Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych W Gminie Świerzno Na Lata 2019 - 2029

Załącznik do Uchwały Nr VIII/34/2019 Rady Gminy Świerzno z dnia 28 marca 2019 r.

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE ŚWIERZNO NA LATA 2019 - 2029

2019 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

SPIS TREŚCI

WSTĘP 3

1. CHARAKTERYSTYKA GMINY ŚWIERZNO 7 DEMOGRAFIA 11

2. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W GMINIE ŚWIERZNO I PROGNOZY ZMIAN 15 BEZROBOCIE ORAZ SYTUACJA GOSPODARCZA 15 SŁUŻBA ZDROWIA 19 ALKOHOLIZM 21 OŚWIATA 24 KULTURA 39 OBSZAR BEZPIECZEŃSTWA 50 POMOC SPOŁECZNA NA TERENIE GMINY ŚWIERZNO 59

3. CELE STRATEGICZNE ORAZ KIERUNKI NIEZBĘDNYCH DZIAŁAŃ 71

4. HARMONOGRAM REALIZACJI STRATEGII NA LATA 2019 – 2029 WRAZ ZE WSKAŹNIKAMI I RAMAMI FINANSOWYMI 73

5. SPOSÓB REALIZACJI STRATEGII, WDRAŻANIE ORAZ MONITORING 84

ZAKOŃCZENIE 87 2 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

WSTĘP

Rozwiązywanie problemów społecznych jest jednym z kluczowych zadań, jakie stoją przed administracją publiczną wszystkich szczebli. Strategia jest dokumentem wyznaczającym podstawowe kierunki działań instytucji samorządowych oraz planem rozwoju całej wspólnoty. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest integralnym długookresowym dokumentem planistycznym, którego powstanie warunkuje art. 17 ust. 1 pkt 1 i art. 19 pkt 1, w powiązaniu z art. 16 b. ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

W myśl art. 16 b ustawy o pomocy społecznej, gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów społecznych, a samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej. Strategia zawiera w szczególności: diagnozę sytuacji społecznej, prognozę zmian w zakresie objętym strategią oraz określenie:  celów strategicznych projektowanych zmian,  kierunków niezbędnych działań,  sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych,

 wskaźników realizacji działań.

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dotyczy kluczowych kwestii: niezaspokojonych potrzeb i kierunki działań podejmowane w celu przeciwdziałania zjawiskom społecznie niepożądanym czy negatywnym.

Strategia jest dokumentem określającym działania w sferze polityki społecznej na lata 2019 - 2029. Podjęte działania mają prowadzić do wsparcia grup tego wymagających oraz prowadzić do ich integracji ze społeczeństwem.

Celem podejmowanych działań ujętych w strategii ma być łagodzenie skutków trudnej sytuacji, w jakiej znalazły się osoby i rodziny zamieszkujące teren gminy Świerzno, ale również usuwanie przyczyn zaistniałych sytuacji oraz zapobieganie ich powstawaniu. 3 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Działania, które będą podejmowane w dążeniu do zabezpieczenia potrzeb i rozwiązywania problemów mieszkańców powinny być realizowane poprzez:  profilaktykę, czyli zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk,  zapewnienie wsparcia osobom potrzebującym,  programy mające na celu zminimalizowanie problemów społecznych.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych, podobnie jak inne dokumenty strategiczne przygotowywane na różnych szczeblach administracji publicznej, jest dokumentem uwarunkowanym prawnie. Na treść i realizację gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych mają wpływ inne akty prawne do których należą:  ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,  ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,  ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,  ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym,  ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,  ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,  ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,  ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,  ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,  ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,  ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Świerzno na lata 2019 - 2029 obejmuje również krajowe i regionalne dokumenty strategiczne, m.in.:  Strategia Rozwoju Kraju 2020,  Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego do 2020,  Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020,  Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020,  Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej w latach 2014-2020. 4 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Dzięki refleksji nad powyższymi dokumentami prezentowana Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno na lata 2019 - 2029 uwzględnia wymiar krajowej, regionalnej i lokalnej polityki publicznej.

5 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Niniejszy dokument składa się z pięciu zasadniczych części: wprowadzającej (wstępu), części diagnostyczno-analitycznej zawierającej charakterystykę gminy, identyfikacji najważniejszych problemów społecznych gminy Świerzno i jej zasobów. W części trzeciej strategii zostały wskazane cele strategiczne i podporządkowane im kierunki działań. W harmonogramie, który został przedstawiony w rozdziale czwartym zostały wskazane zadania, źródła finansowania, czas realizacji. Rozdział piąty prezentuje sposoby monitorowania Strategii. Dokument wyznacza kluczowe kwestie społeczne, z którymi borykają się mieszkańcy gminy i wytycza kierunki działań na rzecz łagodzenia (eliminowania) zjawisk społecznie niepożądanych. 6 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

1. CHARAKTERYSTYKA GMINY ŚWIERZNO

Gmina Świerzno położona jest w północno – zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kamieńskim. Gmina leży na Równinie Gryfickiej i Wybrzeżu Trzebiatowskim.

Gmina jest jedną z sześciu jednostek samorządu terytorialnego wchodzącego w skład powiatu. Graniczy z :  od północy z Gminą Dziwnów (powiat kamieński) i Gminą Rewal (powiat gryficki),  od południa z Gminą Golczewo (powiat kamieński ),  od wschodu z Gminą Karnice i Gminą Gryfice (powiat gryficki),  od zachodu z gminą Kamień Pomorski (powiat kamieński).

Gmina Świerzno na tle powiatu 7 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Gmina Świerzno obejmuje obszar o powierzchni 140,13 km2. Jej łączna powierzchnia stanowi 1 % powierzchni województwa zachodniopomorskiego i 14% powierzchni powiatu. Na terenie gminy znajdują się 22 miejscowości, w tym 9 sołectw.

Wykaz sołectw:

 Ciesław (Ciesław),  Chomino (Chomino, Margowo),  Gostyń (Gostyń, Rybice, Sulikowo, Trzebieradz),  Gostyniec (Gostyniec, Dąbrowa, Redliny),  Jatki (Jatki, Ugory),  Kaleń (Kaleń),  Osiecze (Osiecze, Duniewo, Krzepocin, Krzemykowo),  Stuchowo (Stuchowo, Kępica, Starza),  Świerzno (Świerzno, Będzieszewo). 8 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Gmina Świerzno w porównaniu z innymi miejscowościami położonymi nad samym morzem charakteryzuje się stosunkowo dużą zacisznością. Posiada korzystne warunki klimatyczne, które wyrażają się w bardziej wyrównanych niż na sąsiednich obszarach amplitudach temperatur rocznych i dobowym dobrym nasłonecznieniem. Na terenie gminy Świerzno występują obszary i obiekty cenne przyrodniczo, rzadko spotykane i wyróżniające lokalny krajobraz. Obszar i obiekty występujące na terenie gminy Świerzno zasługują na prawną ochronę i powołanie na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Na terenie gminy Świerzno znajdują się obszary cenne przyrodniczo z uwagi na występowanie chronionych lub zagrożonych gatunków roślin, miejsca bytowania i rozrodu rozmaitych gatunków fauny, skupisk starodrzewu, alei i szpalerów drzew nie zgłoszonych do ochrony pomników i inne. Obszarów tych jest kilkanaście i rozmieszczone są na terenie całej gminy. Niektóre z nich znajdują się w obszarach, które zakłada się wytypować do prawnej ochrony. Inne stanowią wyodrębnione miejsce z pośród mniej cennych przyrodniczo terenów.

Na terenie gminy brak jest infrastruktury kolejowej, co powoduje, że przewóz towarów i osób odbywa się w całości w oparciu o transport drogowy. Gmina jest dosyć dobrze wyposażona w infrastrukturę drogową. Łączna długość sieci dróg utwardzonych o nawierzchni asfaltowej i brukowej na terenie gminy wynosi 81,06 km w tym:  drogi wojewódzkie - 21,3 km,  drogi powiatowe - 51,66 km,  drogi gminne - 8,1 km. Parametry techniczne i użytkowe większości dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych nie odpowiadają wymaganym standardom. Wiele odcinków dróg nie posiada dostatecznej nośności – bardzo ważnego parametru technicznego, przy obecnym stałym wzroście przewozu towarów transportem kołowym. Postępująca degradacja dróg wymaga przeprowadzenia prawie w 80% dużego zakresu remontów bieżących nawierzchni, poprawy stanu poboczy i odwodnienia. Ograniczenie możliwości finansowych gminy pozwala na odtworzenie stanu technicznego dróg gminnych ok. 1,5 km rocznie. Tymczasem potrzeby inwestycyjne w tym zakresie są kilkakrotnie większe. 9 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Potencjał w gminie Świerzno do tworzenia warunków rozwoju dla przedsiębiorców: a) położenie gminy  bliskość strefy nadmorskiej (turystyka, budownictwo, handel),  wietrzność (rozwój energii wiatrowej), b) naturalne bogactwa  znaczna ilość użytków zielonych (biogazownia),  zasoby kruszywa (Jatki – rozwój wydobycia),  duże zalesienie (ponad 30% powierzchni), c) duże bezrobocie  zasoby siły roboczej, d) infrastruktura  100% gminy wodociągowane,  50 % gminy zgazyfikowane,  kanalizacja zbiorcza – 60%,  oczyszczalnie przydomowe – 35%,  łącznie 95% ścieków oczyszczonych. 10 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

DEMOGRAFIA

Zasadniczy wpływ na kształt polityki społecznej, zarówno w całym województwie zachodniopomorskim, jak i w gminie Świerzno, będą miały procesy demograficzne, które uwidoczniły się i nasiliły w ostatnich latach. Do tych procesów zaliczamy:  zmieniony model rodziny (małodzietność rodzin, samotne rodzicielstwo),  przyrost naturalny,  malejąca dzietność,  migracje wewnętrzne i zagraniczne (duża mobilność).

Według danych Urzędu Gminy w Świerznie, na dzień 31.12.2017 r. na terenie gminy zamieszkiwało 4 185 osób, w tym 2 069 mężczyzn i 2 116 kobiet. Średnia gęstość zaludnienia w Gminie to 30 osób na 1 km2.

Poniższe tabele oraz wykresy przedstawiają sytuację demograficzną Gminy Świerzno w latach 2014 – 2017 z uwzględnieniem poszczególnych grup wiekowych:

Tabela 1. Liczba ludności w Gminie Świerzno w latach 2014 - 2017 Rok 2014 2015 2016 2017

Liczba mieszkańców ogółem 4 268 4 239 4 218 4 185

Mężczyźni 2 106 2 096 2 094 2 069

Kobiety 2 162 2 143 2 124 2 116

Źródło: UG Świerzno - stan na 31 grudnia każdego roku

Analiza powyższej tabeli wskazuje, tendencję spadkową liczby ludności w gminie Świerzno. Z roku na rok liczba mieszkańców ulega zmniejszeniu, (od 2014 roku o mniej o 83 osoby), dotyczy to zarówno mężczyzn jak i kobiet. Analizując ludność gminy według płci należy stwierdzić, że od kilku lat występuje nieznaczna przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn. Wskaźnik feminizacji w gminie w roku 2017 wyniósł 1,02. 11 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 2. Wiek ludności w Gminie Świerzno w latach 2014 – 2017 Wiek Mężczyźni Kobiety Ogółem 2014 2015 2016 2017 2014 2015 2016 2017 2014 2015 2016 2017 0 – 2 76 78 88 72 60 63 64 56 136 141 152 128 3 21 22 21 29 26 17 20 27 47 39 41 56 4 – 5 54 45 45 42 46 44 44 37 100 89 89 79 6 34 30 21 23 24 25 19 27 58 55 40 50 7 22 34 30 21 29 25 25 18 51 59 55 39 8 – 12 110 109 117 121 108 108 113 128 218 217 230 249 13 – 15 75 61 73 70 75 78 73 56 150 139 146 126 16 – 17 57 57 49 45 55 53 45 52 112 110 94 97 18 26 29 26 31 37 23 32 22 63 52 58 53 19 – 65 1476 1467 1453 1435 1431 1421 1414 1410 2907 2888 2867 2845 >65 155 164 171 180 271 286 275 283 426 450 446 463 Ogółem 2106 2096 2094 2069 2162 2143 2124 2116 4268 4239 4218 4185 Źródło: UG Świerzno- stan na 31 grudnia każdego roku

Wśród mieszkańców w roku 2017 - 19,69 % - czyli 824 osób to dzieci i młodzież w wieku przedprodukcyjnym, 63,70% – czyli 2 666 osób w wieku produkcyjnym oraz 16,61 % - czyli 698 osób w wieku poprodukcyjnym (205 mężczyzn powyżej 65 roku życia i 490 kobiet powyżej 60 roku życia).

Wykres 1. Liczba urodzeń w Gminie Świerzno w latach 2014 – 2017

60 55

50 47 45

40 34 28 29 Meżczyźni 30 27 27 Kobiety 18 18 19 20 15 Ogółem

0 2014 2015 2016 2017

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Strukturę wiekową mieszkańców gminy charakteryzuje duża liczba osób będących w wieku produkcyjnym. Stosunkowo niewielką część populacji stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Powyższe dane wskazują na małą ilość osób będących w wieku przedprodukcyjnym. W najbliższej przyszłości będzie następował wzrost osób w wieku poprodukcyjnym i zmniejszy się liczba osób w wieku produkcyjnym, przy ogólnej tendencji stopniowego zmniejszania się ilości mieszkańców. Kolejnym zjawiskiem, które ma ogromny wpływ na strukturę demograficzną mieszkańców są migracje. Najczęściej są to migracje w poszukiwaniu pracy poza miejscem zamieszkania, zarówno w kraju jak i za granicą. Ludzie osiedlają się na terenach, których perspektywy rozwojowe postrzegają z optymizmem, natomiast spontaniczna emigracja z danego terenu jest zawsze sygnałem zagrożenia zapaścią rozwojową. Projekty rozwojowe powinny hamować odpływ ludności i generować dodatnią migrację (imigrację). Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych w kraju coraz częściej jest ujemne – oznacza to, że więcej osób kraj opuszcza niż do niego przybywa. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że zainteresowane wyjazdem są osoby dobrze wykształcone, młodzież i wykwalifikowani pracownicy.

Tabela 3. Migracja w Gminie Świerzno w latach 2014 - 2017

Liczba osób, które Rok Liczba osób przybyłych Saldo migracji wyjechały

2014 142 127 + 15

2015 152 181 - 29

2016 145 163 -18

2017 145 179 - 34 Źródło: UG Świerzno - stan na 31 grudnia każdego roku

W Gminie Świerzno obserwuje się, że liczba osób wyjeżdżających z Gminy jest większa niż liczba osób chcących osiedlić się na terenie Gminy. W badanym okresie saldo migracji w Gminie Świerzno utrzymuje się na ujemnym poziomie. Istotnym czynnikiem jest również ukryta migracja, którą tworzą osoby długotrwale przebywające za granicą, lecz wciąż zameldowane na terenie Gminy Świerzno. 13

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Wnioski i prognozy demograficzne: W gminie Świerzno następuje starzenie się społeczeństwa i sukcesywnie zmniejsza się ilość jej mieszkańców.

14 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 2. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W GMINIE ŚWIERZNO I PROGNOZY ZMIAN

BEZROBOCIE ORAZ SYTUACJA GOSPODARCZA

Bezrobocie jest dominującym problemem utrudniającym lub uniemożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Bezrobocie wywiera także piętno w codziennym funkcjonowaniu osób bezrobotnych. Brak pracy powoduje obniżenie warunków życia ludności, zaś długotrwałe pozostawanie bez pracy dodatkowo zmniejsza szanse na znalezienie zatrudnienia oraz powoduje stałe obniżanie się standardu życia, a także rozszerzanie się obszaru patologii społecznej. Problem bezrobocia dotyczy nie tylko osoby nim dotkniętej, lecz także całej rodziny. Pojawia się również groźba przyjmowania przez dzieci negatywnych wzorów osobowych, a w konsekwencji dziedziczenia statusu bezrobotnego. Powoduje przede wszystkim pogorszenie standardu życia, a w związku z czym poczucia bezsilności, beznadziejności, niepewność prowadzących często do izolacji społecznej, problemów rodzinnych oraz zdrowotnych. Bezrobocie zwłaszcza to długotrwałe jest od wielu lat jednym z głównych czynników trudnej sytuacji życiowej a tym samym powodem korzystania osób / rodzin z pomocy społecznej.

Wykres 2. Liczba rodzin, którym przyznano pomoc z tytułu bezrobocia w latach 2015 – 2017

100 90 76 80 65 70 60 50 35 Liczba rodzin 40 30 20 10 0 2015 2016 2017

15 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Wykres 3. Udział procentowy osób bezrobotnych z poszczególnych gmin powiatu w ogólnym stanie bezrobocia. Stan na 31.12.2017 r. – 2573 osoby ogółem.

