Raport Z POŚ Dla Pow. Myśliborskiego Za Lata 2016-2017

Raport z realizacji „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020” za rok 2016 oraz „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024” za rok 2017

Lipiec, 2018 r.

Zamawiający: Powiat Myśliborski ul. Spokojna 13

74-300 Myślibórz

Wykonawca: Green Key Joanna Masiota - Tomaszewska

ul. Nowy Świat 10a/15 60-583 Poznań www.greenkey.pl

Właściciel Firmy mgr Joanna Masiota - Tomaszewska

Autor opracowania: mgr Andrzej Karkowski – Specjalista ds. ochrony środowiska mgr Kamil Nabagło – Specjalista ds. ochrony środowiska Lipiec, 2018 r.

Green Key Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP ...... 8

2. OPIS REALIZOWANYCH ZADAŃ W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MYŚLIBORSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017 – 2020...... 10 2.1. PRIORYTET I. POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA ORAZ WZROST WYKORZYSTANIA ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ...... 10 2.1.1. Cel operacyjny I. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych ...... 10 2.1.2. Cel operacyjny II. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii ...... 27 2.2. PRIORYTET II. OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ OCHRONA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH ...... 29 2.2.1. Cel operacyjny I. Poprawa jakości wód, osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych ...... 29 2.2.2. Cel operacyjny II. Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych ...... 39 2.2.3. Cel operacyjny III. Zapewnienie dobrej jakości wód użytkowych i racjonalne ich wykorzystanie ...... 45 2.2.4. Cel operacyjny IV. Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej koryt rzek ...... 50 2.3. PRIORYTET III. STWORZENIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI, ZGODNEGO Z ZASADĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ...... 50 2.3.1. Cel operacyjny I. Budowa systemu gospodarki odpadami zgodnie z wymogami Krajowego Programu Gospodarki Odpadami ...... 50 2.3.2. Cel operacyjny II. Prawidłowa gospodarka odpadami komunalnymi ...... 56 2.3.3. Cel operacyjny III. Prawidłowa gospodarka odpadami niebezpiecznymi ...... 57 2.4. PRIORYTET IV. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ...... 60 2.4.1. Cel operacyjny I. Pogłębianie i udostępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych ...... 60 2.4.2. Cel operacyjny II. Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody ...... 61 2.4.3. Cel operacyjny III. Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych ...... 62 2.4.4. Cel operacyjny IV. Ochrona różnorodności leśnej ...... 63 2.4.5. Cel operacyjny V. Wdrożenie zasad turystyki zrównoważonej na obszarach chronionych oraz promocja przyrodniczych walorów turystycznych ...... 73 2.5. PRIORYTET V. POPRAWA KLIMATU AKUSTYCZNEGO POPRZEZ OBNIŻENIE NATĘŻENIA HAŁASU DO POZIOMU OBOWIĄZUJĄCYCH STANDARDÓW ...... 74 2.5.1. Cel operacyjny I. Rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców na ponadnormatywny hałas ...... 74 2.5.2. Cel operacyjny II. Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców ...... 74 2.6. PRIORYTET VI. OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI...... 76 2.6.1. Cel operacyjny I. Ochrona mieszkańców przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych ...... 76 2.6.2. Cel operacyjny II. Monitoring pól elektromagnetycznych ...... 78 2.7. PRIORYTET VII. MINIMALIZACJA SKUTKÓW WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ OGRANICZENIE RYZYKA ICH WYSTĄPIENIA ...... 78 2.7.1. Cel operacyjny I. Zmniejszenie zagrożenia i minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii ...... 78 2.7.2. Cel operacyjny II. Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych ... 81 2.7.3. Cel operacyjny III. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych ...... 82 2.8. PRIORYTET VIII. ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI ...... 83

3 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

2.8.1. Cel operacyjny I. Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego ...... 83 2.9. PRIORYTET IX. OCHRONA GLEB PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM ORAZ REKULTYWACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH...... 88 2.9.1. Cel operacyjny I. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej ...... 88 2.9.2. Cel operacyjny II. Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych ...... 91 2.10. PRIORYTET X. WZROST ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW ...92 2.10.1. Cel operacyjny I. Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców ...... 92 2.10.2. Cel operacyjny II. Tworzenie proekologicznych wzorców zachowań, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, w odniesieniu do pozostałych komponentów ...... 93 2.10.3. Cel operacyjny III. Wzmocnienie systemu zarządzania środowiskiem ...... 97 3. OPIS REALIZOWANYCH ZADAŃ W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MYŚLIBORSKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2024 ...... 97 3.1. OBSZAR INTERWENCJI: OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA ...... 97 3.1.1. Cel: Poprawa jakości powietrza w strefie zachodnio-pomorskiej poprzez stałą redukcję emisji pyłów, gazów do wymaganych standardów ...... 97 3.1.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji powierzchniowej poprzez realizację założeń programu ochrony powietrza, ze szczególnym zwróceniem uwagi na przekroczenia standardów dobowych dla pyłu PM 10 ...... 97 3.1.1.2. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji liniowej ...... 100 3.1.1.3. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji punktowej ...... 100 3.2. OBSZAR INTERWENCJI: ZAGROŻENIA HAŁASEM ...... 101 3.2.1. Cel: Zminimalizowanie uciążliwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska...... 101 3.2.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego ...... 101 3.2.1.2. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji hałasu przemysłowego: ...... 103 3.3. OBSZAR INTERWENCJI: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 103 3.3.1. Cel: Ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi...... 103 3.3.1.1. Kierunek interwencji: ograniczanie zagrożenia polami elektromagnetycznymi ...... 103 3.4. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODAROWANIE WODAMI ...... 104 3.4.1. Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego ...... 104 3.4.1.1. Kierunek interwencji: ograniczenie zasięgu oraz skutków powodzi ...... 104 3.4.1.2. Kierunek interwencji: zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod kątem ochrony przeciwpowodziowej ...... 105 3.4.2. Cel: Ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w celu osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zgodnie z założeniami RDW ...... 105 3.4.2.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie dopływu zanieczyszczeń do wód użytkowanych na cele komunalne i rekreacyjne ...... 105 3.4.2.2. Kierunek interwencji: racjonalne zużycie zasobów wód: ...... 107 3.5. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 107 3.5.1. Cel: Rozbudowa systemu wodociągowo-kanalizacyjnego ...... 107 3.5.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie dopływu zanieczyszczeń komunalnych do wód 107 3.5.1.2. Kierunek interwencji: wymiana infrastruktury wodociągowej ...... 108 3.5.1.3. Kierunek interwencji: poprawa stanu jakości ujmowanej wody do zaopatrzenia ludności ...... 108 3.6. OBSZAR INTERWENCJI: ZASOBY GEOLOGICZNE ...... 109 3.6.1. Cel: Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi ...... 109 3.6.1.1. Kierunek interwencji: ograniczanie presji na wykorzystanie zasobów powierzchni ziemi ...... 109 3.7. OBSZAR INTERWENCJI: GLEBY ...... 110 3.7.1. Cel: Ochrona i rekultywacja gleb ...... 110

4 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

3.7.1.1. Kierunek interwencji: ochrona zasobów gleb przed degradacją fizyko-chemiczną ... 110 3.8. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 111 3.8.1. Cel: Skuteczny rozwój systemu gospodarki odpadami komunalnymi i innymi niż komunalne (w tym niebezpiecznymi) poprzez racjonalne gospodarowanie odpadami zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami ...... 111 3.8.1.1. Kierunek interwencji: dostosowywanie systemów gospodarowania odpadami komunalnymi mające na celu poprawę świadomości ekologicznej wśród mieszkańców ...... 111 3.8.1.2. Kierunek interwencji: intensyfikacja działań związanych z unieszkodliwianiem odpadów innych niż komunalne ...... 114 3.9. OBSZAR INTERWENCJI: ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 115 3.9.1. Cel: Ochrona zasobów przyrodniczych ...... 115 3.9.1.1. Kierunek interwencji: ochrona obszarów i gatunków cennych pod względem przyrodniczym...... 115 3.9.1.2. Kierunek interwencji: ochrona zasobów leśnych przed ich nadmiernym użytkowaniem i szkodnikami ...... 120 3.10. OBSZAR INTERWENCJI: ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI ...... 121 3.10.1. Cel: Przeciwdziałanie występowaniu poważnych awarii ...... 121 3.10.1.1. Kierunek interwencji: zminimalizowanie możliwości wystąpienia poważnych awarii . 121 3.10.1.2. Kierunek interwencji: zwiększenie wsparcia dla jednostek straży pożarnej ...... 122 4. EWALUACJA WSKAŹNIKÓW MONITOROWANIA WDRAŻANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...... 122

5. EWALUACJA STANU ŚRODOWISKA ...... 126

6. EWALUACJA ZADAŃ PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI ...... 136

7. PODSUMOWANIE ...... 139

SPIS TABEL ...... 142

5 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Tabela 1. Objaśnienie skrótów użytych w opracowaniu (spis alfabetyczny) Skrót Objaśnienie art. artykuł B(a)P benzo(a)piren BGPK Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy BMB złoże Barnówko-Mostno-Buszewo BTBS Barlineckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego c.o. centralne ogrzewanie c.w.u. ciepła woda użytkowa DK droga krajowa DN średnica nominalna DW droga wojewódzka Dz. U. dziennik ustaw GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GPR generalny pomiar ruchu GSW Gminna Spółka Wodna GUS Główny Urząd Statystyczny ha hektar JCWP jednolita część wód powierzchniowych JCWPd jednolita część wód podziemnych JRG jednostka ratowniczo-gaśnicza KN kruszywa naturalne KPPSP Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej KRNiGZ Kopalnia Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego kV kilowolt LGD lokalna grupa działania m.s.c. miejska sieć ciepłownicza mb metr bieżący mpzp miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego MW megawat nN niskie napięcie OC ośrodek centralny OG ośrodek grupowy OPS ośrodek pomocy społecznej OSChR Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza OSD operator systemu dystrybucyjnego OSiW OHP Ośrodki Szkolenia i Wychowania OHP OSN obszar szczególnie narażony związkami azotu pochodzenia rolniczego OSP ochotnicza straż pożarna OUG Okręgowy Urząd Górniczy OZE odnawialne źródła energii PCB polichlorowane bifenyle PEM promieniowanie elektromagnetyczne PGKiM Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej PGNiG Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo PIG - PIB Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy PKUW Park Krajobrazowy "Ujście Warty" PM przedszkole miejskie PM10 pył zawieszony o średnicy cząsteczek nie większej niż 10 mikrometrów PM2,5 pył zawieszony o średnicy cząsteczek nie większej niż 2,5 mikrometra poz. pozycja PPIS Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny PSG Polska Spółka Gazownictwa PSP Państwowa Straż Pożarna PSSE Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna PSZOK punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych PV panele fotowoltaiczne (elektrownia fotowoltaiczna)

6 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Skrót Objaśnienie PWiK Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji PWK Przedsiębiorstwo Wodociągowo-Kanalizacyjne RDF paliwo z odpadów RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDW ramowa dyrektywa wodna RLM równoważna liczba mieszkańców RPO WZ Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SEC Szczecińska Energetyka Cieplna SN średnie napięcie SOPO system osłony przeciwosuwiskowej SP szkoła podstawowa SUW stacja uzdatniania wody TPD Towarzystwo Przyjaciół Dzieci TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej V/m wolt/metr WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WN wysokie napięcie WPGO wojewódzki plan gospodarki odpadami WSSE Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna ZDR zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii ZODR Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego ZPKWL Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego ZPKWZ Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego ZS zespół szkół ZWK OHP Zachodniopomorska Wojewódzka Komenda - Ochotnicze Hufce Pracy ZZDW Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich ZZMiUW Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych ZZR zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii Źródło: opracowanie własne

7 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

1. WSTĘP

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2018, poz. 799) z wykonania programów ochrony środowiska organ wykonawczy powiatu sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się radzie powiatu. Raport po przedstawieniu radzie powiatu jest przekazywany do organu wykonawczego województwa. Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2017, poz. 1405 ze zm.) opracowany raport podlega zamieszczeniu w biuletynie informacji publicznej. Niniejszy raport stanowi realizację ustawowego obowiązku w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. Dokument ten dotyczy okresu przejściowego, pomiędzy dwoma obowiązującymi w latach 2016-2017 powiatowymi programami ochrony środowiska. Raport obejmuje więc: − ostatni rok obowiązywania „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2013 - 2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020”, który przyjęty został uchwałą Rady Powiatu w Myśliborzu Nr XXXIX/345/2013 w dniu 28 sierpnia 2013 r., − pierwszy rok obowiązywania „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024”, który przyjęty został uchwałą Rady Powiatu w Myśliborzu Nr XXVII/168/2016 w dniu 21 grudnia 2016 r. Niniejsze opracowanie jest siódmym raportem z wykonania programu ochrony środowiska dla Powiatu Myśliborskiego. Zakres niezbędnych informacji, jakie zawiera raport odpowiada treści przyjętych programów ochrony środowiska. W dokumencie tym przedstawiono postępy z realizacji każdego z zadań wytyczonych w programach. Porównanie uzyskanego obrazu z zakładaną polityką ochrony środowiska powiatu myśliborskiego opisaną w Programach powinno dać odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu udało się zrealizować przyjęte założenia oraz przedsięwzięcia. Raport został opracowany na podstawie danych i informacji uzyskanych od następujących jednostek: − Starostwa Powiatowego w Myśliborzu; − Urzędu Miejskiego w Barlinku; − Urzędu Gminy Boleszkowice; − Urzędu Miejskiego w Dębnie; − Urzędu Miasta i Gminy Myślibórz; − Urzędu Gminy Nowogródek Pomorski; − Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad - Oddział w Szczecinie; − Zachodniopomorskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Koszalinie; − Szczecińskiej Energetyki Cieplnej Myślibórz Sp. z o.o.; − Szczecińskiej Energetyki Cieplnej Barlinek Sp. z o.o.; − Nadleśnictwa Barlinek; − Nadleśnictwa Dębno; − Nadleśnictwa Myślibórz; − Nadleśnictwa Różańsko;

8 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. – Oddział w Zielonej Górze; − Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. – Oddział Zakład Gazowniczy w Szczecinie; − Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Dębnie; − Przedsiębiorstwa Wodociągowo-Kanalizacyjnego „PŁONIA” Sp. z o.o. w Barlinku; − Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myśliborzu; − Barlinek Inwestycje Sp. z o.o.; − Barlineckiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego; − Spółdzielni Mieszkaniowej „PIAST” w Barlinku; − Spółdzielni Mieszkaniowej „Przyszłość” w Myśliborzu; − Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Myśliborzu; − Zachodniopomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach; − Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gorzowie Wielkopolskim; − Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie; − Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie; − Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego w Gorzowie Wielkopolskim; − Centrum Usług Wspólnych Powiatu Myśliborskiego; − Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskiej – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie; − Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskiej – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu; − Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie. Należy mieć na uwadze, iż nie wszystkie podmioty do których wystąpiono z prośbą o przesłanie wymaganych informacji udzieliło odpowiedzi. Zdarzały się również sytuacje, iż udzielone informacje były niekompletne (nie udzielano odpowiedzi na pełen wnioskowany zakres).

9 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

2. OPIS REALIZOWANYCH ZADAŃ W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MYŚLIBORSKIEGO NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017 – 2020

2.1. PRIORYTET I. POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA ORAZ WZROST WYKORZYSTANIA ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ

2.1.1. Cel operacyjny I. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych

• Działanie ekologiczne: Ograniczanie niskiej emisji z sektora komunalnego, poprzez działania termomodernizacyjne budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych

Gmina Barlinek (zadania realizowane w latach 2016-2017) − Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej w Barlinku: PM nr 2, SP nr 4, PG nr 2, OPS, PM nr 1, SP nr 1 - Zadanie dotyczyło kompleksowej termomodernizacji Przedszkola Miejskiego Nr 2 (budynki przy ul. Podwale 9 i 11), kompleksu szkolnego przy ul. Kombatantów 3 - (Szkoła Podstawowa Nr 4, Publiczne Gimnazjum Nr 2, Przedszkole Miejskie Nr 1), Szkoły Podstawowej Nr 1 oraz Ośrodka Pomocy Społecznej. Wydatkowano: 3 980 000 zł. − Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej w Dziedzicach - Zakres dotyczył: robót budowlanych dotyczących termomodernizacji budynku. W 2016 r. zgodnie z planem wykonana została wymiana stolarki okiennej w pomieszczeniach przewidywanych do wynajmu na cele niepublicznej szkoły w ilości 13 szt. oraz 6 szt. okien w części filii muzeum. Wydatkowano 30.000zł.

Gmina Myślibórz (zadania realizowane w latach 2016-2017) − Wymiana i termomodernizacja dachu budynku przy ul. 1-go Maja 19 w Myśliborzu. Koszt całkowity zadania: 715 142,50 zł. − Adaptacja poddasza Myśliborskiego Ośrodka Kultury wraz z zakupem wyposażenia. Koszt całkowity zadania: 1 408 316,40 zł. − Remont świetlicy w Ławach - etap III. Koszt całkowity zadania: 66 513,69 zł. − Termomodernizacja dwóch ścian świetlicy wiejskiej w miejscowości Sulimierz. Koszt całkowity zadania: 38 500,00 zł. − Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania w świetlicy wiejskiej w miejscowości Derczewo. Koszt całkowity zadania: 23 899,99 zł. − Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej w miejscowości Myśliborzyce – część I. Koszt całkowity zadania: 39 138,52 zł. − Wymiana stolarki okiennej w Szkole Podstawowej w Nawrocku. Koszt całkowity zadania: 30 239,00 zł. − Dostawa i montaż drzwi aluminiowych wraz z wyposażeniem w SP Nawrocko. Koszt całkowity zadania: 6 100,00 zł.

10 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Termomodernizacja budynku świetlicy wiejskiej w miejscowości Myśliborzyce – część II. Koszt całkowity zadania: 41 000,00 zł. − Dostawa i montaż stolarki okiennej w świetlicy wiejskiej w miejscowości Czerników. Koszt całkowity zadania: 11 610,00 zł. − Dostawa i montaż stolarki drzwiowej zewnętrznej w świetlicy wiejskiej w Czernikowie. Koszt całkowity zadania: 12 500,00 zł.

Wspólnoty Mieszkaniowe (miasto Barlinek) (zadania realizowane w latach 2016-2017) − Zestawienie działań przedstawiono w tabeli.

Tabela 2. Wykaz działań termomodernizacyjnych przeprowadzonych przez Wspólnoty Mieszkaniowe oraz BTBS Sp. z o.o. na terenie Barlinka Działanie Jednostka realizująca Finansowanie 2016 r. Wspólnota Mieszkaniowa 1-go Maja 14 – Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek termomodernizacja + budowa inst. c.o. 1 Maja 14 136 363,31 zł brutto i c.w.u. –przyłączenie do m.s.c. Lipowa 3b – termomodernizacja + budowa Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek inst. c.o. i c.w.u.- przyłączenie do m.s.c. Lipowa 3b 111 332,08 zł brutto Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek Tunelowa 48/6 - termomodernizacja Tunelowa 48 86 057,06 zł brutto środki własne właścicieli, Bank Wspólnota Mieszkaniowa 1-go Maja 10 – Wspólnota Mieszkaniowa 1-go Gospodarstwa Krajowego termomodernizacja Maja 10 281664,11 zł. brutto 2017 r. Wspólnota Mieszkaniowa Niepodległości 3 Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek – termomodernizacja + budowa inst. c.o. Niepodległości 3 182 17,71 zł brutto i c.w.u.- przyłączenie do m.s.c. Wspólnota Mieszkaniowa Lipowa 7 – Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek termomodernizacja Lipowa 7 70 67,00 zł brutto Wspólnota Mieszkaniowa Przemysłowa 6 – Wspólnota Mieszkaniowa Dofinansowanie Gminy Barlinek termomodernizacja Przemysłowa 6 286 428,60 zł brutto 31-go Stycznia 18- docieplenie ściany Budżet Gminy Barlinek BTBS Sp. z o.o. szczytowej budynku 8 935,25 zł brutto Źródło: Gmina Barlinek

PGKiM w Myśliborzu (zadania realizowane w latach 2016-2017) − Zestawienie remontów we wspólnotach mieszkaniowych zarządzanych przez PGKiM w Gminie Myślibórz przedstawiono w tabeli.

Tabela 3. Zestawienie remontów we wspólnotach mieszkaniowych zarządzanych przez PGKiM w Gminie Myślibórz Instalacja Adres wspólnoty Rodzaj remontu Kwota Rodzaj remontu Kwota gazu 2016 r. Pileckiego 8 Docieplenie elewacji 115 000,00 - - 17 500,00 Piłsudskiego 8 Docieplenie elewacji 64 475,17 - - - Pionierów 20 Docieplenie elewacji 60 000,00 - - - Oś. XX-lecia 5 Docieplenie elewacji 140 000 00 - - - Boh. W-wy 76 - - Remont dachu 83 500,00 - Boh. W-wy 28 - - Remont dachu 160 000,00 - Boh. W-wy 26 Docieplenie elewacji 62 900,00 Remont dachu 30 000,00 - Boh. W-wy 51 Docieplenie elewacji 154 000,00 - - - Łużycka 12-14 Docieplenie elewacji 150 000,00 Remont dachu 69 998,10 - Ogrodowa 27 Docieplenie elewacji 95 020,19 Remont dachu 49 979,81 - Pomorska 26-28 Docieplenie elewacji 139 600,00 - - -

11 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Instalacja Adres wspólnoty Rodzaj remontu Kwota Rodzaj remontu Kwota gazu Otanów 11a Docieplenie elewacji 95 096,88 Remont dachu 35 000,00 - 2017 r. Tarnowo 10 Docieplenie elewacji 97 500,00 Remont dachu 40 000,00 - Otanów 11 b Docieplenie elewacji 94 145,51 Remont dachu 36 000,00 - Otanów 11 c Docieplenie elewacji 94 145,51 Remont dachu 36 000,00 - Strzelecka 38 - - Remont dachu 40 000,00 - Tarnowo 8 Docieplenie elewacji 97 500,00 Remont dachu 38 500,00 - Pileckiego15 Docieplenie elewacji 122 000,00 - - 29 700,00 Armii polskiej 14 Docieplenie elewacji 203 500,00 Remont dachu 141 000,00 - Wałowa 2 Docieplenie elewacji 80 000,00 Remont dachu 20 000,00 - Pionierów 25 Docieplenie elewacji 149 800,00 Remont dachu 72 000,00 28 000,00 Pionierów 11 Docieplenie elewacji 210 990,00 - - - Oś. XX-lecia 10-11 Docieplenie elewacji 180 000,00 - - - Oś. XX-lecia 10-11 Docieplenie elewacji 185 000,00 - - - Boh. W-wy 63 - - Remont dachu 23 000,00 - Łużycka 20-22 - - Remont dachu 100 000,00 - Łużycka 2 Docieplenie elewacji 107 500,00 - - 24 500,00 Pomorska 12-14 Docieplenie elewacji 258 828,04 Remont dachu 104 000,00 56 000,00 Źródło: PGKiM w Myśliborzu

Spółdzielnia Mieszkaniowa „PIAST” w Barlinku (zadania realizowane w latach 2016-2017) − Remont loggi w budynku przy ul. Koziej 7 na kwotę 36.345,07 zł (brutto). − Wymiana stolarki okiennej w zasobach Spółdzielni, w ilości 121 szt. na kwotę 41.859,00 zł (brutto). − Docieplenie stropu piwnicznego o powierzchni 61,96 m2 w budynku przy ul Ogrodowej 5 na kwotę 5.800,00 zł (brutto).

Powiat Myśliborski (zadanie zrealizowane w 2016 r.) − Termomodernizacja budynku szpitalnego w Barlinku z przeznaczeniem na Dzienny Dom Opieki Medycznej; zadanie zostało sfinansowane z emisji obligacji poręczonych przez Gminę Barlinek. Koszt – 133 467,26 zł.

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Przyszłość” w Myśliborzu (zadanie zrealizowane w 2017 r.) − Wykonano termomodernizację budynku mieszkalnego wielorodzinnego - docieplenie ściany podłużnej wraz z remontem balkonów - budynek os. Słowiańskie 21-22-23-24- 25-26-27-28 (8 klatek schodowych). Budynek o powierzchni użytkowej 4 139,85 m2.

Gmina Dębno (zadania realizowane w latach 2016-2017) − W latach 2016-2017 w budynkach zarządzanych przez Dębnowskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. wykonano następujące prace termomodernizacyjne: − 2016 r.: − ul. Szara 1 – wymiana okien; − ul. Wojska Polskiego 4 – docieplenie ścian; − ul. Słowackiego 35 – docieplenie ścian; − ul. Słowackiego 54 – docieplenie ścian oraz wymiana okien; − ul. Mickiewicza 46 – docieplenie ścian oraz wymiana okien; − ul. Mickiewicza 52 – docieplenie ścian; − ul. Mickiewicza 57 – docieplenie ścian; − ul. Chojeńska 13 – wymiana okien.

12 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− 2017 r.: − ul. Armii Krajowej 10 – docieplenie ścian oraz wymiana okien; − Plac Zwycięstwa 5A - docieplenie ścian; − ul. Chrobrego 21 – docieplenie ścian; − ul. Racławicka 4 – docieplenie ścian; − ul. Racławicka 20 – docieplenie ścian, dachu oraz wymiana okien; − ul. Mickiewicza 48 – docieplenie ścian; − ul. Grunwaldzka 103 – docieplenie ścian oraz wymiana okien; − ul. Chojeńska 18 – docieplenie ścian.

Gmina Boleszkowice − Gmina Boleszkowice w latach 2016-2017 nie realizowała działań z zakresu termomodernizacji budynków użyteczności publicznej).

Gmina Nowogródek Pomorski − Gmina Nowogródek Pomorski w latach 2016-2017 nie realizowała działań z zakresu termomodernizacji budynków użyteczności publicznej).

• Działanie ekologiczne: Zmiana sposobu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie, w tym wymiana ogrzewania węglowego na gazowe, olejowe lub inne bardziej ekologiczne

SEC Myślibórz Sp. z o.o. − W 2016 r w kotłowniach lokalnych Daszyńskiego 4, Oś. XX-lecia 6 wymieniono kotły na mniejsze przystosowane do mocy zamówionej przez odbiorców. W kotłowni Daszyńskiego 4 zdemontowano kocioł gazowy o mocy 0,080 MW a w jego miejsce zamontowano kocioł gazowy o mocy 0,060 MW (z wyłączonej z eksploatacji kotłowni Łużycka 24), w kotłowni Oś. XX-lecia 6 zdemontowano kocioł gazowy o mocy 120 MW i zamontowano kocioł gazowy o mocy 0,034 MW (z kotłowni 1 Maja 19). − Zmiana kotłów na mniejsze powodowała podniesienie sprawności kotłów w sezonie grzewczym 2016/2017 na kotłowni Oś. XX-lecia 6 z 64,5 % na 78,89 %. Na kotłowni Daszyńskiego 4 sprawność kotła pozostała na poziomie 81,55 % (bez zmian).

Spółdzielnia Mieszkaniowa „PIAST” w Barlinku − Zmiana sposobu ogrzewania budynków wielorodzinnych przy ul. Żabia 9,11,13 i 31 Stycznia 8 (łącznie 150 mieszkań) poprzez zastąpienie Grupowego Węzła Cieplnego Indywidualnymi Węzłami Cieplnymi, 2-funkcyjnymi (centralne ogrzewanie i ciepła woda), zamontowanymi w każdym z ww. budynków i zasilanymi przyłączami wysokoparametrowymi na kwotę 207.445 65 zł (brutto). − Wymiana zaworów termostatycznych wraz z głowicami oraz wymiana zaworów podpionowych c.o. połączona z płukaniem i regulacją instalacji c.o. w budynkach wielorodzinnych przy ul. Stodolna 1, Kościelna 8, 9, 10, 11 i 12, Ogrodowa 5, 7 i 9, Różana 3, 4 i 5, Kozia 7, Armii Polskiej 3 i 4 (łącznie 369 mieszkań) na kwotę 467.825,66 zł (brutto).

13 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze (dotyczy KRNiGZ Dębno) − Opracowano Koncepcję i przeprowadzono prace planistyczne zmierzające do budowy na terenie KRNiGZ Dębno kogeneracyjnego bloku energetycznego. Planowany termin realizacji budowy: lata 2018 - 2021. Realizacja tego projektu przyczyni się do oszczędności energii pierwotnej zawartej w gazie ziemnym w procesie wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła, a także ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

Gmina Boleszkowice − Wymiana pieca c.o. w Gminnym Ośrodku Zdrowia w Boleszkowicach, stary piec węglowy zastąpiono piecem na eko-groszek.

BTBS Sp. z o.o. − Zestawienie działań przedstawiono w tabeli.

Tabela 4. Zestawienie działań podjętych w zakresie zmiany sposobu ogrzewania przez BTBS Sp. z o.o. Działanie Jednostka realizująca Finansowanie Niepodległości 45b/12 – zmiana sposobu Budżet Gminy Barlinek BTBS Sp. z o.o. ogrzewania lokalu na gazowe 10 000,00 zł brutto 31-go Stycznia 18/2 – zmiana sposobu Budżet Gminy Barlinek BTBS Sp. z o.o. ogrzewania lokalu na gazowe 13 900,00 zł brutto Tunelowa 48/6 – zmiana sposobu Budżet Gminy Barlinek BTBS Sp. z o.o. ogrzewania lokalu na gazowe 2 148,00 zł. brutto Źródło: BTBS Sp. z o.o.

• Działanie ekologiczne: Redukcja zanieczyszczeń pochodzących z transportu poprzez budowę oraz modernizację dróg i ciągów komunikacyjnych

Gmina Barlinek (inwestycje realizowano w latach 2016-2017) − Przebudowa drogi do wsi Nowa Dziedzina – wydatkowano 807 000 zł; − Przebudowa nawierzchni ul. Górnej od ul. Niepodległości w kierunku Parku Laskera – wydatkowano 66 800 zł; − Przebudowa odcinka ul. Kombatantów – wydatkowano 60 000 zł; − Przebudowa ul. Sienkiewicza wraz z kanalizacją deszczową w ul. Słowackiego i Pełczyckiej – wydatkowano 496 000 zł; − Przebudowa drogi we wsi Stara Dziedzina – wydatkowano 596 000 zł; − Budowa drogi Równo – Laskówko – wydatkowano 1 456 000 zł; − Przebudowa ul. Zielnej, Podgórnej i części ul. Kopernika – wydatkowano 2 736 000 zł; − Przebudowa drogi w Mostkowie – wydatkowano 827 000 zł; − Przebudowa odcinka drogi gminnej – ul. Ogrodowa w Barlinku – wydatkowano 318 000 zł.

Gmina Boleszkowice (inwestycje realizowano w latach 2016-2017) W 2016 r. wykonano: − Ulica Kościuszki w Boleszkowicach, odcinek dł. 150 mb, Pol-Bruk;

14 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Remont drogi w stronę cmentarza w Gudziszu, odcinek dł. ok. 264 mb, Pol-Bruk; − Łącznik ul. Kościuszki z Żeromskiego, odcinek dł. ok. 26 mb, Pol-Bruk; − Remont drogi w Reczycach, odcinek dł. ok. 580 mb, kruszywo; − Remont ul. Żeromskiego (droga z kruszywa), odcinek dł. ok. 500 mb; − Remont przepustu w m. Wysoka, na drodze gminnej; − Ponadto prowadzono bieżące naprawy i remonty dróg, zgodnie z zapotrzebowaniem, w tym: uzupełnienie kruszywem, uzupełnienie masą bitumiczną, profilowanie. W 2017 r. wykonano: − Remont chodnika wraz ze zjazdami przy ul. Obodrytów w Boleszkowicach, odcinek ok. 360 mb, Pol-Bruk; − Remont chodnika na Osiedlu 40-lecia PRL w Boleszkowicach; − Uzupełnienie oraz wyprofilowanie drogi gminnej w m. Wierutno do Drogi Krajowej na odcinku 1 km; − Ponadto prowadzono bieżące naprawy i remonty dróg, zgodnie z zapotrzebowaniem, w tym: uzupełnienie kruszywem, uzupełnienie masą bitumiczną, profilowanie.

Gmina Dębno (inwestycje realizowano w latach 2016-2017) W 2016 r. wykonano: − Budowa promenady (chodnik) z kostki POLBRUK od ul. Grunwaldzkiej, 430 m2 (248 mb); − Budowa chodnika z kostki POLBRUK w ul. Matki Bożej Fatimskiej w ilości 520 m2 (210 mb); − Budowa chodnika z kostki POLBRUK ze zjazdami na drodze gminnej w Sarbinowie na dz. nr 280 od skrzyżowania z drogą krajową nr 31 do kilometrażu 0+241.Wybudowano 546 m2 chodnika (280 mb); − Przebudowa ul. Piasta i Wojska Polskiego. Przebudowa drogi asfaltowej w ilości 1664m2(253mb), chodnika 1827 m2 (630 mb) oraz parkingi 402 m2; − Budowa dróg w rejonie ul. Demokracji tj. droga w ilości 2077 m2 (360 mb), chodniki 1017m2 (407 mb), parking 416 m2; − Równanie dróg gminnych w Dębnie ul. Kolejowa, Usługowa, rzemieślnicza, Pługowa, Leśna, Wiosenna, Demokracji, Zalesie, Mieszka I, Rolnicza, Alternatywy, Północna, Nizinna, Bolesława Śmiałego; − Równanie dróg w Bogusławiu, Sarbinowie, Krześnicy, Młyniskach; − Równanie dróg w Dargomyślu i Cychrach; − Równanie dróg w Suchlicy, Sarbinowie k. boiska; − Równanie dróg w Dębnie ul. Owocowa, Morelowa, Wiejska, Kasztanowa, Północna, perłowa, Górna, Klonowa, Akacjowa, Lipowa, Rubinowa, Bursztynowa, Łąkowa, Witosa; − Równanie drogi w Oborzanach i Smolnicy; − Równanie dróg w Dębnie ul. Królowej Jadwigi, Zakręt i w Grzymiradzu; − Równanie dróg w Grzymiradzu i Dysznie (II etap); − Naprawa nawierzchni asfaltowych w Dębnie; − Utwardzenie dróg w Klepinie, Cychrach, w Dębnie ul. Boczna, Nizinna, Daszyńskiego; − Równanie dróg gminnych w Różańsku, Radziczu, Warnicy, Juncewie; − Naprawa chodników w Dębnie;

15 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Remont ul. Wodnej, Wojska Polskiego, Ofiar Katynia, Kościuszki, Jana Pawła II; − Równanie dróg w Dolsku, Ostrowcu, w Dębnie ul. Mickiewicza; − Równanie dróg w Juncewie, w Dębnie ul. Cegielniana, Harcerska (parking), Witosa; − Równanie dróg w Dębnie i Oborzanach; − Równanie dróg w Dębnie ul. Śmiałego, Hołdownicza, Piaseczna, Mieszka I, Bursztynowa, Nizinna, Północna; − Naprawa dróg asfaltowych w Dębnie; − Równanie dróg gminnych w Dębnie (PSZOK); − Równanie dróg w Sarbinowie, Młyniskach, ul. Leśna, Demokracji, Kolejowa, Usługowa; − Równanie dróg w Cychrach, w Dębnie ul. Piaseczna, Tartaczna, Wiejska, Kasztanowa, Akacjowa, Górna, Północna. W 2017 r. wykonano: − Budowa nawierzchni oraz kanalizacji deszczowej w ul. Lipowej oraz budowa kanalizacji deszczowej w ul. Akacjowej; − Przebudowa ul. Kościuszki i Pułaskiego wraz z budową kanalizacji deszczowej; − Budowa ciągu pieszo-jezdnego w ul. Demokracji w Dębnie; − Przebudowa ul. Wojska Polskiego i Piasta w Dębnie - II etap; − Budowa nawierzchni wraz z odwodnieniem dróg gminnych w Cychrach i Dargomyślu; − Remont nawierzchni drogi wewnętrznej wraz z miejscami postojowymi w Cychrach - II etap; − Budowa chodnika w ciągu drogi gminnej w m. Sarbinowo; − Utwardzenie placu przy ul. Ofiar Katynia w Dębnie.

Gmina Nowogródek Pomorski (zdanie realizowane w 2017 r.) − Przebudowa drogi gminnej przy ul. Ogrodowej w m. Karsko – 431 674,55 zł.

Gmina Myślibórz (zadanie realizowane w 2016 r. – brak danych dotyczących realizacji zadania w 2017 r.) − Równanie nawierzchni drogi gruntowej o nr ewid. 461, 108 obręb Głazów; − Remonty cząstkowe nawierzchni bitumicznych dróg gminnych (teren miasta i gminy) na łączną kwotę 191 328,46 zł; − Remonty cząstkowe nawierzchni gruntowych, tłuczniowych dróg gminnych na kwotę 191 728,71 zł; − Dokumentacja projektowa ul. Pionierów. W ramach zadania opracowana została dokumentacja projektowa budowlano-wykonawcza przebudowy ul. Pionierów, Wschodniej i Torowej wraz z ich odwodnieniem oraz projektami stałej organizacji ruchu. Koszt całkowity dokumentacji 103 074,00 zł; − Przebudowa ul. Szkolnej i terenu przy basenie - kwota 460.888,49 zł.

Powiat Myśliborski (inwestycje realizowano w latach 2016-2017) W 2016 r. wykonano: − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2111Z na długości 70 m przy ul. Gorzowskiej w Nowogródku Pomorskim; zadanie zrealizowano przy udziale środków (13 tys. zł) podmiotu prywatnego - 21.398,06 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2135Z na długości 200 m

16 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

w m. Krześnica; zadanie zrealizowano ze środków Gminy Dębno - 48.732,39 zł; − Przebudowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2139Z na długości 215 m w m. Cychry; zadanie zrealizowano ze środków Gminy Dębno - 41.500,00 zł; − Budowa chodnika przy drodze powiatowej nr 2111Z na długości 180 m w m. Ławy; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Myślibórz w wysokości 50 % - 41.858,81 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2136Z na długości 194 m w m. Oborzany; zadanie zrealizowano ze środków Gminy Dębno - 59.595,00 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 1384Z na długości 145 m w m. Warnice; zadanie zrealizowano ze środków Gminy Dębno - 29.040,00 zł; − Przebudowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2139Z na długości 100 m w m. Cychry; zadanie zrealizowano ze środków Gminy Dębno - 17.830,82 zł; − Poprawa stanu technicznego mostu w m. Reczyce w ciągu drogi powiatowej nr 2144Z - 32.676,18 zł; − Przebudowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2116Z na długości 170 m w m. Karsko; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Nowogródek Pomorski w wysokości 50% - 33.819,90 zł; − Przebudowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2116Z na długości 104 m w m. Karsko - 24.946,55 zł; − Budowa chodnika przy drodze powiatowej nr 2111Z na długości 256 m w m. Moczkowo; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Barlinek w wysokości 19.982,89 zł - 50.550,55 zł; − Przebudowa drogi powiatowej nr 2148Z na długości 45 m w m. Strąpie w zakresie budowy chodnika i przejścia dla pieszych; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Barlinek w wysokości 50% - 14.460,37 zł; − Przebudowa drogi powiatowej nr 2151Z na długości 45 m w m. Osina w zakresie budowy chodnika i przejścia dla pieszych; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Barlinek w wysokości 50% - 15.399,92 zł; − Przebudowa drogi powiatowej nr 1565Z na długości 410 m w m. Kierzków poprzez ulepszenie nawierzchni dróg metodą „slurry seal”; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Myślibórz w wysokości 50 % - 31.758,80 zł; − Przebudowa drogi powiatowej nr 2113Z na długości 420 m w m. Łubianka poprzez ulepszenie nawierzchni dróg metodą „slurry seal”; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Barlinek w wysokości 50 % - 31.739,90 zł; − Przebudowa drogi powiatowej nr 2113Z w technologii mikrodywanika na zimno na długości 1450 m - 103.885,31 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2111Z na długości 100 m w m. Nowogródek Pomorski; zadanie zrealizowano przy udziale środków Gminy Nowogródek Pomorski w wysokości 10.000,00 zł - 23.949,99 zł. W 2017 r. wykonano: − Przebudowa drogi powiatowej Nr 2111Z w ciągu ulicy Barlineckiej w m. Nowogródek - 489.972,08 zł; − Przebudowa drogi powiatowej Nr 2113Z z ujęciem w m. Nowogródek Pomorski i Sumiak wraz z towarzyszącą infrastrukturą drogową na długości 2,1 km I etap - 540.116,99 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2111Z na długości ok. 165 m w m. Ławy - 38.466,18 zł;

17 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Budowa chodnika w m. Chłopowo na długości 120 m przy drodze powiatowej nr 2126Z - 37.092,43 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej (dawna DW 128) na długości 115 m w m. Kierzków - 36.766,24 zł; − Budowa chodnika w pasie drogi powiatowej nr 2135Z na długości 165 m w m. Krześnica; dofinansowanie w wysokości 50.000,00 zł Gmina Dębno - 51.533,17 zł; − Modernizacja chodnika w Cychrach przy drodze powiatowej nr 2139Z” na długości ok. 75 m; dofinansowanie w wysokości 17.000,00 zł Gmina Dębno - 17.097,32 zł.

GDDKiA Oddział Szczecin (zadanie realizowane w 2017 r.) − Na terytorium powiatu myśliborskiego, na sieci dróg krajowych administrowanych przez GDDKiA Oddział Szczecin podjęto działania z zakresu remontu (wyrównanie nawierzchni drogi oraz nowe oznakowanie poziome) – łącznie pięć zabiegów: − DK26, km 37,580 – 38,080 za 253,774 tys. zł; − DK26, km 38,451 – 38,951 za 281,693 tys. zł; − DK31, km 83,760 – 84,250 za 251,694 tys. zł; − DK31, km 86,400 – 86,900 za 273,596 tys. zł; − DK31, km 86,910 – 87,300 za 231,961 tys. zł; − Łącznie: 2,38 km dróg za 1 292,718 tys. zł.

ZZDW w Koszalinie (inwestycje realizowano w latach 2016-2017) − przebudowa przepustu na drodze wojewódzkiej nr 127 w m. Chwarszczany o wartości 171 573 zł brutto; − remont mostu na drodze wojewódzkiej nr 130 w m. Barnówko o wartości 895 344 zł brutto. − pozostałe prace były wykonywane w ramach bieżącego utrzymania dróg (koszenie poboczy, rowów, wycinka krzewów w rowach, itp.)

• Działanie ekologiczne: Promocja korzystania z publicznych środków transportu oraz zakup pojazdów transportu publicznego o niskiej emisji spalin

Gmina Barlinek − Uchwałą Nr XXV/296/2016 Rady Miejskiej w Barlinku z dnia 25 sierpnia 2016 r. przyjęto „Plan Zrównoważonej mobilności miejskiej 2016-2026”. − Zgodnie z tym dokumentem w zakresie transportu publicznego głównym celem jest podwyższenie jakości, zwiększenie bezpieczeństwa i dostępności usług transportu publicznego oraz uściślenie integracji, obejmuje infrastrukturę, tabor i usługi. Działania: − Zakup komfortowych środków transportu (autobusy, busy) dostosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, niskoemisyjne (spaliny, hałas). − Budowa komfortowych miejsc obsługi transportu publicznego - przystanki, miejsca postoju i zawracania, perony dostosowane do potrzeb pasażerów w tym niepełnosprawnych. − Promocja transportu publicznego poprzez środki zachęt korzystania z usług, ceny, dostępność biletów.

18 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Lokalizacja miejsc obsługi podróżnych w punktach kluczowych (centrum, dzielnice mieszkaniowe, plaża) w integracji z innymi środkami transportu.

