GMINA KAMIONKA WIELKA
ZAŁO ŻENIA
DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO,
ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą
I PALIWA GAZOWE
PROJEKT
03-532 Warszawa, ul. Obwodowa 11 j tel. 604 443 003, 608 375 628 tel./fax: +48 22 743 69 38 [email protected], www.argoxee.com.pl
ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA NA LATA 2015÷2029
PROJEKT
OPRACOWAŁ ZESPÓŁ ARGOX ECO ENERGIA pod kierunkiem Tomasza Jaremkiewicza
Warszawa, 2014 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
SPIS TRE ŚCI
1. WST ĘP...... 3 1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA...... 3 1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA...... 3 1.3. DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE ...... 4 1.4. AKTY PRAWNE ...... 7 2. POWI ĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI...... 9 2.1. EUROPEJSKA POLITYKA ENERGETYCZNA...... 9 2.2. DYREKTYWA 2012/27/UE...... 10 2.3. DYREKTYWA 2009/28/WE...... 11 2.4. DYREKTYWA 2009/72/WE...... 12 2.5. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI...... 12 2.5.1. Poprawa efektywno ści energetycznej ...... 13 2.5.2. Wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii...... 14 2.5.3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej ...... 15 2.5.4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw...... 15 2.5.5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii ...... 16 2.5.6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko ...... 16 2.6. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA W ZAKRESIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH ...... 17 2.7. POLITYKA EKOLOGICZNA PA ŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2016...... 18 2.8. PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO...... 18 3. METODYKA PLANOWANIA ENERGETYCZNEGO...... 20 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY KAMIONKA WIELKA ...... 21 4.1. RYS HISTORYCZNY ...... 21 4.2. WARUNKI NATURALNE...... 22 4.2.1. Poło żenie i podział administracyjny ...... 22 4.2.2. Budowa geologiczna, rze źba terenu, gleby...... 24 4.2.3. Wody ...... 26 4.2.4. Surowce mineralne ...... 29 4.2.5. Warunki klimatyczne...... 29 4.2.6. Środowisko przyrodnicze...... 36 4.3. LUDNO ŚĆ ...... 41 4.4. SYTUACJA GOSPODARCZA...... 47 4.4.1. Rynek pracy...... 49 4.4.2. Infrastruktura komunalna...... 50 4.4.3. Ochrona powietrza...... 52 4.4.4. Charakterystyka struktury budowlanej ...... 58 4.4.5. Komunikacja...... 63 4.4.6. Turystyka ...... 64 4.4.7. Edukacja ...... 66 5. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO ...... 68 5.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY BUDOWLANEJ ...... 68 5.2. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO W STANIE ISTNIEJ ĄCYM...... 69 5.3. WPŁYW PRZEDSI ĘWZI ĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH NA BILANS ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA...... 77 5.3.1. Termomodernizacja budynków ...... 77 5.3.2. Systemy wsparcia przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych ...... 78 5.3.3. Zasady prowadzenia prac termomodernizacyjnych ...... 85 5.3.4. Przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne realizowane w gminie Kamionka Wielka ...... 86 5.3.5. Planowane przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne...... 88 5.4. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA DO ROKU 2029...... 90
1 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
5.4.1. Zało żenia...... 90 5.4.2. Wymagania dotycz ące oszcz ędno ści energii w budynkach...... 91 5.4.3. Scenariusze okre ślaj ące prognozowanie zapotrzebowanie ciepła...... 93 5.4.4. Scenariusz nr I – zaniechania...... 94 5.4.5. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 97 5.4.6. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 99 6. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE...... 103 6.1. SYSTEM GAZOWNICZY GMINY KAMIONKA WIELKA...... 103 6.2. ZADANIA PODSTAWOWE...... 110 6.3. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PALIWA GAZOWE I MOŻLIWO ŚCI ROZWOJU SIECI GAZOCI ĄGOWEJ...... 110 6.3.1. Scenariusz nr I – zaniechania...... 111 6.3.2. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 112 6.3.3. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 112 6.3.4. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe...... 112 7. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZN Ą ...... 113 7.1. ISTNIEJ ĄCY SYSTEM ELEKTROENERGETYCZNY ...... 113 7.2. AKTUALNE ZU ŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ...... 118 7.3. PROGNOZA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ ...... 119 7.4. MODERNIZACJA I ROZBUDOWA SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO...... 122 7.5. RACJONALIZACJA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ...... 123 8. OCENA ZGODNO ŚCI PLANÓW ROZWOJOWYCH PRZEDSI ĘBIORSTW ENERGETYCZNYCH Z ZAŁO ŻENIAMI ...... 126 9. WYKORZYSTANIE NADWY ŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW, Z UWZGL ĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO...... 127 9.1. ENERGIA WÓD...... 129 9.2. ENERGIA WIATRU...... 130 9.3. ENERGIA SŁONECZNA...... 136 9.4. ENERGIA GEOTERMALNA...... 141 9.5. LOKALNE NADWY ŻKI ENERGII Z PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ORAZ ZASOBY PALIW...... 146 9.5.1. Biogaz...... 147 9.5.2. Biomasa ...... 149 9.5.3. Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu...... 151 9.6. MIKS ENERGETYCZNY DLA TERENÓW WIEJSKICH...... 154 9.6.1. Rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii ...... 154 9.6.2. Miks technologii gazowych z energi ą odnawialn ą ...... 155 9.6.3. Efektywne technologie ...... 156 10. MO ŻLIWO ŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ...... 157 11. WYTYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMÓW WYKONAWCZYCH...... 164 11.1. PROGRAM WYKORZYSTANIA OZE...... 164 11.2. PROGRAM TERMOMODERNIZACJI BUDYNKÓW U ŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ 166 11.3. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ...... 167 12. WSPÓŁPRACA Z S ĄSIEDNIMI GMINAMI ...... 169 12.1. SYSTEM CIEPŁOWNICZY...... 169 12.2. SYSTEM ELEKTROENERGETYCZNY...... 170 12.3. SYSTEM GAZOWNICZY...... 170 13. PODSUMOWANIE...... 171
2 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
1. WST ĘP
1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA
Podstaw ę formaln ą opracowania „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla Gminy Kamionka Wielka” stanowi umowa nr 1/BI/2014, zawarta pomi ędzy − Gmin ą Kamionka Wielka, reprezentowan ą przez Wójta Gminy Kamionka Wielka – Kazimierza Siedlarza a − firm ą Argox Eco Energia, reprezentowan ą przez Tomasza Jaremkiewicza. Podstaw ę prawn ą opracowania „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Kamionka Wielka” stanowi art. 18 i 19 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku poz. 1059 z pó źn. zm.) oraz art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. z 2013 roku poz. 594 z pó źn. zm.).
1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA
Celem opracowania jest analiza aktualnych potrzeb energetycznych i sposobu ich zaspokajania na terenie gminy, okre ślenie prognozy oraz wskazanie źródeł pokrycia zapotrzebowania energii do 2029 roku, z uwzgl ędnieniem planowanego rozwoju gminy. Niniejsze opracowanie zawiera: − ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, − przedsi ęwzi ęcia racjonalizuj ące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, − możliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, − mo żliwo ści stosowania środków poprawy efektywno ści energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej,
3 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− zakres współpracy z innymi gminami. Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie z umow ą, obowi ązuj ącymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Dokumentacja wydana jest w stanie zupełnym ze wzgl ędu na cel oznaczony w umowie.
1.3. DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE
− Uchwała nr XXXIII/301/2014 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 28 kwietnia 2014r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Bogusza, Kamionka Wielka i Mszalnica − Uchwała nr XXXIII/301/2014 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 28 kwietnia 2014r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Bogusza, Kamionka Wielka i Mszalnica − Uchwała nr XXXIII/301/2014 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 28 kwietnia 2014r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Bogusza, Kamionka Wielka i Mszalnica − Uchwała nr XXVIII/241/2013 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 3 wrze śnia 2013r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Królowa Górna. − Uchwała nr XXVII/235/2013 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 13 czerwca 2013r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Jamnica, Kamionka Wielka i Mystków − Uchwała nr XXVII/235/2013 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 13 czerwca 2013r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Jamnica, Kamionka Wielka i Mystków − Uchwała nr XXVII/235/2013 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 13 czerwca 2013r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania
4 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Jamnica, Kamionka Wielka i Mystków − Uchwała nr XX/154/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Kamionka Wielka, Kamionka Mała, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XX/154/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Kamionka Wielka, Kamionka Mała, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XX/154/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Kamionka Wielka, Kamionka Mała, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XX/153/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Kamionka Mała − Uchwała nr XX/154/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsiach: Kamionka Wielka, Kamionka Mała, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XIII/110/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 24 stycznia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Jamnica i Kamionka Wielka − Uchwała nr XIII/110/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 24 stycznia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Jamnica i Kamionka Wielka − Uchwała nr XIII/111/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 24 stycznia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XIII/111/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 24 stycznia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania
5 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr XIII/111/2012 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 24 stycznia 2012r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka – we wsi Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwała nr VI/42/2011 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 30 maja 2011r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi Mystków − Uchwala nr XL/303/2010 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 25 sierpnia 2010r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwala nr XL/303/2010 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 25 sierpnia 2010r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwala nr XL/303/2010 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 25 sierpnia 2010r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwala nr XL/303/2010 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 25 sierpnia 2010r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwala nr XL/303/2010 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 25 sierpnia 2010r. w sprawie: uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Kamionka Wielka, Królowa Górna, Królowa Polska, Mszalnica i Mystków − Uchwała Nr XXVIII/215/2009 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 1 czerwca 2009 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Jamnica, Mystków i Królowa Górna
6 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− Uchwała Nr XXVIII/215/2009 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 1 czerwca 2009 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Jamnica, Mystków i Królowa Górna − Uchwała Nr XXVIII/215/2009 Rady Gminy Kamionka Wielka z dnia 1 czerwca 2009 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Kamionka Wielka we wsi: Jamnica, Mystków i Królowa Górna − Strategia Rozwoju Gminy Kamionka Wielka na lata 2013-2020 − Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kamionka Wielka na lata 2005-2013 − Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami Gminy Kamionka Wielka, 2004 − Plan odnowy miejscowo ści Bogusza na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Jamnica na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Kamionka Mała na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Kamionka Wielka na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Królowa Górna na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Królowa Polska na lata 2009-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Mszalnica na lata 2008-2015 − Plan odnowy miejscowo ści Mystkow na lata 2009-2015 − Województwo Małopolskie 2013 − Dane PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. Region Karpacki − Dane Polskiej Spółki Gazownictwa Oddział w Tarnowie − Dane TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Krakowie − Dane Głównego Urz ędu Statystycznego
1.4. AKTY PRAWNE
− Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. 2012 poz. 1059 z pó źn. zm.) − Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. z 2013 roku poz. 594 z pó źn. zm.)
7 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. 2011 Nr 94 poz. 551 z pó źn. zm.) − Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 nr 25 poz. 150 z pó źn. zm.) − Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2012 poz. 647) − Polityka energetyczna Polski do 2030 roku (Uchwała Nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r.) − Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020, dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 13 lipca 2010 r. − Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r.
8 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
2. POWI ĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
2.1. EUROPEJSKA POLITYKA ENERGETYCZNA
„Europejska Polityka Energetyczna” (KOM(2007)1, Bruksela, dnia 10.01.2007), zapewniaj ąc pełne poszanowanie praw pa ństw członkowskich do wyboru własnej struktury wykorzystania paliw w energetyce, oraz do ich suwerenno ści w zakresie pierwotnych źródeł energii i w duchu solidarno ści mi ędzy tymi pa ństwami, dąż y do realizacji nast ępuj ących trzech głównych celów: − zwi ększenia bezpiecze ństwa dostaw, − zapewnienia konkurencyjno ści gospodarek europejskich i dost ępno ści energii po przyst ępnej cenie, − promowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu. Główne cele Unii Europejskiej w sektorze energetycznym do 2020 roku to: − osi ągni ęcia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych równego 20% całkowitego zu życia energii UE, − zmniejszenia łącznego zu życia energii pierwotnej o 20% w porównaniu z prognozami na rok 2020, co oznacza popraw ę efektywno ści energetycznej o 20%, − obni żenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20% w porównaniu z poziomami emisji z 1990 r. z mo żliwo ści ą podwy ższenia tej warto ści docelowej do 30% w przypadku osi ągni ęcia porozumienia mi ędzynarodowego zobowi ązuj ącego inne pa ństwa rozwini ęte do zmniejszenia emisji w porównywalnym stopniu, a bardziej zaawansowane gospodarczo pa ństwa rozwijaj ące si ę do odpowiedniego udziału w tym procesie proporcjonalnie do ich odpowiedzialno ści za zmiany klimatyczne i do swoich mo żliwo ści, − oraz dodatkowo zwi ększenia do 10% udziału biopaliw w ogólnym zu życiu paliw w transporcie na terytorium UE. Strategiczne prognozowanie rozwoju gospodarki energetycznej w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej powinno by ć spójne z priorytetami i kierunkami działa ń wyznaczonymi w „Europejskiej Polityce Energetycznej”.
9 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
2.2. DYREKTYWA 2012/27/UE
Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 pa ździernika 2012 r. w sprawie efektywno ści energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, ustanawia wspólne ramy działa ń na rzecz promowania efektywno ści energetycznej w UE dla osi ągni ęcia jej celu – wzrostu efektywno ści energetycznej o 20% (zmniejszenie zu życia energii pierwotnej o 20%) do 2020 r. oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywno ści energetycznej po tym terminie. Ponadto, okre śla zasady opracowane w celu usuni ęcia barier na rynku energii oraz przezwyci ęż enia nieprawidłowo ści w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje równie ż ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywno ści energetycznej na rok 2020. Skutkiem wdro żenia dyrektywy powinien by ć 17% wzrost efektywno ści energetycznej do 2020 r., co stanowi warto ść ni ższ ą ni ż 20% przewidziane w Pakiecie klimatyczno- energetycznym 20/20/20. Ka żde pa ństwo członkowskie UE jest zobligowane do ustalenia orientacyjnej krajowej warto ści docelowej w zakresie efektywno ści energetycznej, w oparciu o swoje zu życie energii pierwotnej lub ko ńcowej, oszcz ędno ść energii pierwotnej lub ko ńcowej b ądź energochłonno ść . Do 30 czerwca 2014 r. Komisja Europejska dokona oceny osi ągni ętego post ępu oraz stwierdzi prawdopodobie ństwo osi ągni ęcia przez Uni ę zu życia energii na poziomie nie wy ższym ni ż 1474 Mtoe energii pierwotnej lub nie wy ższym ni ż 1078 Mtoe energii ko ńcowej w 2020 r. Instytucje publiczne b ędą stanowi ć wzorzec poprzez zapewnienie przez pa ństwa członkowskie, że od 1 stycznia 2014 r., 3% całkowitej powierzchni ogrzewanych i/lub chłodzonych budynków nale żą cych do instytucji rz ądowych lub przez nie zajmowanych będzie, co roku, podlega ć renowacji do stanu odpowiadaj ącego minimalnym standardom dla nowych budynków. Pa ństwa członkowskie maj ą ustanowi ć długoterminowe strategie wspierania inwestycji w renowacj ę krajowych zasobów budynków mieszkaniowych i u żytkowych zarówno publicznych, jak i prywatnych. Ka żde pa ństwo członkowskie powinno ustanowi ć krajowe systemy zobowi ązuj ące do efektywno ści energetycznej, nakładaj ące na dystrybutorów energii lub przedsi ębiorstwa prowadz ące detaliczn ą sprzeda ż energii obowi ązek osi ągni ęcia ł ącznego celu w zakresie oszcz ędno ści energii ko ńcowej równego 1,5 % wielko ści rocznej sprzeda ży energii do odbiorców ko ńcowych.
10 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Pa ństwa członkowskie s ą zobowi ązane do umo żliwienia ko ńcowym odbiorcom energii dost ępu do audytów energetycznych, nabycia po konkurencyjnych cenach indywidualnych liczników informuj ących o rzeczywistym zu życiu i czasie korzystania z energii (liczniki inteligentne). Pa ństwa członkowskie s ą zobligowane do podj ęcia działa ń promuj ących i umo żliwiaj ących efektywne wykorzystanie energii przez małych odbiorców, w tym gospodarstwa domowe. Krajowe organy regulacyjne, poprzez opracowanie taryf sieciowych i regulacji dotycz ących sieci, maj ą dostarcza ć operatorom sieci zach ęt do udost ępniania jej użytkownikom usług systemowych, umo żliwiaj ących wdra żanie środków do poprawy efektywno ści energetycznej w kontek ście wdra żania inteligentnych sieci.
2.3. DYREKTYWA 2009/28/WE
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniaj ąca i w nast ępstwie uchylaj ąca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE zwi ązana jest z trzecim spo śród celów pakietu klimatycznego. Celem działa ń przewidzianych w dyrektywie jest osi ągni ęcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ko ńcowym zu życiu energii brutto w Unii Europejskiej w 2020 r., przy czym cel ten został przeło żony na indywidualne cele dla poszczególnych pa ństw członkowskich i w przypadku Polski wynosi on 15%. Ponadto dyrektywa ustanawia zasady dotycz ące statystycznych transferów energii mi ędzy pa ństwami członkowskimi, wspólnych projektów mi ędzy pa ństwami członkowskimi i z pa ństwami trzecimi, gwarancji pochodzenia, procedur administracyjnych, informacji i szkole ń oraz dost ępu energii ze źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej. Dyrektywa okre śla równie ż kryteria zrównowa żonego rozwoju dla biopaliw i biopłynów. W preambule dyrektywy podkre śla si ę, iż po żą dane jest, aby ceny energii odzwierciedlały zewn ętrzne koszty wytwarzania i zu życia energii. Tak długo jak ceny energii elektrycznej na rynku wewn ętrznym nie będą odzwierciedlały pełnych kosztów oraz korzy ści środowiskowych i społecznych wynikaj ących z wykorzystanych źródeł energii, konieczne jest wsparcie publiczne wykorzystania energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa zobowi ązuje pa ństwa członkowskie do opracowania i przyj ęcia krajowych planów działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych.
11 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
2.4. DYREKTYWA 2009/72/WE
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycz ąca wspólnych zasad rynku wewn ętrznego energii elektrycznej i uchylaj ąca dyrektyw ę 2003/54/WE stanowi kolejny dokument promuj ący działania na rzecz liberalizacji krajowych rynków energii elektrycznej i gazu oraz ułatwiaj ący utworzenie wspólnego rynku europejskiego. W dyrektywie zaproponowano szereg środków uzupełniaj ących dotychczasowe przepisy w zakresie rynku wewn ętrznego, m.in. dotycz ące rozdziału działalno ści przedsi ębiorstw zwi ązanych z wytwarzaniem energii od jej przesyłu, wzmocnienie roli regulatorów rynku energii, infrastruktury sieci energetycznych, w szczególno ści poł ącze ń transgenicznych, jak równie ż wzmocnienie pozycji konsumentów energii.
2.5. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI
10 listopada 2010 r. Rada Ministrów przyj ęła dokument pod nazw ą „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.”. Dokument ten stanowi długoterminow ą strategi ę rozwoju sektora energetycznego, prognoz ę zapotrzebowania na paliwa i energi ę oraz program głównych działa ń wykonawczych do 2012 roku. Strategia energetyczna odpowiada na najwa żniejsze wyzwania stoj ące przed polsk ą energetyk ą w perspektywie krótko i długoterminowej. Realizacja wskazanych w dokumencie rozwi ąza ń ma na celu: − zaspokojenie rosn ącego zapotrzebowania na energi ę, − rozwijanie infrastruktury wytwórczej i transportowej, − zniwelowanie uzale żnienia od zewn ętrznych dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, − wypełnienie mi ędzynarodowych zobowi ąza ń w zakresie ochrony środowiska. „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” okre śla sze ść głównych kierunków rozwoju krajowej energetyki. Są to: − poprawa efektywno ści energetycznej, − wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii, − dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, − rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
12 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, − ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Ka żdemu z kierunków przypisano cele główne i szczegółowe, działania wykonawcze, sposób realizacji wraz z terminami oraz podmiotami odpowiedzialnymi.
2.5.1. Poprawa efektywno ści energetycznej
Kwestia poprawy efektywno ści energetycznej traktowana jest w sposób priorytetowy, zaś post ęp w tej dziedzinie ma by ć kluczowy dla realizacji zało żeń „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.”. Główne cele w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej to: − dąż enie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, czyli rozwoju gospodarki nast ępuj ącego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą − konsekwentne zmniejszanie energochłonno ści polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Do podstawowych działa ń podnosz ących efektywno ść energetyczn ą zaliczono: − wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działa ń proefektywno ściowych, − promocj ę rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, − wskazanie wzorcowej roli sektora publicznego w oszcz ędnym gospodarowaniu energi ą, − wsparcie inwestycji z funduszy Unii Europejskiej, − prowadzenie kampanii informacyjnych i edukacyjnych. Oczekiwane efekty poprawy efektywno ści energetycznej: − istotne zmniejszenie energochłonno ści polskiej gospodarki, − zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń w sektorze energetycznym, − wzrost innowacyjno ści polskiej gospodarki, − poprawa efektywno ści ekonomicznej gospodarki oraz jej konkurencyjno ści. Uchwalona w roku 2011 ustawa o efektywno ści energetycznej, wdra ża system białych certyfikatów. Jest to mechanizm rynkowy sprzyjaj ący wzrostowi efektywno ści energetycznej w ła ńcuchu wytwarzania, przesyłu i zu życia energii, jak równie ż pobudzaj ący siły rynkowe w kierunku bardziej racjonalnego wykorzystania energii. Zgodnie z zapisami ustawy pozyskanie białych certyfikatów jest obowi ązkowe dla firm sprzedaj ących energi ę odbiorcom ko ńcowym, w celu przedło żenia ich Prezesowi Urz ędu Regulacji Energetyki do umorzenia. Ustawa obliguje firmy sprzedaj ące energi ę elektryczn ą, gaz ziemny i ciepło do pozyskania okre ślonej
13 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
liczby certyfikatów w zale żno ści od wielko ści sprzedawanej energii. Ustawa zawiera katalog działa ń pro-oszcz ędno ściowych, pozwalaj ących uzyska ć okre ślon ą ilo ść certyfikatów w drodze przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE.
2.5.2. Wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii
Głównymi celami w zakresie wzrostu bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii są: − racjonalne i efektywne gospodarowanie zło żami węgla, znajduj ącymi si ę na terytorium Polski, − zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, − zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw ropy naftowej, rozumianej jako uzyskanie ropy naftowej z ró żnych regionów świata, od ró żnych dostawców z wykorzystaniem alternatywnych szlaków transportowych, − budow ę magazynów ropy naftowej i paliw płynnych o pojemnościach zapewniaj ących utrzymanie ci ągło ści dostaw, w szczególno ści w sytuacjach kryzysowych, − zapewnienie ci ągłego pokrycia zapotrzebowania na energi ę przy uwzgl ędnieniu maksymalnego mo żliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Główne działania w zakresie wzrostu bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii to: − obowi ązek opracowania planów rozwoju sieci ze wskazaniem preferencyjnych lokalizacji dla nowych mocy wytwórczych, − likwidacja barier inwestycyjnych, − odtworzenie i wzmocnienie istniej ących oraz budowa nowych linii elektroenergetycznych, − wprowadzenie elementów zach ęcaj ących do obni żania wska źników awaryjno ści sieci, − wsparcie inwestycji infrastrukturalnych z wykorzystaniem funduszy europejskich. Do oczekiwanych efektów zaliczono: − zrównowa żenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą, − poprawa niezawodno ści pracy sieci przesyłowych i dystrybucyjnych − rozwój energetyki rozproszonej, wykorzystuj ącej lokalne źródła energii, jak metan lub odnawialne źródła energii.
14 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
2.5.3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej
„Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” zawiera podstawy do przygotowania programu powstania polskiej energetyki jądrowej. Wskazuje działania, które nale ży podj ąć , aby mo żliwie szybko uruchomi ć w Polsce pierwsze elektrownie tego typu. Wśród tych działa ń nale ży wymieni ć przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpiecze ństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych.
2.5.4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw
„Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” znacz ącą uwag ę po świ ęca rozwojowi energetyki odnawialnej. Główne cele w tym zakresie to: − wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zu życiu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wska źnika w latach nast ępnych, − osi ągni ęcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwi ększenie wykorzystania biopaliw II generacji, − ochron ę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskania biomasy oraz zrównowa żone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzi ć do konkurencji pomi ędzy energetyk ą odnawialn ą i rolnictwem oraz zachowa ć ró żnorodno ść biologiczn ą, − wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniej ących urz ądze ń pi ętrz ących stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa, − zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dost ępnych surowcach. Do głównych działa ń w tym zakresie nale żą : − utrzymanie aktualnych i wprowadzenie dodatkowych mechanizmów wsparcia dla energetyki odnawialnej, − efektywne wykorzystanie biomasy,
15 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− wsparcie rozwoju technologii oraz budowy instalacji do pozyskiwania energii odnawialnej z odpadów zawieraj ących materiały ulegaj ące biodegradacji, − stworzenie warunków do budowy farm wiatrowych na morzu, − wdro żenie programu budowy biogazowni rolniczych,. − wsparcie inwestycji z wykorzystaniem funduszy UE. Oczekiwane efekty: − osi ągni ęcie zamierzonych celów udziału OZE, w tym biopaliw, − zrównowa żony rozwój odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw bez negatywnych oddziaływa ń na rolnictwo, gospodark ę le śną, sektor żywno ściowy oraz ró żnorodno ść biologiczn ą,
− zmniejszenie emisji CO 2 oraz zwi ększenie bezpiecze ństwa energetycznego Polski, poprzez m.in. zwi ększenie dywersyfikacji energy mix .
2.5.5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii
W odniesieniu do rozwoju konkurencyjnych rynków paliw i energii za cel główny uznano zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Wybrane działania dla osi ągni ęcia tego celu, to: − wdro żenie nowej architektury rynku energii elektrycznej, − ułatwienie zmiany sprzedawcy energii elektrycznej, − stworzenie warunków umo żliwiaj ących kreowanie cen referencyjnych energii elektrycznej na rynku. − ochrona najgorzej sytuowanych odbiorców energii elektrycznej przed skutkami wzrostu cen, − zmiana mechanizmów regulacji wspieraj ących konkurencj ę na rynku gazu i wprowadzenie rynkowych metod kształtowania cen gazu.
2.5.6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko
Głównymi celami „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.” w tym obszarze są:
− ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego,
− ograniczenie emisji SO 2 i NO x oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikaj ących z obecnych i projektowanych regulacji unijnych,
16 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− ograniczenie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, − minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, − zmiana struktury wykorzystania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. Ze wzgl ędu na zobowi ązania wynikaj ące z pakietu klimatycznego wskazano metody ograniczenia emisji CO 2, SO 2, NO x, które pomog ą wypełni ć zobowi ązania mi ędzynarodowe bez konieczno ści znacz ących zmian w strukturze wytwarzania. Temu celowi maj ą słu żyć system zarz ądzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, dopuszczalne produktowe wska źniki emisji, system dysponowania przychodami z aukcji uprawnie ń do emisji CO 2, jak równie ż wsparcie rozwoju technologii wychwytu i składowania dwutlenku węgla (CCS). „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” oprócz częś ci strategicznej zawiera tak że cztery zał ączniki, będące jej integraln ą cz ęś ci ą. Są to: − Ocena realizacji polityki energetycznej od 2005 roku odnosz ącą si ę do „Polityki energetycznej Polski do 2025 roku”, przyj ętej przez Rad ę Ministrów w dniu 4 stycznia 2005 roku. − Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energi ę do 2030 roku. − Program działa ń wykonawczych na lata 2009-2012, precyzuj ący szczegółowo poszczególne zadania, jakie zostan ą zrealizowane w najbli ższym latach. − Wnioski ze strategicznej oceny oddziaływania polityki energetycznej na środowisko.
2.6. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA W ZAKRESIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH
W dniu 7 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyj ęła dokument pn. „Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”. Dokument ten okre śla krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zu żyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzgl ędniaj ąc wpływ innych środków polityki efektywno ści energetycznej na ko ńcowe zu życie energii oraz odpowiednie środki, które nale ży podj ąć dla osi ągni ęcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej.
17 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Dokument okre śla ponadto współprac ę mi ędzy organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowan ą nadwy żkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zosta ć przekazana innym pa ństwom członkowskim, strategi ę ukierunkowan ą na rozwój istniej ących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do ró żnych zastosowa ń, a tak że środki, które nale ży podj ąć w celu wypełnienia stosownych zobowi ąza ń wynikaj ących z dyrektywy 2009/28/WE. „Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” w dniu 9 grudnia 2010 r. został przesłany do Komisji Europejskiej.
2.7. POLITYKA EKOLOGICZNA PA ŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016
Polityka okre śla cele i kierunki działa ń na rzecz poprawy stanu środowiska. Do najwa żniejszych nale ży zaliczy ć: − rozwój i wdro żenie metodologii wykonywania ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych, − wdra żanie systemu „zielonych certyfikatów” dla zamówie ń publicznych, − promocja „zielonych miejsc pracy” z wykorzystaniem funduszy europejskich oraz promocja transferu do Polski najnowszych technologii słu żą cych ochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych.
2.8. PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO
Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwał ą Nr XLII/662/13 z dnia 30 wrze śnia 2013 r. przyj ął Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Dokument ten stawia sobie za cel zapewnienie mieszka ńcom życia w zdrowym środowisku i mo żliwo ść oddychania czystym powietrzem. Program ochrony powietrza to dokument strategiczny, który na podstawie analiz skali i przyczyn zanieczyszczenia powietrza wyznacza działania naprawcze na najbli ższe 10 lat. Celem Programu jest osi ągni ęcie w całej Małopolsce do 2023 r. dopuszczalnych poziomów zanieczyszcze ń w powietrzu: pyłu PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Głównymi kierunkami działa ń w zakresie ochrony powietrza wyznaczonymi w Programie jest m.in.:
18 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− wprowadzenie ogranicze ń w stosowaniu paliw stałych na obszarze Krakowa; − realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe; − rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych i sieci gazowych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u żytkowników; − termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym oraz w obiektach u żyteczno ści publicznej; − ograniczenie emisji z transportu; − ograniczenie emisji przemysłowej; − edukacja ekologiczna mieszka ńców. Efektem realizacji Programu powinno by ć zmniejszenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń emitowanych do powietrza, w tym pyłu PM10 o 28,2% i pyłu PM2,5 o 28,1%.
19 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
3. METODYKA PLANOWANIA ENERGETYCZNEGO
Kluczowym elementem planowania energetycznego jest okre ślenie aktualnych i prognozowanych potrzeb energetycznych. Ocena potrzeb energetycznych w skali gminy jest zadaniem skomplikowanym. Analiza zapotrzebowania energii mo że by ć przeprowadzona jednym z dwóch sposobów: − metod ą wska źnikow ą, − metod ą uproszczonych audytów energetycznych lub bada ń ankietowych. Ka żda z metod ma swoje zalety i wady. Metoda ankietowa jest z bardzo czasochłonna, gdy ż poci ąga za sob ą konieczno ść dotarcia do wszystkich odbiorców energii. Metoda ta, cho ć teoretycznie powinna by ć bardziej dokładna, cz ęsto okazuje si ę zawodna, gdy ż zazwyczaj nie udaje si ę uzyska ć niezb ędnych informacji od wszystkich ankietowanych. Zazwyczaj liczba uzyskanych odpowiedzi nie przekracza 60%. Ponadto metoda ankietowa obarczona jest licznymi bł ędami, wynikaj ącymi z niedostatecznego poziomu wiedzy ankietowanych w zakresie tematyki energetycznej. Metoda ta jest zalecana do analizy zu życia energii przez du żych odbiorców energii, którzy posiadaj ą kadry dysponuj ące szczegółow ą wiedz ę na ten temat i od których znacznie łatwiej uzyska ć jest wiarygodne dane. Przy wi ększej skali planowania, z jak ą mamy do czynienia w przypadku miast i gmin najcz ęś ciej stosowan ą metod ą jest metoda wska źnikowa. Analiza przeprowadzona metod ą wska źnikow ą obarczona jest wi ększym bł ędem ni ż analiza przeprowadzona na podstawie prawidłowo wypełnionych ankiet. Jednak w przypadku uzyskania niekompletnych i nie w pełni wiarygodnych ankiet, metoda wska źnikowa jest nie tylko ta ńsza, ale równie ż mo że by ć bardziej wiarygodna. W niniejszym opracowaniu wykorzystano metod ę mieszan ą: dane uzyskane metod ą ankietow ą zweryfikowano i uzupełniono przy wykorzystaniu metody wska źnikowej.
20 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
4. CHARAKTERYSTYKA GMINY KAMIONKA WIELKA
4.1. RYS HISTORYCZNY
Królowa Jadwiga, córka Bolesława Pobo żnego i wdowa po Władysławie Łokietku, w 1336 roku wydała dokument lokacyjny, z którego wynikało, że wójt s ądecki Mikołaj miał zało żyć wie ś na prawie niemieckim. Wkrótce po lokacji wie ś przyj ęła nazw ę Kamionka. W 1402 roku Władysław Jagiełło przyj ął dokument, na mocy którego dokonano sprzeda ży wsi mieszczanom sądeckim. W 1448 roku wie ś została przekazana na rzecz ko ścioła s ądeckiego i nale żała do niego przez wiele wieków. Pierwsza wzmianka o Boguszy w źródłach pisanych pochodzi z 1460 roku. Ju ż wtedy Bogusza nale żała do dóbr królewskich, zwanych starostwem grybowskim. W drugiej ćwierci XVI wieku wi ększo ść polskich chłopów opu ściła wie ś, a dzier żawca – starosta grybowski Stanisław Pieni ąż ek – sprowadził w 1544 roku nowych osadników pochodzenia wołoskiego i ruskiego. Wie ś otrzymała prawo wołoskie. W 1785 roku dzier żawa grybowska została wł ączona przez rz ąd austriacki do tzw. dóbr kameralnych. Historia wsi Królowa Górna, znanej pod nazw ą Królowa Ruska, a jeszcze wcze śniej Królowa Wołoska, si ęga XV wieku. Źródła pisane wymieniaj ą Królow ą w 1529 roku jako wie ś polsk ą w dobrach królewskich, istniej ących przed 1520 rokiem. Wie ś Królowa Górna posiada dokument lokacyjny pochodz ący z 1544 roku, jako wie ś królewska. W dokumencie mowa o zaludnieniu wsi Wołochami i przywilejach pasterskich, przysługuj ących osadnikom. Królowa Polska powstała w pó źnym średniowieczu w trakcie intensywnej kolonizacji ziemi sądeckiej. Królowa lokowana była na prawie niemieckim. Pierwsze wzmianki o Królowej pochodz ą z 1504 roku i mówi ą o tym, że wie ś stanowi własno ść królewsk ą w starostwie sądeckim. Ostatni człon nazwy wsi przeciwstawiał ludno ść polsk ą – ruskiej, zamieszkuj ącej od 1544 roku s ąsiedni ą Królow ą Rusk ą. Pocz ątki wsi Kamionka Mała si ęgaj ą czasów króla Kazimierza Wielkiego. Pierwsza wzmianka w dokumentach historycznych pochodzi z 1402 roku. W 1448 roku wie ś została przekazana na rzecz ko ścioła sądeckiego i nale żała do niego przez wiele wieków. Zaliczana była te ż do sołectwa falkowskiego obejmuj ącego jeszcze Jamnic ę i Kunów. W 1754 roku Kamionka Mała nale żała wraz z sąsiaduj ącą Kamionk ą Wielk ą do starostwa sądeckiego. Pierwsza wzmianka o Jamnicy pochodzi z 1416 roku. Jamnica wykształciła si ę na terenach dawnych obszarów Kunowa jako kolejna faza kolonizacji.
21 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Mystków jest najstarsz ą wsi ą spo śród o śmiu wchodz ących w skład gminy Kamionka Wielka. Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego imienia Mysłek – organizatora i pierwszego sołtysa wsi. Zało życielem Mystkowa był król Władysław Łokietek, który w 1324 roku zezwolił Mikołajowi, wójtowi s ądeckiemu na lokacje wsi wójtowskiej na południe od rzeki Łubinka. Król Łokietek nadał lokowanej wsi prawo magdeburskie. Wie ś Mszalnica powstała prawdopodobnie około połowy XIV wieku. Nie jest znany przywilej lokacyjny wsi, jednak dokumenty wymieniają w 1389 roku, jako zało życiela, ławnika Nowego S ącza, Mikołaja z Mszalnicy. Po 1412 roku wie ś Mszalnica znikn ęła ze źródeł historycznych. Zapewne osada opustoszała i zanikn ęła, unicestwiona przez tatarów lub przez zaraz ę. Ponown ą lokacj ę, na prawie magdeburskim, przeprowadził w 1464 roku, sołtys Mikołaj na polecenie Wójta z Nowego S ącza.
4.2. WARUNKI NATURALNE
4.2.1. Poło żenie i podział administracyjny
Rys. 1. Województwo małopolskie Rys. 2. Powiat nowos ądecki źródło: www.gminy.pl źródło: www.gminy.pl
Gmina Kamionka Wielka poło żona jest w centralnej cz ęś ci powiatu nowos ądeckiego, w województwie małopolskim. Lokalizacj ę gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu nowos ądeckiego przestawiono na Rys. 1 i Rys. 2. Gmina Kamionka Wielka ma powierzchni ę 64.98 km 2, co stanowi 4.19% obszaru powiatu nowos ądeckiego oraz 0.43% terenu województwa małopolskiego.
22 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Z gmin ą Kamionka Wielka sąsiaduj ą: od zachodu miasto na prawach powiatu Nowy Sącz, od północy gmina wiejska Chełmiec, od wschodu gmina wiejska Grybów, od południa gmina wiejska Łabowa, od południowego-zachodu gmina wiejska Nawojowa.
Rys. 3. Gmina Kamionka Wielka źródło: http://portal.gison.pl
Rys. 4. Sołectwa na terenie gminy Kamionka Wielka źródło: Urz ąd Gminy Kamionka Wielka
Na terenie gminy Kamionka Wielka znajduje si ę 9 miejscowo ści (Rys. 4), które s ą siedzibami sołectw: Bogusza, Królowa Górna, Królowa Polska, Kamionka Mała, Kamionka Wielka, Jamnica, Mystków, Mszalnica, Mszalnica-Zagóra. Najwi ększymi pod wzgl ędem powierzchni sołectwami w gminie s ą Kamionka Wielka, Bogusza i Królowa Górna, najmniejszymi – Kamionka Mała i Mszalnica Zagóra.
23 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
4.2.2. Budowa geologiczna, rze źba terenu, gleby
Gmina le ży w obr ębie prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym (Rys. 5), podprowincji Zewn ętrzne Karpaty Zachodnie (Rys. 6), makroregionie Beskidy Środkowe (Rys. 7) i mezoregionie Beskid Niski (Rys. 8).
Rys. 5. Prowincje Rys. 6. Podprowincje źródło: Wikimedia Commons źródło: Wikimedia Commons
Rys. 7. Makroregiony Rys. 8. Mezoregiony źródło: Wikimedia Commons źródło: Wikimedia Commons
Beskidy Środkowe stanowi ą obszar przej ściowy mi ędzy Beskidami Zachodnimi a Beskidami Wschodnimi. W granicach Polski le ży tylko mezoregion Beskid Niski. Beskid Niski zbudowany jest niemal wył ącznie ze skał osadowych, znanych pod wspóln ą nazw ą fliszu karpackiego. Utwory te tworzyły si ę od górnej jury, poprzez kred ę do dolnego trzeciorz ędu, na dnie płytkiego morza, b ędącego cz ęś ci ą pot ęż nego zbiornika, zwanego Oceanem Tetydy, który istniał przez około 100 milionów lat. Na przełomie oligocenu i miocenu, na skutek zderzenia si ę płyty europejskiej z blokiem panno ńskim i
24 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
zwi ązanych z tym ruchów orogenicznych, osady fliszowe zostały oderwane od pierwotnego podło ża i pchni ęte ku północy na odległo ść kilkudziesi ęciu kilometrów ulegaj ąc przy tym intensywnemu sfałdowaniu. Powstał szereg ponasuwanych na siebie płaszczowin, zró żnicowanych pod wzgl ędem składu mineralogicznego i strukturalnego. Spoczywaj ą one na krystalicznym podło żu platformy paleozoicznej. Obszar Beskidu Niskiego obejmuj ą płaszczowiny: śląska, dukielska i magurska.
