sign in sign up
<<
Home , Alan Bond, Alan Stretton, Arthur Boyd, Bernard Heinze, Fiona Stanley, Fred Hollows

Qaybta 4aad Australiyada maanta

Australia waa dhulka adduunka dhul ahaan u da’ weyn.

Waa wadanka lixaad oo ugu weyn adduunka.

38 Dhalashada : Waxa isku-keen xira Australiyada maanta Boggagaan waxaad ka baran doontaa wixii ku saabsan waxa wadankaa ka dhigay mid gaara. Waxaad ogaan doontaa wax badan oo ku saabsan dhaqankeena, hal abuuradeena, iyo waxa lagu garto qarankeena. Adduunka maanta ah, Australia waa horay u socod xagga ganacsiga iyo kala gadashada waana muwaadin caalamai ah oo ixtiraaman. Waxaanu qiimaynaa waxay ku sameeyeen soogalootiga cusub wadankeena kororkiisa joogtada ah iyo cusboonaysiintiisa. Dhulka Australia waa mid gaara siyaallo badan. Todobada qaaradood oo adduunka, Australia waa wadanka keliya oo ay degan tahay hal umad ah. Waxaan leenahay dadka ugu yar tira ahaan oo adduunka, labadii qofba waxay degan yihiin laba kiilometer oo isku wareeg ah. Australia waa dhulka adduunka ugu da’ weyn. Waana wadanka lixaad oo ugu weyn adduunka. Waana wadanka ugu qalalan oo la degan yahay, sidaas darteed qaybaha intooda badan biyuhu waa shey aad muhiim u ah. Dhulka badankiis ciidiisu waa faqiir, boqolkiiba 6 ayaa ku haboon beeraha. Dhulka qalalan waxaa loogu yeeraa ‘outback’. Waxaa jira ixtiraam weyn oo dadkaas ku nool kana shaqeeya bay’adaas dhibta badan oo durugsan. Kuwa badan ayaa noqday kuway Australia ku faanto. Maadaama Australia tahay dhul sidaas u ballaaran, hawadu waa isbedeshaa qayba badan oo qaarada ka mid ah. Waxaa jira gobolo kulayle ah oo ku yaalla waqooyiga iyo lama degaan ku yaalla bartamaha. Dhinaca koonfurta, kulayluhu wuxuu iska bedeli karaa diraac qabow oo dhinaca buuralayda ah, iyo kulayle aad u daran oo xilliga kulaylaha ah. Marka lagu daro lixda dawlad goboleed iyo labada territori, Dawlada Australia waxay kaloo maamushaa, territori ahaan, Ashmore iyo Cartier Islands, Chrismas Island, Cocos (Keeling) Islands, Jervis Bay Territory, Coral Sea Islands, Heard Island iyo McDonald Island oo ku taal Australian Antarcic Territory iyo Norfolk Island.

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 39 Goobaha Hidaha Adduunka In ka badan 11 boqolkiiba qaaradayada waxaa ilaaliya dhul asali ah, xermo ama xirmo Qaran (national Park) oo loo maamulay in loo xafido sida waafaqsan mustawaha caalamiga ah. Todoba iyo toban goobood oo Australiyaana ayaa laga diiwaangeliyey Liiska Dhaxalka Adduunka Ururka Jimciyada Quruumaha ka dhexeeya ee Dhaqanka iyo Sayniska, iyo Waxbarashada (UNESCO).

Goobaha raadka noolaha Australiyaanka ee Kayma-roobaadka Gondwana ee New South Xirmooyinka Qaranka Kakadu ee Waqooyiga iyo Wales iyo Queensland Northern Territori

Fraser Island ee Xeebta Koonfuureed ee Great Barrier Reef ee Queensland ee Xeebta New South Queensland Wales

Buuraha Great Blue Mountains ee Heard Island iyo McDonald Island ee Macquire Island oo South Tasmania Territoriga Cirifka Australia

40 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Xirmada Qaranka Purnululu ee Western Kulaylaha Qoyan ee Queensland Australia

Royal Exhibition Building and Carlton Dhul-Duureedka Tasmania Willandra Lakes ee Gardens in

Waxaan kugu dhiirigelinaynaa in xoojiso khibradaada adiga oo booqanaya kuwaan iyo meela kale oo la yaab leh bartilmaameedna ah. Waxaad ku socon kartaa xeebta, buuralayda ama dhul- roobaadka. Talaabo kasta oo aad qaado waa talaabo kugu dhowaynaysa dhul khayraadkaan ballaaran.

Shark Bay ee Xirmada Qaranka ee Uluru-Kata Tjuta ee ku taalla Northern Territori

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 41 Wadan ballaaran Dugsigii Hawada (The School of the Air) Ballaarka Australia waxay keentay hal-abuurnimo Ilaa 1950kii, carruurta ku nool meelaha cidlada iyo iqtiraax. ah waxay tagayeen dugsiga la seexdo ama ay ku dhamaysanayeen xiisadahooda boostada lagu soo diro. Waayadii hore, dadku meelaha durugsan joogaa waxay u safri jireen mararka qaarkood maalmo Miethke, ku-xigaha madaxa Royal badan si ay u booqdaan dhakhtarka ugu dhow. Flying Doctor Service in South Australia, wuxuu Carruur badan oo baadiyaha joogta ayaa ku nool xaqiijiyey in Adeega Royal Flying Doctor Service meela fog si ay u tagaan dugsiga. uu sidoo kale ku caawimi karo carruurta guriga iyaga oo la hadlaya macalimiintooda. Adeega Qoysaska meelaha durugsan jooga way ku Service wuxuu bilaabay inuu sii daayo adkaataay inay u adkeysataan gooni joogaan laba xiisadood oo laba dhinac ah 1948. Dugsiga Xaruma badan oo lo’aad ayaa ku sugnaan kara hawada waxaa rasmi ahaan la asaasay dhowr sano kumaankun kiilomitir dhul ah. Carruurta iyo ka dib. Dugsiga Australia ee Hawada wuxuu kaloo dumarka ku nool halkaas waxaa laga yaabaa in caawimaa wadama kale oo badan si ay u samaystaan aanay cid kale arkin bila badan. Ma jirin telefoono barnaamijyo kuwaas la mid ah. dadkuna waxay dareemayeen go’doon siyaada ah iyo khatar ku noolaansho. Qaabkii hore ee lug-ku-wareejinta waxaa hadda bedelay qabtayaasha hirarka, laakiin Royal Flying Waxaa jiray dhibaatooyin ay dadka Australiyaanka Doctor Service ee Australia iyo School of the Air ahi ku xaliyeen hal abuurnimo iyo da’daal. waxay wadaan inay u khidmeeyaan una faaiideeyaan dadka degan goobaha durugsan ee bulshada. Raadiyaha la wareejinayo Sanadii 1929, Alfred Traegar, oo reer Adelaide ah, ayaa hindisay raadiyihii ugu horreeyey oo lug-ku- wareejin ku shaqeeya. Isticmaalayshu waxay ku wada hadli jireen raadiye iyaga oo lugtooda ku wareejinaya. Guri jooga kelida ah, maxadooyinka durugsan ee diimeed iyo bulshooyinka Aborijiniska ayaa dhamaan ka faaiidaystay aqoontaas cusub. Dumarkii go’doonsanaa ayaa hadda saaxiib noqday oo hawada ka wada xiriiray.

Raadiyaha wareejinta ku shaqeeyaa wuxuu caawimay asaasida laba hayd’adood oo Australiyaan ah kuwaas oo kala ah Royal Flying Doctor Service iyo School of the Air.

Adeega Royal Flying Doctor Service Reverand John Flynn wuxuu ku noolaa lana shaqeeyey dadka ku nool meelaha durugsan. Aragtidiisu waxay ahayd in sida ugu dhaqsaha badan dhakhtar loogu geeyo dadka degan meelaha durugsan iyada oo diyaarad loogu keenayo. Wuxuu ka helay kaalmo dawlada, iyo deeqo la baxsan karo. Adeega Royal flying Doctor Service wuxuu bilawday 1928 laakiin weli waxaa jiray dad Carruur wax ka baranaysa Dugsiyada Hawada ee New South Wales aan u yeeli karin adeeg. Soosaaristii raadiyaha lug-ku-wareejinta ku shaqeeya wuxuu xaqiijiyey in dadka meelaha durugsan degani si degdeg ah ku heli karaan dhakhtar sida ugu dhaqsaha badan.

42 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Aqoonsiga Australia Aqoonsiga Australia waxaa qaabeeyey hidaheena gaarka ah, dhaqankeena iyo hab nololeedka dadkeena.

Cayaaraha iyo Madadaalada Australiyaan badan waxay jecel yihiin cayaaro kuwa badanina waxay gaareen natiijooyin aad u wanaagsan heerka caalamiga ah.

Aad ayaan ugu faraxsanahay sumcadeena ummadeed ‘cayaar fiican ahaan’. Cayaar yahanada Australiyaanka ah, rag iyo dumarba, waa loo riyaaqay inay wakiil ka yihiin qiyamka shaqo adayga, isku duubnida iyo cayaar wanaaga.

Taariikhdeena, cayaartu way saamaysay waana midaysa dadka dhamaantiis. Laga soo bilaabo degidii ugu horraysay, cayaartu waxay ahayd looga cararo xaqiiqada nolosha qalafsan. Xataa xilligii dagaalka, xubnaha xooga dalka Australia waxay isku duba rideen tartan si ay u caawinto ka soo kabsashada cadaadiska goobta dagaalka.

Cayaaruhu waxay kaloo bixiyaan aragti siman taas oo cayaaryahanada iyo daawadayaashu labaduba ay dareemeen isku aragti iyo inay qayb ka yihiin waxyaallo muhiim u ah mujtamaca Australia.

Dad badan oo Australiyaana ayaa ka qaybgala cayaaraha kooxeed. Cricket-ka, kubbada kolayga, kubada shabaqa, Ian Thorpe, ayaa shan jeer ku guulaystay bilada dahabka ee tartanka hokiga iyo kubada fuutiga Australiayaanka ayaa ka mid Olympiga ah kuwa loogu jecel yahay.

Dabaasha, teniska, cayaaraha fudfudud, goolafka iyo baaskiilka ayaa ah xarakaadyada madadaalada ee loogu jecel yahay. Xarakaadyada kale ee jireed oo loogu jecel yahay waxaa ku jira ku socodka kaymaha, bad-loox-kula socodka iyo baraf-loox kula socodka.

Australia waxay kaloo cayaartaa oo jeceshahay inay daawato cayaaraha kubbada cagta, rugby league, iyo kubbada fuutiga Australiyaanka. Fuutiga waa cayaar gaar u ah Australia.

Australia waxay si gaara ugu faraxsan tahay guusheeda caalamiga ah cayaaraha cricket-ka. Australiayaanka iyo kooxaha Ingiriiska ee cricketka waxa ka dhexeeyey tartan aad u daran ilaa qarnigii 19aad.

Melbourne Cup (Koobka Melbourne), ‘tartanka joojiya ummada’, ayaa ah midka ugu qanisan uguna loolan badan tartanada fardaha caalamka. Koobkii ugu horreyey ee Melbourne waxaa la qabtay 1861. Talaadada ugu horraysay bisha Nufeembar, oo ah Melbourne Cup, waxaa laga dhigay maalin fasax Fiktooriya ilaa 1877. Xubin ka mid ah Kooxda Fuutiga Qaranka Dumarka ee Australia

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 43 Donald Bradman (1908 – 2001)

Sir Donald Bradman ayaa ah batsman-kii ugu fiicnaa criket-ka waana cayaar yahan Australiyaana oo taariikhi ah.

Wuxuu ku koray Bowral, New South Wales, Donald Bradman wuxuu cayaaray cayaartiisii ugu horaysay ee kooxda Australiyaanka sanadii 1928.

Wuxuu ahaa nin tabar yar laakiin aad u fudud una degdega. Socdaalkiisii ugu horrayey ee Ingiriiska 1930, wuxuu jebiyey rikooradii ka oolaa ku-dhifashada (batting). Markuu jiray 21 sano, wuxuu ahaa nin aad loo jecel yahay.

Bradman cayaartiisii ugu dambaysay ee 1948, kooxdiisii waxaa loogu magacdaray ‘The Invincibles’ markii ay guulaysteen cayaar kasta oo ay la cayaareen Ingiriiska.

Sir Donald Bradman, oo loo yaqaan ‘The Don’ waxaa loo aqoonsaday batsmaankii ugu fiicnaa adduunka. Garaacidiisu isku-celcelis ahaan waxay ahayd 99.94.

Farshaxanka/fanka Judith Wright (1915 – 2000) Australia waxay leedahay farshaxan aad u sarreeya kaas oo ay ku jirto kan asaliga ah caadoyinkooda dhaqameed Judith Wright waxay iyo isku dardarka qaniga ah dhaqamada dadka soo ahayd gabyaa caana, galootiga ah. Dhamaan qaababka farshaxan samaynta iyo bay’ad ilaaliso iyo qof Muuqaalka ee Australia kuwaas oo ay ku jiraan filimada, u ololeeya xuquuqda farashaxanka, tiyaatarka, muyuusiga iyo dhaansiga, dadka Aborijiniska. waxay soo jiiteen gudaha iyo dibadaba. Waa mid ka mid Suugaanta ah kuwa ugu fiican gabaayaasha loogu Australia waxay leedahay caado suugaaneed oo xoogan jecel yahay Australia. taas oo ka bilaabatay sheeko sheegida Australiyaanka Waxay ku sharaxday asaliga ah waxayna ku socotay sheekada afeed oo jacaylkeeda Australia iyo dembiilayaasha imanayey dhamaadkii qarnigii 18aad. dadkeeda gabaygeeda. Inta badan qoraaladii hore ee Australia waxay ku Waxaa la guddoonsiiyey abaalmarina badan iyo saabsanaayeen dhibta nolosha baadiyaha sida bay’ada Bilada Dahabka ah ee Boqorada ee Gabayga. Waxay qalafsan. Qorayaasha sida Henry Lawson iyo Miles xubin ka ahayd Guddiga Ilaalinta Bay’da Australia Franklin waxay qoreen gabayo iyo sheekooyin ku saabsan iyo Guddiga Cahdiga Aborijinaalka. baadiyaha iyo hab nololeedka Australia. Judith Wright waxaa lagu xasuustaa xirfadaheeda Buug qoraha Australiyaanka ah, , wuxuu ku gabyaanimo iyo xoojinta suugaanta Australia iyo dib guulaystay Nobel Prize xagga suugaanta. Qorayaasha kale u qaabaynta mujtamaca iyo bay’ada. ee casriga ee Australiyaanka ah waxaa ku jira Peter Carey, Colleen McCullough iyo Tim Winton.

44 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Tiyaatar iyo filim Australiyaanku ahi waxbay jilaan , filimada iyo filim samayayaasha waxaa laga aqoonsaday lagana jecel yahay wadanka dibadiisa. Jilayaasha Australiyaanka ah waxaa ka mid ah Cate Blanchett iyo , kuwa filimada sameeyana waxaa ku jira Peter Weir waxay ku guulaysteen abaalmarino caalami ah heerkooda wanaagsan ee filimka.

Farsahaxan/fanka Shaqada ugu fiican oo hawsha farshaxanka waa ranjiyaynta ay sameeyeen dadka asaliga ah iyo muuqaalka kaymaha ee qarnigii 19aad oo ranjiyeyaasha ay ka midka yihiin Tom Roberts, Frederick McCubbin iyo . Qarnigii 20aad, farshaxanada iyo ayaa si waadax ah ugu muujiyey qaharka meelaha durugsan sawir midab leh. Dhowaan, Isku-dubaridaha muyuusiga orchestra-da iyo ka qaybgalihii kulankii Brett Whiteley wuxuu ku hellay amaal marin caalami ah dhalashada Vladimir Verbitsky Western Australian Symphony Orchestra hanaankiisa gaarka ah oo quruxda badan. Muyusik iyo qoob ka cayaar Professor Dadka Australiyaanka ahi waxay heer fiican ka gaareen dhamaan dhinacyada muyuusiga caalamkana waa laga (1929 – 1993) aqoonsaday heerkooda sarre ee muyuusiga noocyadiisa dhaqameed iyo kiisa casriga ah. Codadka Australiyaanka Professor Fred Hollows ah oo sida sahlan loo aqoonsan karo waxaa ka mid ah wuxuu ahaa dhakhtar , qalabka qadiimka ah ee dadka Aborijiniska ah. indhood kaas oo Qoob ka cayaarka Australiyaanku wuxuu ku hanaqaaday caawimay u soo celinta da’daalka ay sameeyeen qoobka cayaarada waaweyn aragii malaayiin dad ah iyo raga hindisa qoobka cayaaraha iyo ballet-ka sida Sir Australia gudaheeda iyo , Meryl Tankard iyo Stephen Page. wadamada soo koraya. Fred Hollows wuxuu ku Horumarka sayniska laga gaaray iyo dhashay . hindisida Sanadii 1965, wuxuu Australia waxay leedahay diiwaan aad u weyn oo ah u soo guuray Australia guulaha sayntiifiga iyo horumarka dhinacyada daawada, dabadeedna wuxuu farsamada, beeraha, macdan soosaarka iyo wershadaynta. noqday madaxa qaybta Indhaha ee Sydney Hospital.