Gmina Dębno − Uchwałą Nr XXXI/217/2016 Rady Miejskiej Dębna z dnia 30 listopada 2016 r. przyjęto „Plan zrównoważonej mobilności miejskiej dla Gminy Dębno”. − Nadrzędnym celem Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej jest stworzenie w gminie Dębno sprawnego, bezpiecznego i ekonomicznie efektywnego systemu transportowego, który zaspokoi podstawowe potrzeby mieszkańców z jednoczesnym ograniczeniem jego uciążliwości dla środowiska. Jednym z celów dokumentu jest „Zwiększenie udziału transportu publicznego wśród sposobów przemieszczania się ludzi w obrębie gminy”. − Obecna sytuacja: Problem wzmożonego wykorzystania samochodów dotyczy obecnie całego kraju. Obecne działania gminy powinny skupiać się na działaniach umożliwiających swobodne przemieszczanie się w obrębie gminy przy pomocy różnych form transportu. Dywersyfikacja sposobów podróżowania jest jednym z podstawowych problemów ówczesnych miast oraz gmin i jednocześnie ważnym środkiem do realizacji wizji zrównoważonego rozwoju. − Spodziewane rezultaty działań: Siatka połączeń komunikacyjnych systemu transportu publicznego z wykorzystaniem autobusów, tworząca atrakcyjny i pewny środek transportu, zmniejszy stopień wykorzystania transportu indywidualnego na rzecz zbiorowej komunikacji publicznej. − Środki do osiągnięcia działań: − Zmniejszanie oraz dotrzymywanie czasów przejazdu pomiędzy przystankami. − Dostosowanie rozkładu do aktualnych potrzeb podróżujących. − Synchronizacja rozkładu jazdy różnych form transportu (samochody, autobusy). − Odpowiednia Infrastruktura umożliwiająca płynną zmianę środka transportu (np. systemy typu Bike&Ride). − Promocja transportu publicznego.

• Działanie ekologiczne: Zintensyfikowanie ruchu rowerowego poprzez likwidacje barier technicznych i tworzenie nowych ścieżek rowerowych

Gmina Myślibórz − Uchwałą Nr XXI/178/2016 Rady Miejskiej Myśliborza z dnia 29.03.2016 r. uchwalono „Program budowy ścieżek rowerowych dla Gminy Myślibórz na lata 2015-2020”. − Uchwalony Program będzie pomocny w planowaniu inwestycji, których ostatecznym efektem będzie rozwój ruchu rowerowego na terenie Miasta i Gminy Myślibórz oraz poprawa bezpieczeństwa rowerzystów. Dzięki temu mieszkańcy oraz turyści będą mieli możliwość wykorzystywania roweru jako alternatywnego środka transportu miejskiego co przekłada się na ograniczenie emisji spalin do atmosfery, a zwłaszcza gazów cieplarnianych oraz szkodliwych dla środowisku naturalnego związków chemicznych, towarzyszących komunikacji samochodowej. Ponadto program ma również na celu ułatwienie pozyskania środków zewnętrznych na budowę ścieżek rowerowych.

19 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Barlinek − W dniu 27 października 2016 r. Rada Miejska w Barlinku podjęła uchwałę Nr XXVIII/310/2016 w sprawie podjęcia działań dotyczących zawarcia partnerstwa przy utworzeniu „Sieci tras rowerowych Pomorza Zachodniego – Trasa Pojezierna” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. − Uchwałą Nr XXV/296/2016 Rady Miejskiej w Barlinku z dnia 25 sierpnia 2016 r. przyjęto „Program budowy ścieżek rowerowych 2016 – 2023”. Program budowy ścieżek rowerowych na lata 2016-2023 (PBSR) jest dokumentem programowym, w oparciu o który samorząd będzie realizował zadanie budowy ścieżek rowerowych. Ma na celu wskazanie kolejności inwestowania w infrastrukturę drogową związaną z ruchem rowerowym na terenie miasta Barlinka w okresie 2016- 2023. Jest również narzędziem do efektywnego zarządzania, pomocnym w planowaniu inwestycji drogowych dedykowanych rozwojowi ruchu rowerowego. Program budowy ścieżek rowerowych jest też dokumentem ułatwiającym zdefiniowanie potrzeb gminy w zakresie pozyskiwania środków na budowę ścieżek rowerowych z programów pomocowych Unii Europejskiej w perspektywie 2014-2020 oraz programów pomocowych krajowych. − Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej 2016-2026 w zakresie transportu niezmotoryzowanego zakłada, iż rozwój nowej infrastruktury powinien uwzględniać budowę specjalnej bezpiecznej przestrzeni dla rowerzystów i pieszych, aby oddzielić ich od intensywnego ruchu zmotoryzowanego oraz, w stosownych przypadkach, zmniejszyć pokonywane przez nich odległości. Wyznaczone działania: − Poprawa jakości istniejących chodników i ścieżek rowerowych. − Likwidacja barier architektonicznych dla niepełnosprawnych. − Budowa nowych ścieżek rowerowych i chodników. − Tworzenie miejsc rekreacyjnych, parków, skwerów. − Budowa i przebudowa ulic pod kątem poprawy atrakcyjności przestrzeni publicznej w formie priorytetu dla pieszych, elementów małej architektury, zieleni ozdobnej. − Uspokojenie ruchu w celu ochrony pieszych i rowerzystów.

Gmina Dębno − Uchwalony w 2016 r. Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej dla Gminy Dębno jako jeden z celów wyznacza „Intensyfikację wykorzystania transportu rowerowego jako środka do przemieszczania się”. Środkami do osiągnięcia celu są: − Umożliwienie swobodnego przemieszczania się rowerem w obrębie gminy z uwzględnieniem: − ścieżek, dróg, pasów dla rowerów, − punktów Bike&Ride, − stacji do samodzielnej naprawy rowerów, − przestrzeni parkingowej dla rowerów. − Znoszenie barier architektonicznych utrudniających komunikację rowerową. − Tworzenie dedykowanych stref dla pieszych i rowerów. − Nacisk na bezpieczeństwo rowerzystów także z uwzględnieniem działań dotyczących ruchu samochodowego występującego razem z ruchem rowerowym, w tym zmniejszenie dozwolonej prędkości pojazdów poruszających się w centrum miasta. − Działania edukacyjne popularyzujące transport rowerowy.

20 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej

SEC Myślibórz Sp. z o.o. (działania realizowane w latach 2016-2017) − W 2016 r. wybudowano przyłącza sieci cieplnych w technologii rur preizolowanych: − przyłącze sieci cieplnej 90/70oC, 2XDN 42,4/110 mm, L=83,5 mb, wartość - 47.223,09 zł. (likwidacja kotłowni Łużycka 24 - przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej); − przyłącze sieci cieplnej 120/70oC, 2XDN 42,4/110 mm, L=118,0 mb, wartość - 66.363,91 zł (likwidacja kotłowni gazowej TPD przy ul. Felczaka 27 - nowy odbiorca); − przyłącze sieci cieplnej 120/70oC, 2XDN 48,4/110 mm, L=27,0 mb, wartość - 21.181,81 zł (nowy odbiorca Wspólnota Mieszkaniowa Pomorska 15/17). − W 2016 r. w związku z podłączeniem nowych odbiorców wybudowano kompaktowe węzły cieplne na wymiennikach płytowych wyposażone w automatykę : − TPD ul. Felczaka 27, węzeł dwufunkcyjny (c.o. 0,04 MW + c.w.u 0,02 MW), wartość -27.571,80 zł; − Wspólnota Mieszkaniowa Pomorska 15/17, węzeł dwufunkcyjny (c.o. 0,062 MW + c.w.u 0,0142 MW), wartość 32.222,76 zł. − Liczba przyłączonych odbiorców do sieci cieplnej w 2016 r. – 3. − Łączna liczba odbiorców ciepła - stan na dzień 31.12.2016 r. – 6. − Łączna długość eksploatowanej sieci ciepłowniczej - stan na dzień 31.12.2016 r. - 8 183,6 mb. − W 2017 r. wymieniono kotły gazowe TORUS, rok montażu 2002 r. na kotły gazowe kondensacyjne DITRICH w kotłowniach: − Golenice 25, kocioł DITRICH o mocy 0,035 MW, koszt 9.500,00 zł; − Daszyńskiego 6, kocioł DITRICH o mocy 0,035 MW, koszt 9.500,00 zł; − Boh. W-wy 61, kocioł DITRICH o mocy 0,035 MW, koszt 8.500,00 zł. Wymiana kotłów w w/w kotłowniach spowodowała w sezonie grzewczym 2016/2017 zwiększenie sprawności na kotłowniach: − Golenice 25 z 72,73 % na 85,79 %; − Daszyńskiego 6 z 76,16 % na 84,15 %; − Boh. W-wy 61 z 86,35 % na 90,33 %. − Podjęte działania spowodowały mniejsze zużycie paliwa na wyprodukowanie energii cieplnej co wiąże się z zmniejszeniem emisji i obniżeniem kosztów produkcji. − W 2017 r wybudowano w technologii rur preizolowanych przyłącza sieci cieplnych w technologii rur preizolowanych: − przyłącze sieci cieplnej 120/70oC, DN 76,1+76,1/225 mm (duo Twin Pipe), L=721,8 mb., wartość – 364.199,20 zł (wyłączenie z eksploatacji jednego kotła olejowego w kotłowni Domu Pomocy Społecznej przy ul. Celnej 23 – nowy odbiorca podłączony do miejskiej sieci cieplnej, moc (c.o. 0,210 MW + c.w.u. 0,070 MW), − przyłącze sieci cieplnej 120/70oC, 2XDN, 33/7/90, L=12,0 mb (podłączenie nowego odbiorcy Oś. Słowiańskie 20A - Ochotnicza Straż Pożarna). − Liczba przyłączonych odbiorców do sieci cieplnej w 2017 r. - 2,0; − Łączna liczba odbiorców ciepła - stan na dzień 31.12.2017 r. - 63,0; − Łączna długość eksploatowanej sieci ciepłowniczej - stan na dzień 31.12.2017 r. - 8.917,4 mb.

21 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

SEC Barlinek Sp. z o.o. (działania realizowane w latach 2016-2017) − Przeprowadzone modernizacje sieci ciepłowniczej w 2016 r.: − wymiana izolacji na napowietrznej sieci ciepłowniczej DN 300 na odcinku 160 mb; nakłady inwestycyjne 79,9 tys. zł netto; efekt ekonomiczny zmniejszenie strat przesyłowych średnio o ok. 11,5 tys. zł/rok, efekt ekologiczny - redukcja

emisji CO2 o 133,37 ton/rok. − wymiana sieci kanałowej niskoparametrowej na sieć preizolowaną, długość odcinka 404 mb, nakłady 243 tys. zł netto, efekt ekonomiczny/ekologiczny - zmniejszenie strat ciepła na zewnętrznej instalacji odbiorczej za grupowym węzłem Paderewskiego 5. Nie przeprowadzono audytu efektywności energetycznej. − Długość i koszty wybudowanej sieci w 2016 r.: − przyłącze z rur preizolowanych do pomieszczenia węzła firmy METPOL, DN 65, L=242 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do budynku przy ul. Żabiej 7, DN 50, L=11 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Lipowa 3b, DN 40, L=45,9 mb. − Łączne nakłady: 142,4 tys. zł. − Inne inwestycje w 2016 r.: − zakup i montaż węzłów cieplnych do nowo podłączonych budynków - nakłady 133,24 tys. zł. − Liczba przyłączonych odbiorców w 2016 r. – 3; − Łączna liczba odbiorców (stan na 31.12.2016 r.) – 103; − Łączna długość eksploatowanej sieci (stan na 31.12.2016 r.) – 16,074 km.

− Przeprowadzone modernizacje sieci ciepłowniczej w 2017 r.: − wymiana izolacji na napowietrznej sieci ciepłowniczej DN 300/DN 250 na odcinku 671 mb; nakłady inwestycyjne 299,7 tys. zł netto; efekt ekonomiczny zmniejszenie strat przesyłowych średnio o ok. 39,7 tys. zł/rok, efekt ekologiczny -

redukcja emisji CO2 o 499,2 ton/rok. − wymiana sieci kanałowej niskoparametrowej na sieć preizolowaną, długość odcinka 296 mb, nakłady 160,2 tys. zł netto, efekt ekonomiczny – zmniejszenie strat ciepła na zewnętrznej instalacji odbiorczej za grupowym węzłem

Paderewskiego 5 o ok. 8,6 tys. zł/rok. efekt ekologiczny - redukcja emisji CO2 o 88,4 ton/rok. − Długość i koszty wybudowanej sieci w 2017 r.: − przyłącze z rur preizolowanych do bud przy ul. Staromiejskiej, DN 32, L=5,5 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Niepodległości 3, DN 32, L= 17,5 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Chopina 46, DN 65, L= 57,2 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Żabiej 9, DN 32, L= 14,4 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Żabiej 11, DN 32, L= 12,1 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. Żabiej 13, DN 40, L= 23,1 mb; − przyłącze z rur preizolowanych do bud. przy ul. 31 Stycznia 8, DN 40, L= 21,8 mb; − Łączne nakłady 134,2 tys. zł. − Inne inwestycje w 2017 r.:

22 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− zakup i montaż węzłów cieplnych do nowo podłączonych budynków - nakłady 47,5 tys. zł; − rozbudowa wagi samochodowej - nakłady 21 tys. zł; − wymiana na energooszczędne pomp obiegowych na 5 największych grupowych węzłach cieplnych. Oszczędność energii elektrycznej o ok. 60 % - nakłady 69 tys. zł. − Liczba przyłączonych odbiorców w 2017 r. – 4; − Łączna liczba odbiorców (stan na 31.12.2017 r.) – 108; − Łączna długość eksploatowanej sieci (stan na 31.12.2017 r.) – 15,527 km. Poprzez rozbicie częściowe grupowego węzła cieplnego GWC 31 Stycznia 9 (przyłączenie do sieci wysokoparametrowej budynków Żabia 9,11,13 oraz 31 Stycznia 9 wyłączono z eksploatacji ponad 500 mb sieci niskoparametrowej kanałowej, co spowodowało zmniejszenie łącznej długości eksploatowanej sieci).

• Działanie ekologiczne: Niezbędne prace sieciowe wynikające z planów oraz zamierzeń inwestycyjnych w obszarze istniejącej sieci dystrybucyjnej, w tym kontynuowanie modernizacji istniejącej sieci dystrybucyjnej, rozbudowa sieci dystrybucyjnej dla potrzeb nowych odbiorców oraz OZE, inwestycje w zakresie linii 110 kV pod kątem nowych odbiorców i OZE

Enea Operator Sp. z o.o. − Operatorem elektroenergetycznym na terenie powiatu myśliborskiego jest Enea Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Szczecin. Enea Operator Sp. z o.o. jako operator systemu dystrybucyjnego w myśl Art 16 ust. 17 ustawy Prawo energetyczne, opracowuje plany prac remontowych dla urządzeń, instalacji i sieci. − W Enea Operator Sp. z o.o. jako OSD na wyznaczonym obszarze, w celu zapewnienia klientom bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej oraz poprawy jakości i niezawodności świadczonych usług dystrybucji energii wdrożono od 2014 r. „Program poprawy niezawodności pracy sieci oraz ciągłości zasilania w Enea Operator Sp. z o.o.” w którym określono działania związane z: inwestycjami, eksploatacją oraz organizację realizacji tych prac w perspektywie do roku 2022. Inicjatywy wdrożone w ramach dokumentu wpisują się w obszar prowadzenia eksploatacji jakim jest proces ciągłego odtwarzania majątku sieciowego realizowany m.in. poprzez działania inwestycyjne i modernizacyjne/ remontowe związane z: − kompleksową modernizacją linii napowietrznych SN, nN; − budową nowych stacji WN/SN oraz powiązań pierścieniowych w zakresie linii WN skracającą długość istniejących ciągów liniowych SN; − wymianą awaryjnych kabli SN w izolacji z polietylenu termoplastycznego (niesieciowanego) na kable wykonane w nowych technologiach; − wymianą transformatorów SN/nN w ramach projektu „Ograniczenie strat energii poprzez wymianę transformatorów SN/nN na energooszczędne w ENEA Operator”; − montażem w głębi sieci łączników SN sterowanych zdalnie lub też doposażeniem istniejących łączników we wskaźniki przepływu prądu zwarciowego; − skracaniem długości istniejących obwodów nN poprzez budowę nowych stacji SN/nN.

23 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Enea Operator Sp. z o.o. zgodnie z udzieloną koncesją na dystrybucję energii elektrycznej jako OSD na terenie powiatu myśliborskiego prowadzi eksploatację sieci dystrybucyjnej z zachowaniem najwyższych standardów eksploatacji, w ramach której planowane są prace remontowe w danym roku zgodnie z planem oraz adekwatnie do potrzeb wynikających z prowadzonych prac eksploatacyjnych. Wszystkie prace remontowe prowadzone są na podstawie oceny stanu technicznego obiektów elektroenergetycznych. − Urządzenia poddawane są bieżącym oględzinom, po przeprowadzeniu których wykonywane są następnie wynikające z nich zalecenia w zakresie ich remontów/modernizacji bądź konserwacji w ramach prowadzonej działalności eksploatacyjnej przez Enea Operator Sp. z o.o. Wszelkie uszkodzenia, awarie usuwane są na bieżąco po ich wystąpieniu. − Mając na uwadze wymogi obowiązującego prawa, Enea Operator Sp. z o.o. jest gotowa do realizacji przyłączeń i rozbudowy sieci elektroenergetycznej umożliwiającej aktywizację i rozwój powiatu, zarówno w zakresie przyłączeń komunalnych jaki i podmiotów realizujących działalność gospodarczą. Niezbędnym jednak dla takiego działania, jest spełnienie technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia.

• Działanie ekologiczne: Budowa i modernizacja systemów i urządzeń do redukcji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych

Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. − Zakup i montaż nowej instalacji (cyklofiltr typu DFC o skuteczności 99,8 %) odpylania hali produkcyjnej tartaku iglastego.

• Działanie ekologiczne: Wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez podmioty gospodarcze

Gminy powiatu − Wszystkie gminy powiatu zrealizowały zadanie poprzez wdrażanie i aktualizowanie Planów Gospodarki Niskoemisyjnej, czyli dokumentów strategicznych umożliwiających pozyskanie dofinansowania na realizację przez poszczególnych interesariuszy środków unijnych na realizację zadań ograniczających emisję zanieczyszczeń do atmosfery, wzrost wykorzystania energii pochodzącej z OZE oraz wzrost efektywności energetycznej. W latach 2016 r. podjęto następujące uchwały: − Uchwała Nr XIX/156/2016 – w sprawie uchwalenia „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Myślibórz”. − Uchwała Nr XXIII/195/2016 - zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Myślibórz”. − Uchwała Nr XVIII/244/2016 Rady Miejskiej w Barlinku z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie przyjęcia i wdrożenia do realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Miasta i Gminy Barlinek na lata 2015-2020. − Uchwała Nr XXI/158/2016 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie przyjęcia „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Dębno”.

24 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Kontrola dotrzymywania przez podmioty korzystające ze środowiska standardów emisyjnych oraz wzmocnienie i prowadzenie systemu monitoringu powietrza

− Największym przemysłowym emitentem zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego na terenie powiatu myśliborskiego jest spółka Szczecińska Energetyka Cieplna Sp. z o.o. − W latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził 3 kontrole SEC Barlinek Sp. z o.o. oraz 2 kontrole SEC Myślibórz Sp. z o.o. Dwie z przeprowadzonych kontroli wykazały naruszenie. W wyniku kontroli wystawiono 1 mandat oraz 2 zarządzenia pokontrolne.

Tabela 5. Wykaz kontroli SEC Barlinek Sp. z o.o. oraz SEC Myślibórz Sp. z o.o. przez WIOŚ w Szczecinie Liczba Liczba Data Data Kontrola Kategoria Typ Charakter wystawio- zarządzeń rozpoczęcia zakończenia Nazwa zakładu z narusze- kontroli kontroli kontroli nych pokon- kontroli kontroli niem mandatów trolnych Z wyjazdem SEC Barlinek w teren 2016-02-19 2016-03-03 Planowa Problemowa 0 1 T Sp. z o.o. z ustalonym podmiotem Z wyjazdem SEC Myślibórz w teren 2016-10-20 2016-11-09 Planowa Problemowa 1 1 T Sp. z o.o. z ustalonym podmiotem Oparta Oparta na SEC Barlinek o dokumentację analizie badań 2016-12-14 2016-12-14 Planowa 0 0 N Sp. z o.o. z ustalonym automonito- podmiotem ringowych Oparta Oparta na SEC Barlinek o dokumentację analizie badań 2017-12-22 2017-12-22 Planowa 0 0 N Sp. z o.o. z ustalonym automonito- podmiotem ringowych Oparta Oparta na SEC Myślibórz o dokumentację analizie badań 2017-12-29 2017-12-22 Planowa 0 0 N Sp. z o.o. z ustalonym automonito- podmiotem ringowych Źródło: WIOŚ w Szczecinie

− W roku 2016 i 2017 WIOŚ w Szczecinie prowadził monitoring jakości powietrza na obszarze powiatu myśliborskiego, zgodnie z zapisami Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020. W tym okresie wykonywane były w Myśliborzu manualne pomiary stężeń substancji (pył zawieszony PM 10, PM 2,5 oraz benzo(a)piren) na stacji przy ul. Za Bramką. W Barlinku na dwóch stanowiskach (przy ul. Widok oraz ul. Szosa do Lipian) mierzono stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu metodą pasywną. Oceny jakości powietrza na terenie powiatu myśliborskiego zawarte są w opracowaniu „Informacja o stanie środowiska w powiecie myśliborskim”, które publikowane są na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie (www.wios.szczecin.pl) i stronie internetowej Powiatu Myśliborskiego (www.powiatmysliborski.pl w zakładce Środowisko). Ponadto stan powietrza w powiecie myśliborskim za rok poprzedni, jest corocznie omawiany przez przedstawiciela WIOŚ w Szczecinie na sesji Rady Powiatu w Myśliborzu. Źródło finansowania ww. zadań - budżet państwa, WFOŚiGW.

25 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Spełnianie wymagań prawnych przez zakłady w zakresie poprawy jakości powietrza, spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa

− Zadanie realizowane przez zakłady wprowadzające zanieczyszczenia do powietrza poprzez przestrzeganie udzielonych pozwoleń na emisję gazów i pyłów (prowadzenie pomiarów emisji z instalacji objętych pozwoleniami). W latach 2016 – 2017 r. Starosta Myśliborski wydał 5 pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza dla następujących zakładów: − Barlinek Inwestycje Sp. z o.o., ul. Przemysłowa 1, 74-320 Barlinek (2016 r.); − LFE POLAND Sp. z o. o., ul. Okrętowa 2, 74-320 Barlinek (2017 r.); − MALDROBUD Sp. z o. o. Sp. K., ul. Królewiecka 43, 74-300 Myślibórz (2017 r.); − Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A., ul. Harcerska 15, 45-118 Opole (2017 r.); − Barlinek Inwestycje Sp. z o.o., ul. Przemysłowa 1, 74-320 Barlinek (2017 r.). − Zadanie realizowane również przez WIOŚ w Szczecinie poprzez kontrole podmiotów korzystających ze środowiska (w latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził 126 kontroli na terenie powiatu).

• Działanie ekologiczne: Modernizacja układów technologicznych oraz urządzeń technologicznych oraz montaż urządzeń ograniczających emisję

PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze (dotyczy KRNiGZ Dębno) − W 2017 r. przeprowadzono audyt energetyczny KRNiGZ Dębno. Był to pierwszy etap działań Oddziału zmierzających do wprowadzenia Systemu Zarządzania Energią. Celem systemu jest optymalizacja zużycia na terenie kopalni wszystkich rodzajów nośników energii. − Przeprowadzono również następujące modernizacje i remonty wpływające na poprawę ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu: − przebudowa odcinków rurociągów gazu oparowego od zbiorników wody technologicznej TK 0620 i TK 0660, − wymiana palnika w kotle parowym H-530.

Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. − Zakup i montaż nowej instalacji (cyklofiltr typu DFC o skuteczności 99,8 %) odpylania hali produkcyjnej tartaku iglastego (2016 r.).

• Działanie ekologiczne: Modernizacja i hermetyzacja procesów technologicznych oraz ich automatyzacja

26 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

na poprawę ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu: − przebudowa odcinków rurociągów gazu oparowego od zbiorników wody technologicznej TK 0620 i TK 0660, − wymiana palnika w kotle parowym H-530.

2.1.2. Cel operacyjny II. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

• Działanie ekologiczne: Ograniczenie niskiej emisji ze źródeł komunalnych, w tym eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi, bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła, w tym odnawialnymi źródłami energii (np. wody geotermalne, energia słoneczna, energia wiatrowa, energia biomasy z lokalnych źródeł)

− Wykaz realizowanych inwestycji w ramach działania ekologicznego opisano przy Celu operacyjnym I. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych, przy następujących działaniach ekologicznych: − ograniczanie niskiej emisji z sektora komunalnego, poprzez działania termomodernizacyjne budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych; − zmiana sposobu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie, w tym wymiana ogrzewania węglowego na gazowe, olejowe lub inne bardziej ekologiczne. − Ponadto wszystkie gminy powiatu realizowały zadanie w latach 2016-2017 poprzez wdrażanie i aktualizowanie Planów Gospodarki Niskoemisyjnej, czyli dokumentów strategicznych umożliwiających pozyskanie dofinansowania na realizację przez poszczególnych interesariuszy środków unijnych na realizację m.in. inwestycji w OZE. Dodatkowo Rada Miejska w Myśliborzu podjęła w 2017 r. uchwałę Nr XXXIV/294/2017 – w sprawie przyjęcia do realizacji „Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla Miasta i Gminy Myślibórz”.

• Działanie ekologiczne: Promocja i wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Gmina Barlinek − W latach 2016-2017 została wydana jedna decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dotycząca instalacji OZE: − Decyzja RGN.VIII.6220.12.2017 – dotyczy przedsięwzięcia „Budowa farmy fotowoltaicznej w miejscowości Płonno na działkach nr 242/5 i 237/2 obręb Płonno, gmina Barlinek”.

Gmina Nowogródek Pomorski − W 2016 r. została wydana jedna decyzja środowiskowa (z dnia 14.07.2016 r.) dotycząca budowy farmy fotowoltaicznej w miejscowości Giżyn. − Zgodnie z bazą danych o ocenach oddziaływania na środowisko (baza ooś)

27 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

prowadzoną przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na terenie powiatu prowadzone jest również postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przez Wójta Gminy Nowogródek Pomorski dotyczące budowy farmy fotowoltaicznej: Trzcinna PV II, o mocy do 2 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną na działce o nr ewid. 421/1 obręb Trzcinna. Data złożenia wniosku: 14.09.2016 r. Znak sprawy: IOŚ.6220.2.2016.KF.

• Działanie ekologiczne: Upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i możliwościach technicznych wykorzystania potencjału energetycznego i poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii

ZODR w Barzkowicach − W 2016 r. ZODR w Barzkowicach zorganizował dla mieszkańców powiatu 2 szkolenia pn. Odnawialne źródła energii, natomiast w 2017 r. 1 szkolenie pn. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w gospodarstwie rolnym.

Stowarzyszenie Lider Pojezierza − Stowarzyszenie na swojej stronie internetowej posiada dedykowany rozdział dotyczący odnawialnych źródeł energii, w którym na bieżąco zamieszczane są materiały informacyjno-edukacyjne dotyczące OZE. Stowarzyszenie prowadziło również darmowe konsultacje dla mieszkańców regionu w ramach OZE. Poniżej podano wybrane zagadnienia opisywane na stronie w latach 2016-2017: − Nowe dofinansowanie na fotowoltaikę. − Samowystarczalność energetyczna regionu na polsko-niemieckim pograniczu, głownie na obszarze działania Stowarzyszenia „Lider Pojezierza”. − Nabór wniosków na własną energię elektryczną. Produkuj energię i obniżaj swoje rachunki za prąd. − Prace nad niezależnością energetyczną miejscowości z obszaru LGD Stowarzyszenia „Lider Pojezierza”. − Nowa ustawa o odnawialnych źródłach energii. − Odnawialne źródła energii (OZE) w gospodarstwach rolnych i mikrosieciach.

Gminy powiatu − Wszystkie gminy realizowały zadanie poprzez bieżące informowanie mieszkańców o możliwościach finansowanie inwestycji z zakresu OZE na swoich stronach internetowych. Ponadto w uchwalanych Planach Gospodarki Niskoemisyjnej szeroko opisywany jest obecny stan wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz perspektywy rozwoju.

28 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

2.2. PRIORYTET II. OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ OCHRONA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH

2.2.1. Cel operacyjny I. Poprawa jakości wód, osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych

• Działanie ekologiczne: Rozwój systemów kanalizacyjnych oraz modernizacja istniejącej już sieci ogólnospławnej na sieć rozdzielczą, tj. deszczową oraz sanitarną • Działanie ekologiczne: Budowa i modernizacja systemów zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych na obszarach wiejskich

Gmina Boleszkowice − Gmina Boleszkowice w latach 2016-2017 prowadziła jedynie bieżące remonty niezbędne do utrzymania infrastruktury wodnej i kanalizacyjnej. W okresie sprawozdawczym nie rozbudowano sieci wodnej i kanalizacyjnej.

PWiK Sp. z o.o. w Dębnie − Modernizacja kanalizacji sanitarnej w m. Oborzany – 8 000 zł; − Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjno – tłocznej w m. Smolnica – 69 600 zł; − Modernizacja przepompowni ścieków przy ul. Demokracji w Dębnie -32 943 zł; − Przebudowa sieci kanalizacji sanitarnej w ul. Demokracji w Dębnie -51 945 zł; − Przepompownia główna w Cychrach – montaż przepompowni i włączenie do istniejącej instalacji - 79 538 zł; − Budowa przyłącza kanalizacji sanitarnej do budynku Nadleśnictwa w miejscowości Różańsko – 37 011 zł; − Pogłębienie i wydłużenie odcinka kanalizacji sanitarnej w ul. Włościańskiej i Harcerskiej w Dębnie – 8 900 zł; − Przebudowa rurociągu tłocznego od istniejącej przepompowni ścieków do studni rozprężnej w ul. Wojska Polskiego – Słoneczna -22 495,00 zł.

PWiK Sp. z o.o. w Myśliborzu − Rozpoczęto kompleksową modernizację oczyszczalni ścieków w Myśliborzu wraz z budową kolektora kanalizacyjnego z Golenic do Myśliborza i budową nowych przyłączy. W wyniku realizacji zadania poprawi się jakość ścieków oczyszczonych wypływających z oczyszczalni; zwiększy się ilość gospodarstw domowych przyłączonych do sieci kanalizacyjnej; zostanie wyłączona z eksploatacji wyeksploatowana oczyszczalnia ścieków w Golenicach. Zakończenie realizacji zadania przewidziano na sierpień 2019 roku. − Rozpoczęto kompleksową modernizacje oczyszczalni ścieków w m. Sulimierz wraz z budową kolektora zrzutowego do Kanału Giżyn. W wyniku realizacji zadania poprawi się jakość ścieków oczyszczonych wypływających z oczyszczalni; zwiększy się trzykrotnie przepustowość oczyszczalni, co pozwoli przyjąć ścieki z sąsiednich miejscowości. Zakończenie realizacji zadania przewidziano na maj 2019 roku.

29 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

PWK „Płonia” Sp. z o.o. − Zestawienie działań przedstawiono w tabeli.

Tabela 6. Zestawienie działań PWK „Płonia” Sp. z o.o. z zakresu budowy sieci kanalizacyjnych Nazwa zadania Parametry Koszt Ø 200 mm grawitacyjnej oraz 190 mm Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w m. Rychnów 14.900,00 zł tłocznej o łącznej długości 161 m Budowa sieci kanalizacji sanitarnej dł. 167 m, Ø 200 mm 17.330,00 zł w ul. M. Konopnickiej w Barlinku Budowa sieci kanalizacji sanitarnej dł. 7 m, Ø 160 mm 10.890,00 zł w ul. Staromiejskiej w Barlinku Budowa sieci kanalizacji sanitarnej ul. Gwiaździsta Ø 160 mm dł. 19,45 m 5.600,00 zł w Barlinku Budowa sieci kanalizacji sanitarnej Ø 160 mm, dł. 9 m 7.050,00 zł w ul. Myśliborskiej w m. Moczkowo Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w ul. Pułaskiego Ø 200 mm, dł. 34,5 m 20.200,00 zł Moczkowo dz. nr 49/25, 49/3, 48/4 – ul. Myśliborska PVC Ø 200 mm, dł. 160 m 11.200,00 zł – wykup Fortuna Barlinek, dz. nr 248/8, 279/4, 269/8, 292/20, 552/1, PVC Ø 200 mm dł. 133,75 m, PVC Ø 85.000,00 zł 552/2 160 mm dł. 20,90 m Rurociąg grawitacyjny - PVC Ø 200 mm dł. 352,6 m, PVC Ø 160 mm, dł. 19,4 m Mosktowo dz. nr 52, 20, 21, 22, 17, 7/2, 85 Rurociąg tłoczny – PE Ø 110 mm, dł. 311.486,14 zł 408,4 m, PE Ø 90 mm, dł. 301,2 m, PE Ø 75 mm, dł. 72,5 mm Moczkowo dz. nr 306, 300/10 - Maciąg PVC Ø 200 mm, dł. 8 m 3.900,00 zł Jaromierki dz. nr 87/9 obręb Osina, gmina Barlinek PVC Ø 160 mm dł. 14 m 5.186,61 zł - Socha Barlinek, ul. Wiśniowa dz. nr 460/30 obręb 2 PVC Ø 200 mm, dł. 5 m 3.783,04 zł Barlinek Sieczkowscy Źródło: PWK „Płonia” Sp. z o.o.

• Działanie ekologiczne: Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych wód poprzez modernizację istniejących i budowę nowych oczyszczalni ścieków

PWiK Sp. z o.o. w Dębnie − Modernizacja reaktora biologicznego typu HYDROCENTRUM NR 1; − System wizualizacji i zdalnego sterowania oczyszczalni ścieków; − Modernizacja budynku przepompowni wewnątrzzakładowej na oczyszczalni ścieków przy ul. Kostrzyńskiej 28 w Dębnie; − Przebudowa i rozbudowa istniejącej oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w Dębnie.

PWiK Sp. z o.o. w Myśliborzu − Opisano przy działaniu ekologicznym: Budowa i modernizacja systemów zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych na obszarach wiejskich

30 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Wspieranie rozwoju - tam gdzie jest to uzasadnione pod względami środowiskowymi i ekonomicznymi – lokalnych systemów oczyszczania ścieków bytowych poprzez wyposażanie nieruchomości w przydomowe oczyszczalnie ścieków

− W latach 2016-2017 r. gminy powiatu myśliborskiego nie udzielały dofinansowania na budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. − Do Urzędu Miejskiego w Barlinku w 2017 r. wpłynęły dwa wnioski o dofinansowanie, które wypłacono w 2018 r.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie ewidencji wszystkich zbiorników bezodpływowych wraz z ich opisem technicznym oraz przeprowadzanie kontroli częstotliwości ich opróżniania

Gmina Barlinek − Gmina prowadzi ewidencję szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków. W 2017 r. Gmina rozpoczęła inwentaryzację w celu zaktualizowania posiadanych danych w ewidencji. Gmina prowadzi również wybiórcze kontrole częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych.

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 przez Straż Miejską w Dębnie poprzez kontrolę utrzymania porządku i czystości na posesjach prywatnych i w zakładach pracy zgodnie z Regulaminem utrzymania porządku i czystości na terenie Miasta i Gminy Dębno tj.: − kontrolę wyposażenia posesji i zakładów w pojemniki na odpady komunalne; − kontrolę przestrzegania wykonywania złożonych deklaracji o segregacji odpadów; − kontrolę utrzymania ogólnego porządku na posesjach i na terenie zakładów; − kontrolę gospodarki nieczystościami ciekłymi oraz sposobu ich odprowadzania. − Przeprowadzane kontrole przyczyniają się do budowy szamb tam gdzie ścieki są odprowadzane prosto do zbiorników wodnych doprowadza się do budowy nowych urządzeń i prawidłowego korzystania ze starych oraz zawarcia umów na wywóz. Podczas kontroli osoby kontrolujące ograniczają się do działań edukacyjnych i pouczających. W wyjątkowych przypadkach gdzie występuje indolencja do zarządzeń pokontrolnych nakładane są mandaty karne.

Gmina Myślibórz − Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w latach 2016 i 2017 prowadzono kontrole nieruchomości w zakresie postępowania z nieczystościami ciekłymi: − 2016 r. - 2 kontrole, − 2017 r. - 25 kontroli. − Gmina Myślibórz prowadzi ewidencję szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków: − 2016 r. – 1 075 szamb, 152 przydomowe oczyszczalnie ścieków, − 2017 r. – 1 073 szamba, 156 przydomowych oczyszczalni ścieków.

31 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Nowogródek Pomorski − Gmina Nowogródek Pomorski posiada ewidencję zbiorników bezodpływowych z ich opisem technicznym; w przypadku podejrzenia lub informacji o zanieczyszczeniu środowiska kontrole zbiorników prowadzone są bezzwłocznie, natomiast pozostałe zbiorniki z częstotliwością raz na dwa lata w każdej miejscowości.

Gmina Boleszkowice − Gmina Nowogródek Pomorski posiada ewidencję zbiorników bezodpływowych; w przypadku podejrzenia lub informacji o zanieczyszczeniu środowiska kontrole zbiorników prowadzone są bezzwłocznie.

• Działanie ekologiczne: Budowa kanalizacji deszczowej, modernizacja kanalizacji w celu wydzielenia kanalizacji deszczowej, budowa osadników i separatorów wód opadowych i roztopowych na wylotach sieci deszczowej i odbiorników

− Działanie realizowane w ramach przebudowy poszczególnych odcinków dróg.

Gmina Barlinek − Przebudowa ulicy Sienkiewicza wraz z kanalizacją deszczową w ul. Słowackiego i Pełczyckiej - dotyczyło przebudowy całej ulicy Sienkiewicza o długości ok. 250 mb poprzez budowę nowej nawierzchni jezdni o szerokości 5mb z miejscowym przewężeniem do 4,5 mb, parkingami i chodnikiem szer. 1,5 m o nawierzchniach z polbruku, kanalizację deszczową do odwodnienia ulicy Sienkiewicza wraz z odcinkiem ulicy Słowackiego. − Przebudowa ulicy Zielnej, Podgórnej i części ul. Kopernika w Barlinku - przeprowadzenie przebudowy ulic Kopernika, Zielnej i Podgórnej poprzez wykonanie nowych nawierzchni jezdni i chodników, przebudowę skrzyżowań wraz z odpowiednią przebudową sieci kanalizacji deszczowej, sanitarnej i wodociągowej. Całkowita dł. To ok. 900 mb. − Przebudowa drogi w Mostkowie - odcinek drogi woj. 156 do drogi powiatowej Nr 1575 – kontynuacja przebudowy drogi gminnej o nawierzchni asfaltowej na odcinku od drogi wojewódzkiej 156 Barlinek - Lipiany do drogi powiatowej Mostkowo - Sulimierz o długości ok. 400 mb, na nawierzchnię asfaltową o szerokości 6 mb z odwodnieniem poprzez skrzynki rozsączające.

Gmina Dębno − Budowa dróg w rejonie ul. Demokracji (+nowe odcinki sieci kanalizacji deszczowej); − Przebudowa ul. Piasta i Wojska Polskiego (+ przebudowa kanalizacji deszczowej); − Budowa nawierzchni kanalizacji deszczowej w ul. Lipowej oraz budowa kanalizacji deszczowej w ul. Akacjowej – dł. kanalizacji – 335 mb; − Przebudowa ul. Kościuszki i Pułaskiego wraz z budową kanalizacji deszczowej – dł. kanalizacji – 793 mb; − Budowa ciągu pieszego-jezdnego w ul. Demokracji w Dębnie – dł. kanalizacji – 127 mb; − Przebudowa ul. Wojska Polskiego i Piasta w Dębnie - II etap – dł. kanalizacji –

32 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

582 mb; − Budowa nawierzchni wraz z odwodnieniem dróg gminnych w Cychrach i Dargomyślu – dł. kanalizacji – 598 mb; − Utwardzenie placu przy ul. Ofiar Katynia w Dębnie – dł. kanalizacji – 32 mb.

• Działanie ekologiczne: Weryfikacja obszarów zagrożonych zanieczyszczeniem związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych

− W związku z koniecznością zapewnienia jednolitego w skali całego kraju podejścia do prac weryfikacyjnych, wypracowany został jednolity sposób wyznaczania wód wrażliwych i OSN, w którym szczegółowo sformułowano kryteria wyznaczania wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych. Uwzględniono przy tym wymogi aktu wykonawczego, jakim jest rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz postanowienia wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C-356/13 (tzw. skarga azotanowa). Wzięto pod uwagę zarzuty Komisji Europejskiej wobec Polski, podtrzymane w wyroku TSUE, dotyczące uchybienia zobowiązaniom wynikającym z Dyrektywy Azotanowej w zakresie niewystarczającego wyznaczenia wód wrażliwych i OSN poprzez nieuwzględnienie przy ich wyznaczaniu zasady przezorności, jak również eutrofizacji wód, w szczególności eutrofizacji Morza Bałtyckiego. Trybunał Sprawiedliwości w wyroku zwrócił również uwagę na udział polskiego rolnictwa w całkowitym ładunku azotu odprowadzanego do Morza Bałtyckiego z terytorium Polski. Uwzględnienie postanowień wyroku skutkuje m.in. bardziej restrykcyjnym stosowaniem zasady przezorności oraz dokładniejszym uwzględnieniem zjawiska eutrofizacji wód. Na potrzeby niniejszego wyznaczenia wód wrażliwych, przyjęto wszystkie wartości graniczne, zarówno dla stężeń azotanów jak również wskaźników eutrofizacji, wskazane w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. Podstawę analiz stanowiły wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska z lat 2007-2014. W przypadku stężeń azotanów uwzględniano stężenia maksymalne, natomiast na potrzeby oceny eutrofizacji wód przyjęto, że o uznaniu wód za eutroficzne decyduje przekroczenie dopuszczalnego stężenia przez co najmniej jeden ze wskaźników, podobnie w przypadku tendencji do eutrofizacji rozumianej jako zagrożenie wystąpienia eutrofizacji.

RZGW w Szczecinie − W dniu 1 lutego 2017 r. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie wydał Rozporządzenie w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 marca 2017 r. Rozporządzenie określa: − wody powierzchniowe wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; − wody podziemne wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych;

33 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− obszar szczególnie narażony, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód należy ograniczyć. − Obszarem szczególnie narażonym na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód należy ograniczyć, jest teren obejmujący cały region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego oraz region wodny Ucker. Moc straciły: − Rozporządzenie nr 6/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2012 r. w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego poz. 1398); − Rozporządzenie nr 5/2015 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 5 maja 2015 r. w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego poz. 1794).

RZGW w Poznaniu − W dniu 28 lutego 2017 r. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu wydał Rozporządzenie w sprawie określenia w regionie wodnym Warty wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć. W Rozporządzeniu określono w regionie wodnym Warty jednolite części wód powierzchniowych oraz wody podziemne w punktach pomiarowych, jako wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Określono cały obszar regionu wodnego jako obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód należy ograniczyć. Moc straciły: − Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie określenia w regionie wodnym Warty w granicach województwa wielkopolskiego wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego poz. 3143); − Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie określenia w regionie wodnym Warty w granicach województwa wielkopolskiego wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego poz. 3227).