Rys. 9. Odsłoni ęcia fliszu karpackiego w Rys. 10. Jaskinia szczelinowo-osuwiskowa Starym Kamieniołomie „Diabla Dziura” źródło: www.kamionkawielka.pl źródło: www.kamionkawielka.pl
Nasuni ęcie magurskie zło żone jest przewa żnie z asymetrycznych siodeł i ł ęków. Najwa żniejszym czynnikiem grzbietotwórczym s ą piaskowce magurskie – utworzone z odpornych na wietrzenie ziaren kwarcu z domieszk ą łupków krystalicznych. Mimo ró żnic w budowie geologicznej wschodniej i zachodniej cz ęś ci Beskidu Niskiego, wysoko ści grzbietów i typ krajobrazu nie ulegaj ą wi ększej zmianie. W typowym dla Beskidu Niskiego krajobrazie gór średnich i niskich przewa żaj ą długie pasma o spłaszczonych wierzchowinach i kopulastych szczytach, przebiegaj ące z północnego-zachodu na południowy-wschód. Układaj ą si ę one w dwa wyra źne ci ągi o zbli żonej wysoko ści 700÷850 m n.p.m., rozdzielone obni żeniami i porozcinane poprzecznie lub uko śnie dolinami rzek. Płaszczowina magurska na terenie gminy Kamionka Wielka składa si ę z szeregu przewa żnie złuskowanych fałdów – w cz ęś ci północnej płaskich, w cz ęś ci wewn ętrznej bardziej stromych. Jednostka ta nasuni ęta jest płasko na jednostk ę dukielsk ą i śląsk ą. Lokalnie utwory serii dukielskiej wyst ępuj ą na powierzchni w tzw. oknach tektonicznych. Podło że fliszowe odsłania si ę na terenie gminy w dnie i brzegach potoków, w nieczynnych kamieniołomach (Rys. 9) i wyrobiskach piaskowca, jak równie ż w skarpach przy drogach polnych i le śnych. Szczyty wzniesie ń oraz grzbietów górskich buduj ą przewa żnie
25 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
gruboławicowe piaskowce przewarstwione cie ńszymi wkładkami łupków. Przypowierzchniowe utwory fliszowe s ą silnie zwietrzałe i sp ękane (Rys. 10). Obszar gminy Kamionka Wielka charakteryzuj ą dwa odmienne typy rze źby terenu. Północna cz ęść ma charakter średnich pogórzy o łagodnych stokach oraz niskich pogórzy silnie i gł ęboko rozczłonkowanych, które stanowi ą ni ższy stopie ń struktury Beskidu Niskiego w strefie granicznej z Pogórzem Karpackim. Południowa i wschodnia cz ęść , obejmuj ąca pasmo Czerszli (887 m n.p.m.) i Jaworza, to góry średnie. Góry średnie i niskie zajmuj ą około 45% powierzchni gminy. Partie szczytowe grzbietów górskich znajduj ą si ę na wysoko ści 600÷888 m n.p.m.. Kulminacj ę wysoko ściow ą stanowi grzbiet Koziego Żebra, o wysoko ści 888 m n.p.m., znajduj ący si ę pomi ędzy Tokarni ą a Sapalsk ą Gór ą. Grzbiety zbudowane s ą z odpornych gruboławicowych piaskowców magurskich, w zwi ązku z czym górne partie stoków s ą strome i trudnodost ępne. Ni ższe partie stoków zbudowane z mniej odpornych łupkowych warstw s ą łagodniejsze, okryte gruzowo- gliniasto-ilastymi pokrywami zwietrzelinowymi. Około 40% powierzchni gminy zajmuj ą pogórza, głównie pogórza średnie o stromych stokach. Wierzchowiny wzniesie ń znajduj ą si ę na wysoko ści 450÷575 m n.p.m. Grzbiety pogórzy zbudowane s ą na ogół z odpornych gruboławicowych piaskowców magurskich, okrytych zwietrzelin ą gliniasto-ilast ą kilkumetrowej mi ąż szo ści. Ze wzgl ędu na stosunkowo łagodn ą rze źbę, jak równie ż z uwagi na korzystne warunki klimatyczno-glebowe, obszar pogórzy, zwłaszcza w ich partiach wierzchowinowych, jest w znacznej mierze wylesiony i użytkowany rolniczo. Nierzadkim zjawiskiem w obr ębie stoków gór i pogórzy s ą pełzni ęcia gruntu i osuwiska, których przyczyn ą s ą strome stoki, udział łatwo wietrzej ących warstw w podło żu skalnym oraz aktywno ść wód powierzchniowych i podziemnych. Około 15% powierzchni gminy zajmuj ą doliny rzeczne. Głównymi glebami są gleby zaliczone do bielicowych i brunatnych gliniastych, wytworzonych ze skał osadowych fliszowych. Natomiast górne partie stoków pokrywaj ą gleby pocz ątkowego stadium rozwojowego, o niewykształconym profilu, szkieletowe, powstałe ze zwietrzeliny skały macierzystej, czyli fliszu. St ąd te ż przewa żaj ą niskie klasy gleboznawcze gruntów.
4.2.3. Wody
Gmina Kamionka Wielka le ży w zlewni trzech potoków: Kamionka, Królówka i Wolanka (Rys. 11).
26 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Cały teren gminy usytuowany jest w zlewni Dunajca (zlewnia II rz ędu). Potok Kamionka (zlewnia IV rz ędu) wraz z jego dopływami obejmuje około 90% całkowitej powierzchni zlewni gminy. Uchodzi on, na wysoko ści miejscowo ści Jamnica, do rzeki Kamienica Nawojowska (zlewnia III rz ędu), b ędącej prawobrze żnym dopływem Dunajca. Z kolei potok Łubinka (zlewnia III rz ędu) z jego lewobrze żnymi dopływami, obejmuje pozostałe 10% powierzchni zlewni gminy i uchodzi bezpo średnio do Dunajca.
Rys. 11. Główne cieki wodne na terenie gminy Kamionka Wielka źródło: Urz ąd Gminy Kamionka Wielka
Potok Kamionka (Rys. 12), posiadaj ący w granicach gminy długo ść około 8.15 km, przepływaj ąc dolin ą o ró żnie wykształconych formach terasowych, w peryferyjnych rejonach doliny prowadzi działalno ść drenuj ącą, a w pobli żu swego koryta nawadnia kamienisto- żwirowe utwory aluwialne. Zasilanie przypowierzchniowego poziomu wodono śnego jest szczególnie wyra źne w s ąsiedztwie progów stabilizuj ących koryto potoku. Do zasilania wodami powierzchniowymi mo że dochodzi ć równie ż w przypadku znacznego podniesienia stanu wód w ciekach powierzchniowych, w trakcie wyst ąpienia powodzi. Zmiany przepływu potoków stanowi ą efekt ich sumarycznego zasilania przez wody deszczowe, roztopowe i gruntowe. Najwi ększy udział w zasilaniu cieków na tym obszarze maj ą wody deszczowe (ponad 50%), co tłumaczy szybkie formowanie si ę wezbra ń. Wody gruntowe stabilizuj ące przepływ cieków uczestnicz ą tylko w 30-45% w odpływie. Rozpi ęto ść waha ń przepływów w mało retencyjnym obszarze fliszowym jest bardzo du ża. Amplitudy waha ń w potokach b ędących dopływami Kamienicy Nawojowskiej si ęgaj ą do 200 cm, przy czym odzwierciedleniem górnej granicy amplitudy s ą katastrofalne powodzie, za ś doln ą granic ę wyznaczaj ą długotrwałe stany ni żówkowe. Spadek Kamienicy
27 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Nawojowskiej na całej jej długo ści wynosi średnio prawie 16‰. Spadki jej dopływów przekraczaj ą ju ż 50‰, a niektórych nawet 100‰. W poł ączeniu z cz ęsto gwałtownymi i intensywnymi opadami burzowymi decyduj ą one o szybkich i gwałtownych wezbraniach cieków wodnych tego regionu. Zdecydowana wi ększo ść z dotychczasowych wezbra ń powodziowych miała miejsce w okresie letnim i była nast ępstwem intensywnych opadów atmosferycznych. W przypadku gwałtownych ulew spływom wód towarzysz ą spływy gruzowo-błotne, b ędące zagro żeniem dla infrastruktury hydrotechnicznej, zlokalizowanej w rejonie koryt cieków wodnych (Rys. 13).
Rys. 12. Potok Kamionka Rys. 13. Osuniecie ziemi – Królowa Polska źródło: www.sadeczanin.info źródło: www.powiat.nowy-sacz.pl
Dno doliny Kamionki i Czarnej Kamionki znajduje si ę na wysoko ści 325÷420 m n.p.m., a Zarebianki – Łubinki, na wysoko ści 320÷400 m n.p.m. Dna dolin s ą sterasowane. Bezpo średnio korytom cieków wodnych towarzyszy terasa zalewowa, któr ą buduj ą kamienie, piaski, żwiry i namuły piaszczyste. Terasa nadzalewowa utworzona jest z piasków, żwirów, glin oraz iłów. W jej obr ębie koncentruje si ę ła ńcuchowa zabudowa poszczególnych wsi wchodz ących w skład gminy. Sporadycznie, płatami wyst ępuje terasa erozyjno- akumulacyjna. Wody podziemne na obszarze gminy s ą ści śle zwi ązane z budow ą geologiczn ą tego terenu. Wyst ępuj ą tu dwa pi ętra wodono śne: płytkie, czwartorz ędowe i gł ębsze, fliszowe. W czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym wyst ępuje generalnie jeden poziom wodono śny zwi ązany z zawodnionymi żwirowo-piaszczystymi osadami rzecznymi. Utwory te maj ą mi ąż szo ść kilku metrów. Lokalnie poziom ten rozdzielony jest utworami gliniastymi na dwa horyzonty wodono śne. Zasilanie czwartorz ędowego poziomu wodono śnego nast ępuje poprzez bezpo średni ą infiltracj ę – w miejscach gdzie osady te wyst ępuj ą bezpo średnio na powierzchni terenu, b ądź w sposób po średni – poprzez przypowierzchniow ą warstw ę
28 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
utworów gliniastych. Nie mo żna równie ż wykluczy ć istnienia poł ącze ń hydraulicznych oraz zasilania tego poziomu z napi ętych poziomów wodono śnych wyst ępuj ących w utworach fliszowych. Zwierciadło wody czwartorz ędowego poziomu wodono śnego ma charakter swobodny. Lokalnie, w miejscach gdzie osady piaszczyste przykryte s ą osadami gliniastymi, mo że by ć lekko napi ęte. Spływ wód podziemnych odbywa si ę generalnie w kierunku cieków powierzchniowych stanowi ących lokalne podstawy drena żu przypowierzchniowych poziomów wodono śnych. Wody czwartorz ędowego poziomu wodono śnego oraz wody powierzchniowe pozostaj ą w ścisłym zwi ązku hydraulicznym. Wysoka przepuszczalno ść gruntu czwartorz ędowego poziomu wodono śnego powoduje, że wody tego poziomu s ą bardzo silnie zagro żone zanieczyszczeniami. Zawodnienie utworów fliszowych zwi ązane jest z piaskowcami oraz strefami sp ęka ń, wyst ępuj ącymi w skałach buduj ących ten kompleks. Zawodnione piaskowce z reguły izolowane s ą od powierzchni terenu zwietrzelin ą skał fliszowych, zbudowan ą z glin, zawieraj ących liczne okruchy tych skał. Fliszowe poziomy wodono śne s ą poziomami o charakterze szczelinowo-porowym, przewa żnie o napi ętym zwierciadle wody. Zasilanie tych poziomów nast ępuje po średnio przez filtracj ę wody z wy żej le żą cego poziomu czwartorz ędowego lub w sposób bezpo średni przez infiltracj ę opadów atmosferycznych na wychodniach b ądź poprzez strefy sp ęka ń. Ilo ść wody zale ży w tym przypadku od stopnia sp ękania skały piaskowcowej, w szczególno ści od ilo ści i wielko ści szczelin kontaktuj ących si ę ze sob ą. Z uwagi na skomplikowan ą budow ę geologiczn ą (tektonika fałdowa) strefy zasilania tych utworów mog ą znajdowa ć si ę w miejscach bardzo odległych od miejsc ich wypływu. W miejscach wychodni zawodnionych utworów fliszowych cz ęsto wyst ępuj ą podmokło ści, wysi ęki oraz źródła. Wody te s ą silnie a lokalnie średnio zagro żone przenikaniem zanieczyszcze ń z powierzchni.
4.2.4. Surowce mineralne
Na terenie gminy, prócz piaskowca, nie istnieją inne surowce mineralne.
4.2.5. Warunki klimatyczne
Ze wzgl ędu na zró żnicowanie pionowe, klimat na terenie gminy jest urozmaicony i obejmuje dwa pi ętra klimatyczne: umiarkowanie ciepłe, si ęgaj ące do wysoko ści około 650 m n.p.m. oraz umiarkowanie chłodne, si ęgaj ące do wysoko ści około 1100 m n.p.m.
29 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Strefa klimatu umiarkowanego ciepłego charakteryzuje si ę średni ą roczn ą temperatur ą +6 °C i roczn ą suma opadów atmosferycznych 800÷1000 mm. Strefa klimatu umiarkowanego chłodnego, któr ą na terenie gminy ogranicza Pasmo Jaworza, z kulminacj ą na wysoko ści 882 m oraz pasmo Tokarni, Koziego Żebra i Czerszli z kulminacj ą o wysoko ści 888 m n.p.m., charakteryzuje si ę średni ą roczn ą temperatur ą +4 °C. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec, a najchłodniejszymi stycze ń i luty. Czas trwania okresu wegetacyjnego, zwi ązany z przej ściem średniej dobowej temperatury powietrza przez 5 °C, wynosi od około 220 dni w rejonie Jamnicy, do blisko 185 dni w pa śmie Jaworza oraz w pa śmie Tokarni i Czerszli. Na obszarze gminy obserwowana jest inwersja temperatury powietrza, najcz ęś ciej wyst ępuj ąca zim ą, a najrzadziej latem. Charakterystyczn ą cech ą miejscowego klimatu s ą du że wahania termiczne i wilgotno ściowe oraz silne przewietrzanie całego obszaru. Wynika to z południkowego układu dolin Dunajca, Popradu, Kamienicy Nawojowskiej i Białej, który umo żliwia dopływ mas powietrza z południa. Średnia roczna suma godzin słonecznych waha si ę w granicach 1480÷1500, co stanowi około 33% nasłonecznienia mo żliwego przy bezchmurnym niebie. Przez 82% dni w roku pogod ę kształtuj ą masy powietrza polarnego, przy czym w 60% dni jest to odmiana morska, a przez 22% dni napływa jako powietrze polarno- kontynentalne. Powietrze pochodzenia arktycznego wyst ępuje przeci ętnie przez 8% dni w roku, a zwrotnikowego zaledwie przez 3% dni. Rozkład cz ęsto ści kierunków wiatrów nawi ązuje do rze źby morfologicznej terenu. W szerokiej Kotlinie S ądeckiej dominuj ą wiatry z kierunków południowych, które na terenie gminy, ze wzgl ędu na równole żnikowy charakter dolin potoków, zmieniaj ą kierunek na południowo-zachodni i zachodni. Równie ż pr ędko ść wiatru koreluje z rze źbą terenu – w Kotlinie S ądeckiej i wierzchowinowych partiach gór wiatr wieje przeci ętnie w roku z pr ędko ści ą ponad 2 m/s, w dolinach rzek pr ędko ści te z reguły nie przekraczaj ą 1.9 m/s. Na terenie gminy Kamionka Wielka, tak jak w innych cz ęś ciach Karpat wyst ępuje wiatr halny, zwi ązany genetycznie z barier ą orograficzn ą Karpat. Wiatr halny wyst ępuje głównie w chłodnej porze roku, od listopada do marca wł ącznie, i charakteryzuje si ę du żymi pr ędko ściami – od 8 m/s wzwy ż. Poni żej (Rys. 14 ÷ Rys. 38) przedstawiono mapy średnich wieloletnich (1971÷2000) warto ści temperatur, opadów, usłonecznienia na terenie Polski (źródło: IMiGW).
30 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 14. Średnia wieloletnia warto ść Rys. 15. Średnia wieloletnia warto ść temperatury powietrza w sezonie wiosennym temperatury powietrza w sezonie letnim
Rys. 16. Średnia wieloletnia warto ść Rys. 17. Średnia wieloletnia warto ść temperatury powietrza w sezonie jesiennym temperatury powietrza w sezonie zimowym
Rys. 18. Średnia roczna warto ść temperatury powietrza w latach 1971-2000
31 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 19. Warto ść temperatury maksymalnej w Rys. 20. Warto ść temperatury maksymalnej w sezonie wiosennym sezonie letnim
Rys. 21. Warto ść temperatury maksymalnej w Rys. 22. Warto ść temperatury maksymalnej w sezonie jesiennym sezonie zimowym
Rys. 23. Warto ść temperatury maksymalnej w latach 1971-2000
32 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 24. Warto ść temperatury minimalnej w Rys. 25. Warto ść temperatury minimalnej w sezonie wiosennym sezonie letnim
Rys. 26. Warto ść temperatury minimalnej w Rys. 27. Warto ść temperatury minimalnej w sezonie jesiennym sezonie zimowym
Rys. 28. Warto ść temperatury minimalnej w latach 1971-2000
33 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 29. Suma opadów w sezonie wiosennym Rys. 30. Suma opadów w sezonie letnim
Rys. 31. Suma opadów w sezonie jesiennym Rys. 32. Suma opadów w sezonie zimowym
Rys. 33. Roczna suma opadów w latach 1971-2000
34 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 34. Usłonecznienie w sezonie wiosennym Rys. 35. Usłonecznienie w sezonie letnim
Rys. 36. Usłonecznienie w sezonie jesiennym Rys. 37. Usłonecznienie w sezonie zimowym
Rys. 38. Średnia roczna usłonecznienia w latach 1971-2000
35 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
4.2.6. Środowisko przyrodnicze
Na obszarze gminy Kamionka Wielka wyró żni ć mo żna dwa pi ętra ro ślinne: − pi ętro pogórza si ęgaj ące do wysoko ści około 550 m n.p.m. (przy ekspozycji północnej) oraz do wysoko ści około 600 m n.p.m. (przy ekspozycji południowej); − wyst ępuj ące powy żej pi ętro regla dolnego. Pi ętro pogórza (Rys. 39) jest naturalnym siedliskiem mieszanych lasów li ściastych, głównie gr ądów. Regiel dolny (Rys. 40) to siedlisko żyznych lasów jodłowo-bukowych, ubogiej kwa śnej buczyny oraz lasów jodłowo świerkowych.
Rys. 39. Krajobraz pi ętra pogórza Rys. 40. Piętro regla dolnego źródło: roweremposadeczyznie.blogspot.com źródło: roweremposadeczyznie.blogspot.com
Rys. 41. Olsza szara – gatunek dominuj ący w Rys. 42. Knie ć błotna – gatunek dominuj ący w zespołach olszyny bagiennej runie olszyny bagiennej źródło: pl.wikipedia.org źródło: pl.wikipedia.org
Lasy na terenie gminy Kamionka Wielka zajmuj ą powierzchni ę 3182.5 ha, co stanowi 49,0% obszaru gminy.
36 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Wyst ępowanie i zró żnicowanie zespołów le śnych na tym terenie zwi ązane jest z rodzajem podło ża, wzniesieniem nad poziom morza oraz ekspozycj ą. Na terenie gminy wykształcaj ą si ę ł ęgi, gr ądy, buczyny i bory. Zbiorowiska ł ęgowe reprezentowane s ą przez zaro śla wierzbowe i fragmenty lasów wierzbowo-topolowych i olszyny karpackiej, rozwijające si ę w dolinach potoków. Drzewostan buduje w nich olsza szara, topola biała, wierzba biała, wierzba krucha, obecne s ą równie ż pn ącza – chmiel zwyczajny. Zbiorowiska te pełni ą istotn ą funkcj ę przy umacnianiu brzegów. W reglu dolnym, na obrze żach obszarów źródliskowych i w lokalnych zabagnieniach wyst ępuje olszyna bagienna. Niewysoki drzewostan tworzy olsza szara (Rys. 41) i czarna, w runie wyst ępuje knie ć błotna (Rys. 42), skrzyp le śny, papro ć wietlica, dobrze rozwini ęty jest podszyt. Zbiorowiska gr ądowe maj ą charakter gr ądu subkontynentalnego. Drzewostan zbudowany jest z klonu polnego, jawora, grabu zwyczajnego. W reglu dolnym na bardziej zasobnych, żyźniejszych glebach rozwija si ę żyzna buczyna karpacka, z dominuj ącym bukiem, domieszk ą jodły i bogato wykształconym runie. Na siedliskach ubogich rozwija si ę kwa śna buczyna. Drzewostan tworzy głównie buk, w runie spotka ć mo żna kosmatk ę gajow ą, borówk ę, konwalijk ę dwulistn ą. Zbiorowiska borowe reprezentowane s ą przez dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy, w których runie panuj ą gatunki borowe: borówka czarna, nerecznica szerokolistna, szczawik zaj ęczy, kosmatka gajowa, widłaki. Na siedliskach buczyn, u żytkowanych jako pastwiska rozwijaj ą si ę laski brzozowe. W składzie drzewostanów nierzadkie s ą również nasadzenia modrzewia i sosny. Spo śród zbiorowisk niele śnych ziołoro śla reprezentowane s ą m.in. przez: − zespół lepi ęż nika ró żowego, rozwijaj ący si ę nad potokami; − łąkę ostro żeniow ą, zajmuj ąca podmokłe miejsca, z okazałym ostro żeniem łąkowym, kukułk ą szerokolistn ą, turzycami i mchami; − ziołoro śle sitowo-mi ętowe, wyst ępuje w miejscach źródliskowych oraz na spłaszczeniach przy potokach, gdzie decyduj ącą rol ę odgrywa sit rozpierzchły, mi ęta, niezapominajka błotna; − zespół sitowia le śnego, zajmuje niewielkie powierzchnie na podmokłych, wysi ękowych miejscach, gdzie dominuje sitowie le śne.
37 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 43. Łąki Rachelowskie wczesnym latem Rys. 44. Łąka rajgrasowa źródło: www.kamionkawielka.pl źródło: www.kamionkawielka.pl
Mezofilne ł ąki i pastwiska, do których nale żą najbardziej warto ściowe gospodarczo łąki ko śne (Rys. 43), reprezentowane s ą m.in. przez: − łąkę rajgrasow ą (Rys. 44), b ędącą wysokoproduktywnym zbiorowiskiem ł ąki ko śnej, w której wyst ępuj ą takie trawy jak owsica ł ąkowa i kupkówka pospolita; − łąkę mieczykowo-mietlicow ą, wysokoproduktywn ą, żyzn ą i bogat ą florystycznie łąkę ko śną, w której oprócz licznych traw (kostrzewa ł ąkowa, mietlica pospolita, kupkówka pospolita, konietlica ł ąkowa) wyst ępuj ą równie ż takie ciekawe gatunki jak mieczyk dachówkowaty, złocie ń wła ściwy, dzwonek rozpierzchły, koniczyna, groszek ł ąkowy oraz przywrotniki; − pastwisko życicowo-grzebienicowe, porastaj ące intensywnie wypasane, żyzne ł ąki świe że, gdzie w składzie florystycznym wyró żniaj ą si ę: życica trwała, grzebienica pospolita, stokrotka pospolita, głowienka pospolita. Wśród zbiorowisk niele śnych, obserwowanych na terenie gminy Kamionka Wielka, wyró żnia si ę równie ż eutroficzna młaka niskoturzycowa, z charakterystycznie wygl ądaj ącą wełniank ą szerokolistn ą, turzycami, storczykami i bardzo dobrze wykształcon ą warstw ą mchów. Zespół ten posiada niewielk ą warto ść u żytkow ą, jednak pełni istotn ą funkcj ę dla lokalnej retencji wodnej, jak równie ż posiada du że walory krajobrazowe. W wy ższych poło żeniach regla dolnego do ść pospolite jest zbiorowisko ubogiej murawy bli źniczkowej, wykorzystywane głównie do wypasu. Wśród gatunków chronionych odnajdywanych na terenie gminy wymieni ć mo żna: widłak jałowcowaty, kopytnik pospolity (Rys. 45), przytulia (marzanka) wonna, dziewi ęć sił bezłodygowy (Rys. 46), parzydło le śne, podkolan biały (Rys. 47), kukułka szerokolistna, kr ęczynka jesienna (Rys. 48).
38 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 45. Kopytnik pospolity Rys. 46. Dziewi ęć sił bezłodygowy źródło: pl.wikipedia.org źródło: pl.wikipedia.org
Rys. 47. Podkolan biały Rys. 48. Kręczynka jesienna źródło: terraflora.vot.pl źródło: terraflora.vot.pl
Na terenie gminy powszechnie wyst ępuj ą sarny, jelenie, dziki, lisy i zające, rzadziej spotka ć mo żna kuny, wydry, tchórze, łasice i borsuki, a tak że wilki. Spo śród drobnych ssaków gmin ę zamieszkuj ą m.in. ryjówki, krety, je że, wiewiórki, nornice, myszy, szczury. Wśród ptaków na terenie gminy spotka ć mo żna m.in. jaskółki, kopciuszka, zi ębę, kuropatw ę, bociana białego i czarnego, myszołowa, jastrz ębia, pustułk ę. Przedstawicielami płazów s ą m.in. salamandra plamista, traszka karpacka, kumak górski, ropucha szara oraz żaba trawna, za ś gadów – jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec i żmija zygzakowata. W potokach na terenie gminy wyst ępuje brzana i pstr ąg potokowy. Aż 99,98% powierzchni gminy Kamionka Wielka (6496,8 ha) to obszary chronionego krajobrazu. Teren gminy obejmuj ą trzy obszary Natura 2000:
39 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− obszar specjalnej ochrony ptaków „Beskid Niski” PLB180002; − specjalny obszar ochrony siedlisk „Łabowa” PLH120036, − specjalny obszar ochrony siedlisk „Nawojowa” PLH120035. Obszar specjalnej ochrony ptaków „Beskid Niski”, o powierzchni 151966,6 ha, rozci ąga si ę na długo ści 100 km od doliny Osławy i Osławicy na wschodzie po dolin ę Kamienicy i Kotlin ę S ądeck ą na zachodzie. Ostoje porastaj ą lasy cechuj ące si ę wysokim stopniem naturalno ści. We florze wyst ępuj ą gatunki endemiczne i reliktowe. Na obszarze ostoi stwierdzono wyst ępowanie co najmniej 37 gatunków ptaków wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Ptasiej. 18 gatunków ptaków zostało wymienionych w Polskiej czerwonej ksi ędze zwierz ąt jako ptaki zagro żone. Obszar charakteryzuje si ę najwi ększ ą w Polsce liczebno ści ą orlika krzykliwego i puszczyka uralskiego. Jest to jedna z najwa żniejszych w Polsce ostoi orła przedniego, bociana czarnego (Rys. 49), dzi ęcioła zielonosiwego, białogrzbietego, białoszyjego i trójpalczastego oraz muchołówki małej. Stwierdzono tu te ż znaczn ą liczebno ść derkacza. Do powy ższego wykazu doda ć nale ży rzadkie gatunki bezkr ęgowców: z motyli niepylak mnemozyna i pa ź żeglarz, z chrz ąszczy jelonek rogacz i nadobnica alpejska. Specjalny obszar ochrony siedlisk „Łabowa”, o powierzchni 3251,2 ha, obejmuje tereny poło żone po obu stronach rzeki Kamienicy. Obszar ten jest schronieniem i miejscem żerowisk nietoperzy. Specjalny obszar ochrony siedlisk „Nawojowa”, o powierzchni 1223,2 ha, poło żony jest na pograniczu Beskidu S ądeckiego i Beskidu Niskiego. Obejmuje pasmo Rychelowej Gór. Obszar został utworzony dla ochrony kolonii rozrodczych podkowca małego. W obecnych granicach obejmuje 4 kolonie rozrodcze podkowca małego i ich obszar żerowania. Kolonie rozrodcze znajduj ą si ę w pałacu w Nawojowej oraz w ko ściołach w Kamionce Wielkiej i Królowej Górnej oraz na plebanii w Królowej Górnej. Jest to jeden z najwa żniejszych obszarów zachowania populacji podkowca małego (Rys. 50). W okresie letnim przebywa tu około 5 % monitorowanej populacji podkowca małego. Na tym terenie wyst ępuj ą równie ż nocek du ży oraz nocek orz ęsiony. Znajduj ą si ę tu nale żą ce do najwi ększych w naszym kraju kolonie rozrodcze tych gatunków. Na terenie gminy Kamionka Wielka znajduj ą si ę liczne pomniki przyrody, których powołano tu około 30. S ą to zarówno pojedyncze drzewa, jak i ich grupy: lipy, d ęby, jesiony, jawory, buki, sosna.
40 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 49. Bocian czarny Rys. 50. Miejsce l ęgowe podkowca małego na źródło: www.clanga.com strychu Ko ścioła św. Bartłomieja źródło: www.kamionkawielka.pl
4.3. LUDNO ŚĆ
Jednym z podstawowych czynników wpływaj ących na rozwój jednostek samorz ądu terytorialnego jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Nale ży zwróci ć uwag ę, iż przyrost liczby ludno ści oznacza przyrost liczby konsumentów, a zatem wzrost zapotrzebowania na energi ę i jej no śniki. Województwo małopolskie z 3 360 581 mieszka ńcami zajmuje pod wzgl ędem liczby ludno ści czwart ą pozycj ę w kraju (2013 rok). Miesza ńcy województwa małopolskiego stanowi ą 8.73% ludno ści Polski. Gęsto ść zaludnienia wynosi 221 osoby na km 2 i jest znacznie wy ższa od średniej krajowej wynosz ącej 123 osoby na km 2. W 2013 roku w miastach Małopolski mieszkało 1637.3 tys. osób, co oznacza spadek o 0.12% w stosunku do stanu z ko ńca roku poprzedniego. Jednocze śnie w dalszym ci ągu na terenie województwa obserwuje si ę wzrost liczby mieszka ńców wsi, gdzie mieszkało 1723,3 tys. osób, czyli o 0.49% wi ęcej ni ż rok wcze śniej. Tym samym odsetek ludno ści wiejskiej w województwie małopolskim wyniósł 51.28%, przy średniej krajowej równej 39.58%. W stosunku do innych regionów, Małopolska wyró żnia si ę drug ą co do wielko ści, po województwie pomorskim, stop ą przyrostu naturalnego. Jednocze śnie zajmuje drugie miejsce, po Mazowszu, pod wzgl ędem dodatniego salda migracji. Te dwa czynniki powoduj ą, że rzeczywista stopa przyrostu liczby ludno ści nale ży do jednej z najwy ższych w kraju, po województwach mazowieckim i pomorskim. Według stanu na koniec 2013 roku gmin ę Kamionka Wielka zamieszkiwało 10 026 osób, co stanowiło 4.75% mieszka ńców powiatu nowos ądeckiego (Rys. 51).
41 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
35000
30000 27 27 125
25000 402 24 23 390 23
20000 16 991 16 16 16 051
15000 14 128 12 12 589 11 730 11 10 10 683 10 10 662 10 10 026
10000 9 205 8372 6 6 086 5763 5000 3842
0
z j c ój ie ó ro ą cko z t bów dr ą nna dr jowa bów Ł -Z Dolna ry Ry hełmiec a-Z rze a Gry c o Muszyna na n G Łabowa C K degrod i ka Wielka Stary S o n Nawo P io Kryni wnicz Łosos Pi am K dek nad Dunajcem ó Gr
Rys. 51. Liczba mieszka ńców w gminach powiatu nowos ądeckiego (31.12.2013) źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Aktualn ą liczb ę ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach gminy, zgodnie z danymi Urz ędu Gminy Kamionka Wielka, zawiera Tabela 1.
Tabela 1. Liczba mieszka ńców w miejscowo ściach gminy Kamionka Wielka
lp. miejscowo ść liczba mieszka ńców 1. Bogusza 678 2. Jamnica 811 3. Kamionka Mała 421 4. Kamionka Wielka 3 328 5. Królowa Górna 935 6. Królowa Polska 558 7. Mszalnica 1 477 8. Mystków 1 946 razem 10 154
źródło: Urz ąd Gminy Kamionka Wielka
Gęsto ść zaludnienia w gminie Kamionka Wielka w 2013 roku wyniosła 154 mieszka ńców na km 2, przy średniej na terenie powiatu nowos ądeckiego równej 136 osób. W ci ągu ostatnich dziesi ęciu lat potencjał ekonomiczny gminy uległ wzmocnieniu, o czym świadczy wzrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym. W 2013 roku w wieku
42 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
zdolno ści produkcyjnej było 61.50% populacji, za ś w 2004 roku – 56.86% (Tabela 2). Podobnie jak w całym kraju, społecze ństwo gminy starzeje si ę. W 2004 roku 11.87% ludno ści gminy osi ągn ęło wiek poprodukcyjny, w 2013 odsetek ten wzrósł do 12.32%.
Tabela 2. Ludno ść według grup ekonomicznych w latach 2004, 2007, 2010 i 2013
liczba ludno ści w wieku: rok przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2004 2836 5157 1077 2007 2727 5507 1131 2010 2703 5825 1186 2013 2625 6166 1235
źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
W ci ągu ostatniego dziesi ęciolecia, wbrew ogólnopolskiej tendencji, liczba mieszka ńców gminy Kamionka Wielka ulegała stałemu wzrostowi (Rys. 52). W tym okresie liczba mieszka ńców gminy wzrosła o 10.54%.
12000
9 929 10 026 10000 9 611 9 714 9 791 9 365 9 501 9 070 9 136 9 204
8000
6000
4000
2000
0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 52. Liczba mieszka ńców gminy Kamionka Wielka w latach 2004÷2013 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Zjawiskami społecznymi, które maj ą wpływ na zmiany w liczbie ludno ści s ą urodzenia, zgony i migracje. Przyrost naturalny w gminie w latach 2004÷2013 rokrocznie był dodatni (Rys. 53).
43 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
200
urodzenia zgony 150 153 145 150 139 125 127 127 117 120 99 100
50
0
-50 47 53 49 60 60 62 67 67 72 77 -100 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 53. Ruch naturalny ludno ści w gminie Kamionka Wielka w latach 2004÷2013 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
200
zameldowania 172 wymeldowania 150
123 119 105 109 106 99 103 100 80 69
50
0
-50 53 49 66 66 71 82 83 -100 88 88 91
-150 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 54. Migracje ludno ści w gminie Kamionka Wielka w latach 2004÷2013 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
44 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Na rzeczywisty przyrost liczby mieszka ńców wpływ miały migracje ludno ści, charakteryzuj ące si ę na coroczn ą, z wyj ątkiem roku 2005, przewag ą zameldowa ń nad wymeldowaniami (Rys. 54). Zgodnie z przyj ętymi zało żeniami prognozy ludno ści, zmiany w intensywno ści urodze ń i zgonów oraz tendencje migracyjne spowoduj ą, że zarówno w 2020 jak i 2025 roku województwo małopolskie b ędzie regionem o drugim z kolei najwy ższym przyro ście liczby ludno ści w kraju. Udział Małopolski w liczbie ludno ści kraju w 2020 roku wyniesie 8.9%, a liczba mieszka ńców wzro śnie o około 22.7 tys. w porównaniu z rokiem 2013. Analogiczne dane dla roku 2025 wynosz ą 9.0% i 34.2 tys. Przewidywan ą liczb ę ludno ści gminy Kamionka Wielka wyznaczono na podstawie prognozy GUS dla powiatu nowos ądeckiego. Prognoza ta jest jeszcze bardziej optymistyczna ni ż dla całego województwa małopolskiego. Zgodnie z nią liczba ludno ści w powiecie nowos ądeckim do roku 2035 b ędzie stale rosła (Rys. 55). Jednak wzrost ten będzie obserwowany jedynie na terenach wiejskich. Liczba ludno ści w miastach powiatu b ędzie si ę zmniejszała. W 2035 roku wzrost liczby mieszka ńców powiatu nowos ądeckiego ma wynie ść 4.3% w stosunku do rzeczywistej liczby ludno ści w roku 2013. Analogiczny wzrost dla obszarów wiejskich wyniesie 8.8%, za ś spadek liczby ludno ści miast b ędzie równy 16.4%.
250000 powiat miasta wie ś 219 599 220 190 214 185 217 691 211 045 209 365
200000 188 907 188 186877 183 772 183 179387 173 833 173 173637
150000
100000
50000 37 408 37 35 532 35 34 798 34 33 919 33 32 722 32 31 31 283
0 2013 2015 2020 2025 2030 2035
Rys. 55. Prognoza liczby ludno ści powiatu nowos ądeckiego do roku 2035 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
45 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Bazuj ąc na prognozie dla powiatu nowos ądeckiego, wyznaczono przewidywan ą liczb ę ludno ści w gminie Kamionka Wielka (Rys. 56). Zgodnie z t ą prognoz ą liczba ludno ści w gminie w 2035 roku powinna wynie ść około 10 908 mieszka ńców, za ś w 2029 roku – 10 755 osób. Oznacza to wzrost liczby mieszka ńców w roku 2029 o 7.3% w stosunku do 2013 roku.
12000 10 908 10 611 10 755 10 790 10 358 10 026 10 037 10000
8000
6000
4000
2000
0 2013 2015 2020 2025 2029 2030 2035
Rys. 56. Prognoza liczby ludno ści gminy Kamionka Wielka do roku 2035
46 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
4.4. SYTUACJA GOSPODARCZA
Gmina Kamionka Wielka jest gmin ą rolnicz ą. Całkowita powierzchnia gminy wynosi 6498 ha. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego 2010, powierzchnia gruntów ogółem wynosi 3363.26 ha, w tym powierzchnia użytków rolnych równa jest 2067.72 ha, co stanowi 31.8% powierzchni gminy. Struktur ę u żytkowania gruntów w gminie przedstawiono poni żej (Tabela 3). W strukturze upraw pozycj ę dominuj ącą zajmuj ą zbo ża.
Tabela 3. Struktura u żytkowania gruntów w gminie Kamionka Wielka
Rodzaj u żytkowania Powierzchnia w ha grunty pod zasiewami 639.37 grunty ugorowane 63.12 uprawy trwałe 11.00 ogrody przydomowe 23.09 łąki trwałe 984.01 pastwiska trwałe 69.67 pozostałe u żytki rolne 277.46 lasy i grunty le śne 1098.58 pozostałe grunty 196.96 Razem 3363.26
źródło: Powszechny Spis Rolny 2010
Rolnictwo na terenie gminy, podobnie jak w całym województwie małopolskim, charakteryzuje si ę znacznym rozdrobieniem gospodarstw rolnych. W gminie funkcjonuje 1215 indywidualnych gospodarstw rolnych, w tym 465 gospodarstw ma powierzchni ę do 1 ha, 711 gospodarstw to gospodarstwa o powierzchni od 1 do 5 ha, za ś 39 gospodarstw ma powierzchni ę 5÷15 ha. W 2013 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 579 podmiotów gospodarczych, z których 27 stanowiły podmioty sektora publicznego, a 552 – sektora prywatnego. Wśród podmiotów działaj ących na terenie gminy działalno ść rolnicz ą prowadziło 27 podmiotów (1.4%), przemysłowo-budowlan ą – 493 podmioty (25.1%), za ś działalno ści ą usługow ą zajmowało si ę 1446 podmiotów (73.6%). Podane dane nie obejmuj ą osób prowadz ących gospodarstwa indywidualne w rolnictwie. Zmiany w liczbie i strukturze podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie gminy pokazano poni żej (Rys. 57).
47 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
350 rolnictwo przemysł, budownictwo usługi 320 300 300 278 277
250 250 232
201 200 190 178 166
150
100
50 39 38 31 32 27
0 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 57. Podmioty gospodarcze w gminie Kamionka Wielka źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
10%
9% 8,6%
8% 7,7% 7,7%
7% 6,3% 6,0% 6% 5,5% 5,1% 5% 4,3% 4,1% 4% 3,5% 3,3% 3% 2,4% 2,4% 2,2% 1,9% 2% 1,3%
1% 0,4% 0,3% 0,0% 0%
i a a o z ec wa r c skie eck bów owa cko o rój dzie t ą d łmi jcem ielk ą d S ą a ry Ł Ry Polska pol W o Grybów un G orzenn Łab Muszyna egro ary Che D ka K n Nawoj od St nowos P t io nad m Krynica-Zdrój Łososina Dolna woj. Mał k Piwniczna-Z wia e Ka po ród G
Rys. 58. Wzrost liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na danym terenie w roku 2013 w stosunku do roku 2012 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
48 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Pomimo niekorzystnych tendencji wyst ępuj ących w gospodarce krajowej, liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy systematyczne wzrasta. Zmianę liczby podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie kraju, województwa małopolskiego, powiatu nowos ądeckiego oraz gmin tego powiatu w roku 2013 w stosunku do roku 2012 zobrazowano powy żej (Rys. 58). Na tym tle gmina Kamionka Wielka z 8.6% wzrostem liczby podmiotów gospodarczych wypada niezwykle korzystnie. Przewa żaj ącą cz ęść podmiotów działaj ących na terenie gminy stanowi ą firmy zatrudniaj ące do 9 pracowników (Tabela 4).
Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej w gminie wg klas wielko ści w 2013 roku
Razem 0÷9 10÷49 50÷249 250 i wi ęcej
579 556 20 3 0
źródło: GUS
4.4.1. Rynek pracy
Sytuacja na rynku pracy jest bardzo zró żnicowana przestrzennie, co potwierdzaj ą wyniki narodowego spisu powszechnego ludno ści i mieszka ń 2011 roku w układzie według województw (Rys. 59 ÷ Rys. 60). Wska źnik zatrudnienia dla całej Polski wyniósł 46.4%. W województwie Małopolskim było on wy ższy i wyniósł 46.6%. Z kolei wska źnik bezrobocia w Polsce miał warto ść 13.0%, za ś w Małopolsce 12.1%.
Rys. 59. Wska źnik zatrudnienia w Rys. 60. Wska źnik bezrobocia w województwach wg danych NSP 2011 województwach wg danych NSP 2011 źródło: GUS źródło: GUS
49 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W 2013 roku liczba osób pracuj ących w województwie małopolskim wyniosła 720 942 (dane dla podmiotów gospodarczych o liczbie pracuj ących powy żej 9 osób), w powiecie nowos ądeckim – 23 219, za ś w gminie Kamionka Wielka – 528.
1000 942
900
pracuj ący bezrobotni 800 804 710 699 700 688 658 637
600 572 571 570 556 528 504 500 496 470 462 452 440 433 409 400
300
200
100
0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 61. Pracuj ący oraz bezrobotni w gminie Kamionka Wielka źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
4.4.2. Infrastruktura komunalna
Na terenie gminy z sieci wodoci ągowej korzysta 5 139 osób, czyli 51.3% ogółu mieszka ńców (dane z 2013 roku). Długo ść czynnej sieci rozdzielczej wynosi 120.0 km, a liczba przył ączy prowadz ących do budynków mieszkalnych – 1964. Ilo ść wody dostarczana mieszka ńcom gminy od 2007 roku wzrosła ponad trzykrotnie, z 103 tys. m 3 w roku 2007, do 351 tys. m 3 w roku 2014. Na terenie gminy z instalacji kanalizacyjnej w 2013 roku korzystało 2 872 osób, czyli 28.6% ogółu mieszka ńców. Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej wyniosła w 2013 roku 41.0 km, za ś liczba przył ączy prowadz ących do budynków mieszkalnych – 566. Na terenie gminy 2 040 mieszka ńców korzysta z oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy nie jest zlokalizowana żadna komunalna i przemysłowa oczyszczalnia ścieków.
