Journalistiek Over De Rest Van De Wereld

Journalistiek over de rest van de wereld

Jaarverslag 2009

1 Inhoudsopgave

Voorwoord 1. lokaalmondiaal in 2009 0 2. The Road to Twenty Ten 0 3. Niet in het Nieuws 0 4. Beyond (y)our World 0 5. Vice Versa 0 6. Projecten 0 7. Producties in opdracht 0 8. Optredens in de media 0 9. Tv-programma’s 0 10. Organisatie en bestuur 0 Nawoord 0 Jaarrekening 0

2 Voorwoord Work in Progress

Vele jaren heb ik als hoofdredacteur gewerkt in de dagbladwereld en het was een vreugde. Kranten groeiden in oplage en omvang, nieuwe talenten stroomden de redacties binnen en wij allen dompelden ons onder in creativiteit en optimisme. Maar als ik nu nog wel eens op een dagbladredactie kom, blijkt de tintelende arbeidsvreugd omgeslagen in pessimisme. Bezui- nigingen en het verlies van banen drukken de stemming en leiden vaak tot een lamgeslagen berusting. Bij gebrek aan toekomstperspectief stokt de creativiteit. Daarom stap ik altijd weer met veel plezier in de trein naar Arnhem. Want op het kantoor van lokaalmondiaal aan de Velperbuitensingel tref ik een redactie en een staf die bruisen van de plannen. Natuurlijk zijn er ook bij ons ﬁnanciële zorgen, maar die zijn er om opgelost te worden, niet om er noodlottig door te worden. Het is een genoegen om met een enthousiaste ﬁlmer naar de nieuwe reportage te kijken, waarin het weer prachtig is gelukt de doelstelling van lokaalmondiaal te realiseren: de werkelijkheid in de derde wereld vast te leggen zonder te vervallen in een gemakkelijke oplossing of een lekker klinkende boodschap. Het is als voorzitter van lokaalmondiaal ook een voorrecht om een nieuw nummer van Join of Vice Versa te bekijken en te lezen. Dan denk ik trots: dit kunnen wij! Maar creativiteit moet vooral ook goed georganiseerd worden. In ons mooie vak, de journalistiek, wordt een zekere mate aan rommeligheid en chaos al snel verward met creativiteit. Geïnspireerde plannen kunnen juist alleen maar werkelijkheid worden als ze gesteund worden door het fundament van een hechte organisatie. Op dat punt viel er bij lokaalmondiaal nog wel wat winst te boeken. Tien jaar geleden opge- richt als een initiatief van een groep enthousiaste Nijmeegse studenten, heeft lokaalmondiaal in 2009 een essentiële stap gezet van een pioniersclub naar een professionele organisatie. Dat werd ons mede mogelijk gemaakt door de uitstekende analyse getiteld ‘Work in Progress’ van Marieke Hart, consultant van Context, international cooperation te Utrecht. Zij geeft helder aan wat bij lokaalmondiaal vooral behouden moet blijven om onze doelstellingen steeds beter te realiseren, en waar wij nog wel wat kunnen bijleren. De conclusie van ons bestuur is dat lokaalmondiaal getypeerd moet blijven door onze gedrevenheid, door de prioriteit te geven aan waar we zelf goed in zijn, door onze kritische toon en crossmediale uitgangspunt, en door onze korte lijnen en snelle besluitvorming. Een verdere professionalisering moet vooral bereikt worden door duidelijke journalistieke en commerciële keuzes, waarbij het de voorkeur heeft dat deze twee specialismen helder van elkaar worden gescheiden. Op deze wijze kunnen wij ook inzichtelijk maken, voor onszelf en voor externe relaties, wanneer wij een draagvlakorganisatie, een productiebedrijf of een journalistiek onafhankelijke redactie zijn. Bij deze keuzes moeten we niet vergeten dat onze lokaal- mondiale roots bij de lokale en regionale media liggen. Maar het is ook belangrijk een breed publiek te bereiken via landelijke media.

3 De organisatie van lokaalmondiaal wordt verbeterd door een duidelijke taakverdeling, gebaseerd op goed omschreven verantwoordelijkheden. Door de aanstelling van een nieuwe ma- nager zijn bovendien de ﬁnanciën verder op orde gebracht, waarbij budgetten en geldstromen transparant zijn, evenals de budgetbewaking. Essentieel is ook de periodieke evaluatie, het elkaar inspireren ‘met de benen op tafel’ en het versterken van het lokaalmondiaal-gevoel door niet alleen hard te werken maar ook af en toe samen iets leuks te doen. Zo kan de creativiteit van alle medewerkers maximaal worden benut.

Als ik dan, tevreden en opnieuw geïnspireerd, terugwandel van ons kantoor naar het station in Arnhem zie ik steeds weer die gapende bouwput van het stationsgebied in aanbouw. Door een slechte organisatie en een falende ﬁnanciële onderbouwing heeft de bouw jaren stilgelegen. Dat gapende Arnhemse gat symboliseert voor mij wat de gevolgen kunnen zijn als je je creativiteit niet goed genoeg organiseert. Op dat punt is 2009 voor ons een essentieel jaar geweest. Alle medewerkers en alle subsidiënten die lokaalmondiaal ook in 2009 met veel inzet hebben geholpen om te komen waar wij graag willen zijn, dank ik wederom hartelijk.

Tony van der Meulen, voorzitter

4 5 6 7 1 lokaalmondiaal in 2009

‘De rest van de wereld begint In 2009 hebben we hard gewerkt aan onze hier!’ is al jaren lang het devies journalistieke proﬁlering. Bijzondere journa- van lokaalmondiaal. Het beleids- listieke concepten zijn verder uitgewerkt en behalve audiovisuele reportages zijn er ook in plan 2007-2010 vormt de basis tal van kranten en tijdschriften artikelen van van onze doelstellingen en geeft onze redacteuren verschenen. We werken in richting aan onze activiteiten. toenemende mate samen met mainstream Crossmediaal werken en het media in Nederland en de opleidingen jour- uitgroeien tot een broeinest van nalistiek zien lokaalmondiaal als hun meest vanzelfsprekende partner wanneer het gaat spraakmakende journalistieke om journalistiek over niet-westerse landen. En producties over globalisering, zowel in de media als bij evenementen wor- ontwikkeling en internationale den lokaalmondiaal-medewerkers met grote samenwerking is waar de orga- regelmaat uitgenodigd als deskundigen op het nisatie zich de komende jaren terrein van (journalistiek over) globalisering en internationale samenwerking. op zal blijven richten. lokaalmondiaal wil een steeds groter Journalistieke uitgangspunten Nederlands publiek bereiken en Naast de algemene uitgangspunten van de richtingbepalend zijn in het debat stichting lokaalmondiaal hebben zich in 2009 over de journalistieke berichtge- steeds scherper de contouren afgetekend van onze journalistieke en beleidsmatige uitgangs- ving over ontwikkelingslanden. punten. Deze beginselen, waaraan we onze journalistieke producties toetsen, zullen de komende jaren verder worden uitgediept. 1. lokaalmondiaal kijkt naar alle facetten van een land of onderwerp. We laten niet alleen de problemen zien of de ellende, maar tonen juist de kracht van mensen in ontwikkelingslanden en de dynamiek van processen daar. Met evenwichtige, ‘eerlijke’ journalistiek streven we ernaar om een

8 completer beeld bij de Nederlandse kijker maar daarbij hebben we ook de deskundigen lezer achter te laten. heid in huis voor het maken van tijdschriften 2. lokaalmondiaal proﬁleert zich door middel en geschreven reportages, het organiseren van bijzondere journalistieke projecten en van debattenreeksen en een uitwisselings- concepten, waarmee we ook een publiek programma, en het optreden als deskun- willen bereiken dat doorgaans niet in onze digen op het terrein van globalisering en journalistieke stokpaardjes is geïnteres- ontwikkelingssamenwerking. Al deze aspec- seerd. Deze benadering biedt mogelijkhe- ten komen samen in het specialisme van den tot samenwerking met onverwachte lokaalmondiaal, namelijk het ontwikkelen partners. Voorbeelden hiervan zijn The Road van crossmediale journalistieke concepten. to Twenty Ten en de samenwerking met hogescholen en studentennetwerken binnen Beyond (y)our World. Wereldmediahuis 3. Een andere belangrijke journalistieke pijler Omdat een brede samenwerking van van lokaalmondiaal is het brengen van redacties kansen biedt om slagvaardiger te nieuws en achtergronden over internatio- zijn in het Nederlandse medialandschap, nale onderwerpen die in de reguliere media werken de redacties van de tijdschriften doorgaans onvoldoende aan bod komen. Internationale Samenwerking (uitgegeven Onderbelichte en vergeten verhalen vinden door NCDO), Vice Versaen Join (beide bij ons een podium. Voorbeelden zijn Niet uitgegeven door lokaalmondiaal) en de in het Nieuws en de debatavond over de videoredacties van lokaalmondiaal en verkiezingen in El Salvador. Mambapoint sinds april 2009 samen in 4. lokaalmondiaal wil richtinggevend zijn in het Wereldmediahuis. De verschillende het debat over hoe je journalistiek bedrijft redacties blijven (juridisch) onafhankelijk over ontwikkelingslanden, globalisering van elkaar functioneren, maar bundelen en internationale samenwerking. Door het hun journalistieke kracht met het doel nog studieprogramma Beyond (y)our World betere journalistieke producties over globa- hebben we hierin al een belangrijke plek lisering en ontwikkelingslanden maken. verworven. De komende jaren willen we die Het Wereldmediahuis wil tegenwicht positie verder uitbouwen. bieden aan de verschraling van de be- 5. lokaalmondiaal wil een belangrijke rol spe- richtgeving over globalisering en ontwik- len in het debat over de toekomst van de kelingslanden in het reguliere Nederlandse Nederlandse ontwikkelingssamenwerking medialandschap. Budgetten voor internati- door dit debat van broodnodige prikkelen- onale correspondenten blijven krimpen, en de journalistieke impulsen te voorzien. In met name op televisie wint het entertain- dit kader past het uitgeven van Vice Versa ment het van analyses en achtergronden en onze betrokkenheid bij 1komma4mil- van de globaliseringproblematiek. Gespe- jard, de crossmediale debattenreeks over cialiseerde journalisten kunnen reguliere de toekomst van de Nederlandse ontwikke- media ondersteunen in hun berichtgeving lingssamenwerking. en hun kennis en expertise inzetten om het 6. Redacteuren van lokaalmondiaal kunnen zo publiek te bedienen dat wel geïnteresseerd veel mogelijk crossmediaal en zelfstandig is in mondiale vraagstukken. Voor meer werken. Ons ‘unique selling point’ blijft dat informatie zie www.wereldmediahuis.nl wij audiovisuele reportages kunnen maken,

9 Het samenwerken met journalisten uit ontwikkelingslanden was van 2009 misschien wel het belangrijkst

Zonder 2009 geen 2010 beeldvorming over ontwikkelingslanden, en 2009 was het jaar waarin lokaalmondiaal waarmee ook kijkers en lezers bij het onder- (voorlopig) afscheid nam van de regionale werp worden betrokken die doorgaans niet omroepen. Het was vooral een jaar waarin worden bereikt. Een goed voorbeeld van zo’n lokaalmondiaal werkte aan een nieuwe koers. project is The Road to Twenty Ten, over de rol Een koers die hoofdredacteur Marc Broere en van voetbal in Afrika. Het wereldkampioen- directeur Stefan Verwer als volgt verwoordden: schap voetbal biedt een uitermate geschikt ‘lokaalmondiaal laat in haar programma’s venster om mensen een kijkje in het heden- ongemakkelijke waarheden zien. Dat doen we daagse Afrika te laten nemen. op een toegankelijke wijze: door ze dichtbij The Road to Twenty Ten ging in 2009 van start huis te halen, door het lokale te koppelen aan met de training van meer dan 140 Afrikaanse het mondiale. Ook doen we dat door verha- journalisten. lokaalmondiaal begon aan de len die doorgaans niet in het nieuws komen productie van verschillende documentaires en juist wél te vertellen. Daarbij gaat niet alleen zette daarmee de stap zette van een nationaal om problemen, maar juist ook om mensen naar een mondiaal platform, aangezien deze en organisaties die strijden voor een betere documentaires onder andere op BBC World wereld en daarmee resultaten boeken. Door zullen worden vertoond. Ook maakten we onderwerpen persoonlijk te maken en dichtbij Africa United, een opmerkelijk boek over Afri- huis te halen, en te laten zien dat het gaat om kaans voetbal, dat in het voorjaar van 2010 is mensen zoals u en wij, denken we de betrok- gepresenteerd. Misschien wel het belangrijkst kenheid van Nederlandse kijkers bij een recht- van The Road to Twenty Ten is dat we met dit vaardige wereld te vergroten.’ project zijn begonnen samen te werken met journalisten uit ontwikkelingslanden, die in lokaalmondiaal wil zich steeds meer gaan proﬁ- staat worden gesteld om hun eigen verhalen te leren met bijzondere journalistieke projecten vertellen aan een wereldwijd publiek. die een tegenwicht bieden aan de stereotype

10 Ook was 2009 een bijzonder jaar omdat we Hoewel 2009 al een fantastisch jaar voor lo- erin slaagden het vakblad voor ontwikkelings- kaalmondiaal is geweest, hebben we voor 2010 samenwerking Vice Versa te blijven uitgeven. nog veel meer bijzonders in het vooruitzicht. Door het verkopen van betaalde abonnemen- De vernieuwde Vice Versa en Join bijvoorbeeld. ten is een grote stap gezet richting het verzelf- En natuurlijk verrassende journalistieke produc- standigen van het vakblad. Met het uitgeven ties rond het wereldkampioenschap voetbal in van Vice Versa en ook bijvoorbeeld met het op- Zuid-Afrika. zetten van de debattenreeks 1komma4miljard maakte lokaalmondiaal een lang gekoesterde wens waar: we boden een platform voor actu- eel debat over ontwikkelingssamenwerking. 2009 was niet alleen een jaar van vernieu- wing. Zo werd het succes van het programma Beyond (y)our World bestendigd. De resultaten van het programma tonen aan dat lokaalmondiaal met de training van studenten journalistiek een duurzame bijdrage kan leveren aan de berichtgeving over ontwikkelingsvraagstukken.

We hebben hard gewerkt aan onze journalistieke proﬁlering

11 2 The Road to Twenty Ten

Een van de belangrijkste projec- In januari werd de subsidieaanvraag voor ten van lokaalmondiaal in 2009 Twenty Ten, een gezamenlijk project van World was The Road to Twenty Ten. Dit Press Photo, Free Voice, Africa Media Online en lokaalmondiaal, goedgekeurd door de Natio- project bestaat uit verschillende nale Postcode Loterij. delen: trainingen, een website, Het project behelst het trainen van Afrikaanse een boek, journalistieke reporta- (sport)journalisten in de aanloop naar het ges en voetbaldocumentaires. WK voetbal in Zuid-Afrika in 2010. Doel is om Afrikaanse journalisten hún verhaal te laten vertellen. Na een periode van voorbereidingen hebben sinds september de trainingen plaats- gevonden in Ghana, Egypte, Nigeria en Burkina Faso.