30,0% % osób bezrobotnych z 28,6% 28,4% poszczególnych gmin 25,0%

20,0%

13,9% 15,0% 10,2% 8,6% 10,3% 10,0%

5,0%

0,0% Gmina Gmina Gmina Kamień Gmina Gmina Gmina Wolin Dziwnów Golczewo Pomorski Międzyzdroje Świerzno

Na dzień 31.12.2017 r. liczba bezrobotnych z terenu gminy Świerzno zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kamieniu Pomorskim wynosiła 357 osób (w tym 127 mężczyzn i 230 kobiet). Na koniec 2016 r. – 376 osób bezrobotnych (w tym 140 mężczyzn i 236 kobiet), w 2015 r. – 395 osób bezrobotnych (w tym 155 mężczyzn i 240 kobiet). Jak wynika z poniższych danych od 2015 r. liczba osób bezrobotnych z terenu gminy Świerzno spadła o 38 osób. W grupie bezrobotnych przeważają kobiety.

Tabela 4. Poziom wykształcenia a bezrobocie w Gminie Świerzno w latach 2015 - 2017 Wykształcenie Liczba osób bezrobotnych ogółem 2015 2016 2017 Wyższe 13 20 22 Policealne i średnie 62 64 51 zawodowe Średnie ogólnokształcące 49 42 46 Zasadnicze zawodowe 97 100 88 Gimnazjalne i poniżej 174 150 150 Razem: 395 376 357 Źródło: Dane PUP Kamień Pomorski – stan na 31 grudnia każdego roku 16 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Jak wynika z tabeli powyżej najwięcej osób z terenu gminy Świerzno, zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kamieniu Pomorskim to osoby legitymujące się wykształceniem gimnazjalnym i niższym. Kolejną liczną grupę stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Najmniejsza grupa osób to osoby z wykształceniem wyższym.

Tabela 5. Struktura wiekowa osób bezrobotnych w latach 2015 - 2017 Rok Przedział wiekowy 18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60 i więcej Ogółem 2015 66 108 83 70 45 23 395 2016 50 105 88 56 46 31 376 2017 48 111 81 65 32 20 357 Źródło: Dane PUP Kamień Pomorski – stan na 31 grudnia każdego roku

Według stanu na 31.12.2017 r. stosunkowo najmniej liczną grupą osób bezrobotnych były osoby w wieku 60 lat i więcej. Najwięcej osób bezrobotnych w gminie Świerzno pozostawało bez pracy od 1 miesiąca do 3 miesięcy (97 osób ogółem – 64 kobiety i 33 mężczyzn). Najmniejszą reprezentację stanowiły osoby bezrobotne zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kamieniu Pomorskim, które pozostawały bez pracy do 1 miesiąca (23 osoby ogółem – 10 kobiet i 13 mężczyzn). Na koniec 2017 r. w kamieńskim Urzędzie Pracy najwięcej osób zarejestrowanych z gminy Świerzno posiadało wykształcenie gimnazjalne i poniżej. Najmniejsza grupa osób bezrobotnych legitymowała się wykształceniem wyższym.

Według danych uzyskanych w Urzędzie Gminy w Świerznie wynika, że w 2015 r. wnioski o wpis do ewidencji działalności gospodarczej złożyło 33 osoby, natomiast wyrejestrowało 22 działalności podmiotów oraz zawieszono 47 działalności i wznowiono 25 działalności. W 2016 r. wnioski o wpis do ewidencji działalności gospodarczej złożyło 37 osób, natomiast wyrejestrowało 20 działalności, zakończono 41 i wznowiono 29 działalności. W 2017 r. wnioski o wpis do ewidencji działalności gospodarczej złożyło 41 osób, natomiast wyrejestrowało 17 działalności podmiotów oraz zawieszono 44 i wznowiono 15 działalności. Analizując powyższy okres należy uznać, że działalność gospodarcza w Gminie Świerzno utrzymuje się na średnim poziomie. W powyższym okresie wyrejestrowało swą działalność 59 osób. 17 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Do głównych pracodawców gminy Świerzno należy zaliczyć:  Urząd Gminy Świerzno,  Szkoła Podstawowa im. Juliana Grunera w Świerznie,  Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Gostyniu,  Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Stuchowie,  Gimnazjum w Świerznie,  Gminna Biblioteka Publiczna w Świerznie z filiami w miejscowościach: Stuchowo, Gostyń i Chomino,  Ośrodek Pomocy Społecznej w Świerznie,  Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Świerznie,  4 Gospodarstwa Rolne Wielkoobszarowe,  zakłady produkcyjne m.in.: ”GOSCO” FP Leszek Witecki, „Audio Produkt” Kazimierz Hała, „Karex” Sp. z o.o. Jarosław Romańczuk itp.

Wnioski i prognozy sytuacji gospodarczej w Gminie Świerzno:  Dominującą działalnością gospodarczą są usługi około rolnicze – leśnictwo, handel spożywczy, usługi budowlane i przemysłowe  Na terenie Gminy Świerzno występuje wysoki poziom bezrobocia (395 osób zarejestrowanych w roku 2015, 376 osób w roku 2016 oraz 357 osób na koniec roku 2017)  Wśród osób bezrobotnych w grupach ryzyka przeważają kobiety, osoby młode w wieku 18 – 34 lata. Wciąż w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy są bezrobotni od 1 do 3 miesięcy oraz posiadający wykształcenie zawodowe i niższe

18 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

SŁUŻBA ZDROWIA

Opiekę zdrowotną w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej nad mieszkańcami Gminy Świerzno sprawuje Niepubliczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej s. c. „Medyk”. Na dzień 31.12.2017 r. opieką objętych było 4 049 pacjentów, którzy złożyli deklarację wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej i którzy posiadają prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Przychodnia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 18:00.

Wszystkie dzieci i młodzież uczący się w szkołach na terenie Gminy zostały objęte opieką pielęgniarki szkolnej. Obecnie w przychodni realizowane są świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Kadrę medyczną w Przychodni Rejonowej w Świerznie stanowi: 2 lekarzy, 4 pielęgniarki, 1 położna, 1 ginekolog. Kadrę medyczną w Przychodni Rejonowej w Chominie stanowi 1 lekarz. Kadrę medyczną w Przychodni Rejonowej w Gostyniu stanowi 1 lekarz.

Tabela 6. Ilość udzielonych porad lekarskich Rok 2015 2016 2017 Liczba udzielonych porad 21 954 21 196 21 103 lekarskich Źródło: Dane NZPOZ „Medyk” – stan na 31 grudnia każdego roku

Ilość udzielonych porad lekarskich mieszkańcom Gminy Świerzno jak wynika z tabeli powyżej ulega spadkowi w stosunku do poprzednich lat.

Opiekę pielęgniarską sprawują 4 pielęgniarki, które posiadają pełne kwalifikacje wymagane na poszczególnych stanowiskach pracy. Pielęgniarki wykonują wizyty domowe, wizyty patronażowe, zabiegi zlecane przez lekarza, testy przesiewowe, świadczenia profilaktyczne, lecznicze i rehabilitacyjne, szczepienie ochronne, profilaktykę i promocję zdrowia.

Opiekę położniczą sprawuje 1 położna z odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi. Sprawuje ona opiekę nad kobietami bez względu na wiek oraz noworodkami bez względu na płeć do 2 miesiąca życia. 19 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej prowadzone są programy profilaktyczne:  profilaktyka chorób układu krążenia,  szczepienia ochronne dzieci i młodzieży,  edukacja w zakresie chorób cukrzycy. Z analizy danych własnych NZPOZ „Medyk” z roku 2017 dotyczących stanu zdrowia pacjentów zarejestrowanych w Przychodni w Świerznie, Chominie i Gostyniu wynika, że wśród populacji osób dorosłych na pierwszym miejscu występują choroby układu krążenia.

20 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

ALKOHOLIZM

Problem uzależnienia alkoholowego, jak każdy inny problem społeczny, nie kończy się jedynie na osobie nim dotkniętej, lecz skupia się na całym najbliższym otoczeniu jednostki, a przede wszystkim na rodzinie. Nadużywanie alkoholu dezorganizuje funkcjonowanie głównej komórki społecznej, jaką jest rodzina, wprowadzając do niej szereg patologii, z których najczęściej spotykaną jest przemoc w rodzinie.

Uzależnienie alkoholowe jest wskazywane jako jedno z następstw procesu transformacji ustrojowej, pogłębiającego się bezrobocia i industrializacji. Jego szczególne niebezpieczeństwo polega na tym, iż prowadzi ono do degradacji fizycznej i moralnej jednostki nadużywającej alkoholu, rozwija się bez świadomości osoby bezpośrednio nim dotkniętej, w dużym stopniu odbija się na rodzinie uzależnionej osoby i prowadzić może do przedwczesnej śmierci. Kolejnym, niepokojącym faktem jest to, iż liczba osób uzależnionych podwyższa się w szybkim tempie. Niezwykle trudno jest wskazać faktyczne dane liczbowe na temat jednostek borykających się z problemem alkoholowym.

Przy Urzędzie Gminy w Świerznie działa Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Komisja inicjuje działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych od alkoholu a także podejmuje czynności zmierzające do orzeczenie o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. Ponadto Komisja ma na celu rozpatrywanie zawiadomień osób i instytucji o przypadkach uzasadniających wszczęcie postępowania o zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Komisja prowadzi również postępowania w stosunku do osób nadużywających alkoholu oraz uzależnionych od alkoholu poprzez kierowanie na badania oraz sporządzanie wniosków do sądu o leczenie odwykowe. Komisja również opiniuje wnioski o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oraz dokonuje kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na terenie gminy. W skład komisji wchodzą przedstawiciele m. in. Policji, Służby Zdrowia oraz Ośrodka Pomocy Społecznej w Świerznie. Komisja rozpatruje sprawy, które należą do jej zadań, z własnej inicjatywy lub na wniosek strony. Komisja obraduje na posiedzeniach, które zwoływane są stosowanie do potrzeb. 21

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Świerznie działa w oparciu o ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016 r., poz. 487 z późn. zm.) oraz realizuje zadania wynikające z Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii przyjętego uchwałą Rady Gminy Świerzno Nr XXII/157/2017 z dnia 26 stycznia 2017 r.

W ramach swojej działalności w 2017 r. odbyło się 12 posiedzeń komisji. Komisja swoimi pracami objęła 41 osób w tym 7 kobiet i 34 mężczyzn. Do komisji wpłynęło 41 wniosków o objęcie postępowaniem osoby nadużywającej alkohol. Wnioski wpływały za pośrednictwem:  Komendy Powiatowej Policji w Kamieniu Pomorskim – 13 wniosków,  Rodzin osób nadużywających alkohol – 5 wniosków,  Zespołu Interdyscyplinarnego – 6 wniosków,  Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej – 4 wnioski,  Osoby obcej względem osoby zgłaszanej – 1 wniosek,  Pracowników socjalnych – 8 wniosków,  Asystenta Rodziny – 4 wnioski.

W związku ze złożonymi wnioskami wobec osób zgłoszonych do postępowania podjęto następujące działania: spośród osób zgłoszonych 3 podjęły leczenie w formie awersyjnego środka przeciwalkoholowego z czego 2 terapie zostały sfinansowane ze środków GKRPA, w stosunku do 14 wystąpiono do Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim celem zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego. Wobec 2 osób lekarz biegły wydał opinię, że wymagają leczenia, wobec 1 osoby, że nie wymaga leczenia, wobec 4 osób komisja podjęła decyzję braku zasadności podejmowania działań, wobec 3 osób komisja stale monitorowała ich sytuację poprzez systematyczne wizyty w środowisku pracownika socjalnego, 1 osoba wyjechała poza granice naszej Gminy, natomiast wobec 14 osób podjęto decyzję o skierowaniu do udziału w terapii w Punkcie Konsultacyjnym dla Osób Uzależnionych, Współuzależnionych oraz Ofiar i Sprawców Przemocy. Prace komisji polegają również na przeprowadzaniu rozmów motywujących z osobami uzależnionymi, udzielaniu informacji o możliwości podjęcia leczenia.

22 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Nadmienić należy, że od stycznia 2017 r. w ramach środków GKRPA przy Ośrodku Pomocy Społecznej w Świerznie został utworzony Punkt Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych, Współuzależnionych oraz Ofiar i Sprawców Przemocy. W okresie od stycznia 2017 r. do grudnia 2017 r. w Punkcie Terapeutycznym udzielono 150 porad specjalistycznych. Z uwagi na uruchomienie Punktu Terapeutycznego zmniejszyły się wydatki za opinie lekarza biegłego. W 2016 r. z terapii awersyjnych skorzystało 18 osób natomiast w 2017 r. tylko 2 osoby, zmniejszyły się również wydatki za opłaty sądowe. W ramach swoich obowiązków Pani terapeutka przeszkoliła pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej i członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania alkoholizmowi. W ramach szkoleń odbył się cykl spotkań warsztatowych.

Szkoły z terenu Gminy Świerzno aktywnie uczestniczą w podejmowaniu działań dotyczących profilaktyki przeciwdziałania uzależnieniom poprzez organizację programów profilaktycznych, pogadanek, konkursów, olimpiad. Także organizacje pozarządowe coraz częściej włączają się do organizowania akcji dotyczących propagowania zdrowego stylu życia.

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Świerznie w 2017 r. wykonywała swe zadania z myślą o jak najlepszym wykorzystaniu środków i sposobów na walkę z alkoholizmem i innymi używkami dla dobra całej społeczności gminy.

Wnioski i prognozy obszaru zdrowia w Gminie Świerzno:  Do najważniejszych problemów zdrowotnych mieszkańców gminy należą choroby układu krążenia,  Nastąpiło zwiększenie liczby osób dotkniętych uzależnieniami,  Obserwowany jest rozwój sieci wspierającej osoby uzależnione i ich rodziny.

23 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

OŚWIATA

W Gminie Świerzno edukacja odbywa się w 4 placówkach szkolnych: 1. Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Gostyniu, 2. Szkoła Podstawowa im. Juliana Grunera w Świerznie, 3. Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Stuchowie, 4. Gimnazjum w Świerznie. Organem prowadzącym ww. szkoły jest Gmina Świerzno. Obok podstawowych zadań edukacyjnych szkoły wypełniają też funkcje opiekuńcze w świetlicach szkolnych, rozwoju kultury w bibliotekach szkolnych oraz zapewniają aktywność. Ponadto placówki z Gminy Świerzno włączają się w programy edukacji zdrowotnej, profilaktyczne, ekologiczne, z zakresu edukacji społecznej. Rodzice i opiekunowie dzieci uczęszczających do przedszkola i szkół angażują się w wiele działań. Szczegółowe informacje o ww. szkołach na terenie Gminy przedstawiają poniższe tabele.

24 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 7. Szkoła Podstawowa w Świerznie Lp. Nazwa zagadnienia 2012/2013 2014/2015 2016/2017 1. Dzieci objęte Szkolną 104 115 102 Przedszkolną 43 47 55 edukacją Dojeżdżający 91 86 75 2. Koła zainteresowań kółko języka kółka - 9 kółka - 2 niemieckiego -1 średnio 6 osób średnio 10 osób 3. Zajęcia dodatkowe ZDW,zajęcia ZDW - sportowe, gimnastyka korekcyjna, testy kl. VI zajęcia zajęcia korekcyjno- zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, korekcyjno- kompensacyjne, zajęcia kompensacyjne, zajęcia logopedyczne, zajęcia logopedyczne, zajęcia logopedyczne, zajęcia rewalidacyjne zajęcia rewalidacyjne, rewalidacyjne zajęcia wyrównawcze, zajęcia dla dyslektyków, zajęcia wspierające 4. Zrealizowane programy - 1.„Przeciwdziałanie - wykluczeniu cyfrowemu” EFS 2. „Wyposażenie w sprzęt szkoły i pomoce dydaktyczne świetlic szkolnych” 3.”Wyposażenie w sprzęt szkoły i pomoce dydaktyczne- pomieszczenia do nauki dzieci 6-letnich” 4.Projekt „Wesołe Przedszkole” 5. Infrastruktura plac zabaw, plac zabaw, boisko plac zabaw, boisko do piłki do piłki nożnej, boisko do piłki nożnej, boisko boisko do piłki nożnej, boisko do piłki ręcznej, ręcznej, boisko do do piłki ręcznej, boisko do koszykówki, boisko boisko do koszykówki, do siatkówki, hala koszykówki, boisko do sportowa, siłownia boisko do siatkówki, hala siatkówki, hala sportowa, sportowa, siłownia siłownia 6. Liczba rad rodziców 1 1 1 7. UKS - - - 8. Inne np. specjaliści, logopeda, logopeda, pedagog logopeda, biblioteki, itp. pedagog pedagog 9. Świetlica – liczba dzieci 91 86 75 Źródło: Dane własne SP Świerzno

Tabela wskazuje nieznaczny spadek ilości dzieci w Szkole Podstawowej w Świerznie z 104 do 102 osób, ale jednocześnie wzrost liczby maluchów do 5 roku życia korzystających z formy przedszkolnej z 43 do 55 osób.