50 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Gmina Kamionka Wielka, wspólnie z miastem Nowy S ącz, gmin ą Nawojowa i Stary Sącz, uczestniczy w projekcie modernizacji i rozbudowy systemu gospodarki wodno- ściekowej. Projekt obejmuje swoim zakresem modernizacj ę i rozbudow ę istniej ącego systemu kanalizacji oraz budow ę nowej sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej na terenie Nowego S ącza oraz gmin Kamionka Wielka, Nawojowa i Stary S ącz. W 2014 roku gmina pozyskała środki z bud żetu Unii Europejskiej w wysoko ści 3,6 mln zł na zadanie „Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Kamionka Wielka” w ramach działania „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludno ści wiejskiej”, obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007÷2013. W ramach zadania wybudowany zostanie kolektor główny oraz przepompownie, dla cz ęś ci miejscowo ści Mystków, Mszalnica i Bogusza. Cało ść zadania, szacowana na kwot ę niespełna 6 mln zł, ma zosta ć zrealizowana do ko ńca maja 2015 roku. Zgodnie z zapisami „Planu gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego” gmina Kamionka Wielka wchodzi w skład sądecko-gorlickiego regionu gospodarki odpadami. Region sądecko-gorlicki tworz ą gminy: Biecz, Bobowa, Chełmiec, Gorlice (gmina miejska), Gorlice (gmina wiejska), Gródek nad Dunajcem, Grybów (gmina miejska), Grybów (gmina wiejska), Kamionka Wielka, Korzenna, Krynica-Zdrój, Laskowa, Lipinki, Łabowa, Łącko, Łososina Dolna, Łu żna, Moszczenica, Muszyna, Nawojowa, Nowy S ącz, Piwniczna- Zdrój, Podegrodzie, Ropa, Rytro, S ękowa, stary S ącz, U ście Gorlickie. Dla Regionu s ądecko-gorlickiego do czasu uruchomienia regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych przewidziano następuj ące instalacje: − sortowni ę zmieszanych odpadów komunalnych w Gorlicach ul. Chopina, − sortowni ę zmieszanych odpadów komunalnych w Nowym S ączu ul. Tarnowska. Do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania: − składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Nowym S ączu, − składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Starym S ączu, − składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Bieczu, − składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Białej Ni żnej. Do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów przewidziano kompostowni ę odpadów w Nowym S ączu przy ul. Wiklinowej.
51 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
4.4.3. Ochrona powietrza
Głównymi źródłami zanieczyszcze ń powietrza wyst ępuj ącymi na terenie województwa małopolskiego s ą: − źródła powierzchniowe, które obejmuj ą głównie indywidualne źródła spalania z sektora komunalno-bytowego oraz usługowego, a tak że rolnictwo, kopalnie odkrywkowe, żwirownie i hałdy oraz lotniska, − źródła liniowe obejmuj ące drogi krajowe i wojewódzkie z uwzgl ędnieniem nat ęż enia ruchu na poszczególnych odcinkach dróg w podziale na rodzaje pojazdów oraz drogi gminne i powiatowe uwzgl ędniaj ące lokalny ruch pojazdów, − źródła punktowe b ędące źródłami przemysłowymi, uwzgl ędniaj ącymi energetyk ę zawodow ą, przemysł wytwórczy, chemiczny i inne zakłady produkcyjne. Zestawienie szacunkowych wielko ści emisji zanieczyszcze ń wprowadzonych do powietrza w Małopolsce w 2011 roku zawiera Tabela 5.
Tabela 5. Szacunkowa emisja zanieczyszcze ń wprowadzonych do powietrza w Małopolsce
Źródła powierzchniowe Źródła liniowe Źródła punktowe pył PM10 (w tys. Mg/rok) 26,7 2,5 2,7 pył PM2,5 (w tys. Mg/rok) 22,4 2,7 3,1 benzo(a)piren (w Mg/rok) 10,2 - 0,5 dwutlenek azotu (w tys. Mg/rok) 6,1 17,0 20,0 dwutlenek siarki * (w tys. Mg/rok) 31,9 1,9 27,7 * dane za rok 2012 źródło: Inwentaryzacja emisji na potrzeby opracowania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
Najwi ększa emisja pyłu PM10 i pyłu PM2,5 pochodzi ze źródeł powierzchniowych, głównie z sektora komunalno-bytowego. W wielko ści emisji dwutlenku azotu najwi ększe znaczenie maj ą źródła przemysłowe oraz źródła liniowe. Bezno(a)piren ze wzgl ędu na specyfikacj ę powstawania głównie ze źródeł powierzchniowych (95%) oraz źródeł punktowych (5%). Emisja dwutlenku siarki w 2012 roku wyniosła 61.5 tys. Mg. Najwi ększy udział w emisji miały źródła powierzchniowe (około 52%) oraz źródła punktowe (45%). Emisja zanieczyszcze ń przemysłowych do powietrza (bez dwutlenku w ęgla) w województwie małopolskim w 2012 roku wyniosła 127.7 tys. Mg. W strukturze emisji w 2012 roku dominował metan (40%), dwutlenek siarki (22.2%), tlenki azotu (16.1%) oraz tlenek w ęgla (13.9%). W stosunku do roku 2011 zanotowano spadek o 12%, co mo że
52 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
świadczy ć o unowocze śnianiu instalacji przemysłowych. Emisja zanieczyszcze ń przemysłowych zwi ązana była przede wszystkim z działalno ści ą zakładów: Kompania Węglowa S.A. KWK „Brzeszcze-Silesia", ArcelorMittal Poland S.A. Oddział w Krakowie, Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mo ścicach S.A., Elektrociepłownia Kraków S.A., PKE S.A. Elektrownia Siersza w Trzebini i Elektrownia Skawina S.A. Inwentaryzacja emisji zanieczyszcze ń powietrza na potrzeby Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wykazuje, iż emisja dwutlenku w ęgla w
Małopolsce w 2011 roku wyniosła 25.7 mln Mg CO 2e , co daje 7.66 Mg CO 2e /mieszka ńca. Głównym źródłem emisji był przemysł – 42%, nast ępnymi mieszkalnictwo – 27% i transport – 21%. W 2012 roku podmioty gospodarcze z terenu województwa małopolskiego wyemitowały 10.8 mln Mg dwutlenku w ęgla, 51.1 tys. Mg metanu, 2 tys. Mg podtlenku azotu. Oznacza to ł ączny potencjał tworzenia efektu cieplarnianego w wysoko ści 12.7 mln Mg. Najwi ęcej gazów cieplarnianych w 2012 roku zostało wyemitowanych w mie ście Krakowie oraz w powiatach: chrzanowskim i o świ ęcimskim, mie ście Tarnowie oraz w powiecie krakowskim. Według oceny jako ści powietrza w województwie małopolskim za rok 2012, przekroczenia warto ści dopuszczalnych pyłu PM10, pyłu PM2,5 i docelowych benzo(a)pirenu wyst ąpiły we wszystkich strefach w województwie małopolskim.
Tabela 6. Wielko ści pomierzonych st ęż eń zanieczyszcze ń powietrza w 2012 roku
Dni z przekroczeniami St ęż enia St ęż enie St ęż enie St ęż enie St ęż enie dopuszczalnych średnioroczne średnioroczne średnioroczne średnioroczne średnioroczne Stacje pomiarowe poziomów pyłu PM10 pyłu PM2,5 dwutlenku azotu dwutlenku pyłu benzo(a) średniodobowych pyłu (µg/m 3) (µg/m 3) (µg/m 3) siarki ( µg/m 3) pirenu (ng/m 3) PM10 Kraków - 53 116 41 32 11 7.7 Kurdwanów Kraków - 66 132 47 71 11 - Krasi ńskiego Kraków - Nowa 51 122 38 29 10 5.7 Huta Nowy S ącz 56 121 43 26 8 11.8 Tarnów 43 74 33 24 10 5.4 Bochnia 41 67 34 - - 10.6 Trzebinia 38 68 32 18 17 4.7 Olkusz 38 78 - 22 13 - Tuchów 45 69 - - - 2.9 Gorlice 34 50 - - - 5.3 Skawina 54 120 - 21 11 - Niepołomice 38 51 - - - 6.5
53 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Dni z przekroczeniami St ęż enia St ęż enie St ęż enie St ęż enie St ęż enie dopuszczalnych średnioroczne średnioroczne średnioroczne średnioroczne średnioroczne Stacje pomiarowe poziomów pyłu PM10 pyłu PM2,5 dwutlenku azotu dwutlenku pyłu benzo(a) średniodobowych pyłu (µg/m 3) (µg/m 3) (µg/m 3) siarki ( µg/m 3) pirenu (ng/m 3) PM10 Proszowice 51 120 - - - 12.6 Sucha Beskidzka 55 98 - 23 29 19.0 Wadowice 50 101 - - - 13.6 Zakopane 41 81 35 24 8 8.9 Warto ści 40 35 27 40 - 1.0 dopuszczalne źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie
W 2012 roku najwy ższe st ęż enia średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 pomierzone zostały na stacji monitoringu przy Al. Krasi ńskiego w Krakowie – 66 µg/m 3, w Nowym Sączu – 56 µg/m 3, w Suchej Beskidzkiej – 55 µg/m 3 (Tabela 6). W Nowym S ączu średniodobowe poziomy dopuszczalne pyłu PM10 przekraczane były w ci ągu 121 dni w roku. W 2012 roku doszło do 82 sytuacji przekrocze ń poziomów informowania st ęż enia pyłu PM10 (200 µg/m 3) oraz 4 przypadków przekroczenia poziomu alarmowego (300 µg/m 3). Najwi ęcej takich sytuacji (13) wyst ąpiło w Nowym S ączu oraz w Suchej Beskidzkiej. Map ę wska źnikowych poziomów zagro żenia zanieczyszczeniem powietrza na obszarze województwa małopolskiego w 2011 roku pokazano poni żej (Rys. 62).
Rys. 62. Mapa wska źnikowych poziomów zagro żenia zanieczyszczeniem powietrza na obszarze województwa małopolskiego w 2011 roku źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
54 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Obszary przekrocze ń dopuszczalnego st ęż enia średniorocznego pyłu PM10 wyst ępuj ą w 23 gminach i pokrywaj ą si ę z terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej miast: Krakowa, Nowego S ącza, Suchej Beskidzkiej, O świ ęcimia i Zakopanego (Rys. 63).
Rys. 63. Obszary przekrocze ń średniorocznego Rys. 64. Obszar przekrocze ń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 źródło: www.malopolska.pl źródło: www.malopolska.pl
Du ży udział źródeł komunikacyjnych wyst ępuje w powiecie tarnowskim, krakowskim i Krakowie. Na terenie powiatu nowos ądeckiego najistotniejszy wpływ na wysoko ść st ęż eń średniorocznych pyłu PM10 maj ą źródła powierzchniowe, zarówno lokalne jak i spoza powiatu (Rys. 65).
Rys. 65. Wpływ źródeł emisji na średnioroczne poziomy pyłu PM10 źródło: www.malopolska.pl
55 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Poziom dopuszczalny st ęż eń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2.5 jest przekraczany na terenie 52 gmin województwa małopolskiego. Najwy ższe przekroczenia poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji wyznaczono na obszarze Krakowa, Skawiny, Nowego S ącza, Makowa Podhala ńskiego, Suchej Beskidzkiej i Nowego Targu (Rys. 64). Na obszarze powiatu nowos ądeckiego, podobnie jak w przypadku pyłu PM10, najistotniejszy wpływ na wysoko ść st ęż eń średniorocznych pyłu PM10 maj ą źródła powierzchniowe - lokalne i spoza powiatu (Rys. 66).
Rys. 66. Wpływ źródeł emisji na średnioroczne poziomy pyłu PM2.5 źródło: www.malopolska.pl
Pył składa si ę z mieszaniny cz ąstek stałych i ciekłych zawieszonych w powietrzu i będących mieszanin ą substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony mo że zawiera ć substancje toksyczne takie jak wielopier ścieniowe w ęglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ci ęż kie oraz dioksyny i furany. Pył PM10 zawiera cz ąstki o średnicy mniejszej ni ż 10 mikrometrów, które mog ą dociera ć do górnych dróg oddechowych i płuc, natomiast pył PM2.5 cz ąstki o średnicy mniejszej ni ż 2.5 mikrometra, które mog ą tak że przenika ć do krwi. Najwi ększa emisja pyłów powodowana jest w wyniku spalania w ęgla w starych i cz ęsto źle wyregulowanych kotłach oraz piecach domowych. Duże znaczenie ma równie ż spalanie odpadów w tych kotłach, które cho ć jest nielegalne i powoduje powa żne zagro żenie dla zdrowia ludzi, jest praktykowane przez niektórych mieszka ńców. Znacz ąca emisj ę pyłu
56 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
powodowana jest równie ż przez komunikacj ę, zarówno w wyniku spalania paliw w silnikach, jak równie ż jako emisja wtórna z unoszenia pyłów z brudnych i b ędących w złym stanie dróg. W kotłach domowych najwi ększy wpływ na wielko ść emisji pyłu ma sposób podawania paliwa. W przypadku kotłów zasilanych automatycznie (retortowych) emisja pyłu jest znacznie mniejsza ni ż w przypadku zasilania r ęcznego. Istotna jest równie ż jako ść spalanego węgla. Emisja pyłów powodowana jest równie ż przez przemysł, ale ze wzgl ędu na wysoko ść emitorów oraz obowi ązuj ące przepisy prawne reguluj ące dopuszczalne warto ści emisji, źródła te maj ą zwykle du żo mniejszy wpływ na jako ść powietrza. St ęż enia średnioroczne benzo(a)pirenu we wszystkich 182 gminach województwa przekraczaj ą poziom docelowy 1 ng/m³ (Rys. 67). W powiecie nowos ądeckim wysoko ści st ęż eń średniorocznych benzo(a)pirenu zale żą głównie od wielko ści emisji ze źródeł powierzchniowych zlokalizowanych na terenie powiatu (Rys. 69).
Rys. 67. Obszar przekrocze ń średniorocznego Rys. 68. Obszar przekrocze ń średniodobowych poziomu dopuszczalnego benzo(a)pirenu st ęż eń dopuszczalnych dwutlenku siarki źródło: www.malopolska.pl źródło: www.malopolska.pl
Dwutlenek siarki powstaje przede wszystkim w wyniku spalania paliw kopalnych zawieraj ących siark ę. W przypadku kotłów indywidualnych wielko ść emisji dwutlenku siarki zale ży przede wszystkim od rodzaju paliwa, jego jako ści oraz sposobu zasilania kotła - emisja z kotłów zasilanych automatycznie (retortowych) jest połow ę ni ższa ni ż z kotłów zasilanych ręcznie. Główne obszary przekrocze ń średniodobowych st ęż eń dopuszczalnych dwutlenku siarki wyst ępuj ą w zachodniej i południowo-zachodniej Małopolsce (Rys. 68). Najwi ększy wpływ na wysoko ść st ęż eń dwutlenku siarki maj ą źródła spoza województwa, jednak że nie bez znaczenia s ą równie ż źródła powierzchniowe zlokalizowane lokalnie.
57 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 69. Wpływ źródeł emisji na średnioroczne poziomy benzo(a)pirenu źródło: www.malopolska.pl
4.4.4. Charakterystyka struktury budowlanej
Zgodnie z danymi GUS zasoby mieszkaniowe województwa małopolskiego według stanu na koniec 2013 roku wynosiły 1 117.15 tys. mieszka ń o ł ącznej powierzchni u żytkowej 86 396.9 tys. m 2. W porównaniu z 2012 rokiem w województwie przybyło 14.6 tys. mieszka ń, co oznacza wzrost o 1.3%. Ł ączna powierzchnia użytkowa mieszka ń wzrosła o 1536.75 tys. m 2, czyli o 1.8%. W 2013 roku 58.5% ogółu mieszka ń znajdowało si ę w miastach, gdzie odnotowano wzrost ich liczby o 1.4% (o 9.1 tys.) w stosunku do roku poprzedniego. Liczba mieszka ń na terenach wiejskich w tym samym okresie zwi ększyła si ę o 1.2% (5.5 tys. mieszka ń). Stosunek powierzchni mieszkalnej w miastach i na wsi był odwrotny – 48.5% powierzchni u żytkowej zlokalizowane było w miastach. Równie ż przyrost powierzchni mieszkalnej w 2013 roku był wi ększy na terenach wiejskich ni ż w miastach – odpowiednio 1.9% i 1.7%. Wśród powiatów województwa małopolskiego (z wył ączeniem miast na prawach powiatu) najwi ęcej mieszka ń zlokalizowanych jest w powiecie krakowskim (7.30% zasobów województwa), tarnowskim (4.68%), nowos ądeckim (4.67%) i nowotarskim (4.61%). Najmniejszy udział w zasobach mieszkaniowych województwa stanowi ą zasoby powiatu proszowickiego (1.14%).
58 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Zasoby mieszkaniowe powiatu nowos ądeckiego wynosz ą 52 125 mieszka ń o ł ącznej powierzchni u żytkowej 4 635 471 m2. Z tej liczby 24.2% to mieszkania w miastach (921 742 m2), a 75.4% na terenach wiejskich (3 713 729 m 2). Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Kamionka Wielka na koniec 2013 roku wyniosły 2 218 mieszka ń w 2 124 budynkach, o powierzchni u żytkowej 218 057 m2. W roku 2013 na 1000 mieszka ńców gminy przypadało 221.2 mieszka ń. Jest to warto ść ni ższa od średniej krajowej wynosz ącej 359.9 mieszkania na 1000 mieszka ńców. Przeci ętna powierzchnia użytkowa mieszkania na terenie gminy Kamionka Wielka w 2013 roku wyniosła 98.3 m 2. Średnia powierzchnia u żytkowa mieszkania przypadaj ąca na jednego mieszka ńca gminy była równa 21.7 m 2. Pierwszy ze wska źników przekracza średnie warto ści w kraju, województwie małopolskim oraz powiecie nowos ądeckim, z kolei drugi jest od nich wszystkich ni ższy. W 2013 roku w województwie małopolskim oddano do u żytkowania 15 482 mieszka ń, co stanowiło 10.67% wszystkich mieszka ń wybudowanych w kraju. Liczba mieszka ń oddanych do u żytkowania na terenie całego województwa wzrosła jedynie o 0.01% w odniesieniu do roku 2012.
Tabela 7. Zasoby mieszkaniowe w gminie Kamionka Wielka (lata 2004÷2013)
Rok mieszkania izby powierzchnia użytkowa w m2
2004 1952 8339 180343 2005 1962 8393 181724 2006 1978 8483 184167 2007 1997 8587 187157 2008 2024 8734 191222 2009 2051 8893 195568 2010 2146 9485 206069 2011 2166 9605 209447 2012 2193 9778 213806 2013 2218 9930 218057
źródło: GUS
Zgodnie z danymi Urz ędu Gminy Kamionka Wielka aktualne zasoby mieszkaniowe na terenie gminy wynosz ą 2012 budynków o ł ącznej powierzchni 222 253 m 2. Liczb ę budynków oraz ich powierzchni ę z podziałem na miejscowo ści zawiera Tabela 8.
59 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 8. Aktualne zasoby mieszkaniowe w miejscowościach gminy Kamionka Wielka
miejscowo ść liczba budynków powierzchnia u żytkowa [m2] Bogusza 119 18 651.99 Jamnica 175 18 860.02 Kamionka Mała 84 7 819.87 Kamionka Wielka 652 66 588.32 Królowa Górna 179 26 088.06 Królowa Polska 118 9 959.00 Mszalnica 285 30 212.09 Mystków 400 44 073.58
2012 222 252.93
źródło: Urz ąd Gminy Kamionka Wielka
Na terenie powiatu nowos ądeckiego w 2013 roku oddano do u żytkowania 625 nowych mieszka ń, co oznaczała minimalny spadek w stosunku do roku poprzedniego (o 0.32%). W 2013 roku w śród gmin powiatu nowos ądeckiego najwi ęcej mieszka ń wybudowano w gminie Chełmiec (103), Stary S ącz (67) oraz Grybów (65).
6000 40
powierzchnia u żytkowa mkw 35 34 35 5000 mieszkania 32
28 30 27 27 4000 25 25 22 22
3000 20 5 642 5 636 5 390 4 792 13 4 346 15 2000 4 065 3 441 3 366 3 460 10
1000 1 810 5
0 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 70. Mieszkania oddane do u żytkowania w gminie Kamionka Wielka źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
60 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
2000 7
powierzchnia u żytkowa mkw 1800 6 budynki 6 1600 5 5 1400 5
1200 4 4
1000 3 3 1 766 3 800
2 2 2 600 2 1 061
400 1 1 463 200 315 260 188 28 33 91 144 0 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 71. Budynki niemieszkalne oddane do u żytkowania w gminie Kamionka Wielka źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Liczba mieszka ń oddawanych do u żytkowania w gminie Kamionka Wielka w latach 2004÷2013 ulegała niewielkim wahaniom (Rys. 70). Najmniej mieszka ń – 13, wybudowano w roku 2005, najwi ęcej – 35, w roku 2011. W tym okresie średnio rocznie oddawano do użytku 26.5 mieszka ń. Powierzchnia mieszkalna oddawana do u żytkowania w ci ągu jednego roku wyniosła średnio 4194.8 m 2. Z nielicznymi wyj ątkami mieszkania w gminie buduj ą inwestorzy indywidualni i s ą to mieszkania w budynkach jednorodzinnych. W gminie stopniowo wzrasta równie ż powierzchnia budynków niemieszkalnych (Rys. 71). Najwi ęcej budynków wybudowano w 2012 roku (6), za ś najmniej w 2005 (1). Średnio rocznie oddawano do u żytkowania nieco ponad 3 budynki niemieszkalne o ł ącznej średniej powierzchni u żytkowej równej 435 m 2. W celu oceny stanu jako ści energetycznej budynków mieszkalnych oszacowano wiek zasobów mieszkaniowych na terenie gminy. Struktura budynków pod wzgl ędem wieku jest w Polsce znacznie zró żnicowana przestrzenie. W województwach zachodnich i północnych jest znacznie wy ższy odsetek budynków starych, wybudowanych przed 1945 roku, w porównaniu z województwami Polski południowej, środkowej i wschodniej (Rys. 72).
61 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 72. Struktura budynków mieszkalnych według lat budowy na wsi w 2011 roku źródło: GUS
1945 - 1970 18.4% 1971 - 1978 13.6%
1918 - 1944 8.0% przed 1918 2.7%
2008 - 2011 1979 - 1988 5.8% 21.2%
2003 - 2007 7.4%
1989 - 2002 22.8%
Rys. 73. Struktura powierzchni u żytkowej budynków mieszkalnych według lat budowy na terenie powiatu nowos ądeckiego źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
62 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego 2011 (Rys. 73), dotycz ących wieku budynków na obszarze powiatu nowos ądeckiego, oszacowano struktur ę wiekow ą powierzchni mieszkalnej w gminie Kamionka Wielka (Tabela 7).
Tabela 9. Szacowana struktura powierzchni mieszkalnej w gminie wg lat budowy
okres budowy powierzchnia u żytkowa mieszka ń w m 2
przed 1918 5726
1918÷1944 16743
1945÷1970 38628
1971÷1978 28571
1979÷1988 44310
1989÷2002 47838
2003÷2007 15439
2008÷2011 12191
2012÷2014 12807
źródło: opracowanie własne
4.4.5. Komunikacja
Gmina Kamionka Wielka le ży na uboczu krajowego układu komunikacyjnego. Jedynie na krótkim odcinku, w północnej cz ęś ci gminy, przebiega droga krajowa nr 28 Wadowice - Jordanów - Rabka - Limanowa - Nowy S ącz - Jasło. Dost ępno ść komunikacyjn ą gminy zapewniaj ą sieci dróg powiatowych: − Goł ąbkowice - Mystków - Cieniawa, − Królowa Górna - Ptaszkowa - Grybów, − Zawada - Florynka, − Kamionka - Kamionka Górna. Sie ć dróg gminnych jest dobrze rozbudowana, ale drogi te s ą o niskich parametrach i złej nawierzchni. Bezpo średnie poł ączenie drogowe zapewniane jest z miastem Nowy S ącz drog ą Zawada - Florynka. Według rocznika z roku 1998 na obszarze gminy ogółem jest 70 km dróg gminnych i dojazdowych, w tym 45 km dróg o nawierzchni twardej, w tym 36 km dróg o nawierzchni ulepszonej.
63 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Transport zbiorowy obsługiwany jest przez Pa ństwow ą Komunikacj ę Samochodow ą i podmiejsk ą komunikacj ę Nowego S ącza. Na obszarze gminy, we wszystkich wsiach zlokalizowane s ą przystanki autobusowe wzdłu ż dróg powiatowych.
Rys. 74. Układ komunikacyjny na terenie gminy źródło: portal.gison.pl/kamionkawielka/ Przez gmin ę przebiega równie ż linia kolejowa Tarnów - Nowy S ącz, ze stacjami kolejowymi w Jamnicy, Mszalnicy i Kamionce Wielkiej. Komunikacja kolejowa obsługuje ruch pasa żerski i towarowy, wspomagaj ąc układ drogowy.
4.4.6. Turystyka
Gmina Kamionka Wielka poło żona jest w niezwykle malowniczym regionie pasm górskich Beskidu Niskiego i pogranicza Beskidu S ądeckiego. Środowisko przyrodnicze gminy odznacza si ę wybitnymi walorami krajobrazowymi. Urozmaicona rzeźba terenu, ró żnorodno ść sieci hydrograficznej, bogactwo szaty ro ślinnej, stanowi ą wyj ątkowe bogactwo gminy i decyduj ą o jej niezwykłej atrakcyjno ści turystycznej. Przez teren gminy przebiegaj ą dwa szlaki turystyczne: żółty – biegn ący wzdłu ż południowej granicy gminy, pasmem Sapalskiej Góry, oraz niebieski, przebiegaj ący grzbietem Jaworza i Postawnego wzdłu ż wschodnich granic gminy. Wyznaczono tu równie ż dwa szlaki spacerowe: zielony, bior ący pocz ątek koło przystanku autobusowego nad potokiem Jamniczanka na granicy z Kamionk ą Mał ą oraz czerwony, prowadz ący z Kamionki Wielkiej do szlaku turystycznego żółtego do Popardowej.
64 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W 2013 roku gmina Kamionka Wielka pozyskała z bud żetu Unii Europejskiej środki finansowe, na promocj ę turystyki na obszarze gminy. Opracowany został przewodnik turystyczny „Beskid Niski – 13 wycieczek rowerowych w gminie Kamionka Wielka”. Na obszarze gminy zlokalizowane s ą również atrakcje turystyczne o charakterze kulturowym, takie jak cerkwie, zabytkowe ko ścioły i kapliczki, miejsca pami ęci narodowej, a tak że muzeum regionalne. Na rzekach Królówka i Kamionka znajduj ą si ę dogodne miejsca do kąpieli i wypoczynku. Zim ą wzgórza stanowi ą doskonałe tereny do jazdy na nartach i pieszych w ędrówek. Po śród zabytków znajduj ących si ę na terenie gminy godne obejrzenia s ą: − jednonawowy ko ściół św. Bartłomieja w Kamionce Wielkiej z 1630 roku, z dobudowan ą w XIX wieku wie żą , stoj ącą na miejscu nieistniej ącego ju ż ko ścioła z 1336 roku (Rys. 75); − połemkowska drewniana cerkiew św. Dymitra w Boguszy z 1858 roku, obecnie ko ściół rzymskokatolicki św. Antoniego Padewskiego, z wyposa żeniem przeniesionym z XVII-wiecznej cerkwi; − drewniany ko ściół cerkiewny Narodzenia NMP w Królowej Górnej, pochodz ący z XVII wieku, z odrestaurowanym ołtarzykiem Ostatniej Wieczerzy, datowany na około 1630 rok (Rys. 77); − neobarokowy, jednonawowy ko ściół murowany pod wezwaniem św. Filipa i Jakuba w Mystkowie z 1905 roku, z XVII-wiecznymi elementami wystroju (Rys. 78); − cmentarz wojenny z okresu I Wojny Światowej w Królowej Polskiej, − cmentarze łemkowskie w Boguszy i Królowej Górnej.
Rys. 75. Ko ściół w Kamionce Wielkiej Rys. 76. Cerkiew w Boguszy źródło: www.appen.pl źródło: www.irart.pl
65 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 77. Cerkiew w Królowej Górnej Rys. 78. Kościół w Mystkowie źródło: www.irart.pl źródło: pl.wikipedia.org
Rys. 79. Kapliczka Rachelowskie Góry Rys. 80. Kapliczka w Kamionce Małej źródło: www.wioska.kamionka.iap.pl źródło: www.wioska.kamionka.iap.pl
Charakterystycznym elementem krajobrazu gminy Kamionka Wielka s ą liczne przydro żne kapliczki. Malownicze kapliczki rozmieszczone na całym obszarze gminy charakteryzuje ró żnorodno ść form, rozmieszczenia i symboliki religijnej (Rys. 79, Rys. 80). W gminie Kamionka Wielka aa turystów czeka baza gospodarstw i kwater agroturystycznych
4.4.7. Edukacja
System edukacji na terenie gminy w roku szkolnym 2013/2014 obejmuje 14 placówek wychowania przedszkolnego, w tym 4 przedszkola. Do placówek tych ucz ęszcza 404 dzieci. Na terenie gminy funkcjonuje 8 szkół podstawowych oraz 6 szkół gimnazjalnych: − Zespół Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych w Kamionce Wielkiej im. Władysława Jagiełły − Zespół Szkół Nr 2 w Kamionce Wielkiej im. Świ ętej Kingi,
66 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− Szkoła Podstawowa w Królowej Polskiej, − Szkoła Podstawowa w Boguszy, − Zespół Szkół w Mszalnicy, − Szkoła Podstawowa w Jamnicy, − Zespół Szkół Podstawowo- Gimnazjalnych w Królowej Górnej im. Wincentego Witosa, − Zespół Szkół Podstawowo – Gimnazjalnych w Mystkowie im. Ks. Piotra Por ęby. W roku szkolnym 2013/2014 do szkół podstawowych uczęszcza 796 uczniów, a w gimnazjach uczy si ę 417 uczniów.
67 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
5. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO
5.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY BUDOWLANEJ
Budynki zlokalizowane na terenie poszczególnych gmin w Polsce ró żni ą si ę wiekiem, technologi ą wykonania, przeznaczeniem i wynikaj ącą z powy ższych uwarunkowa ń energochłonno ści ą. Nale ży tu wyró żni ć: − budynki mieszkalne, − obiekty użyteczno ści publicznej, − obiekty handlowe, usługowe, przemysłowe, obiekty infrastruktury turystycznej. Do dzisiaj nie przeprowadzono kompleksowych bada ń standardu energetycznego budynków w Polsce. Wyrywkowe badania oraz szereg audytów energetycznych wykonanych przez ró żne organizacje działaj ące w obszarze poszanowania energii pozwalaj ą na oszacowanie standardu energetycznego budynków budowanych w ró żnych latach. Analizy te wskazuj ą, że standard energetyczny budynków dobrze koreluje z okresem budowy.
400
350 350
300 280
250 240 240 /rok 2 200 200 kWh/m 160 160 150
120 120 120 100 90 90
50
0 do 1966 1967÷1985 1986÷1992 1993÷2002 2003÷2008 po 2009
Rys. 81. Wska źnik zapotrzebowania na ciepło w zale żno ści od wieku budynku źródło: Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
68 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Na Rys. 81 pokazano zmienno ść standardów energetycznych budynków mieszkalnych wznoszonych w kolejnych latach. Z kolei na Rys. 82 przedstawiono sprawno ść nowej instalacji centralnego ogrzewania, wykorzystuj ącej ró żne sposoby produkcji ciepła, z uwzgl ędnieniem sprawno ści wytwarzania, regulacji, przesyłu oraz wykorzystania.
1
1 85.8%
1 75.4% 73.7%
1 65.0% 65.0%
1 54.2% 50.5% 1
0
0
0
0
0 instalacja z kotłem instalacja z kotłem instalacja z kotłem na instalacja z kotłem na instalacja z gazowym instalacja z kotłem na instalacja z kotłem na gazowym olejowym węgiel z automatyk ą węgiel starowanym kotłem drewno sterowanym drewno sterowanym pogodow ą ręcznie kondensacyjnym automatycznie ręcznie
Rys. 82. Sprawno ść nowej instalacji c.o. wykorzystuj ącej ró żne sposoby produkcji ciepła źródło: Dolno śląska Agencja Energii i Środowiska
5.2. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO W STANIE ISTNIEJ ĄCYM
Na terenie gminy Kamionka Wielka wyró żni ć mo żna nast ępuj ące grupy obiektów, w których wyst ępuje zapotrzebowanie na ciepło: − budynki mieszkalne – w zdecydowanej wi ększo ści jednorodzinne, − budynki u żyteczno ści publicznej, − budynki usługowe. Na terenie gminy Kamionka Wielka nie funkcjonuje scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło. Nie istniej ą tu zakłady produkuj ące ciepło oraz jednostki zajmuj ące si ę jego dystrybucj ą. W s ąsiaduj ącym z gmin ą Nowym S ączu funkcjonuj ą trzy niezale żne systemy ciepłownicze, wszystkie zarz ądzane przez Miejskie Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Nowym S ączy. Systemy te pracuj ą na potrzeby centralnego ogrzewania
69 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
i przygotowania ciepłej wody u żytkowej. Zasi ęgiem terytorialnym systemy obejmuj ą wszystkie główne osiedla mieszkaniowe w mie ście i nie wykraczaj ą poza jego dzielnice. Rodzaj zabudowy na terenie gminy Kamionka Wielka jest typowy dla obszarów wiejskich i charakteryzuje si ę przewag ą rozproszonych siedlisk jednorodzinnych wolnostoj ących oraz zagrodowych, a tym samym nisk ą g ęsto ści ą ciepln ą, co ze wzgl ędów technicznych utrudnia wprowadzenie sieciowych systemów ciepłowniczych, a z ekonomicznego punktu widzenia wyklucza zasadno ść ich istnienia. Zlokalizowane na terenach gminy obiekty mieszalne i niemieszkalne na potrzeby grzewcze oraz na przygotowanie ciepłej wody u żytkowej zasilane s ą w ciepło z własnych indywidualnych źródeł. Ze wzgl ędu na wysoki stopie ń gazyfikacji gminy – 67.6% mieszka ńców korzysta z sieci gazowej (Rys. 83) – dominuj ącymi paliwami stosowanymi do ogrzewania budynków mieszkalnych s ą w ęgiel i biomasa, oraz gaz ziemny. Budynki mieszkalne na terenie gminy ogrzewane s ą jednym z dwóch sposobów: − budynki posiadaj ące instalacj ę centralnego ogrzewania – z indywidualnych kotłowni opalanych w ęglem, biomas ą lub gazem ziemnym; − budynki nieposiadaj ące instalacji centralnego ogrzewania – piecami w ęglowymi, cz ęsto z wykorzystaniem drewna.
80 72.3 69.7 70 67.6 65.7
58.9 60 53.6 52.3 50.8 50.6 50 42.6 42.3 41.1 40
30
20
10 8.3
0.2 0.1 0.1 0.0 0.0 0
i a a z o k ów c wa ów r ec ln ą o cko rój d ą ą ryb Do Ł Zd ryb Ryt G Wielka orzenn ary S Łab G ałopolskie a ina K t Muszyna Chełmiec nk S Nawojowa nowos o Podegrodzie t Krynica-Zdrój mi Łosos woj. m a ek nad Dunajcem Piwniczna- owia K p ród G
Rys. 83. Korzystaj ący z instalacji gazowej na obszarach wiejskich w % ogółu ludno ści źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
70 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Budynki u żyteczno ści publicznej na terenie gminy, wyposa żone są w instalacje centralnego ogrzewania zasilane z indywidualnych kotłowni wyposa żonych w kotły gazowe. Zdecydowana wi ększo ść budynków u żyteczno ści publicznej poddana została termomodernizacji. Wyj ątkiem s ą remizy OSP w Mszalnicy i Mystkowie. Wi ększo ść kotłów eksploatowana jest ponad 10 lat. Zapotrzebowanie mocy i zu życie ciepła na potrzeby ogrzewania w budynkach u żyteczno ści publicznej zlokalizowanych na terenie gminy Kamionka Wielka zawiera Tabela 10.
Tabela 10. Zapotrzebowanie mocy i zu życie ciepła na potrzeby ogrzewania w budynkach użyteczno ści publicznej
Zapotrzebowanie Szacowane Powierzchnia Lp. Rodzaj budynku Adres mocy cieplnej zu życie ciepła użytkowa [m 2] [kW] [GJ/rok] 1 Urz ąd Gminy Kamionka Wielka 5 503.20 40 340 2 Ośrodek Zdrowia Kamionka Wielka 253 442.10 35 300 3 Szkoła Podstawowa Jamnica 182 1011.00 80 680 4 Zespół Szkół Kamionka Wielka 154 3078.00 240 2070 5 Zespół Szkół Kamionka Wielka 162 1319.00 105 890 6 Szkoła Podstawowa Królowa Polska 1 1008.00 80 680 7 Zespół Szkół Królowa Górna 16 1531.00 120 1030 8 Szkoła Podstawowa Bogusza 13 276.60 20 190 9 Zespół Szkół Mystków 1036.00 80 700 10 Zespół Szkół Mszalnica 127 1650.00 130 1110 11 Biblioteka Kamionka Wielka 154 193.00 15 130 12 Remiza OSP Królowa Górna 216 232.50 20 160 Remiza OSP, 13 Mszalnica 166 656.00 55 440 Ośrodek Zdrowia 14 Remiza OSP Mystków 1 210.00 20 140 15 Świetlica Bogusza 343.00 25 230 16 LKS Skalnik Kamionka Mała 430.00 35 290 razem 13 919.40 1100 9380
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Kamionka Wielka
Łączne zapotrzebowanie mocy na potrzeby ogrzewania w budynkach u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Kamionka Wielka wynosi około 1 100 kW, za ś zapotrzebowanie ciepła – około 9 380 GJ/rok . Zapotrzebowanie mocy oraz ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej w obiektach u żyteczno ści okre ślono zgodnie Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 roku w sprawie metodologii obliczania
71 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub cz ęś ci budynku stanowi ącej samodzieln ą cało ść techniczno-użytkow ą oraz sposobu sporz ądzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2014 poz. 888). Zapotrzebowanie mocy i zu życie ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody u żytkowej w budynkach u żyteczno ści publicznej zlokalizowanych na terenie gminy Kamionka Wielka zawiera Tabela 11.
Tabela 11. Zapotrzebowanie mocy i zu życie ciepła na potrzeby przygotowania c.w.u. w budynkach u żyteczno ści publicznej
Zapotrzebowanie Szacowane Powierzchnia Lp. Rodzaj budynku Adres mocy cieplnej zu życie ciepła użytkowa [m 2] [kW] [GJ/rok] 1 Urz ąd Gminy Kamionka Wielka 5 503.20 0.5 8.6 2 Ośrodek Zdrowia Kamionka Wielka 253 442.10 16.2 380.3 3 Szkoła Podstawowa Jamnica 182 1011.00 4.6 58.9 4 Zespół Szkół Kamionka Wielka 154 3078.00 13.9 179.2 5 Zespół Szkół Kamionka Wielka 162 1319.00 6.0 76.8 6 Szkoła Podstawowa Królowa Polska 1 1008.00 4.6 58.7 7 Zespół Szkół Królowa Górna 16 1531.00 6.9 89.2 8 Szkoła Podstawowa Bogusza 13 276.60 1.3 16.1 9 Zespół Szkół Mystków 1036.00 4.7 60.3 10 Zespół Szkół Mszalnica 127 1650.00 7.4 96.1 11 Biblioteka Kamionka Wielka 154 193.00 0.4 6.3 12 Remiza OSP Królowa Górna 216 232.50 0.5 7.5 Remiza OSP, 13 Mszalnica 166 656.00 12.7 292.8 Ośrodek Zdrowia 14 Remiza OSP Mystków 1 210.00 0.4 6.8 15 Świetlica Bogusza 343.00 0.7 11.1 16 LKS Skalnik Kamionka Mała 430.00 0.6 7.1 razem 13 919.40 81 1356
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Kamionka Wielka
Łączne zapotrzebowanie mocy na potrzeby przygotowania ciepłej wody u żytkowej w budynkach u żyteczno ści publicznej na terenie gminy Kamionka Wielka wynosi około 80 kW, za ś zapotrzebowanie ciepła – około 1 360 GJ/rok . Z wyj ątkiem budynku Urz ędu Gminy, gdzie wykorzystywane s ą podgrzewacze elektryczne, we wszystkich obiektach paliwem słu żą cym do przygotowania c.w.u. jest gaz ziemny. Najwi ększe zapotrzebowanie ciepła na potrzeby ogrzewania, przygotowanie ciepłej wody u żytkowej oraz potrzeby bytowe wyst ępuje w grupie budynków mieszkalnych.
72 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Zapotrzebowanie mocy cieplnej w budynkach mieszkalnych na okre ślono na podstawie wielko ści powierzchni ogrzewanej przy zastosowaniu wska źnika zapotrzebowania mocy szczytowej. Przy okre śleniu wska źnika zapotrzebowania mocy szczytowej uwzgl ędniono struktur ę wiekow ą powierzchni mieszkalnej w gminie Kamionka Wielka (4.4.4) oraz standard energetyczny budynków (Tabela 12). W obliczeniach uwzgl ędniono dane uzyskane w wyniku przeprowadzonych w śród mieszka ńców gminy bada ń ankietowych.
Tabela 12. Jednostkowe zapotrzebowanie mocy cieplnej
Minimalne Maksymalne Lp. Standard energetyczny budynku zapotrzebowanie mocy zapotrzebowanie mocy cieplnej w W/m 2 cieplnej w W/m 2 Budynek jednorodzinny wolno stoj ący 1 Budynek słabo izolowany 150 180 2 Budynek średnio izolowany 100 130 3 Budynek dobrze izolowany 70 100 4 Budynek bardzo dobrze izolowany 40 60 Budynek w zabudowie szeregowej (segment środkowy) 1 Budynek słabo izolowany 130 160 2 Budynek średnio izolowany 100 120 3 Budynek dobrze izolowany 60 90 4 Budynek bardzo dobrze izolowany 30 40 Budynek wielorodzinny 1 Budynek słabo izolowany 100 130 2 Budynek średnio izolowany 70 90 3 Budynek dobrze izolowany 50 65 4 Budynek bardzo dobrze izolowany 20 30
źródło: Rynek Instalacyjny 6/2008
Aktualna powierzchnia u żytkowa mieszka ń na terenie gminy Kamionka Wielka wynosi 222 253 m2. Około 28% tej powierzchni stanowi ą budynki mieszkalne wzniesione przed 1970 rokiem, około 54% to budynki z lat 1970÷2002, za ś 18% to obiekty wybudowane po 2002 roku. Cz ęść budynków została poddana termomodernizacji. W gminie Kamionka Wielka 80.7% budynków mieszkalnych wyposa żonych jest w instalacj ę centralnego ogrzewania. Paliwami wykorzystywanymi do ogrzewania mieszka ń s ą przede wszystkim w ęgiel kamienny i drewno, nast ępnie gaz ziemny. Do podgrzewania ciepłej wody u żytkowej wykorzystywany jest głównie gaz ziemny, nast ępnie w ęgiel kamienny i drewno, rzadziej gaz płynny i energia elektryczna. Z kolei do przygotowywania posiłków używany jest głównie gaz ziemny, rzadziej gaz płynny i energia elektryczna.