Toban Australiyaana ayaa la gudonsiiyey abaalmarinta Wuxuu si aad ah u aaminsanaa tayada dhamaan Nobel Prize xagga sayntifiga iyo iqtiraaxida daawada. dadka oo dhan wuxuuna asaasay adeegii caafimaad Dadka dhinaca sayniska wax ku hellay waxay kaloo ee Aborijiniska ee ugu horreeyey. Hadda waxaa ka helleen abaalmarinta sanadeed ee Australia. Sanadii jira Australia 60 xarumood. 2005, abaamarinta waxaa heshay Professor Fiona Sanadii 1980kii, Fred Hollows wuxuu wareegayey Wood, kaas oo horumariyey aallada lagu buufiyo dadka dabku waxyeellay. Sanadii 2006, abaalmarinta waxaa adduunka si uu u caawimo barnaamijyada hellay Professor , kaas oo horumariyey talaalka caafimaadka indhaha wadamada soo koraya. Wuxuu kansarka ilma-galeenka. Sanadii 2007, Professor Tim noqday Australiayaan sanadii 1989kii. Flannery, hogaamiyaha aqoonta bay’ada ayaa hellay abaal Professor Hollows hawshiisii waxaa sii wada marin. xaaskiisii, Gabi, The Fred Hollows Foundation. Professor Wood iyo Professor Frazer labaduba waxay ka yimaadeen Ingiriiska waxayna u soo guureen Australia. Qofkii Professor Frazer la hindisay wuxuu ahaan Dr , oo ka soo haajiray Shiinaha dabadeedna noqday muwaadin Australia ka hor inta aanu dhiman.

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 45 Dadka Australiyaanka ah oo beled sanadeedka qaata Laga soo bilaabo 1960, Abaalmarinta Australia waxay u dabaaldegtay guusha iyo doorka hogaaminta ee dadka reer Australia. Qofkasta ayaa magacaabi kara Australiyaan wuxuu doono ha qabtee. Australiyaanka Sanadeed waa dad aad ugu fiican shaqadooda ummadana si fiican ugu shaqeeyey.

2009 Professor Michael Dodson AM 1995 AC OBE Hogaamiyaha Dadka asaliga ah Farshaxan-sameeya

2008 OAM 1994 OAM Heesaa, Muyuusig yaqaan iyo Asaasaha Ololeeyaha ‘Clean Up Australia’ ‘Pass the Hat Around’ Tours (nadiifinta Australia)

2007 Professor 1992 Saynisyahan, Qoraa iyo Bay’ad ilaaliye Hogaamiye dadka asalka ah

2006 Professor Ian Frazer 1991 Archbishop AO OBE Aqoonyahanka habka difaaca jirka U hadlaha xuquuqda mujtamaca

2005 Professor AM 1990 Professor Fred Hollows AC Qaliinka la xiriira plastic iyo Dhakhtarka indhaha takhasusaha Gubniinka 1989 AO 2004 Horjoogaha Tartanka Cricket-ka Horjooge Cayaarta Criket-ka iyo U Doodaha Aadamiga 1988 AO Qof jebiyey rikoordhka doon-kaxaysiga 2003 Professor AC kelida ah Dhakhtarka carruurta iyo aqoonyahanka fidida iyo xakamaynta cudurka 1987 Heesaa iyo muyuusiga sameeye 2002 Patrick Rafter Horyaal Tartan Tenis oo Maraykanka iyo 1986 Dick Smith Asaasaha ‘Cherish the Children Foundation’ Dalmareen iyi Asxaansameeye

2001 Lt AC MC 1985 AM Madaxa Ciidmada Australia 2000-2002 Jilaa

2000 Sir AC CBE FAA FRS 1984 Lowitja O’Donoghue CBE AM Aqoonyanka Baarista Noolaha Hogaamiye dadka Asaliga ah

1999 1983 MBE Horjoogaha Tartanka Cricket-ka Horyaalka Orodka dheer ee Caalaamiga ah

1998 1982 Sir Edward Williams KCMG KBE Horyaalka Cayaaraha ee Olymbiga iyo Xubin, Australian Royal Caalamka iyo Safiir-maamuuska dadka Guddiga Baarista Daroogada asaliga ah 1981 Sir John Crawford AC CBE 1997 Professor Peter Doherty Qoondeeyaha Kororka Australia Dagaalkii Musharafka daawada Ka-dib

1996 Doctor AM 1980 AC Dhakhtar carruureed Taariikhyahan

46 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Guulahoodu waxay naga dhigaan in aan ka fekerno maxaa intaas ka badan oo aan samayn karnaa si aan qayb uga qaadano wadankeena. Abaalmarinaha hadda waxaa ku jira tan la siiyo dhalinyarada oo loo yaqaan ‘Young ’, iyo tan dadka waaweyn oo loo yaqaan ‘Senior Australian of the Year’ iyo Geesigeena Australia ‘Australia’s Local Hero’.

1979* Senator AO 1969 Rt Hon Richard Gardiner Casey Baron Mudanihii ugu horeeyey oo ah Aboriginal of Berwick, and of the City of Westminister KG GCMG CH 1979* CBE Wakiilkii Guud ee Boqorada 1965-69 Bay’ad ilaaliye iyo dabiici ilaaliye 1968 MBE 1978* Horyaalka Feerka ee Caaalmka Ganacsiga 1967 1978* AM Koox Muyuusik Hogaamiye dadka asaliga ah 1966 Sir OBE 1977* Sir KCVO CBE Horyaalka Tartanka Baabuurta Caalamka Xafiiska Xoghayaha Wakiilka Guud ee Boqorada 1965 Sir Robert Helpmann CBE Jile (atoore), qoob-ka-cayaare, soosaare, iyo 1977* Dame Raigh Roe DBE sameeyaha cayaarta ballet-ka iyo muyuusiga Hogaamiyaha Jimciyada Dumarka meelaha magaalada ka baxsan 1964 MBE Horyaalka dabaasha Olympiga 1976 Sir Edward ‘Weary’ Dunlop AC CMG OBE Dhaktar qaliin oo militari 1963 Sir John Eccles AC Musharafka Daawada 1975* Sir AC CBE Ku guulaystaha abaalmarinta Kimistariga 1962 Alexander ‘Jock’ Sturrock MBE Madaxii doontii Tartanka ee Koobka 1975* Major General AO CBE Maraykanka Taliyihii hawlgalkii Wax-ka-qabadka Darwin ka dib Cyclone Tracy 1961 Dame OM AC DBE Qof dumar ah leh codka ugu dheer ee hees 1974 Sir AC Hagaha garaacayaasha qalabka muyuusiga 1960 Sir OM AK KBE iyo Muyuusig sameeye Ku guulaystaha abaalmarinta

1973 Patrick White Ku guulaystaha abaalmarinta suugaanta *Intii u dhexaysay 1975 iyo 1979 Golaha 1972 MBE Council waxay sidoo kaleaqoonsadeen Horyaalka Dabaasha Olymbiga ‘Australian of the Year’.

1971 AO MBE Magacaabista ka dambaysay ee la xusay ka dib Wimbledon and French Open Tennis abaalmarinta magaca hellaha sidaas ayay ahaayeen Champion waqtigii abaalmarinta la hellay.

1970 His Eminence Cardinal Sir KBE Australiyaankii ugu horreeyey ee Sarkaal sarre ka noqda Kaniisada Katoliga

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 47 Lacagta Australia Lacagteena waxaa ka muuqda dad iyo astaamo muhiim u ah Australia. Dadka caanka ah oo doortay inay ka dhexmuuqdaan lacagteena waxaa muujiyey da’daal iyo qof dheeri dhinacyada wax ka bedelida bulshada, sayniska, siyaasada, guusha ciidamada iyo farshaxanka.

Aqalka Baarlamaankii hore iyo kan cusub Queen Elizabeth II (waxay dhalatay 1926)

Lacagta xaashida ah oo $5 waxay muujisaa baarlamaankii Boqorada Queen Elizabeth II waa Madaxa wadanka hore iyo Aqalka Baarlamaanka cusub ee Canberra. Australia. Waa boqorada Australia iyo Ingiriiska waxayna ku nooshahay Ingiriiska. Waxay ahayd mudada ay haysay Boqortooyada qof muujisay adkaan, iyo deganaan iyo xukun caana.

Dame Mary Gilmore (1865 – 1962) AB ‘’ Paterson (1864 – 1941)

Dame Mary Gilmore waxay ahayd qoraa, weriye, Andrew Barton Paterson wuxuu ahaa gabyaa, heesa-qore gabyaa iyo u ololeeye wax ka bedelida bulshada. Waxaa iyo suxufi. Wuxuu qoray isaga oo isticmaalaya magaca lagu xasuustaa qoritaankeeda iyo u hadlida dumarka, ‘Banjo’ Paterson waxaana lagu xasuustaa ‘Waltzing Australiyaanka asaliga ah iyo dadka faqriga ah. Matilda’, heestii ugu caansanayd Australia.

Reverend John Flynn (1880 – 1951) Mary Reibey (1777 – 1855)

Reverend John Flynn wuxuu bilaabay adeegii caafimaad Mary Reibey waxay ahayd hal abuurto gabar ganacsi diyaaradeed oo ugu horreeyey Australia, Royal Flying deegaanka New South Wales. Ka dib markay Australia Doctor Service. Waxaa lagu xasuustaa badbaadinta dad ku timid dhalinyaro dembiile ah ahaan, waxay noqotay badan isaga oo keenaya adeeg caafimaad meelaha hogaamiye bulsho. durugsan ee Australia.

48 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Edith Cowan (1861 –1932) David Unaipon (1872 – 1967)

Edith Cowan waxay ahayd bulsho u shaqayso, siyaasiyad David Unaipon wuxuu ahaa qoraa, qof ka hadla goobaha iyo u doodaha xuquuqda dumarka. Waxay ahayd dadweynaha iyo curiye. Waxaa lagu xasuustaa doorkiisii qofkii dumarka ahaa oo ugu horreyey oo loo doorto sayniska iyo suugaanta, iyo wanaajinta xaallada dadka baarlamaanka Australia. Aborijiniska ah.

Sir John Monash (1865 – 1931) Dame Nellie Melba (1861 – 1931)

Sir John wuxuu ahaa injineer, maamule iyo mid ka mid Dame Nellie Melba waxay ahayd qof can ku ah codka ah taliyayaasha ugu waaweynaa ciidamada. Waxaa dheer ee heesta. Waxaana aduunka looga yaqiin lagu xasuustaa hogaamintii, garashadii iyo isku- ‘Boqoradii Codka’, waxayna ahayd heesaagii ugu horeye dubaridnimadiisa. oo caan ku noqda adduunka.

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 49 Maalmaha qaranka iyo dabaaldegyada Maalmaha ciidaha qaranku waxay ka tarjumaan hidaha Judaeo-Christian-ka waxaana u dabaaldegnaa astaamaha qaabeeya aqoonsiga Australia ilaa degitaankii Yurubiyanka.

Maalma go’an Maalma kala duwan

Maalinta sanadka cusub oo ah 1da Janaayo Maalinta shaqaalaha ama Maalinta Sideeda Waxaan u dabaaldegnaa bilawga sanadka cusub. Saacaadood (Eight Hour Day) Waxaa loo dabaaldegaa maalinta shaqaalaha Australia ku Maalinta Australia oo ah 26da Janaayo guulaysteen shaqa-maalmeedka sideeda saac ah – ugu Waxaan u dabaaldegnaa waxa ay u tahay Australia inaad horreyey adduunka. ahaato Australiyan waxaana xasuusanaa imaatinkii kooxdii ugu horraysa oo ku degta Sydney Cove sanadii 1788. Easter Waxaa la xusaa taariikhda masiixiga ee dhimashada iyo Maalinta Anzac oo ah 25ka Abriil dib u soo celinta nebi Ciise. Waxaan xasuusanaa ku degidii ciidamada Australia iyo New Zea land (ANZAC) Gallipoli intuu socday Maalinta Boqorada dagaalkii 1aad ee adduunka. Waxaan kaloo sharafnaa Waxaa loo dabaaldegaa dhalashada madaxa Dawlada, Australiyaanka kuwaas oo dagaalka ka qaybgalay una Queen Elizabeth II. Dabaaldegaan waxaa la qabtaa Isniinta dhintay. labaad ee bisha June dawlad goboleed iyo territori walba marka laga saaro Western Australia. Maalinta Kirismaska ee 25ka Diseembar Maalinta hadiyad bixinta ee dabaaldega mashiixiga Maalmaha kale oo ciidaha ah dhalashadii nebi ciise. Maalma kale oo ciid ah ayaa lagu qabtaa gobolo kala Maalinta loo yaqaan Boxing day oo ah 26da Diseembar duwan, territoriyo iyo degmooyin. Tusaale, Australian Qayb ka mid ah dabaaldega masiixiga. Capital Territory waxay leedahay Canberra day, South Australia waxay leedahay maalinta Tabaruciinta, Western Australiyana waxay leedahay maalinta Foundation day.

Bulalayrka Habeenka Ka-horreya Sanada cusub oo lagu qabto Sydney Harbour 2005

50 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Dadka Australiyaanka ah Suuqa Australia dadkeedu wuxuu gaaraya 22 milyan waana Australia macaahideeda dhaqaale oo casriga ah wadanka ugu badan dad kala jaadjaad ah adduunka. iyo cashuurta adag shuruucda ganacsi waxay siisaa Dadka asaliga ah waa 2.5 boqolkiiba tirada guud ballanqaad nashaadka ganacsiga. Hay’adaha adeega, oo Australia. Afar meelood oo meel ayaa dadka kuwaas oo uu ku jiro dalxiiska, waxbarashada iyo Australiyaanka ah ku dhashay dibada, waxayna ka kala adeegyada dhaqaale, ayaa sameeya ugu yaraan 70 yimaadeen in ka badan 200 wadan. Kala duwanaantaasi boqolkiiba Dakhliga Guud ee Wadanka Soo-gala (GDP). waxay siisaa dadka Australia luqado, caqiidooyin, Deganaanta dhaqaale ee Australia waxay ka dhigtay meel caadooyin iyo dhaqama qaniya oo kala jaadjaad ah. soo jiidata maalgelinta. Suuqa dhaqaalaha ee Australia Australia xiriirkaay la leedahay Ingiriiska wuxuu sii waa kan labaad ee ugu weyn Asiapacific wuxuuna ku noqonaya gabaabsi laakiin saamaynta Ingiriisku waxay xigaa Jabaan. ka muuqataa Australia macaahideeda. Waxay kaloo ku badbaaday waxyaalla badan oo qayimkeena ah, dabcan, Ganacsi luqadeena qarameed. Iyada oo lagaga hadlo in ka badan Australia meelaha ugu badan oo ay ganacsiga la 200 luqadood guriga iyo bulshada dhexdeeda (kuwaas oo samaysaa waa Jabaan, Shiinaha, Maraykanka, Kuuriyada ay ku jiraan luqada badan oo dadka asaliga ah), Ingiriiska Koonfureed, New Zealand iyo Ingiriiska. Waxaynu nahay ayaa muhiim ka ah aqoonsigeena qarameed. kuwa ugu badan oo iibgeeya galayda, dhogorta, birta, macaadiinta iyo dahabka. Waxaanu kaloo dhoofinaa gaaska dabiiciga ah iyo dhuxusha. Dhaqaaleheenu waa Dhaqaalaha Australia furan yahay ganacsiguna wuxuu had iyo jeer ahaa mid Australia waxay leedahay dhaqaale degan oo la tartami muhiim u ah dhaqaaleheena. Australia waxayaallaha ay kara adduunka. Waxaanu qiimaynaa shaqaaleheena dibada u dhoofiso wuxuu gaarayaa $200 bilyan. xirfada leh oo firfircoon. Tayada nolosha oo ay raaxaystaan dadka Australia waa mid ka mid kuwa Qodida macaadiinta adduunka ugu fiican. Australia waa qani xagga khayraadka dabiiciga ah sida dhuxusha, kobarka, gaaska dabiiciga ah iyo ciida Dick Smith (wuxuu dhashay 1944) macaadiinta. Kuwaas oo loogu baahan yahay, khaasatan dhaqaalaha soo koraya ee Asia.

