Lazaruspad Tussen Boer en Tuinder

GEMEENTE Praktisch

Het volledige traject van het Lazaruspad, is 9 km lang en volgt deels Wandelnetwerk Rivierenland. Je hoeft daarvoor alleen de Knooppunten te volgen zoals ze aangegeven zijn. Waar het parcours afwijkt van de genummerde wandelpaden, wordt dit vermeld in de brochure en wijst een pijl je de juiste richting

Het vertrek- en eindpunt bevindt zich aan het plein voor de Lazaruspad Lazaruskapel, Lazarusstraat 1, 2840 Rumst. Daar zijn een tussen Boer en Tuinder fietsenrek en enkele parkeerplaatsen voorzien.

De route loopt voornamelijk over verharde wegen. Alleen het traject over de oude spoorwegberm is niet toe- Het Lazaruspad, tussen Boer en gankelijk voor rolwagens. Daar wordt een alternatieve Tuinder, is een wandelpad door- route aangegeven. heen de wijken Vosberg en Lazer-

nij, een regio met een heel eigen De wandeling kan ingekort worden tot 5 km. Deze mogelijk- karakter. Dit Lazaruspad laat je heid staat in de brochure en op de kaart aangegeven. kennismaken met de veelzijdige gespecialiseerde land- en tuin- TIPS bouw. Daarnaast wordt ook aandacht gegeven aan de natuur- Volgende attributen zijn nuttig: lijke fauna en flora, die deels door Natuurpunt wordt beheerd Fluohesjes voor groepen en aan het historisch patrimonium dat de omgeving rijk is. Een stopplaatje om een drukke baan over te steken Laarzen bij slecht weer De omliggende land- en tuinbouwbedrij- Een verrekijker voor de vogelkijkhut ven zijn niet zomaar toegankelijk, maar Het is verplicht om honden aan de leiband te houden! informatieborden ter plaatse bieden een Help mee aan een mooi en proper landschap en neem je blik achter de schermen in woord en beeld. afval mee naar huis. Samen met deze brochure geven zij een geïllustreerd beeld van de hedendaagse teelt- en kweekmethoden, het duurzame Meer informatie en boekingen gegidste wandelingen gebruik van water en energiebronnen en Toerisme Rupelstreek, Schommelei 1/3, 2850 Boom de inzet van biologische en ecologisch verantwoorde voedings- T 03 880 76 25 [email protected], www.toerismerupelstreek.be en beschermingsmiddelen. Bij een begeleide wandeling is een bedrijfsbezoek wel mogelijk. Wandelkaart Wandelnetwerk Rivierenland www.toerismerupelstreek.be De inrichting van het Lazaruspad, tussen Boer en Tuinder, kadert in de viering van het 120-jarig bestaan van de Landelijke Meer informatie Landelijke Gilde Rumst Gilde afdeling Rumst in mei 2014. Het bestuur en de bedrijfslei- www.landelijkegilderumst.be ders wensen je als bezoeker of toevallige wandelaar een heel fijne, maar vooral leerrijke wandeling!

2 3 Deelnemende bedrijven 5 aangeduid met nr 215 225225234 215 6 224224 234 1. Lazaruskapel 217 7 216 217 8 216 2. Lavalo 3. Melkveebedrijf Weymiens 3 4. Nobis 218 4 5. Witters 218 6. Slijkenhoeve 7. Peetrima 9 223 223 8. Van de Velde 9. Frani 10. Cactusflower 233233 1,8 11. Bartels 71,87 10 12. Nagels

