directie onder toezicht van de raad van commissarissen bestaande uit drie leden Financieel belang Onze gemeente bezit 20 procent van de aandelen (€ 9.000) van € 1 nominaal. Onze bijdrage aan GRID voor het jaar 2020 bedroeg € 930.564.

124

Stichtingen en verenigingen Stichtingen en vereniging zijn ook vormen van privaatrechtelijke deelnemingen. In een aantal verenigingen en stichtingen heeft de gemeente bestuursdeelname en ook een financiële verbondenheid. Te weten in de:  Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG)  Vereniging Groningse gemeenten (VGG)

Daarnaast zijn er ook een aantal stichtingen, waarin de gemeente deelneemt.  Stichting Centrum voor de kunsten Zuid Groningen  Stichting Bedrijvenpark Zuid-Groningen  Stichting Openbaar Onderwijs Oost Groningen

125

Grondbeleid

Algemeen De Nota Kostenverhaal is in juli 2019 vastgesteld vooruitlopend op de Nota Grondbeleid (jan. 2020).

Beleidsharmonisatie Naast harmonisatie van beleid van oud gemeenten, is het grondbeleid geactualiseerd. Er is daarbij rekening gehouden met de (financiële) voorschriften van bestuur, begroting en verantwoording (BBV).

Financiële positie Er is geen sprake van actieve grondexploitaties. De bedrijfs- en bouwkavels zijn na afwaardering opgenomen in het complex Overige Gronden. Zie ook “bestemmingsreserve”.

Tussentijdse winstneming Gelet op de huidige situatie met betrekking tot de grondexploitatie -er is geen activiteit- is van winstneming geen sprake.

Bestemmingsreserve grondzaken

De stand van de reserve Grondzaken bedraagt per 1-1-2020: € 50.000 Toevoeging 2020: € 0 Rente 2020 € 0 Stand per 31 december 2020 € 50.000

Voorraad gronden

Kavels Sellingen Dorp De kavels van het bedrijventerrein “Sellingen Dorp”, waar een combinatie van wonen en werken tot de mogelijkheden behoort, zijn momenteel te koop. Ultimo 2020 bedraagt de waarde van het complex (13.960 m2) na aftrek van de voorziening (€ 160.000) € 42.000 (circa € 3 p/m²).

Kavels Ter Apelkanaal Onderdeel van het complex Overige gronden zijn een tweetal percelen grond in Ter Apelkanaal die voor de realisering van de tweede fase van het Bedrijventerrein Zuid Groningen zijn gereserveerd. De kosten van aankoop en de bijkomende kosten (rentelasten, waterschapslasten, kosten planontwikkeling, kosten bestemmingsplan enzovoort.) bedragen in de opgenomen voorziening per 31 december 2020 € 1.772.441. De waarde van deze gronden, gerekend naar de verkoopprijs van landbouwgrond is € 846.000 (281.952 m² á € 3).

Blijham- grond Blouw –Schoollaan De realisatie van het appartementencomplex is inmiddels afgerond en de exploitatiebijdrage van € 45.000 is volledig voldaan. In de exploitatie is eveneens de bouw van twee woningen onder een kap opgenomen. Na realisatie door de aannemer kan de grondexploitatie kosten neutraal worden afgerond. Geraamde opbrengst € 74.000 (d.m.v. A-B-C levering).

Perceel Raadhuisstraat ‘voormalige gymzaal’ te Blijham Er zijn twee bouwkavels te koop aangeboden voor een vrijstaande woning. Per kavel vragen we € 64.000, excl. btw. Een kavel is verkocht en een kavel is in optie gegeven.

Overige (mogelijk) te ontwikkelen en te verkopen gronden Naast bovenvermelde percelen bezit de gemeente nog een aantal gronden die in ontwikkeling genomen kunnen worden:

126

Percelen aan de Schoollaan in Blijham Op de locatie van de voormalige palletfabriek, kunnen 5 woningen op gerealiseerd worden 3 op particuliere gronden, 2 op gemeentegrond. De drie woningen in particulier eigendom zijn inmiddels verkocht. Het plan voor twee woningen is omgezet naar een plan voor een woning. Er is een koopovereenkomst gesloten (onder voorbehoud financiering en verkrijgen vergunning).

Overige kavels en gronden De gemeente bezit een aantal percelen grond verspreid over de gemeente. Er zal een heroverweging plaatsvinden over wat met deze percelen grond gedaan moet worden.

127

128

JAARREKENING 2020

129

Het overzicht van baten en lasten

Omschrijving Realisatie Primitieve begroting 2019 2020 Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Programma 1 Veiligheid 125.894 2.386.646 (2.260.752) 103.042 2.454.381 (2.351.339) 2 Openbaar gebied 73.783 6.013.937 (5.940.154) 39.949 6.204.068 (6.164.119) 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 39.946 725.700 (685.754) 32.850 615.737 (582.887) 4 Onderwijs 7.701.372 9.961.151 (2.259.779) 6.717.665 9.058.442 (2.340.777) 5 Sport, cultuur en recreatie 502.259 4.288.604 (3.786.345) 471.148 4.135.254 (3.664.106) 6 Sociaal domein 10.019.363 44.160.336 (34.140.973) 8.885.335 42.515.455 (33.630.120) 7 Milieu en gezondheid 6.580.238 7.198.820 (618.582) 6.838.453 7.344.261 (505.808) 8 Wonen 2.051.586 3.014.479 (962.893) 540.960 1.757.442 (1.216.482) 9 Inwoners en bestuur 528.260 3.996.788 (3.468.528) 397.360 4.190.543 (3.793.183)

Subtotaal programma's (A) 27.622.701 81.746.461 (54.123.760) 24.026.762 78.275.583 (54.248.821)

Algemene dekkingsmiddelen Lokale heffingen 5.562.930 - 5.562.930 5.683.096 - 5.683.096 Algemene uitkeringen 56.245.194 9.651 56.235.543 56.790.408 20.204 56.770.204 Dividend 264.338 - 264.338 265.000 - 265.000 Saldo financieringsfunctie 133.162 (107.001) 240.163 98.464 (155.570) 254.034 Overige algemene dekkingsmiddelen ------

Subtotaal algemene dekkingsmiddelen (B) 62.205.624 (97.350) 62.302.974 62.836.968 (135.366) 62.972.334

Onvoorzien, Overhead en VpB Onvoorziene uitgaven - - - - 160.518 (160.518) Overhead 146.095 9.032.570 (8.886.475) 86.647 8.621.170 (8.534.523) Vennootschapsbelasting ------

Subtotaal overhead en VpB (D) 146.095 9.032.570 (8.886.475) 86.647 8.781.688 (8.695.041)

Gerealiseerd totaal baten en lasten (A+B+C+D=E) 89.974.420 90.681.681 (707.261) 86.950.377 86.921.905 28.472

Toevoeging/onttrekking aan reserves 1 Veiligheid 11.663 - 11.663 - - - 2 Openbaar gebied 1.019.338 651.585 367.753 114.317 - 114.317 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 75.355 - 75.355 66.521 - 66.521 4 Onderwijs 9.320 976.810 (967.490) 168.770 477.391 (308.621) 5 Sport, cultuur en recreatie 1.720.708 1.480.000 240.708 121.679 - 121.679 6 Sociaal domein 784.719 279.417 505.302 106.452 - 106.452 7 Milieu en gezondheid 91.916 - 91.916 - - - 8 Wonen 223.277 580.287 (357.010) 82.081 - 82.081 9 Inwoners en bestuur 27.270.717 27.101.724 168.993 581.794 792.696 (210.902)

Subtotaal mutaties reserves (F) 31.207.013 31.069.823 137.190 1.241.614 1.270.087 (28.473)

Gerealiseerd resultaat (E+F=G) 121.181.433 121.751.504 (570.071) 88.191.991 88.191.992 (1)

130

Omschrijving Begroting Realisatie ná wijziging 2020 2020 Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Programma 1 Veiligheid 100.542 2.653.176 (2.552.634) 403.942 2.866.847 (2.462.905) 2 Openbaar gebied 81.095 6.976.482 (6.895.387) 117.891 6.845.300 (6.727.409) 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 19.090 687.735 (668.645) 21.976 655.901 (633.925) 4 Onderwijs 7.025.954 9.493.343 (2.467.389) 7.613.649 9.482.904 (1.869.255) 5 Sport, cultuur en recreatie 482.173 4.369.587 (3.887.414) 433.320 4.380.223 (3.946.903) 6 Sociaal domein 10.246.957 46.478.928 (36.231.971) 11.132.593 45.805.450 (34.672.857) 7 Milieu en gezondheid 6.893.453 7.465.386 (571.933) 7.039.428 7.865.739 (826.311) 8 Wonen 790.883 2.954.123 (2.163.240) 2.546.743 2.730.938 (184.195) 9 Inwoners en bestuur 468.960 7.287.173 (6.818.213) 761.931 6.122.453 (5.360.522)

Subtotaal programma's (A) 26.109.107 88.365.933 (62.256.826) 30.071.473 86.755.755 (56.684.282)

Algemene dekkingsmiddelen Lokale heffingen 6.054.096 - 6.054.096 6.044.378 - 6.044.378 Algemene uitkeringen 60.209.508 20.204 60.189.304 60.554.974 9.651 60.545.323 Dividend 211.938 - 211.938 157.062 - 157.062 Saldo financieringsfunctie 118.464 (175.570) 294.034 89.062 (114.648) 203.710 Overige algemene dekkingsmiddelen ------

Subtotaal algemene dekkingsmiddelen (B) 66.594.006 (155.366) 66.749.372 66.845.476 (104.997) 66.950.473

Onvoorzien, Overhead en VpB Onvoorziene uitgaven - 31.829 (31.829) - 53.083 (53.083) Overhead 86.649 8.838.894 (8.752.245) 313.897 7.967.248 (7.653.351) Vennootschapsbelasting ------

Subtotaal onvoorzien (C) 86.649 8.870.723 (8.784.074) 313.897 8.020.331 (7.706.434)

Gerealiseerd totaal baten en lasten (A+B+C+D=E) 92.789.762 97.081.290 (4.291.528) 97.230.846 94.671.089 2.559.757

Toevoeging/onttrekking aan reserves 1 Veiligheid 120.491 - 120.491 120.491 - 120.491 2 Openbaar gebied 778.126 - 778.126 174.828 131.600 43.228 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 156.443 - 156.443 134.734 - 134.734 4 Onderwijs 439.522 477.391 (37.869) 73.068 795.618 (722.550) 5 Sport, cultuur en recreatie 2.710.678 2.573.408 137.270 2.653.428 2.802.356 (148.928) 6 Sociaal domein 829.709 666.896 162.813 803.626 922.129 (118.503) 7 Milieu en gezondheid 79.818 - 79.818 342.615 194.646 147.969 8 Wonen 1.118.839 - 1.118.839 229.032 343.458 (114.426) 9 Inwoners en bestuur 4.118.628 2.243.030 1.875.598 2.391.902 3.425.334 (1.033.432)

Subtotaal mutaties reserves (F) 10.352.254 5.960.725 4.391.529 6.923.724 8.615.141 (1.691.417)

Gerealiseerd resultaat (E+F=G) 103.142.016 103.042.015 100.001 104.154.570 103.286.230 868.340

131

De toelichting op het overzicht van baten en lasten

1. Analyse van de afwijkingen tussen begroting ná wijziging en de jaarstukken

De onderstaande tabellen geven de baten en lasten van de programma’s weer, zowel vóór als ná de mutaties in de reserves. Conform de financiële verordening worden afwijkingen t.o.v. de begroting ná wijziging op taakveld groter dan € 25.000 toegelicht.

Programma 1 - Veiligheid

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Crisisbeheersing en brandweer 40.126 39.500 39.500 41.169 1.669 V Openbare orde en veiligheid 85.768 63.542 61.042 362.773 301.731 V Totale baten 125.894 103.042 100.542 403.942 303.400 V Lasten Crisisbeheersing en brandweer 1.954.947 2.022.906 2.140.260 2.136.449 3.811 V Openbare orde en veiligheid 431.699 431.475 512.916 730.398 (217.482) N Totale lasten 2.386.646 2.454.381 2.653.176 2.866.847 (213.671) N

Resultaat programma 1 vóór bestemming (2.260.752) (2.351.339) (2.552.634) (2.462.905) 89.729 V Onttrekkingen aan reserves 11.663 - 120.491 120.491 - Stortingen in reserves - - - - - Resultaat programma 1 ná bestemming (2.249.089) (2.351.339) (2.432.143) (2.342.414) 89.729 V

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 90.000 voordelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbare orde en veiligheid € 302.000 Voordeel Ja Toelichting: Het Rijk heeft een extra bijdrage van € 300.000 V uitgekeerd in het kader van ‘’overlast veroorzakende asielzoekers’’.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbare orde en veiligheid € 217.000 Nadeel Ja Toelichting: Voor toezicht en handhaving heeft het Rijk in verband met de corona maatregelen een bedrag van € 66.304 uitgekeerd. In 2020 is hiervan € 24.688 V niet besteedt. Voor een rechtstreekse verbinding tussen het AZC Ter Apel en het station in Emmen wordt zeven dagen per week een pendelbus ingezet. De lasten in 2020 bedragen € 220.000 N. Aan integraal veiligheidsbeleid is € 22.000 N meer besteedt dan geraamd.

132

Programma 2 – Openbaar gebied

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Verkeer, wegen en water 58.716 22.669 63.815 77.255 13.440 V Openbaar groen 15.067 17.280 17.280 40.636 23.356 V Totale baten 73.783 39.949 81.095 117.891 36.796 V Lasten Verkeer, wegen en water 3.169.533 3.265.547 3.991.938 3.808.484 183.454 V Openbaar groen 2.844.404 2.938.521 2.984.544 3.036.816 (52.272) N Totale lasten 6.013.937 6.204.068 6.976.482 6.845.300 131.182 V

Resultaat programma 2 vóór bestemming (5.940.154) (6.164.119) (6.895.387) (6.727.409) 167.978 V Onttrekkingen aan reserves 1.019.338 114.317 778.126 174.828 (603.298) N Stortingen in reserves 651.585 - - 131.600 (131.600) N Resultaat programma 2 ná bestemming (5.572.401) (6.049.802) (6.117.261) (6.684.181) (566.920) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 567.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld - Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Verkeer, wegen en water € 183.000 Voordeel Deels Toelichting: Het totale voordeel op de lasten van het onderdeel bruggen bedraagt € 38.000 V. Voor een bedrag van € 509.000 V is de uitvoering van achterstallig onderhoud uit nota OOR nog niet uitgevoerd en doorgeschoven naar 2021. Deze lagere kosten hebben geen effect op het rekeningresultaat omdat ook de onttrekking uit de reserves voor een evenredig bedrag niet heeft plaatsgehad. Zie hieronder bij “reserves”. Ook is er voor een bedrag van € 650.000 N een voorziening gevormd vanwege het achterstallige onderhoud wat recent bij brug 5 in de vesting Bourtange is geconstateerd. De achterstand in het onderhoud bij die brug is zodanig dat een onveilige situatie is opgetreden. Dit wordt aangemerkt als een verplichting per balansdatum, wat het vormen van een voorziening vereist. Verder is er vanuit het onderhoudsbudget voor € 78.000 V een fietsbrug gerenoveerd, wat formeel een investering is. Deze kosten zijn alsnog uit het onderhoudsbudget gehaald en op de balans verantwoord. Hierdoor is er in de exploitatie een voordeel ten opzichte van de begroting, die wel budgettair neutraal is omdat er ter dekking van de jaarlijkse afschrijvingslasten een dekkings-reserve is gevormd voor hetzelfde bedrag. Zie hieronder bij “reserves”. Als laatste is er bij de bruggen een voordeel van € 95.000 V op kapitaallasten, doordat investeringen in de tijd wat achterblijven ten opzichte van de begroting. Voor een deel van dit voordeel (€ 66.000) zijn ook de onttrekkingen uit gebonden reserves hierdoor lager (zie reserves). Op openbare verlichting is er een voordeel van € 60.000 V. Er vindt volop vervanging plaats maar die projecten zijn nog niet volledig gerealiseerd waardoor de kapitaallasten lager uitvallen (€ 28.000). Deels zijn de onttrekkingen uit gebonden reserves hierdoor wel lager. Verder was er aanzienlijk minder onderhoud nodig doordat er veel verlichting is vervangen. De energiekosten voor verlichting waren wel hoger dan begroot ondanks dat het verbruik is gedaald. Dit heeft vooral te maken met hogere prijzen. Per saldo bedraagt het voordeel op onderhoud en energie samen ca. € 32.000. Voor het opstellen van de wegenlegger is € 25.000 V beschikbaar gesteld. Dit budget wordt via de reserve (zie bij “reserves”) overgeheveld naar 2021 omdat deze werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd. Verder zijn de kapitaallasten bij de wegen € 53.000 V lager dan begroot, voornamelijk doordat op bepaalde investeringen nog niet wordt afgeschreven omdat die projecten nog niet zijn afgerond. Ook hier zijn de onttrekkingen uit gebonden reserves lager, en wel voor € 38.000.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbaar groen € 52.000 Nadeel Deels Toelichting: De lasten op openbaar groen, inclusief bermen en sloten, zijn € 52.000 N hoger. Er is achterstand in

133 het onderhoud aan het openbaar groen, waardoor hier ca. € 8.000 meer is uitgegeven. Verder zij er minder leges kapvergunningen ontvangen (€ 8.000) en is er meer slootruigte afgevoerd (€ 9.000). Het resterende verschil wordt grotendeels veroorzaakt doordat er meer kosten vanuit kostenplaatsen, bijvoorbeeld van de tractiemiddelen, zijn doorbelast aan het openbaar groen.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 603.000 Nadeel Deels Toelichting: De navolgende onttrekkingen uit reserves hebben (deels) niet plaatsgehad omdat de projecten (deels) nog niet zijn uitgevoerd. De gemaakte kosten zijn daarom lager dan begroot, waarmee ook de onttrekkingen uit de reserves evenredig lager zijn.  Achterstallig onderhoud uitvoeringsplannen nota OOR: € 509.000 (incidenteel);  Kapitaallasten van geactiveerde investeringen: € 94.000 (uit gebonden reserve, structureel).

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Storting € 132.000 Nadeel Ja Toelichting: De wegenlegger moet nog worden opgesteld. Dit budget wordt overgeheveld naar 2021 door storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen (€ 25.000). Voor de renovatie van een fietsbrug is uit het onderhoudsbudget € 78.000 in een gebonden reserve gestort om de toekomstige afschrijvingslasten te kunnen dekken. De boekwinst op de afgeschreven zelfrijdende hoogwerker ad. € 29.000 wordt op die zelfde wijze overgeheveld naar 2021. De hoogwerker is in 2020 door een ongeval niet langer bruikbaar. De verzekering heeft de boekwaarde uitgekeerd zodat die transactie budgettair neutraal kon verlopen. Aanvullend op de verzekeringsuitkering is € 29.000 ontvangen voor de verkoop van het wrak. Dit budget wordt overgeheveld naar 2021 omdat in de eerste maanden totdat de nieuw bestelde hoogwerker is geleverd nog een vervangende hoogwerker gehuurd moet worden.

134

Programma 3 – Bedrijvigheid en duurzaamheid

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Fysieke bedrijfsinfrastructuur - - - - - Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 22.782 32.850 19.090 21.976 2.886 V Economische promotie 17.164 - - - - Totale baten 39.946 32.850 19.090 21.976 2.886 V Lasten Fysieke bedrijfsinfrastructuur 306 - - - - Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 46.986 75.997 78.073 77.256 817 V Economische promotie 678.408 539.740 609.662 578.645 31.017 V Totale lasten 725.700 615.737 687.735 655.901 31.834 V

Resultaat programma 3 vóór bestemming (685.754) (582.887) (668.645) (633.925) 34.720 V Onttrekkingen aan reserves 75.355 66.521 156.443 134.734 (21.709) N Stortingen in reserves - - - - - Resultaat programma 3 ná bestemming (610.399) (516.366) (512.202) (499.191) 13.011 V

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 13.000 voordelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Economische promotie € 31.000 Voordeel Ja Toelichting: Het voordeel ten opzichte van de begroting wordt veroorzaakt door het project recreatieve voorzieningen Renneborg – ter Walslage. Het project recreatieve voorzieningen Renneborg - ter Walslage is van start gegaan in 2019. Van het begrote bedrag is € 19.000 V niet uitgegeven. Voorgesteld wordt dit restant budget over te hevelen naar 2021. Door de gevolgen van corona zijn er weinig beurzen en evenementen georganiseerd € 12.000 V.

135

Programma 4 - Onderwijs

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Openbaar basisonderwijs 6.782.133 5.788.710 5.867.961 6.741.548 873.587 V Onderwijshuisvesting 286.145 199.202 199.202 224.837 25.635 V Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 633.094 729.753 958.791 647.264 (311.527) N Totale baten 7.701.372 6.717.665 7.025.954 7.613.649 587.695 V Lasten Openbaar basisonderwijs 6.737.017 5.638.285 6.019.997 6.250.028 (230.031) N Onderwijshuisvesting 1.389.766 1.302.601 1.297.830 1.353.519 (55.689) N Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 1.834.368 2.117.556 2.175.516 1.879.357 296.159 V Totale lasten 9.961.151 9.058.442 9.493.343 9.482.904 10.439 V

Resultaat programma 4 vóór bestemming (2.259.779) (2.340.777) (2.467.389) (1.869.255) 598.134 V Onttrekkingen aan reserves 9.320 168.770 439.522 73.068 (366.454) N Stortingen in reserves 976.810 477.391 477.391 795.618 (318.227) N Resultaat programma 4 ná bestemming (3.227.269) (2.649.398) (2.505.258) (2.591.806) (86.548) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 87.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbaar basisonderwijs € 873.000 Voordeel Ja Toelichting: In 2020 is er in totaal € 595.000 V meer aan rijksvergoeding ontvangen. Aan ziekte- en zwangerschapsuitkering is in totaal € 262.000 V ontvangen. Hier staan ook € 262.000 aan loonkosten voor vervanging tegenover. Verder is de ontvangen vergoeding conciërge MFA € 15.000 V hoger dan geraamd. De overige kleine afwijkingen betreffen in totaal € 1.500 V.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onderwijshuisvesting € 25.000 Voordeel Deels Toelichting: De RSG heeft over de in rekening gebrachte exploitatie lasten van 2018 en 2019 voor het asielonderwijs Westermarke bezwaar aangetekend. De exploitatielasten zijn gecrediteerd en terug gestort aan de RSG € 42.000 N. De ontvangen huur voor de MFA in Vlagtwedde en Sellingen waren hoger dan geraamd € 60.000 V. De ontvangen huur voor de gymzalen is € 7.000 V hoger ten opzichte van de raming.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onderwijsbeleid en leerlingenzaken € 312.000 Nadeel Ja Toelichting: De ontvangen Rijksvergoeding voor het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) was in 2020 € 32.000 V hoger dan geraamd. De werkelijke uitgaven voor het OAB liggen in 2020 ver onder de beschikbare middelen € 334.000 N. Deze middelen zijn als vooruit ontvangen middelen gereserveerd voor de komende jaren. Het ontvangen bedrag aan trajectbegeleiding RMC was € 8.000 N lager dan geraamd. Op diverse overige posten Onderwijsbeleid en leerlingzaken is per saldo sprake van een nadeel van € 2.000 N.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbaar basisonderwijs € 230.000 Nadeel Ja Toelichting: Er zijn in 2020 hogere loonkosten gemaakt ad € 432.000 N. Naast vervanging i.v.m. ziekte en zwangerschap (zie baten), komt dit ook door prijsstijging in de cao en door uitbreiding i.v.m. hogere leerlingaantallen op de Interschool. Door de gevolgen van corona waren de overige personeelskosten (inhuur extern personeel, reis- en verblijfskosten, studiekosten ed.) lager (€ 172.000 V). In 2020

136 waren de afschrijvingslasten lager (€ 20.000 V). Dit komt met name doordat investeringen in ICT zijn uitgesteld. Ook de huisvestingskosten zijn door de corona-situatie lager uitgevallen (€ 10.000 V). Verder waren de kosten voor bestuurlijke contributies hoger (€ 13.000 N), de kosten voor juridische ondersteuning lager (€ 7.000 V) en de kosten voor cultuureducatie lager (€ 6.000 V).

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onderwijshuisvesting € 56.000 Nadeel Ja Toelichting: St.Primenius ontvangt een jaarlijkse huurvergoeding voor het gebruik van de gymzaal van de H.Gerardus school in Ter Apel. Deze vergoeding heeft in 2018 en 2019 niet plaatsgevonden en is als nog in 2020 betaald € 15.000 N. De inhuur van schoonmaak- en conciergediensten is bij de MFA’s in Vlagtwedde en Sellingen hoger uit gevallen dan geraamd € 44.000 N. De kapitaalslasten voor de huisvesting VO (RSG) zijn € 16.000 V lager dan begroot aangezien de nieuwbouw nog niet gerealiseerd is en de kapitaalslasten voor de nieuwbouw wel opgenomen zijn in de begroting 2020. Tevens is de huisvestingsvergoeding voor het RSG € 24.000 V lager dan begroot. Verder is er een bijdrage van € 5.000 N verstrekt voor bouwkundige aanpassingen van SWS de Driesprong en zijn de onderhoudskosten voor de gymzalen € 32.000 N hoger dan begroot.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onderwijsbeleid en leerlingzaken € 296.000 Voordeel Ja Toelichting: De uitgaven voor het gymvervoer Westerwolde Noord en Plaggenborg waren € 10.000 N hoger dan geraamd. In het jaar 2020 is voor het Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) met € 334.000 V ver onder het beschikbare budget gebleven. Deze middelen worden gereserveerd voor de komende jaren. De gemaakte kosten voor het leerlingenvervoer waren in 2019 € 15.000 N lager dan geraamd. Verder was het onderhoud peuterspeelzalen € 13.000 N hoger dan begroot.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 366.000 Nadeel Ja Toelichting: De kapitaallasten voor de investering nieuwbouw RSG zijn lager. De investering is nog niet helemaal afgerond. Hierdoor was er een lagere onttrekking uit de gebonden reserve ter dekking van de kapitaallasten (€ 10.000 N). Uit de reserves gebouwafhankelijk OBS (€ 64.000 N), personeel OBS (€ 247.000 N) en de reserve leerling afhankelijk OBS (€ 46.000 N) is minder onttrokken dan begroot.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Toevoeging € 318.000 Nadeel Ja Toelichting: In de reserve zorgfonds basisonderwijs heeft een (administratieve) correctie op logopedie plaatsgevonden (€ 12.000 N). De dotatie in de reserves personeel OBS (€ 274.000 N) en de reserve leerlingafhankelijk OBS (€ 50.000 N) is hoger dan de raming. De hogere dotatie vindt plaats door het voordeel (hogere rijksbijdrage) op openbaar basisonderwijs. De dotatie in de reserve gebouwafhankelijk OBS is (18.000 V) lager dan de raming.