Dick Smith waa ganacsade Australiana oo safka hore ku jira, dalmareen iyo deeqbixiye.

Dick Smith wuxuu ka sameeyey lacagtiisii ugu horraysay ganacsigiisii elektarooniga. Wuxuu u isticmaalay dhaqaalihiisa inuu ku hormariyo Australia. Wuxuu bilaabay shirkad cunto oo cunto Australiyaan keliya ah wuxuuna ku maalgeliyey malaayiin doolar si uu uga caawimo shirkadaha ay leeyihiin Australiyaanku.

Waxaa loo magacay Australia of The Year wuxuuna ku guulaystay abaalmarin xagga horumarinta iyo ilaalinta bay’ada. Wuxuu ahaa qofkii ugu horreeyey oo ku gooyo Australia, iyo badda Tasmaaniya, baaluun ay ku jirta hawo kulul. Waxaa lagu yaqaanaa jacaylkiisa dalmareenimada, guushiisa ganacsiga iyo jacaylkiisa qotada dheer ee Australia.

Australia waxa ugu badan oo ay dhoofisaa waa macaadinta iyo shidaalka

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 51 Sanadii 1971, Australia waxay noqotay xubin buuxda oo Australia muwaadin Ururka Iskaashiga Dhaqaalaha iyo Horumarinta (OECD). caalamiya ahaan Ururka ujeedadiisu waa wanaajinta dhaqaalaha, bulshada Australia waxay ku faraxsan tahay doorkeeda muwaadin iyo xaallada shaqada 30keeda xubnood iyo wadamada caalamiya oo wanaagsan ahaan. Waxaan muujinaa kale oo soo koraya. Isla markaas, OECD ujeedkeedu waa midaan annaga oo caawimayna kuwa adduunka naga ballaarinta ganacsiga adduunka. liita xagga nasiibka. Australia waxay si weyn u taageertaa inay xiriir dhow la sameeyso Asia-Pacific. Australia waxay xubin firfircoon Gargaarka caalamiga ah ee Australia iyo ka tahay Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC), da’daalka aadaminimo East Asia Summit (EAS), Asean Regional Forum (ARF) iyo Barnaamijka gargaagrka Xukuumada Australia wuxuu Pacific Islands Forum (PIF). taageeraa wadamada soo koraya si hoos loogu dhigo fakhriga loona gaaro horumar waari kara. Waxaanu siinaa taageeradaas goboladeena iyo adduunka intiisa kale Dr Catherine Hamlin AC annaga oo caawimayna dadka iyo xukuumadaha. (waxay dhalatay 1924) Australiya waxay muujisay deeqsinimo aad u weyn marka dhibaato ka dhacdo wadankeena iyo dibadaha. Waxaanu Dr Catherine Hamlin kaloo joogto u siinaa barnaamij gargaar ka jawaabaya waxay ahayd arrintaan dabeecada Australia. aqoonyahanad cilmiga jirada dumarka, waxayna ku soo caanbaxday badbaadinta dumar da’ yar oo Ethiopian ah.

Laga soo bilaabo 1959, Catherine Hamlin waxay ka shaqaynaysay Addisabab, Ethiopia waxayna caawimaysay dumarka dhaawac uga yimid dhalida oo loo yaqaan ‘obstetric fistula’. Dumarka dhibaatooyinkan qaba ma xakamayn karaan sida jirkoodu u shaqeeyo sidaas darteed bulshadu waa goysaa.

Catherine iyo ninkeedu waxay asaaseen Addisababa Fistula Hospital. Da’daalkoodu wuxuu wax u qabtay kumaankun dumara oo awooday inay ku noqdaan gurigoodii, oo ku noolaadaan nolol buuxda, oo Hawlaha samafalka Australia ee Indoniisiya wixii ka dambeeyey caafimaad qabta halkii ay ka yimaadeen. 2004tii markuu sunaamigu ka dhacay badda Hindiya Sanadii 1995, Dr Catherine Hamlin waxaa qaadatay Ka qaybgalka Firfircoon ee Australia Abaalmarinta Order of Australia, abaalmarinta ugu sarraysa oo laga bixiyo Australia. Waxayna sii waday fadhiyada caalamiga ah u shaqaynta dumarka Ethiopiann-ka. Australia waxay ka ahayd xubin firfircoon Jimciyada Quruumaha ka dhexaysa laga soo bilaabo 1945tii. Sida waafaqsan Heshiiska Qaxootiga Jimciyada Quruumaha Australia waa wadan weyn oo soo koraya, ku faraxsan ka dhexeysa, Australia waxay siisaa xafidaad dadka loo wuxuu ka gaaray xagga cayaaraha, fank & farshaxanka iyo aqoonsado qaxooti sida waafaqsan Heshiiska Qaxootiga sayniska. Waxaanu qiimaynaa tayada nolosha dadkayaga, ee 1951. waxaanu kaloo door ka qaadanaa Jimciyada laakiin waxaan had iyo jeer rabnaa sii wanaajin. Quruumaha ka dhexaysa da’daaladeeda nabad ilaalinta iyo wax ka qabashada hawlaha degdegta ah iyo kuwa Iyada oo u marinaysa gargaarka caalamiga ah iyo aadanimada ee wadamada soo koraya, waxaana lug weyn caawimada horumarinta, Australia waxay fulisay ku leenahay Ururka Dhaqanka iyo sayntiifiga, waxbarashada doorkeeda xagga cayaaraha iyo bulshaweynta caalamka. ee Jimciyada Quruumaha ka Dhexaysa (UNESCO).

52 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Abaalmarinta Australia oo loo yaqaan Nobel Laureates

Australia waxay caan ku tahay cilmi baarista daawada iyo sayniska. Toban Australian ah ayaa ku guulaystay abaalmarinahaas.

Professor William Bragg (1862-1942) iyo Lawrence Bragg (1890-1971) Aqoonyahanka Fiisikiska. Wiliam Bragg (aabaha) iyo Lawrence Bragg (wiilkiisii) waxay kuwada guulaysteen abaalmarinta Nobel Prize fiisikiska ah 1915, wax qabadkoodii xagga taxliilintoodu qaabka atamadu isugu-yimaadaan iyaga oo isticmaalaya qalabka raajada.

Sir Howard Walter Florey (1898 – 1968) Cudur-yaqaan. Wuxuu ku dhashay Adelaide, Koonfurta Australia, Howard Florey wuxuu ku guulaystay abaalmarinta Nobel Prize sida barashada shaqada-jirka (physiology) ama daawada () sanadii 1945 (wadajir) ‘xagga soo saarista pennicillin-ta iyo waxtarnimadeeda cudura badan oo kala duwan’.

Sir Frank Macfalane Burnet (1899 – 1985) Saynisyahan Caafimaad iyo Baylojiiste. Wuxuu ku dhashay Fiktooriya, Frank Burnet waxaa la gudoonsiiyey Nobel Prize xagga barashada shaqada-jirka (Physiology) ama daawada 1960 (wadajir) ‘soo saarista helida u-adkaysiga barashada-difaaca’.

Sir John Carew Eccles (1903-1997) Barashada Shaqada Jirka. John Eccles wuxuu ku dhashay Melbourne wuxuuna ku guulaystay abaalmarinta Nobel Prize xagga barashada sida jirku u shaqeeyo ama daawada 1963 (wadajir) ‘xagga soo saarista wixii khuseeya wixii la xirii la leh farsamada khusaysa kicinta iyo daminta qaybta gudaha iyo qaybta dibada ee xuubka unuga neerfaha.

Professor John Warcup Cornforth(1917 – 2007) Kimiko Yaqaan. John Cornforth wuxuu ku dhashay Sydney wuxuuna ku guulaystay Nobel Prize kimisteriga sanadii 1975 (wadajir) ‘shaqadiisii khusaysay siday isula falgalaan stereochemistry of enzyme-catalyzed’.

Professor Peter Doherty (wuxuu dhashay 1940) Aqoon-Yahan Difaaca Jireed. Peter Doherty wuxuu ku dhashay Queensland wuxuuna ku guulaystay Nobel Prize-ka barshada-shaqada jirka ama daawada sanadii 1996dii (la wadaagay) ‘ soosaaristii wixii khuseeya mucayinimada unuga dhexdhexaadiya u adkaysiga difaaca.

Professor Barry Marshall (wuxuu dhashay 1951) Aqoonyahanka Barashada Caloosha iyo Xiidmaha iyo Inta La Xiriirta iyo Dakhtar Robin Warren (wuxuu dhashay 1937) Cudur-Yaqaan. Barry Marshall iyo Robin Warren waxay wadajir ugu guulaysteen Nobel Prize xagga barashada shaqada jirka (Physiology) ama daawada 2005 ‘soosaaristoodii bacteeriyada loo yaqaan Helicobacter Pylori iyo doorkeeda calool xanuunka iyo cudurada xuubka caloosha’.

Professor Elizabeth Helen Blackburn (wuxuu dhashay 1948) Wuxuuna Ahaa Bayolaji Yaqaan. Elizabeth Blackburn waxay ku dhalatay Hobart waxayna ku guulaysatay Abaalmarinta Novel Prize labada maado ee Physiology ama Medicine 2009 (wadajir) ‘ helidii sida karamasoonadu ay u ilaaliyaan telomeres iyo enzyme telomerase’.

Australia waxay kaloo leedahay qof abaalmarin ku qaatay suugaanta.

Patrick White (1912 – 1990) Buug Qore iyo Qoraha Jilitaanka. Wuxuu ku dhashay waalidkiisna wuxuu ahaa Australian, Patrick White waxaa la guddoonsiiyey abaalmarinta Nobel Prize ee suugaanta sanadii 1973 ‘ doorkiisii wax ku soo kordhinta suugaanta cusub’.

Qaybta 4aad – Australiyada maanta 53 Qaybta 5aad Taariikhdeena Australia

Dhaqamada asaliga ah ee Australia waa kuwa ugu qadiimsan dhaqamada adduunka.

54 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Taariikhdeena Australia Taariikhdaan gaaban ee Australia macneheedu maaha sheeko dhamaystiran, laakiin waxay ku siinaysaa aragtida waxyaallaha qaabeeyey wadankeena iyo dhaqankeena. Kumaankun sano dhulka waxaa deganaa oo daryeellay dadka asaliga ahaa. Imaatinkii kooxdii ugu horraysay sanadii 1788 wuxuu ka dhigay adduunkoodii mid gebi ahaan isbedelay. Labadii boqol oo sano oo ugu dambaysay, Australia waxay baratay duruus badan oo ku saabsan tayada iyo xuquuqda aadamiga iyada oo ku socota kala-jaadjaadnimada iyo dib-u-heshiinta. Isbedelka aan samaynay macnihiisu waa bulshada Australia ee hadda ay qaybta ka noqonayso waa mid qof walbaa dareemayo ka mid ahaan iyo ku qiimaysnaan.

Australiyaanka asaliga ah Dadka asaliga ah dhaqankoodu waa dhaqan adduunka ka jira oo weli shaqaynaya. Dadka asaliga ah waxay halkan ku noolaayeen 40 kun oo sanadood iyo 60 kun oo sanadood.

Dhaqamada Aoborijiniska iyo kuwa ka yimid Jasiiradaha Torreska way kala duwan yihiin. Waxay leeyihiin luqado iyo caadooyin kala duwan. Farshaxanka Aborijinaalka ee Kakadu Taariikh ahaan, dadka Aborijiniska ah badankood waxay ka yimaadeen dhulweynaha Australia iyo Tasmania. Sheekooyinka riyooyinka carruurta waxaa u sheega Torres Strait Islanders waxay ka yimaadeen jasiiradaha u waalidkood iyo dadka waaweyn. Sheekooyinkaas waxay dhexeeya dhakada Queensland iyo Papua iyo baraan carruurta sida dhulkoodii uu u noqday mid la jasiiradaha kale ee Pacifiga. qaabiyey lana degay, iyo sida loo dhaqmo iyo sababta. Sheekooyinku waxay kaloo siiyaan carruurta duruus wax Luqadaha ku oolla, tusaale ahaan halka cunto laga hello. Degitaankii Ingiriiska ka hor, in ka badan 700 luqadood Muyuusiga dadka asaliga ah, heesaha iyo qoob ka iyo lahjadood ayaa waxaa isticmaalayey Aborijiniska iyo cayaarku waxay muujiyaan sheekooyin iyo riyo iyo nolol kuwa jasiiradaha ka yimid. Qiyaas ahaan 145 luqadood maalmeed. Marka dadka asaliga ahi heesaan oo dhaansi ayaa ilaa maanta la siticmaalaa. Taariikhda ku-tiri-ku- gareeyaan, waxay dareemaan inay aad ugu xiran yihiin teenta ah oo dadka asaliga ah taariikhdu aad ayay farcankoodii. muhiim u tahay sababto ah waxay sheegaan taariikhda dadka iyo dhulkooda. Tusaale ahaan, sheekooyinka Qaababkii hore ee farshaxanka Aborijinaalka waxay ahayd sida kuwa sheegaya daadadka Fiktooriya dhagax xardhid ama rajiyeyn iyo astaamaynta dhulka. gudaheeda waxay xusaan dhacdo mucayina oo dhacday Kuwaas qaarkood waxay jiraan 30, 000 oo sano. Dadka 10,000 oo sano ka hor. ka yimid bartamaha Australia waxay ku naqshadeeyaan dhibcoh iyo gooboh u taagan dhulka ama sheekooyinka Riyada iyo farshaxanka dadka asaliga ah riyoodka. Kuwa degan qaybta waqooyi oo Australia waxay ku ranjiyeyeen muuqaalo aadami, xayawaan iyo arwaax. Qabiila kala duwan oo ah dadka asaliga ah ayaa magacoodu yahay waxa aan, Ingiriis ahaan, ugu Riyoodku wuu sii socdaa si uu ugu ahaado muhiim dadka yeero ‘ the dreaming’. Riyoodka, ama waqtiga-riyada asaliga ah ee maanta. (Dreamtime), ayaa ah nadaamka aqooneed, caqiidada iyo raacista hagta nolosha dadka asaliga ah. Waxay u muujisaa dadka siday ugu noolaan lahaayeen iyo siday u dhaqmi lahaayeen. Dadka aan u hogaansamin shuruucdooda waa la ciqaabaa.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 55 Yurubiyankii ugu horreeyey oo Soo qaadidii dembiilayaasha Australia waa mid gaar ah xagga in dadkeedii ugu yimid Australia horreeyey ay ahaayeen dad dembi loo wada haysto. Ka Sahamintii hore ee Yurubiyanka dib markii Maraykanku ay xoriyadii qaateen, Ingiriisku uma diri karin dembiilayaashiisii dhinacaas. Xabsiyadii Qarnigii 17aad, sahamiyayaal ka socda wadamada Ingiriiskuna waxay noqdeen kuwa buuxdhaafay. Markii Yurubiyanka ayaa hellay waxay ugu yeereen ‘Terra ay maxaabiistii sii badatay, Dawlada Ingiriisku waa inay u Australis Incognita’ dhulka aan la aqoon ee Koonfurta. heshaa meel cusub dadkaas. Sanadii 1786dii , Ingiriisku Sanadii 1606dii nin Dhaj ah, Willem Janszoon, ayaa soo wuxuu go’aan ku gaaray in uu u diro dembiilayaasha asteeyey qaybta galbeedka ee Cape York Peninsula ee deegaanka cusub ee New South Wales. Taas waxaa loogu dhakada ugu sarraysa ee waqooyiga Australia. Wixii ku saabsan waqtigaan, markab Isbaanish oo uu hugaaminayo yeeray ‘rarid’. Luiz Vaez de Torres ayaa soo maray wadada waqooyiga qaarada. Deegaankii ugu horreeyey Wakiilkii boqorada ee ugu horreyey ee New South Wales Dabayaaqadii 1600kii, badmaax Dhaj ah ayaa sahamiyey wuxu ahaa Dhame . Wuxuu si amaana ku xeebta waqooyiga ee Australia. ninkaasi wuxuu ugu keenay 11kii markab dhinaca kale ee adduunka. Wuxuu yeeray dhulkaas ‘New Holland’ (Holland-ta Cusub)’. sameeyey taxadar weyn xagga quudinta iyo samaha Sanadii 1642dii, Abel Tasman ayaa hellay xeebta dhul dembiilayaasha tira yar ayaana ku dhimatay socdaalkii. cusub kaas oo uu ugu yeeray ‘Van Diemen’s Land’ (hada loogu yeero Tasmania). Wuxuu kaloo asteeyey Dhame Phillip wuxuu hogaamiyey kooxdii ugu horreysay kumaankun mayl oo ah xeeb Australia. Khariidadiisii aan wuxuna geeyey Sydney Cove 26dii Janaayo 1788. Waa dhamaystirnayn oo Hollandta Cusub waxay muujinaysay maalinta sanad guurada Australia maalintaas Australia in uu aaminsan yahay in dhulku ka galo Papua New waa looga dabaal degaa sanad walba. Guinea dhinaca Galbeedka.