34 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Działania podejmowane w celu ograniczenia dopływu zanieczyszczeń związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych

OSChR w Gorzowie Wielkopolskim − W latach 2016-2017 w ramach realizacji działania polegającego na ograniczeniu dopływu zanieczyszczeń związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie opiniowała plany nawożenia zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu. OSChR w Gorzowie Wielkopolskim na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2016-2017: − przeprowadziła 12 poradnictw nawozowych; − prowadziła monitoring wody w 2 punktach; − prowadziła monitoring azotowy w 7 punktach.

ZODR w Barzkowicach − W latach 2016-2017 ZODR w Barzkowicach prowadził dla rolników z terenu powiatu szkolenia dotyczące prowadzenia produkcji rolniczej na obszarach szczególnie narażonych (OSN) oraz gospodarki wodno-ściekowej i postepowania z odpadami.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych

WIOŚ w Szczecinie − Rzeki: Podstawą do prowadzenia badań w latach 2016-2017 jest Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020. Zgodnie z nim system oceny jakości jednolitych części wód realizowano poprzez badania i pomiary wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego, monitoringu obszarów chronionych i badawczego. W trzyletnim okresie badaniami objęto 108 jednolitych części wód rzecznych, z czego 2 JCWP znajdują się na terenie powiatu myśliborskiego. Są to: JCWP Myśla od wypływu z Jeziora Myśliborskiego do ujścia oraz JCWP Płonia od źródeł do Dopływu spod Myśliborek. W 2016 roku przeprowadzono badania obu jednolitych części wód. − W I półroczu 2017 roku WIOŚ w Szczecinie wykonał wstępną ocenę stanu JCWP badanych w 2016 roku. Ocena JCWP rzecznych badanych w 2016 roku wykonana została w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016, poz. 1187). − JCWP Myśla od wypływu z Jeziora Myśliborskiego do ujścia należy do wód silnie zmienionych, w związku z czym oceniano potencjał ekologiczny JCWP. Natomiast JCWP Płonia od źródeł do Dopływu spod Myśliborek należy do wód naturalnych więc oceniano jej stan ekologiczny. − Wstępna ocena stanu JCWP Myśla od wypływu z Jeziora Myśliborskiego do ujścia wskazuje, że jej potencjał ekologiczny jest umiarkowany. Jako umiarkowany oceniono także stan ekologiczny JCWP Płonia od źródeł do Dopływu spod Myśliborek. − Stan chemiczny JCWP Myśla od wypływu z Jeziora Myśliborskiego do ujścia (objętej w 2016 roku monitoringiem diagnostycznym) oceniono jako zły.

35 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Na podstawie niekorzystnego wyniku oceny stanu/potencjalu ekologicznego oraz stanu chemicznego, stan badanych JCWP oceniono jako zły. − Jeziora: W roku 2016 zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020 WIOŚ w Szczecinie na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził badania monitoringowe dwóch jezior. Jezioro Barlineckie zostało objęte monitoringiem diagnostycznym, a jezioro Ostrowieckie monitoringiem operacyjnym. − Wody podziemne: Badania wód podziemnych na poziomie regionalnym wykonywane są przez WIOŚ w Szczecinie w zlewni rzeki Płoni (JCWPd nr 24), gdzie wyznaczono obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (OSN) wraz z wodami wrażliwymi, do których odpływ zanieczyszczeń z tego obszaru należy ograniczyć (od 2017 roku OSN obejmuje teren całego województwa). Ponadto WIOŚ w Szczecinie wykonuje badania na terenach wokół mogilników zlikwidowanych na terenie województwa w latach 2010-2011. − Badania wód podziemnych w obszarze OSN dotyczą monitorowania zmian stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych związkami azotu. Na terenie powiatu monitoring regionalny wód podziemnych w obszarze OSN nie jest wykonywany (brak punktów pomiarowych WIOŚ).

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy − Wody podziemne: Badania i ocena stanu chemicznego wód podziemnych wykonywane są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Badania prowadzone są w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd), w tym w częściach uznanych za zagrożone nieosiągnięciem stanu dobrego lub które wykazywały słaby stan chemiczny lub/i ilościowy. Badania wykonywane są na poziomie krajowym w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. − Wykonawcą badań oraz oceny stanu wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz ilościowych jest Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). − W granicach powiatu znajdują się cztery JCWPd o numerach: 23, 24, 33 i 34, które objęte są badaniami w ramach monitoringu diagnostycznego. Dodatkowo JCWPd nr 24 (nr 25 wg podziału na 161 JCWPd, obowiązującego do końca 2016 roku), która wykazywała słaby stan chemiczny w latach poprzednich badana jest w ramach monitoringu operacyjnego. − Badania wód podziemnych na terenie powiatu wykonane zostały na poziomie krajowym w ramach monitoringu diagnostycznego w 4 punktach pomiarowych w miejscowościach: Głazów, gm. Myślibórz (punkt nr 536), Mostno, gm. Dębno (punkt nr 791), Barlinek, gm. Barlinek (punkt nr 949) i Chlewice, gm. Boleszkowice (punkt nr 1309). − W badanych punktach stwierdzono występowanie wód II klasy (wody dobrej jakości) oraz III klasy (wody zadowalającej jakości) reprezentujących dobry stan chemiczny. Jedynie w miejscowości Chlewice (punkt nr 1309) odnotowano wody V klasy (wody złej jakości) o słabym stanie chemicznym. Przyczyną obniżenia jakości wód w tym punkcie były podwyższone stężenia sodu, chlorków, amoniaku i przewodności elektrolitycznej.

36 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych, w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych

Starosta Myśliborski − Prowadzenie przeglądów udzielonych pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie ścieków do wód na podstawie przeprowadzonych kontroli przez WIOŚ w Szczecinie, badań automonitoringowych zakładów.

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 przez Straż Miejską w Dębnie. Zgodnie z obowiązującą ustawą o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, jeżeli istnieje kanalizacja sanitarna właściciel posesji ma obowiązek bezwzględnie przyłączyć posesję do kanalizacji. Poprzez przeprowadzane kontrole posesji poprawia się gospodarka ściekowa. Gospodarstwa, które nie były podłączone do sieci kanalizacyjnej po kontrolach uczyniły to. Nie podłączyły się tylko te gospodarstwa, które nie mają takiej możliwości ze względów technicznych lub nie zamieszkują posesji.

Gmina Myślibórz − Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w latach 2016 i 2017 prowadzono kontrole nieruchomości w zakresie postępowania z nieczystościami ciekłymi: − 2016 r. - 2 kontrole, − 2017 r. - 25 kontroli. − Gmina Myślibórz prowadzi ewidencję szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków: − 2016 r. - 1075 szamb, 152 przydomowe oczyszczalnie ścieków, − 2017 r. - 1073 szamba, 156 przydomowych oczyszczalni ścieków.

Gmina Barlinek − Prowadzone były kontrole, dotyczące pozbywania się nieczystości ciekłych na terenach nieskanalizowanych; kontrole odbywają się etapami (miejscowościami). W pierwszej kolejności przeprowadzane są w formie pisemnej, a następnie w formie oględzin w terenie. W przypadku otrzymania zgłoszenia w sprawie niewłaściwego odprowadzania ścieków, pracownicy przeprowadzają kontrolę niezwłocznie na miejscu zdarzenia.

Gmina Boleszkowice − Realizowane są kontrole mające na celu weryfikację i edukację lokalnej społeczności w zakresie prawidłowej gospodarki nieczystościami płynnymi.

• Działanie ekologiczne: Rewitalizacja jezior oraz zagospodarowanie terenu wokół jezior dla potrzeb turystyki i rekreacji w sposób zapewniający ochronę wód jeziornych przed zanieczyszczeniem

Gmina Barlinek − Szlak przygody nad Jeziorem Barlineckim: W ramach zadania planuje się realizację

37 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

trasy turystycznej pieszo-rowerowej wokół Jeziora Barlineckiego oraz zagospodarowanie wzdłuż jej biegu na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. − W pierwszym etapie przygotowana została dokumentacja na realizację: − ciągu pieszo-rowerowego na odcinku od plaży miejskiej do ul. Polana Lecha wraz z pomostami i zagospodarowaniem nadbrzeża na wysokości ośrodka PUM oraz na tzw. „dzikiej plaży” przy ul. Polana Lecha, − ciągu pieszo-rowerowego na terenie gminnym położonym wzdłuż Jeziora Barlineckiego od strony Moczkowa na odcinku o długości ok. 1 100 m, od terenów leśnych w południowej części Jeziora na wysokości ul. Wichrowej w stronę miasta poprzez działki nr 730/1, 730/2 i 730/3. Na terenie ścieżki planowane jest zagospodarowanie tzw. „spalonki” na cele rekreacyjne wraz z pomostem umożliwiającym cumowanie łodzi. W tym zakresie inwestycja uzyskała dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego - działanie 4.9 Rozwój zasobów endogenicznych w wysokości ok. 45 % kosztów.

• Działanie ekologiczne: Promowanie i rozpowszechnianie stosowania tzw. dobrych praktyk rolniczych, które zapewniają lepsze wykorzystywanie potencjału biologicznego gleb, przy jednoczesnym zmniejszeniu negatywnego oddziaływania na środowisko nawozów i środków ochrony roślin

ZODR − W latach 2016-2017 ZODR w Barzkowicach przeprowadził dla mieszkańców i rolników z obszaru powiatu myśliborskiego 141 szkoleń dotyczących m.in.: − stosowania środków ochrony roślin; − pielęgnacji i użytkowania trwałych użytków zielonych; − modernizacji gospodarstw rolnych; − założeń programu rolnośrodowiskowo – klimatycznego; − rolnictwa ekologicznego; − rolnictwa zrównoważonego; − wapnowania oraz zastosowania poplonów w celu poprawy jakości gleby; − ochrony bioróżnorodności; − produkcji metodami ekologicznymi; − gospodarki wodno-ściekowej oraz postepowania z odpadami.

• Działanie ekologiczne: Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni, wyznaczonych w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry oraz ogłoszenie ich w drodze aktu prawa miejscowego- na obszarze działania RZGW w Szczecinie i Poznaniu

RZGW w Szczecinie − Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 22 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego. Niniejsze rozporządzenie stanowi nowelizację rozporządzenia nr 3/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2014 r.

38 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego. Rozporządzenie stanowi w swojej zasadniczej części wynik weryfikacji warunków korzystania z wód, której przeprowadzenie do końca 2016 r. stanowiło obowiązek dyrektorów RZGW nałożony na nich w aktualizacji Programu wodno – środowiskowego kraju.

RZGW w Poznaniu − Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 17 lipca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Warty.

2.2.2. Cel operacyjny II. Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych

• Działanie ekologiczne: Opracowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego, map zagrożeń i map ryzyka powodziowego, planów zarządzania ryzykiem powodziowym na obszarach dorzeczy oraz w regionach wodnych

− Dnia 01.12.2016 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej zostało opublikowane Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry.

• Działanie ekologiczne: Utrzymanie koryt cieków, kanałów i obwałowań w należytym stanie technicznym, remont budowli wodnych, w tym regulacyjnych, zapewnienie drożności koryt cieków i kanałów, poprawa warunków przepływu wód powodziowych

ZZMiUW w Szczecinie − Remont skarp: Zadanie nr 1 Kanał Dolsk w km 0+000-1+300 m. Dolsk gm. Dębno. Zadanie nr 2 Rzeka Sienica km 4+902-6+960, m. Dębno. − Oczyszczenie-odmulenie zbiorników pompowych. − Odbudowa stopnia wodnego na rzece Kosie w km 0+186. − Naprawa pompowni melioracyjnych na terenie województwa Zachodniopomorskiego. − Remont skarp na rzece Sienicy km 3+608-4+902, m. Oborzany i km 8+160-9+174 m. Dębno, gmina Dębno. − Remont skarp na rzece Sienicy km 6+960-8+160, m. Dębno. − Chlewice – Porzecze. Wał cofkowy rzeki Odry przy rzece Myśli oraz Modernizacja polderu Marwickiego etap I i II. − Naprawa pompowni melioracyjnej Golczew, gm. Myślibórz. − Remont kanału Barlinek w km 2+900 - 3+000, m. Barlinek. − Wycinka i podcięcie drzew na ciekach TO Myślibórz.

39 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie województwa zachodniopomorskiego – wykonanie usług zwanych dalej pracami utrzymaniowymi, związanych z utrzymaniem w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych i kanałów oraz zlokalizowanych na nich budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych stanowiących urządzenia melioracji wodnych podstawowych w celu zapewnienia: − ochrony przed powodzią, − spływu lodu oraz przeciwdziałania powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych, − warunków korzystania z wód w tym utrzymywania zwierciadła wody na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie urządzeń wodnych, − działania urządzeń wodnych, w szczególności ich odpowiedniego stanu technicznego i funkcjonalnego. − Na obszarze działania zlikwidowanego Terenowego Oddziału w Myśliborzu w ewidencji znajdowało się łącznie 295,360 km urządzeń melioracji podstawowych, w tym 137,75 km rzek, 157,61 km kanałów, a także 17 jezior oraz 5 stacji pomp odwadniających obszar 880 ha (wg stanu na 31.12.2017 r.). W 2017 roku prace konserwacyjne wykonywane były wariantem rekomendowanym w obowiązującym PUW (Plan Utrzymania Wód) i polegały na usuwaniu zatorów, wycince krzaków, jednostronnym wykoszeniu i wygrabieniu skarp, hakowaniu dna. Łącznie udrożniono 171,317 kilometrów cieków podstawowych Skarbu Państwa. Środki finansowe pochodziły z Budżetu Państwa oraz Rezerwy Celowej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wykaz cieków objętych zadaniem na terenie powiatu myśliborskiego (2017 r.): − Kanał Bronny km 0+450-10+825, dł. 10,375 km, m. Kierzków, gmina Myślibórz; − Kanał Wierzbnica km 0+000-0+960,1+250-3+385, 3+440-5+250. dł. 4,905 km, m. Wierzbnica, gmina Myślibórz; − Kanał Kierzków km 0+000-9+260, dl. 9,260 km, m. Kierzków, gmina Myślibórz; − Kanał Kruszwin km 0+000 - 3+100, 3+450 - 5+150, dł. 4,8 km, m. Kruszwin, gmina Myślibórz; − Kanał Czółnów km 0+000-1+600,1+850-3+025, 3+190-4+050, dł. 3,635 km, m. Czólnów, gmina Myślibórz; − Kanał Kłodawski km 10+700 - 12+370, dł. 1,670 km, m. Łubianka, gmina Barlinek; − Kanał Barlinek km 1+700 - 3+500, dł. 1,800 km, m. Barlinek, gmina Barlinek; − Kanał Moczydło km 0+000-2+060, dł. 2,060 km, m. Moczydło, gmina Barlinek; − Rzeka Myśla km 78+300 - 80+040, 80+815-83+615, 94+845 - 100+345,100+660-104+670, dł. 14,05 km, gmina Barlinek., Myślibórz, Dębno; − Rzeka Płonia km 59+730-68+600, 73+100-73+400, dl. 6,170 km, m. Żydowo, gmina Barlinek; − Rzeka Kłodawka km 19+875 -22+875, dł. 3,0 km, m. Karsko, gmina Nowogródek Pomorski; − Kanał Prądnik km 0+000 - 2+380, df. 2,380 km, m. Prądnik, gmina Myślibórz; − Kanał Nowogródek km 0+200 - 1+824, 2+474-4+702, 4+832-9+510, 9+640- 17+110, dł. 16,0 km, m. Nowogródek Pom., gmina Nowogródek Pomorski; − Kanał Giżyn km 0+250-6+250, 8+350-13+700, dł. 11,6 km, m. Sulimierz, gmina Myślibórz;

40 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Kanał Marwica km 18+700 - 20+300, dł. 1,6 km, m. Trzcinna, gmina Nowogródek Pomorski; − Kanał Łączyna km 6+600 - 8+400, dł. 1,8 km, m. Trzcinna, gmina Nowogródek Pomorski; − Kanał Chocim km 0+720-2+800, dł. 2,080 km, m. Chocień, gmina Nowogródek Pomorski; − Kanał Różańsko km 2+150-6+800, dł. 4,650 km, m. Różańsko, gmina Dębno; − Kanał Dyszno km 0+000-7+200, 9+050-13+450, dł. 11,6 km, m Dyszno, gmina Dębno; − Kanał Olchów km 0+000-2+290, 3+630-13+940, dł. 12,6 km, m. Ostrowiec, m. Różańsko, gmina Dębno; − Kanał Renice km 0+000-3+210, 3+244-4+826, dł. 4,792 km, m. Renice, gmina Myślibórz; − Kanał Dar km 0+000 - 6+550, 6+800 - 10+350, dł. 10,1 km, m. Oborzany, gmina Dębno; − Rzeka Kosa km 0+590-4+060,4+750 -5+750, dł. 4,47 km, m. Dębno, gmina Dębno; − Kanał Cychry km 0+000 - 11+500, dł. 11,5 km, m. Cychry, gmina Dębno; − Kanał Buszów km 0+000-1+140, dł. 1,14 km, m. Dolsk, gmina Dębno; − Kanał Mystka km 0+000 - 2+000, dł. 2,0 km, m. Dolsk, gmina Dębno.

• Działanie ekologiczne: Budowa zbiorników retencyjnych, w tym realizacja Programu małej retencji dla wód dla województwa zachodniopomorskiego do roku 2015, budowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych, zbiorników retencyjnych

Gmina Barlinek − Przeprowadzone w 2016 r. działania melioracyjne: − Żydowo – 255 mb; − Dzikowo – 250 mb; − Dzikowo przepust. − Przeprowadzone w 2017 r. działania melioracyjne: − Żydowo – 255 mb; − Dziedzice – 700 mb; − Mostkowo – 600 mb.

Gmina Boleszkowice − Bieżąca konserwacja urządzeń melioracji szczegółowej będącej własnością Gminy Boleszkowice ma charakter ciągły. Konserwacja polega na wykaszaniu skarp rowu oraz odmulaniu dna rowu. Podczas prac czyszczone są również przepusty i studnie rewizyjne. W latach 2016-2017 przeprowadzono konserwację na obcinku ok. 15 km rowów. Ponadto na terenie Gminy Boleszkowice funkcjonuje Gminna Spółka Wodna Boleszkowice, która również prowadzi prace konserwacyjne na rowach będących pod nadzorem GSW. W 2016 r. przeprowadzono konserwacje na odcinku ok. 2,78 km, a w 2017 r. na odcinku ok 5,24 km i wyczyszczono 50 studni rewizyjnych.

41 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Dębno − 2016 r.: − Naprawa urządzeń melioracji szczegółowych w Sarbinowie; − Konserwacja urządzeń melioracji szczegółowych w Różańsku; − Roboty publiczne: konserwacja urządzeń melioracji szczegółowych (rowy otwarte): Dębno, Warnice, Dolsk, Sarbinowo, Grzymiradz, Oborzany, Cychry, Warnice. − 2017 r.: − Naprawa urządzeń (rów otwarty) w Warnicach (dz. nr 226) na dł. 174 m oraz usunięcie awarii w m. Dębno, ul. Rolnicza na dł. 118 m. Koszt 5.789,34 zł; − Konserwacja urządzeń (rów otwarty) w m. Dębno, ul. Hołdownicza (działka nr 177) na dł. 300 m. Koszt 7.800,00 zł; − Konserwacja urządzeń w m. Różańsko (dz. nr 981, 986)na dł. 85 m i 208 m. Koszt 11.121,26 zł; − Konserwacja urządzeń w m. Różańsko (dz. nr 405) na dł. 1 340 m. Koszt 25.241,41 zł. − Konserwacja rurociągu w m. Dolsk (dz. nr 360) na dł. 492 m. Koszt 15.000,00 zł. − Prace wykonane przez Gminę Dębno w ramach Robót publicznych finansowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Myśliborzu: ul. Hołdownicza – 306 m; Suchlica – 923 m; ul. Dargomyska – 65 m; Barnówko – 760 m; Dolsk – 416 m; Cychry – 340 m; Cychry – 580 m; Grzymiradz – 200 m; Oborzany – 800 m; ul. Siewna – 1 700 m; ul. Perłowa – Wojska Polskiego – 200 m; ul. Miodowa – 658 m + 443 m; Ostrowiec – 300 m; ul. Hołdownicza – 400 m; ul. Zielona – ul. Pogodna – 250 m; Sarbinowo – czyszczenie studzienek; Oborzany – czyszczenie studzienek; ul. Ofiar Katynia – 100 m; ul. Dargomyska – 150 m.

Gmina Myślibórz − 2016 r.: − przebudowa rurociągu melioracyjnego na działce nr 20 obręb Listomie – położenie nowego rurociągu w sąsiedztwie basenu p.poż. z zamiarem jego obejścia – obmiar 40 mb, wartość zamówienia 5.717,04 zł, − wyczyszczenie (usunięcie odpadów) i zabezpieczenie studni (założenie pokrywy), znajdującej się w sąsiedztwie świetlicy wiejskiej w miejscowości Chłopowo na działce nr 69/1 obręb Chłopowo – obmiar 1 szt., wartość zamówienia 450,12 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 143 obręb 3 miasta Myślibórz – obmiar 229 mb, wartość zamówienia 5.101,87 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 406 obręb Głazów – obmiar 635 mb, wartość zamówienia 9.080,50 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 27/2 obręb 3 miasta Myślibórz, użytkowanej przez Rodzinny Ogród Działkowy im. 1-go Maja w Myśliborzu – obmiar 465 mb, wartość zamówienia 2.028,37 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 322 obręb 1 miasta Myślibórz, użytkowanej przez Rodzinny Ogród Działkowy im. 1-go Maja w Myśliborzu – obmiar 30 mb, wartość zamówienia 805,50 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 294 obręb 1 miasta Myślibórz, użytkowanej przez Rodzinny Ogród Działkowy im. 1-go Maja

42 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

w Myśliborzu – obmiar 380 mb, wartość zamówienia 5.403,60 zł, − wyczyszczenie rowów szczegółowych, znajdujących się na działce nr 27/2 i 29 obręb 3 miasta Myślibórz, użytkowanej przez Rodzinny Ogród Działkowy im. 1-go Maja w Myśliborzu – obmiar 320 mb, wartość zamówienia 1.536,90 zł, − wyczyszczenie rowu melioracyjnego, znajdującego się na działce nr 132/21 obręb Dąbrowa – obmiar 65 mb, wartość zamówienia 1.852, 95 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 20 obręb Kruszwin – obmiar 910 mb, wartość zamówienia 12.940,20 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 72 obręb Listomie – obmiar 105 mb, wartość zamówienia 3.852,85 zł, − badanie geologiczne gruntu pod projektowaną studnię chłonną w miejscowości Głazów na działce nr 201 obręb Głazów – obmiar 1 szt., wartość zamówienia 492,00 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 95 i 133 obręb 3 miasta Myślibórz – obmiar 625 mb, wartość zamówienia 6.781,25 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 616/40 obręb 2 miasta Myślibórz – obmiar 145 mb, wartość zamówienia 2.561,90 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 111, 138/1, 138/2, 214/2, 214/3, 326/3, 327/2, 330 i 331/5 obręb 3 miasta Myślibórz – obmiar 750 mb, wartość zamówienia 10.450,00 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 106/3 i 212/6 obręb Rów oraz wyczyszczenie betonowego przepustu, znajdującego się na działce nr 106/3 obręb Rów – obmiar 110 mb + 10 mb, wartość zamówienia 2.460,00 zł, − udrożnienie rurociągu melioracyjnego, znajdującego się na działce nr 212/5 obręb Rów oraz zabezpieczenie studni melioracyjnej (założenie pokrywy), znajdującej się na działce nr 212/6 obręb Rów – obmiar 70 mb + 1 szt. − 2017 r.: − udrożnienie przepustu drogowego, znajdującego się pod drogą gminną w miejscowości Nawrocko (dz. nr 344 obręb Nawrocko) oraz wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 350 i 361 obręb Nawrocko – obmiar 50 mb, wartość zamówienia 1.470,91 zł, − wyczyszczenie rowów szczegółowych, znajdujących się na działkach nr 294/5 i 291/1 obręb Głazów – obmiar 1060 mb, wartość zamówienia 16.062,82 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 101, 332/4 i 331/3 obręb 3 miasta Myślibórz – obmiar 1190 mb, wartość zamówienia 7.556,06 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 244 obręb Renice – obmiar 593 mb, wartość zamówienia 6.551,09 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 130 obręb Renice – obmiar 100 mb, wartość zamówienia 1.168,50 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 294/5 obręb Głazów – obmiar 920 mb, wartość zamówienia 13.013,40 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 294/3 obręb Głazów – obmiar 316 mb, wartość zamówienia 3.985,20 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 245/2 obręb Renice – obmiar 325 mb, wartość zamówienia 4.397,25 zł,

43 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− udrożnienie rurociągu drenarskiego, odprowadzającego nadmiar wody ze zbiornika p.poż. w miejscowości Rów (dz. nr 99 obręb Rów) do rowu melioracyjnego (dz. nr 100/3 obręb Rów) – obmiar 40 mb, wartość zamówienia 1.219,48 zł, − naprawa i oczyszczenie przepustu rurowego pod drogą gminną w miejscowości Rościn (dz. nr 174 obręb Rościn) oraz wyczyszczenie rowu szczegółowego na działce nr 132/2 obręb Rościn – obmiar 40 mb, wartość zamówienia 2.075,10 zł, − udrożnienie rowu melioracyjnego, znajdującego się na działce nr 2 obręb 1 miasta Myślibórz (przy cmentarzu wojennym) – obmiar 50 mb, wartość zamówienia 397,29 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdujących się na działkach nr 162/6 i 217/1 obręb 3 miasta Myślibórz (ul. Wschodnia) – obmiar 135 mb, wartość zamówienia 2.100,53 zł, − odwodnienie działki gminnej nr 56 obręb 2 miasta Myślibórz (ul. Wałowa) – położenie rurociągu drenarskiego – obmiar 15mb, wartość zamówienia 987,94 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 92/1 obręb Renice – obmiar 130 mb, wartość zamówienia 11.618,07 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego na działce nr 32 obręb 1 miasta Myślibórz – obmiar 20 mb, umocnienie betonowe przepustu melioracyjnego na działce nr 17 obręb 1 miasta Myślibórz – obmiar 1 szt., oczyszczenie rurociągu drenarskiego na działce nr 48 obręb 1 miasta Myślibórz – obmiar 30 mb, wartość zamówienia 1.092,03 zł, − usunięcie awarii rurociągu, odprowadzającego nadmiar wód ze zbiornika p.poż. w miejscowości Rów (dz. nr 99 obręb Rów) do rowu – obmiar 40 mb, wartość zamówienia 1.234,03 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 144 obręb Ławy – obmiar 1025 mb, wartość zamówienia 21.530,29 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 910 obręb Kierzków – obmiar 270 mb, wartość zamówienia 5.929,83 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 303 obręb Głazów – obmiar 110 mb, wartość zamówienia 2.500,00 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 197, 196 i 80 obręb Wierzbnica – obmiar 286 mb, wartość zamówienia 3.848,47 zł, − odtworzenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działce nr 406 obręb Głazów – obmiar 20 mb, wartość zamówienia 4.170,78 zł, − usunięcie awarii rurociągu w miejscowości Kierzków (dz. nr 460/1 obręb Kierzków) – obmiar 96 mb, wartość zamówienia 4.658,78 zł, − wyczyszczenie rowu szczegółowego, znajdującego się na działkach nr 24 i 11 obręb Nawrocko – obmiar 421 mb, wartość zamówienia 8.025,44 zł.

Starosta Myśliborski − 2016 r.: − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych Ma-1, L-2422 m – 53 905,14 zł; − 2017 r.: − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych Gi-4, L-1112 m -

44 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

15.844.46 zł; − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych Gi-2-2, L-456 m - 10.397,97 zł; − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych Gi-4-1, L-266 m - 5.836,04 zł; − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych R-1-2, L-451 m - 11.252,45 zł; − Konserwacja rowu melioracji wodnych szczegółowych K-1, L-125 m - 1.356,25 zł.

2.2.3. Cel operacyjny III. Zapewnienie dobrej jakości wód użytkowych i racjonalne ich wykorzystanie

• Działanie ekologiczne: Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zwartych w rozporządzeniach dotyczących ustanawiania stref ochronnych ujęć

Starosta Myśliborski − Działanie to jest realizowane poprzez uwzględnianie przy wydawaniu pozwoleń wodnoprawnych ustaleń zawartych w Rozporządzeniu Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 1/2009 z dnia 28 stycznia 2009 r. w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej przy ul. Strzeleckiej w Barlinku (Dz. Urz. Woj. Zach. Nr 7, poz. 221 z dnia 27.02.2009 r.) i innych rozporządzeń w ww. zakresie, obowiązujących na terenie poza powiatem myśliborskim – zdarzają się bowiem sytuacje, w których Starosta Myśliborski wydaje „zastępczo” za inny organ pozwolenia wodnoprawne np. na teren powiatu choszczeńskiego, pyrzyckiego czy szczecińskiego (za Prezydenta Szczecina).

− W latach 2016-2017 Dyrektor RZGW w Szczecinie, Dyrektor RZGW w Poznaniu i Starosta Myśliborski nie ustanawiali na terenie powiatu stref ochronnych ujęć wód podziemnych.

• Działanie ekologiczne: Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć i stacji uzdatniania wody

Gmina Nowogródek Pomorski − Remont filtrów SUW Giżyn – 21 411,14 zł (2017 r.).

PWiK Sp. z o.o. w Dębnie − Budowa kontenerowej stacji podnoszenia ciśnienia przy ul. Wrzosowej dz. Nr 221 w m. Dębno dla miejscowości Grzymiradz, Klepin – 780 zł;

45 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Przebudowa sieci wodociągowej w ulicy Wojska Polskiego i Piasta w Dębnie – 348 203 zł; − Przebudowa sieci wodociągowej w ul. Demokracji w Dębnie – 28 876 zł; − Przebudowa sieci wodociągowej w ul. Pułaskiego w Dębnie – 35 430 zł; − Przebudowa sieci wodociągowej w ul. Kościuszki w Dębnie – 27 625 zł; − Przebudowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w m. Cychry – 76 089,78 zł; − Przebudowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w m. Dargomyśl – 47 486,78 zł; − Budowa sieci wodociągowej w ul. Jesienna, Wiosenna, Letnia – 10 963 zł; − Opomiarowanie ujęć wody w Gminie Dębno; − Modernizacja Pompowni Wody Więcław – 6 000 zł − Budowa przyłącza wody PE DN 50 mm w m. Kolonia Sarbinowo do budynku na działce nr 8/2 – 16 000 zł; − Modernizacja SUW Cychry – 6 000 zł; − Modernizacja SUW Dębno – 26 070 zł; − Modernizacja SUW Barnówko – 11 000 zł.

PWiK Sp. z o.o. w Myśliborzu − Zmodernizowano stację uzdatniania wody w m. Golczew. W wyniku modernizacji znacznie zmniejszono ilość wody zużywanej do celów technologicznych; zwiększono retencję wody uzdatnionej. − Rozpoczęto kompleksową modernizację stacji uzdatniania wody w Myśliborzu wraz z budową układów pomiarowych na sieci wodociągowej. Zakończenie realizacji zadania przewidziano na sierpień 2018 roku. − Prowadzone są bieżące remonty stacji uzdatniania wody oraz sieci wodociągowej wraz z wymianą odcinków sieci.

PWK „Płonia” Sp. z o.o. − Zestawienie działań przedstawiono w tabeli.

Tabela 7. Zestawienie działań dotyczących sieci wodociągowych realizowanych przez PWK „Płonia” Sp. z o.o. Nazwa zadania Parametry Koszt Ø 125 mm, Ø 90 mm i Ø32 mm Budowa sieci wodociągowej w m. Rychów 30.038,36 zł o łącznej długości 403,2 m Budowa sieci wodociągowej w m. Krzynka Ø 90 mm dł. 88 m 6.700,00 zł Ø 160 mm, Ø 110 mm, Ø 90 mm, Budowa sieci wodociągowej w m. Mostkowo Ø 63 mm, Ø 32 mm łączna 285.347,60 zł długość 2052 Budowa sieci wodociągowej w ul. M. Konopnickiej Ø 125 mm dł. 118 m 17.200,00 zł w Barlinku Budowa sieci wodociągowej w ul. Wiśniowej w Barlinku Ø 90 mm, dł. 7 m 3.750,00 zł Budowa sieci wodociągowej w ul. 1-go Maja w Barlinku Ø 63 mm, dł. 77,50 m 13.100,00 zł Budowa sieci wodociągowej w ul. Sienkiewicza Ø 125 mm, Ø 32 mm dł. 291 m 41.780,00 zł w Barlinku Modernizacja SUW Barlinek - 27.205,57 zł Wykup sieci wodociągowej w ul. Myśliborskiej Ø 110 mm, Ø 90 mm, Ø 63 mm dł. 13.155,35 zł w Moczkowie 215,7 m Wykup sieci wodociągowej ul. Gorzowska Ø 90 mm dł. 363 m 11.500,00 zł w m. Moczkowo Wykup sieci w m. Krzynka Ø 90 mm dł. 47,5 m 4.701,04 zł Moczkowo dz. nr 49/25, 49/3, 48/4 – ul. Myśliborska – PEHD Ø 110 mm dł. 116 m, 9 800,00 zł wykup Fortuna Ø 63 mm dł. 60 m Płonno dz. nr 138/2, 112/4, 116 – wykup Dudek PEHD Ø 90 mm, dł. 110 m 5 000,00 zł

46 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Nazwa zadania Parametry Koszt Wierzchno dz. nr 381/58, 376, 368, 370/1 obręb PEHD Ø 90 mm dł. 1718,50 m, - Chrapowo-Wierzchno, Żydowo dz. nr 390/2, 373 PEHD Ø 63 mm dł. 59,5 m Barlinek dz. nr 148, 165/4, 165/6 PEHD Ø 90 mm dł. 223,5 m - Moczkowo dz. nr 306, 323 – Maciąg PEHD Ø 90 mm, dł. 25 m 10.000 zł Źródło: PWK „Płonia” Sp. z o.o.

• Działanie ekologiczne: Przywrócenie i utrzymanie wymaganych standardów wodom powierzchniowym podlegającym ochronie ze względu na ich wykorzystanie do celów pitnych

− Na terenie powiatu myśliborskiego nie korzysta się z wód powierzchniowych do celów pitnych.

• Działanie ekologiczne: Edukacja oraz propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody

Gmina Barlinek − Wszelkiego rodzaju edukacja ekologiczna prowadzona jest w szkołach i przedszkolach - np. tydzień ekologiczny, pogadanki, spotkania warsztaty, konkursy, działania w terenie. Zadanie realizowane przez: Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki ul. Jeziorna i Gimnazjum ul. Leśna, Szkoła Podstawowa nr 4 im. Henryka Sienkiewicza ul. Kombatantów i Gimnazjum ul. Kombatantów, Szkoła Podstawowa w Mostkowie im. Jana Pawła II, Przedszkole miejskie nr 2 „Pod Topolą” ul. Kombatantów, Przedszkole miejskie nr 1 im. Janiny Porazińskiej ul. Kombatantów, a także Niepubliczne Przedszkole Językowe „W wiśniowym sadzie” ul. Stodolna, Montessori Schol ul. Gorzowska, Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Radosna” Dziedzice 45, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego „Morro” ul. Szosowa.

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 głównie przez placówki oświatowe: − propagowanie świadomości ekologicznej poprzez pogadanki na temat oszczędzania wody i energii - uświadomienie dzieciom korzyści płynących z oszczędności wody i energii i jaki to ma wpływ na środowisko; − Międzynarodowy Dzień Wody - Dzień Bałtyku – happening - uświadamianie problemu niedoboru wody i sposobów jej oszczędzania.

PWiK Sp. z o.o. Dębno − Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Dębnie w roku 2017 prowadziło działania edukacyjne z zakresu oszczędności wody oraz oczyszczania ścieków. W ramach działań pracownicy wodociągów udali się do miejskiego przedszkola gdzie przeprowadzili pogadankę, konkursy i quizy. Korzystając z przypadającego na 22 marca Światowego Dnia Wody została zorganizowana również wycieczka na stacje uzdatniania wody w Dębnie, gdzie najmłodsi mogli zobaczyć procesy technologiczne uzdatniania wody. Podsumowaniem działań edukacyjnych roku 2017 były Dni Dębna gdzie Przedsiębiorstwo zorganizowało

47 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

stoisko mające na celu promowanie picia wody z kranu. Towarzyszyło temu hasło „Woda smaczna woda zdrowa prosto z kranu siły doda”.

• Działanie ekologiczne: Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i ochrona przed zanieczyszczeniem

− Wykaz działań z zakresu edukacji ekologicznej przedstawiono przy działaniu ekologicznym: edukacja oraz propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody. − Wszystkie opracowywane dokumenty strategiczne dotyczące gospodarki wodnej poddawane są konsultacjom społecznym zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. − Bieżące prowadzenie stron i serwisów internetowych oraz zamieszczanie artykułów dotyczących prawidłowego gospodarowania i korzystania z wód, m.in. przez: WIOŚ w Szczecinie, RZGW w Szczecinie, RZGW w Poznaniu, PSSE w Myśliborzu, WSSE w Szczecinie, itp.

• Działanie ekologiczne: Gromadzenie i przekazywanie mieszkańcom aktualnych informacji na temat jakości wody przeznaczonej do picia

PPIS w Myśliborzu − Działanie jest realizowane w następujący sposób: sprawozdania z badań wody do spożycia prowadzone w ramach nadzoru sanitarnego otrzymane przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Myśliborzu (PSSE) oraz wyniki badań przeprowadzonych w ramach kontroli wewnętrznej, gromadzone są w systemie monitoringowym. W systemie tym gromadzone są też dane dotyczące innych informacji o wodociągach, np. ich lokalizacji, procesach technologicznych uzdatniania wody, infrastrukturze wodociągowej, awariach, remontach, itp. Na podstawie wyniku badania wody każdorazowo wydaje się bieżące oceny jakości wody, które bezzwłocznie przekazywane są do producentów wody i właściwych urzędów miast i gmin. O przypadkach awarii, czy okresowego pogorszenia się jakości wody, informowani są mieszkańcy oraz udziela się informacji telefonicznych i wyjaśnień do prasy.

Gmina Barlinek − Gmina gromadzi wszystkie informacje otrzymywane od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego dotyczące przydatności wody do spożycia wodociągów publicznych oraz przydatności wody z miejsc wykorzystywanych do kąpieli.

Gmina Dębno − Aktualne informacje nt. jakości wody umieszczone są na stronie www.debno.pl oraz na stronie internetowej Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Dębnie (www.pwikdebno.pl). Ponadto mieszkańcy gminy Dębno mogą otrzymywać

48 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

powiadomienia SMS np. ostrzeżenia, informacje i alarmy. Rejestracja przez kod SMS, które są bezpłatne, informacja dostępna na stronie www.debno.pl.

Gmina Myślibórz − Działanie jest realizowane; informacja o badaniu przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Myśliborzu (PSSE) wody przeznaczonej do spożycia, zamieszczana była na tablicach ogłoszeń oraz na stronie internetowej tut. Urzędu.

Gmina Boleszkowice − Zadanie realizowane w sposób ciągły - na życzenie wnioskodawcy udostępniano dane dotyczące jakości wody pitnej.

Gmina Nowogródek Pomorski − W celu utrzymania prawidłowych parametrów jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, przeprowadzane były kontrole badania jakości wody zgodnie z odrębnymi przepisami oraz w ramach monitoringu uzgodnionego z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Myśliborzu.

PWiK Sp. z o. o. w Dębnie − Działanie jest realizowane poprzez zamieszczanie wyników badań na stronie internetowej www.pwikdebno.pl.

• Działanie ekologiczne: Przywrócenie właściwych standardów, w szczególności w zakresie kryterium sanitarnego wodom wykorzystywanym jako kąpieliska

PPIS w Myśliborzu − Na nadzorowanym terenie znajduje się 1 kąpielisko i 3 miejsca wykorzystywane do kąpieli. Nadzorem w latach 2016-2017 objęte było kąpielisko nad jez. Myśliborskim w Myśliborzu zgłoszone przez organizatora - OSiR w Myśliborzu i wpisane do ewidencji kąpielisk na podstawie uchwały Rady Miasta i Gminy w Myśliborzu. − W 2016 r. w ramach kontroli urzędowej przed sezonem wykonano 1 badanie wody z kąpieliska. W trakcie sezonu kąpielowego organizator przeprowadził 4 badania jakości wody, wszystkie zgodnie z zgodnie z harmonogramem. − W 2017 r. na podstawie wyników badań przeprowadzonych w ramach nadzoru sanitarnego oraz kontroli wewnętrznej, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Myśliborzu sporządził 5 bieżących ocen jakości wody w kąpielisku. − W trakcie przebiegu sezonu, wszystkie oceny klasyfikowały jakość wody w kąpielisku nad jeziorem Myśliborskim jako przydatną do kąpieli. Żadne z badań nie wykazało przekroczeń obowiązujących norm. Po przekazaniu wyników badań PPIS w Myśliborzu wydał pozytywne oceny jakości wody. − Nadzorem w latach 2016-2017 roku objęte były 3 miejsca wykorzystywane do kąpieli: − nad jez. Barlineckim przy Ośrodku Wypoczynkowym „Janowo” w Barlinku, − nad jez. Lipowo w Dębnie, − nad jez. Barlineckim w Barlinku. − W ramach kontroli wewnętrznej, organizatorzy miejsc wykorzystywanych do kąpieli wykonali 1 badanie wody przed sezonem oraz 1 badanie w ciągu sezonu – zgodnie

49 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

z ustalonym harmonogramem Żadne z badań nie wykazało przekroczeń obowiązujących norm. Po przekazaniu wyników badań PPIS w Myśliborzu wydał pozytywne oceny jakości wody. − W sezonie turystycznym przekazywano na bieżąco informacje dotyczące jakości wody w nadzorowanym kąpielisku i miejscach wykorzystywanych do kąpieli do władz samorządowych, udzielano informacji telefonicznych osobom zainteresowanym. W siedzibie PSSE na tablicach umieszczano wykazy kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli oraz komunikaty o dopuszczonych kąpieliskach do kąpieli. Na bieżąco aktualizowany był również internetowy serwis kąpieliskowy.

2.2.4. Cel operacyjny IV. Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej koryt rzek

• Działanie ekologiczne: Modernizacja istniejących urządzeń piętrzących poprzez wyposażenie ich w przepławki, budowa nowych przepławek, w tym przedsięwzięcia w ramach kontynuacji Programu budowy przepławek dla ryb na terenie powiatu myśliborskiego

− W latach 2016-2017 ZZMiUW w Szczecinie realizował zadanie pn.: „Budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Regi i jej dopływów – Budowa przepławek dla ryb”. Na terenie powiatu myśliborskiego ZZMiUW w Szczecinie nie realizował budowy przepławek.

2.3. PRIORYTET III. STWORZENIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI, ZGODNEGO Z ZASADĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

2.3.1. Cel operacyjny I. Budowa systemu gospodarki odpadami zgodnie z wymogami Krajowego Programu Gospodarki Odpadami

• Działanie ekologiczne: Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym zakresie

− Informacje dotyczące gospodarowania odpadami komunalnymi tj. harmonogram odbioru odpadów, sposób segregacji, stawki opłaty za gospodarowanie odpadami, analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi są zamieszczane na bieżąco na stronach internetowych poszczególnych gmin.

50 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

im. Henryka Sienkiewicza ul. Kombatantów i Gimnazjum ul. Kombatantów, Szkoła Podstawowa w Mostkowie im. Jana Pawła II, Przedszkole miejskie nr 2 „Pod Topolą” ul. Kombatantów, Przedszkole miejskie nr 1 im. Janiny Porazińskiej ul. Kombatantów, a także Niepubliczne Przedszkole Językowe „W wiśniowym sadzie” ul. Stodolna, Montessori Schol ul. Gorzowska, Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Radosna” Dziedzice 45, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego „Morro” ul. Szosowa.