222 21142114 222 283 286 283 286 2

12

0

, 0 0 23, 6 5 0 236 5

21121 1 11 235 266266 176 235 173173 176 285285 0,10,180,10,18 284 212212 1 284

2 ,3 2 175 1 ,3 175 1

LazaruspadLazaruspad Kapel Natuur- of bosgebied Startplaats: Lazaruskapel Kapel Natuur- of bosgebied Startplaats: Lazaruskapel Hier mag je de natuur niet verstoren. Honden Kijkhut Hier mag je de natuur niet verstoren. Honden Wandelroute: 9 km Kijkhut zijn enkel aangelijnd welkom; in sommige Wandelroute: 9 km zijn enkel aangelijnd welkom; in sommige gebieden zijn geen honden toegelaten. Voor Brasserie gebieden zijn geen honden toegelaten. Voor Mogelijke doorsteek voor kortere route Brasserie de organisatie van activiteiten is een toelating Mogelijke doorsteek voor kortere route de organisatie van activiteiten is een toelating Parkeerplaats nodig van de terreinbeheerder, en op www. Rolstoelvriendelijk alternatief Parkeerplaats nodig van de terreinbeheerder, en op www. Rolstoelvriendelijk alternatief natuurenbos.be vind je eventuele specifi eke Kasteel - burcht natuurenbos.be vind je eventuele specifi eke 262 Knooppunt Wandelnetwerk Rivierenland Kasteel - burcht voorwaarden. 262 Knooppunt Wandelnetwerk Rivierenland voorwaarden. Gevaarlijke oversteekplaats Rolstoelvriendelijk traject Gevaarlijke oversteekplaats Fragment uit de topografi sche kaart omgeving Rolstoelvriendelijk traject Fragment uit de topografi sche kaart omgeving Willebroek-Rumst met toelating A2902 van Verharde ondergrond Willebroek-Rumst met toelating A2902 van Verharde ondergrond Nationaal Geografi sch Instituut – www.ngi.be Nationaal Geografi sch Instituut – www.ngi.be Onverharde ondergrond Onverharde ondergrond 4 5 Een wandelpad met veel afwisseling… Startplaats Lazaruskapel

De start van het Lazaruspad is gelegen bij de Lazaruskapel in de Lazarusstraat. Deze kapel heeft sinds haar oprichting in de 15de eeuw een bewogen geschie- denis gekend. Ze werd in 1460 gebouwd op initiatief van Pieter Vandercruysse, een Rumstse officier van Karel de Stou- te, die melaats was geworden. Omdat melaatsen uitgesloten werden uit de gemeenschap en zich dus ook niet naar de parochiekerk mochten begeven, liet hij een kapel bouwen ter ere van de Heilige Lazarus. Naast de kapel werd een verpleeghuis gebouwd, het leprozenhuis en daarrond werden melaatsenhutten of lazaretten opgetrokken. Toen op Wandel in de richting van knooppunt 284 het einde van de 17de eeuw de melaatsheid in deze streek na- genoeg verdween, kwam het leprozendorp in verval. Ter hoogte van knooppunt 284 werd een bijenhotel geplaatst Na een grondige restauratie van de kapel en de aanpalende in een weide die met veldbloemen bezaaid werd. woning met behoud van een uniek Wist je dat in ons land meer dan 350 soorten wilde bijen voor- fresco, werd ze in 1992 erkend als komen en dat ze solitair leven? Ze zorgen voor de bestuiving beschermd monument en dorps- van bessenstruiken, fruitbomen en onze groenten in de tuin. gezicht, samen met de tegenover- Bijen zijn vegetariërs. De larven leven op een dieet van stuif- liggende lazaretten. Daar is nu de meel terwijl de volwassen bijen zich tegoed doen aan nectar Kunstkring Lazernij gehuisvest. uit bloemen. Wilde bijen maken geen honing.

Aan knooppunt 284 wandel je de Lazarusstraat verder door in de richting van knooppunt 285 naar de spaarbekkens van de Antwerpse Waterwerken Water-link. Tussen het vele groen zie je aan je rechterzijde een vogelkijkhut.

De vogelkijkhut wordt beheerd door Natuurpunt. Vanuit de kijkgaten in deze hut heb je een prachtig zicht over de wa- terbekkens van Water-link. Dit waterreservoir oefent een bijzondere aantrekkingskracht uit op watervogels. Tijdens de trekperiode en vooral tijdens de winter kan je er grote aan- tallen watervogels spotten zoals kuifeenden, tafeleenden en met een beetje geluk ook brilduikers en nonnetjes. In de lente broeden er waterhoentjes, meerkoeten en futen.