William Dampier wuxuu ahaa ninkii Ingiriisa oo ugu horreeyey inuu cag dhigo ciida Australia. Sanadii 1684, wuxuu ku degay xeebta waqooyiga galbeed. Dhulku wuxuu ahaa qalayl iyo habaas sidaas darteed uma qaadan inuu leeyahay faaiido ganacsi ama degitaan.

Dhame James Cook Xeebta bari oo Austraia ma aanay sahamin Yurubiyaanku ilaa ninkii Ingiriiska ahaa ee la oran jiray James Cook uu gaaray sanadii 1770 markabkiisii la oran jiray ‘Endeavour’. Cook waxaa soo dirtay dawlada Ingiriiska socdaal lagu sahaminayo koonfurta Pacific-ga. Wuxuu soo asteeyey xeebta bariga wuxuna ku degay Botany Bay, oo wax yar Kooxdii ugu horraysay oo ka timid Ingiriiska, oo timid Sydney Cove 1788 ka xigta Sydney-da cusub. James Cook wuxuu dhulkaas ugu yeeray New South Wales’, wuxuuna u qabtay Boqor King George III. Sanadihii hore Sanadihii hore oo degitaanku aad ayuu u adkaa. Wakiilka boqorada Phillip wuxu xaqiijiyey in dadku aanay gaajoon isaga oo dadka in isle’eg siinaya marka lagu daro naftiisa iyo saraakiishiisa. Dareenkiisa guud iyo go’aankiisa adag ayaa caawimay inay ku badbaadaan degaanka cusub sanadihii adkaa ee u horreeyey.

Shaqadii adkayd ee sanadihii hore waxaa qabtay dadkii dembiilayaasha ahaa oo aad loogu shaqeeyey. Waa la garaacayey haddii aanay si fiican u shaqayn ama haddii ay cararaan ama sakhraamaan. Haddii ay dembi weyn galaan, waxaa loo dirayaa degaan durugsan ama waa la daldalayey. Kuwa dhamaysta xabsiga waa la sii daynayay raga iyo dumarkuna waxay dhex degayeen bulshada waxayna yeelanayeen qoysas.

Khariiradii Abel Tasman ee Holland-ta Cusub (New Holland), 1644

56 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Fursada cusub Wakiil boqor oo wax-fahamsan Shicibkii ugu horreyey oo reer Yurub ah waxay ahaayeen Isaga oo la shaqaynayey Wakiilka Boqorka Phillip, Lachlan Ingiriis, iskootish weelash iyo Irish. Iskootishka, weelashka Macquarie wuxuu ku lahaa boos muhiima taarikhdeenii iyo Irishku waxay badanaa dagaal kula jireen Ingiriiska hore. Wuxuu xakumay deegaankii New South Wales waqtiyadii hore, laakiin Australia afarta kooxood waxay u intii u dhexaysay 1810 iyo 1821. Waa hor mariyey wada noolaayeen una wada shaqeeyaan wadajir. deegaanka sidii deganayaal xor ah, umase maamulin sidii deegaan dembiilayaal. Wuxuu wanaajiyey sida wax loo Dembiilayaashii iyo dembiilayaasha xabsigoodii beero wuxuuna dhisay wadooyin cusub iyo tas-hiilaad dhamaystay waxay ka heleen fursado cusub deegaanka. dadweyne. Wuxuu dhiirigeliyey sahaminta Australia. Saraakiisha ciidanku waxay isticmaali jireen waqtigooda si ay lacag u sameeyaan iyaga oo la ganacsanaya Macquire wuxuu kaloo lacag geliyey waxbarashada dembiilayaasha iyo kuwa xabsigoodii dhamaaday ee wuxuuna ixtiraamay xuquuqda dembiilayaashii hore. la shaqaaleeyey si ay u caawimaan. Muddo gaaban Wuxuu siiyey shaqo qaar ka mid ah dembiilayaal hore sida gudaheeda, dadkii xabsiga laga sii daayey ayaa xaakimo iyo adeegayaasha dadweynaha. waxay bilaabeen ganacsi ay iyagu leeyihiin ganacsato ahaan. Maxaabiis hore oo kale ayaa noqday beeralay, Wakiilka Boqorka waxaa lagu sharfay taariikhda isbedelka farsamayaqaan, dukaanley iyo xubna dadweyne. Dumar uu ku sameeyey deegaanka darteed. Macquire University maxaabiis hore ahaan jiray ayaa iyaguna horumar ka oo ku taalla NSW isaga ayaa lagu magacaabay. sameeyey ganacsiga siyaalla fiicana ugu raaxaysatay xoriyada aanay haysan dumarka joogay Ingiriiska. Dhaxalka dembiilayaasheenii Mudadii Macquire, waxaa loo qaatay in booska wakiilka guud ee Boqorku ay ku cuslayd hal qof, sidaas darteed, Caroline Chisholm (1808 – 1877) sanadii 1823 NSW goleheeda xeer samaynta ayaa la asaasay si ay ula taliyaan Wakiilka guud ee Boqorka. Caroline Chisholm Golaha xeersamayntu waxay dabadeed isku dayeen inay waxay hogaamiye dib- dib u qaabeeyaan deegaanka si dembiilayaasha si fiican u-habayso bulsho taas loogu ciqaabo kumana noolayn nolol fiican. Si kasta ha oo wanaajisay xaallada ahaatee, ma xiri karin dhamaan fursadaha dembiilayaasha dumarka kelidooda ku noolaa New South Wales waxaana laga asaasay ah degaanadii ugu deegaana kale dhamaan Australia bilawgii qarnigii 19aad. horeeyey. Dhamaan, in ka badan 160, 000 oo dembiile ayaa loo Caroline waxay la timid soo dhoofiyey Australia. Ingiriisku wuxuu joojiyey soo Australia ninkeedii diridii dembiilayaasha New South Wales sanadii 1840kii, oo askari ahaa iyo Tasmaaniyana 1852, halka Western Australia la joojiyey shan carruura sanadii 1868dii. 1838. waxay caawintay dumarka soo galootiga ah oo ku noolaa wadooyinka Carruurta dembiilayaashu had iyo jeer waxay ahaayeen Sydney. Sanada yar gudahood, waxay ka asaastay xor, sidaas awgeed faraqa u dhexeeya kuwa la sii 16 hoteel oo dumarka soo galootiga dhamaan daayey iyo deganayasha ayaa dhamaaday. Laga soo deegaanada. bilaabo 1850naadkii, deganayaasha deegaanka ayaa is xakumayey waxayna doonayey inay dhisaan bulsho Caroline waxay aad uga shaqaysay wanaajinta ixtiraam mudan. Deganaayaashu way ka xishoon jireen nolosha dadka maraakiibta ugu soo safraya taariikhdoodii hore oo dembiilanimada kamana hadli jirin. deeganada cusub. Waxay kaloo qabanqaabisay Hal qarni ka dib, dareenka xishoodku meeshii waa ka qorshe deymeed ee dadka dayacan si ay uga baxay. Australiyaanku waxay noqdeen kuwa ku faraxsan caawintio inay ka baxaan meertada ku tiirsanaanta taariikhdoodii ku bilaabatay dembiile kuwa badan ayaa iyo fakhriga. hadda ku faraxsan inay ogaadan asalkooda dambiile.

Maanta, dugsiya badan oo Australia ku yaalla ayaa Ruuxiyadaas aqbalaada, Australiyaanka ayaa noqday lagu magacaabay Caroline Chisholm. Waxaa loo kuwa aan macne u yeellin qofka asalkiisu meesha uu yiqiinay ‘saaxiibka soogalootiga’ waxaana lagu ka soo jeedo ama dabeecadiisii hore. Waxaan dadka xasuustaa da’daalkeedii caawimida dadka si ay u ku qiimaynaa sidaan ku aragno waxaana siinaa dadka bilaabaan nolol cusub. ‘labacdhaaf’.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 57 Dadka asaliga ah Yurubiyaanka Bartilmaameedyada degitaankoodii ka dib taariikhiga ah Waxaa lau qiyaasay inay joogeen 750, 000 iyo 1.5 milyan oo ah Aborijinal iyo dadka ka yimid jasiiradaha Torres Sahaminta dhulka gudaha ah Strait Islander Australia bilawgii degitaanka Yurubiyanka. New South Wales, meeshii ugu horraysay oo la degay Nambarkooda waxa ku jiray 250 umadood oo kala waxay waajahday dhibaato aad u weyn. Dhul aad u duwan iyo in ka badan 700 luqaddood. yar ayaa wax laga beeri karay. Dadka Aborijinaalka ah Markii ugu horreeysey oo ay soo degeen Australia, waxay barteen sida loo maareeyo looguna noolaado Ingiriisku mucaahida lama gelin dadka Aborijinaalka deegaankaan, in kasta oo naftigoodu dhibaato la kulmi ah. Dadka asaliga ah waxay lahaayeen dhaqaalahooda jireen waqtiga abaarta. iyo ku xirnaan asali ah oo dhulka. Xukuumadu ma Caqabadii ugu horraysay oo Sydney soo wajahda aqoonsan karin midaan sababtoo ah ma jirin nadaam deganayaasha xagga sahaminta dhulka gudaha ah ama aaminsanaan ka jirtay Yurub. Dadka Aborijinaalka waxay ahayd buurta kaga oolayd 50 kiilomitir dhinaca ah waxba ma beerayn kamana asaasin guryo hal meel galbeed ee Sydney, the Blue Mountains. 1813, saddex sida Ingiriisku sameeyey, sidaas darteed Xukuumadu nin, Blaxland, Wentworth iyo Lawson, ayaa ugu dambayn waxay u qaadatay in aanay lahayn macnaha lahaanshaha. gooyey buuraha. Wadadii iyo raylwayga gooynaya Xukuumadu waxay si xor ah u dareentay inay iska buuraha weli waxay maraan wadadii ay qaadaan. qaadato dhulka. Natiija aad u xun Dhinaca kaleto oo buurahaas sahamiyaashu waxay helleen wadan ku fiican dhaqashada idaha iyo lo’da. Wakiiladii guud ee Boqorka waxaa loo sheegay in Dhulka gudaha ah, si kastaba, waxay la kulmeen dhul aanay waxba yeellin dadka Aborijinaalka ah, laakiin qalalan oo lama degaana. Waxay dhibaato ku qabeen deganayaashii Ingiriiska ayaa sii galay dhulkii Aborijiniska helida biyo iyo qaadashada cunto ku filan oo lagu dad badan oo Aborijinis ah ayaana la dilay. Deganayaasha noolaado. Sahamiye Jarmal u dhashay, Ludwig Leichhardt, badanaa laguma ciqaabayn dembiyadaas. ayaa la waayey markii uu isku dayey inuu gooyo qaarada Aborijinaalka qaar ka mid ah iyo deganayashii reer Yurub min bari ilaa galbeed sanadii 1848. waxay awoodeen inay si nabad ah u wada noolaadaan. Sanadii 1860kii Burke iyo Wills ayaa ka tegay Melbourne Deganayaasha qaarkood ayaa ka shaqaaleeyey Aborijinis si ay u gooyaan Australia min koonfur iyo Waqooyi. beeraha, idaha iyo lo’da. Wakiilka guud ee boqorka Waxay hogaamiyeen koox tira badan laakiin safarkoodii Macquire ayaa siiyey Aborijinaalka dhul ay leeyihiin wuxuu ahaa mid adag. Burke iyo Wills may ahayn dad wuxuuna u dhisay dugsiyo carruurtooda. Si kasta ha khibrad u leh ku socdaalka baadiyaha. Waxay ka helleen ahaatee, dad aad yar oo Aborijinaal ah ayaa doonayay caawimo Aborijinaalka Yandruwandha laakiin labadii inay ku noolaadaan sida deganayaasha cusubi u nool sahamiyaba waxay ku dhinteen soo noqodkoodii. In kasta yihiin. Ma doonayn inay lumiyaan dhaqankooda iyo oo Burke iyo Wills ay dhamaystiri waayeen sahankoodii, caadadooda. sheekadoodii waxaa lagu xusaa farshaxanka iyo Ma ogin inta Aborijinis lagu dilay dagaalka dhulka suugaanta. Waa tusaale aad u xun oo dhibta dhulkeena. waxaanse ognahay inay dhinteen boqolaal kun oo Aborijinis ah in la dilay. Waxa ugu badan oo dilay Aborijinaalka wuxuu ahaa cuduro ay Yurubiyaanku keeneen wadanka. Lumida nolosha Aborijinaalku waxay ahayd mid aad u xun. Fiktooriya 1830kii, dadka Aborijinaalka ahi waxay ahaayeen 10, 000. 1853dii 1907 oo qof ayaa la tiriyey.

Burke iyo Wills safarkoodu goynta Australia wuxuu ahaa 1860kii

58 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Deganayaasha iyo hormoodyada Ciidamada dawladu waxay ahaayeen kuwa ku tacadiya dahab qodayaasha markay ururinayaan lacagta laysanka Xataa marka degayaashu ay helleen dhul wanaagsan, lagu qodo dahabka. 11kii Nufeembar 1854, 10,000 oo noloshu way adkayd. Ka dib muddo abaara iyo daadad qof ayaa isugu soo ururay Bakery Hill, Ballarat, si ay u ah, beeralaydu waxay badanaa u baahnaayeen inay samaystaan jaartarka xuquuqda dimoqraadiga asaasiga ah. mar labaad bilaabaan. Sanadii 1838, dhogorta idaha Waxay doonayeen inay awoodaan inay qotaan dahabka ayaa ahayd waxa ugu badan oo ay dhoofin jireen iyaga oo aan u baahnayn inay bixiyaan shati qaali ah. haddii abaari dhacdana ama qiimaha dhogortu hoos u Waxay kaloo doonayaan inay awoodaan inay u codeeyaan dhacdana, degayaashu waxay luminayeen nolosheedii. dad iyaga matala oo ku jira Baarlamaanka Fiktooriya. Si kasta ha ahaatee, dadku waxay ku jireen halgan. Halganka qofka ‘Australiyaanka’ waa magaca aan siino Koox yar ayaa ka dhisay oodafo godkii Eureka waxayna qof ka soo badbaaday waqtiyadaas adag. Halgamaaga sureen calankoodii mucaaradnimada oo ay ku taal Australiyaanka ah wuxuu matalaa dhabar adayga iyo Southern Cross. Saraakiisha dawladu waxay u soo direen dulqaadka Australiyaanka. Hormoodyada rag iyo dumar askar si ay u weeraraan oodfada subaxii bishu ahayd 3dii waxaa lagu sharfaa geesinimadoodii waqtiyadaas adag. Diseembar 1854. Dahab qodayaashii isla markiiba waa Dumarku badanaa waa inay ilaaliyaan ganacsiga ama laga awood roonaaday waxaana laga dilay ilaa 30 qof. beerta marka ninku fogaado ama dhinto.

Waxay ahayd sanadahaas adag oo hore waqtigii ay bilaabatay jaalnimadu (mateship). Waxay ahayd wax aad u badan raga dhexdiisa u safrida dhinaca gudaha, dhogor-xiirka iyo xoola-wadida. Degayaashu waa is kaalmayn jireen marku xaalladu qalafsan tahay. Caadadaasi weli waa mid qayb weyn ka ah nolosha Australia, tusaale ahaan, kumaankun dad ah ayaa tabaruc ka sameeya dabka kaymaha sanad walba.

Dahab raadiskii Helitaankii dahabka ee NSW bilawgii 1851 waxaa lagu macneeyaa ‘helitaan bedelay ummada’. Waxyar ka dib, dahab ayaa iyadana laga hellay Fiktooriya, deegaan madaxbanaan oo cusub. Calanka Eureka

Aakhirkii 1852dii, 90, 000 oo qof ayaa u safray Fiktooriya Marka hogaamiyayaasha mucaaradka maxkamad lagu kuwaas oo ka kala yimid Fiktooriya, qaybaha kala duwan soo saaray canaasiirnimo weyn, xeerbeegtu dembi ee Australia iyo adduunka si dahab loo raadiyo. kuma heli karin. Royal Commission-ku waxay helleen in xukuumadu qaldan tahay waxaana wax laga qabtay codsiyo badan oo dadka wax qoda. Rabitaankoodii matalida siyaasadeed waa la ogolaaday. Sanad gudahiis, Peter Lalor, hogaamiyaha mucaaradka, ayaa noqday xubin baarlamaanka Fiktooriya.

Sanooyinkaan, mucaaradka Eureka waxay noqdeen astaanta mudaahiraadka iyo aaminaanteena xaqnimada.

