045_GPV1QU_20160402_DMAHP_00_BritseHipsters.qxp_DMm 25/03/16 17:29 Page 45

Niks minder dan een cultuurshock was het, toen ze kwamen met hun Jaguars en hun bussen als ruimteschepen. Ze introduceerden nieuwe trainings methoden, hanteerden een andere sporttaal en droegen fancy koerstenues. Koers werd cycling and so very British. Toen ze wonnen, was iedereen mee. tekst Hans Vandeweghe illustratie Wendy van Santen & Hans Bolleurs DE BRITSE REVOLUTIE Reportage

DMmagazine 2 april 2016 44 — 45 045_GPV1QU_20160402_DMAHP_00_BritseHipsters.qxp_DMm 25/03/16 17:04 Page 46

Angelsaksische coureurs: van dwangarbeiders tot hipsters

Later dat jaar zou hij ook de eerste lange wed- gehaald uit het nog jonge triatlon, en hoewel strijd, tussen Parijs en Rouen, op zijn naam het stuur ook geen toonbeeld van design was, schrijven. 123 kilometer in goed 10 uur. bleek het hoogst efficiënt. Het zou alvast van Zelfs de eerste dopingdode was een het tijdrijden een totaal andere discipline Engelsman, maar dat was een vergissing. maken. Hoewel Arthur Linton in de geschiedenis - Ook het jargon veranderde. De taal van de boeken staat als overleden ten gevolge van langere wedstrijden als de ‘middelen’ na Bordeaux-Parijs in 1886, stierf werd half-Engels. Een tijdrit of contre la hij pas in 1891, maar van buiktyfus. De tweede montre werd een TT, een sprinttreintje een dopingdode, dus eigenlijk de eerste, was een lead out, de bergprijs werd king of the moun- Brit en zijn naam is Tom Simpson. Hij stierf in tain en eten deden ze voortaan in de feed zone. 1967 op de Mont Ventoux. Er werd ook anders getraind. Of beter: er werd getraind zoals andere uithoudings - Kromgebogen over het stuur sporten dat al decennia lang deden. Gericht Om een lang verhaal kort te maken: de Angel - op pieken, met rustperiodes, onderbouwd saksen waren altijd al heel erg into biking, door sportfysiologie en sportvoeding, twee compleet met de uitwassen van die sport, specialismen die ook deels hun oorsprong maar hun vervoermiddel werd tot de Tweede vonden in de Angelsaksische wereld. Wereldoorlog door de Britse verkeers - De cx als waarde voor de aerodynamica bepalingen aan banden gelegd. Zo mocht the deed samen met de windtunnel zijn intrede. bicycle op de meeste wegen bijvoorbeeld niet Onze wielrenners trainden tot dan vooral sneller dan een paardenkoets. Le cyclisme, il kilometers die ze onderbraken met intensie- ciclismo of de koers werd zo vooral een sport vere kilometers, de zogeheten ‘blokjes’. De voor harde West-Europese mannen die meeste van onze dwangarbeiders zaten nog kromgebogen over hun stuur tegen de wind of altijd op hun fiets als sandwichmen, beplakt Frankrijk, Italië, België, Spanje en op respecta- de helling zich een weg baanden naar voren. met allerlei kleine en grote sponsors in de bele afstand Nederland en Duitsland: dat is Het prototype van die hardheid was de meest incompatibele kleuren, een gevolg van ongeveer de pikordeF van de home nations van kampioen aller kampioenen, Eddy Merckx. het klassieke businessmodel van de West- de regionale passie wielrennen. Die West- Naast de fiets best een mooie jongen, op de Europese koers. Europese landen hebben sinds de eeuwwisse- fiets een kruising tussen een beul en een ling het uitzicht van De Koers bepaald, zowel kannibaal, wat ook zijn bijnaam werd. Zij die En toen kwam Sky binnen als buiten het peloton. wel in stijl reden, waren uitzonderingen en Op 26 februari 2009 zou het cyclisme een Reportage Coureurs waren bij ons jongens van de kregen eretitels als Le Pédaleur de Charme andere weg inslaan. De Britse commerciële boerenbuiten. In Frankrijk noemde men hen (Hugo Koblet), Il Campionissimo (Fausto zender en wereldspeler BSkyB kondigde aan liefkozend les forçats de la route, dwangarbei- Coppi), Le Gitan (Roger De Vlaeminck), voortaan ook een wegploeg te sponsoren, in ders van de weg. Ze waren groot en sterk Glamourboy (Fons De Wolf), L’Enfant Prodige navolging van het wielerbaanprogramma geworden op smalle wegen waar het altijd nat of Il Bimbo d’Oro, Frank Vandenbroucke. waar ze al klauwen vol geld in investeerden. en modderig lag en waar het zonlicht nooit Deze Vandenbroucke uit een dorpscafé in Hun insteek was totaal anders dan de klas- scheen en altijd waaide of bergop ging, of het boertige Ploegsteert was erg begaan met sieke home nations. Zij zouden een weten- allebei. Alleen, professioneel wielrennen is zijn look. Toen hij ooit nieuwe koers schoenen schappelijke vertaalslag maken van de wieler- niet ontstaan in Europa, maar wel in de kreeg, gebruikte hij zijn handen als voeten en baan naar de weg. Het oude wielrennen keek Angelsaksische wereld, meer bepaald in de draaide rondjes met de schoenen. Hij wilde verbaasd en lachte minzaam. Wait and see. Verenigde Staten. In New York nog wel, waar zelf zien hoe mooi ze wel niet waren in Toen Sky in de in 1879 een velodroom werd gebouwd, beweging. van 2010 landde op het Gentse Sint-Pieters lein Madison Square Garden. Met de fiets op de De Vandenbrouckes van deze wereld – ze kwamen gewoon aangereden zoals de piste rijden was in die tijd de best betaalde waren uitzonderingen. De look and feel van anderen, maar het had iets weg van een lan- Amerikaanse sport. het wielrennen veranderde niet of nauwelijks ding van elitetroepen – deden ze dat niet met De betere renners konden tot 150.000 dol- tussen 1960 en begin deze eeuw. De shirts Skoda’s of Peugeots maar met Jaguars als team lar (134.000 euro) per jaar verdienen. De werden zelfs spuuglelijker met het cars, een gigantische truck en een bus die eerste internationale wielerster sprak decennium, hoekige fietsen bleven hoekig en dubbel zo groot leek als die van QuickStep, (Amerikaans) Engels en was ook nog eens de bonkige mannetjes bonkig. Er werd veel onze Vlaamse referentie. zwart: Major Taylor, de eerste sprintwereld- geruzied en gekonkelfoesd en gedopeerd Uit de truck kwamen gloednieuwe gelikte kampioen (1899) ooit, maakte er een uiteraard, dat was de koers. Pinarello-fietsen, Italiaans design en ook nog gewoonte van om het hele veld te dubbelen. En toen kwamen de Amerikanen: eerst eens performant. Uit de bus kwamen ruimte- Hij reisde vaak naar het oude continent en Greg LeMond en later Lance Armstrong. mannetjes gewandeld, ingepakt in een outfit was ook in Frankrijk een gevierd atleet. Beiden reden nog altijd in lelijke outfits, maar bestaande uit drie kleuren: donkerblauw, De eerste echte wedstrijd met fietsen – het professionalisme nam toe. LeMond reed de hemelsblauw en wit. Daarop één grote toen nog met een klein voorwiel – was dan befaamde afsluitende tijdrit van 1989 waarin sponsor: Sky, in kleine, mooi gestileerde letters. wél weer een Europees voorrecht. Op 31 mei hij Laurent Fignon het geel afhandig maakte, Toch wel het mooiste wielershirt van het pelo- 1868 werd in het Parc de Saint-Cloud in Parijs met een spaghettistuur. Dat was de eerste ton, vonden ook de oude koerskrokodillen een race over 1.200 meter gehouden, maar het wezenlijke verandering aan de opbouw van meteen. Wielrennen werd meteen ook een was een Engelsman, James Moore, die won. een racefiets in honderd jaar. Dat stuur had hij beetje voetbal, want op de zijkant van het shirt 045_GPV1QU_20160402_DMAHP_00_BritseHipsters.qxp_DMm 25/03/16 17:04 Page 47