Twenty Ten Trainingen Het Twenty Ten-project begon ofﬁcieel toen begin september de eerste workshop in de Ghanese stad Accra van start ging. Onder leiding van internationaal gerenommeerde trai- ners werden Afrikaanse fotografen, schrijvende journalisten en radiojournalisten in vier landen getraind: Ghana, Egypte, Nigeria en Burkino Faso. Elke training duurde ongeveer een week. De deelnemende journalisten kwamen uit vrij- wel alle landen van het Afrikaanse continent en maakten tijdens en na de workshop een grote hoeveelheid journalistieke producties: verhalen over het Afrikaanse continent op weg naar het WK in Zuid-Afrika. De trainingen zijn met veel enthousiasme gevolgd. 95 journalisten doorlie- pen het traject succesvol. Hun producties werden op de website van onze Zuid-Afrikaanse

12 projectpartner Africa Media Online gezet. Ook verhalen die de Twenty Ten-project opleverde. werd een groot deel van de producties op de Fotograaf Chris de Bode was verantwoordelijk website www.roadto2010.nl geplaatst. voor de keuze van het beeldmateriaal. Namens lokaalmondiaal was directeur Ste- Behalve over de liefde voor voetbal zelf gaat dit fan Verwer bij elke workshop aanwezig. Hij boek over de sociale betekenis ervan in Afrika. selecteerde deelnemers die voor het boek Sportsuccessen stimuleren en versterken een Africa United konden schrijven en fotograferen, gevoel van waardigheid en trots, sport – en en begeleidde de journalisten bij het maken voetbal in het bijzonder – verbindt mensen van hun producties. Daarbij kwam de kennis internationaal en leidt tot relativering van van lokaalmondiaal over zowel het Afrikaanse (vermeende) tegenstellingen, zelfs in tijden van continent als voetbal erg van pas. Behalve oorlog. Stefan Verwer waren ook hoofdredacteur Marc In Africa United ontmoeten we voetbalgekke Broere en redacteur André van der Stouwe presidenten en lezen we over de voetbalpassie aanwezig bij de eerste workshop in Ghana. van de Ethiopische topatleet Haile Gebrselas- Thomas Hurkxkens was bij de trainingen in sie, over de rol die voetballers Didier Drogba en Egypte, André van der Stouwe bij de training in George Weah speelden bij de totstandkoming Nigeria. Van der Stouwe en Hurkxkens maakten van de vrede in Ivoorkust en Liberia, en over opnames voor de Twenty Ten-documentaire en de manier waarop jong talent op een Gha- schreven voor de website Roadto2010.nl. nese voetbalschool zich voorbereidt op een Het Kids News Network van Free Voice orga- internationale sportcarrière. Ook sterren als niseert in 2010 workshops voor televisiejour- Michael Essien en Salomon Kalou komen aan nalisten in Mozambique en World Press Photo het woord. De Afrikaanse speelstijl komt in het organiseert een tweetal multimediaworkshops boek aan bod en historische voetbalgebeurte- in Zambia en Zuid-Afrika. nissen worden gereconstrueerd. Maar bovenal Het netwerk van journalisten dat lokaalmon- toont Africa United de kracht van een continent diaal via Twenty Ten heeft opgebouwd kan op weg naar een mijlpaal in zijn geschiedenis. van onschatbare waarde zijn, omdat we in de toekomst meer met journalisten in ontwikke- Twenty Ten-documentaire lingslanden willen samenwerken. Voor het project Twenty Ten werkt lokaalmondiaal aan een documentaire over journalistiek Africa United in Afrika. Zelden hoor je nieuws uit Afrika, dat In april 2010 is er in het kader van Twenty Ten gemaakt is door Afrikanen. Zelfs in Afrika horen een bijzonder boek gelanceerd: Africa United. of zien mensen het meeste nieuws via wes- Het boek is het verslag van een voetbalgek terse nieuwsstations als de BBC. Tijdens het continent op weg naar het WK. Het staat vol komende WK krijgen Afrikaanse journalisten verhalen en beelden van met name Afrikaanse echter de kans om van zich te laten horen. Zij journalisten en fotografen van het Twenty Ten- willen het maatschappelijke belang van voetbal project, die aan hun passie voor het Afrikaanse en het WK voor Afrika laten zien. voetbal uitdrukking geven. Het toont Afrika Deze ﬁlm draait om drie journalisten die elk zoals we het zelden te zien krijgen: als een hun eigen invulling geven aan hun vak van continent dat bruist van talent, ambitie en journalist op een continent waar de werkom- mogelijkheden. standigheden vaak zwaar zijn. Zij hebben een Stefan Verwer en Marc Broere maakten voor grote liefde voor de journalistiek en voor voet- het boek een selectie uit de journalistieke bal, en ze koesteren elk hun eigen idealen.

13 We volgen Selay Marius Kouassi uit Ivoorkust, Journalistieke reportages Goitsemang Nkomo uit Zuid-Afrika en Andrew In het kader van The Road to Twenty Ten heb- Esiebo uit Nigeria op weg naar een evenement ben we in 2009 eveneens gewerkt aan losse dat voor zowel sporters, voetbalfans als de reportages. Zo brachten André van der Stouwe, media uniek is: het WK voetbal in Zuid-Afrika. Marc Broere en diens zoon Benjamin Loman De ogen van de wereld zijn voor even op Zuid- een bezoek aan het Londense Chelsea om Afrika gericht. Dit is voor de journalisten dé voetballer Salomon Kalou te interviewen. Een kans om hun verhaal te vertellen. artikel hierover verscheen in het Jeugdjournaal Het concept van de ﬁlm, die 50 minuten zal Magazine en in de SP!TS. De video op onze duren, is uitgedacht in samenspraak met World website werd via een link op Voetbalprimeur. Press Photo en Free Voice. De eerste opnames nl veel bekeken. Ook maakten we in Ghana zijn gemaakt tijdens de workshops in Ghana, tijdens een training van het Twenty Ten-project Egypte en Nigeria. Tijdens het WK zullen de een reportage over de Ghanese ex-voetballer laatste opnames worden gemaakt. De première Prince Polley voor Voetbal International. zal plaatsvinden in het najaar van 2010. Voetbaldocumentaires BBC World Website Met subsidie van de Europese Unie voor onze De Nederlandse website www.roadto2010.nl Britse partner Television for the Environment proﬁleert zich als de Nederlandse site over Afri- (TVE) produceert lokaalmondiaal twee docu- kaans voetbal. Dat bleef bij de nationale media mentaires over Afrikaans voetbal, die in juni niet onopgemerkt. 2010 op BBC World zullen worden uitgezon- Verschillende digitale media, kranten en radio- den. Dit betekent een unieke kans om onze zenders hebben aandacht besteed aan de site journalistieke boodschap internationaal te en roadto2010 wordt regelmatig geraadpleegd verspreiden. door redacties van verschillende andere voet- balsites.

De ogen van de wereld zijn tijdens het WK op Zuid-Afrika gericht: voor Afrikaanse journalisten dé kans om hun verhaal te vertellen

14 15 3 Niet in het Nieuws

In de nationale media sneeuwen Hoe staat het met de onderhandelingen binnen internationale gebeurtenissen en de Wereldhandelsorganisatie? En waarvoor strij- bijzondere verhalen uit het bui- den de jeugdbendes in El Salvador? In de reguliere media worden deze onderwerpen weinig tenland vaak onder in een over- belicht of eenzijdig besproken. De verhalen vloed aan Nederlands nieuws. De zijn te complex, spelen te ver weg of worden redactie van lokaalmondiaal volgt vergeten. De redactie van lokaalmondiaal wil ze daarom internationale ontwik- wél voor het voetlicht brengen en blijft daarom kelingen en maakt portretten van over deze onderwerpen video-reportages en artikelen voor kranten en nieuwssites maken. mensen in ontwikkelingslanden Met deze items en artikelen wil lokaalmondiaal die anders niet in het nieuws een breed Nederlands publiek bereiken, met in- komen. teresse voor de onderwerpen maar niet per se brede achtergrondkennis. lokaalmondiaal investeerde ook in 2009 in haar nieuwsredactie, die echter geen externe ﬁnanciering kreeg voor een serie items op structurele basis. Toch konden tijdens verschillende reizen enkele bijdragen voor onze rubriek ‘Niet in het Nieuws’ worden geproduceerd. In 2009 maakte lokaalmondiaal de volgende video-reportages:

1. Kan Rwanda persvrijheid wel aan? Uit een rapport van Reporters Without Borders blijkt dat de persvrijheid in Rwanda te wen- sen overlaat. Rwanda staat op de 128e plaats als landen op basis van persvrijheid worden gerangschikt. Regelmatig worden journalisten bedreigd en opgepakt nadat ze zich kritisch uitlaten over de Rwandese regering. Jean Bosco Gasasira is een van hen. In 2007 zou hij na het schrijven van een kritisch artikel over president

16 Kagame zodanig zijn mishandeld dat hij tijdelijk 4. De Confederations Cup en de vuvuzela in coma raakte. Al jaren volgt lokaalmondiaal het Afrikaanse In Rwanda lopen de meningen over persvrij- voetbal op weg naar het WK in 2010. Ook heid echter uiteen. Zowel binnen- als buiten- bezochten we de Confederations Cup, die als lands journalisten zetten vraagtekens bij de voorbereiding op het WK geldt. Tijdens het professionaliteit van Rwandese journalisten, die toernooi maakte lokaalmondiaal drie video- vaak niet of nauwelijks zijn opgeleid. Zijn hun reportages voor de Volkskrant, werden weblogs verhalen gemaakt volgens de journalistieke en opnames gemaakt die geplaatst werden regels en is het wel waar wat ze zeggen over op de website Roadto2010. lokaalmondiaal de bedreigingen? Ook is er angst voor het vrije was aanwezig bij een voetbalwedstrijd in woord. Vijftien jaar geleden vond in Rwanda het township Soweto en ging op zoek naar een genocide plaats, die ontstond door de de oorsprong van de Afrikaanse vuvuzela- verspreiding van haatboodschappen door voetbaltoeter. Ook maakten we een reportage journalisten. over Hillborow, een wijk vlak naast het grote voetbalstadion van Johannesburg, waar de 2. De neveneffecten van hulp op het bedrijfs- criminaliteit maar moeilijk te stoppen lijkt. leven in Nicaragua De redactie van lokaalmondiaal schreef bo- De Nederlandse ondernemer Harm van Ou- vendien diverse artikelen voor Nederlandse denhoven heeft een kleine chocoladefabriek, kranten, tijdschriften en websites: ‘El Castillo del Cacao’, in Matagalpa, een stadje ‘Problemen LLiNK doen niets af aan bood- in het midden van Nicaragua. Met de fabriek schap’ (Stefan Verwer, opinie, dagblad Trouw). gaat het nog goed, maar volgens Van Ouden- hoven komt er dreiging uit onverwachte hoek: ‘Nieuwe hoop voor El Salvador’ (Marc Broere buitenlandse ontwikkelingsorganisaties drijven en Thomas Hurkxkens, nieuws, tijdschrift IS) de cacaoprijs op. Ze verwerven een monopolie- positie en zorgen daardoor voor problemen bij ‘De burgeroorlog is voorbij, maar de bendes kleine ondernemers. Van Oudenhoven werkte strijden door’ (Marc Broere en Thomas Hurkx- eerder als ontwikkelingswerker in El Salvador, kens, achtergrond, dagblad De Pers) Ethiopië en Sri Lanka. ‘Harde taal partijen tijdens verkiezingen El Sal- 3. Een balletje trappen met Salomon Kalou vador’ (Thomas Hurkxkens, website Verspers.nl) Voor het Jeugdjournaal Magazine maakte lokaalmondiaal een reportage over de tienjarige ‘Belgische priester strijdt voor gerechtigheid Benjamin Loman die de Ivoriaanse stervoetbal- nabestaanden bloedbad’ (Marc Broere, website ler Salomon Kalou ontmoet bij de Londense OneWorld.nl) club Chelsea. Benjamin wil van de voetballer weten hoe hij het vindt dat het WK voor het ‘Dit was anders dan alleen voetbal’ (Thomas eerst in een Afrikaans land wordt gehouden, Hurkxkens en Marc Broere, dagblad de Volks- en wat voor rol voetbal speelt in Ivoorkust. krant) Benjamin leert van Salomon een paar techni- sche trucs en gaat na aﬂoop ook op de foto ‘Indonesische verkiezing net Idols’ met bijbe- met keeper Petr Cech en andere Chelsea-voet- horende video ‘Kuseani bij de PPP’ (Marten ballers zoals Didier Drogba, Frank Lampard en Blankesteijn en Stefan Verwer, dagblad en Michael Ballack. website De Pers)

17 18 19 4 Beyond (y)our World

In de media is internationale Door middel van het uitwisselingsprogramma samenwerking een onderbelicht Beyond (y)our World wil lokaalmondiaal toe- thema. De berichtgeving is vaak komstige nieuwsmakers interesseren voor onderwerpen als globalisering en international,e eenzijdig en oppervlakkig. lo- samenwerking. We vinden dat deze onderwer- kaalmondiaal besloot hier iets pen een volwaardige plek behoren te krijgen aan te doen. Niet alleen door zelf in het beroepsonderwijs voor de journalistiek. een bijdrage te leveren aan het Studenten krijgen een lesprogramma aan- informeren en motiveren van de geboden van zes weken, waarin ze enerzijds praktisch worden voorbereid op het werken burger, maar ook door te zorgen als journalist in een ontwikkelingsland, en dat (toekomstige) journalisten anderzijds inhoudelijke informatie krijgen over van andere media breder geïnte- globalisering, internationale samenwerking resseerd en beter geïnformeerd en ontwikkelingsvraagstukken. Na afronding worden. Om dit te bereiken is van het lesprogramma gaan ze drie weken op studiereis. In het buitenland volgen ze een lokaalmondiaal al in 2006 gestart programma dat door een lokale (media)orga- met het studieprogramma Be- nisatie is samengesteld, en maken ze artikelen yond (y)our World. en reportages. In het laatste traject stellen de studenten het tijdschrift Join samen, dat onder meer verspreid wordt op Nederlandse hogescholen.