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 głównie przez poszczególne placówki oświatowe: − akcje sprzątania świata - propagowanie postawy proekologicznej - sprzątanie terenu wokół szkół i okolicznych terenów; − zbiórka surowców wtórnych - kształtowanie wśród uczniów obowiązku segregacji surowców wtórnych; − zbiórka makulatury - uświadamianie potrzeby segregowania i recyklingu odpadów; − zbiórka baterii - kształtowanie wśród dzieci i młodzieży prawidłowych postaw i nawyków poprzez działania praktyczne oraz uświadamianie im zagrożeń wynikających z nieprawidłowego postępowania z odpadami niebezpiecznymi; − konkurs EKO zabawka z odpadów; − lekcje ekologiczne na temat segregacji odpadów i recyklingu - zachowania i postawy sprzyjające środowisku; − zbiórka nakrętek - wyrabianie nawyku selektywnej zbiórki; − rady na odpady – warsztaty - nauka prawidłowej segregacji odpadów; − użyteczne odpady drugie życie konkurs - wykorzystanie odpadów do wykonania przedmiotów użytecznych; − wycieczki dzieci do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Dębnie - wdrażanie do selektywnego zbierania odpadów; − warsztaty ekologiczne RECAL - propagowanie selektywnej zbiórki odpadów; − Piknik Ekologiczny w Gliśnie - propagowanie selektywnej zbiórki odpadów.

Gmina Myślibórz − Bieżące informowanie mieszkańców Miasta i Gminy Myślibórz o wszelakich zmianach dotyczących systemu gospodarki odpadami, w tym o podejmowanych uchwałach, na stronie internetowej Urzędu Miasta i Gminy Myślibórz oraz na stronie BIP Urzędu: http://www.mysliborz.pl, http://bip.mysliborz.pl, a także na tablicach ogłoszeń. − Zlecono wykonanie składu graficznego ulotki informacyjnej w formacie A4 (składanej na 3) dotyczące selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, wraz z drukiem – 10 000 szt. Ulotki rozdysponowano pośród wszystkich właścicieli nieruchomości, od których odbierane są odpady komunalne. − Zakup worków i rękawic na akcję „Sprzątanie Świata”. − Przygotowano informację pn. „Zakaz palenia śmieci”, którą zamieszczono na stronie Urzędu oraz na tablicy ogłoszeń w tut. Urzędzie, a także na tablicach ogłoszeń w sołectwach - Celem przygotowania informacji było uświadomienie mieszkańców

51 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

gminy o wpływie spalania odpadów na zanieczyszczenie powietrza substancjami szkodliwymi dla zdrowia i życia ludzi. − Zorganizowano konkurs plastyczny pn. „Odpady segregujesz – dobrze postępujesz”. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych z terenu gminy Myślibórz. Zadaniem jego uczestników było wykonanie najlepszego plakatu o tematyce ekologicznej, którego motywem przewodnim była prawidłowa segregacja odpadów.

„EKO-MYŚL” Sp. z o.o. − „EKO-MYŚL” Sp. z o.o. zaprasza zainteresowane szkoły, przedszkola, oraz inne zorganizowane grupy do zwiedzania prowadzonej instalacji. Zwiedzanie obejmuje wizytę na składowisku odpadów w m. Dalsze, w sortowni odpadów i kompostowni.

• Działanie ekologiczne: Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na recykling oraz odzysk energii zawartej w odpadach, w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania

EKO-MYŚL Sp. z o.o. − Zgodnie z bazą danych o ocenach oddziaływania na środowisko (baza ooś) prowadzoną przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska do Burmistrza Miasta i Gminy Myślibórz w dniu 07.06.2017 r. wpłynął wniosek dotyczący postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – Budowy elektrociepłowni na paliwo formowalne RDF z odzyskiem ciepła do suszenia w m. Dalsze. Do elektrociepłowni dostarczane będzie paliwo formowanie o kodzie 19 12 10, wytworzone ze strumienia odpadów z zakładu wnioskodawcy - EKO-MYŚL Sp. z o.o. w Myśliborzu, 74-300 Myślibórz, Dalsze 36. Ponadto z procesu termicznego przetwarzania odpadów wykorzystane zostanie ciepło odpadowe do suszenia ustabilizowanych osadów ściekowych o kodzie 19 08 06. − Zgodnie z bazą danych o ocenach oddziaływania na środowisko (baza ooś) prowadzoną przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska do Burmistrza Miasta i Gminy Myślibórz w dniu 09.08.2017 r. wpłynął wniosek dotyczący postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – Instalacji linii sortowniczej doczyszczającej odpady opakowaniowe zebrane selektywnie. Przedmiotowa inwestycja polega na montażu lini sortowniczej doczyszczającej odpady pochodzące z selektywnej zbiórki wraz z belownicą oraz wykonaniu dwóch boksów magazynowych. Przedmiotowa linia wraz z belownicą zostanie zainstalowana w istniejącej hali, w której znajduje się również instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Tu też zostaną wykonane boksy magazynowe (2 szt.) Linia sortownicza składać się będzie z taśmociągów i kabiny sortowniczej oraz pojemników na odpady. Obok linii ustawiona zostanie belownicą, w której będą prasowane doczyszczone odpady pochodzące z selektywnej zbiórki.

52 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów dla zapewnienia skutecznego egzekwowania prawa

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ w Szczecinie przeprowadził 4 kontrole zakładu EKO- MYŚL Sp. z o.o., których wyniki przedstawiono w kolejnej tabeli. Tabela 8. Wykaz kontroli zakładu EKO-MYŚL Sp. z o.o. przeprowadzonych przez WIOŚ w Szczecinie Data Data Liczba Liczba Liczba Czy kontrola Kategoria Charakter rozpoczęcia zakończenia Typ kontroli udzielonych wystąpień zarządzeń z kontroli kontroli kontroli kontroli pouczeń pokontrolnych pokontrolnych naruszeniem Z 2016-06-01 2016-06-01 wyjazdem Pozaplanowa Problemowa 0 0 0 Nie w teren Z 2016-09-28 2016-10-14 wyjazdem Planowa Problemowa 2 1 1 Tak w teren Z 2017-02-07 2017-02-07 wyjazdem Pozaplanowa Problemowa 0 0 0 Nie w teren Z 2017-12-12 2017-12-12 wyjazdem Pozaplanowa Problemowa 0 0 0 Nie w teren Źródło: WIOŚ w Szczecinie

Gmina Myślibórz − Gmina kontroluje podmioty odbierające odpady komunalne np. poprzez weryfikację sprawozdań półrocznych.

Gmina Barlinek − Kontrolowano właścicieli nieruchomości w zakresie prawidłowego gromadzenia odpadów komunalnych, stwierdzone nieprawidłowości są zgłaszane w tygodniowych raportach z odbioru odpadów komunalnych i potwierdzone dokumentacją fotograficzną, wydawane są także decyzje, określające wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Gmina Dębno − Ciągła kontrola przedsiębiorstwa, realizującego zadanie w zakresie odbioru odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych, działającego na zlecenie Gminy Dębno.

Gmina Boleszkowice − Zadania realizowane na bieżąco w ramach funkcjonowania Związku Gmin Dolnej Odry.

Gmina Nowogródek Pomorski − Wydawanie decyzji określających wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, uszczelnianie systemu.

53 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Wyeliminowanie praktyk niewłaściwej eksploatacji i rekultywacji składowisk odpadów

− W powiecie myśliborskim znajduje się 6 składowisk odpadów, z których 5 jest nieczynnych. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące składowisk odpadów na terenie powiatu myśliborskiego.

Tabela 9. Dane dotyczące składowiska odpadów na terenie powiatu myśliborskiego Drenaż Pow. Sposób Faza Uszczelnienie odciekowy Moni- Gmina Miejscowość ogólna zagosp. Zarządca eksploatacji podłoża powyżej toring [ha] gazu skł. podłoża czynny (instalacja izolacja czynne odzysku EKO-MYŚL Sp. Myślibórz Dalsze PEHD, 78,2 tak tak od 2001 r. energii z o.o. - Myślibórz geowłóknina o mocy 181 kWh) Urząd Gminy - Nowogródek Nowogródek nieczynne bierny geomembrana 1,40 tak tak Nowogródek Pomorski Pomorski 1985-2008 (kominki) Pomorski nieczynne Urząd Gminy - Boleszkowice Boleszkowice brak 2,69 brak brak nie 1987-2002 Boleszkowice Celowy Związek nieczynne Dębno Dębno brak 8,49 brak brak tak Gmin CZG-12- 1983-2003 Dlugoszyn Przedsiębiorstwo nieczynne Gospodarki Barlinek Strąpie glina 0,94 tak brak tak 1994-2003 Komunalnej Sp. z o.o. - Barlinek Przedsiębiorstwo nieczynne Gospodarki Barlinek Rychnów glina 1,17 tak brak tak 1990-2003 Komunalnej Sp. z o.o. - Barlinek Źródło: WIOŚ w Szczecinie

− Aktualnie eksploatowane jest składowisko w miejscowości Dalsze. Podłoże składowiska uszczelnione geomembraną, wyposażone jest w drenaż zbierający odcieki oraz studnie odgazowujące. Składowisko wyposażone jest w niezbędny sprzęt techniczny oraz instalację do odzysku energii z gazu składowiskowego. Na składowisku wydzielona jest kwatera do składowania odpadów azbestowych. Obiekt posiada wszystkie niezbędne pozwolenia do eksploatacji, w tym pozwolenie zintegrowane wydane przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. − Wyniki badań wód podziemnych przeprowadzonych w 2016 roku wokół składowiska w miejscowości Dalsze wskazują, iż stężenia większości badanych wskaźników kształtowały się w zakresie wartości charakterystycznych dla wód o dobrym stanie chemicznym (I-III klasa jakości wód podziemnych). Podwyższone wartości stężeń, przekraczające wartości odpowiadające III klasie i charakterystyczne dla wód o słabym stanie chemicznym V klasa), stwierdzono w zakresie ogólnego węgla organicznego przewodności elektrolitycznej. − Nieczynne od 1 stycznia 2008 roku składowisko w Nowogródku Pomorskim posiada podłoże zabezpieczone geomembraną. Odcieki odprowadzane poprzez drenaż do zbiornika bezodpływowego okresowo wywożone są na oczyszczalnię. Obiekt wyposażony jest w piezometry. Składowisko jest zrekultywowane. − Składowiska stare, których eksploatację zakończono w latach 2002-2003 (Boleszkowice, Dębno, Strąpie, Rychnów), nie spełniały wymogów prawnych ochrony środowiska. Eksploatowane były bez wymaganych przepisami decyzji

54 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

administracyjnych, nie posiadały zabezpieczonego podłoża, instalacji do odprowadzania odcieków i odgazowania. Składowiska zlokalizowane w m. Strąpie, Rychnów, Dębno są zrekultywowane, składowisko w Boleszkowicach jest w trakcie rekultywacji. − Wyniki badań wód podziemnych przeprowadzonych w roku 2016 wokół składowisk w miejscowościach: Dębno, Strąpie, Rychnów, Nowogródek Pomorski, Boleszkowice wskazują, że stężenia większości badanych wskaźników kształtowały się w zakresie wartości charakterystycznych dla wód o dobrym stanie chemicznym (I-III klasa jakości wód podziemnych).

• Działanie ekologiczne: Budowa prawidłowego systemu gospodarki odpadami na terenie gmin Regionu Szczecińskiego, tj. budowa części biologicznego przetwarzania w ramach instalacji zmieszanych odpadów komunalnych i rekultywacja kwatery 1A składowiska odpadów innych niż niebezpieczne lub obojętne w Długoszynie

− Zadanie zrealizowane w latach 2014-2015.

• Działanie ekologiczne: Wydawanie decyzji związanych z realizacją celów spełniających założenia wojewódzkiego planu gospodarki odpadami (WPGO)

Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego − Na terenie powiatu znajdują się trzy instalacje wyznaczone w WPGO do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie szczecińskim: składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowane w m. Dalsze, gm. Myślibórz, instalacja mechaniczno- biologicznego przetwarzania odpadów zlokalizowane w m. Dalsze, gm. Myślibórz, kompostownia odpadów ulegających biodegradacji zlokalizowana w m. Dalsze, gm. Myślibórz. W okresie sprawozdawczym uregulowano działalność tych instalacji następujących decyzjami Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego: − Decyzja WOŚ.II.7222.30.4.2016.BK zmieniająca decyzję WOŚ.II.7222.21.13.2014.BK w sprawie pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji biologicznego przetwarzania odpadów zlokalizowanej w m. Dalsze gm. Myślibórz; − Decyzja WOŚ.II.7222.1.2.2017.BK zmieniająca decyzję WOŚ.II.7222.21.13.2014.BK w sprawie pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji biologicznego przetwarzania odpadów zlokalizowanej w m. Dalsze gm. Myślibórz.

55 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

2.3.2. Cel operacyjny II. Prawidłowa gospodarka odpadami komunalnymi:

• Działanie ekologiczne: Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 r.

Gminy powiatu − Zadanie zrealizowane przez wszystkie gminy powiatu w latach 2013-2014 wskutek wprowadzenia gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, obejmujących wszystkich mieszkańców odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych.

• Działanie ekologiczne: Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r.

Gminy powiatu − Zadanie zrealizowane przez wszystkie gminy powiatu w latach 2013-2014 wskutek wprowadzenia gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, zobowiązujących wszystkich mieszkańców do prowadzenia selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

• Działanie ekologiczne: Zmniejszanie masy składowanych odpadów komunalnych do max 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.

Gminy powiatu − W latach 2016-2017 r. wymagany do osiągnięcia poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania wynosił ≤ 45 %. − Zgodnie ze składanymi przez Wójtów i Burmistrzów rocznych sprawozdań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, wszystkie gminy powiatu w latach 2016- 2017 osiągnęły wymagany poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.

• Działanie ekologiczne: Monitoring dzikich składowisk

Gmina Barlinek − Na terenie Gminy Barlinek nie ma dzikich wysypisk odpadów. Wszelkie zauważone zanieczyszczenia i odpady są sprzątane na bieżąco, aby nie dopuścić do powstawania dzikich wysypisk.

Gmina Boleszkowice − Na terenie Gminy Boleszkowice brak jest zewidencjonowanych dzikich wysypisk odpadów.

56 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Gmina Dębno − Zadanie realizowane przez Gminę oraz Straż Miejską w Dębnie poprzez kontrolę powstawania dzikich wysypisk śmieci oraz ich usuwania. Kontrola polega na: − stałej penetracji obrzeży miasta oraz miejsc wywożenia odpadów; − kontroli wykrytych już dzikich wysypisk śmieci i ich obserwacji szczególnie w okresie wiosennym kiedy wszyscy robią porządki po zimie; − wymaganiu od właścicieli posesji pokwitowań na wywóz odpadów do PSZOKU lub innego składowiska; − sprawdzaniu zawierania umów przez firmy na dzierżawę pojemników na odpady z firmami uprawnionymi do zbierania odpadów. − Częste penetrowanie terenów na obrzeżach miasta, kontrole posesji oraz akcje zbierania odpadów i śmieci w znacznym stopniu przyczyniły się do zahamowania tworzenia się dzikich wysypisk śmieci. Strażnicy Miejscy widząc w czasie kontroli posesji nagromadzone duże ilości odpadów wydają polecenie ich usunięcia i dostarczenia dowodów ich wywozu w miejsce do tego przeznaczone. Z roku na rok zmniejsza się ilość osób wywożących odpady do lasu lub na obrzeża miasta i wsi.

Gmina Myślibórz − W latach 2016-2017 nie było na terenie Gminy Myślibórz „dzikich wysypisk śmieci”. Niewielkie punktowe nagromadzenia odpadów, występujące na gruntach prywatnych lub gminnych, likwidowane były sukcesywnie na koszt posiadacza odpadów (w przypadku braku możliwości ustalenia ich pochodzenia).

2.3.3. Cel operacyjny III. Prawidłowa gospodarka odpadami niebezpiecznymi

• Działanie ekologiczne: Przekazywanie informacji do Marszałka Województwa o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska

− W 2016 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego nie wytworzono odpadów PCB, co świadczy o tym, iż w powyższym okresie nie były użytkowane urządzenia zawierające PCB. − Wszystkie gminy powiatu myśliborskiego na bieżąco wprowadzają dane dotyczące wyrobów zawierających azbest do Bazy Azbestowej prowadzonej przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii - www.bazaazbestowa.gov.pl.

• Działanie ekologiczne: Zwiększenie nadzoru nad prowadzeniem gospodarki odpadami przez małych wytwórców odpadów medycznych i weterynaryjnych w małej ilości (źródła rozproszone)

57 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

sprawdzenie dokumentacji, tj. kart przekazania odpadów i dokumentów potwierdzających przekazanie odpadów do unieszkodliwienia.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie cyklicznych kontroli poszczególnych podmiotów wprowadzających pojazdy, punktów zbierania pojazdów, stacji demontażu prowadzących strzępiarki, w zakresie przestrzegania przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

WIOŚ w Szczecinie − Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie w latach 2016-2017 na terenie powiatu przeprowadził 4 kontrole stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W przypadku 3 kontroli nie stwierdzono naruszeń. W przypadku 1 kontroli stwierdzono naruszenie i wydano decyzję pokontrolną, pouczenie oraz wystąpienie pokontrolne.

• Działanie ekologiczne: Opracowanie i realizacja działań Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Powiatu Myśliborskiego na lata 2013 - 2032 oraz gminnych Programach usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest

Gmina Barlinek (zadanie realizowano w 2016 r.) − Z terenu Gminy Barlinek usunięto 63,24 Mg wyrobów zawierających azbest. Na przeprowadzenie działania tj. demontaż, transport i utylizację azbestu wydatkowano kwotę 23 722,80 zł brutto, która w całości została pokryta ze środków WFOŚiGW w Szczecinie.

Gmina Dębno − W wyniku przeprowadzonej w 2016 roku aktualizacji inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest stwierdzono, iż na terenie Gminy Dębno występują wyroby zawierające azbest w postaci płyt falistych azbestowo-cementowych występujących na pokryciach dachowych budynków mieszkalnych oraz na budynkach zabudowy gospodarczej w 741 lokalizacjach. − Informacje dot. wyrobów zawierających azbest są bezpośrednio wprowadzane do bazy azbestowej administrowanej przez właściwego ministra do spraw gospodarki, dostępnej za pośrednictwem sieci internetowej pod adresem www.bazaazbestowa.gov.pl w formie elektronicznej przy użyciu systemu teleinformatycznego. − W roku 2016 zlikwidowano łącznie 65,85 Mg (4 356,36 m2) wyrobów azbestowych z czego: − demontaż pokryć dachowych z azbestu przeprowadzono na terenie 17 nieruchomości w ilości 28,5 Mg (1 877,51 m2); − pakowanie wyrobów zawierających azbest wykonano na terenie 20 nieruchomości w ilości 37,35 Mg (2478,85 m2). − Wydatkowana kwota 28 443 zł pochodziła w 100 % z dotacji WFOŚiGW w Szczecinie.

58 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− W roku 2017 zlikwidowano łącznie 40,533 Mg (2 895 m2) wyrobów azbestowych z czego: − demontaż pokryć dachowych z azbestu przeprowadzono na terenie 9 nieruchomości w ilości 22,690 Mg (1 620,71 m2); − pakowanie wyrobów zawierających azbest wykonano na terenie 19 nieruchomości w ilości 17,843 Mg (1 274,5 m2). − Wydatkowana kwota 22 535,50 zł brutto pochodziła z budżetu Gminy Dębno.

Gmina Myślibórz − W latach 2016-2017 Gmina Myślibórz udzielała dofinansowania osobom fizycznym, wspólnotom mieszkaniowym, jednostkom i zakładom budżetowym z terenu gminy Myślibórz, finansując w 100% odbiór, transport i utylizację wyrobów azbestowych. Nie udzielano dofinansowania do demontażu wyrobów azbestowych. − W 2016 r. odebrano 75,28 Mg wyrobów azbestowych; wydatkowano z budżetu Gminy Myślibórz 28.049,33 zł. − W 2017 r. odebrano 71,15 Mg wyrobów azbestowych; wydatkowano z budżetu Gminy Myślibórz 24.205,22 zł.

Gmina Boleszkowice (zadanie realizowano w 2017 r.) − W ramach akcji utylizacji azbestu zebrano i zutylizowano 59,74 Mg odpadów azbestowych (płyty eternitowe). Łączna kwota zadania 15 160,80 zł w tym 50 % dofinansowania WFOŚiGW w Szczecinie. Pozostałe 50 % kosztów pokryła w całości Gmina Boleszkowice. Uchwalono również zmiany do Programu usuwania azbestu.

Gmina Nowogródek Pomorski (zadanie realizowano w 2017 r.) − Z terenu gminy usunięto 19,110 Mg materiałów budowlanych zawierających azbest. Gmina dofinansowywała utylizację wyrobów azbestowych – 8 gospodarstw – 5 523,08 zł.

• Działanie ekologiczne: Monitoring terenu po zlikwidowanych mogilnikach

WIOŚ w Szczecinie − Celem badań wód podziemnych na terenach wokół zlikwidowanych mogilników jest kontrolowanie zmian stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych metalami ciężkimi oraz pestycydami. Na terenie powiatu w miejscowościach: Więcław i Smolnica (gm. Dębno) znajdują się 2 zlikwidowane mogilniki objęte przez WIOŚ w Szczecinie monitoringiem regionalnym w latach 2011-2012 Więcław i w 2014 roku Smolnica. Wyniki ocen zamieszczono w opracowaniach: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2010-2011 oraz Ocena stanu środowiska w województwie zachodniopomorskim. Raport 2015 udostępnionych na stronie www.wios.szczecin.pl.

59 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Zwiększenie wykorzystania osadów ścieków w trakcie prowadzenia inwestycji w zakresie budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków

PWIK Sp. z o.o. Dębno − Realizacja inwestycji „Przebudowa i rozbudowa istniejącej oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w Dębnie wraz z modernizacją stacji uzdatniania wody” obejmuje m.in. budowę instalacji przetwarzania komunalnych osadów ściekowych.

2.4. PRIORYTET IV. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH

2.4.1. Cel operacyjny I. Pogłębianie i udostępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych

• Działanie ekologiczne: Kontynuowanie inwentaryzacji przyrodniczej województwa ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 (inwentaryzacja pod kątem tworzonych obecnie Planów Zadań Ochronnych)

ZPKWL (dotyczy Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w granicach powiatu) − inwentaryzacja lichenobioty z rodzaju Usnea na obszarze Nadleśnictwa Barlinek - lokalizacja stanowisk w systemie QGis; − inwentaryzacja ważek na wybranych siedliskach w gminie Barlinek; − inwentaryzacja motyli dziennych na wybranych siedliskach w gminie Barlinek.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie działań edukacyjnych mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie prawnych i przyrodniczych podstaw funkcjonowania obszarów chronionych oraz w zakresie ochrony dziedzictwa ekologicznego

ZPKWL (dotyczy Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w granicach powiatu) − zrealizowano zajęcia edukacyjne na terenie parku dla dzieci z Przedszkola Niepublicznego Montessori School w Barlinku oraz z SP w Karsku; − kontynuacja corocznego konkursu wiedzy przyrodniczej dla gimnazjalistów, pt.: „Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski”; − przygotowanie projektu graficznego do wydania mapy parku BGPK.

− Szczegółowe przykłady edukacji ekologicznej w poszczególnych gminach opisano przy działaniu ekologicznym: działania promujące i podnoszące poziom wiedzy dot. walorów środowiska przyrodniczego.

60 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

2.4.2. Cel operacyjny II. Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody

• Działanie ekologiczne: Opracowanie planów ochrony dla istniejących parków krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody, a także planów zadań ochronnych i planów ochrony dla obszarów Natura 2000

RDOŚ w Szczecinie − W 2016 r. dokonano następujących zmian zarządzeń w odniesieniu do następujących obszarów na terenie powiatu myśliborskiego: − Obszary Natura 2000: − Dolna Odra - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 6 grudnia 2016 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolna Odra PLH320037 (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 12.12.2016 r., poz. 4974). − Rezerwaty przyrody: − „Markowe Błota” - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 5 maja 2016 r., w sprawie rezerwatu przyrody „Markowe Błota” (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 9 maja 2016 r. poz. 1928); − „Skalisty Jar Libberta” - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Skalisty Jar Libberta” (Dz. urz. Woj. Zach. z dn. 16.02.2016 r., poz. 766).

Starosta Myśliborski − W 2017 r. pracownicy Wydziału BOŚ Starostwa Powiatowego w Myśliborzu brali udział w pracach nad planem zadań ochronnych jako członkowie Zespołu Lokalnej Współpracy ws. tworzonego Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Gogolice-Kosa PLH 320038.

• Działanie ekologiczne: Tworzenie nowych form ochrony przyrody na podstawie wyników inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej

Gmina Dębno − W dniu 27 października 2016 r. Rada Miejska Dębna podjęła uchwałę Nr XXX/212/2016 w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego, na mocy której ustanowiono użytek ekologiczny o nazwie „Cegielnia” o powierzchni 3,7 ha, położony na terenie części działki nr 363/1 w obrębie ewidencyjnym Smolnica. Szczególnym celem ochrony użytku ekologicznego jest zachowanie różnorodności biologicznej, w tym kęp drzew i krzewów oraz siedlisk chronionych gatunków zwierząt, a w szczególności ochrona cennej ornitofauny. − W dniu 4 lipca 2017 r. Rada Miejska Dębna podjęła uchwałę Nr XLIII/278/2017 w sprawie ustanowienia pomnika przyrody, na mocy której ustanowiono pomnikiem przyrody drzewo gatunku sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.) rosnące na dz. nr 401, obr. Bogusław. Pomnikowi nadano nazwę „Sosna Bogusławska”.

61 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Myślibórz − W latach 2016-2017 na terenie Gminy Myślibórz nie ustanawiano nowych form ochrony przyrody, tj. użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych czy zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.

Gmina Barlinek − Gmina Barlinek w latach 2016-2017 nie ustanawiała nowych form ochrony przyrody.

Gmina Boleszkowice: − Gmina Boleszkowice w latach 2016-2017 nie ustanawiała nowych form ochrony przyrody.

2.4.3. Cel operacyjny III. Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych

• Działanie ekologiczne: Monitoring stanu gatunków i siedlisk na obszarach Natura 2000 i pozostałych obszarach cennych przyrodniczo oraz przeciwdziałanie pogorszeniu się tego stanu

RDOŚ w Szczecinie − W 2016 r. w ramach projektu „Ochrona wybranych siedlisk i gatunków wymienionych w Dyrektywie Siedliskowej na podstawie wskazań zawartych w planach zadań ochronnych i planach ochrony na terenie województwa zachodniopomorskiego'”, współfinansowanego ze środków NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW w Szczecinie, zostały przeprowadzone prace: − na terenie rezerwatu przyrody „Długogóry” - zwalczanie rdestowca ostokończystego na powierzchni 0,2 ha (3 700,00 zł brutto), − na terenie rezerwatu „Skalisty Jar Libberta” - wykonanie zabiegów ochrony czynnej polegających na kształtowaniu grądu zboczowego Aceri-Tilietum na siedlisku lasu świeżego (na fragmentach siedlisk 9160, 9170, 9180); zabiegi rozluźniające i regulujące skład gatunkowy - na powierzchni 2,64 ha (7 020,00 zł brutto).

• Działanie ekologiczne: Opracowanie i wdrażanie kompleksowych systemów zarządzania obszarami cennymi przyrodniczo wraz z tworzeniem infrastruktury edukacyjnej, informacyjnej, turystycznej oraz służącej ochronie przyrody

ZPKWL (dotyczy Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w granicach powiatu) − Bieżąca konserwacja i naprawa tablic granicznych BGPK; − Obsługa strony internetowej www.zpkwl.gorzow.pl.

62 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Wsparcie ochrony bioróżnorodności na obszarach wiejskich poprzez szkolenie i wsparcie rolników we wdrażaniu programów rolno-środowiskowych

ZODR w Barzkowicach − W latach 2016-2017 ZODR w Barzkowicach przeprowadził dla mieszkańców i rolników z obszaru powiatu myśliborskiego 141 szkoleń dotyczących m.in. założeń programu rolno – środowiskowo – klimatycznego oraz ochrony bioróżnorodności.

2.4.4. Cel operacyjny IV. Ochrona różnorodności leśnej

• Działanie ekologiczne: Realizacja „Krajowego programu zwiększania lesistości” oraz zalesianie nowych terenów, w tym gruntów zbędnych dla rolnictwa oraz nieużytków z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych

Nadleśnictwo Dębno − Powierzchnia gruntów odnowionych i zalesionych w 2016 r. – 288,74 ha – koszt: 800 464,59 zł; − Powierzchnia gruntów odnowionych i zalesionych w 2017 r. – 354,88 ha – koszt: 81 054 328,11 zł.

Nadleśnictwo Myślibórz − Zalesienie gruntów o powierzchni 0,41 ha.

Nadleśnictwo Różańsko − W latach 2016-2017 Nadleśnictwo nie prowadziło zalesień gruntów zbędnych dla rolnictwa oraz nieużytków.

Nadleśnictwo Barlinek − W latach 2016-2017 nie realizowano przedmiotowych zadań.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie waloryzacji przyrodniczej obszarów leśnych

Nadleśnictwo Dębno − Nadleśnictwo Dębno wykonując waloryzację przyrodniczą swoich terenów, postępuje zgodnie z wytycznymi ujętymi w części IV Instrukcji Ochrony Lasu. Wg opisanych w niej postępowań w zakresie ochrony przyrody pracownicy nadleśnictwa wykonują do końca września każdego roku przegląd wszystkich form ochrony przyrody, na terenie powiatu myśliborskiego w 2016 roku był to 1 rezerwat „Cisy Boleszkowickie”, 8 pomników przyrody, 1 Zespół-Przyrodniczo Krajobrazowy „Porzecze”, natomiast w 2017 roku zmieniła się liczba pomników przyrody na 9 sztuk. − Do końca każdego roku leśniczowie składają notatki służbowe dotyczące obserwacji gatunków ptaków, dla których powołano strefy ochrony gatunkowej - na terenie

63 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

powiatu myśliborskiego były to w 2016 roku: 2 strefy dla bociana czarnego, 2 strefy dla kani rudej, 12 stref dla bielika i 1 strefa dla sokoła wędrownego, w 2017 roku ilość stref zmieniła się tylko dla bielika na 9 sztuk. − Każdego roku pracownicy Nadleśnictwa prowadzą także monitoring roślin, zwierząt i grzybów, w celu rejestracji nowych stanowisk gatunków chronionych, stwierdzenie takiego miejsca potwierdza się składaniem notatki służbowej do końca września. W 2016 roku w taki sposób stwierdzono 4 stanowiska cisa pospolitego w ilości 10 sztuk, natomiast w 2017 roku stwierdzono 1 nowe stanowisko cisa pospolitego.

Nadleśnictwo Myślibórz − Zgodnie z obowiązującą w Lasach Państwowych Instrukcją Ochrony Lasu - coroczna lustracja przeprowadzana w terminie do 30 września.

Nadleśnictwo Różańsko − Waloryzacja przyrodnicza obszarów leśnych jest działaniem ciągłym. Podczas codziennych prac, jednym z zadań pracowników Służby Leśnej jest prowadzenie inwentaryzacji pod kątem występowania nowych okazów gatunków chronionych. Leśniczowie zobowiązani są do składania informacji w formie notatki służbowej w sprawie nowych stanowisk gatunków objętych ochroną prawną. Notatka taka sporządzana jest również w przypadku niestwierdzenia nowego stanowiska w danym roku.

• Działanie ekologiczne: Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów

Nadleśnictwo Myślibórz − Obszar Nadleśnictwa Myślibórz charakteryzuje się dużym stopniem fragmentacji obszarów leśnych (86 kompleksów). Jednym z priorytetowych celów jest wyznaczanie nowych oraz ochrona istniejących korytarzy ekologicznych gwarantujących zachowanie spójności środowiska.

Nadleśnictwo Różańsko − Pomiędzy kompleksami leśnymi w zasięgu Nadleśnictwa występuje możliwość migracji zwierząt.

• Działanie ekologiczne: Renaturalizacja obszarów leśnych, w tym obszarów wodnych-błotnych, obiektów cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych w tym zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych - budowa obiektów wodno-melioracyjnych

Nadleśnictwo Barlinek − Na terenie nadleśnictwa ustanowiono ekosystemy referencyjne zgodnie z wymogami certyfikacji gospodarki leśnej. Do takich ekosystemów nalezą między innymi drzewostany na siedliskach bagiennych Bb, BMb, LMb oraz drzewostany na nadbrzeżnych strefach ekotonowych przy bagnach, jeziorach, rzekach, torfowiskach, innych zbiornikach wodnych.

64 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Nadleśnictwo Dębno − Powierzchnia gruntów zmeliorowanych w 2016 r. – 412,10 ha – koszt: 437 648,69 zł. − Powierzchnia gruntów zmeliorowanych w 2017 r. – 308,82 ha – koszt: 355 094,88 zł. − Powierzchnia lasów z przebudowanym drzewostanem w 2016 r. – 3,13 ha – koszt: 18 989,64 zł. − Powierzchnia lasów z przebudowanym drzewostanem w 2017 r. – 12,57 ha – koszt: 73 751,28 zł.

Nadleśnictwo Różańsko − Nadleśnictwo utrzymuje i konserwuje istniejące urządzenia melioracyjne. W 2016 r. rozpoczął się pięcioletni okres trwałości projektu „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych”. Nadleśnictwo jest zobowiązane do corocznych przeglądów wszystkich obiektów wykonanych w ramach projektu. Na terenie powiatu myśliborskiego wybudowano zbiornik retencyjny, trzy zastawki piętrzące wodę oraz dwie zastawki spowalniające odpływ wody z użytku ekologicznego.

Nadleśnictwo Myślibórz − W analizowanym okresie Nadleśnictwo Myślibórz nie realizowało zadań z zakresu renaturyzacji obszarów leśnych, w tym obszarów wodno-błotnych.

• Działanie ekologiczne: Realizacja planów urządzenia lasów

Nadleśnictwo Barlinek − W Nadleśnictwie Barlinek (na dzień 1.01.2013 r.) zasobność drzewostanów określa się na ok. 340 m3/ha (wzrost od 2003 r. o prawie 60 m3/ha). Średni wiek drzewostanów wynosi 69 lat (stan na 1.01.2013 r.), który jeszcze 10 lat temu wynosił 62 lat. Obecnie Nadleśnictwo posiada plan na lata 2013-2022 i realizuje jego zadania.

Nadleśnictwo Dębno − Realizacja planów urządzenia lasów w latach 2016-2017 poprzez prowadzenie następujących prac związanych z zagospodarowaniem lasu: − Pielęgnowanie lasu: − w 2016 r. - powierzchnia: 1 061,30 ha – koszt: 454 420,17 zł; − w 2017 r. - powierzchnia: 1 324,94 ha – koszt: 675 411,25 zł; − Pielęgnowanie gleby i niszczenie chwastów: − w 2016 r. - powierzchnia: 632,57 ha – koszt: 304 612,80 zł; − w 2017 r. - powierzchnia: 736,17 ha – koszt: 456 434,75 zł; − Czyszczenia wczesne: − w 2016 r. - powierzchnia: 252,97 ha – koszt: 77 290,99 zł; − w 2017 r. - powierzchnia: 403,82 ha – koszt: 129 563,21 zł; − Czyszczenia późne: − w 2016 r. - powierzchnia: 175,76 ha – koszt: 72 516,38 zł; − w 2017 r. - powierzchnia: 184,95 ha – koszt: 89 413,29 zł; − Trzebieże (ogółem):

65 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− w 2016 r. - powierzchnia: 1 347,45 ha – koszt: 3 659 124 zł; − w 2017 r. - powierzchnia: 1 113,14 ha – koszt: 3 303 335 zł.

Nadleśnictwo Myślibórz − Gospodarkę leśną na terenie Nadleśnictwa Myślibórz prowadzi się według zapisów planu urządzenia lasu (PUL). Plan ten sporządzany jest na okres 10 lat i zawiera opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej. Plan urządzenia lasu zatwierdzany jest przez ministra właściwego do spraw środowiska. Obecnie w Nadleśnictwie Myślibórz obowiązuje Plan Urządzenia Lasu na lata 2016- 2025. Część ogólna planu urządzenia lasu zwana elaboratem lub opisaniem ogólnym zawiera: − ogólną charakterystykę lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz pozostałych gruntów i nieruchomości będących w zarządzie nadleśnictwa; − wyniki analizy gospodarki leśnej w minionym okresie; − opis przyjętych zasad określania zadań gospodarczych dla nadleśnictwa; − opisanie i zestawienie zadań wynikających z planu urządzenia lasu; − program ochrony przyrody; − prognozę stanu zasobów drzewnych na koniec okresu gospodarczego; − podsumowanie prac urządzeniowych; Integralną część planu urządzania lasu stanowi program ochrony przyrody, zawierający opis walorów przyrodniczych i kulturowych nadleśnictwa. − Aktualny PUL zamieszczony jest pod następującym adresem internetowym: https://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/dg/rdlp_szczecin/nadl_mysliborz/plan_urzadzania_lasu.

Nadleśnictwo Różańsko − Nadleśnictwo Różańsko prowadzi gospodarkę leśną w oparciu o aktualnie obowiązujący Plan Urządzenia Lasu na okres od 01.01.2016 do 31.12.2025.

Starosta Myśliborski − Starosta Myśliborski zlecił w 2016 r. sporządzenie uproszczonego planu urządzenia lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa dla obrębu Trzcinna, gm. Nowogródek Pomorski, o pow. ogólnej 10,47 ha, obowiązujący w okresie 01.01.2017 do 31.12.2026 r., który z kolei zatwierdził zarządzeniem Nr 2/2017 z dnia 10.01.2017 r. − Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa prowadzony jest przez Starostę. Na podstawie zawartych Porozumień z dnia 28 października 2010 r. (z późn. zm.) pomiędzy Starostą Myśliborskim a Nadleśniczymi Nadleśnictw: Barlinek, Dębno, Myślibórz i Różańsko część zadań starosty przekazano nadleśniczym. Nadzór prowadzony jest w sposób fachowy i zgodnie z zasadami przyjętymi w Lasach Państwowych. Głównym zadaniem realizowanym przez służby nadleśnictwa jest doradztwo w zakresie gospodarki leśnej oraz ewidencja i legalizacja pozyskiwanego drewna. − W 2016 r. Starosta wydał 103 decyzje ustalające zadania z zakresu gospodarki leśnej na podstawie inwentaryzacji stanu lasu. − W 2017 r. Starosta wydał 22 decyzje ustalające zadania z zakresu gospodarki leśnej na podstawie inwentaryzacji stanu lasu oraz 8 decyzji zezwalających na pozyskanie drewna w przypadku losowym.

66 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Podnoszenie świadomości przyrodniczej społeczeństwa, udostępnienie lasów poprzez utrzymanie i rozwój posiadanej infrastruktury, rozszerzaniu bazy do edukacji ekologicznej, partycypacji w inwestycjach wspólnych z samorządami w zakresie rozwoju turystyki na obszarach leśnych i przyleśnych

Nadleśnictwo Barlinek − Sprzątanie i wywóz śmieci i miejsc biwakowania, naprawa i konserwacja urządzeń turystycznych. Edukacja leśna, a tym samym podnoszenie świadomości społeczeństwa prowadzone jest poprzez spotkania z leśnikiem w szkołach, zajęcia terenowe, prelekcje, pogadanki, wykłady, konkursy, akcje i imprezy okolicznościowe.

Nadleśnictwo Dębno − Wykaz działań edukacyjnych prowadzonych przez Nadleśnictwo w latach 2016-2017 przedstawiono w kolejnych tabelach.

Tabela 10. Działania edukacyjne prowadzone przez Nadleśnictwo Dębno w 2016 r. Ogółem w tym: Dzieci szkół Młodzież Liczba Dzieci Młodzież Studenci Forma edukacji Liczba podstawo- ponad- uczest- przedszkolne gimnazjalna i dorośli, zajęć wych gimnazjalna ników 3 do 6 lat 13-15 lat powyżej 19 lat 7-12 lat 16-19 lat Lekcje terenowe i wycieczki 12 278 15 69 45 61 88 z przewodnikiem Lekcje w sali edukacji leśnej 8 203 40 33 24 61 45 Spotkania z leśnikiem 6 231 60 132 0 0 39 w szkołach Spotkania edukacyjne z leśnikiem poza szkołą 0 0 0 0 0 0 0 (w Domu Kultury, Muzeum, Urzędzie Gminy itp.) Konkursy leśne (wiedzy, 4 80 0 34 15 0 31 plastyczne, literackie itp.) Akcje, imprezy 29 3 918 325 1 749 200 140 1 504 okolicznościowe Razem 59 4 710 440 2 017 284 262 1 707 Źródło: Nadleśnictwo Dębno

Tabela 11. Działania edukacyjne prowadzone przez Nadleśnictwo Dębno w 2017 r. Ogółem w tym: Dzieci szkół Młodzież Liczba Dzieci Młodzież Studenci Forma edukacji Liczba podstawo- ponad- uczest- przedszkolne gimnazjalna i dorośli, zajęć wych gimnazjalna ników 3 do 6 lat 13-15 lat powyżej 19 lat 7-12 lat 16-19 lat Lekcje terenowe i wycieczki 4 126 0 113 0 0 13 z przewodnikiem Lekcje w sali edukacji leśnej 13 409 0 311 0 47 51 Spotkania z leśnikiem 10 721 302 350 0 0 69 w szkołach Spotkania edukacyjne z leśnikiem poza szkołą 1 150 0 0 0 0 150 (w Domu Kultury, Muzeum, Urzędzie Gminy itp.) Konkursy leśne (wiedzy, 5 181 0 94 57 0 30 plastyczne, literackie itp.) Akcje, imprezy 17 2 395 290 1 010 400 100 595 okolicznościowe Razem 50 3 982 592 1 878 457 147 908 Źródło: Nadleśnictwo Dębno

67 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Nadleśnictwo Myślibórz − Zgodnie z planem działań edukacyjnych Nadleśnictwa Myślibórz w 2016 i 2017 roku. − podpisano porozumienie o współpracy pomiędzy ZWK OHP a Nadleśnictwem Myślibórz na rzecz szerzenia wśród młodzieży OSiW OHP wiedzy na temat ochrony przyrody, gospodarki leśnej, jak również promowanie postawy proekologicznej młodzieży. − Nadleśnictwo Myślibórz posiada również obiekty turystyczne tj.: miejsca biwakowania, miejsca odpoczynku, ścieżkę edukacyjną (na terenie powiatu Myśliborskiego 2 miejsca biwakowania i 1 miejsce odpoczynku). Ww. obiekty podlegają stałej kontroli ze strony pracowników Nadleśnictwa Myślibórz.

Nadleśnictwo Różańsko − W Nadleśnictwie Różańsko obowiązuje Program edukacji leśnej społeczeństwa sporządzony na lata 2016 - 2025, na podstawie którego pracownicy Nadleśnictwa prowadzą edukację - przyrodniczo leśną. Spotkania edukacyjne organizowane są w siedzibie Nadleśnictwa oraz w formie prelekcji wygłaszanych w szkołach, a także na ścieżce edukacyjnej „Długogóry”, która przebiega przez obszar cenny przyrodniczo jakim jest rezerwat przyrody „Długogóry”. Edukacja przyrodnicza oraz promocja Lasów Państwowych jest prowadzona również podczas festynów. W 2017 r. Nadleśnictwo przyłączyło się do organizacji ogólnopolskiego wydarzenia edukacyjnego o nazwie Noc Sów. Wydarzenie to cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród lokalnej społeczności. − Nadleśnictwo posiada rozbudowaną infrastrukturą turystyczną, która objęta jest okresowymi przeglądami (obowiązkowo 2 przeglądy każdego roku).