73 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Na podstawie powy ższych danych oszacowano zapotrzebowanie mocy cieplnej na potrzeby ogrzewania mieszka ń na poziomie 25 650 kW. Zapotrzebowanie ciepła na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych okre ślono metod ą wska źnikow ą (Rys. 81), na podstawie wielko ści powierzchni ogrzewanej oraz wieku budynków. Tak obliczone zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania mieszka ń w gminie Kamionka Wielka wynosi 220 500 GJ/rok . Zapotrzebowanie mocy oraz ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej w mieszkalnictwie okre ślono zgodnie Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 roku w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku (Dz.U. 2014 poz. 888). Okre ślone w ten sposób zapotrzebowanie mocy i ciepła na potrzeby przygotowania c.w.u. w budynkach mieszkalnych wynosi odpowiednio 1 850 kW oraz 19 300 GJ/rok . Wyznaczaj ąc zapotrzebowanie na energi ę na potrzeby bytowe posłu żono si ę metod ą wska źnikow ą. Szacuje si ę, że przeci ętnie w Polsce na przygotowanie posiłków w gospodarstwie domowym zu żywane jest około 350 kWh/mieszka ńca na rok. W przypadku gminy Kamionka Wielka daje to wielko ść zapotrzebowanie energii 12 800 GJ/rok i zapotrzebowanie mocy 4 000 kW. Zapotrzebowanie mocy i energii na potrzeby budynków niemieszkalnych innych ni ż budynki u żyteczno ści publicznej, w tym budynków słu żą cych prowadzeniu działalno ści usługowej, oszacowano na poziomie około 10% potrzeb mieszkalnictwa, czyli 3 100 kW oraz 25 200 GJ/rok . Aktualne całkowite zapotrzebowanie na moc i ciepło do celów grzewczych, przygotowania ciepłej wody u żytkowej, technologicznych oraz bytowych w gminie Kamionka Wielka wynosi zatem 35 780 kW oraz 288 540 GJ/rok . Udział poszczególnych rodzajów obiektów w zapotrzebowaniu na moc i ciepło pokazano poni żej (Tabela 13, Rys. 84).
Tabela 13. Struktura zapotrzebowania mocy i ciepła wg rodzajów obiektów
Obiekty Zapotrzebowanie mocy [kW] Zapotrzebowanie ciepła [GJ] Mieszkalne 31 500 252 600 Użyteczno ści publicznej 1 180 10 740 Pozostałe niemieszkalne 3 100 25 200 razem 35 780 288 540
74 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
300 000
moc [kW] ciepło [GJ/rok] 252 600 250 000
200 000
150 000
100 000
50 000 31 500 25 200 10 740 1 180 3 100 0 Mieszkalne Użyteczno ści publicznej Pozostałe niemieszkalne
Rys. 84. Struktura zapotrzebowania mocy i ciepła wg rodzajów obiektów
Na podstawie tak okre ślonej warto ść zapotrzebowania mocy cieplnej, średnia g ęsto ść cieplna dla gminy Kamionka Wielka wynosi 0.55 MW/km2. W celu okre ślenia udziału poszczególnych no śników energii przyj ęto średnie sprawno ści wytwarzania ciepła dla poszczególnych źródeł oraz systemów ogrzewczych, z uwzgl ędnieniem wieku instalacji, mocy źródła (Tabela 14).
Tabela 14. Średnie sprawno ści wytwarzania ciepła oraz sprawno ści systemów
Lp. Rodzaj źródła Średnia sprawno ść wytwarzania Średnia sprawno ść systemu
1 kotły w ęglowe 0.75 0.58
2 kotły opalane biomas ą 0.65 0.50
3 kotły gazowe 0.86 0.75
4 kotły olejowe 0.80 0.68
5 ogrzewanie elektryczne 0.99 0.90
W obliczeniach uwzgl ędniono średnie warto ści opałowe paliw: w ęgla kamiennego 22.37 MJ/kg, biomasy 12.8 MJ/kg, gazu ziemnego 34.39 MJ/m 3, gaz płynny 47.31 MJ/kg.
75 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Aktualne zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) na terenie gminy Kamionka Wielka wynosi 497 100 GJ/rok . Struktur ę tego zapotrzebowania wg no śników energii pokazano poni żej ( Tabela 15 ).
Tabela 15. Struktura zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą)
Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Zu życie paliw paliwie (energi ę pierwotn ą) [GJ]
węgiel 265 100 11 850 t/rok
biomasa 159 600 12 470 t/rok
gaz ziemny 45 500 1 320 tys. m 3/rok
gaz płynny 13 700 290 t/rok
energia elektryczna 13 200 3 700 MWh/rok
razem 497 100 -
Najpopularniejszym paliwem wykorzystywanym na terenie gminy jest w ęgiel. Łącznie w bilansie cieplnym gminy zaspokaja on ponad 53% potrzeb cieplnych (Rys. 85). Biomasa zajmuje drug ą pozycj ę (ponad 32%), nast ępne gaz ziemny (ponad 9%), wreszcie gaz płynny i energia elektryczna (po blisko 3%).
53.3%
2.7%
2.8%
9.2%
32.1%
węgiel biomasa gaz ziemny gazy płynny en. elektr
Rys. 85. Struktura paliw w bilansie cieplnym gminy Kamionka Wielka
76 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
5.3. WPŁYW PRZEDSI ĘWZI ĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH NA BILANS ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA
5.3.1. Termomodernizacja budynków
Cho ć stan ochrony cieplnej budynków w naszym kraju systematycznie si ę polepsza, to jednak nadal wiele jest do zrobienia dla zmniejszenia zu życia energii i bardziej racjonalnego jej wykorzystania. Przeci ętne roczne zu życie energii na ogrzewanie w polskich budynkach mieszkalnych jest nawet dwukrotnie wy ższe w porównaniu z innymi krajami UE. Istotne znaczenie ma propagowanie działa ń pro-oszcz ędno ściowych, zach ęcanie do poprawy jako ści energetycznej budynków. System certyfikacji energetycznej budynków, obowi ązuj ący w Polsce od pocz ątku 2009 roku, obliguje wła ścicieli budynków nowych lub modernizowanych oraz zbywanych lub wynajmowanych do okre ślenia charakterystyki energetycznej obiektu w postaci świadectwa charakterystyki energetycznej. System ten ma na celu stymulowanie budownictwa efektywnego energetycznie. Od marca 2015 roku wchodzi w życie znowelizowana ustawa o charakterystyce energetycznej budynków z dnia z 29 sierpnia 2014 roku (Dz.U. z 2014 r. poz. 1200). Nowa ustawa stanowi implementacj ę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. a) dyrektywy pa ństwa członkowskie zapewniaj ą wydawanie świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków lub ich cz ęś ci wznoszonych, sprzedawanych lub wynajmowanych nowemu najemcy. Ustawa z 29 sierpnia 2014 roku nie wypełnia ustalenia dotycz ącego nowo wznoszonych budynków. W tej sytuacji osi ągni ęcie celu poprawy efektywno ści energetycznej krajowego budownictwa mo że by ć w istotnie zagro żone. W wyniku działa ń termomodernizacyjnych prowadzonych przez wła ścicieli budynków, aktualne zapotrzebowanie ciepła powinno sukcesywnie ulega ć zmniejszeniu. Takie zachowanie wymuszaj ą coraz wy ższe koszty ogrzewania, wynikaj ące z rosn ących cen no śników energii. W budynkach mieszkalnych działania termomodernizacyjne przynosz ące najlepszy efekt energetyczny, a co za tym idzie i ekonomiczny, to: − ocieplenie ścian zewn ętrznych i dachów, − wymiana okien i drzwi zewn ętrznych,
77 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− modernizacja instalacji centralnego ogrzewania, w tym monta ż zaworów termostatycznych i automatyki, − wymiana źródeł ciepła na źródła o wy ższej sprawno ści, w tym wykorzystanie źródeł odnawialnych. Poni żej podano mo żliwe oszcz ędno ści energii cieplnej mo żliwe do uzyskania przez poszczególne prace termomodernizacyjne: − ocieplenie ścian i dachu 20÷30%, − wymiana okien i drzwi zewn ętrznych na okna i drzwi o ni ższym współczynniku przenikania ciepła 10÷15%, − uszczelnianie stolarki okiennej i drzwiowej około 5%, − kompleksowa modernizacja wewn ętrznej instalacji centralnego ogrzewania wraz z monta żem zaworów termostatycznych we wszystkich pomieszczeniach 10÷25%. Działania termomodernizacyjne, w zale żno ści od wieku budynków skutkuj ą ró żnym stopniem zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło (Tabela 16).
Tabela 16. Średnie oszcz ędno ści w wyniku przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych
okres budowy budynki jednorodzinne budynki wielorodzinne
do 1945 roku 50% 50%
od 1945 roku do 1982 roku 40% 30%
od 1983 roku 30% 20%
Praktyczna wielko ść uzyskanych oszcz ędno ści w wyniku przeprowadzonych prac termomodernizacyjnych zale ży od aktualnego stanu budynków i zakresu wykonanych prac.
5.3.2. Systemy wsparcia przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych
Podstawowym systemem wsparcia finansowego dla prac termomodernizacyjnych jest Fundusz Termomodernizacji i Remontów. Wsparcie to wyst ępuje w postaci „premii termomodernizacyjnej” lub „premii remontowej”. O premi ę termomodernizacyjn ą mog ą si ę ubiega ć wła ściciele lub zarz ądcy: − budynków mieszkalnych, − budynków zbiorowego zamieszkania,
78 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− budynków użyteczno ści publicznej stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zada ń publicznych, − lokalnej sieci ciepłowniczej, − lokalnego źródła ciepła. Premia nie przysługuje jednostkom bud żetowym i zakładom bud żetowym. Z premii mog ą korzysta ć wszyscy inwestorzy, bez wzgl ędu na status prawny, a wi ęc osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorz ądu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym wła ściciele domów jednorodzinnych. Premia termomodernizacyjna przysługuje w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, których celem jest: − zmniejszenie zu życia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody
użytkowej w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz budynkach stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego, które słu żą do wykonywania przez nie zada ń publicznych, − zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków – w wyniku wykonania przył ącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, − zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilaj ących je lokalnych źródłach ciepła, − całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji – z obowi ązkiem uzyskania okre ślonych w ustawie oszcz ędno ści w zu życiu energii. Warunkiem kwalifikacji przedsi ęwzi ęcia jest przedstawienie audytu energetycznego i jego pozytywna weryfikacja przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Od dnia 19 marca 2009 r. warto ść przyznawanej premii termomodernizacyjnej wynosi 20% wykorzystanego kredytu, nie wi ęcej jednak ni ż 16% kosztów poniesionych na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego i dwukrotno ść przewidywanych rocznych oszcz ędno ści kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego. O premi ę remontow ą mog ą si ę ubiega ć wła ściciele lub zarz ądcy budynków wielorodzinnych, których użytkowanie rozpocz ęto przed dniem 14 sierpnia 1961 r. Premia remontowa przysługuje wył ącznie: − osobom fizycznym,
79 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− wspólnotom mieszkaniowym z wi ększo ściowym udziałem osób fizycznych, − spółdzielniom mieszkaniowym, − towarzystwom budownictwa społecznego. Premia remontowa przysługuje w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęć remontowych zwi ązanych z termomodernizacj ą budynków wielorodzinnych, których przedmiotem jest: − remont tych budynków, − wymiana okien lub remont balkonów (nawet je śli słu żą one do wył ącznego użytku wła ścicieli lokali), − przebudowa budynków, w wyniku której nast ępuje ich ulepszenie, − wyposa żenie budynków w instalacje i urz ądzenia wymagane dla oddawanych do użytkowania budynków mieszkalnych, zgodnie z przepisami techniczno- budowlanymi. Warunkiem kwalifikacji przedsi ęwzi ęcia jest przedstawienie audytu remontowego i jego pozytywna weryfikacja przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Premia remontowa stanowi 20% kwoty kredytu wykorzystanego na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia remontowego, jednak nie wi ęcej ni ż 15% poniesionych kosztów przedsi ęwzi ęcia. Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania si ę o premi ę jest przedstawienie audytu remontowego. Kolejne mo żliwo ści uzyskania wsparcia finansowego dla przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych daj ą konkursy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Programy Operacyjne. Wymieni ć tu nale ży „System Zielonych Inwestycji” (GIS Green Investment Scheme ). GIS jest pochodn ą mechanizmu handlu uprawnieniami do emisji, wynikającego z Protokołu z Kioto, zobowi ązuj ącego pa ństwa uprzemysłowione do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Krajowy system zielonych inwestycji wykorzystuje środki pochodz ące ze sprzeda ży jednostek przyznanej emisji. Operatorem krajowego systemem zielonych jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Programy priorytetowe GIS zwi ązane ści śle z działaniami termomodernizacyjnymi to: − Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej, Cz ęść 1) - Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej
80 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Dzi ęki uzyskaniu dofinansowania z tego programu, mo żliwe jest zmniejszenie zu życia energii w budynkach będących w użytkowaniu samorz ądów, zakładów opieki zdrowotnej, uczelni wy ższych, organizacji pozarz ądowych, ochotniczych stra ży po żarnych oraz ko ścielnych osób prawnych. − Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Cz ęść 5) - Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Dzi ęki uzyskaniu dofinansowania z tego programu, mo żliwe jest zmniejszenie zu życia energii w budynkach będących w użytkowaniu administracji rz ądowej, Polskiej Akademii Nauk i utworzonych przez ni ą instytutów naukowych, pa ństwowych instytucji kultury oraz instytucji gospodarki bud żetowej. Kolejnym mechanizmem wspieraj ącym przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne jest system białych certyfikatów, wprowadzony ustaw ą o efektywno ści energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. Przepisy ustawy weszły w życie 11 sierpnia 2011 roku, za ś pierwszy przetarg na białe certyfikaty odbył si ę na pocz ątku 2013 roku. Ustawa o efektywno ści energetycznej okre śla cel w zakresie oszcz ędno ści energii, z uwzgl ędnieniem wiod ącej roli sektora publicznego, ustanawia mechanizmy wspieraj ące oraz system monitorowania i gromadzenia niezb ędnych danych. System białych certyfikatów jest mechanizmem rynkowym, prowadz ącym do uzyskania wymiernych oszcz ędno ści energii w trzech obszarach: − zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych, − zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych, − zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Firmy sprzedaj ące energi ę odbiorcom ko ńcowym, zobowi ązane s ą do pozyskania białych certyfikatów, w celu przedło żenia ich Prezesowi Urz ędu Regulacji Energetyki do umorzenia. Firmy sprzedaj ące energi ę elektryczn ą, gaz ziemny i ciepło s ą zobligowane do pozyskania okre ślonej liczby certyfikatów w zale żno ści od wielko ści sprzedawanej energii. Realizuj ąc inwestycje pro-oszcz ędno ściowe, firma mo że uzyska ć okre ślon ą ilo ść certyfikatów w drodze przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE. Inn ą drog ą pozyskania certyfikatów jest ich zakup na giełdach towarowych lub rynkach regulowanych.
81 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Ustawa o efektywno ści energetycznej nakłada na jednostki sektora publicznego obowi ązek zastosowania przynajmniej dwóch, spo śród nast ępuj ących środków poprawy efektywno ści energetycznej: − zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie prac zmierzaj ących do poprawy efektywno ści energetycznej, − wymiana urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na odpowiednik o niskim zu życiu energii i niskich kosztach eksploatacji, − modernizacja użytkowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu w celu zmniejszenia zu życia energii lub obni żenia kosztów eksploatacji, − nabycie lub wynaj ęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich cz ęś ci lub te ż przebudowa, remont użytkowanych obiektów, albo termomodernizacja budynków, − sporz ądzenie audytu energetycznego budynków o powierzchni ponad 500 m2. Ustawa zobowi ązuje równie ż jednostki do poinformowania o zastosowaniu wybranych środków poprawy efektywno ści energetycznej na stronie internetowej lub w sposób zwyczajowo przyj ęty w danej miejscowo ści. O białe certyfikaty mog ą ubiega ć si ę przedsi ęwzi ęcia nowe, ale tak że zrealizowane po 1 stycznia 2011 roku. Certyfikaty dla przedsi ęwzi ęć zrealizowanych mog ą by ć wprowadzane do obrotu od razu, natomiast w odniesieniu do inwestycji niezrealizowanych mo że wyst ąpi ć sytuacja, w której będą one trafiały do obrotu dopiero po zako ńczeniu przedsi ęwzi ęcia i jego pozytywnej weryfikacji w zakresie zało żonych celów oszcz ędno ściowych, co musi si ę sta ć do ko ńca 2016 roku. Warto ść białych certyfikatów przewidzianych do wydania w pierwszym przetargu ogłoszonym w roku 2013, opiewała ł ącznie na 550 tys. toe. Z tej liczby 440 tys. toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych i po 55 tys. toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych oraz dla zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Na podstawie wyników przetargu, opublikowanych przez URE w połowie wrze śnia 2013 roku, w przypadku przedsi ęwzi ęć zwi ększaj ących oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych zwyci ęskie okazały si ę 42 oferty, o ł ącznej warto ści 13.183 tys. toe, co stanowi niespełna 3% puli przetargowej. W przypadku przedsięwzi ęć słu żą cych zwi ększaniu oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych białe certyfikaty otrzyma 19 ofert na łącznie 3.78 tys. toe (niespełna 7% puli przetargowej). W kategorii zmniejszenia strat energii
82 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji zwyci ęskie okazało si ę 41 ofert o ł ącznej warto ści 3.735 tys. toe (niespełna 7% puli przetargowej). Drugi przetarg na wybór przedsi ęwzi ęć słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej został rozstrzygni ęty przez komisj ę przetargow ą powołan ą przez Prezesa URE w dniu 29 pa ździernika 2014 r. W odpowiedzi na Ogłoszenie Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki Nr 1/2013 z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie przetargu na wybór przedsi ęwzi ęć słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej, za które mo żna uzyska ć świadectwa efektywno ści energetycznej, czyli tzw. białe certyfikaty, do siedziby Prezesa URE wpłyn ęło 487 ofert przetargowych, z czego: 3 oferty zostały wycofane na wniosek podmiotów przyst ępuj ących do przetargu, 484 oferty zostały skutecznie zgłoszone do udziału w przetargu. W wyniku rozstrzygni ęcia przetargu komisja przetargowa wybrała 302 oferty przetargowe. Natomiast 169 ofert przetargowych zostało odrzuconych. Ponadto w rozstrzygni ętym przetargu 13 ofert przetargowych nie zostało wybranych z uwagi na niespełnianie kryteriów okre ślonych w art. 20 ust. 1 ustawy o efektywno ści energetycznej. Wolumen świadectw efektywno ści energetycznej przeznaczony do rozdzielenia w przetargu wynosił odpowiednio: 1 094 636,8 toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych oraz 136 829,6 toe w dwóch pozostałych kategoriach przetargowych. Oferty wyłonione w ramach poprawy efektywno ści energetycznej u odbiorców ko ńcowych opiewały na niecałe 31.7 tys. toe, co stanowiło mniej ni ż 3% dost ępnej puli. Popraw ę efektywno ści energetycznej przez urz ądzenia potrzeb własnych przedsi ębiorstw energetycznych zadeklarowano w ofertach opiewaj ących ł ącznie na 11.4 tys. toe, co stanowi 8.3% dost ępnej puli certyfikatów w tej kategorii. W ostatniej kategorii - zmniejszenia strat na przesyle i dystrybucji – zwyci ęż yły oferty opiewaj ące na 14,1 tys. toe czyli 10,3% dost ępnej puli świadectw efektywno ści energetycznej. Ł ącznie we wszystkich trzech kategoriach deklarowana wielko ść oszcz ędno ść energii pierwotnej to 57.2 tys. toe, co stanowi zaledwie 4.2% planu URE na ten rok. Cho ć w liczbach bezwzgl ędnych jest to prawie trzy razy lepiej ni ż w ubiegłorocznym pierwszym przetargu to stopie ń wykorzystania był na tym samym poziomie. Kolejn ą mo żliwo ść uzyskania wysokiego dofinansowania prac stworzył Program Operacyjny „Oszcz ędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii” w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zakres Programu Operacyjnego koncentruje si ę na promowaniu oszcz ędno ści energii poprzez realizacj ę projektów termomodernizacji wraz z wymian ą o świetlenia wbudowanego, i mo żliwo ści
83 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
wymiany istniej ących, cz ęsto przestarzałych źródeł energii zaopatruj ących termomodernizowane budynki nowoczesnymi w tym wykorzystuj ącymi energi ę ze źródeł odnawialnych. Beneficjentami Programu mog ą by ć jednostki sektora finansów publicznych lub podmioty niepubliczne realizuj ące zadania publiczne. W ramach Programu przewiduje si ę realizacj ę projektów maj ących na celu: − popraw ę efektywno ści energetycznej budynków, obejmuj ących swoim zakresem termomodernizacj ę budynków u żyteczno ści publicznej, przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, o światy, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, szkolnictwa wy ższego, nauki, wychowania, turystyki, sportu; − modernizacj ę lub zast ąpienie istniej ących źródeł ciepła zaopatruj ących budynki użyteczno ści publicznej, nowoczesnymi, energooszcz ędnymi i ekologicznymi źródłami ciepła lub energii elektrycznej, w tym pochodz ącymi ze źródeł odnawialnych lub źródłami ciepła i energii elektrycznej wytwarzanych w skojarzeniu; − instalacj ę, modernizacj ę lub wymian ę w ęzłów cieplnych o ł ącznej mocy nominalnej do 3 MW, zaopatruj ących budynki u żyteczno ści publicznej. Od 2013 roku uruchomiony został program dopłat do kredytów na budow ę budynków niskoenergetycznych oraz budynków pasywnych. Inwestor, który wybuduje lub kupi budynek niskoenergetyczny mo że wnioskowa ć o 30.000 zł dotacji, za ś w przypadku budynku pasywnego - o kwot ę 50.000 zł dotacji. W przypadku mieszka ń w budynkach wielorodzinnym dopłaty wynosz ą odpowiednio 11.000 zł i 16.000 zł. Standard budynku lub mieszkania zale ży od wska źnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą do ogrzewania i wentylacji. Budynek zaprojektowany i wykonany w standardzie budynku niskoenergetycznego (NF40), charakteryzuje si ę wska źnikiem rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą mniejszym od 40 kWh/(m 2∙rok). Budynek w standardzie pasywnym (NF15) musi spełnia ć warunek rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą do ogrzewania i wentylacji o warto ści mniejszej od 15 kWh/(m 2∙rok). Potwierdzenie spełnienia przez budynek wymaga ń odpowiedniego standardu energetycznego nale ży udokumentowa ć przedstawiaj ąc charakterystyk ę energetyczn ą budynku. Aby uzyska ć dotacj ę, oprócz charakterystyki energetycznej nale ży przedstawi ć:
84 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− projekt budowlany, − bran żowe projekty wykonawcze, − oświadczenie projektanta, że projekt wykonano zgodnie ze stosownym rozporz ądzeniem oraz wytycznymi NFO ŚiGW. Je śli cz ęść powierzchni domu jednorodzinnego lub lokalu, b ędzie wykorzystywana do prowadzenia działalno ści gospodarczej, w tym wynajmu, wysoko ść dofinansowania pomniejszana jest proporcjonalnie do udziału powierzchni przeznaczonej na prowadzenie działalno ści gospodarczej. W przypadku, gdy działalno ść gospodarcza ma by ć prowadzona na powierzchni przekraczaj ącej 50%, przedsi ęwzi ęcie nie podlega dofinansowaniu. Dotacja przekazywana jest po zrealizowaniu przedsi ęwzi ęcia w postaci spłaty cz ęś ci kapitału kredytu. W przypadku nie osi ągni ęcia zakładanego standardu NF15, dotacja mo że by ć obni żona do poziomu przewidzianego dla standardu NF40. W przypadku nie osi ągni ęcia zakładanego standardu NF40, dotacja nie jest przyznawana. Nabór wniosków o dotacj ę NFO ŚiGW wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ci ągłym.
5.3.3. Zasady prowadzenia prac termomodernizacyjnych
Prace termomodernizacyjne nale ży prowadzi ć w zgodzie z zasadami ochrony przyrody. W szczególno ści dotyczy to ochrony ptaków. Podstawowym aktem prawnym, który reguluje ochron ę ptaków podczas prowadzenia prac termomodernizacyjnych, remontów i innych prac budowlanych jest ustawa o ochronie przyrody. Zgodnie z art. 52 ust. 1 tej ustawy, z uszczegółowionym zapisem §6 rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237), obowi ązuje zakaz zabijania, okaleczania, chwytania, niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych, niszczenia gniazd i innych schronie ń oraz umy ślnego płoszenia i niepokojenia oraz niszczenia ich siedlisk i ostoi. Przydatne publikacje na ten temat to np.: − „Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody”, P. Wyl ęgała, R. Jaros, R. Dzi ęciołowski, A. Kepel, R. Szkudlarek, R. Paszkiewicz, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”, − „Ptaki w budynkach. Remonty i docieplenia w zgodzie z przepisami ochrony przyrody”, K. Kus, M. Staniszek, P. Szczepaniak, SOS Stowarzyszenie Ochrony Sów.
85 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Wymienione publikacje dost ępne s ą w Internecie.
5.3.4. Przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne realizowane w gminie Kamionka Wielka
W gminie Kamionka Wielka, podobnie jak w pozostałych rejonach kraju, istnieje znaczny potencjał zaoszcz ędzenia energii cieplnej w budownictwie. Cho ć stan ochrony cieplnej budynków w naszym kraju systematycznie si ę polepsza, to jednak nadal wiele jest do zrobienia dla zmniejszenia zu życia energii i bardziej racjonalnego jej wykorzystania. Przeci ętne roczne zu życie energii na ogrzewanie w polskich budynkach mieszkalnych jest nawet dwukrotnie wy ższe w porównaniu z innymi krajami UE. Na terenie gminy Kamionka Wielka sukcesywnie realizowane s ą zadania z zakresu termomodernizacji obiektów u żyteczno ści publicznej. Zdecydowana wi ększo ść budynków gminnych została ju ż poddana termomodernizacji, polegaj ącej na dociepleniu ścian zewn ętrznych, dachów, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej.
Tabela 17. Zakres termomodernizacji budynków u żyteczno ści publicznej w gminie
Zakres wykonanych prac termomodernizacyjnych Lp. Rodzaj budynku Adres Wiek kotła Ocieplenie Ocieplenie Wymiana ścian dachu stolarki 1 Urz ąd Gminy Kamionka Wielka 5 tak tak tak > 10 lat 2 Ośrodek Zdrowia Kamionka Wielka 253 tak tak tak < 10 lat 3 Szkoła Podstawowa Jamnica 182 tak tak tak > 10 lat 4 Zespół Szkół Kamionka Wielka 154 tak tak tak > 10 lat 5 Zespół Szkół Kamionka Wielka 162 tak tak tak > 10 lat 6 Szkoła Podstawowa Królowa Polska 1 tak tak tak > 10 lat 7 Zespół Szkół Królowa Górna 16 tak tak tak > 10 lat 8 Szkoła Podstawowa Bogusza 13 tak tak tak < 10 lat 9 Zespół Szkół Mystków tak tak tak > 10 lat 10 Zespół Szkół Mszalnica 127 tak tak tak < 10 lat 11 Biblioteka Kamionka Wielka 154 tak tak tak > 10 lat 12 Remiza OSP Królowa Górna 216 tak tak tak < 10 lat Remiza OSP, 13 Mszalnica 166 nie nie tak > 10 lat Ośrodek Zdrowia 14 Remiza OSP Mystków 1 nie nie nie > 10 lat 15 Świetlica Bogusza tak tak tak > 10 lat 16 LKS Skalnik Kamionka Mała tak tak tak > 10 lat
źródło: Urz ąd Gminy Kamionka Wielka
86 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 86. Budynek Urz ędu Gminy Rys. 87. Budynek szkoły – Królowa Górna źródło: www.kamionkawielka.pl źródło: www.dzieci.kamionka.iap.pl
Rys. 88. Remiza OSP – Królowa Górna Rys. 89. Budynek szkoły w Mystkowie źródło: krolowa.osp.org.pl źródło: zspgm.w.interia.pl
Nale ży mie ć nadziej ę, że proces poprawy jako ści energetycznej budynków na terenie gminy Kamionka Wielka, b ędzie rozszerzony na budynki mieszkalne prywatnych wła ścicieli i kontynuowany w sposób stały i sukcesywny, gdy ż przynosi on wymierne oszcz ędno ści ciepła oraz kosztów ogrzewania i przygotowania ciepłej wody u żytkowej, a tak że wpływa na podniesienie komfortu u żytkowania obiektów. Szczegółowy zakres mo żliwych do przeprowadzenia prac termomodernizacyjnych jest aktualnie trudny do przewidzenia, gdy ż w znacznym stopniu zale ży on od mo żliwo ści finansowych. Szczególnie trudne jest prognozowanie zakresu prac termomodernizacyjnych w przypadku budownictwa indywidualnego. Cho ć obecnie obserwuje si ę stały wzrost zainteresowania wła ścicieli budynków działaniami daj ącymi oszcz ędno ści energii, takimi jak wymiana okien i drzwi, docieplenie przegród zewn ętrznych budynków, to jednak ilo ść termomodernizowanych budynków mieszkalnych mogłaby by ć zdecydowanie wi ększa. Wzrostowi liczby przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych realizowanych przez inwestorów
87 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
indywidualnych sprzyja ć mo że prowadzenie w gminie kampanii informacyjnej, wyjaśniaj ącej cele, zasady i korzy ści działa ń termomodernizacyjnych.
5.3.5. Planowane przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne
Zgodnie z Programem ochrony powietrza dla województwa małopolskiego przyj ętym uchwał ą Nr XLI/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 wrze śnia 2013 roku, gmina Kamionka Wielka została wskazana do realizacji gminnego programu ograniczenia niskiej emisji poprzez eliminacj ę niskosprawnych urz ądze ń zasilanych paliwami stałymi. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego przewiduje przeprowadzenie działa ń naprawczych w zakresie jako ści powietrza na terenie całego województwa. Tabela 18 przedstawia spodziewany efekt działa ń naprawczych w prognozie na rok 2015 oraz 2023 z uwzgl ędnieniem roku bazowego (2011) dla całego województwa.
Tabela 18. Zestawienie oczekiwanych efektów prowadzenia działa ń naprawczych w województwie małopolskim
Warto ść Warto ść Warto ść bazowa na Efekt działa ń naprawczych prognozowana na prognozowana na 2011 r. 2015 r. 2023 r.
Pył PM10 Mg/rok 31877,32 29285,55 22873,21
Pył PM2,5 Mg/rok 27352,10 24945,60 19656,65
Benzo(a)pirenu Mg/rok 10,735 9,552 6,641
źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
W Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego przypisano wymagane efekty ekologiczne działa ń naprawczych w gminie Kamionka Wielka (Tabela 19, Tabela 20).
Tabela 19. Efekt ekologiczny - eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe
W latach 2013-2015 [Mg/rok] Łącznie do 2023 r. [Mg/rok]
PM10 PM2,5 BaP SO 2 CO 2 PM10 PM2,5 BaP SO 2 CO 2
3,18 3,13 0,002 7,75 401,72 14,32 14,13 0,01 34,88 1 807,73
źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
88 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 20. Wymagany efekt ekologiczny - rozbudowa sieci gazowych
W latach 2013-2015 [Mg/rok] Łącznie do 2023 r. [Mg/rok]
PM10 PM2,5 BaP SO 2 CO 2 PM10 PM2,5 BaP SO 2 CO 2
1,90 1,87 0,00 4,23 179,45 8,54 8,41 0,00 19,02 807,51
źródło: Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
W celu spełnienia wymaga ń dotycz ących osi ągni ęcia efektu ekologicznego wyznaczonego dla gminy Kamionka Wielka, opracowano dla gminy Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). W PGN okre ślono list ę zada ń, maj ących na celu popraw ę efektywno ści energetycznej oraz redukcj ę emisji dwutlenku w ęgla na obszarze gminy Kamionka Wielka (Tabela 21). Redukcja zu życia energii finalnej w wyniku realizacji planowanych działa ń wynosi 11 896 GJ/rok, za ś ograniczenie emisji CO 2 3 658 Mg/rok.
Tabela 21. Zadania przewidziane do realizacji w okresie obj ętych PGN
Szacowany Szacowana Szacowana koszt oszcz ędno ść redukcja Lp. Nazwa zadania Opis zadania realizacji energii emisji CO 2 [PLN] [GJ/rok] [Mg CO 2/rok] Termomodernizacja dwóch budynków u żyteczno ści publicznej, nie Termomodernizacja podlegaj ących budynków wcze śniejszym działaniom 1. 100 000 540 30 użyteczno ści termomodernizacyjnymi: publicznej budynek remizy OSP i Ośrodka Zdrowia w Mszalnicy, budynek remizy OSP Mystkowie Wymiana kotłów gazowych Modernizacja źródeł starszych ni ż 10 lat, w 12 ciepła w budynkach obiektach użyteczno ści 2. 1 000 000 1 980 110 użyteczno ści publicznej na kotły gazowe publicznej kondensacyjne lub gazowe pompy ciepła Wsparcie finansowe, w postaci bezzwrotnego Modernizacja źródeł dofinansowania lub ciepła dla systemu niskooprocentowanej 3. ogrzewczego w 1 000 000 8 850 3 470 po życzki, wymiany budynkach istniej ących kotłów mieszkalnych węglowych na kotły gazowe lub kotły na biomas ę Odnawialne źródła Monta ż ogniw PV i/lub energii w budynkach kolektorów słonecznych w 4. 500 000 263 24 użyteczno ści budynkach u żyteczno ści publicznej publicznej
89 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Szacowany Szacowana Szacowana koszt oszcz ędno ść redukcja Lp. Nazwa zadania Opis zadania realizacji energii emisji CO 2 [PLN] [GJ/rok] [Mg CO 2/rok] Udział w programie „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii Wspieranie Prosument - linia rozproszonych, 5. dofinansowania z 500 000 263 24 odnawialnych źródeł przeznaczeniem na zakup i energii monta ż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii” Działania Nauka poprzez realizacj ę edukacyjne dzieci i programów edukacyjnych młodzie ży ze szkół i dotycz ących redukcji niskiej brak brak 6. 0 przedszkoli na emisji, popularyzacji oszacowania oszacowania terenie gminy Biały zachowa ń proekologicznych Bór RAZEM 3 100 000 11 896 3 658
źródło: Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Kamionka Wielka
5.4. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA DO ROKU 2029
Prognozowane zapotrzebowanie na ciepło na danym terenie zale ży od liczby ludno ści oraz zmian z zakresie budownictwa, i to zarówno pod wzgl ędem wielko ści zasobów budowlanych, jak i ich jako ści energetycznej. Prognoza zapotrzebowania mocy i energii cieplnej ma charakter szacunkowy i opiera si ę na danych statystycznych oraz wska źnikach energetycznych.
5.4.1. Zało żenia
− Aktualne zapotrzebowanie mocy cieplnej okre ślono na poziomie 35 780 kW. − Aktualne zapotrzebowanie na ciepło oszacowano na 288 540 GJ/rok. − Aktualne zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) wynosi 497 100 GJ/rok. − Według stanu na koniec 2013 roku gmin ę Kamionka Wielka zamieszkiwało 10 026 osób, za ś aktualna liczba ludno ści wynosi 10 154. − Liczb ę ludno ści w gminie w roku 2029 oszacowano na 10 755 osób. Oznacza to wzrost liczby mieszka ńców o 7.3% w stosunku do 2013 roku. − Bior ąc pod uwag ę korzystn ą prognoz ę demograficzn ą, zało żono stały rozwój gminy, wynikaj ący równie ż z wyj ątkowych walorów turystyczno-rekreacyjnych.
90 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− Prognozowany przyrost powierzchni mieszkalnej na terenie gminy do roku 2029 wyniesie 28 000 m2 (przyrost o 12.6%), za ś powierzchni niemieszkalnej – 6 600 m2 (Tabela 22).
Tabela 22. Zestawienie podstawowych parametrów charakteryzuj ących rozwój gminy
Okres Wyszczególnienie j.m. razem do 2015÷2019 2020÷2024 2026÷2029 2029 roku przyrost liczby mieszka ńców osoby 321 253 143 717 przyrost powierzchni mieszkalnej m2 8500 10500 9000 28000 przyrost powierzchni niemieszkalnej m2 2000 2500 2100 6600
5.4.2. Wymagania dotycz ące oszcz ędno ści energii w budynkach
Wymagania dotycz ące oszcz ędno ści energii w budynkach okre ślone s ą w Rozporz ądzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2013 poz. 926). Poni ższej (Tabela 23, Tabela 24) przedstawiono wymagania odno śnie granicznych warto ści wska źnika jednostkowego zapotrzebowania energii pierwotnej oraz maksymalnych warto ści współczynników przenikania ciepła przegród (Tabela 25, Tabela 26).
Tabela 23. Maksymalne warto ści wska źnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody u żytkowej
Cz ąstkowe maksymalne warto ści wska źnika EP H+W na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania Rodzaj budynku ciepłej wody u żytkowej [kWh/(m 2rok)]
od 1.01.2014 od 01.01.2017 od 01.01.2021 *
Budynki mieszkalne jednorodzinne 120 95 70
Budynki mieszkalny wielorodzinne 105 85 65
Budynki zamieszkania zbiorowego 95 85 75
Budynki opieki zdrowotnej 390 290 190
Budynki użyteczno ści publicznej pozostałe 65 60 45
Budynki gospodarcze, magazynowe i produkcyjne 110 90 70
* Od 1 stycznia 2019 r. - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą.
91 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 24. Maksymalne warto ści wska źnika EP na potrzeby chłodzenia
Cz ąstkowe maksymalne warto ści wska źnika ∆EP C na 2 * Rodzaj budynku potrzeby chłodzenia [kWh/(m rok)] od 1.01.2014 od 01.01.2017 od 01.01.2021 **
Budynki mieszkalne 10 ∙ A fC /A f 10 ∙ A fC /A f 5 ∙ A fC /A f Budynki zamieszkania zbiorowego
Budynki użyteczno ści publicznej 25 ∙ A fC /A f 25 ∙ A fC /A f 25 ∙ A fC /A f Budynki gospodarcze, magazynowe i produkcyjne
2 2 Af - powierzchnia u żytkowa ogrzewana [m ], A f,C - powierzchnia u żytkowa chłodzona [m ] * 2 Je żeli budynek posiada instalacj ę chłodzenia, w przeciwnym przypadku ∆EP C = 0 kWh/(m rok) ** Od 1.01.2019 r. – w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne i b ędących ich własno ści ą
Tabela 25. Warto ści współczynnika przenikania ciepła U C(max) przegród zewn ętrznych
U [W/(m 2K)] Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu C(max) od 1.01.2014 od 1.01.2017 od 1.01.2021 * Ściany zewn ętrzne
przy t i ≥ 16°C 0.25 0.23 0.20
przy 8°C ≤ t i < 16°C 0.45 0.45 0.45
przy t i < 8°C 0.90 0.90 0.90 Ściany wewn ętrzne przy ∆t ≥ 8°C oraz oddzielaj ące pomieszczenia ogrzewane i 1.00 1.00 1.00 od klatek schodowych i korytarzy
przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0.30 0.30 0.30 Ściany przyległe do szczelin dylatacyjnych o szerokości do 5 cm, trwale zamkni ętych i wypełnionych izolacj ą 1.00 1.00 1.00 ciepln ą na gł ęboko ści co najmniej 20 cm powy żej 5 cm 0.70 0.70 0.70 Ściany nieogrzewanych kondygnacji podziemnych bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń Dachy, stropodachy i stropy pod nieogrzewanym poddaszami lub nad przejazdami
przy t i ≥ 16°C 0.20 0.18 0.15
przy 8°C ≤ t i < 16°C 0.30 0.30 0.30
przy t i < 8°C 0.70 0.70 0.70 Podłogi na gruncie
przy t i ≥ 16°C 0.30 0.30 0.30
przy 8°C ≤ t i < 16°C 1.20 1.20 1.20
przy t i < 8°C 1.50 1.50 1.50 Stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanym i zamkni ętymi przestrzeniami podpodłogowymi
przy t i ≥ 16°C 0.25 0.25 0.25
przy 8°C ≤ t i < 16°C 0.30 0.30 0.30
przy t i < 8°C 1.00 1.00 1.00
92 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Stropy nad ogrzewanymi kondygnacjami podziemnymi i mi ędzykondygnacyjne przy ∆t ≥ 8°C oraz oddzielaj ące pomieszczenia ogrzewane i 1.00 1.00 1.00 od klatek schodowych i korytarzy
przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0.25 0.25 0.25 * od 1.01.2019 - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą
Tabela 26. Warto ści współczynnika przenikania ciepła U max okien i drzwi
Współczynnik przenikania ciepła U [W/(m 2K)] Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewn ętrzne (max) od 1.01.2014 od 1.01.2017 od 1.01.2021 * Okna (za wyj ątkiem okien połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne
przy t i ≥ 16°C 1.3 1.1 0.9
przy t i < 16°C 1.8 1.6 1.4 Okna połaciowe
przy t i ≥ 16°C 1.5 1.3 1.1
przy t i < 16°C 1.8 1.6 1.4 Okna w ścianach wewn ętrznych
przy ∆ti ≥ 8°C 1.5 1.3 1.1
przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od 1.5 1.3 1.1 nieogrzewanego Drzwi Drzwi w przegrodach zewn ętrznych lub w przegrodach miedzy pomieszczeniami ogrzewanymi 1.7 1.5 1.3 i nieogrzewanymi Okna i drzwi pomieszcze ń nieogrzewanych Okna i drzwi zewn ętrzne w przegrodach bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń zewn ętrznych pomieszcze ń nieogrzewanych * od 1.01.2019 - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą
5.4.3. Scenariusze okre ślaj ące prognozowanie zapotrzebowanie ciepła
Uwzgl ędniaj ąc powy ższe zało żenia rozpatrzono trzy scenariusze okre ślaj ące przyszłe zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy Kamionka Wielka. Scenariusz nr I – zaniechania W tym wariancie rozwoju gminy zakłada si ę zachowanie aktualnej struktury zaopatrzenia w ciepło. Przyjmuje si ę, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie jedynie w minimalnym zakresie, wynikaj ącym z bie żą cych potrzeb indywidualnych odbiorców (np. wymiana okien), za ś ograniczona modernizacja istniej ących źródeł ciepła prowadzona b ędzie bez udziału OZE.