Uitwisselingen in 2009 In 2009 is het programma Beyond (y)our World ofwel BYW door drie verschillende groepen doorlopen. Studenten van de hogescholen voor journalistiek in Utrecht, Tilburg en Rotterdam volgden het programma. Het jaar begon echter met de afronding van BYW 5. In september 2008 ging een groep van 18 studenten van de Christelijke Hogeschool

20 Windesheim te Zwolle van start met de vijfde editie van BYW. In oktober vertrokken ze voor Talentenpool drie weken naar Kaapstad, Zuid-Afrika. In maart Ten minste studenten per Beyond (y)our 2009 werd de bijbehorende special van Join World-editie blijven via een talentenpool gepresenteerd met reportages, interviews, tips, betrokken bij de onderwerpen van het pro- impressies en achtergronden over het huidige gramma. Na een jaar zullen dus minimaal Zuid-Afrika: de Joodse exodus, glijmiddel op zestien studenten via deze talentenpool je voetbalschoenen, de kleinste gitaarfabriek blijven schrijven over mondiale onderwer- ter wereld en de booming jazz-scene van pen. Vier BYW-studenten schrijven een Kaapstad. artikel in opdracht van het tijdschrift IS en ook met andere bladen of kranten maakt In november 2008 startte een groep van 20 lokaalmondiaal soortgelijke afspraken, studenten van de School voor Journalistiek zodat alle studenten uit de talentenpool in Utrecht met het lestraject van BYW 6. In de kans krijgen ook buiten Join artikelen te januari 2009 vertrokken ze naar Indonesië. De publiceren. artikelen die deze reis opleverde, staan in de Join die in juni 2009 uitkwam. In dit nummer neemt Join een kijkje in het leven van Rebecca In maart begon een groep van 9 studenten van Reijman, een Nederlandse superster in Indo- de Fontys Hogeschool Tilburg aan BYW 7. In april nesië. Ook een interview met de 16-jarige Diva vertrok de helft van de groep voor twee weken en haar pooier David over kinderprostitutie in naar Tanzania, in mei ging de andere helft naar Jakarta, een reportage over de hype van kretek- Ethiopië. Hun ervaringen werden gebundeld in sigaretten en het Indonesische rookbeleid, en het septembernummer van Join, dat in ver- een fotoreportage over grafﬁti en political street band met verspreiding op introductieweken art. al in augustus 2009 uitkwam. Hierin staat een reportage over missverkiezingen in Tanzania, een onderzoekje naar de populaire Ethiopische Typhoon special guest op presentatie drugs tchat en een interview met de succesvolle Zuid-Afrikaanse Join Ethiopische modeontwerpster Gigi. Een knusse zaal, zwoele lucht, borrels, babbelende studenten, en de beats van de In september 2009 gingen 14 studenten van Zwolse rapper Typhoon (Glenn de Randa- Hogeschool INHolland uit Rotterdam met BYW mie) die galmen door de boxen. Café Het 8 van start. Na hun studiereis in Jordanië in Vliegende Paard in Zwolle was woensdag- oktober publiceerden ze hun artikelen in de avond 15 april het decor van de lancering Jordanië-special van Join, die in december van het vijfde nummer van Join. Aan verscheen. In dit nummer blijkt Jordanië niet al- Typhoon de schone taak om de aftrap te leen een land te zijn van nomaden, hoofddoek- verzorgen. Presentatrice Georgina Kwakye jes en de autoritaire koning Abdullah – maar vroeg de studenten naar hun ervaringen in ook van sexy lingerie, homo’s en break dancers. Zuid-Afrika en Renske de Greef bood het En van mislukte voetballers, falende terroristen publiek afwisseling door, zittend op de bar, en erg geslaagde liefdes. Ook in deze Join: in- met haar aangename stem fragmenten uit terviews met het jongste Tweede Kamer-lid en Join voor te lezen. met minister Bert Koenders van Ontwikkelings- samenwerking.

21 Verspreiding van Join doende meegenomen uit de displays, waardoor Join verscheen in 2009 vier keer in een oplage de oplage op bestaande distributielocaties niet van 17.000 exemplaren. Het blad is verspreid kon worden verhoogd. We willen de distributie op de vestigingen van de betrokken scholen: efficiënter maken, bijvoorbeeld door een inten- Hogeschool Utrecht, Christelijke Hogeschool sievere samenwerking met JoHo. Windesheim Zwolle, de vestigingen van INHol- land (in Alkmaar, Amsterdam, Delft, Den Haag, VERANDERINGEN Dordrecht, Haarlem, Hoofddorp, Oegstgeest, Rotterdam en Utrecht) en de vestigingen van de In 2009 is het blad Join sterk veranderd. In maar Fontys Hogeschool (in Den Bosch, Eindhoven, werd een chef-redacteur aangesteld voor 16 Venlo, Sittard en Tilburg). Ook is Join verkrijg- uur per week, die de studenten begeleidt en de baar op een steeds groter aantal andere hoge- leesbaarheid van Join vergroot. Chef-redacteur scholen en universiteiten, zoals de Hogeschool Marten Blankesteijn nam zelf deel aan de zesde van Amsterdam, de NHTV in Breda, Rijksuniver- editie van Beyond (y)our World. Bij de productie siteit Groningen, Noordelijke Hogeschool Leeu- van Join nummer 6 nam hij als studentredacteur warden en de Radboud Universiteit Nijmegen. het voortouw en gaf aan welke richting het blad In alle studentensteden is Join verkrijgbaar. op moest gaan: meer afwisseling in de artikel- Behalve op onderwijsinstellingen is Join ook soorten, een bewust gekozen toon, een vaste verkrijgbaar op diverse studentenlocaties, zoals look & feel en meer aandacht voor beeld. Bij het de vestigingen van uitzendbureau Studenten- zevende nummer van Join trad hij aan als chef- werk (in Alkmaar, Amersfoort, Den Bosch, Den redacteur en werkte hij aan de nieuwe bladfor- Haag, Eindhoven, Groningen, Hoofddorp, Leeu- mule. Join nummer 8 is het eerste exemplaar warden, Leiden, Maastricht, Rotterdam, Tilburg dat volgens deze richtlijnen is geproduceerd. en Utrecht), het Focus Filmtheater in Arnhem Naar aanleiding van de nieuwe werkwijze in de en het Louis Hartlooper Complex in Utrecht. redactie is besloten om de chef redacteur voort- Met de studentenreisorganisatie JoHo heeft aan mee te laten gaan op reis, zodat hij tijdens lokaalmondiaal speciale afspraken gemaakt. Het de reis de studenten kan helpen en bijsturen tijdschrift is verkrijgbaar in de JoHo travel stores bij hun research. Ook reist er sinds de zevende in Amsterdam, Groningen, Leiden en Utrecht. editie van BYW een professionele fotograaf mee, De medewerkers van JoHo delen het tijdschrift zodat er beeldmateriaal van goede kwaliteit actief uit in de winkels en verspreiden Join voor Join beschikbaar is. bovendien op evenementen. In 2008 en begin 2009 werd het blad nog ge- In 2009 is Join onder andere uitgedeeld op profileerd met de slogan: ‘Join – jonge journa- het Roots Open Air Festival, de Studiebeurs, de listen over internationale samenwerking – is hét Vakantiebeurs, Re:Shape, het Solar Festival, de studententijdschrift over mondiale issues’. Sinds Afrikadag en verschillende studentencongres- midden 2009 en vooral met de invoering van sen, zoals de Afrika Studie Avond in Leiden de nieuwe bladformule is deze positionering en het Studenten Symposium van de Evert gewijzigd. Termen als ‘internationale samenwer- Vermeer Stichting. king’ en ‘mondiale issues’ spreken studenten In totaal zijn per nummer ongeveer 17.000 namelijk niet genoeg aan, hoewel zij de inhoud exemplaren van Join verspreid. Zowel de logis- van het blad veelal wel interessant vinden. tiek rondom de distributie als het zoeken naar Tegenwoordig reizen steeds meer studenten, nieuwe distributiepunten bleken tijdsintensieve voor hun studie of in hun vrije tijd, naar verre klussen. Het tijdschrift werd nog vaak onvol- landen. Het tijdschrift profileert zich nu als ‘hét

22 De School voor Journalistiek Utrecht heeft als eerste laten zien dat Beyond (y)our World blijvend deel uitmaakt van het onderwijsaanbod

studententijdschrift over verre reizen, cultuur en ook dat de BYW-studenten, die dit jaar geen de wereld’. subsidie krijgen voor de reis, begeleid worden bij het publiceren van artikelen. Voor 2011 wil- Vooruitblik len lokaalmondiaal en de School voor Journalis- Nadat in 2009 is geïnvesteerd in de inhoudelijke tiek Utrecht toewerken naar een nieuwe versie en stilistische verbetering van het blad, is begin van Beyond (y)our World. 2010 de vormgeving geheel vernieuwd. Met het verbeteren van de kwaliteit van het blad ver- BYW nieuwe stijl wachten wij ook de oplage te kunnen verhogen. In de nabije toekomst wil lokaalmondiaal met lokaalmondiaal werkt nauw samen met hoge- Beyond (y)our World structurele partnerschap- scholen voor journalistiek in Nederland en stelt pen aangaan met lokale partnerinstellingen in aanstaande journalisten in staat om via het bijvoorbeeld Zuid-Afrika, Brazilië, Libanon en Beyond (y)our World-programma ‘live’ kennis te de Filippijnen. Hierdoor kan wederkerigheid maken met mondiale (en lokale) vraagstukken. ontstaan en een levendige uitwisseling tus- Een belangrijke doelstelling is dat het BYW-pro- sen jongeren uit deze landen en jongeren uit gramma na drie reizen geïnstitutionaliseerd is Nederland (en eventueel uit andere EU-landen) binnen het reguliere onderwijsprogramma van op gang komen. de hogeschool. Drie maal wordt de studiereis Het uitgangspunt van ‘BYW nieuwe stijl’ is dat gesubsidieerd, daarna moet de onderwijsinstel- uitwisselingen pas duurzaam en succesvol zijn ling deze zelf bekostigen. wanneer studenten journalistiek de mogelijkheid krijgen om elkaars omgeving te kunnen In transitie ontdekken en bevragen. De Nederlandse De School voor Journalistiek Utrecht heeft als BYW-student nieuwe stijl bezoekt dus niet al- eerste laten zien dat Beyond (y)our World een leen, maar ontvangt ook. Samen produceren blijvend onderdeel is geworden binnen het ze artikelen voor het tijdschrift Join en voor Join bestaande onderwijsaanbod. In 2010 vertrekt TV. Samen debatteren ze over maatschappelijke een groep van 18 studenten na een uitgebreide thema’s en stellen ze problemen kritisch en voorbereiding naar Brazilië. lokaalmondiaal blijft creatief aan de kaak. Kortom: BYW nieuwe stijl in de overgangsfase betrokken bij de ontwik- wil grenzen laten vervagen en een buitenkans keling van het lesprogramma door middel van bieden aan ‘mondiale’ jongeren uit Nederland werkbezoeken, redactievergaderingen van Join (EU) en daarbuiten. en de video- en cameratraining. Belangrijk is

23 24 25 5 Vice Versa

Sinds januari 2009 is lokaalmon- Voor Vice Versa wordt 2010 een belangrijk diaal uitgever van Vice Versa, jaar. We hebben nieuwe abonnees nodig om het vakblad over ontwikkelings- op schema te blijven richting ons uiteindelijke doel, namelijk een tijdschrift dat zich geheel samenwerking. In het 43e jaar uit betaalde abonnementen en advertentiever- van zijn bestaan maakte Vice koop kan bedruipen. Dat betekent dat het blad Versa de overstap van gratis naar zich nog meer dan voorheen moet proﬁleren. betaalde abonnementen. Met De overgang van gratis naar betaalde abon- ondersteuning van ICCO, Oxfam nementen leidde allereerst tot een groot verlies aan abonnees. Begin 2009 had Vice Versa een Novib, Hivos en Stichting DOEN oplage van 1.500 exemplaren. Dit bleek een is lokaalmondiaal er als nieuwe voldoende basis om op voort te bouwen. In- uitgever in geslaagd om het blad middels stijgt het aantal betaalde abonnemen- als onafhankelijk vakblad voor ten gestaag. Vooral een abonnee-actie in juli en door de ontwikkelingssector leverde veel nieuwe abonnees op. Eind 2009 was de oplage van Vice Versa gegroeid naar te continueren. De reacties op 2.100 exemplaren, waarvan 1.850 betalende de voortgang van Vice Versa zijn abonnees. positief. Veel mensen zijn van In 2010 zal Vice Versa zich meer gaan richten mening dat de sector niet zonder op studenten. Het gratis studentenabonne- een goed en onafhankelijk vak- ment vervalt, maar studenten krijgen nog altijd een aanzienlijke korting. Ze betalen slechts blad kan. € 19,95 voor een jaarabonnement in plaats van € 42,50. Om meer mensen personen in de sector te bereiken, zal Vice Versa bovendien speciale abonnementenacties introduceren op evenementen en bijeenkomsten. Ons doel voor eind 2010 is 2.250 betalende abonnees.

Zoals gepland is Vice Versa in 2009 zes keer uitgegeven. In elke uitgave stond een apart thema centraal. Het eerste nummer dat in

26 2009 verscheen had klimaat van wantrouwen Nieuwe vormgeving als thema. In het tweede nummer stond zaken Begin 2010 heeft Vice Versa een ingrijpende doen met de allerarmsten centraal. Nummer restyling ondergaan. Sinds het tweede nummer drie, die in juni verscheen, ging over de laatste van dit jaar is een nieuwe bladformule en gra- kansen in Darfur. Het vierde nummer had als ﬁsche vormgeving ingevoerd. Het blad bestaat thema draagvlakbeleid; een zure appel. Het voortaan uit 36 pagina’s, inclusief het omslag. vijfde nummer ging over terug in de hulp. Vice Met 36 pagina’s zal de kwantiteit van Vice Versa sloot het jaar af met het thema Koenders’ Versa verminderen. Daartegenover staat de verdampte visie. veel aantrekkelijker opmaak van het blad. Ook zal de vermindering van het aantal pagina’s Nieuwe hoofdredacteur gecompenseerd worden door een toename Op personeelsvlak is er in 2009 eveneens veel van journalistieke kwaliteit. Vice Versa zal meer veranderd voor Vice Versa. nog dan vroeger scherpe redactionele keuzes Hoofdredacteur Evelijne Bruning besloot om moeten maken. De schaarse ruimte in het blad haar functie per 1 januari 2010 neer te leg- wordt besteed aan verhalen die er echt toe gen om te gaan werken als directeur van The doen en die discussie losmaken. Hunger Project. Zes jaar lang heeft Evelijne Ten slotte wordt www.viceversaonline.nl een als hoofdredacteur voor Vice Versa gewerkt. steeds belangrijker interactieve aanvulling op Marc Broere, algemeen hoofdredacteur van het blad, die de betrokkenheid van lezers sterk lokaalmondiaal, heeft haar taak overnemen. kan vergroten. Bovendien stopte ook Marusja Aangeenbrug per 1 januari 2010 als redacteur, maar zij blijft als freelancer voor het blad schrijven.