137

Programma 5 – Sport, cultuur en recreatie

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Sportbeleid en activering 11.380 12.500 32.500 31.180 (1.320) N Sportaccommodaties 207.392 190.039 182.064 122.233 (59.831) N Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie - - - - - Musea 133.572 139.907 139.907 139.907 - Cultureel erfgoed 48.317 28.139 28.139 41.877 13.738 V Media 100.824 96.583 96.583 96.403 (180) N Openbaar groen en (openlucht)recreatie 774 3.980 2.980 1.720 (1.260) N Totale baten 502.259 471.148 482.173 433.320 (48.853) N Lasten Sportbeleid en activering 389.533 430.931 482.758 426.440 56.318 V Sportaccommodaties 1.524.837 1.399.157 1.508.615 1.783.356 (274.741) N Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 302.386 334.094 334.094 334.019 75 V Musea 226.899 341.138 232.569 263.671 (31.102) N Cultureel erfgoed 814.509 515.918 674.350 527.101 147.249 V Media 778.001 763.125 763.125 761.179 1.946 V Openbaar groen en (openlucht)recreatie 252.439 350.891 374.076 284.457 89.619 V Totale lasten 4.288.604 4.135.254 4.369.587 4.380.223 (10.636) N

Resultaat programma 5 vóór bestemming (3.786.345) (3.664.106) (3.887.414) (3.946.903) (59.489) N Onttrekkingen aan reserves 1.720.708 121.679 2.710.678 2.653.428 (57.250) N Stortingen in reserves 1.480.000 - 2.573.408 2.802.356 (228.948) N Resultaat programma 5 ná bestemming (3.545.637) (3.542.427) (3.750.144) (4.095.831) (345.687) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 346.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Sportaccommodaties € 60.000 Voordeel Ja Toelichting: Door de gevolgen van corona zijn bij de zwembaden alleen maar euro-kaartjes verkocht. De opbrengst blijft in totaal € 53.000 N achter bij de raming. Ook de huuropbrengsten van sporthal en - zalen zijn vanwege de coronaperiode achtergebleven ten opzichte van de raming € 7.000 N.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Sportbeleid en activering € 56.000 Voordeel Ja Toelichting: Er is € 13.000 V uitgetrokken voor notariskosten in verband met vestigen recht van opstal tennisgebouwen Ter Apel en Ter Apelkanaal. Het vestigen recht van opstal zal naar verwachting in 2021 plaatsvinden. Voorgesteld wordt het budget over te hevelen naar 2021. Door de gevolgen van corona zijn er minder activiteitensubsidies aangevraagd en zijn minder activiteiten voor de doelgroepensport en op scholen georganiseerd € 33.000 V. Van het budget in 2020 voor de sportformateur is € 1.200 V overgebleven. Verder is van het budget voor combinatiefuncties/buurtsportcoaches € 9.000 V niet besteedt.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Sportaccommodaties € 274.000 Nadeel Ja Toelichting: De energielasten van de zwembaden zijn met € 22.000 N Overschreden. Dit komt deels door extra kosten van het, vanwege corona, verlengde zwembadseizoen en deels door het niet realiseren van de geraamde energiebesparing. Ook de inhuur lasten van personeel voor de zwembaden zijn in totaal met € 47.000 N overschreden. Dit komt doordat er door de gevolgen van corona extra kassamedewerkers moesten worden ingezet en na een waarschuwing van de provincie is er extra inzet geweest van toezichthouders. Per bassin moet een toezichthouder worden ingezet. In rustige

138 tijden was er één toezichthouder aanwezig voor beide bassins. Verder zijn de gemiddelde loonkosten de laatste jaren behoorlijk gestegen. Voor het onderhoud aan de sportzaal in Vlagtwedde en de sporthal Ter Apel is € 223.000 N meer besteedt dan geraamd. Op het onderhoud budget van de sportvelden is € 18.000 V overgebleven ten opzichte van de raming.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Musea € 31.000 Nadeel Ja Toelichting: Voor het onderhoud aan Streekmuseum De OudeWolden en Kamp De Beetse is € 31.000 N meer besteedt dan geraamd.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Cultureel erfgoed € 147.000 Voordeel Ja Toelichting: Het Rijk heeft voor lokale en culturele instellingen € 150.840 V aan corona-compensatie uitgekeerd. De uitkering aan culturele instellingen vindt plaats in 2021 op basis van de jaarverantwoordingen. Voorgesteld wordt om het corona compensatiebudget over te hevelen naar 2021. Door de gevolgen van corona zijn er minder activiteitensubsidies aangevraagd € 30.000 V Het onderhoud aan de molens is in 2020 € 91.000 N hoger dan geraamd. Voor de vesting Bourtange is aan civiel technisch onderhoud € 57.000 V minder uitgegeven.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Openbaar groen en € 89.000 Voordeel Ja (openlucht)recreatie Toelichting: Door de gevolgen van corona zijn er minder uitgegeven aan vaarrecreatie € 7.000 V. Voor de vaarwegen en vaarrecreatie zijn een aantal projecten (Oeverbescherming Stads/Ter Apelkanaal, Baggeren Haven Bourtange, overbeschoeiing Westerwolde-Zuid en overbeschoeiing Barnflair Oost/West) nog niet afgerond in 2019. Hierdoor zijn er voor deze projecten nog geen kapitaallasten geboekt waardoor er een voordeel ontstaat van € 79.000 V. Verder is minder onderhoud gepleegd aan speeltuinen en speelweiden € 3.000 V.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 57.000 Nadeel Ja Toelichting: Een nadeel van € 57.000 N wordt veroorzaakt doordat er geen onttrekking uit de reserves heeft plaatsgevonden voor kapitaallasten oeverbeschoeiing Barnflair Oost-West ad € 20.000 en overbeschoeiing Westerwolde-Zuid ad € 36.000, omdat deze projecten vertraging hebben opgelopen.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Toevoeging € 229.000 Nadeel Ja Toelichting: Voor vier budgetten van in totaal € 229.000 N wordt voorgesteld om deze over te hevelen naar 2021 door middel van storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen. - Corona-compensatie budget lokale en culturele instellingen € 151.000 - Notariskosten vestigen recht van opstal tennisgebouwen € 13.000 - Civieltechnisch onderhoud brug 1,3 en 4 Bourtange € 54.000 - Sportterrein 't Heem, renoveren atletiekbaan (Mip 1933) € 11.000

139

Programma 6 – Sociaal domein

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Samenkracht en burgerparticipatie 236.869 166.867 146.004 147.063 1.059 V Wijkteams - - - - - Inkomensregelingen 8.038.781 7.905.100 9.344.750 10.050.408 705.658 V Begeleide participatie 697.536 - - 36.905 36.905 V Arbeidsparticipatie 201.000 164.568 164.568 101.371 (63.197) N Maatwerkvoorzieningen (WMO) 74 5.000 5.000 - (5.000) N Maatwerkdienst-verlening 18+ 388.573 310.000 285.335 294.434 9.099 V Maatwerkdienst-verlening 18- 20.000 52.500 20.000 141.500 121.500 V Geëscaleerde zorg 18+ 436.530 281.300 281.300 360.912 79.612 V Totale baten 10.019.363 8.885.335 10.246.957 11.132.593 885.636 V Lasten Samenkracht en burgerparticipatie 4.165.180 3.976.877 4.027.893 3.764.741 263.152 V Wijkteams 1.981.809 1.336.109 1.383.462 1.279.713 103.749 V Inkomensregelingen 9.928.178 9.804.862 11.048.162 10.794.661 253.501 V Begeleide participatie 10.157.806 10.000.790 10.994.801 10.826.601 168.200 V Arbeidsparticipatie 1.974.455 1.510.453 1.572.724 1.446.303 126.421 V Maatwerkvoorzieningen (WMO) 885.434 898.240 1.032.323 1.226.666 (194.343) N Maatwerkdienst-verlening 18+ 6.926.321 7.065.642 7.991.740 8.351.210 (359.470) N Maatwerkdienst-verlening 18- 7.972.497 7.773.460 8.261.173 7.918.728 342.445 V Geëscaleerde zorg 18+ 168.656 149.022 166.650 196.827 (30.177) N Totale lasten 44.160.336 42.515.455 46.478.928 45.805.450 673.478 V

Resultaat programma 6 vóór bestemming (34.140.973) (33.630.120) (36.231.971) (34.672.857) 1.559.114 V Onttrekkingen aan reserves 784.719 106.452 829.709 803.626 (26.083) N Stortingen in reserves 279.417 - 666.896 922.129 (255.233) N Resultaat programma 6 ná bestemming (33.635.671) (33.523.668) (36.069.158) (34.791.360) 1.277.798 V

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 1.278.000 voordelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Inkomensregelingen € 706.000 Voordeel Deels Toelichting: Er is aan Buig-gelden € 200.000 V meer ontvangen dan geraamd. Verder staat er nog een reservering (terug te betalen voorschot vangnet uitkering 2018) aan het Rijk van € 351.000 V welke in 2019 al met de gebundelde uitkering verrekend is. Op de uitvoering van de TOZO-regeling is een voordeel behaald van € 225.000 V Behaald. Dit komt met name doordat alle aanvragen binnen de vaste formatie zijn afgewikkeld. Binnen de algemene bijstand (€ 37.000 N) en uitvoering bijstand zelfstandigen (€ 52.000 N) zijn er minder baten behaald dan begroot. Op bijzondere bijstand en armoedebeleid is een voordeel behaald van € 19.000 V.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Begeleide participatie € 37.000 Voordeel Ja Toelichting: In 2019 is er bij Afeer een claim (Westerlee-gelden) gedaan op de gelden die bestemd zijn voor de herstructurering van de WSW in Oost Groningen. Het bedrag wat hiervoor in 2019 ontvangen is betreft € 698.000. Het restant van € 37.000 V is in 2020 ontvangen. .

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Arbeidsparticipatie € 63.000 Nadeel Ja Toelichting: In 2019 zijn een aantal onderdelen van het werkdeel WWB, zoals jobcoaching, reiskosten,

140 scholingskosten en loonwaardemetingen betaald en bij Afeer in rekening gebracht. In 2020 heeft Afeer deze onderdelen zelf betaald € 63.000 N. Hiermee is een voordeel bij de lasten ontstaan.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Maatwerk-dienstverlening 18- € 121.500 Voordeel Ja Toelichting: De gemeente Stadskanaal heeft de preventiemiddelen over het tijdvak 2016/2017 afgerekend. Dit betreft een voordeel van € 121.500 V.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Geëscaleerde zorg 18+ € 80.000 Voordeel Ja Toelichting: Bij het opmaken van de rekening in het jaar 2020 is bij de voorlopige afrekening € 80.000 V meer uitgekeerd van de (Centrum) gemeente Groningen betreffende het aandeel niet bestede middelen Beschermd Wonen ten opzichte van de begrote cijfers.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Samenkracht en burgerparticipatie € 263.000 Voordeel Deels Toelichting: Het Rijk heeft voor voorschoolse voorzieningen peuters (€ 16.849 V), Noodopvang ouders met cruciaal beroep (€ 36.107 V) en compensatie vrijwilligersorganisaties Jeugd (€ 10.008 V) € 63.000 V aan corona-compensatie uitgekeerd. In 2021 worden deze bedragen uitgekeerd. Voorgesteld wordt om de corona-compensatie vergoeding voor vrijwilligersorganisaties Jeugd over te hevelen naar 2021. Door de gevolgen van corona en door restituties van subsidies over 2019 is er € 86.000 V minder aan kinderopvang en peuterspeelzaalwerk uitgegeven. De COA vergoeding binnen de algemene uitkering (zie baten) is als budget uitgezet onder vluchtelingen en statushouders € 42.000 V. Voor het ontvangen budget (€ 29.000 V) voor de Inrichting wet inburgering wordt in 2021 uitvoering aan gegeven. Voorgesteld wordt dit budget over te hevelen naar 2021. Verder is er € 13.000 V minder uitgeven voor het onderdeel vluchtelingen en statushouders dan begroot. Voor het mantelzorgcompliment is over 2019 en 2020 in totaal € 30.000 V aan mantelzorgbonnen overgebleven.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Wijkteams € 104.000 Voordeel Deels Toelichting: Door een verschuiving van uitgaven naar het product ‘nieuwe taken Jeugd’ is er een overschot van € 24.000 V op het product Centrum Jeugd en Gezin onderdeel exploitatie CJGV. Verder is aan het Eerstelijnsloket voor Jeugd & WMO onderdeel uitvoeringsbudget € 80.000 V minder uitgegeven. Dit komt onder andere omdat de C3 module (€ 22.000) is opgezegd. Van het transformatie en harmonisatiebudget Wmo is € 30.000 overgebleven. Verder heeft er een verschuiving (€ 28.000) van de uitgaven naar het product ‘nieuwe taken Jeugd’ plaatsgevonden. Voorgesteld wordt om € 10.000 over te hevelen voor de ondersteuning bij toezicht en advies Wmo. Voor dit onderdeel wordt vaste formatie gecreëerd, wat de afgelopen jaren uit inhuur bestond.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Inkomensregelingen € 253.000 Voordeel Ja Toelichting: Tegenover de lagere baten van Algemene bijstand en Uitvoering bijstand zelfstandigen staan evenredig lagere lasten van € 186.000 V (zie ook het onderdeel baten). Voor de TOZO-regeling is € 21.000 V minder uitgegeven dan geraamd. Verder is er een voordeel behaald op bijzondere bijstand en armoedebeleid € 35.000 V en op fraudebestrijding € 14.000 V. Aan kwijtscheldingen gemeentelijke belastingen is € 2.000 N meer verstrekt dan begroot.

141

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Begeleide participatie € 168.000 Voordeel Ja Toelichting: Het Rijk heeft voor de sociale werkvoorziening € 658.000 aan corona-compensatie uitgekeerd. Hiervan is in 2020 € 151.000 (verlies Afeer) besteedt. Op de uitvoering van de WSW is een nadeel behaald van € 261.000 N. Voor de inhuur van strategisch advies is € 53.000 N aan lasten gemaakt. Van het budget voor het begeleid werken binnen de sociale werkvoorziening is € 25.000 N meer uitgegeven dan begroot. Het restant van € 168.000 (Corona-compensatie) wordt voorgesteld om over te hevelen naar 2021.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Arbeidsparticipatie € 126.000 Voordeel Ja Toelichting: In 2019 zijn een aantal onderdelen van het werkdeel WWB, zoals jobcoaching, reiskosten, scholingskosten en loonwaardemetingen betaald en bij Afeer in rekening gebracht. In 2020 heeft Afeer deze onderdelen zelf betaald € 63.000 V (Zie baten). De fiscus heeft een uitspraak gedaan over de BTW compensatie van re-integratie activiteiten. Hierdoor hebben wij met terugwerkende kracht alsnog een suppletie opgaaf ingediend. Voor de jaren 2015 t/m 2019 betekent dit een teruggaaf van circa € 20.000 V. Verder is er voor het werkdeel WWB € 15.000 V en bij TDC € 28.000 V minder uitgegeven dan begroot.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Maatwerkvoorzieningen (WMO) € 194.000 Nadeel Deels Toelichting: In 2020 is € 194.000 N meer uitgegeven aan woningaanpassingen dan begroot. Er zijn in 2020 meer (grote) aanvragen voor woningaanpassingen geweest. Op de vervoersvoorzieningen incl. rolstoelen is € 26.000 N meer uitgegeven dan begroot. Door de gevolgen van corona is in 2020 geen uitvoering gegeven aan project rookmelders. Voorgesteld wordt om het restant budget van € 26.000 V over te hevelen naar het jaar 2021. In 2021 kan het project dan afgerond worden..

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Maatwerkdienstverlening 18+ € 360.000 Nadeel Deels Toelichting: Het aantal aanvragen huishoudelijke hulp is aanzienlijk hoger ten opzichte van 2018. Het budget van 2020 voor huishoudelijke hulp is met € 303.000 N overschreden. Het abonnementstarief met de eigen bijdrage van € 19 per maand heeft een aanzuigende werking op het aantal aanvragen voor huishoudelijke hulp. Ook was het budget van huishoudelijke hulp op de ondergrens geraamd, waardoor een overschrijding van dit budget in de lijn der verwachting lag. Verder zijn de verstrekte PGB’s WMO toegenomen met € 72.000 N. Op het budget voor schuldhulpverlening is € 15.000 V over gebleven.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Maatwerk-dienstverlening 18- € 342.000 Voordeel Nee Toelichting: Het overschot van € 163.000 V op de verstrekte PGB’s Jeugd wordt veroorzaakt door een verschuiving van PGB naar Zorg In Natura (ZIN). Het voordeel van € 179.000 V op de post transitiearrangement nieuwe taken (Jeugd) kan verklaard worden door een afvlakking van de uitgaven, mede door interventies als Ondersteuner Jeugd en Gezin bij de huisarts, de afbakening met andere wetten en in voorkomende gevallen kortere indicaties.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Geëscaleerde zorg 18+ € 30.000 Nadeel Nee Toelichting: Voor het onderdeel uitvoering maatschappelijke opvang is € 30.000 N meer uitgegeven ten op zichte

142 van de raming. Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel Onttrekking € 26.000 Nadeel Ja Door de gevolgen van corona is er geen uitvoering gegeven aan het project rookmelders. De overheveling van het budget van 2019 naar 2020 (€ 26.000 N) is hierdoor in de reserve aangegane verplichtingen blijven zitten.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Storting € 255.000 Nadeel Ja Toelichting: Voor vijf budgetten van in totaal € 255.000 N wordt voorgesteld om deze over te hevelen naar 2021 door middel van storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen. - Corona-compensatie budget vrijwilligersorganisaties Jeugd € 10.000 - Corona-compensatie budget buurten dorpshuizen € 21.000 - Corona-compensatie budget Sociale Werkbedrijven € 168.000 - Inrichting wet inburgering € 29.000 - Uitvoering daken thuisloosheid (beschermd wonen) € 18.000 - Ondersteuning bij toezicht en advies Wmo € 10.000

143

Programma 7 – Milieu en gezondheid

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Volksgezondheid 6.085 9.830 9.830 17.088 7.258 V Riolering 3.721.740 3.722.186 3.722.186 3.742.250 20.064 V Afval 2.785.957 3.036.427 3.056.427 3.207.542 151.115 V Milieubeheer 95 - - 97 97 V Begraafplaatsen en crematoria 66.361 70.010 105.010 72.451 (32.559) N Totale baten 6.580.238 6.838.453 6.893.453 7.039.428 145.975 V Lasten Volksgezondheid 612.651 998.333 1.067.151 957.564 109.587 V Riolering 2.814.305 2.705.455 2.705.456 2.701.863 3.593 V Afval 2.468.021 2.371.737 2.422.737 2.944.419 (521.682) N Milieubeheer 1.156.361 1.127.357 1.122.847 1.099.733 23.114 V Begraafplaatsen en crematoria 147.482 141.379 147.195 162.160 (14.965) N Totale lasten 7.198.820 7.344.261 7.465.386 7.865.739 (400.353) N

Resultaat programma 7 vóór bestemming (618.582) (505.808) (571.933) (826.311) (254.378) N Onttrekkingen aan reserves 91.916 - 79.818 342.615 262.797 V Stortingen in reserves - - - 194.646 (194.646) N Resultaat programma 7 ná bestemming (526.666) (505.808) (492.115) (678.342) (186.227) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 186.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Afval € 151.000 Voordeel Deels Toelichting: De lasten voor de verwerking van PMD zijn fors hoger, echter dit wordt voor een deel goedgemaakt door meer opbrengsten van het afvalfonds (€ 108.000 V). Andere noemenswaardige verschillen zijn € 13.000 V meer zwerfafvalvergoeding en hogere opbrengsten van grofvuil (€ 30.000 V).

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Begraafplaatsen € 32.000 Nadeel Nee Toelichting: De baten graf- en begrafenisrechten zijn € 32.000 N lager ten opzichte van de raming. Bij de ombuigingen 2020 is de raming opgehoogd met € 35.000. De werkelijke baten zijn hierop achter gebleven.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Volksgezondheid € 110.000 Voordeel Deels Toelichting: Het voorstel is om niet bestede rijksmiddelen GIDS (Gezond in de Stad) ad € 34.000 V, impuls kansrijke start ad € 10.000 V en ambulantisering GGZ ad € 60.000 V in 2020 over te hevelen naar het jaar 2021. Verder is voor het Rijksvaccinatieprogramma € 10.000 V minder uitgegeven dan begroot. Voorgesteld wordt om dit budget over te hevelen naar 2021 t.b.v. vaccinaties Covid-19 in 2021. Op de overige onderdelen binnen volksgezondheid betreft een nadeel van € 4.000 N.

144

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Afval € 522.000 Nadeel Deels Toelichting: Voornamelijk de kosten voor het verwerken van afval zijn hoger, en wel € 416.000 N. Een belangrijke oorzaak is de stijging van de verwerkingskosten voor PMD door o.a. veel afkeur. Verder is er in 2020 17% meer restafval verwerkt, waarschijnlijk vanwege de Corona pandemie. Ook de kosten voor het gebrachte afval zijn € 185.000 N hoger. Vooral de kosten van de milieustraten zijn fors gestegen doordat er 14% (ca. 200 ton) meer grof afval is gebracht, waarschijnlijk eveneens voor een groot deel door de Corona pandemie. Ook is er een gering nadeel doordat de kosten voor glas en textiel zijn gestegen door een slechte marktprijs. Verder is er op het inzamelen van afval juist een voordeel, namelijk van € 75.000 V. De kosten voor het inzamelen van papier zijn met € 75.000 N gestegen door de lage marktprijs voor papier. Verder is in de begroting 2020 rekening gehouden met de te verwachten kosten van het grondstoffenplan wat in mei was vastgesteld. Dit plan werd in november weer ingetrokken waardoor een aantal extra kosten zoals de container wissels, het containermanagement en het huren van extra inzamel- voertuigen werden opgeschort. Het totale voordeel wat hierdoor in 2020 is ontstaan bedraagt ongeveer € 150.000 V. Omdat het nadeel op het gehele onderdeel afval al erg groot is, hebben wij ervoor gekozen dit gereserveerde budget niet over te hevelen naar 2021 maar eerst de voorlopige resultaten van 2021 af te wachten. Eventuele meerkosten zullen dan indien nodig bij de bestuursrapportage alsnog worden verantwoord.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 263.000 Voordeel Ja Toelichting: Een voordeel in de exploitatie op dit onderdeel betekent dat er meer is onttrokken uit de reserves. Er is een aanzienlijk tekort op het onderdeel afval. Afgesproken is de resultaten in de exploitatie te muteren op de egalisatiereserve. Deze reserve bevat echter nog slechts een saldo van € 103.000 V. Dit saldo wordt dan ook volledig onttrokken uit de egalisatiereserve. De egalisatiereserve voor riolering wordt op grond van de nieuwe notitie lokale heffingen van de commissie BBV omgezet in een egalisatievoorziening. Om die reden is het volledige saldo van die reserve, namelijk € 135.000 V, vrijgevallen en vervolgens weer naar een voorziening overgeboekt. Voor de aanschaf van het pasjessysteem op de milieustraat is € 25.000 V aan de reserve aangegane verplichtingen onttrokken.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Toevoeging € 195.000 Nadeel Ja Toelichting: Op het onderdeel riolering kan een voordeel op de exploitatie ad. € 80.000 N volgens afspraak worden gestort in een egalisatiereserve. Die reserve is overigens aan het einde van het jaar in zijn geheel omgezet in een voorziening; zie hiervoor. Verder wordt voorgesteld een viertal budgetten van in totaal € 115.000 N door middel van storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen overgeheveld naar het begrotingsjaar 2021, te weten: - GIDS gelden € 34.000 - Impuls kansrijke start € 10.000 - Ambulantisering GGZ € 60.000 - Rijksvaccinatie, vaccinatie Covid-19 € 11.000

145

Programma 8 – Wonen

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Ruimtelijke ordening 3.686 - - - - Wonen en bouwen 2.047.900 540.960 790.883 2.546.743 1.755.860 V Totale baten 2.051.586 540.960 790.883 2.546.743 1.755.860 V Lasten Ruimtelijke ordening 342.332 349.656 623.710 308.336 315.374 V Wonen en bouwen 2.672.147 1.407.786 2.330.413 2.422.602 (92.189) N Totale lasten 3.014.479 1.757.442 2.954.123 2.730.938 223.185 V

Resultaat programma 8 vóór bestemming (962.893) (1.216.482) (2.163.240) (184.195) 1.979.045 V Onttrekkingen aan reserves 223.277 82.081 1.118.839 229.032 (889.808) N Stortingen in reserves 580.287 - - 343.458 (343.458) N Resultaat programma 8 ná bestemming (1.319.903) (1.134.401) (1.044.401) (298.622) 745.779 V

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € -746.000 voordelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Wonen en bouwen € 1.756.000 Voordeel Ja Toelichting: Het rijk heeft een zestal Oost Groningse gemeenten een decentralisatie uitkering (DU) bevolkings daling toegekend van circa 11,2 miljoen. Met dit bedrag en aanvullende bijdragen moet het regionaal woon- en leefbaarheidplan Oost Groningen (RWLP) worden uitgevoerd. De helft van de DU is toegekend aan de individuele gemeenten en de andere helft is geoormerkt geld. De gemeente Westerwolde is tot 1 oktober 2020 penvoerder geweest. Het penvoerderschap is overgegaan naar de gemeente Oldambt. Er zijn in 2020 diverse projecten uitgevoerd en daarnaast zijn er kosten gemaakt voor het instandhouden van het programmabureau, in totaal voor een bedrag van € 914.000 N. Hiertegenover staat de eigen bijdrage vanuit de diverse gemeenten en de bijdragen vanuit het geoormerkte geld. In totaal groot € 914.000 V. Daarnaast zijn projecten voor de gemeente Delfzijl verricht ad € 37.000 N. Dit wordt ook weer in rekening gebracht met dekking voor overhead € 38.000 V. Daarnaast zijn er kosten gemaakt voor de regiodeal Oost Groningen ad € 133.000 N. Deze kosten zijn doorbelast aan de gemeente Oldambt als penvoerder van de Regiodeal € 133.000 V. Van de niet begrote specifieke uitkering Regeling Reductie Energiegebruik (RRE), die we hebben ontvangen om huiseigenaren te helpen energie te besparen, is in 2020 € 46.000 V als bate ingezet; de rest is gereserveerd voor komende jaren. Een even grote last is verantwoord aan de lastenzijde. Het restant voordeel op dit taakveld betreft een verrekening van de krimpgelden € 5.000 N. Op de ontvangen leges van omgevingsvergunningen is er een voordeel van € 290.000 V. Dit heeft grotendeels te maken met de ontvangen leges voor zonneparken (Zonnepark Vlagtwedde II € 100.000, Solarfields € 100.000 en LC Energie € 75.000). Verder is er voor de zonneparken € 340.000 V aan participatiebijdragen ontvangen.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Ruimtelijke ordening € 315.000 Voordeel Ja/Nee Toelichting: Het opstellen van de omgevingsvisie (omgevingswet), omgevingsplan en het digitaal stelsel omgevingswet is nog niet afgerond (€ 255.000 V). Aan deze onderdelen wordt in 2021 verder gewerkt. Op dit moment wordt er minder gebruik gemaakt van de budgetten voor advisering voor stedenbouwkundig onderzoek en bestemmingsplannen, mede in afwachting van de omgevingswet. Hierdoor is er een voordeel van € 60.000 V.