6 7 Vervolg je weg tot aan knooppunt 285, de Varenstraat. Daar ga je naar rechts in de richting van knooppunt 222 tot je aan Tomatenbedrijf LAVALO de overzijde van de baan de Oude Spoorwegberm kan in- Het tomatenbedrijf LAVALO van de familie Lavens strekt zich gaan. Volg hier richting knooppunt 222. uit naast de oude spoorwegberm. In de serres worden klei- ne vleestomaten op substraat gekweekt. Dat betekent dat de Als alternatief kan je vanaf de Varenstraat naar links gaan planten niet in de volle grond gezet worden maar in matten in de richting van knooppunt 286. In de Hoveniersstraat, van kokos of van steenwol. Water en voedingsstoffen worden voorbij de tweede bocht zie je rechts de serres van het tuin- gedoseerd toegediend langs een druppelaar bij iedere plant dersbedrijf LAVALO. Aan knooppunt 286 ga je rechtdoor in de afzonderlijk. Hommels worden ingezet voor de bestuiving. Na richting van knooppunt 222. Waar de knooppuntenroute je naar de pluk worden de bakken met tomaten met een onbeman- rechts wijst, ga je rechtdoor tot het einde van de Hoveniers- de, zelfrijdende “Power Bee” robot vanuit de serre naar de straat. Zo ben je vanzelf weer op het Lazaruspad. sorteermachine gebracht. Daar worden de tomaten automa- tisch gesorteerd op hun diameter en ingepakt. In dit bedrijf wordt energiezuinig gewerkt door gebruik te maken van een warmtekrachtkoppeling systeem (WKK). De opslagtanks voor

warm water en CO2 zijn te zien naast de spoorwegberm. WEETJE Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een energiebesparend systeem waarbij zowel warmte als mechanische energie of elektriciteit geproduceerd en benut worden uit een pri- maire brandstof in één enkel proces. Uit de verbranding De Oude Spoorwegberm van het gas of de stookolie ontstaat warmte die wordt op- geslagen in een waterboiler. Het vrijgekomen koolzuur De Oude Spoorwegberm is een restant van spoorlijn 27B die (CO ) wordt opgevangen en aan de planten gegeven als de verbinding vormde tussen Antwerpen Zuid en Mechelen en 2 natuurlijke koolstofbron. Een motor drijft een elektrische in de jaren ’60 van de vorige eeuw buiten gebruik werd gesteld. generator aan zodat gelijktijdig elektriciteit wordt opge- Momenteel is het een natuurgebied dat zich uitstrekt over de wekt. Deze wordt ofwel direct gebruikt ofwel afgegeven gemeenten Kontich, Duffel en Rumst en beheerd wordt door aan het elektriciteitsnet. Met de WKK is het rendement Natuurpunt. Door hoogteverschillen met de omgeving her- uit de verbruikte fossiele brandstof 15-30% hoger dan de bergt dit natuurgebied een eigen planten- en dierenpopulatie. klassieke energieproductie. Verschillende moderne tuin- De voorbije jaren werden in de lager gelegen delen poelen dersbedrijven zijn uitgerust met een WKK installatie en gegraven en op de hogere plaatsen houtkanten aangeplant. passen dit energiebesparende systeem toe.

8 9 Ter hoogte van knooppunt 222 verlaat je de spoorwegberm Melkveebedrijf Weymiens naar links richting knooppunt 286. Voorbij het huisnummer 13 vervolg je de asfaltweg tot aan het T-kruispunt. Daar ver- Roger en Stijn laat je even de knooppuntenroute en vervolg je je weg naar In dit melkveebedrijf staan koeien van het roodbonte en rechts tot het einde van de Hoveniersstraat. het zwartbonte ras in de loopstallen of op de weide. Iedere ochtend en avond wordt er gemolken, steeds om 06.00u en Aan het einde van de Hoveniersstraat steek je voorzichtig 18.00u. Tijdens het melken vloeit de melk langs een pijplei- de drukke Lage Vosbergstraat over aan de beveiligde over- ding rechtstreeks naar de koeltank waarna ze wordt opge- steekplaats en ga je de Herderstraat in, richting knooppunt haald voor verwerking. Het bedrijf produceert alleen AA melk 223. en voldoet aan alle wettelijke normen voor de Integrale Kwa- liteitszorg Melk (IKM) en voor het dierenwelzijn. Aan knooppunt 223 kan je kiezen voor de verkorte route van 5 km. Daarvoor ga je links in de richting van knooppunt 224, De kweek van kalveren gebeurt op de boerderij via kunstma- de Hoge Vosbergstraat in. Waar knooppunt 224 wijst naar tige inseminatie. De jonge kalfjes zitten in hutten, zodat ze rechts over de VW 21, verlaat je de knooppuntenroute en steeds binnen en buiten kunnen, zowel in de winter als in de wandel je verder tot aan de eerste zijstraat links: de Pastoor zomer. In de stallen verblijven de koeien en het jonge vee Slegersstraat. Of als je eerst even wil verpozen en de kinde- in boxen met een bodemlaag van zagemeel. De mest wordt ren wat wil laten spelen, dan kan dat in de speeltuin die net automatisch van de stal naar de mestopslagtank gepompt voorbij deze zijstraat gelegen is naast de ingang van de kleu- waar deze bewaard wordt tot hij kan uitgereden worden op terschool. Als je de Pastoor Slegersstraat doorgaat, kom je de akkers. weer aan de Lage Vosbergstraat die je oversteekt aan het zebrapad even verderop rechts. Vanaf daar volg je opnieuw Het bedrijf voorziet grotendeels in de voedselvoorziening van het Lazaruspad, zoals aangegeven op p.20. de veestapel door het telen van maïs, granen, gras en voeder- bieten. Deze worden na de oogst ingekuild en bewaard.