93 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej W tym scenariuszu przewiduje si ę, że b ędzie przeprowadzona kompleksowa termomodernizacja istniej ących budynków, modernizacja źródeł ciepła z optymalnym wykorzystaniem no śników energii oraz stopniowe wprowadzenie (odpowiednio do istniej ących warunków) odnawialnych źródeł energii. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym znaczna ich cz ęść wznoszona b ędzie w najwy ższej jako ści energetycznej. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej W tym scenariuszu przewiduje si ę, że b ędzie przeprowadzona ograniczona termomodernizacja istniej ących zasobów. To zało żenie wynika z faktu, że zdecydowana wi ększo ść budynków na terenie gminy to budynki indywidualne i proces termomodernizacji będzie przebiegał w zale żno ści od mo żliwo ści finansowych ich wła ścicieli. Prowadzona będzie modernizacja źródeł ciepła z optymalnym wykorzystaniem no śników energii oraz stopniowe wprowadzenie (odpowiednio do istniej ących warunków) odnawialnych źródeł energii. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym cz ęść z nich wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. W ka żdym z wariantów zało żono, że nast ąpi wzrost zapotrzebowania na ciepł ą wod ę użytkow ą oraz wzrost zapotrzebowania na ciepło na cele bytowe, co b ędzie wynikiem wzrostu liczby mieszka ńców oraz rozwoju usług turystyczno-rekreacyjnych świadczonych na obszarze gminy.
5.4.4. Scenariusz nr I – zaniechania
Okre ślaj ąc potrzeby cieplne gminy Kamionka Wielka w tym wariacie jej rozwoju zało żono, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie jedynie w minimalnym, praktycznie pomijalnym zakresie. Również nie b ędzie realizowana modernizacja istniej ących źródeł ciepła, w tym nie b ędą one zast ępowane odnawialnymi źródłami energii.
94 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy musz ą by ć wznoszone zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, w tym musz ą spełnia ć wymagania zwi ązane z oszcz ędno ści ą energii. Aktualne Warunki Techniczne okre ślaj ą, że budynek musi spełnia ć wymagania zarówno w zakresie warto ści wska źnika zapotrzebowania na nieodnawialn ą energi ę pierwotn ą EP (Tabela 23, Tabela 24), jak równie ż w zakresie izolacyjno ści przegród (Tabela 25, Tabela 26). Przyjmuj ąc współczynnik nieodnawialnej energii pierwotnej na poziomie 1.1 (w ęgiel kamienny, gaz ziemny, olej opałowy) oraz średnie sprawno ści instalacji, oszacowano zapotrzebowania energii u żytkowej dla nowych budynków, zmniejszaj ące si ę stopniowo do roku 2021: − budynki mieszkalne jednorodzinne od 90 do 50 kWh/(m2∙rok), − budynki u żyteczno ści publicznej od 50 do 35 kWh/(m 2∙rok), − budynki przemysłowe od 80 do 50 kWh/(m 2∙rok). Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla scenariusza I (Tabela 27).
Tabela 27. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr I – zaniechania
wyszczególnienie j.m. 2015÷2019 2020÷2024 2025÷2029 razem przyrost powierzchni mieszkalnej m2 8 500 10 500 9 000 28 000 przyrost zapotrzebowania na moc kW 510 526 360 1 396 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 2 755 2 647 1 620 7 021 przyrost powierzchni niemieszkalnej m2 2 000 2 500 2 100 6 600 przyrost zapotrzebowania na moc kW 140 139 88 367 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 655 693 478 1 825 przyrost zapotrzebowania na moc – kW 35 43 37 115 c.w.u. i cele bytowe przyrost zapotrzebowania na energi ę – GJ/rok 740 910 780 2 430 c.w.u. i cele bytowe przyrost zapotrzebowania na moc kW 685 709 485 1 879 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 4 150 4 249 2 878 11 276
W przypadku realizacji Scenariusza nr 1 wzrost zapotrzebowania na moc ciepln ą w gminie Kamionka Wielka wyniósłby 5.3%, za ś zapotrzebowania na ciepło – 3.90%. W tym wariancie w 2029 roku zapotrzebowanie mocy cieplnej wyniosłoby 37 660 kW, za ś zapotrzebowanie ciepła – 299 820 GJ .
95 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Dla Scenariusza nr 1 zało żono równie ż zaniechanie modernizacji istniej ących źródeł ciepła, w zwi ązku z czym zmiana struktury zu życia paliw na terenie gminy wynikałaby jedynie z realizacji nowych inwestycji, które zasilane byłby w wi ększym stopniu, ni ż ma to miejsce w obiektach istniej ących, gazem ziemnym, za ś nowo budowane instalacje ogrzewcze charakteryzowałyby si ę wy ższ ą sprawno ści ą. Zakładaj ąc realizacj ę Scenariusza nr 1 zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie na terenie gminy Kamionka Wielka w 2029 roku wzrosłoby do warto ści 539 600 GJ/rok . Oznacza to wzrost zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą o 8.5%. Struktur ę zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie dla Scenariusza nr 1 pokazano poni żej (Tabela 28).
Tabela 28. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą dla Scenariusza nr I w 2029 roku
Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Zu życie paliw paliwie (energi ę pierwotn ą) [GJ/rok] węgiel 274 700 12 280 t/rok biomasa 192 500 15 040 t/rok gaz ziemny 51 400 1 490 tys. m 3/rok gaz płynny 12 000 250 t/rok energia elektryczna 9 000 2 500 MWh/rok razem 539 600 -
50.9% 1.7% 2.2%
9.5%
35.7%
węgiel biomasa gaz ziemny gaz płynny energia elektryczna
Rys. 90. Struktura paliw w bilansie cieplnym gminy w 2029 roku – Scenariusz I
96 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
5.4.5. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej
Analizuj ąc zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla tego scenariusza zało żono, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie w sposób kompleksowy, obejmuj ąc w szerokim zakresie budynki indywidualne. Przyj ęto, i ż modernizacja istniej ących źródeł ciepła realizowana b ędzie przy zało żeniu optymalnego wykorzystania no śników energii oraz przewidziano wprowadzenie w istotnym zakresie odnawialnych źródeł energii. Zało żono, że nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone będą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym znaczna ich cz ęść wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla Scenariusza nr II (Tabela 29).
Tabela 29. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr II – maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej
wyszczególnienie j.m. 2015÷2019 2020÷2024 2025÷2029 razem przyrost powierzchni mieszkalnej m2 8 500 10 500 9 000 28 000 przyrost zapotrzebowania mocy kW 461 492 360 1 313 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 2 341 2 362 1 570 6 273 przyrost powierzchni niemieszkalnej m2 2 000 2 500 2 100 6 600 przyrost zapotrzebowania mocy kW 123 130 88 341 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 595 656 478 1 729 przyrost zapotrzebowania na moc – kW 35 43 37 115 przygotowanie c.w.u. przyrost zapotrzebowania na energi ę - GJ/rok 740 910 780 2 430 przygotowanie c.w.u. spadek zapotrzebowania w wyniku kW -1 790 -1 074 -537 -3 401 realizacji przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych GJ/rok -10 100 -5 555 -2 020 -17 675 przyrost zapotrzebowania na moc kW -1 171 -409 -52 -1 633 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok -6 424 -1 627 808 -7 243
W przypadku realizacji Scenariusza nr II spadek zapotrzebowania na moc ciepln ą wyniósłby 4.6%, za ś zapotrzebowania na ciepło o 2.5%. Zapotrzebowanie mocy cieplnej w 2029 roku wyniosłoby około 34 150 kW, za ś zapotrzebowanie ciepła – 281 300 GJ .
97 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W wyniku intensywnej modernizacji istniej ących źródeł ciepła oraz szerokiego stosowania w nowych obiektach rozwi ąza ń proekologicznych, zmianie ulegnie struktura zu życia paliw. Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie w 2029 roku spadłoby do około 461 200 GJ/rok , co oznacza to spadek o 7.8%. Struktur ę zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie dla Scenariusza nr II pokazano poni żej (Tabela 30, Rys. 91).
Tabela 30. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą dla Scenariusza nr II w 2029 roku
Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Zu życie paliw paliwie (energi ę pierwotn ą) [GJ]
węgiel 159 400 7 130 t/rok
biomasa 184 100 14 380 t/rok
gaz ziemny 82 500 2 400 tys. m 3/rok
gaz płynny 3 800 80 t/rok
energia elektryczna 8 900 2 470 MWh/rok
OZE bez biomasy 22 500 -
razem 461 200 -
39.9%
34.6%
4.9% 17.9% 1.9% 0.8%
węgiel biomasa gaz ziemny gaz płynny energia elektryczna OZE
Rys. 91. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą wg Scenariusza nr II w 2029 roku
98 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
5.4.6. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej
Analizuj ąc zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla Scenariusza nr III przyj ęto, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie w sposób kompleksowy w przypadku obiektów u żyteczno ści publicznej. W przypadku budynków indywidualnych proces termomodernizacji uzale żniony b ędzie od mo żliwo ści finansowych wła ścicieli, jednak przy zało żeniu znacznego wykorzystania ró żnych form dofinansowania (por. 5.3.2). Modernizacja istniej ących źródeł ciepła realizowana b ędzie przy zało żeniu optymalnego wykorzystania no śników energii. Przewiduje si ę wprowadzenie w mo żliwie szerokim zakresie odnawialnych źródeł energii. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym ich cz ęść wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla scenariusza III (Tabela 31).
Tabela 31. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej
wyszczególnienie j.m. 2015÷2019 2020÷2024 2025÷2029 razem przyrost powierzchni mieszkalnej m2 8 500 10 500 9 000 28 000 przyrost zapotrzebowania mocy kW 475 503 360 1 339 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 2 479 2 458 1 589 6 526 przyrost powierzchni niemieszkalnej m2 2 000 2 500 2 100 6 600 przyrost zapotrzebowania mocy kW 128 132 88 348 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok 614 668 478 1 760 przyrost zapotrzebowania na moc – kW 35 43 37 115 przygotowanie c.w.u. przyrost zapotrzebowania na energi ę - GJ/rok 740 910 780 2 430 przygotowanie c.w.u. spadek zapotrzebowania w wyniku kW -895 -608 -313 -1 816 realizacji przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych GJ/rok -5 771 -4 040 -1 731 -11 542 przyrost zapotrzebowania na moc kW -256 71 172 -14 przyrost zapotrzebowania na energi ę GJ/rok -1 937 -3 1 115 -825
99 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W przypadku realizacji Scenariusza nr III w ci ągu 15 lat zapotrzebowania na moc i ciepło praktycznie nie ulegn ą zmianie. Zapotrzebowanie mocy cieplnej wyniesie 35 770 kW, natomiast zapotrzebowanie ciepła – 287 710 GJ/rok . Realizacja Scenariusza nr III poci ąga za sob ą zmian ę struktury zu życia paliw na terenie gminy. Zakłada si ę modernizacj ę istniej ących źródeł ciepła z zastosowaniem OZE. Równie ż w nowych budynkach wznoszonych na terenie gminy stosowane b ędą w mo żliwie szerokim zakresie odnawialne źródła energii. Przewiduje si ę, że przy realizacji nowych inwestycji mieszkaniowych stosowane b ędą kolektory słoneczne oraz pompy ciepła, zarówno do przygotowania ciepłej wody użytkowej, jak i na potrzeby grzewcze. Do ogrzewania budynków u żyteczno ści publicznej wykorzystywana b ędzie w mo żliwie szerokim zakresie energia ze spalania biomasy. W uzasadnionych przypadkach realizowane b ędą rozwi ązania kogeneracyjne (CHP – ang. Combined Heat Power ), pozwalaj ące wytwarza ć jednocze śnie energi ę elektryczn ą i mechaniczn ą lub ciepln ą, oraz trigeneracyjne (jednoczesna produkcja ciepła, chłodu i energii elektrycznej). Szersze wykorzystanie gazu ziemnego na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej spowoduje osi ąganie wy ższych warto ści sprawno ści instalacji, a co za tym idzie ograniczenie zu życia paliw. W przypadku realizacji Scenariusza nr III zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie na terenie gminy Kamionka Wielka w 2029 roku zmniejszy si ę o 2.4% i b ędzie równe około 485 400 GJ . Struktur ę zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie dla Scenariusza nr III pokazano poni żej (Tabela 32, Rys. 91).
Tabela 32. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą dla Scenariusza nr III w 2029 r.
Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Zu życie paliw paliwie (energi ę pierwotn ą) [GJ]
węgiel 213 300 9 540 t/rok
biomasa 170 500 13 320 t/rok
gaz ziemny 67 000 1 950 tys. m 3/rok
gaz płynny 7 900 170 t/rok
energia elektryczna 9 400 2 610 MWh/rok
OZE bez biomasy 17 300 -
razem 485 400 -
100 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
43.9%
35.1% 3.6% 1.9% 1.6%
13.8%
węgiel biomasa gaz ziemny gaz płynny energia elektryczna OZE
Rys. 92. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą wg Scenariusza nr III w 2029 roku
Wszystkie trzy scenariusze s ą mo żliwe do realizacji na terenie gminy Kamionka Wielka, jednak za najbardziej prawdopodobny uznaje si ę Scenariusz Nr III. Scenariusz nr I oznacza stagnacj ę, która nie jest uzasadniona oczekiwanym rozwojem gminy oraz potencjalnymi mo żliwo ściami uzyskania dofinansowania działa ń proefektywno ściowych. Scenariusz nr II, jakkolwiek najkorzystniejszy z punktu widzenia poprawy efektywno ści energetycznej, wymaga stosunkowo du żych nakładów finansowych, co mo że przekroczy ć mo żliwo ści gminy i jej mieszka ńców. Scenariusz nr III pomimo ograniczenia zakresu prac modernizacyjnych w stosunku do Scenariusza nr II, prowadzi jednak do ograniczenia zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą oraz wzrostu udziału OZE w bilansie energetycznym gminy. W tym scenariuszu wzrost zapotrzebowania ciepła, wynikaj ący z rozwoju gminy, ma by ć w znacznym stopniu zrekompensowany konsekwentnie prowadzonymi pracami termomodernizacyjnymi oraz coraz wy ższym standardem energetycznym nowo wznoszonych budynków. Zapotrzebowanie na ciepło w perspektywie 15 lat dla rekomendowanego scenariusza okre ślono z uwzgl ędnieniem takich czynników jak rozwój budownictwa mieszkaniowego,
101 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
inwestycje w sektorze usług, konsekwentna realizacji programów termomodernizacji oraz innych działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia zu życia ciepła w istniej ących obiektach Oceniaj ąc zapotrzebowanie na ciepło do celów grzewczych dla nowych inwestycji na terenie gminy z oczywistych wzgl ędów przyj ęto, że nowe obiekty b ędą budynkami wznoszonymi zgodnie z przepisami prawa. Oznacza to, że w przypadku domów jednorodzinnych bez instalacji chłodzenia, maksymalny wska źnik jednostkowego zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą EP do roku 2017 nie b ędzie wi ększy od 120 kWh/(m 2⋅rok), do roku 2021 nie będzie wi ększy ni ż 95 kWh/(m 2⋅rok), za ś po roku 2021 nie przekroczy 70 kWh/(m 2⋅rok). W przypadku budynków u żyteczno ści publicznej wska źnik ten nie mo że przekracza ć odpowiednio 65 kWh/(m 2⋅rok), 60 kWh/(m 2⋅rok) i 45 kWh/(m 2⋅rok). W przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą termin wprowadzenia ostatniej, najbardziej restrykcyjnej warto ści wska źnika EP przesuni ęty jest na rok 2019. Ponadto zało żono, że około 20% nowych obiektów wzniesionych zostanie w najwy ższej jako ści energetycznej. Oznacza to maksymaln ą warto ść wska źnika EP równ ą 60÷70 kWh/(m 2⋅rok) dla domu jednorodzinnego, 33÷158 kWh/(m 2⋅rok) dla budynku użyteczno ści publicznej (wy ższe warto ści dotycz ą budynków z instalacj ą chłodzenia).
102 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
6. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE
6.1. SYSTEM GAZOWNICZY GMINY KAMIONKA WIELKA
Gaz sieciowy jest obecnie jednym z podstawowych no śników energetycznych przyjaznych dla środowiska, znajduj ących coraz szersze zastosowanie. U żywany jest przede wszystkim na potrzeby bytowe, grzewcze i przemysłowe. W coraz wi ększym zakresie gaz wykorzystywany jest jako alternatywny rodzaj paliwa stosowany w kotłowniach produkuj ących ciepło, wypieraj ąc paliwa stałe, charakteryzuj ące si ę w procesie spalania wysokim stopniem emisji szkodliwych zwi ązków do środowiska naturalnego. Ma to miejsce szczególnie na terenach, gdzie brak jest scentralizowanych źródeł ciepła. Na terenie powiatu nowos ądeckiego rol ę operatora systemu dystrybucyjnego pełni Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Tarnowie Zakład w Ja śle. Jako Operator Systemu Dystrybucyjnego zapewnia dostaw ę gazu ziemnego do ponad 1.4 miliona odbiorców indywidualnych i przemysłowych. Na terenie Oddziału w Tarnowie obsług ą klienta, eksploatacj ą i rozbudow ą sieci zajmuj ą si ę Zakłady zlokalizowane w: Ja śle, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Rzeszowie i Sandomierzu. PSG sp. z o. o. Oddział w Tarnowie prowadzi działalno ść na terenie czterech województw Polski południowo-wschodniej: małopolskiego, podkarpackiego, świ ętokrzyskiego i lubelskiego. Obszar ten nale ży do najbardziej zgazyfikowanych rejonów kraju (74%, przy średniej krajowej 41%). Główn ą działalno ści ą jest przesył paliw gazowych prowadzony w oparciu o koncesj ę PPG. Obecnie realizacja usługi dystrybucyjnej prowadzona jest w oparciu o Taryf ę nr 2 dla usług dystrybucji paliw gazowych i usług regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego zatwierdzon ą Decyzj ą Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki nr DRG-4212- 28(8)/2014/22378/Il/AlK/KGa z dnia 18.06.2014 i obowi ązuj ącą od 1 sierpnia 2014 r. Taryfa nr 2 umo żliwia dokonywanie rozlicze ń za świadczone usługi w jednostkach energii (kWh). Zakład w Ja śle swoj ą działalno ści ą obejmuje cz ęść województwa podkarpackiego – powiaty: bieszczadzki, brzozowski, jasielski, kro śnie ński, leski, sanocki, oraz cz ęść województwa małopolskiego – powiaty: gorlicki, limanowski (bez gminy Niedźwied ź i Mszana Dolna), nowos ądecki. W strukturach Zakładu działa siedem Rejonów Dystrybucji Gazu w Gorlicach, Ja śle, Kro śnie, Krynicy, Limanowej, Nowym S ączu i Sanoku oraz trzy Punkty Dystrybucji Gazu w Brzozowie, Grybowie i Rymanowie. Ponadto Zakład w Ja śle obsługuje w niewielkim
103 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
zakresie na granicy z s ąsiednimi Zakładami tereny nast ępuj ących powiatów: boche ńskiego, brzeskiego, my ślenickiego, tarnowskiego, d ębickiego, przemyskiego, rzeszowskiego i strzy żowskiego. Łączna długo ść sieci gazowej w obr ębie działalno ści Zakładu w Ja śle wynosi ponad 8037 km w tym sieci gazowej niskiego ci śnienia ponad 1426 km, sieci gazowej średniego ci śnienia ponad 6292 km, sieci gazowej podwy ższonego ci śnienia 0.181 km oraz sieci gazowej wysokiego ci śnienia ponad 318 km. Łączna długo ść przył ączy gazowych wynosi ponad 4322 km. Na terenie działalno ści Zakładu w Ja śle zgazyfikowanych jest 20 miast oraz 524 wioski w 60 zgazyfikowanych gminach. W celu zapewnienia dostaw gazu do wszystkich odbiorców zasilanych z sieci gazowej eksploatowanych jest na terenie działalno ści Zakładu w Ja śle 81 stacji gazowych I-go stopnia (w tym dwie stacje w ęzłowe) oraz 137 stacje gazowe II-go stopnia. Dostarczany do odbiorców gaz ziemny to gaz systemowy (normowany) wg PN-C- 04753 grupy E. Teren Gminy Kamionka Wielka b ędący w obszarze działania Zakładu w Ja śle obsługiwany jest przez Rejon Dystrybucji Gazu w Krynicy zlokalizowany przy ul. Stara Droga 30, natomiast w Grybowie przy ul. Kochanowskiego 3 zlokalizowany jest Punkt Dystrybucji Gazu. System gazowniczy zasilaj ący teren Gminy Kamionka Wielka składa si ę z sieci gazowych wysokiego i średniego ci śnienia. Sie ć gazowa rozdzielcza na terenie Gminy Kamionka Wielka gwarantuje pewno ść i niezawodno ść dostaw gazu do wszystkich zasilanych odbiorców. Stacja gazowa redukcyjno pomiarowe I-go stopnia Ptaszkowa zlokalizowana na terenie Gminy Grybów stanowi główne źródło zasilania gazem ziemny dla Gminy Kamionka Wielka. Stacja ta zasilana jest z gazoci ągów wysokiego ci śnienia DN200 PN 2.5 MPa relacji Siołkowa - Pi ątkowa . Istniej ący system gazowniczy na terenie Gminy Kamionka Wielka zapewnia w 100% obecne zapotrzebowanie na paliwo gazowe istniej ących odbiorców, posiada równie ż rezerwy przepustowo ści umo żliwiaj ące zarówno rozbudow ę systemu sieci rozdzielczej jak równie ż przył ączanie nowych odbiorców do istniej ących gazoci ągów dystrybucyjnych (Rys. 93). Stan sieci gazowych na terenie Gminy Kamionka Wielka jest zadowalaj ący co zapewnia bezpiecze ństwo zarówno dostaw gazu jak równie ż bezpiecze ństwo publiczne. Zagro żenia wyst ępuj ące w sytuacjach awaryjnych s ą likwidowane przez słu żby Pogotowia Gazowego pełni ącego całodobow ą słu żbę.
104 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
le ś ionka Wielka Wielka ionka w Tarnowie Zakład w Ja ródło: Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Rys. 93. Schemat sieci gazowej na terenie Rys.gminy gazowej sieci 93. Kam Schemat ź
Na Rys. 93 kolorem czerwonym zaznaczono gazoci ągi wysokiego ci śnienia oraz stacje gazowe I-go stopnia, natomiast kolorem zielonym zaznaczono gazoci ągi średniego ci śnienia oraz stacje gazowe II-go stopnia.
105 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Gaz dostarczany bezpo średnio do odbiorców na terenie Gminy Kamionka Wielka, rozprowadzany jest za pomoc ą sieci gazowych średniego ci śnienia natomiast redukcja ci śnienia gazu do ci śnienia niskiego (wymaganego w miejscu dostawy dla odbiorcy) nast ępuje na indywidualnych układach redukcyjno-pomiarowych zlokalizowanych u odbiorców na przył ączach gazowych. Obszar Gminy Kamionka Wielka zgazyfikowany jest w niemal że w 100% natomiast na obszarach gdzie powstaje nowa zabudowa b ądź inne obiekty handlowe, usługowe lub przemysłowe system gazowniczy mo że by ć rozbudowywany w miar ę potrzeb przy zało żeniu, że spełnione b ędą warunki opłacalno ści ekonomicznej takie rozbudowy. Łączna długo ść sieci gazowej średniego ci śnienia na terenie Gminy Kamionka Wielka wynosi ponad 90 km, w tym sieci gazowej średniego ci śnienia ponad 89 km i sieci gazowej wysokiego ci śnienia ponad 1 km. Łączna długo ść przył ączy gazowych wynosi ponad 61 km i jest to ponad 1200 sztuk przył ączy. Szczegółowe przedstawienie długo ści sieci gazowych oraz długo ści i ilo ści przył ączy gazu w latach 2008÷2013 zwierają Tabela 33 oraz .
Tabela 33. Zestawienie sieci gazowej na terenie gminy Kamionka Wielka
Długo ść gazoci ągów bez czynnych przył ączy gazowych [m]
wg podziału na ci śnienia wysokie średnie podwy ższone Lata (powy żej ogółem niskie (powy żej średnie 1,6 MPa (do 10 kPa 10 kPa (powy żej do 10MPa wł ącznie) do 0,5 MPa 0,5 MPa do 1,6 wł ącznie) wł ącznie) MPa wł ącznie) przesyłowe 2013 90924 0 89764 0 1160
2012 89830 0 88670 0 1160
2011 89448 0 88288 0 1160
2010 89532 0 88372 0 1160
2009 89003 0 87843 0 1160
2008 88909 0 87749 0 1160
źródło: Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Tarnowie Zakład w Ja śle
106 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 34. Zestawienie przył ączy gazowych na terenie gminy Kamionka Wielka
Czynne przył ącza gazowe
wg podziału na ci śnienia wg podziału na ci śnienia cznie) cznie) cznie) cznie) cznie) cznie) ą ą ą ą
Lata ogółem MPa0,5 ej ogółem MPa0,5 ej cznie) cznie) cznie) cznie) szone szone szone ż ż ą ą ą ą ż ż w tym:w rednie rednie niskie niskie ś ś wysokie wysokie wysokie ej 10 kPa do 0,5 do kPa 10 ej 0,5 do kPa 10 ej ej 1,6 MPa do 10 do MPa 1,6 ej 10 do MPa 1,6 ej ż ż ż ż podwy podwy MPa wł MPa wł MPa wł MPa wł (do 10 kPa (do10 wł kPa (do10 wł do 1,6 MPa wł MPa do 1,6 wł MPa do 1,6 do budynków mieszkalnych mieszkalnych do budynków (powy (powy rednie (powy rednie (powy rednie (powy (powy ś ś
w sztukach w metrach 2013 1203 1164 0 1203 0 0 61128 0 61128 0 0 2012 1170 1132 0 1170 0 0 60429 0 60429 0 0 2011 1145 1108 0 1145 0 0 59912 0 59912 0 0 2010 1151 1112 0 1151 0 0 60169 0 60169 0 0 2009 1136 1099 0 1136 0 0 59654 0 59654 0 0 2008 1127 0 1127 0 0 59414 0 59414 0 0
źródło: Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Tarnowie Zakład w Ja śle
W przypadku kiedy istniej ą warunki techniczne i ekonomiczne przył ączenia, nowi odbiorcy mog ą by ć podł ączani do sieci gazowej zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami. Dla gazoci ągów i przył ączy gazowych projektowanych w ramach tych przył ącze ń, szeroko ść strefy kontrolowanej, okre śla rozporz ądzenie o którym mowa poni żej. Dla gazoci ągów istniej ących oraz dla projektowanych obecnie gazoci ągów i przył ączy gazowych maj ą zastosowanie przepisy Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz. U. z 2013 r. poz. 640). w którym to rozporz ądzeniu okre ślono szeroko ść strefy kontrolowanej. W strefie kontrolowanej nie nale ży wznosi ć obiektów budowlanych, urz ądza ć stałych składów i magazynów, sadzi ć drzew oraz podejmowa ć działa ń mog ących spowodowa ć uszkodzenia gazoci ągu podczas jego u żytkowania. Dla gazoci ągów wysokiego ci śnienia szeroko ść strefy kontrolowanej okre śla Zał ącznik nr 2 do niniejszego rozporz ądzenia. Wszelkie działania podejmowane obecnie przez Zakład w Ja śle w zakresie rozwoju i modernizacji sieci gazowej na terenie Gminy Kamionka Wielka maj ą na celu zagwarantowanie wła ściwego stanu technicznego infrastruktury gazowniczej, zagwarantowanie pewno ści i bezpiecze ństwa dostaw gazu oraz mo żliwo ści dalszego rozwoju sieci gazowych w celu przył ączania nowych odbiorców. Nowe sieci gazowe rozdzielcze
107 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
średniego ci śnienia budowane s ą z rur polietylenowych odpowiedniej klasy co gwarantuje ich długoletni ą i bezawaryjn ą eksploatacj ę a jednocze śnie komfort i bezpiecze ństwo użytkowników gazu. Na terenie gminy Kamionka Wielka 67.6% ogółu ludno ści korzysta z instalacji gazowej.
Tabela 35. Odbiorcy i zu życie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w gminie
odbiorcy gazu zu życie gazu na lata odbiorcy gazu ogrzewaj ący zu życie gazu w tys. m3 ogrzewanie mieszka ń mieszkania gazem w tys. m 3 2005 1369 227 744.20 542.4 2006 1280 212 739.10 401.2 2007 1431 242 704.10 369.6 2008 1435 208 710.90 315.8 2009 1437 164 666.90 270.9 2010 1434 119 668.30 264.1 2011 1440 384 664.30 306.3 2012 1457 404 652.5 345.8 2013 1481 436 662.3 361.5 źródło: GUS
1800 odbiorcy gazu odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania gazem 1600 1481 1431 1435 1437 1434 1440 1457 1400 1369 1280
1200
1000
800
600 436 384 404 400 242 227 212 208 164 200 119
0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 94. Odbiorcy gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w gminie źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
108 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
900 zu życie gazu w tys. m3 zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń w tys. m3 800 744.2 739.1 704.1 710.9 700 666.9 668.3 664.3 652.5 662.3
600 542.4
500
401.2 400 369.6 361.5 345.8 315.8 306.3 300 270.9 264.1
200
100
0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rys. 95. Zu życie gazu w tys. m3 w gospodarstwach domowych źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Liczba odbiorców gazu ziemnego na terenie gminy sukcesywnie wzrasta (Rys. 94). Wzrasta równie ż liczba odbiorców ogrzewaj ących mieszkania gazem. Wielko ść zu życia gazu ziemnego ulega pewnym wahaniom (Rys. 95). Jest to najprawdopodobniej wynik wzrostu cen oraz świadomymi działaniami prooszcz ędno ściowymi. W ramach Planu Rozwoju na terenie gminy Kamionka Wielka nie s ą planowane żadne zadanie inwestycyjne zwi ązane z rozbudow ą sieci gazowej. W Planie Inwestycyjnym przewidziano nakłady na przył ączenie do sieci gazowej nowych odbiorców do 10 nm 3/h oraz powy żej 10 nm 3/h przył ączanych w ramach bie żą cej działalno ści przył ączeniowej w oparciu o zawarte umowy przył ączeniowe.
109 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
6.2. ZADANIA PODSTAWOWE
Ocena stanu obecnego systemu gazowniczego na terenie gminy Kamionka Wielka wykonana została metod ą analizy SWOT:
Mocne strony
1) Mo żliwo ść dostarczenia gazu w ilo ściach niezb ędnych dla kompleksowej gazyfikacji gminy 2) Dobry stan techniczny istniej ącej sieci gazowej 3) Zainteresowanie gazyfikacj ą ze strony lokalnej społeczno ści Słabe strony
1) Wysokie koszty przył ącza gazowego 2) Wzrastaj ące ceny gazu Szanse
1) Pewno ść dostaw gazu 2) Zwi ększaj ące si ę zapotrzebowanie na gaz ziemny 3) Wykorzystanie gazu sieciowego do ogrzewania mieszkań Zagro żenia 1) Wysokie koszty przył ącza gazowego dla wi ększo ści odbiorców indywidualnych 2) Utrzymuj ące si ę niekorzystne relacje cenowe ogrzewania za pomoc ą gazu sieciowego w stosunku do tradycyjnych no śników energii
Zadaniem podstawowym gminy w zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny jest prowadzenie monitoringu zapotrzebowania na inwestycje gazoci ągowe na terenie gminy oraz podj ęcie stara ń w kierunku dalszej rozbudowy sieci gazowej.
6.3. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PALIWA GAZOWE I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU SIECI GAZOCI ĄGOWEJ
„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” zakłada, że do roku 2030 nast ąpi sukcesywny wzrost krajowego zu życia energii finalnej. Całkowite zapotrzebowanie na energi ę finaln ą wzro śnie o 31%, przy czym najwi ększy wzrost ponad 90% przewidywany jest w sektorze usług, natomiast w sektorze przemysłu wzrost ten wyniesie ponad 30%. W horyzoncie prognozy przewiduje si ę wzrost finalnego zu życia gazu ziemnego o około 35%, energii elektrycznej o 64% oraz energii odnawialnej bezpo średniego zu życia o 45%. Prognozowany wzrost zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą w okresie do 2030 roku wynosi około 27%, przy czym wzrost ten nast ąpi głównie po 2020 roku ze wzgl ędu na
110 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
wy ższe bezwzgl ędnie przewidywane wzrosty PKB oraz wej ście elektrowni jądrowych o ni ższej sprawno ści wytwarzania energii elektrycznej ni ż w źródłach węglowych. Udział energii odnawialnej w całkowitym zu życiu energii pierwotnej wzro śnie z poziomu około 6% w 2010 roku do 11% w 2020 roku i 12% w 2030 roku. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny – zało żenia ogólne: − na terenie gminy Kamionka Wielka z sieci gazowej korzysta 67.6% mieszka ńców gminy, − zu życie gazu na terenie gminy oszacowano na poziomie 1 320 tys. m 3/rok, − w okresie prognozy nie przewiduje si ę istotnych ogranicze ń wynikaj ących z dost ępu do zasobów gazu ziemnego; zgodnie z zapisami „Polityki energetyczna Polski do 2030 roku” mog ące wyst ąpi ć ograniczenia czasowe dotycz ące mo żliwego tempa wzrostu dostaw wynikaj ą z logistyki kontraktów importowych i inwestycji sieciowych, − w szacunkach zapotrzebowania na gaz (szczególnie w długoterminowej perspektywie czasowej) uwzgl ędniono zamierzenia polityki energetycznej pa ństwa, w której du ży nacisk kładzie si ę na mo żliwo ść pozyskania energii ze źródeł niekonwencjonalnych, − zwi ększy si ę liczba gospodarstw domowych, korzystaj ąca z gazu do celów grzewczych, post ęp wpłynie na podwy ższenie stopy życiowej społecze ństwa oraz zwi ększy komfort u żytkowania no śników energii, w tym gazu oraz nast ąpi przyrost zu życia gazu ziemnego przez odbiorców instytucjonalnych. Przeanalizowano trzy warianty wzrostu konsumpcji gazu w gminie Kamionka Wielka, ści śle powi ązane z rozwa żanymi wcze śniej scenariuszami zapotrzebowania na ciepło.
6.3.1. Scenariusz nr I – zaniechania
W tym scenariuszu zało żono, że praktyczne nie b ędą realizowane przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne istniej ących zasobów na terenie gminy. Dla Scenariusza nr 1 zało żono równie ż zaniechanie modernizacji istniej ących źródeł ciepła, w zwi ązku z czym zmiana struktury zu życia paliw na terenie gminy wynika ć b ędzie jedynie z realizacji nowych inwestycji. W tym wariancie zało żono wzrost zu życia gazu na terenie gminy o 12.9% w 2029 roku stosunku do 2013 roku.
111 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
6.3.2. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej
Dla tego scenariusza zało żono kompleksow ą termomodernizacj ę istniej ących budynków, w tym modernizacj ę źródeł ciepła z szerokim zastosowaniem gazu ziemnego i odnawialnych źródeł energii. W wariancie maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej zało żono wzrost zu życia gazu na terenie gminy Kamionka Wielka o 81.8%.
6.3.3. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej
W tym wariacie zało żono, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona będzie w sposób kompleksowy w przypadku obiektów u żyteczno ści publicznej, za ś w przypadku budynków indywidualnych proces ten uzale żniony b ędzie od mo żliwo ści finansowych wła ścicieli. Modernizacja istniej ących oraz budowa nowych źródeł ciepła prowadzona b ędzie z wykorzystaniem gazu ziemnego i odnawialnych źródeł energii. Dla Scenariusza nr 3 zało żono blisko 47.7% wzrost prognozowanego zu życia gazu w 2029 roku.
6.3.4. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe
Tabela 36. Prognoza zu życia gazu w gminie Kamionka Wielka (tys. m 3)
2029 rok Scenariusz wzrost zu życia w stosunku zu życie w tys. m 3 do stanu aktualnego w %
Scenariusz nr I 1 490 12.1
Scenariusz nr II 2 400 38.8
Scenariusz nr III 1 950 40.9
Zgodnie z analiz ą przeprowadzon ą w poprzednim rozdziale (5.4) za najbardziej prawdopodobny uznano Scenariusz nr 3. Zgodnie z tym scenariuszem zu życia gazu w gminie Kamionka Wielka w roku 2029 wyniesie około 1 950 tys. m3 (Tabela 36). Powy ższe prognozy wynikaj ą z przewidywanego stałego rozwoju gminy oraz sukcesywnego zmniejszania si ę udziału paliw w ęglowych w produkcji ciepła na rzecz gazu ziemnego.
112 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
7. ZAOPATRZENIE W ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą
7.1. ISTNIEJ ĄCY SYSTEM ELEKTROENERGETYCZNY
Moc zainstalowana w 2013 roku w źródłach energii elektrycznej zlokalizowanych na terenie województwa małopolskiego wyniosła 2 114.3 MW, za ś moc osi ągana 2 106.2 MW (Rys. 96). Zapewnienie pełnej dostawy energii i rezerwy mocy realizowane jest z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE).
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
ie ie e ie ie ie ie ie skie k skie ski sk k sk k skie lą lą ol ac u els r ś łódzkie ś orsk b b u o opol op arp lu lu az lkopolsk ał om k podlaskie ętokrzyskie pomorskie p mazowiec doln m od o-m wie wi ko- p sk ś ń aws mi achodniopomorskie uj z k war
Rys. 96. Moc zainstalowana i osi ągalna w elektrowniach w 2013 roku [MW] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Powszechno ść dost ępu do energii elektrycznej wymaga sprawnego działania rozbudowanego układu urz ądze ń do jej wytwarzania, przesyłania i rozdziału. Przesył energii z miejsca jej wytworzenia do odbiorcy mo żliwy jest dzi ęki rozległej sieci linii i stacji elektroenergetycznych. Wi ąż e si ę on jednak ze stratami. Zasadniczy sposób zmniejszenia tych strat polega na podwy ższaniu napi ęcia elektroenergetycznych linii przesyłowych. Zale żnie od odległo ści, na jakie ma by ć przesyłana energia, ró żne są warto ści stosowanych napi ęć . Wynosz ą one: − od 220 do 400 kV (najwy ższe napi ęcia – NN), w przypadku przesyłania na du że odległo ści,
113 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− 110 kV (wysokie napi ęcie – WN), w przypadku przesyłania na odległo ści nie przekraczaj ące kilkudziesi ęciu kilometrów, − od 10 do 30 kV (średnie napi ęcia – SN), stosowane w lokalnych liniach rozdzielczych. Podnoszenie napi ęcia dla celów przesyłu, a nast ępnie obni żania do poziomu, na którym mo żliwe jest stosowanie elektrycznych urz ądze ń powszechnego użytku zbudowanego na napi ęcie 220/230 V lub 380/400 V, wymaga korzystania z systemowych stacji elektroenergetycznych najwy ższych napi ęć , wielu stacji rozdzielczych wysokiego napi ęcia oraz rozlicznych stacji transformatorowych, zamieniaj ących średnie napi ęcie (rozdzielcze) na powszechnie stosowane w instalacjach odbiorczych (230/400 V). Wszystkie te obiekty – linie i stacje elektroenergetyczne – składaj ą si ę na system elektroenergetyczny.
Rys. 97. Plan sieci elektroenergetycznej najwy ższych napi ęć źródło: PSE
114 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Poniewa ż nie ma mo żliwo ści magazynowania energii elektrycznej, co oznacza że w ka żdym momencie ilo ści energii wytwarzanej w elektrowniach musi by ć równa energii zu żywanej przez odbiorców. System elektroenergetyczny musi wi ęc by ć zdolny do zmiany kierunków i ilo ści przesyłanej energii. Jest to mo żliwe dzi ęki licznym poł ączeniom pomi ędzy elektrowniami, stacjami elektroenergetycznymi oraz grupami odbiorców energii. Poł ączenia takie zapewnia sie ć linii elektroenergetycznych, które pracuj ą na ró żnych poziomach napi ęć . Im sie ć ta jest bardziej rozbudowana, a linie nowoczesne, tym wi ększa szansa na niezawodn ą dostaw ę energii do ka żdego odbiorcy. Wła ścicielem i gospodarzem sieci przesyłowej najwy ższych napi ęć jest w Polsce PSE Operator S.A. Polsk ą sie ć najwy ższych napi ęć tworzy infrastruktura sieciowa (Rys. 97), w której skład wchodz ą 242 linie o łącznej długo ści 13 396 km, w tym: − 1 linia o napi ęciu 750 kV o długo ści 114 km, − 73 linii o napi ęciu 400 kV o łącznej długo ści 5 303 km, − 167 linii o napi ęciu 220 kV o łącznej długo ści 7 921 km, oraz 100 stacji najwy ższych napi ęć (NN) oraz podmorskie poł ączenie 450 kV DC Polska – Szwecja o całkowitej długo ści 254 km. Ustawa Prawo energetyczne, reguluj ąca zasady uwolnienia rynku energii elektrycznej, nało żyła na przedsi ębiorstwa energetyczne obowi ązek oddzielenia działalno ści polegaj ącej na dystrybucji energii elektrycznej od działalno ści w zakresie jej sprzeda ży. Rozdział ten nast ąpił z dniem 1 lipca 2007 roku. Operatorem systemu dystrybucyjnego na terenie gminy Kamionka Wielka jest TAURON Dystrystrybucja S.A. W wyniku decyzji Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2025 roku TAURON Dystrybucja S.A. pełni funkcj ę niezale żnego operatora systemu dystrybucyjnego (OSD). Obszar działania operatora systemu dystrybucyjnego wynika z udzielonej koncesji na dystrybucj ę energii elektrycznej sieciami własnymi zlokalizowanymi na terenie województwo dolno śląskiego, opolskiego, małopolskiego, śląskiego oraz cz ęś ci gmin w województwach lubuskim, łódzkim, podkarpackim, świ ętokrzyskim i wielkopolskim. Obszar działania Spółki wynosi 57 940 km 2. TAURON Dystrybucja S.A. posiada sie ć dystrybucyjn ą składaj ącą si ę z linii energetycznych, przył ączy, o świetlenia drogowego, stacji elektroenergetycznych oraz transformatorów rozdzielczych. Wielko ść tej sieci stanowi około 25% sieci elektroenergetycznej w kraju.