146

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Wonen en bouwen € 92.000 Nadeel Ja Toelichting: Voor een verklaring van de last inzake het RWLP wordt verwezen naar de toelichting bij de baten (€ 1.084.000 N). De ontvangen krimpgelden 2020 ad € 192.000 is ook als (uitgaven)budget geraamd. Hiervan is € 21.000 uitgegeven. Er resteert nog een budget van € 171.000 V. Verder hebben wij in 2020 voor € 41.000 N aan (niet begrote) uitgaven gedaan ten laste van de RRE middelen (zie baten). Aan diverse duurzaamheidsprojecten is in 2020 nog geen invulling gegeven € 520.000 V. Op algemeen volkshuisvestingsbeleid is de rente projectfinanciering op de geleende gelden voor woningbouwcoöperaties abusievelijk foutief begroot, waardoor hier een voordeel van € 44.000 V is opgetreden. Dit is echter budgettair neutraal; een even groot nadeel is er op het onderdeel Treasury. Verder is er van het adviesbudget voor de woonvisie € 18.000 V overgebleven die via budgetoverheveling wordt meegenomen naar 2021. Van het budget wat voor inhuur van externe deskundigheid voor de zonneparken beschikbaar is gesteld bij de bestuursrapportage wordt € 154.000 V overgeheveld naar 2021. Het budget voor onderzoekskosten wat bij de Nota Openbare Ruimte (NOR) beschikbaar is gesteld is nog niet volledig uitgegeven; er is € 57.000 V overgebleven. De onttrekking uit de reserve beheer openbare ruimte is daarom voor een zelfde bedrag lager (zie reserves). Ook dit budget gaat mee naar 2021. Van de overige budgetten voor geografische informatievoorziening is € 15.000 V niet uitgegeven. Voornamelijk door Covid-19 waren er in 2020 veel minder aanvragen voor het Fonds wonen en leven, waardoor er € 44.000 V is overgebleven. Ook het gebiedsgericht werken is nog maar minimaal van de grond gekomen, waardoor hier € 11.000 V van het budget is overgebleven.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 890.000 Nadeel Ja/Nee Toelichting: Doordat het opstellen van de omgevingsvisie nog niet is afgerond is er minder uitgegeven in 2020 en daarmee ook minder onttrokken uit de reserve omgevingswet (€ 261.000 N). Dit zelfde geldt voor het niet uitgegeven deel van Mip 1911 Fonds leefbare dorpen (€ 44.000 N). De geplande uitgaven voor duurzaamheid zijn niet gerealiseerd. Hierdoor is er minder onttrokken uit de bestemmingsreserve duurzaamheid (€ 528.000 N). Het onderzoek NOR 2020 is nog niet afgerond. Hierdoor is er ook minder onttrokken aan de reserve beheer openbare ruimte (€ 57.000 N).

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Toevoeging € 343.000 Nadeel Ja Het overschot op de krimpgelden 2020 van € 171.000 N is gestort in de bestemmingsreserve woonvisie. Voor twee budgetten van in totaal € 172.000 N wordt voorgesteld om deze over te hevelen naar 2021 door middel van storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen. - Externe inhuur t.b.v. woonvisie € 18.000 - Inhuur externe deskundigheid voor de zonneparken € 154.000

147

Programma 9 – Inwoners en bestuur

Taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Bestuur 16.847 - - 16.598 16.598 V Burgerzaken 309.342 209.787 209.787 299.847 90.060 V Overige gebouwen en gronden 424.977 160.073 231.673 442.429 210.756 V OZB woningen - - - - - Overige baten en lasten (222.906) 27.500 27.500 3.057 (24.443) N Totale baten 528.260 397.360 468.960 761.931 292.971 V Lasten Bestuur 2.089.086 1.714.550 2.111.854 2.457.723 (345.869) N Burgerzaken 1.932.313 2.540.435 2.778.531 2.359.413 419.118 V Overige gebouwen en gronden 487.914 239.531 1.733.925 277.332 1.456.593 V OZB woningen 271.845 250.655 250.655 342.327 (91.672) N Overige baten en lasten (784.370) (554.628) 412.208 685.658 (273.450) N Totale lasten 3.996.788 4.190.543 7.287.173 6.122.453 1.164.720 V

Resultaat programma 9 vóór bestemming (3.468.528) (3.793.183) (6.818.213) (5.360.522) 1.457.691 V Onttrekkingen aan reserves 27.270.717 581.794 4.118.628 2.391.902 (1.726.726) N Stortingen in reserves 27.101.724 792.696 2.243.030 3.425.334 (1.182.304) N Resultaat programma 9 ná bestemming (3.299.535) (4.004.085) (4.942.615) (6.393.954) (1.451.339) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 1.451.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Burgerzaken € 90.000 Voordeel Ja Toelichting: Er is € 90.000 V meer aan leges ontvangen dan geraamd. Dit komt met name door de uitgifte van meer reis- en persoonsdocumenten.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Overige gebouwen en gronden € 211.000 Voordeel Deels Toelichting: Er is meer aan gronden verkocht dan waarmee rekening is gehouden; de boekwinst is € 85.000 V hoger dan verwacht. Aan huur en pacht van gronden is een voordeel behaald van € 10.000 V. De opbrengst van huur en overige gebouwen is € 13.000 N lager dan geraamd. Verder is er voor geluidswerende maatregelen op basis van bestemmingsplan Zuid Groningen een bijdrage van de Avebe ontvangen van € 120.000 V en voor Bourtanger Tuinen is een exploitatie bijdrage ontvangen van € 9.000 V.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Bestuur € 346.000 Nadeel Deels Toelichting: Aan raadsleden is een nabetaling gedaan in verband met de hogere raadsvergoeding over de periode 2018 t/m 2020 € 20.000 N. Door de gevolgen van corona waren de reis- en verblijfkosten, congressen ed. lager € 3.000 V. De lasten m.b.t bestuurders zijn € 44.000 V lager dan begroot. Dit komt met name door een lagere verzekeringspremie De lasten m.b.t wachtgelden, pensioenen en uitkeringen aan (voormalige) bestuurders zijn € 669.000 N hoger dan begroot. Afgelopen jaar hebben we een inhaalslag gemaakt m.b.t. de wethouders pensioenen. Voor een aantal voormalige bestuurders was nog geen voorziening gevormd en een deel van de gevormde voorzieningen waren nog niet op niveau. De voorziening zit nu weer op het gewenste niveau, zodat niet het risico gelopen wordt dat toekomstige uitkeringen niet meer uitbetaald kunnen worden. Van de herindelingskosten, waarvoor in de raden van beide voormalige gemeenten kredieten beschikbaar zijn gesteld, is

148

€ 290.000 V aan budget overgebleven. De overige afwijkingen bedragen € 6.000 V.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Burgerzaken € 419.000 Voordeel Ja/Nee Toelichting: Door de hogere uitgifte van reis- en persoonsdocumenten zijn er meer documenten bij burgerzaken aangekocht. Dit heeft geleid tot een nadeel van € 25.000 N. Van het budget verkiezingen is € 68.000 V over gebleven. De lasten voor de BRP-straat zijn € 376.000 V lager dan geraamd. Voorgesteld wordt om € 300.000 over te hevelen naar 2021 voor inschrijvingen oude zaken asielzoekers. Hiervoor wordt extra personeel ingezet.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Overige gebouwen en gronden € 1.457.000 Voordeel Ja/Nee Toelichting: In september 2020 is de nota Onderhoud gemeentelijke gebouwen in de raad aan de orde geweest. De raad heeft destijds besloten om een voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen in te stellen. Daarnaast dient er uiterlijk in november 2022 een strategisch vastgoedplan aan de raad ter besluitvorming worden voorgelegd. Nu kan op dit moment de voorziening niet “hard” gemaakt worden. Met andere woorden er dient volgens de BBV voorschriften een onderbouwing aan een voorziening ten grondslag liggen. Deze onderbouwing is er nu niet. Pas als de raad het strategisch vastgoedplan uiterlijk november 2022 vaststelt, is er een onderbouwing voor de voorziening. Bij de jaarrekening 2020 wordt nu voorgesteld om de reserves onderhoud gemeentelijke gebouwen in stand te houden en het instellen van de voorziening onderhoud gebouwen, zodra het strategisch vastgoedplan aan de Raad ter besluitvorming wordt voor gelegd. De voorziening is dus in 2020 nog niet gevormd (€ 1.398.000 V) en de reserves onderhoud gebouwen zijn nog niet vrijgevallen (€ 1.398.000 N bij onderdeel reserves). In 2022 als het strategisch vastgoed plan is vastgesteld kan de reserve weer worden omgezet in een voorziening. In 2020 is € 200.000 V budget beschikbaar gesteld voor het opstellen van de Nota onderhoud gebouwen. Voorgesteld wordt het budget over te hevelen naar 2021 om het onderzoek voor het opstellen van de Nota onderhoud gebouwen uit te voeren. Het onderhoudsbudget van woningen en overige gebouwen is met € 131.000 N overschreden. De uitvoeringskosten voor gronden en landerijen zijn met € 10.000 N overschreden.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? OZB woningen € 92.000 Nadeel Ja Toelichting: In 2020 zijn er extra uitgaven aan updates van het belastingpakket gedaan. Betreft overgang naar natuurlijke personen, berichtenverkeer van het belastingpakket aanpassen i.v.m. aansluiting op andere pakketten zoals Burgerzaken en aanvullen van ontbrekende jaren (vanaf 2009) Bellingwedde en Vlagtwedde op de landelijke voorziening (LV)-WOZ. Daarnaast zijn er in 2020 meer proceskosten vergoedingen uitbetaald aan no cure pay bureaus plus een éénmalige uitbetaling van een dwangsom (€ 92.000 N).

Taakveld – lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Overige baten en lasten € 273.000 Nadeel Ja Toelichting: Dit betreft de onder andere de dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren van € 255.000 N. Dit komt met name door openstaande debiteuren Belastingen. De openstaande debiteuren van de periode 2014 t/m 2017 blijven grotendeels openstaan. De kans dat deze vorderingen binnen komen is gering. De invorderingskosten gemeentelijke belastingen zijn € 10.000 V lager dan geraamd. Het ombuigingsvoorstel optimalisering dienstverlening van € 60.000 N is niet ingevuld. Door de gevolgen van corona zijn de exploitatielasten € 32.000 V (catering, kantoorbenodigdheden ed.) lager dan begroot.

149

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Onttrekking € 1.727.000 Nadeel Ja Toelichting: Van de herindelingskosten, op grond van door beide voormalige gemeenten genomen raadsbesluiten, is € 292.000 N niet onttrokken uit de algemene reserve (zie ook Bestuur lasten). Doordat de voorziening onderhoud gebouwen is vrijgevallen (zie lasten overige gebouwen en gronden), is nu hetzelfde bedrag van € 1.398.000 N gestort in de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen. Mip 1918 Privacy is nog niet afgerond. De overheveling van het budget van 2019 naar 2020 (€ 12.000 N) is hierdoor in de reserve aangegane verplichtingen blijven zitten. Van het door de raad beschikbaar gestelde corona-budget van € 100.000 is niet het volledige bedrag uitgeven. Een bedrag van € 24.000 N is ter dekking niet uit de algemene reserve onttrokken.

Reserves Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Toevoeging € 1.182.000 Nadeel Ja Toelichting: In de reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen is een storting van € 34.000 N geboekt. Dit betreft heet voordeel op het onderhoudsbudget gemeentelijke gebouwen. Voor negen budgetten van in totaal € 1.148.000 N wordt voorgesteld om deze over te hevelen naar 2021 door middel van storting in de bestemmingsreserve aangegane verplichtingen. - Restant budget (ingeleend) personeel € 400.000 - Restant budget studie en opleidingskosten € 95.000 - Corona-compensatie budget verkiezingen € 59.000 - Budget opstellen nota onderhoud gebouwen € 200.000 - Inhuur budget personeel i.v.m. inschrijven asielzoekers € 300.000 - MIP 1918 Privacy € 38.000 - Project mobiele telefonie € 21.000 - Budget Automatisering (Wifi, uitbreiding servicedesk Grid, aanschaf laptops) € 30.000 - MIP 1932 Nota onderhoud gemeentelijke gebouwen € 5.000

Algemene dekkingsmiddelen

Lokale heffingen

Algemene dekkingsmiddelen Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking Lokale heffingen begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Baten OZB woningen 3.445.369 4.770.493 4.901.993 5.037.905 135.912 V Baten OZB niet-woningen 1.843.101 615.270 868.770 639.595 (229.175) N Baten Forensenbelasting 32.670 56.000 56.000 77.945 21.945 V Baten Toeristenbelasting 241.790 241.333 227.333 288.933 61.600 V Totale baten 5.562.930 5.683.096 6.054.096 6.044.378 (9.718) N Lasten Baten OZB woningen - - - - - Baten OZB niet-woningen - - - - - Baten Forensenbelasting - - - - - Baten Toeristenbelasting - - - - - Totale lasten - - - - - V

Saldo lokale heffingen 5.562.930 5.683.096 6.054.096 6.044.378 (9.718) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 10.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

150

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Baten OZB € 93.000 Nadeel Ja Toelichting: De baten OZB zijn € 93.000 hoger dan begroot. Bij de bestuursrapportage 2020 zijn de baten OZB verhoogd, doordat de definitieve waarde van de woningen per saldo hoger zijn gewaardeerd. De raming is teveel opgehoogd, waardoor er nu een nadeel ontstaat. Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Baten Toeristenbelasting € 62.000 Voordeel Ja Toelichting: Het Rijk heeft corona-compensatie uitgekeerd € 59.000 V gederfde inkomsten toeristenbelasting. De inschatting is dat de raming voor de toeristenbelasting wel gehaald wordt, ondanks de corona periode in 2020.

151

Algemene uitkering

Algemene dekkingsmiddelen Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking Algemene uitkeringen begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Uitkeringen gemeentefonds 45.992.096 47.065.758 49.327.345 49.672.810 345.465 V Integratie-uitkering Sociaal domein 10.253.098 9.724.650 10.882.163 10.882.164 1 V Totale baten 56.245.194 56.790.408 60.209.508 60.554.974 345.466 V Lasten Uitkeringen gemeentefonds 9.651 20.204 20.204 9.651 10.553 V Integratie-uitkering Sociaal domein - - - - - Totale lasten 9.651 20.204 20.204 9.651 10.553 V

Saldo algemene uitkeringen 56.235.543 56.770.204 60.189.304 60.545.323 356.019 V

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 356.000 voordelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Uitkeringen gemeentefonds € 356.000 Voordeel Ja Toelichting: De hogere algemene uitkering wordt enerzijds veroorzaakt door de decembercirculaire 2020 (B&W 19-1-2021) die bij rekening wordt verantwoord (jaar 2020 € 46.000 V, oude jaren € 32.000 V en COA € 125.000 N). Ook is voor de specifieke uitkering sport € 56.000 V meer ontvangen dan geraamd. Hier tegenover staat een hogere wegvallende btw teruggaaf op sportaccommodaties als gevolg van de verruiming van het sportbesluit. Daarnaast is bij de decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021 € 159.000 V aanvullend ontvangen voor coronacompensatie. Tevens is er nog een balanspost m.b.t 2020 opgenomen om aansluiting te krijgen met de laatste uitkeringsspecificatie van het ministerie € 175.000 V. Tenslotte is € 11.000 V minder besteed aan het landelijke arbeidsmarkt en opleidingsfonds gemeenten.

Voorgesteld wordt om de niet bestede middelen voor coronacompensatie uit de decembercirculaire 2020 en de maartbrief 2021 ad € 114.000 via resultaatbestemming over te hevelen naar 2021.

152

Dividend

Algemene dekkingsmiddelen Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking Dividenden begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Bank Nederlandse Gemeenten 82.807 80.000 44.263 12.494 (31.769) N Nutsbedrijven 181.531 185.000 167.675 144.568 (23.107) N Totale baten 264.338 265.000 211.938 157.062 (54.876) N Lasten Bank Nederlandse Gemeenten - - - - - V Nutsbedrijven - - - - - V Totale lasten - - - - - V

Saldo dividend 264.338 265.000 211.938 157.062 (54.876) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 55.000 nadelig.

De dividenduitkering van de BNG is € 32.000 lager dan begroot en de dividenduitkering van de aandelen Enexis is € 23.000 lager dan begroot.

Saldo financieringsfunctie

Algemene dekkingsmiddelen Realisatie Primitieve Begroting Realisatie Afwijking Saldo financieringsfunctie begroting ná wijziging t.o.v. begroting 2019 2020 2020 2020 ná wijziging V/N Baten Ontvangen rente van langl. Geldleningen 122.638 98.464 98.464 70.200 (28.264) N Ontvangen rente van kortl. geldleningen 10.524 - 20.000 18.862 (1.138) N Ontvangen rente projectfinanciëring 65.587 109.087 109.087 65.587 (43.500) N Doorbelaste rente projectfinanciëring (65.587) (109.087) (109.087) (65.587) 43.500 V Totale baten 133.162 98.464 118.464 89.062 (29.402) N Lasten Betaalde rente van langlopende geldleningen 160.242 145.119 145.119 141.603 3.516 V Betaalde rente voor kortl.geldleningen 1.921 20.000 - 11.485 (11.485) N Betaalde rente projectfinanciëring 236.087 273.587 273.587 233.587 40.000 V Doorbelaste omslagrente (269.164) (317.672) (317.672) (267.736) (49.936) N Doorbelaste rente grondexploitatie - (3.017) (3.017) - (3.017) N Doorbelaste rente projectfinanciëring (236.087) (273.587) (273.587) (233.587) (40.000) N Totale lasten (107.001) (155.570) (175.570) (114.648) (60.922) N

Saldo financieringsfunctie 240.163 254.034 294.034 203.710 (90.324) N

Ten opzichte van de begroting ná wijziging bedraagt de afwijking € 90.000 nadelig.

Het verschil tussen de gerealiseerde en de begrote baten en lasten per taakveld, indien de afwijking groter is dan € 25.000, kan als volgt worden verklaard.

Taakveld – Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Ontvangen rente langlopende leningen € 28.000 Nadeel Ja Toelichting: Door hogere aflossingen op uitgezette geldleningen, zijn er lagere rente baten ontvangen.

Taakveld – Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Doorbelaste omslagrente € 50.000 Voordeel Ja Toelichting: Aangezien niet alle investeringen ook daadwerkelijk zijn gestart c.q. zijn afgerond, is de doorberekening van de renteomslag lager dan begroot.

153

Onvoorziene uitgaven

De aanwending van de onvoorziene uitgaven wordt in de volgende paragraaf uiteengezet.

Overhead

Het onderdeel Overhead kan als volgt worden gespecificeerd:

Overhead 2019 2020 Realisatie Primitieve begroting Begroting ná wijziging Realisatie Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten Beleidsadvisering - - - 238.087 - 238.087 - 238.087 Beleidscyclus - - 12.000 821.481 12.000 821.481 10.000 797.304 Gemeentesecretaris - - - 134.951 - 134.951 - 135.902 Ondernemingsraad - - - 12.224 - 12.224 - 342 Extern advies - - - 202.575 - 202.575 5.000 191.474 Publieksvoorlichting, communicatie en representatie - - - 204.470 - 204.470 368 183.854 Online dienstverlening - - - 205.850 - 205.850 - 202.866 Catering Sellingen - - - 30.856 - 20.856 637 20.813 Catering Wedde - - 3.000 18.000 3.000 13.000 1.662 13.244 Personeels- en salarisadministratie - - - 79.120 - 80.120 - 79.923 Opleiding personeel - - - 267.142 - 267.142 - 172.324 Arbeidsvoorwaarden en rechtspositie personeel - - - 76.440 - 76.440 - 90.411 Functiewaarderingsysteem - - - 25.975 - 25.975 - 25.975 Organisatie - - - 88.425 - 88.425 - 89.631 Arbeidsomstandigheden - - - 103.605 - 103.605 - 104.622 Advisering overlegstructuren - - - 15.585 - 15.585 - 15.585 Telefonie - - - 109.775 - 124.775 212 108.373 Telefonische dienstverlening - - - 266.250 - 266.250 - 270.074 Postbehandeling - - - 208.054 - 208.054 - 202.498 Kantoorbenodigdheden - - 3.000 139.925 3.000 123.375 2.793 108.685 Archief - - - 542.681 - 536.281 - 501.678 Automatisering en systeembeheer - - - 1.668.666 - 1.790.722 145.179 1.654.961 Overhead, overig - - 68.647 729.404 68.647 749.404 147.503 357.738 Financiële administratie - - - 422.667 - 422.667 - 425.814 Personeelsvoorzieningen - - - 442.780 - 532.780 - 331.464 Leidinggeven - - - 811.668 - 811.668 - 811.668 Gemeentehuis Wedde - - - 194.853 - 190.452 - 210.812 Gemeentehuis Sellingen - - - 257.792 - 272.017 - 300.250 Klachtenafhandeling - - - 46.755 - 46.755 - 46.755 Gebouw en terrein werkplaats Sellingen - - - 37.451 - 37.451 - 44.621 Gebouw en terrein werkplaats Ter Apel - - - 32.366 - 32.365 - 33.958 Gebouw en terrein werkplaats Vriescheloo - - - 65.326 - 63.121 - 68.507 Goederen werkplaatsen - - - 119.973 - 119.973 543 127.035 Totaal overhead - - 86.647 8.621.172 86.647 8.838.896 313.897 7.967.248

Baten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Overhead € 227.000 Voordeel Ja Toelichting: Er heeft meer detachering plaatsgevonden van eigen personeel. Dit heeft geleid tot een voordeel van € 78.000 V. De datalijnkosten over 2019 en 2020 zijn vergoed door de Grid € 145.000 V. Verder heeft Stichting Belangen Eigenaars Parc Emslandermeer een bijdrage van € 5000 V geleverd voor de kosten voor het onderzoek zwembad Vlagtwedde.

Lasten Bedrag Na- of voordeel Incidenteel? Overhead € 872.000 Voordeel Ja Toelichting: In 2020 is er geen inhuur geweest voor de interne controles € 10.000 V. Deze hebben wij binnen de vaste formatie uitgevoerd. De uitgaven van de Ondernemingsraad waren € 12.000 V lager dan de raming. Op het budget externe advies kosten is € 11.000 V overgebleven. Door de gevolgen van corona zijn de opleidingskosten personeel lager uitgevallen € 95.000 V en zijn een aantal vaste vacatures niet ingevuld € 427.000 V. Ook de inhuur kosten van tijdelijk personeel waren hierdoor lager € 111.000 V. Door de corona-periode waren de kosten voor kantoorbenodigdheden ook lager € 15.000 V en zijn er minder werkzaamheden uitgevoerd voor de digitalisering van het archief € 12.000 V. Verder is het project voor mobiele telefonie nog niet afgerond € 21.000 V en waren de lasten voor automatiseringsapparatuur lager € 136.000 V. Er is een besparing op abonnementen en contributies gerealiseerd van € 23.000 V.

154

2. Aanwending van het bedrag voor onvoorzien

Het bedrag voor onvoorzien is in 2020 als volgt besteed:

Begrotings- Omschrijving Bedrag wijziging Onvoorziene uitgaven Primitief Saldo primitieve begroting 100.000 Onvoorziene uitgaven 8 Harmonisatie tennisbanen, -13.000 notariskosten/overdr.belasting Onvoorziene uitgaven 8 Extern advies inzake aankoop- -10.000 voorstel Emslandermeer Onvoorziene uitgaven 8 Aanvullende module key2- -4.000 begraven Onvoorziene uitgaven 8 Minder dividend BNG -35.737 Onvoorziene uitgaven 8 Minder dividend Enexis -28.952 Saldo 8.311

Van het saldo onvoorzien € 100.000 per 1-1-2020 is per 31-12-2020 een saldo van € 8.311 overgebleven.