27 28 29 6 Projecten

Hoewel we steeds meer op 1komma4miljard journalistiek zijn gericht, blijft ICCO en lokaalmondiaal hebben samen het lokaalmondiaal ook met veel initiatief genomen voor een debatreeks en crossmediale producties over de toekomst van enthousiasme niet-journalistieke de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. projecten uitvoeren – vaak in De overkoepelende titel 1komma4miljard ver- samenspraak met andere maat- wijst naar het aantal mensen in de wereld dat schappelijke organisaties. In 2009 van minder dan 1,25 dollar per dag moet leven. kreeg lokaalmondiaal ﬁnanciële ICCO en lokaalmondiaal constateren dat de publieke steun voor ontwikkelingssamenwerking steun om projecten uit te voeren vermindert en dat de sector steeds defensiever die we uit eigen initiatief of als reageert. Hoewel het debat eigenlijk gevoerd projectpartner graag wilden rea- zou moeten worden over de vorm, de effectivi- liseren. teit van ontwikkelingssamenwerking en zowel onze verantwoordelijkheid als die van ontwikkelingslanden, spitst de publieke discussie zich te veel toe op het afschaffen of verlagen van ontwikkelingsbudgetten. In deze discussie dreigen de critici de allerarmsten in ontwikkelingslanden te vergeten. Zij gaan ons inziens voorbij aan het feit dat de mondiale armoedeproblematiek en de ongelijke verdeling van de kansen die globalisering met zich meebrengt, ook effecten heeft en zal hebben op onze samenleving. Het feit dat de mondiale crises des te harder toeslaan in ontwikkelingslanden, zou niet moeten leiden tot een discussie over bezuini- gen op ontwikkelingssamenwerking, maar juist het startsein moeten zijn voor een discussie over de verantwoordelijkheid die het Westen en zuidelijke elites hebben ten opzichte van

30 de slachtoffers. Deze verantwoordelijkheid van de discussie over de toekomst van de Ne- heeft Nederland ook altijd genomen. Ons land derlandse ontwikkelingssamenwerking. speelt sinds jaar en dag een voortrekkersrol als Op dinsdag 19 oktober werd in samenwerking het gaat om internationale betrokkenheid bij met Coolpolitics een tweede debat georgani- armoedeproblemen en mensenrechtenschen- seerd met de titel ‘Afrika: onze laatste markt?’ dingen. Die voortrekkersrol moeten we blijven Hierin werd speciﬁek gekeken naar de rol van behouden en daarbij helpt een goed inhou- het bedrijfsleven de gevolgen van de economi- delijk debat over de verbetering en verbreding sche crisis voor ontwikkelingslanden en ontwik- van de hulp. kelingssamenwerking. De bijeenkomst werd bezocht door ruim 150 mensen. Op 17 juni verscheen er een open brief in Trouw, waarin prominenten van zowel binnen In het kader van het project werd ook een als buiten de ontwikkelingssector hun zorg website gebouwd. Op www.1komma4miljard. uitten over de wijze waarop het debat over nl staat nieuws over debatten over ontwik- ontwikkelingssamenwerking in Nederland kelingssamenwerking en globalisering. De wordt gevoerd. Het NOS Journaal besteedde website trekt dagelijks tussen de 50 en 100 er aandacht aan het NCRV-radioprogramma bezoekers. Standpunt.nl stond die dag geheel in het teken

Ondertekenaars open brief 14. Paul Hoebink, hoogleraar Radboud Uni- 1komma4miljard versiteit Nijmegen 1. Jack van Ham, algemeen directeur ICCO 15. Felix Meurders, programmamaker 2. Hans Eenhoorn, professor Wageningen 16. Hedy d’Ancona, oud-minister PvdA Universiteit 17. Eelco Fortuijn, oprichter Fairfood 3. Arjan Plaisier, scriba Protestantse Kerk in 18. Hans Verploeg, oud-secretaris NVJ en Nederland voorzitter Free Voice 4. Tineke Lodders-Elfferich - oud-voorzitter 19. Frank van der Linde, directeur Fairfood CDA international 5. Tony van der Meulen, schrijver en voorzit- 20. Tobias Reijngoud, journalist ter lokaalmondiaal 21. Stefan Verwer, directeur lokaalmondiaal 6. Aad van den Heuvel, schrijver en journa- 22. Rajendre Khargi, voorzitter Global Village list Media 7. Joris Voorhoeve, oud-minister van Defen- 23. Danielle Hirsch, directeur Both ENDS sie, oud-fractievoorzitter VVD 24. Ralf Bodelier, journalist 8. Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad 25. Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam 9. Andrew Makkinga, televisiepresentator Novib 10. René Paas, voorzitter CNV 26. Mirjam Vossen, journalist 11. Ineke Holtwijk, schrijver en journalist 27. Tanja Lubbers, oud-directeur LLiNK 12. Jan Siebelink, schrijver 28. Hans Beerends, publicist en oprichter 13. Bas de Gaay Fortman, hoogleraar men- Wereldwinkels senrechten Universiteit Utrecht

31 Afrika: onze laatste markt? maximalisatie gaat. Er wel eens bedrijven ‘Waar zouden we de loftrompet meer over langsgekomen die zeiden: “Jullie hebben een moeten steken’, begint gespreksleider Frénk goed netwerk. Als jullie dat nu inzetten om...” van der Linden. ‘Als er een bedrijf naar Afrika Daar trekken we de grens.’ komt? Of een ontwikkelingsorganisatie?’ Ook Daniëlle Hirsch, directeur van hulporga- De zaal is verdeeld: Kan de komst van een nisatie Both ENDS schuift aan en vertelt uit bedrijf een positieve uitwerking hebben op eigen ervaring waar de samenwerking tus- een ontwikkelingsland? sen bedrijven en ontwikkelingsorganisaties In het populaire Amsterdamse café-restau- soms moeilijk verloopt. Hirsch: ‘Vanaf 2001 rant Dauphine zit een betrekkelijk jong en werken we samen met de Nederlandse goedgeïnformeerd publiek klaar voor de bloemensector, maar pas dit jaar kwam voor talkshow ‘Afrika: onze laatste markt?’ over het eerst een bosje bloemen op de markt. samenwerking tussen bedrijven en ontwik- Er is sprake van spraakverwarring tussen kelingsorganisaties. Is het een succesformule hulporganisaties en het bedrijfsleven.’ of een moeizame combinatie? Halverwege de avond klinkt er uit het pu- ICCO-directeur Jack van Ham en directeur bliek nog af en toe de cynische reactie: ‘Be- duurzaamheid van Philips Frank Altena ne- drijven hebben een kortetermijnbelang. Het men als eerste plaats in de spotlights. Altena: is een gebed zonder einde.’ Maar hoewel er ‘Vaak wordt gezegd er over bedrijven die zich haken en ogen aan samenwerking zitten, in Afrika vestigen dat het geen business is, lijkt stukje bij beetje de algemene mening maar liefdadigheid. Maar dat is niet zo, het te veranderen. Van der Linden aan het eind gaat om de winst. Eerst is er omzet nodig, en van de avond: ‘Ik denk dat we de consen- van daaruit kun je verder bouwen en zorgen sus hebben bereikt dat het bedrijfsleven voor onder andere meer werkgelegenheid.’ kán bijdragen aan ontwikkeling.’ Paul Tang, Hulporganisatie ICCO werkt al ruim tien jaar econoom en Tweede-Kamerlid voor de PvdA, samen met supermarktconcern Ahold. ‘Waar verwoordt het als volgt: ‘Het is in ons eigen selecteert ICCO op?’ wil Frénk van der Linden belang dat Afrika zich gaat ontwikkelen. weten. Geloof niet in de goede bedoelingen van be- Jack Van Ham antwoord: ‘We gaan niet in drijven, maar in de commerciële belangen.’ zee met bedrijven bij wie het puur om winst-

Reportage India traject van ICCO. In april reisden Stefan Verwer en André van Veel van het materiaal dat in India is gescho- der Stouwe naar India om reportages te ma- ten, zal worden gebruikt voor de debat- ken over armoedeproblematiek. De invals- tenreeks die lokaalmondiaal organiseert in hoeken waren zeer divers: van een portret samenwerking met ICCO en Coolpolitics en van een jonge sloppenwijkbewoner tot een voor de bijbehorende website 1komma4mil- interview met Jan Pronk. Ook maakten ze jard.nl een korte reportage over het decentralisatie-

32 YUUB TV centrum in Groningen. Overal werden een of In maart 2009 werd een begin gemaakt met meer van de negen films vertoond en daarna YUUB TV. De organisatie YUUB zet zich in voor gedebatteerd met gastsprekers en het publiek mensen met een beperking en voor ouderen. onder leiding van een gespreksleider. Het wil een platform zijn waarop vraag en aan- De tweede kernactiviteit was het bouwen van bod bij elkaar komen. Zo kun je er terecht voor een speciale projectwebsite en het webstre- advies op het gebied van werk en opleiding, en amen van de films. Begin 2009 is de website is het ook een startpunt om bijvoorbeeld een ontwikkeld: Werelddoc.nl. Op deze site is rolstoelvakantie te boeken. YUUB vroeg lokaal- informatie over de films te vinden en kunnen mondiaal door middel van vier reportages de ze besteld worden. Via de site zijn tijdens het verschillende kanten van haar organisatie te project in totaal 215 films verkocht. De op- laten zien. Met presentatrice Georgina Kwakye brengst hiervan is naar de verdere uitvoering werden drie succesvolle items gemaakt, maar van het project gegaan. In december 2009 volkomen onverwacht kwam vervolgens het zijn alle films op de Werelddoc.nl gezet voor bericht dat YUUB in financiële nood verkeerde. webstreaming. Daar zijn de films nog altijd te De samenwerking met lokaalmondiaal moest bekijken. (in ieder geval voorlopig) worden beëindigd. De derde en laatste kernactiviteit was de Met YUUB-oprichter Kees van der Eijk wordt vertoning van de films op filmfestivals. In besproken welke rol lokaalmondiaal kan spelen samenwerking met de Evert Vermeer Stichting bij een eventuele doorstart van de organisatie. en Mambapoint heeft lokaalmondiaal op de Afrikadag (25 april 2009) een medialounge Life on the Edge ingericht, waar men de Life on the Edge-docu- Life on the Edge is een project van lokaalmon- mentaires kon bekijken. Van 27 tot en met 31 diaal rondom de negendelige documentaire- januari 2009 zijn de documentaires bovendien reeks met dezelfde titel. Deze negen documen- onder de aandacht gebracht op de NOT-beurs. taires zijn verbonden met de Millenniumdoelen Ook heeft lokaalmondiaal de films aangeboden en ingekocht bij de Britse organisatie Television aan een aantal grotere Nederlandse festivals, for the Environment (TVE). Het project is maar helaas bleken de films daarvoor minder uitgevoerd met financiering van de NCDO en geschikt. een bijdrage van TVE. Het doel van het project was om met behulp van de negen Life on the Op de filmdebatten zijn ruim 300 mensen Edge-films ruim 50.000 Nederlanders bewust afgekomen. Bij de Afrikadag hebben ongeveer te maken van de (voortgang van de) Millen- 30 mensen de films bekeken. 19 verschillende niumdoelen. organisaties hebben de films besteld via de Om dit bereiken zijn drie kernactiviteiten on- website. Via Werelddoc.nl, via de communica- dernomen, ten eerste de organisatie van een tiekanalen van lokaalmondiaal, de filmhuizen, reeks van negen filmdebatten in filmhuizen en scholen en studieverenigingen, en het gebruik culturele centra. De debatten vonden plaats van de documentaires door de 19 organisaties in achtereenvolgens het Fraterhuis in Zwolle, die de films hebben besteld, heeft dit pro- in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht, in ject heel veel mensen kunnen bereiken. Wij Studio K in Amsterdam, bij Studentenvereni- schatten in dat het beoogde aantal van 50.000 ging SOL in Leiden, in Lux in Nijmegen, in de mensen is behaald. Film Foyer in Tilburg, tweemaal bij Focus in Arnhem, en ten slotte bij het USVA Studenten-

33 lopend werd vertoond en waarvoor iedere Arnhem Mondiaal organisatie een fragment aanleverde. In 2008 was lokaalmondiaal betrokken bij de campagne om Arnhem uit te roepen De bezoekers reageerden enthousiast op het tot Millenniumgemeente. Begin 2009 nam materiaal. Velen lieten contactgegevens achter de gemeenteraad een motie aan waarin voor benadering na afloop van de beurs. Lo- Arnhem werd uitgeroepen tot Millennium- kaalmondiaal stuurde na de beurs een e-mail gemeente. Dit besluit dreigt echter uit te om nogmaals de Life on the Edge-films, de lopen op een nietszeggend initiatief. Sinds website Werelddoc.nl en het jongerentijdschrift het raadsbesluit is het akelig stil geworden Join onder de aandacht te brengen. binnen de gemeentelijke burelen. lokaalmondiaal liet zich al eens bij monde van El Salvador 1: Verkiezingsavond Desmet directeur Stefan Verwer kritisch uit over het Na aanleiding van het succes van het sympo- gebrek aan daadkracht en zal dat zo nodig sium ‘Overleven Verplicht’ over El Salvador in blijven doen. 2008 en vooral vanwege de actuele situatie in het land zelf besloten ICCO en lokaalmondiaal om in 2009 een vervolg te organiseren. Hierbij waren ook Cordaid en Free Voice betrokken. Nationale Onderwijs Tentoonstelling In Desmet Studio’s in Amsterdam vond op 15 Van 27 tot en met 31 januari 2009 maakte maart een crossmediaal programma plaats met lokaalmondiaal deel uit van het Wereldplein, film, radio en debat. Lag de nadruk tijdens het een speciale stand op de beurs van de Nati- symposium in 2008 vooral op een terugblik onale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) in de op 25 jaar geleden, tijdens de debatavond in Utrechtse Jaarbeurs. Op deze stand presen- Desmet werd ingegaan op de tegenwoordige teerden vijftien verschillende ontwikkelingsor- situatie in El Salvador. Het land stond rond de ganisaties hun lesmateriaal voor het onderwijs presidentsverkiezingen in maart 2009 op een rond de slogan ‘Haal de wereld de klas in!’ om belangrijk punt van zijn geschiedenis. wereldburgerschap op school en in de klas te Via een live verbinding met correspondenten stimuleren. en de bisschop van San Salvador werd het lokaalmondiaal presenteerde hier twee projec- publiek op de hoogte gehouden van de sfeer ten: ter plaatse en de eerste voorspellingen van de 1. Life on the Edge: De negen documentaires verkiezingen. In reportages van lokaalmondi- waren te vinden in de informatieboekenkast aal en door gesprekken met diverse gasten en er stond een stukje over de documentai- werden de verkiezingen, het verleden en het res en de projectwebsite www.werelddoc. heden van El Salvador toegelicht. Op de avond nl in de algemene informatiefolder van het werden er verschillende thema’s behandeld plein, die op de beurs werd uitgedeeld. zoals een terugblik naar de oorlog, de balans 2. Beyond (y)our World: Het tijdschrift Join van de vredesakkoorden, armoede en sociale dat gemaakt wordt door deelnemers aan uitsluiting, mara’s en geweld en de toekomst het studieprogramma Beyond (y)our World, van het Latijns-Amerikaanse continent. Presen- werd aangeboden in displays en op ver- tatoren waren Frénk van der Linden en Evelien schillende plekken op het plein. Bosch. De verkiezingsavond werd afgesloten Bovendien stelde lokaalmondiaal de informa- met speeddates tussen (voormalig) activisten tiefilm samen die op het Wereldplein door- en het publiek.