115 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Z usług Spółki korzysta 5.3 mln odbiorców. Spółka eksploatuje ponad 258 tys. km linii elektrycznych wszystkich napi ęć , którymi przesyła ponad około 45 TWh energii rocznie. Liczba transformatorów wynosi 56 tys., a ich moc 32 tys. kVA. Liczba stacji elektroenergetycznych to 57 tys. W wyniku rozstrzygni ęcia przetargu na zakup energii elektrycznej dla uczestników „Grupy Zakupowej Energii Elektrycznej Nowy S ącz 2014”, w skład której wchodzi równie ż gmina Kamionka Wielka, sprzedawc ą energii dla odbiorców na tym obszarze w roku 2015 będzie ENERGA OBRÓT S.A. Odbiorcy na terenie gminy Kamionka Wielka zaopatrywani s ą w energi ę elektryczn ą w oparciu o stacj ę elektroenergetyczn ą 110/30/15kV Biegonice, zlokalizowan ą w Nowym Sączu. Linia napowietrzna SN 30 kV Biegonice-Grybów zasila 42 stacje transformatorowe oraz 2 stacje b ędące w eksploatacji odbiorcy, zlokalizowane na terenie gminy Kamionka Wielka na napi ęcie 30 kV. Drugostronne zasilanie linii napowietrznej 30 kV Biegonice- Grybów realizowane jest z RS Słotwiny, lini ą napowietrzn ą 30 kV Słotwiny-Grybów. W północnej cz ęś ci gminy Kamionka Wielka znajduje si ę odcinek jednotorowej linii napowietrznej 110kV relacji Gorzków-Grybów.
Tabela 37. Długość istniej ących linii WN i SN na terenie gminy Kamionka Wielka
110 kV SN Wyszczególnienie napowietrzna jednotorowa kablowe napowietrzne [km]
Szacowana długo ść linii około 1.25 1.3 40.1
źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
Obecnie w gminie Kamionka Wielka realizowany jest program modernizacji sieci rozdzielczej SN i nN. Docelowo na terenie gminy zlokalizowanych b ędzie 45 stacji transformatorowych. Nale ży zwróci ć uwag ę, że przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania nale ży zabezpieczy ć tereny pod budow ę napowietrznych i kablowych linii średniego i niskiego napi ęcia, stacji transformatorowych oraz umo żliwi ć rozbudow ę sieci w pasach drogowych. Poni żej (Rys. 98) pokazano schemat istniej ącej sieci WN i SN na obszarze gminy Kamionka Wielka.
116 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 98. Schemat istniej ącej sieci WN i SN na obszarze gminy Kamionka Wielka źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
117 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
7.2. AKTUALNE ZU ŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ
W 2013 roku w województwie małopolskim konsumpcja energii elektrycznej wyniosła 12 552 GWh. Struktur ę zu życia energii elektrycznej według sektorów pokazano na Rys. 99.
33.9%
0.9%
34.4%
21.0%
2.3% 7.6%
sektor przemysłowy sektor energetyczny sektor transportowy gospodarstwa domowe rolnictwo pozostałe zu życie Rys. 99. Struktura zużycia energii elektrycznej wg sektorów w województwie małopolskim źródło: na podstawie danych GUS
Liczb ę odbiorców oraz ilo ść dostarczonej im energii elektrycznej na terenie powiatu nowos ądeckiego w latach 2011÷2013, z podziałem na poszczególne grupy zawieraj ą Tabela 38 oraz Tabela 39 .
Tabela 38. Liczba odbiorców w poszczególnych grupach w powiecie nowos ądeckim
Liczba odbiorców [szt.] Obszar terytorialny Grupa odbiorców 2011 2012 2013 A 0 0 0 B 117 124 126 powiat nowos ądecki C+R 5 253 5 389 5 291 G 61572 62 135 62 862
źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
118 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 39. Energia elektryczna dostarczona w powiecie nowos ądeckim
Energia elektryczna [MWh] obszar terytorialny Grupa odbiorców 2011 2012 2013 A 0.000 0.000 0.000 B 80 388.570 82 281.740 82 877.720 powiat nowos ądecki C+R 78 061.140 81 608.870 81 448.706 G 138 449.690 141 063.300 140 712.054
źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
Na podstawie danych TAURON Dystrybucja S.A. dotycz ących zu życia energii elektrycznej w powiecie nowos ądeckim oraz liczby ludno ści powiatu i gminy, okre ślono aktualne zu życie energii elektrycznej na terenie gminy Kamionka Wielka Aktualne zu życie energii elektrycznej na terenie gminy Kamionka Wielka wynosi aktualnie 11.2 GWh/rok . Zu życie energii na potrzeby o świetlenia ulicznego wynosi około 245 MWh/rok, za ś na potrzeby budynków gminnych – ponad 36 MWh/rok. Zapotrzebowanie mocy wynosi około 3.1 MW.
7.3. PROGNOZA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ
Prognoz ę zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą w gminie Kamionka Wielka okre ślono przy wykorzystaniu danych dotycz ących aktualnego zu życia energii oraz prognozy zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą okre ślonej w „Aktualizacji Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energi ę do roku 2030, wrzesie ń 2011”, opracowanej na zamówienie Ministerstwa Gospodarki przez Agencj ę Rynku Energii S.A. (Tabela 40, Rys. 100).
Tabela 40. Prognoza zapotrzebowania na finaln ą energi ę elektryczn ą w podziale na sektory
2008* 2010 2015 2020 2025 2030 wyszczególnienie TWh Przemysł i budownictwo 44.3 43.9 44.7 46.8 51.0 53.8 Transport 3.6 3.6 4.4 4.7 5.0 5.2 Rolnictwo 1.6 1.7 1.9 2.1 2.1 2.2 Handel i usługi 41.1 42.4 47.5 52.2 57.3 65.6 Gospodarstwa domowe 27.1 27.8 30.9 33.6 36.5 40.7 Razem 117.7 119.4 129.4 139.4 151.9 167.5 * dane historyczne źródło: Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energi ę do roku 2030, wrzesie ń 2011
119 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Kształtowanie si ę popytu na energi ę elektryczn ą w okresie do 2029 roku zale żeć będzie od szeregu czynników: − tempa zmiany liczby ludno ści, − rozwoju budownictwa mieszkaniowego, − poprawy standardu życia mieszka ńców gminy, − rozwoju sektora przemysłowego oraz handlu i usług, − efektów racjonalizacji zu życia energii elektrycznej.
180
Gospodarstwa domowe 160 Handel i usługi Rolnictwo Transport 140 Przemysł i budownictwo
120
100
80
60
40
20
0 2008 2010 2015 2020 2025 2030
Rys. 100. Prognoza zapotrzebowania na finaln ą energi ę elektryczn ą w podziale na sektory źródło: Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energi ę do roku 2030, wrzesie ń 2011
Zgodnie z prognoz ą zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą ma rosn ąć we wszystkich sektorach gospodarki. Najwy ższy procentowy wzrost zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą prognozowany jest w sektorze usług (o 60%) oraz w gospodarstwach domowych (o 50%). Istotny wzrost zapotrzebowania w usługach jest wynikiem dynamicznego tempa rozwoju tego sektora. W gospodarstwach domowych główn ą przyczyn ą wzrostu jest poprawa standardu życia i zwi ązane z tym bogatsze wyposa żenie mieszka ń w urz ądzenia elektryczne, a tak że zmiany intensywno ści wykorzystania tych urz ądze ń. Wska źnik zu życia energii elektrycznej na jednego mieszka ńca w Polsce wci ąż nale ży do jednych z najni ższych w UE, zatem nale ży spodziewa ć si ę wzrostu w tym sektorze.
120 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Zapotrzebowanie na finaln ą energi ę elektryczn ą w przemy śle wzro śnie o około 22% w roku 2030 w porównaniu z rokiem bazowym. Jest to łagodny wzrost, wynikaj ący z umiarkowanej prognozy warto ści dodanej w tym sektorze, a tak że malej ącego znaczenia przemysłu energochłonnego. Pomimo to, przemysł pozostanie znacz ącym konsumentem energii elektrycznej. Zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą w rolnictwie wzrasta o 37.5%, za ś w transporcie o 40%. Oba te sektory zu żyj ą jednak jedynie 4.4% energii finalnej. Uwzgl ędniaj ąc przedstawione wy żej dane i uwagi proponuje si ę wariantow ą prognoz ę zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą. Zało żono, że zu życie energii elektrycznej na jednego mieszka ńca w gminie w okresie do 2029 roku b ędzie wzrasta ć w stałym, średniorocznym tempie równym: − w wariancie nr 1 o 1.4%, − w wariancie nr 2 o 2.0%. Na tej podstawie, oszacowano prognozowane zapotrzebowanie finalnej energii elektrycznej w gminie Kamionka Wielka w roku 2029 (Tabela 41).
Tabela 41. Prognoza zapotrzebowania finalnej energii elektrycznej w gminie [GWh]
Wyszczególnienie 2013 2019 2024 2029 Liczba mieszka ńców 10 026 10 294 10 561 10 755 Wariant nr 1 11.2 12.2 13.1 14.0 Wariant nr 2 11.2 12.6 13.9 15.4
Za bardziej realny uwa ża si ę wariant nr 1, zgodnie z którym zu życie energii elektrycznej w gminie Kamionka Wielka w roku 2029 wyniesie 14.0 GWh/rok . Tabela 42 zawiera zestawienie prognozowanego zapotrzebowania energii finalnej, zapotrzebowania netto (z uwzgl ędnieniem strat przesyłu i dystrybucji oraz sektora energii) oraz brutto (z uwzgl ędnieniem potrzeb własnych) dla wariantu nr 1 do 2029 roku.
Tabela 42. Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej [GWh]
Wyszczególnienie 2019 2024 2029 Energia finalna 12.2 13.1 14.0 Zapotrzebowanie netto 14.7 15.6 16.4 Zapotrzebowanie brutto 16.0 16.9 17.7
121 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Przy zało żeniu czasu u żytkowania mocy w szczycie obci ąż enia równym 3200 h/a, prognozowane zapotrzebowanie mocy wyniesie w 2029 roku około 4.4 MW.
7.4. MODERNIZACJA I ROZBUDOWA SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO
W celu zapewnienia bezpiecze ństwa dostaw energii, TAURON Dystrybucja S.A. Oddział Kraków przeznacza znaczne środki finansowe na modernizacj ę i rozbudow ę sieci niskiego, średniego i wysokiego napi ęcia. Poni żej przedstawiono wyci ąg z Planu rozwoju do roku 2019 (Tabela 43 i Tabela 44).
Tabela 43. Lista projektów inwestycyjnych zwi ązana z przył ączeniem nowych odbiorców
Nazwa/rodzaj projektu Przył ączenie Odbiorców IV, V i VI gr. w gm. Kamionka Wielka inwestycyjnego Moc przył ączeniowa (po 3127 realizacji inwestycji) [kW] w tym zwi ększenie mocy - przył ączeniowej Informacje dotycz ące Wydano warunki przył ączeniowe przył ączenia Opracowanie dokumentacji techniczno-prawnej, Budowa 2.98 km sieci elektroenergetycznej Zakres rzeczowy Opracowanie dokumentacji techniczno-prawnej, Budowa stacji transformatorowych, Budowa 5.02 km sieci elektroenergetycznej Plan do realizacji Wysoko ść nakładów w tys. zł Przył ącze 71.1 2014 Rozbudowa sieci 124.5 Suma 195.6 Przył ącze 72.1 2015 Rozbudowa sieci 184.5 Suma 256.6 Przył ącze 74.2 2016 Rozbudowa sieci 133.5 Suma 207.7 Przył ącze 75.3 2017 Rozbudowa sieci 177.7 Suma 253.0 Przył ącze 76.4 2018 Rozbudowa sieci 186.1 Suma 262.5 Przył ącze 78.5 2019 Rozbudowa sieci 197.5 Suma 276.0
źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
122 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 44. Lista projektów inwestycyjnych zwi ązana z modernizacj ą i odtworzeniem maj ątku
Wysoko ść nakładów (w tys. zł)
Nazwa/rodzaj Plan do realizacji
projektu Zakres rzeczowy
inwestycyjnego ść
czna czna 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ą Ł warto projektu
Zadania zwi ązane budow ą i rozbudow ą sieci niewynikaj ące z przył ączenia odbiorców/ źródeł Budowa st.tr. 30/04 kV Budowa st.tr. napow, transformator Kamionka 05 8031 wraz z 30/0,4 kV 100 kVA -1 szt. wraz z 85.0 85.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 lini ą SN lini ą SN odł. ok. 0,28 km Budowa st.tr. 30/04 kV Budowa st.tr. napow, transformator Kamionka 14 wraz z lini ą 30/0,4 kV 100 kVA -1 szt. wraz z 110.0 110.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 SN lini ą SN o dł. ok. 0,46 km Budowa st.tr. napow, transformator Budowa st.tr. 30/04 kV 30/0,4 kV 100 kVA -1 szt. wraz z Kamionka Wielka 18 wraz 125.0 0.0 125.0 0.0 0.0 0.0 0.0 liniami SN o dł. ok. 0,21 km i z liniami SN i nN napowietrzna nN o dł. ok. 0,4 km Zadania zwi ązane z modernizacj ą i odtworzeniem maj ątku Wymiana słupów SN i Zabudowa słupów i wymiana 55.1 8.3 8.7 9.1 9.1 9.6 10.2 izolatorów SN izolatorów Zabudowa ł ączników sterowanych Automatzyacja linii SN 179.4 28.5 29.7 29.0 30.2 31.4 30.6 radiowo Wymiana przewodów w In Wymiana przewodów w In SN 79.2 12.2 12.8 13.4 12.9 13.6 14.2 SN Modernizacja linii Modernizacja linii napowietrznych 588.3 105.6 22.4 108.4 112.0 117.7 122.2 napowietrznych SN SN Wymiana elementów stacji, Modernizacja stacji uproszczenia, zabudowa nowych 184.0 43.3 29.2 28.9 27.2 27.5 27.9 transformatorowych SN/nn elementów w tym transformatorów Wymiana słupów nn Wymiana słupów 93.4 14.8 14.9 15.7 15.7 15.7 16.6 Modernizacja sieci nap. nn Modernizacja sieci nap. nn 576.8 87.9 14.8 114.0 116.2 122.3 121.6 Wymiana przewodów w Wymiana przewodów w sieci nn 95.8 15.2 15.3 16.1 16.1 16.2 17.0 sieci nn Modernizacja sieci Modernizacja sieci kablowej nn 485.7 25.8 15.5 65.7 106.5 109.9 162.3 kablowej nn Modernizacja sieci nn Modernizacja sieci nn zwi ązana z zwi ązana z przył ączeniem 239.0 24.3 19.4 24.3 37.4 43.8 89.8 przył ączeniem Odbiorców Odbiorców źródło: TAURON Dystrybucja S.A.
7.5. RACJONALIZACJA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ
Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na wielko ść zu życia energii elektrycznej przez jej odbiorców jest racjonalizacja zu życia poprzez ni żej wyszczególnione działania. 1. Oświetlenie − stosowanie energooszcz ędnych opraw oświetleniowych, w tym LED, − wymiana istniej ących opraw oświetleniowych na energooszcz ędne, − wła ściwa eksploatacja urz ądze ń oświetleniowych,
123 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− stosowanie opraw oświetleniowych z czujnikami ruchu, − dobór wła ściwego nat ęż enia oświetlenia, − regulacja oświetlenia. 2. Ogrzewanie elektryczne pomieszcze ń − optymalna izolacja termiczna przegród budowlanych, − stosowanie termicznych osłon transparentnych, − stosowanie nowoczesnych okien zespolonych i rolet na oknach, − stosowanie energooszcz ędnych układów wentylacyjnych, − stosowanie energooszcz ędnych grzejników i systemów grzewczych. 3. Przygotowanie ciepłej wody użytkowej − stosowanie urz ądze ń z automatyczn ą regulacj ą temperatury, − wła ściwy dobór pojemno ści urz ądze ń, − odpowiednie obni żenie temperatury przygotowania wody użytkowej, − stosowanie odpowiednich izolacji zasobników. 4. Sprz ęt gospodarstwa domowego − stosowanie energooszcz ędnych lodówek, zamra żarek, zmywarek, pralek, odpowiednich proszków do prania, wła ściwej temperatury grzania wody w procesie prania, odpowiedniej wielko ści wsadu bielizny, − stosowanie przykry ć w procesie gotowania i wła ściwych obrysów naczy ń, − stosowanie kuchni mikrofalowych, − ograniczenie do niezb ędnej cz ęstotliwo ści wietrzenia pomieszcze ń kuchennych, − używanie energooszcz ędnego sprz ętu RTV. 5. Produkcja rolna − stosowanie automatycznych procesów w produkcji hodowlanej, − stosowanie energooszcz ędnych nap ędów i urz ądze ń w produkcji ro ślinnej i hodowlanej. 6. Produkcja przemysłowa − modernizacj ę technologii produkcji, − stosowanie i wymian ę nap ędów na energooszcz ędne, − regulacj ę pr ędko ści obrotowej silników maszyn, − stosowanie energoelektroniki i automatyzacji procesów produkcyjnych, − monitoring obci ąż eń i zapotrzebowania energii.
124 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
7. Stymulowanie racjonalnych systemów użytkowania energii − planowanie wg najmniejszych kosztów, − zarz ądzanie popytem na moc i energi ę, − zintegrowane planowanie energetyczne, Potencjalne mo żliwo ści zmniejszenia zu życia energii elektrycznej w wyniku omówionych wy żej działa ń wynosz ą od kilku do nawet kilkudziesi ęciu procent. Celem zmniejszenia strat w układzie sieciowym stopniowo udoskonalana powinna by ć organizacja pracy sieci, jej struktury oraz wprowadzane nowoczesne przyrz ądy pomiarowe oraz lepszy system ewidencjonowania zu życia. Mo żna tu wymieni ć nast ępuj ące zakresy prac: 1. Straty obci ąż eniowe w liniach elektroenergetycznych wszystkich napi ęć . − wymiana przewodów w linach napowietrznych i kablowych na wi ększe przekroje, − ograniczenie asymetrii obci ąż eń w szczególno ści w sieciach niskiego napi ęcia, − likwidacja przeci ąż eń w sieci z uwzgl ędnieniem systemu zarz ądzania popytem na energi ę i moc, − uzasadnione ekonomicznie i technicznie nakłady na rekonstrukcj ę i rozwój sieci, − stosowanie optymalnych ruchowo struktur i konfiguracji układów sieciowych. 2. Straty w transformatorach − wymiana istniej ących transformatorów na jednostki o wi ększej sprawno ści, − kontrola obci ąż eń i identyfikacja zmienno ści obci ąż eń, − kompensacja mocy biernej. 3. Straty w przył ączach i przyrz ądach pomiarowych − zwi ększona cz ęstotliwo ść zabiegów kontrolnych, − legalizacja przyrz ądów pomiarowych, − prawidłowe okre ślenie wymaga ń przy wydawaniu warunków technicznych przył ączenia. 4. Straty handlowe − wzmo żona kontrola układów pomiarowych, − prawidłowa ewidencja poboru energii, − skuteczne wykrywanie kradzie ży. Przy zastosowaniu wyżej wymienionych środków spodziewa ć si ę mo żna zmniejszenia strat w sieci 110 kV o około 0,25%, a w sieci SN/nN nawet o około 2÷3%, co potwierdzaj ą informacje z zakładów energetycznych, gdzie środki te są sukcesywnie wprowadzane.
125 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
8. OCENA ZGODNO ŚCI PLANÓW ROZWOJOWYCH PRZEDSI ĘBIORSTW ENERGETYCZNYCH Z ZAŁO ŻENIAMI
Plany rozwojowe przedsi ębiorstw energetycznych opracowywane s ą w trzyletnich horyzontach czasowych. Aktualnie obowi ązuj ące plany rozwojowe s ą zgodne z zało żeniami, w zakresie działalno ści przedsi ębiorstwa. Tempo realizacji zada ń wskazanych w Zało żeniach będzie zale żało od tempa rozwoju społeczno-gospodarczego. Wyst ępuje potrzeba monitorowania realizacji celów okre ślonych w Zało żeniach w średnim i długim horyzoncie czasowym i okresowego badania zgodno ści planów rozwojowych przedsi ębiorstw z Zało żeniami. Zało żenia powinny by ć aktualizowane w miar ę potrzeb, nie rzadziej ni ż co 3 lata. W przypadku gdy plany przedsi ębiorstw energetycznych nie zapewniaj ą realizacji Zało żeń, w tym w szczególno ści zapewnienia bezpiecze ństwa energetycznego gminy, Wójt Gminy Kamionka Wielka ma mo żliwo ść opracowania dokumentu "Projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe". Projekt planu powinien wskazywa ć propozycje rozwi ąza ń, przewidywane koszty i harmonogram realizacji oraz źródła finansowania. Projekt planu podlega uchwaleniu przez Rad ę Gminy. W celu realizacji planu Gmina mo że zawiera ć umowy z przedsi ębiorstwami energetycznymi, a gdy nie jest mo żliwa realizacja Planu na podstawie umów, Rada Gminy - dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe - mo że wskaza ć w drodze uchwały t ę cz ęść Planu, z któr ą prowadzone na obszarze gminy działania musz ą by ć zgodne.
126 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
9. WYKORZYSTANIE NADWY ŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW, Z UWZGL ĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO
Zgodnie z ustaw ą Prawo energetyczne „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe” powinny zawiera ć analiz ę wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Zgodnie z definicj ą ustawow ą źródła odnawialne to źródła wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, pr ądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątków ro ślinnych i zwierz ęcych. Nale ży tu podkre śli ć, że cho ć zasoby energii odnawialnej są nieograniczone, jednak ich potencjał jest rozproszony, st ąd koszty wykorzystania znacznej cz ęś ci energii ze źródeł odnawialnych są wy ższe od kosztów pozyskiwania i przetwarzania paliw konwencjonalnych i jądrowych. W 2009 roku weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE, która zobowi ązuje pa ństwa UE do promowania, zach ęcania i wspierania inwestycji w źródła energii odnawialnej. Dyrektywa okre śla wspólne ramy dla pa ństw członkowskich w zakresie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, jak równie ż wyznacza obowi ązkowe krajowe cele dotycz ące udziału energii z OZE w zu życiu energii. Polska docelowo ma osi ągn ąć udział energii odnawialnej w ko ńcowym zu życiu brutto energii na poziomie 15% w 2020 roku. Zgodnie z zało żeniami polityki energetycznej pa ństwa władze lokalne, w jak najszerszym zakresie, powinny uwzgl ędni ć źródła odnawialne w bilansie energetycznym gminy. Instalacje wykorzystuj ące odnawialne źródła energii z natury maj ą na ogół charakter lokalny i nie wymagaj ą tworzenia scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako małe i rozproszone technologie wpisuj ą si ę w polityk ę, strategi ę i plany rozwoju regionalnego i lokalnego. Zwa żywszy na rozproszony charakter oraz ogóln ą dost ępno ść zasobów odnawialnych źródeł energii, energetyka odnawialna mo że sta ć si ę czynnikiem pobudzaj ącym
127 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym. Wśród korzy ści z wykorzystania OZE, które maj ą zarówno charakter ekonomiczny jaki społeczny, wymieni ć tu mo żna: − zmniejszenie zapotrzebowania na paliwa kopalne, − ograniczenie emisji zanieczyszcze ń, w szczególno ści dwutlenku węgla i siarki, − wzrost bezpiecze ństwa energetycznego gminy, − ni ższe koszty eksploatacji, − racjonalne zagospodarowanie odpadów, − rozwój gospodarczy regionu, aktywizacja lokalnej społeczno ści, tworzenie miejsc pracy, − mo żliwo ść pozyskania funduszy zewn ętrznych, − promocja gminy w kraju i za granic ą. Aktualne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce do produkcji energii elektrycznej przedstawiono poni żej (Tabela 45, Tabela 46, Tabela 47).
Tabela 45. Moc zainstalowana koncesjonowanych instalacji OZE, stan na 31.12.2012
2008 2009 2010 2011 2012 Rodzaj źródła OZE [MW ] Elektrownie na biogaz 54.615 70.888 82.884 103.487 131.247 Elektrownie na biomas ę 231.990 252.490 356.190 409.680 820.700 Elektrownie słoneczne - 0.001 0.033 1.125 1.290 Elektrownie wiatrowe 451.090 724.657 1 180.272 1 616.361 2 496.748 Elektrownie wodne 940.576 945.210 937.044 951.390 966.103 Łącznie 1 678.271 1 993.246 2 556.423 3 082.043 4 416.088
źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki
Tabela 46. Produkcja energii elektrycznej w OZE
2009 2010 2011 2012 2013 Rodzaj źródła OZE [MWh] Elektrownie na biogaz 300 850.259 363 595.743 430 537.322 528 099.178 112 988.734 Elektrownie na biomas ę 601 088.244 635 634.844 1 055 151.712 1 097 718.577 3 694.670 Elektrownie słoneczne 1.328 1.672 177.805 1 136.802 89.424 Elektrownie wiatrowe 1 045 166.230 1 823 297.061 3 126 526.394 4 524 473.670 1 188 988.542 Elektrownie wodne 2 375 767.238 2 922 051.638 2 316 833.385 2 031 544.902 501 394.271 Współspalanie 4 281 614.983 5 243 251.417 5 999 582.057 5 754 955.293 135 692.429
Łącznie 8 604 488.282 10 987 832.375 12 928 808.675 13 937 928.422 1 942 848.070
źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki
128 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 47. Udział no śników energii odnawialnej w ł ącznym pozyskaniu energii z OZE
2008 2009 2010 2011 2012 2013 Wyszczególnienie % Biopaliwa stałe 87.48 85.77 85.29 85.00 82.16 80.03 Energia słoneczna 0.02 0.11 0.12 0.14 0.15 0.18 Energia wody 3.42 3.37 3.65 2.68 2.06 2.46 Energia wiatru 1.33 1.53 2.08 3.69 4.80 6.05 Biogaz 1.78 1.62 1.67 1.83 1.98 2.12 Biopaliwa ciekłe 5.47 7.04 6.64 5.76 7.97 8.20 Energia geotermalna 0.23 0.24 0.20 0.17 0.19 0.22 Odpady komunalne 0.00 0.01 0.04 0.43 0.38 0.42 Pompy ciepła 0.27 0.30 0.31 0.30 0.31 0.33
źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki
Udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej stale wzrasta. W 2013 roku w skali kraju wyniósł on 11.9%.
9.1. ENERGIA WÓD
W Polsce w 2013 roku blisko 26% energii elektrycznej produkowanej w technologii wykorzystuj ącej odnawialne źródła energii, pochodziło z energetyki wodnej. Do energii odnawialnej zalicza si ę jedynie produkcj ę energii elektrycznej w elektrowniach na dopływie naturalnym (przepływowych). Ukształtowanie terenu naszego kraju, w wi ększo ści nizinne, a tak że brak du żych, naturalnych spadów nie stwarza zbyt korzystnych warunków do budowania du żych elektrowni wodnych. Z uwagi na warunki hydrologiczne, rozwój sektora energii wodnej zwi ązany jest głównie z małymi elektrowniami wodnymi. Moc urz ądze ń produkuj ących energi ę elektryczn ą z wykorzystaniem turbin wodnych w Polsce to 977.855 MW. Nale ży zwróci ć uwag ę na fakt, że w Polsce pracuje aż 786 elektrowni wodnych. Wi ększo ść z nich to wła śnie małe elektrownie wodne. Na terenie województwa pomorskiego zlokalizowane są 53 elektrownie wodne o łącznej mocy 188.774 MW. W tej liczbie są 33 elektrownie przepływowe o mocy do 0.3 MW (łączna moc równa 3.119 MW), 8 elektrowni przepływowych o mocy do 1 MW (o ł ącznej mocy 4.475 MW), 9 o mocy do 5 MW (łączna moc równa 23.430 MW), 1 elektrownia o mocy 9.000 MW, 1 – o mocy 56.000 MW oraz 1 o mocy 92 750 MW.
129 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Na terenie powiatu nowos ądeckiego funkcjonuj ą 4 elektrownie wodne o ł ącznej mocy 56.612 MW: 2 elektrownie o ł ącznej mocy 0.112 MW, jedna o mocy 0.500 MW oraz elektrownia w Ro żnowie o mocy 56 MW. Na terenie gminy Kamionka Wielka nie ma elektrowni wodnych. Z potencjalnych obszarów rozwoju energetyki wodnej wykluczone s ą obszary rezerwatów przyrody i parków narodowych. Na terenie parków krajobrazowych nie jest mo żliwa lokalizacja du żych zbiorników wodnych, natomiast zalecana odbudowa historycznych młynów wodnych. Chronione siedliska przyrodnicze, w tym obszary NATURA 2000, równie ż wymagaj ą ochrony przed lokalizacj ą inwestycji oraz zmian ą stosunków wodnych. Decyzj ę o ewentualnej lokalizacji MEW na danym terenie poprzedza studium wykonalno ści inwestycji, ograniczaj ącym ryzyko inwestora. Materiałami wyj ściowymi do przeprowadzenia analizy s ą, mi ędzy innymi, przekroje poprzeczne odpowiednich odcinków rzeki, mapy sytuacyjno-wysoko ściowe, zasadnicze i ewidencyjne, charakterystyka hydrologiczna (IMGW), analiza wst ępna oddziaływania na środowisko, zało żenia techniczne planowanej inwestycji. Ocena ryzyka zwi ązana z niewła ściwym zlokalizowaniem Małej Elektrowni Wodnej powinna by ć podstawow ą i pierwsz ą czynno ści ą wykonan ą przez inwestorów przygotowuj ących projekt inwestycyjny, polegaj ący na budowie MEW. Do czynników warunkuj ących ocen ę skali ryzyka, które nale ży wzi ąć pod uwag ę przy analizie potencjalnej lokalizacji MEW nale ży zaliczy ć w szczególno ści: − sąsiedztwo obszarów wra żliwych, − wzajemne relacje przestrzenne i infrastrukturalne, − sąsiedztwo innych istniej ących i planowanych elektrowni wodnych, − zapisy planów ochrony istniej ących form ochrony przyrody, − plany utworzenia nowych obszarów ochrony przyrody, − naturalne i antropogeniczne bariery ekologiczne, − poziom nakładów inwestycyjnych.
9.2. ENERGIA WIATRU
Szacuje si ę, że globalny potencjał energii wiatru jest równy obecnemu zapotrzebowaniu na energi ę elektryczn ą. Obiektywne cechy i specyficzne wła ściwo ści energetyki wiatrowej powoduj ą, że jest to wymagaj ące źródło energii, zarówno dla
130 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
inwestorów, projektantów, operatorów sieci elektroenergetycznej, jak i społeczno ści lokalnych. Specyfika energetyki wiatrowej to przede wszystkim bardzo wysoka zale żno ść mocy osi ąganej przez elektrowni ę wiatrow ą od bie żą cej warto ści pr ędko ści wiatru oraz nierównomierny rozkład zasobów energii wiatru na obszarze kraju. Według opracowanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej map wietrzno ści dla obszaru Polski wynika, że tereny uprzywilejowane pod wzgl ędem zasobów energii wiatru to przede wszystkim wybrze że Morza Bałtyckiego, Suwalszczyzna, środkowa Wielkopolska i Mazowsze, Beskid Śląski i Żywiecki, Pogórze Dynowskie i Bieszczady (Rys. 101). Dodatkowo istnieje szereg innych mniejszych obszarów, gdzie lokalne warunki klimatyczne i terenowe szczególnie sprzyjaj ą rozwojowi energetyki wiatrowej. Pr ędko ść wiatru ulega zmianom dziennym, miesi ęcznym i sezonowym. Zarówno w cyklu dobowym, jaki i sezonowym w Polsce wyst ępuje korzystna korelacji mi ędzy pr ędko ści ą wiatru, a zapotrzebowaniem energii.
Rys. 101. Teoretyczna g ęsto ść mocy wiatru Rys. 102. Średnie pr ędko ści wiatru w kWh/m 2/rok źródło: Atlas klimatu Polski, red. H. Lorenz, IMGW
Zgodnie z aktualn ą wiedz ą na temat energetyki wiatrowej, warunkiem opłacalności wykorzystania elektrowni wiatrowych, w przypadku obiektów du żej mocy (powy żej 30 kW), niezb ędne jest wyst ępowanie średnich rocznych pr ędko ści wiatru powy żej 5.5 m/s na wysoko ści wirnika. Średnie roczne pr ędko ści wiatru w Polsce wynosz ą 3.8 m/s zim ą i 2.8 m/s latem. Pr ędko ści powy żej 4 m/s wyst ępuj ą na wysoko ści ponad 25 m w wi ększej cz ęś ci kraju, natomiast pr ędko ści powy żej 5 m/s tylko na niewielkim jej obszarze na wysokości powy żej
131 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
50 m (Rys. 102). Małe siłownie wiatrowe pracuj ące na tzw. sie ć wydzielon ą (np. na potrzeby gospodarstwach rolnych), mog ą by ć wznoszone dla pr ędko ści wiatru powy żej 3 m/s. Pomimo, że wydajno ść turbiny wiatrowej zale ży przede wszystkim od pr ędko ści wiatru, istotne znaczenie maj ą równie ż warunki lokalizacji obiektu w terenie, gdy ż brak swobodnego przepływu wiatru wydatnie ogranicza prac ę wirnika, je śli jest on instalowany na stosunkowo niskich wysoko ściach. Rozwój energetyki wiatrowej na danym terenie uzale żniony jest nie tylko od zasobów wiatru, lecz zale ży tak że od rozwoju lokalnej infrastruktury technicznej, w tym przede wszystkim mo żliwo ści podł ączenia do sieci elektroenergetycznej. Kwesti ę podł ączenia do sieci mo żna rozwi ąza ć poprzez: − wykorzystanie linii średniego napi ęcia 15kV, która pozwala na podł ączenie turbiny bezpo średnio do linii, ale jednocze śnie uniemo żliwia instalowanie mocy wi ększych niż 4÷6 MW; − wykorzystanie linii wysokiego napi ęcia 110kV, która pozwala na instalowanie wi ększych mocy, przy czym wykorzystanie tego typu linii wi ąż e si ę z konieczno ści ą budowy stacji przeka źnikowej GPZ 15kV/110kV. Z praktycznego punktu widzenia podł ączenie do linii wysokiego napi ęcia jest opłacalne tylko w sytuacji, gdy moc planowanego parku wiatrowego przewiduje si ę na ponad 12 MW. Podstawowymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej na danym terenie s ą: − utrudnione warunki wyprowadzenia mocy, zwi ązane ze struktur ą sieci 110 kV i nn oraz kosztami i utrudnieniami w realizacji linii WN, − rozwini ęta sie ć obszarów chronionych, − skomplikowane procedury administracyjne, − brak szczegółowych bada ń lokalnych warunków wiatrowych. Inwestycjom zwi ązanym z budow ą elektrowni wiatrowych cz ęsto towarzysz ą protesty miło śników przyrody, a tak że lokalnych społeczno ści. Pierwsze z nich zwi ązane s ą z obawami o negatywny wpływ inwestycji na środowisko przyrodnicze. Natomiast protesty lokalnych społeczno ści dotycz ą głównie obaw zwi ązanych z wpływem na zdrowie mieszka ńców, trudno ści ą w uprawie roli i pogorszeniem si ę jako ści krajobrazu, jak te ż spadkiem w okolicach elektrowni warto ści gruntów, które mogłyby by ć przeznaczone na cele budowlane lub rekreacyjne. Cz ęść tych obaw wynika z niewiedzy na temat rzeczywistego oddziaływania elektrowni wiatrowych na otoczenie.
132 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Aktualnie moc urz ądze ń produkuj ących energi ę elektryczn ą z wiatru w Polsce to 3 668.277 MW, za ś liczba instalacji wynosi 902. Na terenie województwa małopolskiego działa 12 elektrowni wiatrowych o ł ącznej mocy 3.469 MW. Na terenie powiatu nowos ądeckiego zlokalizowane są 2 elektrownie wiatrowe o łącznej mocy 0.460 MW. Jedna z nich, o mocy 2×150 kW, pracuje w gminie Rytro, druga w Cieniawie. Wpływy do gmin, na terenie których zostały ulokowane turbiny wiatrowe, na obszarach o korzystnych warunkach wietrzno ści, mog ą stanowi ć nawet 17% bud żetu gminy, podaje Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. Według PSEW, w 2020 roku dzi ęki farmom wiatrowym do kas gmin mo że wpływa ć nawet 212 mln zł rocznie. Natomiast szacowane przychody z dzier żawy dla rolników mog ą wynie ść nawet 100 mln zł rocznie. Rozwój energetyki wiatrowej, zgodnie z analizami PSEW, przyczyni si ę tak że do powstania do 66 tys. miejsc pracy w perspektywie do roku 2020. Potencjał energetyczny wiatru w gminie Kamionka Wielka nie został jeszcze zbadany. Oznacza to, że trudno jest wyrokowa ć jednoznacznie o szansach zwi ązanych z tym źródłem energii. Na podstawie pomiarów kierunku i pr ędko ści wiatru, prowadzonych przez IMiGW mo żna stwierdzi ć, że gmina najprawdopodobniej nie wyró żnia si ę korzystnymi warunkami wiatrowymi (Rys. 101, Rys. 102). By ć mo że lokalnie istniej ą uwarunkowania, pozwalaj ące z powodzeniem inwestowa ć w energetykę wiatrow ą. Mog ą to by ć obszary lokalnych wzniesie ń i przeł ęczy o przewadze wiatru o kierunku południowym. Istotnym ograniczeniem dla rozwoju energetyki wiatrowej jest wyst ępowanie obszarów chronionych, w tym obszarów wł ączonych do sieci Natura 2000. Równie ż funkcjonowanie małych przydomowych siłowni wiatrowych, przy spełnieniu podstawowych warunków lokalizacji, takich jak montaż urz ądzenia z dala od zwartych zabudowa ń, drzew oraz innych obiektów ograniczaj ących sił ę wiatru, daje wysoki wska źnik opłacalno ści inwestycji. W naszym kraju najpopularniejsze s ą turbiny o mocy 3÷5 kW, które działaj ą w systemach do podgrzewania ciepłej wody u żytkowej. Cz ęsto tego typu instalacje wspomagaj ą lub zast ępuj ą systemy kolektorów słonecznych. Taki układ nie wymaga spełnienia rygorystycznych parametrów jako ściowych energii elektrycznej, jak to ma miejsce w przypadku sprzeda ży energii do sieci. Przy produkcji energii na potrzeby własne inwestor równie ż nie musi spełnia ć szeregu innych kryteriów.
133 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Dro ższym rozwi ązaniem s ą instalacje elektrowni wiatrowych z magazynem energii elektrycznej w postaci akumulatorów elektrochemicznych, poniewa ż baterie znacznie podnosz ą koszt całej instalacji. Tego typu rozwi ązania stosuje si ę tylko w miejscach, gdzie nie ma dost ępu do sieci energetycznej, b ądź koszt jej doprowadzenia jest bardzo wysoki. Bardzo du że zainteresowanie inwestycjami w małe elektrownie wiatrowe wyst ępuje wśród rolników oraz inwestorów indywidualnych. Pomimo, że warunki wiatrowe sprzyjaj ące małej energetyce wiatrowej s ą w zasadzie takie same w całym kraju i zale żą od lokalnych uwarunkowa ń fizjograficznych, szczególnie du ży potencjał wykorzystania małych turbin wiatrowych wyst ępuje w centralnej i południowej Polsce. Na tych obszarach znajduje si ę najwi ęcej gospodarstw rolnych, których potrzeby energetyczne s ą na tyle du że, aby inwestycja w mał ą elektrowni ę wiatrow ą była uzasadniona. Zainteresowanie mał ą energetyk ą wiatrow ą w śród rolników jest tak że skutkiem wzrostu zu życia energii w gospodarstwach rolnych oraz wzrostu cen energii. Poni żej (Rys. 103) przedstawiono map ę potencjału małej energetyki wiatrowej w poszczególnych województwach. Mapa prezentuje liczbę małych turbin wiatrowych < 10kW, które mog ą by ć zainstalowane na obszarach wiejskich z uwzgl ędnieniem kryteriów środowiskowych i infrastrukturalnych ich lokalizacji.
Rys. 103. Potencjał małej energetyki wiatrowej w Polsce źródło: Małoskalowe odnawialne źródła energii i mikroinstalacje. Instytut Energetyki Odnawialnej
Przydomowa elektrownia wiatrowa w polskich warunkach klimatycznych mo że pracowa ć z pełn ą moc ą nominaln ą w przedziale od 600 do 1200 godzin. Przeci ętne gospodarstwo domowe na terenach wiejskich zu żywa w ci ągu roku około 2400 kWh. Mo żna zatem przyj ąć , że przydomowa elektrownia wiatrowa o mocy od 3÷5 kW byłyby w stanie zaspokoi ć potrzeby energetycznie gospodarstwa.