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie doradztwa dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem

Nadleśnictwo Barlinek − Zgodnie z art. 35 ustawy o lasach Nadleśniczy udziela właścicielowi lasu pomocy na wniosek poprzez doradztwo w zakresie zalesienia i gospodarki leśnej oraz odpłatnie udostępnia sadzonki i specjalistyczny sprzęt.

Nadleśnictwo Różańsko − Pracownicy Służby Leśnej służą pomocą osobom prowadzącym działania związane z leśnictwem. Nadleśnictwo sporządza plany zalesień dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa.

• Działanie ekologiczne: Promocja turystyki związanej z gospodarką leśną, łowiectwem, turystyki ekologicznej i rowerowej

Nadleśnictwo Barlinek − Naprawa, sprzątanie oraz modernizacja infrastruktury turystycznej. Miejsca biwakowania, miejsca odpoczynku, szlaki turystyczne, miejsce widokowe, miejsce postoju pojazdów. Poniesione koszty: 2016 rok – 40 700 zł środki własne; 2017 rok – 39 500 zł środki własne.

68 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Nadleśnictwa Dębno, Myślibórz, Różańsko − Opisano przy działaniu ekologicznym: Podnoszenie świadomości przyrodniczej społeczeństwa, udostępnienie lasów poprzez utrzymanie i rozwój posiadanej infrastruktury, rozszerzaniu bazy do edukacji ekologicznej, partycypacji w inwestycjach wspólnych z samorządami w zakresie rozwoju turystyki na obszarach leśnych i przyleśnych

• Działanie ekologiczne: Monitorowanie oraz ograniczanie występowania szkodników owadzich w lasach

Nadleśnictwo Barlinek − Monitorowanie i prognozowanie występowania szkodników pierwotnych sosny poprzez jesienne poszukiwania szkodników sosny w glebie. Prognozowanie występowania chrabąszczy poprzez badanie zapędraczenia gleby. Kontrola i zwalczanie szeliniaka sosnowca na uprawach leśnych. Prognozowanie występowania szkodników wtórnych w drzewostanach poprzez wykładanie pułapek feromonowych. Prognozowanie występowania brudnicy mniszki – pułapki feromonowe. Poniesione koszty: 2016 rok – 38 800 zł środki własne; 2017 rok – 39 000 zł środki własne.

Nadleśnictwo Dębno − Wykaz wykonanych w latach 2016-2017 przez Nadleśnictwo zabiegów przedstawiono w kolejnej tabeli.

Tabela 12. Wykaz zabiegów ochronnych wykonanych przez Nadleśnictwo Dębno 2016 r. 2017 r. Wykonane zabiegi Powierzchnia Powierzchnia Koszt [zł] Koszt [zł] [ha] [ha] Zabiegi ograniczające liczebność szkodliwych 0,00 6 048,36 2,92 2 115,38 owadów (liściożerne, ryjkowce, szkodniki glebowe) Zabiegi zwalczające grzyby patogeniczne 1,38 279,53 3,65 888,12 Zabiegi ochronne przed zwierzyną (chemiczne i mechaniczne zabezpieczenie sadzonek, razem 656,03 347 242,63 981,68 612 692,62 z grodzeniami) Źródło: Nadleśnictwo Dębno

Nadleśnictwo Myślibórz − Zadanie realizowane zgodnie z obowiązującą w Lasach Państwowych Instrukcją Ochrony Lasu, która zamieszczona jest pod następującym adresem internetowym: https://www.lasy.gov.pl/pl/publikacje/copy_of_gospodarka- lesna/ochrona_lasu/instrukcja-ochrony-lasu. Leśnicy na miarę swych możliwości chronią las przed tymi szkodliwymi czynnikami. Aby przeciwdziałać zagrożeniom wykłada się pułapki na szkodliwe owady oraz wycina chore drzewa. Wywiesza się także skrzynki lęgowe dla ptaków, które żywią się szkodliwymi owadami.

Nadleśnictwo Różańsko − Monitoring i ograniczanie występowania szkodników owadzich to jeden z obowiązkowych punktów gospodarki leśnej. W Nadleśnictwie każdego roku

69 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

w okresie jesiennym prowadzona jest kontrola szkodników owadzich na stałych partiach kontrolnych, natomiast w okresie wiosna - lato prowadzi się prognozowanie za pomocą pułapek fermionowych.

• Działanie ekologiczne: Monitorowanie oraz ograniczanie zagrożenia pożarowego w lasach, w tym modernizacja sprzętu przeciwpożarowego oraz systemu wczesnego wykrywania pożarów lasu, modernizacja systemu obserwacji lasu, zakup kamer TV umożliwiających monitoring lasów, zakup i wymiana sprzętu patrolowo-gaśniczego

Nadleśnictwo Barlinek − Nadleśnictwo zalicza się do III kategorii zagrożenia pożarowego. Średnio rocznie rejestruje się 1 pożar lasu o średniej powierzchni 0,08 ha. Największe nasilenie pożarów rejestruję się w okolicy miasta Barlinek. W chwili obecnej Nadleśnictwo korzysta z następujących punktów monitoringu: dostrzegalnia z radiotelefonem Ochrona czynna ppoż polega na prowadzeniu dyżurów w czasie okresu zagrożenia pożarowego oraz monitoringu lasu za pomocą dostrzegalni przeciwpożarowej znajdującej się na terenie leśnictwa Moczkowo. Na zabezpieczenie przeciwpożarowe składa się również porządkowanie terenu przy drogach publicznych z martwych drzew i opadłych gałęzi oraz oborywanie parkingów i miejsc biwakowania.

Nadleśnictwo Dębno − Nadleśnictwo Dębno zaliczone jest do II kategorii zagrożenia pożarowego lasów. Teren Nadleśnictwa znajduje się w zasięgu działania Komend Powiatowych PSP w Myśliborzu i Gryfinie oraz Komendy Miejskiej PSP w Gorzowie Wielkopolskim. − Okresem zwiększonego zagrożenia pożarowego jest wczesna wiosna, kiedy występuje duża ilość suchych, łatwopalnych traw oraz w okresie letnim, przy wysokiej temperaturze powietrza i niskiej wilgotności ściółki. Straty powstałe w wyniku pożarów lasu jest bardzo trudno oszacować. W pożarach giną liczne gatunki roślin i zwierząt, następuje znaczne zubożenie przyrody. − Czynnikami, które zwiększają ryzyko powstania pożaru są: bliskie sąsiedztwo osad, łąk i pastwisk, które są częściowo wiosną wypalane przez miejscową ludność, wydobycie ropy i gazu, przebiegające przez tereny leśne drogi publiczne i linie kolejowe, penetracja lasu przez turystów, szczególnie w okresie letnim. − Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Nadleśnictwie Dębno oparta jest na systemie szybkiego wykrywania pożarów, ich lokalizowania, alarmowania o pożarze oraz skutecznie prowadzonych akcjach gaśniczych. Powyższy cel jest realizowany przy pomocy: − Systemu obserwacji przeciwpożarowej, który oparty jest na całodziennych dyżurach w okresie marzec - październik i patrolach terenowych w okresie szczególnego zagrożenia pożarowego. Tereny leśne monitorowane są poprzez system telewizji przemysłowej, zlokalizowany w siedzibie nadleśnictwa oraz dostrzegalnię przeciwpożarową zlokalizowaną na terenie Leśnictwa Reczyce. Taki monitoring wraz z dostrzegalniami i telewizją przemysłową sąsiednich nadleśnictw tworzy skuteczną sieć wykrywania pożarów. Łączność prowadzona jest przy użyciu telefonów stacjonarnych i komórkowych, radiotelefonów

70 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

bazowych, samochodowych oraz nasobnych. Obserwacja naziemna wspomagana jest przez obserwację lotniczą prowadzoną przez samoloty patrolowo - gaśnicze. − Punktu Alarmowo – Dyspozycyjnego - dyżur przeciwpożarowy w nadleśnictwie pełniony jest w Punkcie Alarmowo Dyspozycyjnym (PAD) w okresie od marca do października codziennie w godzinach od 9.00 do końca dyżuru. − Dojazdów pożarowych, które są odpowiednikiem dróg pożarowych na terenach zurbanizowanych. Dojazdy pożarowe stanowią podstawową sieć komunikacyjną kompleksu leśnego w planowaniu i organizowaniu akcji ratowniczo-gaśniczych. W Nadleśnictwie Dębno istnieje 26 dojazdów pożarowych oraz dodatkowo dojazdy do punktów czerpania wody. − Punktów czerpania wody - Nadleśnictwo posiada w chwili obecnej 12 punktów czerpania wody. Punkty czerpania wody stanowią zbiorniki naturalne (jeziora, śródleśne oczka wodne), rzeki, ale również zbiorniki sztuczne. − Baz sprzętu przeciwpożarowego - Nadleśnictwo dysponuje jedną bazą sprzętu przeciwpożarowego, na wyposażeniu której znajduje się samochód patrolowo - gaśniczy marki Land Rover. − Sieci Automatycznych Meteorologicznych Punktów Pomiarowych, z których zebrane dane służą do określenia stopnia zagrożenia pożarowego lasu. Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych codziennie określają stopnie zagrożenia pożarowego lasu dla 42 stref prognostycznych, nie obejmujących obszarów górskich. W strefach prognostycznych znajdują się Meteorologiczne Punkty Pomiarowe. Nadleśnictwo Dębno znajduje się w II strefie prognostycznej, a Meteorologiczny Punkt Pomiarowy znajduje się na terenie Nadleśnictwa Różańsko. Prognozy zagrożenia pożarowego przygotowuje Samodzielna Pracownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa. Stopnie zagrożenia pożarowego określane są dwa razy w ciągu doby - o godz. 9.00 i 13.00. Okresowy zakaz wstępu do lasu może wprowadzić nadleśniczy, przy dużym zagrożeniu pożarowym, jeżeli przez kolejnych 5 dni wilgotność ściółki mierzona o godzinie 9.00 będzie niższa od 10 %. − Liczba pożarów: − w 2016 r. – 6; powierzchnia spalona – 0,15 ha; − w 2017 r. – 5; powierzchnia spalona – 0,14 ha. − W 2017 r. wybudowano plac manewrowy pożarowy przy punkcie czerpania wody PCV-12 wraz z drogą dojazdową.

Nadleśnictwo Myślibórz − Zgodnie z obowiązującą w Lasach Państwowych Instrukcją Ochrony Przeciwpożarowej Lasu, która zamieszczona jest pod następującym adresem internetowym: https://www.lasy.gov.pl/pl/publikacje/copy_of_gospodarka- lesna/ochrona_lasu/instrukcja-ochrony-przeciwpozarowej/view. − Obszar Nadleśnictwa zaliczony został do III kategorii zagrożenia pożarowego. Czynnikami osłabiającymi zagrożenie pożarowe są występujące na terenie Nadleśnictwa naturalne przeszkody wodne: liczne jeziora, stawy oraz duży udział siedlisk lasowych. Teren Nadleśnictwa posiada sieć dojazdów pożarowych i dojazdów do punktów czerpania wody. System obserwacji przeciwpożarowej oparty

71 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

jest na całodziennych dyżurach w okresie marzec - październik i patrolach terenowych w okresie szczególnego zagrożenia. Dostrzegalnia przeciwpożarowa zlokalizowana na terenie Leśnictwa Otanów tworzy wraz z dostrzegalniami sąsiednich nadleśnictw sieć wykrywania pożarów. Teren patrolowany jest również przez samoloty. Nadleśnictwo wyznaczyło 11 punktów czerpania wody, z czego 7 z nich znajduje się na gruntach własnych, a 4 na gruntach obcych. Nadleśnictwo posiada 1 bazę sprzętu p.poż., na wyposażeniu której znajduje się samochód patrolowo-gaśniczy.

Nadleśnictwo Różańsko − W Nadleśnictwie Różańsko w okresie zagrożenia pożarowego lasu, działa punkt alarmowo - dyspozycyjny (PAD), którego zadaniem jest monitoring zagrożenia pożarowego. W tym czasie wyznaczone są również dyżury dla pracowników. Nadleśnictwo posiada również samochód patrolowo - gaśniczy z modułem gaśniczym, dzięki któremu możliwa jest skuteczna interwencja w pierwszej fazie powstania pożaru. Dodatkowo stosuje się działania gospodarcze ograniczające rozprzestrzenianie się pożarów poprzez zakładanie i utrzymywanie pasów przeciwpożarowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Nadleśnictwo jest zobowiązane do utrzymania w odpowiedniej ilości punktów czerpania wody i dojazdów do tych punktów.

• Działanie ekologiczne: Budowa lub przebudowa dróg leśnych uznanych za drogi pożarowe

Nadleśnictwo Barlinek − Nadleśnictwo Barlinek posiada 6 dojazdów pożarowych po drogach leśnych uznanych jako docelowe potrzeby w ramach 10 letniego Planu Urządzania Lasu.

Nadleśnictwo Dębno − Długość dojazdów pożarowych na terenie Nadleśnictwa wynosi 112,455 km (stan na 31.12.2017 r.). W 2016 r. zmodernizowano 635 m dróg pożarowych, natomiast w 2017 r. – 882 m.

Nadleśnictwo Myślibórz − Remont dojazdu pożarowego w Leśnictwie Swobnica – 1,0 km.

Nadleśnictwo Różańsko − Nadleśnictwo posiada trwale oznaczoną sieć dróg pożarowych, która jest modernizowana w ramach działalności Nadleśnictwa.

72 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Wzmacnianie techniczne służb leśnych dla potrzeb ujawniania i zwalczania zagrożeń niszczenia przyrody przez człowieka (walka z kłusownictwem, zaśmiecaniem i dewastacją terenów leśnych)

Nadleśnictwo Barlinek − Przy Nadleśnictwie działa komenda straży leśnej, która prowadzi ewidencję szkód.

Nadleśnictwo Dębno − Kwota poniesiona na zakup wyposażenia/doposażenia Straży Leśnej w latach 2016- 2017 wyniosła 13 509,30 zł (brutto). W kolejnej tabeli przedstawiono dane dotyczące szkodnictwa leśnego w latach 2016- 2017.

Tabela 13. Dane dotyczące szkodnictwa leśnego na terenie Nadleśnictwa Dębno 2016 r. 2017 r. Szkoda Ilość przypadków Wartość szkód (zł) Ilość przypadków Wartość szkód (zł) Kradzież drewna 3 1 744,91 10 2 452,92 Kłusownictwo - - - - Kradzież 1 62,25 1 45,31 i zniszczenie mienia Bezprawne 31 - 46 - korzystanie z lasu Źródło: Nadleśnictwo Dębno

Nadleśnictwo Różańsko − Przy Nadleśnictwie działa Posterunek Straży Leśnej. W celu wykrywania szkodnictwa leśnego Nadleśnictwo posiada niezbędny sprzęt do monitorowania lasu, tj. foto- pułapka, noktowizor oraz kamera interwencyjna.

2.4.5. Cel operacyjny V. Wdrożenie zasad turystyki zrównoważonej na obszarach chronionych oraz promocja przyrodniczych walorów turystycznych

• Działanie ekologiczne: Dostosowanie infrastruktury turystycznej oraz zasad zarządzania ruchem turystycznym do oszacowanych poziomów chłonności i pojemności turystycznej oraz Opracowanie i wdrożenie systemów informacyjnych o przyrodniczych - walorach turystycznych województwa spójnych z zintegrowanymi systemami zarządzania obszarami chronionymi

ZPKWL (dotyczy Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w granicach powiatu) − Bieżąca konserwacja i naprawa tablic granicznych BGPK; − Obsługa strony internetowej www.zpkwl.gorzow.pl.

ZPKWZ (dotyczy Parku Krajobrazowego „Ujście Warty” w granicach powiatu) − Bieżąca konserwacja i naprawa tablic granicznych PKUW; − Obsługa strony internetowej www.zpkwz.pl.

73 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

2.5. PRIORYTET V. POPRAWA KLIMATU AKUSTYCZNEGO POPRZEZ OBNIŻENIE NATĘŻENIA HAŁASU DO POZIOMU OBOWIĄZUJĄCYCH STANDARDÓW

2.5.1. Cel operacyjny I. Rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców na ponadnormatywny hałas

• Działanie ekologiczne: Opracowanie wynikających z map akustycznych Programów ochrony przed hałasem

ZZDW w Koszalinie − W 2016 roku został wykonany pomiar i analiza hałasu komunikacyjnego oraz sporządzenie map akustycznych dla dróg wojewódzkich na terenie województwa zachodniopomorskiego o natężeniu ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie (o łącznej wartości 65 928 zł brutto). W ramach tego opracowania pomiar i analiza hałasu wraz z mapą akustyczną został wykonany m. in. dla przejścia przez Barlinek – DW nr 151, wyniki i analiza jest dostępna na stronie internetowej www.zzdw.koszalin.pl.

• Działanie ekologiczne: Kontrola jednostek gospodarczych w zakresie emitowanego hałasu

WIOŚ w Szczecinie − Zadanie realizowane przez WIOŚ w Szczecinie poprzez kontrole podmiotów korzystających ze środowiska (w latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził 126 kontroli na terenie powiatu).

Starosta Myśliborski − W latach 2016-2017 Starosta nie wydawał decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu dla podmiotów gospodarczych zlokalizowanych na terenie powiatu.

2.5.2. Cel operacyjny II. Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców:

• Działanie ekologiczne: Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem poprzez: budowę obwodnic i dróg alternatywnych do istniejących (wraz ze skutecznymi zabezpieczeniami akustycznymi), przeprowadzenie remontu nawierzchni dotychczasowych odcinków dróg, zastosowanie zmniejszenia prędkości pojazdów

− Szczegółowy opis zadań zrealizowanych w poszczególnych gminach z zakresu modernizacji dróg przedstawiono przy działaniu ekologicznym: redukcja zanieczyszczeń pochodzących z transportu poprzez budowę oraz modernizację dróg i ciągów komunikacyjnych.

74 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

ZZDW w Koszalinie i Gmina Barlinek − Budowa obejścia m. Barlinek w ciągu drogi nr 151 - Obejmuje budowę obejścia drogowego w ciągu drogi wojewódzkiej nr 151 od ul. 31 Stycznia do ul. Pełczyckiej, w tym skrzyżowania z ul. 31 Stycznia i ul. Pełczycką oraz rond z ul. Dworcową oraz ul. Św. Bonifacego, mają być dodatkowo wykonane elementy poprawiające bezpieczeństwo i oddziaływanie na otoczenie, w tym: ustawienie ekranów przeciwhałasowych, nasadzenia zieleni ochronnej. − Gmina Barlinek, w ramach zawartego porozumienia z Województwem Zachodniopomorskim, przekaże zgodnie z umową dotację celową w wysokości ok.- 25 % wartości robót budowlanych oraz pokryje koszty odszkodowań za przejmowane na potrzeby realizacji obejścia grunty. − Wydatkowano 131.362.000 zł.

• Działanie ekologiczne: Opracowanie i wdrożenie zasad organizacji ruchu sprzyjających obniżeniu emisji hałasu do środowiska oraz utworzenie obszarów ograniczonego użytkowania (w przypadku braku innych technicznych możliwości)

Gmina Barlinek − Uchwałą Nr XXV/296/2016 Rady Miejskiej w Barlinku z dnia 25 sierpnia 2016 r. przyjęto „Plan Zrównoważonej mobilności miejskiej 2016-2026”. Jednymi z głównych priorytetów Planu jest: − Ograniczanie prędkości pojazdów poprzez wprowadzenia stref ograniczenia prędkości do 40 i 30 km/h. − Dążenie do wyłączenia ruchu ciężkiego z centrum miasta. − Uspokajanie ruchu.

Gmina Dębno − Uchwałą Nr XXXI/217/2016 Rady Miejskiej Dębna z dnia 30 listopada 2016 r. przyjęto „Plan zrównoważonej mobilności miejskiej dla Gminy Dębno”, który zakłada m.in.: − Stosowanie elementów systemów zarządzania ruchem pojazdów w obrębie miasta. − Przeniesienie ruchu tranzytowego możliwie daleko od głównych zabudowań miasta, odciążając ulice i skrzyżowania. − Redukcje prędkości pojazdów w strefach o dużym natężeniu ruchu pieszego zwiększając bezpieczeństwo i wygodę pieszych. − Ograniczenie ruchu samochodowego w obszarach miasta o walorach turystycznych na rzecz ruchu pieszego (i rowerowego).

75 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Zapewnienie przestrzegania zasady strefowania (rozgraniczania terenów o zróżnicowanej funkcji) w planowaniu przestrzennym, oraz wprowadzenie zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów

Gminy powiatu − Działanie realizowane przez poszczególne gminy poprzez uwzględnianie w procesie planowania przestrzennego (wskazywanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów, podlegających ochronie akustycznej).

2.6. PRIORYTET VI. OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI

2.6.1. Cel operacyjny I. Ochrona mieszkańców przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych

• Działanie ekologiczne: Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi (w tym zasad lokalizacji instalacji emitujących pola elektromagnetyczne z uwzględnieniem walorów krajobrazowych)

Gminy powiatu − Zadanie realizowane przez poszczególne gminy w procesie planowania przestrzennego poprzez: − Wyznaczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego korytarzy technicznych w rejonie przebiegu napowietrznych linii elektroenergetycznych emitujących pole elektromagnetyczne. − Ograniczanie powstawania źródeł pól elektromagnetycznych na terenach gęstej zabudowy mieszkaniowej na poziomie mpzp oraz wprowadzenie zagadnienia pól elektromagnetycznych do mpzp.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie kontroli przez organy i inspekcje ochrony środowiska w zakresie przestrzegania obowiązujących pomiarów prawem dotyczącym ochrony środowiska

Starosta Myśliborski − Dokonano analizy pomiarów pól elektromagnetycznych, które były przedkładane przez prowadzących instalacje emitujące pola elektromagnetyczne. − Liczba złożonych sprawozdań z analizy pomiarów pól elektromagnetycznych z instalacji na terenie powiatu w 2016 r.: 23. − Liczba przekroczeń: 0.

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził

76 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

9 kontroli stacji bazowych łączności bezprzewodowej. Żadna z kontroli nie wykazała naruszeń. − Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) prowadzone są w cyklu trzyletnim, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. W roku 2016 powtórzony został pomiar natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz w Barlinku przy Rynku. Zmierzona wartość wyniosła 0,82 V/m, tym samym była znacznie poniżej wartości dopuszczalnej (7 V/m), określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Na podstawie art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności. Rejestr ten dostępny jest na stronie internetowej www.wios.szczecin.pl. W 2016 roku na terenie powiatu myśliborskiego nie odnotowano zagrożonych obszarów.

• Działanie ekologiczne: Skuteczne uniemożliwianie dostępu do strefy o podwyższonym poziomie emisji pól elektromagnetycznych oraz informowanie o jej szkodliwości

Działanie realizowane w ramach następujących działań ekologicznych: − Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi (w tym zasad lokalizacji instalacji emitujących pola elektromagnetyczne z uwzględnieniem walorów krajobrazowych). − Prowadzenie kontroli przez organy i inspekcje ochrony środowiska w zakresie przestrzegania obowiązujących pomiarów prawem dotyczącym ochrony środowiska.

• Działanie ekologiczne: Wnikliwe prowadzenie postępowań w sprawie oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć

RDOŚ w Szczecinie − Przez obszar Gminy Myślibórz planowany jest przebieg odcinka planowanej do budowy linii elektroenergetycznej 400 kV Krajnik – Baczyna. − Zgodnie z bazą danych o ocenach oddziaływania na środowisko (baza ooś) prowadzoną przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie w dniu 27.12.2016 r. wpłynął wniosek dotyczący postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko dla budowy linii elektroenergetycznej 400 kV Krajnik – Baczyna.

77 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Zgodnie ze złożoną kartą informacyjną przedsięwzięcia szerokość obszaru (pasa) dla dwutorowej linii 400 kV z pionowym ułożeniem przewodów fazowych, w którym natężenie pola elektrycznego może (w niektórych sytuacjach) przekraczać wartość 1 kV/m, wynosi maksymalnie 56 m (w zależności od długości poprzeczników oraz wysokości nad poziomem terenu najniższego przewodu fazowego). W związku z powyższym nie przewiduje się przekroczeń poza pasem technologicznym o łącznej szerokości 70 m. Liczne obliczenia oraz doświadczenie w eksploatacji linii wykazują, iż natężenie pola magnetycznego pod liniami 400 kV nie przekracza nigdzie dopuszczalnych przepisami wartości dla miejsc dostępnych dla ludzi. Mając na uwadze doświadczenie, doniesienia monitoringowe jak również zastosowanie materiałów spełniających wymóg najlepszej dostępnej technologii, przewiduje się, że trasa linii w żadnym miejscu nie przekroczy dopuszczalnych natężeń pola elektromagnetycznego określonych przepisami i Normami Polskimi. − Zgodnie z informacją z dnia 28.02.2018 r., która zamieszczona została na stronie www.liniakrajnikbaczyna.pl wykonawca przesłał do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Szczecinie przygotowany raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla zadania Budowa linii 400 kV Krajnik - Baczyna.

2.6.2. Cel operacyjny II. Monitoring pól elektromagnetycznych

• Działanie ekologiczne: Monitorowanie oraz ocena poziomów pól elektromagnetycznych emitowanych na terenach zurbanizowanych i w miejscach przebywania ludzi

− Szczegółowy opis działania przedstawiono przy działaniu ekologicznym: prowadzenie kontroli przez organy i inspekcje ochrony środowiska w zakresie przestrzegania obowiązujących pomiarów prawem dotyczącym ochrony środowiska.

• Działanie ekologiczne: Wykonywanie pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zgodnie z wymogami przepisów prawa w zakresie ochrony środowiska

2.7. PRIORYTET VII. MINIMALIZACJA SKUTKÓW WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ OGRANICZENIE RYZYKA ICH WYSTĄPIENIA

2.7.1. Cel operacyjny I. Zmniejszenie zagrożenia i minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii

78 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie kontroli na terenach zakładów przemysłowych, w tym zakładów dużego ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej

WIOŚ w Szczecinie − Zgodnie z obowiązującymi zasadami, zakłady planowane do kontroli typowane są wg następujących kategorii: − Kategoria I – ryzyko najwyższe – kontrole co roku, np. zakłady dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii (ZDR); stacje demontażu pojazdów; zakłady przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego; wielkoprzemysłowe fermy tuczu trzody chlewnej wymagające pozwolenia zintegrowanego; − Kategoria II – ryzyko wysokie – kontrole co dwa lata lub rzadziej, np. zakłady zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii (ZZR); oczyszczalnie ścieków powyżej 2000 RLM; − Kategoria III – ryzyko średnie – kontrole raz na trzy lata lub rzadziej, np. pozostali potencjalni sprawcy poważnych awarii, inni niż zaliczeni do kategorii I i II; oczyszczalnie ścieków poniżej 2000 RLM; składowiska odpadów oraz spalarnie odpadów inne niż zaliczone do kategorii I i II; − Kategoria IV – ryzyko niskie – kontrole raz na cztery lata lub rzadziej, np. zakłady inne niż zaliczone do kategorii I, II i III, które wymagają uregulowania stanu formalno – prawnego korzystania ze środowiska w formie decyzji administracyjnej; − Kategoria V – pozostałe instalacje nie objęte systemem planowania rocznego: podmioty nie wymagające pozwoleń na korzystanie ze środowiska w formie decyzji administracyjnej, które zostały poddane doraźnie kontroli, z powodu wniosku o podjęcie interwencji, wydanie zaświadczenia lub z innych powodów. − Zakładami należącymi do kategorii I, które w latach 2016-2017 kontrolowane były na terenie powiatu przez WIOŚ w Szczecinie są: − GASPOL S.A. Rozlewnia Gazu Płynnego w Barlinku; − Podmiot prywatny, Barlinek; − PGNiG S.A. w Warszawie - Oddział w Zielonej Górze Kopalnia Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego Dębno; − AGRIPAM Sp. z o.o. - Ferma Trzody Chlewnej Cychry. − W latach 2016-2017 WIOŚ w Szczecinie na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził 126 kontroli zakładów (w tym 15 kontroli zakładów zaliczanych do kat. I), w wyniku których odnotowano 79 naruszeń (w tym 6 w zakładach I kat.) − W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące przeprowadzonych przez WIOŚ kontroli zakładów na terenie powiatu w latach 2016-2017.

Tabela 14. Kontrola zakładów korzystających ze środowiska na terenie powiatu przez WIOŚ w Szczecinie Kategoria zakładu Liczba kontroli Liczba naruszeń I 15 6 II 9 6 III 22 16 IV 39 21 V 41 30 Łącznie 126 79 Źródło: WIOŚ w Szczecinie

79 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Wyposażenie służb monitoringu w odpowiedni sprzęt umożliwiający podjęcie działań ratowniczych dla wszystkich możliwych scenariuszy awarii, katastrofy

Gmina Barlinek − Gmina w latach 2016 - 2017 dofinansowywała działania OSP: doposażenie – zakup drukarki - 239,85 zł; zakup tabletu - 2 500,00 zł; zakup deski ortopedycznej z zabezpieczeniem – 1 050,00 zł; zakup agregatów prądotwórczych - 11 058,00 zł; zakup drabiny z platformą - 348,00 zł. Gmina Boleszkowice − W 2017 r. zakupiono dla OSP Boleszkowice samochód specjalny, pożarniczy, średni, ratowniczo-gaśniczy z napędem 4x4, marki Stolarczyk/MAN wraz z wyposażeniem (pakiet ochrony indywidualnej strażaka 6 kompletów), 15 % udział Gminy Boleszkowice, 85 % udział RPO WZ 2014-2020.

Gmina Dębno − W kolejnej tabeli zamieszczono wykaz zakupionego wyposażenia OSP w latach 2016-2017.

Tabela 15. Wykaz zakupionego wyposażenia dla jednostek OSP na terenie Gminy Dębno Wartość Dofinansowanie Lp. Nazwa sprzętu Ilość zakupu [zł] (udział) Gminy [zł] 1. Pompa szlamowa 2 14 550 3 060 2. Rozpieracz kolumnowy do narzędzi ratowniczych 1 24 000 10 000 3. Granulat, sorbent do ropopochodnych 60 kg 295 295 4. Neutralizator do ropopochodnych 5 l 492 492 5. Opryskiwacz do neutralizatorów 6 1 019 1 019 6. Bosak 1 578 578 7. Tłumica 3 424 424 8. Węże tłoczne 54 szt. 9 178 9 178 9. Latarka akumulatorowa 4 1 230 1 230 10. Smok ssawny 1 680 680 11. Mostek przejazdowy 2 740 740 12. Topór ciężki 1 350 350 13. Nożyce do prętów 1 250 250 14. Rozdzielacz 1 680 680 15. Osprzęt do wyciągarek 2 967 967 16. Pila spalinowa 3 10 257 10 257 17. Przyczepa specjalna na sprzęt 1 29 951 18 500 18. Radiotelefon nasobny 1 2 600 1 700 19. Przecinarka do betonu i stali 1 3 900 900 Źródło: Gmina Dębno

Gmina Myślibórz − w 2016 r. zakupiono: − ubrania Top Fire – 324,00 zł dla OSP Otanów; − zestaw medyczny -1.499,00 zł dla OSP Otanów; − 2 pary butów – 979,00 zł dla OSP Derczewo; − latarki z uchwytami – 1.334,00 zł dla OSP Derczewo (3 szt.) i OSP Rów (3 szt.); − węże W52 – 3.050,00 zł dla wszystkich OSP; − 2 pary butów – 819,00 zł dla OSP Kierzków; − stojak hydrantowy – 1.450,00 zł dla OSP Kierzków (1 szt.) i OSP Otanów (1 szt.);

80 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− ubrania koszarowe – 1.365,00 zł dla OSP Derczewo; − buty – 1.247,00 zł dla OSP Rów; − 2 pary butów – 972,00 zł dla OSP Derczewo; − tłumice i kamizelki – 3.653,00 zł dla OSP Sulimierz; − ubrania Top Fire – 324,00 zł dla OSP Otanów. − w 2017 r. zakupiono: − maszt oświetleniowy – 2.190,00 zł dla OSP Kierzków; − klucz hydrantowy – 393,00 zł dla OSP Derczewo; − aparaty fotograficzne – 3.610,00 zł dla OSP Derczewo, Otanów, Rów; − buty – 3.610,00 zł po 2 pary dla OSP Sulimierz, Otanów, Ławy i Myślibórz; − ubrania Top Fire – 320,00 zł dla OSP Otanów; − torba OSP R1 – 2.061,00 zł dla OSP Otanów; − węże – 540,00 zł dla każdej jednostki OSP; − kamizelki do pracy w wodzie – 1.542,00 zł dla OSP Ławy i Kierzków; − mostki przejazdowe – 848,00 zł dla PSP Myślibórz; − szelki do pracy na wysokości – 640,00 zł dla OSP Kierzków; − ubrania koszarowe – 2.093,00 zł po jednej sztuce dla każdej jednostki OSP; − pilarka – 4.854,00 zł dla OSP Kierzków; − 2 pary butów – 1.156,00 zł dla OSP Kierzków. − Ponadto Gmina Myślibórz finansowała zakup paliwa i drobnych części do sprzętu dla poszczególnych OSP.

Gmina Nowogródek Pomorski − W roku 2016 r. Gmina dofinansowywała doposażenie OSP na kwotę 8 753,00 zł, a w roku 2017 r. na kwotę 4 650,00 zł.

2.7.2. Cel operacyjny II. Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych

• Działanie ekologiczne: Wspieranie działalności jednostek reagowania kryzysowego

Gminy powiatu − Dofinansowywanie doposażenia OSP (szczegółowe dane dotyczące doposażania OSP przedstawiono przy działaniu ekologicznym: wyposażenie służb monitoringu w odpowiedni sprzęt umożliwiający podjęcie działań ratowniczych dla wszystkich możliwych scenariuszy awarii, katastrofy).

Gmina Barlinek − Dla poprawienia bezpieczeństwa ludności Gmina Barlinek posiada w ramach struktur Ochotniczych Straży Pożarnych jednostkę działającą w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym, która jest jednostką specjalizującą się między innymi w usuwaniu substancji niebezpiecznych dostających się do środowiska w wyniku zaistnienia kolizji czy wypadku drogowego.

81 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Dębno − Najpoważniejsze bezpośrednie zagrożenia dla środowiska i stanu bezpieczeństwa ludzi, mogą wywołać awarie w kopalniach ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w ekspedycie przeładunkowym w Barnówku. Do awarii takich może dojść w rejonie miejscowości: Różańsko, Barnówko-Mostno-Buszewo. W celu zminimalizowania skutków zagrożenia i podjęcia odpowiednich działań na wypadek wystąpienia zagrożenia opracowano Gminny Plan Zarządzania Kryzysowego oraz powołany jest Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego (GZZK). Komórka zarządzania kryzysowego ściśle współpracuje z Kopalnią Nafty i Gazu, na bieżąco przekazywane są informacje o prowadzonych pracach wiertniczych i innych czynnościach. Raz w roku GZZK uczestniczy w ćwiczeniach, które są przeprowadzane wspólnie ze PSP i pogotowiem górniczym Kopalni.

KPPSP Myślibórz − Organizowanie szkoleń dla OSP dotyczących kierowania działaniami ratowniczymi. Zakres szkolenia obejmuje m.in.: − Rozpoznanie i organizacje działań ratowniczych podczas zdarzeń chemiczno- ekologicznych. − Rozpoznanie i organizacje działań ratowniczych podczas lokalnych podtopień i powodzi. − Wypracowanie decyzji podczas akcji gaśniczych. − Rozpoznanie i organizacje działań ratowniczych podczas katastrof budowlanych. − Rozpoznanie i organizacje działań ratowniczych w transporcie drogowym, szynowym i lotniczym.

2.7.3. Cel operacyjny III. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych

• Działanie ekologiczne: Edukacja w zakresie właściwych zachowań w sytuacjach zagrożenia wśród mieszkańców

Gmina Barlinek − W dniu 29.11.2017 r. w sali OSP Barlinek odbyły się ćwiczenia aplikacyjne na Zakładzie Dużego Ryzyka - Rozlewni Gazu LPG GASPOL S.A. w Barlinku, pn. STRUMIEŃ-2017. Głównym celem ćwiczenia było testowanie zewnętrznego i wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego w zakresie likwidacji zagrożeń mogących wystąpić na terenie narażonym na skutki awarii przemysłowej położonym w zakładzie i poza zakładem o dużym ryzyku. Na potrzeby ćwiczenia przyjęto scenariusz zdarzenia, w którym doszło do strumieniowego pożaru autocysterny, na stanowisku rozładunku i załadunku autocystern. W ćwiczeniach udział wzięli przedstawiciele: − Rozlewni Gazu LPG GASPOL S.A. w Barlinku, − KW PSP w Szczecinie, − KP PSP w Myśliborzu, − WIOŚ w Szczecinie,

82 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− KP Policji w Myśliborzu, − Ochotniczej Straży Pożarnej, − Zarządzania Kryzysowego, − Urzędu Gminy Barlinek, − Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego, − Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, − BARLINEK S.A. − W ramach dyskusji nad przyjętymi złożeniami do prowadzenia działań, wypracowano wnioski i uwagi, które należy uwzględnić przy aktualizacji planów operacyjnych oraz Powiatowego Planu Ratowniczego.

KPPSP Myślibórz − Dnia 23.08.2017 r. na terenie Ośrodka Szkolenia i Wychowania OHP w Rowie odbyło się spotkanie strażaków z JRG Myślibórz z dziećmi odbywającymi letni wypoczynek. W ramach programu ,,Kręci mnie bezpieczeństwo’’ zaprezentowano: sposoby udzielania pierwszej pomocy oraz działanie i przeznaczenie sprzętu ratowniczego, omówiono również zachowanie się podczas sytuacji niebezpiecznych. W zajęciach wzięło udział ok. 21 dzieci wraz z opiekunami.

2.8. PRIORYTET VIII. ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI

2.8.1. Cel operacyjny I. Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie bieżącej kontroli w zakresie wydawanych koncesji oraz eliminacja nielegalnego ich wydobywania

Geolog Powiatowy − Starosta Myśliborski w latach 2016-2017 nie wydawał koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż. Na terenie powiatu myśliborskiego obecnie nie ma złóż objętych właściwością Starosty, tym samym nie prowadzono kontroli w zakresie wydanych koncesji.

Geolog Wojewódzki − Marszałek Województwa w latach 2016-2017 wydał dwie decyzje zmieniające koncesje na wydobywanie kopalin ze złóż oraz jedną koncesję na wydobywanie kopalin dla złoża kruszyw naturalnych „Chłopowo”, gm. Myślibórz (użytkownik złoża Szczecińskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A., koncesja ważna do dn. 31.12.2065 r.). Na terenie powiatu myśliborskiego obecnie znajduje się 5 złóż objętych właściwością Marszałka. W okresie sprawozdawczym prowadzono na bieżąco kontrole opłat eksploatacyjnych za wydobyte kopaliny. − W kolejnej tabeli przedstawiono wykaz koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż na terenie powiatu dla których organem odpowiedzialnym jest Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego.

83 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Tabela 16. Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatacje kopalin na terenie powiatu wydanych przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego Nazwa Numer koncesji oraz data Data Data Rodzaj przedsiębiorcy i znak decyzji zmieniającej Gmina Złoże wydania ważności kopaliny (aktualny) koncesje koncesji koncesji MDW S.A WOŚ.III.7422.6.2012.ZZ przeniesione przen. Namyślin na MDW Boleszkowice KN 28.08.2012 31.12.2042 WOŚ.III.7422.21.2016.ZZ Wielopole KRUSZYWA z dnia 12.12.2016 r. Sp. z o. o. OŚ-g-7512/E/3/96 Woj. MINERAŁY Gorzowski, przen. DOŚ-III- Boleszkowice Chlewice KN 23.12.1996 22.12.2021 Sp. z o.o. ZN-7515/11/2006 z dnia 02.10.2006 WRiOŚ-II-ZN-7515/6/2007 MOEBIUS-BAU zm. WRiOŚ-III-ZZ- Polska 7515/3/10 z dnia 9 lipca Nowogródek przeniesiona Golin KN 9.07.2007 31.07.2037 2010 r., zm. Pom. na podmiot WOŚ.III.7422.16.2017.ZZ prywatny z dnia 4.08.2017 WRiOŚ-III-ZZ-7515/2/10, podmiot zm. WOŚ-III.7422.5.2014 Barlinek Płonno 1 KN 16.08.2011 30.06.2044 prywatny z dnia 24.04.2014 Szczecińskie Kopalnie Surowców WOŚ.III.7422.16.216.ZZ Myślibórz Chłopowo KN 11.10.2017 31.12.2065 Mineralnych S.A. Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Minister Środowiska − Na terenie powiatu myśliborskiego znajdują się 4 złoża kopalin, które objęte są właściwością Ministra Środowiska. W kolejnej tabeli przedstawiono wykaz obowiązujących koncesji na terenie powiatu myśliborskiego na wydobycie kopalin wydanych przez Ministra Środowiska.

Tabela 17. Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatacje kopalin na terenie powiatu wydanych przez Ministra Środowiska Nr Data Data Przedsiębiorca Złoże Kopalina koncesji udzielenia obowiązywania Barnówko - ropa naftowa, gaz Mostno - PGNiG S.A. 6/97 ziemny, siarka 04.04.1997 04.04.2032 Buszewo współwystępująca (BMB) PGNiG S.A. 19/98 Cychry gaz ziemny 10.11.1998 10.11.2033 ropa naftowa, gaz PGNiG S.A. 6/2014 Gajewo 31.12.2014 31.12.2027 ziemny towarzyszący PGNiG S.A. 51/96 Różańsko gaz ziemny 07.01.1997 07.01.2027 Źródło: Ministerstwo Środowiska

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził 6 kontroli Kopalni Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego Dębno oraz 1 kontrolę zakładu „Minerały” Sp. z o.o. – Zakład Kaleńsko. Dwie z przeprowadzonych kontroli wykazały naruszenie. Wydano 2 decyzje pokontrolne oraz udzielono 1 pouczenia.

84 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

OUG w Poznaniu − Zgodnie z mapą geośrodowiskową Polski na terenie powiatu zinwentaryzowano 6 punków niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin (3 punkty w gminie Barlinek, 2 punkty w gminie Myślibórz, 1 punkt w gminie Nowogródek Pomorski) i wszystkie one dotyczą jednego rodzaju kopalin – kruszyw naturalnych. Na kolejnej rycinie przedstawiono lokalizację punktów niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin na terenie powiatu myśliborskiego.

− Od 1 stycznia 2015 r. organy nadzoru górniczego są właściwe do ustalania opłaty podwyższonej w przypadku działalności wykonywanej bez wymaganej koncesji albo bez zatwierdzonego albo podlegającego zgłoszeniu projektu robót geologicznych, w zakresie niezastrzeżonym dla ministra właściwego do spraw środowiska.