Dahab raadintu waxay siyaalla badan u bedeshay Australia. Sanadihii dahab raadinta, tirada guud oo Australia waxay siyaaday 43,000 sanadii 1851 ilaa 1.7 milyan 1870. Raylwaygii ugu horreeyey iyo khadka telegaraafka ayaa la Dahab ayaa waxaa laga hellay New south Wales iyo Fiktooriya dhisay sanadihii 1850kii si loogu xiro shicibka soo kordhaya. sanadihii 1851kii Waxaa laga hellay dahab badan dhamaan deegaanada Mucaaradka Eureka waxaa lagu xasuustaa dhaqdhaqaaq South Australia. Dhaqaaluhu waa siyaadayey dahabkuna dimoqraadi ah oo weyn oo ku xusan taariikhda Australia. wuxuu bedelay dhogortii ahayd waxa ugu qaalisan oo aan Sanadii 1854tii goobta dahabka Ballarat, kuwii dahabka dhoofino. Sanadihii 1890kii, waxaa suurtagalay in Australia soo saarayey ayaa sameeyey banaanbax ka soo horjeeda yeelato mustawaha ugu sarreeya nolosha adduunka. sida qalafsan ee saraakiisha dawladu u maamulaan goobta dahabka.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 59 Dibjiradii iyo beeralaydii Laga soo bilaabo 1860naadkii, dad ka yimid Iran, Masar iyo Turkey ayaa yimid si ay uga shaqeeyaan geella Laga bilaabo maalmihii ugu horreeyey deegaanada, dadkii ‘tareeno’ meelaha durugsan. Kuwaas oo ay weheliyaan loo yiqiinay dib-jirada waxay la wareegeen dhul ballaaran geeley Hindi ah, waxaana loogu wici jiray ‘Afghans’ si ay beero uga samaystaan, dibjiraduna waxay u arkeen sababtoo ah ah waxay xiran jireen isku dhar diinta waxay leeyihiin. Ka dib dahab raadintii ugu horreysay ay Islaamkana waa wada haysteen. Geelaydaan waxaa loo dhamaatay, waxaa jiray halgan weyn oo dib looga soo arkay ‘kuwii ugu horreeyey dhulka gudaha ku jira’. Ilaa celinayo dibjirada dhulkaas. 4000 oo Indiyan ah iyo 6000 oo ka yimid Jasiiradaha Sanadihii 1860naadkii, xukuumadu waxay doonaysay Pacific-ga ayaa iyaguna ka shaqeeyey dhulka moosku ka inay ka iibiso dibjirada dhulkooda ragga iyo u shaqeeya baxo ee Queensland. iyo qoysaskooda si ay u beertaan. Dibjiradu waxay isku Laga bilaabo 1880naadkii, shaqaale ka yimid Lebanon dayeen inay ceshadaan inta ugu badan dhulkaas iyaga ayaa yimid Australia. Lebanaaniyiin badan ayaa ku lug oo ku andacoonaya ijaarasho dheer, khaasatan kuwa lahaa wershadaha dharka. Qoysas lebanaaniyiin ah ayaa ku awoodeeda lahaa. yeeshay dukaamada dharka lagu gado meelaha magaalada Beeralayda cusubi waxay waajahaan bay’ado adag ilaa ka baxsan, taas oo noqotay caado ilaa maanta socota. raylwayga laga dhisayna, way ka fogaayeen suuqa. Fursada looga helo mushahara badan magaalooyinka had iyo jeer waxay ka dhigaysay nolosha dhulka iyo shaqo waxyar laga helayo, mid aan dadka soo jiidanayn.

Beerlayda Koonfurta Australia way fiicnaayeen si kastaba ha ahaatee, caadooyinka Australia oo hindisida mishiinka si loo sahlo beerashada ayaa halkaas ka bilaabatay. Tusaale ahaan, Stump-jump plough (1870s), wuxuu sahlay in dhulka aan sinayn lagu simo laguna baneeyo si wax loogu beero.

Hijradii 1800aadkii Horaantii 1800kii, Ingiriis, Iskootish, Welsh iyo Irish soo haajiray ayaa ahaa kooxihii degayaasha ugu horreeyey. Dhaxalkoodii wuxuu asaas u noqday qaranka cusub. Dhaqan-cayaareedka, xarakaad dhaqan, iyo ku dhaqanka Geeleydii ‘Afghans’ ee gudaha Australia diinta Australia wuxuu la mid ahaa kuwii ka yimid Ingiriiska. Si kasta ha ahaatee, waxaa jiray kooxa yaryar Xirmooyinka Aborijiniska oo kala yimid iyo Asia. Yurubiyankii yimid 1800kii waxaa ku jiray Talyaani, Greek, Poles (Poland), Maltese iyo Ka dib markuu dhamaaday dagaalkii u dhexeeyey Raashiyan iyo weliba Faransiis ka shaqeeya warshadaha Aborijinaalka iyo deganayasha cusub ee dhulka, khamriga. Kuwaas badankood waxay ahaayeen kuwa Aborijinaalku waxay ku noolaayeen cidhifyada dhalinyara ah oo raadinaya shaqo iyo fursad, ama mujtamaca. Qaarkood waxay qiima yar kaga badmaaxyo ka dhuuntay maraakiibtoodii. shaqaynayeen goobaha idaha iyo lo’da. Dawladihii deegaanada waxay sameeyeen xirmooyin halkaas oo Jayniis soo galooti ah ayaa bilaabay inay yimaadaan 1842. ay ku noolaan karaan dadka Aborijinaalka ah, laakiin Nambarkoodii ayaa kordhay ka dib markii la hellay dahab meelahaas Aborijinaalka looma ogolayn inay ku waxaana jiray xiisad jinsiyadeed oo ka dhacday goobaha noolaadaan noloshooda asaliga ah. Ma ugaarsan karin dahabka. Taasi mararka qaarkood waxay keenaysay mana kulmi jirin markay rabaan. rabshad lagaga soo horjeedo Jayniiska, sidii kii ka dhacay 1854. xiisada jinsiyadeed waxay keentay Aakhirkii 1800naadkii, xukuumadihii deegaanada xanibaadii ugu horreysey hijrada Fiktooriya 1855 iyo New waxay Aborijiniska ka xayuubiyeen xuquuqdii. Waxayna South Wales 1861dii. u sheegeen dadka Aborijinaalka ah meesha ay ku noolaanayaan. Waxay u sheegeen cidda ay guuransan Ka dib raadistii dahabka ee 1850naadkii, Jayniiska karaan waxayna ka qaateen waalidkood carruur badan badankood waxay ku noqdeen wadankoodii. Intii hartay oo Aborijinis ah. Carruurtaas waxaa loo geeyey qoysas waxay ahaayeen jardiina yaqaano kuwaas oo geeya cadaana ama goobaha agoonta ee dawlada. Dhaqankaasi furutka cusub iyo khudaar aad loogaga baahna meelaha hadda ma jiro laakiin waxay kaga tageen murugo dadka biyuhu ku yaryihiin. Aborijiniska ah iyo dad badan oo Australiyaana.

60 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Halganka dumarka ee codbixinta Isku-darsanka Halganka Dumarka ee codbixinta wuxuu ahaa eray laga Deegaanada si kala gaara ayaa loo horamariyey, laakiin isticmaali jiray adduunka oo dumarka u ololaynayey dhamaadkii qarnigii 19aad waxaa abuurmay dareenka xuquuqda codka bixinta doorashada. Intii lagu jiray lahaanshaha qaran. Dareenkaas waxaa lagu sharxay 1880naadkii iyo 1890naadkii, deegaan walba wuxuu erayada ay ka midka yihiin ‘’. lahaa koox u dooda codbixinta dumarka. Halganka Heeskaan waxaa qoray Peter Dodds McCormick wuxuuna codbixinta dumarku wuxuu ururiyey kumaankun saxiixa kaga heesay markii ugu horraysayy Sydney sanadii 1878. oo la hordhigayey baarlamaanada deeganada. Hadda waa heesta calanka.

Dumarka Australia waxay ku guulaysteen xuquuqda Dhamaadkii qarnigii 19aad, laba isku-day ayaa la codbixinta waxayna raadiyeen in loo doorto sameeyey si la isugu keeno deegaanada. 1889, Sir Henry baarlamaanka 1895tii. Dumarka Western Australia waxay Parkes wuxuu ku dhawaaqay in la abuuro hal umadd oo ku guulaysteen xuquuqda codbixinta sanadii 1899. cusub xoogna leh. Waxaa la qabtay shirkii Australasian Federation Conference 1890 si looga hadlo aragtida isu- Sanadii 1902dii, Australia waxay ahayd wadankii ugu darsanka Australia. horreeyey oo siiya dumarka xuquuqda lagu codbixiyo iyo xuquuqda loogu doorto Baarlamaanka Australia. Dib u dhacyo dhowra ka dib, dhaqdhaqaaqa ku aadan isku- Dumarka asaliga ah (iyo raga) lama siin xuquuqda darsanka wuxuu bilaabay inuu ku socdo xawaare siyaada codbixinta ilaa laga gaaray 1962dii. ah sanadii 1893dii. Codbixiyayaasha ayaa doorta xubnaha shirka distuuriga ah ee soo socda. Codbixiyayaashu waxay Edith Cowan waxay noqotay qofkii dumar ahaa oo ugu u cod bixiyeen laba wareeg oo refarandam ah si loo horreeyey oo baarlamaanka gala markii loo doortay aqbalo distuurka. Xaqiiqada ah in habka isku-darsanku Western Australia baarlamaankeeda sanadii 1923dii. ku salaysnaado rabitaanka dadka waxay muujisay sida ay Qofkii ugu dhowaa wuxuu ahaa Enid Lyons oo loo ahayd Australia hor-u-socodka ah. doortay Baarlamaanka Australia sanadii 1943dii.

Catherine Spence (1825 – 1910)

Catherine Spence waxay ahayd qoraa, bare diimeed, udoodaha xuquuqda dumarka ee codbixinta.

Catherine Spence waxay uga soo haajirtay Australia Scotland. Waxay qortay buugaag la akhristo iyo kuwa carruurta oo ay ku guulaysatay abaalmarin.

Waxay caawintay asaasida ururada si lagu caawimo carruurta aan guryaha haysan waxay u halgantay samaynta kindergartena cusub iyo dugsiga sare ee gabdhaha.

Waxay ahayd qofkii dumar ah ee ugu horreeyey oo isu taaga baarlamanka oo hella codad badan, laakiin kuma guulaysan kursi. Sanadii 1891dii waxay noqotay ku-xigeenka madaxa Women’s Suffrage League of South Australia.

Catherine Spence waa astaanta waxay qof dumar ahi gaari karo, waqti qalafsan. Maalinta Isku-darsanka , 1901

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 61 Xukuumada Ingiriiska waxay ogolaatay in Australia ay Marka xisbiga shaqaaluhu weynaaday ama xoogsaday, iyadu is xukumi karto waxaana dawladii Australiyaana xisbiyada kale waxay isugu tageen xisbiga Furfuran ugu horraysa lagu dhaariyey isu soo bax weyn oo lagu sanadii 1910kii. Xisbigaani wuxuu leeyahay magacya qabtay Sydney’s Centernnial Park 1dii Janaayo 1901. badan, wuxuu noqday xisbiga Qaranka iyo Xisbiga Raiisal Wasaarihii ugu horreeyey ee ummada cusub Australiyada Midowdey. Sanadii 1944tii Xisbiga wuxuu ahaa Edmund Barton, kaas oo hogaamiyey Furfuran oo aan maanta loo yaqaan xisbiga furfuran dhaqdhaqaaqa isku-darsanka New South Wales. ama Liberaalka (liberal) ayaa la asaasay. Taas waxaa ka dambeeyey shirkii uu qabtay Robert Menzies kaas oo ay Australia waxay ahayd qaran laakiin waxay ku jirtay ku wada lug lahaayeen dadka aan ka tirsanayn xisbiga xukunka Boqortoyada. Ma aanay doonan awood buuxda shaqaalaha. Sir Robert Menzies ayaa noqday Raiisal arrimaha ku saabsan difaaca iyo arrimaha dibada ilaa laga Wasaarihii ugu mudada dheeraa Australia. gaaray 1931dii. In kastoo dareenka qaranimadu siyaaday, dareenka ah in la yahay Ingiriis weli waa xooganaa. Dagaalkii Adduunka ee1aad ka dib, Xisbiga meelaha durugsan ayaa wuxuu u halgamay xoojinta doorka beeralayda. Kaas oo hadda loo yaqaan Xisbiga Muwaadiniinta, waxay badanaa xulafo la yihiin Xisbiga Furfuran.

Xeerkii 1901 ee Xanibaada Hijrada Siyaasadii ‘Cadaan Keliya’ ayaa noqotay sharci markii la ogolaaday Xeerka Xanibaada Hijrada ee 1901 waxaa la ogolaaday bishii Diseembar 1901. Taasi waxay xanibaysay soogalootiga inay ka shaqeeyaan Australia waxayna xanibaysay soo haajirida dadka ‘aan cadaanka ahayn’.

Qof kasta oo aan asal Yurub lahayn waxaa waajib ahaa inuu u fariisto Imtixaan yeerin ah oo kooban 50 eray oo ah luqadaha dadka Yurubka ah. Xubnaha Rugta Ganacsiga Jayniiska, Garyaqaan William Ah Ket ayaa sameeyey mudaaharaad dadweyne, laakiin taas kuma

Sir Edmund Barton guulaysan inay keento in wax laga bedelo sharciga. Dhalashada xisbiyada siyaasadeed Jayniis, Hindida, kuwa ka yimid jasiiradaha iyo dadka ka yimid Bariga Dhexe waxaa bedelay soogalooti ka yimid Sanadihii 1880kii, shaqaalaha Australia waxay dhiseeen Yurubta Koonfureed Australiyada isku-darsantay, laakiin ururo shaqaale oo xoogan. Waqtiyadii adkaa oo dib u doorkoodii dhaqan wuxuu ahaa mid horayba qayb uga gurashada dhaqaalaha iyo abaarta, ururadaasi waxay noqday Australia bulshadeeda. qabteen banaanbaxyo lagu difaacayo mushaharka iyo xaallada shaqaalaha. Shaqaaluhu waxay u jeesteen Dagaalkii Adduunka ee 1aad, 1914 - 1918 siyaasada. Sanadihii 1891dii waxay abuureen xisbiga Marka laga saaro tiro aad u yar dagaalada u dhexeeya shaqaalaha (Labor Party). degayaasha iyo dadka Aborijiniska ah, Australia waxay Xisbiga shaqaalaha shaqadiisa ugu horraysay waxay ahayd dhul nabadeed. Ma jirn dagaal sokeeye ama ahayd in dib loo soo celiyo xaallada iyo mushaharka kacaano. Deganayaashii ugu horreeyey waxay aad daacad shaqaalaha. Dadka dabaqada labaad waxay u noolaayeen ugu ahaayen Boqortooyada Ingiriiska. si raaxa leh markii la dhinac dhigo shaqaalaha laakiin way fahamsanayeen xaallada shaqaalaha. Sanadii 1907dii, Maxkamada Australia ee Dhexdhexaadinta iyo Dib-u- heshiiska ayaa go’aamisay heerka mushaharka ugu yar oo ninka shaqeeya, xaaskiisa, iyo saddex carruura ahi ugu noolaan karaan si ‘tashiilid’ ah.

62 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Si kastaba, wadan Yurub ah oo Asia ku dhexyaal ahaan, Taariikdii lagu degay Gallipoli waxay ahayd (25kii Abriil) Australia waxay dareemaysay nuglaan, khaasatan ka dib waana ciid qaran. Waxaa loogu yeeraa oo markii Jabaan noqday cudud weyn. Australia waxay ku ciidmada Newzealand iyo Australia. tiirsanayd Awooda Ingiriiska iyo in xoogageeda badu na difaacaan. Australia waxay ka qayb gashay labadii Gallipoli ka dib, ciidamada Australia waxay ka dagaal oo adduunka si loo ilaaliyo xooga Ingiriiska aana u dagaalamayeen furinta galbeed ee Faransa. Waana difaacno nafteena. halkaas meesha uu la raacay magaca ‘diggers’ sababtoo ah waxay ku bixiyeen waqti badan qodida iyo hagaajinta Ciidamada Australia waxauy galeen Dagaalkii Adduunka dhufeysyada. Iyaga oo ay hogaaminayaan Sarreeye Guuto ee 1aad sanadii 1915kii oo lagu weerarayey xulafada John Monash, ciidamada Australia waxay ku guulaysteen Jarmalka, Turkey. Australia iyo New Zealand waxaa la guula waaweyn dagaaladii ugu dambeeyey ee dhanka ka siiyey jaha ay ka galaan weerarkii Gallipoli. ahaa Jarmalka.