34 Het programma Atlas van LLiNK zond op Radio gevangenisstraf uit vanwege poging tot moord 1 live uit vanaf de verkiezingsavond in Desmet. en lidmaatschap van een van de mara-groepen, Daarnaast maakte de Wereldomroep opna- de rivaliserende jeugdbendes die voor veel mes voor een Spaanstalig radio-programma onveiligheid en criminaliteit zorgen in het land. dat op 21 maart werd uitgezonden in Latijns- Voordat de financiële crisis uitbrak, verdiende Amerika. Arely nog gemiddeld vijf dollar per dag, nu slechts drie dollar. De voedselprijzen zijn als De videoreportages die lokaalmondiaal maakte gevolg van de crisis enorm verhoogd. Wordt er in El Salvador gaven een beeld van de ontwik- niets verdiend, dan worden er maaltijden over- kelingen in El Salvador: geslagen. Het gezin straalt echter optimisme 1. Terugblik en verzoening: met Rogelio Pon- en kracht uit en Arely en haar kinderen hebben sele, verzetspriester tijdens de oorlog, blik- met een steuntje in de rug van een partneror- ken we terug op het conflict en bespreken ganisatie van Cordaid hun leven de afgelopen we of verzoening wel mogelijk is. jaren beetje bij beetje verbeterd. Drie jaar 2. El Salvador nu: armoede en uitsluiting. In geleden woonden ze nog in een huis van golf- een sloppenwijk vertellen mensen hoe ze platen, nu hebben ze vier stenen muren en een door de huidige regering worden behan- cementen vloer. De buurtbewoners hebben zelf deld. Het neoliberale beleid heeft hen niets voor elektriciteit en schoon drinkwater gezorgd. gebracht, zeggen ze, want ze worden alleen De kinderen gaan allemaal naar school. Ook maar meer buitengesloten. als Arely wel voldoende geld verdient, wordt af 3. Geweld: lokaalmondiaal sprak met actieve en toe een maaltijd opgeofferd om geld opzij leden van de beruchte M18-gang en inter- te leggen zodat haar oudste dochter Janira viewden een gevangenisdirecteur en een volgend jaar een driejarige opleiding tot boek- jeugdrechter. houdster kan volgen. Met een diploma zou 4. De verkiezingen: op tournee met Mauricio ze een redelijk goede baan moeten kunnen Funes van het FMLN, die het opnam tegen vinden en voor extra inkomsten voor het gezin de rechtse Arena-partij die al sinds het kunnen zorgen. De internationale financiële einde van de burgeroorlog aan de macht crisis brengt echter de aspiraties van het gezin was. Ook de Arena-partij kwam aan het in gevaar: het sparen gaat steeds langzamer, woord. Funes werd op 15 maart gekozen merken ze. tot nieuwe president. Ons portret van het gezin Ramirez laat de effecten van mondiale ontwikkelingen zoals de El Salvador 2: De familie Ramirez economische crisis en stijgende voedselprijzen Het gezin Ramirez is een doorsnee gezin uit op het leven van gewone mensen zien. De film de arme, marginale zones in de hoofdstad San werd uitgezonden op een conferentie van het Salvador. Voor ontwikkelingsorganisatie Cor- Encuentro Latino Europeo, een platform voor daid maakte lokaalmondiaal een film over het beleidsanalyse en dialoog tussen Europeanen leven van de familie. en Latijns-Amerikanen, dat mede door Cordaid Het gezin bestaat uit moeder Arely, vier doch- werd georganiseerd. ters en drie zonen. De oudste zoon is bijna nooit thuis, omdat hij in Nicaragua werkt als El Salvador 3: Jongeren verdienen een kans lader van vrachtauto’s. Af en toe stuurt hij wat Voor Cordaid werd in 2009 een project gestart geld naar huis. De middelste zoon van 22 jaar over jeugdherstelrecht. lokaalmondiaal maakte zit voor de volgende 22 jaar van zijn leven een een film over het leven van jongeren in volks-

35 wijken van San Salvador. Een jongere die in toonden hun nieuwste collecties in materialen conflict met de wet is geweest, maar nu onder- als biokatoen, lyocell, soja, maïs, hennep, bam- steund wordt door Cordaid-partner Poligono boe en brandnetel. Er waren ruim 500 gasten. Don Bosco, door zijn familie, vrienden, buren Aansluitend vond de Awearness Catwalk Talk- en de jeugdrechter. De film toont hoe zijn leven show plaats, waarin onder de bevlogen leiding was vóór en nadat hij door zijn omgeving werd van Jort Kelder werden praktische punten en geholpen. Om het verschil tussen El Salvador gewetensvragen over duurzame mode aan en Nederland, wordt ook een Nederlandse de orde gesteld. Hij sprak met ontwerpers, jongere gevolgd die in aanraking is geweest inkopers, politici en andere modebewuste met de politie. sleutelfiguren. Het Awearness Fair Fashion Event is een eerste Awearness Fair Fashion stap op weg naar het bekend en bemind lokaalmondiaal was betrokken bij de Awear- maken van fair fashion bij een grote groep ness Fair Fashion Show die op 28 juni 2009 consumenten, ontwerpers en retailers. De over- werd gehouden tijdens de derde Arnhem Mode heid heeft hierbij een stimulerende rol. Wilma Biënnale. Het Awearness Fair Fashion Event is Mulder en Jeannette Ooink, initiatiefnemers een zelfstandig onderdeel van Arnhem Mode van het event, kondigden aan door te gaan met Biënnale. De Mode Biënnale in Arnhem is in meer Awearness events. vier jaar uitgegroeid tot een groot, toonaange- vend mode-event. Het maakt zowel het brede Both ENDS publiek als de vakwereld op een inspirerende In samenwerking met Both ENDS heeft lo- manier bewust van de culturele, maatschappe- kaalmondiaal in aanloop naar de klimaattop lijke, economische en kunstzinnige impact van in Kopenhagen twee films gemaakt over de modevormgeving. gevolgen van het investeringsbeleid van de De derde Arnhem Mode Biënnale vond plaats Europese Investeringsbank voor het milieu in van 5 juni tot en met 5 juli 2009 in de bin- ontwikkelingslanden: nenstad van Arnhem. Het nieuwe, zelfstandige onderdeel van Awearness Fair Fashion Event – Brazilië: In 2003 investeerde de Europese vraagt de aandacht voor fair fashion ofwel eer- Investeringsbank 110 miljoen dollar in Veracel. lijke kleding. Fair Fashion is mode die in haar Dit bedrijf bouwde in 1992 een papierpulp- (internationale) productie- en handelsketen fabriek en legde eucalyptusplantages aan zorg draagt voor goede sociaal-economische nabij het stadje Eunapolis in het noorden van werkomstandigheden, en milieubelastingen Brazilië. De komst van de fabriek zou voor tot een minimum tracht te verlagen. Met het veel werkgelegenheid zorgen en de regio een Awearness Fair Fashion Event wordt op een economische impuls geven. Sinds de komst aansprekende manier aandacht besteed aan de van de fabriek trekken lokale boeren en actie- diverse aspecten van eerlijke kleding. voerders echter aan de noodklok. Volgens hen Prêt-à-porter, couture en designkleding met heeft de komst van Veracel een vernietigend respect voor mens en milieu gaven de catwalk effect op de regio. Negentig procent van de in de Eusebiuskerk een duurzaam signatuur tij- landbouwgrond van de gemeente Eunapolis dens de flitsende Awearness Fair Fashion Show. bestaat inmiddels uit eucalyptusplantages. An- Lokaalmondiaal maakte hierbij de videoclips. dere landbouw wordt er nog maar nauwelijks Ontwerpers als Rianne de Witte, Brennels, Van bedreven. Talloze boeren hebben hun land aan Markoviec, Marlon Borgschot en Studio Jux Veracel moeten verkopen en wonen nu, vaak

36 werkeloos, in de buitenwijken van Eunapolis, meest vervuilende industrie ter wereld. Bij waar drugsgebruik en zware criminaliteit aan transport en afvalverwerking wordt veel CO2 de orde van de dag zijn. uitgestoten en ook op lokaal niveau heeft De pulp- en papierindustrie is de op vier na de industrie een grote impact op het milieu.

De Grote Ontwikkelingsquiz Africa Interactive), Hans Bruning (voormalig De Grote Ontwikkelingsquiz is een samen- Internationaal Programma Directeur ICCO). werkingsverband tussen LUX, het Centrum Aan de eerste ronde deden alle deelnemers voor Internationale Ontwikkelingsvraagstuk- mee, aan de tweede de vier beste van beide ken (CIDIN) van de Radboud Universiteit groepen en in de derde ronde streden de Nijmegen en lokaalmondiaal. LUX verzorgt laatste twee overgebleven kandidaten tegen de coördinatie, de locatie en de productie elkaar. Madeleen Helmer, directeur van het op de dag zelf. Quizmaster Lau Schulpen, Rode Kruis Klimaatcentrum, bleek in de verbonden aan het CIDIN, is samen met ﬁnale te sterk voor Jan Willem van Rooij, lokaalmondiaal verantwoordelijk voor de student ontwikkelingsstudies uit Utrecht. quizvragen. Ook verzorgt lokaalmondiaal De jury bestond uit Peter Konijn van Cordaid het bijbehorende beeldmateriaal. In eerdere (winnaar van 2008) en professor Ruerd jaren was er een samenwerking met de Ruben, hoogleraar ontwikkelingssamenwer- Volkskrant, maar wegens bezuinigingen is king aan de Radboud Universiteit. Stefan deze beëindigd. Dit jaar verzorgde Global Vil- Verwer las een kritische column voor over lage Media een publicatie in dagblad Metro de ‘klimaathype’ en de positie van ontwik- en op de website OneWorld.nl. kelingsorganisaties hierin. Ook het publiek Op zondagmiddag 29 november 2009 vond nam deel aan het programma. Bij de entree de vijfde editie van De Grote Ontwikkelings- kreeg het een formulier uitgereikt, waarop quiz in het Nijmeegse LUX plaats. Vanwege de antwoorden voor de publieksronde de klimaattop in Kopenhagen stond de quiz aangekruist konden worden. Er waren twee in het teken van ontwikkelingssamenwerking winnaars, die beiden een abonnement op en klimaatverandering. Tien winnaars van Vice Versa wonnen. de voorronde in Metro namen het op tegen De Grote Ontwikkelingsquiz heeft als doel tien professionals uit de ontwikkelingssector, burgers te betrekken bij thema’s rondom de zogenoemde BNO-ers ofwel ‘Bekende ontwikkelingssamenwerking. Daarom wordt Nederlanders op het gebied van Ontwik- gebruik gemaakt van een luchtige opzet van kelingssamenwerking’: Donald Pols (hoofd het programma en de bekendheid van de klimaat Wereld Natuur Fonds), Madeleen BNO-ers. Tijdens de voorbereiding bleek het Helmer (directeur Rode Kruis klimaatcen- lastiger dan in voorgaande jaren om ‘grote trum), Maarten Sitvast (NCDO), Elsa van de namen’ te trekken, waarschijnlijk omdat veel Loo (VN jongerenvertegenwoordiger), Joost van hen al een keer aan de Quiz hebben Broeren (Plakkies slippers), Ama van Dantzig deelgenomen. Dit was jammer, omdat zij (Move Your World), Chris van Assen (ambas- mede de grootte van de opkomst bepalen. sadeur Fair Climate), Michaela Hogenboom Die viel ons met 70 personen dan ook tegen. (VN-jongerenvertegenwoordiger duurzaamheid), Peter Vlam (journalist en oprichter

37 Hier graag een streamer

Door de eucalyptusbomen drogen bovendien ven artikelen in de media (o.a. in IS en bij de waterbronnen van boeren op. In de ﬁlm Sargasso en Verspers). André van der Stouwe komen een boer, een openbaar aanklager, een was bovendien te gast bij het radio-programma actievoerder en een fabrieksvertegenwoordiger OBA live om over de papierpulpfabriek in Brazi- aan het woord. lië te vertellen.

– Oeganda: In Oeganda wordt gebouwd aan 3eHELFT de Bujagali-dam in de Nijl, een stuwdam die De 3eHELFT, een initiatief van NCDO, wil een een deel van de Oegandese bevolking van platform bieden aan Nederlandse sportor- stroom moet gaan voorzien. De Europese ganisaties, bedrijven, media en overheids- Investeringsbank heeft in de bouw van deze vertegenwoordigers om effectiever te gaan dam geïnvesteerd, maar er is geen rekening samenwerken op het gebied van sport en gehouden met het dalende waterpeil van het ontwikkelingssamenwerking. Gebruikmakend Victoriameer, waarvan de dam afhankelijk is. van de publiciteit rondom het WK in 2010 Hierdoor is het maar de vraag of de dam ooit wil de 3eHELFT een bijdrage leveren aan de de beloofde hoeveelheid stroom van 250 me- ontwikkeling van Zuid-Afrika. lokaalmondiaal gawatt kan leveren en of de stroom niet veel te verzorgde de eindredactie van de teksten op duur wordt voor de bevolking. In de reportage www.3ehelft.org en plaatste wekelijks relevante komen verschillende mensen aan het woord: nieuwsberichten en achtergrondverhalen op de de lokale bevolking, een milieudeskundige, een site. In 2010 wordt de samenwerking voortge- parlementslid en een wetenschapper. zet.

De korte versies van beide ﬁlms zijn vertoond Afgewezen of gestopte projecten op een door Both ENDS georganiseerd poli- In juli 2009 is er in het bredere kader van The tiek café op 20 november in Den Haag, in de Road to Twenty Ten samen met RTV Rijn- aanwezigheid van internationale experts en mond een subsidieaanvraag ingediend bij het Europese beleidsmakers. Verder zijn de ﬁlms Mediafonds voor de productie van vier voet- verspreid via internet en verschenen geschre- baldocumentaires. Deze aanvraag is helaas

38 niet goedgekeurd. Na veel voorbereidend werk is eveneens besloten niet verder te gaan met het project de Game of Hope. Er bleken vanuit de betrokken partijen te veel verschillende verwachtingen te bestaan over het project en de uitvoering ervan.

Website lokaalmondiaal Op de website van lokaalmondiaal www. lokaalmondiaal.net telde afgelopen jaar 71161 unieke bezoekers. Onze digitale nieuwsbrief houdt geïnteresseerden op de hoogte van de nieuwste reportages en ontwikkelingen. Op de website zijn alle reportages en aﬂeveringen van onze tv-programma’s terug te zien. Er is ruimte voor weblogs waarin staﬂeden vertellen over hun ervaringen op reis, nieuwsberichten over nieuwe ontwikkelingen en producties, een agenda met een overzicht van evenementen op het gebied van journalistiek en internationale samenwerking, een thematisch overzicht van de Niet in het Nieuws-items en pagina’s voor diverse projecten. Zo is er een apart gedeelte voor Beyond (y)our World, waar artikelen van Join en extra videoreportages worden geplaatst en waar studenten weblogs bijhouden tijdens hun reis.

39 40 41 7 Producties in opdracht

Regelmatig maakt lokaalmondi- In 2009 heeft lokaalmondiaal een duidelijker aal in opdracht van andere maat- scheiding aangebracht tussen (niet-journalistie- schappelijke organisaties infor- ke) projecten in opdracht en andere projecten die we uit eigen initiatief ondernemen. We wil- matieve films en documentaires. len onze journalistieke integriteit immers niet Deze producties over uiteen- door opdrachtproducties ondermijnen. Deze lopende onderwerpen worden laatste zijn echter wel noodzakelijk voor de vertoond via internet en bij voor- financiering van de organisatie en hebben vaak lichtingscampagnes, conferenties ook sterke raakvlakken met onze ideële inslag. en debatten. Wereldwinkels In februari 2009 heeft lokaalmondiaal voor de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en Hivos het laatste deel van een serie van vier films afgerond. Deze vierde film gaat over het klimaat. Wereldwinkels proberen klimaatneu- traal te worden en steunen ook het klimaat- fonds van Hivos, dat ondernemers in ontwikkelingslanden stimuleert om klimaatvriendelijk te produceren. Aan de hand van voorbeelden in Nederland en Indonesië laat de film zien hoe dit in zijn werk gaat. Alle vier de films worden in-store gebruikt in de Wereldwinkels en vertoond tijdens activiteiten van de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en Hivos.