Wnioski i prognozy zmian: W związku z reformą oświaty wzrośnie liczba oddziałów w 8-letniej Szkole Podstawowej. Przyczyni się to do zwiększenia liczby uczniów. Jeśli Gmina zabezpieczy dojazdy dzieciom w wielu przedszkolnym 3 i 4 latkom, zwiększy się również liczba dzieci uczęszczających do Punktu Przedszkolnego. Prognozuje się większe zapotrzebowanie na prowadzenie zajęć w szkole w zakresie pomocy psychologiczno - pedagogicznej (zajęcia dydaktyczno- wyrównawcze, zajęcia z psychologiem, terapia logopedyczna,

26 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

zajęcia korekcyjno - kompensacyjne, zajęcia socjoterapeutyczne). Zwiększy się liczba dzieci korzystających ze świetlicy szkolnej, która powinna w przyszłości funkcjonować przynajmniej do godziny 16ºº ze względu na rodziców pracujących. Dodatkowo istnieje potrzeba organizowania zajęć dla uczniów zdolnych, zajęć rozwijających uzdolnienia i zainteresowania. Wskazany byłby remont obiektów sportowych oraz ich doposażenie. 27 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 8. Szkoła Podstawowa w Stuchowie Lp. Nazwa zagadnienia 2012/2013 2014/2015 2016/2017

1. Dzieci Szkolną 86 77 84 Przedszkolną 31 26 24 objęte Dojeżdżający 41 46 49 edukacją 2. Koła zainteresowań chór, koło chór, koło chór, koło ruchu plastyczne, koło plastyczne, drogowego, koło informatyczne, WOPR, gry informatyczne, koło artystyczne, i zabawy koło koło języka w edukacji j.angielskiego, angielskiego, koło wczesnoszkolnej, koło polonistyczne, koło matematyczne, koło informatyczne, koło przyrodnicze, matematyczne koło ruchu koło wiedzy drogowego, pożarniczej koło j.angielskiego, koło polonistyczne, koło matematyczne koło przyrodnicze, koło wiedzy pożarniczej 3. Zajęcia dodatkowe zajęcia zajęcia zajęcia wyrównawcze z wyrównawcze z wyrównawcze matematyki, matematyki, z matematyki, j. polskiego, j. polskiego, j. polskiego, j.angielskiego - j. angielskiego - j. angielskiego - łącznie w łącznie w łącznie w wymiarze 10 wymiarze 6 godz. wymiarze 4 godz. godz. zajęcia terapii zajęcia terapii zajęcia terapii pedagogicznej- w pedagogicznej - pedagogicznej - tym zajęcia w tym zajęcia w tym zajęcia korekcyjno- korekcyjno- korekcyjno- kompensacyjne - 6 kompensacyjne – kompensacyjne- 4 godz., 6 godz., godz., gimnastyka gimnastyka gimnastyka korekcyjna - 2 korekcyjna - 2 korekcyjna - 2 godz. godz. godz. 4. Zrealizowane programy 1,,.Owoce w 1,,Szklanka 1,,Mleko w szkole” mleka” szkole” 2.,,Mleko w 2. „Mam kota na 2.,,Liczę coraz szkole” punkcie mleka” lepiej” 3.,,Zachowaj 3.,,Czytające 3.,,Czytające trzeźwy umysł” szkoły” szkoły” 4.,,Klub 4. ,,Łowiectwo” 4.,,Ortografia mój bezpiecznego 5. ,,Pomagamy przyjaciel” Puchatka” pszczołom” 5. ,,Pomagamy 5. ,,Przyjaciele 6.,,Ratujemy i pszczołom” Gryfusia” uczymy ratować” 6.,,Ratujemy i 7.”Klub uczymy ratować” bezpiecznego 7.”Klub Puchatka” bezpiecznego 8.,,Przyjaciele Puchatka” Gryfusia” 8.,,Przyjaciele 9.,,Bądź Gryfusia” bezpieczny” 9.,,Bądź 10.,,Moje miasto bezpieczny” bez elektrośmieci” 10.,,Zdrowo jem, 11.,,Zdrowo jem, więcej wiem” więcej wiem” 11. ,,5 porcji 12. ,,5 porcji warzyw i warzyw i owoców” owoców”

5. Infrastruktura Budynek szkoły Budynek szkoły Budynek szkoły zawiera: zawiera: zawiera: - klasy lekcyjne, - salę - klasy lekcyjne, - salę komputerową, - salę komputerową, - świetlicę, komputerową, - świetlicę, - szatnię - świetlicę, - szatnię zlokalizowaną - szatnię zlokalizowaną w kondygnacji zlokalizowaną w kondygnacji piwnicznej, w kondygnacji piwnicznej, - salę piwnicznej, - salę gimnastyczną, - salę gimnastyczną, - kuchnię gimnastyczną, - kuchnię i stołówkę, - kuchnię i stołówkę, - kotłownię. i stołówkę, - kotłownię. - kotłownię. Przy szkole Przy szkole Przy szkole znajduje się : znajduje się : znajduje się : - plac zabaw dla - plac zabaw dla - plac zabaw dla dzieci, dzieci, dzieci, - boisko - boisko - boisko 6. Liczba rad rodziców 1 1 1 7. UKS - - - 8. Inne np. specjaliści, Biblioteka Biblioteka Biblioteka biblioteki, itp. szkolna, logopeda, szkolna, logopeda, szkolna, logopeda, pedagog, pedagog, pedagog, oligofrenopedagog oligofrenopedagog oligofrenopedagog 9. Świetlica – liczba dzieci - - - Źródło: Dane własne SP Stuchowo

Tabela wskazuje spadek ilości dzieci w Szkole Podstawowej w Stuchowie w latach 2012/2013 do roku 2014/2015 z 86 do 77 osób, jednak wzrost w porównaniu do roku 2014/2015 a 2016/2017 z 77 do 84 osób . Jednocześnie nastąpił spadek liczby maluchów do 5 roku życia korzystających z formy przedszkolnej z 31 do 24 osób.

Wnioski i prognozy zmian: W szkole:  obserwuje się tendencję wzrostową w zakresie dzieci objętych edukacją szkolną, 30 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

a tendencję spadkową w przypadku dzieci objętych edukacją przedszkolną,  realizowane są programy profilaktyczne, własne, edukacyjne,  realizowane są zajęcia dodatkowe dla uczniów słabych i zdolnych,  uczniowie są objęci wsparciem pedagoga, logopedy, oligofrenopedagoga,  uczniowie są objęci opieką pielęgniarki,  następuje wzrost liczby uczniów korzystających ze świetlicy.

Należy:  wzbogacić ofertę edukacyjną dla dzieci objętych edukacją przedszkolną,  wzbogacić ofertę edukacyjną dla uczniów kl. I-VII,  poprawić sytuację w infrastrukturze (koło szkoły zmodernizować boisko, wymienić parkiet w sali gimnastycznej, wyremontować taras),  zapewnić specjalistyczną pomoc psychologa. 31 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 9. Szkoła Podstawowa w Gostyniu Lp. Nazwa zagadnienia 2012/2013 2014/2015 2016/2017 Dzieci Szkolną 57 51 39 Przedszkolną 23 23 33 1. objęte Dojeżdżający 39 44 36 edukacją 2. Koła zainteresowań koło sportowe, koło koło polonistyczne, koło polonistyczne, koło matematyczne, matematyczne koło koło sportowe, koło matematyczne, koło pożarnicze, polonistyczne, koło koło dla uczniów koło teatralne, informatyczne, zdolnych kl. II i III, „czytam i koło sportowe, koło rowerowe, liczę”, koło pożarnicze, koło religijne-4latki, „sprawne koło pływackie, koło ruchu rączki”, koło historyczne, drogowego koło języka koło j. niemieckiego, niemieckiego, koło języka koło rowerowe, angielskiego, koło religijne- koło 4latki historyczne, koło rowerowe, koło pływackie, koło ruchu drogowego

Koła zainteresowań prowadzone były w ramach darmowych godzin tzw. „Karcianych” oraz w ramach 40 godzinnego tygodnia pracy. 3. Zajęcia dodatkowe - piłka nożna, - piłka nożna, - zajęcia logopedyczne, - zajęcia - zajęcia - zajęcia rewalidacyjne, świetlicowe, świetlicowe, - zajęcia świetlicowe, - zajęcia - zajęcia z - konsultacja teatralne, psychologiem, z pedagogiem, - ZDW - ZDW - konsultacja j.polski, j.polski, z psychologiem, - ZDW - ZDW - ZDW j. polski, matematyka, matematyka, - ZDW matematyka, - ZDW klasa - ZDW klasa - ZDW klasa I i III, I,II,III, I,II,III, - j. angielski - 4latki, - gimnastyka - gimnastyka - sporty siłowe, korekcyjna, korekcyjna, - Mini Piłka Siatkowa -przygotowanie -przygotowanie do do sprawdzianu sprawdzianu po klasie VI po klasie VI z języka z języka polskiego polskiego i matematyki, i matematyki, - rytmika- - j. angielski - 4latki, 4latki, - sporty - sporty siłowe, siłowe, - Mini Piłka - Mini Piłka Siatkowa, Siatkowa, - zajęcia - zajęcia logopedyczne logopedyczne Zajęcia z psychologiem, pedagogiem, logopedą, ZDW, rewalidacja i zajęcia świetlicowe były opłacane u Organu Prowadzącego, natomiast pozostałe godziny zajęć dodatkowych były prowadzone w ramach godzin „Karcianych” oraz 40 godzinnego tygodnia pracy.

4. Zrealizowane programy 1.„Trzymaj 1. „Trzymaj 1. „Trzymaj Formę” Formę” Formę” 2. „Nie pal przy mnie 2. „Nie pal 2. „Nie pal proszę” przy mnie przy mnie 3. ”Czyste powietrze proszę” proszę” wokół nas” 3. ”Czyste 3. ”Czyste 4. ”Mleko w szkole” powietrze powietrze 5. ”Owoce i warzywa wokół nas” wokół nas” w szkole” 4. ”Mleko 4. ”Mleko 6. ”Znajdź właściwe w szkole” w szkole” rozwiązanie” 5. ”Owoce 5. ”Owoce i warzywa i warzywa w szkole” w szkole” 6. ”Znajdź 6. ”Znajdź właściwe właściwe rozwiązanie” rozwiązanie”

1. ”Bądź 1. ”Bądź 1. ”Bądź bezpieczny bezpieczny bezpieczny z Gryfusiem” z Gryfusiem” z Gryfusiem” 2. „Z wodą za Pan Brat” 2. „Z wodą za 2. „Z wodą za 3. ”Zdrowe ząbki mamy, Pan Brat” Pan Brat” marchewkę zjadamy” 3. ”Zdrowe 3. ”Zdrowe ząbki mamy, ząbki mamy, marchewkę marchewkę zjadamy” zjadamy” 4. „Bezpieczna 4. „Bezpieczna 4. „Bezpieczna Szkoła” Szkoła” Szkoła” 5. ”Porozmawiajmy 5. „Wesołe o zdrowiu i nowych Przedszkole” zagrożeniach” 6. ”Ochrona różnorodności biologicznych” -Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty

5. Infrastruktura Budynek szkoły położony jest w bezpiecznym dla uczniów miejscu, w parku, daleko od głównej drogi. Szkoła mieści się w budynku pałacu, który został przystosowany na potrzeby szkoły. Ogrzewany gazem, podłączony do kanalizacji wodociągowej. W budynku szkoły znajdują się wyodrębnione pomieszczenia na bibliotekę gminną oraz świetlicę wiejską. Na terenie szkoły znajduje się boisko trawiaste, plac zabaw. W niewielkiej odległości od szkoły znajduje się kompleks sportowy „Orlik” oraz pełnowymiarowe boisko do gry w piłkę nożną. W budynku szkoły znajduje się 9 sal lekcyjnych: 1 sala gimnastyczna, 1 pracownia komputerowa, 1 mini siłownia, 1 pokój nauczycielski, 1 sekretariat, 1 gabinet dyrektora, 1 pomieszczenie – szatnia na zajęcia wychowania fizycznego, 1 szatnia z boksami, 1 pomieszczenie wykorzystane na dyżurkę, 1 pomieszczenie wykorzystywane jest na dożywianie oraz spełniające funkcję świetlicy, 1 gabinet wielofunkcyjny dla pedagoga, logopedy i pielęgniarki szkolnej. Gabinet pielęgniarki szkolnej został wyposażony w sprzęt medyczny w kwocie 6.700,00 złotych. Toalety w liczbie 10 kabin, 2 pomieszczenia przeznaczone na prysznice – oddzielnie dla dziewcząt i chłopców w liczbie 7, 2 bidety, 1 pisuar, 4 umywalki do stóp. W szkole znajduje się zaplecze kuchenne z wyposażeniem oraz duże pomieszczenie przeznaczone na strych. W salach lekcyjnych znajdują się tablice interaktywne wraz z projektorami. Od 2012/2013 roku prowadzimy dzienniki elektroniczne. 6. Liczba rad rodziców 1 1 1 7. UKS 21 24 27 8. Inne np. specjaliści, logopeda, logopeda, logopeda, pedagog, biblioteki, itp. pedagog, pedagog, oligofrenopedagog, oligofreno oligofrenopedagog specjalista do zajęć -pedagog, specjalista do rewalidacyjnych, specjalista zajęć specjalista do zajęć do zajęć rewalidacyjnych, korekcyjno- rewalida- specjalista do kompensacyjnych cyjnych, zajęć korekcyjno- specjalista kompensacyjnych do zajęć korekcyjno- kompensacyjnych 9. Świetlica – liczba dzieci 32 37 35 Źródło: Dane własne SP Gostyń

Tabela wskazuje spadek ilości dzieci w Szkole Podstawowej w Gostyniu z 57 do 39 osób, ale jednocześnie wzrost liczby maluchów do 5 roku życia korzystających z formy przedszkolnej z 23 do 33 osób.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Wnioski i prognozy zmian: Spadek liczby dzieci spowodowany był tym, że w roku szkolnym 2016/2017 nie została utworzona klasa pierwsza, ponadto kilka rodzin zmieniło miejsce zamieszkania. Kilku uczniów odeszło do Pobierowa ze względu na niepewną sytuację, jeśli chodzi o byt szkoły. Można zauważyć tendencję wzrostową dzieci małych z 23 do 33 osób, co prognozuje, że w następnych latach nastąpi wzrost uczniów w szkole. 37 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 10. Publiczne Gimnazjum w Świerznie Lp. Nazwa zagadnienia 2012/2013 2014/2015 2016/2017

1. Liczba uczniów ogółem 153 125 106

2. Dowożeni 125 104 94

3. Koła zainteresowań 18 20 11 średnio średnio średnio 20 os./ koło 20 os./koło 15 os./koło 4. Świetlica 153 125 106

5. Rady rodziców 1 1 1

Źródło: Dane własne Gimnazjum w Świerznie

W roku szkolnym 2012/2013 do placówki uczęszczało 153 uczniów, w tym 125 dojeżdżających, w roku szkolnym 2014/2015 - 125 uczniów, w tym 104 dojeżdżających natomiast w roku 2016/2017 – 106 uczniów, w tym 94 dojeżdżających.

Wnioski i prognozy zmian: Kształcenie w Gimnazjum w Świerznie jest wygaszane, w związku z tym nie przewiduje się zmian poza likwidacją.

38 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

KULTURA

Główne instytucje prowadzące działalność kulturalną w Gminie Świerzno:  Gminna Biblioteka Publiczna w Świerznie z filiami w miejscowościach: Stuchowo, Gostyń i Chomino,  Świetlice wiejskie w miejscowościach Świerzno, Stuchowo, Kaleń, Gostyń, Gostyniec, Chomino i Jatki. Zespoły śpiewaczo – teatralne – ludowe w Gminie Świerzno:  Zespół Ludowy Stuchowianki.

Kalendarz wydarzeń – imprez cyklicznych organizowanych w Gminie Świerzno:  IV Memoriał w Piłce Nożnej Halowej im. Tadeusza Mandziaka,  Festyn Świerznowski „Powitanie Lata”,  Gminne Zawody Sportowo-Pożarnicze,  Festyn sportowo- rekreacyjny „Stuchowo na sportowo”,  Dożynki Gminne,  Gminny Dzień Pokoleń,  Świerznowski Bieg Niepodległościowy.