3. Overzicht van incidentele baten en lasten per programma

In de onderstaande tabel zijn de incidentele baten en lasten 2020 opgenomen.

155

Begroting na wijziging Realisatie Programma Taakveld Omschrijving Baten Lasten Baten Lasten 1 Veiligheidsmaatregelen Aandeel kosten ''De Inloop'' Ter Apel 12.000 35.411 1 Veiligheidsmaatregelen Corona-compensatie Toezicht en handhaving 66.304 66.304 66.304 41.615 Totaal 1 66.304 78.304 66.304 77.027 2 Verkeer, vervoer en water Opstellen verkeersmodel 7.806 16.706 7.806 15.900 2 Verkeer, vervoer en water Aanschaf webapplicatie MOOR 2.500 - 2 Verkeer, vervoer en water Reparatie verzakkingen aanleg kabels en leidingen 25.898 14.999 2 Verkeer, vervoer en water Degeneratievergoeding kabels en leidingen 33.340 35.472 2 Verkeer, vervoer en water Schilderwerk bruggen 149.745 128.766 2 Verkeer, vervoer en water Uitvoeringsplan OOR 2018 achterstallig onderhoud 250.000 - 2 Verkeer, vervoer en water Uitvoeringsplan OOR 2019 achterstallig onderhoud 259.000 - Totaal 2 41.146 703.849 43.278 159.665 3 Bedrijfsregelingen Corona-comp. gederfde markt/evenementen leges 9.910 9.910 9.910 2.663 3 Economische promotie Corona-comp. gederfde toeristenbelasting 59.000 59.000 59.000 - 3 Economische promotie Recr. Voorzieningen Renneborg-Ter Walslage - 68.000 - 46.291 Totaal 3 68.910 136.910 68.910 48.954 4 geen - - Totaal 4 - - - - 5 Sportbeleid en activering Sportakkoord (meicirculaire 2019) 7.000 5.040 5 Sportbeleid en activering Uitvoeringsbudget lokaal sportakkoord 20.000 20.000 20.000 20.000 5 Sportbeleid en activering Harmonisatie tennisbanen 13.000 - 5 Sportbeleid en activering Extern advies ivm aankoopvoorstel Emslandermeer 10.000 13.613 5 Sportaccommodaties Onderzoek Zwembad Parc Emslandermeer 30.000 37.692 5 Cultuur Co-financiering 75 jaar vrijheid 15.000 5.912 5 Cultuur Corona-compensatie lokale/culturele instellingen 150.840 150.840 150.840 - 5 Openbaar groen Afeer, subsidiedaling 44.250 44.250 Totaal 5 170.840 290.090 170.840 126.507 6 Burgerparticipatie Verhoging taalniveau statushouders 28.734 28.734 28.734 - 6 Burgerparticipatie Begeleiding inburgeringsplichtige asielmigraten 28.440 28.440 28.440 28.440 6 Burgerparticipatie Project Even Buurten 114.295 114.295 6 Burgerparticipatie Project onafh. Cliëntondersteuning 113.536 113.536 6 Burgerparticipatie Corona-compensatie voorschoolse voorz. peuters 16.849 16.849 16.849 - 6 Burgerparticipatie Corona-comp. noodopvang ouders cruciaal beroep 36.107 36.107 36.107 - 6 Burgerparticipatie Corona-compensatie buurten dorpshuizen 20.863 20.863 20.863 - 6 Burgerparticipatie Corona-compensatie vrijwilligersorganisaties jeugd 10.008 10.008 10.008 - 6 Inkomensregelingen Extra bijstandsuitkeringen TOZO-regeling 1.433.150 1.239.900 1.691.569 1.373.716 6 Inkomensregelingen Soza Xpert (Pilot intensivering fraudebestrijding) 27.000 13.101 6 Begeleide participatie Corona-compensatie participatie WSW 657.671 657.671 657.671 150.973 6 Maatwerkvoorzieningen WMO Roomeldersproject 26.083 - 6 Maatwerkdienstverlening 18+ Corona-comp. gederfde eigen bijdrage Wmo 49.665 49.665 49.665 49.665 6 Geëscaleerde zorg 18+ Corona-compensatie Inhaalzorg/meerkosten Wmo 25.753 25.753 25.753 296.005 6 Geëscaleerde zorg 18+ Beschermd Wonen 150.000 225.589 6 Geëscaleerde zorg 18- Corona-compensatie Inhaalzorg/meerkosten Jeugd 53.171 53.171 53.171 161.931 6 Geëscaleerde zorg 18- Data analyse Jeugd - 30.138 Totaal 6 2.510.411 2.448.075 2.844.419 2.331.800 7 Volksgezondheid Gidsgelden (decentr. Uitk.) 140.601 140.601 140.601 106.774 7 Volksgezondheid Gidsgelden - Impuls kansrijke start 34.442 34.442 24.543 7 Volksgezondheid Ambulantisering GGZ 34.050 - 7 Afval Opruimen chemisch afval nabij voetbalveld Ter Apel 20.000 40.000 18.244 36.501 7 Begraafplaatsen Aanvullende module Key2begraven 4.000 4.000 Totaal 7 195.043 253.093 158.845 171.818 8 Ruimtelijke ordening Uitvoeringsplan Omgevingswet 104.054 6.457 8 Ruimtelijke ordening Digitaal stelsel omgevingswet 150.000 - 8 Wonen en bouwen Inzet externe deskundigheid leges zonneparken 199.923 45.800 8 Wonen en bouwen Eerste deel leges zonneparken 199.923 199.923 8 Wonen en bouwen Krimpmiddelen 2020 191.873 191.873 681.121 61.514 8 Wonen en bouwen Wonen en leven 75.000 31.153 Totaal 8 391.796 720.850 881.044 144.923 9 Bestuur Herindelingskosten 2020 402.304 110.201 9 Bestuur Dotatie wachtgelden pensioenvoorzieningen - 32.192 701.584 9 Burgerzaken Corona-compensatie extra kosten verkiezingen 70.903 70.903 70.903 11.472 9 Treasury Verkoop aandelen Attero 11.627 11.627 9 Overige baten en lasten Onvoorziene uitgaven Covid-19 100.000 53.083 9 Overige gebouwen en gronden Aanleg ontsluitingsweg schoollaan Blijham 65.000 67.437 9 Overige gebouwen en gronden Inhuur planeconomische ondersteuning 6.600 6.600 9 Overige gebouwen en gronden Verkoop gronden 139.100 224.465 Totaal 9 221.630 676.999 306.995 950.377 AD Algemene uitkering Algemene uitkering: herindelingsbijdrage 775.349 775.349 Totaal AD 775.349 - 775.349 - Totaal 4.441.429 5.308.170 5.315.984 4.011.071

156

4. Overzicht van structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves

Toevoegingen en onttrekkingen uit reserves worden als structureel beschouwd wanneer het gaat om reguliere onttrekkingen uit dekkingsreserves (gebonden reserves i.v.m. kapitaallasten), óf wanneer het gaat om onttrekkingen uit een daartoe toereikende (bestemmings)reserve gedurende een periode van minimaal 3 jaar, met als doel het dekken van structurele lasten. Ook het omgekeerde geldt: structurele baten uit de begroting die meerjarig worden gestort in een (bestemmings)reserve worden eveneens hier verantwoord.

In de onderstaande tabel zijn de structurele mutaties 2019 in de reserves opgenomen.

157

Structurele onttrekkingen

Programma Taakveld Omschrijving Omschrijving Grootboeknummer Begroting ná Realisatie wijziging 2020 2020 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 6.552 6.552 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.000 4.824 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 3.357 3.357 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 2.500 2.250 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 650 2.150 2 Verkeer en vervoer Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 886 886 Totaal 2 20.019 3 Economische promotie Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.741 4.741 3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 1.134 1.134 3 Economische promotie Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 646 646 Totaal 3 6.521 4 Openbaar basisonderwijs Resultaat onderwijs 2020 B.R. gebouwafhankelijk OBS 122.967 58.975 4 Onderwijshuisvesting Huurvergoeding H.Gerardus B.R. Onderwijshuisvesting (WW) 4.773 4.773 4 Onderwijsbeleid en leerlingzaken Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.727 4.727 4 Onderwijshuisvesting Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.593 4.593 Totaal 4 73.068 5 Sportaccommodaties Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 38.622 38.622 5 Sportaccommodaties Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 7.992 7.992 5 Sportaccommodaties Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.793 4.793 5 Sportaccommodaties Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 4.351 4.351 5 Cultureel erfgoed Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 3.625 3.625 5 Cultureel erfgoed Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 2.485 2.485 5 Sportaccommodaties Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 327 327 Totaal 5 62.195 6 Samenkracht en burgerparticipatie Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 1.870 1.870 Totaal 6 1.870 8 Ruimtelijke ordening Omgevingsplan B.R. Omgevingswet (WW) 20.000 13.052 8 Wonen en bouwen Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 1.143 1.143 8 Wonen en bouwen Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 938 938 Totaal 8 15.133 9 Overige baten en lasten Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 7.000 7.000 Totaal 9 7.000 Overhead Overhead Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 5.253 5.253 Overhead Overhead Kapitaallasten 2020 Gebonden bestemmingsreserve 1.545 1.545 Totaal Overhead 6.798 Eindtotaal 192.604

Structurele toevoegingen

Programma Taakveld Omschrijving Omschrijving Grootboeknummer Begroting Realisatie ná 2020 wijziging 2020 4 Openbaar basisonderwijs Resultaat onderwijs JR 2020 leerl.afh. B.R. leerlingafhankelijk OBS - 50.075 4 Openbaar basisonderwijs Resultaat onderwijs JR 2020 Personeel OBSB.R. personeel OBS - 683.133 Totaal 4 733.208 6 Maatwerkdienstverlening 18+ Schuldhulpverlening Algemene reserve Westerwolde 51.012 51.012 Totaal 6 51.012 7 Riolering Storting BR egalisatie riolering B.R. Egalisatie riolering - 79.962 Totaal 7 79.962 Eindtotaal 864.182

158

5. EMU-saldo

Voor de gemeente Westerwolde kan het onderstaande aandeel in het EMU-saldo worden berekend. Het EMU-saldo wordt berekend overeenkomstig het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen in de gemeenschap.

2019 2020 2020 Omschrijving x € 1000,- x € 1000,- x € 1000,- Volgens realisatie Volgens begroting Volgens tot en met sept. 2020 Jaarstukken 2020 2019, aangevuld met raming resterende periode

1. Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves -707 28 2.560 (zie BBV, artikel 17c)

2. Mutatie (im)materiële vaste activa 4.535 7.168 11.579

3. Mutatie voorzieningen 1.612 1.985 3.997

4. Mutatie voorraden (incl. bouwgronden in exploitatie)

5. Verwachte boekwinst/verlies bij de verkoop van financiële vaste activa en (im)materiële vaste activa, alsmede de afwaardering van financiële vaste activa

Berekend EMU-saldo -3.630 -5.155 -5.022

6. Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de gemeente Westerwolde van toepassing zijnde regelgeving zijnde het algemene WNT maximum.

Het bezoldigingsmaximum in 2020 voor de gemeente Westerwolde is € 201.000 en voor de topfunctionaris zonder dienstbetrekking € 26.800 per maand (januari-juni) en € 20.300 per maand (juli- december) (jaarmaximum € 282.600). Het bezoldigingsmaximum is gekoppeld aan de duur van de opdracht. De genoemde bedragen zijn geen absolute maxima per kalendermaand; zij bepalen slechts hoe het bezoldigingsmaximum tot stand komt indien een bepaald aantal kalendermaanden wordt gewerkt.

Het weergegeven toepasselijke WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte.

1a. Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking en leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking vanaf de 13e maand van de functievervulling

159

bedragen x € 1 H. Scheper P.D. Nap

Functiegegevens Gemeentesecretaris Griffier

Aanvang en einde functievervulling in 2020 01-01-2020 - 31-12-2020 01-01-2020- 31-12-2020

Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte) 1 0,8333

Dienstbetrekking? ja ja

Bezoldiging

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen 107.324 72.122

Beloningen betaalbaar op termijn 26.313 17.203

Subtotaal 133.637 89.325

Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum 201.000 167.493

-/- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag n.v.t. n.v.t.

Totale bezoldiging 133.637 89.325

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan n.v.t. n.v.t. Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling n.v.t. n.v.t.

Hieronder volgt de tabel met de vergelijkende cijfers van 2019.

bedragen x € 1 H. Scheper A.A. Flikkema P.D. Nap

Functiegegevens Gemeentesecretaris Gemeentesecretaris Griffier

Aanvang en einde functievervulling in 2019 01-11-2019 - 31-12-2019 01-01-2019 - 01-08-2019 01-01-2019 - 31-12-2019

Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte) 1 1 0,8333

Dienstbetrekking? ja ja ja

Bezoldiging

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen 40.899 59.162 68.344

Beloningen betaalbaar op termijn 6.056 10.520 11.467

Subtotaal 46.955 69.682 79.812

Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum 80.833 113.167 161.660

Totale bezoldiging 46.955 69.682 79.812

160

1b. Leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking in de periode kalendermaand 1 t/m 12

bedragen x € 1

Functiegegevens

Kalenderjaar 2020

Periode functievervulling in het kalenderjaar (aanvang – einde) n.v.t.

Aantal kalendermaanden functievervulling in het kalenderjaar n.v.t.

Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum n.v.t.

Maximum uurtarief in het kalenderjaar n.v.t.

Maxima op basis van de normbedragen per maand n.v.t.

n.v.t. Individueel toepasselijke maximum gehele periode kalendermaand 1 t/m 12 n.v.t.

Bezoldiging n.v.t.

Werkelijk uurtarief lager dan het (gemiddeld) maximum uurtarief? n.v.t.

Bezoldiging in de betreffende periode n.v.t.

Totale bezoldiging gehele periode kalendermaand 1 t/m 12 n.v.t.

n.v.t.

-/- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag n.v.t.

Totale bezoldiging, exclusief BTW n.v.t.

n.v.t.

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan n.v.t.

Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling n.v.t.

7. Begrotingsrechtmatigheid

Eén van de belangrijkste elementen van de kaderstellende taak van het algemeen bestuur is het budgetrecht. Het algemeen bestuur heeft het recht om de budgetten toe te kennen. Het dagelijks bestuur is vervolgens verantwoordelijk voor het opzetten van een systeem van budgetbeheer dat moet waarborgen dat de baten en lasten binnen de begroting blijven. Omdat het algemeen bestuur de kaders stelt, is het overschrijden van de begroting in beginsel onrechtmatig. Het begrotingscriterium is uitgewerkt in de kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV. Hieruit blijkt dat in de volgende gevallen de overschrijding niet meeweegt in het accountantsoordeel:

• kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten; • kostenoverschrijdingen die passen binnen het beleid; • kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen.

161

Omschrijving Begroting Realisatie Verschil Overschrijding ná wijziging t.o.v. 2020 2020 begroting 1 Veiligheid 2.653.176 2.866.847 -213.671 Ja 2 Openbaar gebied 6.976.482 6.845.300 131.182 Nee 3 Bedrijvigheid en duurzaamheid 687.735 655.901 31.834 Nee 4 Onderwijs 9.493.343 9.482.904 10.439 Nee 5 Sport, cultuur en recreatie 4.369.587 4.380.223 -10.636 Ja 6 Sociaal domein 46.478.928 45.805.450 673.478 Nee 7 Milieu en gezondheid 7.465.386 7.865.739 -400.353 Ja 8 Wonen 2.954.123 2.730.938 223.185 Nee 9 Inwoners en bestuur 7.287.173 6.122.453 1.164.720 Nee Algemene dekkingsmiddelen -155.366 -104.997 -50.369 Nee Onvoorziene uitgaven 31.829 53.083 -21.254 Nee Overhead 8.838.894 7.967.248 871.646 Nee Vennootschapsbelasting - - - Nee Toevoeging aan reserves 5.960.725 8.615.141 -2.654.416 Ja Totaal lasten 103.042.015 103.286.230 -244.215

Toelichting op de overschrijdingen per programma:

Programma 1 Voor een rechtstreekse verbinding tussen het AZC Ter Apel en het station in Emmen wordt zeven dagen per week een pendelbus ingezet. De lasten in 2020 bedragen € 220.000 N. Het Rijk heeft een extra bijdrage van € 300.000 V uitgekeerd in het kader van ‘’overlast veroorzakende asielzoekers.

Programma 5 Door de gevolgen van corona zijn de lasten van personeel voor de zwembaden overschreden. Dit komt doordat er extra kassamedewerkers en toezichthouders moesten worden ingezet.

Programma 7 Voornamelijk de kosten voor het verwerken van afval zijn hoger, en wel € 416.000 N. Een belangrijke oorzaak is de stijging van de verwerkingskosten voor PMD door o.a. veel afkeur. Verder is er in 2020 17% meer restafval verwerkt, waarschijnlijk vanwege de Corona pandemie. Ook de kosten voor het gebrachte afval zijn € 185.000 N hoger. Vooral de kosten van de milieustraten zijn fors gestegen doordat er 14% (ca. 200 ton) meer grof afval is gebracht, waarschijnlijk eveneens voor een groot deel door de Corona pandemie.

Toevoegingen aan reserves De overschrijding op de toevoegingen aan de reserves worden veroorzaakt door de overheveling van budgetten en projecten van 2020 naar 2021 (bestemmingsreserve Aangegane verplichtingen). Gebeurtenissen na balansdatum

Het COVID-19 (Corona) virus heeft financiële gevolgen gehad voor de jaarrekening 2020 en zal ook gevolgen hebben voor beleidsterreinen van onze begroting 2021. Hoe groot de financiële impact zal zijn voor 2021 is nu nog niet te bepalen. We monitoren onze risico’s en die van onze partners voortdurend. Onze organisatie loopt geen risico voor de continuïteit. We bewaken onze liquiditeitspositie goed en nemen zo nodig maatregelen om onze taken gedurende deze crisis zo goed mogelijk te blijven uitvoeren.

162

De balans

BALANS VOOR

ACTIVA 31 december 2020 31 december 2019

Vaste activa

Immateriële vaste activa 509.982 559.654 - Kosten van onderzoek en ontwikkeling 61.520 87.794 - Bijdrage activa in eigendom van derden 448.462 471.860

Materiele vaste activa 67.350.367 58.063.534 - Investeringen met een economisch nut 48.705.460 44.444.710 - Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven 10.442.172 9.767.513 - Investeringen met een maatschappelijk nut 8.202.732 3.851.311

Financiele vaste activa 7.083.980 6.040.665 - Kapitaalverstrekking aan deelnemingen 1.806.953 1.776.017 - Leningen aan woningbouwcorporaties 1.416.785 1.416.785 - Leningen aan deelnemingen 746.920 3.204 - Leningen aan overige verbonden partijen 295 5.882 - Overige langlopende leningen 3.107.327 2.826.777 - Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd > 1 jaar 5.700 12.000

Totaal vaste activa 74.944.329 64.663.853 Vlottende activa

Voorraden 150.863 150.863 - Niet in exploitatie genomen bouwgronden - - - Onderhanden werken, waaronder bouwgronden in exploitatie 150.863 150.863

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan 1 jaar 9.275.747 7.566.167 - Vorderingen op openbare lichamen 5.685.778 4.561.653 - Rekening-courantverhouding met het Rijk 261.651 702.492 - Rekening-courantverhouding met niet financiele instellingen 469.964 506.396 - Uitzettingen in de vorm van Nederlands schuldpapier met een rentetypische looptijd - korter dan één jaar - - Overige vorderingen 2.858.354 1.795.626

Liquide middelen 598.432 573.207 - Kassaldi 8.926 8.065 - Banksaldi 589.506 565.142

Overlopende activa 1.244.492 2.659.533 - Voorschotbedragen voor uitkering met een specifiek bestedingsdoel - Rijk 298.326 21.496 - Overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen 946.166 2.638.037

Totaal vlottende activa 11.269.534 10.949.770 Totaal generaal 86.213.863 75.613.623

163

RESULTAATBESTEMMING

PASSIVA 31 december 2020 31 december 2019

Vaste passiva

Eigen vermogen 39.188.018 36.628.346 - Algemene reserve 9.365.656 8.631.299 - Bestemmingsreserves 28.954.018 26.973.206 - Gerealiseerd resultaat 868.344 1.023.841

Voorzieningen 7.609.104 6.044.440 - Voorzieningen 7.609.104 6.044.440

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van 1 jaar of langer 15.311.999 16.062.663 - Onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële 4.201.400 instellingen 4.552.064 - Onderhandse leningen van binnenlandse bedrijven 310.599 310.599 - Onderhandse leningen van openbare lichamen - - - Onderhandse leningen van buitenlandse instellingen, fondsen, banken , bedrijven en overige sectoren 10.800.000 11.200.000

Totaal vaste passiva 62.109.121 58.735.449 Vlottende passiva

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter 11.985.369 9.344.477 dan 1 jaar - Overige kasgeldleningen 9.000.000 4.500.000 - Banksaldi - - - Overige schulden 2.985.369 4.844.477

Overlopende passiva 12.119.372 7.533.750 - Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd 4.563.016 2.717.253 - Voorschotbedragen voor uitkering met een specifiek bestedingsdoel - Rijk 7.291.238 4.495.451 - Voorschotbedragen voor uitkering met een specifiek bestedingsdoel - overige Nederlandse overheidslichamen 208.650 216.456 - Overige vooruit ontvangen bedragen 56.468 104.590

Totaal vlottende passiva 24.104.741 16.878.227 Totaal generaal 86.213.862 75.613.676

Gewaarborgde geldleningen 12.782.000 12.967.000 Garantstellingen 66.667 133.333

164

De toelichting op de balans

1. Herindeling per 1-1-2018

Per 01-01-2018 zijn de voormalige gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde heringedeeld naar de nieuwe gemeente Westerwolde.

2. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

De jaarrekening is opgesteld met inachtneming van de voorschriften zoals opgenomen in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de verordening ex artikel 212 Gemeentewet, waarin door de gemeenteraad op 14 februari 2018 de uitgangspunten voor het financiële beleid, alsmede de regels voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie zijn vastgesteld.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.

Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld.

De algemene uitkering is opgenomen conform de septembercirculaire 2020 over het begrotingsjaar 2020. De decembercirculaire 2020 wordt in deze jaarrekening verantwoord.

Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Aangezien er geen voorzieningen worden getroffen, of op andere wijze een verplichting opgenomen, voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan overlopende verlofaanspraken. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming (vier jaar).

Om de grondslagen en verslaggevingsregels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat het management over verschillende zaken zich een oordeel vormt. Een onderdeel hiervan is dat het management schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Inherent aan het maken van schattingen is dat de werkelijke uitkomst kan afwijken. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herzieningen gevolgen heeft.

De jaarrekening is opgesteld in de veronderstelling van voortzetting van de activiteiten.

Vaste activa

De vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. Bijdragen van derden die in directe relatie staan met het actief worden op de waardering daarvan in mindering gebracht. Bijdragen uit reserves worden daarentegen niet op de activering in mindering gebracht.

Economische levensduur verlengende investeringen worden geactiveerd. Hiervan is sprake indien de investeringen ten behoeve van een bestaand object leiden tot een substantiële levensduurverlenging.

165

Het gaat hier dus niet om (groot) onderhoud. Onderhoud is niet levensduur verlengend, maar dient om het object gedurende de gebruiksduur in goede staat te houden. De kosten van (klein en groot) onderhoud worden niet geactiveerd.

Investeringen worden bruto geactiveerd, de inruilwaarde wordt niet verrekend met de aanschafprijs. Er wordt geen rekening gehouden met een eventuele waarde van het actief aan het eind van de gebruiksduur (restwaarde). Indien een eventuele restwaarde of inruilwaarde bij verkoop van een actief hoger is dan de boekwaarde, dan komt deze ten gunste van het resultaat.

Afschrijvingsbeleid

Algemeen en overgangsbepaling  Een andere afschrijvingsduur is toegestaan, wanneer de verwachte levensduur afwijkt van de in deze bijlage vermelde afschrijvingstermijnen en mits in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).  Afschrijving vindt voor het eerst plaats in het jaar na het begrotingsjaar waarin het actief gereed is gekomen. De jaarlijkse afschrijving vindt plaats op basis van de boekwaarde per 1 januari. Voor activa met economisch nut welke betrekking hebben op het openbaar onderwijs en waarop de voorschriften uit de Regeling jaarverslaggeving onderwijs van OC&W van toepassing zijn geldt dat afgeschreven wordt op het moment van ingebruikname.  Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan € 20.000 worden niet geactiveerd, uitgezonderd gronden en terreinen; deze worden altijd geactiveerd. Voor activa met economisch nut welke betrekking hebben op het openbaar onderwijs en waarop de voorschriften uit de Regeling jaarverslaggeving onderwijs van OC&W van toepassing zijn geldt een minimumbedrag van € 500.  Op investeringen die voor 1 januari 2020 zijn gedaan én investeringen waarvan vóór 1 januari 2020 een krediet beschikbaar is gesteld maar die nog niet volledig zijn gerealiseerd, blijven de afschrijvingstermijnen gelden zoals deze van toepassing waren bij de vaststelling van de financiële verordening gemeente Westerwolde 2018.

De volgende immateriële vaste activa worden lineair afgeschreven:  bijdragen aan activa in eigendom van derden: in dezelfde looptijd als de economische levensduur van het actief waarvoor de bijdrage wordt verstrekt, mits aan de voorwaarden van artikel 61 van het BBV wordt voldaan;  kosten voor het afsluiten van geldleningen, agio of disagio inééns ten laste van de exploitatie of – wanneer dit niet wenselijk is – in maximaal 4 jaar;  kosten voor onderzoek en ontwikkeling in 4 jaar.