Het Lazaruspad leidt ons verder in de Herderstraat naar het knooppunt 234. Vanaf de eerste bocht zie je rechts reeds de uitgestrekte weiden en akkers van het melkveebedrijf Wey- miens.

10 11 WEETJES We vervolgen onze weg en zien links op de achtergrond het tomatenbedrijf NOBIS van de familie Van Noten.

Tomatenbedrijf NOBIS.

Dit tuindersbedrijf werd opgestart in 1936. Het is reeds de vierde generatie tuinders die klaar staat om dit familiebedrijf te leiden. In dit moderne bedrijf met hoge serres worden tros- tomaten gekweekt. Alle planten dragen een dubbele ent op een onderstam en worden op een natuurlijke manier bestoven door hommels. De substraat- Integrale Kwaliteitszorg Melk (IKM) matten waarop gekweekt De kwaliteitsnormen voor verse melk zijn door de EU opge- wordt, zijn in goten gelegd die legd en worden in België streng gecontroleerd. Het systeem geplaatst zijn op tafelhoogte, van Integrale Kwaliteitszorg Melk (IKM) garandeert dat de zodat de planten de grond niet raken. Trostomaten worden melk wordt geproduceerd op een duurzame en hygiënische niet gesorteerd, maar afgeknipt en rechtstreeks in bakjes wijze, met respect voor het dierenwelzijn en het milieu. gelegd. Deze worden gewogen en meteen naar de koelcellen getransporteerd. De kweek loopt het jaar rond en gebeurt Identificatie- en Registratiesysteem Sanitel onder gecontroleerde omstandigheden door de toepassing Elk rund is gemerkt met twee identiek genummerde oor- van een gesloten watersysteem en de verwarming met een merken en heeft een eigen identificatiedocument. Deze in- energiezuinige warmtekrachtkoppeling (WKK). ventaris laat een permanente controle toe op de veestapel en de geproduceerde melk en vormt een sluitende garantie Meer info: www.nobis.be voor de voedselveiligheid. Aan knooppunt 234 draai je links in de Potaerdestraat tot aan Maïsteelt knooppunt 225. Daar vervolg je de weg richting knooppunt 224. Maïs is een landbouwgewas dat een goede bemesting, veel zon en water nodig heeft. Door het hoge zetmeel- Langsheen deze weg zie je vooral weiden met paarden en run- gehalte is maïs een goede energiebron en daarom zeer deren. In en om de beek staan partijen riet die een bijhorende geschikt als ruwvoeder voor melkvee. fauna en flora huisvesten. Ideaal voor padden, kikkers en sala- manders om er tijdens de lente hun eitjes in af te zetten. In de Voederbiet rietkraag durft zelfs een kleine karekiet al eens een broedpo- Voederbiet is een knolgewas dat eveneens uitstekend ging wagen. voedsel is voor melkvee. Een koe eet in de winter gemak- kelijk 10 kg voederbieten per dag.

Grassen Het gras wordt begraasd in de weide, gedroogd tot hooi of ingekuild. Hooi en kuilgras worden in de winter als aan- vullend voedsel aan het vee gegeven.