134 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W przypadku realizacji tego typu projektu nale ży rozwa żyć, w jaki sposób inwestor będzie czerpa ć korzy ści, tzn. czy elektrownia wiatrowa miałaby sta ć si ę dodatkowym źródłem energii wykorzystywanym np. do podgrzewania wody u żytkowej, czy te ż produkowana przez ni ą energia miałaby by ć sprzedawana do sieci elektroenergetycznej. W przypadku gdy inwestor decyduje si ę na sprzeda ż energii, musi spełni ć kilka dodatkowych kryteriów, m.in. uzyska ć koncesj ę na wytwarzanie energii w URE, zarejestrowa ć działalno ść gospodarcz ą oraz zdoby ć warunki przył ączenia do sieci energetycznej u operatora sieci dystrybucyjnej. Ponadto wygenerowan ą energi ę powinien zby ć na Towarowej Giełdzie Energii S.A. Poni żej (Tabela 48) zestawiono koszty dwóch typowych instalacji, z których pierwsza, o mocy 3 kW generuje energi ę na własne potrzeby inwestora, natomiast druga, o mocy 10 kW podł ączona jest do sieci energetycznej.
Tabela 48. Szacunkowy koszt przydomowej elektrowni wiatrowej
Urz ądzenia 3 kW 10 kW Turbina wiatrowa 15 500 38 000 Kontroler ładowania 1 450 11 000 Akumulatory (OFF-GRID) 11 000 n/d Grzałka zrzutowa (OFF-GRID) 1 100 n/d Inwerter jednofazowy 3 200 n/d Inwerter trójfazowy n/d 15 000 Osprz ęt elektryczny 900 4 150 Maszt na linkach odci ągowych 3 000 n/d Maszt wolnostoj ący n/d 15 000 Fundament n/d 3000 Transport całej instalacji n/d 1000 Prace monta żowe Wykonanie fundamentu n/d 3000 Posadowienie masztu na linach odci ągowych 2 650 n/d Posadowienie masztu wolnostoj ącego n/d 4 000 Przył ączenie elektrowni do sieci domowej (OFF-GRID) 500 n/d Przył ączenie elektrowni do sieci elektroenergetycznej (ON-GRID) n/d 1 200 Sumaryczny koszt instalacji budowy elektrowni 39 300 95 350 Średni koszt 1 kW instalacji (tylko nakłady inwestycyjne) 13 100 9 535
źródło: Małoskalowe odnawialne źródła energii i mikroinstalacje. Instytut Energetyki Odnawialnej
135 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
9.3. ENERGIA SŁONECZNA
Praktyczne mo żliwo ści wykorzystania energii promieniowania słonecznego uzale żnione są od warunków klimatycznych, które na terenie Polski charakteryzuj ą si ę du żą ró żnorodno ści ą, wynikaj ącą głównie ze ścierania si ę wpływu dwóch odmiennych frontów atmosferycznych atlantyckiego i kontynentalnego. Ocen ę zasobów energii promieniowania słonecznego oraz możliwo ści jej pozyskiwania dla celów technicznych mo żna przeprowadzi ć na podstawie dwóch podstawowych wielko ści, jakimi s ą: średnioroczne usłonecznienie, wyra żone w h/rok (Rys. 104), roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego, wyra żona w kWh/(m2⋅rok) (Rys. 105). Średnioroczne sumy usłonecznienia w zale żno ści od regionu wynosz ą od 1300 h/rok do 1900 h/rok. Średnia roczna suma usłonecznienia dla Polski wynosi około 1600 h/rok, co stanowi 18.2% całego roku.
Rys. 104. Średnioroczne sumy usłonecznienia Rys. 105. Średnioroczne sumy dla reprezentatywnych rejonów Polski [h/rok] promieniowania [kWh/(m2⋅rok)] źródło: Konwersja termiczna energii promieniowania słonecznego w warunkach krajowych, Jerzy Bogdanienko
Drug ą istotn ą wielko ści ą s ą średnioroczne sumy promieniowania padaj ącego na jednostk ę powierzchni, które mo żna traktowa ć jako wielko ść całkowitych zasobów energii promieniowania w ci ągu roku. Roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego na płaszczyzn ę poziom ą waha si ę na terenie naszego kraju w granicach 950÷1250 kWh/(m2⋅rok) (Rys. 104). Warunki meteorologiczne w naszej strefie klimatycznej charakteryzuj ą si ę nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym, w którym dominuj ącym okresem jest sze ść miesi ęcy sezonu wiosenno-letniego. Blisko 80% całkowitej sumy nasłonecznienia przypada na miesi ące od kwietnia do wrze śnia. Dlatego w polskich
136 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
warunkach klimatycznych energi ę słoneczn ą zaleca si ę stosowa ć przede wszystkim w okresie letnim, natomiast w pozostałym zachodzi konieczno ść pokrywania potrzeb energetycznych w skojarzeniu z innymi źródłami. Wykorzystywane są ró żne metody konwersji promieniowania słonecznego, a dwie podstawowe to metoda fototermiczna i fotowoltaiczna. Metoda fototermiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energi ę ciepln ą. W tej metodzie stosowane s ą systemy aktywne oraz rozwi ązania pasywne. Metoda fotowoltaiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energi ę elektryczn ą. W tej metodzie wykorzystuje si ę układy fotowoltaiczne z modułami ogniw fotowoltaicznych. Aktualnie w Polsce najbardziej rozpowszechnion ą technologi ą aktywnego pozyskiwania energii promieniowania słonecznego są instalacje zło żone z termicznych kolektorów słonecznych, wykorzystywane do podgrzewania wody użytkowej. Kolektory słoneczne staj ą si ę coraz bardziej popularne, mi ędzy innymi dzi ęki takim programom jak dotacje Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczone na cz ęś ciow ą spłat ę kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych. Jeszcze niedawno wysokie koszty instalacji sprawiały, że stosowanie urz ądze ń wykorzystuj ących energi ę słoneczn ą do produkcji energii elektrycznej w polskich warunkach klimatycznych nie było nieopłacalne. Jednak stały rozwój technologii ogniw fotowoltaicznych zmienia t ę sytuacj ę. Od kliku lat ceny systemów fotowoltaicznych systematycznie spadaj ą, co wynika przede wszystkim z szybkiego spadku cen paneli fotowoltaicznych – komponentu posiadaj ącego najwi ększy udział w kosztach systemów PV. Podczas gdy w 2010 roku panele fotowoltaiczne kosztowały około 2 euro/W, ich cena w 2012 roku kształtowała si ę na poziomie około 0.6÷0.8 euro/W. Spadek cen paneli fotowoltaicznych wynika przede wszystkim z dynamicznego rozwoju bran ży producentów w Chinach, którzy s ą w stanie produkowa ć taniej ni ż dominuj ący wcze śniej na rynku producentów paneli PV Niemcy. Pojawianie si ę nowych producentów i szybki wzrost ich mocy produkcyjnych od pewnego czasu skutkuje tak że nadpoda żą na globalnym rynku energii słonecznej, co dodatkowo wpływa na obni żanie cen paneli i całych systemów fotowoltaicznych.
137 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Zgodnie z analiz ą Europejskiego Stowarzyszenia Przemysłu Fotowoltaicznego aktualne ceny netto elektrowni fotowoltaicznych kształtuj ą si ę na poziomie: − w segmencie dachowych, rezydencjalnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 3 kW od 1.7 euro/W do 2.30 euro/W, − w segmencie dachowych, komercjalnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 100 kW od 1.35 euro/W do 1.9 euro/W, − w segmencie dachowych, industrialnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 500 kW od 1.24 euro/W do 1.8 euro/W, − w segmencie naziemnych farm fotowoltaicznych o mocy do 2.5 MW od 1.22 euro/W do 1.75 euro/W. Prognozowane ceny w 2020 roku: − w segmencie dachowych, rezydencjalnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 3 kW od 1.4 euro/W do 1.85 euro/W, − w segmencie dachowych, komercjalnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 100 kW od 1.25 euro/W do 1.7 euro/W, − w segmencie dachowych, industrialnych instalacji fotowoltaicznych o mocy do 500 kW od 1.1 euro/W do 1.6 euro/W, − w segmencie naziemnych farm fotowoltaicznych o mocy do 2.5 MW od 0.98 euro/W do 1.45 euro/W. O typie instalacji fotowoltaicznych decyduje ko ńcowy sposób wykorzystania energii elektrycznej wyprodukowanej z paneli PV. Wyró żnia si ę trzy podstawowe typy instalacji: − przył ączane do sieci elektroenergetycznej (ang. ON-GRID), − nie przył ączane do sieci elektroenergetycznej (ang. OFF-GRID), − systemy mieszane. W systemach ON-GRID energia elektryczna wyprodukowana przez panele PV jest w inwerterze sieciowym zamieniana na pr ąd przemienny o napi ęciu i cz ęstotliwo ści zgodnych z sieci ą elektroenergetyczn ą, z któr ą współpracuje. Licznik dokonuje pomiaru energii przekazanej do sieci, na tej podstawie dokonywane są rozliczenia sprzeda ży wyprodukowanego pr ądu z lokalnym operatorem systemu dystrybucyjnego. Energi ę elektryczn ą słu żą cą do zasilenia urz ądze ń w gospodarstwie domowym mo żna zakupi ć osobno, ale w tzw. systemie producenckim mo że bardziej opłaca ć si ę ich wykorzystanie na potrzeby własne i sprzeda ż nadwy żek do sieci.
138 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Systemy OFF-GRID (tzw. instalacje autonomiczne) służą do zasilania obiektów, gdzie prowadzenie przył ącza elektroenergetycznego okazuje si ę nieopłacalne (schroniska górskie, oświetlenie i sygnalizacje drogowe poza miastem, domki letniskowe). Systemy takie wymagaj ą magazynowania energii w akumulatorach, by umo żliwi ć ci ągło ść zasilania w czasie braku dostatecznej ilo ści promieniowania słonecznego. Konieczno ść stosowania akumulatorów w istotny sposób wpływa na koszt instalacji – baterie akumulatorów stanowi ą średnio 20% całkowitych kosztów instalacji OFF-GRID. Systemy mieszane PV wytwarzaj ą w pierwszej kolejno ści energi ę elektryczn ą na potrzeby własne gospodarstwa domowego lub rolnego. W przypadku niedoboru energii, wyczerpania si ę akumulatorów lub awarii elektrowni PV mo żliwe jest przeł ączenie na zasilanie z innego źródła, jak na przykład sie ć elektroenergetyczna lub rezerwowy generator Diesela. System w takim przypadku musi zosta ć rozbudowany o inwerter wyspowy, który przył ączony do sieci elektroenergetycznej pobiera z niej energi ę ładuj ąc akumulatory i kontroluj ąc ich prac ę. Przy zwi ększonym zapotrzebowaniu na energi ę, urz ądzenie w pierwszej kolejno ści zamienia pr ąd stały zmagazynowany w akumulatorach na pr ąd przemienny, za ś w przypadku dalszego niedoboru - pobiera pr ąd bezpo średnio z publicznej sieci elektroenergetycznej lub innego źródła rezerwowego. Małopolska, w tym równie ż gmina Kamionka Wielka, znajduje si ę w rejonie o do ść dobrej potencjalnej u żytecznej energii słonecznej, bo tylko o około 9% mniejszej od rejonów o najwy ższym nasłonecznieniu. Na terenie województwa energia promieniowania słonecznego wykorzystywana jest do: wytwarzania ciepłej wody u żytkowej – instalacje z kolektorami słonecznymi, ogrzewania budynków systemem biernym, ogrzewania budynków systemem czynnym, uzyskiwania energii elektrycznej z ogniw fotowoltaicznych. Aktualnie na terenie Małopolski funkcjonuje 10 instalacji fotowoltaicznych o mocy 1.193 MW. Dzi ęki warunkom panuj ącym na terenie gminy Kamionka Wielka, istnieje mo żliwo ść praktycznego wykorzystania energii promieniowania słonecznego do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, gospodarstwach rolnych, obiektach użyteczności publicznej. Aktualnie kolektory słoneczne wspomagają system przygotowania ciepłej wody użytkowej w Zespole Szkół w Mszalnicy. Poni żej (Tabela 49) przedstawiono wyniki analizy dla przykładowych instalacji kolektorów słonecznych, w ró żnych wariantach inwestycji i rozwi ąza ń technicznych kolektorów.
139 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 49. Ocena okresu zwrotu nakładów na instalacj ę kolektorów słonecznych
Podstawowe zało żenia do oceny okresu zwrotu nakładów Nakłady inwestycyjne Powierzchnia kolektorów 6 m 2 15 000 zł (zało żono 2 500zł/m 2) Udział środków własnych 9 465 zł 63.1% nakładów Skala podatkowa 18% Efektywna dotacja Dotacja NFO ŚiGW (bez 5 535 zł 36.9% 6 750 zł 45% nakładów NFO ŚiGW (po opodatkowania) nakładów opodatkowaniu) Wyniki ocen ekonomicznych dla ró żnych zast ępowanych no śników energii Konwencjonalny system Energia elektryczna Gaz ziemny Węgiel przygotowania cwu Roczne oszcz ędno ści 1 357 zł 625 zł 311 zł Prosty okres zwrotu nakładów 6 lat 11 lat 17 lat
źródło: Małoskalowe odnawialne źródła energii i mikroinstalacje, Instytut Energetyki Odnawialnej
Bior ąc pod uwag ę niezwykle dynamiczny rozwój technologii fotowoltaicznych, równie ż budowa takich instalacji na terenie gminy jest uzasadniona. W poni żej (Tabela 50) przedstawiono przykładowe koszty zakupu netto w PLN dla dwóch wariantów: elektrowni o mocy 3 kWp w wariancie OFF-GRID, montowanej na dachu budynku oraz wolnostoj ącej elektrowni o mocy 10 kWp w wariancie ON-GRID
Tabela 50. Zestawienie kosztów netto zakupu elektrowni PV o mocy 3 kW i 10 kW
Urz ądzenia 3 kW 10 kW Panele PV 12 672 42 240 Kontroler ładowania (OFF-GRID) 450 n/d Akumulatory (OFF-GRID) 1 200 n/d Inwerter 6 033 14 870 Osprz ęt elektryczny 880 4 150 Fundament n/d 126 Konstrukcja do monta żu PV na dachu 1 957 n/d Konstrukcja do monta żu PV na gruncie n/d 8 700 Transport paneli PV, urz ądze ń pomocniczych i zestawów monta żowych 200 420 Instalacja Wykonanie fundamentu n/d 300 Wykonanie konstrukcji dachowej i monta ż paneli 2 610 n/d Wykonanie konstrukcji gruntowej i monta ż paneli n/d 13 050 Przył ączenie elektrowni PV do sieci domowej (OFF-GRID) 650 n/d Przył ączenie elektrowni PV do sieci elektroenergetycznej (ON-GRID) n/d 1 219
źródło: Małoskalowe odnawialne źródła energii i mikroinstalacje, Instytut Energetyki Odnawialnej
140 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Coraz szersze zastosowanie znajduj ą układy hybrydowe, wykorzystuj ące panele fotowoltaiczne oraz turbiny wiatrowe do zasilania oświetlenia ulicznego. Rozwi ązania takie przynosz ą wymierne korzy ści w postaci zmniejszenia kosztów energii elektrycznej, mo żliwo ść oświetlenia pojedynczych obiektów znacznie oddalonych od sieci energetycznych, wyeliminowanie okablowania naziemnego i podziemnego, eliminacja transformatorów i przeł ączników, zwi ększenie widoczno ści i bezpiecze ństwa, bezobsługowo ść . Ze wzgl ędu na koszty instalacji tego typu rozwi ąza ń, warto rozwa żyć mo żliwo ść ich finansowania w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego lub firm typu ESCO.
9.4. ENERGIA GEOTERMALNA
Energia geotermalna wyst ępuje w postaci ciepła, powstaj ącego w gł ębi naszej planety przy rozpadzie pierwiastków promieniotwórczych. Energia ta jest produkowana w sposób ci ągły, a wielko ść strumienia cieplnego zale ży od zawarto ści w skałach promieniotwórczego uranu, toru oraz w niewielkim stopniu potasu. Cz ęść ciepła geotermalnego pochodzi z ciepła resztkowego wydobywanego z jądra Ziemi (20%). Energia geotermalna dzieli si ę na geotermi ę wysokiej i niskiej entalpii. Geotermia o wysokiej entalpii umo żliwia bezpo średnie wykorzystanie ciepła Ziemi, za ś geotermia o niskiej entalpii odzyskiwana jest przy pomocy geotermalnych pomp ciepła. Warunki termiczne pod ziemi ą są bardzo zró żnicowane. Zale żą one od przewodnictwa cieplnego skał, ich uło żenia, zawodnienia, blisko ści stref wulkanicznych i wgł ębnych ognisk magmowych, a w strefie przypowierzchniowej znacz ąco wpływaj ą na nie równie ż warunki klimatyczne. W Polsce istniej ą bogate zasoby energii geotermalnej, szacowane na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi około 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło. Poni żej przedstawiono podział obszaru Polski na prowincje i okr ęgi geotermalne (Rys. 106) oraz potencjalne zasoby wód i energii zawarte w poszczególnych prowincjach i okr ęgach geotermalnych (Rys. 107). Oszacowanie potencjału energii geotermalnej mo żliwej do wykorzystania na danym terenie zwi ązana jest z konieczno ści ą oceny zasobów eksploatacyjnych, czyli przeprowadzeniem kosztownych próbnych odwiertów.
141 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 106. Szkic prowincji i okr ęgów geotermalnych Polski źródło: PGA
Rys. 107. Potencjalne zasoby wód i energii zawarte w poszczególnych prowincjach i okr ęgach geotermalnych źródło: PGA
Gmina Kamionka Wielka le ży w obszarze okr ęgu karpackiego. Obecnie kompleksowe wykorzystanie wód geotermalnych w tym rejonie ogranicza si ę praktycznie do obszaru niecki podhala ńskiej, gdzie w 1981 roku otwór badawczy Ba ńska IG-1 potwierdził istnienie w tym obszarze wód geotermalnych o korzystnych parametrach zło żowych. Wody te wykorzystuje si ę zarówno do celów ciepłowniczych, jak i rekreacyjnych i balneoterapeutycznych. W pozostałych rejonach wykorzystanie wód geotermalnych jest znacznie mniejsze i ma zasadniczo odmienny charakter. Uwarunkowania geologiczne, tektoniczne oraz
142 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
hydrogeologiczne sprawiaj ą, że dotychczasowo dominuj ącym kierunkiem wykorzystania wód wgł ębnych w tym rejonie Karpat jest balneoterapia oraz wodolecznictwo. Na podstawie wyników bada ń Marka Hajto z Akademii Górniczo-Hutniczej (Technika Poszukiwa ń Geologicznych, Geotermia, Zrównowa żony Rozwój nr 1-1/2011), mo żna stwierdzi ć, że na obszarze gminy Kamionka Wielka nie wyst ępuj ą sprzyjaj ące warunki do wykorzystania wód geotermalnych. Na Rys. 108 pokazano lokalizacj ę perspektywicznych stref dla wykorzystania wód geotermalnych wyst ępuj ących w utworach fliszowych oraz w utworach miocenu i mezozoiczno-paleozoicznego podłoża fliszu w Karpatach Zachodnich.
Rys. 108. Perspektywiczne obszary dla wykorzystania wód geotermalnych 1 - Ustro ń, 2 - Jaworze, 3 - Szczyrk-Brenna, 4 - Sól, 5 - Sucha-Beskidzka, 6 - My ślenice-Dobczyce-Wi śniowa, 7 - Skomielna Biała, 8 - Por ęba Wielka, 9 - Bochnia-Brzesko-Nowy Wi śnicz, 10 - Ci ęż kowice-Ryglice, 11 - Gorlice-Sękowa. źródło: Potencjał geotermalny w rejonie zewn ętrznych Karpat Zachodnich, Marek Hajto
Analiza rozkładu pola temperaturowego, w powi ązaniu z parametryczn ą ocen ą mo żliwo ści ekonomicznego wykorzystania ciepła wód geotermalnych do celów grzewczych wskazuj ą, że najbardziej korzystnymi parametrami charakteryzują si ę utwory fliszowe w obr ębie jednostek zewn ętrznych, w szczególno ści w płaszczowinie śląskiej. Stosuj ąc ujednolicone kryteria oceny parametrów petrofizyczno-pojemno ściowych, hydrogeologicznych i termicznych dla utworów fliszowych wydzielono obszary perspektywiczne dla poszukiwa ń wód geotermalnych. Nale żą do nich: rejon My ślenic, w strefie czołowej nasuni ęcia magurskiego, gdzie wydzielono dwa perspektywiczne interwały gł ęboko ściowe w utworach fliszowych na gł ęboko ściach 1500÷2000 oraz 2000÷2500 m
143 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
p.p.m. (obszar 6), rejon Ci ęż kowic w strefie czołowej nasuni ęcia płaszczowiny śląskiej, gdzie wydzielono perspektywiczny interwał gł ęboko ściowy 2000÷2500 m p.p.m. (obszar 10) oraz obszar na zachód od Żywca, gdzie najlepsze parametry dla wód geotermalnych stwierdzono w interwale gł ęboko ściowym 1000-1500 m p.p.m (obszar 3). Mo żliwo ści uzyskania relatywnie du żych przypływów wód geotermalnych z utworów fliszowych rejonu Karpat potwierdzaj ą wyniki uzyskane podczas wiercenia otworu Wi śniowa 1, poza Karpatami Zachodnimi. Wyniki bada ń dotycz ących mo żliwo ści wykorzystania wód geotermalnych dla wybranych miast wskazuj ą, że perspektywiczne obszary zwi ązane s ą głównie z brze żną stref ą nasuni ęcia karpackiego i obejmuj ą swym zasi ęgiem takie miasta jak Bochnia, Brzesko i Tarnów. Potwierdza to wyniki regionalnych analiz możliwo ści wykorzystania wód geotermalnych w rejonie Karpat Zachodnich, które wskazuj ą, że przewidywane wydajno ści uj ęć wód geotermalnych mog ą wynosi ć do około 60 m 3/h. Przewidywane temperatury wód mog ą mie ści ć si ę w przedziale 30-55 °C, a mineralizacja mo że waha ć si ę od 20 g/dm 3 (rejon Bochni) do 120 g/dm 3 (rejon Tarnowa). Podane parametry oraz przewidywane wydajno ści wskazuj ą, że wody te nadaj ą si ę szczególnie do ich wykorzystania w celach rekreacyjnych i/lub balneoterapeutycznych. Na tej podstawie mo żna stwierdzi ć, że mo żliwe zagospodarowanie wód geotermalnych w Karpatach zewn ętrznych to przede wszystkim rekreacja i lecznictwo. W przypadku ewentualnego ciepłowniczego wykorzystania takich wód mo żliwo ści zło żowe, zasadno ść techniczna i opłacalno ść ekonomiczna pozostawa ć musz ą ka żdorazowo do indywidualnego rozwa żenia, w zale żno ści od parametrów wody (wydajno ść , temperatura) i indywidualnego zaprojektowania (ilo ść i rodzaj obiektów, ewentualnie w integracji z innymi źródłami energii). Podj ęcie decyzji co do budowy na terenie gminy instalacji wykorzystuj ących wody geotermalne wymaga przeprowadzenia stosownych bada ń. Badania te s ą kosztowne, w zwi ązku z czym ich przeprowadzenie wymagałoby uzyskania wsparcia finansowego. Zasoby wód geotermalnych na terenie gminy Kamionka Wielka nie s ą jeszcze udokumentowane, co powoduje trudno ści w podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych uj ąć wód geotermalnych. Oszacowanie potencjału energii geotermalnej mo żliwej do wykorzystania na danym terenie zwi ązana jest z konieczno ści ą oceny zasobów eksploatacyjnych, czyli przeprowadzeniem kosztownych próbnych odwiertów. Planuj ąc budow ę instalacji geotermalnych nale ży wzi ąć pod uwag ę poni ższe uwagi.
144 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− Energia uzyskana z wód geotermalnych mo że by ć wykorzystywana w miejscach wydobywania wód, w zwi ązku z tym zasoby eksploatacyjne są ograniczone do rejonów miast i miejscowo ści, rejonów przemysłowych, rolniczych i rekreacyjno- wypoczynkowych. − Ze wzgl ędu na znaczn ą kapitałochłonno ść inwestycji geotermalnych, lokalny rynek ciepłowniczy powinien by ć bardzo atrakcyjny, zdolny do przyci ągni ęcia inwestorów. − Budowa instalacji geotermalnych w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, gdzie wyst ępuj ą wody geotermalne o optymalnych własno ściach. Na terenie gminy możliwe i w pełni uzasadnione jest wykorzystanie energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Urz ądzenia tego typu znajduj ą zastosowanie w domach jednorodzinnych i budynkach użyteczno ści publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie. Pompa ciepła pobiera ciepło ze źródła o ni ższej temperaturze (dolne źródło) i przekazuje je do źródła o temperaturze wy ższej (górne źródło). Pompy ciepła wykorzystuj ą ciepło niskotemperaturowe (0°C÷60°C), trudne do innego praktycznego wykorzystania. Najcz ęstszym wariantem zastosowania pompy ciepła w Polsce jest wykorzystanie ciepła gruntu, poprzez kolektor gruntowy – poziomy lub pionowy. Pompy ciepła mog ą wykorzystywa ć równie ż ciepło pochodz ące z wód gruntowych oraz powierzchniowych, a tak że z powietrza atmosferycznego. O atrakcyjno ści systemów wykorzystuj ących pompy ciepła, mo że świadczy ć przedstawione poni żej porównanie szacunkowych kosztów ogrzewania budynku dla ró żnych źródeł ciepła (Rys. 109 ÷ Rys. 110). Przyj ęte do porównania kosztów ogrzewania sprawno ści źródeł ciepła wynikaj ą z szacunków. Szczególnie w przypadku kotłów na paliwo stałe (w ęgiel, drewno) zachodzi znaczne obni żenie sprawno ści w okresie letnim i przej ściowych, maj ące wpływ na sprawno ść średnioroczn ą. Obni żenie sprawno ści kotłów na paliwo stałe nast ępuje wówczas w trybie podgrzewania ciepłej wody u żytkowej, gdzie zapotrzebowanie na ciepło wyst ępuje sporadycznie w ci ągu dnia. Du ża pojemno ść wodna kotłów na paliwo stałe wymusza podgrzanie schłodzonej wody kotłowej (straty rozruchowe), a nast ępnie oddawanie zb ędnego ciepła do otoczenia (straty postojowe).
145 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Rys. 109. Porównanie kosztów wytworzenia 1 kWh ciepła (lipiec 2013) źródło: www.viessmann.pl
Rys. 110. Roczne koszty ogrzewania domu 160 m 2 wraz z c.w.u. (lipiec 2013) źródło: www.viessmann.pl
9.5. LOKALNE NADWY ŻKI ENERGII Z PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ORAZ ZASOBY PALIW
Na terenie gminy Kamionka Wielka nie s ą zlokalizowane zasoby paliw kopalnych. Brak równie ż danych na temat wyst ępowania nadwy żek ciepła powstałych w wyniku procesów produkcyjnych.
146 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
9.5.1. Biogaz
Biogaz zaliczany jest do odnawialnych źródeł energii. Pozyskuje si ę go w procesie beztlenowej fermentacji biomasy ro ślinnej, odchodów zwierz ęcych, odpadów organicznych lub osadu ze ścieków. Biogaz jest mieszanin ą gazow ą składaj ącą si ę głównie z metanu i dwutlenku węgla, a tak że z pewnych ilo ści zanieczyszcze ń w postaci siarkowodoru, azotu, tlenu i wodoru. Skład biogazu oraz jego warto ść opałowa zale żą od substratów wykorzystanych do jego produkcji. Biogaz powstaje w naturalnych procesach zachodz ących w dnach zbiorników wodnych, podczas erupcji wulkanicznych i pękni ęć skorupy ziemskiej, w przewodach pokarmowych prze żuwaczy i termitów, podczas rozkładu nawozów organicznych. Do antropogenicznych źródeł metanu zalicza si ę: − wydobycie węgla, gazu ziemnego i ropy naftowej, − przetwórstwo bogactw naturalnych, − hodowla zwierz ąt domowych, − pola ry żowe, − składowiska odpadów i oczyszczalnie ścieków. Oprócz naturalnych i antropogenicznych źródeł, z których metan trafia do atmosfery, produkowany jest on równie ż w procesach sterowanych przez człowieka w celu bądź to utylizacji odpadów, bądź te ż produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
Rys. 111. Schemat typowej instalacji biogazowej źródło: www.argoxee.com.pl
147 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Biogaz do celów energetycznych produkowany jest w biogazowniach (Rys. 111). Najwi ęcej biogazu mo żna uzyska ć z fermentacji gnojownicy trzody chlewnej i drobiu – do 0.7 m 3/kg suchej masy. Najwi ększe mo żliwo ści produkcji biogazu maj ą du że gospodarstwa rolne, specjalizuj ące si ę w produkcji zwierz ęcej, w których zamiast obornika uzyskuje si ę gnojowic ę. Oprócz biomasy z odchodów zwierz ęcych, do produkcji biogazu rolniczego mo żna wykorzysta ć odpady ro ślinne oraz odpadki z przetwórstwa rolno-spo żywczego (np. z przemysłu mi ęsnego). Biogaz o du żej zawarto ści metanu (powy żej 40%) mo że by ć wykorzystany do celów użytkowych, głownie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych. Typowe przykłady wykorzystania obejmuj ą: − produkcj ę energii elektrycznej w silnikach iskrowych lub turbinach, − produkcj ę energii cieplnej w przystosowanych kotłach gazowych, − produkcj ę energii elektrycznej i cieplnej w jednostkach skojarzonych, − dostarczanie gazu wysypiskowego do sieci gazowej, − wykorzystanie gazu jako paliwa do silników trakcyjnych/pojazdów, − wykorzystanie gazu w procesach technologicznych, np. w produkcji metanolu. W zale żno ści od dost ępnych substratów oraz miejscowych uwarunkowa ń zasadne jest tworzenie ró żnych typów biogazowi: − typowe biogazownie na nawóz naturalny stosowane przy przetwarzaniu odchodów zwierz ęcych; − biogazownie na surowce odnawialne, w których poza substratem w postaci surowców odnawialnych (np. kiszonka kukurydziana), w celu stabilizacji procesu, dodaje si ę w niewielkich ilo ściach nawóz naturalny; − biogazownie na odpady poprzemysłowe (np. wytłoki buraczane, wywary); − biogazownie na odpady poubojowe wymagaj ące procesu pasteryzacji. Rozwa żaj ąc mo żliwo ść budowy biogazowni rolniczej nale ży pami ęta ć, iż warunkiem niezb ędnym do prawidłowego funkcjonowania biogazowni rolniczej jest dokładne rozpoznanie, jak ą ilo ści ą poszczególnych surowców dysponuje gospodarstwo oraz zaplanowanie trybu dostarczania ich do instalacji. Dostarczanie substratów staje si ę dodatkowym i bardziej skomplikowanym zadaniem, je śli w procesie używane są surowce dostarczane spoza gospodarstwa. Nale ży przy tym zwraca ć szczególn ą uwag ę na klasyfikacj ę dostarczanych surowców. Dotyczy to surowców, które są klasyfikowane jako odpady i uznawane za szkodliwe dla środowiska, które musz ą by ć szczegółowo ewidencjonowane.
148 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę na fakt, że w Polsce niemal ka żda lokalizacja biogazowni rolniczej wywołuje protesty społeczno ści lokalnej, głównie ze wzgl ędu na obawy zwi ązane z wydzielaniem si ę odoru. Jednak prawidłowo zaprojektowania i wybudowana biogazownia rolnicza nie jest uci ąż liwym dla otoczenia producentem odoru. Problem wła ściwej lokalizacji biogazowni rolniczej jest szczególnie istotny w przypadku terenów o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Budowa biogazowni rolniczej powinna zosta ć poprzedzona szczegółow ą analiz ą techniczno-ekonomiczn ą oraz dialogiem ze społeczno ści ą lokaln ą ju ż na wczesnym etapie planowania inwestycji. Wa żnym argumentem w dyskusji mog ą by ć nowe miejsca pracy dla lokalnej społeczno ści przy produkcji substratów, budowie i obsłudze oraz nowe firmy dostarczaj ące przychodów do bud żetu lokalnych władz. Hodowla fermowa zwierz ąt gospodarskich, szczególnie prowadzona na wi ększ ą skal ę, stanowi bogate źródło surowca do produkcji biogazu rolniczego. Najwi ększe mo żliwo ści pozyskania biogazu w Polsce maj ą gospodarstwa specjalizuj ące si ę w produkcji zwierz ęcej o koncentracji powy żej 60 SD (sztuk du żych o masie 500 kg). Na tej podstawie wida ć, że na terenie gminy Kamionka Wielka nie ma sprzyjaj ących warunków do lokalizacji biogazowni rolniczej, działaj ącej w oparciu o nawóz naturalny z odchodów zwierz ęcych.
9.5.2. Biomasa
Zgodnie z definicj ą Unii Europejskiej biomas ę stanowi ą materiały organiczne pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego, jak te ż wszelakie substancje uzyskane z transformacji surowców pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego. Ocenia si ę, że obecnie najwi ększy potencjał energetyczny do wykorzystania w Polsce ma wła śnie biomasa. Biomasa wykorzystywana energetycznie w naszym kraju pochodzi z rolnictwa i le śnictwa. Wykorzystywane rodzaje biomasy to drewno odpadowe w le śnictwie i przemy śle drzewnym, produkty uboczne i odpadowe rolnictwa i przemysłu rolno-spo żywczego oraz gospodarki komunalnej, a tak że uprawy energetyczne. Wykorzystuj ąc planowo biomas ę w procesie produkcji energii nale ży pami ęta ć o naturalnych barierach ograniczaj ących jej wykorzystanie. Bariery te to: − stosunkowo niska warto ść opałowa (Tabela 51), − duże zró żnicowanie zawarto ści wilgoci zale żne od rodzaju biomasy i okresu jej sezonowania (Tabela 51),
149 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− wysoka zawarto ść cz ęś ci lotnych, powoduj ąca problemy w kontrolowaniu spalania, − trudno ści w dozowaniu paliwa wynikaj ące z postaci biomasy, − duża powierzchnia składowania i trudno ści z transportem wynikaj ą z małej gęsto ści nasypowej, − trudno ści w utrzymaniu jako ści paliwa na stałym poziomie, − duża zawarto ść zwi ązków alkaicznych takich jak: potas, fosfor, wap ń, a w przypadku ro ślin jednorocznych du ża zawarto ść chloru, prowadz ąca do narastania agresywnych osadów w kotle, − koszty pozyskiwania oraz koszty transportu.
Tabela 51. Warto ści opałowe ró żnych rodzajów biomasy
Warto ść opałowa w Warto ść opałowa w Wilgotno ść biomasy Rodzaj biomasy stanie świe żym stanie suchym % MJ/kg MJ/kg Słoma pszenna 15÷20 12.9÷14.1 17.3 Słoma jęczmienna 15÷22 12.0÷13.9 16.1 Słoma rzepakowa 30÷40 10.3÷12.5 15.0 Słoma kukurydziana 45÷60 5.3÷8.2 16.8 Pył drzewny 3.8÷6.4 15.2÷19.1 15.2÷20.1 Trociny 39.1÷47.3 5.3 19.3 Zr ębki wierzby 40÷55 8.7÷11.6 16.5 Pelety 3.6÷12 16.5÷17.3 17.8÷19.6 Brykiety ze słomy 9.7 15.2 17.1 Brykiety drzewne 3.8÷14.1 15.2÷19.7 16.9÷20.4
Ze wzgl ędu na rolniczy charakter gminy na jej terenie wyst ępuj ą znaczne zasoby biomasy. Mog ą by ć one wykorzystane do produkcji ciepła, w sposób ekologicznie bezpieczny i efektywny energetycznie. Z punktu widzenia emisji zanieczyszcze ń, najwa żniejsz ą cech ą biomasy jest zerowa emisja dwutlenku węgla, poniewa ż ilo ść tej substancji jest całkowicie akumulowana w procesie fotosyntezy. Obok konieczno ści ochrony klimatu za wykorzystaniem biomasy przemawia nadprodukcja żywno ści i bezrobocie na wsi. Zwi ększenie wykorzystania biomasy pochodz ącej z upraw energetycznych wymaga utworzenia całego systemu obejmuj ącego produkcj ę, dystrybucj ę i wykorzystanie biomasy. Tak wi ęc działania powinny by ć
150 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
ukierunkowane nie tylko na zakładanie plantacji, ale równie ż na zorganizowanie systemu magazynowania i dystrybucji paliwa oraz zapewnienie efektywnego wykorzystania biomasy. Biomasa pochodz ąca z plantacji ro ślin energetycznych mo że by ć przeznaczona do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej, a tak że do wytwarzania paliwa ciekłego lub gazowego. Uprawa ro ślin energetycznych mo że przyczyni ć si ę do powstawania nowych miejsc pracy oraz tworzenia lokalnych niezale żnych rynków energii. Słoma, produkt uboczny w produkcji ro ślinnej, stanowi podstawow ą biomas ę odpadow ą wytwarzan ą w rolnictwie. Powstawaniu jej nadwy żek sprzyja wysoki udział zbó ż w strukturze zasiewów i powi ększaj ąca si ę powierzchnia upraw rzepaku, a tak że stosunkowo niska obsada zwierz ąt gospodarskich utrzymywanych w systemach ściółkowych. Cz ęść powstaj ących nadwy żek jest przyorywana na polach. Stosunkowo niewielka ilo ść jest wykorzystywana na cele energetyczne. W ten sposób powstaj ą znaczne nadwy żki do zagospodarowania energetycznego. Do spalania mo że by ć u żyta słoma wszystkich gatunków zbó ż i rzepaku. Ze wzgl ędu na wła ściwo ści najbardziej przydatna jest słoma: żytnia, pszenna, rzepakowa i gryczana oraz słoma i osadki kukurydzy (Tabela 51). Istnieje równie ż mo żliwo ść energetycznego wykorzystania siana pochodz ącego z nieu żytkowanych produkcyjnie trwałych u żytków zielonych. Najkorzystniejszym sposobem wykorzystywania słomy i siana jest brykietowanie. Gmina Kamionka Wielka charakteryzuje si ę wysokim wska źnikiem lesisto ści – 49.0% obszaru gminy stanowi ą lasy. Drewno odpadowe z lasów jest materiałem energetycznym wykorzystywanym w domowych kominkach, kotłach i piecach opalanych drewnem.
9.5.3. Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu
Skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej jest procesem technologicznym, w którym nast ępuje jednoczesne wykorzystanie energii chemicznej paliwa do produkcji ciepła i energii elektrycznej. Bezpo średnim skutkiem takiej skojarzonej gospodarki jest lepsze wykorzystanie energii chemicznej paliwa, co daje oszcz ędno ść w porównaniu z rozdzielonym wytwarzaniem ciepła oraz energii elektrycznej. Stosowanie takiej technologii daje du że korzy ści energetyczne, ekonomiczne oraz ekologiczne (Tabela 52). Jest to najbardziej efektywny sposób wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej. Sprawno ść takiego układu mo że osi ągn ąć nawet 85 %.
151 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Tabela 52. Potencjalne korzy ści z zastosowania kogeneracji
Korzy ści eksploatacyjne
1. Urz ądzenie kogeneracyjne jako podstawowe źródło zasilania elektrycznego 2. Zwi ększone bezpiecze ństwo dostaw energii 3. Wi ększa elastyczno ść produkcji ciepła do ogrzewania i ciepłej wody użytkowej 4. Mo żliwo ści produkcji pary wodnej 5. Trigeneracja z wykorzystaniem nadmiaru ciepła w absorpcyjnych agregatach chłodniczych
Korzy ści finansowe
1. Obni żenie kosztów użycia energii pierwotnej 2. Elastyczne rozwi ązania dotycz ące zakupu technologii 3. Stabilne koszty energii elektrycznej w ustalonym okresie 4. Ni ższe koszty inwestycji w urz ądzenia towarzysz ące np. kotły 5. Zarz ądzanie środkami trwałymi w sposób efektywny z punktu widzenia opodatkowania 6. Zbywalne prawa maj ątkowe ze świadectw pochodzenia energii
Korzy ści środowiskowe
1. Obni żenie ilo ści zu żywanego paliwa 2. Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla 3. Brak strat przesyłowych 4. Zmniejszenie zu życia energii
Korzy ści prawne
1. Mo żliwo ść zwi ększenia produkcji energii bez przekroczenia ustawowych limitów emisji CO 2 2. Mo żliwo ść uzyskania świadectw pochodzenia energii z wysoko sprawnej kogeneracji
Kogeneracja jest najbardziej odpowiednia do zastosowania w przypadku stałego zapotrzebowania na energi ę ciepln ą oraz znacznego obci ąż enia podstawowego instalacji elektrycznej. Mo żliwo ść zastosowania układów kogeneracyjnych warto rozwa żyć, gdy: − ma by ć zapewniona ci ągło ść dostaw energii elektrycznej, − ma by ć zapewniona wi ększa sprawno ść energetyczna instalacji, − maj ą zosta ć osi ągni ęte lepsze wyniki finansowe, − ma zosta ć zmniejszona uci ąż liwo ść instalacji dla środowiska. Typowe zastosowania układów kogeneracyjnych to: − szkoły i obiekty sportowe, − szpitale i zakłady opieku ńczo-lecznicze, − hotele i ośrodki wypoczynkowe, − obiekty przemysłowe i wi ększe obiekty handlowe, − procesy suszarnicze oraz uprawa szklarniowa warzyw i kwiatów.