39 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Biblioteka: Świerzno Na koniec 2017 r. stan księgozbioru Biblioteki w Świerznie wynosił 18 827 woluminów. Z zasobu tego systematycznie korzystało 325 zarejestrowanych czytelników, którzy wypożyczyli łącznie, zarówno na zewnątrz jak i na miejscu 7 356 materiałów bibliotecznych. Instytucję w roku 2017 odwiedziło 2 442 użytkowników. Pracownicy udzielili 393 informacji. Biblioteka dysponowała trzema komputerami, z których trzy było udostępnione użytkownikom. Gminna Biblioteka Publiczna w Świerznie służy zaspokajaniu potrzeb czytelniczych społeczności lokalnej oraz upowszechnianiu wiedzy i rozwojowi kultury. W obecnej dobie zmienia się tradycyjna rola biblioteki, oprócz przechowywania i udostępniania zbiorów biblioteki przekształcają się w instytucje innowacyjne udostępniające różne formy działalności w zależności od potrzeb czytelników oraz wychodzenie biblioteki na zewnątrz.

Zgodnie z tymi założeniami w bibliotece organizowane były: 1. Wystawki tematyczne (gazetki) przybliżające życie i twórczość pisarzy oraz poetów. Przedstawiono postacie tworzące literaturę zarówno dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych, tj.:  wystawka w 125 rocznicę urodzin J.R.R. Tolkiena, brytyjskiego pisarza, którego książki zostały sfilmowane,  wystawka w 175 rocznicę urodzin Karola May`a, niemieckiego powieściopisarza, który tworzył powieści o Dzikim Zachodzie, najgłośniejsza z nich to Winneto`u,  wystawka w 35 rocznicę śmierci Marii Kownackiej, autorki książek dla dzieci,  wystawka w 130 rocznicę śmierci Józefa Ignacego Kraszewskiego, powieściopisarza polskiego,  wystawka w 1 rocznicę śmierci Aleksandra Minkowskiego, polskiego pisarza,  wystawka w 75 rocznicę śmierci Lucy Moud Montgomery, kanadyjskiej pisarki,  wystawka na Święto Narodowe 3 Maja – Uchwalenie Konstytucji,  wystawka w 205 rocznicę urodzin Aleksandra Dumasa, autora popularnej powieści „Trzej Muszkieterowie”,  wystawka w 75 rocznicę śmierci Janusza Korczaka, autora książek dla dzieci,  wystawka na temat Światowego dnia Sybiraka ustanowionego w rocznicę napaści rosyjskiej na Polskę,

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

 wystawka z okazji pierwszego wydania książki Alana Milne`a – Urodziny Kubusia Puchatka,  wystawka w 110 rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego, wybitnego polskiego poety, dramaturga oraz malarza i architekta. 2. Wystawy książek: oprócz gazetek wystawiane były wszystkie znajdujące się w bibliotece książki poszczególnych autorów np. J.R.R. Tolkiena, A. Milne`a, Joanny Chmielewskiej, Mirona Białoszewskiego, Władysława Broniewskiego. Przez cały rok wystawiane są nowo zakupione książki zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci. 3. Współpraca z innymi instytucjami (wychodzenie biblioteki na zewnątrz):  wspólnie z pracownikiem świetlicy wiejskiej w Świerznie w czasie ferii zimowych zorganizowane zostały zajęcia pt. „Świat baśni” na których zostały wspólnie układane bajki,  Maj miesiącem czytania - z tej okazji Szkoła Podstawowa w Świerznie zorganizowała „Czytanie na Dywanie”, na którym jako bibliotekarz wspólnie z zaproszonymi gośćmi czytano fragmenty powieści. 4. Zajęcia edukacyjne  wycieczki do biblioteki - zajęcia prowadzone z przedszkolakami,  głośne czytanie bajek – zajęcia zorganizowane z okazji Ogólnopolskiego Dnia Głośnego Czytania dla dzieci z przedszkola. 5. Inne zajęcia:  organizacja Dożynek Gminnych czyli: wystrój stadionu, zbieranie zbóż, przygotowywanie dekoracji,  przygotowywanie oraz wydawanie podręczników szkolnych dla uczniów Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian: Biblioteki są jednymi z niewielu instytucji, które są dostępne dla wszystkich, bez względu na zawód, wykształcenie, płeć, dochód czy zdolności. Usługi biblioteki są ogólnodostępne i bezpłatne. Księgozbiór biblioteki był dostosowany do potrzeb i oczekiwań czytelników tzn. zakupy nowości wydawniczych dokonano według propozycji czytelników, bardzo często poprzez sporządzone przez czytelników listy z nowościami. Mimo promowania czytelnictwa zarówno w bibliotece jak i poprzez współpracę z innymi instytucjami w porównaniu do roku poprzedniego, przy wzroście czytelników ( + 13 osób ) wypożyczenie księgozbioru spadło 41 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

o 315 pozycji. Tendencja spadkowa czytelnictwa odnotowywana jest już od kilku lat, w obecnym czasie główną tego przyczyną może być szeroki dostęp do technologii informatycznych czyli Internetu. Biblioteka powinna położyć większy nacisk na:  większą promocję książki,  większe zaangażowanie w wychodzenie biblioteki na zewnątrz np. plakaty,  współpracę z instytucjami na terenie Gminy,  zajęcie edukacyjne z dziećmi,  promocję biblioteki na portalach społecznościowych.

42 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Biblioteka: Stuchowo Na koniec 2017 r. stan księgozbioru Biblioteki w Stuchowie wynosił 12170 woluminów. Z zasobu tego systematycznie korzystało 250 zarejestrowanych czytelników, którzy wypożyczyli łącznie, zarówno na zewnątrz jak i na miejscu 8 857 materiałów bibliotecznych. Instytucję w roku 2017 odwiedziło 3 079 użytkowników. Pracownicy udzielili 2330 informacji. Biblioteka dysponowała trzema komputerami, z których dwa było udostępnione użytkownikom.

W bibliotece organizowane były: 1. Promocja książki i biblioteki 2. Lekcje biblioteczne dla uczniów klas IV - VII Szkoły Podstawowej w Stuchowie:  katalogi biblioteczne,  rodzaje słowników i encyklopedii oraz sposoby korzystania z nich,  budowa książki,  korzystanie z zasobów bibliotecznych,  wyszukiwanie pozycji katalogowych na półkach i katalogach kartkowych: alfabetycznym i systematycznym,  wyszukiwanie informacji w książce (słowniki, encyklopedie, leksykony itp.) i w komputerze on-line. 3.Wycieczki przedszkolaków  zapraszamy do biblioteki,  poznajemy bibliotekę,  stajemy się czytelnikami biblioteki,  szlakiem bajek i baśni, czyli spotkanie z biblioteką,  wystawy, gazetki ścienne. Zostały wykonane gazetki, wystawy, poprzez które następowała prezentacja konkretnych pozycji wydawniczych, autorów, dziecięcych prac rysunkowych, twórców kultury, wydarzeń historycznych, licznych wydarzeń życia kulturalnego i społecznego w Polsce i na świecie oraz regionu:  Alan Aleksander Milne – „Kubuś Puchatek i inne bajki”,  Astrid Lindgren – „Pippi Langstrump”,  Władysław Broniewski – „Wiersze”,  Aleksander Puszkin – „Bajka o rybaku i złotej rybce”,

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

 Maria Kownacka – „Kajtkowe przygody”, „Plastusiowy pamiętnik”, „Rogaś z Doliny Roztoki”,  Jan Antoni Grabowski – „Kochany zwierzyniec”, „Finek”, „Reksio i Pucek”,  wystawy nowości czytelniczych dla dzieci i dorosłych,  Lucy Maud Montgomery – „Ania z Zielonego Wzgórza”, „Ania na Uniwersytecie”, „Emilka”,  Maria Konopnicka – „Szkolne przygody Pimpusia Sadełko i inne bajki”,  „Rok Rzeki Wisły” Josepha Conrada - Korzeniowskiego, Józefa Piłsudskiego, Adama Chmielowskiego, św. Brata Alberta, Tadeusza Kościuszki,  „Laurka dla babci i dziadka”,  „Pippi Langstrump – portret,  „Złota rybka” - prace dziecięce,  „Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych”,  „Międzynarodowy Dzień Kobiet”,  „Światowy Dzień Pamięci Ofiar Katynia”,  „1 Maja Święto Pracy”,  „Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polski”,  „ Konstytucja 3 Maja”,  „Dzień Bibliotekarza i Bibliotek”,  „Postacie z bajek Marii Konopnickiej”- prace dziecięce,  „Nasze mamy”- portrety wykonane przez dzieci,  „Międzynarodowy Dzień Dziecka”,  „85 rocznica ur. Mariana Orłonia”- prezentacja książek,  „35 rocznica śmierci B. Mrówczyńskiego”- wystawa dzieł autora,  „Kartka z Powstania Warszawskiego”,  „Janusz Korczak- pisarz, publicysta pedagog”,  „Danuta Bieńkowska autorka książek dla dzieci i młodzieży”,  „78 rocznica wybuchu II Wojny Światowej”,  „Mikołajek i Asteriks – Rene Gościnny”,  „70 lecie SP w Stuchowie”,  „200 rocznica śmierci T. Kościuszko”,  „M. Skłodowska-Curie – fizyk, laureatka Nagrody Nobla”, 44 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

 „Czy to jutro, czy to dziś wszystkim jest potrzebny miś”, Przez cały rok odbywały się w Bibliotece zajęcia plastyczno-techniczne dla dzieci i młodzieży. Zajęcia te prowadzone były dwa razy w tygodniu w godzinach popołudniowych. W ramach zajęć są organizowane zajęcia szycia i przeróbek maszynowych, w których uczestniczyli dorośli. Prace wykonywane na zajęciach są prezentowane na gazetkach ściennych oraz wystawkach:  kwiaty z krepiny,  serca z wikliny papierowej,  wianki świąteczne,  stroiki i ozdoby świąteczne,  palmy wielkanocne.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian: Zastosowane promowanie książki i biblioteki przyniosły oczekiwane rezultaty. Czytelnictwo utrzymało się na poziomie ubiegłego roku. Od kilku lat odnotowujemy tendencję spadkową ruchu czytelniczego w Polsce. Przyczyn upatrujemy przede wszystkim w zmniejszającej się populacji mieszkańców wsi i regionu, spadku czytelnictwa w całym kraju. W bibliotece Stuchowo nie ma tendencji spadkowej. Za istotne uznajemy przeprowadzenie obserwacji w zakresie rzeczywistych potrzeb i oczekiwań obecnych oraz potencjalnych użytkowników biblioteki. Nowości czytelnicze zostały zakupione według propozycji i sugestii czytelników. Podejmowane próby zachęcające do odwiedzin i korzystania z zasobów bibliotecznych zaktywizował seniorów naszej miejscowości. 1. Zwiększenie akcji promocyjnych: - do rodziców, zachęcających do czytania dzieciom, - konkursy literackie i plastyczne, - zachęcających do czytania i kreujących modę na czytanie, - spotkania „Przy książce” dla dorosłych. 2. Dostosowanie infrastruktury biblioteki do potrzeb współczesnego użytkownika 3. Zwiększenie atrakcyjności zbiorów i ułatwienie dostępności do nich 4. Skuteczna promocja biblioteki i prowadzonej przez nią działalności

45 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Biblioteka: Gostyń Na koniec 2017 r. stan księgozbioru Biblioteki w Gostyniu wynosił 12 871 woluminów. Z zasobu tego systematycznie korzystało 126 zarejestrowanych czytelników, którzy wypożyczyli łącznie, zarówno na zewnątrz jak i na miejscu 4 660 materiałów bibliotecznych. Instytucję w roku 2017 odwiedziło 2 162 użytkowników. Pracownicy udzielili 1 753 informacji, a z czasopism bieżących skorzystało 60 odwiedzających. Biblioteka dysponowała trzema komputerami, z których dwa było udostępnione użytkownikom.

Biblioteka prowadziła prace związane z rozpowszechnianiem czytelnictwa. Sporządzono gazetki i wystawki z rocznic literackich i narodowych:  Rok 2017 rokiem Wisły,  Walentynki,  Narodowy dzień pamięci,  Dzień Kobiet,  Wiosna widziana oczami dzieci,  Konstytucja 3-go Maja,  Dzień dziecka – prace dzieci,  głośne czytanie bajek oraz malowanie obrazków,  twórczość Alfreda Szklarskiego, Ryszarda Liskowackiego,  Powstanie Warszawskie,  II Wojna Światowa,  Dzień Edukacji Narodowej,  Igor Newerly,  Bolesław Leśmian,  Janusz Domagalik,  Mikołajki,  konkursy na malowanie ulubionych postaci Walta Disneya. Ponadto zostały wykonane dekoracje związane z obchodami świąt Wielkiej Nocy i Bożego Narodzenia poprzez wykonanie stroików i wystrój pomieszczenia bibliotecznego.

46 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian: Biblioteka promowała swoje nowości czytelnicze dla dorosłych i dzieci. Przeprowadziła konkursy i prace plastyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym. Rozbudzała zainteresowania czytelników literaturą popularnonaukową. Położenie nacisku na promocję biblioteki na zewnątrz – plakaty, informacje o zbiorach bibliotecznych, o dostępie do komputerów i darmowego Internetu dla czytelników.

47 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Biblioteka: Chomino Na koniec 2017 r. stan księgozbioru Biblioteki w Chominie wynosi 9 523 woluminów. Z zasobu tego systematycznie korzystało 83 zarejestrowanych czytelników, którzy wypożyczyli łącznie, zarówno na zewnątrz jak i na miejscu 2 235 materiałów bibliotecznych. Instytucję w roku 2017 odwiedziło 382 użytkowników. Pracownicy udzielili 801 informacji.

W obecnej rzeczywistości biblioteki to nie tylko miejsca, gdzie przechowuje się i udostępnia materiały biblioteczne, lecz zaspokaja także wszelkie potrzeby kulturalno – oświatowe lokalnego środowiska, wypełnia się czas wolny dzieciom, np. podczas ferii zimowych czy wakacji. W różnych formach propaguje się integrację rodzinną dlatego też biblioteka wspólnie ze świetlicą organizuje wiele różnorodnych konkursów, wystaw i zajęć edukacyjnych: 1. Imprezy kulturalne i edukacyjne organizowane przez bibliotekę dla użytkowników:  ”Dzień Babci i Dziadka”- własnoręczne wykonanie upominków,  wycieczka na basen w czasie ferii zimowych,  wykonanie stroików wielkanocnych wspólnie z dorosłymi,  „Dzień Matki”- laurki,  Dzień Dziecka,  wakacje w bibliotece: wspólne czytania, ognisko i kiełbaski, konkursy, gry i zabawy ruchowe na świeżym powietrzu,  pomoc w organizacji Dożynek Gminnych,  wspólne wykonanie dekoracji nagrobnych na Święto Zmarłych - podtrzymywanie tradycji,  Święto pluszowego misia - wspólne czytanie „Kubusia Puchatka” ,  udział w obchodach Święta Niepodległości,  Mikołajki - dekoracje choinkowe,  warsztaty świąteczne dla dzieci i dorosłych – stroiki, ozdoby. 2. Gazetki ścienne okolicznościowe:  gazetka całoroczna: ”Rok 2017 rokiem Josepha Conrada - Korzeniowskiego, Marszałka Józefa Piłsudskiego, Adama Chmielowskiego, błogosławionego Honorata Koźmińskiego, Tadeusza Kościuszki, Rzeki Wisły”,

48 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029  gazetka z okazji 135 rocznicy urodzin A. Milne,  gazetka z okazji „Walentynek”,  gazetka „1 Marca – Narodowy Dzień Żołnierzy Wyklętych”, „Joanna Chmielewska w 85 rocznicę urodzin”, „Dzień Ojca”, „Witamy Wakacje”, „125 rocznica urodzin Aleksandra Dumasa (ojca)”, „75 rocznica śmierci Janusza Korczaka”, „Witaj szkoło”, „Idzie jesień”, „Dzień Nauczyciela”, „11 Listopad Święto Niepodległości”, „Święto pluszowego misia”, „Wesołych Świąt”.  wystawy tematyczne z okazji: „135 rocznica urodzin A. Milne”, „Światowego Dnia Książki”, „175 rocznica urodzin Marii Konopnickiej”, „Wystawa Misiów”.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian  Książka w dobie współczesnej kultury multimedialnej musi konkurować z innymi przekazami o uwagę czytelnika, dlatego należy zwiększyć nacisk na promocję książki, szczególnie dla młodych odbiorców,  Współczesna biblioteka to miejsce, które musi sprostać oczekiwaniom coraz bardziej wymagających czytelników i oczekujących od bibliotek wyjścia spoza ram typowych usług bibliotecznych,  Biblioteka jest miejscem odpoczynku, relaksu, poszukiwania, zabawy, jak również miejscem spotkań z innymi ludźmi. Dlatego też poza codzienną pracą powinny również oczywiście w miarę możliwości organizować różne formy spędzania wolnego czasu dzieci i dorosłych.