12 13 WEETJE

Integrale Kwaliteitsbeheersing (IKB)

Voor elke teler of kweker is de levering van een kwalitatief hoogstaand, gecontroleerd en veilig voedingsproduct de eerste prioriteit. Deze waarborg voor kwaliteit wordt uitge- drukt in het gebruik van kwaliteitsmerknamen die toege- kend worden door externe controleorganismen en de hele voedselketen overspannen: de Integrale Kwaliteitsbeheer- sing (IKB). Steeds meer telers en kwekers werken volgens de richtlijnen van IKB om hun aandeel in de voedselveilig- heid te garanderen. Cressonbedrijf Witters

In België bestaan verschillende IKB-labels voor vlees: In dit unieke tuindersbedrijf wordt het ganse jaar door tuinkers Certus, kwaliteitslabel voor varkensvlees (= cresson in het Frans) gekweekt. Meritus, kwaliteitslabel voor rundvlees Tuinkers is een kiemplantje met groene blaadjes op een dun Belgian Controlled Veal (BCV), kwaliteitslabel voor kalfsvlees wit steeltje. Het is een groente met een scherpe, pittige smaak Meesterlyck, label voor Belgische kwaliteitsvleeswaren met een mosterdachtig aroma. Tuinkers is caloriearm, bloed- Belplume, kwaliteitslabel voor kippenvlees zuiverend, rijk aan vitamine A en C, mineralen, ijzer en calcium en is heerlijk als soep of als garnituur bij vis of als een pittige Ook heel wat groenten uit de volle grond, aardappelen en aanvulling bij rauwkostslaatjes. dierenvoeders worden volgens een IKB-systeem geprodu- Op de grond gekweekte tuinkers wordt vooral gebruikt in de ceerd. Daarbij worden het groeiproces, het transport en horeca en grootkeukens, terwijl substraatteelt meer gericht de bewaring van de voedingsproducten volledig opgevolgd, is op de grootwarenhuizen en groentespeciaalzaken. van de grond tot in de mond. Het klimaat in de serre wordt computergestuurd. Door de 80% van de groenten en fruit die via de veiling verhan- intensieve teelt is tuinkers het ganse jaar door verkrijgbaar, deld worden, draagt het Flandria- label en voldoet aan de want elke dag wordt er strenge kweek- en teeltvoorwaarden. gezaaid en geoogst. De tuinkers wordt verpakt volgens de wensen van Aan knooppunt 224 steek je voorzichtig de drukke Antwerp- de klant en gekoeld ge- sesteenweg over richting knooppunt 216. Je komt nu in de leverd, waardoor de voe- Slijkenhoefstraat dingswaarde maximaal behouden blijft. Aan knooppunt 216 kan je rechts een zijweg inwandelen richting knooppunt 226 tot bij het cressonbedrijf van de fa- Meer info: www.wittersbvba.be milie Witters. Keer terug en vervolg je weg naar rechts in de Slijkenhoef- straat richting knooppunt 215 tot je rechts de mooie Slijken- hoeve bereikt.

14 15 Schuin tegenover de Slijkenhoeve zie je het tomatenbedrijf Peetrima van Kris en Kristel Peeters – De Ridder.

Tomatenbedrijf Peetrima

Slijkenhoeve

De Slijkenhoeve is een groot en statig hoevegebouw in Bra- bantse zand- en baksteen dat dateert uit 1636. Het werd opgetrokken als buitenverblijf voor een laagadellij- ke familie en tot in 1973 als hoeve gebruikt. Twee grote stallen In dit moderne bedrijf worden vleestomaten met lange bewaar- en enkele andere hoevegebouwen werden in 1974 gesloopt. tijd gekweekt in substraat. De kokosmatten die daarvoor ge- bruikt worden, zijn composteerbaar en bevatten veel residuele Het woonhuis liep tijdens biologische voedingscompo- de Tweede Wereldoorlog nenten. De matten in steen- beschadigingen op maar wol die soms als drager voor werd helemaal herop- de planten gebruikt worden, gebouwd volgens de zijn recycleerbaar. De teelt originele plannen, met verloopt in een gesloten eco- de oorspronkelijke bak- logisch systeem, waarbij de steen en vensterkant- waterwinning gebeurt door stenen. Uit oude tekeningen blijkt dat het doorheen de tijd recuperatie van het hemel- zeer weinig is verbouwd. De vier gotische open haarden, de water en de verwarming eikenhouten zolderingbalken, de vloeren van de bovenverdie- aangestuurd wordt door een ping, de trap, enkele binnendeuren en het dakgebinte zijn au- WKK-centrale. thentiek. Dit maakt het woonhuis uniek. Aan knooppunt 215 steek je de baan over en ga je even in het De grote schuur, zichtbaar achter de haag vooraan, heeft een doodlopende stuk van de Slijkenhoefstraat tot aan het bedrijf opmerkelijk mooi en goed bewaard dakgebinte. In 1975 werd van Hugo en Karine Van de Velde – Van Thielen waar veldsla de Slijkenhoeve geklasseerd als beschermd monument. gekweekt wordt.