Waxaa laga geliyey xeebta dhinaca qalad ah waxayna ahayd Ciidamada Australia rag iyo dumar waxay kaloo dagaal inay fuulaan qar taagan iyada oo ay xabad ku wadaan ka galeen Bariga Dhexe, iyaga oo ka qaybgelaya difaaca ciidamada Turkishku. Si kastaba ha ahaatee, waa fuuleen Suez Canal iyo qabsashadii xulafada ee Sinai Peninsula. jiirtii waxayna qoteen dhufaysyo, in kastoo rag badan oo dhalinyara ahi dhinteen. Australiyaanka wadanka joogay way iskula weynaayeen niyada wanaaga Anzacs.

Simpson iyo dameerkiisii – John Simpson Kirkpatrick (1892 – 1915)

John Simpson Kirkpatrick wuxuu ka qaybgalay dagaalka wuxuuna ahaa Australiyaan Caan ah.

John Simpson oo ahaa shibil, wuxuu ka tirsanaa kooxda caafimadka Ambalansida Gallipoli qaadaha sariirta wax lagu qaado. Ay adkayd in lagu qaado sariiraha buuraha iyo dooxooyinka. Iyada oo dhan ka ah amarka ciidanka wuxuu isticmaalay dameer , loogu yeero Duffy, si uugu daad gureeyo askarta dhaawac ah meel nabad ah.

Maalin iyo habeen, saacadba saacada ka dambaysa waxay khatar gelinayeen noloshooda iyaga oo ku safraya inta u dhexeysa dagaalka iyo xeebta nabada.

John Simpson wuxuu yimid gallipoli 25kii Abriil 1915kii. Waxaana dishay xabada cadawga dhowr asbuuc ka dib. Ciidamada xeebtu way ku qaracmeen aragtida Duffy, oo weli dhaawacii saaran yahay, kuna soo socda xeebta isaga oo aanu la socon inankii yaraa oo waday.

Gallipoli Peninsula Dagaalkii Adduunak ee 1aad

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 63 Anzac legend

Caadada Anzac waxaa laga dhigay 25kii Abriil 1915 markii ciidamada Australia iyo kuwa Newzealand (ANZAC) ku degeen Gallipoli Peninsula oo ku taalla Turkey.

Waxay xusaysaa olole ku dhamaaday sideed bilood kaas oo sababay dhimashada dad gaaraya 25 oo qof, kuwaas oo ay ku jiraan 8700 oo lagu dilay ama u dhintay dhaawacii ama cuduro. Geesinimada iyo niyad wanaga kuwii ka qaybgalay Gallipoli Peninsula waxay ka tageen taariikh, Anzac’na waxay noqotay qayb ka mid ah luqada newzealand iyo Australia.

Sanadii 1916kii, sanadguuradii ugu horraysay ee ku degida waxaa lagu xusay Australia, Newzealand iyo Ingiriiska, iyo weliba Masar. Sanadaas, 25kii Abril waxaa loo bixiyey ‘Anzac Day’.

Sanadii 1920kii, munaasabadii Anzac waxaa lagu qabtay Australia oo dhan maalinta Anzac-na waxaa laga dhigay fasax. Waxaa laga dhisay caasumadaha meela lagu xasuusto dagaalka, goobaha xasuusta caasumadaha iyo magaalooyinka waaweyn ee wadanka waxaa lagu xasuustay dhalintii rag iyo dumar ee lagu laayey khilaafyada.

Anzac Day hadda waa maalin lagu sharfo dhamaan kuwii ka qaybgalay dagaalada, khilaafyada iyo hawlgalada nabad ilaalinta. Maaha runtii dabaaldeg guul ciidan. Ma xusto guullo – Gallipoli waxay ahayd fashilaad. Waxay sharaftaa tayada ragii iyo dumarkii ka qaybgalay dagaalka: jaallanimada, adkaysiga iyo maada xilli cadaawadeed. Maanta, Anzac Day waxaa laga xusaa Australia iyo adduunka oo dhan. Dadkii ka soo noqday dagaalkii 1aad ee addunka iyo khilaafyadii kale, iyo weliba nabad ilaaliyayaasha iyo kuwii ka qaybgalay wadamada xulafada la ahaa, dhamaan waxay maraan socodka maalinta Anzac.

Adeega waa’ Sooberiga Anzac day ee Gallipoli

64 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Hoos Dhici dhaqaalaha ee weynaa 1929kii – 1932dii Hoos u Dhicii Dhaqaalaha ee Weynaa wuxuu ahaa mid aad ugu adag dadka Australia. wuxuu bilawday isla markii u dhacay New York Stock Exchange, laakiin waxaa jiray arrima kale kaas oo horseeday Hoos u dhaca. Kuwaas waxaa ku jiray hoos u dhicidii qiimaha dhoofinta iyo iibka, hoos u dhicii deynta dibada iyo kharajgaraynta xukuumada iyo hoos u dhicii dhismaha. Bartamihii 1932dii, ilaa 32 boqolkiiba oo dadka Australiyaanka ah ayaa shaqo la’aana.

Saamaynta uu ku yeeshay mujtamaca Australia hoos u dhacaasi wuxuu ahaa mid musiiba ah. Shaqa la’aan iyo dakhli joogta ah, dad badan ayaa lumiyey guryahoodii. Waxay lagu khasbay inay ku noolaadaan hoosooyin la wadaagayo oo aan waxba lahayn. Aabbayaal ayaa ka tegay qoysaskoodii ama noqday khamriya cab. Carruurta dadka shaqeeya waxay bilaabeen inay dugsiga kaga tagaan 13 iyo 14 jir. Dumar badan ayaa ka shaqaynayey shaqooyin asaasi ah iyaga oo weliba carruurtoodii guriga ku haya.

Waqtigii la soo gaarayay Hoos-u-dhicii Dhaqaalaha, xukuumada Australia m alahayn barnaamij shaqa-la’aan oo dhexe. Marka laga saaro sadaqada iyo ururada gaarka qaarkood, dadka faqriga ah waa inay ku tiirsanadaan mashaaricda shaqada iyo mashaariicda shaqooyinka dadweynaha.

Dhaqaalauhu wuxuu bilaabay inuu soo wanaagsanaado sanadii 1932dii laakiin, xaalladaha badankood, khasaaraha soo gaaray qoysasku lama kabi karin. Intii lagu jiray hoos-u- dhaca dhaqaalaha, doorka muhiimka ah oo ku yaboohida Australia iyo tabarucbixiyayaasha waa la adkeeyey. Jikada maraqa xilligii Hoos-u-dhaca Dhaqaalaha

Sir Charles Kingsford Smith (1897 – 1935)

Sir Charles Kingsford Smith wuxuu ahaa duuliye geesi ah, hal abuuraha gaadiidka hawada iyo geesi Australian ah.

Dagaalkii 1aad ee Adduunka, Charles Kingsford Smith wuxuu ka dagaalamay Gallipoli wuxuuna la duulay Ciidamadii Britain’s Royal Flying Corps.

Waxa ugu badan oo uu sameeyey waxay ahaayeen goyntii ugu horraysay oo uu gooyey baasifiga California ilaa Queensland sanadii 1928. Diyaaradiisii, The Southern Cross, waxay ugu dambayntii timid Australia, waxaana si farxad leh u soo dhoweeyey geesigoodii Mudane Smith 25,000 oo qof oo faraxsan. Waxaa lagu siiyey caleema saar ay samayso boqoradu shaqadii uu ka qabtay arrimaha ku safarka hawada 1932dii.

Nasiib daro, sanadii 1935, waxaa la luntay diyaaradiisii socdaalkiisii Ingiriiska iyo Australia dibna weligiis looma helin.

Sir Charles Kingsford Smith waxaa loogu yeeraa hawa-mareenkii ugu weynaa waxaana lagu xasuustaa siinta dadka, waqtigay ugu xumayd ee hoos u dhaca dhaqaalaha, qof geesi Australiyaana oo lagu soo hirto.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 65 Dagaalkii Adduunka ee IIaad, 1939 - 1945 Xusuustii ugu darnayd oo dagaalka waxay ahayd sidii xaasidnimada lahayd ee uu la dhaqmay raggaas Dagaalkii adduunka ee IIaad, Australiyaanku waxay Jabaanku. In kastoo maxaabiista Australiyaanka ahi ay isu u dagaalameen xulafada dhulka lama degaanka ah naxariisanayeen, oo saraakiisha iyo askartu si siman isula Waqooyiga Afrika iyo meela badan oo kale. Waqooyiga dhaqmayeen, dad badan oo Australiyaana ayaa dhintay. Afrika, waxay ka dagaalameen hareerayn dheer oo ay sameeyeen Jarmalka iyo Talyaaniga magaalada Maalinta Xasuusashada Tobruk. Cadawgu waxay ugu yeeraan Jiirarkii Tobruk (Rats of Tobruk) sababtoo ah gees walba oo laga Marka lagu daro munaasabada maalinta Anzac, Maalinta istaagay waxayna cunayeen cunto kasta oo ay hellaan. Xasuustu waa maalin Australiyaanku xasuustaan dadkii Australiyaanku waxay ku dagaalameen kana badbaadeen ka soo shaqeeyey un adhintay dagaalkii. 11kii subaxnimo xaalladahaas adag sidaas darteedna magacaas ayay 11kii Nufeembar sand walba, Australiyaanku waxay la baxeen. Hareerayntu waxay muujisay in raggaasi ay isu taagaan inay soo xasuustaan naf huridii rag iyo lahaayeen niyada raggii la magac baxay diggers ama dumarkii ku dhintay ama wax ku gaareen dagaalada iyo qotayaasha Dagaalkii Adduunka ee Iaad. Askartaasi khilaafaadka, iyo weliba dhamaan kuwii ka qaybgalay qudhoodu waxay ogaayeen inay leeyihiin caado dagaalka. Maalintaas waxaan qaadanaa calaamada wanaagsan oo ku xisaabtamaan. guduudan.

Ka dib markii jabaanku dagaalka ka kiciyey baasifiga, ciidamadii Australia rag iyo dumar waxay yimaadeen wadanka. Inta aanay noqon ka hor, waxaa loo baahday in la difaaco Papua iyo New Guinea. Shaqadaas weyn waxaa lagu wareejiyey ciidamada joogtada ah iyo kuwa dhalinyar oo la soo qoray oo aan tababar fiican lahayn. Waxay kula dagaalameen cadawga kaymaha, dhabo qahar, iyo dhooqo ah oo loo yaqaan Kokoda Track. Ciidamada Australia waxay joojiyeen horusocodka ciidamada Jabaanka Kokoda Track-na wuxuu ku darsamay Anzac Cove oo ku taalla Gallipoli oo ay ku xasuustaan Australiyaan badan goob xusid mudan.

Askari ku dhaawacmay Kokoda Track ayaa waxaa caawimay qaade Calaamada guduudani waxaa loo isticmaalay astaanta xasuusta reer Papuan ah Dagaalkii Adduunka ee Iaad

Markii Jabaanku qabsadeen saldhigii weynaa ee Ingiriiska Ciidanka Difaaca Australia waxay tageen khilaafkii ee ku oollaa Singapore sanadii 1942, waxaa ku jiray 15000 , Iraq, Sudan iyo Afghanistaan waxayna oo ciidamada Australia ah kuwaas la qabtay lana geeyey ka qaybgaleen hawlaha nabad ilaalinta ee Jimciyada lana geeyey Burma si ay uga shaqeeyaan Raylwayga. Waxay Quruumaha ka Dhexeysa meela badan oo adduunka ka ahayd dhismaha Raylwayga Thai-Burma oo Jabaanku timid, kuwaas oo ay ku jiraan Africa, Bariga Dhexe iyo gacanta ku hayeen intii lagu jiray Dagaalkii Adduunka ee Asia-Baasafik. IIaad kaas halkaas oo ay ku dhinteen kumaankun ciidamada Australia iyo Ingiriiska oo maxaabiista ahaa.

66 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Sir Edward ‘Weary’ Dunlop Waqti gaaban ayay joogeen kaamamka laakiin wax badan ayay ka barteen dalka iyo dadka. Dagaalka ka dib, kuwa (1907 – 1993) badan ayaa ku soo noqday dalka soogalooti ahaan.

Mudane Edward ‘Weary’ Dunlop wuxuu ahaa geesi wuxuuna ahaa dhakhtar daryeela iyo geesi dagaal oo Australiyaana.

Intii lagu jiray dagaalkii IIaad ee Adduunka, Weary wuxuu ahaa dhakhtar ciidan. Isaga iyo ciidankiisii ayaa waxaa qabtay ciidanka Jabaaniiska waayna u qaadeen Burma si ay uga shaqeeyaan Raylwayga Thai-Burma. Kaasi wuxuu mid aad u dheer una adag.

Taliye ahaan, Weary wuxuu u hadli jiray raggiisa dhakhtarkoodii ahaana, wuxuu ku lumin jiray waqti badan si uu u bogsiiyo. Waa lagu jirdilay kaamka laakiin wuu sii waday shaqadiisa isaga oo amarkooda diidan. Imaatinkii dadka soo galootiga ahaa ee Australia

1969, Waxaa la siiyey abaalmarinta boqoradu bixiso Qaxootigii dagaalada ka dib doorkiisii xagga daawada. Markuu dhintay Dagaalka ka dib, Australia waxay ka keentay soogalooti 10, 000 oo dad ah ayaa soo saftay wadooyinka wadamada kale ee Yurub si kor loogu qaado tirada Melbourne asaaskii qaran ee geesiga ay ugu yeereen dadka. Malaayiin ka mid ahi waxay ka soo carareen “Dhakhtarkii Raylwayga’. Naasigii Jarmal ama kuma noqon karin meelahay ku dhasheen oo hadda qabsadeen Soofiyeetku. Qiyaas ahaan 170 000 oo kuwaas ka mid ah ayaa laga aqbalay Hijradii horaantii 1900ka Australia si ay u bilaabaan nolol cusub. Mudadii u dhexaysay Dagaaladii Adduunka ee Iaad iyo IIaad, xaallada adag oo gelitaan Australia ayaa jirtay. Si Waxaa kaloo jiray gabaabsi ka jiray shaqaalaha Australia. kasta ha ahaatee, waxaa jiray koror dadka soo gelaya, Dawlada Australia waxay aaminsanayd in kororka muhiim khaasatan ragga, ka imanaya koonfurta Yurub. Waxay u ahaa wadanka mustaqbilkiisa. Soogalootiga waaweyn ee dadkaasi keeneen xirfado, waxbarasho iyo qiimaha caafimaadka qaba oo ka yar 45 sanadood waxay ugu safri dhaqankooda. Waxay caawimeen shaqooyinka meelaha kareen Australia 10 geniga Ingiriiska ah carruurtooduna magaalada ka baxsan waxayna dhiseen wadooyin iyo bilaash ayay ku safrayeen. Si kasta ha ahaatee, dadku waxay Rayweeyo. Farsama-yaqaanada dhismaha ee Talyaaniga ahaayeen keliya dadka ka imanaya Ingiriiska iyo Yurub. xirfada leh ayaa ku kordhiyey wax weyn dhisida Si loo xoojiyo Australia, Dawlada Australia waxay Saraheena dadweynaha iyo meelaha la dego. bilawday inay ka shaqayso mashruuc aad u weyn sanadii Dhamaadkii 1930naadkii, qaxooti Yuhuuda ah ayaa 1949kii oo lagu qabanayo Snowy River inta aanay ka bilaabay inay ka yimaadaan Yurub. Waxay ka soo gelin bada bariga Fiktooriya. Biyahaas waxaa loo leexiyey cararayeen cabsida Naasiga Jarmalka. Waxay ka kala inay u qulqolaan dhulka gudaha ah si wax loogu beero yimaadeen Jarmal, Austariya, Czecholavakia, Hungari, iyo iyo inay dhaliyaan koronto. Waxay ahayd mashruuc Booland. Qaarkood waxay ahaayeen kuwa aqoon sarre aad u weyn oo qaatay 25 sanadood si loo dhamaystiro. leh iyo qaxooti firfircoon kuwaas oo si weyn door uga Todobaatan boqolkiiba shaqaalaha mashruucu waxay qaatay nolosha dhaqanka Australia. ahaayeen soo galooti.

Todoba iyo toban oo askar Talyaani ah oo lagu qabtay dagaalkii labaad oo adduunka ayaa lagu hayey kaamam dagaal oo ku yaalla Australia. si wanaagsan ayaana loola dhaqmay.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 67 Mashruucii Koronta Dhalinta ee Snowy Mountains

Mashruuca Snowy Mountains waa astaan muhiima oo Australia aqoonsiga madaxbanaanideeda, dhaqamadeeda badan iyo wadan khayraad.