49 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 OBSZAR BEZPIECZEŃSTWA

Nad utrzymaniem bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie Gminy Świerzno czuwa Komenda Powiatowa Policji w Kamieniu Pomorskim. Obsadę Posterunku stanowi:  Wydział Prewencji,  Wydział Ruchu Drogowego,  Wydział Kryminalny.

W roku 2017 Komenda Powiatowa Policji w Kamieniu Pomorskim przeprowadziła ogółem 44 dochodzeń tj. o 5 mniej niż w analogicznym okresie 2016 roku, postępowania przygotowawcze tj. o 63 postępowań więcej/mniej niż w 2015 roku. Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw w roku 2017 wyniósł 34%, tj. większy niż w 2016 roku, który był na poziomie 30%.

Tabela 11. Przestępstwa stwierdzone w poszczególnych kategoriach w latach 2015 - 2017 Lp. Kategorie przestępstwa Liczba wszczętych postępowań w latach 2015 2016 2017 1. Kradzież 6 4 10 2. Kradzieże z włamaniem 12 6 7 3. Zniszczenie lub 1 0 1 uszkodzenie cudzej rzeczy 4. Rozbój 0 0 0 5. Przestępstwa przeciwko 8 9 5 życiu i zdrowiu 6. Bójka 0 1 0 7. Przestępstwa przeciwko 12 6 4 bezpieczeństwu w komunikacji 8. Znęcanie się psychiczne, 5 4 3 fizyczne Źródło: Dane KPP w Kamieniu Pomorskim – stan na 31 grudnia każdego roku

50 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

W 2017 roku na terenie Gminy Świerzno odnotowano 2 wypadki drogowe w tym 2 z osobami rannymi. Odnotowano również 25 kolizji. Przyczyny wypadków i kolizji drogowych:  niedostosowanie prędkości do panujących warunków atmosferycznych,  nadmierna prędkość,  wymuszenie pierwszeństwa przejazdu.

Najczęstszymi przyczynami kolizji drogowych są:  niedostosowanie prędkości do panujących warunków atmosferycznych,  nadmierna prędkość,  wymuszenie pierwszeństwa przejazdu.

Zagrożenia wykroczeniami: W 2017 roku policjanci Komendy Powiatowej Policji w Kamieniu Pomorskim przeprowadzili ogółem 18 czynności wyjaśniających, w tym z terenu Świerzna - 6, w roku 2016 – 29 czynności wyjaśniających. Policjanci Komendy Powiatowej Policji ujawnili na terenie Gminy Świerzno 153 wykroczenia, za które:  ukarali mandatem karnym 97 osób,  skierowali 10 wniosków o ukaranie do sądu.

Interwencje: W roku 2017 policjanci z Komendy Powiatowej Policji w Kamieniu Pomorskim na terenie gminy Świerzno przeprowadzili 825 interwencji, z czego 24 to interwencje domowe. W 14 przypadkach wdrażana była procedura „Niebieska Karta”.

Inne wyniki dzielnicowego Gminy Świerzno:  Liczba odwiedzonych rodzin - 63  Liczba działań na rzecz zabezpieczenia obiektów - 10  Spotkania ze społeczeństwem - 45

51 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Bezpieczeństwo pożarowe mieszkańcom gminy Świerzno zapewnia pięć jednostek OSP, z których dwie są włączone do krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego. Z analizy stanu bezpieczeństwa w gminie Świerzno wynika, że obecnie jest wystarczająca liczba jednostek OSP na terenie gminy, a lokalizacja tych jednostek zapewnia szybkie dotarcie do wszystkich miejscowości znajdujących się na terenie gminy Świerzno. Obecnie trzy jednostki OSP posiadają duży potencjał osobowy z bardzo wysokim zaangażowaniem w ciągły rozwój ochrony przeciwpożarowej na terenie gminy. Jednostki typu S są wyposażone w podstawowy sprzęt ratowniczy niezbędny do prowadzenia działań ratowniczo – gaśniczych. Biorąc pod uwagę czas dojazdu do miejsca zdarzenia i podjęcie działań ratowniczych, to lokalne jednostki OSP dobrze wyszkolone i wyposażone w sprzęt ratowniczy są w stanie najszybciej dojechać na miejsce zdarzenia (kilka do kilkunastu minut). Na terenie gminy Świerzno funkcjonuje pięć jednostek OSP z czego dwie są włączone do krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego (KSRG). Są to następujące jednostki OSP:  OSP KSRG Gostyń,  OSP Jatki,  OSP Kaleń,  OSP Stuchowo,  OSP KSRG Świerzno.

52 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 12. Wyposażenie w pojazdy ratowniczo – gaśnicze jednostek OSP Gmina Nazwa Typ Rodzaj Typ Rok OSP samochodu samochodu produkcji

Świerzno pojazd specjalny STOLARCZYK/ pojazd 2017 r. pożarniczy MAN specjalny pożarniczy Stuchowo pojazd specjalny IVECO DAILY pojazd 2006 r. Świerzno pożarniczy specjalny pożarniczy Kaleń pojazd specjalny VW Transporter pojazd 1993 r. pożarniczy specjalny pożarniczy Jatki pojazd specjalny Jelcz 005 pojazd 1983 r. pożarniczy specjalny pożarniczy Gostyń pojazd specjalny STAR P244 pojazd 1997 r. pożarniczy specjalny pożarniczy Źródło: Dane OSP

Na terenie gminy Świerzno wszystkie jednostki OSP są jednostkami typu S dysponującymi łącznie 8 samochodami ratowniczo – gaśniczymi, w tym: 4 samochody średnie oraz 4 samochody lekkie. Z przedziału wiekowego tych pojazdów wynika, że większość tych samochodów jest już wyeksploatowana, a średni wiek tych pojazdów wynosi 20 lat. Stąd konieczne jest podejmowanie działań zmierzających do zakupu nowych pojazdów ratowniczo – gaśniczych lub samochodów o lepszych parametrach operacyjno – taktycznych.

53 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 13. Stan członków czynnych strażaków OSP Gminy Świerzno STAN CZŁONKÓW CZYNNYCH – STRAŻAKÓW OSP GMINY ŚWIERZNO

GOTOWOŚĆ OPERACYJNA W ZAKRESIE SZKOLENIA RATOWNIKÓW CZYNNYCH W WIEKU 18 – 65 LAT ZGODNIE Z USTAWĄ O OCHR. LICZBA CZŁONKÓW W PPOŻ I „ZASADAMI ORGANIZACJI SZKOLEŃ CZŁONKÓW OCHOTNICZYCH STRAŻY POŻARNYCH BIORĄCYCH BEZPOŚREDNI UDZIAŁ OSP SPEŁNIAJĄCYCH WYMAGANIA W ZADANIACH RATOWNICZYCH” – WARSZAWA 2015 BEZPOŚRE – DNIEGO W W TYM W TYM ILOŚĆ UDZIAŁU ORGAN WIEKU MIESZKAJĄCYCH I POSIADANYCH SZKOLENIA SZKOLENIA KIEROWNICZE SZKOLENIA SPECJALISTYCZNE W ZADANIACH 18-65 PRACUJĄCYCH NA AKTUALNE RATOWNICZYCH LAT TERENIE BADANIA PODSTAWOWE BĘDĄCYCH W MIEJSCOWOŚCI DANEJ LEKARSKIE STAŁEJ JEDNOSTKI GOTOWOŚCI JEDNOSTKA OPERACYJNEJ (WIEK 18-65 LAT, OSP POSIADANIE AKTUALNYCH BADAŃ LEKARSKICH, SZKOLENIA SZKOLENIA SZKOLENIA SZKOLENIA SZKOLENIA SZKOLENIE SZKOLENIE KURS SZKO LENIE SZKOLENIE SZKOLENIE SZKOLENIE SZKOLENIE BHP, STRAŻAKÓW STRAŻAKÓW NACZELNIKÓW KOMENDANTÓW Z ZAKRESU STRAŻAKÓW W KWALIFIKOWANEJ WSPÓŁPRACA Z KIEROWCÓW Z ZAKRESU Z ZAKRESU SZKOLENIE RATOWNIKÓW RATOWNIKÓW GMINNYCH RATOWNICTWA OSP Z ZAKRESU PIERWSZEJ POMOCY LPR KONSERWA – KIERO OBSŁUGI POŻARNICZE) OSP OSP TECHNICZNEGO DZIAŁAŃ TORÓW SPRZĘTU WANIA SPRZĘTU ODO CZĘŚĆ I JEDNOETAPOWE PRZECIW – RATOWNICZEGO RUCHEM POWODZIOWYCH OSP DROGOWYM ORAZ RATOWNICTWA NA WODACH

27 0 18 0 20 6 5 1 18 0 6 7 6 10 0 18 - ŚWIERZNO

26 2 11 0 18 1 1 0 14 0 6 0 0 0 0 10 - STUCHOWO

28 8 28 1 28 7 3 0 12 0 9 9 6 6 0 26 - GOSTYŃ

9 0 0 0 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - JATKI

24 1 6 0 14 4 3 0 0 0 0 0 0 0 0 4 - KALEŃ

Źródło: Dane OSP 54 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Tabela 14. Struktura zdarzeń (pożar, miejscowe zagrożenie, alarm fałszywy) w latach 2015 – 2017 Lp. Rodzaj zdarzenia 2015 2016 2017

1. Pożar 25 26 15

2. Miejscowe zagrożenie 44 46 40

3. Alarm fałszywy 1 3 0

Razem 70 75 55

Źródło: Dane OSP- stan na 31 grudnia każdego roku

Tabela 15. Liczba i rodzaj miejscowych zagrożeń na terenie gminy Świerzno w latach 2015 – 2017 Lp. Rodzaj miejscowego 2015 2016 2017 zagrożenia 1. Małe 4 8 5

2. Lokalne 40 36 35

3. Średnie 0 0 0

4. Duże 0 0 0

5. Gigantyczne 0 0 0

Razem 44 46 40

Źródło: Dane OSP- stan na 31 grudnia każdego roku

Tabela 16. Liczba i rodzaj pożarów na terenie gminy Świerzno w latach 2015 – 2017 Lp. Rodzaj pożaru 2015 2016 2017 1. Mały 21 25 15

2. Średni 4 1 0

3. Duży 0 0 0

4. Bardzo duży 0 0 0

Razem 25 26 15 Źródło: Dane OSP- stan na 31 grudnia każdego roku 55 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Wśród działających na terenie Gminy Świerzno jednostek OSP są dwie włączone do krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego – jest to OSP Gostyń oraz OSP Świerzno. Jednostki te w czasie dysponowania do 5 minut są zdolne do podejmowania niżej wymienionych działań:  działania ratownicze w czasie pożarów,  działania ratownicze w czasie katastrof, wypadków i awarii technicznych, szczególnie komunikacyjnych,  udzielanie zgodnie z obowiązującymi procedurami pierwszej pomocy medycznej,  działania zabezpieczające w czasie innych działań ratowniczych. Terenem ich działań jest teren gminy Świerzno, teren powiatu kamieńskiego oraz obszar ustalony między burmistrzami sąsiednich gmin.

Raz w roku odbywają się „Gminne Zawody Sportowo – Pożarnicze”, w których biorą udział wszystkie jednostki z terenu gminy. Jednostki OSP wystawiają drużyny w różnych kategoriach: seniorów, kobiet, żuczków.

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 29 lipca 2005 r., przemoc należy rozumieć jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste (osób najbliższych, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Przemocą w rodzinie określane jest „każde zachowanie skierowane wobec osoby bliskiej, którego celem jest utrzymanie nad nią kontroli i władzy”. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

56 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Przemoc w rodzinie jest:  zjawiskiem wynikającym z działania człowieka (działanie lub zaniechanie działań jest dokonywane przez jednego członka rodziny przeciwko pozostałym),  intencjonalna (zmierza do osiągnięcia jakiegoś celu),  wykorzystuje przewagę sił, uniemożliwiając samoobronę i opiera się na władzy i kontroli,  powoduje szkody na zdrowiu fizycznym, psychicznym oraz cierpienie i krzywdy moralne u osób, których dotyka.

Przemoc zagraża życiu, niesie ze sobą cierpienie fizyczne, rany, siniaki, ale przede wszystkim powoduje niewyobrażalnie wszelkie szkody psychiczne u ofiar, które najczęściej przez lata doświadczają znęcania się, wykorzystywania lub zaniedbywania. Przemoc domowa w rodzinie to także poważny problem społeczny. Destrukcyjna siła niszczy cały system rodzinny, rozsadza go od środka, odbiera poczucie bezpieczeństwa i możliwość prawidłowego rozwoju najmłodszym członkom rodziny. Niesie ze sobą ryzyka dziedziczenia przez dzieci doznające przemocy i powielania ich w dorosłym życiu. Niezwalczana przemoc przybiera na sile, utrwala się i eskaluje niosąc negatywne konsekwencje dla uwikłanych w nią rodzin i dla całego społeczeństwa. Niezbędne jest zatem podejmowanie planowanych działań mających na celu zapobieganie i zwalczanie przemocy w rodzinie, działań wpisanych w tworzenie i rozwijanie systemu przeciwdziałania przemocy, którego zasadniczymi elementami są specjalistyczne instytucje i profesjonaliści niosący pomoc osobom dotkniętym przemocą domową.

Właściwe zdiagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie jest bardzo trudne. Przemoc domowa jest problemem złożonym, o którym nie łatwo się rozmawia, a który jeszcze trudniej jest zbadać. Istniejące statystyki pozwalają oszacować jedynie jego przybliżone rozmiary. Oficjalne statystyki nie obejmują niezgłaszanych przypadków przemocy, a problematyka przemocy jest traktowana jako sprawa wstydliwa, drażliwa, skrywana w czterech ścianach domu, stąd proces badawczy napotyka na liczne bariery metodologiczne.

Na przestrzeni trzech lat liczba Niebieskich Kart przekazywanych do Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego utrzymuje się na zbliżonym poziomie. W 2015 r. było ich 15, w 2016 r. – 14 NK, w 2017 r. – 16 NK. 57 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Coraz więcej osób korzysta z pracy socjalnej udzielanej przez pracowników socjalnych. Od stycznia 2017 r. przy Ośrodku Pomocy Społecznej w Świerznie działa Punkt Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych, Współuzależnionych oraz Ofiar i Sprawców Przemocy. W 2017 r. zostało udzielonych 150 porad – mieszkańcom Gminy Świerzno.

Rozpoznanie skali zjawiska, wyłącznie na podstawie danych statystycznych Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji czy innych instytucji zaangażowanych w rozwiązywanie problemu przemocy domowej nie daje pełnego zobrazowania skali zjawiska. Często przemoc nie wychodzi poza próg domu. Osoby będące ofiarami przemocy nie szukają pomocy wśród innych też instytucji z różnych powodów. Trzeba również mieć na uwadze, że ofiarami przemocy w rodzinie są dzieci, które z reguły nie potrafią same poprosić o pomoc, a które rozwijając się w atmosferze przemocy nabywają negatywne wzorce zachowań i niejednokrotnie zostają sprawcami przemocy w rodzinie już jako rodzice.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian:  na przestrzeni lat 2015 – 2017 nastąpiło zmniejszenie liczby przestępstw na terenie Gminy, zmniejszenie aktów wandalizmu i chuligaństwa poprzez odpowiednie zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży,  dzięki współpracy służb poprawiła się ochrona ofiar przestępstw,  można prognozować zwiększenie aktywności służb publicznych w przeciwdziałaniu przestępczości i przemocy, ale potrzebne jest zwiększenie dostępności do specjalistycznej pomocy psychologicznej dla rodzin dotkniętych przemocą, prowadzenie specjalistycznych terapii dla sprawców przemocy,  potrzebne jest podnoszenie stanu wyszkolenia strażaków Ochotniczych Straży Pożarnych, by jak największa ich liczba miała uprawnienia do bezpośredniego udziału w akcjach ratowniczo – gaśniczych,  konieczne w najbliższym okresie także doposażenie istniejących jednostek w nowoczesny sprzęt ratowniczy i ubrania specjalne zapewniające bezpieczeństwo podczas działań ratowniczych,  konieczna jest edukacja społeczna na temat zjawiska przemocy w rodzinie.