stond de naam van de renner. Zes uur later reed Juan Antonio Flecha namens Sky victori- eus alleen over de streep in Gent. Dat was ook het enige wapenfeit van het eerste jaar van Sky, en daar werd dan smalend om gelachen. Het beste moest nog komen, want deze Renner Britse revolutie was méér dan marketing en in een truitje een nieuwe look and feel. Er zat wetenschap van zijn eigen achter en ook die was relatief nieuw voor de collectie voor planeet Koers. Om correct te zijn: in de Fred Perry. baardmens, Angelsaksische wereld zijn het de Australiërs non-comformist die de weg hebben getoond. In de nasleep van tot in de kist en de desastreuze Olympische Spelen van prototype van de eiland-Brit. Montreal 1976 (geen enkele keer goud) richt- ten ze een jaar later het Australian Institute of Sports op. Meteen was wielrennen een speer- puntsport: men maakte vooral baanwielren- ners. Sterke kerels met een grote motor en veel vermogen, of kleine sterke mannetjes met fantastische coördinatie werden geselecteerd. De Aussies beheersten een tijdlang het baan- wielrennen, maar stuurden ook geregeld goeie wegwielrenners onze kant op. Toen de Britten na Atlanta 1996 in een olympische depressie verzeilden omdat alleen de oude roeier Steve Redgrave met goud naar huis was gekomen, haalden ze heel wat uit Groot-Brittannië vertrokken brains terug naar het moederland en plukten na Sydney 2000

ook Australische trainers weg. Reportage Er was wel degelijk nog een andere weg naar Rome dan via Vlaanderen, Frankrijk of zelfs Italië. De wielerbaan van Manchester zou een voornaam tussenstation worden. Wielrennen is in essentie een hele simpele sport waarbij alles draait om geleverd vermo- gen, uitgedrukt in de eenheid watt. De formule van vermogen zegt het: arbeid gedeeld door tijd. Wat je in de motor stopt – op voorwaarde dat de motor groot en goed genoeg is – komt er vroeg of laat uit. Dat was de Britse weten- schappelijke logica, niet gehinderd door de traditie. Bradley Wiggins was zo’n man van het vermogen, aanvankelijk voor vier minuten. Hij kroop uit zijn Britse proefbuis voor de Spelen

De eerste van Peking 2008 en pakte daar voor de tweede internationale keer achtervolgingsgoud. Een jaar later streed wielerster in 1899: hij mee voor het podium in de Tour de France, Major Taylor. in 2012 won hij de Tour, en zijn luitenant bij Sky Hij maakte er een gewoonte van – , een blanke Keniaan godbetert om het hele veld – werd tweede. Die zou later twee keer de Tour te dubbelen. winnen en is ook dit jaar weer de grote favoriet. Cultuur, fietscultuur Bradley Wiggins werd de hipster onder de ren- ners. Zijn opvolger Froome is net iets te onaards mager en saai om hem als stijlicoon naar de kroon te steken. Wiggins is een baard- mens, een non-conformist tot in de kist, met schitterende teksten alsij er zin in heeft. Geen beauty, die Bradley, maar meer het prototype

DMmagazine 2 april 2016 46 — 47 045_GPV1QU_20160402_DMAHP_00_BritseHipsters.qxp_DMm 25/03/16 17:05 Page 48