Waa mashruucii ugu weynaa ee hindisaad. Waana midka ugu weyn mashruuca korontada biya ka dhaliya ee Adduunka.

Mashruucu wuxuu siiyaa biya muhiim u ah beeraha gudaha ku jira dhulka New South Wales iyo Fiktooriya. Maxadooyinkiisa koronta dhalintu waxay bixisaa 10 boqolkiina dhamaan korontada laga isticmaalo New South Wales.

Boqolkiiba 2 ayaa mashruuca Snowy Mountains ka muuqata dhulka dushiisa. Wuxuu ka kooban yahay 16 dhaam oo waaweyn, todoba iyo maxada oo korontada dhalisa, maxado bamgaraysa biyaha iyo 225 kiilomitir oo tunela ah, iyo beeblayne iyo kanaanlo biyuhu maraan. Shaqada mashruucu waxay bilaabatay 1949kii waxayna dhamaatay 1974tii. In ka badan 100,000 ayaa ka shaqeeyey oo ka kala yimid 30 wadan mashruucaas. Boqolkiiba todobaatan shaqaaluhu waxay ahaayeen soo galooti. Ka dib markii mashruuca la dhameeyey, shaqaalihii yurubiyaanka ahaa badankoodii waxay sii joogeean australia si ay ugu noolaadaan, iyaga oo wax badan ku siyaadiyey dadka dhaqamada kala duwan ee Australiyaanka ah.

Mashruuca Snowy Mountains wuxuu ku yaallaa Kosciuszko National Park, New South Wales. Saamaynta uu ku sameeyey mashruuca bay’ada ayaa si dhow loola socdaa. Mashruucu wuxuu u taagan yahay, meelaha qaarkood, Webiga Snowy River wuxuu qaadaa keliya boqolkiiba hal biyihii uu horay u qaadi jiray.

Wanaaga bay’ada, xukuumadaha New South Wales waxay isku raaceen in dib loo celiyo socodka webiga ilaa 28 boqolkiiba.

Shaqaalaha mashruuca Snowy Mountains

68 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Sida loola dhaqmay Dadka Asaliga ah Dadkaas badankiis waxay ka yimaadeen Fiyatnaam laakiin iyaguna Jayniis iyo Hindi ayaa bilaabay inay siyaada u Sanadihiii 1940naadkii iyo 1950naadkii siyaasada yimidaan. dawlada Australiya waxay ahayd dadka Aborijinaalka ahi waa inay milmaan. Taas macneheedu waxa weeye Ilaa sandii 1975tii, Australia waxay aqbashay qaxootu ka dadka asaliga ah waxaa loo sheegay inay u noolaadaan yimid wadamada dagaalada sokeeye ka dheceen sida sida dadka oo aan asaliga ahayn ay u nool yihiin. Taasi Bosnia iyo Herzogovina, iyo wada ku yaalla Bariga Dhexe ma shaqayn sababtoo ah dadka Aborijinaalka ahi ma iyo Afrika. Maanta soogalootigeenu wuxuu ka yimaadaa doonayn inay lumiyaan dhaqan-caadaadkoodii. adduunka oo dhan.

Sanadii 1960naadkii nadaamkii waxaa lagu bedelay mid Australia waxay noqotay dhul dhamaan qawmiyadaha; si fiicaan u wada-noolaansho. Ragga badankiis waxay mid ka mid ah kuwa ugu wanaagsan adduunka casriga xuquuqda ay codka ku bixiyaan 1850naadkii, laakiin cod ah. Ilaa 1945, 6.5 milyan qof ayaa yimid Australia. in ka bixinta dawliga ah ma aanay dhicin ilaa 1962dii. Isdhexgalka badan afar meelood oo meel waxay ku dhasheen dibada. aan dhaqanka laga tegayn, dadka aborijiniska ah waxaa la siiyey xoriyad madani ah laakiin weli waxaa laga filayey inay Soogalootigu waxay u yimaadeen Australia inay la qaataan dhaqanka Australiyaanka aan asaliga ahayn. wadaagaan qayimkaga guud. Waxay qani ka sii dhigeen nolosha Australia. Isbedel intaas ka badani wuxuu dhacay 1967dii, markii dadka Australiyaanka ah boqolkiiba 90 ay codka ku Ka-mid-ahaan bixiyeen ‘HAA’ si loogu ogolaado in lagu daro tirakoobka. Australia hadda waa wadan bulsho dhaqama kala duwan Refarandamkaas wuxuu ahaa taariikhi. Wuxuu muujiyey leh halka qof walbaa inuu raacdo dhaqankiisa iyo raaco Australiyaanka badankiis inay doonayeen in dadka asaliga wuxuu aamisan yahay sida sharcigu qabo, la ixtiraamo ah lagu daro lana siiyo xuquuq la mid ah qof kasta oo kale. lana xafido. Furitaanka habka dadka Australiyaanka ahi wax u arkaan, Australia maanta waxay leedahay siyaasad firfircoon oo iyo cabashada dadka Australiyaanka oo waqtigaas, waxay ka mid ahaana, halka qof walba dareemo inuu qayb ka albaabada u furtay siyaasad is-maamulka dadka Aborijiniska yahay bulshadeena. Nadaamkaani khuseeya dhamaan ah 1970naadkii. Xukuumada Australia waxay aqoonsatay in dabeecada dhaqanka Australia. waa qayb ka mid ah Australiyaanka asaliga ahi ay yeeshaan cod xagga siyaasada, manhajkeena waxbrashada hore ilaa jaamacada waxaana dhaqaalaha, bulshada iyo horumarka dhaqanka. lagaga dhaqmaa goobteena shaqo iyo shaqaale.

Hijrada – Isbedel soo koraya Xuquuqda shakhsi walba waa in loola dhaqmo si siman Sanadihii 1950naadkii iyo 1960naadkii, bulshada iyo si aan lahayn takoorid waxaana difaacay Guddiga Asiyaanka ah, kaniisadaha iyo kooxaha bulshada u dooda Xuquuqda Aadamiga Australia iyo hay’adaha xukuumada waxay dhamaantood k adacwoodaan joojinta siyaasada ee lidka-takoorida oo ku yaalla dawlad goboleed walba. ‘Dad Cadaana’. Takoorida jinsiyadeed si buuxda ayaa loo dhaleeceyey waana dembi dhinaca sharciga. Sanadii 1958, dawlada Australia waxay joojisay imtixaankii yeerista sanadihii 1966diina waxay dad xul ah oo aan Australai waxay noqotay mid leh dhaqama kala duwan ahayn reer Yurub iyo Asiyan xirfada leh. Ugu dambayntii oo wada noolaansho iyo aqbalaad. Waa wadan ay soo Australiyaanka meel walba jooga waxay aqoonsadeen galootiga, dadka asaliga ah iyo kuwa kale ee ku dhashay qiimaha ay leedahay in lagu daro dhamaan jinsiyadaha ay dareemaan xor oo raacdaan hadafkooda. Waa meel barnaamijkeena hijrada. Siyaasadii cadaan keliya waxay khilaafyadii hore iyo diidmadu tahay wax laga tegay. dhamaatay 1973dii, wadankuna wuxuu qaaday wadada dhaqamada-badan ama kala jaadjaadka ah.

Sanadii 1973dii xukuumadii Australia waxay meesha ka saartay aqoonsiga jinsiyadeed in wadanka lagu soo galo. Sanadii 1975tii, dagaalkii Fiyatnaam ka dib, Australia waxay aqbashay nambar aad u sarreya oo qaxooti Asia ka yimid iyo soogalooti.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 69 Dr (1936 – 1991)

Dr Victor Chang wuxuu mid ka mid ah kuwa ugu fiican dhakhaatiirta wadnaha qala.

Victor Peter Chang Yam Him wuxuu ku dhashay Jayna sanadii 1936dii wuxuuna yimid Australia markuu jiray 15 sanadood.

Wuxuu ka shaqeeyey St. Vincent’s Hospital oo ku yaalla Sydney halkaas oo sanadii 1984 uu asaasay xaruntii ugu horaysay Australia oo ku takhasustay bedelida wadnaha. Sanadii 1986 Victor Chang wuxuu qaatay abaalmarinta horyaalnimada Australia (OA), abaalmarinta ugu sarraysa Australia.

Victor wuxuu welwel ka qabey yaraanta kuwa ku deeqa wadnaha sidaas darteed wuxuu bilaabay hindisida wadna macmal ah, kaas oo dhamaaday markii la dilay sanadii 1991dii.

Waxaa lagu asaasay xasuustiisa xarunta cilmi baarista. Waxaa lagu xasuustaa aqoontiisa, curintiisa iyo wax-ka-eegida dhinaca fiican.

Albert Namatjira (1902 – 1959) Eddie Mabo (1936 – 1992)

Albert Namatjira waa Eddie Mabo wuxuu mid ka mid farshaxan ahaa xaq raadiye iyo yaqaanada waaweyn u hadlaha xuquuqda kaas oo asaasay dugsiga dadka asaliga ah rajiyaynta (sawir is- dhulkooda. marinta) oo ilaa maanta jira. Eddie Koiki Mabo wuxuu ku dhashay Nin yar ahaan Arrernte, Murray Island, dhul Albert wuxu muujiyey dhaqameedka qaqbiilka xirfad dabiici ah oo Mabo. Yaraantiisii, ranjiyeynta. waxaa la baray dhirtee iyo dhagaxee muujinaya Wuxuu lahaa tababar xadadan oo rasmi ah laakiin xuduuda dhulka qoyskiisa. rajiyeynta midabka biyaha ku salaysan ee meelaha durugsan ee Australia wuxuu ahaa mid la jecel yahay Ilaa laga gaaray waqti dambe ma ogaan Eddie in waxayna u gadmayeen si deg deg ah. dhulkiisa loo bixiyey dhulka dawlada (Crown Land) sida waafaqsan sharciga Australia oo aanay qoyskiisu Isaga iyo xaaskiisu waxay ahaayeen dadkii asaliga lahayn. Wuxuu xanaaqii kula dhacay ficil wuxuuna ahaa ee ugu horreeyey oo noqda Australiyaan. Taas geeyey kayskiisii maxkamada isaga oo u hadlaya macneheedu waxa weeye waxay bixin kareen codka, dadka Murray Island. waxay geli kareen huteelada waxayna guri ka dhisan kareen meeshay jecel yihiin. Yeelashadiisa dhalashadu Sanadii 1992dii, sanada badan ka dib, Eddie kayskiisii waxay muujisay xaqiiqada ah in dadka kale oo wuu guulaystay Maxkamada sarre. Go’aanka Mabo Aborijinska ah aanay haysan xuquuqdaas oo kale. wuxuu xakumay in dadka asaliga ah ay caddayn karaan inay xiriir dhaqan oo taariikhi ah la leeyihiin Noloshiisu waxay u muujisay Australiyaanka aan dhulkooda, inay sheegan karaan lahaanshaha dhulka asaliga ahayn cadaalad darada sharciga cunsuriga ah haddii aan horay loo sheegan. Go’aanku wuxuu waxayna keentay isbedelka Aborijinska. keenay u soo celinta dhul badan kuwii asalka u lahaa.

Eddie Mabo waxaa lagu xasuustaa geesinimadiisii iyo helidii xuquuqda dhulka Australiyaanka asaliga ah.

70 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Dadka asaliga ah – labaatan sano Maanta, doorka lama hilmaamaanka ah oo dadla asaliga oo isbedela ah ay ka qaateen magaca Australia waa aqoonsaday waana loo dabaaldegay. Dadka Aboriiniska ah iyo dadka Cabashada dadka asaliga ah arrinta xuquuqda dhulka ka yimid jasiiradaha Torres Strait waxay hayaan boos waxay timid diirada dadweynaha sanadihii 1960naadkii hogaamin ah xoogsatada Australia, kuwaas oo ay ku jiraan waxaana keenay Gurindji Strike maxada lo’da ee ku taalla nadaamka cadaalada, siyaasada, farshaxanka iyo cayaaraha. Wave Hill . Lo’ ilaaliyayaal Aborijinis ah, Barnaamijka MARVIN, curin Aborijinis oo digital animation- oo u hogaaminayo , ayaa waxay ka tageen ka, wuxuu ku guulaystay abaalmarina badan waxaana loo shaqadii maxada lo’da. Cabashadoodu waxay mushaharo isticmaalay machadyada ganacsiga iyo waxbarashada in ka iyo xaallada shaqada, laakiib waxay isu rogtay codsiga badan labaatan sano adduunka oo dhan. xuquuqda dhulka. Ficilkoodii wuxuu wadada u furay Eddie Mabo iyo kuwa kale inay u dagaalamaan dadka asaliga ah xaqooda dhulka.

Sida waafaqsan Xeerka Xuquuqda Dhulka ee Aborijiniska ah (Northern Territory) ee 1976 dadka Aborijiniska ah waxaa la siiyey dhul ballaaran meelaha gudaha ah ee Australia. horaantii 1990naadkii, Maxkamada sarre go’aankeedii Mabo ee Xeerka Lahaanshaha Asaliga ee 1993 wuxuu aqoonsaday in dadka asaliga ah ay sheegan karaan dhul ku salaysan sharciga dhaqankooda iyo caadooyinkooda. In k abadan 10 boqolkiiba dhulka Australia waxaa daboola go’aanka lahaanshaha asaliga. Halkaan qaar ka mid ah dhaqanka bulshada ayaa ku badbaaday. Dhaqanka asaliga ah wuu sii socdaa waxaana si weyn u soo dhoweeyey bulsha weynta.

Bishii May 1997, waxaa baarlamaanka Australia la Skywriter wuxuu qoray ‘Sorry’ Sydney dusheeda hordhigay warbixintii ‘Keen Guriga’. Warbixintu waxay ahayd natiijada waxweydiinta carruur badan oo ah Gabagabo Aborijinaal iyo dadka jasiiradaga Torres Strait kuwaas oo Bogagaan waxay ku siinayaan milicsi gaaban oo ku laga qaaday qoysaskoodii. Carruurtaan waxaa loo yiqiinay saabsan sheekadeena Australiyaanka ah. Waxaa laga ‘jiilkii la xaday’. Warbixintaas daryteed, kumaankun yaabaa inaad in aqoontaan cusubi ay furtay fekerkaaga Australiyaana ayaa muujiyey taageero ay u hayaan dadka ogaanshaha bay’adaada. Waxaa laga yaabaa inaad asaliga ah iyaga oo wadajir ugu soconaya maalinta bilawdo taariikhaha saraha qadiimka ah ayna muujiso qaranka, ‘maalintii raaligelinta’ sanadii 1998dii. taariikhdooda. Mark alagu siiyo ubax yar oo guduudan oo aad qaadato maalinta 11ka Nufeembar, waxaad U cudurdaarkii carruurta la xaday, 2008 ogaan doontaa in lagu xasuusanayo rag iyo dumar wixii 13kii Febraayo 2008, Raiisal wasaaraha Australia wuxuu maalintaas xijaabtay. Markaad la kulanto dad asali ah oo sameeyey cudurdaar uu u sameeyey Jiilkii La-xaday Australiyaana waxaad dareemi doontaa dhaqankii hore wuxuna ku sameeyey Baarlamaanka Australia. wuxuu ku oo hagayey. Waxaan kugu adkaynaynaa in aad ballariso hadlay magaca dhamaan dadka Australiyaanka ah. Wuxuu aqoontaada adiga oo isticmaalaya macluumaadka yiri waan xumay sidii dadka asaliga ah loola dhaqmay halkaad ku nooshahay iyo safar. Markaad wax badan waayihii tegay. Wuxuu weliba yiri waan ka xumahay sida aragtaba wax badan ayaad baranaysaa. carruurta dadka asaliga ah looga qaatay waalidkood. Waxaan kugu soo dhowaynaynaa Dhalashada Australia Hadalka waxaa toos looga soo daayey telefishanka iyo waxaanuna kugu martqaadaynaaa inaad si buuxda uga maxadooyinka raadiyayaasha. Kumaan kun qof ayaa qaybgasho wadanka demoqraadiga oo nabada ah. isugu yimid goobahooda shaqada si ay u dhegaystaan hadalka ‘waan ka xumahay. Hadalku wuxuu si rasmi ah liiska ugu qoray cadaalad daradii la sameeyey wuuna uga cudurdaaray. Tani waxay ahayd talaabo muhiima oo ku wajahan bogsiinta dadka asaliga ah iyo in la xaqiijiyo in cadaaladdaradaasi aanay mar dambe dhicin. Hadalka waa ka xunahay waxay ahayd muhiim si horay loogu socdo.