58 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

POMOC SPOŁECZNA NA TERENIE GMINY ŚWIERZNO

Instytucją realizującą świadczenia z zakresu pomocy społecznej na terenie Gminy Świerzno jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Świerznie. Ośrodek Pomocy Społecznej w Świerznie jest jednostką budżetową, powołaną do realizacji zadań pomocy społecznej gminy zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej działającego na podstawie:  uchwały Nr XII/47/90 Gminnej Rady Narodowej w Świerznie z dnia 28 lutego 1990 r. w sprawie powołania Ośrodka Pomocy Społecznej w Świerznie,  uchwały Nr XVIII/127/2012 Rady Gminy Świerzno z dnia 31 sierpnia 2012 r. w sprawie nadania statutu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Świerznie.

Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje statutowe zadania wynikające z ustaw dotyczących pomocy społecznej, przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz Uchwał Rady Gminy. Ośrodek swoim działaniem obejmuje wszystkie miejscowości wchodzące w skład gminy. W Ośrodku zatrudniona jest profesjonalna kadra, realizująca cele i zadania wynikające z ustaw. Strukturę zatrudnienia w Ośrodku Pomocy Społecznej w Świerznie w roku 2018 przedstawia poniższy schemat.

Kierownik

Główny Księgowy

Młodszy referent Pomoc administracyjna Referent – stanowisko – stanowisko ds. – stanowisko ds. realizacji ds. realizacji świadczenia realizacji świadczeń Wieloosobowe świadczeń z funduszu wychowawczego 500+ z pomocy społecznej, alimentacyjnego oraz oraz świadczenia z stanowisko pracy dod. mieszkaniowych działań podejmowanych Asystent Rodziny programu „Dobry Start” Opiekun ds. pracy socjalnej i ryczałtu wobec dłużników 300+ energetycznego alimentacyjnych

59 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Zasadniczym celem działania pomocy społecznej jest wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna w miarę możliwości doprowadza do życiowego usamodzielnienia się osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Do zadań ośrodka pomocy między innymi należy: - przyznawanie i wypłacanie zasiłków pieniężnych, - udzielanie pomocy rzeczowej (schronienia, posiłki, ubrania – osobom tego pozbawionym), - pokrywanie wydatków na świadczenia zdrowotne, - sprawienie pogrzebu, - opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne, - udzielanie pomocy mającej na celu życiowe usamodzielnienie się i integrację ze środowiskiem.

Ważnym zadaniem jest również praca socjalna rozumiana jako działalność zawodowa, skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Są to zadania złożone i trudne. Wymagają bowiem uwzględnienia nie tylko aktualnych, doraźnych potrzeb osób i rodzin, lecz także włączenia się w realizację takiego modelu pomocy środowiskowej, który polega na mobilizowaniu osób i rodzin do aktywnego radzenia sobie z problemami przy wykorzystaniu lokalnego potencjału. Pomoc środowiskowa zakłada współdziałanie służb socjalnych z wieloma podmiotami, m. in. policją, sądem, placówkami służby zdrowia, szkołami, urzędami, organizacjami pozarządowymi itp. Klienci pomocy społecznej to przede wszystkim osoby o niskich dochodach, bezrobotni, niepełnosprawni, przewlekle chorzy, osoby niezaradne życiowo, bezradne w sprawach opiekuńczo - wychowawczych, osoby samotne, uzależnione, jak również osoby opuszczające zakłady karne.

Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje również zadania spoza zakresu pomocy społecznej – prowadzi wypłatę dodatków mieszkaniowych, świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, prowadzi również postępowania wobec dłużników alimentacyjnych, przyznaje i wypłaca stypendia szkolne i zasiłki szkolne, realizuje zadania z zakresu wspierania rodziny, przyjmuje wnioski o zryczałtowane dodatki energetyczne oraz realizuje zadania związane z wdrażaniem rządowego programu Karty Dużej Rodziny. 60 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Jak wynika z danych sprawozdawczych OPS w roku 2017 z pomocy społecznej korzystało 180 rodzin (501 osób w rodzinach), w roku 2016 – 187 rodzin (527 osób w rodzinach), w 2015 roku – 212 rodzin (602 osoby w rodzinach).

Tabela 17. Rzeczywista liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w 2017 r. w gminie Świerzno Wyszczególnienie Liczba osób, Liczba Liczba osób którym przyznano rodzin w rodzinach decyzją świadczenia Świadczenia przyznane w ramach 256 179 501 zadań zleconych i zadań własnych/bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło finansowania Pomoc udzielona w postaci - 67 168 pracy socjalnej - ogółem Źródło: Dane OPS Świerzno

61 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029 Tabela 18. Ilość osób korzystających z pomocy społecznej w zależności od przyczyny w latach 2015 – 2017 Przyczyny 2015 2016 2017 Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba rodzin osób rodzin osób rodzin osób w w w rodzinach rodzinach rodzinach Ubóstwo 87 287 47 142 36 84 Sieroctwo 0 0 0 0 0 0 Bezdomność 0 0 0 0 0 0 Potrzeba ochrony 6 28 9 57 9 61 macierzyństwa Bezrobocie 35 98 65 203 76 235 Długotrwała lub ciężka 7 11 12 27 7 16 choroba Niepełnosprawność 46 81 43 80 46 91 Bezradność w sprawach 13 54 8 30 5 14 opiekuńczo – wychowawczych w tym: rodziny niepełne 10 30 8 30 5 14 rodziny wielodzietne 3 24 0 0 0 0 Przemoc 0 0 0 0 0 0 Alkoholizm 0 0 0 0 0 0 Trudności 0 0 0 0 0 0 w przystosowaniu po opuszczeniu zakładu karnego Zdarzenia losowe 0 0 0 0 0 0 Klęska żywiołowa 0 0 0 0 0 0 Razem: 194 559 184 539 179 501 Źródło: Dane OPS Świerzno – stan na 31 grudnia każdego roku

62 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Z powyższych danych wynika, że głównymi powodami przyznania pomocy niezmiennie na przestrzeni lat jest: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba. Nie odnotowano wsparcia Ośrodka w zakresie narkomanii, klęsk żywiołowych i ekologicznych, sieroctwa oraz ochrony ofiar handlu ludźmi. Tabela 19. Rodzaje przyznawanej pomocy społecznej w latach 2015 – 2017 Rodzaj zasiłku 2015 2016 2017 Liczba Kwota Liczba Kwota Liczba Kwota (świadczenia, pomocy) osób osób osób Zasiłek stały 45 219209 49 235590 57 252896 Zasiłki okresowe 126 219085 122 212685 97 134761 Zasiłki celowe i w naturze 136 71591 89 63780 63 55818 w tym: zasiłki celowe specjalne Posiłek 155 157995 145 170734 125 163363 Zasiłki celowe na pokrycie ------wydatków w wyniku klęski żywiołowej Zasiłki celowe na pokrycie ------wydatków w wyniku zdarzenia losowego Sprawienie pogrzebu 1 2791 0 0 0 0 Składka zdrowotna za osoby 45 19703 49 21095 48 11730 pobierające zasiłek stały Źródło: Dane OPS Świerzno – stan na 31 grudnia każdego roku

Dokonując analizy danych w tabeli należy stwierdzić, że kwota środków finansowych na pomoc społeczną i inne świadczenia oraz liczba osób korzystających w ww. świadczeń pomocy społecznej od 2015 roku utrzymuje się na stałym poziomie z lekkim spadkiem. Analiza liczby osób korzystających z poszczególnych rodzajów pomocy ukazuje, że najwięcej osób korzysta z zasiłków okresowych, celowych w formie posiłku w ramach wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” oraz celowych jednorazowych.

63 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

W ramach realizacji zadań pomocy społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej w Świerznie mając na względzie realizowanie integracji społecznej i jej polityki współdziałania między innymi z:  Placówkami służby zdrowia,  Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,  Powiatowym Urzędem Pracy w Kamieniu Pomorskim,  Policją,  Sądem Rodzinnym oraz kuratorami zawodowymi, społecznymi,  Szkołami,  Organizacjami społecznymi,  Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kamieniu Pomorskim.

Ubóstwo określa się jako stan, w którym jednostce czy grupie społecznej brakuje środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej społeczności za niezbędne. Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. nie definiuje ubóstwa, ale przyjmuje się, że ubogimi są osoby lub rodziny, których dochód jest niższy lub równy określonemu w ustawie o pomocy społecznej dochodowi uprawniającemu do bezzwrotnej pomocy finansowej oraz bezpłatnych świadczeń w tym: praca socjalna, interwencja kryzysowa, posiłek, usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, pobyt w domu pomocy społecznej.

Wykres 4. Liczba rodzin którym przyznano pomoc z tytułu ubóstwa w latach 2015 – 2017

100 87

80 Liczba rodzin 60 47 36 40

0 2015 2016 2017

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Analizując powyższe dane należy stwierdzić, iż liczba rodzin ubiegająca się o pomoc społeczną z powodu ubóstwa utrzymuje się na stałym poziomie z lekkim spadkiem w 2017 r. W roku 2015 z pomocy z powodu ubóstwa skorzystało 87 rodzin (287 osób w rodzinach), w roku 2016 – 47 rodzin (142 osoby w rodzinach), w roku 2017 – 36 rodzin (84 osoby w rodzinach). Wykluczenie społeczne jest powiązane w sposób istotny z występowaniem ubóstwa. Zjawisko wykluczenia społecznego jest trudno definiowane. Mamy bowiem do czynienia z kilkoma nakładającymi się wymiarami marginalizacji. W większości definicji wykluczenie społeczne jest określane w kategoriach niemożności uczestniczenia w istotnych aspektach życia społecznego, gospodarczego, politycznego i kulturalnego danego społeczeństwa. Ponadto nie uczestniczenie to nie jest wynikiem wyboru jednostki lecz przeszkód, jakie ona napotyka. Poszczególne wymiary ubóstwa często nakładają się na siebie, pogłębiając tym samym marginalizację jednostek. Ubóstwo odnosi się do osób, rodzin lub grup osób, których zasoby (materialne, kulturowe i społeczne) są ograniczone w takim stopniu, że poziom ich życia obniża się poza akceptowane minimum w kraju zamieszkania. Wykluczenie społeczne, które najprościej ujmując – polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i społecznie akceptowanej drogi życiowej lub wypadaniu z niej, dotyczy m. in. osób, rodzin lub grup ludności, które:  żyją w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (bieda, ubóstwo materialne),  zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi, wynikającymi z masowych i dynamicznych zmian rozwojowych, np. kryzysów, gwałtownego upadku branż czy regionów,  nie zostały wyposażone w kapitał życiowy umożliwiający im zdobycie normalnej pozycji społecznej, odpowiedniego poziomu kwalifikacji, wejście na rynek pracy lub założenie rodziny, co dodatkowo utrudnia dostosowywanie się do zmieniających się warunków społecznych i ekonomicznych,  nie mają dostępu do odpowiednich instytucji pozwalających na wyposażenie w kapitał życiowy, jego rozwój i pomnażanie, co wynika z niedorozwoju tych instytucji spowodowanego brakiem priorytetów, brakiem środków publicznych, niską efektywnością, funkcjonowania.

65 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych jest problemem, który koncentruje się wokół rodziny. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z innymi dysfunkcjami takimi jak: uzależnienie od środków psychoaktywnych, przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich, zawodowych wyrażające się m. in. niedojrzałością emocjonalną, problemy we współżyciu z ludźmi, konflikty i trudności adaptacyjne, niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego, upośledzenie umysłowe jednego lub obojga rodziców, śmierć jednego lub obojga rodziców, problemy wychowawcze w środowisku rodzinnym, szkolnym ujawniające się w postaci zachowań buntowniczych, agresywnych, konfliktowych, łamania przez dzieci i młodzież panujących obyczajów, wartości i norm, ucieczki z domów. Czynnikiem sprzyjającym pogłębianiu się niewydolności opiekuńczo – wychowawczej rodzin jest w wielu przypadkach długotrwałe bezrobocie i wynikające z niego ubóstwo.

Wykres 5. Liczba rodzin korzystających z pomocy OPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych w latach 2015 – 2017

19 20 20 18

15 Liczba rodzin

5 2015 2016 2017

Od 2015 roku problemem bezradności zajmuje się Asystent Rodziny, który na bieżąco stara się pomagać rodzinom w danym zakresie. Celem współpracy jest: wsparcie rodzin destrukcyjnych w przezwyciężaniu codziennych trudności związanych z opieką i wychowaniem dzieci oraz doprowadzenie do osiągnięcia stabilizacji życiowej rodziny, aby dzieci uniknęły umieszczenia w placówkach opiekuńczych i rodzinach zastępczych. W 2017 roku Asystent Rodziny objął swoją pomocą 20 rodzin. 66

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Zadania i efekty wykonane w 2017 roku przez Asystenta Rodziny:  pomoc rodzinom w zakresie realizacji planu pomocy rodzinie na poziomach: socjalnym, psychologicznym, wychowawczym, społecznym. Motywacja podopiecznych do dbania o zdrowie (np. wizyta profilaktyczna u stomatologa, ginekologa), monitorowanie wizyt lekarskich, motywowanie do dbania o porządek w domu, zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych rodzin: przekazanie odzieży, ubrań, zabawek oraz artykułów szkolnych dla dzieci, pomoc w wypełnianiu dokumentacji oraz realizowaniu spraw w urzędach, wsparcie rodzin w przezwyciężaniu codziennych trudności związanych z opieką i wychowaniem dzieci.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian:  liczba rodzin ubiegająca się o pomoc społeczną z powodu ubóstwa utrzymuje się na stałym poziomie z lekkim spadkiem w 2017 roku,  najczęstsze powody korzystania z pomocy to: ubóstwo, bezrobocie i bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych,  spada liczba rodzin wykazujących bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych,  konieczne jest jednak zapewnienie odpowiednich warunków bytowych osobom i rodzinom potrzebującym, szczególnie osobom długotrwale wymagającym wsparcia,  niezbędne jest podejmowanie działań mających na celu wsparcie osób wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność, osoby starsze Od lat istotnym powodem korzystania ze świadczeń pomocy społecznej jest także długotrwała choroba, określana – z medycznego punktu widzenia – jako choroba przewlekła. Problem ten jest porównywalny pod względem natężenia występowania do problemu bezrobocia, jednak jego skutki są o wiele trudniejsze do wyeliminowania, ponieważ w znacznie mniejszym stopniu zależą od samej osoby, a ponadto wymagają znacznych nakładów finansowych przez dłuższy czas. W wielu przypadkach problem ten jest nierozwiązywalny, bowiem choroba przewlekła, wiąże się przede wszystkim z tym, że dolegliwości zdrowotne nie mijają, a wręcz przeciwnie utrzymują się latami albo nasilają się w miarę upływu czasu i kończą zaliczeniem osoby do stopnia niepełnosprawności przez organy do tego uprawnione. 67 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Z powodu długotrwałej choroby w roku 2015 z pomocy korzystało 7 rodzin (11 osób w rodzinach), w 2016 r. – 12 rodzin (27 osób w rodzinach), w 2017 r. – 7 rodzin (16 osób w rodzinach).

Osoby niepełnosprawne, według przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych to osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych. Niepełnosprawność to czynnik, który prowadzi do pogorszenia kondycji finansowej każdej rodziny bez względu na jej przynależność społeczno – zawodową i miejsce zamieszkania. Przyczyną takiej sytuacji, są m. in. wydatki na leczenie, rehabilitacji różnego typu świadczenia. Rodziny te wymagają pomocy, zwłaszcza nieinstytucjonalnej, maksymalnie zindywidualizowanej i dostosowanej do potrzeb. Na podstawie danych i przeprowadzonych rodzinnych wywiadów środowiskowych liczba osób korzystających z pomocy społecznej z niepełnosprawnością w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym na przełomie 2015/2017 utrzymywała się następująco: w 2015 roku pomocy społecznej z ww. powodu udzielono 2 rodzinom (6 osób w rodzinach), w 2016 roku – 8 rodzin (21 osób w rodzinach), w 2017 roku – 16 rodzin (41 osób w rodzinach).