16 17 WEETJES Rationeel watergebruik Het waterverbruik door de land- en tuinbouwsector be- draagt in Vlaanderen ongeveer 50 miljoen m³ als drink- water voor de dieren, voor de teelt van de gewassen en voor het reinigen van de stallen en installaties. Rationeel gebruik is dan ook absoluut noodzakelijk. Veelal wordt gebruik gemaakt van boorputwater of hemel- water. In de glastuinbouw wordt het hemelwater van de serres opgeslagen in waterreservoirs en gebruikt voor ir- rigatie. Vele tuinders zijn overgegaan op substraatteelten. Het water wordt dan gedoseerd toegediend met druppel- bevloeiing per plant en het drainwater wordt gerecycleerd. Dit gesloten systeem van waterbeheer laat een zeer ge- richt gebruik van voedingsstoffen toe en resulteert in een Veldsla Van de Velde – Van Thielen milieuvriendelijk ecosysteem met een verminderd gebruik van water en voedingsstoffen. Veldsla is een losse slasoort die vrij snel groeit als een rozet van groene blaadjes met een specifieke notensmaak. Deze groente, Biologische gewasbescherming die rijk is aan mineralen en vitamines, wordt in dit bedrijf het jaar Vanaf het moment dat hommels ingezet werden als na- rond in de volle grond gekweekt “van zaadje tot slaatje”. Veldsla is tuurlijke bestuivers van de planten, was een chemische winterhard. Dit betekent dat de serres in de winter alleen vorst- bestrijding van schadelijke insecten uitgesloten. vrij moeten blijven, maar dat een afscherming tegen de felle In de jaren zestig werden reeds onzelievevrouwebeestjes zon in de zomer nodig is. Veldsla is een teelt met een vrij korte ingezet om bladluizen te lijf te gaan. Later werden kweek- groeiperiode: 4 weken in de zomer tot 10 weken in de winter. doosjes met roofmijten en wantsen als ultieme vijand van Bij het oogsten wordt de veldsla manueel afgesneden, zodat de de spintmijt uitgezet en werden Braziliaanse sluipwespen roosjes wortelvrij in de bakken kunnen geplaatst worden. Om het ingezet om de witte vlieg te bestrijden. In de hedendaagse laatste zand te verwijderen, wordt de veldsla kort gespoeld met glastuinbouw worden vooral de biologische middelen voor fris water. Op iedere verpakking worden de identificatie van de gewasbestuiving en –bescherming toegepast. Verder heb- producent en de datum van het oogsten vermeld, zodat ieder ben de doorgedreven hygiënemaatregelen samen met de bakje volledig traceerbaar is, van producent tot consument. zorgvuldig gecontroleerde kweek- en teeltomstandigheden Regelmatige het risico op schadelijke plagen van insecten geminimali- controles van de seerd. Dat is de reden waarom glastuinbouwbedrijven niet bodem en de meer zomaar toegankelijk zijn voor toevallige bezoekers. productieme- thode hebben geleid tot de toekenning van het kwaliteits- label Flandria.

18 19 Keer terug en wandel aan knooppunt 215 de Morenhoek- straat in, richting knooppunt 266. Aan de eerste bocht zie je rechts het tomatenbedrijf FRANI NV

Vervolg je weg. Na enkele scherpe bochten zie je links het cactusbedrijf van Ward Verschueren. Cactusflower