• Działanie ekologiczne: Ochrona obszarów występowania złóż kopalin poprzez sporządzanie wytycznych do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Gmina Dębno − W dniu 26.10.2017 r. Rada Miejska Dębna przyjęła uchwałę Nr XLVI/305/2017 w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dębno. − W zakresie złóż kopalin Studium wprowadza następujące zapisy dotyczące złóż kopalin: − Złoża kopalin stanowią zasób przyrodniczy i podlegają ochronie, która polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz na kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym kopalin towarzyszących. − Występujące ropa naftowa i gaz ziemny zaliczają się najważniejszych zasobów naturalnych na obszarze gminy i podlegają eksploatacji na zasadach określonych w koncesjach. Z kolei złoże kruszywa naturalnego „Dyszno”, ze względu

85 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

na powszechność występowania kopaliny, nie ma istotnego znaczenia gospodarczego. − Przewiduje się dalszą eksploatację złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. W związku z tym na poziomie studium nie określa się szczegółowych ograniczeń i zakazów dotyczących zagospodarowania terenu, w tym zakresie. Jednocześnie ustalenia planów miejscowych w zakresie przeznaczenia nie mogą powodować niezgodności tego przeznaczenia lub sposobu korzystania z nieruchomości z działalnością określoną w aktualnych koncesjach. W szczególności ustalenia te powinny zapewniać możliwość racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopalin. − Przewiduje się powierzchniową eksploatację złoża kruszywa naturalnego „Dyszno”. W związku z tym w celu ochrony jego zasobów zakazuje się lokalizowania zabudowy nie związanej z działalnością górniczą ograniczającej lub uniemożliwiającej eksploatację. − Nie występują udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla. − Nie wskazuje się obiektów i obszarów, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny.

• Działanie ekologiczne: Uwzględnienie w planach zagospodarowania, przestrzennego wszystkich znanych złóż w granicach ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie ich obszarów przed trwałym zainwestowaniem

Gminy powiatu − Działanie realizowane w sposób ciągły przez poszczególne gminy powiatu w chwili sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego na terenie występowania złóż kopalin.

• Działanie ekologiczne: Wykorzystanie nowoczesnych technik poszukiwawczych i wydobywczych

PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze (dotyczy KRNiGZ Dębno) − Na terenie KRNiGZ Dębno wdrożono procedury cyklicznych badań stanu technicznego rurociągów doodwiertowych metodą tłoków inteligentnych. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe informacje.

Tabela 18. Dane dotyczące badań stanu technicznego rurociągów doodwiertowych metodą tłoków inteligentnych na terenie KRNiGZ Dębno Rok Rodzaj rurociągu Długość 2016 Rurociąg DN250 relacji Ośrodek Grupowy Buszewo – Ośrodek Centralny Barnówko 5326,0 m Buszewo-13 - OG Buszewo, DN80 / 3’’ 1216,0 m Buszewo-11- OG Buszewo, DN80 / 3’’ 957,0 m Buszewo-5- OG Buszewo, DN80 / 3’’ 2163,0 m Buszewo-12 - OG Buszewo, DN80 / 3’’ 4211,3 m 2017 Buszewo-17 - OG Buszewo, DN80 / 3’’ 1587,0 m Buszewo-6 - OG Buszewo, DN80 / 3’’ 3666,0 m Buszewo-7 - OG Buszewo, DN80 / 3’’ 2326,3 m Barnówko-4 - OC Barnówko. DN100 /4’’ 4493,0 m Źródło: PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze

86 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Do budowy i modernizacji rurociągów dodowiertowych zastosowano tworzywa sztuczne i materiały kompozytowe, które charakteryzują się zdecydowanie wyższą odpornością na procesy korozyjne w stosunku do dotychczas stosowanych wyrobów stalowych. Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje: − Rok 2017 - Budowa rurociągu do przetłaczania cieczy technologicznej z Ośrodka Centralnego Barnówko do Ośrodka Grupowego – Polietylen. − Rok 2017/2018 - Modernizacja rurociągu relacji Ośrodek Grupowy Buszewo – Ośrodek Centralny Barnówko metodą reliningu – Kompozyty. − Na etapie sporządzania dokumentacji projektowej znajduje się zadanie „Modernizacja układu rurociągów przesyłowych w celu obniżenia ciśnienia pracy OG Buszewo”. Inwestycja wynika z konieczności obniżenia ciśnienia pod jakim płyn złożowy z niektórych odwiertów złoża Buszewo będzie transportowany na OC Barnówko i ma na celu utrzymanie na dotychczasowym poziomie eksploatację pozostałych odwiertów. − W latach 2016 – 2017 prowadzone były prace przedprojektowe dla następujących zadań: − „Rozbudowa KRNiGZ Dębno - zagospodarowanie złoża Różańsko”. Realizacja inwestycji pozwoli na zwiększenie stopnia sczerpania zasobów złoża gazu ziemnego Różańsko. − „Przygotowanie gazu ziemnego ze złoża Cychry do przekazania odbiorcy zewnętrznemu”. Realizacja zadania pozwoli na zwiększenie stopnia sczerpania zasobów złoża gazu ziemnego Cychry. − W 2016 r. zakończono budowę strefy przyodwiertowej Gajewo wraz z przyłączami (Zagospodarowanie złoża ropy naftowej Gajewo). Zadanie ma na celu minimalizację strat w eksploatowanych złożach, poprzez zwiększenie stopnia sczerpania zasobów złoża. − W 2017 r. zakończono budowę instalacji do zatłaczania gazu nadmiarowego do złoża BMB. Zastosowanie wtórnej metody eksploatacji ograniczy spadek ciśnienia złożowego i umożliwi utrzymanie wydobycia na pożądanym poziomie, a tym samym zminimalizuje straty w eksploatowanym złożu. − W latach 2016 – 2017 zrealizowano inwestycję polegającą na budowie instalacji odsalania ropy naftowej KRNiGZ Dębno i nawadniania złoża BMB. Zadanie ma na celu minimalizację strat w eksploatowanych złożach poprzez zwiększenie stopnia sczerpania zasobów złoża. − W końcowej fazie realizacji znajdują się następujące inwestycje: − zagospodarowanie odwiertów: Barnówko-21k, Barnówko-22k, Mostno-21k; − budowa rurociągu cieczy technologicznej relacji Ośrodek Centralny Barnówko – instalacja przyodwiertowa Buszewo-8. Ww. przedsięwzięcia mają na celu minimalizację strat w eksploatowanych złożach poprzez zwiększenie stopnia sczerpania zasobów złoża.

• Działanie ekologiczne: Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin

− Opisano przy działaniu ekologicznym: Prowadzenie bieżącej kontroli w zakresie wydawanych koncesji oraz eliminacja nielegalnego ich wydobywania.

87 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Współdziałanie organów administracji publicznej w tworzeniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem kopalin i ich ochroną przed trwałym zainwestowaniem nie górniczym

Gmina Dębno − Działanie zrealizowane podczas procedury sporządzania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dębno, które uchwalone zostało przez Radę Miejską Dębna w dniu 26.10.2017 r. uchwałą Nr XLVI/305/2017.

• Działanie ekologiczne: Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego.

Geolog powiatowy − W 2016 r. Starosta jako organ administracji geologicznej zaopiniował 1 projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Gminy powiatu − Działanie realizowane w sposób ciągły przez poszczególne gminy powiatu w chwili sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego na terenie występowania złóż kopalin.

2.9. PRIORYTET IX. OCHRONA GLEB PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM ORAZ REKULTYWACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH

2.9.1. Cel operacyjny I. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej

• Działanie ekologiczne: Promocja rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, poprzez szkolenia rolników (zgodnych z wymogami ochrony środowiska i przyrody) ZODR − Działanie zrealizowane przez ZODR w Barzkowicach poprzez organizację szkoleń. W kolejnych tabelach przedstawiono wykaz przeprowadzonych szkoleń przez ZODR w Barzkowicach na terenie powiatu w latach 2016-2017.

Tabela 19. Szkolenia prowadzone przez ZODR na terenie powiatu w 2016 r. Liczba Tematyka szkolenia szkoleń w 2016 r. Agroturystyka w gospodarstwie rolnym 2 Kompleksowa uprawa rzepaku ozimego 2 Sprzedaż bezpośrednia w gospodarstwie rolnym, produkty produkcji podstawowej, przetwórstwo 1 Restrukturyzacja gospodarstw rolnych w ramach PROW 2014-2020 2 Dopłaty do materiału siewnego 4 Szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin sprzętem naziemnym, z wyłączeniem 4

88 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Liczba Tematyka szkolenia szkoleń w 2016 r. sprzętu montowanego na pojazdach szynowych oraz innego sprzętu stosowanego w kolejnictwie - szkolenie podstawowe Odmiany zbóż zalecane do uprawy na terenie województwa zachodniopomorskiego 1 Pielęgnacja i użytkowanie trwałych użytków zielonych 2 Nowoczesna technologia uprawy ziemniaków 1 Technologia uprawy roślin motylkowatych, strączkowych 1 Technologia uprawy zbóż i rzepaku 2 PROW 2014-2020 Modernizacja gospodarstw rolnych 6 Założenia programu rolno-środowiskowo - klimatycznego 2014 - 2020 3 Rolnictwo ekologiczne - zasady przestawiania gospodarstw 3 Szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin sprzętem naziemnym, z wyłączeniem sprzętu montowanego na pojazdach szynowych oraz innego sprzętu stosowanego w 4 kolejnictwie - szkolenie uzupełniające PROW 2014-2020 - cele i priorytety Programu 1 Dopłaty bezpośrednie w 2016 roku 8 Wapnowanie oraz zastosowanie poplonów w celu poprawy jakości gleby 1 Zasady prowadzenia upraw rolniczych w gospodarstwie ekologicznym 2 Prowadzenie dokumentacji w gospodarstwie ekologicznym 2 Estetyzacja gospodarstw rolnych 1 Zasady prowadzenia upraw warzywnych sadowniczych, jagodowych w gospodarstwie 1 ekologicznym Prowadzenie rejestru rolnośrodowiskowego 1 Rolnictwo zrównoważone 2014-2020 1 Odnawialne źródła energii 2 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie na przykładzie uprawy gryki 1 Źródło: ZODR w Barzkowicach

Tabela 20. Szkolenia prowadzone przez ZODR na terenie powiatu w 2017 r. Liczba Tematyka szkolenia szkoleń w 2017 r. Technologia produkcji roślinnej 4 Bioasekuracja w gospodarstwie rolnym 4 Normy i wymagania wzajemnej zgodności (w tym dobrostan zwierząt) 2 Sprzedaż produktów ekologicznych 1 Poprawa stanu technicznego, technologicznego i organizacyjnego w gospodarstwach rolnych 1 Krótkie łańcuchy dostaw (od pola do stołu), w tym sprzedaż bezpośrednia 1 Systemy żywności 1 Rolnictwo ekologiczne w ramach PROW 2007-2017 i 2014-2020 3 Prowadzenie produkcji rolniczej na obszarach szczególnie narażonych (OSN) 2 Zasady integrowanej ochrony roślin 1 Zasady integrowanej produkcji 1 Ochrona bioróżnorodności, w tym NATURA 2000 1 Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w gospodarstwie rolnym 1 Produkcja metodami ekologicznymi 1 Programy rolnośrodowiskowy i Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne 1 Gospodarka wodno-ściekowa oraz postepowanie z odpadami 1 Inne działania na rzecz ochrony środowiska na poziomie gospodarstwa 1 Szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin sprzętem naziemnym, z wyłączeniem sprzętu montowanego na pojazdach szynowych oraz innego sprzętu stosowanego 3 w kolejnictwie - szkolenie uzupełniające Źródło: ZODR w Barzkowicach

89 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Działanie ekologiczne: Zapobieganie zanieczyszczeniom gleb, zwłaszcza środkami ochrony roślin i metalami ciężkimi

ZODR − Działanie zrealizowane przez ZODR w Barzkowicach poprzez organizację następujących szkoleń: − Stosowanie środków ochrony roślin; − Produkcja metodami ekologicznymi; − Programy rolnośrodowiskowy i działania rolno-środowiskowo-klimatyczne; − Rolnictwo zrównoważone.

• Działanie ekologiczne: Ochrona gleb przed erozją i zakwaszeniem, ograniczenie zjawisk nadmiernej eksploatacji i zanieczyszczenia gleb również w innych sektorach gospodarki oraz ochrona gleb przed zakwaszeniem oraz działania zmierzające do odkwaszenia gleb

PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze (dotyczy KRNiGZ Dębno) − Przeprowadzono następujące modernizacje i remonty wpływające na poprawę ochrony gleb i wód podziemnych: − na terenie Ekspedytu Barnówko - przebudowa stanowiska do oddolnego załadunku i rozładunku ropy naftowej; − na terenie KRNiGZ Dębno: − przebudowa rurociągów spustowych od instalacji stabilizacji, stabilizacji bis, kompresorów gazów LP, uzdatniania gazu, frakcjonowania węglowodorów oraz platform sit molekularnych i wymrażania LTS do podziemnego systemu spustowego; − przebudowa rurociągów wody złożowej z separatorów instalacji wstępnej separacji, separacji bis, stabilizacji, stabilizacji bis, sit molekularnych i aminy; − remont tacy ociekowej wiaty magazynowej; − remont odcinków rurociągów płynu złożowego relacji strefy przyodwiertowe Buszewo-5, Buszewo-11, Buszewo-12, Buszewo-13 - OG Buszewo.

Starosta Myśliborski − Powiat Myśliborski w celu zapewnienia warunków dla skutecznego zarządzania ryzykiem osuwiskowym tj. związanym z geozagrożeniami, zlecił wykonanie „Rejestru terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy na obszarze gminy Dębno i gminy Barlinek w powiecie myśliborskim”. − Rejestr sporządzono w listopadzie 2016 r. zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20.06.2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi oraz „Instrukcją opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000” (PIG, Warszawa, Grabowski i in., 2008). − Na obszarze Gminy Barlinek i Gminy Dębno w powiecie myśliborskim, wykartowano łącznie trzynaście (13) osuwisk, w tym: trzy (3) okresowo aktywne, dwa (2) ciągle aktywne, siedem (7) nieaktywnych oraz jedno (1) osuwisko, gdzie stwierdzono dwa stopnie aktywności (okresowo aktywne i ciągle aktywne). Dla każdego osuwiska sporządzono kartę rejestracyjną, gdzie podano podstawowe informacje o obiekcie.

90 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Karty, te w formie cyfrowej, dostępne są m.in. w internetowej bazie SOPO. Wielkość osuwisk jest zróżnicowana od bardzo małych (powierzchnia poniżej 0,5 ha) do średnich (powierzchnia od 1-4 ha). Udokumentowano 12 osuwisk małych i bardzo małych i 1 osuwisko średnie (o powierzchni ok. 4 ha, Gmina Barlinek). − Na terenie Gminy Barlinek i Gminy Dębno wyróżniono 18 terenów zagrożonych ruchami masowymi, tj. takich miejsc na których można spodziewać się rozwoju ruchów masowych w przyszłości. Na terenie Gminy Barlinek wyznaczono ich siedem (7) – trzy (3) z nich wykartowano na terenie miasta Barlinek. Na terenie Gminy Dębno wyznaczono ich jedenaście (11). Dla każdego terenu zagrożonego sporządzono kartę rejestracyjną, gdzie podano podstawowe informacje o obiekcie. Karty te dostępne są w internetowej bazie SOPO oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Starostwa Powiatowego w Myśliborzu w zakładce Informacje -> Ochrona Środowiska -> Rejestr osuwisk oraz terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi. − Koszt wykonania: 37.515,00 zł (środki własne powiatu).

2.9.2. Cel operacyjny II. Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych

• Działanie ekologiczne: Rozwój systemu identyfikacji i monitoringu terenów zdegradowanych, w tym: prowadzenie monitoringu azotu mineralnego w glebie, prowadzenie monitoringu azotu i fosforu w wodach do głębokości 90 cm pod powierzchnią gleby, prowadzenie monitoringu siarki siarczanowej i ogólnej w glebie

OSChR w Gorzowie Wielkopolskim − liczba punktów monitoringu azotowego na terenie powiatu myśliborskiego: w 2016 r. – 7; w 2017 r. – 7; − liczba punktów monitoringu wody na terenie powiatu myśliborskiego: w 2016 r. – 2; w 2017 r. – 2; − liczba przeprowadzonych poradnictw nawozowych na terenie powiatu myśliborskiego: w 2016 r. – 6; w 2017 r. – 6; − liczba wykonanych badań zawartości węgla organicznego na terenie powiatu myśliborskiego: w 2016 r. – 14; w 2017 r. – 78; − Ilość przebadanych próbek gleb na terenie powiatu myśliborskiego pod kątem kategorii agronomicznej, odczynu, potrzeb wapnowania, zawartości fosforu, potasu i magnezu: w 2016 r. – 1 441; w 2017 r. – 637; − Ilość przebadanych próbek gleb na terenie powiatu myśliborskiego pod kątem zasobności w mikroelementy: w 2016 r. – 14; w 2017 r. – 16.

91 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

2.10. PRIORYTET X. WZROST ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW

2.10.1. Cel operacyjny I. Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie działań dotyczących możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii oraz poszanowania energii (np. kampanii, szkoleń, konferencji itp.)

− Opisano przy działaniu ekologicznym: upowszechnianie informacji o rozmieszczeniu i możliwościach technicznych wykorzystania potencjału energetycznego i poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie działań podnoszących wiedzę z zakresu właściwej gospodarki odpadami (np. szkolenia, konferencje, kampanie)

− Opisano przy działaniu ekologicznym: intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym zakresie.

• Działanie ekologiczne: Propagowanie zachowań sprzyjających oszczędzaniu wody przez działania edukacyjno-promocyjne

− Opisano przy działaniu ekologicznym: edukacja oraz propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody.

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie działań mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie wpływu na jakość wód nieprawidłowej gospodarki ściekowej w domostwach i gospodarstwach rolnych (np. spotkania, prelekcje, szkolenia)

− Opisano przy działaniu ekologicznym: edukacja oraz propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody.

• Działanie ekologiczne: Organizowanie szkoleń dla rolników z zakresu właściwego nawożenia, promocji rolnictwa ekologicznego, stosowania dobrych praktyk rolniczych i ochrony gleb

− Opisano przy działaniu ekologicznym: promowanie i rozpowszechnianie stosowania tzw. dobrych praktyk rolniczych, które zapewniają lepsze wykorzystywanie potencjału biologicznego gleb, przy jednoczesnym zmniejszeniu negatywnego oddziaływania na środowisko nawozów i środków ochrony roślin.

92 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

2.10.2. Cel operacyjny II. Tworzenie proekologicznych wzorców zachowań, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, w odniesieniu do pozostałych komponentów

• Działanie ekologiczne: Prowadzenie działań mających na celu rozwiązanie aktualnych problemów środowiskowych (np. przez prowadzenie projektów, akcji, kampanii, szkoleń, itp.)

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 głównie przez poszczególne placówki oświatowe: − Czyste powietrze wokół nas – program - zwrócenie uwagi na problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza; − „Wśród pól” - szkółka leśna w Barnówku - realizacja kampanii miliarda drzew dla planety - zmniejszenie przyczyn i skutków klimatycznych; − Dzień Czystego Powietrza - happening „To nie krasnoludki palą śmieci” - kształtowanie poczucia współodpowiedzialności za stan środowiska naturalnego.

Gmina Myślibórz − Zorganizowano konkurs plastyczny pn. „Dbam o czyste powietrze”, skierowany do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu gminy Myślibórz - Celem konkursu było podniesienie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży szkolnej w zakresie ochrony powietrza, oraz rodziców, którzy wspierali dzieci w ich twórczej pracy. − Zlecono przygotowanie i druk kalendarzy na 2017 r. w formacie A2 – 200 szt., w których zamieszczono 12 zwycięskich prac, wyłonionych w ww. konkursie plastycznym. Kalendarze przekazano wszystkim uczestnikom konkursu (83 osoby), a także rozdysponowano je pomiędzy placówki oświatowe, świetlice wiejskie i mieszkańców miasta i gminy Myślibórz - Celem przygotowania kalendarzy było zwrócenie uwagi mieszkańców gminy na problem dotyczący zanieczyszczania powietrza. − Zorganizowano konkurs plastyczny pn. „Nie dla niskiej emisji”. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych z terenu gminy Myślibórz. Zadaniem jego uczestników było wykonanie najlepszego plakatu o tematyce ekologicznej, którego motywem przewodnim było zjawisko „niskiej emisji”.

93 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Akcja „Sprzątanie Świata”. − Organizowanie dni Ziemi oraz dni Ochrony Środowiska. − Organizowanie Olimpiad Wiedzy Ekologicznej. − Organizowanie pogadanek dla młodzieży dotyczących: − Surowców energetycznych - ich wykorzystanie i wpływ na środowisko. − Właściwego wykorzystania wody w naszych gospodarstwach domowych − Alternatywnych źródeł energii. − Wpływu działalności człowieka na środowisko przyrodnicze.

• Działanie ekologiczne: Edukacja społeczeństwa na rzecz kreowania prawidłowych zachowań w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia środowiska

− Opisano przy działaniu ekologicznym: edukacja w zakresie właściwych zachowań w sytuacjach zagrożenia wśród mieszkańców.

• Działanie ekologiczne: Działania promujące i podnoszące poziom wiedzy dot. walorów środowiska przyrodniczego.

94 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

powiatu myśliborskiego, gorzowskiego, gryfińskiego oraz PN „Ujście Warty”, „Drawieńskiego” i „Wolińskiego”; − konkurs „Szanuj Zieleń” - szerzenie wiadomości ekologicznej w kl. I-III; − przygotowanie i przeprowadzenie szkolnego konkursu wiedzy ekologicznej - wzbogacanie wiedzy o środowisku jego zagrożeniach i ochronie uwrażliwienie na potrzeby, zwiększenie świadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie; − przygotowanie uczniów do udziału w konkursach pozaszkolnych: 1. Olimpiada Ekologiczna w Zielinie; 2.Udział w konkursie wiedzy o przyrodniczej w Cychrach; 3. Udział w konkursie fotografii przyrodniczej - wzbogacanie wiedzy o środowisku jego zagrożeniach i ochronie uwrażliwienie na potrzeby, zwiększenie świadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie; − ratujemy kasztanowce - zgrabienie opadłych liści kasztanowca, edukacja z zakresu biologii szkodnika, gazetka szkolna; − sejmik ekologiczny - przybliżenie tematyki zjawisk globalnych, powstałych na skutek działalności człowieka; − Akcja Milion drzew do końca 2017r. - sadzenie drzew, edukacja z zakresu roli drzew, jaką pełnią w przyrodzie, zajęcia terenowe; − konkurs z okazji Dnia Ziemi - poznanie gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną; − akcja Listy do Ziemi - wzrost świadomości ekologicznej; − konkursy lekcyjne - rozpoznawanie pospolitych gatunków roślin nagonasiennych i okrytonasiennych; − warsztaty - spotkania z leśnikiem - kształtowanie postaw proekologicznych, uświadamianie potrzeby dbania o bliższe i dalsze środowisko; − zbiórka suchego chleba dla zwierząt leśnych - wspieranie pracy leśnika poprzez gromadzenie pożywienia na okres zimowy dla zwierzyny leśnej; − dokarmianie ptaków w okresie zimowym - uwrażliwienie uczniów na kwestię dbania o środowisko naturalne; − zbiórka kasztanów - wspieranie pracy leśników w dokarmianiu zwierzyny leśnej w okresie zimowym; − Konkurs plastyczny pt. „Dużo zyskamy, gdy o czyste środowisko zadbamy”; − spotkania przyrodników; − wiosna akcja sprzątanie terenów gminy „Naszej małej ojczyzny” - propagowanie ekologicznych postaw, ochrona przyrody; − konkurs „Karmnik” - ochrona ptaków, postawy sprzyjające środowisku; − nie wypalaj traw – warsztaty - jak zapobiegać powstaniu pożarów; − akcja społeczna „jeszcze żywy karp” - poszerzenie wiedzy uczniów o bioróżnorodności.

95 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Podstawowej w Nawrocku do Wolińskiego Parku Narodowego. − Dofinansowano wyjazd członków Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody w Szkole Podstawowej w Nawrocku do Szczecina (warsztaty ekologiczne). − Dofinansowano konkurs ekologiczny, organizowany przez Koło Nr 1 Polskiego Związku Wędkarskiego w Myśliborzu pn. „Z ekologią na Ty”. − Zakupiono rośliny ozdobne celem wysadzenia ich na terenie Szkoły Podstawowej w Golenicach w ramach realizacji projektu ekologicznego.

Powiat Myśliborski − Zadanie realizowane przez następujące jednostki: Zespół Szkół i Placówek w Smolnicy, Zespół Szkół im. Noblistów Polskich w Myśliborzu, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Barlinku, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 w Myśliborzu, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Dębnie, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Renicach, Dom Wczasów Dziecięcych w Myśliborzu. Poniżej podano przykłady realizowanych działań: − Dom Wczasów Dziecięcych w Myśliborzu − Placówka działa w oparciu o program edukacyjny „Zielona Szkoła”, którego celem jest m. in. rozwijanie u wychowanków chęci poznawania świata, kształtowania u nich postaw szacunku wobec przyrody oraz motywowanie do działań na rzecz ochrony środowiska. Wychowankowie przebywający w DWD podejmują działania na rzecz ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu, np. segregując odpady (nakrętki), dokarmiając ptactwo wodne, oszczędzają energię i wodę. Ponadto organizowane podczas zajęć wycieczki do Wolińskiego Parku Narodowego, Parku Dinozaurów w Nowinach Wielkich, ogrodu dendrologicznego w Przelewicach, wycieczki rowerowe, wspierają dostrzeganie przez dzieci środowiska przyrodniczego. − Zespół Szkół i Placówek w Smolnicy − Sadzenie lasu w ramach współpracy z Zakładem Usług Leśnych (wychowankowie MOS) III-V 2017. − Akcja „Dokarmiamy ptaki zimą” (uczniowie ZSiP), wykonanie karmników, „Pomóżmy zwierzętom przetrwać zimę” - pogadanki w świetlicy szkolnej. − Akcja „Dbamy o kasztanowce” (grabienie liści, zbieranie kasztanów-przekazane do nadleśnictwa). − Międzyszkolny konkurs o tematyce łowieckiej „Zwierzęta bliżej nas”. − Sprzątanie terenu w parku przypałacowym (wyznaczony teren dla grupy wychowawczej MOS). − Porządkowanie okolic cmentarza w Smolnicy. − Pozostałe placówki: − Organizowanie dni Ziemi oraz dni Ochrony Środowiska. − Organizowanie i uczestnictwo w konkursach i olimpiadach wiedzy ekologicznej. − Organizowanie spotkań i pogadanek dla młodzieży. − Uczestnictwo w gminnym konkursie ekologicznym „Przyroda gminy Dębno”. − Prowadzono cykle lekcji w zakresie przyrody: − Biotechnologia w ochronie środowiska; − Ochrona przyrody i środowiska; − Sposoby ochrony przyrody w Polsce i na świecie; − Bioróżnorodność i je j ochrona w Polsce i na świecie.

96 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

2.10.3. Cel operacyjny III. Wzmocnienie systemu zarządzania środowiskiem

• Działanie ekologiczne: Utworzenie i utrzymanie systemu do zarządzania informacjami o stanie środowiska

WIOŚ w Szczecinie − Prowadzenie systemu GEOPOMERANIA (www.geopomerania.pl), który ma na celu udostępnienie informacji o stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego szerokiemu gronu odbiorców; − WIOŚ w Szczecinie udostępnia usługę WMS, dzięki której możliwe jest wyświetlanie sieci punktów pomiarowych monitoringu oraz oceny stanu środowiska województwa zachodniopomorskiego w serwisach mapowych oraz w aplikacjach GIS typu desktop.

• Działanie ekologiczne: Utworzenie platformy internetowej do prezentowania danych o stanie środowiska

WIOŚ w Szczecinie − Bieżące informacje o stanie środowiska przyrodniczego zamieszczane są na stronie www.wios.szczecin.pl, w zakładce publikacje. − Bieżące informacje o jakości powietrza atmosferycznego zamieszczane są na stronie internetowej www.powietrze.wios.szczecin.pl.

3. OPIS REALIZOWANYCH ZADAŃ W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU MYŚLIBORSKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2024

3.1. OBSZAR INTERWENCJI: OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA

3.1.1. Cel: Poprawa jakości powietrza w strefie zachodnio-pomorskiej poprzez stałą redukcję emisji pyłów, gazów do wymaganych standardów

3.1.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji powierzchniowej poprzez realizację założeń programu ochrony powietrza, ze szczególnym zwróceniem uwagi na przekroczenia standardów dobowych dla pyłu PM 10

97 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Zadanie: termomodernizacja budynków użyteczności publicznej i zbiorowego zamieszkania

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Ograniczanie niskiej emisji z sektora komunalnego, poprzez działania termomodernizacyjne budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych

• Zadanie: kontrola obowiązków mieszkańców w zakresie użytkowania indywidualnych źródeł ciepła

Gminy powiatu − W celu poinformowania mieszkańców o zakazie spalania odpadów w piecach i szkodliwości tego procederu, na stronach internetowych poszczególnych gmin oraz na tablicach ogłoszeń w sołectwach zamieszczano informację w tej sprawie. Spalanie odpadów w piecach jest zabronione i karalne na podstawie przepisów ustawy o odpadach. Stwierdzone przypadki spalania odpadów kierowane były na Policję, która prowadziła stosowne postępowanie.

• Zadanie: wymiana indywidualnych źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych i użyteczności publicznej oraz montaż instalacji OZE

Gmina Boleszkowice − W 2017 r. dokonano dostawy i montażu 1 szt. lampy solarnej w m. Boleszkowice.

Gmina Myślibórz − W 2017 r. (II półrocze) Gmina Myślibórz udzielała dofinansowania do wymiany źródeł ciepła w lokalach i budynkach mieszkalnych, należących do osób fizycznych, położonych na terenie gminy. Udzielono dotacji dla 9 osób na łączną kwotę 45.000,00 zł.

• Zadanie: rozbudowa systemu gazowniczego i ciepłowniczego w miejscach gdzie jest to ekonomicznie uzasadnione

PSG Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Szczecinie − Na terenie Powiatu Myśliborskiego PSG sp. z o.o. posiada dystrybucyjną sieć gazową wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia wykonaną z rur stalowych oraz z rur z polietylenu (PE). W/w sieć gazowa ułożona jest na terenach trzech gmin, tj.:

98 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

gm. Barlinek, gm. Dębno i gm. Boleszkowice. Dystrybucyjną siecią gazową PSG rozprowadzany jest gaz ziemny grupy E wg PN-C- 04750:2011. Dane dotyczące rozwoju sieci gazowej na terenie powiatu należącej do PSG Sp. z o.o.: − Przyrost długości gazociągów: − w 2016 r – 1 784 m; − w 2017 r. – 4 376 m. − Przyrost długości przyłączy gazowych: − w 2016 r – 241 m; − w 2017 r. – 291 m. − Przyrost liczby przyłączy gazowych: − w 2016 r – 30 szt.; − w 2017 r. – 30 szt. − Liczba przyłączonych nowych odbiorców: − w 2016 r – 406 szt.; − w 2017 r. – 491 szt.

− Dane dotyczące rozbudowy systemu ciepłowniczego opisano przy działaniu ekologicznym: Podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej

• Zadanie: rozpowszechnianie informacji edukacyjnych wśród mieszkańców w zakresie ochrony powietrza

Gmina Boleszkowice − W 2017 r. przyjęto do realizacji Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Boleszkowice, który został poddano konsultacjom społecznym.

99 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

i mieszkańców miasta i gminy Myślibórz - Celem przygotowania kalendarzy było zwrócenie uwagi mieszkańców gminy na problem dotyczący zanieczyszczania powietrza. − Zorganizowano konkurs plastyczny pn. „Nie dla niskiej emisji”. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych z terenu gminy Myślibórz. Zadaniem jego uczestników było wykonanie najlepszego plakatu o tematyce ekologicznej, którego motywem przewodnim było zjawisko „niskiej emisji”.

SEC Barlinek Sp. z o.o. − Przedsiębiorstwo uczestniczy w programie ciepło systemowe. Ciepło systemowe oferowane przez SEC Barlinek zostało wytypowane do certyfikacji w ramach „Programu Promocji Ciepła Systemowego”. Proces certyfikacji został przeprowadzony w okresie wrzesień - listopad 2017 r. przez Instytut Certyfikacji Emisji Budynków. Jest to pierwszy w świecie system oceniający budynki ze względu na ich emisję zanieczyszczeń do powietrza. Końcowym wynikiem oceny są certyfikaty jakości budynku „PreQurs” oraz znaki jakości serii „NO SMOG”. Znaki jakości wykorzystuje się również do oceny ciepła systemowego, które dostarczone do budynku czynią go wolnym od niskiej emisji i bezpośredniej emisji zanieczyszczeń do powietrza.

3.1.1.2. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji liniowej

• Zadanie: bieżąca modernizacja układu komunikacyjnego

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Redukcja zanieczyszczeń pochodzących z transportu poprzez budowę oraz modernizację dróg i ciągów komunikacyjnych

3.1.1.3. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w zakresie emisji punktowej

• Zadanie: kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji administracyjnych

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził 3 kontrole SEC Barlinek Sp. z o.o. oraz 2 kontrole SEC Myślibórz Sp. z o.o. Dwie z przeprowadzonych kontroli wykazały naruszenie. W wyniku kontroli wystawiono 1 mandat oraz 2 zarządzenia pokontrolne.

Barlinek Inwestycje Sp. z o.o. − zakup i montaż nowej instalacji (filtr workowy typu DFN o skuteczności 99%) odpylania dla trzech kotłów wodnych (2 x BWE i 1 VIMA) opalanych biomasą; − obecnie (kwiecień 2018 r.) Spółka kończy realizację dużej inwestycji polegającej

100 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

na zastąpieniu starej kotłowni (3 x kocioł WR5), nowoczesną elektrociepłownią opalaną biomasą i wyposażoną w elektrofiltr o dużej skuteczności odpylania na planowanym poziomie < 30 mg/m3.

• Zadanie: monitorowanie zgłaszanych instalacji technologicznych, z których emisja nie wymaga pozwolenia

Starosta Myśliborski − Zadanie realizowane na bieżąco na podstawie przekazywanych badań automonitoringowych.

3.2. OBSZAR INTERWENCJI: ZAGROŻENIA HAŁASEM

3.2.1. Cel: Zminimalizowanie uciążliwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska

3.2.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego

• Zadanie: budowa obwodnic w miejscach gdzie jest to ekonomicznie i przestrzennie możliwe

ZZDW w Koszalinie i Gmina Barlinek − Budowa obejścia m. Barlinek w ciągu drogi nr 151: obejmuje budowę obejścia drogowego w ciągu drogi wojewódzkiej nr 151 od ul. 31 Stycznia do ul. Pełczyckiej, w tym skrzyżowania z ul. 31 Stycznia i ul. Pełczycką oraz rond z ul. Dworcową oraz ul. Św. Bonifacego, mają być dodatkowo wykonane elementy poprawiające bezpieczeństwo i oddziaływanie na otoczenie, w tym: ustawienie ekranów przeciwhałasowych, nasadzenia zieleni ochronnej. Gmina Barlinek, w ramach zawartego porozumienia z Województwem Zachodniopomorskim, przekaże zgodnie z umową dotację celową w wysokości ok. - 25 % wartości robót budowlanych oraz pokryje koszty odszkodowań za przejmowane na potrzeby realizacji obejścia grunty.

• Zadanie: podejmowanie działań organizacyjnych związanych z utrzymaniem ruchu

101 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Dążenie do wyłączenia ruchu ciężkiego z centrum miasta. − Uspokajanie ruchu.

• Zadanie: zwiększenie długości ścieżek rowerowych

Gmina Barlinek − Budowa zatoki autobusowej przy ul. Kombatantów. Zakres zadania dotyczył budowy zatoki autobusowej u zbiegu ulic 11 Listopada i Kombatantów poprzez budowę nowego wjazdu z ul. Kombatantów, przystanku z wiatą przystankową i chodnikami. Zadanie zostało zrealizowane i oddane do użytkowania w październiku 2017 r. Zadanie to jest częścią projektu „Budowa drogi dla rowerów z Barlinka do Pełczyc wraz z centrum przesiadkowym w Barlinku”. Wydatkowano 140 000 zł. − Budowa drogi dla rowerów z Barlinka do Pełczyc wraz z centrum przesiadkowym w Barlinku. Zakres zadania dotyczy budowy ścieżki rowerowej na odcinku od ul. Dworcowej do granicy gminy Barlinek z gminą Pełczyce po terenie dawnego torowiska. Przy ul. Dworcowej planowana jest przebudowa części terenu istniejącego dworca na punkt przesiadkowy z parkingiem. W 2017 r. przygotowano odpowiednie dokumentacje na poszczególne odcinki ścieżki tj.: odcinek po dawnym torowisku, w zakresie pasa drogowego drogi wojewódzkiej nr 151 i drogi powiatowej. W drugiej połowie 2017 roku podpisana została umowa o dofinansowanie (ok. 80%) tej inwestycji z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego w ramach Kontraktu Samorządowego - Lider Pojezierzy. Planowany termin rozpoczęcia realizacji w 2018 r. zakończenie w 2019 r. Wydatkowano 102.000 zł

Gmina Myślibórz − Budowa ścieżki rowerowej w Myśliborzu (opracowanie dokumentacji projektowej).

102 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Zadanie: podjęcie akcji edukacyjnej dla mieszkańców w zakresie szkodliwości hałasu i promocji innych form komunikacji

Gmina Barlinek − Zadanie zrealizowane poprzez uchwalenie i wdrażanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej oraz Programu Budowy Ścieżek Rowerowych.

Gmina Dębno − Zadanie zrealizowane poprzez uchwalenie i wdrażanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej.

Gmina Myślibórz − Zadanie zrealizowane poprzez uchwalenie i wdrażanie Programu Budowy Ścieżek Rowerowych.

3.2.1.2. Kierunek interwencji: zmniejszenie emisji hałasu przemysłowego:

• Zadanie: kontrola w zakresie dopuszczalnych norm emisji hałasu przemysłowego

Starosta Myśliborski − W latach 2016-2017 Starosta Myśliborski nie wydał decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu.

3.3. OBSZAR INTERWENCJI: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

3.3.1. Cel: Ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi

3.3.1.1. Kierunek interwencji: ograniczanie zagrożenia polami elektromagnetycznymi

• Zadanie: monitoring emisji pól elektromagnetycznych

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził 9 kontroli stacji bazowych łączności bezprzewodowej. Żadna z kontroli nie wykazała naruszeń.

103 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) prowadzone są w cyklu trzyletnim, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. W roku 2016 powtórzony został pomiar natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz w Barlinku przy Rynku. Zmierzona wartość wyniosła 0,82 V/m, tym samym była znacznie poniżej wartości dopuszczalnej (7 V/m), określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Na podstawie art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności. Rejestr ten dostępny jest na stronie internetowej www.wios.szczecin.pl.

• Zadanie: kontrola zgłaszanych instalacji wytwarzających pola elektromagnetyczne

Starosta Myśliborski − W latach 2016-2017 dokonano zgłoszeń 10 instalacji wytwarzających PEM (4 w 2016 r. oraz 6 w 2017 r.). − W 2017 r. złożono 16 analiz pomiarów pól elektromagnetycznych. Nie odnotowano przekroczeń.

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził 9 kontroli stacji bazowych łączności bezprzewodowej. Żadna z kontroli nie wykazała naruszeń.

3.4. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODAROWANIE WODAMI

3.4.1. Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego

3.4.1.1. Kierunek interwencji: ograniczenie zasięgu oraz skutków powodzi

• Zadanie: modernizacja (odbudowa) urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i podstawowych

104 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Budowa zbiorników retencyjnych, w tym realizacja Programu małej retencji dla wód dla województwa zachodniopomorskiego do roku 2015, budowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych, zbiorników retencyjnych

3.4.1.2. Kierunek interwencji: zabezpieczenie przestrzenne obszarów pod kątem ochrony przeciwpowodziowej

• Zadanie: poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym zgodnie z Planem Zarządzania Ryzykiem Powodziowym

ZZMiUW w Szczecinie − Zadanie realizowane poprzez utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych na terenie województwa zachodniopomorskiego – wykonanie usług zwanych dalej pracami utrzymaniowymi, związanych z utrzymaniem w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych i kanałów oraz zlokalizowanych na nich budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych stanowiących urządzenia melioracji wodnych podstawowych w celu zapewnienia: − ochrony przed powodzią, − spływu lodu oraz przeciwdziałania powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych, − warunków korzystania z wód w tym utrzymywania zwierciadła wody na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie urządzeń wodnych, − działania urządzeń wodnych, w szczególności ich odpowiedniego stanu technicznego i funkcjonalnego.

3.4.2. Cel: Ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w celu osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zgodnie z założeniami RDW

3.4.2.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie dopływu zanieczyszczeń do wód użytkowanych na cele komunalne i rekreacyjne

• Zadanie: realizacja współpracy w zakresie ochrony zasobów wodnych poprzez rozwój infrastruktury rekreacyjnej, także na kąpieliskach

Gmina Barlinek Szlak przygody nad Jeziorem Barlineckim: w ramach zadania planuje się realizację trasy turystycznej pieszo-rowerowej wokół Jeziora Barlineckiego oraz zagospodarowanie wzdłuż jej biegu na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. W pierwszym etapie przygotowana została dokumentacja na realizację: − ciągu pieszo-rowerowego na odcinku od plaży miejskiej do ul. Polana Lecha wraz z pomostami i zagospodarowaniem nadbrzeża na wysokości ośrodka PUM oraz na tzw. „dzikiej plaży” przy ul. Polana Lecha,

105 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− ciągu pieszo-rowerowego na terenie gminnym położonym wzdłuż Jeziora Barlineckiego od strony Moczkowa na odcinku o długości ok. 1 100 m, od terenów leśnych w południowej części Jeziora na wysokości ul. Wichrowej w stronę miasta poprzez działki nr 730/1, 730/2 i 730/3. Na terenie ścieżki planowane jest zagospodarowanie tzw. „spalonki” na cele rekreacyjne wraz z pomostem umożliwiającym cumowanie łodzi. W tym zakresie inwestycja uzyskała dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego - działanie 4.9 Rozwój zasobów endogenicznych w wysokości ok. 45 % kosztów. Wydatkowano 86 000 zł

• Zadanie: edukacja rolników w zakresie stosowania nawozów sztucznych

ZODR w Barzkowicach − W latach 2016-2017 ZODR w Barzkowicach przeprowadził dla mieszkańców i rolników z obszaru powiatu myśliborskiego 141 szkoleń dotyczących m.in.: − stosowania środków ochrony roślin; − pielęgnacji i użytkowania trwałych użytków zielonych; − modernizacji gospodarstw rolnych; − założeń programu rolnośrodowiskowo – klimatycznego; − rolnictwa ekologicznego; − rolnictwa zrównoważonego; − wapnowania oraz zastosowania poplonów w celu poprawy jakości gleby; − ochrony bioróżnorodności; − produkcji metodami ekologicznymi; − gospodarki wodno-ściekowej oraz postepowania z odpadami.

• Zadanie: kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji administracyjnych (pozwolenia na pobór wód i zrzut ścieków)

Starosta Myśliborski − W latach 2016 – 2017 Starosta wydał 8 pozwoleń na pobór wód (6 w 2016 r. i 2 w 2017 r.) oraz 22 pozwolenia na wprowadzanie ścieków (po 11 w 2016 i 2017 r.). − W ramach przeglądów wydanych pozwoleń prowadzono analizę analiz i badań automonitoringowych wykonywanych przez zakłady.

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ przeprowadził na terenie powiatu 7 kontroli oczyszczalni ścieków. Tylko 1 kontrola nie wykazała naruszenia. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 1 decyzję pokontrolną, 2 wystąpienia pokontrolne, oraz 4 zarządzenia pokontrolne, wystawiono 2 mandaty oraz udzielono 5 pouczeń.

106 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Zadanie: zmniejszenie zużycia wody na cele komunalne i przemysłowe

Gminy powiatu, zakłady wodociągowe − Zadanie realizowane poprzez bieżące utrzymanie oraz modernizację infrastruktury wodociągowej.