Liczba osób starszych, emerytów, rencistów z roku na rok zwiększa się. Prognozy demograficzne wskazują, że w kolejnych latach procent osób w starszym wieku w całej populacji będzie systematycznie wzrastać. Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć: samotność, przewlekłą chorobę, niepełnosprawność, życie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności. Zmieniająca się struktura i funkcje współczesnej rodziny nie sprzyjają kształtowaniu się warunków do sprawowania opieki nad sędziwym członkiem rodziny. Coraz częściej osoby starsze tworzą jednoosobowe gospodarstwa domowe, a jeśli już mieszkają razem z dziećmi, to przede wszystkim ich świadczenia emerytalne stanowią źródło pewnego i stałego dochodu rodzin wielopokoleniowych. Ludzie starsi objęci systemem pomocy społecznej w Gminie Świerzno korzystają z różnych form wsparcia, w tym między innymi: specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania, pomocy materialnej w formie zasiłków celowych na pokrycie kosztów leczenia, zakupu żywności, pobytu w domu pomocy społecznej lub zakładzie opiekuńczo - leczniczym.

68 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Starość jest okresem trudnym, człowiek musi zostać do niej odpowiednio przygotowany. Znamienną rolę w tym procesie odgrywają instytucje wspierające osoby starsze, rodzina, znajomi i cała społeczność. W związku z postępującym procesem starzenia się ludności naszego kraju następuje systematyczny wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Analogiczną sytuację można zaobserwować również w naszej gminie. W 2017 roku 6 osób starszych, chorych wymagających całodobowej opieki i pielęgnacji z terenu gminy przebywało w domach pomocy społecznej. Aktywizacja i integracja w środowisku lokalnym osób w wieku poprodukcyjnym powinna być realizowana przez promowanie i wspieranie rozwiązań służących pełniejszej integracji społecznej. Przede wszystkim chodzi o wzmacnianie różnych form samoorganizacji, samodzielności i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Ważne są także działania wspierające więzi międzypokoleniowe i poczucie odpowiedzialności młodszych pokoleń za osoby starsze z otoczenia rodzinnego i sąsiedzkiego. W pomocy społecznej dąży się do tego, aby działania podejmowane dla tej grupy osób przyczyniały się do większej aktywności, samodzielności i utrzymania kondycji psychofizycznej osób starszych na jak najwyższym poziomie. W większym zakresie wykorzystanie zasobów intelektualnych i twórczych osób starszych do aktywizacji środowiska lokalnego.

Wnioski diagnostyczne i prognozy zmian:  potrzebny jest wzrost zaangażowania osób niepełnosprawnych w życie społeczne i zawodowe osób starszych i niepełnosprawnych,  na rynku pracy należy zwiększyć zatrudnienie osób z niepełnosprawnością,  konieczne są działania w ramach zwiększenia szans edukacyjnych dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,  zwiększa się również zapotrzebowanie na usługi opieki instytucjonalnej. Wzrastają potrzeby w zakresie usług socjalnych i opiekuńczych w stosunku do osób starszych, niepełnosprawnych oraz długotrwale chorych,  niezbędne jest dostosowanie budynków użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych.

69 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2026

Organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe są przejawem społeczeństwa obywatelskiego, jedną z form jego aktywności. Pełnią istotną rolę nie tylko w konsolidacji społeczności lokalnej, organizacyjnym wzmacnianiu władz lokalnych, lecz również zwiększają szanse rozwoju małych i średnich miejscowości. Dobrze zorganizowane środowisko może sprzyjać aktywizowaniu nie tylko pojedynczych osób i marginalizowanych grup społecznych, ale ich lokalnego otoczenia, sprzyja budowaniu samowystarczalności społeczności lokalnych poprzez uruchomienie i wykorzystanie jej zasobów.

Współpraca samorządu lokalnego z podmiotami należącymi do sektora pozarządowego nie tylko pozwala skuteczniej i efektywniej działać na rzecz rozwoju oraz poprawy warunków i jakości życia mieszkańców, lecz również umożliwia istotne odciążenie sektora publicznego w realizacji zadań.

W roku 2017 na terenie Gminy Świerzno funkcjonowało 5 organizacji pozarządowych:  OSP KSRG Świerzno,  OSP Stuchowo,  OSP Kaleń,  OSP Jatki,  OSP KSRG Gostyń.

70 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

3. CELE STRATEGICZNE ORAZ KIERUNKI NIEZBĘDNYCH DZIAŁAŃ

Celem Strategii jest podjęcie systemowych rozwiązań problemów społecznych występujących w gminie i destabilizujących życie mieszkańców. Wytyczone cele zrealizowane zostaną przy wykorzystaniu istniejących instytucji, organizacji i innych podmiotów działających w sferze społecznej. Zintegrowanie lokalnego środowiska zagwarantuje pomoc i wsparcie osobom znajdującym się w trudnej sytuacji socjalno – bytowej oraz umożliwi ludziom życie w poczuciu poszanowania godności każdej osoby, eliminowanie dysfunkcji oraz równy dostęp do zasobów podstawowych usług.

Z zebranych oczekiwań, co do działań w obszarach rozwiązywania problemów społecznych, sformułowano cele strategii: Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3

Tworzenie systemu wsparcia Wzrost aktywności Podejmowanie działań osób i rodzin w trudnej społeczności lokalnej interdyscyplinarnych, sytuacji życiowej i partycypacji mieszkańców mających na celu w życiu społecznym zapobieganie sytuacjom kryzysowym oraz rozwiązywanie sytuacji kryzysowych już istniejących

Cel strategiczny 1: Tworzenie systemu wsparcia osób i rodzin w trudnej sytuacji życiowej Proponowane kierunki działań: 1. Pomoc rodzinom niezaradnym wychowawczo w przezwyciężaniu problemów opiekuńczo – wychowawczych 2. Prowadzenie kompleksowego systemu wsparcia i pomocy rodzinom dotkniętym przemocą 3. Zapewnienie rodzinom i osobom odpowiednich warunków do życia i rozwoju 4. Wzrost zaradności życiowej mieszkańców 5. Rozwój form pomocy bezrobotnym i ich rodzinom, a tym aktywnej integracji i ekonomii społecznej 71 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Cel strategiczny 2: Wzrost aktywności społeczności lokalnej i partycypacji mieszkańców w życiu codziennym Proponowane kierunki działań: 1. Pobudzanie aktywności społecznej mieszkańców 2. Aktywizacja osób starszych i niepełnosprawnych do udziału w życiu społecznym 3. Rozwój organizacji społecznych 4. Budowanie systemu gminnego na rzecz partycypacji

Cel strategiczny 3: Podejmowanie działań interdyscyplinarnych, mających na celu zapobieganie sytuacjom kryzysowym oraz rozwiązywanie sytuacji kryzysowych już istniejących Proponowane kierunki działań: 1. Wspieranie i pomoc osobom doznającym przemocy w rodzinie w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowej oraz w przerwaniu i skutecznym zatrzymaniu cyklu przemocy 2. Skuteczna interwencja wobec sprawców przemocy w rodzinie – zakończenie stosowania przemocy 3. Rozwój specjalistycznej oferty pomocowej dla osób, które doświadczają szkód spowodowanych przemocą w rodzinie – kształtowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie 4. Profilaktyka przemocy w rodzinie

72 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

4. HARMONOGRAM REALIZACJI STRATEGII NA LATA 2019 – 2029 WRAZ ZE WSKAŹNIKAMI I RAMAMI FINANSOWYMI

Harmonogram prezentuje wybrane na lata 2019 – 2029 kierunki działania i zadania służące ich realizacji.

Lp. Zadania Realizatorzy Ramy Zmiany, Wskaźniki Lata finansowe efekty Cel strategiczny 1: Tworzenie systemu wsparcia osób i rodzin w trudnej sytuacji życiowej 1. Pomoc rodzinom niezaradnym wychowawczo w przezwyciężeniu problemów opiekuńczo - wychowawczych 1.1. Systematyczna OPS, PCPR Budżet Poprawa Liczba osób 2019 praca socjalna gminy, budżet kondycji korzystających – z rodzinami państwa, fizycznej, z pomocy 2029 polegająca przede dotacje psychicznej, z powodu wszystkim na i inne wspieranie osób bezradności diagnozie deficytów w trudnych opiekuńczo- w zakresie pełnienia sytuacjach, wychowawczej, ról rodzicielskich, wspieranie liczba rodzin wydolności rodzin objęta opiekuńczo– w prawidłowym wsparciem wychowawczych ich oraz zaniedbań funkcjonowaniu względem dzieci 1.2. Współpraca OPS, sąd, Budżet Poprawa rozwoju Liczba rodzin, 2019 z instytucjami kuratorzy, gminy, budżet psychicznego liczba kontaktów – zajmującymi się przedstawiciele państwa, dzieci 2029 problematyką szkół, policja, środki i młodzieży, bezradności PCPR pomocowe pomoc w sprawach UE i inne w rozwiązywaniu opiekuńczo- problemów, wychowawczych ograniczenie i problemów liczby uczniów bytowych z problemami pedagogiczno- wychowawczymi

Ułatwienie OPS, Gmina, Budżet Poprawa Liczba rodzin 2019 1.3. rodzinom dostępu PCPR gminy, budżet kondycji – do poradnictwa państwa, fizycznej, 2029 prawnego oraz środki psychicznej, psychologiczno- pomocowe wspieranie osób pedagogicznego UE i inne w sytuacjach trudnych, wspierania rodzin w prawidłowym ich funkcjonowaniu 1.4. Realizacja OPS, Gmina, Budżet Zgodnie ze Zgodnie ze 2019 Gminnego GKRPA, policja, gminy, budżet wskaźnikami wskaźnikami – Programu organizacje państwa, inne programu programu 2029 Wspierania pozarządowe Rodziny 1.5. Pomoc materialna OPS, Zespół Budżet Poprawa Liczba 2019 i rzeczowa Interdyscyplinarny gminy, budżet funkcjonowania udzielonych – rodzinom państwa, inne rodzin świadczeń – 2029 wymagającym liczba rodzin wsparcia, w tym objętych min. pozyskiwanie programem nieodpłatne różnego wsparcia rodzaju rzeczy i artykułów gospodarstwa domowego 1.6. Kontynuowanie OPS, Gmina Budżet Zapewnienie Liczba rodzin, 2019 usług Asystenta państwa, prawidłowego liczba – Rodziny budżet gminy, funkcjonowania asystentów 2029 inne rodziny, pozostanie dzieci w środowisku zamieszkania 2. Prowadzenie kompleksowego systemu wsparcia i pomocy rodzinom dotkniętym przemocą 2.1. Realizacja OPS, Zespół Budżet Zmniejszenie Liczba 2019 procedury Interdyscyplinarny gminy, budżet skali zjawiska osób/rodzin – „Niebieska Karta” Gmina, Policja, państwa przemocy objęta 2029 GKRPA w rodzinie, wsparciem, tworzenie liczba nowych form założonych kart pomocy rodzinie

Podejmowanie OPS, Zespół Budżet Wzrost Liczba rodzin 2019 2.2. działań Interdyscyplinarny gminy, budżet świadomości osób – profilaktycznych Gmina, Policja, państwa mieszkańców korzystających 2029 ukierunkowanych Kuratorzy w zakresie z tej formy na rozwój społecznie umiejętności pożądanego wychowawczych modelu rodziny rodziców prowadzący do zmniejszenia trudności w pełnieniu funkcji związanych z opieką, wychowaniem i skuteczną ochroną dzieci i młodzieży 2.3. Organizowanie OPS, Zespół Budżet Zmniejszenie Liczba osób 2019 wsparcia Interdyscyplinarny gminy, budżet skali zjawiska objętych – specjalistycznego Gmina, Policja, powiatu, przemocy oddziaływaniem, 2029 (psychologicznego, PCPR środki w rodzinie liczba placówek prawnego, itp.) dla krajowe, i/lub osób ofiar i sprawców środki UE, zaangażowanych przemocy środki własne do udzielania wsparcia ofiarom i sprawcom przemocy 2.4. Minimalizowanie OPS Budżet gminy Stworzenie Liczba i formy 2019 potencjalnych środowiska udzielanej - przyczyn przyjaznego pomocy, liczba 2029 występowania dzieciom i ich rodzin i dzieci przemocy rodzicom, w tych w rodzinie poprzez poprawa rodzinach zaspokojenie jej funkcjonowania objętych pomocą podstawowych rodzin potrzeb (udzielanie pomocy finansowej, rzeczowej, świadczenia rodzinne, świadczenie pracy socjalnej)

2.5. Realizacja działań OPS, ZI, GKRPA, Budżet Poprawa Ilość procedur 2019 edukacyjnych, Policja, szkoły gminy, budżet funkcjonowania Niebieska Karta, - profilaktycznych państwa rodzin, tworzenie ilość grup 2029 i prewencyjnych nowych form roboczych zmierzających do pomocy rodzinie ograniczenia występowania zjawiska przemocy w rodzinie 3. Zapewnienie rodzinom i osobom odpowiednich warunków do życia i rozwoju 3.1. Udzielanie pomocy OPS Budżet Poprawa sytuacji Liczba 2019 finansowej gminy, budżet materialno- świadczeń, - i rzeczowej osobom państwa, bytowej rodziny liczba rodzin 2029 i rodzinom dotacje korzystających o niskich i inne z pomocy dochodach, w formie świadczeń pieniężnych i niepieniężnych 3.2. Dożywianie dzieci OPS, szkoły, Budżet Każde dziecko Liczba 2019 w szkołach oraz organizacje gminy, budżet potrzebujące świadczeń, - przyznawanie pozarządowe, inne państwa, otrzyma ciepły liczba rodzin 2029 pomocy na zakup dotacje, posiłek, poprawa korzystających żywności dla rodzin darowizny, sytuacji z pomocy pozostających inne finansowej w trudnej sytuacji rodzin ekonomicznej 3.3. Pomoc rodzinom OPS, organizacje Budżet Poprawa sytuacji Liczba 2019 wielodzietnym pozarządowe, inne gminy, budżet finansowej świadczeń, - i niepełnym państwa, liczba rodzin 2029 dotacje, inne korzystających z pomocy 3.4. Wspieranie rodzin, OPS, gmina, Budżet Poprawa jakości Liczba rodzin, 2019 w których żyją osoby organizacje gminy, budżet życia, poprawa liczba osób - starsze, przewlekle pozarządowe, inne państwa, sytuacji 2029 chore, NFZ, finansowej niepełnosprawne, PFRON, w działaniach dotacje, inne zmierzających do zaspokajania ich potrzeb i utrzymania ich w środowisku zamieszkania

Zapewnienie OPS, organizacje Budżet Utrzymanie osób Liczba osób 2019 3.5. pomocy w formie pozarządowe, inne gminy, budżet w środowisku objętych - usług opiekuńczych państwa, zamieszkania, pomocą, liczba 2029 oraz środki poprawa udzielonych specjalistycznych pomocowe warunków życia świadczeń usług opiekuńczych UE, inne osób niepełno- w miejscu sprawnych i zamieszkania obłożnie chorych 3.6. Kierowanie do DPS OPS, gmina Budżet Zapewnienie Liczba osób 2019 osób wymagających gminy, budżet całodobowej skierowanych do - całodobowej opieki państwa opieki DPS 2029 3.7. Pomoc osobom OPS, PFRON, Budżet Poprawa jakości Liczba rodzin, 2019 niepełnosprawnym PCPR, NFZ państwa, życia osób liczba osób - w pozyskaniu budżet gminy, niepełno- 2029 sprzętu dotacje, inne sprawnych, ortopedycznego poprawa stanu i rehabilitacyjnego zdrowia oraz informowanie o przysługujących im ulgach i uprawnieniach 4. Wzrost zaradności życiowej mieszkańców 4.1. Organizowanie prac PUP, OPS, firmy Budżet Wzrost Liczba osób 2019 społecznie prywatne państwa, aktywności bezrobotnych - użytecznych, środki zawodowej, zatrudnionych 2029 interwencyjnych pomocowe poprawa sytuacji w ramach i robót publicznych, UE, dotacje, finansowej wymienionych staży inne i życiowej osób prac bezrobotnych, zmniejszenie poziomu bezrobocia 4.2. Rozwijanie PUP, OPS Budżet Wzrost Liczba osób, 2019 współpracy z PUP państwa, aktywności liczba szkoleń - w zakresie budżet gminy, zawodowej, 2029 monitorowania dotacje, poprawa sytuacji zjawiska bezrobocia środki finansowej na terenie gminy – pomocowe i życiowej osób upowszechnianie UE bezrobotnych, informacji zmniejszenie o wolnych poziomu miejscach pracy, bezrobocia usługa poradnictwa zawodowego oraz szkolenia i kursach umożliwiających zmianę kwalifikacji zawodowych 4.3. Pozyskiwanie OPS, PUP Budżet Wzrost Liczba osób, 2019 środków gminy, aktywności liczba - z zewnątrz, dotacje, zawodowej, kontraktów 2029 realizowanie środki poprawa sytuacji projektów pomocowe finansowej w ramach POKL POKL i życiowej osób (prowadzenie bezrobotnych, kursów i szkoleń zmniejszenie zawodowych dla poziomu osób dorosłych; bezrobocia wsparcie psychologiczne, doradcy zawodowego, warsztaty i prelekcje) 4.4. Prowadzenie GKRPA, OPS, ZI Budżet Poprawa relacji Liczba 2019 działań gminy, z rodziną zrealizowanych - profilaktyczno- dotacje, inne i otoczeniem projektów, 2029 terapeutycznych dla liczba osób osób uzależnionych, objętych współuzależnionych działaniem oraz dla ofiar przemocy domowej 4.5. Zwiększenie GKRPA, ZI, OPS, Budżet Wzrost Liczba spotkań, 2019 świadomości Policja, szkoły, gminy, świadomości prelekcji - społeczności organizacje dotacje, inne o szkodliwości 2029 lokalnej, pozarządowe stosowania w szczególności używek, osób młodych kształtowanie odnośnie zagrożeń pożądanych wynikających ze postaw stosowania używek, skutków przemocy 5. Rozwój form pomocy bezrobotnym i ich rodzinom, w tym aktywnej integracji i ekonomii społecznej 5.1. Organizacja OPS, PUP, szkoły, Budżet Wzrost Liczba usług na 2019 pomocy osobom organizacje gminy, środki aktywności osób rzecz - bezrobotnym pozarządowe pomocowe bezrobotnych bezrobotnych 2029 EFS, dotacje, i wzmocnienie i ich rodzin inne ich rodzin