Tomatenbedrijf FRANI NV Dit bedrijf heeft een totale op- pervlakte van 7000 m² serre In dit bedrijf worden tomaten gekweekt volgens de meest mo- waarvan ongeveer een derde derne teeltmethoden op hydrocultuur met een WKK voor de is voorbehouden voor de teelt verwarming. De planten worden ingebed op substraatmatten van allerlei soorten cactussen in verstelbare goten op +/- 150 cm boven de grond, met een en vetplanten. Deze planten individuele druppelaar die ze continu voorziet van hemelwater kunnen grote hoeveelheden water opnemen en opslaan zodat met gedoseerde hoeveelheden voedingsstoffen. Het overtol- ze lange perioden van droogte kunnen doorstaan. De stekels zijn lige water wordt geanalyseerd, ontsmet, aangevuld met voe- in staat om dauw te absorberen en zo de plant van extra vocht dingsstoffen en opnieuw te voorzien. Van oktober tot mei hebben de planten hun rustpe- gebruikt. Dit wordt recir- riode met weinig biologische activiteit, zodat zij dan ook weinig culatie genoemd. Hom- verzorging vereisen. In de winter moet de temperatuur boven mels worden ingezet 8°C gehouden worden. Dit gebeurt met behulp van een verwar- voor de bestuiving van mingsketel op gas. In de lente begint de groei- en bloeiperiode. de bloempjes. Dan zijn regelmatige watergiften, zaaien, inplanten en verpotten In dit bedrijf is de infra- een vereiste. Tijdens de rustperiode van de cactussen worden structuur zo geoptima- in het overige deel van het bedrijf bloemkolen gekweekt. Deze liseerd dat de teelt, de worden bio geteeld. sortering en de verpak- king van verschillende Meer info: www.cactusflower.be soorten tomaten onder gecontroleerde omstan- TIP digheden mogelijk zijn. Van 1 mei tot 1 september zijn de cactusserres elke zaterdag- voormiddag toegankelijk voor bezoekers en particuliere kopers.

20 21 Wandel de Morenhoekstraat ten einde. Hier verlaat je even de knooppuntenroute en draai je links in de Bussestraat. Paprikabedrijf Bartels Blijf aan de linkerzijde van de weg en neem de beveiligde Het bedrijf werd gestart in 1983. Vanaf 1990 werden er papri- oversteek aan de lichten om de Rijksweg N1 over te steken. ka’s gekweekt en sinds 2010 werd gekozen voor de teelt van Ga rechtdoor in de Lage Vosbergstraat en neem ter hoogte de heerlijk smakende, langwerpige variant: de zoete punt- van de kerk de beveiligde oversteek. Hier sluit het verkorte paprika. parcours weer aan op de route van het Lazaruspad. Ga een Paprika’s behoren tot de nachtschadefamilie, waartoe ook to- 30-tal meters naar rechts langsheen de bushalte en draai in maten, aubergines en aardappelen behoren. Oorspronkelijk het eerste zijstraatje links voorbij de huisnummers 16 – 18 kwamen ze van Zuid-Amerika naar Europa en via Hongarije – 20 naar de Doornlaarlei. Ga in de Doornlaarlei even naar werden ze in onze streken ingevoerd. ‘Paprika’ is het Hon- rechts en neem dan het straatje links naar het paprikabedrijf gaarse woord voor ‘pepertje’. van Peter en Riet Bartels – Vermeulen. Een paprikaplant is een houtachtig gewas met witte bloem- pjes waarvan de vruchten zich ontwikkelen in ‘zetsels’ of ‘vluchten’. Dit wil zeggen dat nieuwe bloempjes zich pas ont- wikkelen als de andere vruchten volgroeid zijn. De puntpaprika’s worden handmatig afgesneden, gesorteerd en verpakt. De kleine variant die als “snoeppaprika” in de handel gebracht wordt, is letterlijk een hapklaar en super- gezond aperitiefje of tussen- doortje. Puntpaprika’s zijn echte vitamine C-bomme- tjes: op 100 gr bevat de puntpaprika 200 mg vitamine C. Dit is viermaal meer dan een sinaasappel.

WEETJE Paprika’s zijn er in allerlei kleuren en variëtiteiten en kun- nen van kleur veranderen volgens hun rijpingsgraad. Paars, lila, wit, groen en munt zijn allemaal onrijpe kleuren. Paarse, lila en groene paprika’s worden bij rijping rood. Witte en groene paprika’s worden geel of rood, afhankelijk van de variëteit, muntkleurige worden geel.

22 23 Keer terug naar de Doornlaarlei en ga rechts, richting knooppunt 286.

Grachten langs wegen en landwegeltjes hebben een belang- rijke functie om regen- en bodemwater af te voeren. Hagen en houtkanten verhogen de natuurwaarde van het landschap en gaan erosie tegen. Langs de Doornlaarlei werden brede houtkanten aangeplant. Ze fungeren als natuurlijke wind- brekers en vormen een biotoop voor kleine zoogdiertjes en insecten.