Qaybta 5aad – Taariikhdeena Australia 71 Macnaha erayada aan la isku imtixaanayn

safiir qofka matala ama xayaysiiya wadan ama nashaad guddi koox dad ah oo loo doortay inay go’aan sameeyaan, tusaale ahaan sida shirkad loo maamulayo dugsiga la seexdo dugsi halkaas oo ardadu seexato oo aanay guriga ku noqon teeramka dugsiga oo dhan kayn ama Baadiye meelaha magaalada ka baxsan oo weli dabeecadeedii asalka ahayd leh maxadada lo’da beer weyn halkaas lo’da lagu dhaqo si hilib looga hello jaartar (Xeer) qoraal rasmi ah oo xuquuqda iyo masuuliyaadka qabiil koox dad ah, oo dhiig ama guur isu keenay, kuwaas oo wadaaga dhul isku meel ah dan guud wax la wadaago oo dadka ka wada dhexaysa askari khasab lagu qoray askari aan dooran inuu ka qaybgalo ciidamada laakiin ay tahay inuu ka qaybgalo waqti dagaal jiro Dhulka dawladu leedahay dhul ay leedahay dawladu manhaj koorso waxbarasho ka-aradan wax walba aan haysan lacag ama hab kale oo lacag ku helo didgeridoo aallad muyuusig oo dadka aborijiniska ah oo laga sameeyey ul daloosha oo dheer cadaalad fursad macquulla ama siman oo ay tahay qof walba sameeyo wax fiican si Cadaalad ah uga qaybgelid si fiican uga qaybgelid da’daal kooxeed, iyada oo la raacayo shuruuc si qof walbaa uga faaiidaysto, shaqo kooxeed wanaagsan qof rag iyo dumar ah oo ku dhintay shaqo ciidan ciidan rag ama dumar oo ku dhintay dagaal ama khilaaf abaabulid dhisida ama abuurid Badeecada Wadanka Ka-soo-baxda qiimaha dhamaan badeecada ama adeega lagu sameeyo wadan sanadii hirarka kulaylka dabayl aad u kulul kaas oo qaata in k abadan laba berri oo isku xiga khaainima weyn gaf khaainimo oo aad u cuslu taas ku lug leh isku deyid inqilaab xukuumadeed

72 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira sawira ay sameeyeen dad asali ah oo magac leh farshaxan gooni ah oo matala dad asali ah bed Dhuleed goob dhul ah tilmaan munaasabad raariikh oo muhiim ah lahaanshaha asaliga ah xuquuq dhaqameedka dadka asaliga ah ay ku leeyihiin dhulka iyo biyaha, waxaa lagu go’aamiyey nadaamka sharciga Australia taariikh afeed xusuusta ay ka hadlaan dadku wixii dhacay waayadii la soo dhaafay horseed kuwii ugu horreeyey oo degay, qof wax qabtay xiligii degitaanka ee hore wakiil siyaasadeed inuu ka matalo ama wakiil uga noqdo baarlamaanka xirmo good dhul ah oo dawladu u qoondaysay dadka Aborijniska ah inay ku noolaadaan xakun dhererka waqtiga dembiilaha lagu xakumo inuu xirnaado qararida mushaharka go’aan ka gaarida immisa shaqaale ayaa shaqo mushahar lagu siinayaa dib-u-habaynta bulshada wanaajinta bulshada si soo kordhaysa, intii kacaan lagu samayn lahaa aas qaran aas ay xukuumadu qabato si loogu sharfo muwaadinka kaas oo door fiican ka qaatay qaranka xijaab xijaab difaac oo ka samaysan alwaax ama dayr lo’ jir rag loo shaqaaleeyey inay jiraan lo’da mudaaharaad marka shaqaaluhu joojiyaan, tusaale ahaan, in laga cawdo loo shaqaaleyaha go’aankiisa coddhiibasho xuquuqda qof ku dhiibto doorashooyinka dadweynaha dhaarin dhaarin si lagaaga aqbalo xafiiska dadweynaha munaasabad rasmi ah soo-gudbin si rasmi ahaan loo soo qadimo wada hadal ama aqbalaad baarlamaanka sida warbixin la soo gudbiyey qof walba heer bulsho ama asal, shaqo, boos

Macnaha erayada aan la isku imtixaanayn 73 Macluumaad intaas ka badan Dhalashada Australia Macluumaad intaas ka badan oo ku saabsan sida lagu noqdo muwaadin Australiyaan ah, booqo websaytka dhalashada Australia oo ah www.citizenship.gov.au.

Australia Waxaad heli kartaa macluumaad intaas ka badan oo ku saabsan maktabada agtaada ah. Websaytka soo socda ayaa laga yaabaa inuu bixiyo macluumaad intaas ka badan: • Australia oo kooban www.dfat.gov.au/aib • Qaadaha Madadaalada iyo Dhaqanka www.cultureandrecreation.gov.au

Adeegyada iyo barnaamijyada Dawlada Australia Waxaad ka heli kartaa macluumaad ku saabsan Adeegyada iyo Barnaamijyada Xukuumada Australia www.australia.gov.au.

Xubin Baarlamaan ama Mudane Xubintaada baarlaanka ama mudanaha dawlad goboleedkaaga ama territorigaaga waxay hayaan macluumaad badan oo ku saabsan adeegyada iyo barnaamijyada xukuumada Australia.

Liiska xubnaha baarlamaanka waxaa laga heli karaa www.aph.gov.au.

Ururada Xukuumada Australia Waxaad ka heli kartaa macluumaad badan oo ku saabsan ururada xukuumada Australia buugga macluumaadka websaytyada soo socda: • www.defence.gov.au • Australian Electoral Commission www.aec.gov.au • Australian Federal Police www.afp.gov.au • Australian Human Rights Commission www.humanrights.gov.au • Australian Sports Commission www.ausport.gov.au • Australian Taxation Office www.ato.gov.au • www.awm.gov.au • Reserve Bank of Australia www.rba.gov.au

74 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Ururada aan dawliga ahayn Waxaad ka heli kartaa macluumaad badan oo ku saabsan ururada xukuumada Australia buugga macluumaadka websaytyada soo socda: • Bradman Foundation Australia www.bradman.com.au • Hamlin Fistula International www.fistulatrust.org • Royal Flying Doctor Service of Australia www.flyingdoctor.net • School of the Air www.schoolair-p.schools.nsw.edu.au • Snowy Mountains Hydro-Electric Authority www.snowyhydro.com.au • The Fred Hollows Foundation www.hollows.org.au • UNESCO World Heritage Centre whc.unesco.org • United Nations www.un.org • Victor Chang Cardiac Research Institute www.victorchang.edu.au • Volunteering Australia www.volunteeringaustralia.org

Kuwa kale Baaris ku samay websaytyada soo socda macluumaad ka badan mawduucyada soo socda: • Australian Constitution www.aph.gov.au/senate/general/constitution • Australian of the Year Awards www.australianoftheyear.org.au • ‘Bringing them home’ report www.humanrights.gov.au/social_justice/bth_report/ index.html • Commonwealth parks and reserves www.environment.gov.au/parks/index.html • Famous Australians: Dictionary http://adbonline.anu.edu.au/adbonline.htm of Biography Online Edition • List of Bills currently before Parliament www.aph.gov.au/bills/index.htm • www.aph.gov.au • Parliamentary education services www.peo.gov.au • Public Holidays www.australia.gov.au/topics/australian-facts-and figures/public-holidays

• The Apology to the Stolen Generations www.abc.net.au/news/events/apology/text.htm

Macluumaad intaas ka badan 75 Aqoonsiyada

Muuqalada soo socda waxaa lagu bixiyey magaca arkiifiyada Qaranka Australia: Bogga42aad – Carruur joogta goob idaad NSW – Dugsiga Cirka, sawirka waxaa la qaaday 1962 (ref: A1200:L42511)

Bogga51aad – Shakhsiyoh – Dick Smith, Madaxa Hay’ada Hawada Madaniga ah, 1991 (ref: A6135:K23/5/91/1)

Bogga56aad – Khariidada Tasmania ee Australia, 1644 (ref: A1200:L13381)

Bogga59aad – Sawira taariikhi ah xilliga dahab raadinta ee 1851 (ref: A1200:L84868)

Bogga60aad – ‘Afghanistaan’ iyo awrtoodii oo ka shaqaynaya dhulka gudaha ku yaalla ee Australia (ref: A6180:25/5/78/62)

Bogga67aad – Shakhsiyo – Sir Edward ‘Weary’ Dunlop Xafiiska, 1986 (ref: A6180:1/9/86/12)

Bogga67aad – Hijrada (socdaal) imaanshaha soogalootiga Australia – Talyaan qasab gooyayaal ah oo saaran Flamini oo ku taal Cairns, 1955 (ref: A12111:1/1955/4/97)

Muuqaalada soo socda waxaa lagu bixiyey magaca arkiifiyada Qaranka Australia: Bogga18aad – Dad mudaaharaad samaynaya oo isugu soo ururay inay maqlaan dad hadlaya oo dagaalka ka soo horjeeda waxaana lagu qabtay Garema Place, Civic, Canberra, 15kii Febraayo, 2003, sawirka waxaa qaaday Greg Power (ref: nla.pic-vn3063592)

Bogga44aad – Muuqaalka Judith Wright, waxaa la daabacay 1940kii (ref: nla.pic-an29529596)

Bogga52aad – Dumar Indonesiyaan ah oo salaamaya shaqaalaha Xooga Dalka waqtigii hawlaha mucaawimada ee Aceh, Indoneesiya tsunami matkuu dhacay ka dib, 30kii Diseembar 2004, waxaa sawirka qaaday dan Hunt (ref: nla.pic-vn3510861)

Bogga56aad – Kooxdii ugu horraysay Sydney Cove, 27kii Janaayo, waxaa sameeyey sameeyey John Allcot – 1888 - 1973 (ref: nla.pic-an7891482)

Bogga57aad – Muuqaalka Caroline Chisholm, waxaa daabacay Thomas Fairland 1804-1852 (ref: nla.pic-an9193363)

Bogga58aad – Soo noqoshadii Burke iyo Wills ay soo noqdeen Coopers Creek, waxaa sameeyey Nicholas Chevalier 1828 – 1902 waxaana la daabacay sanadii 1868 (ref: nla.pic-an2265463)

Bogga61aad – Muuqaalka Catherine Helen Spence, waxaa la daabacay 1890s (ref: nla.pic-an14617296)

Bogga63aad – John Simpson Kirkpatrick iyo dameerkiisii, Gallipoli, 1915 (ref: nla.pic-an24601465)

Bogga65aad – Muuqaalka Sir Charles Edward Kingsford Smith, waxaa la daabacay intii u dhexaysay 1919 iyo 1927 (ref:nla.pic-vn3302805)

Bogga70aad – Muuqaalka Albert Namatjira oo jooga Hermannsburg Mission, Northern Territory, waxaa la daabacay 1946 ama 1947 waxaana Arthur Groom (ref: nla.pic-an23165034)

Muuqaalka Afar iyo toban goobood oo ah meelo dhaxal caalami ah waxaana si sharaf leh ugu deeqay Wasaarada Bay’ada, Biyaha, Dhaxal-galka iyo farashaxanka iyo dadka soo socda: Bogga40aad – Australian Fossil Sites photograph by Colin Totterdell

Bogga40aad – Blue Mountains National Park photograph by Mark Mohell

Bogga40aad – Fraser Island photograph by Shannon Muir

Bogga40aad – Gondwana Rainforests of Australia photograph by Paul Candlin

Bogga40aad – Kakadu National Park photograph by Sally Greenaway

76 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira Bogga40aad – Lord Howe Island photograph by Melinda Brouwer

Bogga40aad – Macquarie Island photograph by Melinda Brouwer

Bogga41aad – Purnululu National Park photograph by Rod Hartvigsen

Bogga41aad – Royal Exhibition Building and Carlton Gardens photograph by Michelle McAulay

Bogga41aad – Shark Bay photograph by Kelly Mullen

Bogga41aad – Tasmanian Wilderness photograph by Nicola Bryden

Bogga41aad – Uluru-Kata Tjuta National Park photograph by Andrew Hutchinson

Bogga41aad – Wet Tropics of Queensland photograph by Colin Totterdell

Bogga41aad – Willandra Lakes Region photograph by Mark Mohell

Muuqaalada soo socda waxaa nagu sharfay IStockphoto: Wajiga hore – wattle, ©iStockphoto.com/Ressy (ref: 3322510)

Bogga41aad – Opalka midaw ee Australia, ©iStockphoto.com/Alicat (ref: 8323912)

Bogga22aad – Parliament House, ©iStockphoto.com/Tim Starkey (ref: 2256743)

Bogga22aad – Gavel iyo Buug, ©iStockphoto.com/Dem10 (ref: 2397687)

Bogga27aad – Coins on finance graph, ©iStockphoto.com/Robyn Mackenzie (ref: 2335549)

Bogga27aad – Doctor writing, ©iStockphoto.com/Carlos Arranz (ref: 6498434)

Bogga38aad – Bondi Beach, ©iStockphoto.com/Edd Westmacott (ref: 3048786

Bogga38aad – Kings Canyon, ©iStockphoto.com/Francois Marclay (ref: 5733853)

Bogga51aad – Reclaimer on iron ore mine site, ©iStockphoto.com/Christian Uhrig (ref: 9819736)

Bogga54aad – Digeridoos, ©iStockphoto.com/Adam Booth (ref: 834207)

Bogga55aad – Farshaxanka dhagaxa ee Aboriginal – Saratoga fish, ©iStockphoto.com/Alpen Gluehen (ref: 2761924)

Dhamaan muuqaalada waxaa si sharaf leh u bixiyey ururada soo socda/dadka: Bogga8aad – Spotted gums with a floor covering of Burrawang palms, Murramarang National Park, NSW, photograph by Dario Postai

Bogga20aad – Qof dhiibanaya codkiisa oo ku ridaya sanduukha waxaa ku deeqay Guddiga Doorashada Fiktooriya

Bogga24aad – Xeerka Distuurka Commonwealth of Australia ee 1900: Koobiga Asalka ah Diiwaanka Dadweynaha, Muuqaalku waa hadiyad Parliament House Art Collection, Department of Parliamentary Services, Canberra ACT

Bogga27aad – Muuqaalka Getty carruur fadhida saf, Sawirka waxaa qaaday Mel Yates

Bogga28aad – Muuqaalka Maxkamada Sarre, waxaa ku deeqday Maxkamada Sarre ee Australia

Bogga40aad – Muuqaalka Big Ben Heard Island waxaa ku deeqday Australian antartic Division © Commonwealth of Australia, Sawir qaade by L. E. Large (ref:1892A2)

Bogga40aad – Muuqaalka Great Barrier Reef, waxaa ku deeqay Great Barrier Reef Marine Park Authority

Bogga41aad – Muuqaalka Sydney Opera House waxaana ku deeqay Golaha Degmada Sydney, sawir qaade Patrick Bingham - Hall

Aqoonsiyada 77 Aqoonsiyada

Bogga43aad – Xubin Kooxeed ka socda Kooxda Kubbada Fuutiga Qaranka ee Dumarka (Matilda) muuqaalka waxaa ku deeqay Australian Sports Commission

Bogga44aad – Muuqaalka Sir Donald Bradman waxaa ku deeqay muyusimka Bradman Museum ee Criket-ka. Sir Bradman wuxuu qabaa koofiyada Tartanka Australia waxaana la qaaday intii u dhexaysay 1931-32dii xilliga Australia

Bogga45aad – Muuqaalka Professor Fred Hollows waxaa ku deeqay Fred Hollows Foundation, sawirka waxaa qaaday Frank Violi

Bogga50aad – New Year’s Eve fireworks over Sydney Harbour image courtesy of City of Sydney

Bogga52aad – Dr Catherine Hamlin AC image courtesy of the Hamlin Fistula Relief and Aid Fund

Bogga61aad – Lord Lamington addresses Federation Day crowds, Brisbane, 1901, image courtesy of the State Library of Queensland, photograph by H.W. Mobsby (ref: 47417)

Bogga65aad – Soup kitchen image courtesy of State Library of New South Wales (Mitchell Library). School children line up for free issue of soup and a slice of bread, Belmore North Public School, NSW, 2 August 1934, photograph by Sam Hood (ref: H&A 4368)

Bogga66aad – Muuqaalka Kokoda Track waxaa ku deeqay Australian War Memorial (ref: 014028)

Bogga66aad – Red poppies at the Australian War Memorial, sawirka waxaa qaaday Torie Brims

Bogga70aad – Muuqaalka Dr Victor Chang waxaa ku deeqay Victor Chang Cardiac Research Institute

Bogga70aad – Muuqaalka Eddie Mabo waxaa lagu sameeyey ogolaanshaha Bernita iyo Gail Mabo

78 Dhalashada Australia: Waxa isku-keen xira