Young Leaders for Nature Op 17 januari werd in het hoofdkantoor van Capgemini in Utrecht het tweede Young Lea- ders for Nature Forum gehouden. Tijdens dit forum, een initiatief van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN), gaan

42 zogenoemde young professsionals van grote de wederopbouw van hun land. Vanwege de Nederlandse bedrijven in gesprek met hun di- regering van president Robert Mugabe krijgt recteuren, bestuursvoorzitters of CSR-managers Zimbabwe echter geen ontwikkelingshulp van om duurzame bedrijfsvoering te stimuleren. lo- de Nederlandse staat. Op uitnodiging van het kaalmondiaal maakte net als in 2008 van deze Nederlands Instituut voor Meerpartijendemo- dag een registratie, die op internet is vertoond. cratie (NIMD) kwamen Ncube en Mangoma naar Nederland om te praten met politici en De Woonbonuskaart van Vivare hulpverleners. In de wedstrijd ‘De Uitdaging’ kunnen bewo- lokaalmondiaal interviewde het duo en volgde ners en medewerkers van woningcorporaties ze tijdens de Afrikadag in Den Haag. Hier gin- en gemeenten kansrijke ideeën voor verbete- gen beide ministers met PvdA-partijvoorzitter ring van hun wijk indienen. Woningcorporatie Liliane Ploumen, CDA-kamerlid Henk Jan Ormel Vivare zond de ‘Woonbonuskaart’ in: gedrag en het publiek een fel debat aan over de vraag dat bijdraagt aan een leefbare omgeving wordt of Nederland budgetsteun moet verlenen aan beloond met middelen die de leefbaarheid Zimbabwe. De reportage is op internet ver- nogmaals versterken. lokaalmondiaal maakte toond en wordt door NIMD voor interne en een korte film waarin we op een ludieke externe doeleinden gebruikt. manier in beeld brachten hoe de Woonbonus- kaart werkt. We volgden buurtwachter Piet een Groene Sint Journaal dagje op zijn bakfiets. Deze film werd vertoond In december oogstte Oxfam Novib veel succes tijdens de finale van ‘De Uitdaging’, waar Vivare met de Groene Sint-campagne. Deze groene haar idee presenteerde. kindervriend bond de strijd aan met de 19 miljoen foute chocoladeletters die jaarlijks in Music in Me Nederland worden verkocht. lokaalmondiaal Niekie Kleintjens en Alessio Cuomo gingen maakte vier afleveringen van het Groene Sint voor lokaalmondiaal op reis naar Libanon en Journaal. Daarin deed Jerrymie Marcus verslag Syrië om een film te maken voor de organisatie van de publieksacties die de Groene Sint en Music in Me. Ze filmden in Palestijnse vluchte- zijn helpers, bijvoorbeeld de Stoere Vrouwen, lingenkampen hoe kinderen door middel van uitvoerden in verschillende steden in Neder- muziek vrolijker worden en weer hoop krijgen land. op een beter leven, vrede en verbroedering. De campagne resulteerde in beloftes van grote De film werd vertoond tijdens de landelijke winkelketens Kruidvat, Albert Heijn, V&D en inzamelingsactie van muziekinstrumenten voor Jamin om binnen enkele jaren alleen nog maar het Midden-Oosten op 28 november. De ope- eerlijke chocoladeletters te verkopen. Hema en ning vond plaats in Amsterdam, waar de film Lidl beloofden vanaf 2010 eerlijke letters in hun werd bekeken in het bijzijn van burgemeester assortiment te zullen opnemen. Job Cohen, die zijn eigen viool inleverde. Eerlijke Bankwijzer Zimbabwaanse ministers in Nederland Op 22 januari werd in de Munt in Utrecht de In april waren de Zimbabwaanse ministers Eerlijke Bankwijzer gelanceerd. Op deze web- Welshman Ncube (Industrie en Handel) en site, een initiatief van Amnesty International, Elton Mangoma (Economische Zaken en FNV, Milieudefensie en Oxfam Novib, kunnen Investeringen) in Nederland. Ze werken aan de mensen kijken hoe laag of hoog hun bank terugkeer van de democratie in Zimbabwe en scoort wat betreft maatschappelijk verantwoord

43 Hier graag een streamer

ondernemen. lokaalmondiaal nam voor de Renovatiefilm Vivare lancering een videoboodschap van voormalig In opdracht van Vivare maakte lokaalmondiaal minister van Financiën Wouter Bos. een registratie van de renovatie van de Jan van Riebeeckweg in het Gelderse Oosterbeek. lo- Onderwijscampagne Oxfam Novib kaalmondiaal interviewde bewoners en filmde Voor een publiek van tientallen schoolkrantre- de bouwvakkers tijdens het werk. De film dacteuren lanceerde ontwikkelingsorganisatie wordt gebruikt als voorlichtingsmateriaal voor Oxfam Novib haar onderwijscampagne. lokaal- bewoners bij nieuwe projecten van Vivare. mondiaal maakte een videoregistratie van de lancering in het Haagse café Dudok. Oxfam Protestactie ING van Oxfam Novib Novib-directeur Farah Karimi, zangeres Lilian Zes grote Nederlandse banken investeren nog Vieira van Zuco 103, de Malinese Kady Baby en altijd in foute wapenbedrijven. ING maakt zich Tweede-Kamerleden Boris van der Ham (D66), hieraan het meest schuldig, blijkt uit een in juli Jasper van Dijk (SP) en Chantal Gill’ard (PvdA) verschenen rapport van de Eerlijke Bankwijzer gaven hun visie op onderwijs en haalden dat aan ING werd gepresenteerd. Verkleed herinneringen op aan hun eigen schooltijd. De in oranje leeuwenpak en met een zes meter presentatie was in handen van Paula Udondek. lange vuurpijl overhandigde Oxfam Novib- directeur Farah Karimi het rapport aan de ING. Vliegerpost voor Afghanistan lokaalmondiaal was erbij en legde de ludieke Op het strand van Scheveningen lieten in actie vast op film. maart, een dag voor de Internationale Confe- rentie over Afghanistan, ruim honderd mensen een vlieger op. Aan de vlieger bonden ze een boodschap aan de deelnemers van de Afgha- nistan-top in Den Haag. lokaalmondiaal filmde de actie op het strand in opdracht van Oxfam Novib.

44 45 46 47 8 Optredens in de media

lokaalmondiaal voorziet de ont- Onze redacteuren treden steeds vaker op als wikkelingssector gevraagd en deskundigen in panels, als discussieleider ongevraagd van adviezen. Door of spreker bij debatten en evenementen, of bijvoorbeeld als trainer van jongeren die naar als journalist in ontwikkelings- ontwikkelingslanden gaan. Ook worden me- landen te werken en de sector als dewerkers van lokaalmondiaal in toenemende trendwatcher te volgen, vormen mate gevraagd om als deskundigen op het we onze onafhankelijke mening terrein van ontwikkelingsamenwerking, eerlijke over de mogelijkheden en onmo- handel en globalisering hun mening te geven in de media. gelijkheden van ontwikkelingssamenwerking. Stefan Verwer breekt een lans voor LLiNK Met Arthur van Mansvelt publiceerde lokaalmondiaal-directeur Stefan Verwer op 28 februari 2009 een opiniestuk in Trouw om minister Plasterk aanspoorden om omroep LLiNK een tweede kans te geven. De beide leden van de ledenraad van LLiNK ontkenden de problemen van LLiNK niet, maar stelden dat er met de aanstelling van een nieuwe Raad van Toezicht schoon schip was gemaakt, en benadrukten het belang van LLiNK: ‘Nog steeds is er in de media te weinig ruimte voor goed gedocumen- teerde programma’s over vergeten conﬂicten, schending van mensenrechten, uitputting van natuurlijke hulpbronnen en vernietiging van de voor mens en dier zo belangrijke natuur en ecosystemen. LLiNK slaagt erin met toegankelijke programma’s de relatie tussen ons dagelijks handelen en dergelijke misstanden te tonen en op een positieve manier ook alternatieven aan te dragen.’ Verwer en Van Mansvelt stelden

48 dat er behoefte is aan een omroep die dit teld ‘Standpunt Afrika’. Gasten waren onder soort onderwerpen op de televisie brengt. Hun anderen NOS-correspondent Bram Vermeulen, stelling werd bevestigd door het feit dat LLiNK schrijfster Renske de Greef, en de Zimbab- de benodigde 150.000 leden ruimschoots be- waanse ministers Welshman Ncube en Elton haalde. Desondanks besloot minister Plasterk Mangoma. De presentatie was in handen van de zendmachtiging van de omroep na 2010 Evelien Bos (NCRV) en Marten Blankesteijn niet te verlengen. (hoofdredacteur Join). Ook werden in de medialounge gedurende de hele dag reportages VRT radio van lokaalmondiaal vertoond. In maart, vlak voor de verkiezingsavond over El Salvador in Desmet, was Marc Broere te gast BNR Nieuwsradio over Afrikaans voetbal op de VRT radio. Hij gaf een analyse van de po- Op dinsdagochtend 2 juni sprak Stefan Verwer litieke situatie in het land en blikte vooruit op op BNR Nieuwsradio over Afrikaans voetbal de verkiezingen. Het gesprek werd opgenomen en The Road to Twenty Ten. Verwer kreeg in de studio van RTV Gelderland. uitgebreid de kans vooruit te blikken het WK in Zuid-Afrika. Thomas Hurkxkens in ‘BNN Today’ In het programma BNN Today op Radio 1 Thomas Hurkxkens in ‘Met Het Oog Op vertelde lokaalmondiaal-redacteur Thomas Morgen’ Hurkxkens op 16 maart over de mara’s ofwel Thomas Hurkxkens was op vrijdagavond 27 juni jeugdbendes in El Salvador. Het land had net te gast in het radioprogramma Met Het Oog een nieuwe president gekozen, maar of die Op Morgen op Radio 1. Hij vertelde over de ook iets aan het geweld zou kunnen doen? ‘voetbaloorlog’ tussen El Salvador en Honduras, In november was Thomas Hurkxkens weer te die precies veertig jaar geleden uitbrak. In El gast in BNN Today. Deze keer vertelde hij over Salvador maakte Hurkxkens een reportage over zijn bezoek aan een volkswijk in San Salva- Mauricio ‘Pipo’ Rodriguez. Deze voormalige dor, waar een ex-lid van een jeugdbende met spits van het El Salvadoraanse elftal maakte steun van familie, vrienden en een lokale ngo op 27 juni 1969 het winnende doelpunt in de zijn verleden voorgoed achter zich probeert te WK-kwaliﬁcatiewedstrijd tegen Honduras, die laten. leidde tot de legendarische voetbalvete tussen beide landen. Talkshow Het Gesprek over Twenty Ten Vrijdag 17 april stond Twenty Ten centraal in Nacht van de Vrede het programma Een Goede Wereld.tv van Het In de nacht van 21 op 22 september werd in Gesprek. Stefan Verwer werd over het project de Amsterdamse Odeon de Nacht van de Vrede geïnterviewd. Een Goede Wereld.tv is een talk- gevierd. Een van de onderdelen was een video- show onder leiding van Elsemieke Havenga- competitie van Nederland P (een initiatief van Hillen. de NCRV). André van der Stouwe zat namens lokaalmondiaal in de jury. Deelnemers kregen Afrikadag de opdracht een video te maken met als thema Tijdens de Afrikadag in de Haagse Hogeschool ‘vredevechters’. De winnaar van de wedstrijd, op zaterdag 25 april organiseerde lokaalmon- DeWereldRedden.nl, kreeg die avond 20 minu- diaal in samenwerking met Mambapoint, Vice ten de tijd om Jan Pronk te interviewen. Versa en IS de drukbezochte talkshow geti-

49 Dromen voor altijd Algerije af. Het werd in Caïro 2-0, waardoor Voor het boek Dromen voor altijd zijn 45 Ne- beide landen zelfs in doelsaldo gelijk eindigen. derlanders geïnterviewd over wat zij doen voor Daarom moesten beide teams nogmaals tegen een betere wereld. Stefan Verwer, directeur elkaar spelen. De wedstrijd leidde tot geweld- van lokaalmondiaal, is een van hen. Hij spreekt dadige confrontaties tussen Algerijnse en openhartig over zijn inspiratie om voor lokaal- Egyptische supporters en eindigde in een 1-0 mondiaal te werken en over hoe hij denkt dat overwinning voor Algerije. zijn werk bijdraagt aan een betere wereld. Op 6 november werd het boek gepresenteerd. In debat over de klimaathype De samenstellers Asceline Groot en Sanne Juist ontwikkelingslanden lijden onder de Vroom werkten met dit project zelf aan het klimaatcrisis, zeggen ontwikkelingsorganisa- realiseren van een droom. ties. Er moet veel geld naartoe, heel veel geld. Stap 1: het interviewen van 45 inspiratiebron- Milieuminister Cramer heeft het zelfs over 100 nen – gerealiseerd. miljard euro per jaar vanaf 2020. Maar waarom Stap 2: anderen enthousiasmeren om daarvan hebben hulporganisaties het nu pas over kli- belangeloos een boek te maken – gerealiseerd. maat? Stefan Verwer van lokaalmondiaal vindt Stap 3: met dit boek zo veel mogelijk mensen dat veel van hen meeliften op een hype. Naar inspireren om een bijdrage te leveren aan de aanleiding van zijn blog op www.sargasso.nl wereld. werd hij op zondag 6 december uitgenodigd Stap 4: met de opbrengst van het boek zo veel om in het LLiNK-radioprogramma Atlas in mogelijk projecten van stichting Timu Kota debat te gaan met Jack van Ham van ICCO en realiseren. oud-GroenLinks-kamerlid Wijnand Duijvendak. Beide heren waren het eens met de Verwers André van der Stouwe in OBA Live analyse, al tekende Jack van Ham aan dat ICCO In aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen zich al jaren inzet voor het klimaat. Duijvendak besteedde LLiNK in het radioprogramma OBA benadrukte juist ook heel blij te zijn met de Live tijdens de maand november aandacht aan aandacht voor de klimaatproblematiek. de concrete gevolgen van klimaatverandering. André van der Stouwe was op woensdag 18 Stefan Verwer op BNR over de zin van ‘seri- november te gast om te vertellen over de film ous requests’ die lokaalmondiaal maakte in Bahia, Noord- De 3FM-actie Serious Request bracht 1.740.302 Brazilië. Deze film toont de desastreuze gevol- euro op ten behoeve van de strijd tegen ma- gen van een papierpulpfabriek (deels gefinan- laria. Steden als Nijmegen, Haarlem en Leiden cierd door de Europese Investeringsbank) voor staan in de rij om het Glazen Huis van 3FM dit het milieu en de bevolking. jaar binnen hun gemeentegrenzen te krijgen. Naast steun voor het goede doel levert het huis Stefan Verwer in Villa VPRO veel geld op voor de stad en is het goed voor Op 18 november was Stefan Verwer te gast in het imago. Citymarketing dus! het programma illa VPRO op Radio 1. Verwer Reden voor BNR Nieuwsradio om het op 23 was net terug van een reis naar Afrika en werd december te hebben over de zin en de onzin bevraagd over het tumult rond de WK-kwalifi- van grote inzamelingsacties zoals Serious catiewedstrijd tussen Egypte en Algerije. Egypte Request. Kathleen Ferrier (CDA-woordvoerder dwong op de laatste wedstrijddag van het WK- voor ontwikkelingssamenwerking) en Stefan kwalificatietoernooi een beslissingsduel tegen Verwer gingen met elkaar in debat. Ze waren

50 het erover eens dat het doel van de actie, malariabestrijding, van enorm groot belang is. Verwer wees echter wel op de betrekkelijkheid van dit soort acties, aangezien ontwikkelingslanden zelf in staat zouden moeten zijn in hun gezondheidszorg te investeren. Eerlijke handel en goed bestuur zijn hiervoor onontbeerlijke voorwaarden.