Halfweg in de Doornlaarlei kan je even stil houden bij de Ma- riakapel die in 2011 werd gebouwd als blijvend aandenken aan het honderdjarig bestaan van de plaatselijke afdeling van Boerinnenbond – KVLV. Het ingetogen Mariabeeld werd Bloemkolenbedrijf Wim Nagels uit lindehout gesneden. Bloemkool is een koolgewas dat behoort tot de kruisbloemen- Vervolg je weg tot aan het eerste asfaltbaantje links bij de familie zoals broccoli en witte kool. Naast de witte bloemkool serres van het bloemkolenbedrijf Nagels. die wij kennen, bestaan er ook groene en paarse variëteiten. Voor de kweek van bloemkolen is een humus- en kalkrijke bodem vereist. Bloemkolen zijn heel gevoelig voor droogte en hebben regelmatig water nodig. Om witte bloemkolen te ver- krijgen, worden ze tijdens hun groei afgeschermd tegen het zonlicht met enkele grote buitenbladeren.

24 25 Vervolg je weg nog even richting knooppunt 286, maar neem COLOFON na ongeveer 30m, net voorbij het huisnummer 10, de smalle wandelweg rechts die de Doornlaarlei verbindt met de Va- Voor hun bijdrage aan de realisatie van dit initiatief, renstraat. Ook hier verlaat je weer het knooppuntennetwerk. dankt de Landelijke Gilde:

Op het einde van de weg draai je in de Varenstraat naar - de bedrijfsleiders rechts. Dit doe je het veiligst aan de overzijde van de straat, - Toerisme Rupelstreek maar pas op, hier is een fietspad, maar geen voetpad. - Provinciebestuur Antwerpen - Regionaal Landschap Rivierenland Neem na enkele honderden meters links de Lazarusstraat - Gemeentebestuur Rumst richting knooppunt 284. - Landelijke Gilden, Leuven - CERA Zo bereik je opnieuw je startpunt aan de Lazaruskapel. - Natuurpunt - Rita Vingerhoets - Augustijn Buelens, Sabine Denissen fotografie Land- en tuinbouw: - alle leden die meewerkten. een ecologische uitdaging Vormgeving: Pigment.be Onze maatschappij stelt voedselzekerheid en duurzaamheid Drukwerk: ZwartopWit als minimale vereisten. Die duurzaamheid steunt op drie pijlers: een ecologische, een economische en een sociale di- Het kaartje werd gepubliceerd met de goedkeuring van mensie. Daardoor staat de moderne land- en tuinbouw voor het Nationaal Geografisch Instituut een meervoudige uitdaging. Naast de vraag om voldoende NGI authorisatiecode A2902 kwaliteitsvolle voedingsproducten voort te brengen is er de nood om de invloed op de leefomgeving en het milieu tot een Verantwoordelijke Uitgever: Landelijke Gilde Rumst. minimum te beperken. Depotnummer: D/2014/13.408/1.

Nieuwe technologieën voor kweek- en teeltmethoden werden Mei 2014 ontwikkeld om tot een hogere productiviteit te komen voor een grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen. Door het creëren Scan de QR-code met je smartphone en bekijk de wandelbrochure electronisch. en onderhouden van de beste groei- en ontwikkelingsomstan- digheden voor dieren en gewassen met een rationeel gebruik van primaire brandstoffen en water, kunnen land- en tuinbouw- bedrijven vandaag voldoen aan de vraag naar kwaliteitsvol, veilig en gezond voedsel tegen een aanvaardbare prijs. Die kwaliteit en voedselveiligheid worden gecontroleerd en bewaakt in alle fasen van het groei- of kweekproces, traceerbaar van pro- ducent tot consument. Daardoor zijn de voedingsproducten geteeld volgens de moderne kweekmethoden gegarandeerd zuiver, gezond en van een hoogstaande kwaliteit.

26 27 Lazaruspad Tussen Boer en Tuinder

Land- en tuinbouw vormen nog steeds een belangrijke economische pijler in onze gemeente. Het Lazarus- pad, tussen Boer en Tuinder, laat u kennismaken met de moderne land- en tuinbouw en leidt u langs het cultuurhistorisch patrimonium van de wijk Vosberg-Lazernij. Onderweg geniet u van de groene omgeving en de fauna en flora die deze omgeving rijk is.

Dit wandelpad is 9 km lang en volgt zover als mogelijk de wandelknooppunten zoals aangegeven op de kaart aan de achterzijde en in de brochure. Een verkort par- cours van 5 km is ook voorzien en aangeduid.

Dit Lazaruspad is een initiatief en verwezenlijking van de Landelijke Gilde van Rumst met de steun van onder- staande sponsors. Het project kadert in de viering van 120 jaar Landelijke Gilde Rumst Vosberg.

GEMEENTE