152 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Korzystne wska źniki efektywno ści energetycznej oraz ekologicznej nie przes ądzaj ą jeszcze o realizacji projektu. Przesłank ą dla takiej decyzji mo że by ć jedynie pozytywny efekt ekonomiczny. Po prawidłowo przeprowadzonej analizie technicznej, algorytm post ępowania, którego ostatecznym wynikiem jest wyznaczenia wska źników opłacalno ści dla rozwa żanego projektu mo żna podzieli ć na nast ępuj ące etapy: − okre ślenie nakładów inwestycyjnych, − okre ślenie sposobu finansowania inwestycji oraz okre ślenie stopy dyskonta dla analizowanego przedsi ęwzi ęcia, − okre ślenie kosztów wszystkich paliw zu żywanych w układzie, − okre ślenie taryf zakupu i sprzeda ży energii elektrycznej i ciepła, − okre ślenie kosztów opłat za emisj ę zanieczyszcze ń do otoczenia, − okre ślenie pozostałych kosztów eksploatacji układu oraz pozostałych składników przepływów pieni ęż nych, − wyznaczenie wska źników opłacalno ści inwestycji, − przeprowadzenie analizy wra żliwo ści wska źników opłacalno ści inwestycji na zmiany podstawowych wielko ści wpływaj ących na opłacalno ść inwestycji, tzn. ceny paliwa, energii elektrycznej, ciepła itd. Najkorzystniejsze efekty są uzyskiwane, gdy układ jest dobrany optymalnie dla danych warunków technicznych i ekonomicznych. Czynniki wpływaj ące na efektywno ść ekonomiczn ą układów kogeneracyjnych mo żna podzieli ć na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza z nich to czynniki mikroekonomiczne inwestycji: − jednostkowe nakłady inwestycyjne, − wysokie sprawno ści wykorzystania energii chemicznej paliwa, − mo żliwo ść optymalnego dostosowania układu do potrzeb odbiorcy, − niska uci ąż liwo ść dla środowiska dzi ęki stosowaniu paliw gazowych i wysokiej sprawno ści całkowitej konwersji energii chemicznej paliwa, − niskie koszty płac z uwagi na mał ą liczebno ść obsługi (cz ęsto układy bezobsługowe), − niskie straty przesyłania energii elektrycznej i ciepła dzi ęki małym odległo ściom pomi ędzy układem a odbiorcami ko ńcowymi. Druga grupa to czynniki makroekonomiczne inwestycji: − wysoko ść kosztu pozyskania kapitału inwestycyjnego,
153 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− wielko ść i struktura cen paliw, − ceny energii elektrycznej i ich struktura taryfowa, − ceny sprzeda ży ciepła, − koszty opłat za korzystanie ze środowiska.
9.6. MIKS ENERGETYCZNY DLA TERENÓW WIEJSKICH 1
Tereny wiejskie charakteryzuj ą si ę specyficznymi problemami i potrzebami w obszarze energetyki. W gospodarstwach wiejskich zu żywane s ą znaczne ilo ści energii. Jest ona niezb ędna nie tylko do ogrzewania pomieszcze ń, podgrzewania wody, przygotowywania posiłków, czy w transporcie, lecz tak że w działalno ści rolniczej oraz pracach okołogospodarskich. Jednak dost ęp do źródeł energii jest na polskiej wsi znacznie utrudniony, a ponadto na wsi świadomo ść ekologiczna utrzymuje si ę na ogół na stosunkowo niskim poziomie. Mi ędzy innymi z tych powodów polska wie ś u żywa na ogół tradycyjnych, wysokoemisyjnych paliw, głównie w ęgla i drewna. Na polskiej wsi wyst ępuje jeszcze jedno niebezpieczne zjawisko. Cz ęsto, poza węglem i drewnem, w domowych piecach spalane s ą ró żnego rodzaju odpadki. Niektóre z nich s ą źródłem jeszcze wi ększych zanieczyszcze ń dla środowiska ni ż w ęgiel. Takiego stanu rzeczy nie poprawi ani ukierunkowanie polskiej polityki elektroenergetycznej na energi ę nuklearn ą czy gaz łupkowy. Tego typu zasoby wykorzystywane s ą przede wszystkim przez przemysł zlokalizowany w dużych miastach, Doprowadzenie gazu z łupków do wiejskich gospodarstw b ędzie wymagało budowy odpowiedniej infrastruktury, której ju ż obecnie brakuje na obszarach wiejskich. W zwi ązku z powy ższym polityka energetyczna dla terenów wiejskich powinna opiera ć si ę na trzech, ni żej przedstawionych, filarach.
9.6.1. Rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii
Gorszy dost ęp do infrastruktury energetycznej, ni ższa świadomo ść ekologiczna, wi ększe zagro żenie ubóstwem energetycznym, ni ższe dochody ludno ści – wszystkie te czynniki sprawiają, że w sprawach energetyki wie ś wymaga specyficznych rozwi ąza ń. Priorytetowym zadaniem powinno by ć poprawienie dost ępu mieszka ńców do nowoczesnych i
1 Na podstawie opracowania „Miks energetyczny dla terenów wiejskich – Analiza i rekomendacja”, Free Forum Rozwoju Efektywnej Energii, stycze ń 2013
154 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
niskoemisyjnych źródeł energii. Jest to mo żliwe pod warunkiem rozwijania na tych obszarach modelu energetyki rozproszonej oraz zach ęcania mieszka ńców tych terenów do przestawienia si ę na energetyk ę prosumenck ą. Potrzeby energetyczne na terenach wiejskich, ze wzgl ędu na brak odpowiedniej infrastruktury, nie mog ą by ć zaspokojone przez du że instalacje energetyczne. Z tego wzgl ędu warto zwróci ć uwag ę na energetyk ę rozproszon ą i energetyk ę prosumenck ą. Energetyka rozproszona to instalowanie małych jednostek wytwórczych na terenie całego kraju. Rozwi ązanie takie pozwala na wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w sposób zdecentralizowany, bardzo cz ęsto przy u życiu lokalnych zasobów. Model energetyki prosumenckiej charakteryzuje si ę tym, że odbiorca energii jest jednocze śnie jej producentem i konsumentem. Produkuj ąc ciepło lub energi ę elektryczn ą na własne potrzeby, prosument mo że ich ewentualne nadwy żki odst ąpi ć innym odbiorcom. Dynamika rozwoju energetyki prosumenckiej zale ży w du żej mierze od rozwoju inteligentnych sieci energetycznych.
9.6.2. Miks technologii gazowych z energi ą odnawialn ą
Mo żna mie ć nadziej ę, że post ępuj ąca modernizacja polskiej wsi poci ągnie za sob ą zmiany w świadomo ści jej mieszka ńców oraz wi ększe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Niew ątpliwy wpływ na sytuacj ę w tym obszarze b ędą miały wymagania, jakie w kontek ście redukcji emisji dwutlenku w ęgla nakłada na Polsk ę Unia Europejska. Istotne jest tak że wspieranie rozwoju źródeł niskoemisyjnych poprzez rozbudow ę sieci gazu ziemnego, a tam, gdzie nie jest to mo żliwe, wspieranie zastosowania gazu płynnego. Odnawialne źródła energii, pomimo że przyjazne środowisku i łatwe w u życiu, napotykaj ą na terenach wiejskich na wiele barier. Główn ą z nich jest wysoka cena instalacji. Rekomendowane dla terenów wiejskich technologie wykorzystuj ące odnawialne źródła energii oraz gaz to kolektory słoneczne, pompy ciepła, panele fotowoltaiczne i mikrokogeneracja. Źródłami, które idealnie wpisuj ą si ę w model rozproszenia energii na wsi, s ą sło ńce oraz gaz, w tym gaz ziemny, biogaz lub gaz płynny. Popularyzacja tego typu modeli wymaga przede wszystkim szeroko zakrojonych działa ń informacyjno-edukacyjnych, skierowanych nie tylko do potencjalnych u żytkowników, lecz tak że do decydentów i władz lokalnych.
155 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Niezwykle istotne jest równie ż zapewnienie mo żliwo ści uzyskania dofinansowania dla tego typu instalacje.
9.6.3. Efektywne technologie
Wśród optymalnych technologii, które mog ą by ć wykorzystywane na polskiej wsi mo żna wymieni ć: − pompy ciepła w instalacjach indywidualnych – z uwagi na wysok ą sprawno ść ; − mikrokogeneracja w instalacjach indywidualnych i zbiorowych – z uwagi na stabilno ść działania i efektywno ść ; − fotowoltaika w instalacjach indywidualnych i zbiorowych – z uwagi na istniej ący potencjał modernizacyjny wiejskich domów (wymiana dachów eternitowych, istniej ące nieu żytki rolne jako miejsce budowy farm). Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na powodzenie modernizacji energetycznej polskiej wsi s ą koszty zastosowanych rozwi ąza ń. Nale ży pami ęta ć o tym, że wraz z upływem czasu i rozwojem technologii ich cena b ędzie spada ć. Oczywi ście nie mo żna na obecnym etapie całkowicie wyeliminowa ć zastosowania na wsiach tradycyjnych źródeł energii. B ędą one w dalszym ci ągu wykorzystywane, jednak udział ich powinien male ć wraz ze wzrastaj ącym u życiem energii słonecznej oraz źródeł niskoemisyjnych.
156 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
10. MO ŻLIWO ŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej okre śla, mi ędzy innymi, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej. Zgodnie z definicj ą podan ą w ustawie, efektywno ść energetyczna to stosunek uzyskanej wielko ści efektu użytkowego danego obiektu, urz ądzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilo ści zu życia energii przez ten obiekt, urz ądzenie techniczne lub instalacj ę, niezb ędnej do uzyskania tego efektu. Ustawa okre śla krajowy cel w zakresie oszcz ędnego gospodarowania energi ą. Celem tym jest uzyskanie, do roku 2016, oszcz ędno ści energii finalnej w ilo ści nie mniejszej ni ż 9% średniego krajowego zu życia tej energii w ci ągu roku (średnia z lat 2001÷2005). Ustawa zobowi ązuje sektor publiczny do pełnienia wzorcowej roli w kwestii oszcz ędno ści energii. Jednostki rz ądowe oraz samorz ądowe zostały zobowi ązane, aby realizuj ąc swoje zadania, stosowały co najmniej dwa środki poprawy efektywno ści energetycznej, z wykazu środków zawartego w ustawie. Wśród środków poprawy efektywno ści energetycznej wymienionych w ustawie, znajduj ą si ę: − umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej, − nabycie nowego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu, które charakteryzują si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; − wymiana eksploatowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na urz ądzenie, instalacj ę lub pojazd, charakteryzuj ące si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji lub ich modernizacja; − nabycie lub wynaj ęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich cz ęś ci, bądź przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym w szczególno ści realizacja przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów; − sporz ądzenie audytu energetycznego eksploatowanych budynków, o powierzchni użytkowej powy żej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest wła ścicielem lub zarz ądc ą.
157 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Ustawa zobowi ązuje jednostki sektora publicznego do informowaniu o stosowanych środkach poprawy efektywno ści energetycznej na swoich stronach internetowych lub w inny zwyczajowo przyj ęty sposób. W Polsce dost ępne są ni żej wymienione programy i środki poprawy efektywno ści. 1. Działania w sektorze mieszkalnictwa − Fundusz Termomodernizacji i Remontów 2. Działania w sektorze publicznym − System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 1) – Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej − System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 5) – Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych − Program Operacyjnego „Oszcz ędno ść energii i promocja odnawialnych źródeł energii” dla wykorzystania środków finansowych w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w latach 2012÷2017 3. Działania w sektorze przemysłu i MŚP − Efektywne wykorzystanie energii (Cz ęść 1) – Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsi ębiorstwach − Efektywne wykorzystanie energii (Cz ęść 2) – Dofinansowanie zada ń inwestycyjnych prowadz ących do oszcz ędno ści energii lub do wzrostu efektywno ści energetycznej przedsi ębiorstw − Program Priorytetowy Inteligentne Sieci Energetyczne – program rozpocznie si ę w 2012 roku − System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 2) – Modernizacja i rozwój ciepłownictwa (program rozpocznie si ę w 2014 roku) 4. Działania w sektorze transportu − Systemy zarz ądzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów − Wymiana floty w zakładach komunikacji miejskiej oraz promocja eko-jazdy 5. Środki horyzontalne − System białych certyfikatów − Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej
158 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Pełnienie wzorcowej roli przez administracj ę publiczn ą realizowane jest poprzez wdra żanie przepisów ustawy o efektywno ści energetycznej, która okre śla zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej. Jednym z zada ń, nało żonych na ten sektor, jest wykonanie audytu energetycznego zgodnego z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Po opracowaniu audytu zalecane jest wykonanie przedsi ęwzi ęć wykazanych w audycie w zale żno ści od ich opłacalno ści ekonomicznej. Przedsi ęwzi ęcia te mo żna sfinansowa ć ze środków będących w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dla wszystkich budynków użyteczno ści publicznej powinny by ć wykonane świadectwa charakterystyki energetycznej. W przypadku obiektów o powierzchni użytkowej powy żej 1000 m2, zajmowanych przez organy administracji publicznej lub w których świadczone są usługi znacznej liczbie osób, świadectwo charakterystyki energetycznej powinno by ć umieszczone w widocznym miejscu w budynku w formie tzw. ogłoszenia. W polskim systemie zamówień publicznych, ka żdy zamawiaj ący ma mo żliwo ść wyboru wyrobów i usług spełniaj ących wysokie standardy ochrony środowiska. W ka żdym segmencie zamówie ń mo żliwe jest takie okre ślenie przedmiotu zamówienia, aby wskutek jego realizacji uzyska ć maksymalny efekt ekologiczny. Ze wzgl ędu na interes społeczny, w tym potrzeb ę poprawy jako ści życia oraz stanu środowiska przyrodniczego po żą dane i celowe jest, aby w zamówieniach publicznych aspekty ochrony środowiska były uwzgl ędniane w jak najszerszym zakresie. Podejmowane działania powinny dotyczy ć w szczególno ści wspierania rozwi ąza ń energo-, wodo-, i materiałooszcz ędnych. Maj ąc na celu pobudzenie rynku dla firm świadcz ących usługi energetyczne, takich jak przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO, w ustawie o efektywno ści energetycznej wprowadzono regulacj ę dotycz ącą mo żliwo ści przyst ępowania do przetargu przez tego typu podmioty w celu uzyskania świadectwa efektywno ści energetycznej – białego certyfikatu. Przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO będą beneficjentami systemu białych certyfikatów, dzi ęki przewidzianej ustaw ą mo żliwo ści agregowania oszcz ędno ści energii i przyst ępowania z nimi do przetargu w imieniu innych podmiotów, u których zrealizowano przedsi ęwzi ęcie słu żą ce poprawie efektywno ści energetycznej, w sumie osi ągaj ące oszcz ędno ść energii na poziomie 10 toe. Ponadto jednostki sektora publicznego, będąc zobligowane do stosowania przewidzianych ustaw ą o efektywno ści energetycznej środków poprawy efektywno ści energetycznej, będą mogły zawiera ć umowy, których przedmiotem jest realizacja i
159 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej, z podmiotami takimi jak przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO. Przyczyni si ę to do zwi ększenia rynku dla usług tego typu podmiotów, które oferuj ą ró żnorodne formy finansowania pozabud żetowego jak np. finansowanie przez stron ę trzeci ą, czy umowa o popraw ę efektywno ści energetycznej, na podstawie której inwestycja finansowana jest ze środków uzyskanych w zwi ązku z okre ślon ą w umowie oszcz ędno ści ą energii.
Tabela 53. Przykłady środków poprawy efektywno ści energetycznej
Kategoria Przykłady 1. Regulacje − Normy i standardy − Wymogi dla budynków i ich egzekwowanie − Minimalne standardy charakterystyki energetycznej urz ądze ń 2. Środki dotycz ące informacji i − Ukierunkowane kampanie informacyjne obowi ązkowych informacji − Systemy etykietowania energetycznego − Centra informacyjne − Audyty energetyczne − Szkolenia i edukacja − Projekty demonstracyjne − Wzorcowa rola sektora publicznego − Liczniki energii i informacja na fakturach 3. Instrumenty finansowe − Subsydia, dotacje − Ulgi podatkowe oraz inne ulgi podatkowe maj ące wpływ na zmniejszenie zu życia energii ko ńcowej − Po życzki mi ękkie i/lub subsydiowane 4. Dobrowolne porozumienia i − Zakłady przemysłowe instrumenty pomocowe − Organizacje pa ństwowe i prywatne − Efektywne energetycznie zamówienia publiczne − Zamówienia dotycz ące technologii 5. Usługi energetyczne na rzecz − Gwarancje oszcz ędno ści energii − Finansowanie przez stron ę trzeci ą − Kontraktowanie usług gwarantuj ących popraw ę efektywno ści energetycznej − Outsourcing energetyczny 6. Środki specyficzne dla sektora − Zmiany sposobów transportu i środków komunikacji transportu − Opłaty (np. za parkowanie lub za wjazd do centrum miasta) 7. Mechanizmy zobowi ązuj ące do − Obowi ązek nało żony na przedsi ębiorstwa energetyczne oszcz ędno ści energii świadczenia usług publicznych w zakresie oszcz ędzania energii, obejmuj ący „białe certyfikaty” − Dobrowolne porozumienia z przedsi ębiorstwami zajmuj ącymi si ę wytwarzaniem energii, przesyłem i dystrybucj ą − Fundusze efektywno ści energetycznej
źródło: Drugi Krajowy Plan Działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej dla Polski, 2011
160 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
System pomocy finansowej w zakresie wspierania przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych dla wła ścicieli budynków został wprowadzony poprzez ustaw ę z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych. Ide ą ówczesnego systemu była opracowana koncepcja umo żliwiaj ąca sfinansowanie kompleksowej termomodernizacji budynków prowadz ącej do zmniejszenia zu życia energii, a tym samym obni żenia kosztów zapotrzebowania na ciepło, ciepł ą wod ę użytkow ą, wentylacj ę, klimatyzacj ę i chłodzenie. W dniu 19 marca 2009 r., zacz ęła obowi ązywa ć nowa ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. wspieraniu termomodernizacji i remontów, zast ępuj ąc wcze śniej obowi ązuj ące przepisy ustawy, które przez ostatnie 10 lat były podstaw ą realizacji termomodernizacji budynków przy korzystaniu z pomocy finansowej. W ustawie wprowadzono nowe zasady udzielania wsparcia finansowego na cele termomodernizacji, oraz system pomocy wspieraj ący pewn ą grup ę przedsi ęwzi ęć remontowych. Głównym celem wprowadzenia nowelizacji ustawy było okre ślenie zasad finansowania ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów cz ęś ci kosztów przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych remontowych. Beneficjentami wsparcia finansowego mog ą by ć jednostki sektora finansów publicznych, a w szczególno ści: − jednostki samorz ądu terytorialnego i ich zwi ązki; − organa władzy publicznej, w tym organa administracji rz ądowej, organa kontroli pa ństwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; − pa ństwowe szkoły wy ższe, instytuty PAN, instytuty resortowe, jednostki badawczo- rozwojowe; − samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; − organizacje pozarz ądowe i ich zwi ązki; − ko ścioły i zwi ązki wyznaniowe. Zasada uzyskania dofinansowania polega na sporz ądzeniu audytu energetycznego budynku, lokalnego źródła ciepła lub lokalnej sieci ciepłowniczej, który zawiera metodyk ę szczegółowych wylicze ń, na podstawie których wybierany jest wariant optymalny generuj ący najwy ższe obni żenie kosztów w porównaniu z rocznymi oszcz ędno ściami zaoszcz ędzonej energii i nakładami finansowymi niezb ędnymi do wykonania zało żonych prac. Jednocze śnie wprowadzony został system umo żliwiaj ący budynkom wielorodzinnym, których użytkowanie rozpocz ęło si ę przed dniem 14 sierpnia 1961 r. w ramach premii sfinansowanie zada ń obni żaj ących zu życie energii oraz przeprowadzenie drobnych napraw,
161 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
takich jak: remont balkonów, wymiana urz ądze ń, instalacji na nowe, czyli taki, które obecnie wykonywane są w budynkach nowobudowanych. Dodatkowo przy premii remontowej istnieje mo żliwo ść uzyskania premii kompensacyjnej. Mo żliwo ść uzyskania premii kompensacyjnej dotyczy budynków z lokalami kwaterunkowymi, które w okre ślonym czasie przynale żały do budynku mieszkalnego. BGK jako główny dysponent środków bud żetowych składaj ących si ę na fundusz termomodernizacji przyznaje premie w granicach wolnych środków Funduszu w ramach limitów premii ka żdego rodzaju okre ślonych w planie finansowym Funduszu. Dotacja bud żetu Pa ństwa na fundusz termomodernizacji i remontów w 2011 roku wyniosł ą 200 mln zł. W nast ępnych latach kwota ta zostanie utrzymana na niezmiennym poziomie. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje we współpracy z sektorem bankowym Program Priorytetowy dopłat na cz ęś ciowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i monta ż kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej oraz do wspomagania zasilania w energi ę innych odbiorników ciepła w budynkach mieszkalnych. Program skierowany jest do osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych. Dopłata NFO ŚiGW wynosi 45% kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przedsi ęwzi ęcia. W bud żecie programu zarezerwowano 300 mln zł na wypłaty dotacji do umów kredytu zawieranych w latach 2010÷2014. Program dopłat do kredytów funkcjonuje w ofercie banków od sierpnia 2010 roku i cieszy si ę bardzo du żym zainteresowaniem. Jednocze śnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działaj ący jako Krajowy Operator Systemu Zielonych Inwestycji wdra ża programy priorytetowe dotycz ące zarz ądzana energi ą w budynkach w ramach Systemu Zielonych Inwestycji. System ten dzieli si ę na kilka cz ęś ci: Cz ęść 1 - zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej Całkowita alokacja dla bezzwrotnej formy dofinansowania wynosi 555 mln zł ze środków pochodz ących z transakcji sprzeda ży jednostek przyznanej emisji albo innych środków NFO ŚiGW. W ramach programu przewidziano równie ż środki w wysoko ści 1 010 mln zł ze środków NFO ŚiGW na dofinansowanie przedsi ęwzi ęć w formie po życzki. 2. Cz ęść 5 - Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych
162 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W ramach tego programu priorytetowego bud żet dla bezzwrotnej formy dofinansowania wynosi 500 mln zł. Kolejnym filarem wsparcia finansowego umo żliwiaj ącego realizacj ę przedsi ęwzi ęć poprawiaj ących charakterystyk ę energetyczna budynków są programy operacyjne współfinansowane z funduszu polityki spójno ści będącego w kompetencji Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W ramach interwencji Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w ramach IX priorytetu „Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku” przewidziane zostało działanie 9.3 „Termomodernizacja obiektów użyteczno ści publicznej”. Alokacja finansowa na lata 2007÷2013 w tym działaniu wynosi 76.67 mln euro. Wiod ącym typem beneficjentów projektów termomodernizacyjnych są jednostki samorz ądu terytorialnego - miasta i powiaty oraz ich zwi ązki, a tak że stowarzyszenia i porozumienia. W ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2007-2013 mo żliwe jest udzielanie wsparcia na działania z zakresu zwi ększania efektywno ści energetycznej budynków mieszkalnych oraz użyteczno ści publicznej (termomodernizacja), które stanowi ą element kompleksowych inwestycji. Działania dotycz ące termomodernizacji budynków przewidziane są w ramach osi priorytetowych RPO dotycz ących m.in. mieszkalnictwa, oraz ochrony środowiska.
163 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
11. WYTYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMÓW WYKONAWCZYCH
11.1. PROGRAM WYKORZYSTANIA OZE
W celu racjonalnego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych proponuje si ę sporz ądzenie „Programu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych dla gminy Kamionka Wielka”. Program ten powinien obejmowa ć analiz ę przeprowadzonych do tej pory działa ń w zakresie mo żliwo ści zastosowania paliw odnawialnych na terenie gminy jak i poszukiwanie nowych rozwi ąza ń w tym zakresie. Cele programu powinny obejmowa ć takie zagadnienia jak − poprawa stanu środowiska naturalnego, − zwi ększenie atrakcyjno ści gminy w stosunku do otoczenia, − wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie rozwoju, − wykorzystanie istniej ących mo żliwo ści pozyskania środków na zadania, − inwestycyjne z zakresu odnawialnych źródeł energii, − gospodarcze i demonstracyjne zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach i budynkach użyteczno ści publicznej, − zwi ększenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy. Dla oceny mo żliwo ści i zasadno ści realizacji powy ższych celów, powinien zosta ć przedstawiony potencjał OZE oraz ocena potencjalnych działa ń programowych w zakresie wykorzystania: − energii słonecznej (kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne), − energii gruntu i wód powierzchniowych (pompy ciepła), − energii geotermalnej, − biomasy (rolnictwo, le śnictwo, przemysł), − energii wodnej. Przy obecnych cenach energii i paliw oraz wysokich kosztach inwestycyjnych technologii wykorzystuj ących OZE, analizy opłacalno ści cz ęsto nie wykazuj ą dodatniego efektu ekonomicznego lub wykazuj ą niski efekt ekonomiczny. Jednak maj ąc na uwadze wzrost cen no śników energii i spodziewany spadek kosztów inwestycyjnych technologii OZE, nale ży przeanalizowa ć opłacalno ść rzeczowych inwestycji.
164 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
„Programu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych dla gminy Kamionka Wielka” powinien tak że zawiera ć inwentaryzacj ę emisji na terenie gminy oraz wyznaczy ć wpływ realizacji zapisów programu na ograniczenie emisji zanieczyszcze ń do atmosfery. Program powinien dokładnie sprecyzowa ć: 1) siły sprawcze stosowania odnawialnych źródeł energii na terenie gminy, 2) możliwe sposoby dofinansowania dla projektów OZE w warunkach lokalnych, 3) charakterystyk ę technologii mo żliwych do zastosowania, w tym mo żliwo ści wykorzystania: − biomasy, w tym wykorzystanie upraw energetycznych, − biogazu rolniczego, − promieniowania słonecznego, w tym w szczególno ści zastosowanie kolektorów słonecznych oraz systemów zasilania opartych o ogniwa fotowoltaiczne; − ciepła z powierzchniowych źródeł ciepła w instalacjach pomp ciepła, − energii geotermalnej, oraz − mo żliwo ści budowy budynków pasywnych oraz zeroenergetycznych, 4) potencjał teoretyczny i techniczny zasobów energii odnawialnej na terenie gminy. Proponuje si ę tak że uwzgl ędnienie zagadnie ń przedstawionych poni ższej (Tabela 54).
Tabela 54. Technologie OZE, koszty i przykłady wsparcia finansowego
Szacunkowe jednostkowe koszty Potencjalne źródła wsparcia Technologia OZE inwestycyjne finansowego
Energetyka wiatrowa: − pojedyncza turbina wiatrowa - Narodowy Fundusz Ochrony − pojedyncza turbina 17000÷37000 PLN/kW mocy Środowiska i Gospodarki Wodnej, wiatrowa, zainstalowanej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, − elektrownia wiatrowa - 5600÷16000 − elektrownia Regionalne Programy Operacyjne wiatrowa, PLN/kW mocy zainstalowanej,
Technologie − odwierty wraz z sieci ą ciepłownicz ą - Narodowy Fundusz Ochrony wykorzystuj ące ciepło 1200÷5200 PLN/kW mocy Środowiska i Gospodarki Wodnej, skumulowane w zainstalowanej; Wojewódzki Fundusz Ochrony gruncie: Środowiska i Gospodarki Wodnej, − pompa ciepła z wymiennikiem Regionalne Programy Operacyjne − odwiert gruntowym dla domu geotermalny, jednorodzinnego; koszt 30000÷50000 − pompa ciepła, PLN − gruntowy wymiennik ciepła,
165 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
Szacunkowe jednostkowe koszty Potencjalne źródła wsparcia Technologia OZE inwestycyjne finansowego
Energetyka wodna: 8000÷17000 PLN/kW mocy zainstalowanej; Narodowy Fundusz Ochrony − mikro i małe Środowiska i Gospodarki Wodnej, elektrownie Wojewódzki Fundusz Ochrony Ś wodne, rodowiska i Gospodarki Wodnej, Regionalne Programy Operacyjne
Energia słoneczna: ogniwa fotowoltaiczne 20000÷25000 Narodowy Fundusz Ochrony − wodne kolektory PLN/kW mocy zainstalowanej; Środowiska i Gospodarki Wodnej, słoneczne, kolektory słoneczne dla domu Wojewódzki Fundusz Ochrony jednorodzinnego 10000÷15000 PLN Środowiska i Gospodarki Wodnej, − ogniwa Regionalne Programy Operacyjne fotowoltaiczne,
Biomasa: − kotły na słom ę w zakresie mocy od 40 Narodowy Fundusz Ochrony − spalanie biomasy do 600 kW: Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony stałej lub biogazu − 330÷170 PLN/kW; Ś w kotle rodowiska i Gospodarki Wodnej, − kotły zgazowuj ące drewno w zakresie Regionalne Programy Operacyjne − układy mocy od 18 do 80 kW: 425÷200 kogeneracyjne PLN/kW ; − instalacja biogazowi − silnik gazowy z generatorem o mocy elektrycznej 500 do 1000 kW: 13000÷11000 PLN/kW mocy zainstalowanej;
11.2. PROGRAM TERMOMODERNIZACJI BUDYNKÓW UŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ
Celem programu termomodernizacji budynków ma by ć ograniczenie emisji zanieczyszcze ń odprowadzanych do atmosfery, ograniczenie zu życia no śników energii, ograniczenie ilo ści zu żywanej do ogrzania tych budynków energii, co skutkowa ć będzie ograniczeniem kosztów ogrzewania. Osi ągni ęciu powy ższego celu słu ży wykonanie prac termomodernizacyjnych: − ocieplenie ścian zewn ętrznych, − ocieplenie ścian wewn ętrznych mi ędzy pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi, − ocieplenie dachów, stropodachów, stropów pod nieogrzewanymi poddaszami, − ocieplenie stropów nad nieogrzewanymi piwnicami, docieplenie podłóg na gruncie, − ocieplenie ścian przylegaj ących do gruntu, − wymiana okien i drzwi, − modernizacja systemów grzewczych budynków, modernizacja
166 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− systemów przygotowania cieplej wody użytkowej, − modernizacja systemów wentylacji i klimatyzacji, − wymiana oświetlenia na energooszcz ędne, − zastosowanie odnawialnych źródeł energii.
11.3. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
Plan gospodarki niskoemisyjnej to dokument strategiczny na lata 2014÷2020, który okre śla kierunki w zakresie działa ń inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w takich obszarach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo publiczne, gospodarka przestrzenna, zaopatrzenie w ciepło i energi ę, gospodarka odpadami. Dokument wyznacza konkretne cele w zakresie: − redukcji emisji gazów cieplarnianych, − efektywno ści energetycznej − oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W ramach przygotowywania planu przeprowadzana jest inwentaryzacja zu życia energii i emisji gazów cieplarnianych oraz analizowane s ą mo żliwo ści redukcji zu życia energii. Dla wybranego wariantu działa ń opracowywany jest harmonogram realizacji i mo żliwe źródła finansowania. Ustalone zostaj ą zasady monitorowania i raportowania wyników. Wśród korzy ści z posiadania planu gospodarki niskoemisyjnej wymieni ć mo żna: − ułatwiony dost ęp do funduszy zewn ętrznych na dofinansowanie inwestycji dotycz ących efektywno ści energetycznej w gminie w perspektywie 2014÷2020, − oszcz ędno ści w bud żecie gminy, − udoskonalenie zarz ądzania gmin ą, − poprawa jako ści powietrza na terenie gminy, − lepszy wizerunek władz samorz ądowych. Z uwagi na brak mo żliwo ści zaplanowania przez gminy konkretnych działa ń i bud żetów na okres 7 lat, samorz ądy mog ą przedstawi ć w planach zakres działa ń operacyjnych obejmuj ący najbli ższe 3÷4 lata od zatwierdzenia planu. Przedstawione działania musz ą by ć spójne z Wieloletnimi Prognozami Finansowymi WPF.
167 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
W ramach działania 9.3 „Termomodernizacja obiektów u żyteczno ści publicznej – plany gospodarki niskoemisyjnej” Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje opracowanie Planów gospodarki niskoemisyjnej. Celem programu jest wsparcie przedsi ęwzi ęć na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwi ększenia udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych i redukcji zu życia energii. Wsparcie w wysoko ści 85% kosztów opracowania planu mo że by ć udzielone jednostkom samorz ądu terytorialnego oraz ich grupom. Z pozostałej kwoty minimum 5% środków musi pochodzi ć ze środków własnych gminy, reszta mo że by ć uj ęta w ramach innych źródeł finansowania ( środki zewn ętrzne, np. program KAWKA dotycz ący ochrony powietrza). Na dofinansowanie projektów przewidziano 10 mln zł.
168 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
12. WSPÓŁPRACA Z SĄSIEDNIMI GMINAMI
Konieczno ść uzgodnienia współpracy z sąsiednimi gminami w zakresie tematycznym niniejszego opracowania wynika z ustawy Prawo energetyczne (art.19. ust.3. pkt 4). Z gmin ą Kamionka Wielka s ąsiaduj ą: − od zachodu miasto na prawach powiatu Nowy S ącz, − od północy gmina wiejska Chełmiec, − od wschodu gmina wiejska Grybów, − od południa gmina wiejska Łabowa, − od południowego-zachodu gmina wiejska Nawojowa.
12.1. SYSTEM CIEPŁOWNICZY
Aktualne potrzeby cieplne mieszka ńców gminy Kamionka Wielka zaspokajane s ą za pomoc ą źródeł indywidualnych, czyli instalacji domowych oraz kotłowni lokalnych obsługuj ących zabudow ę mieszkaniow ą, obiekty u żyteczno ści publicznej oraz podmioty gospodarcze. Obecnie nie istniej ą wspólne, mi ędzygminne systemy ciepłownicze. W najbli ższej przyszło ści współpraca mi ędzy gminami jest mo żliwa w zakresie energetyki bazuj ącej na odnawialnych źródłach energii, w tym przede wszystkim w zakresie biomasy. Istniej ą potencjalne mo żliwości wykorzystania odpadów z produkcji rolnej oraz z obszarów le śnych w procesach produkcji ciepła. Inwestycje tego typu i tworzenie bazy surowcowej powinny by ć traktowane jako przedsi ęwzi ęcia priorytetowe i wspólne z sąsiednimi gminami. Wszystkie gminy s ąsiaduj ące z gmin ą Kamionka Wielka (z wyj ątkiem miasta Nowego S ącza) dysponuj ą podobnymi istniej ącymi i potencjalnymi zasobami biomasy. Ich ł ączne wielko ści znacznie przekraczaj ą potrzeby perspektywiczne tych gmin. Wydaje si ę mo żliwe rozwa żenie mo żliwo ści utworzenia zwi ązku gmin w celu wspólnej budowy profesjonalnego zakładu energetycznego wykorzystywania biomasy. Przedsi ęwzi ęcie takie mogłoby si ę sta ć istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego. W najbli ższej przyszło ści mo żna rozwa żyć wspólny projekt grupowy realizowany przez kilka gmin, dotycz ący monta żu kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła wspomagaj ących systemy przygotowania ciepłej wody u żytkowej.
169 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
12.2. SYSTEM ELEKTROENERGETYCZNY
System energetyczny ma charakter regionalny i zarz ądzany jest przez właściwy terytorialnie rejon energetyczny. Inwestycje z zakresu modernizacji lub rozbudowy sieci elektroenergetycznych średniego i niskiego napi ęcia realizowane s ą w uzgodnieniu z właściwym terytorialnie Zakładem Energetycznym. Układ wzajemnych powi ąza ń sieciowych zarówno wysokiego jak i średniego napi ęcia mo że w przyszło ści wymaga ć współpracy mi ędzy gminami w zakresie wzmocnienia zasilania istniej ących odbiorców oraz zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą nowych terenów. Inwestycje wykonywane przez przedsi ębiorstwa energetyczne w zakresie systemu elektroenergetycznego mog ą wymaga ć w przyszło ści współpracy mi ędzy gminami dotycz ącej np. uzgodnie ń tras nowych sieci elektroenergetycznych. Gmina Kamionka Wielka jest uczestnikiem wspólnego post ępowania o udzielenie zamówienia publicznego w zakresie zakupu energii elektrycznej. Mo żliwe s ą równie ż wspólne projekty realizowane przez kilka gmin, dotycz ące monta żu ogniw fotowoltaicznych, zarówno na obiektach u żyteczno ści publicznej. jaki i budynkach mieszkalnych.
12.3. SYSTEM GAZOWNICZY
Współpraca z innymi gminami w zakresie systemu gazowniczego realizowana jest przez Polsk ą Spółk ę Gazownictwa (w zakresie sieci wysokiego, podwy ższonego średniego, średniego i niskiego ci śnienia), której ponadgminny charakter determinuje wzajemne powi ązania mi ędzy gminami oraz przez istniej ące powi ązania sieciowe. Gmina Kamionka Wielka posiada w ramach systemu gazowniczego powi ązania z gminami s ąsiednimi zarówno w zakresie gazoci ągów wysokiego jak i średniego ci śnienia. Powi ązania mi ędzy gminami w ramach systemu gazowniczego wymaga ć mog ą w przyszło ści współpracy mi ędzy gminami w zakresie wykorzystania rezerw systemu do podł ączenia nowych odbiorców i gazyfikacji nowych terenów.
170 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
13. PODSUMOWANIE
Przedmiotem niniejszego opracowania jest projekt „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Kamionka Wielka”, sporz ądzony pod wzgl ędem redakcyjnym i merytorycznym zgodnie z wymogami Ustawy „Prawa energetycznego” dla okresu perspektywicznego w pi ętnastoletnim horyzoncie czasowym. Przedstawiono charakterystyk ę gminy ze szczególnym uwzgl ędnieniem tych elementów, które maj ą zwi ązek z gospodark ą energetyczn ą, dokonano oceny zapotrzebowania gminy na energi ę ciepln ą, elektryczn ą i gaz, w stanie istniej ącym i okresie perspektywicznym. Syntez ę zapisów zawartych w opracowaniu zawiera Tabela 55.
Tabela 55. Podstawowe dane energetyczne gminy Kamionka Wielka w stanie aktualnym oraz prognozowanym
Parametr Stan aktualny Stan prognozowany
Zapotrzebowanie na moc ciepln ą [kW] 35 780 35 770
Zapotrzebowanie na ciepło [GJ/rok] 288 540 287 710
Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie 497 100 485 400 (energi ę pierwotn ą) [GJ/rok]
Umowny wska źnik sprawno ści systemu 0.58 0.59 zaopatrzenia gminy w ciepło [%]
Obni żenie zapotrzebowania na energi ę - 2.4 pierwotn ą w paliwach w produkcji ciepła [%]
1) Liczba ludno ść gminy w 2013 roku wyniosła 10 026 osób, za ś według danych aktualnych – 10 154 osoby. Prognozuje si ę, iż zmiana sytuacji demograficznej do 2029 roku charakteryzowa ć si ę będzie przyrostem liczby mieszka ńców do poziomu około 10 755 osób, co oznacza wzrost o 7.3%. 2) Prognozuje si ę, i ż wzrost liczby ludno ści wpłynie na rozwój budownictwa mieszkaniowego, a tak że budow ą obiektów u żyteczno ści publicznej oraz obiektów zwi ązanych z rozwojem sektora usług okołoturystycznych. Czynniki te przyczyni ą si ę do zwi ększenia zapotrzebowania energii.
171 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
3) Na podstawie analizy stanu istniej ącego oszacowano warto ść rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania pomieszcze ń, przygotowania ciepłej wody u żytkowej, potrzeby bytowe na poziome 288 540 GJ/rok, za ś zapotrzebowanie mocy cieplnej na poziomie 35 780 kW. 4) Aktualne zapotrzebowanie gminy Kamionka Wielka na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) okre ślono na poziomie 497 100 GJ. 5) Prognozowane zapotrzebowanie mocy cieplnej na terenie gminy w roku 2029 oszacowano na około 35 770 kW (spadek o 0.03%), roczne zapotrzebowanie na ciepło okre ślono na 287 710 GJ/rok (spadek o 0.29%), natomiast zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) – na 485 400 GJ/rok (spadek o 2.4%). 6) Zapotrzebowanie energii elektrycznej w gminie w stanie istniej ącym wyznaczono na około 11.2 GWh/rok, a w 2029 roku na około 14.0 GWh/rok. Wzrost zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą jest pochodn ą zało żonego rozwoju gminy. 7) Z przeprowadzonych analiz istniej ących i potencjalnych zasobów energii odnawialnej wynika, że w perspektywicznym modelu zaopatrzenia gminy w ciepło i energi ę elektryczn ą odnawialne no śniki energii mog ą stanowi ć istotny udział. Nale ży rozwa żyć rozwój efektywnego spalania biomasy, wykorzystane biometanu, instalacj ę kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych, pomp ciepła oraz mikroinstalacji energetyki wiatrowej. W szczególno ści rozwój energetyki wiatrowej oraz budowa biogazowni musz ą by ć uzale żnione od wyboru wła ściwej lokalizacji inwestycji, która b ędzie uzasadniona pod wzgl ędem ekonomicznym, środowiskowym oraz zaakceptowana przez lokalne społeczno ści. 8) W zakresie zaopatrzenia w ciepło budownictwa mieszkaniowego i obiektów użyteczno ści publicznej w mie ście przyjmuje si ę realizacj ę nast ępuj ących zada ń: − poprawa jako ści powietrza, ograniczenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza ze źródeł niskiej emisji poprzez eliminowanie tych źródeł oraz realizacj ę przedsięwzi ęć termomodernizacyjnych, − popularyzowanie wśród indywidualnych mieszka ńców działa ń maj ących na celu ograniczenie zu życia energii w budynkach mieszkalnych, − poprawa sposobu komunikowania si ę ze społecze ństwem, zmierzaj ąca do uzyskania wi ększej akceptowalno ści zagadnie ń zwi ązanych z systemami zaopatrzenia gminy w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe,
172 ZAŁO ŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY KAMIONKA WIELKA
− działalno ść szkoleniowa, edukacyjna dla mieszka ńców i pracowników gminy w kierunku efektywno ści energetycznej i ograniczenia emisji, − promocja ekologicznych no śników energii (wspólnie z przedsi ębiorstwami energetycznymi, dystrybutorami ekologicznych paliw oraz producentami niskoemisyjnych kotłów), a tak że technologii termomodernizacji budynków (wspólnie z producentami automatyki ciepłowniczej oraz materiałów termoizolacyjnych), − wspólne wyst ępowanie (lub firmowanie programów przez gmin ę) o środki preferencyjne z wła ścicielami lub administratorami budynków (krajowe, unii europejskiej i inne) w zakresie termomodernizacji tych budynków. Niniejszy projekt „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Kamionka Wielka” stanowi dla Wójta Gminy podstaw ę do przeprowadzenia procesu legislacyjnego zgodnie z Art. 19 Ustawy Prawo energetyczne, który zako ńczy si ę uchwaleniem „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Kamionka Wielka”.
173