51 52 53 9 Tv-programma’s

In 2009 heeft lokaalmondiaal RTV op Reis geen nieuwe televisieprogram- RTV op Reis gaat over alledaagse dingen op ma’s gemaakt. Wel heeft de onalledaagse plekken. De hoofdpersonen zijn ‘gewone’ mensen met wie Nederlandse regionale zender brabant10 de in kijkers zich kunnen identificeren: een boer, een 2008 geproduceerde afleveringen verpleegster, een burgemeester, een student van RTV op Reis en Jouw Milieu of een fabrieksarbeider. RTV op Reis toont de op de Buis (met aansluitend Jouw realiteit in ontwikkelingslanden door middel Ideaal op de Buis) uitgezonden. van herkenbare situaties – de problemen, maar ook het optimisme, de kracht en het geluk. De afleveringen zijn ook nog op Om RTV Op Reis voor de regionale kijker nog www.lokaalmondiaal.net te zien. herkenbaarder te maken, werd het programma gepresenteerd vanuit de regio, op locaties die aansloten bij de afleveringen. Zo werd de aflevering over de melkfabriek in het Tanza- niaanse Tanga vanuit een melkveehouderij in het Nederlandse Arnemuiden gepresenteerd. De presentatie was in handen van Georgina Kwakye.

De complete serie van RTV op Reis is van maart tot en met mei 2009 te zien geweest op de regionale zender brabant10.

Jouw Milieu op de Buis Klimaatverandering is een hot item en de discussie over het milieu lijkt levendiger dan ooit. Toch lijkt in die discussie één onderwerp ondanks zijn grote relevantie een ondergescho- ven kindje te worden, namelijk natuurbeleid en het verlies aan biodiversiteit. Dat is betreurens- waardig, want het behouden van de biodiversi-

54 We ﬁlmen ‘gewone’ mensen met wie Nederlandse kijkers zich kunnen identiﬁceren

teit speelt een belangrijke rol bij het tegengaan programma werd gepresenteerd door Mirjam van klimaatverandering. Vossen, auteur van het boek Eerste hulp bij lokaalmondiaal pakte deze door andere media ontwikkelingswerk. Elke aﬂevering gaf zij prakti- gemiste kans en gaf in de serie Jouw Milieu op sche tips voor de Nederlandse doe-het-zelver. de Buis inzicht in de omvang van de problematiek en de relatie tussen klimaatverandering, Jouw Ideaal op de Buis werd aansluitend op milieuvervuiling, verlies aan biodiversiteit en Jouw Milieu op de Buis uitgezonden op bra- armoede. En het programma ging verder: het bant10. gaf eenvoudige praktische tips, zodat kijkers hun milieuvriendelijke voornemens meteen in de praktijk konden brengen. Jouw Milieu op de Buis was het eerste tv-programma van lokaalmondiaal waaraan omroep LLiNK bijdroeg. Tijdens elke aﬂevering werd door Georgina Kwakye overgeschakeld naar presentator Bas Westerweel, die vanuit de studio van LLiNK een originele tip presenteerde.

De complete serie van Jouw Milieu op de Buis is van mei tot en met augustus 2009 te zien geweest op brabant10.

Jouw Ideaal op de Buis Niet alleen in Nederland, maar natuurlijk ook in ontwikkelingslanden zelf werken mensen aan een betere toekomst voor hun land. Jouw Ideaal op de Buis draaide om die wereldverbe- teraars aan de andere kant van de wereld. Het

55 56 57 10 Organisatie en bestuur

2009 was een zeer productief jaar voor lokaalmondiaal. We hebben meer projecten uitgevoerd dan in voorgaande jaren, en ook de omvang van de afzonderlijke projecten is toegenomen. Door de groei van de projecten groeide de behoefte aan interne organisatie- veranderingen. Met de invoering van een nieuw ﬁnancieel systeem en het aantrekken van een hoofd productie en bedrijfsvoering is in 2009 een goede start gemaakt voor de verdere professionalisering van onze organisatie.

58 Wie is lokaalmondiaal? In 2009 bestond de staf van lokaalmondiaal uit de volgende personen:

Directeur: Stefan Verwer Hoofdredacteur: Marc Broere Chef-redacteur Join: Marten Blankesteijn Redacteuren: Thomas Hurkxkens André van der Stouwe Marusja Aangeenburg Camera/montage: Michel Lenaerts Hoofd productie en bedrijfsvoering: Conny Habraken (vanaf 1 juni 2009) Projectcoördinator Beyond (y)our World: Mirjam Wulff Producenten: Niekie Kleintjens Johanna de Ruijter (tot 31 augustus 2009) Maaike Veltman (sinds 1 maart 2009) Laura Fontein (van 1 april tot 30 september 2009) Roos Pit (van 1 oktober tot 31 december 2009) Administratief medewerkster: Heleen Nurja

Naast de vaste staf waren in 2009 een aantal Bestuur freelancers op projectbasis aan lokaalmondiaal In 2009 bestond het bestuur uit de volgende verbonden: Evelijne Bruning (hoofdredactie personen: Vice Versa), Peter Vermaas en Sanne de Boer (eindredactie Vice Versa), Arnold Pan- Tony van der Meulen (voorzitter sinds oktober nenborg (redactie website Roadto2010), Jaap 2008) was hoofdredacteur van het Brabants Meijers (redactie website 1komma4miljard), Dagblad en het opinietijdschrift De Tijd. Hij kan Margo Vlamings (grafische vormgeving van bogen op een lange journalistieke loopbaan in verschillende projecten), Inez Heeremans de dagblad- en tijdschriftenjournalistiek. Op be- (communicatie en marketing van Twenty Ten), stuurlijk vlak was hij onder meer vice-voorzitter Ardy Heijnekamp (ontwikkeling website Road- van het Genootschap van Hoofdredacteuren. to2010) en Alessio Cuomo (regie en montage Tony van der Meulen schrijft onder meer voor van het project Music in Me). Alfred Heitink ver- het Brabants Dagblad, de Volkskrant en Inter- zorgde ook in 2009 het netwerkbeheer van lo- mediair. In 2009 verscheen van hem het boek kaalmondiaal. Voor fiscaal en financieel advies Het leed dat winkelen heet. schakelden we het accountantskantoor Maters van der Net in, dat ook verantwoordelijk is voor Jaap Spreeuwenberg (bestuurslid sinds okto- de jaarlijkse accountantscontrole. Bovendien ber 2008) is oprichter en creatief directeur van werd met NMA ICT Solutions gewerkt aan de Coolpolitics. Coolpolitics organiseert projecten introductie van een nieuw financieel systeem. over politiek, maatschappij, kunst en weten-

59 schap: van debatten tot televisieprogramma’s, werkvloer. Ook vergaderde het bestuur één van magazines tot ﬁlmfestivals. keer met de staf.

Hong Tong Wu (penningmeester sinds 2006) Het bestuurslidmaatschap van lokaalmondiaal is actuarieel consultant bij Wu CFO en docent is onbetaald. Wel kunnen bestuursleden een aan de European Actuarial Academy. Hong vergoeding ontvangen ter compensatie van de Tong Wu is secretaris van de Organisatie van reiskosten en overige kosten die zij maken voor Lokale Omroepen in Nederland, penning- de uitvoering van bestuurstaken. meester van Mira Media en voorzitter van de Stichting Chinese Radio Amsterdam. Het vergaderschema van het bestuur is vastgelegd in het huishoudelijk reglement. Het Monique Lempers (secretaris sinds 2007) bestuur neemt jaarlijks de aanbevelingen uit de werkt bij PricewaterhouseCoopers als adviseur Code Cultural Governance door. Aan de hand duurzaam ondernemen. Haar specialisaties zijn van deze aanbevelingen voor goed, verant- verantwoord ketenbeheer, duurzaam inkopen woord en transparant bestuur en toezicht in de en ontwikkelingssamenwerking. Voorheen culturele sector kijkt het bestuur kritisch naar werkte Monique Lempers onder meer bij zijn eigen werkwijze. onderzoeksbureau SOMO en bij Hivos, waar zij onder andere de Stop Kinderarbeid-campagne Stageplaatsen coördineerde. Ze voltooide haar postdoctorale Elk jaar biedt lokaalmondiaal ruimte aan opleiding ontwikkelingsstudies in 2001 en jongeren die werkervaring willen opdoen op heeft drie jaar werkervaring in Latijns-Ameri- het gebied van journalistiek. Het kan hierbij kaanse landen, waaronder Ecuador, Guatemala gaan om werkzaamheden op het gebied van en Puerto Rico. redactie, camera/montage, productie of communicatie. lokaalmondiaal heeft ook zelf baat Giovanni Massaro (bestuurslid sinds 2006) bij het binden van jonge mensen aan haar is programmamanager bij Mira Media, ken- stichting. Zij brengen vaak nieuwe ideeën mee niscentrum op het gebied van media en de en kunnen een frisse blik op de organisatie multiculturele samenleving. Eerder werkte hij werpen. Het is de afgelopen jaren regelmatig als programmamanager bij het instituut voor voorgekomen dat een stagiair aan het eind van multiculturele ontwikkeling FORUM, bij Het zijn of haar periode een werknemerscontract Nederlands Centrum Buitenlanders en het Ne- kreeg aangeboden. derlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum. Ook volgde hij een opleiding tot videoprogramma- In 2009 werkten er 11 stagiairs bij lokaalmon- maker en maakte hij bijdragen voor Migranten diaal. Aafke Viëtor, Katinka Schippers, Roos Pit, Televisie Amsterdam (nu Multiculturele Televi- Jerrymie Marcus, Martjan Kuit, Kars ter Avest en sie Nederland). Hanneke Schottert liepen stage op de redactie. Katinka Schippers en Hanneke Schottert werk- In 2009 kwam het bestuur vijf keer bijeen. Er ten voor Vice Versa. Jerrymie Marcus, Martjan werd aandacht besteed aan de jaarplanning, de Kuit en Kars ter Avest werkten vooral aan het jaarrekening en het jaarverslag. Via de kwar- project Twenty Ten, en Aafke Viëtor en Roos taalverslagen van de directie werd het bestuur Pit hielden zich met name met Beyond (y)our geïnformeerd over de stand van zaken op de World bezig.

60 Onze stagiairs brengen nieuwe ideeën mee en werpen een frisse blik op de organisatie

Shivan Tahir deed bij ons stage op het vlak van LLiNK, die vier keer per jaar vergadert. Beide camera/montage en heeft aan verschillende nevenfuncties zijn onbetaald. lokaalmondiaal-projecten gewerkt. Maaike Veltman en Annelie Pellikaan hebben een Samenwerkingsverbanden met andere orga- stage afgerond op het gebied van productie en nisaties communicatie. Zij werkten aan de projecten De programma’s van lokaalmondiaal worden Beyond (y)our World, El Salvador en Life on mogelijk gemaakt door samenwerking met the Edge. Ten slotte besteedde Laura ten Barge diverse partnerorganisaties. Onze samenwer- haar stageperiode bij lokaalmondiaal aan de kingsverbanden hebben verschillende vormen. communicatie binnen het project Beyond (y) Op ﬁnancieel gebied werkte lokaalmondiaal in our World. 2009 onder andere samen met NCDO, ICCO, Verder bood lokaalmondiaal aan Peter Reimink Hivos, Oxfam Novib, Stichting DOEN, Cordaid in 2009 een werkervaringsplek aan. Peter Rei- en het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimte- mink heeft onder andere werkervaring opge- lijke Ordening en Milieu. daan op de redactie van Niet in het Nieuws. Binnen het Twenty Ten-project werkten we met veel plezier samen met World Press Photo, Free Nevenfuncties van de directie Voice, Africa Media Online, KIT Publishers en De directie van lokaalmondiaal wordt sinds het Tropenmuseum. 2004 gevormd door Stefan Verwer. In 2008 had In het kader van Beyond (y)our World werkte hij veertig uur per week beschikbaar ter uitvoe- lokaalmondiaal intensief samen met de jour- ring van zijn taak. nalistieke opleidingen van de School voor Jour- Sinds augustus 2004 is Stefan Verwer op nalistiek in Utrecht, de Fontys Hogeschool voor persoonlijke titel lid van de Zuid Noord Com- Journalistiek in Tilburg, Hogeschool INHolland missie, het adviesorgaan van de kamerfracties in Rotterdam en de Christelijke Hogeschool van de Partij van de Arbeid op het gebied van Windesheim in Zwolle. internationale samenwerking, die acht keer Op projectbasis werd intensief samengewerkt per jaar vergadert. Sinds juni 2005 is hij tevens met een groot aantal milieu- en ontwikkelings- op persoonlijke titel lid van de Ledenraad van organisaties. Deze veelal losse en kortlopende

61 Draagvlak op de schop beschikbaar was, is dit bedrag vanaf 2010 ge- Tijdens de regeerperiode van minister voor halveerd. Deze bezuiniging lijkt vooral bepaald Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders te zijn doordat ontwikkelingsorganisaties die (2007-2010) leek er een nieuwe wind te geld van de overheid ontvangen, geen taak waaien. Mede gedwongen door maatschap- meer toebedeeld krijgen op het gebied van pelijke kritiek op de effectiviteit van ontwik- draagvlakversterking en hiervoor dus ook geen kelingssamenwerking en een teruglopend subsidie meer kunnen ontvangen. bruto nationaal product (de hoogte van het Een rigoureuze maatregel, die door de minister ontwikkelingsbudget bedraagt 0,7 procent van werd onderbouwd met het argument dat er het Nederlandse bnp) hervormde de PvdA- naar zijn mening grote vraagtekens geplaatst minister grote delen van de ontwikkelings- moesten worden bij de bestaande draagvlak- sector. Koenders zette met name het mes in activiteiten. De minister lijkt als volgt te rede- overheidssubsidies voor particuliere ontwikke- neren: als de activiteiten niet efﬁciënt zijn, dan lingsorganisaties en presenteerde kort voor de kan het ook wel met wat minder geld. zomer van 2009 de contouren van een nieuw draagvlakbeleid. Inhoudelijke aardverschuiving Toch zit het meest opvallende punt in het Reden voor verandering nieuwe draagvlakbeleid in de behoorlijk am- Een evaluatie van de Inspectie Ontwikkelings- bitieuze inhoudelijke keuzes die het ministerie samenwerking en Beleidsevaluatie (IOB) en maakt. Het ministerie constateert namelijk dat een advies van de Adviesraad Internationale er in het huidige draagvlakbeleid veel te veel Vraagstukken (AIV) over het nut en de nood- aandacht is voor veranderingen in ontwik- zaak van draagvlak, en een Tweede Kamer die kelingslanden, ofwel ‘veranderingen daar’, in kritische noten kraakte over onder andere de plaats van aandacht voor ‘veranderingen hier’. NCDO (de grootste draagvlakorganisatie in Ne- Daarmee wijst het ministerie op het feit dat er derland) boden minister Koenders voldoende veel te weinig aandacht is voor de ongelijke ammunitie om het draagvlakbeleid van het verdeling in de wereld tussen de rijke geïndus- ministerie van Buitenlandse Zaken ﬂink op de trialiseerde landen en de arme ontwikkelings- schop te nemen. landen. Het gaat dan om zaken die te maken Zo werd het takenpakket van de NCDO, dat hebben met de wijze waarop onze samenle- onder Koenders voorganger nog behoorlijk ving functioneert en haar problemen afwen- was gegroeid, aanzienlijk beperkt. De orga- telt op ontwikkelingslanden, zoals oneerlijke nisatie moet worden omgevormd tot een handelsverhoudingen, de schuldenproblema- kenniscentrum en haar subsidietaken worden tiek, de gevolgen van klimaatverandering en openbaar aanbesteed. Ook wordt het budget ongelijke internationale machtsverhoudingen. voor draagvlakactiviteiten beperkt. Hoewel Er is hierbij sprake van incoherentie van beleid: er in 2009 nog ruim 60 miljoen euro per jaar de doelstellingen voor armoedebestrijding van