Edukacja OPS, PUP, szkoły, Budżet Upowszechnienie Liczba 2019 5.2. w zakresie organizacje gminy, środki idei ekonomii wydarzeń/ - ekonomii pozarządowe pomocowe społecznej kampanii/ 2029 społecznej EFS, dotacje, w gminie inicjatyw inne Cel strategiczny 2: Wzrost aktywności społeczności lokalnej i partycypacji mieszkańców w życiu społecznym 1. Pobudzanie aktywności społecznej mieszkańców 1.1. Organizowanie Gmina, placówki Budżet Wzrost integracji Liczba imprez, 2019 rodzinnych imprez oświatowe, gminy, i aktywności liczba - integracyjnych organizacje dotacje, społecznej uczestników 2029 takich jak festyny pozarządowe środki rodzin, rodzinne, pikniki, pomocowe zacieśnienie wycieczki, turnieje UE, inne więzi i zawody sportowe społecznych, pożyteczna forma spędzania czasu wolnego w gronie rodziny 1.2. Rozszerzenie Gmina, OPS, Budżet Wzrost integracji Liczba spotkań, 2019 współpracy szkoły gminy, środki i aktywności liczba - pomiędzy pozyskane społecznej zrealizowanych 2029 organizacjami z funduszy rodzin, projektów pozarządowymi zewnętrznych, zacieśnienie a instytucjami programów więzi rządowymi celowych społecznych, i samorządowymi pożyteczna forma spędzania czasu wolnego w gronie rodziny 1.3. Przygotowanie Gmina, OPS, Budżet Wzrost integracji Liczba osób 2019 i wdrożenie organizacje gminy, i aktywności uczestniczących - Programów pozarządowe dotacje, społecznej w programach 2029 Aktywności środki UE, rodzin, aktywności Lokalnej w gminie inne zacieśnienie lokalnej, więzi działaniach społecznych integracyjnych 1.4. Upowszechnienie Gmina, jednostki Budżet gminy Zwiększenie Liczba 2019 przepływu organizacyjne dostępu do wydanych - informacji poprzez samorządu informacji i gazetek, liczba 2029 podejmowanych wykorzystanie terytorialnego odwiedzin działań, Internetu i gminnej strony aktywizacja gazetki internetowej społeczności informacyjnej lokalnej 2. Aktywizacja osób starszych i niepełnosprawnych do udziału w życiu społecznym 2.1. Organizacja Gmina, OPS, Budżet Wzrost integracji Liczba imprez, 2019 wspólnych imprez, szkoły, gminy, osób starszych, liczba - uroczystości organizacje dotacje, wzrost jakości uczestników 2029 integracyjnych dla pozarządowe, inne środki życia, osób starszych, pomocowe zapobieganie samotnych, z UE, inne izolacji między- niepełnosprawnych pokoleniowej np. Dzień Seniora, Dzień Babci, Dzień Dziadka, Wigilia 2.2. Prowadzenie Szkoły, Biblioteka Budżet Zapobieganie Liczba spotkań, 2019 działań gminy, izolacji między- liczba - edukacyjnych dotacje, pokoleniowej, uczestników 2029 w szkołach środki wzrost integracji i przedszkolach pomocowe społecznej kształtujących UE, inne właściwą postawę wobec osób starszych, niepełnosprawnych oraz aktywizujących do podejmowania działań samopomocowych na rzecz tych osób 2.3. Ułatwienie dostępu Gmina Budżet Wzrost integracji Liczba imprez, 2019 do instytucji gminy, oraz aktywizacja liczba - kulturalnych tj. dotacje, osób starszych uczestników 2029 kino, teatr, opera środki i niepełno- poprzez pomocowe sprawnych organizowanie z UE, inne wyjazdów do tych instytucji 2.4. Profilaktyka Zakład Opieki NFZ, dotacje, Poprawa jakości Liczba 2019 zdrowotna dla osób Zdrowotnej inne życia osób zrealizowanych - starszych i starszych projektów, 2029 niepełnosprawnych i niepełno- liczba sprawnych, uczestników poprawa stanu zdrowia

Organizowanie Gmina, Budżet Wzrost integracji Liczba zajęć, 2019 2.5. zajęć różnego typu Biblioteka, szkoły, gminy, osób starszych liczba - mających na celu organizacje dotacje, i niepełno- uczestników 2029 integrację między- pozarządowe, inne środki sprawnych, pokoleniową oraz pomocowe wzrost jakości podtrzymanie z UE, inne życia, wzrost tradycji samooceny, regionalnych; pożyteczna wykorzystywanie forma spędzania wiedzy seniorów czasu wolnego o historii, kulturze i regionie Cel strategiczny 3: Podejmowanie działań interdyscyplinarnych, mających na celu zapobieganie sytuacjom kryzysowym oraz rozwiązywanie sytuacji kryzysowych już istniejących 1. Wspieranie i pomoc osobom doznającym przemocy w rodzinie w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowej oraz w przerwaniu i skutecznym zatrzymaniu cyklu przemocy 1.1. Działalność Gmina, ZI, Budżet gminy Zmiana postaw Liczba osób 2019 Zespołu Interdyscy- GKRPA i zachowań objętych terapią - plinarnego 2029 1.2. Planowanie ZI, GKRPA, Budżet gminy Zmiana postaw Liczba osób 2019 i realizacja działań Ośrodek Pomocy i zachowań objętych - w zakresie ochrony Społecznej w rodzinach procedurą 2029 osób doznających zagrożonych Niebieska Karta przemocy negatywnymi w rodzinie – problemami stosowanie procedury Niebieskiej Karty 1.3. Prowadzenie pracy Ośrodek Pomocy Budżet gminy Wzrost Liczba osób 2019 socjalnej oraz Społecznej, świadomości korzystających - organizowanie GKRPA, Punkt i umiejętności ze wsparcia 2029 poradnictwa konsultacyjny dla radzenia sobie specjalistycznego: osób z problemami z prawnikiem, uzależnionych psychologiem, pedagogiem 2. Skuteczna interwencja wobec sprawców przemocy w rodzinie – zakończenie stosowania przemocy 2.1. Działania Policja Budżet Wzrost Liczba osób 2019 interwencyjne gminy, świadomości - i prewencyjne wobec organizacje i umiejętności 2029 sprawców przemocy; pozarządowe radzenia sobie rozmowy z problemami profilaktyczno- ostrzegawcze i monitoring 2.2. Kierowanie osób ZI Budżet Podniesienie Liczba 2019 stosujących gminy, budżet umiejętności oraz programów - przemoc w rodzinie państwa, poprawa 2029 do programów środki zdolności wycho- korekcyjno- pomocowe wawczych, edukacyjnych UE wzrost świadomości w związku z pełnieniem ról rodzicielskich 2.3. Objęcie procedurą GKRPA Budżet gminy Zmiana postaw Liczba osób 2019 leczenia i zachowań korzystających - odwykowego osób z leczenia 2029 stosujących przemoc, które wymagają podjęcia leczenia 3. Rozwój specjalistycznej oferty pomocowej dla osób, które doświadczają szkód spowodowanych przemocą w rodzinie – kształtowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie 3.1. Szkolenie Gmina Budżet Poprawa Liczba osób 2019 pracowników gminy, budżet kwalifikacji - instytucji i służb państwa pracowników 2029 w zakresie instytucji i służb rozpoznawania w zakresie i interwencji przemocy w sytuacji przemocy domowej 4. Profilaktyka przemocy w rodzinie 4.1. Prowadzenie Ośrodek Pomocy Budżet Poprawa Liczba osób 2019 działań psycho- Społecznej, ZI gminy, budżet kompetencji biorących udział - edukacyjnych państwa, w radzeniu sobie w działaniach 2029 wśród mieszkańców organizacje z przemocą psycho- Gminy w zakresie pozarządowe edukacyjnych zjawiska przemocy i radzenia sobie z nim przy współpracy ze szkołami, służbą zdrowia, policją, organizacjami pożytku publicznego

4.2. Promowanie Ośrodek Pomocy Budżet Poprawa Liczba osób 2019 i rozwijanie Społecznej, gminy, budżet umiejętności - umiejętności instytucje oświaty państwa, stosowania 2029 stosowania przez organizacje metod rodziców metod pozarządowe wychowania bez wychowania bez przemocy przemocy ( w ramach współpracy ze szkołami oraz przedszkolami) 4.3. Podnoszenie Ośrodek Pomocy Budżet Wzrost Liczba osób 2019 świadomości Społecznej, ZI gminy, budżet świadomości obecnych na - i wrażliwości państwa wobec przemocy szkoleniach 2029 wobec przemocy w rodzinie w rodzinie przy równoczesnym podnoszeniu kompetencji w radzeniu sobie z przemocą (treningi, szkolenia) 4.4. Monitorowanie Ośrodek Pomocy Budżet Wspólne Liczba rodzin 2019 zjawiska przemocy Społecznej gminy, budżet poszukiwanie objęta - w rodzinie państwa rozwiązań dla monitoringiem 2029 i ewaluacja sytuacji programu trudnych, kryzysowych, co pozwoli w znalezieniu optymalnych rozwiązań służących rodzinie

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

5. SPOSÓB REALIZACJI STRATEGII, WDRAŻANIE ORAZ MONITORING

Wdrażanie i monitoring zapisów strategicznych podlegają systematycznej ocenie oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian. Elementami skutecznego zarządzania będą przede wszystkim: 1. Wójt odpowiedzialny za wdrażanie strategii oraz wsparcie koordynatora przy realizacji strategii 2. Rada Gminy pełniąca bieżący nadzór nad realizacją, czuwa aby przy tworzeniu budżetu uwzględniane były wybrane kierunki działania, uchwala zmiany w strategii 3. Koordynator wdrażania Strategii – Ośrodek Pomocy Społecznej w Świerznie  gromadzi dokumentację związaną ze strategią,  prowadzi monitoring,  przedkłada informacje z realizacji Strategii/harmonogramu co cztery lata podczas sesji Rady Gminy.

Zapewnienie spójności z innymi dokumentami strategicznymi Podmioty realizujące kierunki działania strategicznego i projekty powinny sprawować opiekę nad tym, aby zapisy strategii były uwzględniane w innych dokumentach programowych.

System aktualizacji: Część programowa: cele, kierunki działań, harmonogram będą poddawane przeglądowi i aktualizacji raz na cztery lata. Po wprowadzeniu zmian Koordynator zobowiązany jest dostarczyć wszystkim zainteresowanym stronom informację o dokonanej aktualizacji. Niniejszy dokument, po uchwaleniu przez Radę Gminy powinien być opublikowany na stronie internetowej gminy, a ponadto przekazany uczestnikom procesu planowaniu oraz wszystkim jednostkom i instytucjom, które zostaną zobowiązane do realizacji strategii.

84 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych będzie skuteczna o ile przedstawiciele samorządu lokalnego znajdą zasoby umożliwiające budowę i realizację programów celowych zgodnych z przyjętymi kierunkami działań. Programy można realizować w okresach rocznych, dłuższych lub krótszych, w zależności od charakteru danego projektu.

Projekty i programy mogą być przyjmowane przez Radę Miejską stosownymi uchwałami, które winny przybierać formułę załączników do niniejszej Strategii. Projekty i programy realizowane w ramach Strategii powinny być zgodne z przyjętymi kierunkami działań.

Na działania określone w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2019 – 2029 środki finansowe będą pochodzić z następujących źródeł:  środki własne pochodzące z budżetu gminy,  środki z budżetu państwa (dotacje),  środki z funduszy krajowych,  środki strukturalne Unii Europejskiej,  inne, dostępne w przyszłości.

Zakłada się, że cele i działania określone w Strategii będą wyznaczały kierunki finansowania polityki społecznej gminy i będą uwzględniane przy konstruowaniu budżetu gminy w kolejnych latach. Zapisy dokumentu będą również podstawą starań o pozyskiwanie środków zewnętrznych na finansowanie określonych przedsięwzięć.

Monitoring Bazą informacji statystycznej, zbieranej na potrzeby wskaźników monitorowania będą źródła statystyki państwowej (GUS) na poziomie Gminy oraz dane z Oceny Zasobów Pomocy Społecznej sporządzane przez Ośrodek Pomocy Społecznej do końca kwietnia każdego roku kalendarzowego. Poza tym bazę tą będą stanowiły informacje i dane otrzymane od instytucji i grup biorących udział w programach związanych z poszczególnymi celami realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych m. in.:  roczne sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Świerznie,  sprawozdanie z działalności Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Świerznie, 85 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

 sprawozdanie z wdrożonego Programu Wspierania Rodzin w Gminie Świerzno,  sprawozdanie z wdrożonego Programu Przeciwdziałaniu Przemocy w Rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie,  sprawozdanie ze współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego,  sprawozdania z działalności Posterunku Policji w Kamieniu Pomorskim i inne.

Ocena realizacji Strategii będzie przedstawiana raz na cztery lata podczas sesji Rady Gminy przez Koordynatora. Odnosić się będzie do celów, kierunków działania i harmonogramu Strategii. 86 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

ZAKOŃCZENIE

Polityka społeczna oparta na określonych zasadach, normach i wartościach może być postrzegana jako przewodnik działania władz samorządowych w celu:  kształtowania warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, ogólnych warunków rozwoju,  harmonizowania i godzenia rozbieżnych interesów różnych grup społecznych, a tym samym tworzenia warunków dla pokoju społecznego między kapitałem a pracą.

Zasady budowania społeczności lokalnej, wolnej od zagrożeń i problemów społecznych, to: 1. Zasada samopomocy – przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi, zmagających się z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych dla słabszych, zazwyczaj w ramach niewielkich nieformalnych grup 2. Zasada przezorności – oznacza, że bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być tylko efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także z odpowiedzialności człowieka za przyszłość własną i rodziny 3. Zasada solidarności społecznej – najczęściej rozumiana jako przenoszenie konsekwencji, niekiedy utożsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczającym wyższość wspólnych interesów członków społeczeństwa nad interesami poszczególnych klas i warstw 4. Zasada pomocniczości – oznacza przyjęcie określonego porządku, w jaki sposób różne instytucje społeczne dostarczają jednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb W pierwszej kolejności pomoc powinna pochodzić od rodziny, a następnie od społeczności lokalnej, a na końcu od Państwa 5. Zasada partycypacji – wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, by poszczególni ludzie mieli możliwość pełnej realizacji swoich ról społecznych zaś poszczególne grupy mogły zajmować równoprawne z innymi miejsce w społeczeństwie 6. Zasada samorządności – stanowi realizację takich wartości, jak wolność, podmiotowość człowieka, realizowana jest poprzez taką organizację życia społecznego, by jednostki i grupy miały zagwarantowane prawo do aktywnego udziału w istniejących już instytucjach społecznych i tworzenia nowych instytucji w celu skuteczniejszego zaspokajania potrzeb i realizacji interesów

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Świerzno 2019 - 2029

7. Zasada dobra wspólnego – przejawia się w takich działaniach władz publicznych, które uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli polegających na poszukiwaniu kompromisów tam, gdzie interesy te są sprzeczne 8. Zasada wielosektorowości - polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych, które dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Świerzno ma charakter otwarty i elastyczny. Oznacza to, że poszczególne jej elementy w trakcie realizacji mogą być modyfikowane, zmienione i dostosowane do sytuacji społecznej. 88