Afschrijvingsbeleid materiële vaste activa met economisch nut  De afschrijvingstermijn voor rioleringen wordt in het gemeentelijke rioleringsplan bepaald, waarbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht met de economische levensduur van de (verschillende onderdelen van de) riolering;  De afschrijvingstermijn van voertuigen, vaartuigen, aanhangwagens, gereedschappen en overige bedrijfsmiddelen wordt naar gangbare ervaringsnormen of voorgeschreven normen over de gebruiksduur bij aanschaf bepaald;  Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven;  Bij investeringen in gebouwen kan ervoor worden gekozen een restwaarde te hanteren. Deze restwaarde bedraagt in beginsel maximaal 50% van de WOZ waarde die geldt op het moment van investeren. Voor gebouwen met een maatschappelijke functie kan een afwijkende restwaarde worden gehanteerd. De restwaarde van een gebouw mag op enig moment nooit hoger zijn dan de werkelijke waarde in het economische verkeer.  Bij investeringen in vervoermiddelen en machines kan een restwaarde worden gehanteerd.

166

Deze restwaarde is maximaal gelijk aan de verwachte opbrengstwaarde na de afschrijvingsduur.  De volgende materiële vaste activa met economisch nut worden lineair afgeschreven in: o 40 jaar: nieuwbouw en aankoop van woonruimten, bedrijfsgebouwen en schoolgebouwen; o 30 jaar: nieuwbouw en aankoop van woonruimten, bedrijfs- en schoolgebouwen, modulair; o 25 jaar: renovatie en restauratie van woonruimten en bedrijfsgebouwen; o 25 jaar: tennisbanen onderbouw, drainage en gravel o 24 jaar: ondergrond kunstgrasvelden; o 15 jaar: technische installaties in bedrijfsgebouwen; o 15 jaar: schoolmeubilair; roestvast stalen speeltoestellen; kunstgras tennisbanen o 12 jaar: toplaag kunstgrasveld; o 10 jaar: kantoormeubilair, telefooninstallaties, veiligheidsvoorzieningen in bedrijfsgebouwen; o 10 jaar: aanleg tijdelijke terreinwerken, nieuwbouw tijdelijke woonruimten en bedrijfsgebouwen; o 10 jaar: metalen en hardhouten speeltoestellen (m.u.v. roestvast staal); o 8 jaar: leermiddelen; o 5 jaar: houten speeltoestellen (m.u.v. hardhout); automatiseringsapparatuur onderwijs; fietsen; o 3 jaar: automatiseringsapparatuur; software;

Afschrijvingsbeleid materiële vaste activa met maatschappelijk nut

Afschrijvingstermijn in jaren Bruggen * Onderbouw brug hout 40 Bovenbouw brug hout 25 Brugdek hout 25

Onderbouw staal/betonbrug 60 Bovenbouw staal/beton/kunststof brug 60 Brugdek staal/beton/kunststof brug 60 Staal liggers of leuningen 60

Elektrische installaties brugbediening 15 Werktuigbouwkundige installaties brugbediening 25

Oevers en waterwegen Oeverbescherming hout 20 Oeverbescherming kunststof 40 Oeverbescherming metaal 60 Aanleg natuurlijke oevers 60 Aanlegsteigers 20

Wegen Asfaltwegen @ 45 Klinkerwegen incl. fundering @ 45 Klinkerwegen herstraten, betonstraatsteen @ 30 Klinkerwegen herstraten, gebakken klinkers @ 40 Zand/puin/schelpenwegen (nieuwe aanleg) 70

167

Betonwegen @ 50 Bermverharding 25 @ Geldt ook voor fietspaden en parkeervoorzieningen

Verkeer Belijning thermoplast 10 Belijning verf 7 Bebording 20

Openbaar groen Aanleg sportparken incl. CT (aanleg paden, riool, velden) 20 Aanleg groen en plantsoenen 20 Bomenrij 30 Bomenrij oorspronkelijke soorten (oer) 60 Wegbeplanting 45 Straatmeubilair 10

Openbare verlichting * Lichtmasten 40 Armaturen 25

* Deze activa worden afgeschreven middels de componentenbenadering. De afzonderlijke componenten waaruit een investering bestaat worden dan afgeschreven in verschillende levensduren.

Immateriële vaste activa Bijdragen aan activa in eigendom van derden worden gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak.

Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut worden geactiveerd indien de verkrijgingsprijs hoger is dan € 20.000, maar investeringen waartegenover tarieven, leges en retributies staan, worden altijd geactiveerd. Kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde worden niet geactiveerd.

Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken.

Investeringen in riolering en inzameling van huishoudelijk afval worden als aparte categorie opgenomen onder de investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven. De investeringen in riolering verlopen via een jaarlijks budget, waaruit de kapitaallasten gedekt worden. Over- en onderschrijdingen worden via de voorziening rioolvervanging vereffend.

Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden geactiveerd indien de verkrijgingsprijs hoger is dan € 20.000. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd.

Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen, (overige) leningen u/g en (overige) uitzettingen worden opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht.

168

Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s (“kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen” in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs.

Vlottende activa

Voorraden De als “onderhanden werken” opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouwen woonrijp maken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten.

Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Verliezen uit de grondexploitatie worden genomen zodra deze bekend zijn en onafwendbaar blijken te zijn.

Uitzettingen De vorderingen en overige uitzettingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid van vorderingen is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen.

Liquide middelen De liquide middelen worden tegen nominale waarde opgenomen.

Overlopende activa De overlopende activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Vaste passiva

Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betreffende verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is echter op de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.

De berekening van de actuariële voorzieningen van de pensioenverplichtingen naar (voormalig) wethouders wordt halverwege het jaar opgesteld door een externe partij. Hierbij wordt rekening gehouden met de tot dan toe bekende feiten en omstandigheden.

De onderhoudsegalisatievoorzieningen zijn gebaseerd op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn.

Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen.

Vlottende passiva

169

De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Borg- en garantstellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten balanstelling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen.

Grondslagen voor resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald volgens de volgende richtlijnen en beginselen:  Bestendige gedragslijn: waarderingsmethodiek en resultaatbepaling moeten ten opzichte van voorgaande jaren consistent zijn;  Toerekenings- en realisatiebeginsel: baten en lasten moeten, op basis van feitelijk gerealiseerde prestaties en leveranties, worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben;  Voorzichtigheidsbeginsel: voorziene verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar moeten in acht genomen worden als zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn, terwijl baten c.q. winsten pas worden verwerkt in de jaarrekening als zij gerealiseerd zijn;  Matching principe: integrale verantwoording van baten en lasten in relatie tot de periode waarin de prestatie is geleverd;  All-inclusive beginsel: ten behoeve van de inzichtelijkheid moeten financiële mutaties bij voorkeur over de exploitatie lopen.

WNT Voor de invoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi) publieke sector (WNT) heeft de gemeente Westerwolde zich gehouden aan de Beleidsregels WNT en deze als normenkader bij het opmaken deze jaarrekening gehanteerd.

Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat het college over verschillende zaken zich een oordeel vormt, en dat schattingen worden gemaakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen, inclusief de bijbehorende veronderstellingen, opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. Op grond van een interne analyse is geconcludeerd dat de gemeente over 2020 geen vennootschapsbelasting (Vpb) is verschuldigd. Hoewel hierover nog geen definitieve uitspraak van de belastingdienst is ontvangen, is in de jaarrekening geen rekening gehouden met eventueel te betalen Vpb.

3. Toelichting op de individuele posten van de balans

ACTIVA

De activa zijn onder te verdelen in vaste activa en vlottende activa.

Vaste activa

Immateriële vaste activa

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het verslagjaar.

170

Omschrijving Balans- Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Balans- waarde 31 vestering vingen van derden dering waarde 31 december december 2019 2020 Herindeling Westerwolde 4.370 - - -4.370 - - - Plan MER bedrijvenpark 83.424 -21.904 - - - - 61.520 Kosten van onderzoek en ontwikkeling 87.794 -21.904 - -4.370 - - 61.520 Bijdrage activa in eigendom van derden 471.860 - - -23.397 - - 448.463 Bijdrage activa in eigendom van derden 471.860 - - -23.397 - - 448.463 Totaal 559.654 -21.904 - -27.767 - - 509.983 De specificatie van de investering is opgenomen in de bijlage ‘Overzicht kredieten’.

Materiele vaste activa

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de materiële vaste activa gedurende het verslagjaar.

Categorie Boekwaarde Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Voorziening Balans- 31 december vestering vingen van derden waarde 31 2019 december 2020 Met een economisch nut 44.444.710 5.649.491 -103.092 -1.055.275 -230.374 -1.947.560 46.757.900 Met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van 9.767.513 1.757.479 - -1.082.820 - - 10.442.172 de kosten een heffing kan worden geheven Met een maatschappelijk nut 3.851.311 5.234.511 - -73.489 -809.601 - 8.202.732 Totaal 58.063.534 12.641.482 -103.092 -2.211.584 -1.039.975 -1.947.560 65.402.805

Het verloop van de materiële vaste activa wordt hierna per categorie gespecificeerd.

Materiele vaste activa met een economisch nut

Omschrijving Boekwaarde Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Voorziening Balans- 31 december vestering vingen van derden waarde 31 2019 december 2020 Gronden en terreinen 5.632.161 - - - - -1.947.560 3.684.601 Woonruimten ------Bedrijfsgebouwen 36.099.805 5.232.875 - -626.479 -150.222 - 40.555.978 Grond-, wegen waterbouwkundige werken 721.913 99.218 - - -80.151 - 740.980 Vervoermiddelen 839.328 47.284 - -142.295 - - 744.317 Machines, apparaten en installaties 596.357 138.683 -103.092 -108.766 - - 523.181 Overige materiële vaste activa 2.502.706 131.432 - -177.734 - - 2.456.404 Totaal 46.392.270 5.649.491 -103.092 -1.055.275 -230.374 -1.947.560 48.705.460

De specificatie van de investering is opgenomen in de bijlage ‘Overzicht kredieten’.

Materiele vaste activa met economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven

Materiële vaste activa met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven

Omschrijving Balans- Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Balans- waarde 31 vestering vingen van derden dering waarde 31 december december 2019 2020 Gronden en terreinen ------Woonruimten ------Bedrijfsgebouwen ------Grond-, wegen waterbouwkundige werken 9.521.328 1.757.479 - -1.046.200 - - 10.232.607 Vervoermiddelen ------Machines, apparaten en installaties ------Overige materiële vaste activa 246.185 - - -36.620 - - 209.565 Totaal 9.767.513 1.757.479 - -1.082.820 - - 10.442.172

De specificatie van de investering is opgenomen in de bijlage ‘Overzicht kredieten’.

171

Materiele vaste activa met een maatschappelijk nut

Omschrijving Balans- Investering Desin- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Balans- waarde 31 vestering vingen van derden dering waarde 31 december december 2019 2020 Gronden en terreinen ------Woonruimten ------Bedrijfsgebouwen ------Grond-, wegen waterbouwkundige werken 3.839.758 5.234.511 - -72.964 -809.601 - 8.191.704 Vervoermiddelen ------Machines, apparaten en installaties ------Overige materiële vaste activa 11.553 - - -525 - - 11.028 Totaal 3.851.311 5.234.511 - -73.489 -809.601 - 8.202.732

De specificatie van de investering is opgenomen in de bijlage ‘Overzicht kredieten’.

Financiële vaste activa

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de financiële vaste activa gedurende het verslagjaar.

Deelneming BNG 68.833 - - - - - 68.833 Deelneming Waterbedrijf 3.176 - - - - - 3.176 Deelneming Enexis Holding N.V. 1.452.272 - - - - - 1.452.272 Deelneming GRID NV 202.760 - - - - - 202.760 Deelneming Schier B.V. 18.001 - - - - - 18.001 Deelneming EGD N.V. 29.496 - - - - - 29.496 Deelneming WAPROG N.V. 1.361 - - - - - 1.361 Deelneming Publiek Belang Elektriciteitsproductie 2 - - - - - 2 Deelneming Vordering op Enexis B.V. 34 - - - - - 34 Deelneming Verkoop Vennootschap B.V. 24 - - - - - 24 Deelneming Cross Border Lease Vennootschap B.V. 29 - - - - - 29 Deelneming Claim Staat Vennootschap B.V. 29 - - - - - 29 Deelneming NV Fryslân Miljeu - 30.936 - - - - 30.936 Subtotaal kapitaalverstrekking aan deelnemingen 1.776.017 30.936 - - - - 1.806.953 Acantus 1.416.785 - - - - - 1.416.785 Subtotaal leningen aan woningbouwcorporaties 1.416.785 - - - - - 1.416.785 Escrow lening verkoop aandelen Attero 19.240 - - - - -16.036 3.204 Verkoop vennootschap B.V. 163.337 - - - - -163.337 - Hybride geldlening Enexis tranche B - 743.716 - - - - 743.716 Subtotaal leningen aan deelnemingen 182.577 743.716 - - - -179.373 746.920 Geldlening Schier B.V. 5.882 - - - -5.585 - 297 Subtotaal leningen aan overige verbonden partijen 5.882 - - - -5.585 - 297 Sport algemeen 373.995 - - - -2.428 - 371.567 St. Vesting Bourtange (Terra Mora) 44.262 - - - -1.544 - 42.718 Stichting Rzijn 420.042 - - - -19.613 - 400.429 RSG ter Apel 622.552 - - - -32.130 - 590.422 Stimuleringsleningen part. Woningverbetering 462.531 360.134 - - -92.699 - 729.966 Startersleningen (via SVN) 572.714 74.986 - - -110.593 - 537.107 St. Bewoners Parc Emslandermeer 146.089 - - - -6.985 - 139.104 CV Kloosterwiekers 23.733 - - - -1.407 - 22.326 CV Bultruters 2.985 - - - -425 - 2.560 Achtergestelde lening Emslandermeer 1.350.705 - - - - -1.350.705 - Blijverslening (via SVN) 39.656 - - - -2.352 - 37.304 Fiets prive project 308 - - - - - 308 Hypothecaire geldlening sportschool de Wenakker 117.910 - - - -5.920 - 111.990 Lening Boei 300.000 - - - - -300.000 - Verstrekte bedrijfskredieten TOZO - 154.653 - - -33.130 - 121.523 Subtotaal overige langlopende leningen 4.477.482 589.773 - - -309.225 -1.650.705 3.107.325 Waarborgsommen (onderwijs) 12.000 - - - -6.300 - 5.700 Subtotaal overige langlopende leningen 12.000 - - - -6.300 - 5.700 Totaal 7.870.743 1.364.425 - - -321.110 -1.830.078 7.083.980

172

Vlottende activa

Voorraden

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de voorraden gedurende het verslagjaar.

Omschrijving Boek- Investering Desin- Opbreng- Winst- Voorziening Balans- waarde 31 vestering sten uitname verlies- waarde 31 december latende december 2019 complexen 2020 Onderhanden werken, waaronder bouwgronden in 310.863 - - - - -160.000 150.863 exploitatie

De onderhanden werken hebben betrekking op het bedrijventerrein ‘Sellingen Dorp’ (€ 202.398) en de gronden ‘Blouw’ in het centrum van Blijham (€ 108.465).

De verwachting is dat voor het bedrijventerrein géén kosten meer worden gemaakt en dat de geraamde opbrengsten € 43.000 bedragen. Het resultaat op genoemd complex is naar verwachting nihil.

Voor de gronden ‘Blouw’ is nog een onvoorziene last opgenomen van € 11.000, terwijl de geraamde opbrengst € 119.000 bedraagt. Het resultaat op genoemd complex is naar verwachting nihil.

Uitzettingen met een rente typische looptijd <1 jaar

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de uitzettingen met een rente typische looptijd korter dan 1 jaar gedurende het verslagjaar.

Omschrijving Balans- Boekwaarde Voorziening Balans- waarde 31 31 december voor onin- waarde 31 december 2020 baarheid december 2019 2020 Vordering OB / BCF 3.808.390 3.832.604 - 3.832.604 Overige vorderingen op openbare lichamen 753.263 1.853.174 - 1.853.174 Subtotaal vorderingen op openbare lichamen 4.561.653 5.685.778 - 5.685.778 Vorderingen schatkistbankieren 702.492 261.651 - 261.651 Subtotaal rekening-courant verhouding met het Rijk 702.492 261.651 - 261.651 Rekening courant SVN leningen 486.396 449.964 - 449.964 Stichting Vesting Bourtange 20.000 20.000 - 20.000 Subtotaal rekening-courant verhoudingen met niet-financiële instellingen 506.396 469.964 - 469.964 Kasgeldleningen/spaartegoeden - - - - Subtotaal kasgeldleningen/spaartegoeden - - - - Vorderingen debiteuren 506.905 1.659.062 -51.490 1.607.572 Vorderingen gemeentelijke belastingen 712.684 1.111.989 -444.675 667.314 Vorderingen debiteuren sociale zaken 567.792 1.663.449 -1.091.956 571.493 Vorderingen personeel inzake fiscale regelingen 8.244 11.974 - 11.974 Subtotaal overige vorderingen 1.795.625 4.446.475 -1.588.121 2.858.354

Op de peildatum 28 april 2021 staat van de uitzettingen nog een bedrag open van € 5.661.125.

Toelichting schatkistbankieren

Decentrale overheden zijn verplicht om hun overtollige middelen in ’s Rijks schatkist aan te houden. Om het dagelijkse kasbeheer te vereenvoudigen is er een drempelbedrag, afhankelijk van het begrotingstotaal, dat buiten de schatkist mag worden aangehouden. Het drempelbedrag is gelijk aan 0,75% van het begrotingstotaal indien het begrotingstotaal lager is dan € 500 miljoen. Indien het begrotingstotaal hoger is dan € 500 miljoen is de drempel gelijk aan € 3,75 miljoen plus 0,2% van het begrotingstotaal dat de € 500 miljoen te boven gaat. De drempel is nooit lager dan € 250.000.

173

Op grond van Artikel 52c van het BBV is in onderstaand overzicht een toelichting op (de benutting van) het drempelbedrag gegeven. Het drempelbedrag is in 2019 niet overschreden.

Subtotaal vorderingen op openbare lichamen Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen 369.000 511.000 471.000 453.000 Ruimte onder het drempelbedrag 287.000 145.000 185.000 203.000 Overschrijding van het drempelbedrag -369.000 -511.000 -471.000 -453.000

Liquide middelen

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de liquide middelen gedurende het verslagjaar.

Omschrijving Balans- Balans- waarde 31 waarde 31 december december 2019 2020 Kas algemeen, publiekszaken en scholen 8.065 8.926 Totaal kassen 8.065 8.926 Rabobank 13.847 37.531 BNG 549.260 550.876 Irischeques 2.035 1.100 Totaal banken 565.142 589.506 Kruisposten - - Totaal kruisposten - - Totaal 573.207 598.432

Overlopende activa

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de overlopende activa gedurende het verslagjaar.

Omschrijving Balans- Boek- Voorziening Balans- waarde 31 waarde 31 voor onin- waarde 31 december december baarheid december 2019 2020 2020 Verbetering toeristische infrastructuur 21.496 - - - Te ontvangen subsidie fiets-voetpad Spetsebrugweg - 41.140 - 41.140 Voorlopige afrekening beschermd wonen 2020 - 225.589 - 225.589 Subsidie provincie Deltaplan ruimtelijke adaptatie - 6.341 - 6.341 Algemene uitkering cf. min BZK - 25.256 - 25.256 Subtotaal voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel 21.496 298.326 - 298.326 Faciliteitenbesluit opvangcentra asielzoekers 679.297 - - - Toeristen- en forensenbelasting 286.000 364.000 - 364.000 Afeer 697.536 - - - Stichting Afvalfonds 45.000 70.000 - 70.000 Beschermd wonen 366.798 - - - Afwikkeling COA RSG 294.496 59.496 - 59.496 Wedeka 102.924 - - - Vergoedingen MFA Vlagtwedde en Sellingen - 181.261 - 181.261 Hoogwerker Iveco schade afrekening - 132.092 - 132.092 Overige te ontvangen bedragen 125.986 98.937 - 98.937 Subtotaal nog te ontvangen bedragen 2.598.037 905.786 - 905.786 Overige vooruitbetaalde bedragen 40.000 40.380 - 40.380 Subtotaal vooruitbetaalde bedragen 40.000 40.380 - 40.380 Totaal 2.659.533 1.244.492 - 1.244.492

Van de uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel wordt hieronder het verloop per voorschotbedrag weergegeven:

174

PASSIVA

De passivazijde van de balans is onderverdeeld in vaste en vlottende passiva. Onder de vaste passiva zijn opgenomen de reserves, het onverdeelde resultaat, de voorzieningen en de vaste schulden met een rent typische looptijd van één jaar of langer.

Vaste passiva

Eigen vermogen

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van het eigen vermogen gedurende het verslagjaar.

Categorie Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Gerealiseer- Balans- waarde 31 ter dekking resultaat de resultaat waarde 31 december van vorig begrotings- december 2019 afschrijvin- begrotings- jaar 2020 gen jaar Algemene reserves 8.631.299 2.186.176 -1.559.685 - 107.866 - 9.365.656 Bestemmingsreserves 26.973.206 5.705.215 -4.203.548 -136.740 615.884 - 28.954.017 Gerealiseerde resultaat 1.023.788 - - - -1.023.788 868.344 868.344 Totaal 36.628.293 7.891.392 -5.763.234 -136.740 -300.038 868.344 39.188.017

Per categorie wordt hierna het verloop in een overzicht weergegeven.

Een specificatie van de betreffende reserves is opgenomen op de volgende pagina’s.

Algemene reserves

Het verloop van de algemene reserves kan als volgt worden weergegeven:

Omschrijving Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Balans- waarde 31 ter dekking resultaat waarde 31 december van vorig december 2019 afschrijvin- begrotings- 2020 gen jaar 1. Algemene reserve 8.631.299 2.186.176 -1.559.685 - 107.866 9.365.656 Totaal 8.631.299 2.186.176 -1.559.685 - 107.866 9.365.656

De aard en reden van de algemene reserves zijn:

Omschrijving Aard algemene reserves Reden algemene reserves 1. Algemene reserve Bufferfunctie Buffer voor onverwachte teggenvallers. Wordt aangemerkt als weerstandsvermogen

175

De toevoegingen, onttrekkingen en de bestemming van het resultaat in de Saldireserve en de Algemene reserve kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Toevoegingen 1. Algemene reserve Westerwolde 11.627 11.627 CSV uitkering inzake verkoop Attero Holding N.V. 1. Algemene reserve Westerwolde 775.404 775.350 Herindelingsbijdrage storten in AR 1. Algemene reserve Westerwolde 142.463 142.463 Meicirculaire 2020 DU fac. Opv. Asielzoekers 2018 1. Algemene reserve Westerwolde 908.588 908.588 Saldo 2020 meicirculaire 2020 1. Algemene reserve Westerwolde 56.561 56.561 Saldo 2019 meicirculaire 2020 1. Algemene reserve Westerwolde 240.575 240.575 Saldo 2020 septembercirculaire 2020 1. Algemene reserve Westerwolde 51.012 51.012 Terugstorting uittreedsom VKB Totaal toevoegingen 2.186.230 2.186.176 Onttrekkingen 1. Algemene reserve Westerwolde (8.898) (8.898) 1e Burap 2020, onttrekking negatief saldo 1. Algemene reserve Westerwolde (402.304) (110.200) Inzet herindelingsbudget 1. Algemene reserve Westerwolde (100.000) (76.088) Onvoorzien Corona 1. Algemene reserve Westerwolde (500.000) (500.000) Herindelingskrediet bezuinigingsmaatregel 1. Algemene reserve Westerwolde (101.000) (101.000) Te kort Wedeka 1. Algemene reserve Westerwolde (469.343) (469.343) Uittreedsom GR VKB 1. Algemene reserve Westerwolde (54.400) (46.291) Recreatieve voorzieningen Renneborg - ter Walslage 1. Algemene reserve Westerwolde (60.000) (60.000) Programma landelijk gebied (MIP 1512) 1. Algemene reserve Westerwolde (75.000) (31.153) Wonen en Leven (lokaal leefbaarheidsplan) 1. Algemene reserve Westerwolde (32.256) (32.256) Saldo septembercirculaire 1. Algemene reserve Westerwolde (117.354) (117.354) Actualisatie begroting veiligheidsregio 1. Algemene reserve Westerwolde (29.527) (7.103) Visie duurzaamheid Totaal onttrekkingen (1.950.082) (1.559.686)

Bestemming resultaat vorig begrotingsjaar 1. Algemene reserve Westerwolde 107.866 107.866 Bestemming van het resultaat 2019 Totaal bestemming resultaat vorig begrotingsjaar 107.866 107.866

176

Bestemmingsreserves

Het verloop van de bestemmingsreserves kan als volgt worden weergegeven:

Omschrijving Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Balans- waarde 01 ter dekking resultaat waarde 31 januari 2018 van vorig december afschrijvin- begrotings- 2018 gen jaar 5. B.R. Recreatie en toerisme (Vlw) 68.494 - - - - 68.494 6. B.R. Automatisering/informatisering 181.748 25.224 -181.748 - - 25.224 7. B.R. Woonplannen (Vlw) 951.670 - -951.670 - - - 8. B.R. Fiscaal 303.610 - -5.000 - - 298.610 9. B.R. Grondzaken (Vlw) 853.326 - -753.326 - - 100.000 10. B.R. COA gelden (Vlw) 574.223 96.772 -358.454 - - 312.541 11. B.R. Egalisatie riolering (Vlw) 91.029 - -44.246 - - 46.783 12. B.R. Beheer openbare ruimte (Vlw) 9.044.974 - -2.171.335 - 82.500 6.956.139 13. B.R. Egalisatie beheer openbare ruimte (Vlw) ------14. B.R. Aangegane verplichtingen (Vlw) 141.202 - -129.710 -5.207 - 6.285 16. B.R. Duurzaamheid (Vlw) 235.305 300.000 - - 82.675 617.980 17. B.R. Krimpmaatregelen (Vlw) 8.902 - -8.902 - - - 18. B.R. Railverbinding Emmen via Ter Apel (Vlw) 220.425 - -220.425 - - - 19. B.R. Ondernemingsraad (Vlw) 34.172 - -34.172 - - - 20. B.R. Verbreding N33 Assen-Zuidbroek (Vlw) 28.050 - -28.050 - - - 21. B.R. Onderwijshuisvesting (Vlw) 3.896.699 182.659 -4.079.358 - - - 22. B.R. Leerlingafhankelijk OBS 78.444 11.952 - - - 90.396 23. B.R. Personeel OBS 544.616 412.450 - - - 957.066 24. B.R. Zorgfonds basisonderwijs (Vlw) 178.325 - -100.000 - - 78.325 25. B.R. Gebouwafhankelijk OBS 234.989 25.873 - - - 260.862 26. B.R. MFA Vlagtwedde 90.479 - - - - 90.479 27. B.R. MFA Sellingen 21.342 - - - - 21.342 28. B.R. GOA (Vlw) 74.154 - - - - 74.154 29. B.R. OHBA (Vlw) 109.895 - - - - 109.895 30. B.R. Sociaal domein (Vlw) 1.597.149 475.708 -2.072.857 - - - 32. B.R. Automatisering (Bw) 60.914 - -60.914 - - - 34. B.R. Wegen (Bw) 125.804 - - - - 125.804 35. B.R. Bestemmingsplannen dorpen (Bw) 77.958 - -77.958 - - - 36. B.R. Bestemmingsplannen buitengebied (Bw) 68.686 - -68.686 - - - 37. B.R. Sandjers park (Bw) 9.529 - - - - 9.529 38. B.R. Hoefijzer II (Bw) 33.152 - -33.152 - - - 39. B.R. Frictiekosten opheffing GR muziekschool (Bw) ------40. B.R. Krimp (Bw) 69.266 - -69.266 - - - 41. B.R. Beschermd wonen (Bw) 145.701 608.689 - - - 754.390 42. B.R. Onderwijshuisvesting (Bw) 215.672 - -215.672 - - - 43. B.R. OHBA (Bw) 126.248 - -126.248 - - - 44. B.R. Sociaal domein (Bw) 117.588 - -117.588 - - - 46. B.R. Onderhoud gemeentelijke gebouwen - 1.220.094 - - - 1.220.094 93. B.R. Omgevingswet (WW) - 873.253 - - - 873.253 94. B.R. Onderwijshuisvesting (WW) - 4.676.854 -37.946 - - 4.638.908 95. B.R. Sociaal domein (WW) - 540.284 -96.291 - - 443.993 96. B.R. Woonvisie (WW) - 1.301.223 - - - 1.301.223 Subtotaal bestemmingsreserves 20.613.740 10.751.035 -12.042.974 -5.207 165.175 19.481.769 Omschrijving Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Balans- waarde 31 ter dekking resultaat waarde 31 december van vorig december 2019 afschrijvin- begrotings- 2020 gen jaar 2. B.R. Recreatie en toerisme 35.522 - -21.922 - - 13.600 3. B.R. Automatisering/informatisering 186.117 - -122.056 - - 64.061 4. B.R. Fiscaal 298.610 - - - - 298.610 5. B.R. Grondzaken 50.000 - - - - 50.000 6. B.R. COA gelden 303.137 - -3.137 - - 300.000 7. B.R. Egalisatie riolering 54.891 79.962 -134.853 - - - 8. B.R. Beheer openbare ruimte 5.520.349 - -2.555.545 - - 2.964.804 9. B.R. Aangegane verplichtingen 599.232 1.973.036 -323.593 - - 2.248.675 10. B.R. Duurzaamheid 612.923 - -172.098 - - 440.825 11. B.R. Leerlingafhankelijk OBS 124.835 50.075 - - - 174.910 12. B.R. Personeel OBS 1.202.685 683.133 - - - 1.885.818 13. B.R. Zorgfonds basisonderwijs 62.770 12.410 -62.770 - - 12.410 14. B.R. Gebouwafhankelijk OBS 197.658 - -58.975 - - 138.683 15. B.R. MFA Vlagtwedde 114.736 - - - - 114.736 16. B.R. MFA Sellingen 15.911 - - - - 15.911 17. B.R. GOA 74.154 - - - - 74.154 18. B.R. OHBA 109.895 - - - - 109.895 19. B.R. Wegen 125.804 - - - - 125.804 20. B.R. Sandjers park 9.529 - - - - 9.529 21. B.R. Beschermd wonen 735.011 - -577.831 - - 157.180 22. B.R. Omgevingswet (WW) 802.307 - -13.052 - - 789.255 23. B.R. Onderwijshuisvesting 4.364.927 50.000 -4.773 - - 4.410.154 24. B.R. Sociaal domein 352.993 - -50.000 - - 302.993 25. B.R. Woonvisie 1.438.518 171.176 - - - 1.609.694 26. B.R. Groot onderhoud gebouwen 1.267.605 34.415 - - - 1.302.020 27. B.R. Egalisatie afval 102.944 - -102.944 - - - 28. B.R. Gebundelde uitkering - - - - 615.884 615.884 Subtotaal bestemmingsreserves 18.763.063 3.054.207 -4.203.548 - 615.884 18.229.606

177

Omschrijving Balans- Toevoeging Onttrekking Onttrekking Bestemming Balans- waarde 31 ter dekking resultaat waarde 31 december van vorig december 2019 afschrijvin- begrotings- 2020 gen jaar 30. Geb. B.R. Optimaliseren parkeren plein Molenweg 47.848 - - - - 47.848 31. Geb. B.R. Traverses N366 1.703.152 - - - - 1.703.152 32. Geb. B.R. Voet/fietspad Emslandermeer 281.724 - - -6.552 - 275.172 33. Geb. B.R. Verduurzamen openbare verlichting 482.083 - - - - 482.083 34. Geb. B.R. Verbeterplan Wollingboerweg 11.958 - - -886 - 11.072 35. Geb. B.R. Marktgebouw Ter Apel 37.421 - - -1.134 - 36.287 36. Geb. B.R. Koppeling Runde - Ruiten Aa 40.205 - - - - 40.205 37. Geb. B.R. Woonplan, restant maatregelen 48.012 - - -1.143 - 46.869 38. Geb. B.R. Woonplan seniorenwoningen Sellingen 29.996 - - -938 - 29.058 39. Geb. B.R. Hypothecaire geldlening St. Manege TA 26.414 - - -6.500 - 19.914 40. Geb. B.R. Hypothecaire geldlening de Woudruiters 5.469 - - -4.250 - 1.219 41. Geb. B.R. Renovatie sporthal TA 87.915 - - -7.992 - 79.923 42. Geb. B.R. Uitbreiding toestelbergingen 78.073 - - -4.593 - 73.480 43. Geb. B.R. Zwembad Moekesgat aanpassing entree 2.946 - - -327 - 2.619 44. Geb. B.R. Afdekdeken diepe bad Moekesgat 52.729 - - -4.793 - 47.936 45. Geb. B.R. Zwembad Moekesgat verduurzaming 52.209 - - -4.351 - 47.858 46. Geb. B.R. Zwembad Sellingen bassinafdekking 2.234 - - -2.233 - 1 47. Geb. B.R. Kunstgrasveld Ter Apel 323.333 - - -38.622 - 284.711 48. Geb. B.R. Oude stelmakerij Sellingen 119.625 - - -3.625 - 116.000 49. Geb. B.R. Verbouwing infocentrum Bourtange 34.784 - - -2.485 - 32.299 50. Geb. B.R. Dagrecr. Terr. Sellingerbeetse 16.149 - - -646 - 15.503 51. Geb. B.R. Markt TA tourist info/openbaar toilet 156.453 - - -4.741 - 151.712 52. Geb. B.R. Tijdelijke jeugdonderkomens Sellingen 3.582 - - -3.582 - - 53. Geb. B.R. Stimulering jeugd, skatevoorziening TA 24.309 - - -1.870 - 22.439 54. Geb. B.R. Kindercentrum Bourtange 47.251 - - -4.727 - 42.524 55. Geb. B.R. Werk/vergaderruimtes gemeentehuis 89.500 - - -5.253 - 84.247 56. Geb. B.R. Optimalisering werkklimaat + fietsenstalling 232.657 - - -7.000 - 225.657 57. Geb. B.R. Ontwikkeling website 4.370 - - -4.370 - -0 59. Geb. B.R. Kantoormeubilair 10.815 - - -1.545 - 9.270 60. Geb. B.R. OV Bellingwolde Noord 24.072 - - -2.150 - 21.922 61. Geb. B.R. OV fietsroutes 62.154 - - -3.358 - 58.796 62. Geb. B.R. Integrale voorzieningen Bellingwolde 148.369 - - - - 148.369 63. Geb. B.R. Herinrichting centrum Blijham 71.176 - - -4.824 - 66.352 64. Geb. B.R. Brug vesting Bourtange, Vriesseweg 150.000 - - - - 150.000 65. Geb. B.R. Brug vesting Bourtange, Friessche Poort 270.000 - - - - 270.000 66. Geb. B.R. Bosbrug, Ter Apel 60.548 - - -2.250 - 58.298 67. Geb. B.R. Brug Klein Ulsda, renovatie 150.000 - - - - 150.000 68. Geb. B.R. Oeverbeschoeiing Westerwolde- Zuid 1.450.000 - - - - 1.450.000 69. Geb. B.R. Verwerven originele barak Kamp de Beetse 30.000 - - - - 30.000 70. Geb. B.R. Brug vesting Bourt. Vriesseweg (brug 3) 150.000 - - - - 150.000 71. Geb. B.R. Brug vesting Bourtange Munstersche poort 280.000 - - - - 280.000 72. Geb. B.R. Brug Bourtangersluis 26.000 - - - - 26.000 73. Geb. B.R. Westerstraatbrug Ter Apel 100.000 - - - - 100.000 74. Geb. B.R. Oeverbeschoeiing Barnflair Oost/West 810.000 - - - - 810.000 75. Geb. B.R. Brug 6e verlaat Zandberg 85.000 - - - - 85.000 76. Geb. B.R. RSG inrichting openbare ruimte 289.606 - - - - 289.606 77. Geb. B.R. aanschaf werkvlotten - 21.408 - - - 21.408 78. Geb. B.R. 5 jarenplan beschoeiingen - 2.552.000 - - - 2.552.000 79. Geb. B.R. renovatie fietsbrug Barnflair - 77.600 - - - 77.600 Subtotaal gebonden (bestemmings-)reserves 8.210.141 2.651.008 - -136.740 - 10.724.409 Totaal bestemmingsreserves 26.973.204 5.705.215 -4.203.548 -136.740 615.884 28.954.015

De aard en reden van de bestemmingsreserves is:

178

Omschrijving Aard bestemmingsreserves Reden bestemmingsreserves 2. B.R. Recreatie en toerisme Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk ter stimulering van recreatie en 3. B.R. Automatisering/informatisering Egalisatiefunctie toerisme.Reserve ter egalisatie van de kosten voor automatisering en informatisering. Het maximum bedrag van de reserve is bepaald op € 300.000 4. B.R. Fiscaal Bufferfunctie Reserve voor onverwachte tegenvallers op fiscaal gebied. Het maximum van de reserve is bepaald op € 300.000 5. B.R. Grondzaken Bufferfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk het dekken van onverwachte tegenvaller in relatie tot gronden. 6. B.R. COA gelden Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk inzet voor de leefbaarheid in het dorp Ter Apel. 7. B.R. Egalisatie riolering Bufferfunctie Reserve ter egalisatie van de exploitatiekosten voor riolering (achteraf).

8. B.R. Beheer openbare ruimte Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk inrichting van de openbare ruimte.

9. B.R. Aangegane verplichtingen Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek doel, namelijk administratieve overheveling van exploitatiebudgetten. 10. B.R. Duurzaamheid Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk het ontplooien van initiatieven voor duurzaamheid. 11. B.R. Leerlingafhankelijk OBS Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de leerlingafhankelijke kosten en baten O2SV.

12. B.R. Personeel OBS Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de personele inkomsten en uitgaven O2SV.

Omschrijving Aard bestemmingsreserves Reden bestemmingsreserves

13. B.R. Zorgfonds basisonderwijs Bestedingsfunctie Reserve voor een specifiek beleidsdoel, namelijk de begeleiding van zorgen risicoleerlingen. 14. B.R. Gebouwafhankelijk OBS Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de gebouwafhankelijke lasten en baten O2SV.

15. B.R. MFA Vlagtwedde Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de gebouwafhankelijke lasten en baten van de MFA Vlagtwedde. 16. B.R. MFA Sellingen Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de gebouwafhankelijke lasten en baten van de MFA Sellingen. 17. B.R. GOA Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. 18. B.R. OHBA Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk voor de inrichting van de asielzoekersschool.

179

19. B.R. Wegen Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk voor de herinrichting 20. B.R. Sandjers park Bestedingsfunctie Zuiderstraat/Noorderstraat.Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk instandhouding van het Sandjers park uit een legaat. 21. B.R. Beschermd wonen Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk decentralisatie en transformatie beschermd wonen en opvang. Omschrijving Aard bestemmingsreserves Reden bestemmingsreserves

22. B.R. Omgevingswet Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk implementatie van de omgevingswet. Het maximum van de reserve is bepaald op € 23. B.R. Onderwijshuisvesting Bestedingsfunctie 1.000.000Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk onderwijshuisvesting.

24. B.R. Sociaal domein Bufferfunctie Reserve ter dekking van tegenvallers in het sociaal domein.

25. B.R. Woonvisie Bestedingsfunctie Reserve met een specifiek beleidsdoel, namelijk uitvoering van de woonvisie. 26. B.R. Groot onderhoud gebouwen Dekkingsfunctie Reserve ter dekking van onderhoud gemeentelijke gebouwen 27. B.R. Egalisatie afval Egalisatiefunctie Reserve ter egalisatie van de exploitatiekosten voor afval. 28. B.R. Gebundelde uitkering Bufferfunctie Reserve ter dekking van tegenvallers binnen het domein BUIG.

30-79. Gebonden reserves Dekkingsfunctie Reserves ter dekking van afschrijvingslasten van meerjarige investeringen.

180

De toevoegingen, onttrekkingen en de bestemming van het resultaat in de Bestemmingsreserves kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Toevoegingen 7. B.R. Egalisatie riolering - 79.962 Egalisatie exploitatie riolering Vlw 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 25.000 Budgetoverheveling wegenlegger 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 13.000 Vestigen recht van opstal zal naar 202 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 9.899 Projectgelden voor 3 jaar, periode 2019 t/m 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 33.827 Projectgelden voor 3 jaar, periode 2019 t/m 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 150.840 Compensatie bij jaarverantw. culturele instellingen 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 21.000 Vervanging telefoons 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 10.008 Compensatie bij jaarverantwoording organisaties 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 20.863 Compensatie bij jaarverantwoording organisaties 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 28.734 Inrichting wet inburgering start in 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 10.532 Vaccinaties Covid-19 in 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 60.426 Uitvoering ambulantisering GGZ vindt plaats in 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 17.628 Uitvoering daken thuisloosheid in 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 38.034 MIP 1918 Privacy 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 30.000 Budgetoverheveling automatisering 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 300.000 Inhuur personeel ivm inschrijven Asielzoekers 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 54.000 Verplichting is aangegaan in 2020 brug 1,3 & 4 Bourt. 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 10.000 Ondersteuning bij toezicht en advies Wmo 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 201.000 Restant ingleend personeel 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 95.000 Studie en opleidingskosten naar 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 4.424 Mip 1932 nota onderhoud gemeentelijke gebouwen 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 29.000 Huur hoogwerker door total-loss 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 18.159 Externe inhuur t.b.v. woonvisie 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 200.000 Kosten gebouwenbeheersplan 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 11.108 Renovatie van de atletiekbaan vindt plaats in 2021 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 59.431 Coronavergoeding verkiezingen sept.circulaire 2020 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 154.123 Advieskosten omgevingsvergunningen 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 199.000 Restant personeelsbudget 9. B.R. Aangegane verplichtingen - 168.000 Coronacompensatie sociale werkvoorziening 11. B.R. Leerlingafhankelijk OBS 39.724 50.075 Resultaatbestemming onderwijs 2020 12. B.R. Personeel OBS 369.282 683.133 Resultaatbestemming onderwijs 2020 13. B.R. Zorgfonds basisonderwijs - 12.410 Dotatie BR zorgfonds corr. Logopedie 14. B.R. Gebouwafhankelijk OBS 18.385 - Saldo gebouwafhankelijk 23. B.R. Onderwijshuisvesting 50.000 50.000 Storting B.R. onderwijshuisvesting 25. B.R. Woonvisie - 171.176 Overschot krimpgelden 26. B.R. Groot onderhoud gebouwen - 34.415 Dotatie reserve onderhoud gebouwen 77. Geb. B.R. aanschaf werkvlotten 21.408 21.408 Van/naar gebonden reserve 78. Geb. B.R. 5 jarenplan beschoeiingen 2.552.000 2.552.000 Van/naar gebonden reserve 79. Geb. B.R. renovatie fietsbrug Barnflair - 77.600 Van/naar gebonden reserve Totaal toevoegingen 3.050.799 5.705.215

181

2. B.R. Recreatie en toerisme (21.922) (21.922) Wandelknooppuntennetwerk Westerwolde 2. B.R. Recreatie en toerisme (13.600) - Recreatieve voorzieningen Renneborg - ter Walslage 3. B.R. Automatisering/infomatisering (122.056) (122.056) Dekking hogere kosten GRID 6. B.R. COA gelden (3.137) (3.137) Cameratoezicht Ter Apel 7. B.R. Egalisatie riolering - (134.853) Opheffen tgv de VZ egalisatie riolering 8. B.R. Beheer openbare ruimte (2.552.000) (2.552.000) Van/naar gebonden reserve 8. B.R. Beheer openbare ruimte (61.000) (3.545) Onderzoekskosten NOR 8. B.R. Beheer openbare ruimte (509.000) - Exploitatiekredieten div. bruggen 9. B.R. Aangegane verplichtingen (15.000) (15.000) Aanschaf en verplaatsing telefooncentrale 9. B.R. Aangegane verplichtingen (20.000) (11.966) MIP 1918 privacy 9. B.R. Aangegane verplichtingen (7.000) (7.000) Kosten sportformateur 9. B.R. Aangegane verplichtingen (30.000) (30.000) Onderzoek Parc Emslandermeer 9. B.R. Aangegane verplichtingen (17.221) (17.221) DU gezond in de stad - impuls kansrijke start 9. B.R. Aangegane verplichtingen (25.221) (25.221) GIDS-gelden 9. B.R. Aangegane verplichtingen (26.376) (26.376) Ambulantisering GGZ 9. B.R. Aangegane verplichtingen (149.745) (149.745) Overschot bruggenonderhoud 9. B.R. Aangegane verplichtingen (5.064) (5.064) Snoeien lindebomen 9. B.R. Aangegane verplichtingen (11.000) (11.000) Kosten uittreden Sozog 9. B.R. Aangegane verplichtingen (25.000) (25.000) Pasjessysteem milieustraat 9. B.R. Aangegane verplichtingen (26.083) - Aanschaf rookmelders 9. B.R. Aangegane verplichtingen (4.424) - MIP 1932 Nota onderhoud gemeentelijke gebouwen 9. B.R. Aangegane verplichtingen (202.101) - Transitievisie warmte 9. B.R. Aangegane verplichtingen (9.997) - Klimaatmiddelen wijkaanpak 9. B.R. Aangegane verplichtingen (25.000) - Klimaatmiddelen energieloketten 10. B.R. Duurzaamheid (150.000) (85.691) Aanjaagbudget duurzame initiatieven (MIP 1908) 10. B.R. Duurzaamheid (144.700) (11.900) Duurzaam Westerwolde (MIP 1908) 10. B.R. Duurzaamheid (115.379) (74.507) Uitvoeringsplan duurzaamheid (MIP 1923) 10. B.R. Duurzaamheid (5.000) - Duurzame landbouw (MIP 1909) 11. B.R. Leerlingafhankelijk OBS (46.056) - Reservemutatie leerlingafhankelijk 12. B.R. Personeel OBS (246.743) - Reservemutatie personeel OBS 13. B.R. Zorgfonds basisonderwijs (62.770) (62.770) Programma landelijk gebied (MIP 1512) 14. B.R. Gebouwafhankelijk OBS (122.967) (58.975) Resultaatbestemming onderwijs 2020 15. B.R. MFA Vlagtwedde (114.736) - Saldo naar vz. Groot oh gebouwen 16. B.R. MFA Sellingen (15.911) - Saldo naar vz. Groot oh gebouwen 21. B.R. Beschermd wonen (350.000) (350.000) Ombuiging 2020 21. B.R. Beschermd wonen (114.295) (114.295) Project even buurten 21. B.R. Beschermd wonen (113.536) (113.536) Project onafh. Cliëntondersteuning 22. B.R. Omgevingswet (WW) (20.000) (13.052) Omgevingsplan 22. B.R. Omgevingswet (WW) (104.054) - Omgevingswet 22. B.R. Omgevingswet (WW) (150.000) - Digitaal stelsel omgevingswet 23. B.R. Onderwijshuisvesting (4.773) (4.773) huurvergoeding Gerardus 24. B.R. Sociaal domein (50.000) (50.000) Maatwerkvoorz.mat.WMO 26. B.R. Groot onderhoud gebouwen (1.267.605) - Woningen en overige gebouwen 27. B.R. Egalisatie afval - (102.944) Inzet volledige saldo egalisatiereserve afval Totaal onttrekkingen (7.080.472) (4.203.549)

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Onttrekkingen ter dekking van afschrijvingen

Geb. B.R. (diversen) (297.950) (136.739) Kapitaallasten 2020 Totaal onttrekkingen ter dekking van afschrijvingen (297.950) (136.739)

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Bestemming resultaat vorig begrotingsjaar 28. B.R. Gebundelde uitkering 615.884 615.884 Bestemming van het resultaat 2019 Totaal bestemming resultaat vorig begrotingsjaar 615.884 615.884

182

183

Voorzieningen

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de voorzieningen gedurende het verslagjaar.

Omschrijving Balans- Toevoeging Aanwending Vrijval Balans- waarde 31 waarde 31 december december 2019 2020 1. Voorziening pensioenen wethouders 2.442.478 701.584 -81.315 - 3.062.747 2. Voorziening vervanging riolering - 2.190.516 -267.725 - 1.922.791 3. Voorziening groot onderhoud gebouwen vesting Bourtange 19.807 - -15.000 - 4.807 4. Voorziening groot onderhoud rioleringen 769.395 209.853 -125.976 - 853.272 5. Voorziening egalisatie tarieven riolering 1.677.749 245.042 -1.922.791 - - 6. Voorziening wachtgeldverplichtingen voormalige collegeleden 345.064 - -77.788 - 267.276 7. Voorzieningen groot onderhoud scholen 789.948 70.236 -11.974 - 848.211 8. Voorziening materiële vaste activa * 1.947.560 - - - 1.947.560 9. Voorziening financiële vaste activa * 1.830.075 - - - 1.830.075 10. Voorziening voorraden * 160.000 - - - 160.000 11. Voorziening dubieuze debiteuren * 1.411.696 194.697 -18.284 - 1.588.109 12. Voorziening achterstallig onderhoud - 650.000 - - 650.000 Totaal voorzieningen 11.393.771 4.261.928 -2.520.852 - 13.134.847 * Voorzieningen t.l.v. activa -5.349.331 -194.697 18.284 - -5.525.744 Totaal voorzieningen Balans 6.044.440 4.067.231 -2.502.568 - 7.609.103

Voorzieningen m.b.t. rioleringen: Op 1 januari 2021 treedt het nieuwe water- en rioleringsplan in werking. Per 1 januari 2020 is het tarief voor de afvalstoffenheffing geharmoniseerd. Er waren echter nog twee aparte rioleringsplannen actief, van beide oude voormalige gemeenten. Beide plannen hanteerden een eigen systematiek voor het toepassen van reserves en voorzieningen. Omdat per 1 januari 2021 ook die systematiek is geharmoniseerd vinden er enkele verschuivingen plaats in de reserves en voorzieningen. Dit gaat om het volgende: - De voorziening egalisatie tarieven riolering is per eind 2020 opgeheven; het saldo is overgebracht naar de voorziening vervanging riolering (art. 44 lid 1d BBV) omdat deze beide voorzieningen feitelijk als doel hebben te sparen via de heffing. - De voorziening groot onderhoud rioleringen was bestemd voor de cyclische reinigings- en inspectierondes. Vanaf 2021 vindt dit onderhoud niet langer cyclisch plaats maar ieder jaar een deel. De kosten zijn in de begroting opgenomen. De voorziening wordt hiermee per 1 januari 2021 hernoemd naar een “voorziening egalisatie riolering” (art.44 lid 2 BBV). Ook de voormalige bestemmingsreserve egalisatie riolering is opgeheven en het saldo is toegevoegd aan deze voorziening. Toepassing van een bestemmingsreserve is onder de huidige regelgeving namelijk niet langer wenselijk.