Angelsaksische coureurs: van dwangarbeiders tot hipsters

Rapha, mode voor mamils van de eiland-Brit, getekend door een gebrek aan andere dan Britse genen, het bovenmatig drankgebruik van zijn voorvaderen – waar hij zelf ook af en toe in vervalt – en het gemis aan zon. Tegelijk met de opkomst van Wiggins en Sky vielen de Britse steden ten prooi aan een nieuwe fietscultuur. Klassieke stalen race bikes waren weer in. Fixies – met één vast verzet – werden ineens de norm in het straatbeeld en wie vandaag door Londen wandelt, ziet niet alleen meer de koeriers op doortrapfietsen. Ook de yuppen jagen door de straten van The City met hun laptoptas op de rug en één na één moeten ook de steden van het Europese vaste- land voor de bijl, al is bij ons een fixie zonder rem (zoals die in Manhattan nog altijd wordt gebruikt) absoluut verboden. n de jaren 50 weigerde de en kwam die belofte ook na. Het Paul Smith Tour de France andere team- bracht ook stijl. De outfit van Sky De fixie rijders hebben zonder uitzondering sponsors dan fietsenmerken. is met afstand de mooiste van het speciale aangepaste kledij. Koeriers houden I Daar vond het team van hele peloton en ook onder de het nog bij eenvoudige streetwear, maar voor ploegleider Geminiani iets op. Zij recreanten haal je er de Rapha- hoger op de maatschappelijke ladder is een hadden als sponsor St.Raphaël, adepten van ver uit. In Engeland is heel gamma beschikbaar, te beginnen boven- een Frans aperitief, afgekort tot het recreantenwielrennen opge- aan met de 531-collectie van Paul Smith. Deze Rapha. Op de shirts verscheen deeld in Rapha-haters en -lovers. Paul Smith heeft zelfs een fiets in de aanbie- Rapha en daaronder Geminiani. Het merk gaat over de tong en ding: een fixie natuurlijk. Een stalen frame, “Hoezo verboden?”, repliceerde dat is meer dan je kunt zeggen twee tandwielen en een ketting, twee wielen, Raphaël ‘Rapha pour les amis’ van andere merken. Rapha is in een stuur en voorrem, dat alles in mat zwart Geminiani, “Rapha is mijn voor- Londen het favoriete merk en licht in gewicht, is de uwe voor 6.500 euro. naam.” Aan die anekdote ontleent geworden van de mamil, een Reportage Paul Smith is 70 en heeft ooit ambitie het exclusieve en iconische Britse acroniem voor middle aged men gehad om profrenner te worden, maar die fietskledingmerk zijn naam. Het in lycra. De omzet steeg elk jaar, hield hij al die tijd netjes voor zichzelf. In een ontstond in 2004 in de geest van maar 80 miljoen euro is natuurlijk interview met The Telegraph outte hij zichzelf ene Simon Mottram toen die naar niks vergeleken met grote als een koersaficionado die in Nottingham op de bestaande fietskledij keek en sportmerken. zoek ging naar tijdschriften met daarin plaat- geschokt was door de slechte jes van mooi uitziende renners. “Ik herinner pasvorm, de foute materialen en Exclusief mij Fausto Coppi, maar ook Rik Van Looy, de lelijkheid. Belgische retailers kregen vorig twee mooie renners die als gebeiteld op hun Rapha kwam van in het begin jaar te horen dat ze vanaf 2016 fiets zaten en strak in een mooi shirt.” met strakke kleuren, veelal pastel, geen Rapha meer konden verko- ‘Onze’ renners gecombineerd met één andere pen. Rapha gaat terug naar de In 2007 werkte Smith een eerste keer voor waren lange het high-end merk Rapha (zie kader) en tijd rijdende kleur en het strakke mooie roots: onlineverkoop of vanuit de ontwierp een Grand Départ-shirt ter gelegen- reclamebor- Rapha-logo. Een koersbroek was Rapha-conceptstore. Die heet den, maar nu altijd zwart, met één kleur - Rapha Cycle Club en daarvan zijn heid van de Tour-start in Londen. In 2014 moet het wiel- lanceerde hij zijn 531-lijn middels een contro - rennen er ook element. Rapha beloofde comfort er wereldwijd maar negen plus versieel filmpje waarin de ex-prof (en op goed uitzien. één outlet. De dichtste Cycle doping betrapte) David Millar zijn producten Club vind je in Amsterdam. aanprees. Dit jaar krijgt Rapha extra veel Wie wil fietsen op zijn Brits, heeft een aar- kritiek omdat het een nieuwe, dige portemonnee nodig. In tegenstelling tot superdure versie van de klassieke de klassieke wielerlanden waar de racefiets koersbroek en koersshirt op de ook van het volk was/is, scoort het sportief markt heeft gebracht: de Shadow fietsen en de bijbehorende stijl in de houdt regen tegen en zou toch Angelsaksische landen vooral bij de betere extreem zweetademend zijn, en middenklassers. Wie interesse heeft: een kost in een setje maar liefst waterproof fietsjasje kost 380 euro en een 650 euro. Daarvoor koop je bij bijpassende backpack 500 euro. Maar dan Decatlon – ook van uitstekende fiets je wel in Paul Smith, het favoriete merk kwaliteit – tien high-end fiets- van Vlaanderens favoriete wielercommenta- broeken en shirts. tor, Michel Wuyts.

48 — 49 2 april 2016 DMmagazine