62 de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking stellingen – instellingen waar de Nederlandse worden niet gehaald vanwege tegenstrijdig be- regering medeverantwoordelijk voor is en zelf leid op andere terreinen. Landbouwsubsidies invloed op kan uit oefenen. Zo zou problema- ondermijnen bijvoorbeeld de concurrentieposi- tiek van kinderarbeid in ontwikkelingslanden tie van boeren in ontwikkelingslanden. De op- waarschijnlijk gemakkelijker opgelost kun- lossingen voor deze problemen ligt in de wijze nen worden als er internationale wetgeving waarop wij in de rijke landen onze keuzes bestond die kinderarbeid zou verbieden. Je maken. Het gaat daarbij niet alleen om keuzes zou daarom kunnen redeneren dat de minister van consumenten voor al of niet duurzame voor Ontwikkelingssamenwerking beter de producten, maar ook om politieke keuzes. pijlen op collega-ministers zou kunnen richten Volgens het nieuwe draagvlakbeleid zouden dan op de consument. activiteiten veel meer gericht moeten worden Misschien moet de stap van het ministerie op het nastreven van veranderingen van ons gezien worden als het zoeken naar steun in de politieke en consumptieve gedrag. Activiteiten samenleving voor een ander regeringsbeleid. zouden bijvoorbeeld gericht moeten zijn op Om de politiek te overtuigen is consumenten- het bevorderen van de consumptie van eerlijke druk namelijk een uitstekend middel. Gedrags- koffie of het terugbrengen van het gebruik van verandering van de Nederlandse consument de auto ten behoeve van een schoner milieu. kan gemakkelijk ingezet worden als steun voor Dit is een goede stap, want veel gehoorde ontwikkelingssamenwerking in de strijd voor kritiek op ontwikkelingssamenwerking is nou beleidscoherentie. juist dat hulp alleen een doekje voor het bloeden is als de structurele ongelijkheid in De veranderingen in het overheidsbeleid zullen de wereld niet wordt aangepakt. Maar de stap zeker van invloed zijn op de financiering van van de minister roept ook een aantal vragen het werk van lokaalmondiaal, maar komen al op. Zo benadrukt het ministerie steeds dat het overeen met de prioriteiten die de organisatie resultaten wil zien, maar zijn het juist dit soort stelt. Zo sluit de aandacht voor gedragsveran- zaken die moeilijk te meten zijn, omdat het dering hier naadloos aan op de journalistieke behoorlijk lastig is om precies aan te geven filosofie van lokaalmondiaal. We zien de be- of mensen hun gedrag hebben aangepast als leidsveranderingen dus als een kans om onze gevolg van een specifieke draagvlakactiviteit. programma’s verder uit te bouwen.

Zou het regeringsbeleid het mondiale ongelijkheidvraagstuk niet directer kunnen aanpakken? Veel van de ongelijkheidvraagstukken hangen direct of indirect samen met het beleid van de Europese Unie en internationale ﬁnanciële in-

63 projecten dragen bij aan de verwezenlijking van wordt intensief samengewerkt. Medewerkers de doelstellingen van de organisatie en zorgen van lokaalmondiaal fungeren regelmatig als voor diversiteit in onze ﬁnancieringsbronnen. deskundige in radioprogramma’s van LLiNK. In 2009 werkten we samen met onder andere Tot slot maakt lokaalmondiaal deel uit van het Both ENDS, Music Mayday, Wereldwinkels, Wereldmediahuis, een samenwerking tussen YUUB, Move Your World, de maandbladen IS IS, Vice Versa, Join, lokaalmondiaal en Mam- en onzeWereld, Stoere Vrouwen, het Centrum bapoint. In het kader van het Wereldmediahuis voor Internationale Ontwikkelingsvraagstuk- zijn gezamenlijke redactievergaderingen gehou- ken (CIDIN), LUX Nijmegen, Television for the den met Mambapoint en IS, die bijvoorbeeld Environment (TVE), MDF Training & Consul- resulteerden in een reportage voor IS over de tancy, het Development Policy Review Network verkiezingen in El Salvador. (DPRN), de Evert Vermeer Stichting en Oikos. Hiernaast zoekt lokaalmondiaal nadrukkelijk In de voorgaande hoofdstukken van dit jaarver- aansluiting bij de mainstream media om met slag zijn we uitgebreider ingegaan op deze en onze journalistieke producties een nieuw andere samenwerkingsverbanden van lokaal- lezerspubliek te bereiken. In 2009 zijn artikelen mondiaal. gepubliceerd in De Pers, Spits, de Volkskrant en Voetbal International. lokaalmondiaal zoekt een goede mix van samenwerkingsverbanden met zowel main- Evaluatie lokaalmondiaal stream media als media die zich specialiseren In 2009 vond een uitgebreide evaluatie van in het onderwerp internationale samenwerking. lokaalmondiaal plaats. De evaluatie werd lokaalmondiaal is lid van OneWorld en media- uitgevoerd door Marieke Hart van Context, partner van EEN. Sinds 2009 werkt lokaalmon- international cooperation, in samenwerking diaal bij alle debatten en evenementen samen met journalist Peter Schrurs. In de evaluatie met Coolpolitics. Ook met omroep LLiNK werd teruggeblikt op de afgelopen jaren en

Met een nieuw ﬁnancieel systeem en het aantrekken van een hoofd productie en bedrijfsvoering zetten we in 2009 een belangrijke stap in onze professionalisering

64 werden ons huidige beleid en onze plannen En de belangrijkste verbeterpunten voor voor de toekomst geanalyseerd. Het belangrijk- lokaalmondiaal die uit de evaluatie naar voren ste doel van de evaluatie was bij te dragen aan kwamen, zijn: de beleidsontwikkeling van lokaalmondiaal in – Goed nadenken over het te voeren business- de toekomst. De centrale onderzoeksvraag was model en verder zoeken naar financiering van dan ook hoe de journalistieke koers en positi- onze activiteiten die niet aan ontwikkelingssa- onering van lokaalmondiaal zich verhouden tot menwerking zijn gerelateerd. relevante ontwikkelingen rond draagvlakver- – Duidelijke journalistieke en commerciële sterking voor internationale samenwerking en keuzes maken, waarbij het de voorkeur heeft journalistiek in Nederland. dat deze beide specialismen ook duidelijk van elkaar worden gescheiden. Zo kan lokaalmon- De evaluatie bestond uit een self-assessment diaal beter inzichtelijk maken – voor onszelf en workshop voor alle stafleden, een aantal ex- voor externe relaties – wanneer wij een journa- terne consultaties van samenwerkingspartners listiek onafhankelijke redactie, een draagvlakor- en een analyse-workshop met een kerngroep ganisatie of een productiebedrijf zijn. van stafleden van lokaalmondiaal. De evaluatie – Een heldere taakverdeling tussen de direc- resulteerde in een uitgebreid rapport, dat aan teur, de hoofdredacteur en het hoofd pro- het bestuur en de medewerkers van lokaal- ductie en bedrijfsvoering, gebaseerd op goed mondiaal werd gepresenteerd. omschreven verantwoordelijkheden en een lokaalmondiaal heeft de evaluatie met veel verankerd en geagendeerd onderling overleg. waardering ontvangen. In een reactie liet het Hierdoor moet meer helderheid en rust in de bestuur weten: ‘Wij hebben veel herkenbaars gehele organisatie komen. Essentieel daarbij is aangetroffen en vinden het moment zelf ook ook de periodieke evaluatie, het elkaar inspire- van groot belang. Immers, lokaalmondiaal ren ‘met de benen op tafel’ en het versterken maakt momenteel de ontwikkeling door van van het lokaalmondiaal-gevoel door niet alleen een bevlogen organisatie met veel pioniers- hard te werken maar ook af en toe samen iets geest naar een geïnspireerd werkende groep leuks te doen. Op deze wijze kan de creativiteit professionals. Het evaluatierapport kan deze van medewerkers maximaal worden benut. essentiële ontwikkeling in belangrijke mate – Het verder op orde brengen van de financiën, ondersteunen.’ waarbij budgetten en geldstromen transparant zijn en verantwoordelijkheden onomstotelijk Dit zijn de belangrijkste sterke punten van zijn geregeld. lokaalmondiaal die uit de evaluatie naar voren kwamen en die we willen behouden in de In 2009 heeft lokaalmondiaal al een begin toekomst: gemaakt met de opvolging van deze adviezen. – onze gedrevenheid Met de introductie van een nieuw financieel – de prioriteit leggen bij dingen waar we zelf systeem en het aantrekken van een hoofd goed in zijn productie en bedrijfsvoering is de juiste basis – de kritische toon en het blijven vertellen dat gelegd. In 2010 gaat lokaalmondiaal verder met wij geen voorstander zijn van het gemakkelijke deze professionaliseringsslag. verhaal – het crossmediale uitgangspunt – de korte lijnen en snelle besluitvorming

65 Nawoord Onze tijd is gekomen

‘Ke nako’ is de spreuk waarmee Zuid-Afrika het wereldkampioenschap voetbal verwelkomt: ‘It’s our time’. Het WK heeft voor veel Afrikanen een bijna profetische werking. De Zuid-Afrikaanse sportjourna- list Thomas Kwenaite verwoordt dit gevoel in het nawoord van het boek Africa United: ‘Voor Afrikanen is voetbal leven. Het hoort bij hun cultuur, hun strijd tegen de onderdrukking. Het is vermaak, een mogelijkheid om te delen, teamwork, eenheid, ontwikkeling en een middel om te slagen in het leven. Het biedt een uitweg uit het getto. Maar bovenal is voetbal in Afrika een manier van leven.’ Africa United is een van de tastbare resultaten van het project Twenty Ten. Het is door lokaalmondiaal samengesteld in samenwerking met fotograaf Chris de Bode. Op 15 april 2010 is het boek gepresenteerd in de Amsterdam Arena en aangeboden aan twee WK-gangers van Ajax, Enyong Enoh en Maarten Stekelenburg. Behalve het boek vervullen ook de website www.roadto2010.nl en de tentoonstelling die vanaf 11 juni in het Amsterdamse Tropenmuseum te zien is, ons met trots.

Het jaar 2010 is daarom niet alleen een belangrijk jaar voor Zuid-Afrika, maar ook voor lokaalmondiaal. Het is het jaar waarin we de vruchten zullen zien van onze samenwerking met 140 Afrikaanse journalisten die deelnamen aan Twenty Ten. Het is het jaar waarin onze documentaires aan een mondiaal publiek zullen worden getoond via onze Britse partner Television for the Environment. Met Twenty Ten toont lokaalmondiaal dat door de ogen van Afrikaanse journalisten voetbal een manier wordt om het Afrikaanse continent in een nieuw licht te zien: niet als een continent van honger en ellende, maar van kracht, hoop en vooral heel veel passie. Liefde voor voetbal is over de hele wereld herkenbaar en kan mensen daarom wereldwijd verwantschap laten zien.

Momenteel werkt lokaalmondiaal met Coolpolitics en ICCO aan de afronding van een debatreeks. We willen het debat over ontwikkelingssamenwerking voeren vanuit de gedachte dat Nederland een verantwoordelijkheid moet nakomen in de wereld. Het sluit aan bij het lokaalmondiaal van 2010, want met het vakblad Vice Versa vervullen we tweemaandelijks onze rol als watchdog van de sector. Wij observeren, beschouwen, informeren en bieden een platform voor debat: dat zullen we blijven doen, niet alleen met behulp van Nederlandse journalisten, maar juist ook met journalisten uit ontwikkelingslanden. In een tijd dat buitenlandjournalistiek in de verdrukking komt doordat budgetten in de reguliere media inkrimpen en dat de hulpsector onder vuur ligt omdat er getwijfeld wordt aan zijn effectiviteit, hebben nog maar weinigen zich afgevraagd of er in ontwikkelingslanden eigenlijk een journalistieke traditie bestaat die ontwikkelingssamenwerking kritisch volgt.

Het is juist daarom dat lokaalmondiaal en Oxfam Novib het starten met het project ‘journalistiek over ontwikkelingssamenwerking vanuit zuidelijk perspectief’. We willen mensen in ontwikkelingslanden de mogelijkheid bieden om via hun eigen media journalistieke producties over ontwikkelingssamenwerking tot zich te nemen. Zo willen we een impuls geven aan de verbetering van de kwaliteit van

66 ‘ontwikkelingsjournalistiek’ in ontwikkelingslanden. De producties worden bovendien internationaal verspreid zodat wereldwijd een zuidelijk beeld van ontwikkelingssamenwerking kan doordringen.

Ook blijven wij met Beyond (y)our World jonge journalisten trainen op het gebied van journalistiek en ontwikkelingslanden. Met het tijdschrift Join laat lokaalmondiaal zien dat het studieprogramma Beyond (y)our World een journalistiek product oplevert dat voor en door jongeren is gemaakt. Het tijdschrift heeft de toon gevonden die jongeren aanspreekt. De betrokkenheid van jongeren komt namelijk voort uit een wil om de wereld te ontdekken, en dat is wat Join doet. Toch hoeft Beyond (y) our World niet op te houden bij Nederlandse studenten journalistiek: daarom zullen we in 2010 het programma proberen uit te breiden naar studenten in ontwikkelingslanden.

De evaluatie van lokaalmondiaal door onderzoekers van Context, international coorperation benadrukte nogmaals het belang van een onafhankelijke journalistieke koers die beste aansluit bij onze doelstellingen: kritisch laten zien wat er speelt in de wereld. lokaalmondiaal is de plek waar wij onze journalistieke ambities kunnen realiseren – één van de plekken waar je nog kunt berichten over de rest van de wereld.

Het is onze tijd...

Namens lokaalmondiaal, Marc Broere en Stefan Verwer

67 Stichting Lokaal Mondiaal statutair gevestigd te Nijmegen

Rapport inzake de jaarrekening 2009

INHOUDSOPGAVE

VERSLAG I Algemene toelichting 3

JAARSTUKKEN 2009 JAARREKENING 1 Balans per 31 december 2009 4-5 2 Staat van baten en lasten 2009 6 3 Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten 7-19

OVERIGE GEGEVENS I. Accountantsverklaring 20

I ALGEMENE TOELICHTINGEN Doel en activiteiten Lokaal Mondiaal is sinds 2000 als Stichting geregistreerd, onder nummer 09123164 bij de Kamer van Koophandel Centraal Gelderland te Arnhem. In haar communicatie hanteert de stichting de handels- naam lokaalmondiaal. De doelstellingen van Lokaal Mondiaal zijn vastgelegd in de statuten en zijn als volgt geformuleerd: 1. bewustwording creëren over internationale samenwerking en ontwikkelingslanden vanuit het lokale en regionale perspectief; 2. het informeren over-en stimuleren van de activiteiten op het gebied van internationale samenwerking en duurzame ontwikkeling; 3. het creëren van draagvlak binnen de media voor het uitzenden van programma’s over (initiatieven voor) ontwikkelingssamenwerking en duurzame ontwikkeling; 4. het maken, ontwikkelen enfofbedenken van (televisie)prograrnma’s; 5. het verrichten van alle verdere handelingen, die met het voorstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk zijn.

Naast bovengenoemde hoofddoelstellingen probeert Stichting Lokaal Mondiaal integratie, onderlinge verdraagzaamheid en belangstelling voor internationale samenwerking te bevorderen door in haar programma’s aandacht te besteden aan culturele normen, waarden en gewoonten van migranten en minderheidsgroeperingen, die in de zendgebeiden van de tv-zenders gevestigd zijn. Het besteedbaar vermogen bedraagt per 31 december 2009 € 49.612.

68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84