De aard en reden van de voorzieningen is:

184

Omschrijving Aard voorziening Reden voorziening 1. Voorziening pensioenen wethouders Toekomstige verplichtingen Voor de dekking van toekomstige pensioenverplichtingen van de wethouders. Tevens voor de bekostiging van de inkoop van pensioenrechten als gevolg van het toepassen van de wet APPA 2. Voorziening vervanging riolering Toekomstige verplichtingen Voor de dekking van vervangingsinvesteringen in rioleringen 3. Voorziening groot onderhoud gebouwen vesting Egalisatie van lasten Gelijkmatige verdelen van de lasten voorvloeiende Bourtange uit het onderhoud van de gebouwen vesting Bourtange en de uitvoering van het beheerplan gebouwen 4. Voorziening groot onderhoud rioleringen Egalisatie van lasten Gelijkmatige verdeling van de lasten voor cyclische reiniging en inspectie van rioleringen 5. Voorziening egalisatie tarieven riolering Egalisatie van lasten Opvang van schommelingen in het riooltarief

6. Voorziening wachtgeldverplichtingen Toekomstige verplichtingen Voor de dekking van toekomstige voormalige collegeleden wachtgeldverplichtingen

7. Voorziening groot onderhoud scholen (openbaar Toekomstige verplichtingen Doel van de voorziening is het gelijkmatig verdelen basisonderwijs) van de lasten voor de uitvoering van het groot onderhoud zoals opgenomen in het meerjaren- onderhoudsplan

8. Voorziening materiële vaste activa Dekking van risico's Dekking van mogelijke verliezen (te hoge boekwaarde i.r.t. verwachte opbrengst)

9. Voorziening financiële vaste activa Dekking van risico's De gemeenten en provincies bezitten 100% van de aandelen in CBL vennootschap BV, Bruglening vennootschap, Claim staat vennootschap BV en Extra zekerheid vennootschap BV. Deze dienen als zekerheid voor mogelijke claims voortvloeiende uit de transactie- of rechtshandelingen van de verkoop van Essent aandelen. Bij de verkoop van de aandelen Attero in 2014 is een deel van de verkoopopbrengsten achtergehouden, in verband met eventuele aanspraken van de koper op grond van garanties die door de gezamenlijke verkopers zijn afgegeven. Het aandeel van de gemeente Vlagtwedde hierin bedraagt € 16.033. Dit bedrag is op de boekwaarde in mindering gebracht. De gemeente heeft een lening verstrekt aan “Verkoop Vennootschap B.V.” (afsplitsing van een deel van de verkoopopbrengst). Deze dient als zekerheid voor mogelijke claims voortvloeiende uit de transactie- of rechtshandelingen van de verkoop. Omdat op dit moment geen inschatting gemaakt kan worden of deze vermogens aangewend zullen moeten worden ter dekking van claims, wordt deze lening 100% voorzien. Het resterende saldo bedraagt € 136.476. De voorziening is in mindering gebracht op de boekwaarde, waardoor de balanswaarde nihil is

10. Voorziening voorraden Dekking van risico's Dekking van mogelijke verliezen (te hoge boekwaarde i.r.t. verwachte opbrengst) 11. Voorziening dubieuze debiteuren Dekking van risico's Mogelijke verliezen (niet incasseerbare vorderingen handelsdebiteuren) 12. Voorziening achterstallig onderhoud Dekking van risico's Dekking van mogelijke verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten

De mutaties in de voorzieningen kan als volgt worden weergegeven:

185

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Toevoegingen 1. Voorziening pensioenen wethouders - 701.584 Dotatie 2020 2. Voorziening vervanging riolering - 2.190.516 Samenvoegen VZ vervanging riolering 4. Voorziening groot onderhoud rioleringen - 209.853 Dotatie riolering 2020 5. Voorziening egalisatie tarieven riolering - 245.042 Storting VZ tariefegalisatie 6. Voorziening wachtgeldverplichtingen vm. collegeleden - 5.437 Dotatie 2020 8. Voorziening groot onderhoud scholen - 86.230 Dotatie 2020 11. Voorziening dubieuze debiteuren - 194.697 Storting VZ dubieuze debiteuren 12. Voorziening achterstallig onderhoud - 650.000 Dotatie VZ achterstallig onderhoud bruggen Totaal toevoegingen - 4.283.359

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Aanwendingen 1. Voorziening pensioenen wethouders - (81.315) Betaalde pensioenen uit de voorziening 2. Voorziening vervanging riolering - (267.725) Extra afschrijving 2019 3. Voorziening groot onderhoud gebouwen vesting Bourtange - (15.000) Uitgaven groot onderhoud 2020 4. Voorziening groot onderhoud rioleringen - (125.976) Uitgaven groot onderhoud 2020 5. Voorziening egalisatie tarieven riolering - (1.922.791) Samenvoegen VZ vervanging riolering 6. Voorziening wachtgeldverplichtingen vm. collegeleden - (83.225) Betaling wachgeld 2020 8. Voorziening groot onderhoud scholen - (27.967) Uitgaven groot onderhoud 2020 Totaal aanwendingen - (2.523.999)

Begroting ná Realisatie Toelichting mutatie wijziging Vrijval 11. Voorziening dubieuze debiteuren - (18.285) Boeking voorziening dubieuze debiteuren 2020 Totaal vrijval - (18.285)

Vaste schulden met een rentetypische looptijd > 1 jaar

Het verloop van de vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar kan als volgt worden weergegeven:

Categorie Balans- Nieuwe Aflossingen Balans- waarde 31 leningen waarde 31 december december 2019 2020 Onderhandse leningen van binnenlandse bedrijven 310.599 - - 310.599 Onderhandse leningen van buitenlandse instellingen 11.200.000 - -400.000 10.800.000 Onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen 4.552.064 - -350.665 4.201.399 Totaal vaste schulden 16.062.663 - -750.665 15.311.998

De totale rentelast voor het verslagjaar met betrekking tot de vaste schuld met een looptijd langer dan één jaar bedraagt € 375.205. Het gemiddelde rentepercentage bedraagt 2,3%.

Vlottende passiva

Vlottende schulden met een rente typische looptijd <1 jaar

De specificatie van de vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar is als volgt:

186

Omschrijving Balans- Balans- waarde 31 waarde 31 december december 2019 2020 Overige kasgeldleningen 4.500.000 9.000.000 Overige kasgeldleningen 4.500.000 9.000.000 BNG - - Banksaldi - - Crediteuren 3.282.873 1.794.238 Schulden inzake salarissen, loonheffing, premies 1.067.201 267.459 Schulden GWS (WWB, WMO, inkomensvoorzieningen) 490.117 920.087 Overige schulden 4.286 3.585 Overige schulden 4.844.477 2.985.369

Overlopende passiva

De specificatie van de overlopende passiva is als volgt:

Omschrijving Balans- Balans- waarde 31 waarde 31 december december 2019 2020 Nog te betalen RIGG (raming afrekening) 439.689 62.585 Nog te betalen afrekening jeugd 125.765 - Rente langlopende geldleningen 182.118 170.777 Nog te betalen afrekening aanbieders WMO 273.833 - Nog te betalen gemeente Stadskanaal 113.341 - Overschrijdingsregeling onderwijs 658.276 719.230 Afrekening provincie N366 - 1.854.442 Belastingdienst div. ntb. Posten - 983.665 Afeer coronacompensatie - 150.973 Nog te betalen WMO begeleiding 2020 - 52.500 Nog te betalen gemeente Oldambt - 57.487 Overige verplichtingen - 26.262 Overige nog te betalen bedragen 924.231 485.095 Subtotaal verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd 2.717.253 4.563.015 Gezond in de Stad (algemene uitkering) 75.174 75.174 Rijksvergoeding onderwijsachterstandenbeleid (Ministerie OC&W) 738.551 600.282 Versterking peuterspeelzalen (Algemene uitkering) 152.088 152.088 Specifieke uitkering aankoop woningen onder een hoogspanningsverbinding 286.100 286.100 DU verhoogde asielinstroom 131.154 131.154 Projectgroep Krimp 3.000.011 2.277.368 Handhaving kwaliteit gastouderopvang (Algemene uitkering) 39.043 39.043 Projectkosten commissie BRP straat 73.330 14.960 Restant TOZO 2020 - 3.266.638 Vooruitontvangen specifieke uitkering RRE - 448.431 Voorschotten rijksbijdragen met een specifiek bestedingsdoel - Rijk 4.495.451 7.291.238 Subsidie duurzaam veilig (Mip 218) 7.806 - Subsidie parkeerplaats Winselweg (DLG Noord) 8.650 8.650 Sloop- en transitiefonds 200.000 200.000 Voorschotten rijksbijdragen met een specifiek bestedingsdoel - overige Nederlandse overheidslichamen 216.456 208.650 Subtotaal voorschotbedragen voor uitkering met een specifiek bestedingsdoel 4.711.907 7.499.888 Gebiedsfonds Westerwolde 47.103 31.503 Doelsubsidie muziekimpuls 22.817 8.489 Overige vooruitontvangen bedragen 34.670 16.474 Subtotaal vooruitontvangen bedragen 104.590 56.466 Totaal 7.533.750 12.119.370

4. Gewaarborgde geldleningen

Een specificatie is opgenomen in de financiële administratie (de staat van gewaarborgde geldleningen). De gewaarborgde geldleningen betreffen door derden verstrekte geldleningen aan woningbouwcorporaties en verzorgingshuizen, de Waprog en de garantie voor het rekening- courantkrediet van de stichting bedrijvenpark Zuid-Groningen. De geldleningen zijn voor wat betreft de woningbouwcorporaties voor 100% opgenomen (50% deelnemende gemeenten en 50% achtervang Rijk).

187

Gewaarborgde geldleningen Bedragen x € 1.000 Oorspronkelijk Percentage Schuldrestant Schuldrestant Gewaarborgd bedrag 1-1-2020 31-12-2020

€ 1.106 50% € 1.106 € 1.106 € 553 € 15.000 50% € 15.000 € 15.000 € 7.500 € 5.000 50% € 5.000 € 5.000 € 2.500 € 1.434 50% € 958 € 921 € 461 € 1.800 50% € 496 € 380 € 190 € 1.942 50% € 1.359 € 1.295 € 648 € 293 50% € 188 € 176 € 88 € 2.810 50% € 1.827 € 1.686 € 843 € 29.385 € 25.934 € 25.564 € 12.782

Garantstellingen

Oorspronkelijk Percentage Schuldrestant Schuldrestant Gegarandeerd bedrag 1-1-2020 31-12-2020

€ 1.000 20% € 667 € 333 € 67 € 1.000 € 667 € 333 € 67

In 2020 zijn géén betalingen gedaan inzake borgen garantstellingen.

5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Met Toshiba Tec Netherlands is een overeenkomst afgesloten voor de huur van 10 Toshiba digitale kopieermachines/printers. De overeenkomst is ingegaan per 2019 met een looptijd van 5 jaar. De overeenkomst loopt dus af in 2023. De kosten voortvloeiende uit de overeenkomst bedraagt afgerond € 11.000 per jaar (excl. btw).

In verband met de overstap naar Centric-applicaties is met Centric een overeenkomst aangegaan met een minimale duur van zes jaar. Op basis van deze overeenkomst is de gemeente een jaarlijkse vergoeding verschuldigd voor te verrichten onderhoud aan de geleverde applicaties van oplopend € 120.000 (excl. btw) in 2018 tot € 160.000 (excl. Btw) in 2023.

188

De verantwoordingsinformatie voor specifieke uitkeringen

Definitief SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2020 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 5 februari 2021 JenV A4 Regeling eenmalige Besteding (jaar T) - Cumulatieve besteding Besteding (jaar T) (gedeeltelijk) Toelichting op projecten die Project afgerond (Ja/Nee) Volledig zelfstandige uitvoering uitkering gemeenten voor zelfstandige uitvoering uitvoering projectplan (t/m jaar verantwoord o.b.v. voorlopige afwijken van voorlopige (Ja/Nee) maatregelen ter T) - inclusief uitvoering door toekenningen? (Ja/Nee) toekenning vermindering overlast en derden criminaliteit asielzoekers Gerealiseerd Gerealiseerd Gemeenten Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: A4/01 Indicator: A4/02 Indicator: A4/03 Indicator: A4/04 Indicator: A4/05 Indicator: A4/06 € 59.905 € 59.905 Nee nvt Nee Ja FIN B1 Regeling specifieke uitkering Aantal gedupeerden (met Besteding (jaar T) van Cumulatieve besteding (t/m jaar Besteding (jaar T) van onderdeel Cumulatieve besteding (t/m jaar Eindverantwoording (Ja/Nee) gemeentelijke hulp overlegbare bevestigingsbrief onderdelen a, b en d. (artikel 3) T) van onderdelen a, b en d c (artikel 3) T) van onderdeel c (artikel 3) gedupeerden van Belastingdienst/Toeslagen (artikel 3) toeslagenproblematiek

Gemeenten Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: B1/01 Indicator: B1/02 Indicator: B1/03 Indicator: B1/04 Indicator: B1/05 Indicator: B1/06 0 € 0 € 0 € 0 € 0 Nee BZK C1 Regeling specifieke uitkering Totaal ontvangen bedrag Eindverantwoording (Ja/Nee) Reductie Energiegebruik beschikking

Gemeenten Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicator: C1/01 Indicator: C1/02 € 495.000 Nee Projectnaam/nummer per project Besteding (jaar T) per project Bestedingen (jaar T) komen Besteding (jaar T) aan overeen met ingediende afwijkingen. projectplan (Ja/Nee)

Alleen invullen bij akkoord ministerie.

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle R Indicator: C1/03 Indicator: C1/04 Indicator: C1/05 Indicator: C1/06 1 RRE Oost-Groningen € 46.569 Ja Kopie projectnaam/nummer Cumulatieve totale bestedingen Toelichting Project afgerond in (jaar T)? (t/m jaar T) (Ja/Nee)

Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie

Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: C1/07 Indicator: C1/08 Indicator: C1/09 Indicator: C1/10 1 RRE Oost-Groningen € 46.569 nvt Nee OCW D8 Onderwijsachterstandenbelei Besteding (jaar T) aan Besteding (jaar T) aan overige Besteding (jaar T) aan Opgebouwde reserve ultimo d 2019-2022 (OAB) voorzieningen voor voorschoolse activiteiten (naast VVE) voor afspraken over voor- en (jaar T-1) educatie die voldoen aan de leerlingen met een grote vroegschoolse educatie met wettelijke kwaliteitseisen achterstand in de Nederlandse bevoegde gezagsorganen van (conform artikel 166, eerste lid taal (conform artikel 165 WPO) scholen, houders van WPO) kindcentra en peuterspeelzalen (conform artikel 167 WPO)

Gemeenten Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicator: D8/01 Indicator: D8/02 Indicator: D8/03 Indicator: D8/04 € 491.718 € 0 € 71.984 € 265.727 Hieronder per regel één Aan andere gemeenten (in jaar Hieronder per regel één Aan andere gemeenten (in jaar gemeente(code) selecteren en T) overgeboekte middelen gemeente(code) selecteren en T) overgeboekte middelen in de kolommen ernaast de (lasten) uit de specifieke in de kolommen ernaast de (baten) uit de specifieke verantwoordingsinformatie voor uitkering verantwoordingsinformatie voor uitkering die gemeente invullen onderwijsachterstandenbeleid die gemeente invullen onderwijsachterstandenbeleid Bedrag Bedrag

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle R Indicator: D8/05 Indicator: D8/06 Indicator: D8/07 Indicator: D8/08 1 IenW E20 Regeling stimulering Besteding (jaar T) Cumulatieve besteding (t/m jaar Cumulatieve cofinanciering (t/m Project afgerond (alle verkeersmaatregelen 2020- T) jaar T) maatregelen) in (jaar T) (Ja/Nee) 2021

Provincies en Gemeenten Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicator: E20/01 Indicator: E20/02 Indicator: E20/03 Indicator: E20/04 € 0 € 0 € 85.800 Nee Naam/nummer per maatregel Per maatregel, maatregel De hoeveelheid van de op te Eventuele toelichting, mits afgerond in (jaar T)? (Ja/Nee) leveren en de opgeleverde noodzakelijk verkeersveiligheidsmaatregelen per type maatregel (m1, m2, aantallen )

Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: E20/05 Indicator: E20/06 Indicator: E20/07 Indicator: E20/08 1 IENW/BSK-2020/227205 Nee 5 stuks te verwijderen paaltjes 2 IENW/BSK-2020/227205 Nee 920 m1 aan te brengen kantmarkering 3 IENW/BSK-2020/227205 Nee 460 m1 aan te brengen asmarkering EZK F1 Regeling aankoop woningen Totale Besteding (jaar T) ten onder een last van Rijksmiddelen hoogspanningsverbinding (automatisch berekend)

Aard controle R Indicator: F1/01 € 0 Projectnaam/UWHS-nummer Besteding (jaar T) ten laste van Is de bestemming gewijzigd Indien woning verplaatst: Eindverantwoording per woning Cumulatieve besteding ten laste Rijksmiddelen per woning (Ja/Nee) conform de ingediende (Ja/Nee) van Rijksmiddelen tot en met perceelschets (Ja/Nee) (jaar T)

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle D1 Aard controle D1 Aard controle D1 Aard controle R Indicator: F1/02 Indicator: F1/03 Indicator: F1/04 Indicator: F1/05 Indicator: F1/06 Indicator: F1/07 1 UWHS170123 € 0 Nee Nee Nee € 10.000

189

SZW G2 Gebundelde uitkering op Besteding (jaar T) algemene Baten (jaar T) algemene Besteding (jaar T) IOAW Baten (jaar T) IOAW (exclusief Besteding (jaar T) IOAZ Baten (jaar T) IOAZ (exclusief grond van artikel 69 bijstand bijstand (exclusief Rijk) Rijk) Rijk) Participatiewet_gemeentede el 2020 Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Alle gemeenten verantwoorden I.1 Participatiewet (PW) I.1 Participatiewet (PW) I.2 Wet inkomensvoorziening I.2 Wet inkomensvoorziening I.3 Wet inkomensvoorziening I.3 Wet inkomensvoorziening hier het gemeentedeel over (jaar oudere en gedeeltelijk oudere en gedeeltelijk oudere en gedeeltelijk oudere en gedeeltelijk T), ongeacht of de gemeente in arbeidsongeschikte werkloze arbeidsongeschikte werkloze arbeidsongeschikte gewezen arbeidsongeschikte gewezen (jaar T) geen, enkele of alle werknemers (IOAW) werknemers (IOAW) zelfstandigen (IOAZ) zelfstandigen (IOAZ) taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr

Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicator: G2/01 Indicator: G2/02 Indicator: G2/03 Indicator: G2/04 Indicator: G2/05 Indicator: G2/06 € 6.246.987 € 168.431 € 612.393 € 3.285 € 57.832 € 0 Besteding (jaar T) Bbz 2004 Baten (jaar T) Bbz 2004 Baten (jaar T) WWIK (exclusief Besteding (jaar T) Baten (jaar T) Volledig zelfstandige uitvoering levensonderhoud levensonderhoud Rijk) Loonkostensubsidie o.g.v. art. Loonkostensubsidie o.g.v. art. (Ja/Nee) 10d Participatiewet 10d Participatiewet (excl. Rijk) Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente I.4 Besluit bijstandverlening I.4 Besluit bijstandverlening I.6 Wet werk en inkomen I.7 Participatiewet (PW) I.7 Participatiewet (PW) zelfstandigen 2004 zelfstandigen 2004 kunstenaars (WWIK) (levensonderhoud) (Bbz 2004) (levensonderhoud) (Bbz 2004) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicator: G2/07 Indicator: G2/08 Indicator: G2/09 Indicator: G2/10 Indicator: G2/11 Indicator: G2/12 € 60.937 € 8.176 € 0 € 347.739 € 0 Ja SZW G3 Besluit bijstandverlening Besteding (jaar T) Baten (jaar T) Baten vanwege vóór 1 januari Besteding (jaar T) Bob Baten (jaar T) Bob (exclusief Besteding (jaar T) uitvoerings- zelfstandigen 2004 (exclusief kapitaalverstrekking kapitaalverstrekking (exclusief 2020 verstrekt kapitaal Rijk) en onderzoekskosten artikel 56, levensonderhoud Rijk) (exclusief Rijk) eerste en tweede lid, Bbz 2004 beginnende (exclusief Bob) zelfstandigen)_gemeentedeel 2020 Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) 2004 Alle gemeenten verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr.

Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicator: G3/01 Indicator: G3/02 Indicator: G3/03 Indicator: G3/04 Indicator: G3/05 Indicator: G3/06 € 0 € 0 € 0 € 0 € 0 € 11.403 Volledig zelfstandige uitvoering (Ja/Nee)

Aard controle n.v.t. Indicator: G3/07 Ja SZW G4 Tijdelijke Welke regeling betreft het? Besteding (jaar T) Besteding (jaar T) Baten (jaar T) levensonderhoud Baten (jaar T) Baten (jaar T) overbruggingsregeling levensonderhoud kapitaalverstrekking kapitaalverstrekking (aflossing) kapitaalverstrekking (overig) zelfstandig ondernemers (Tozo) _gemeentedeel 2020

Alle gemeenten verantwoorden hier het gemeentedeel over Tozo (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicator: G4/01 Indicator: G4/02 Indicator: G4/03 Indicator: G4/04 Indicator: G4/05 Indicator: G4/06 1 Tozo 1 (1 mrt tot 1 juni 2020) € 1.202.823 € 117.025 € 118.274 € 0 € 0 2 Tozo 2 (1 juni tot 1 oktober € 327.883 € 32.314 € 25.194 € 0 € 0 2020) 3 Tozo 3 (1 oktober t/m 31 € 114.957 € 46.114 € 31.132 € 0 € 0 december 2020) Kopie regeling Aantal besluiten Aantal besluiten Totaal bedrag vorderingen Volledig zelfstandige uitvoering levensonderhoud (jaar T) kapitaalverstrekking (jaar T) levensonderhoud (jaar T) Tozo 1 (Ja/Nee) (i.v.m. verstrekte voorschotten op Tozo-aanvragen levensonderhoud welke zijn ingediend vóór 22 april 2020)

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicator: G4/07 Indicator: G4/08 Indicator: G4/09 Indicator: G4/10 Indicator: G4/11 1 Tozo 1 (1 mrt tot 1 juni 2020) 325 30 € 0 Ja 2 Tozo 2 (1 juni tot 1 oktober 159 15 2020) Ja 3 Tozo 3 (1 oktober t/m 31 76 6 december 2020) Ja Kopie regeling Besteding (jaar T) Baten (jaar T) Baten (jaar T) Uitvoeringskosten (jaar T) kapitaalverstrekking Tozo kapitaalverstrekking Tozo kapitaalverstrekking Tozo uitvoering Tozo buitenland buitenland (gemeente buitenland (gemeente buitenland (gemeente (gemeente Maastricht) Maastricht) Maastricht), aflossing Maastricht), overig

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicator: G4/12 Indicator: G4/13 Indicator: G4/14 Indicator: G4/15 Indicator: G4/16 1 Tozo 1 (1 mrt tot 1 juni 2020) € 0 € 0 € 0 € 0 2 Tozo 2 (1 juni tot 1 oktober € 0 € 0 € 0 € 0 2020) 3 Tozo 3 (1 oktober t/m 31 € 0 € 0 € 0 € 0 december 2020)

190

VWS H4 Regeling specifieke uitkering Ontvangen Rijksbijdrage (jaar T) Overig (jaar T) ten opzichte van stimulering sport ontvangen Rijksbijdrage - automatisch ingevuld Gemeenten

Aard controle R. Aard controle n.v.t. Indicator: H4/01 Indicator: H4/02 -€ 216.729 Projectnaam/nummer Totale aanvraag per project (jaar Verrekening (jaar T) Onroerende Verrekening (jaar T) Roerende Verrekening (jaar T) overige Toelichting T) ten laste van Rijksmiddelen zaken (sportaccommodaties) zaken sportbeoefening en kosten per project ten laste van per project ten laste van sportstimulering per project ten Rijksmiddelen Rijksmiddelen laste van Rijksmiddelen

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicator: H4/03 Indicator: H4/04 Indicator: H4/05 Indicator: H4/06 Indicator: H4/07 Indicator: H4/08 1 Zwembad Ter Apel € 50.217 € 17.636 € 32.581 2 Zwembad Sellingen € 34.165 € 8.648 € 25.517 3 MFA de Meet € 8.097 € 6.125 € 4.288 4 Gymnastieklokaal Wedde € 1.497 € 312 € 1.185 5 Gymnastieklokaal De Vlinder € 744 € 519 € 225 6 Gymnastieklokaal Kapelweg € 3.063 € 1.704 € 1.359 7 Gymnastieklokaal Sellingen € 49 € 49 € 0 8 Gymnastieklokaal Bourtange € 329 € 303 € 26 9 Gymnastieklokaal Ter € 606 € 407 € 199 Apelkanaal 10 Sporthal Ter Apel € 12.715 € 4.944 € 7.771 11 Sportzaal Vlagtwedde € 21.476 € 17.322 € 4.154 12 Sporthal de Meet € 51 € 0 € 51 13 Sportcomplex Blijham € 4.919 € 2.312 € 3.346 14 Sportterreinen Bellingwedde € 21.777 € 19.864 € 3.474 15 Sportterrein Vlagtwedde € 4.095 € 3.919 € 176 16 Sportterrein Sellingen € 4.977 € 11.872 € 1.034 17 Sportterrein `t Heem € 10.033 € 8.215 € 1.818 18 Sportterrein Jipsingbourtange € 4.692 € 32 € 4.660 19 Tennisbanen € 3.045 € 1.633 € 1.412 20 IJsbanen € 650 € 643 € 7 21 Mengpercentage nadeel € 16.987 € 0 € 0 € 16.987 Kopie projectnaam/nummer Totale besteding (jaar T) per Percentage besteed (jaar T) per project ten lasten van project ten opzichte van Rijksmiddelen (automatische aanvraag ten laste van berekening) Rijksmiddelen (automatische berekening)

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Indicator: H4/09 Indicator: H4/10 Indicator: H4/11 1 Zwembad Ter Apel € 50.217 2 Zwembad Sellingen € 34.165 3 MFA de Meet € 10.413 4 Gymnastieklokaal Wedde € 1.497 5 Gymnastieklokaal De Vlinder € 744 6 Gymnastieklokaal Kapelweg € 3.063 7 Gymnastieklokaal Sellingen € 49 8 Gymnastieklokaal Bourtange € 329 9 Gymnastieklokaal Ter € 606 Apelkanaal 10 Sporthal Ter Apel € 12.715 11 Sportzaal Vlagtwedde € 21.476 12 Sporthal de Meet € 51 13 Sportcomplex Blijham € 5.658 14 Sportterreinen Bellingwedde € 23.338 15 Sportterrein Vlagtwedde € 4.095 16 Sportterrein Sellingen € 12.906 17 Sportterrein `t Heem € 10.033 18 Sportterrein Jipsingbourtange € 4.692 19 Tennisbanen € 3.045 20 IJsbanen € 650 21 Mengpercentage nadeel € 16.987 VWS H8 Regeling Sportakkoord Besteding aanstellen Besteding uitvoering Cumulatieve besteding Cumulatieve besteding Eindverantwoording (Ja/Nee) sportformateur (jaar T) sportakkoord (jaar T) aanstellen sportformateur (t/m uitvoering sportakkoord (t/m jaar jaar T) T)

Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd

Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: H8/01 Indicator: H8/02 Indicator: H8/03 Indicator: H8/04 Indicator: H8/05 € 5.040 € 20.000 € 13.040 € 20.000 Ja

191

GRO GRO2C Verkeer en vervoer Hieronder per regel één Welke regeling betreft het Totale besteding in jaar T Correctie t.o.v. jaar T-1 van Cumulatieve totale besteding tot Toelichting Groningen beschikkingsnummer en in de verantwoorde totale besteding en met jaar T kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie De besteding in jaar T ten laste Tussentijds afstemmen van Tussentijds afstemmen van Hier eventueel opmerkingen of van zowel provinciale middelen juistheid en volledigheid van de juistheid en volledigheid van de toelichtingen als overige middelen verantwoordings-informatie ten verantwoordings-informatie ten laste van zowel provinciale als laste van zowel provinciale als overige middelen overige middelen SiSa tussen medeoverheden - provinciale middelen Groningen Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: GRO2C/01 Indicator: GRO2C/02 Indicator: GRO2C/03 Indicator: GRO2C/04 Indicator: GRO2C/05 Indicator: GRO2C/06 1 2018-053864 Knelpunten fietsinfrastructuur € 72.925 € 72.925 Kopie beschikkingsnummer De besteding in jaar T ten laste Correctie t.o.v. jaar T-1 van Cumulatieve besteding tot en Eindverantwoording (Ja/Nee) van alleen provinciale middelen besteding ten laste van alleen met jaar T ten laste van alleen provinciale middelen provinciale middelen

Alleen de besteding in jaar T Als de correctie een Tussentijds afstemmen van Als u kiest voor ‘ja’, betekent ten laste van alleen provinciale vermeerdering is, gaat het om juistheid en volledigheid van de dit, dat hiervoor alle besteding middelen nog niet verantwoorde besteding verantwoordings-informatie ten is afgerond en u er de komende ten laste van alleen provinciale laste van alleen provinciale jaren geen besteding meer voor middelen middelen wilt verantwoorden

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: GRO2C/07 Indicator: GRO2C/08 Indicator: GRO2C/09 Indicator: GRO2C/10 Indicator: GRO2C/11 1 2018-053864 € 41.140 € 0 € 41.140 Ja GRO GRO8C Leefbaarheid Groningen Hieronder per regel één Welke regeling betreft het Totale besteding in jaar T Correctie t.o.v. jaar T-1 van Cumulatieve totale besteding tot Toelichting beschikkingsnummer en in de verantwoorde totale besteding en met jaar T kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie De besteding in jaar T ten laste Tussentijds afstemmen van Tussentijds afstemmen van Hier eventueel opmerkingen of van zowel provinciale middelen juistheid en volledigheid van de juistheid en volledigheid van de toelichtingen als overige middelen verantwoordings-informatie ten verantwoordings-informatie ten laste van zowel provinciale als laste van zowel provinciale als overige middelen overige middelen SiSa tussen medeoverheden - provinciale middelen Groningen Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: GRO8C/01 Indicator: GRO8C/02 Indicator: GRO8C/03 Indicator: GRO8C/04 Indicator: GRO8C/05 Indicator: GRO8C/06 1 2018-069.079/46/A.14 Wonen en Bouwen € 461.880 € 0 € 792.286 2 2018-069.087/46/A.14 Wonen en Bouwen € 192.165 € 0 € 515.374 3 2018-069.125/46/A.14 Wonen en Bouwen € 0 € 0 € 676.858 4 2018-069.120/46/A.14 Wonen en Bouwen € 0 € 0 € 98.216 Kopie beschikkingsnummer De besteding in jaar T ten laste Correctie t.o.v. jaar T-1 van Cumulatieve besteding tot en Eindverantwoording (Ja/Nee) van alleen provinciale middelen besteding ten laste van alleen met jaar T ten laste van alleen provinciale middelen provinciale middelen

Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicator: GRO8C/07 Indicator: GRO8C/08 Indicator: GRO8C/09 Indicator: GRO8C/10 Indicator: GRO8C/11 1 2018-069.079/46/A.14 € 0 € 0 € 0 Nee 2 2018-069.087/46/A.14 € 0 € 0 € 0 Nee 3 2018-069.125/46/A.14 € 0 € 0 € 0 Nee 4 2018-069.120/46/A.14 € 0 € 0 € 0 Nee

192

Bijlage gerealiseerde baten en lasten per taakveld

Onderstaand de baten en lasten per taakveld.

Taakveld Omschrijving taakveld Realisatie Primitieve Begroting Realisatie begroting ná wijziging 2019 2020 2020 2020 Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten 0.1 Bestuur 16.847 2.089.086 - 1.714.550 - 2.111.854 16.598 2.457.723 0.2 Burgerzaken 309.342 1.932.313 209.787 2.540.435 209.787 2.778.531 299.847 2.359.413 0.3 Beheer overige gebouwen en gronden 424.977 487.914 160.073 239.531 231.675 1.733.925 442.429 277.332 0.4 Overhead 146.095 9.032.570 86.647 8.621.172 86.647 8.838.896 313.897 7.967.248 0.5 Treasury 397.500 (107.001) 363.464 (155.570) 330.402 (175.570) 246.124 (114.648) 0.61 OZB woningen 3.445.369 271.845 4.770.493 250.655 4.901.993 250.655 5.037.905 342.327 0.62 OZB niet-woningen 1.843.101 - 615.270 - 868.770 - 639.595 - 0.63 Parkeerbelasting ------0.64 Belastingen overig 29.048 130.905 27.500 137.783 27.500 137.783 3.064 127.560 0.7 Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds 56.245.194 9.651 56.790.408 20.183 60.209.508 20.183 60.554.974 9.651 0.8 Overige baten en lasten (251.954) (915.275) - (531.893) - 306.254 (7) 611.181 0.9 Vennootschapsbelasting (VpB) ------0.10 Mutaties reserves 31.207.013 31.069.823 1.241.615 1.270.087 10.352.254 5.960.725 6.923.722 8.615.142 0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten - 1.023.841 - (1) - 100.001 - 868.340 1.1 Crisisbeheersing en brandweer 40.126 1.954.947 39.500 2.022.907 39.500 2.140.261 41.169 2.136.449 1.2 Openbare orde en veiligheid 85.768 431.699 63.542 431.476 61.042 512.917 362.773 730.398 2.1 Verkeer en vervoer 58.716 3.169.533 22.669 3.265.548 63.815 3.991.939 77.255 3.808.484 2.2 Parkeren ------2.3 Recreatieve havens 774 79.736 2.980 82.270 2.980 82.270 1.720 75.386 2.4 Economische havens en waterwegen - 15.002 - 99.784 - 121.271 - 42.218 2.5 Openbaar vervoer ------3.1 Economische ontwikkeling ------3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur - 306 ------3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 22.782 46.986 32.850 75.997 19.090 78.073 21.976 77.256 3.4 Economische promotie 291.624 678.408 297.333 539.740 283.333 609.662 366.878 578.645 4.1 Openbaar basisonderwijs 6.782.133 6.737.017 5.788.710 5.638.298 5.867.961 6.020.010 6.741.548 6.250.028 4.2 Onderwijshuisvesting 286.145 1.389.766 199.202 1.302.603 199.202 1.297.832 224.837 1.353.519 4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken 633.094 1.834.368 729.753 2.117.556 958.791 2.175.516 647.264 1.879.357 5.1 Sportbeleid en activering 11.380 389.533 12.500 430.931 32.500 482.758 31.180 426.440 5.2 Sportaccommodaties 207.392 1.524.837 190.039 1.399.156 182.064 1.508.614 122.233 1.783.356 5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 20.177 447.824 13.845 468.919 13.845 643.759 14.337 462.991 5.4 Musea 133.572 226.899 139.907 341.138 139.907 232.569 139.907 263.671 5.5 Cultureel erfgoed 28.140 669.071 14.294 381.093 14.294 364.685 27.540 398.129 5.6 Media 100.824 778.001 96.583 763.124 96.583 763.124 96.403 761.179 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 15.067 3.002.105 18.280 3.107.360 17.280 3.155.081 40.636 3.203.669 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 236.869 4.165.180 166.867 3.976.877 146.004 4.027.893 147.063 3.764.741 6.2 Wijkteams - 1.981.809 - 1.336.109 - 1.383.462 - 1.279.713 6.3 Inkomensregelingen 8.038.781 9.928.178 7.905.100 9.804.864 9.344.750 11.048.164 10.050.408 10.794.661 6.4 Begeleide participatie 697.536 10.157.806 - 10.000.791 - 10.994.802 36.905 10.826.601 6.5 Arbeidsparticipatie 201.000 1.974.455 164.568 1.510.454 164.568 1.572.725 101.371 1.446.303 6.6 Maatwerkvoorziening (WMO) 74 885.434 5.000 898.240 5.000 1.032.323 - 1.226.666 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ 388.573 6.926.321 310.000 7.065.643 285.335 7.991.741 294.434 8.351.210 6.72 Maatwerkdienstverlening 18- - 683.226 - 800.000 - 690.000 - 526.565 6.81 Geëscaleerde zorg 18+ 436.530 168.656 281.300 149.022 281.300 166.650 360.912 196.827 6.82 Geëscaleerde zorg 18- 20.000 7.289.271 52.500 6.973.460 20.000 7.571.173 141.500 7.392.163 7.1 Volksgezondheid 6.085 612.651 9.830 998.333 9.830 1.067.151 17.088 957.564 7.2 Riolering 3.721.740 2.814.305 3.722.186 2.705.453 3.722.186 2.705.454 3.742.250 2.701.863 7.3 Afval 2.785.957 2.468.021 3.036.427 2.371.735 3.056.427 2.422.735 3.207.542 2.944.419 7.4 Milieubeheer 95 1.156.361 - 1.127.357 - 1.122.847 97 1.099.733 7.5 Begraafplaatsen en crematoria 66.361 147.482 70.010 141.379 105.010 147.195 72.451 162.160 8.1 Ruimtelijke ordening 3.686 342.332 - 349.656 - 623.710 - 308.336 8.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen) ------8.3 Wonen en bouwen 2.047.900 2.672.147 540.960 1.407.786 790.883 2.330.413 2.546.743 2.422.602 Totaal Taakvelden 121.181.433 122.775.345 88.191.992 88.191.991 103.142.016 103.142.016 104.154.569 104.154.570

Verdelingsprincipe

De toerekening van de baten en lasten aan de taakvelden is conform de indeling in de programmabegroting 2020.

193

Controleverklaring

194

195

Bijlagen 2020

196

De beleidsindicatoren

Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) van 5 maart 2016 is de gemeente voortaan gehouden om in de programmabegroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma’s worden beoogd of gerealiseerd, toe te lichten aan de hand van beleidsindicatoren. In de Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 24 maart 2016 zijn 39 verplicht op te nemen beleidsindicatoren benoemd.

Onderstaande gegevens zijn gedownload van de website www.waarstaatjegemeente.nl (dd. 10 maart 2020).

De gemeente hoeft geen extra inspanning te leveren als de bronhouder de gegevens niet verstrekt heeft.

Programma Indicator eenheid periode Westerwolde Nederland 1 Winkeldiefstal aantal per 10.000 inwoners 2020 4,20 1,12 1 Diefstal uit woning aantal per 10.000 inwoners 2020 2,38 1,60 1 Geweldsmisdrijven aantal per 1.000 inwoners 2020 5,80 4,60 1 Vernieling aantal per 10.000 inwoners 2020 37,70 45,03 1 Verwijzingen Halt per 10.000 inwoners van 12-17 jaar aantal per 10.000 inw 12-17jr 2019 118,00 132,00 1 Jongeren met delict voor rechter % 2019 1,00 1,00 3 Vestigingen per 1.000 inw 15-74jr 2019 117,10 129,90 3 Functiemenging % 2019 42,50 53,20 4 Voortijdige schoolverlaters totaal (VO + MBO) % 2019 3,20 2,00 4 Relatief verzuim per 1.000 inw. 5-18 jr 2019 13,00 26,00 5 % Niet-sporters % 2016 62,20 48,70 6 Jongeren met jeugdhulp % van alle jongeren tot 18 jaar eerste halfjaar 2020 9,10 9,70 6 Jongeren met jeugdreclassering % eerste halfjaar 2020 0,30 0,30 6 Jongeren met jeugdbescherming % eerste halfjaar 2020 11,50 8,70 6 Banen per 1.000 inw 15-74jr 2019 466,70 678,90 6 Netto arbeidsparticipatie % 2019 61,30 68,80 6 Bijstandsuitkeringen per 1.000 inw 18jr eo 2020 32,20 46,00 6 Aantal re-integratievoorzieningen aantal per 1.000 inw.15-74jr 2020 22,40 13,10 6 Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement per 10.000 inw eerste halfjaar 2020 880,00 640,00 6 % Kinderen in armoede % 2019 6,00 6,00 6 % Jeugdwerkloosheid % 2019 2,00 2,00 6 Absoluut verzuim per 1.000 inw. 5-18 jr 2019 1,80 2,40 7 Omvang huishoudelijk restafval kg per inwoner 2019 140,00 163,00 7 Hernieuwbare elektriciteit % 2018 5,40 17,60 8 Nieuwbouw woningen aantal per 1.000 woningen 2020 0,80 8,90 9 Woonlasten éénpersoonshuishouden euro 2020 873,00 700,00 9 Woonlasten meerpersoonshuishouden euro 2020 873,00 773,00 9 Demografische druk % 2020 68,40 54,20 AD WOZ-waarde woningen dzd euro 2020 183,00 270,00 Overhead Formatie Fte per 1.000 inwoners 2020 10,70 n.b. Overhead Bezetting Fte per 1.000 inwoners 2020 10,12 n.b. Overhead Apparaatskosten Kosten per inwoner 2020 705,00 n.b. Kosten als % van totale Overhead loonsom + totale kosten Externe inhuur inhuur externen 2020 11,5% n.b. Overhead Overhead % van totale lasten 2020 10,2% n.b.

De bovenstaande beleidsindicatoren zijn tevens per programma opgenomen.

197

Overzicht kredieten

Omschrijving Lasten Baten Krediet Omschrijving Grootboeknummer Begroot 2020 Realisatie 2020 Restant 2020 Begroot 2020 Realisatie 2020 Restant 2020 afsluiten? Plan MER bedrijvenpark Zuid Groningen 1.316,00 -21.903,77 23.219,77 NEE Immateriële vaste activa: Kosten onderzoek en ontwikkeling66.644,00 voor een bepaald-21.903,77 actief -88.547,77 Totaal 0,00 0,00 0,00 Totaal Immateriële vaste activa 66.644,00 -21.903,77 88.547,77 0,00 0,00 0,00 TDC gebouw, verbouwing (8e/2016) 2.246,00 28,60 2.217,40 JA Nieuwbouw RSG Ter Apel 5.520.972,00 5.180.735,87 340.236,13 250.000,00 -250.000,00 NEE Renovatie de Meet (20/12/2016) -64.944,00 35.068,27 -100.012,27 150.000,00 150.222,36 222,36 JA Vervanging deel vh gebouw Vriescheloo (MIP 1931) 125.000,00 17.041,84 107.958,16 NEE Verwerven originele barak voormalig Kamp de Beetse 28.003,00 28.003,00 JA Materiële vaste activa: Bedrijfsgebouwen - Totaal 5.611.277,00 5.232.874,58 378.402,42 400.000,00 150.222,36 -249.777,64 Renovatie hoofdveld VV Sellingen (MIP 1921) 45.000,00 45.371,89 -371,89 JA Renovatie twee tennisbanen in TA (MIP 1934) 41.140,00 53.846,19 -12.706,19 JA Verharding milieustraat Vriescheloo 75.000,00 75.000,00 NEE Inrichtingen gemeentelijk gronddepot MIP 1913 180.000,00 81.617,32 98.382,68 NEE Materiële vaste activa: Grond-, wegen waterbouwk.341.140,00 werken econ.nut180.835,40 160.304,60 0,00 0,00 0,00 ICT OBS Interschool 12.240,54 -12.240,54 JA Aanschaf knipmachine (MIP 1931) 8.119,00 0,00 8.119,00 JA Aanschaf regenhaspels voor voetbalverenigingen 36.000,00 48.603,20 -12.603,20 NEE Vervanging beregeningspompen (MIP 1931) 16.294,00 21.318,10 -5.024,10 JA Aanschaf hoogwerker (MIP 1905) 103.092,00 103.092,00 JA ICT OBS op'd Esch 5.224,09 -5.224,09 JA Aanschaf vergadersystemen 23.004,59 -23.004,59 JA ICT. OBS de Vlinder 1.450,79 -1.450,79 JA Implementatie Smart Heating System 25.000,00 25.361,72 -361,72 JA Aanschaf zelfrijdende hoogwerker 227,32 -227,32 JA ICT OBS Plaggenborg 1.252,35 -1.252,35 JA Materiële vaste activa: Machines, apparaten en installaties85.413,00 138.682,70 -53.269,70 0,00 103.092,00 103.092,00 Meubilair OBS W.Lodewijckschool 988,95 -988,95 JA Lesmethoden OBS de Vlinder 4.342,18 -4.342,18 JA Lesmethoden OBS W.Lodewijckschool 0,00 0,00 JA Aanschaf werkvlotten 21.408,00 21.653,29 -245,29 JA Verduurzaming openbare verlichting (15e/2013) 7.292,00 7.249,62 42,38 JA Meubilair OBS Plaggenborg 0,00 0,00 JA Meubilair OBS Interschool 1.838,60 -1.838,60 JA Lesmethoden OBS Plaggenborg 0,00 0,00 JA Lesmethoden OBS de Klimop 4.017,39 -4.017,39 JA Lesmethoden OBS op'd Esch 6.169,98 -6.169,98 JA Meubilair OBS Clockeslach 3.554,68 -3.554,68 JA Materiële vaste activa: Overig econ.nut 28.700,00 49.814,69 -21.114,69 0,00 0,00 0,00 Aanschaf Ford Transit VDX-75-N (MIP 1931) 29.320,54 -29.320,54 JA Aanschaf Opel Movano V-090-ZP 17.962,96 -17.962,96 JA Materiële vaste activa: Vervoermiddelen 0,00 47.283,50 -47.283,50 0,00 0,00 0,00 Totaal Materiële vaste activa met een economisch nut6.066.530,00 5.649.490,87 417.039,13 400.000,00 253.314,36 -146.685,64 GRP 2014-2018, vervanging hoofdgemalen 337.119,00 284.671,25 52.447,75 JA GRP 2014-2018, restantmaatregelen 243.767,00 2,49 243.764,51 JA Investeringskrediet GRP (jaarschijf 2017) 506.500,00 506.500,00 JA GRP 2014-2018, vervanging minigemalen 307.499,00 657.202,07 -349.703,07 JA GRP projecten 2016/2017 319.039,00 0,00 319.039,00 JA Afkoppelen regenwater B'wolde (Merellaan) 50.000,00 50.000,00 JA GRP project Zuiderstraat/Noorderstraat BW 206.449,00 328.013,24 -121.564,24 JA GRP 2014-2018, onderzoekskosten 80.381,00 40.119,99 40.261,01 JA Investeringskrediet GRP (jaarschijf 2018) 606.250,00 606.250,00 JA GRP 2014-2018, afkoppelen drukriolering 296.407,00 0,00 296.407,00 JA Investeringskrediet GRP (jaarschijf 2016) 105.702,00 43.146,72 62.555,28 JA GRP 2014-2018, vervanging vrijvervalriolen 3.038.975,00 404.323,57 2.634.651,43 JA Materiële vaste activa met een econ.nut - heffingen6.098.088,00 1.757.479,33 4.340.608,67 0,00 0,00 0,00 Totaal Materiële vaste activa met een econ.nut - heffingen6.098.088,00 1.757.479,33 4.340.608,67 0,00 0,00 0,00

198

Optimaliseren parkeren plein Molenweg (MIP 1305) 17.072,00 182,37 16.889,63 NEE Oeverbeschoeiing Barnflair Oost/West (OOR 2019) 801.175,00 517.263,98 283.911,02 NEE Fase 2 aanpak voorz. Bellingwolde 15.523,00 15.523,00 249.410,00 249.374,00 -36,00 JA Brug vesting Bourt. Vriesseweg (brug 3 OOR 2019) 150.000,00 211.978,60 -61.978,60 NEE Aanleg fiets-voetpad Spetsebrugweg (MIP 1901) 66.228,00 73.026,86 -6.798,86 41.000,00 41.140,00 140,00 JA RSG inrichting openbare ruimte (MIP 1922) 286.144,00 6.419,64 279.724,36 NEE Brug klein Ulsda, renovatie (OOR 2018) 120.077,00 97.973,30 22.103,70 47.726,30 47.726,30 NEE Onderhoud fietsbrug Barnflair 77.600,00 -77.600,00 NEE Brug vesting Bourt. Vriesseweg (brug 1 OOR 2018) 149.590,00 245.025,63 -95.435,63 NEE Oeverbeschoeiing Stads-Terapelkanaal (OOR 2017) 304.062,00 272.712,47 31.349,53 JA Verduurz. Openb. Verlichting Blijham e.o(MIP 1925) 59.163,00 59.098,64 64,36 JA Brug 6e verlaat Zandberg (OOR 2017/2019) 1.578,00 1.578,00 0,00 JA Bijdrage rec. Wegvak N368 Blijham 424.151,00 424.151,00 424.151,00 -424.151,00 NEE Brug vest.Bourt. Bisschopsweg (brug 6 OOR 2017) 140.831,00 140.831,00 NEE Aanbrengen van reflecterende belijning (MIP 1920) 27.000,00 18.848,00 8.152,00 NEE Bijdrage aanleg rotonde Blijham 2.240,00 2.240,00 45.000,00 -45.000,00 NEE Koppeling Runde-Ruiten Aa (20/09) -124.003,00 24.842,75 -148.845,75 155.991,00 155.991,00 JA Brug Bourtanger sluis, Bourtange (OOR 2019) 26.000,00 26.000,00 NEE 5 jarenplan beschoeiing 2020-2025 (NOR) 2.552.000,00 2.552.000,00 NEE Brug 6e verlaat Zandberg (OOR 2017/2019) 13.422,00 -13.422,00 JA Brug Buiskoolweg Hebrecht (OOR 2017) 116.333,00 175.718,75 -59.385,75 JA Brug Barnflair Oost/Munnekemoer (brug 47 OOR 2017)468.195,00 0,00 468.195,00 NEE Hoefijzerproject II (deel a centrum Wedde) -16.191,00 -16.191,00 315.370,00 315.370,00 0,00 JA N 366 Traverse gem. Vlagtwedde (Mip 1207) 1.671.919,00 1.854.442,00 -182.523,00 NEE Brug vest.Bourt. Friessche Poort (brug 4 OOR 2018) 270.000,00 516.556,40 -246.556,40 NEE Brug vest.Bourt. Munst. poort (brug 5 OOR 2019) 280.000,00 280.000,00 NEE Westerstraatbrug, Ter Apel (OOR 2019) 77.990,00 8.716,61 69.273,39 NEE Baggeren haven Bourtange (Mip 1109) 40.364,00 52.654,43 -12.290,43 JA Oeverbeschoeiing Westerwolde-Zuid (OOR 2018) 1.450.000,00 591.309,89 858.690,11 NEE Verduurz. Openb. Verlichting TA (MIP 1924) 284.741,00 170.017,49 114.723,51 NEE Verwijderen zieke bomen en herplant (MIP 1926) 72.517,00 49.432,33 23.084,67 NEE Investeringskrediet GRP (jaarschijf 2018) 190.894,00 190.894,00 JA Verduurz. Openb. Verlichting (MIP 2019) Lichtmast 200.000,00 97.845,65 102.154,35 NEE Verduurz. Openb. Verlichting (MIP 2019) Armaturen 195.000,00 97.845,62 97.154,38 NEE Materiële vaste activa: Grond-, wegen waterbouwk.10.320.593,00 werken maatsch.nut5.234.511,41 5.086.081,59 1.074.931,00 809.601,30 -265.329,70 Totaal Materiële vaste activa met een maatschappelijk10.320.593,00 nut 5.234.511,41 5.086.081,59 1.074.931,00 809.601,30 -265.329,70 Aanschaf aandelen NV Fryslân Miljeu 32.250,00 30.936,00 1.314,00 JA Financiële vaste activa: Kapitaalverstrekking aan deelnemingen32.250,00 - Totaal30.936,00 1.314,00 0,00 0,00 0,00 Hybride geldlening Enexis tranche B 743.716,00 743.716,00 0,00 JA Financiële vaste activa: Leningen aan deelnemingen -743.716,00 Totaal 743.716,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Verzilverlening 500.000,00 500.000,00 NEE Startersleningen Westerwolde 218.256,00 74.985,94 143.270,06 NEE Stimuleringsleningen Westerwolde 322.381,00 360.134,00 -37.753,00 NEE Blijversleningen Westerwolde 263.613,00 263.613,00 NEE Financiële vaste activa: Overige langlopende leningen1.304.250,00 - Totaal 435.119,94 869.130,06 0,00 0,00 0,00 Totaal Financiële vaste activa 2.080.216,00 1.209.771,94 870.444,06 0,00 0,00 0,00 24.632.071,00 13.829.349,78 10.802.721,22 1.474.931,00 1.062.915,66 -412.015,34

Het totaal van de over te hevelen kredieten is als volgt:

 Lasten waarvan het krediet NIET wordt afgesloten (excl. Svn) € 5.737.378,03 o Over te hevelen Svn Leningen € 1.100.000,00  Baten (over te hevelen) € 671.424,70  Saldo van baten en lasten (over te hevelen) € 6.165.953,33

199

200