3.4.2.2. Kierunek interwencji: racjonalne zużycie zasobów wód:

• Zadanie: rozbudowa sieci wodociągowej oraz stacji uzdatniania wody

− Opisano przy działaniu ekologicznym: Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć i stacji uzdatniania wody.

• Zadanie: ochrona czynnych ujęć wód podziemnych poprzez ustanawianie stref ochronnych oraz ustanowienie obszaru ochronnego dla GZWP 134

RZGW w Szczecinie − Dla wszystkich głównych zbiorników wód podziemnych znajdujących się w obszarze działania RZGW w Szczecinie zostały sporządzone i zatwierdzone przez właściwy organ administracji geologicznej, dokumentacje hydrogeologiczne określające warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych. W dokumentacjach tych wskazano granice proponowanych do ustanowienia obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych. Wyznaczone w dokumentacjach obszary będą podstawą do ustanowienia przez dyrektorów RZGW, w drodze aktów prawa miejscowego, obszarów ochronnych zbiorników (zgodnie z art.60 ustawy Prawo wodne obowiązującej od 31.12.2017 r.). Dotychczas nie ustanowiono jeszcze żadnego obszaru ochronnego. Obszary ochronne mają zostać uchwalone do końca 2021 r.

3.5. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

3.5.1. Cel: Rozbudowa systemu wodociągowo-kanalizacyjnego

3.5.1.1. Kierunek interwencji: zmniejszenie dopływu zanieczyszczeń komunalnych do wód

• Zadanie: rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków

− Zadanie opisano przy działaniach ekologicznych: Budowa i modernizacja systemów zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych na obszarach

107 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

wiejskich oraz Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych wód poprzez modernizację istniejących i budowę nowych oczyszczalni ścieków.

• Zadanie: rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej i urządzeń oczyszczających

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Budowa kanalizacji deszczowej, modernizacja kanalizacji w celu wydzielenia kanalizacji deszczowej, budowa osadników i separatorów wód opadowych i roztopowych na wylotach sieci deszczowej i odbiorników

• Zadanie: likwidacja zbiorników bezodpływowych i kontrola mieszkańców

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Prowadzenie ewidencji wszystkich zbiorników bezodpływowych wraz z ich opisem technicznym oraz przeprowadzanie kontroli częstotliwości ich opróżniania.

3.5.1.2. Kierunek interwencji: wymiana infrastruktury wodociągowej

• Zadanie: likwidacja sieci wodociągowej z materiałów cementowo-azbestowych

Gminy powiatu, zakłady wodociągowe − Zadanie realizowane na bieżąco przy modernizacji i wymianie sieci wodociągowej. − Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć i stacji uzdatniania wody.

3.5.1.3. Kierunek interwencji: poprawa stanu jakości ujmowanej wody do zaopatrzenia ludności

• Zadanie: kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji administracyjnych

• Zadanie: propagowanie działań ekologicznych związanych z oszczędzaniem zasobów wodnych i prawidłową gospodarką ściekową wśród mieszkańców

Powiat Myśliborski − Zadanie realizowane przez następujące jednostki: Zespół Szkół i Placówek w Smolnicy, Zespół Szkół im. Noblistów Polskich w Myśliborzu, Zespół Szkół

108 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Barlinku, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 w Myśliborzu, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Dębnie, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Renicach: − Pogadanki nt. „Woda to życie” ukierunkowane na oszczędzaniu wody w placówkach i w domu rodzinnym. − Nauczyciele przedmiotów: biologii, przyrody, chemii i geografii na lekcjach poruszają tematykę związaną z zanieczyszczeniem wody, gleb, powietrza; skutki zanieczyszczeń (efekt cieplarniany, dziura ozonowa, smog; oszczędzanie wody i prądu.

PWiK Sp. z o.o. Dębno − PWiK Sp. z o.o. w Dębnie w roku 2017 prowadziło działania edukacyjne z zakresu oszczędności wody oraz oczyszczania ścieków. W ramach działań pracownicy wodociągów udali się do miejskiego przedszkola gdzie przeprowadzili pogadankę, konkursy i quizy. Korzystając z przypadającego na 22 marca Światowego Dnia Wody została zorganizowana również wycieczka na stacje uzdatniania wody w Dębnie, gdzie najmłodsi mogli zobaczyć procesy technologiczne uzdatniania wody. Podsumowaniem działań edukacyjnych roku 2017 były Dni Dębna gdzie Przedsiębiorstwo zorganizowało stoisko mające na celu promowanie picia wody z kranu. Towarzyszyło temu hasło „Woda smaczna woda zdrowa prosto z kranu siły doda”.

3.6. OBSZAR INTERWENCJI: ZASOBY GEOLOGICZNE

3.6.1. Cel: Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi

3.6.1.1. Kierunek interwencji: ograniczanie presji na wykorzystanie zasobów powierzchni ziemi

• Zadanie: kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji administracyjnych (koncesji), w tym rekultywacji gruntów

Starosta Myśliborski − W latach 2016-2017 Starosta wydał 9 decyzji uznających zakończenie rekultywacji (1 w 2016 r. oraz 8 w 2017 r.). − Starosta Myśliborski w latach 2016-2017 nie wydawał koncesji na wydobywanie

109 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

kopalin ze złóż. Na terenie powiatu myśliborskiego obecnie nie ma złóż objętych właściwością Starosty, tym samym nie prowadzono kontroli w zakresie wydanych koncesji.

Geolog Wojewódzki − Marszałek Województwa w latach 2016-2017 wydał dwie decyzje zmieniające koncesje na wydobywanie kopalin ze złóż oraz jedną koncesję na wydobywanie kopalin dla złoża kruszyw naturalnych „Chłopowo”, gm. Myślibórz (użytkownik złoża Szczecińskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A., koncesja ważna do dn. 31.12.2065 r.). Na terenie powiatu myśliborskiego obecnie znajduje się 5 złóż objętych właściwością Marszałka. − Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego w latach 2016-2017 prowadził na bieżąco nadzór nad realizacją wydanych koncesji na eksploatację kopalin,

OUG w Poznaniu − OUG w Poznaniu w latach 2016-2017 prowadził na bieżąco nadzór nad realizacją wydanych koncesji na eksploatację kopalin.

• Zadanie: zmniejszenie wydobycia surowców mineralnych poprzez zmiany technologiczne w zakładach górniczych

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Wykorzystanie nowoczesnych technik poszukiwawczych i wydobywczych.

3.7. OBSZAR INTERWENCJI: GLEBY

3.7.1. Cel: Ochrona i rekultywacja gleb

3.7.1.1. Kierunek interwencji: ochrona zasobów gleb przed degradacją fizyko- chemiczną

• Zadanie: rekultywacja obszarów zdegradowanych przez składowanie odpadów

Gmina Boleszkowice: − Rozpoczęto rekultywację składowiska odpadów komunalnych w m. Boleszkowice.

110 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

• Zadanie: rekultywacja obszarów zdegradowanych przez działalność przemysłową

Starosta Myśliborski − W latach 2016-2017 Starosta wydał 9 decyzji uznających zakończenie rekultywacji (1 w 2016 r. oraz 8 w 2017 r.).

• Zadanie: wykonanie prac terenowych i dokumentacji w zakresie zagrożenia ruchami masowymi dla gmin: Boleszkowice, Nowogródek Pomorski i Myślibórz

3.8. OBSZAR INTERWENCJI: GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

3.8.1. Cel: Skuteczny rozwój systemu gospodarki odpadami komunalnymi i innymi niż komunalne (w tym niebezpiecznymi) poprzez racjonalne gospodarowanie odpadami zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami

3.8.1.1. Kierunek interwencji: dostosowywanie systemów gospodarowania odpadami komunalnymi mające na celu poprawę świadomości ekologicznej wśród mieszkańców

• Zadanie: kontynuacja działań inwestycyjnych i edukacyjnych w zakresie potrzeb segregacji odpadów komunalnych

Gmina Boleszkowice − W 2017 r. Gmina Boleszkowice w ramach projektu pn. „Jestem EKO - dbam o swój świat”, przeprowadziła festyn promujący zdrowy styl życia. Akcja była szeroko rozpowszechniona. W ramach eventu rozpropagowano: druk 2 banery promocyjne, 20 szt. Plakatów, 100 szt. długopisów ekologicznych, 150 szt. smyczy z logo, materiały plastyczne oraz nagrody w konkursach. Celem projektu było, poprzez serie warsztatów i konkursów, podniesienie świadomości pro-ekologicznej. Pokazano sposoby poprawy jakości życia poprzez działania ekologiczne takie jak: zmniejszenie ilości odpadów komunalnych, piętnowanie negatywnych wzorców oraz wprowadzanie pozytywnych działań - zwiększenie recyklingu, dbałość o czyste pobocza, tereny

111 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

zielone, otoczone większą troską terenów zielonych wraz z ich unikalna florą i fauną. Według szacunków gminy w festynie uczestniczyło ok 500 osób. − W ramach funkcjonowania Zespołu Szkół w Boleszkowicach organizowane są coroczne akcje sprzątania świata. Dodatkowo tematyka dotycząca zagadnień proekologicznych (głównie segregacja odpadów) poruszana jest przy okazji zebrań wiejskich w sołectwach, a tematyka dotycząca gospodarki odpadami omawiana jest podczas sesji Rady Gminy. − Związek Gmin Dolnej Odry w 2017 r. prowadził akcję edukacyjną dotyczącą promowania ekologicznego stylu życia i prawidłowej segregacji odpadów, skierowanej do uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na terenie ZGDO, w tym dla Zespołu Szkół w Boleszkowicach. Akcja zwiększyła świadomość ekologiczną dzieci i młodzieży, a pośrednio również dorosłych, ponieważ to właśnie postawa dzieci i młodzieży może wykreować u dorosłych odpowiednie zachowania zgodne z propagowaną ideą selektywnej zbiórki odpadów. Akcja miała na celu popularyzację postaw proekologicznych związanych z selektywną zbiórką odpadów komunalnych, a co za tym idzie - zachęcenie mieszkańców do segregacji odpadów.

112 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Zlecono wykonanie składu graficznego ulotki informacyjnej w formacie A4 (składanej na 3) dotyczące selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, wraz z drukiem – 10 000 szt. Ulotki rozdysponowano pośród wszystkich właścicieli nieruchomości, od których odbierane są odpady komunalne. − Zakup worków i rękawic na akcję „Sprzątanie Świata”. − Przygotowano informację pn. „Zakaz palenia śmieci”, którą zamieszczono na stronie Urzędu oraz na tablicy ogłoszeń w tut. Urzędzie, a także na tablicach ogłoszeń w sołectwach - Celem przygotowania informacji było uświadomienie mieszkańców gminy o wpływie spalania odpadów na zanieczyszczenie powietrza substancjami szkodliwymi dla zdrowia i życia ludzi. − Zorganizowano konkurs plastyczny pn. „Odpady segregujesz – dobrze postępujesz”. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych z terenu gminy Myślibórz. Zadaniem jego uczestników było wykonanie najlepszego plakatu o tematyce ekologicznej, którego motywem przewodnim była prawidłowa segregacja odpadów.

• Zadanie: kontynuacja działań administracyjnych i kontroli w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi

Gmina Barlinek − Zgodnie z umową na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych z terenu Gminy Barlinek podmiot odbierający odpady przeprowadza regularne kontrole mieszkańców w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi. W razie stwierdzenia nieprawidłowości przekazuje Gminie informacje w cotygodniowych raportach.

Gmina Myślibórz − Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w latach 2016 i 2017 prowadzono kontrole nieruchomości w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi: − 2016 r. - 12 kontroli nieruchomości, − 2017 r. - 15 kontroli nieruchomości. − Gmina kontroluje podmioty odbierające odpady komunalne np. poprzez weryfikację sprawozdań półrocznych.

Gmina Dębno − Ciągła kontrola przedsiębiorstwa, realizującego zadanie w zakresie odbioru odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych, działającego na zlecenie Gminy Dębno.

Gmina Boleszkowice − Zadania realizowane na bieżąco w ramach funkcjonowania Związku Gmin Dolnej Odry.

113 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Gmina Nowogródek Pomorski − Wydawanie decyzji określających wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, uszczelnianie systemu.

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ w Szczecinie przeprowadził 4 kontrole zakładu EKO- MYŚL Sp. z o.o. Jedna z kontroli wykazała naruszenie. W jej wyniku udzielono 2 pouczeń, wydano po 1 wystąpieniu i zarządzeniu pokontrolnym.

3.8.1.2. Kierunek interwencji: intensyfikacja działań związanych z unieszkodliwianiem odpadów innych niż komunalne

• Zadanie: kontynuacja działań związanych z unieszkodliwianiem wyrobów zawierających azbest

− Zadanie opisano przy działaniu ekologicznym: Opracowanie i realizacja działań Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Powiatu Myśliborskiego na lata 2013 - 2032 oraz gminnych Programach usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest

• Zadanie: kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie dotrzymywania zapisów decyzji administracyjnych (w zakresie gospodarowania odpadami innymi niż komunalne

WIOŚ w Szczecinie − Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie (WIOŚ) w latach 2016- 2017 na terenie powiatu przeprowadził 4 kontrole stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W przypadku 3 kontroli nie stwierdzono naruszeń. W przypadku 1 kontroli stwierdzono naruszenie i wydano decyzję pokontrolną, pouczenie oraz wystąpienie pokontrolne.

PPIS − Podczas planowanych kontroli prowadzony jest nadzór nad prawidłowością gospodarowania odpadami medycznymi w podmiotach prowadzących działalność leczniczą poprzez sprawdzenie poprawności procedury postępowania z odpadami, sprawdzenie dokumentacji, tj. kart przekazania odpadów i dokumentów potwierdzających przekazanie odpadów do unieszkodliwienia.

114 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

3.9. OBSZAR INTERWENCJI: ZASOBY PRZYRODNICZE

3.9.1. Cel: Ochrona zasobów przyrodniczych

3.9.1.1. Kierunek interwencji: ochrona obszarów i gatunków cennych pod względem przyrodniczym

• Zadanie: rozbudowa terenów czynnych biologicznie

Gminy powiatu − Zadanie realizowane na bieżąco przez poszczególne samorządy poprzez utrzymywanie terenów zieleni (nasadzenia drzew i krzewów).

• Zadanie: aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej dla każdej jednostki

• Zadanie: wykonanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000

RDOŚ w Szczecinie − W 2017 r. dokonano następujących zmian zarządzeń w odniesieniu do następujących obszarów na terenie powiatu myśliborskiego: − Obszary Natura 2000: − Dolina Dolnej Odry - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dn. 27 kwietnia 2017 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Odry PLB320003 (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 10.05.2017 r., poz. 2183), − Jezioro Kozie - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dn. 22 czerwca 2017 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Jezioro Kozie PLH3200I0 (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 23.06.2017 r., poz. 2737), − Pojezierze Myśliborskie - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 8 lutego 2017 r., zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Pojezierze Myśliborskie PLH320014 (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 9.02.2017 r., poz. 695).

115 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Rezerwaty przyrody: − „Tchórzyno” - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Tchórzyno” (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 30.08.2017 r., poz. 3596), − „Czapli Ostrów” - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Czapli Ostrów” (Dz. Urz. Woj. zach. z dn. 24.01.2017 r., poz. 413), − „Markowe Błota” – Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie przyrody „Markowe Błota” (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 29.08.2017 r., poz. 3580); − „Markowe Błota” - Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie z dnia 5 września 2017 r. w sprawie planu ochrony dla rezerwatu „Markowe Błota” (Dz. Urz. Woj. Zach. z dn. 8.09.2017 r. poz. 3687).

• Zadanie: ograniczenie do minimum wycinki drzew i rozwój terenów zieleni urządzonej

Gminy powiatu − Zadanie realizowane na bieżąco przez poszczególne samorządy poprzez utrzymywanie terenów zieleni (nasadzenia drzew i krzewów).

• Zadanie: promocja walorów przyrodniczych powiatu i uświadamianie mieszkańcom zasad ochrony zasobów przyrodniczych

Gmina Dębno − Zadanie realizowane w latach 2016-2017 głównie przez poszczególne placówki oświatowe: − konkurs przyrodniczy „PN Ujście Warty” - przygotowanie uczniów do konkursu przyrodniczego na temat Parku Narodowego „Ujście Warty” (położenie, roślinność, zwierzęta, trasy turystyczne i edukacyjne); − szkolny konkurs przyrodniczy „Dzień Ziemi” dla klas I-III - zmagania między klasowe o tematyce ekologicznej; − szkolny konkurs przyrodniczy „Dzień Ziemi” dla klas IV-VI - zmagania między klasowe o tematyce ekologicznej; − międzyszkolny konkurs „Walory Krajoznawczo - Przyrodnicze Naszego Rejonu” - promowanie i pogłębienie wiedzy o walorach krajoznawczych i przyrodniczych powiatu myśliborskiego, gorzowskiego, gryfińskiego oraz PN „Ujście Warty”, „Drawieńskiego” i „Wolińskiego”; − konkurs „Szanuj Zieleń” - szerzenie wiadomości ekologicznej w kl. I-III; − przygotowanie i przeprowadzenie szkolnego konkursu wiedzy ekologicznej - wzbogacanie wiedzy o środowisku jego zagrożeniach i ochronie uwrażliwienie na potrzeby, zwiększenie świadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie;

116 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− przygotowanie uczniów do udziału w konkursach pozaszkolnych: 1. Olimpiada Ekologiczna w Zielinie; 2.Udział w konkursie wiedzy o przyrodniczej w Cychrach; 3. Udział w konkursie fotografii przyrodniczej - wzbogacanie wiedzy o środowisku jego zagrożeniach i ochronie uwrażliwienie na potrzeby, zwiększenie świadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie; − ratujemy kasztanowce - zgrabienie opadłych liści kasztanowca, edukacja z zakresu biologii szkodnika, gazetka szkolna; − sejmik ekologiczny - przybliżenie tematyki zjawisk globalnych, powstałych na skutek działalności człowieka; − Akcja Milion drzew do końca 2017r. - sadzenie drzew, edukacja z zakresu roli drzew, jaką pełnią w przyrodzie, zajęcia terenowe; − konkurs z okazji Dnia Ziemi - poznanie gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną; − akcja Listy do Ziemi - wzrost świadomości ekologicznej; − konkursy lekcyjne - rozpoznawanie pospolitych gatunków roślin nagonasiennych i okrytonasiennych; − warsztaty - spotkania z leśnikiem - kształtowanie postaw proekologicznych, uświadamianie potrzeby dbania o bliższe i dalsze środowisko; − zbiórka suchego chleba dla zwierząt leśnych - wspieranie pracy leśnika poprzez gromadzenie pożywienia na okres zimowy dla zwierzyny leśnej; − dokarmianie ptaków w okresie zimowym - uwrażliwienie uczniów na kwestię dbania o środowisko naturalne; − zbiórka kasztanów - wspieranie pracy leśników w dokarmianiu zwierzyny leśnej w okresie zimowym; − Konkurs plastyczny pt. „Dużo zyskamy, gdy o czyste środowisko zadbamy”; − spotkania przyrodników; − wiosna akcja sprzątanie terenów gminy „Naszej małej ojczyzny” - propagowanie ekologicznych postaw, ochrona przyrody; − konkurs „Karmnik” - ochrona ptaków, postawy sprzyjające środowisku; − nie wypalaj traw – warsztaty - jak zapobiegać powstaniu pożarów; − akcja społeczna „jeszcze żywy karp” - poszerzenie wiedzy uczniów o bioróżnorodności.

Gmina Myślibórz − Dofinansowano konkurs ekologiczny organizowany przez Szkołę Podstawową Nr 3 w Myśliborzu pn. XII Gminny Turniej Ekologiczny „Z przyrodą za pan brat”. − Dofinansowano konkursy ekologiczne, organizowane przez Szkołę Podstawową Nr 3 w Myśliborzu w ramach tygodnia ekologicznego pod hasłem „Ziemia błękitna planeta”. − Dofinansowano wyjazd członków Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody w ZS w MOW w Renicach do Szczecina (warsztaty ekologiczne). − Dofinansowano wyjazd członków Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody w Szkole Podstawowej w Nawrocku do Wolińskiego Parku Narodowego. − Dofinansowano wyjazd członków Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody w Szkole Podstawowej w Nawrocku do Szczecina (warsztaty ekologiczne). − Dofinansowano konkurs ekologiczny, organizowany przez Koło Nr 1 Polskiego Związku Wędkarskiego w Myśliborzu pn. „Z ekologią na Ty”.

117 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

− Zakupiono rośliny ozdobne celem wysadzenia ich na terenie Szkoły Podstawowej w Golenicach w ramach realizacji projektu ekologicznego. − Ścieżki pieszo-rowerowe „Leśne szlaki”.

Zespół Szkół i Placówek w Smolnicy − Sadzenie krzewów przy świetlicy wiejskiej w Smolnicy (wstępne przygotowanie terenu, porządkowanie, plewienie) – wychowankowie MOS. − Sprzątanie terenu w parku przypałacowym (wyznaczony teren dla grupy wychowawczej MOS). − Akcja „Sprzątanie Świata” (uczniowie ZSiP). − Akcja „Dokarmiamy ptaki zimą” (uczniowie ZSiP). − Akcja „Dbamy o kasztanowce” (grabienie liści, zbieranie kasztanów-przekazane do nadleśnictwa). − Szkolny konkurs plastyczny „Chroniąc środowiska dbamy o świat” (uczniowie gimnazjum). − Szkoły konkurs plastyczny „Szanuj zieleń” (uczniowie SP).

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Barlinku − Dzień Ziemi pod hasłem „W kierunku natury”; − Dzień Ochrony Środowiska; − Sprzątanie Świata (2 razy); − Konkursy ekologiczne, np. o parkach narodowych; − Olimpiada Wiedzy Ekologicznej; − zbiórka makulatury; − zbiórka nakrętek.

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Dębnie − Gminny konkurs fotograficzny „Przyroda gminy Dębno” - 23 września 2017 r. podczas Spotkań Przyrodników w Barnówku odbyło się rozstrzygnięcie Gminnego Konkursu Fotograficznego. Tegoroczny tytuł konkursu brzmiał „Przyroda Gminy Dębno”. Zdjęć ze szkół napłynęło dużo, ponad 160. Wszystkie zdjęcia były ciekawe, pokazywały piękno naszej Małej Ojczyzny. Nie zabrakło pięknych krajobrazów, roślin i zwierząt. Każdy uczestnik mógł obejrzeć wystawę pokonkursową w szkole w Barnówku. Uczestnicy Spotkań Przyrodników wzięli również udział w pieszej wycieczce, a także zwiedzili kopalnię PGNiG. − Etap szkolny XXXII Olimpiady Wiedzy Ekologicznej - Etap szkolny XXXII OWE dnia 11.01.2017 r. Wzięło w nim udział 12 uczniów z klas 2a, 2b LO i 2T. Tematyka Olimpiady nawiązuje do szeroko pojętych zagadnień ekologicznych, m.in. szkodliwego wpływu działalności człowieka na środowisko, dbałości o środowisko i promowania nowoczesnych technologii sprzyjających ochronie środowiska. − Działania w ramach lekcji - Działania edukacyjne w zakresie ekologii są wpisane również w tematykę zajęć lekcyjnych z różnych przedmiotów, głównie przedmiotów przyrodniczych (m.in. biologii, chemii, przyrody, geografii, fizyki) jak również lekcji języków obcych i języka polskiego czy innych. Tematykę ekologiczną poruszają również wychowawcy w ramach godzin z wychowawcą. Przeprowadzono cykle lekcji w zakresie biologii i przyrody: − Biotechnologia w ochronie środowiska;

118 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

− Ochrona przyrody i środowiska; − Sposoby ochrony przyrody w Polsce i na świecie; − Motywy i koncepcje ochrony przyrody; − Woda jako cud natury; − Technologie przyszłości; − Zagrożenia bioróżnorodności; − Alternatywne źródła energii - mój dom przyszłości; − Bioróżnorodność i jej ochrona w Polsce i na świecie; − Obieg pierwiastków w przyrodzie; − Energia od słońca do żarówki. Lekcje z pogadankami dotyczącymi nowoczesnych technologii umożliwiających m.in.

ograniczenie emisji CO2, oszczędzanie wody, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, ograniczenie ilości śmieci, poszukiwania nowych rozwiązań problemów ekologicznych. Analizowano w ramach ćwiczeń, wypełniania kart pracy, pracy w grupach największe źródła zanieczyszczeń powietrza oraz porównywano technologie tradycyjne i nowoczesne energooszczędne rozwiązania techniczne. − Projekt edukacyjny z biologii i geografii pt. „Formy ochrony przyrody w Polsce - Parki Narodowe” - w roku szkolnym 2017/2018 w szkole prowadzony jest projekt dotyczący jednej z form ochrony przyrody w Polsce. Rozpoczął się on w październiku 2017 r. Celem projektu jest przybliżenie wiadomości na temat parków narodowych w Polsce, jako jednej z wielu form ochrony prawnej, zaktywizowanie uczniów klas pierwszych i wzbudzanie w młodzieży postaw proekologicznych. − Akcja sprzątanie świata – 2017.

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 w Myśliborzu − Akcja sprzątanie świata; − Spływy kajakowe rzeka Myślą; − Rajdy rowerowe; − Akcje informująco- edukacyjne w zakresie ochrony środowiska; − Pogadanki dla młodzieży: − Surowce energetyczne - ich wykorzystanie i wpływ na środowisko naturalne. − Właściwe wykorzystanie wody w naszych gospodarstwach domowych. − Alternatywne źródła energii. − Wpływ działalności człowieka a środowisko przyrodnicze. − Formy ochrony przyrody w Polsce i na świecie.

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego (dotyczy Barlinecko- Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w granicach powiatu) − zrealizowano zajęcia edukacyjne dla młodzieży w Gimnazjum nr 2 w Barlinku; − kontynuacja corocznego konkursu wiedzy przyrodniczej dla gimnazjalistów, pt.: „Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski”.

119 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

3.9.1.2. Kierunek interwencji: ochrona zasobów leśnych przed ich nadmiernym użytkowaniem i szkodnikami

• Zadanie: kontrola założeń planu urządzania lasu

Starosta Myśliborski − Nadzór nad gospodarką leśną w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa prowadzony jest przez Starostę. Na podstawie zawartych Porozumień z dnia 28 października 2010 r. (z późn. zm.) pomiędzy Starostą Myśliborskim a Nadleśniczymi Nadleśnictw: Barlinek, Dębno, Myślibórz i Różańsko część zadań starosty przekazano nadleśniczym. Nadzór prowadzony jest w sposób fachowy i zgodnie z zasadami przyjętymi w Lasach Państwowych. Głównym zadaniem realizowanym przez służby nadleśnictwa jest doradztwo w zakresie gospodarki leśnej oraz ewidencja i legalizacja pozyskiwanego drewna. − W 2017 r. Starosta wydał 22 decyzje ustalające zadania z zakresu gospodarki leśnej na podstawie inwentaryzacji stanu lasu oraz 8 decyzji zezwalających na pozyskanie drewna.

Nadleśnictwa − Opis zadań realizowanych przez poszczególne Nadleśnictwa zawarto przy działaniu ekologicznym: Realizacja planów urządzenia lasów.

• Zadanie: rozwój zintegrowanego systemu ochrony przeciwpożarowej w lasach

Nadleśnictwa − Opis zadania zawarto przy działaniu ekologicznym: Monitorowanie oraz ograniczanie zagrożenia pożarowego w lasach, w tym modernizacja sprzętu przeciwpożarowego oraz systemu wczesnego wykrywania pożarów lasu, modernizacja systemu obserwacji lasu, zakup kamer TV umożliwiających monitoring lasów, zakup i wymiana sprzętu patrolowo-gaśniczego.

• Zadanie: kontynuacja działań związanych z utrzymaniem i ochroną lasów

Starosta Myśliborski − W 2017 r. Starosta zlecił sporządzenie uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa dla obrębu Jezierzyce, gm. Myślibórz, o pow. ogólnej 61,52 ha i dla obr. Kinice, gm. Nowogródek Pomorski, o pow. ogólnej 20,32 ha, które będą obowiązywać w okresie od 01.01.2018 r. do 31.12.2027 r.

Nadleśnictwa − Opis zadań realizowanych przez poszczególne Nadleśnictwa zawarto przy działaniach ekologicznych: − Realizacja „Krajowego programu zwiększania lesistości” oraz zalesianie nowych terenów, w tym gruntów zbędnych dla rolnictwa oraz nieużytków

120 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych. − Renaturalizacja obszarów leśnych, w tym obszarów wodnych-błotnych, obiektów cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych w tym zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych - budowa obiektów wodno-melioracyjnych. − Monitorowanie oraz ograniczanie występowania szkodników owadzich w lasach.

• Zadanie: zwiększenie lesistości powiatu

Nadleśnictwa − Opis zadań realizowanych przez poszczególne Nadleśnictwa zawarto przy działaniu ekologicznym: Realizacja „Krajowego programu zwiększania lesistości” oraz zalesianie nowych terenów, w tym gruntów zbędnych dla rolnictwa oraz nieużytków z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych.

3.10. OBSZAR INTERWENCJI: ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI

3.10.1. Cel: Przeciwdziałanie występowaniu poważnych awarii

3.10.1.1.Kierunek interwencji: zminimalizowanie możliwości wystąpienia poważnych awarii

• Zadanie: kontrole zakładów mogących mieć negatywny wpływ na stan środowiska i bezpieczeństwa mieszkańców

PGNiG S.A. Oddział w Zielonej Górze (dotyczy KRNiGZ Dębno) − W okresie objętym raportem zaktualizowano następujące dokumenty dla KRNiGZ Dębno jako Zakładu Dużego Ryzyka powstania awarii przemysłowej: − Program Zapobiegania Awariom, − Raport o Bezpieczeństwie, − Wewnętrzny Plan Operacyjno – Ratowniczy, − Zgłoszenie zakładu.

WIOŚ w Szczecinie − W latach 2016-2017 WIOŚ w Szczecinie na terenie powiatu myśliborskiego przeprowadził 126 kontroli zakładów (w tym 15 kontroli zakładów zaliczanych do kat. I), w wyniku których odnotowano 79 naruszeń (w tym 6 naruszeń w zakładach zaliczanych do kat. I).

121 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• Zadanie: bieżący monitoring rurociągów przesyłowych

GAZ-SYSTEM S.A. − Zadanie realizowane w ramach bieżącej działalności operatora rurociągów przesyłowych przebiegających przez teren powiatu.

3.10.1.2.Kierunek interwencji: zwiększenie wsparcia dla jednostek straży pożarnej

• Zadanie: kontynuacja dofinansowania Straży Pożarnej

Gminy powiatu − Opisano przy działaniu ekologicznym: Wyposażenie służb monitoringu w odpowiedni sprzęt umożliwiający podjęcie działań ratowniczych dla wszystkich możliwych scenariuszy awarii, katastrofy.

• Zadanie: współdziałanie w zakresie doskonalenia systemu zarządzania kryzysowego i edukacji mieszkańców

Gminy powiatu, KPPSP Myślibórz − Opisano przy działaniu ekologicznym: Wspieranie działalności jednostek reagowania kryzysowego.

4. EWALUACJA WSKAŹNIKÓW MONITOROWANIA WDRAŻANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

W Powiatowym Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024 r. wyznaczono wskaźniki, które mają być podstawą do monitorowania postępu wdrażania programu ochrony środowiska. Wartości przyjętych wskaźników dla roku 2015 r. stanowią podstawę odniesienia, natomiast dla roku 2020 r. ich wartość docelową. W niniejszym raporcie wartości wskaźników dla lat 2016/2017 przyjęto jako pośrednie. Mają one wskazywać czy realizacja programu ochrony środowiska zmierza w wyznaczonym kierunku. W kolejnej tabeli dokonano ewaluacji przyjętych wskaźników monitorowania wdrażania Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Myśliborskiego na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024 r.

122 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Tabela 21. Ewaluacja wskaźników monitorowania stopnia realizacji wdrażania programu ochrony środowiska Wskaźnik Wartość pośrednia Wartość docelowa Nazwa Źródło Wartość bazowa 2015 Ocena zmiany 2016-2017 2020 OBSZAR INTERWENCJI – OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA klasa jakości powietrza w strefie brak przekroczeń wartości zachodnio-pomorskiej (mierniki jakości niedotrzymane poziomy dla niedotrzymane poziomy dla B(a)P – dla klasy A dla pyłu PM10, powietrza: PM10, B(a)P – WIOŚ pyłu PM10, B(a)P – klasa C, klasa C, pozostałe mierniki w klasie B(a)P oraz utrzymanie pozytywna przekraczanie wartości pozostałe mierniki w klasie A A klasy A dla pozostałych dopuszczalnych oraz wartości dla klasy wskaźników A) długość sieci cieplnej prowadzącej do GUS 18,3 17,9 20,0 negatywna budynków [km] czynne przyłącza gazowe do budynków mieszkalnych GUS 3 414 3 439 3 430 pozytywna i niemieszkalnych [szt.] OBSZAR INTERWENCJI – ZAGROŻENIE HAŁASEM WIOŚ w latach 2016-2017 nie wielkość notowanych przekroczeń przekroczenia hałasu lokalnie brak notowanych WIOŚ prowadził monitoringu hałasu nie można ocenić hałasu [dB] o 10 dB przekroczeń na terenie powiatu długość ścieżek rowerowych [km] GUS 12,9 14,2 15,0 pozytywna drogi o nawierzchni twardej drogi o nawierzchni twardej drogi o nawierzchni twardej długość nowowybudowanych – 610,0 km – 599,6 km – 638,1 km i zmodernizowanych powiatowych GUS drogi o nawierzchni pozytywna drogi o nawierzchni gruntowej drogi o nawierzchni gruntowej i gminnych dróg publicznych gruntowej – 586,1 km – 584,7 km - 576 km ilość wydanych decyzji określających dopuszczalny poziom emisji hałasu Powiat obecnie 9 9 (nie wydano nowych decyzji) nie więcej niż 10 pozytywna [szt.] OBSZAR INTERWENCJI – POLA ELEKTROENERGETYCZNE wyniki pomiarów wartości utrzymanie wskaźnika promieniowania elektromagnetycznego WIOŚ brak przekroczeń normy brak przekroczeń normy pozytywna poniżej normy – 7 V/m [V/m] OBSZAR INTERWENCJI – GOSPODAROWANIE WODAMI długość utrzymywanych rowów 2016 r. – 42,028 km Powiat 46,547 km 46,547 km negatywna melioracyjnych 2017 r. – 41,177 km aktualne dokumentacje dotyczące oceny ryzyka stopień zaawansowania prac nad zaktualizowane RZGW, zagrożenia powodziowego, planem zarządzania ryzykiem Dokumentacje aktualizowane dokumentacje odpowiednio pozytywna KZGW map zagrożenia i ryzyka przeciwpowodziowym w roku 2017, 2019 i 2020 powodziowego, plan zarządzania

123 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Wskaźnik Wartość pośrednia Wartość docelowa Nazwa Źródło Wartość bazowa 2015 Ocena zmiany 2016-2017 2020 W 2016 r. WIOŚ dokonał oceny stanu wód JCWP Myśla o wypływu zły stan wód jakość wód zgodna jakość wód powierzchniowych w całej z Jez. Myśliborskiego do ujścia oraz WIOŚ powierzchniowych w ramach z rozporządzeniem i RDW negatywna JCWP Płonia od źródeł do Dopływu spod JCW (dobry stan wód) Myśliborek – stan badanych JCWP oceniono jako zły Wg danych za 2016 r. stan utrzymanie jakości wód jakość wód podziemnych w całej WIOŚ, dobry stan wód podziemnych chemiczny wszystkich JCWPd zgodnej pozytywna JCWPd PIG-PIB w ramach JCW w obrębie których położony jest z rozporządzeniem i RDW powiat określono jako dobry (dobry stan wód) 16 liczba skontrolowanych podmiotów 2016 r. – 14 Powiat (do końca roku 2014 przez minimum 5 rocznie pozytywna i podjętych działań [szt.] 2017 r. – 19 Starostę) zużycie wody na potrzeby gospodarki GUS 7 941,9 7 833,9 7 900,0 pozytywna narodowej i ludności [dam3] przekroczenia w wodach ujmowanych w 2016 r. PSSE 3 razy stwierdziła brak notowanych PSSE brak przekroczeń negatywna na cele komunalne brak przydatności wody do spożycia przekroczeń OBSZAR INTERWENCJI – GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA długość sieci kanalizacyjnej GUS 227,0 227,5 230,0 pozytywna liczba przyłączy kanalizacyjnych prowadzących do budynków GUS 4 525 4 602 4 600 pozytywna mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [szt.] procent skanalizowania [%] GUS 75,3 75,3 80,0 negatywna długość sieci wodociągowej [km] GUS 634,0 637,0 640,0 pozytywna liczba gospodarstw zwodociągowanych GUS 7 997 8 097 7 100 pozytywna [szt.] procent zwodociągowania [%] GUS 97,9 97,8 100,00 negatywna odsetek ludności korzystającej GUS 75,5 77,7 80,0 pozytywna z oczyszczalni ścieków [%] liczba zlikwidowanych zbiorników GUS 0 0 10 negatywna bezodpływowych [szt.] OBSZAR INTERWENCJI – ZASOBY GEOLOGICZNE 0 liczba skontrolowanych podmiotów Powiat, Marszałek, (w zakresie kompetencji b.d. 1 rocznie nie można ocenić i podjętych działań [szt.] OUG Starosty) ilość wydobytych surowców: 696,53 mln m3 385,21 mln m3 nie więcej niż zgodnie PIG negatywna mln m3 + tys. Mg 186,09 tys. Mg 603,94 tys. Mg z zapisami koncesji

124 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Wskaźnik Wartość pośrednia Wartość docelowa Nazwa Źródło Wartość bazowa 2015 Ocena zmiany 2016-2017 2020 OBSZAR INTERWENCJI – GLEBY 45,5

procent użytków rolnych w ogólnej GUS/ (Zgodnie ze sprawozdaniem RRW- nie mniej niż w roku 45,6 negatywna powierzchni [%] Powiat 11 w latach 2016-2017 z produkcji bazowym rolniczej na terenie powiatu wyłączono 13,18 ha gruntów) zmniejszenie obecnej powierzchni GUS 78,0 78,0 całkowita rekultywacja nie można ocenić składowisk odpadów [ha] Zgodnie ze sprawozdaniem RRW- powierzchnia zrekultywowanych 11 w latach 2016-2017 na terenie Powiat 55,9143 100 % wszystkich wyrobisk pozytywna obszarów poeksploatacyjnych [ha] powiatu zrekultywowano 2,21 ha obszarów poeksploatacyjnych OBSZAR INTERWENCJI – GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ilość wytworzonych odpadów GUS 160,9 b.d. 159,0 nie można ocenić gospodarczych [tys. Mg] ilość odzyskanych odpadów GUS 105,2 b.d. 106,0 nie można ocenić gospodarczych [tys. Mg] ilość powstających zmieszanych GUS 16 175,75 17 582,80 16 000,00 negatywna odpadów komunalnych [kg] baza ilość zdemontowanego azbestu [Mg] azbestowa 996,875 1 310,103 5 357,001 pozytywna OBSZAR INTERWENCJI – ZASOBY PRZYRODNICZE procent lesistości GUS 42,0 42,0 42,5 pozytywna powierzchnia lasów (w tym publicznych 49 608,86 (48 928,80 + GUS 49 688,27 (48 992,50 + 695,77) 49 650,00 pozytywna i prywatnych) [ha] 680,06) liczba obowiązujących planów ochrony RDOŚ 11 12 15 pozytywna / planów zadań ochronnych [szt.] procent powierzchni powiatu objęty GUS 43,7 43,6 44,0 negatywna obszarami prawnie chronionymi [%] powierzchnia terenów zieleni GUS 195,35 200,60 197,00 pozytywna urządzonej powierzchnia gruntów nieleśnych GUS 5,80 b.d. 5,00 nie można ocenić przeznaczonych do zalesienia [ha] OBSZAR INTERWENCJI – ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI 0 zdarzeń rejestrowanych rodzaje i liczba zdarzeń mogących 0 zdarzeń rejestrowanych jako 0 zdarzeń rejestrowanych jako jako zdarzenia spowodować nadzwyczajne zagrożenia GIOŚ zdarzenia o znamionach zdarzenia o znamionach poważnej pozytywna o znamionach poważnej środowiska poważnej awarii awarii awarii Źródło: opracowanie własne

125 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Spośród 39 zaproponowanych wskaźników większość wskaźników została oceniona w trendzie pozytywnym (22 wskaźniki), albo zmniejszała się presja na wykorzystanie zasobów środowiska, albo poprawił się stan środowiska, albo zwiększyła się reakcja na problemy środowiskowe. Znamienne jest jednak, że wciąż postępuje presja na zasoby przyrodnicze, albo nie widać reakcji w postaci poprawy jakości środowiska, gdyż 11 wskaźników oceniono w trendzie negatywnym. Negatywną ocenę uzyskało 28 % wskaźników, wśród nich wymienić należy przede wszystkim: • złą jakość wód powierzchniowych; • wzrost ilości powstających zmieszanych odpadów komunalnych; • zwiększająca się presję związana z eksploatacją kopalin; • występujące przypadki braku przydatności wody do spożycia; • spadek długości sieci cieplnej prowadzącej do budynków; • brak likwidacji zbiorników bezodpływowych. Dla 8 wskaźników nie można było ocenić trendu rozwoju ze względu na brak opublikowanych danych za lata 2016-2017.

5. EWALUACJA STANU ŚRODOWISKA

Oprócz ewaluacji przyjętych wskaźników podstawą do monitorowania postępu wdrażania programu ochrony środowiska jest przede wszystkim ewaluacja stanu samego środowiska, czyli określenie kierunków jego zmian na przestrzeni lat. W rozdziale dokonano ewaluacji oraz oceny zmian stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie powiatu, porównując ich stan sprzed okresu obowiązywania programu ochrony środowiska do lat, które raportowane są w niniejszym opracowaniu (2016-2017).

Powietrze atmosferyczne W kolejnych tabelach przedstawiono dane dotyczące wyznaczonych w latach 2015- 2017 na terenie powiatu myśliborskiego obszarach przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń.

Tabela 22. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2015 Powierzchnia Liczba Obszar przekroczeń ze względu na: Rejon [km2] ludności Przekroczony poziom docelowy B(a)P Dębno 3,8 11 798 Przekroczony poziom docelowy B(a)P Myślibórz 5,2 7 088 Przekroczono poziom dopuszczalny PM 10 Myślibórz – centrum miasta 0,5 4 402 Łącznie powiat 9,5 23 288 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2015 rok

126 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Tabela 23. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2016 Powierzchnia Liczba Obszar przekroczeń ze względu na Rejon [km2] ludności Przekroczony poziom docelowy B(a)P Dębno 3,9 9 156 Przekroczony poziom docelowy B(a)P Myślibórz 5,3 10 079 Przekroczony poziom docelowy B(a)P Barlinek 1,3 3 075 Przekroczony poziom dopuszczalny PM 10 Myślibórz – centrum miasta 0,9 2 289 Łącznie powiat 11,4 24 599 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2016 rok

Tabela 24. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2017 Powierzchnia Liczba Obszar przekroczeń ze względu na Rejon [km2] ludności Przekroczony poziom docelowy B(a)P Dębno (miasto i obszar wiejski) 14,5 12 561 Przekroczony poziom docelowy B(a)P Myślibórz (miasto i obszar wiejski) 20,75 11 609 Przekroczony poziom docelowy B(a)P Barlinek 20,25 12 499 Łącznie powiat 55,5 36 669 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2017 rok

Z informacji zamieszczonych w powyższych tabelach wynika, iż powierzchnia wyznaczonych na terenie powiatu obszarów przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń oraz liczba mieszkańców wyznaczonych obszarów w latach 2015-2017 znacznie wzrosła. Zgodnie z danymi WIOŚ w Szczecinie główną przyczyną przekroczeń dopuszczalnych standardów jakości powietrza na terenie powiatu jest oddziaływanie emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków.

OCENA ZMIANY JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO: NEGATYWNA

Wody powierzchniowe Powiat myśliborski położony jest na obszarze 36 JCWP, w tym 14 jeziornych oraz 22 rzecznych. Zgodnie z danymi WIOŚ w Szczecinie w latach monitoringiem objętych było tylko 8 JCWP, co stanowi 22 %. Stan wód wszystkich badanych JCWP określono jako zły. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące stanu wód JCWP, w obrębie których położony jest powiat myśliborski.

Tabela 25. Stan JCWP (w obrębie których położony jest powiat myśliborski) objętych monitoringiem w latach 2011-2016 Ocena stanu Lp. Kod JCWP Nazwa JCWP Rok badań JCWP Jeziorne 1. LW10937 Karskie Wielkie nie badano 2. LW10941 Rokitno nie badano 3. LW10943 Sulimierskie nie badano 4. LW10944 Łubie nie badano 5. LW10945 Renickie nie badano 6. LW10946 Myśliborskie 2014 Zły 7. LW10954 Sitno Wielkie 2015 Zły 8. LW10957 Jezierzyca nie badano 9. LW10958 Dobropolskie-Golenickie nie badano 10. LW10959 Czernikowskie nie badano 11. LW10966 Kozie nie badano 12. LW10967 Postne nie badano 13. LW10972 Ostrowiec 2016 Zły

127 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Ocena stanu Lp. Kod JCWP Nazwa JCWP Rok badań JCWP 14. LW11025 Barlineckie 2016 Zły Rzeczne 15. RW6000018949 Maszówek (Kanał Maszówek) nie badano 16. RW60000191259 Myśla od źródeł do wypływu z Jez. Myśliborskiego nie badano 17. RW60000191272 Pręga nie badano 18. RW60000191276 Dopływ z jez. Postnego nie badano 19. RW600001912789 Olchowy Rów nie badano 20. RW60000191289 Ścieniawica ze Zb. Buszowo [stawy hodowlane] nie badano 21. RW600001912944 Kanał Sienicy nie badano 22. RW60000191296 Dopływ z Cychr nie badano 23. RW6000161976569 Kanał Młyński 2016 Zły 24. RW60001718929 Kłodawka nie badano 25. RW60001719114 Dopływ spod Szumiłowa nie badano 26. RW6000181889849 Pełcz nie badano 27. RW6000181889869 Santoczna nie badano 28. RW600018191292 Kosa nie badano 29. RW6000181912949 Sienica bez Kanału Sienica nie badano 30. RW600018191298 Dopływ z Boleszkowic nie badano 31. RW600020191299 Myśla od wypływu z Jez. Myśliborskiego do ujścia 2011-2016 Zły 32. RW60002119199 Odra od Warty do Odry Zachodniej 2012,2016 Zły 33. RW60002318944 Witna nie badano 34. RW60002319148 Dopływ spod Porzecza nie badano 35. RW600023191859 Rurzyca od źródeł do Kalicy nie badano 36. RW600023197651 Płonia od źródeł do Dopływu spod Myśliborek 2016 Zły Źródło: opracowanie własne na podstawie „Stan Środowiska w Województwie Zachodniopomorskim. Raport 2017”

OCENA ZMIANY JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH: NEGATYWNA

Wody podziemne Powiat myśliborski położony jest w obrębie 4 JCWPd. Stan chemiczny wszystkich badanych JCWPd w roku 2016 r. przez PIG-PIB oceniony został jako dobry. Oznacza to poprawę, ponieważ w 2012 r. dobrym stanem chemicznych charakteryzowały się tylko JCWPd nr 23 i 24, natomiast JCWPd nr 33 i 34 znajdowały się w złym stanie chemicznym. W kolejnej tabeli przedstawiono wyniki badań stanu chemicznego JCWPd, w obrębie których położony jest powiat myśliborski, w roku 2012 i 2016 r.

Tabela 26. Stan chemiczny JCWPd (w obrębie których położony jest powiat myśliborski) w roku 2012 i 2016 Nr JCWPd 2012 r. 2016 r. 23 Dobry Dobry 24 Dobry Dobry 33 Zły Dobry 34 Zły Dobry Źródło: opracowanie własne na podstawie www.mjwp.gios.gov.pl

Na terenie powiatu myśliborskiego zlokalizowane są 4 punkty monitoringowe jakości wód podziemnych badanych w ramach monitoringu krajowego. Zgodnie z badaniami wykonanymi w 2016 r. w 2 punktach odnotowano II klasę jakości (dobry stan wód), w jednym punkcie III klasę jakości (umiarkowany stan wód) oraz V klasę jakości (zły stan wód). Porównując zmiany stanu wód od 2012 r. w dwóch punktach odnotowano poprawę (z III klasy na II), w jednym klasa jakości pozostała bez zmian (III). Natomiast w punkcie monitoringowym w m. Chlewice (V klasa) badano stan wód jedynie w 2016 r. W kolejnej tabeli przedstawiono wyniki badań jakości wód podziemnych w latach

128 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

2012-2016 w ramach monitoringu krajowego w punktach pomiarowych na terenie powiatu myśliborskiego.

Tabela 27. Klasa jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu myśliborskiego Klasa jakości Nr punktu Miejscowość Gmina 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 536 Głazów Myślibórz III nb* nb* nb* III 791 Mostno Dębno III nb* nb* nb* II 949 Barlinek Barlinek III III II II II 1309 Chlewice Boleszkowice nb* nb* nb* nb* V nb* - nie badano Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie środowiska w powiecie myśliborskim w latach 2012-2016

Tendencję zmiany jakości wód podziemnych na terenie powiatu myśliborskiego należy ocenić pozytywnie ze względu na poprawę jakości wód całych JCWPd, jak i poprawę klasy jakości w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu (lub brak pogorszenia klasy jakości wód w punktach pomiarowych, mimo postępującej antropopresji).

OCENA ZMIANY JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH: POZYTYWNA

Klimat akustyczny W latach 2016-2017 WIOŚ w Szczecinie w ramach monitoringu środowiska na terenie powiatu myśliborskiego nie prowadził pomiarów hałasu komunikacyjnego. Zgodnie z badaniami WIOŚ hałas komunikacyjny w najistotniejszym stopniu wpływa na klimat akustyczny. Natomiast w mniejszym stopniu hałas przemysłowy i lotniczy. Ocenę zmiany stanu klimatu akustycznego przeprowadzono na podstawie porównania wyników pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego dla dróg o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie, które wykonane zostały na zlecenie GDDKiA oraz ZZDW w ramach opracowywania map akustycznych. W latach 2012-2013 na terenie powiatu pomiarami objęto drogę wojewódzką nr 151 odc. Barlinek /przejście/ oraz drogę krajową nr 26 odc. Myślibórz /przejście/. Punktem wyjściowym do przeprowadzonych pomiarów hałasu były wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego w 2010 r. W latach 2016-2018 na terenie powiatu pomiarami objęto drogę wojewódzką nr 151 odc. Barlinek /przejście/, drogę ekspresową S3 (na całej długości na terenie powiatu), drogę krajową nr 26 odc. Myślibórz /przejście/ oraz drogę krajową nr 23 odc. Dębno /przejście/. Punktem wyjściowym do przeprowadzonych pomiarów hałasu były wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu przeprowadzonego w 2015 r. W kolejnych tabelach przedstawiono porównanie wyników pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu myśliborskiego, które wykonano na podstawie wyników GPR 2010 i 2015.

129 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Tabela 28. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2013 i 2016 r. dla DW 151 odc. Barlinek /przejście/ - wskaźnik LDWN (na podstawie GPR 2010 i 2015) Powiat Myśliborski wskaźnik LDWN* Rok opracowania < 5 dB 5 - 10 dB 10 - 15 dB 15 - 20 dB > 20 dB map Suma przekroczenie wartości Stan warunków akustycznych akustycznych* dopuszczalnych niedobry zły bardzo zły Powierzchnia obszarów 2013 1,79 0,18 0 0 0 1,97 zagrożonych w danym zakresie [ha] 2016 2,89 0,53 0 0 0 3,42 Liczba lokali mieszkalnych 2013 330 3 0 0 0 333 w danym zakresie 2016 499 86 0 0 0 585 Liczba zagrożonych mieszkańców 2013 975 11 0 0 0 986 w danym zakresie 2016 1459 267 0 0 0 1726 *wskaźnik LDWN - długookresowy średni poziom dźwięku A (wskaźnik hałasu dla pory dziennej, wieczornej i nocnej) *w roku 2013 r. opracowane zostały mapy akustyczne na zlecenie ZZDW dla GPR 2010, natomiast dla GPR 2015 mapy akustyczne zostały opracowane w 2016 r. Źródło: ZZDW w Koszalinie

Tabela 29. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2013 i 2016 r. dla DW 151 odc. Barlinek /przejście/ - wskaźnik LN (na podstawie GPR 2010 i 2015) Powiat Myśliborski wskaźnik LN* Rok opracowania < 5 dB 5 - 10 dB 10 - 15 dB 15 - 20 dB > 20 dB map Suma przekroczenie wartości Stan warunków akustycznych akustycznych* dopuszczalnych niedobry zły bardzo zły Powierzchnia obszarów 2013 0,69 0 0 0 0 0,69 zagrożonych w danym zakresie [ha] 2016 1,08 0 0 0 0 1,08 Liczba lokali mieszkalnych 2013 291 0 0 0 0 291 w danym zakresie 2016 418 0 0 0 0 418 Liczba zagrożonych mieszkańców 2013 843 0 0 0 0 843 w danym zakresie 2016 1217 0 0 0 0 1217 *wskaźnik LN - długookresowy średni poziom dźwięku A, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku, rozumianych jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00 (wskaźnik hałasu dla pory nocnej) *w roku 2013 r. opracowane zostały mapy akustyczne na zlecenie ZZDW dla GPR 2010, natomiast dla GPR 2015 mapy akustyczne zostały opracowane w 2016 r. Źródło: ZZDW w Koszalinie

130 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Tabela 30. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2012 i 2018 r. dla drogi S3 (na całej długości na terenie powiatu), DK nr 26 odc. Myślibórz /przejście/ oraz DK nr 23 odc. Dębno /przejście/ - wskaźnik LDWN (na podstawie GPR 2010 i 2015) Powiat Myśliborski wskaźnik LDWN* Rok opracowania < 5 dB 5 - 10 dB 10 - 15 dB 15 - 20 dB > 20 dB map Suma przekroczenie wartości Stan warunków akustycznych akustycznych* dopuszczalnych niedobry zły bardzo zły Powierzchnia obszarów 2012 2,4 1,6 1,2 0,8 0,1 6,1 zagrożonych w danym zakresie [ha] 2018 2,2 0,9 0,1 0 0 3,2 Liczba lokali mieszkalnych 2012 74 58 49 33 12 226 w danym zakresie 2018 122 86 7 0 0 215 Liczba zagrożonych mieszkańców 2012 230 179 151 103 39 702 w danym zakresie 2018 397 283 23 0 0 703 *wskaźnik LDWN - długookresowy średni poziom dźwięku A (wskaźnik hałasu dla pory dziennej, wieczornej i nocnej) *w roku 2012 r. opracowane zostały mapy akustyczne na zlecenie GDDKiA dla GPR 2010, natomiast dla GPR 2015 mapy akustyczne zostały opracowane w 2018 r. Źródło: GDDKiA

Tabela 31. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2012 i 2018 r. dla drogi S3 (na całej długości na terenie powiatu), DK nr 26 odc. Myślibórz /przejście/ oraz DK nr 23 odc. Dębno /przejście/ - wskaźnik LN (na podstawie GPR 2010 i 2015) Powiat Myśliborski wskaźnik LN* Rok opracowania < 5 dB 5 - 10 dB 10 - 15 dB 15 - 20 dB > 20 dB map Suma przekroczenie wartości Stan warunków akustycznych akustycznych* dopuszczalnych niedobry zły bardzo zły Powierzchnia obszarów 2012 2,3 1,4 1,1 0,5 0,01 5,31 zagrożonych w danym zakresie [ha] 2018 1,8 1,1 0 0 0 2,9 Liczba lokali mieszkalnych 2012 70 55 52 51 2 230 w danym zakresie 2018 222 84 0 0 0 306 Liczba zagrożonych mieszkańców 2012 217 169 161 157 8 712 w danym zakresie 2018 721 280 0 0 0 1001 *wskaźnik LN - długookresowy średni poziom dźwięku A, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku, rozumianych jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00 (wskaźnik hałasu dla pory nocnej) *w roku 2012 r. opracowane zostały mapy akustyczne na zlecenie GDDKiA dla GPR 2010, natomiast dla GPR 2015 mapy akustyczne zostały opracowane w 2018 r. Źródło: GDDKiA

131 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Z analizy danych zamieszczonych w powyższych tabelach wynika, iż dla DW nr 151 odc. Barlinek /przejście/ nastąpiło pogorszenie wszystkich badanych parametrów akustycznych tj. powierzchni obszarów z przekroczonymi wartościami dopuszczalnymi emisji hałasu, liczby narażonych lokali mieszkalnych oraz mieszkańców dla obu badanych wskaźników – LDWN oraz LN. Natomiast dla dróg krajowych objętych badaniami nastąpiła sumaryczna poprawa badanych parametrów dla wskaźnika LDWN, natomiast w przypadku wskaźnika LN odnotowano wzrost liczby lokali mieszkalnych oraz mieszkańców na obszarach o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu. Jednakże w 2018 r. (w przeciwieństwie do roku 2012) nie odnotowano żadnych parametrów dla złego i bardzo złego stanu warunków akustycznych (przekroczenia powyżej 10 dB) w przypadku wskaźnika LN. W kolejnych tabelach przedstawiono podsumowanie wyników przeprowadzonych pomiarów natężenia hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu, wykonanych w ramach opracowywania map akustycznych dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie.

Tabela 32. Podsumowanie przeprowadzonych na terenie powiatu pomiarów natężenia hałasu komunikacyjnego dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 mln/poj./rok (na podstawie wyników GPR 2010 i 2015) – wskaźnik LDWN Parametr Wynik Powierzchnia obszarów o przekroczonym dopuszczalnym na podstawie GPR 2010 8,07 poziomie hałasu [ha] na podstawie GPR 2015 6,62 Liczba lokali mieszkalnych na obszarach na podstawie GPR 2010 559 o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu na podstawie GPR 2015 800 Liczba mieszkańców na obszarach o przekroczonym na podstawie GPR 2010 1688 dopuszczalnym poziomie hałasu na podstawie GPR 2015 2429 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA oraz ZZDW

Tabela 33. Podsumowanie przeprowadzonych na terenie powiatu pomiarów natężenia hałasu komunikacyjnego dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 mln/poj./rok (na podstawie wyników GPR 2010 i 2015) – wskaźnik LN Parametr Wynik Powierzchnia obszarów o przekroczonym dopuszczalnym na podstawie GPR 2010 6,00 poziomie hałasu [ha] na podstawie GPR 2015 3,98 Liczba lokali mieszkalnych na obszarach na podstawie GPR 2010 521 o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu na podstawie GPR 2015 724 Liczba mieszkańców na obszarach o przekroczonym na podstawie GPR 2010 1 555 dopuszczalnym poziomie hałasu na podstawie GPR 2015 2 218 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKiA oraz ZZDW

Z powyższych tabel wynika, iż pomimo spadku powierzchni obszarów o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu, na terenie powiatu myśliborskiego nastąpił wzrost liczby mieszkańców oraz lokali mieszkalnych na obszarach o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu. W związku z czym ocenę zmiany środowiska akustycznego na terenie powiatu należy ocenić negatywnie.

OCENA ZMIANY KLIMATU AKUSTYCZNEGO: NEGATYWNA

Na terenie powiatu myśliborskiego w najbliższych latach zrealizowane zostaną dwie inwestycje, które wpłyną w sposób istotny na poprawę klimatu akustycznego tj. budowa obejścia Barlinka w ciągu DW nr 151 (w realizacji) oraz budowa obwodnicy Myśliborza.

132 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) Na terenie powiatu myśliborskiego WIOŚ w Szczecinie prowadzi pomiary natężenia pól elektromagnetycznych w środowisku w trzech punktach pomiarowych: • w Myśliborzu przy ul. Żeromińskiego; • w Barlinku przy Rynku; • w m. Różańsko (gm. Dębno). W kolejnej tabeli przedstawiono wyniki pomiarów natężenia pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych na terenie powiatu w latach 2009-2016.

Tabela 34. Wyniki pomiarów natężenia pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych na terenie powiatu w latach 2009-2016 Punkt pomiarowy Myślibórz, Rok pomiaru Barlinek, Rynek Różańsko (gm. Dębno) ul. Żeromińskiego [V/m] [V/m] [V/m] 2009 0,28 - - 2010 - 0,34 - 2011 - - - 2012 0,47 - - 2013 - 0,23 - 2014 - - <0,3 2015 0,44 - - 2016 - 0,82 - Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie środowiska w powiecie myśliborskim w latach 2012-2016

Wartość promieniowania elektromagnetycznego w punktach pomiarowych na terenie powiatu w latach 2009-2016 wykazuje tendencję wzrostową, jednak zmierzone wartości w każdym roku są znacznie poniżej dopuszczalnej normy wynoszącej 7 V/m. W związku z brakiem wystąpienia przekroczeń dopuszczalnej normy natężenia PEM w punktach monitoringowych na terenie powiatu w latach 2009-2016 zmiany stanu natężenia promieniowania elektromagnetycznego należy ocenić pozytywnie. Zgodnie z danymi WIOŚ dokonując porównania wszystkich wyników pomiarów PEM na przestrzeni ostatnich kilku lat na terenie województwa nie obserwuje się znaczących zmian średnich poziomów pól elektromagnetycznych na żadnym z trzech kategorii terenów (miasta powyżej 50 tys. mieszkańców, pozostałe miasta, obszary wiejskie), mimo iż dynamiczny rozwój branży telekomunikacyjnej prowadzi do wzrostu liczby sztucznych źródeł pól elektromagnetycznych w środowisku.

OCENA ZMIANY PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO: POZYTYWNA

Gleby Na terenie powiatu myśliborskiego nie ma zlokalizowanych punktów monitoringowych w ramach programu, „Monitoring chemizmu gleb ornych Polski”, który stanowi element Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakości gleb i ziemi. Celem programu jest ocena stanu zanieczyszczenia i zmian właściwości gleb w wymiarze czasowym i przestrzennym. W związku z powyższym ocenę tendencji zmian jakości gleb na terenie powiatu przeprowadzono na podstawie badań wykonywanych przez OSChR w Gorzowie Wielkopolskim, która przebadała:

133 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

• w latach 2014-2015 - 9 032,49 ha gleb rolnych (pobrano 2 758 próbek); • w 2016 r. – b.d. dot. powierzchni (pobrano 1 441 próbek); • w 2017 r. – 855,00 ha gleb rolnych (pobrano 637 próbek). W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki przeprowadzonych przez OSChR w Gorzowie Wielkopolskim badań jakości gleb rolnych na terenie powiatu w latach 2014- 2017.

Tabela 35. Odczyn gleb rolnych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.) Rok badań Odczyn 2014-2015 2016 2017 Udział pobranych próbek Bardzo kwaśny 5% 5% 6% Kwaśny 18% 14% 14% Lekko kwaśny 36% 32% 41% Obojętny 22% 26% 19% Zasadowy 19% 23% 20% Źródło: OSChR w Gorzowie Wielkopolskim

Tabela 36. Potrzeby wapnowania gleb rolnych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.) Rok badań Potrzeby wapnowania 2014-2015 2016 2017 Udział pobranych próbek Konieczne 8% 6% 8% Potrzebne 8% 7% 7% Wskazane 12% 11% 12% Ograniczone 17% 16% 26% Zbędne 55% 60% 47% Źródło: OSChR w Gorzowie Wielkopolskim

Tabela 37. Udział gleb rolnych o bardzo niskiej zawartości makroelementów na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.) Rok badań Bardzo niska zasobność 2014-2015 2016 2017 makroelementów Udział pobranych próbek Fosfor 5% 1% 3% Potas 6% 2% 3% Magnez 7% 3% 6% Źródło: OSChR w Gorzowie Wielkopolskim

Z danych zawartych w poprzednich tabelach wynika, iż odczyn gleb rolnych na terenie powiatu nie wykazuje tendencji degradacji w kierunku pH bardzo kwaśnego, w związku z czym udział gleb o koniecznych potrzebach wapnowania również pozostaje na stałym poziomie. Udział gleb o bardzo niskiej zawartości makroelementów wykazuje tendencję spadkową, co jest korzystne ponieważ umożliwia stosowanie mniejszych dawek nawozowych w procesie produkcji rolnej.

OCENA ZMIANY JAKOŚCI GLEB: POZYTYWNA

134 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Zasoby geologiczne W przypadku zasobów geologicznych w celu oceny zmiany ich stanu na terenie powiatu myśliborskiego posłużono się danych zawartymi w „Bilansach złóż kopalin w Polsce” w latach 2014-2016 dotyczącymi wielkości ich wydobycia. W latach 2014-2016 na terenie powiatu wydobycie prowadzono z 7 złóż: Cychry, BMB, Gajewo (w latach 2015-2016), Chlewice, Golin, Płonno I, Kaleńsko-Pole Zachodnie I (tylko w roku 2014). W kolejnej tabeli przedstawiono wielkość wydobycia kopalin ze złóż zlokalizowanych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2016.

Tabela 38. Wielkość wydobycia kopalin ze złóż zlokalizowanych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2016 Wydobycie Rok Złoże azotowy gaz gaz ziemny ropa naftowa siarka piaski i żwiry ziemny [mln m3] [mln m3] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] Cychry 14,39 - 0,82 0,05 - BMB - 346,67 334,65 22,04 - Gajewo - - - - - Chlewice - - - - 71,00 2014 Golin - - - - 9,00 Płonno I - - - - 53,00 Kaleńsko-Pole Zachodnie I - - - - 31,00 Łącznie 14,39 346,67 335,47 22,09 164,00 Cychry 15,46 - 0,70 0,05 - BMB - 349,55 317,35 21,90 - Gajewo - - 0,11 - - 2015 Chlewice - - - - 101,00 Golin - - - - 39,00 Płonno I - - - - 57,00 Łącznie 15,46 349,55 318,16 21,95 197,00 Cychry 13,58 - 0,55 0,05 - BMB - 370,50 307,95 22,78 - Gajewo - 1,13 3,61 - - 2016 Chlewice - - - - 73,00 Golin - - - - 122,00 Płonno I - - - - 74,00 Łącznie 13,58 371,63 312,11 22,83 269,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie „Bilansów złóż kopalin w Polsce” w latach 2014-2016

Wielkość wydobycia złóż węglowodorów (gaz ziemny, ropa naftowa, siarka) w analizowanym okresie nie wykazuje znaczących tendencji zwyżkowych (niewielki wzrost wydobycia gazu ziemnego i siarki oraz niewielki spadek wydobycia azotowego gazu ziemnego i ropy naftowej). Natomiast wydobycie piasków i żwirów w latach 2014-2016 wzrosło znacznie (o 64 % - ze 164 tys. Mg w 2014 r. do 269 tys. Mg w 2016 r.). W związku ze znacznym wzrostem presji na wydobycie złóż piasków i żwiru na terenie powiatu zdecydowano się ocenić zmiany zasobów geologicznych negatywnie.

OCENA ZMIANY ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH: NEGATYWNA

135 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Podsumowanie zmian stanu środowiska na terenie powiatu W kolejnej tabeli przedstawiono podsumowanie ewaluacji zmian poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego na terenie powiatu myśliborskiego.

Tabela 39. Podsumowanie ewaluacji zmian poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego na terenie powiatu myśliborskiego Oceniany element Ocena zmiany Uzasadnienie Wzrost powierzchni wyznaczonych na terenie powiatu Powietrze obszarów przekroczeń normatywnych stężeń Negatywna atmosferyczne zanieczyszczeń oraz liczby mieszkańców wyznaczonych obszarów.

Wody Wszystkie badane w latach 2011-2016 JCWP na terenie Negatywna powierzchniowe powiatu posiadały zły stan ogólny wód.

Dobry stan wód wszystkich JCWPd wg badań z 2016 r. w obrębie których położony jest powiat (poprawa Wody podziemne Pozytywna w stosunku do badań z 2012 r.). Poprawa stanu wód podziemnych w punktach monitoringowych zlokalizowanych na terenie powiatu. Pomimo spadku powierzchni obszarów o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu, na terenie powiatu Klimat akustyczny Negatywna myśliborskiego nastąpił wzrost liczby mieszkańców oraz lokali mieszkalnych na obszarach o przekroczonym dopuszczalnym poziomie hałasu.

Brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu Promieniowanie Pozytywna promieniowania elektromagnetycznego w punktach elektromagnetyczne pomiarowych na terenie powiatu w latach 2009-2016.

Odczyn gleb rolnych na terenie powiatu nie wykazuje tendencji degradacji w kierunku pH bardzo kwaśnego. Tendencja spadkowa udziału gleb o bardzo niskiej Gleby Pozytywna zawartości makroelementów. (na podstawie badań OSChr w Gorzowie Wlkp. w latach 2014-2017)

Znaczny wzrost wydobycia złóż piasków i żwiru na Zasoby geologiczne Negatywna terenie powiatu w latach 2014-2016 (wzrost presji górniczej).

Źródło: opracowanie własne

6. EWALUACJA ZADAŃ PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI

Na podstawie przeprowadzonej oceny wskaźników realizacji programu ochrony środowiska oraz oceny zmian stanu środowiska na terenie powiatu myśliborskiego dokonano ewaluacji zadań przewidzianych do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska. W kolejnej tabeli przedstawiono ewaluację zadań przewidzianych do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska.

136 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

Tabela 40. Ewaluacja zadań przewidzianych do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska Priorytet Rodzaj zadania Uzasadnienie realizacji Realizacja zadań wpłynie bezpośrednio na poprawę dwóch Przebudowa i modernizacja nawierzchni dróg. komponentów środowiska przyrodniczego na terenie powiatu, które Budowa nowych odcinków dróg rowerowych. ocenione zostały negatywnie: powietrze atmosferyczne (ze względu Najwyższy Budowa obwodnic. na spadek emisji spalin) oraz klimat akustyczny (ze względu na Promowanie alternatywnych środków transportu (rower, transport spadek emisji hałasu komunikacyjnego). publiczny, pojazdy elektryczne). Realizacja wskazanych zadań pośrednio pozytywnie wpłynie także na jakość środowiska wodnego oraz jakość gleb. Zadania związane z ograniczeniem „niskiej emisji”, tj.: - termomodernizacja budynków; - wymiana przestarzałych źródeł grzewczych; - zmiana paliw opałowych (paliw stałych - węgla, miału i drewna na Realizacja zadań wpłynie bezpośrednio na największy problem paliwa gazowe, olejowe, ciepło sieciowe); środowiskowy na terenie powiatu, czyli tzw. „niską emisję” (emisja Najwyższy - wzrost wykorzystania instalacji OZE takich jak: kolektory słoneczne, zanieczyszczeń powstała w wyniku ogrzewania gospodarstw pompy ciepła; domowych). - działania edukacyjne (w tym m.in. o szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych); - działania kontrolne związane z zakazem spalania odpadów oraz jakości używanego opału. Zadania związane z rozwojem gospodarki wodno-ściekowej, tj.: - modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej; Realizacja zadań wpłynie bezpośrednio na poprawę stanu środowiska - modernizacja oczyszczalni ścieków; Wysoki wodnego na terenie powiatu, szczególnie wód powierzchniowych, - modernizacja infrastruktury wodociągowej; które znajdują się w stanie złym. - kontrola zbiorników bezodpływowych (częstotliwości opróżniania); - działania edukacyjne o ochronie jakości wód. Realizacja zadań wpłynie bezpośrednio na poprawę stanu środowiska Realizacja zadań wpływających na ograniczenie odpływu związków wodnego na terenie powiatu, szczególnie wód powierzchniowych, Wysoki azotu z terenów rolniczych. które znajdują się w stanie złym. Realizacja zadań pośrednio pozytywnie wpłynie także na jakość gleb. Realizacja działań związanych z ochroną zasobów kopalin, tj.: Region powiatu myśliborskiego posiada istotne w skali krajowej złoża - wprowadzanie nowych technologii ograniczających straty przy węglowodorów, z których prowadzona jest eksploatacja. W związku wydobyciu; z czym bardzo istotnym jest prowadzenie prawidłowej Wysoki - prawidłowa rekultywacja obszarów poeksploatacyjnych; i zrównoważonej działalności wydobywczej. - działania administracyjno-kontrolne związane ze zgodnym Niekontrolowana (nieprawidłowa) eksploatacja kopalin może z udzieloną koncesją wydobyciem kopalin. doprowadzić do nieodwracalnych negatywnych zmian w środowisku

137 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

Priorytet Rodzaj zadania Uzasadnienie realizacji (np. obniżenie zwierciadła wód podziemnych, zanieczyszczenia powietrza, gleb oraz wód). Priorytet realizacji najwyższy i wysoki otrzymały zadania, których realizacja bezpośrednio wpłynie na poprawę najistotniejszych problemów środowiskowych na terenie powiatu tj.: - poprawę jakości powietrza; Od Pozostałe zadania wskazane do realizacji w ramach powiatowego - poprawę stanu wód powierzchniowych; średniego programu ochrony środowiska - poprawę klimatu akustycznego; do niskiego - ochronę i zrównoważone wydobycie kopalin. Pozostałe zadania wskazane do realizacji (choć istotne) w mniejszym stopniu wpłyną na poprawę najważniejszych problemów środowiskowych na terenie powiatu. Źródło: opracowanie własne

138 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

7. PODSUMOWANIE

W latach 2016-2017 na terenie powiatu myśliborskiego realizowano szereg działań wpływających na poprawę stanu środowiska przyrodniczego. Zgodnie z zapisami powiatowych programów ochrony środowiska, które obowiązywały w tych latach realizowane zadania dotyczyły: − Poprawy jakości powietrza atmosferycznego; − Poprawy stanu wód powierzchniowych i podziemnych; − Prawidłowego postępowania z odpadami; − Ochrony zasobów przyrodniczych; − Poprawy klimatu akustycznego; − Ochrony przed polami elektromagnetycznymi; − Minimalizacji wystąpienia poważnych awarii; − Prowadzenie zrównoważonej gospodarki zasobami naturalnymi; − Ochrony gleb; − Wzrostu świadomości ekologicznej; W zakresie poprawy jakości powietrza atmosferycznego realizowano na szeroką skalę działania inwestycyjne takie jak: termomodernizacja budynków, modernizacja dróg, rozwój i modernizacja infrastruktury ciepłowniczej i gazowniczej. Realizowanymi działaniami nie inwestycyjnymi było przede wszystkim opracowywanie i wdrażanie dokumentacji strategicznych takich jak: Plany Gospodarki Niskoemisyjnej, Program Ograniczenia Niskiej Emisji (Gm. Myślibórz), Program Zrównoważonej Mobilności Miejskiej czy Programy Budowy Ścieżek Rowerowych. W zakresie poprawy stanu wód powierzchniowych przede wszystkim prowadzono rozbudowę, bieżące utrzymanie i modernizację infrastruktury wodno-kanalizacyjnej (gminy, zakłady wod.-kan.). Wszystkie gminy oraz Starosta reprezentujący Skarb Państwa prowadzili bieżące utrzymanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie realizował zadanie poprzez utrzymanie cieków naturalnych oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych – wykonanie prac utrzymaniowych, związanych z utrzymaniem w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych i kanałów oraz zlokalizowanych na nich budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych. W latach 2016-2017 gminy kontynuowały prowadzenie gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi. Na terenie wszystkich gmin powiatu prowadzone jest selektywne zbieranie odpadów komunalnych. W latach 2016-2017 wszystkie gminy powiatu osiągnęły wymagane poziomy ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. W analizowanych latach prowadzono również demontaż i unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest. Ochrona zasobów przyrodniczych realizowana była przez ustanawianie nowych form ochrony przyrody oraz opracowywanie planów ochrony dla istniejących na terenie powiatu obszarów Natura 2000 oraz rezerwatów przyrody. Nadleśnictwa prowadziły szereg działań związanych z ochroną różnorodności leśnej tj. odnawianie i zalesianie gruntów, prowadzenie waloryzacji przyrodniczej, prowadzenie prac pielęgnacyjnych. Działaniami, które w największym stopniu wpłynęły na poprawę klimatu akustycznego były modernizacje dróg oraz budowa nowych odcinków dróg rowerowych. Ochrona przez polami elektromagnetycznymi realizowana była głównie na etapie

139 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

planowania przestrzennego oraz poprzez prowadzenie monitoringu i kontroli instalacji emitujących promieniowanie elektromagnetyczne. Minimalizacja wystąpienia poważnych awarii polegała na prowadzeniu kontroli zakładów przez WIOŚ w Szczecinie, doposażaniu jednostek OSP, organizowaniu szkoleń oraz ćwiczeń w zakładach ZDR. Ochrona zasobów naturalnych realizowana była przez prowadzenie bieżącej kontroli w zakresie wydawanych koncesji oraz eliminacja nielegalnego ich wydobywania oraz poprzez wykorzystywanie nowoczesnych technik poszukiwawczych i wydobywczych. W zakresie ochrony gleb prowadzono przede wszystkim działania miękkie tj. szkolenia organizowane przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach oraz monitoring jakości gleb przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Gorzowie Wielkopolskim. Wzrost świadomości ekologicznej realizowany był głównie przez działania placówek oświatowych funkcjonujących na terenie gminy – organizowano szereg konkursów, festynów oraz akcji ekologicznych. W raporcie przeprowadzono również ewaluację wskaźników monitorowania stopnia realizacji wdrażania powiatowego programu ochrony środowiska oraz ewaluację zmian poszczególnych komponentów stanu środowiska przyrodniczego. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż mimo realizowania na szeroką skalę zadań wpływających na poprawę jakości powietrza atmosferycznego (m.in. modernizacje i remonty dróg, termomodernizacje budynków) to jakość powietrza na terenie powiatu ulega pogorszeniu (wzrost powierzchni oraz liczby mieszkańców wyznaczonych na terenie powiatu obszarów przekroczeń poziomu docelowego benzo(a)pirenu). Realizacja zadań z zakresu modernizacji i rozbudowy infrastruktury wodno- kanalizacyjnej z pewnością przyczyniła się do poprawy stanu wód podziemnych (poprawa jakości wód podziemnych wszystkich JCWPd, w obrębie których położony jest powiat). Jednak jakość wód powierzchniowych wszystkich JCWP badanych przez WIOŚ w Szczecinie w latach 2011-2016, w obrębie których położony jest powiat jest zła. Natężenie ruchu pojazdów silnikowych na drogach objętych GPR w 2010 r. i 2015 r. na terenie powiatu znacznie wzrosło, co spowodowało pogorszenie klimatu akustycznego na terenie powiatu. Dlatego ważnym jest kontynuacja zadań z zakresu modernizacji nawierzchni dróg, budowy obwodnic miast, budowy dróg rowerowych oraz promowania alternatywnych środków transportu (komunikacja publiczna, rower, pojazdy elektryczne). Wyniki badań promieniowania elektromagnetycznego w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu wykazują wartości znacznie niższe od poziomu dopuszczalnego, mimo wzrostu liczby sztucznych źródeł pól elektromagnetycznych w środowisku (stacje bazowe łączności bezprzewodowej). Zgodnie z badaniami gleb rolnych prowadzonymi na terenie powiatu przez OSChR w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2014-2017 wynika, iż odczyn gleb rolnych na terenie powiatu nie wykazuje tendencji degradacji w kierunku pH bardzo kwaśnego, w związku z czym udział gleb o koniecznych potrzebach wapnowania również pozostaje na stałym poziomie. Udział gleb o bardzo niskiej zawartości makroelementów wykazuje tendencję spadkową, co jest korzystne ponieważ umożliwia stosowanie mniejszych dawek nawozowych w procesie produkcji rolnej. W zakresie zasobów naturalnych wielkość wydobycia złóż węglowodorów (gaz ziemny, ropa naftowa, siarka) w latach 2014-2016 na terenie powiatu nie wykazuje znaczących tendencji zwyżkowych (niewielki wzrost wydobycia gazu ziemnego i siarki oraz niewielki spadek wydobycia azotowego gazu ziemnego i ropy naftowej). Natomiast

140 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 wydobycie piasków i żwirów w latach 2014-2016 wzrosło znacznie (o 64 % - ze 164 tys. Mg w 2014 r. do 269 tys. Mg w 2016 r.). W raporcie dokonano również ewaluacji zadań przewidzianych do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska biorąc pod uwagę zmiany stanu środowiska. Z ewaluacji tej wynika, iż w pierwszej kolejności na terenie powiatu należy realizować inwestycje wpływające na ograniczenie emisji liniowej (komunikacyjnej) oraz tzw. „niskiej emisji”. Kolejnymi w hierarchii zadaniami do realizacji są inwestycje wpływające na poprawę jakości środowiska wodnego (rozwój i modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz realizacja zadań wpływających na ograniczenie odpływu związków azotu z terenów rolniczych) oraz zadania związane z ochroną i racjonalną gospodarką zasobami naturalnymi. Podsumowując należy stwierdzić, że zadania zaplanowane do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska są stopniowo realizowane. Należy pamiętać, iż nawet realizacja wszystkich zadań nie przełoży się w sposób natychmiastowy na poprawę stanu środowiska przyrodniczego na terenie powiatu. Proces ten jest długotrwały i efekty realizacji zadań, które wykonywane są obecnie, mogą być widoczne dopiero w dłuższej perspektywie. Istotnym jest również aby działania pro-środowiskowe były prowadzone systematycznie nie tylko na terenie powiatu myśliborskiego, ale również w całym regionie.

141 Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017 Green K ey

SPIS TABEL

Tabela 1. Objaśnienie skrótów użytych w opracowaniu (spis alfabetyczny) ...... 6 Tabela 2. Wykaz działań termomodernizacyjnych przeprowadzonych przez Wspólnoty Mieszkaniowe oraz BTBS Sp. z o.o. na terenie Barlinka ...... 11 Tabela 3. Zestawienie remontów we wspólnotach mieszkaniowych zarządzanych przez PGKiM w Gminie Myślibórz ...... 11 Tabela 4. Zestawienie działań podjętych w zakresie zmiany sposobu ogrzewania przez BTBS Sp. z o.o...... 14 Tabela 5. Wykaz kontroli SEC Barlinek Sp. z o.o. oraz SEC Myślibórz Sp. z o.o. przez WIOŚ w Szczecinie ...... 25 Tabela 6. Zestawienie działań PWK „Płonia” Sp. z o.o. z zakresu budowy sieci kanalizacyjnych ...... 30 Tabela 7. Zestawienie działań dotyczących sieci wodociągowych realizowanych przez PWK „Płonia” Sp. z o.o...... 46 Tabela 8. Wykaz kontroli zakładu EKO-MYŚL Sp. z o.o. przeprowadzonych przez WIOŚ w Szczecinie ...... 53 Tabela 9. Dane dotyczące składowiska odpadów na terenie powiatu myśliborskiego ...... 54 Tabela 10. Działania edukacyjne prowadzone przez Nadleśnictwo Dębno w 2016 r...... 67 Tabela 11. Działania edukacyjne prowadzone przez Nadleśnictwo Dębno w 2017 r...... 67 Tabela 12. Wykaz zabiegów ochronnych wykonanych przez Nadleśnictwo Dębno ...... 69 Tabela 13. Dane dotyczące szkodnictwa leśnego na terenie Nadleśnictwa Dębno ...... 73 Tabela 14. Kontrola zakładów korzystających ze środowiska na terenie powiatu przez WIOŚ w Szczecinie ...... 79 Tabela 15. Wykaz zakupionego wyposażenia dla jednostek OSP na terenie Gminy Dębno ...... 80 Tabela 16. Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatacje kopalin na terenie powiatu wydanych przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego ...... 84 Tabela 17. Wykaz obowiązujących koncesji na eksploatacje kopalin na terenie powiatu wydanych przez Ministra Środowiska ...... 84 Tabela 18. Dane dotyczące badań stanu technicznego rurociągów doodwiertowych metodą tłoków inteligentnych na terenie KRNiGZ Dębno ...... 86 Tabela 19. Szkolenia prowadzone przez ZODR na terenie powiatu w 2016 r...... 88 Tabela 20. Szkolenia prowadzone przez ZODR na terenie powiatu w 2017 r...... 89 Tabela 21. Ewaluacja wskaźników monitorowania stopnia realizacji wdrażania programu ochrony środowiska ...... 123 Tabela 22. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2015 ...... 126 Tabela 23. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2016 ...... 127 Tabela 24. Obszary przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń na terenie powiatu w roku 2017 ...... 127 Tabela 25. Stan JCWP (w obrębie których położony jest powiat myśliborski) objętych monitoringiem w latach 2011-2016 ...... 127 Tabela 26. Stan chemiczny JCWPd (w obrębie których położony jest powiat myśliborski) w roku 2012 i 2016 ...... 128 Tabela 27. Klasa jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie powiatu myśliborskiego ...... 129 Tabela 28. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2013 i 2016 r. dla DW 151 odc. Barlinek /przejście/ - wskaźnik LDWN (na podstawie GPR 2010 i 2015) ...... 130 Tabela 29. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2013 i 2016 r. dla DW 151 odc. Barlinek /przejście/ - wskaźnik LN (na podstawie GPR 2010 i 2015) ...... 130 Tabela 30. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2012 i 2018 r. dla drogi S3 (na całej długości na terenie powiatu), DK nr 26 odc. Myślibórz /przejście/ oraz DK nr 23 odc. Dębno /przejście/ - wskaźnik LDWN (na podstawie GPR 2010 i 2015) ...... 131 Tabela 31. Wyniki pomiarów natężenia emisji hałasu komunikacyjnego w 2012 i 2018 r. dla drogi S3 (na całej długości na terenie powiatu), DK nr 26 odc. Myślibórz /przejście/ oraz DK nr 23 odc. Dębno /przejście/ - wskaźnik LN (na podstawie GPR 2010 i 2015)...... 131 Tabela 32. Podsumowanie przeprowadzonych na terenie powiatu pomiarów natężenia hałasu komunikacyjnego dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 mln/poj./rok (na podstawie wyników GPR 2010 i 2015) – wskaźnik LDWN ...... 132 Tabela 33. Podsumowanie przeprowadzonych na terenie powiatu pomiarów natężenia hałasu

142 Green K ey Raport z realizacji powiatowych programów ochrony środowiska dla powiatu myśliborskiego za lata 2016-2017

komunikacyjnego dla dróg o natężeniu ruchu powyżej 3 mln/poj./rok (na podstawie wyników GPR 2010 i 2015) – wskaźnik LN ...... 132 Tabela 34. Wyniki pomiarów natężenia pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych na terenie powiatu w latach 2009-2016...... 133 Tabela 35. Odczyn gleb rolnych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.) ...... 134 Tabela 36. Potrzeby wapnowania gleb rolnych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.) ...... 134 Tabela 37. Udział gleb rolnych o bardzo niskiej zawartości makroelementów na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2017 (na podstawie badań OSChR w Gorzowie Wlkp.).... 134 Tabela 38. Wielkość wydobycia kopalin ze złóż zlokalizowanych na terenie powiatu myśliborskiego w latach 2014-2016 ...... 135 Tabela 39. Podsumowanie ewaluacji zmian poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego na terenie powiatu myśliborskiego ...... 136 Tabela 40. Ewaluacja zadań przewidzianych do realizacji w ramach powiatowego programu ochrony środowiska ...... 137

143